Freud'a Ne Yaptık da Çocuklarımız Böyle Oldu

Freud'a Ne Yaptk___________________________________ 1

Catherine Mathelin__________________________________

FREUD'A NE YAPTIK DA OCUKLARIMIZ BYLE OLDU Ana Babalara NotlarCatherine Mathelin Kitap Yaynevi _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________ NDEKLER NSZ IIIIIIIVVVIVIIVIIIIX2


Kskanlk Dram Otorite Ve Zorbalk Yeni Babalar Boanma vey Baba, vey Anne Tek Bana ocuk Bytmek nemsiz Sanlan Ufak Tefek Kt Muameleler Erken Ergenlik Psikanaliz Danmas

_____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________ NSZ 3


Son yllarda, modernitenin etkisi psikanalizin grnmn de deitirdi. Klinik alma yeni biimler kazand, rahatszlk belirtileri deiime urad. Ekonomik sorunlarn arlamasyla, isizlik ve gndelik hayatin zorluu, analiz adaylarn biraz farkl "tketiciler" haline getirdi. Salk ve mutluluk hakk, etkinlik ve hz isteini younlatrd. Gnmzde "performans" gerekiyor; bir depresyon ya da basit bir ak acs bile iteki verimimizi drd iin iimizi kaybetme tehlikesiyle karlamak istemiyoruz. Sonular gz kamatrc olmal, belirti abucak ortadan kalkmal. Aktarmdan ekiniliyor, uzun ve balayc olma tehlikesi tayan bir almaya girilmek istenmiyor. Ksa, davran ya da bilisel terapiler neredeyse antidepresanlara snmak kadar rahatlatc oluyor. Kaybedilecek vakit yok, bamllk tehlikesine girmeden abucak iyilemek gerek. nternette nerilerde bulunuluyor: "Sorunuzu sorun, size dneceiz. Sorunuza denk gelen haneyi iaretleyin, zm size bildirilecektir. Mavi kartnzn numarasn brakmay unutmayn." Artk bir psikanalistle yz yze gelmeye bile gerek yok. Sanki her ey, hibir ey duymamak ve duyurmamak zere ayarlanm gibi; sanki bir fobi gibi, gnmzde Psikanalitik danmadan kanlyor.LUCIE,

5 yanda kk bir kz. Uyku bozukluklar nedeniyle annesiyle birlikte grmeye geldi. Onunla uzun uzun konutuum ve annesinden kendi skntlarn dile getirmesini istediim birinci seansn sonunda bana unlar syledi: "Senin ne i yaptn biliyorum: Sen kulaklar iyiletiriyorsun!" Ama kulaklar iyiletiren birinden randevu almak iin de anlatmay-aktarmay gze almak gerekir; yani kendinden bir paray tekine emanet edeceksin ki, o bunu kabul etsin ve deimesini salayabilsin. Byk maazalarn ilgili blmlerinden ya da tketici kataloglarndan amar makinesi seer gibi terapi tarzn seen pimpirikli "kullanc"nn kukuyla yaklat, ite bu dinamik gvendir. Dikkat! Fiyatlar, sonular karlatralm. "Aldatlmayalm!" Daha fazlasna sahip olmak, daha iyi olmak: te yeni yzyln parolas. Magazinlerin, "Freud Kullanm Klavuzu" gibi balklar att amzda, etkinlik her eyden nce gelir. Bilim her eye aklama getiriyorsa, her derdin bir devas, her zntnn bir aresi olmad nasl dnlr? Arzunun pay, bilindnn srr insanlar kayglandrmay ve rahatsz etmeyi srdryor. Bir yntem uygulayarak bunlarla yz yze gelmekten kanmann bir yolu yok mu? ocuk psikanalizi alannda da deiiklikler oldu. Otuz yl nce ocuklar ve ana babalar ilk grmeye aldmzda, ounlukla onlar analize kabul etmemizi isterlerdi. Bugn, gazete yazlar, radyo ya da televizyon araclyla psikanaliz sandklar alanla senli benli olan ana babalar, kolayca bir tavsiye istemeye geliyorlar. "Onu tatil kampna yazdrsak m?"


Freud'a Ne Yaptk___________________________________ "Judo yapsa m?" 4


"Ayrlmak niyetindeyiz, olabildiince az ac ekmesi iin ona bundan nasl sz etsek?" "Bebek bekliyorum, oluma kk bir erkek kardeinin geleceini nasl anlatsam?" Ana babalar, psikanalistlerin tavsiyelerini "uygulayarak" ocuklaryla ilgi her trl sknty atlatabileceklerini sanyorlar. Bu istek, gnmzn mkemmellik ideolojisiyle badayor. Gnmzn beklenen, istenen ocuu, btn olanaklara sahip olarak dnyaya gelmelidir. Ana babann sorunsuz bir ocua sahip olmaya "hakk" vardr. Yanlmadklarndan emin olmak, en ufak bir yanl yapma tehlikesinden kanmak iin iin erbabna bavururlar. ou zaman psikanaliz ile pedagojiyi birbirine kartrrlar ve bu arada asl nemli olann "doru yapmak" deil, "olmak" yani o ocuun ana babas "olma"nn yolunu bulmak olduunu unuturlar. Pedagoji ve psikoloji el kitaplar var olduundan bu yana, nasl yapmak gerektii renilebilseydi, ocuklarn btn ruhsal bozukluk belirtileri oktan ortadan kalkard. Freud'un, tavsiye isteyen bir anneye verdii karl hatrlayalm: "Ne isterseniz yapn, nasl olsa kt olacak." Bu cmlenin sadece sulayc anlam vurgulanmtr; oysa Freud'un asl belirtmek istedii, ana babann bir ideale erimesinin olanakszldr. Gerekten de anne aslnda ocuun kendisine deer katmasn ister: "O parlasn ki ben de onunla birlikte parlayaym." ocuun onu iyi bir anne konumuna getirmesini ister. Psikanaliz dilinde biz buna ondan "yararlanmak isteme" deriz; hukuki anlamda bir mlkten yararlanabilecei gibi! "Bu yoldan ya da bu evden yararlanma hakkna sahibim." Anneyi bu yararlanma hakkndan mahrum edecek hibir neden yokken, ocuk onu "yararlandrmamaya" alr. Kimse gelip anneye "ocuundan yararlanmayacaksn" demezse -ki bu babann ilevidir- ocuk ne kadar kk olursa olsun anneyi bu haktan mahrum etmek iin aba gsterir. ocuk, annenin onun sayesinde deer kazand duygusuna kaplmasn engellemek iin, kendini cezalandrma pahasna tepki gstermekten baka are bulamaz. te o zaman her trl salkszlk belirtisi grlr. Okul ve derslerden alnan iyi ya da kt sonular ocua geni bir seenekler alan salar. almay brakr, artk iyi notlar getirmez. Ayn zamanda pis, terbiyesiz ya da hasta olabilir. ocuk iin karnedeki notlar ya da bir baar derecesiyle zdelemeyen bir zne olarak varlm srdrebilmenin tek yolu budur. Annesinin yararlanma hakkn elinde tuttuu bir nesne olmaktansa kendini cezalandrmay yeler. Belirtiler, bu nedenle srp gider. Freud tavsiyelerde bulunmaktan kanrd. Freud'un dncesi nasl bir gzbaclk marifetiyle arptld? Szcn etimolojik anlamyla, nasl sapknlatrld, yolundan saptrld? Freud nevrozlar eitime balayarak zihinleri alt st etti kukusuz. Ancak bu, nevrozlardan reeteler yoluyla kanlabilecei anlamna geliyordu. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________ 5


Yaptklar her ey nasl olsa yanl olacana gre, ana babalar kendi rollerini oynamay neden kendilerine yasaklyorlar? ocuklarn yetitirirken kendi narsisizmlerini korumann bir yolunun olduunu dnmek Freud'u arptarak okumak anlamna gelir. Freud'un dncesini nasl byle yavanlatrdk? amzn yalpalaylarnda psikanalistlerin sorumluluunun pay nedir? Ana babalara niin unlar sylenmesin: "Doal olun, kendinize gvenin, yaptnz nasl olsa yanl olacak, bunu stlenin." Ama ana babalar artk kendilerini tehlikeye atmak istemiyorlar. Her eyin kusursuz olacana dair bilimsel garanti istiyorlar. ocuk hastalklar uzmanlar ve genetikiler artk t vermez olan bykannelerin yerine getiler. Freud'a gre; ocuklar ana babalarnn kanlmaz yanllarn ergenlik anda onlara yanstrlar. Eer, ana babalarn verdii eitim, ocuklar bu aa geldiinde sorgulayabilecekleri lde hatalar ieriyorsa baarl olmu demektir. Winnicott'un dncesine gre, tek dllendirilme umudu ocuklarnzn size bebeklerini emanet etmeyi kabul edecekleri gn karnza kacaktr. O zaman her eyi tamamen berbat etmemi olduunuzu dnebilirsiniz. Psikanalize ihanet etmenin en kt biimi, bilindm inkr etmeye yeltenmektir. zel sorunlara hazrlop zmler sunmak, her vaka zel olduu halde genellemeler yapmak bilindnn varln inkr etmek demektir. Freud'cu olduunu dnen kii bunu nasl yapabilir? Gnmzde geerli tek parola: Artk ac, iddet, kin olmasn. Kanlmak istenen sanki insanlk durumunun ta kendisi. Robotlar m yaratacaz? Ana babalar reete fikrinden kolay vazgemiyor. Kusursuz ocuklara sahip olmak iin, televizyon reklamlarndakiler gibi kusursuz, mutlu ve ferah ana babalar olmak yeterli sanlyor. Bunun iin de, uzmanlarn tavsiyelerine kulak vermek gerekiyor; sanki psikanalistler, ideallerini yitirmi ve yitirilen ideallerin yerine tketimden baka bir ey sunamayan bir toplumun balant noktalar olabilirlermi gibi... Kusursuz ana baba yoktur. Ana babalarn arzularndan "yara almadan" kendilerini oluturamayacak olan ocuklar iin iyi bir ey bu. Kalplam cmleler ve tavrlar nererek ocuklarn ana babalarnn zelliklerini "kapmalar" engellenmek mi isteniyor? ocuklarmza aktardmz aslnda bilmediimiz eydir, konumada en ok iletilen sylenmeyendir. Reete cmleler bu aktarm yolunu unutmutur. Psikanalistler, ana babalara basmakalp nerilerde bulunamazlar. Ama onlarn ocua bak alarn deitirmelerine, nyarglardan ve bo hayallerden vazgemelerine yardmc olabilirler. "Yaplmas gerekenin" deil de, beklentilerinin ne olduu, ne istedikleri konusunda kendilerini sorgulamalarn salayabilirler. Psikanalistler ocuklarn sylediklerine tanklk edebilirler. Onlar asndan nelerin yapc, nelerin ykc olacan ortaya karabilirler. Tpk yetikinlerin kendi ocukluklarnda ektikleri ve bydkten sonra da dinmeyen aclarn saptayabilecekleri gibi. nceden kurgulanm bir dnyann dekorlar arasnda medyann nerdii yapay mutluluun peine dm iki modern aileyi hayali bir sahnede kurgulama _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________ 6


yolunu setim. Bu, yalanc bir mutluluktur, "kaba mukavvadan" yaplmtr. Bu iki ailenin maceras, onlar modern lgnlmzn kr kayalarna toslamaya iter. Ancak bir karikatre dnebilecek bu ideal, kusursuzluk ve mutlak gvenlik lgnlnn ta kendisidir. Oyuncularn ellerinde bir metin vardr. Bir uzmann elinden kmas art olmayan, gazete makalelerinden okuduklar hazr cmleleri tekrar edeceklerdir. Peki, ellerine nasl bir metin verilmitir? Sakn sradan, ucuz bir metin olmasn! Bu gerekten onlarn metni mi? Aslnda her birinin iinde dik- getirmedikleri baka szler yok mu? Art arda gelen replikler ve diyaloglar araclyla gndelik hayatn sahnelerini canlandrrken, yazd "psikanalize merakl ana babalara notlar"la suflr susturmaya alan psikanalistle karlaacaklardr. imdi vuru duyuldu, perde kalkyor.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________ 7 BRNC BLM KISKANLIK DRAMI OYUN K PERDE, DOKUZ SAHNE GNMZ PARS'


KLER ISABELLE: JONAS: SYLVIE:

Bekr anne, 34 yanda, reklam sektrnde alyor.

Isabelle'in olu, 5 yanda.

ocuk annesi, 36 yanda, gazeteci, bir kadn dergisinin psikoloji stununda yazyor. PERRE: Sylvie'nin ikinci kocas, erkek ikizlerin babas, 38 yanda, ynetmen yardmcs.

Sylvie'nin nc kocas, 39 yanda ticaretle urayor. MARION: 6 yanda, Sylvie'nin ilk kocas Franois'nn byk kz. ARTHUR VE ADRIEN: kizler, Sylvie ile Pierre'in oullar. HELENE: Sylvie'nin annesi, Marion, Arthur ve Adrien'in anneannesi, 56 yanda, "i kadn". LISON: Sylvie ile Isabelle'in i arkada, 35 yanda.

