Fundusze Unijne dla energetyki Broszura informacyjna

Projekt realizowany w ramach konkursu dotacji na przeprowadzenie działań informacyjno‐promocyjnych,

dotyczących Funduszy Europejskich, organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna.

Broszura została przygotowana w ramach Projektu „Fundusze unijne dla energetyki szansą na unowocześnienie sektora i rozwój krajowej gospodarki”, realizowanego przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej w ramach konkursu dotacji na przeprowadzenie działań informacyjno‐promocyjnych, dotyczących Funduszy Europejskich, organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna. Opracowanie merytoryczne: Magdalena Krauwicka, Agnieszka Józefiak Obszar Funduszy Europejskich Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Opracowanie graficzne: Małgorzata Marciniak Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej ul. Wołyńska 22 60‐637 Poznań www.ptpiree.pl www.funduszedlaenergetyki.pl

Egzemplarz bezpłatny Broszura została opracowana na podstawie dokumentacji i aktów prawnych aktualnych na dzień 31.10.2009 r. Niniejsza publikacja zawiera jedynie informacje natury ogólnej i nie należy wyłącznie na ich podstawie podejmować decyzji, dotyczących Państwa działalności. Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody, wynikające z wykorzystania informacji zawartych w publikacji ani za Państwa decyzje podjęte w związku z tymi informacjami. Listopad 2009 r.

WSTĘP Wobec nasilających się sygnałów o konieczności zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego – zarówno w skali Polski, jak i całej Unii Europejskiej, starzejącej się i niespełniającej aktualnych i prognozowanych potrzeb infrastruktury energetycznej, a także mając na uwadze obowiązek wypełnienia przyjętych przez Unię Europejską i poszczególne państwa członkowskie wymogów związanych z rozwojem energetyki odnawialnej, poprawą efektywności energetycznej czy ograniczania negatywnego wpływu energetyki na środowisko, istotnym elementem w procesie sprostania tym wyzwaniom jest wykorzystywanie dostępnych źródeł finansowania. Wśród nich ważne miejsce zajmują fundusze unijne, dostępne po raz pierwszy i w tak dużym zakresie dla sektora energetycznego dopiero w obecnym okresie budżetowym UE 2007 – 2013. Upowszechnianie wiedzy o możliwościach wykorzystania funduszy europejskich w obszarze energetyki przyczyni się do zwiększenia wiedzy na temat dostępnych narzędzi finansowych, mogących wspomóc proces unowocześniania tej strategicznej gałęzi gospodarki. Niniejsza broszura, przygotowana przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, stanowi przegląd dostępnych możliwości pozyskania dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej przedsięwzięć w obszarze energetyki wraz ze wskazaniem wybranych wymogów, jakie powinny zostać spełnione, by otrzymanie dotacji było możliwe. Publikacja obejmuje zestawienie możliwości wsparcia, jakie dla sektora energetycznego oferują programy ogólnokrajowe: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz 16 regionalnych programów operacyjnych. Każdy z tych programów zawiera specyficzne, wzajemnie uzupełniające się formy pomocy. Wielość i różnorodność możliwości pozyskania wsparcia sprawia, że trudno rozeznać się w ogromnej ilości dokumentów i wytycznych, by znaleźć optymalne źródło dofinansowania planowanego przedsięwzięcia. Przygotowana broszura, poprzez kolorystyczne wyszczególnienie poszczególnych podsektorów: elektroenergetycznego, ciepłowniczego, gazowego, paliwowego i związanego z odnawialnymi źródłami energii, oraz zwięzłą formę, pozwala z łatwością odnaleźć podstawowe informacje dotyczące konkretnego podsektora branży energetycznej oraz dostępnych możliwości jego dofinansowania. Mamy nadzieję, że broszura będzie stanowiła podręczny przewodnik po funduszach dla energetyki, co ułatwi Państwu poruszanie się w gąszczu przepisów, a tym samym skróci Państwa drogę do pozyskania dofinansowania na zamierzony cel, czego serdecznie życzymy. Treści prezentowane w niniejszej broszurze w formie poszerzonej i stale aktualizowanej, dostępne są także na stronach serwisu informacyjnego Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej: www.funduszedlaenergetyki.pl. Zapraszamy do korzystania z jego zasobów.

O Polskim Towarzystwie Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE) zostało założone 29 sierpnia 1990 r. Poprzez wspólnie podejmowane działania integruje regionalne spółki dystrybucyjne energii elektrycznej oraz ogólnokrajowe przedsiębiorstwo przesyłowe PSE – Operator S.A. Działa na rzecz blisko 16 mln odbiorców i około 50 tys. energetyków. Współpracuje z wieloma organizacjami elektryków i energetyków w kraju i za granicą. Aktywnie wspiera przekształcanie polskiej elektroenergetyki, dążąc do poprawy jakości usług i podnoszenia poziomu obsługi odbiorców. W swojej działalności PTPiREE realizuje następujące cele i zadania:

• podejmuje działania na rzecz wszechstronnego rozwoju oraz racjonalnego wykorzystania sieci i urządzeń służących do przesyłu i rozdziału energii elektrycznej, w tym także energii ze źródeł odnawialnych,

• koordynuje działania związane z wypracowywaniem stanowisk i wystąpień w sprawach dotyczących elektroenergetyki,

• koordynuje prace związane z opracowywaniem, nowelizacją oraz analizą aktów i dokumentów prawnych dotyczących organizacji procesu przesyłu i dystrybucji, a także eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych,

• prowadzi prace nad typizacją rozwiązań technicznych, wspierając jednocześnie postęp techniczny i nowe technologie,

• zbiera i tworzy bazę danych dotyczącą całokształtu działalności spółek dystrybucyjnych i na jej podstawie wykonuje i koordynuje opracowanie analiz technicznych i ekonomicznych,