JEAN-JACQUES:


Freud'a Ne Yaptk___________________________________PERDE 1

Catherine Mathelin8 __________________________________ - SAHNE 1

Paris, bir akamst. Isabelle'in bo dairesinde telefon alar. Telesekreterin harekete getii duyulur. "Gnaydn, buras Isabelle'in evi, Jonas ve ben psikanalistteyiz, yeniden arayn ya da mesaj brakn, biz sizi ararz." "Isabelle, ben Sylvie, ekografiden geliyorum. nanmayacaksn, bebekler ikiz; yani tek deil, iki bebek! Beni hemen ara, bulamazsan telesekretere psikanalistinin numarasn brak." Grmeden dndnde Isabelle Sylvie'ye ulamay baarr ve aralarnda aa yukar u konuma geer: in iinden hi kamayacamz sandm. Jonas korkuntu. Onu srkleyerek gtrmek zorunda kaldm. Oraya bir daha gitmek istemediini sylyor, gidince de deli bir anann kurban roln oynuyor. Onu tanrsn, bana ne iren davrandn, ne marklklar, zorbalklar yaptn bilirsin. Zamann bana kfretmekle, beni trmalamakla, srmakla geiriyor. Beni ldrtp sonra da psikanalistin karsnda melek numarasna yatyor; dizlerime trmanmak istiyor, sakin grnp glmsyor. O zaman kadn tuhaf tuhaf, srarla bana bakyor elbette. Bugn de ayn ey oldu; kadn benim iin bakasndan randevu almay nerdi. Her eyin yolunda olduunu, daha nce yl terapi grdm ve bugn hayatmn istenen kvama geldiini syledim, grsen ne imal havalara girdi. Bana inanmad tabii. O pi kurusu onu avucunun iine ald. Oysa durumun iyi olmad belli, biliyorsun; btn arkadalarm da sylyor. Yalnz annelerin ayaklar altna alnan otoritesi hakknda kitaplar okudum, radyoda ve televizyonda da duydum; ar hareketli ocuklar konusunda bir eyler yaplmas gerek. Psikolog tabii ki ocuun deil, benim divana uzanmam gerektiini dnyor. Bu ocuk her seferinde beni kk dryor, oysa ben dengeli olmas iin her eyi, her eyi denedim. Bu, bavurduum nc psikanalist ve bugn aldm sonuca bak. Her zamankinden kt, bense gnden gne aresizleiyorum. Doduundan beri psikanalistlerle grme frsat verdiim halde bunun kymetini bilmedii iin fkeleniyorum ona. Onun yerinde olmak isterdim. Keke kklmde annem bana bu frsat verseydi! Ben Jonas'n ocukluunu isterdim, kendiminkini deil. lk psikanalisti harika bir adamd. Dnsene! Olumla grt iin ona gitmeyi kendime yasakladm! Oysa Jonas'n umurunda bile deildi. alma odasnda krlabilecek eylerle hokkabazlk yapt, alma masasnn tahtasn izdi, halnn zerine oyun hamurlar yaptrd, sonunda iyi yrekli doktor dayanamad: "Daha sonra Jonas isterse gelin", dedi. "Size gelince, sizi kabulISABELLE:


Freud'a Ne Yaptk___________________________________ 9


edemem, buras olunuza uygun bir yer, ona geri dnme frsatn vermek istiyorum." Bu kadar tuttuum belki de tek psikanalist oydu ve Jonas'n yznden ona gidemedim, eminim mahsus yapmtr. Neyse, hep kendimden sz ettim. Nedir bu ikiz meselesi, aka m yapyorsun? Ne akas! Felaket! Kader, alnyazs. Doktor kesin konutu, bunlar ikiz. Tam da Marion kk bir erkek karde yerine krmz bir bal evlat edinmemizi nerirken, dnebiliyor musun, iki bebek. Sylediimizden beri kendini odasna kapatyor. Pierre kapnn nnde onunla konumaya alyor. Ancak bebekleri Hayvanlar Koruma Dernei'ne brakmaya sz verirsek dar karm. Pierre iki bebein tek bebekten iyi olduunu ona anlatmaya alt, nk doumda her biri ona bir hediye getirecekti. (Hediye meselesini radyodan duyduk.) Ama Marion bunu yutmad. Pierre'e kendisini salak yerine koyduunu syledi. Alt yandaym, annelerin karnnda oyuncak dkkn olmadn biliyormu. stelik o, babas bile deilmi, onun yalanlarn dinlemek istemiyormu. Bunlar syleyip fkesinden anahtar bir kez daha evirdi. Sanki dairenin iinde kapal kalan biziz! Konumak bile istemiyor... stelik kaynvalidem yemee geliyor! Senin psikanalistin telefonla bana bir neride bulunur mu dersin? Ama imdilik bu neriyi hediye paketi haline getirmeye gerek yok. Kaynvalidemi bilirsin! Zaten benden nefret ediyor, Marion'u yetitirmekten aciz olduumu sylyor. Pierre'in ocuk sahibi olmak iin beni semesi byk bir hataym. Akam bu illet kz kapy amaya raz olmazsa, bak gr oynanacak psikodram.ISABEILE: SYLVIE:

Bilmem telefonla grmeyi kabul eder mi, ama bir dene. Olmazsa, bugnk gazetede byk kardelerin kskanl hakknda bir yaz var, kapnn arkasndan onu okumay denemelisin!

aka m yapyorsun?! Bu hafta Pierre byk kardee bebein doumunun nasl aklanacana ilikin kitap okudu. Kskanlk hakknda bir televizyon program bile var. Her eyi denedik, Isabelle are bulamyoruz. Marion normal deil anlalan. Peki, btn bu tavsiyeler bizim durumumuzda niin ie yaramyor? PERDE

SYLVIE:


Freud'a Ne Yaptk___________________________________

Catherine Mathelin10 __________________________________

PSKANALZE MERAKLI ANA BABALARA NOTLAR Yetikinler ocua hayatn yeni doan bir kardele paylamak zorunda olduunu bildirdiklerinde, onun bu olay bir peri masal gibi yaayamayacan anlayamyorlar. Kskanlk duygusunun yerlemesi doaldr. Yeni gelenden kurtulmak istemesi ocuun kt kalpli olduunu gstermez, bu onun iin bir hayatta kalabilme sorunudur. Doumunda son derece savunmasz olmas nedeniyle insan yavrusu yetikine yaamsal bir gereksinim duyar. ok ksa sre iinde kendilerine yetebilecek duruma gelen hayvan yavrularnn aksine, insan yavrusu, kendisiyle konuulmaz, ilgilenilmez, yalnz ve bakmsz kalrsa birka gn iinde lr gider. Bu byk bamllk duygusunu bebek ok erken hisseder. Yetikini sahiplenir, nk mutlak bir gereksinimi olduunu bilir ve onu henz kendisinden ayrt edemez. Bu vazgeilmez sevgi nesnesini elinden almaya gelen ya da paylamaya alan kim olursa olsun, tehlike olarak grecektir.LSA, 3 yanda kk bir kz; kendisine ok fkeli olan ana babas tarafndan getirildi.

"ok kayglyz" diyorlard, "irin kzmz canavar kesilmek zere. Kk bir erkek kardei oldu, iki aylk bebee son derece kt davranyor. Kitaplarda okuduk, kardei hakknda diledii kadar kt konumasna ses karmamalymz, aldrmamalymz. Ama o, baka ocuklarn sylemedii korkun eyler syledi. Bizi ok korkuttu. Bakla bebein karnn yarmak, kardeini iine koymak iin annesinin de karnn yarmak, ban kesmek, onu dorayp paralarn annesine yedirmek istiyor. Korku filmi gibi! Bir ey demedik ama allak bullak olduk. Birka gn sonra eyleme geti. imdi onu taciz ediyor, sepetinin zerine oturuyor, alt deitirme masasndan drmek istiyor. Geen gn onu makasla bebein parmaklarn kesmeye alrken yakaladk. Cezalandrmann faydas olmuyor. iddeti giderek artryor, arkadalarmzn ocuklarna ya da sokakta rastlad bebeklere bile saldrgan davranyor. O gerekten tehlikeli, ldrc bir lgnln penesinde. Tedavi olmas gerek. Artk dayanamyoruz." Ana babann anlattklarndaki ar iddet, Lisa'nn iddetinin yanks gibiydi. Karmdaki koltua gmlm, hibir ey sylemeden, ana babasnn dnyaya nasl bir "seri katil" getirdiklerine ilikin aklamalarn dinliyordu. Kendisine hitap ettiimde fkeli ve kararl bir edayla somurtuyordu. Ana babasnn ve kendisinin hikyelerini birlikte ele almaya altmda, yant vermeyi reddediyordu. Grme srdke fkesi yatr gibi oldu, ama halinden byk bir keder iinde olduu anlalyordu. Anlalan, ana baba bunu alglayamyordu. O zaman ona ve ana babasna, bu kk kzn isyanna ve umutsuzluuna neden olduunu sandm eyden sz ettim. Neden bu kadar iddetli tepki veriyordu? Ana babalar, psikologlardan duya duya, kk bir kardeleri doduunda ocuklarda sululuk duygusu uyandrmamak gerektiini artk renmi olmallar. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


"Kz kardeini sevmediin iin utanmyor musun? Kt bir ocuksun sen. Kk bir kz kardein olduu iin mutlu olmalsn." Bunlar gerekten ykc cmlelerdir. ocua, bebei sevmeme hakkna sahip olduunu, bebee zarar vermesine engel olacaklarn, kendisini sevdikleri gibi onu da seveceklerini aklamak, ou vakada durumu dramatik olmaktan karr. Lisa'nn durumunda, ana baba kzlarnn bebee syledii ar iddetli szler zerine ok kayglanmlard. "Dehet iinde kaldk" diyorlard. Buna ramen sylediklerine kar kamamlard. yle ya, tlenen yntem buydu. Grme srasnda anne, kznn "kasap" gibi konutuunda duyduu tiksintiyi ve korkuyu dile getirdi. Annesinin hi bahsetmedii, ancak kendi kz kardeiyle yaad hikye birden su yzne kt. Bugn bile kbuslar grmesine neden olan korkun bir kskanlk, kin, terk hikyesi. Ses karmyordu ama, kznn syledikleri karsnda dehet duyuyordu. Annesinde saptad sululuk duygusundan ve kaygdan Lisa da kurtulamamt. Bu kk kz kendisiyle konuulmasn bekliyordu kukusuz. Bekledii szckleri duyamaynca daha da korkmu ve eyleme geme srecini balatmt. Psikoloji el kitaplarnn "buyruklarna boyun een ana babalar, kimi zaman doru olan yapma kaygsyla ellerinin ayaklarnn baland duygusuna kaplmazlar m? Ana babaya "hazr" kalplar nerilmesi onlarn gerek szler sylemelerine engel olmaz m? "Keke Lisa, erkek kardeiyle benim kz kardeimle yaadklarm yaamasa..." diyordu Lisa'nn annesi. "Buna engel olmak iin ne yapmal?" Lisa, teyzesinden bu ekilde sz edildiini ilk kez duyuyordu. "Yapmak" dorultusunda bir yant aramak olanakszd. "Ne yaplrsa yaplsn" Lisa kendi gerek yerinde deilse hibir ey deimez ve kk kz tekrarlarda taklp kalr. Bir ailede kskanlk patolojik bir hale geldi mi, kimi zaman birka kuak boyunca tekrarlananlar sorgulamak gerekir. Bu kskanlk hangi kaynaktan beslenmektedir? Oysa ou zaman iyi niyetli ana baba verilen tleri harfiyen uygulamakla yetinir. Grmenin sonunda Lisa biraz rahatlam grnyordu, hl konumamt, ama annesinin kendi ocukluunda ektii skntlar dinlemiti. Onun umutsuzluk kayna olduunu dndm eyden sz ettiimde ana babasnn syleminde meydana gelen deiiklie ok dikkat etmiti. "Belki kt deildir bu kk kz? Belki de kendisini aan ve kesinlikle ok mutsuz eden bir iddet drtsne kaplmtr?"


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Gitmek zereyken Lisa bana dnd ve yle dedi: "Ben senin ne i yaptn biliyorum: Sen ana babalarn tercmansn." Kskanlk ok ac verir. tekinden daha az sevilme ya da dlanma duygusu son derece sancldr. Bebein doumu srasnda byk karde kendini birden tehlikede hisseder.MARANNE,

5 yanda bir kk kz, ana babas tarafndan, kk kz kardeini ar kskand iin danmaya getirildi. Bir gn bana yle dedi: "Peki annemle babam niin baka bir kz istedi? Biliyor musun, babam arabasndan bkt zaman yeni bir araba satn alyor ve eskisini bir daha hi grmyoruz. Yeni araba daha gzelmi, yle diyor annemle babam."

SMON,

8 yanda, anlatyor: "Ben onlara inanmak istiyorum, erkek kardeimin doumu bir ey deitirmemi, beni yine ayn derecede seviyorlarm, ama ya annem birlikte yaamak iin eve baka birini getirse ve babama: 'Sen merak etme, kalbim ikinize yetecek kadar geni' dese babamn yz kimbilir ne hal alr, merak ediyorum!" Evet, eriyi doruyu nasl ayrmal? Byk karde ncellikle bebein kkl karsnda akna dner. Onunla oynamak olanakszdr! Ana baba belli etmemek iin ellerinden geleni yapsa bile, kardeini pmek ya da kucana almak istediinde korkuya kaplr. "Dikkat et! ok skma, o daha kk, onu uyandrma, cann actacaksn vb". Demek pek kymetliymi bu yeni gelen, ana baba bunca zen gsterdiine gre! stelik btn aile beiin nnde sevecenlik gsterileri yapyor. Ne buluyorlar ki onda? Kimi zaman, tam dar kmak zereyken birka dakika da byn yannda oyalanyorlar. "Ee, artk aabey oldun, memnun olmalsn?" ocuk kendisinin "byk" yerine konduunu hemen hisseder, oysa o anda bu yere hi hevesli deildir. Birdenbire akl banda davranmas, rnek olmas, annesine yapm bu minicik eyi kabullenmesi, onu gzetmesi, kk olduu ve anlayamad iin ona ncelik tanmas gerekmektedir. Ama aabey, bebein her eyi anladndan emindir. Zayflk bir yana, onun mutlak gce sahip olduunu dnr. Ana babas stne titredii iin kzar ona. "Majestelerinin" her eye hakk vardr, her istedii yaplr. Onu korurlar, onun iin her eyi yaparlar. O ise kukusuz, byklere isteklerini nasl yaptracan anlam usta bir dalaverecidir. O zaman bir zm belirir: evrenin dikkatini zerine ekmek iin yeniden bebek konumuna dnmek. Kn iktidar ele geirmesine izin vermek sz konusu deildir, ite o zaman byk ocuk "geriler", biberondan imeye, yatan slatmaya balar, uzun zamandr brakt emzik ve parmak emme alkanlna yeniden dner, kucakta ya da yeni gelenin pusetinde tanmak ister. "Madem bebek ana baba zerinde egemenlik kurdu, biz de onun gibi davranalm ve gerek bir hkmet darbesiyle hainin gayri meru olarak ele geirdii imparatorluk makammza yeniden konalm." _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Ama bu zm geicidir ve byk ocuun byle yaparak zerklik dnemine geiin salad baz keyifleri elinden kardn anlamas ok srmez. Kendisini gerilemek zorunda brakt iin bebee kzar. Onlarn yznden "bebek gibi davranmak" zorunda kaldklar iin baz ocuklarn kk kardelerini dvdklerine olduka sk rastlanr. O zaman baka bir olanak doar. Bebek "olunamyorsa", bebee "sahip olmak" denenebilir. Ana babayla zdelemeye allr. Bebekle ilgilenilir, aladnda yanna gitmezse anneye kzlr. Ona biberon vermek, altn deitirmek, onu korumak, azarlamak istenir. Yeni doana gsterilen bu ar ilgi yetikinler tarafndan bir yardm ars olarak alglanmaldr. Byk karde kendi eski konumuna dnmeyi umar; bu, artk bebek olmayan, ama henz yetikin de saylmayan bir ocuun konumudur. Bebek ana babasnn bebeidir, sorumluluunu stlenmek de onlarn grevidir. Gnmzn, ocuu erkenden yetikin yerine koyma modas, onun aklnn karmasna yol aar. Kendini kskanla fazla kaptran ocuk, gelimilik derecesine gre, bebein kendisinin olduu kansna varabilir. Yani anasndan ya da babasndan sahip olduu bir bebek olarak alglar onu. Bugn ana baba adnn bile anlmad "doum ilanlar"na sk sk rastlamyor muyuz? "Felix, kk kz kardei Fanny'nin doumunu duyurmaktan mutluluk duyar." Felix'i bu doumda bir pay olduuna inandrmakla yaplmak istenen nedir? Hem, bakalm, ocuk bu doumdan gerekten mutlu mudur? Ana babalarn, aabey ya da ablann istei zerine bir ocuk yaptklarn anlattklar ska duyulur; oysa bu doum kararn almann byk ocua dmedii aktr. yleyse, hangi sululuk duygusundan kurtulmak, hangi arzudan korunmak istiyoruz? ocuklar ilgilendirmeyen eyler, almalarna izin verilmemesi gereken kararlar vardr. Bir ocua, erkek karde mi kz karde mi istersin diye sorarsak, stelik bu karar tek bana alabileceini dnmesine izin verirsek, onu ok zor bir duruma drm oluruz. ocuk ya karde istemez ve yle der: "Hayr, sa olun, bir kpei yelerim." Bu durumda, doum gerekleirse kendini hakl olarak ihanet uram sayar ya da ocuu ister ve kendisini, yaanmas ok zor bir idipus karmaasnn iinde bulur. Bykler ocuklarla anlamaya alrken, kukusuz kendilerini sorunlardan korumak istemektedirler. Herkesin gzel, mutlu ve salkl olduu kusursuz aile mitosunun bu tavrda pay vardr. Gnmzde, sorunsuz aile isteniyor. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Kskanln kkn olabildiince kazmak, atmalardan kanmak iin byk ocuun fikri alnyor, doumdan sonra her eyin yolunda gitmesi iin ocuk ikna edilmeye allyor. Engelleme yok, kskanlk yok; herkesin olabildiince iyi anlamas iin elden gelen her ey yaplmal. "nleyici" olarak adlandrabileceimiz danma saysnda byk art gzlemliyoruz. Ana baba bebek bekledii iin geliyor. Anne iki aylk hamile ve byk ocuun mizacn gz nnde tutarak, travmaya uramamas ve kendilerine kzmamas iin, bu haberin ona nasl verilmesi gerektiini renmek istiyor. Bebein doumunda nasl davranlmal? Bye kar nasl bir tavr taknmal? Ona ne sylemeli? Yirmi be yl nce hibir ana babann nleyici danmaya gelmediine iaret edelim. ocuklarnn sevgisini kaybetmekten daha m az korkuyorlard o zaman? Belki de kendi doal ana baba tepkilerine daha fazla gven duyuyorlard.PAOLA,

7 yanda bir kz ocuu. Annesi, onunla ya kk ikiz kzlar arasndaki rekabet karsnda kendim aresiz hissettii iin danmaya geldi. Ev sava alanna dnmt. Kzlar birbirlerini sryor, trmalyor, birbirlerinden nefret ediyorlard. Kskanl nlemek iin, birine bir hediye alndnda mutlaka tekilere de alnyordu. Birine ya da dierine fazladan bir okay, bir sevgi szc yoktu. kizlere kar ska byle davranlr: Aman, ayrm yapmayalm! Ana baba ocuklarna kar zellikle adil ve haksever olduklar inanandaydlar, yine de kskanlk yldan yla korkun bir hzla artyordu. Anne, kzlarn tabandaki bezelye tanelerini saymaya, bardaktaki portakal suyunun yksekliini lmeye kadar vardrmt ii. Geceleri masal okurken anneleri ya da babalaryla eit zaman geirmeleri iin kronometre tutuyorlard. Bu zorunluluklardaki ufack bir aksama haykrmalara ve ortal darmadan eden fke frtnalarna yol ayordu. O gn danmaya gelen, tkenmi bir anneydi. Paola'ya ikiz kardeler "yapt" duygusunu dile getirebildi. iin duyduu korkun sululuk

"Ben ona ikizleri 'yapmadan' nce iyi ve mutluydu. Kkleri ona dayatmak zorunda kaldm iin kendimi asla affetmeyeceim. imdi kkler hem birbirlerini hem Paola'y kskanyor. Kendimi nasl affettirebilirim? kz dourdum ve hepsini mutsuz ettim." Kukusuz Paola'nn annesinin ocukluu, bugn kzlaryla yaad sorunlarn n plannda yer alyordu. Kadnlar aras bir meseleydi bu. Bir anne kzna iki kz "yapyor". Bu, erkein kendi yerini bulmakta ok zorlanaca rnek bir vakadr. Kskanl alevlendirmek iin kusursuz eitlii egemen klmaya almak gibisi yoktur. ocuklar ite bu noktada ana babalarnn sululuk duygusunu farkna varrlar. Bu, ok iyi kullanmay bildikleri kolay ve etkin bir silahtr. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Adalet ve eitlik zorunluluunun kskanl daha g tahamml edilir kld bir dnemde mi yayoruz? Olmazsa olmaz nesnenin elde edilmesinin vazgeilmez olduu bu toplumda, tekinin sahip olduunun aynsn elde edememek dnlemez. Oysa kskanlk bireyi yaplandran doal bir olgudur. Ancak eksiklik hissedildiinde arzu olabilir. Kimi zaman da hayatta ilerlemek bu bedelin denmesine baldr. Rekabet etmek, yarmalarda, snavlarda kazanmak aslnda kt bir ey deildir, ancak baarma arzusunun kknde kskanlk yatar. Bykler kkleri kskanr. Kkler de -daha az akla gelse de-bykleri. Kk ayakta doru drst duramazken tekinin kotuunu, yrmeye yeni balad srada tekinin aalara trmandm, kendisi kzlarn yzne kzarmadan bakamazken onun kz tavladn grmek hi de kolay deildir. ocuklarnn doumunun ardndan ayrlan pek ok ift grmyor muyuz? Kendilerini hl kk kz sanp dourduklar kz kskanan anneler yok mu? Oullarndan biri anann gnlnde taht kurduu iin alnganlk duyan ve onu korkun ekilde kskanan babalar yok mu dersiniz? Kskanlk hayatn bir parasdr ve bazen kimin kimi kskand belli olmaz.SACHA,

kk erkek kardei doduunda iki yanda. Bebein gelii sorun yaratmyor. Ana baba hibir rekabet belirtisi fark etmiyor. Sacha ocukla ilgilenmiyor, ondan sz etmiyor, ona bakmyor. Kardeinden kayor sanki. Herkes ok memnun: Sacha kskanlk duymuyor. Oysa, hibir ey "grmeyen" bu ocuk baz belirtiler gstermekten geri kalmyor.

Kk karde on be aylk olup da konumaya ve yrmeye baladnda, aabeyin okula gitmesi ve bebei annesiyle evde yalnz brakmas gerekiyor. Okuldaki ilk gnleri ok kt geiyor. Uzun sredir edindii temizlik alkanlnda gerileme oluyor. Tek bana yemek yemeyi reddediyor, annesi onu biberonla ya da kk bir kakla besliyor. Uyku dzeni her zaman yerinde olan ocuk geceleri uyanyor. Gndzleri korkun fke krizleri geiriyor. Sonunda, kardeine kar saldrganlayor. Sonradan ifade edilen kskanla sk rastlanr ve bu sorunu savdklarn sanan ana baba o lde akna dner. Sacha yryen, konuan ve evde annesine el koyup ondan tek bana yararlanan bir ocuu kskanyor. Olunun davranna can sklan anne korkuya kaplyor. Yalan syleyerek ocuun iini rahatlatacan sanyor. Evde kalmadn sylyor, onun nnde bebekle ilgilenmekten kanyor, kk kardei bir komuya brakarak elinde bir hediye ile Sacha'y okul knda almaya geliyor. Annenin sululuk duygusu ve kaygs hibir eyin rahatlatmad ya da yattrmad Sacha'nn rahatszlk belirtilerini daha da artryor.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Babaya gelince, bunalmda grnyor: "Sana sylemitim, bu ke ok yaptn, yalnz ona ilgi gsteriyorsun, biz sanki evin iinde yokuz. Sacha'nn bu yzden ac ekmesi artc deil." Bylece: "Hediyeler aln, onunla daha ok ilgilenin" ya da "evde bir byk olduu iin onunla ne kadar gururlandnz syleyin" gibi tavsiyelerin Sacha'nn gvensizliini artrmaktan baka bir ie yaramayaca anlalyor. "Annem yalnz bebekleri sever", diyor Sacha bana ilk grmenin sonunda. "Babam ve ben buna kzyoruz. Biz bymek istemiyoruz." Kskanlk birka kii arasnda geliebilir ve kiinin, birbirlerini kskanan aile bireyleriyle kendini eitli ekillerde zdeletirmesiyle katmerlenebilir. Babaannenin anneanneyi kskandna sk sk rastlanmaz m? Teyzeler, halalar, yengeler birbirlerini kskanmazlar m? Ana babalar ocuklarn, ocuklar ana babalarn kskanmaz m? Ama bu konular bilinmezden gelinir ve konuulmaz. Durum byleyken ocuklar kskanlk gsterdiinde aryor, korkuya kaplyoruz. Peki onlarn aa vurduu nedir? Belki kz ya da erkek kardein geliinde, ailenin baka yeleri arasndaki ok daha ykc ve gizli baka bir kskanl ifade ediyorlar. rnei veren yetikinler. Miras konularnda, evlenmelerde, doumlarda ailelerin paralandn grmyor muyuz? Byle rnekler varken, ocuklarn kavga dv hakkn kendilerinde grmelerine niin aryoruz? stelik yknme yetenekleri ya da en bastrlm atmalar aa vurma becerilerinden te, ocuklarn kimi zaman kskanlk duymak iin nesnel nedenleri vardr. ocuklar arasnda tercih yapld doru deil mi? Ana babann kimi zaman u ya da bu ocua zel bir eilimi yok mu? Bykanne ve bykbabalarn da u ya da bu toruna bir "zaaf" olduu yadsnabilir mi? ocuklarnn kskanln umutsuzca nlemeye alan sululuk duygusu altnda ezilen yetikinler, "Kskanlk duymuyorlarsa, bizim sevgi dolu ve haksever bir ana baba olmamzdan dolaydr" diyerek kendilerini rahatlatrlar. Ama ocuklar o kadar kolay ikna edilemez. O kardein annenin gzdesi olduunu, babann tekinden nefret ettiini bilirler. O zaman hakl olarak gzde olan kardeten nefret ederler. Oysa gzde karde her zaman zenilecek olan kii deildir ve hayatta baarl olaca da kesin deildir. Ama ocuk bunu bilmez ve kabilenin iinde ayr yeri varm gibi grnen erkek ya da kz kardele rekabete giriir. Ana babalara nerilen kalplam laflar vardr: "Hepinizi ayn lde seviyoruz, aranzda boy ya da ya fark olabilir, ama biz hepinize ayn deeri veriyoruz!" ocuklar arasnda ayrm yapyorsanz bu tr laflarn hibir deeri olmaz. Aksine, ayrm yapldn fark eden ocuk, ana babasnn szne gvenini kaybeder ve olanlardan daha fazla etkilenir. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