• redaguje i wydaje Biuletyn Branżowy Energia Elektryczna, • organizuje szkolenia, seminaria i konferencje naukowo‐techniczne, • organizuje wyjazdy i zagraniczne staże specjalistyczne, • prowadzi szeroką działalność wydawniczą, • realizuje zezwolenie Telekomunikacyjne Ministerstwa Łączności dotyczące Sieci Radiokomunikacji Ruchomej

Energetyki. Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej od wielu lat prowadzi działania informacyjno – doradcze na rzecz rozwoju infrastruktury energetycznej w Polsce, w tym także przy udziale funduszy pomocowych: uczestniczyło w konsultacjach zapisów programów operacyjnych w zakresie dotyczącym infrastruktury energetycznej, w opracowywaniu kryteriów wyboru projektów, udziela bieżących informacji i wsparcia podmiotom zainteresowanym pozyskiwaniem funduszy oraz odpowiedzialnym za programowanie wydatkowania funduszy unijnych i wdrażanie programów w zakresie infrastruktury energetycznej; uczestniczy w pracach Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, pełniąc funkcję członka i przedstawiciela organizacji pozarządowych w sektorze infrastruktury energetycznej. Towarzystwo prowadzi także internetowy serwis informacyjny www.funduszedlaenergetyki.pl.

Spis treści

1. Fundusze unijne dla energetyki …………………………………………………………………………………………………………………..… 5

2. Energetyka w Polsce – charakterystyka podsektorów i ich potrzeb w kontekście finansowania z funduszy europejskich ………………………………………………………………………………………

3. Energetyka w programach operacyjnych na lata 2007‐2013 …………………………………………………….......................

3.1. Linia demarkacyjna – podział obszarów wsparcia funduszy europejskich w obszarze energetyki ……………

3.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007‐2013 ……………………………………………………….

3.3. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007‐2013 ………………………………………………………….

3.4. Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007‐2013 ………………………………………………………………………………

3.4.1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego na lata 2007‐2013 ……………………….

3.4.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko‐Pomorskiego na lata 2007 2013 ………………………………………………………………………………………………………………………………

3.4.3. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007‐2013 …………………………….

3.4.4. Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007‐2013 ………………………………………………………….

3.4.5. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007‐2013 ………………………..……..

3.4.6. Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007‐2013 …………………………………………………….

3.4.7. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007‐2013 ………………………

3.4.8. Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007‐2013 ……………………………..

3.4.9. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007‐2013 ……………………..

3.4.10. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2007‐2013 ………………………….

3.4.11. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2007‐2013 ………………………..

3.4.12. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007‐2013 ………………………………

3.4.13. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007‐2013 ………………….

3.4.14. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007‐2013 ………………………….................

3.4.15. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007‐2013 ………………………………………………..

3.4.16. Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007‐2013 ……………………………………………………………………………………………………………………….

3.5. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007‐2013 ……………………………………………………………………………

3.6. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007‐2013 …………………………………………………………………………………..

7

1. Fundusze unijne dla energetyki Polski sektor energetyczny stoi obecnie przed wieloma wyzwaniami. Konieczność podjęcia zdecydowanych działań wynika przede wszystkim z dużego zapotrzebowanie na energię, niewystarczającego poziomu rozwoju infrastruktury wytwórczej i transportowej paliw i energii, znacznego uzależnienia od zewnętrznych dostaw gazu ziemnego i niemal pełnego od zewnętrznych dostaw ropy naftowej oraz zobowiązań w zakresie ochrony środowiska, w tym dotyczących klimatu. Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, czynnie uczestniczy w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej. W ramach zobowiązań ekologicznych w marcu 2007 r. Unia Europejska wyznaczyła na 2020 rok cele ilościowe, tzw. „3x20%”, tj.: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do roku 1990, zmniejszenie zużycia energii o 20% w porównaniu z prognozami dla UE na 2020 r., zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 20% całkowitego zużycia energii w UE, w tym zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w transporcie do 10%. Natomiast w grudniu 2008 roku został przyjęty przez UE pakiet klimatyczno‐energetyczny, w którym zawarte są konkretne narzędzia prawne realizacji ww. celów. Polityka energetyczna poprzez działania inicjowane na szczeblu krajowym wpisuje się w realizację celów polityki energetycznej określonych na poziomie Wspólnoty. W związku z powyższym, podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są:

• poprawa efektywności energetycznej • wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii • dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej • rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw • rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii • ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

Polityka strukturalna Wspólnota Europejska wypracowała politykę strukturalną, aby umożliwić wszystkim regionom państw członkowskich korzystanie w równym stopniu z dobrodziejstw rozwoju i wzrostu gospodarczego. Polityka strukturalna i jej instrumenty mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych. Instrumentami służącymi realizacji celów Wspólnoty są m.in. Fundusze Strukturalne (np. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny) oraz Fundusz Spójności. Od momentu utworzenia polityka strukturalna przeszła wiele istotnych reform. W ich wyniku dla poszczególnych Funduszy znacznie zmieniały się: zakres interwencji, zadania oraz możliwości wspierania. W związku z tym, że od niedawna coraz większe znaczenie odgrywa w Unii Europejskiej obszar energetyki, doceniając tym samym ogromny wpływ tego sektora na rozwój i bezpieczeństwo Unii, w okresie programowania 2007 ‐ 2013 przewidziano dla niego szereg możliwości wsparcia. Środki na energetykę przewidziano przede wszystkim w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko oraz regionalnych programach operacyjnych, w niewielkim zakresie w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, a pośrednio także w Programie Innowacyjna Gospodarka. Przedsięwzięcia z obszaru energetyki ujęte są także w programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Podmioty branży mogą również korzystać ze wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Kapitał Ludzki. W latach 2007 – 2013 z funduszy unijnych korzystać mogą w różnym zakresie następujące podsektory branży energetycznej:

• elektroenergetyczny • ciepłowniczy • gazowy • paliwowy • związany z odnawialnymi źródłami energii

8

Niniejsza broszura w przejrzysty sposób prezentuje możliwości pozyskania dofinansowania przez podmioty branży energetycznej, z wyszczególnieniem poszczególnych podsektorów. Każdemu z nich przyporządkowano inny kolor, który umieszczony przy omawianych programach, priorytetach czy działaniach pozwala z łatwością odnaleźć informacje odnoszące się do konkretnego podsektora. Kolorystyka podsektorów:

Elektroenergetyczny

Ciepłowniczy

Gazowy

Paliwowy

Związany z odnawialnymi źródłami energii

9

2. Energetyka w Polsce ‐ charakterystyka podsektorów i ich potrzeb w kontekście finansowania z funduszy europejskich Podsektor elektroenergetyczny Za podstawowe ograniczenia w zakresie sektora elektroenergetycznego, a tym samym kierunki niezbędnych działań, uznaje się: dalszy rozwój i liberalizację rynku energii, kreowanie silnych podmiotów zdolnych do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i konkurowania na arenie międzynarodowej, zwiększenie zdolności dystrybucyjnych, przesyłowych i połączeń transgranicznych poprzez modernizację istniejących i budowę nowych sieci elektroenergetycznych, rozwój regionalnych oraz lokalnych rynków energii i energetyki rozproszonej, promocję nowoczesnych technologii wytwarzania i użytkowania energii, wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii do wytwarzania energii elektrycznej oraz wprowadzanie efektywnych systemów ograniczania emisji substancji szkodliwych dla środowiska. Jednym z koniecznych warunków funkcjonowania wspólnotowego rynku energii elektrycznej oraz wzmocnienia bezpieczeństwa dostaw energii dla odbiorców jest rozwój sieci przesyłowych energii elektrycznej, w tym połączeń transgranicznych. Niestety, tempo realizacji inwestycji rozwojowych jest niewystarczające w stosunku do tempa wzrostu zapotrzebowania na energię. Ponadto, w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego na szczeblu lokalnym, w tym przyciągnięcia nowych inwestycji, konieczna jest pilna modernizacja i rozbudowa sieci dystrybucyjnych. Największy stopień zużycia cechuje linie 110 kV. Około 50% tych linii wybudowano ponad 30 lat temu i od tamtego czasu, ze względu na bariery prawne oraz brak odpowiednich środków, w większości przypadków nie były one wymieniane lub modernizowane, a przechodziły jedynie wymagane przeglądy i remonty. Podobna sytuacja dotyczy stacji transformatorowych WN/SN (ponad 40% ma więcej niż 30 lat) wyposażonych w aparaturę napowietrzną narażoną na bezpośrednie działanie czynników powodujących częstsze awarie oraz szybsze zużycie. W strukturze województw różnice w dekapitalizacji majątku dystrybucyjnego wahają się w granicach 64 – 87% Długość linii elektroenergetycznych w Polsce wynosi ogółem ponad 760 tys. km. System przesyłowy energii elektrycznej obejmuje sieci 750, 400 i 220 kV. Łączna długość tych sieci wynosi ok. 13 tys. km. Sieci dystrybucyjne obejmują linie 110 kV, sieci średniego i niskiego napięcia. Długość sieci 110 kV wynosi ok. 32,5 tys. km, natomiast łączna długość sieci średniego i niskiego napięcia wynosi blisko 720 tys. km. Całkowita zdolność przepustowa połączeń polskiego systemu elektroenergetycznego z krajami UE (Niemcy, Czechy, Słowacja, Szwecja) wynosi 2000‐3000 MW, w zależności od konfiguracji pracy systemu i jest ograniczona zdolnościami przesyłowymi wewnątrz krajowego systemu. Obecny poziom połączeń transgranicznych nie zapewnia efektywnego funkcjonowania rynku energii elektrycznej. Problemem sektora elektroenergetycznego jest także wysoki poziom strat sieciowych i handlowych energii elektrycznej, które stanowią prawie 10% energii wytworzonej brutto, co odpowiada ciągłej pracy elektrowni o mocy ponad 1600 MW z pełną mocą osiągalną przez cały rok. Redukcja strat sieciowych dokonana poprzez wzrost efektywności przesyłu i dystrybucji energii pozwoli osiągnąć wymierną oszczędność paliw oraz zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska

10

Podsektor ciepłowniczy Ciepłownictwo sieciowe ma charakter lokalny. Operatorami tych sieci są miejscowe przedsiębiorstwa. W dużych miastach wytwarzanie i przesył ciepła zostały rozdzielone pomiędzy odrębne podmioty, natomiast w mniejszych przedsiębiorstwa ciepłownicze prowadzą oba rodzaje działalności. Systemy ciepłownicze obejmują z zasady obszar miasta lub aglomeracji miejskiej, nie łącząc się z sobą. Ciepłownictwem scentralizowanym, o różnym potencjale możliwości dostaw ciepła, objęte jest ponad 300 miast i miasteczek w Polsce, w których około 15 mln mieszkańców korzysta z ciepła sieciowego. 20% sieci ciepłowniczych ma więcej niż 30 lat. W tym czasie nastąpił ogromny postęp technologiczny w dziedzinie metod układania sieci i ich izolacji. Nadal jednak jeszcze stara technologia układania sieci w kanałach przeważa nad nowoczesną – rurami preizolowanymi. Długość sieci ciepłowniczych w Polsce wynosi ok. 20 tys. km. W zdecydowanej większości scentralizowane sieci ciepłownicze wymagają modernizacji w celu ograniczenia strat ‐ w podsektorze dystrybucji ciepła sieciowego straty przesyłowe wynoszą ok. 8%. Niemniej ważna jest poprawa sprawności wytwarzania ciepła poprzez zmianę źródeł ciepła na jednostki wysokosprawnej kogeneracji. Promowanie wysokosprawnej kogeneracji na podstawie zapotrzebowania na ciepło użytkowe stanowi jeden z priorytetów Wspólnoty ze względu na wydajność wykorzystania energii pierwotnej, unikania strat sieciowych oraz ograniczania emisji szkodliwych substancji. Podsektor gazowy W ramach sieci przesyłowej gazu ziemnego (wysokiego ciśnienia powyżej 2,5Mpa) pracuje 812 stacji gazowych, 14 tłoczni i 57 węzłów rozdzielczo‐pomiarowych. System przesyłowy gazu wysokometanowego zasilany jest paliwem gazowym z importu oraz wydobycia krajowego i przesyłany na terytorium całego kraju sieciami o długości ok. 8,9 tys. km. System przesyłowy gazu zaazotowanego zasilany jest z wydobycia krajowego. Jego zasięg jest ograniczony do terytorium Niżu Polskiego (województwa lubuskie oraz części dolnośląskiego i wielkopolskiego). Długość tej sieci wynosi ok. 0,8 tys. km.