"Sylemek gerek." Her "gerek"te, sz konusu durumun yanl m doru mu olduunu kendimize sormalyz. Ana baba sevgisi, bazen kendileri de farkna varmadan frenlenir ya da engellenir. Bunlar "dlayan" anne ya da babann kendi ocukluuna gnderme yapt ok karmak olgulardr. u ya da bu ocukla yeniden gndeme gelen ey, o ocuun annesinin ya da babasnn, rolnn stesinden hakkyla gelmesini engeller. Dlanmak zere "seilen" ocuun kimi zaman "dlayan" anne ya da babann zerine en ok dt ocuk olmasn anlamak da kolay deildir. Bu glklerin bilincinde olan ve ac eken ana babalar bir sakatlk olarak yaadklar bu durumdan sz etmek iin danmaya gelirler. Baka ana babalar ise, yolunda gitmeyen bir ey olduunu belli belirsiz alglarlar, ama ocuklaryla bir sorunlar olabilecei dncesini reddederler. O zaman ocuklaryla ilikilerini "onarmaya" alrlar; onu armaanlara boar, btn kaprislerine boyun eerler. Durumu yattrarak yoluna sokmak isterler, her ocua ayn yatrm yaplyormu, her ey yolundaym gibi davranrlar. D. W. Winnicott bir annenin, ikiz olsun olmasn, ocuklar arasnda ayrm yaptn ok nadir itiraf ettiini syler. Oysa ayrmn kayna yaplan tercihtir ve anne ile ocuklarnn her birinin arasnda bir "oyun" oynanmasna yol aar. Btn ocuklarn ayn derecede sevdiini sylemek ne yapacan bilemeyen ana babalarn iini rahatlatan bir yalandr; ama ocuklar buna aldanmaz, zellikle de kusursuz olmas istenen bir adaleti egemen klmak iin btn paralar yerli yerine oturtulmusa. Ama ocuklar adaletin var olduuna inandrmak gerekir mi? Dinamik ve doal bir olgu olan kskanlk, ocuun ileri doru yol almasn salar. Kskanlk eer ykc hale geliyor, ocuu fel ediyor ve yaamasn engelliyorsa ocuk tpk bir yetikin gibi ak tutkusuyla, patolojik kskanlkla kar karya bulur kendini. Normal bir kskanln byle bir kskanla dnmesini engellemenin tek aresi durumu kabul etmek ve buna katlanmaktr. ocua unun sylenebilmesi gerekir: "Haklsn, ben adil davranmyorum, ama bu dnyada da adaletin yeri yok." Cezalandrma ve dllendirmeler de ana babann keyfine kalmtr. Birinin bir armaan ald gnn dierinin de armaan ald gn olmas art deildir. Hayat byle! Herkes farkldr, herkese gsterilen sevgi de. Kskanl hafifletmek iin, gnmzde fazla geer ake bir dnce olmasa da, her ocuun kendine zel tekilliini tevik etmek gerekir. Tekillik, farkllk andran insanlk durumunun verileridir. Asl kanlmas gereken, tekine duyulan nefreti aynlatrmadr. Bildiimiz gibi byle bir aynlatrma totaliter bir anlaya gtrebilir. Ana baba sevgisi eit dilimlere blnebilen bir pasta deildir; bu pastay kesmek ok zorlu olur. Pergel ve cetvel kullanlsa bile masann evresinde kskanln alevlenmesine engel olunamaz! Yeni gelenin byk kardeleriyle paylaaca hibir ey yoktur, nk ana baba onun iin yalnzca ona ait bir pasta hazrlayacaktr. Dierlerininkiyle ne ayn _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


biimde, ne ayn tatta olacaktr bu pasta; nk her ocuun az tad ve beklentileri erkek ya da kz kardelerininkinden farkldr. ocuklar bu anlay, yalnzca kendilerine ait olan eye sahip olmay severler. Ama anlalan o ki, ana babalar, hakszlk yapma korkusuyla, bunu kabullenmekte zorlanyor. Ne pahasna olursa olsun, kendilerini ocuklar arasnda haka paylatrmak ister gibiler. Oysa kalabalk bir ailede her ocuun yalnzca kendine ait bir annesi, bir babas vardr, tpk her bir ocuun ana babas iin "tek" olmas gibi. Her doumda baba, anne ve ocuk arasnda kurulan ba zel bir badr ve arasnda zel bir iliki kurulur. ocuk yetitirirken her eyi benzer klmaya almak neden? Neden her ey cilalanmak, yumuatlmak istenir? Oysa atmalarn, zntlerin ve rekabetlerin varl bir gerektir. Her eyin kaygya yer olmadan olup bitecei dmdz, iyi rgtlenmi bir dnya, nceden kaydedilmi basmakalp tleri programlar sayesinde uygulayan bir robotlar dnyas olur. Neyse ki ocuklar robot deil, canl insanlardr. Ana babalarn btn eitliki abalarna ramen, ocuklar bize herkesin kendine gre bir tepki verdiini, kusursuz aile diye bir ey olmadn ve iddetin insanlarn dnyasnn bir paras olduunu hatrlatyorlar. Yoksa gnmz de unutulmak istenen, insanlk durumunun ta kendisi mi?


Freud'a Ne Yaptk___________________________________ KNC BLM OTORTE VE ZORBALIKPERDE 1


-

SAHNE 2

Paris'te bir kahve. Sabahn lo'u.ISABELLE:

Nerde kaldn, seni dokuzda kahvaltya bekliyordum! e ge kalacam. Dilediim saatte ie gidebilir miyim sanyorsunuz. Reklamclk sandn kadar laka bir i deil!

SYLVIE: Biliyorum Isabelle, biliyorum. Kusura bakma, ama bu sabah evde yle bir dehet havas vard ki bir an lyorum sandm. kizler gece boyunca uyumad, Marion fkeden kudurmu bir ekilde kalkt. Huyunu biliyorsun, daha ayan yere basmadan o gn nasl bir hava estireceini anlarsn. Perdelerin fazla sert almasndan holanmadn belirttikten sonra, bodrumdaki tatil antasnn iinde kalan di macununu getir diye tutturdu. zerinde "Babar ile yal hanm"n bulunduu tp istermi, sakn Babar'n araba kulland tp olmasnm. O ana kadar kanlan kriz, Pierre kahvalts iin pembe kareli kse yerine mavi baklaval olan kardnda patlak verdi. Dn mavili ksede yedii msr gevreini bugn illa ki pembe kareli ksede yiyecekmi. Can sklan Pierre ona pembeli ksenin bulak makinesinde kaldn syledi. Marion barmaya balaynca, Pierre pembe kseyi ykad ve her ey sonunda yoluna girmi grnrken bu sefer de Marion kayak yaparken giydii kazak ve izmelerle okula gitmeye karar verdi. Gel de haziran aynda olduumuzu ona anlat! ISABELLE: SYLVIE:

Peki sonunda ne oldu?

Ne olacak, okula kayak kyafetiyle gitti. stelik hava raporunda scakln 25 derece olaca syleniyordu! retmeni artacak beni, oras kesin; ya da sosyal yardm uzman! seni! Ama da abarttn meseleyi, bakarsn ocuk yargc bile grmek ister

ISABELLE: SYLVIE:

aka yapmyorum, neden olmasn? Btn gece alayp duran ikizlerden dolay komular zaten bize tuhaf bakyor. Eminim ocuklara ikence ettiimi dnyorlardr. Grrsn, sonunda polisi arayacaklar. Dnebiliyor musun, bir yl geti, Arthur ve Adrien hl geceleri alyor, birlikte mi srayla m alayacaklar, uyumadan nce verdikleri karara bal. Mahsus yaptklarndan eminim. Bize ikence etmek iin programlamlar bu ii. Ama niin? Biz bu ocuklara ne yaptk? Artk ok bunaldk. Pierre bitkin, artk alamadn sylyor. Neyse, aslnda bu ok da nemli deil, nk ou zaman ii yok... Ne de olsa yapm asistanl bu gsteri sektrnde bir eit araclk iidir! Ayrca, bir ekimde almak iin Pierre'in gerekeni yaptndan da pek emin deilim.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Neyse ki gazete var. Artk serbest yazar olmadmdan bir gvencem var. Buna karlk, bu durumun Pierre'i rahatlatacan sanmyorum. Son zamanlarda onu ok garip buluyorum. Ona bir eyi yirmi kez hatrlatmak gerekiyor. Duymuyor beni, zaten bakmyor da. Samn eklini, rengini ne kadar deitirsem, hatta rahibe ya da kozmonot klnda dolasam bile fark etmiyor. yle bezdim ki, geen akam kafama apka yerine bir szge geirerek dolatm. nan bana: "Banda bu eyle ne yapyorsun?" demesi zaman ald. Ben de yle dedim: "Huni bulamadm da delirmek zere olduumu sana bir ekilde belirtmek istedim." Omuz silkti, glecek durumda olmadn ve benim maskaralklarma glemeyecek kadar ok ii olduunu syledi. Yalnz kaldmda, kendimi pencereden atsam m diye dndm; ama giri katndan atlamak fazla ciddiye alnacak bir ey deil. O zaman gnlk hayhuya geri dndm: ocuklarn lklar; kk zorbalarn, rnein redaksiyondaki efimin fkesi, g gsterileri ve yanmdayken yanmda olmayan Pierre'in belli belirsiz varl. Malum durum ite.ISABELLE:

Sylvie, anlayamyorum. Gazetede psikoloji kesiyle bizzat ilgileniyorsun. Birbirinden nl yzlerce uzmanla rportajlar yaptn. Bir sr soruya yant verebilecek durumda olmalsn!SYLVIE:

Ne diyebilirim ki... Doru, elimde bir dolu malzeme var. Her ey bilgisayarmda. "fke", "otorite" ya da "bunalmdaki baba" diye tklamak yetiyor, tavsiyeler sralanyor, ama nerilen zmler bana asla fayda etmiyor. Ya sen Isabelle, sen ki mrn psikoloji kitaplar arasnda geirdin; eitli modalara uyarak ksa terapilere, hipnoza, davranla, bilisel ruh-bilime ve daha bir dolu ynteme bel baladn. Peki senin durumun benimkinden hallice mi?

ISABELLE:

Ne demezsin... Hayatm bir felaket!

Her eyin kesinlikle bilimsel erevede kalmasn istediimden, gurular dnda her eyi denedim. Falclara, mneccimlere de bavurmadm. Bu arada Jonas'n burcunu da biliyorum: "Zorba, ykselen burcu ise zalim." Bu sabah birlikte kahvalt etmeyi sana ondan sz etmek iin istiyordum. Yardmn gerek. Dndm de, gazeteci deneyiminle, anketlerin srasnda eline geen bir iki tavsiyeyi hatrlayabilirsin. Jonas beni deli ediyor. Yaknda 7 yana basacak ve her ey gnden gne ktye gidiyor. Ne yapmalym?SYLVIE:

sevimli.

Deme, oysa ok eker bir ocuk senin olan, az buuk uyumsuz, ama

Az buuk mu? Ne demezsin! Evde korkun oluyor. Ynetmek, emir vermek istiyor, her eye o karar verecek. Szn dinlemezsem hayat bana ekilmez klyor. Arkadalarm yemee aracak olsam konuklar kendisi semedi diye ortal birbirine katyor. Eve bir bardak bir ey imeye gelen ho bir erkei bir iki krc sz ve birka tekmeyle karabiliyor. Jonas hayatta yalnz kalmam iin gerekeni yapyor. Annem babam srekli olarak beni kryorlar, nk Jonas terbiyesizlik ettiinde sulu ben oluyorum. Okulda retmen ona

ISABELLE:


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


artk tahamml edemediinden zamann mdrn odasnda geiriyor. Hal ve giditen kesinlikle snfta kalacak. Daha dn telefonla bir yaz geiyordum, bilirsin uzun srer. Birden ses seda kesilince kayglandm. Jonas'a bakmak iin iimi braktm. Meer mutfa boyamaya karar vermi! Kapnn karsndaki duvar rengrenk guva boyalarla kaplanmt. Jonas elinde fra, mutfaa giriimi glerek seyretti. lk sergisinin al kokteylinde Picasso naslsa yleydi! Baladm barmaya. O zaman o da bararak sesimi bastrd: "Sen zaten hi memnun olmazsn! Bir kerecik olsun seni sevindirmek istemitim. Bu duvar senin irkin beyaz duvarlarndan ok daha gzel. Seni brakp Marie'yle yaad iin babama hak veriyorum; o senden ok daha gler yzl, zaten ben artk okul arkadam Lea'nn evinde yaayacam, sen de yalnz kalacaksn, oh olsun sana."SYLVIE:

Peki, sen ne dedin? Hi. Yere oturdum ve aladm. PERDE

ISABELLE:


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


PSKANALZE MERAKLI ANA BABALARA NOTLAR statistik verilerine gre bu yzyln banda psikanaliz danmalarnda en yksek sayy, uzmanlarn kendi aralarnda "davran bozukluklar" olarak adlandrdklar rnekler oluturmaktadr. Aslnda bunlar sz dinlemeyen ve inat ocuklardr, hibir kurala uymak istemezler ve yaplan uyarlara kulak asmazlar. Bu yaramaz ocuklar gnmzde "uyumsuz" olarak adlandrlyor. Yerinde duramayanlar ve sakinletirilemeyenler ise "hiperaktif' kategorisine sokuluyor. "Sevimli kk eytan" anlayndan "davran bozukluklar" yaftasna gelininceye kadar aradan epey zaman geti. Bilim, konuya ilikin aklamalar yapt ve ocuklar bir "bilim nesnesi" oldu. Artk bir vakann nedenini genlere kadar aratryoruz. Belki de bu ocuklarn ekilmezlii genlerinden gelmektedir, neden olmasn? Durum byleyse gerek bir salgn sz konusu demektir. Genetik bulaclktan sz edildiini henz duymam olsak da, salgn nlemek iin imdiden ilalara bavuruyoruz. nlem almak ve iimizi ferahlatacak protokoller dzenlememiz gerekiyor. Dier uzmanlarn aksine psikanalistler itaatsizliin otoriteyle ve otoritenin gnmzdeki ileyiiyle ilgisi olduunu dnme fantezisine sahiptirler. 19. yzylda tartlmayan bir otoritarizm egemendi. Ana babalar ocuklar zerinde mutlak iktidar sahibiydiler; ocuklar ise ana babalarna sayg ve itaatle ykmlyd. Onlarn arzuladklar eitimin, onlarn istedikleri kadarn grrlerdi. Onlarn istedikleri erkek ya da kadnla evlenirlerdi. Ne arzularn ne duygularn ne de eilimlerin nemi vard. Ebeveynlerini onurlandrmalar ve onlarn beklentilerine sadk kalmalar gerekiyordu. 20. yzyl, ocuk kleliinin kaldrlmasna, ocuk haklarnn ilanna, ocuklarn birer zne olarak tannmasna ve onlara sayg gsterilmesi gerektiinin kabulne tank oldu. Bu temel evrime psikanalizin byk katks olmutur. Ana babalarn bu kkl deiimler karsnda aknla dmelerini anlamak zor deil. ou, itaat anlayyla yetitirilmiti. Mays 1968'de ise "yasaklama yasa" patlak verdi. Her eyi yeni batan dnmek gerekiyordu. Birka yl sonra dnyaya getirecekleri ocuklar nasl yetitireceklerdi? Kukusuz, kendilerinin yetitirildii gibi deil. Belki de onlarla arkada olabilirler, onlara her konuda kendilerine eitlermi gibi davranabilirlerdi. Yetikinlerin ocuklar kendileriyle bir tutmalar kadar, yeniden ocuk olmak iin gerilemek istemeleri de sorunlar yaratr. Dnya kkler ile byklerden oluur ve ocuklar yetikinlerin yol gstermesini beklerler. rneklere gereksinim duyarlar, dantklar yetikinlere sayg gsterirken kendileri de sayg grmek isterler. Hibir ey ocuk gibi davranan yetikin kadar gven sarsc olamaz. Ana baba otoritesi gereklidir, toplumumuzun bu gerei hatrlatmakta yetersiz kalmas hastalk belirtisidir. ocua sayg gstermek ayn zamanda ona snrlar ve yasaklar koymak demektir. ocuun istei gz nne alnr, ama ayn zamanda, isteinin gereklemesinin neden o anda olanaksz ya da sonsuza _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


kadar yasak olduu ona aklanabilir. Bir istein varln kabul etmek ona boyun emek demek deildir. ocuklar otoriteye duyduklar ihtiyac eitli ekillerde belli ederler. iddet ya da saldrganlk gstererek yant vermemiz her zaman yanl olacaktr; ancak onlara bir yant vermemiz de gerekir.DIDIER,

anne babasyla danmaya geldiinde 6 yandadr.

"Okulda ekilmez, evde lgn gibi oluyor. Bulunduu her yerde kendi yasasn egemen klyor: Anlk keyfnin yasasn. Her ey diledii gibi, diledii anda olmal." Anne, artk baa kamamaktan yaknyor. "Neyse ki tek ocuk, bunun gibi birka ocuum olsa ne yapardm ben!" Baba, Didier'nin doumundan beri evde hayatn nasl deitiini anlatyor. Her ey ona gre ayarlanyor; karar veren, art koan hep o; ana babasnn her nerisini tartyor. "Banyo zaman. -yle mi, niin? -Yatma zaman. -Niin? Uykum yok. -Yemek zaman. -Siz bensiz balayn, imdilik a deilim." Didier'nin her eye verecek bir yant var, kararl karsnda ana babas kendilerini boyun emek zorunda hissediyorlar. "Arkadalarmn evi byle deil! Emirler vererek canm skyorsunuz, ef benim!" Babaya soru ynelttiimde, oluna sz dinletmenin zorluunu anlatyor. "O kadar sinir bozucu ki kendimi tutmasam onu ldrebileceimi dnyorum. Brakyorum, ne yaparsa yapsn, bylesi daha iyi. Onun karsnda fkemi kontrol edemeyebilirim." Bugn elli yalarnda olan baba bana ok sert bir eitimle yetitirildiini aklyor: "Dnyada babam gibi olmak istemem. Didier'nin sylediklerimi yapmay kabul etmesini ve onunla arkada olmay istiyorum. Beni admla armas houma gidiyor, bu bana iyi geliyor; onu ne azarlamak istiyorum, ne de cezalandrmak; gelimesini ve mutlu olmasn istiyorum." Ana babas gibi btn dnyann da nnde diz keceine inanmaya devam eden Didier mutlu olabilir mi? Babasnn da vurmad isel iddetinin imgesini ona geri gndermekle ocuk iddete iddetle karlk vermi olmuyor mu? Ana babalar isteklerinin yerinde olduunu kabul ettirmek iin, ocukla "tartrlar"; aldklar kararlarn gnahndan syrlmak ister gibidirler. "Uslu durman istediim iin ben kt bir baba saylmam, yle deil mi? Benimle ayn fikirde misin? Bana hak veriyor musun?" Ama ocuk asla hak vermez; her zaman byklerin haksz olduunu dnr. Gnmzde ana babalarn yanl yapmaktan bu denli korkmalarna yol aan nedir? Etraftan duyduklar, onlar ocuklarna kar bir eit "fobi" duymaya itiyor. Yarglanma korkusu ellerini kollarn balyor. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Ama ocuk, kkrtma yoluyla, yasaklarn kendisine aklanmasna gereksinim duyduunu gsteriyor. Yasaklamak, insanlarn yasalarn sze dkmek demektir. Bu yasalarn tm, ldrme yasann ve ensest yasann evresinde dner. Bu noktadan itibaren her ailenin kendine zg bir yetitirme tarz olacaktr. "Belki ben yanlyorum, belki arkadan Paul'n evinde iler byle yrmyor. Ama bizde, bizim ailemizde bu i byle." Gerekten de her aile "i tzn" kendi hazrlar. u ailede sofradan kaslabilir, bu ailede kalklmaz... Ama insanln temel yasalar her ailede ayndr. rnein, kendine ve bakalarna sayg gsterme zorunluluundan "taviz" verilemez. ocuun insanlarn dnyasna giriini salayan konularda taviz verilemez. Kk bir hayvan gibi drtleriyle ba baa kalmas sz konusu olamaz. ocuk daha gl ve daha sorumlu olmak iin drtleri snrlayan yasaklar kabul etmek durumundadr. ocuk, insanlar dnyasnn yasalarna ancak ana babasnn da bu yasalara uyduunu grdnde boyun eer. Byklerin yalnzca ondan daha gl olduklar iin kendisini dize getirmek istediklerini dnecek olursa, hakl olarak kar koyar. Bu durumda yalnzca "orman kanunu" geerli olur: Byk maymunun ke uygulad yasa. Birisine, sadece "fizik" olarak kendisinden gl olduu iin itaat etmek kabul edilir bir ey deildir. ocuk bunu bilir ve reddeder. Gszlnn onurunu krdn, onu gln duruma soktuunu hisseder ve hakl olarak o zaman hibir konuda taviz vermez.JULE,

6 yana bast gn annesi danmaya geliyor. Konu, kznn fkesi, saldrganl ve sz dinlememesi. Julie her eyden ikyeti, hibir eye sevinmiyor; uyumay, yemeyi, kalkmay, okula gitmeyi reddediyor. Sokakta, istedii yaplmazsa, alk olduu pastane kapalysa ya da istedii oyuncak alnmazsa haykrarak yerlerde yuvarlanabiliyor. Annesi ona nasl davranacan bilemiyor ve bir uzmana danmaya geliyor: "Sz dinlemek istemiyorum", diyor Julie, "annemin durmadan emir vermesinden bktm." Bir sonraki grmede anne ikyetini tekrarlyor: "ekilir gibi deil, fkelerinden hi vazgemedi, yapmasn isteim her eyi yapmay reddediyor. Tek bir ey deiti: Nedenini bilmiyorum, ama birka gndr, sylediim zaman dilerini fralamay kabul ediyor". Bu deiiklie ardm belirttiimde anne aklyor: "Bir hafta nce diiye gitmitik, zaten deitireceim diimi, aptaln teki. Dnn, Julie dilerini fralamyor diye bana kzd: 'lerde rkler balarsa su sizin olacak. Onu zorlamalsnz, bu sizin annelik greviniz.' Sersem herifi Bir daha gitmeyeceim ona, benimle ne hakla bu ekilde konuuyor!" Ne olduysa olmu, Julie ertesi sabah dilerini fralamay kabul etmi. Bu deiiklii nasl aklayabileceini sormak iin Julie'ye dnyorum, yle karlk veriyor: "Evet, dilerimi fralyorum. Daha nce annemin de bir efi olduunu bilmiyordum, imdi biliyorum." Julie iin sz konusu olan artk annenin mutlak gc deildi. Sadece ocuklarna boyun edirmek iin deil, ama kendilerini de aan bir _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


zorunluluk iinde ocuklarna bakmakla ykml btn annelerin uyduu yasaya annesinin de boyun ediini anlad iin itaat ediyordu. Yetikinler olarak yasaya uymamz ocuklarn da ona boyun emesini kabul edilebilir klar. Otorite gsterme ya da sert davranma tavsiyeleri, cezalar ve paylamalar, yasaklar koyan yetikinlerin kendilerinin bu yasaya uymamalar halinde hibir ie yaramayacaktr. ocuk zerinde etkili olan "yapma" tarz deil, "olma" tarzdr; yetikinlerin artk ocuk olmama tarzlardr. ocuu insanlatran, uygulanan cezalardan ok, ana babann sunduu rnektir. ocukluun mutlak gcnden syrlamam ana babalar, ocuklarn bundan vazgemeye nasl zorlayabilir? ocuun her istediine "evet" demekten ho bir ey var mdr?ALEXANDRE,

9 yanda. Hazrlk snfndan beri okulda ciddi davran bozukluklar sergiliyordu. Durmadan ceza alyor, retmenlere karlk veriyor, okul mdiresine hakaret ediyordu. Ana baba bu davranlar yznden danmaya gelmiti. Evde hayat ekilmez klyor, kk kz kardelerini dvyor, her eyin hkimi gibi davranyordu. Baba yaknyordu: "Bu, cezalandrlmas, sert davranlmas gereken bir ocuk, ama karm her zaman aramza giriyor; bana syleyecek sz kalmyor. Evliliimde huzur istiyorsam, Alexandre'n dilediini yapmasna ses karmamam gerekiyor." Anne aklyor: "Bu ocuu anlamak lazm. ok duygusal, krlgan; istedii yaplmazsa mutsuz oluyor ve buna katlanamyorum. Ana babalarn varlk nedeni ocuun her istediine sahip olmas deil mi? Ona iyi davranmak gerek." Alexandre'n okulda kard sorunlar gidererek byyor. Birok uyardan sonra mdire ana babaya bildiriyor: "Davran kabul edilebilir gibi deil. nmzdeki ay iinde bir aba gstermezse onu kar tatiline gndermeyeceiz." Alexandre davranlarnda hibir deiiklik olmadan bir ay geiriyor. Bunun zerine, okul onu da gezisinden alkoymaya karar veriyor. ocuk neden cezalandrldn anlayamad iin fkeden kuduruyor: "Mdireye kfr etmek ya da retmene el kaldrmak nemli deil, canm isterse buna hakkm var." Ama ceza verilmiti bir kere: "Senin davrann sosyal deil, toplulua uyum gstermiyorsun" demiti retmen. Alexandre ilk kez bu karardan etkilenmi ve zerinde dnmeye hazr grnyordu. O zaman, ocuun aresizliini gren ana baba, ayn tatil kynde, snf arkadalarnn kald lojmann ok yaknnda bir da evi kiralamaya karar veriyor. Bylece yasaa ve okulun kararna ramen ocuk kayak pistinde arkadalaryla birlikte olacak ve cezann acsn ekmeyecektir. Bu durumda ana babann ocuk zerindeki mutlak kudreti, ocuu engellenmek ve honutsuzluktan korumak eklinde kendini gsteriyor. Ana baba aslnda kendi tatminleri iin boyun eiyor ve oullarn her eye, gerekirse topluma da kar gelerek desteklemeye hazrlar. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________CYRIL,


8 yanda. Okul psikologunun uygulad bir testin sonucuna gre, zek lm 140 kmasna ramen, derslerinde zorluk ekiyordu. Bir danma srasnda bana yle dedi. "retmenin ne dedii benim umurumda bile deil, o aptaln biri. retmenler bana sava anca babam onlara yle bir kyor ki zerime gelmekten korkuyorlar. yi de oluyor, nk bylece snfta canmn istediini yapyorum." Peki, eitim hayatn kmaza srkleyen st ste snfta kalmalar m Cyril'in gerekten istedii?