Blisko 60% gazociągów jest eksploatowana powyżej 25 lat i wymaga dużych nakładów finansowych na ich utrzymanie i odtworzenie. Pomimo, iż w ciągu ostatnich 10 lat wybudowano około 700 km gazociągów, to budowane obecnie nie wystarczają do odtworzenia starzejącej się sieci przesyłowej. Sieci dystrybucyjne eksploatowane przez operatorów systemu dystrybucyjnego to łącznie około 105 tysięcy km gazociągów z tłoczniami, stacjami redukcyjno‐pomiarowymi i licznikami poboru gazu. Znaczne obszary kraju nie są zgazyfikowane. Około jedna trzecia gmin nie jest podłączona do sieci gazowej, a istniejące systemy dystrybucyjne mają w większości charakter wyspowy, czyli zasilane są z jednego kierunku.

11

Inwestycje w sektor gazowy są konieczne, aby poprawić bezpieczeństwo energetyczne i zwiększyć konkurencyjność gospodarki. Polska w znacznym stopniu uzależniona jest od dostaw gazu ziemnego z jednego kierunku, co stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego w przypadku awarii, naturalnych katastrof lub innych zdarzeń zakłócających ciągłość jego dostaw do kraju (import stanowi około 70% gazu zużywanego w kraju). Ponadto, w celu zapewnienia niezawodności dostaw gazu ziemnego oraz dostatecznych rezerw w celu pokrycia zapotrzebowania krajowego na gaz w okresach szczytowych niezbędna jest rozbudowa pojemności magazynowych gazu ziemnego oraz rozbudowa i modernizacja systemu przesyłowego i dystrybucyjnego. Odnosząc się do prognoz zapotrzebowania na gaz ziemny w Polsce, już w 2010 r. bez inwestycji w rozbudowę i modernizację systemu przesyłowego oraz rozbudowy pojemności podziemnych magazynów gazu ziemnego może wystąpić brak ciągłości jego dostaw do polskich odbiorców. Niewystarczająca może być również moc oddawania gazu do systemu. Podsektor paliwowy Infrastruktura transportu ropy naftowej i produktów ropopochodnych nie jest w Polsce dobrze rozwinięta.

System przesyłu ropy naftowej stanowi sieć podziemnych rurociągów dalekosiężnych do transportu ropy oraz produktów naftowych o łącznej długości 2500 km. Integralną częścią tego systemu są bazy magazynowe. System rurociągów przesyłowych ropy naftowej składa się z dwóch dużych rurociągów: rurociągu „Przyjaźń” i Rurociągu Pomorskiego. Rurociąg „Przyjaźń” składa się z dwóch odcinków o długości 660 km biegnących od Białorusi przez Płock do granicy niemieckiej, o przepustowości wynoszącej odpowiednio 43 mln ton rocznie na odcinku od granicy z Białorusią do Płocka i 27 mln ton z Płocka do granicy z Niemcami. Rurociąg Pomorski ma natomiast długość 234 km i łączy Gdańsk z Płockiem, a jego roczna przepustowość wynosi 22 mln ton w kierunku Płock‐Gdańsk i 30 mln ton w kierunku Gdańsk‐Płock.

Łączna długość rurociągów produktowych w Polsce wynosi 830 km. Łączna pojemność magazynów paliw płynnych wynosi 2,8 mln m3. Istniejące magazyny ropy i produktów ropopochodnych wynoszą łącznie około 7,86 mln m3, co jest wielkością niewystarczającą w porównaniu do konsumpcji krajowej. 34% rurociągów ma ponad 40 lat, a kolejnych 35% pomiędzy 35 i 40 lat, stąd w najbliższym czasie konieczne będzie przeprowadzenie znacznej ilości prac remontowych, modernizacyjnych i odtworzeniowych. Przez terytorium Polski biegną główne szlaki zaopatrywania państw UE w ropę naftową pochodzącą z państw b. ZSRR, w tym m.in. północna nitka rurociągu naftowego „Przyjaźń”. Podstawowym zadaniem w zakresie podsektora naftowego jest rozbudowa infrastruktury do przesyłu ropy naftowej przez terytorium Polski do innych krajów UE, co może przynieść korzyści zarówno Polsce, jak i całej Unii Europejskiej. Podsektor związany z odnawialnymi źródłami energii (OZE) Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii stanowi jeden z filarów polityki energetycznej kraju. Jest to działanie priorytetowe, co wynika zarówno z „Polityki energetycznej Polski do 2030 roku” (dokument przyjęty przez Radę Ministrów 10 listopada 2009 r.), jak i „Programu dla elektroenergetyki” (dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 28 marca 2006 r.). Celem strategicznym polityki Polski jest uzyskanie 7,5% udziału energii z OZE

12

w bilansie energii pierwotnej w roku 2010, a w 2020 r 15%. Aby to osiągnąć, konieczny jest znaczny wzrost zainstalowanej mocy wytwórczej OZE. Za podstawowe bariery rozwoju sektora energetyki odnawialnej uznawane są uwarunkowania ekonomiczne oraz niedostateczny poziom rozwoju sieci elektroenergetycznych w stosunku do wzrostu potrzeb przesyłu mocy wynikających z planowanych inwestycji w zakresie OZE. Brak dostatecznie rozwiniętych zdolności przesyłowych skutkuje trudnościami z przyłączeniem nowych jednostek wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Polska jest krajem o ograniczonych zasobach odnawialnych źródeł energii. Uważa się, że w polskich warunkach największy potencjał do wykorzystania na cele energetyczne mają zasoby biomasy. Istnieją jednak ograniczenia w podaży biomasy na te cele, gdyż biomasa leśna powinna być w pierwszej kolejności wykorzystywana na cele przetwórcze. Uprawy energetyczne nie mogą być natomiast rozwijane bez ograniczeń ze względu na ochronę środowiska (m.in. zachowanie bioróżnorodności, zapobieganie zanieczyszczeniom wód). Mimo, iż Polska dysponuje niewielką powierzchnią obszarów charakteryzujących się dobrymi warunkami wietrzności, to najbardziej dynamicznym rozwojem cechuje się energetyka wiatrowa, choć istnieją w tym zakresie bardzo duże trudności w przyłączaniu farm wiatrowych do sieci.

Oprócz omówionych powyżej podsektorów branży energetycznej oraz zagadnień problemowych specyficznych dla każdego z nich, warto wspomnieć, że także polski sektor wytwarzania energii elektrycznej wymaga przeprowadzenia niezbędnych programów modernizacji i odbudowy mocy. Ocenia się, że przy istniejących w Polsce ponad 35 tys. MW mocy wytwórczych i okresie życia instalacji wytwórczej 30‐35 lat, corocznie powinno powstawać przynajmniej około 800‐1000 MW nowych zdolności wytwórczych. Zużycie majątku wytwórczego w 63% wiąże się również ze stosunkowo niską sprawnością energetyczną urządzeń wytwórczych (na poziomie 36‐38%). Przewiduje się, że utrzymujący się w kraju regres w budowie nowych mocy wytwórczych może spowodować ich brak w celu zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną już za 5‐7 lat.

13

3. Energetyka w programach operacyjnych na lata 2007‐2013 Programy operacyjne Narodowej Strategii Spójności na lata 2007‐2013 w zróżnicowanym zakresie wpisują się w uwarunkowania i potrzeby modernizacyjno‐rozwojowe branży energetycznej i poszczególnych jej podsektorów. Możliwość dofinansowania przedsięwzięć sektora energetycznego oferują przede wszystkim: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz 16 regionalnych programów operacyjnych. Podmioty branży korzystać mogą także ze środków w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, jednak dofinansowanie w ramach tego programu udzielane jest niezależnie od sektora czy branży, wspiera on bowiem projekty innowacyjne co najmniej w skali kraju lub na poziomie międzynarodowym. Dodatkowym źródłem pozyskania funduszy przez branżę energetyczną jest Program Operacyjny Kapitał Ludzki, finansujący projekty z zakresu rozwoju zasobów ludzkich. Ponadto, możliwość dofinansowania przedsięwzięć z obszaru energetyki w niewielkim zakresie wspiera też Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007‐2013. 3.1. Linia demarkacyjna ‐ podział obszarów wsparcia funduszy europejskich w obszarze

energetyki Mając na uwadze, iż w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych Polityki Spójności czy Wspólnej Polityki Rolnej, finansowanych z poszczególnych funduszy UE występują wspólne obszary interwencji obejmujące m.in. infrastrukturę ochrony środowiska, energetyczną, B+R, innowacje, czy też rozwój zasobów ludzkich, a w świetle prawa wspólnotowego zakazane jest wielokrotne finansowanie tego samego typu projektów z różnych funduszy UE, niezbędne jest wyraźne określenie zakresu ich interwencji. Tzw. linia demarkacyjna jest zestawem kryteriów wskazujących dla określonych typów projektów program operacyjny, w ramach którego mogą być one realizowane, w celu uniemożliwienia wielokrotnego finansowania ze środków różnych funduszy UE. Kryteria odnoszą się do zasięgu terytorialnego, charakteru projektów, wartości projektów oraz rodzaju beneficjenta.

14

Linia demarkacyjna pomiędzy programami operacyjnymi

zakresie wsparcia przedsięwzięć w infrastrukturę energetyczną

Regionalne programy operacyjne PO Infrastruktura i Środowisko Program Rozwoju Obszarów

Wiejskich Budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu. Maksymalna wartość projektu – 10 mln PLN

Wytwarzanie energii: Inwestycje w zakresie budowy lub przebudowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu spełniających wymogi wysokosprawnej kogeneracji oraz budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła, w wyniku której jednostki te zostaną zamienione na jednostki wytwarzania w skojarzeniu spełniających wymogi wysokosprawnej kogeneracji. Minimalna wartość projektu – 10 mln PLN

Projekty dotyczące lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej . Maksymalna wartość projektu – 20 mln PLN Budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych. Maksymalna wartość projektu – 20 mln PLN

Dystrybucja energii: Budowa (w miejsce istniejącej sieci) lub przebudowa sieci dystrybucyjnych średniego, niskiego i wysokiego napięcia mająca na celu ograniczenie strat sieciowych. Budowa (w miejsce istniejącej sieci) lub przebudowa sieci ciepłowniczych oraz węzłów cieplnych poprzez stosowanie energooszczędnych technologii i rozwiązań. Minimalna wartość projektu – 20 mln PLN

Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej. Maksymalna wartość projektu – 10 mln PLN

Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej. Minimalna wartość projektu – 10 mln PLN

Projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, ‐ inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Maksymalna wartość projektu – 20 mln PLN Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu – 10 mln PLN Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych – 10 mln PLN

Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych: Projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy, ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej lub słonecznej. Budowa zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania energii z OZE. Minimalna wartość projektu – 20 mln PLN Minimalna wartość projektu dla inwestycji dotyczących małych elektrowni wodnych do 10 MW oraz w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu –

Działanie: Podstawowe usługi dla ludności i gospodarki wiejskiej Wytwarzanie lub dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych. Lokalizacja Pomoc może być przyznana na projekty realizowane w: ‐ miejscowościach należących do gminy wiejskiej albo ‐ miejscowościach należących do gminy miejsko‐wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo ‐ miejscowościach gminy miejskiej o liczbie mieszkańców mniejszej niż 5 tys. Kryterium finansowe ‐ maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej gminie, w okresie realizacji programu, nie może przekroczyć 3 mln PLN.