Ana babalar kimi zaman ocuklarn "korumak" ile "her eye eyvallah" demeyi birbirine kartryorlar. Onlar iin iyi ana baba olmak, yasaklamay reddetmek anlamna geliyor. Bir ocuu eitmek, yeni eyler kefedebilmesi iin hayatnn farkl dnemlerinde baz eylere izin vermemektir. Ana baba iin denecek bedel, ocuk tarafndan daha az sevilme tehlikesidir. Ar hogr bir tr kt muameledir; ocuun bymesini engelleyen, yaplmas gerekeni yapmama tarznda bir kt muamele. "Hayr, artk biberon yok, ama kendin yiyebilirsin ve bir sr yeni tat kefedebilirsin. Azn artk dolu deil, ama konumay renebilirsin. Hayr, sana artk bez balanmayacak, ama 'yapma' keyfini ve bamszl tadabilirsin. Hayr, ne annenle ne de kz kardelerinle evlenebilirsin, ama dnyadaki btn dier kadnlarla evlenmene izin var." Ona hayr dendike ocuk gelime gsterir ve yeni olanaklar nne serilir. Ancak ret ya da yasak onu asla kk drmemeli, gln duruma sokmamaldr.FRANOIS'NIN ANNES:

Franois benimle evlenmek istiyor. Ona yle dedim: "Hi olur mu? Sen daha ok kksn. Minnack bir adam ben ne yapaym? Beni dansa davet edecek olursan gln dersin!"

Bir ocua bir eyi yasaklamak kiinin kendisinin de o eyden vazgeebilmesini gerektirir. "Seni artk emzirmemeyi ya da biberonla beslememeyi kabul ediyorum, baka eyler kefedebilesin diye. Seni artk hep kucamda tamamaya raz oluyorum, yrmeyi renesin ve dnyay kefedesin diye. Hayatnn byk ak hikyesi olmamay kabul ediyorum, baka aklar yaayabilesin diye vb." Franois'nn annesi ensest yasan kabul ediyor mu dersiniz? "Daha kksn" diyerek onu umutlandryor, kendisi de ilerde bunun olabileceini dnmeye devam ediyor. Bir ocuu anlk bir zevkten yoksun brakmak iin kendimizi de o zevkten mahrum edebilmemiz; ocuumuzun bizi tatmin etmek iin deil, aksine bizden ayrlmak, bizi eletirmek ve bamsz yaamak iin var olduunu kabullenmemiz gerekir. Ana babasn hi eletirmeyen bir ocuk onlara yapr kalr ve byyemez. "Baarl bir eitim" diyordu Freud, "ergenlik anda eletirilebilen bir eitimdir."


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Gnmzde ana babalarn kusursuz olamama korkular eletirilmeye tahamml edememelerinden mi kaynaklanyor? Franois ile annesinin evlenmesinin imknsz olmas, "gln" bir ift oluturacaklarndan deildir; bu bir yasaktr ve tartlmaz. Sras gelmiken, bir ocuu kk drmenin ne kadar ekici ve kolay olabileceini de belirtelim. Bu, sadizmdir; snrlarn yapc bir ekilde izilmesi iin eiticinin bundan her zaman kanmas gerekir. Yetikinlerin yasaklar koymalarn engelleyen nedir? Kukusuz kendi hikyeleri: Kontrol altnda tutabileceklerinden emin olmadklar ve onlar korkun bir sululuk duygusuna iten kendi saldrganlklar ya da iddetleri; "iyi ana baba" etiketini tayarak kendilerini dllendirme arzusu; keyifli, rahat bir yaam srmekten vazgeememek; kurtulmay baaramadklar mutlak egemenlik arzusuna bal raz olma kolaycl... Ana babalar kendilerini ocuklaryla zdeletirerek, tpk onlar gibi zevk yasasn egemen klmak isterler. Kimi zaman iftler arasnda kan anlamazlklar, yetikinleri tekinin fkesini zerlerine ekmemek iin ocukla atmaya girmekten kanmaya iter. Bunu hemen anlayan ocuklar, her ikisini de kullanarak gerek birer ev zorbasna dnrler. ou zaman bundan mutsuz olurlar. Kendi krallklarnda hkmdardrlar, ama kendi topraklar dnda korkuya kaplrlar. Teneffste teki ocuklardan korkarlar, doum gnlerine katlmay ya da arkadalarnn ailesinin evine tatile gitmeyi reddederler. Evde egemenliklerini kurmulardr, ama darda yaamak sz konusu olduunda tmyle zrldrler.TRSTAN, 5 yanda. Kendini bildiinden beri iddete eilimli ve otoriter olduu iin annesi ve babas danmaya geliyor. "Kkken idare ediliyordu", diye aklyor anne, "ama bugn anaokulunun bir st snfnda iler artk hi iyi gitmiyor". Gerekten de Tristan kendisine hayr demeye cret edilmesini kabul etmiyor. Snfa istedii gibi girip kyor, baka ocuklara vuruyor, retmene kaba szler sylyor.

Hazrlk snfna geebilecei kukulu. Evde de durum ayn, ama bir farkla: Ana baba onun honutsuzluuna yol amamak iin ellerinden geleni yapyorlar. Baba anlatyor: "Bakcy istemediinde, onu kzdrmamak iin kmyoruz. Onu memnun etmek iin her eyi yapyoruz, ama o bizi memnun etmek iin hibir ey yapmyor. Bize saldryor ve hakaret ediyor. Geen hafta salonun duvarlarna resimler izdi, stelik bunu ilk kez yapmyor." Bu durumda ne yaptn sorduumda, baba u karl veriyor: "Ne yapalm?! Her seferinde yeniden boyuyoruz. Zaten ya o ya ben. Bana hakaret etmesine izin vermezsem karm bozuluyor. O halde, evde alan ona brakmaktan baka arem yok." Otorite, ailenin eitli yeleri arasnda var olan ya da olmayan bir sayg ve sylem sorunudur. ocuklarn gsterdii iddet, onlara uygulanan iddetin karl deil midir? ocuu insanlarn dnyasna kabul etmemek ona iddet uygulamaktr. Yetikinlerin koyduklar snrlar -kk drmemek kouluyla_____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


ocuu durdurur ve gven verici olur. Gnmz toplumunda ocuklar iddet gstererek bize ne sylemek istiyorlar? Onlara kulak vermenin zaman gelmedi mi? Saygszlk, iddeti harekete geirir, tpk snrlarn eksikliinin ocuu akna dndrd, isteklerini bir adm teye gtrmeye ittii gibi. ocuun ana babaya uygulad mutlak g ve zorbalk, gn gnne yaad fkenin, aresizliin ya da okuldaki baarszlnn yansmasndan ibarettir. ocuk kendini kk drlm hissetmese iddete bavurur mu? Kukusuz btn dikkatimizi younlatrmamz gerektiren gerek bir ocuk acs ile ocuk kaprisini ayrt etmek zordur. Ama bunun yant kolay zmde aranmamaldr: "Peki olum, dilediini yap ve benim ne kadar sevgi dolu iyi bir anne olduumu gr. Sana her eyi verebildiime gre gcmn ne kadar mutlak olduunu gr." Oysa gerek ana baba rolmz unlar sylememizi gerektirmez mi: "Bana kzarsan kz, beni daha az seveceksen bildiim gibi yap, ama her eyi yapmana izin veremem." Davran bozukluklar anne ya da babann ou zaman farknda olmadan yaam olduklar zel bir zorlukla balantl olabilir. Simone'un durumunda anne, kzyla arasnda geenlerin farkndayd.SIMONE,

3 yanda. Ana baba onun hi sz dinlemediini, bana buyruk olduunu, kendini tehlikeye attn, masa ve raflara trmandn, elini vermeyi inatla reddedip yolda koarak kardan karya getiini anlatyor. Huzursuzluu, yeni balad ana snfnda da sorunlar yaratyor. ocuun annesi, kendi annesinin lmnden sonra ok ar bir depresyon dnemi geirdiini ve kendini yeni topladm anlatyor. "Simone sanki beni hayata dndrmek istiyor. Dorusu ona kar yle dikkatli davranmam gerekiyor ki, baka bir ey dnemiyorum." Zaten babas evde olunca ocuk sakinleiyormu. "Babas hayr derse, szn dinliyor. Hayr diyen ben olursam aldrmyor bile." Simone'un reddettii nedir? Birka seans boyunca kendisi, ana babas ve ben ektikleri zorluklar konusunda konutuktan sonra, Simone kendine gelebildi ve biraz sakinleti. Annesinin znts kendisine anlatld ve akland. Kederli annesini canlandrmak ve megul etmek iin sz dinlemeyi reddetmesi konusunu yeniden konutuk.

Annesinin yrekli kk terapistine dnen Simone, annesinin sevgisinden yoksun kald bir srada kzn da kaybetmek korkusuyla ona hibir eyi yasaklayamayacak duruma gelen bir annenin Hiperaktif ocuu olma yolundayd.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Bu vakada da, anne ar hogrsnn kaynan saptayamad, konuup depresyonunu kabul etmedii srece ocua sert davranmas yolundaki tavsiyeler hibir eyi deitirmezdi. Ana babalar dinlerken, ocuklarnn sevgisini kaybederlerse her eyi kaybedeceklerinden ne kadar korktuklar saptanabiliyor. Hayatn zor olduu bir toplumda yayoruz. Evlilikler, birliktelikler kuruluyor ve zlyor. alma koullar eskisi gibi deil. Dostluk balar geviyor ve bugnn yetikinlerinin gvendii tek deer sanki ocuklar oluyor. Bu durumda, sert davranarak onlarn sevgisini kaybetmenin ne demek olduu anlalyor.SYLVAIN,

5 yanda.

-Babam beni pataklarsa uslu dururum. -Olacak ey mi yavrum, ben sana asla vuramam. -Peki, o zaman sert sert bak bana. -aka m ediyorsun! Ben kt baba olmamam, sonra beni sevmezsin! Olunun sz dinlemezliine zmler aramak iin gelen bir babann seansndan alntladm bu konuma, ocuun kendi drtsel taknlklarna bir snr konmasn ne kadar istediini gsteriyor. "Merak etme, cann her eyi isteyebilir, ben yasak olan yapmana izin vermemek iin buradaym." te, bir ocuun arad gvence. Kk, ilk aamada gl olmann her istediini yapmak olduunu dnr. Gl olmann kendini gemleyebilmek olduunu anladnda gven kazanr ve yasalar dnyasna girer, bu da onun iin bamllktan kmann tek yoludur. Kendi kendini snrlamay renene kadar ocuun tekine ihtiyac vardr.FLORIAN,

14 yanda. "Annem bana ok gevek davranyor. Kimi zaman daha sert olmasn, rnein devlerimi bitirmeden dar kmama izin vermemesini isterdim. Kendi kendime bir eyleri yasaklamam ok zor, o zaman ben de arkadalarla urda burda vakit geiriyorum. Ben, barp arsalar da ocuklarmn her istediklerini yapmalarna engel olurdum; bu kesin. Balarnn belaya girmesini istemem. Yoksa etelerin arasnda skp kendilerini savunamaz duruma gelirler. stediklerini yapmakta bile zgr olmazlar."

Florian aka sylyor: Bir ocuun her aklna eseni yapmasn yasaklamak, ileride yetikin olduunda ona zgr olma frsatn vermektir.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________ NC BLM YEN BABALARPERDE 1 SAHNE 3


Paris XIII. blge, Isabelle ile Jonas'n evi. Pierre, kars Sylvie'nin en yakn arkada Isabelle'e misafirlie geliyor. Kapnn beinci almndan sonra Jonas kendine geliyor. alar saate bakyor: 11.30. Okula gitmek iin acele etmenin gereksiz olduunu dnyor. -Kim o diye baryor kapnn arkasndan. -Benim Pierre, kapy a! Jonas tela iinde anahtarlar aramaya koyuluyor.JONAS:

Bir saniye, Pierre, geliyorum, anahtarlar bulamyorum. Annemin manyaklklar ite; karlacamdan korkuyor, ne zaman dar ksa beni eve hapsediyor. Bir gn kendi kendimi karacam, antam srtladm gibi gideceim grrsn! Ah, tamam ite, buldum. Jonas kapy aar. Selam, Jonas, evde ne yapyorsun, okula gitmedin mi?

PERRE: JONAS:

Hayr, okul canm skyor. Matematik snavm vard bu sabah, mideme kramplar giriyor. Annen gitmediini biliyor mu? Hayr, beni uyandrd ve kapy stme iki kere kilitledikten sonra ie Gelmek zeredir, haberin olsun. Onunla birlikte le yemei yiyeceiz.

PERRE: JONAS:

gitti!PERRE: JONAS:

yi yleyse, o gelmeden hemen gideyim. Okul 11.30 ile 13.30 arasnda ak, bir zr kd yazp snfa sessizce szlrm, bu ilk kez olmuyor nasl olsa. Biraz abarttn dnmyor musun? Dokuz yanda bir ocuk iin okul ok nemlidir, okulu byle asmaman gerekir.

PERRE: JONAS:

Haydi, bana t ver bakalm. Kkken okuldan nefret ettiini binlerce defa syleyen sendin, yatl okuldayken duvardan atlayp kaan sen deil miydin?PERRE:

Evet, ama bu ayn ey deil.