15

10 mln PLN

Beneficjent ‐ gmina lub jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest JST wykonująca zadania określono w zakresie pomocy.

Budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Maksymalna wartość projektu – 20 mln PLN

Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych: Budowa oraz modernizacja sieci umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Minimalna wartość projektu – 20 mln PLN

Inwestycje związane z produkcją biopaliw nie będących produktami rolnymi. Maksymalna wartość projektu ‐ 20 mln PLN

Budowa instalacji do produkcji biokomponentów i biopaliw stanowiących samoistne paliwa, z wyłączeniem produkcji bioetanolu i czystego oleju roślinnego oraz budowa zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania biokomponentów i biopaliw w ww. typach jednostek. Minimalna wartość projektu – 20 mln PLN

Projekty dotyczące lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego. Maksymalna wartość projektu – 8 mln PLN Demarkacja z PROW w zakresie odnawialnych źródeł energii (dotyczy tylko beneficjentów objętych PROW, czyli gmin lub jednostek organizacyjnych, dla których organizatorem jest JST): ‐ na obszarach objętych interwencją PROW: • projekty o wartości dofinansowania

powyżej 3 mln PLN, • projekty o wartości dofinansowania

poniżej 3 mln PLN – tylko w przypadku, gdy gmina nie może już korzystać ze wsparcia z PROW (np. gdy z PROW otrzymała wsparcie na 2,5 mln PLN, a kolejny projekt ma wartość przekraczającą pozostałą kwotę możliwą do wykorzystania w PROW)

‐ na obszarach nie objętych PROW: bez wartości minimalnej.

Systemy dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych. Minimalna wartość projektu – 8 mln PLN

16

3.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 ‐ 2013

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) jest największym w historii Unii Europejskiej. Wielkość środków unijnych zaangażowanych w jego realizację wynosi prawie 28 miliardów euro, co stanowi ok. 42% całości środków polityki spójności w Polsce. Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje się na działaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Rozwój sektora energetycznego ma bardzo ważne znaczenie dla realizacji głównego celu Programu. Wysoki poziom bezpieczeństwa energetycznego, postrzegany przez pryzmat pewnych i niezakłóconych dostaw paliw i energii o wysokiej jakości, istnienia lub stanu technicznego infrastruktury energetycznej na określonych obszarach, poziomu sprawności wytwarzania energii oraz oddziaływania energetyki na środowisko, ma zasadnicze znaczenie dla podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej naszego kraju. W zakresie energetyki cel ten będzie realizowany poprzez osiągnięcie następujących celów szczegółowych:

• poprawę bezpieczeństwa energetycznego państwa w zakresie oddziaływania sektora energetyki na środowisko,

• poprawę bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez tworzenie nowych zdolności przesyłowych i transportowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej i produktów ropopochodnych oraz rozbudowę podziemnych magazynów gazu ziemnego, a także magazynowanie ropy naftowej i paliw,

• poprawę bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez dywersyfikację źródeł nośników energii, • rozwój odnawialnych źródeł energii.

Osiągnięcie tych celów będzie możliwe poprzez realizację szeregu inwestycji, których dofinansowanie przewidziano w ramach następujących priorytetów:

Priorytet IV Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska

Celem priorytetu jest ograniczanie negatywnego wpływu istniejącej działalności przemysłowej na środowisko i dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów prawa wspólnotowego.

Działanie 4.5. Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza Cel działania Poprawa jakości powietrza poprzez obniżenie wielkości emisji zanieczyszczeń z instalacji spalania paliw. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 222 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów

• modernizacja lub rozbudowa instalacji spalania paliw i systemów ciepłowniczych, • modernizacja urządzeń lub wyposażenie instalacji spalania paliw w urządzenia lub instalacje do ograniczenia

emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, • konwersja instalacji spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku.

Ze wsparcia wyłączone zostały projekty dotyczące wysokosprawnej generacji oraz budowy jednostek wytwarzania energii wyłącznie z odnawialnych źródeł energii.

17

Typ beneficjentów Małe, średnie i duże przedsiębiorstwa z wyłączeniem przedsiębiorstw wymienionych w art. 35 ust. 3 pkt. b w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz przedsiębiorstw objętych rozporządzeniem Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Rodzaj działalności prowadzonej przez beneficjenta nie może być wykluczony przepisami właściwego dla danego przedsięwzięcia programu pomocowego. Nabór i ocena wniosków Projekty będą wybierane w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; www.nfosigw.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu1: 30%. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z odpowiednim programem pomocy publicznej. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: w przypadku wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw minimalna wartość projektu ‐ 8 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna wartość dofinansowania – 20 mln zł.

Priorytet IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna

Celem priorytetu jest zmniejszenie oddziaływania sektora energetyki na środowisko poprzez:

• podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania i dystrybucji energii oraz wzrost efektywności energetycznej w procesie użytkowania energii,

• wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw.

Działanie 9.1. Wysokosprawne wytwarzanie energii

Cel działania Zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej i ciepła.

Alokacja finansowa na działanie ogółem: 418,86 mln euro

1 W przypadku działania 4.5 dofinansowanie obejmuje tylko środki pochodzące z UE i nie obejmuje innych środków publicznych (np. środków funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej), o które potencjalnie beneficjent może wnioskować i ująć w finansowaniu projektu w zakresie zgodnym z przepisami pomocy publicznej.

18

Przykładowe rodzaje projektów • budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, w wyniku której

jednostki te będą spełniały wymogi dla wysokosprawnej kogeneracji określone w dyrektywie 2004/8/WE, • budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła, w wyniku której jednostki te zostaną zastąpione

jednostkami wytwarzania energii w skojarzeniu spełniającymi wymogi dla wysokosprawnej kogeneracji określone w dyrektywie 2004/8/WE.

W ramach działania wspierane będą projekty dotyczące skojarzonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych. Nie przewiduje się wsparcia budowy i modernizacji źródeł wytwarzania ciepła w ciepłowniach, jednak możliwe jest uzyskanie dotacji na przekształcenie tych jednostek w jednostki kogeneracyjne. W ramach działania wyklucza się też wsparcie dla technologii współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu oraz budowy lub przebudowy obiektów energetycznych spalających odpady komunalne (które są wspierane w ramach działania 2.1. POIiŚ). Typ beneficjentów

• przedsiębiorcy, • jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy ‐ związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, • podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu

terytorialnego. Nabór i ocena wniosków Projekty będą wybierane w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; www.nfosigw.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu2: zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej określonym w programie pomocowym. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z zasadami pomocy publicznej. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu ‐ 10 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna kwota wsparcia wynosi 30 mln zł. Minimalna wartość projektu – 10 mln zł. Maksymalna kwota wsparcia – 30 mln zł.

Działanie 9.2. Efektywna dystrybucja energii Cel działania Zmniejszenie strat energii powstających w procesie dystrybucji energii elektrycznej i ciepła.

Alokacja finansowa na działanie ogółem: 163,58 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów

2 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeśli takie środki są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania.

19

• budowa (w miejsce istniejącego systemu) lub przebudowa sieci dystrybucyjnych średniego, niskiego i wysokiego napięcia mająca na celu ograniczenie strat sieciowych (wymiana transformatorów o niskiej sprawności energetycznej, skracanie bardzo długich ciągów liniowych, zmiana przekrojów przewodu w celu dostosowania ich do obecnych temperatur sieci oraz inne, równoważne co do efektu środowiskowego, typy projektów),

• budowa (w miejsce istniejącego systemu) lub przebudowa sieci ciepłowniczych oraz węzłów cieplnych poprzez stosowanie energooszczędnych technologii i rozwiązań.

Do dofinansowania będą kwalifikować się wyłącznie te projekty dotyczące sieci elektroenergetycznych, które wykażą ograniczenie strat energii, o co najmniej 30% w ramach projektu. Typ beneficjentów

• przedsiębiorcy, • jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy ‐ związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, • podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu

terytorialnego. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; www.nfosigw.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu3: 85%4 Minimalny wkład własny beneficjenta: środki finansowe beneficjenta, będącego jednostką samorządu terytorialnego lub jednostką podległą, przeznaczone na zapewnienie wkładu własnego muszą przynajmniej częściowo (5% wydatków kwalifikowanych) pochodzić ze środków własnych5 lub nie podlegających umorzeniu pożyczek. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu ‐ 20 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna kwota wsparcia ‐ 50 mln zł

Działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej Cel działania Zmniejszenie zużycia energii w sektorze publicznym. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 110,54 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów

3 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeżeli są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania. 4 Rzeczywisty poziom dofinansowania, odnoszący się do całkowitego kosztu inwestycji może kształtować się na niższym poziomie. W przypadku działania 9.2 wysokość wydatków kwalifikowanych będzie określona na poziomie luki finansowej (tj. wartości inwestycji pomniejszonej o wysokość dochodów generowanych w trakcie funkcjonowania projektu). Szczegółowe zasady wyliczania poziomu dofinansowania dla takich projektów określone są w wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień, związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i będą miały zastosowanie, inaczej niż ma to miejsce w przypadku większości innych działań, także do projektów objętych zasadami pomocy publicznej. 5 W tym przypadku środkami własnymi nie są w szczególności: środki pochodzące z części budżetowych poszczególnych dysponentów w formie dotacji na realizację danego przedsięwzięcia, środki bezzwrotne państwowych funduszy celowych. Zakaz zastępowania środków własnych jest na wkład własny w realizację projektu środkami pochodzącymi z budżetu państwa nie dotyczy projektów, które obejmują swym zakresem zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

20

Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej wraz z wymianą wyposażenia tych obiektów na energooszczędne. W zakres wydatków kwalifikowalnych wchodzą wydatki poniesione m. in. w związku z:

• ociepleniem obiektu, • wymianą okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia na energooszczędne, • przebudową systemów grzewczych (wraz z wymianą źródła ciepła), systemów wentylacji i klimatyzacji, • przygotowaniem dokumentacji technicznej dla projektu (szczegółowy zakres wydatków kwalifikowanych

będzie zawarty w regulaminie konkursu). Do wsparcia nie kwalifikują się projekty realizowane w budynkach użyteczności publicznej, w których ponad 15% powierzchni całkowitej budynku służy prowadzeniu działalności gospodarczej lub celom mieszkaniowym. Wydatki dotyczące powierzchni przeznaczonej na prowadzenie działalności gospodarczej lub cele mieszkaniowe pomniejszają wysokość wydatków kwalifikowanych. Typ beneficjentów

1. Jednostki sektora finansów publicznych tj.: • jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy ‐ związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, • podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu

terytorialnego nie będące przedsiębiorcami, • organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa,

sądy i trybunały, • organy policji, straży pożarnej (w tym również OSP), straży miejskiej, • państwowe szkoły wyższe, • samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej.

2. Organizacje pozarządowe, kościoły, kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne związki wyznaniowe.

Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; www.nfosigw.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu6:

• państwowe jednostki budżetowe – 100%, • pozostali beneficjenci – 50%7.