JONAS: Ya demek yle, ne zamandan beri ayn ey deil? Off, len olmu bile, annem nerdeyse gelir, benim tymem lazm.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Jonas odasna frlar ve 30 saniye iinde giyinmi olarak geri dner, gznn iine bir tutam sa girmitir, her zaman olduu gibi gmlei pantolonun zerinden sarkmaktadr.JONAS:

Hoakal, Pierre, hoakal! Annene anahtarm olmadan ieri girdiimi nasl

PERRE: JONAS:

Dur biraz! aklayacam?

Sersemlik etme, kapcdan yedek anahtar aldn sylersin.

Pierre kapy kapatr. Tek bana salonda dolar. Her yerde Jonas'n resimleri vardr: Bebekken, biraz daha bykken, vesikalk, poster halinde; dorusu ho bir ocuk. Isabelle fotorafa baylr! Pierre Jonas'n ve annesinin yaz tatili, kayak, anaokulu fotoraflarna bakarken, btn bu fotoraflarda Jonas'n ya da annesinin yannda hibir erkek olmadn fark eder. Tam o srada, Isabelle kollarnda paketlerle kapy aar.ISABELLE:

Aa, sen burada msn? Anahtar kapcdan m aldn? Attrmak iin in yemei aldm, bylelikle yemek yapmak zorunda kalmayz. Benimle konumak istediin bir ey vard, telefonda nemli grnyordu.

PERRE:

Evet nemli, sana ciddi bir sorum var Isabelle: Bir erkek bir kadnn hayatnda ne ie yarar?ISABELLE: PERRE:

yi misin? Bana soracak daha aptalca soru bulamadn m? Mesela niin mikrodalga frn ne ie yarar diye sormuyorsun ya da bir arabann karbratr? Dalga gemeyi brak. Sen benim tek kadn arkadamsn. Bu soruyu sana deil de kime soraym? Sylvie ile ilikim kt gidiyor, nedenini anlayamyorum, perianm, bana yardm etmelisin.

ISABELLE: PERRE:

Bana soruyorsun ha! Rya m gryorum! Ben erkekler hakknda ne bilirim? Erkeim yok, hibirini de sekiz gnden fazla kullanmay beceremedim. Ama sen kadnsn.

ISABELLE: yle diyorlar. Ama son k olduum erkek bunu fark etmi grnmedi! En yakn arkadam Eve'le gitti. Kadnn byle bir ad olunca bizim iler kesat gidiyor! stelik de irkin bir kadn! Syle, Eve irkin deil mi? PERRE:

Onu tanmyorum bile, ama hibir kadn irkin deildir. Bak sen, ok iyi terbiye almsn. Anneni kutlamay unutturma bana!

ISABELLE: PERRE:

Isabelle, i ciddi. Bir kadn bir erkekten ne bekler? Gryorum ki Sylvie mutlu deil. Benimle hi ilgilenmiyor. Gn iinde yapabileceim her eyi yapyorum, ocuklarla ilgileniyorum, alverie kyorum, yemek yapyorum. Gazeteden gelir gelmez, bilgisayarnn bana geiyor. Dar kmay teklif etsem ok yorgun olduunu sylyor. Yemekten sonra beni alnmdan pyor ve uyuyor.ISABELLE: PERRE:

Ak sak, askl gecelikler giymeyi denedin mi?

Benimle byle dalga gemen ayp olmuyor mu?


Freud'a Ne Yaptk___________________________________ISABELLE:


zr dilerim ama, bana bykannemi hatrlatyorsun, evde hi bulunmayan bykbabamdan sz ediyor sanki! O da apknn tekiydi ya neyse!, Roller deimi, tuhaf deil mi? Erkekler eski zaman kadnlar gibi ah vah ediyor!

PERRE:

Peki bizden bugn ne bekliyorsunuz? evrenizde biraz srarla dolanacak olsak bize hdk dersiniz. Arabay kullanmay, yapacamz tatili planlamay nersek ya da bir akam birlikte yemee kmaya karar versek, modas gemi maolar oluruz. Aksine biraz ardan alsak, ekingen ve efkatli davransak, zerinize fazla varmasak, annemizle ilgili zlmesi gereken bir idipus sorunumuz olduunu ileri srer, bizimle alay edersiniz. Kadn arkadalarnzla yaptnz sohbetlere kulak misafiri olduumuzda neler duyarz? "Bu veletlerden bktm. Nerede gerek erkekler?!" Erkekler gln duruma drlmekten korkup sinmi durumdalar.ISABELLE:

Bak, bu noktada sana yardmc olabilirim. Bu konuda okuduum psikoloji makaleleri aka belirtiyor: Sizler erkek olmamaktan korkuyorsunuz, bir kadnla yatakta ya da hayatta boy lememekten korkuyorsunuz. Peki senin u makaleler bir zm neriyor mu? Okumadm ya da anlamadm. Sanyorum, fazla abartmamak kaydyla biraz mao, batan karc ama sadk, srlsklam deilse de biraz k olmanz, yani tam orta karar bulmanz gerekiyor.

PERRE :

ISABELLE:

Amma da basitmi! Tpk ocuklarla olduu gibi! Sylvie beni szm dinletememekle, baba rolm stlenmemekle suluyor! Evet beni dinlemiyorlar, ama btn gn onlar pataklayamam ki! Gryor musun, bu konuda da Sylvie'yi d krklna uratyorum. Sen Jonas' tek bana dnyaya getirdin, bir bebek beklediini babasna sylemedin bile, ama her eye ramen srtn yere gelmedi, deil mi? Her eye ramen, evet, ama inan bana "her eyi" tek bana tamak da ok zor. Doumevinde geirdiim o umutsuz gne ramen, Jonas kkken ektiim inanlmaz skntlara, yalnzlk paniine ramen, iin iinden syrldm, ama tnelin ucuna vardm m, hl bilmiyorum. imdi srada ergenlik a var; psikologlar bu konuda ok kesin konuuyor, yalnz anneler iin ok zor bir dnemmi. Bunu duyduunda ya da bu alanda uzmanlam dergilerin satr aralarn okuduunda, salk verilenin kendini Seine nehrine atmak olduundan kukuya dyorsun. PERDEISABELLE:

PERRE:


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


PSKANALZE MERAKLI ANA BABALARA NOTLAR 20. yzylda kadnlk durumunun geirdii evrim, kocalarn ve babalarn konumunu derinden sarst. Onlar bu deiime ayak uydurabildiler mi? Kadna "sahip" olan, ondan bir meta gibi yararlanan, bilgi, para ve otoriteyi elinde bulundurduu iin onun zerinde mutlak egemenlik kuran erkek karikatrnden, kadnlar daha iyi eitim grd, daha ok para kazand, tp bebek sayesinde erkekten ve onunla bir ocuk yapma arzusundan vazgeebildikleri iin ancak susma hakkna sahip erkek karikatrne gemeye bir adn kald. Erkeklerin bu adm atmak istememeleri anlalr bir ey. Kadnlarn beklentisi de kaytsz artsz bir teslimiyetten ok farkl. Erkekler savunmada ve direnite, kadnlarn iktidar ele almalar tehlikesine kar are aray iindeler. Deiime uygun bir zm nasl bulunabilir? zmlerin seiminde bocalyor, kararsz kalyor, bazen ortadan ekiliyor, bazen de ste kyorlar. Baba olduklarnda durum daha da zorlayor. Baba nedir? Eskiden olduu gibi sert ve hayranlk uyandran bir tip, eriilmez ve ocukta mr boyu aalk duygusu yaratan bir baba rnei mi olmal? Yoksa oluyla arkada, kavrayc ve anlayl, zayf noktalarn gstermekten ekinmeyen bir baba m? Gnmzn yeni babas ne yaparsa yapsn, davranlarnn sonularnn ocuun annesinin kendisine tanyaca alanla snrl olduunu bildiine gre, bu sorulara nasl yant verebilir? Bir ocuun babasna gsterdii ilginin, annenin kocasna gsterdii ilgi yoluyla aktarldn biliyoruz. Bir erkek otorite salamak iin her eyi yapabilir: Barmak, cezalandrmak, pataklamak, duvarlar tekmelemek vb. Bu otoritenin anne tarafndan kabul grmemesi halinde, yaptklarnn hibir deeri olmayacaktr. Bu da, "ocuunuza sert davrann, baz snrlar koyun" trnden tavsiyelerin fazla bir etkinlii yok demektir. Bu tr tavsiyelerin bir yarar olmayacaktr. ocuun geliimi, ana babasnn arasndaki incelikli iletiime baldr. Erkek ocuk annesini sever, bu konuda babasna benzemek ister. Annesiyle babasnn birbirleriyle ilgilendiini dnmesi gereklidir. Aksini dnecek olursa, babasnn yerini alr; yani annesinin yannda erkek konumuna geer ve baka kadnlar arzulayamayabilir. Babalk ilevi zorunludur, nk baba nc kii roln stlenir. ocuun anne ile olan i ie gemi ilikisinde, aralarna gerekli mesafeyi koyar. Ama baba ancak annenin kabul etmesi halinde bu rol stlenebilir.JEROME.

Anne ve babas, Jerome 7 yandayken danmaya geldiler. Anne hemen hkimiyeti kurdu! "O benim tek olum, onu 42 yanda dourdum. Bu ocuun zerine titriyorum, ama imdi bize ok sorun kartyor." Jerome gerekten de ge yrm, ge konumu; imdi de okula gitmeyi reddediyormu.


Freud'a Ne Yaptk___________________________________


"Ben anaokuluna dnmek istiyorum en azndan orada retmenimiz gler yzlyd" diyor. Her sabah kriz yaratyor, onu zorla gtrmeye alan ana babasna kfrediyor. "Karm ar hogrl", diyor baba, "Jerome'a hayran, araya girmeme engel oluyor. Jerome kendisiyle konumam bile istemiyor: 'Rahat brak beni, barrsan seni anneme sylerim.' diyor. Ne yapabilirim, ben oktan teslim oldum." Anne sze karyor. Kocasnn saldrganln kaldramadn sylyor. Onu fazla yal buluyor. Baba 55 yanda, olunu babasnn kendisini yetitirdii gibi yetitirmesi gerektiini dnyor, yani annenin aptalca bulduu bir sertlikle. "Kt bir insan deil, ama zayf. Jerome doduundan beri mutsuz olduunu hissediyorum, evin iinde nasl davranacan bilemiyor." Anne onu iine kapal buluyor, ayn zamanda ocuu kskandn dnyor olmal. "Ne yazk ki o babama benzemiyor. Babam kusursuz bir insand. Olumun yle bir babas olsun isterdim. Kocamn da onun gibi olmasn beklerdim, ama, bebek sahibi olmann stesinden gelemedi." Brodan karlarken Jerome bana yle diyor: "Okula gitmek istememem ok doal. retmeni sevmiyorum, emir veren kadnlardan nefret ederim." Bylece okula gitmek istememesinin nedenlerini fazla kurcalamamam ima ediyor. Anneler bebeklerini erkeklerine yelediklerinde, erkekler bebee kar dmanca duygular gelitirir. Sigmund Freud yle diyordu: "En mutlu gen iftlerde bile, baba, ocuun, zellikle gen oulun rakibi olduu duygusunu tar ve gzde ocua dmanlk duygusu bilindnda derin bir ekilde kk salar." Tpk kskanan byk ocuk gibi, baba da yerini kaptrmaktan korkar. Doumdan nce karsnn yannda ocuk konumunda myd? Babann yeri, anne tarafndan belirlenmemise sahiplenilmesi g bir yerdir. rnein, ocukluunda babasna ok dkn kk bir kz, evlendii erkei gerekten benimsemeyi baaramyorsa tutkusunu ve hayranln dnyaya getirecei erkek ocua yneltecektir. u, gen bir kadnn derdine deva olabilecek bir tavsiye midir? "Babanz biraz daha az, kocanz biraz daha fazla sevmelisiniz, greceksiniz olunuz kendini daha iyi hissedecek." Bu durum o kadar karmaktr ki, are olacak kesin bir reete nerilemez. Babann ilevi simgeseldir, anneyle btnlemi ocuu ondan ayrr ve ocuk bu sayede ayr bir beden, farkllam bir erkek ya da kz ocuu bedeni kazanr. Baba, anne ile ocuun birbirlerini tamamlamalarn, birbirlerinde karlkl tatmin bulmalarn yasaklamak iin araya girer. Yasak koyan bir otoritenin yoksa, ocuk kendini adeta ensest bir ilikinin ekiciliinde skm bulur ve anneden ayrlamaz. Babann bu yasa, ocuk iin olduu kadar anne iin de geerlidir. Baba, ocua anneye sahip olmay yasaklad gibi, anneye de ocuu yeniden kendine mal _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


etmeyi yasaklar. ocuk ondan bu ekilde ayrlmazsa sadece annenin tasarrufuna adanm feti bir nesne olarak kalabilir. Despot babalar artk gzden dt. Bu bir gelenekti, bir kltrd; ancak hayaletleri hl aramzda dolayor, nk baz babalar hl gemite kendi yaadklarna benzer tepkiler veriyor. ocuklarna gsterdikleri ar hogr, kendi ocukluklarnn onarlmas gibi grnyor.CHRISTIAN'IN BABASI:

"Babam korkun bir adamd, evde annem dahil herkes ondan korkard. Bizi her zaman tehdit eder, bazen de dverdi, hibir zaman azndan bir vg, gnl alc bir sz duymadk. Eim, Christian' azarlamadm, ona sz dinletemediim iin bana kzyor. Ne istiyor benden? Babama benzememi mi? lrm daha iyi. Christian'la, mutsuz olduum btn o yllarn acsn karmak istiyorum. Baba-oul dayanmasn yaamak istiyorum, birbirimizi sevelim ve mutlu olalm istiyorum." Christian'n babas oluna tapyor ve tek bir dilei var: Olu tarafndan sevilmek. Bu ocuun, aslnda babasnn baka bir konumda olmasna ihtiya duyduunu alglamayarak, tam bir itenlikle gzlerini geree kapatyor. Oullarnn despotluunun kendi babalarnnkine benzediini syleyen ar hogrl babalar danmaya sk gelirler. O zaman yeniden oynanan senaryonun karmakl anlalabilir. Kimi zaman anneler bunu fark etmekten geri kalmyor.NICOLAS'NIN ANNES:

"Kocamn Nicolas'yla yaad baba olamama durumu garip. Bana, kendi babasyla yaad korkun ilikiyi hatrlatyor. Babas ok sert bir adamd, oluyla hi konumaz, sadece cezalandraca zaman ona hitap ederdi. Onu tandm. Bir tr duygusal sakatl vard. Nicolas'ya hamileyken kocam bana soruyordu: 'Bir ocuk istediinden emin misin? Baba olmak, benden isteyebilecein en korkun ey.' ocuk doduu zaman, onunla ilgilenmez gibi yapt. Bugn Nicolas 4 yanda ve kocam ondan korkar grnyor. Btn kaprislerine boyun eiyor, bir konuda mdahale etmesini, otorite kurmasn istediimde bana aldrmyor ve bkp usanmadan, gnde yirmi kez Nicolas'ya ayn soruyu soruyor: 'Canm, beni seviyor musun? Beni seviyor musun?' Nicolas da tam bir despot edasyla ona 'hayr' diyor elbet. O zaman babas soluu oyuncak dkknnda alyor, ondan bir glck ya da bir tatl sz koparmaya alyor. Byk mutsuz; kk ise korkarm ki bymekte zorlanacak. Nicolas farknda olmadan babasnn iplerini ellerinde tutuyor. Onlar iin ne yapabileceimi bilemiyorum."

Ar hogrl babalar kimi zaman despot babalarla ayn konuma gelirler; her iki durumda da yasaklama ve ayrma ilevleri gerekleemez. Genellikle ocuun hayranl anne zerinde toplanr. Anne, bu durumdan pek memnun deilse, kayglanmaya balar ve danmaya gelir. Babann rol sadece yasay temsil etmek ya da ocuu annenin yasasndan syrp babann yasas altna almak deil, ayn zamanda ocuun onunla _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


zdelemesine, annesinin deer verdii erkee benzemek istemesine yol amaktr. Bunun iin, anne ve babann istekli olmas gerekir. Zalim baba, ounlukla yasaklayc ilevini yerine getiren, ama kendisiyle zdeleilmesine izin vermeyen kskan bir babadr. Ar hogrl baba ise ocukluunda istedii sevgiyi ve benimsenmeyi elde edememenin acsn eken ve olunun sevgisini bu ekilde kazanmak isteyen bir babadr. Geliiminin bir annda ocuun babasyla atmas kanlmazdr. Bu atma ocuun dengesi, boyunun lsn almas, kimliini bulmas bakmndan nemlidir. Ama gnmzde babalar bu karlamadan ekinir grnyor. Oullaryla arkada olmay, sevecenlii, hafife "yumuak karnl" olmay yeliyorlar. Oysa oullarn, onlarn diren gstermesine ihtiyalar var. Yeni babalar ocukluklarndaki babann ansndan dolay kendilerini hl "yasakl" m hissediyorlar? ocuklarnn sevgisini kaybetmekten mi korkuyorlar? Karlarnn tepkilerinden mi korkuyorlar? Bir oul, kendini saydran bir babay, kaytaran bir babadan ok sevecektir. Medyann ve trl makalelerin zehirlemelerine ramen, her eyden nce konfor anlayndan vazgemek gerekmiyor mu? Kolaylk, gnmzde yaama kural olarak ba stnde tutulsa da, ana babann hayat kolaya kamak olmamaldr. Kz ocuklara kar da, baba ilk evrede yasaklayc olmak zorundadr, nk ak nesnesi bu durumda da yine annedir. Bu ilk yasaklama, anneyle kznn i ie gemesini engeller. Annenin tek ilgi oda, ister kz olsun ister erkek, bebei olmamaldr. Kk kz babasn kefederken annesine srtn evirir, o gne kadar dnyann merkezi olan annesi artk ayn konumda olmayacaktr. Her ey yolunda gittiinde, annesiyle ilikisinde babasnn yerini alamayacan fark edince de babasna dnp onu batan karmaya, annesinin dinden "almaya" alr. Babann yerini alamadna gre, ona "sahip olmay" dener. idipus kompleksinin bastrlmas ve ensest yasann iine yerlemesiyle, kendisine ocuk verecek bir baka erkei batan karmak isteyecektir. Baba, kznn ona duyduu hayranl ve sevgiyi gerekten balanabilecei baka bir erkee yneltmesine yardmc olmaldr. Bu, ou zaman kznn gsterdii ak dolu sevecenlikten pek holanan babann, kendisinden byk fedakrlk etmesini gerektirir. "Nesi var bu olann, onda ne buluyor, anlamyorum!" Nice baba kzlarnn ilk bulumalarnda surat asar. Ancak babann zor bir grevi vardr: Kznn ilerde erkeklere ilgi duymasn istiyorsa, ona erkekleri batan karabilecek biriymi gibi davranmas, ama ayn zamanda mutlak bir fedakrlk ve nefsine hkimiyetle onunla ensest arml en kk bir ba kurmaktan kesinlikle kanmas gerekir. Erkek ocuun daha ileri yalarda bile anneden ayrlmaya ihtiyac vardr. Kz ocuk ise babann ilk yasandan ve engellemesinden sonra annesiyle buluacaktr. Ergenlik ann banda ona ihtiyac olacaktr. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Erkek ocuklar kadar kz ocuklarn geliiminin incelenmesi de anne ve babann rollerinin ayrtrlmasnn ne kadar nemli olduunu anlamamz salyor. Her birinin ilevinin ayr bir yarar vardr: Bu ilevler birbirine kartrlamaz. ocuk bymek iin bir anneye ve bir de babaya ihtiya duyar. Gnmzde moda, babalarn ocuklara annelik yapmas. Biz onlara "yeni babalar" diyoruz. Her zaman hazr, dikkatli, biberon vermekten ekinmeyen, ocuklarnn altlarn deitiren, onlar azarlamaktan kanan babalar. dn evde dzeni yeniden salayan "eli krbal babalar" kalmad. Erkekler ev ilerini kadnlarla paylayor, ocuklarla en az onlar kadar ilgileniyorlar. Neden olmasn? Yeter ki bunu baba konumunda kalarak yapsnlar, ocuklarna bir ikinci anne olma fantezisine kaplp anneyle zdelemesinler. ocuklara tek anne yeter de artar! Babalar yasaklayc olmaya ekiniyor, nk ocuklarnn kaytsz artsz sevgisine sahip olan anneye gre daha az sevilmekten korkuyorlar. Babalar, erkek konumundan kurtulmak, ocuun annesiyle rekabet etmek veya kendi anneleriyle zdeletikleri iin anne konumuna giriyorlar. Gnmzde kadnn konumunun daha imrenilir olduunu syleyebilir miyiz? 2 yanda, ana babasyla danmaya geldi. irin ve erken gelimi kk bir kz; imdiden dzgn konuuyor. Byk fke krizlerine kaplp, her eyi ynetmek istiyor. Saldrganlk ve davran bozukluu yznden kreten atlm: Bu az rastlanan bir durum. Anne hemen ocuun kard sorunlar sayp dkyor. "Dediim dedik, ok kaprisli. Sert davranmak istiyorum, ama Virginie'yi azarlamak ya da ikaz etmek imknsz. Kocam tam bir ana tavuk gibi onu srekli koruyor." Baba, kzna taptn kabul ediyor: "Karm ona hamileyken ok kayglydm, bekleyi ok uzun geliyordu, onun bana ait olmasn istiyordum, sanrm kskanyordum." Anne, kocasnn Virginie'ye olan tutkusunun kendi iine yaradn anlatyor: "Erken doum yaptm, hamileliimi sonuna kadar srdremediim iin bana kzacandan korkuyordum, ama o sevinten uuyordu. Bebee, ngrlen zamandan iki ay nce kavumutu. Onun her eyiyle ilgilendi ve bylece ben iime hemen geri dnebildim." Anne iin ii ok nemliydi. Sk sk seyahat etmesi ve her zaman yeni bir ie hazr olmas gerekiyordu. Glerek yle dedi: "Evde oturup biberonla bebek beslemek iin siyaset bilimi okumadm ben." Baba durumdan ok memnun: "Karm birka ay vakit bulabilse, bir ocuumuzun daha olmas iyi olurdu; ben zamanm ayarlayabileceimden eminim." Anne ve babann ilevleri baz durumlarda ters yz edilmi olabilir. Ancak annenin, vakit bulduu zamanlar kzyla nasl ilgilendiini anlatmasndan, her ikisinin de anne konumunda olduunu kartmak mmkndr. Bu durumda, ister ocuk bakcs, ister kre personeli ya da dier ocuklar olsun, nc ahslarla karlatnda zorluk eken Virginie'nin mutlak gcne set ekecek hibir ey yoktu. _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COMVIRGINIE,

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Gerekten de, anne ve baba ilevlerinin her ikisinin de etkisini duyurmas gerekir; yoksa ocuun biri ya da tekiyle ikili ilikinin arasnda skmas kanlmaz olur ve ocuk kendini kanlmaz olarak mutlak egemenlik konumunda bulur. Babann yapabilecei dier bir yanl, arkada baba rolne girmektir. ounlukla, olgunlua erimemi olmas yznden, oluyla ayn dzeye yerleir ve her ikisi de anneye boyun eer.LEO,

7 yanda, altn slatt iin danmaya getiriliyor. Clz bir kk olan, arl ve boyu yatlarnnkinin altnda. ekingen ve iine kapal, baka ocuklarla oynamay sevmiyor. Anne, doduundan beri bnyesinin zayf olduunu sylyor, ocuun bana bir ey gelmesinden ok korkuyor. Hibir ar hastalk geirmemi, ama anne zerine titredii iin onu beterinden koruduuna inanyor. Grmede baba da bulunuyor, ama o da olu gibi silik ve ok g konuuyor. "Kocam her konuda benim gibi dnr", diyor anne. Oluna tapyor. Sk sk birlikte oynarlar. Ayn yata iki ocuk sanki. Leo'nun salnn ne kadar hassas olduunu biliyor, imdi de bu temizlik sorunu kt, gerekten ok ansszz."

Baz anneler oullarnn hibir erkeksi davranta bulunmamas, kendilerini hi tehlikeye atmamas, glerini denememesi iin ellerinden geleni yaparlar! ocuklar biraz aktif davranmaya kalksalar, onlar tehdit eder ve korkun bastrlmlk bountular yaatrlar. Byk tehlike altna girdiklerine inandrarak onlara her trl maceray yasaklar, korkutarak ya da sertlikle onlar engellerler. Bu tr annelere Franoise Dolto "pantolon n dikicileri" adn vermiti. Bu renkli deyim, erkek ocuun annesinin houna gitmek iin "erkek" olarak yetimekten nasl vazgeip geliiminin nceki evrelerine gerileyeceini anlamamza yardmc oluyor. Bu durumda, (altn slatmak dahil) her trl rahatszlk belirtisi grlr. Eer baba ok zayfsa, bu gidie dur diyemiyorsa; karsnn, ocuun erkek olmasn engellemesine seyirci kalyorsa ve ayn zamanda, ocuunu bymesi konusunda cesaretlendirmiyorsa, ocuk normal bir gelime gsteremez. Ama kendisi de hl annesinin eteklerine dolanan kk bir erkek ocuk gibiyse, baba karsna herhangi bir eyi nasl yasaklayabilir? Gnmzde baba olmann kolay olmadn gryoruz. Kadnlar da erkek otoritesini kr krne kabul etmeye artk hi niyetli deiller. Babann, zorunlu olarak kendi ocukluundan, kk bir erkek ocukken erkek ve kz kardeleriyle, ana babasyla yaadklarndan etkilenen konumunu korumak olduka gtr. Bir erkek, ocuk sahibi olmak iin neden u kadn deil de bu kadn seer? Kendisine baba olarak belli bir yer vereceini bildii iin mi? Ya da aksine kendisine bir yer vermeyeceini bildiinden mi? Bu yeri vermek anneye der. Ancak babann da bunu istemesi ya da bu yeri alabilmesi gerekir. Babalk ilevinin deiiklie uram birok ekli vardr ve psikolojik danma gerektirir. Bunun nedeni, amzda erkeklik durumunun geldii noktaya m bal acaba? Erkeklerin bu balamda kendilerine bir yer "icat etmeleri" gerekmiyor mu? _____________________________________________________________________WWW.MAXIMUMBILGI.COM

Freud'a Ne Yaptk___________________________________


Bir ailede babann varlnn babalk ilevinin yerine getirildii anlamna gelmediini grdk. ocuklarn yalnz byten kimi anneler, onlar, srekli evde olsalar bile v

Documents

Freud'a Ne Yaptık da Çocuklarımız Böyle Oldu