Minimalny wkład własny beneficjenta Środki finansowe beneficjenta, będącego jednostką samorządu terytorialnego lub jednostką podległą, przeznaczone na zapewnienie wkładu własnego muszą przynajmniej częściowo (5% wydatków kwalifikowanych) pochodzić ze środków własnych8 lub nie podlegających umorzeniu pożyczek. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu ‐ 10 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna kwota wsparcia ‐ 50 mln zł.

6 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeśli takie środki są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania 7 Rzeczywisty poziom dofinansowania, odnoszący się do całkowitego kosztu inwestycji, może kształtować się na niższym poziomie. Szczegółowe zasady wyliczania poziomu dofinansowania dla projektów dotyczących termomodernizacji w ramach działania 9.3 określone są w Metodyce wyliczania udziału dofinansowania (przygotowanej na podstawie zaleceń ekspertów Jaspers) stanowiącej załącznik do regulaminu konkursu. 8 W tym przypadku środkami własnymi nie są w szczególności: środki pochodzące z części budżetowych poszczególnych dysponentów w formie dotacji na realizację danego przedsięwzięcia, środki bezzwrotne państwowych funduszy celowych. Zakaz zastępowania środków własnych JST na wkład własny w realizację projektu środkami pochodzącymi z budżetu państwa nie dotyczy projektów, które obejmują swym zakresem zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

21

Działanie 9.4. Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych

Cel działania Wzrost produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 1 762,31 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów

1. budowa farmy wiatrowej, 2. budowa elektrowni wodnej o mocy do 10 MW, 3. budowa elektrowni na biomasę lub biogaz, 4. budowa ciepłowni geotermalnej, 5. instalacja kolektorów słonecznych.

W ramach działania wspierane będą inwestycje w zakresie budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła ze źródeł odnawialnych. Wsparciem zostaną objęte projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy albo projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej lub słonecznej.

W ramach działania realizowane będą inwestycje w zakresie wytwarzania ze źródeł odnawialnych energii w kogeneracji w układach nie spełniających kryterium wysokosprawnej kogeneracji. W tym działaniu będzie wspierana budowa tylko takich jednostek, w których wskaźnik skojarzenia (moc elektryczna do mocy cieplnej) jest większy niż 0,45. Projekty dotyczące kogeneracji w ramach konkursu oceniane będą w grupie projektów dotyczących wytwarzania energii elektrycznej i przy ich ocenie pod uwagę brane będą wyłącznie dane dotyczące energii elektrycznej.

22

Inwestycje w zakresie wytwarzania energii w wysokosprawnej kogeneracji ze źródeł odnawialnych realizowane będą w ramach działania 9.1. W ramach działania wyklucza się możliwość wsparcia:

• technologii współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu, • budowy lub przebudowy obiektów energetycznych spalających odpady komunalne (które będą wspierane

z działania 2.1). Działanie to oprócz efektu środowiskowego będzie miało również istotne znaczenie dla rozwoju regionalnego, stąd istotnym efektem będzie zwiększenie ilości miejsc pracy oraz zagospodarowanie lokalnych zasobów odnawialnych. Typ beneficjentów

1. przedsiębiorcy, 2. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy ‐ związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, 3. podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu

terytorialnego, 4. kościoły, kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne związki wyznaniowe.

Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Instytut Paliw i Energii Odnawialnej; www.ipieo.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu9: zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej określonym w programie pomocowym. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z zasadami pomocy publicznej. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: projekty o minimalnej wartości ‐ 20 mln zł, z zastrzeżeniem, że dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych minimalna wartość projektu wynosi 10 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna kwota wsparcia wynosi 40 mln zł.

Działanie 9.5 ‐ Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych Cel działania Zwiększenie wytwarzania biokomponentów i biopaliw.

Alokacja finansowa na działanie ogółem: 234,97 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów

• budowa zakładu/instalacji do produkcji biokomponentów tj. ester metylowy kwasów tłuszczowych, • budowa instalacji do produkcji biogazu

W ramach działania wspierane będą inwestycje w zakresie produkcji biokomponentów i biopaliw, w tym również biopaliw 2. generacji, objętych ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169, poz. 1199 z późn. zm.).

9 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeśli takie środki są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania.

23

Produkowane biokomponenty i biopaliwa muszą spełniać kryteria zrównoważonego rozwoju określone w ust. 2‐6 artykułu 17 dyrektywy 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającą i w następstwie uchylającą dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE170. Ze wsparcia w ramach działania wyłączona jest budowa instalacji do produkcji produktów rolnych określonych w załączniku I do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Wsparciem zostaną objęte projekty budowy zakładów produkujących biokomponenty i biopaliwa stanowiące samoistne paliwa, z wyłączeniem produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi oraz produkcji czystego oleju roślinnego i bioetanolu produkowanego z produktów rolnych. Typ beneficjentów Przedsiębiorcy.

Nabór i ocena wniosków

Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu.

Instytucja wdrażająca Instytut Paliw i Energii Odnawialnej; www.ipieo.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu10: zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej określonym w programie pomocowym.

Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z zasadami pomocy publicznej. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu ‐ 20 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna kwota wsparcia 30 mln zł.

Działanie 9.6. Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych Cel działania Ułatwienie rozwoju energetyki odnawialnej poprzez budowę sieci umożliwiających odbiór energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 55,29 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów Budowa oraz modernizacja sieci umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.

10 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeśli takie środki są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania.

24

W ramach działania wspierane będą inwestycje w obszarze przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej w zakresie niezbędnym do umożliwienia dostarczania do Krajowego Sytemu Elektroenergetycznego energii produkowanej ze źródeł odnawialnych. Projekty powinny być w pełni dedykowane przyłączeniu nowych jednostek wytwórczych energii z OZE. W ramach działania przewiduje się również wsparcie dla budowy i modernizacji przyłączy jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. W tym kontekście przyłącze rozumiane jako odcinek sieci będący własnością operatora sieci (od punktu, w którym następuje rozgraniczenie własności sieci między właścicielem jednostki wytwórczej i operatorem sieci, określonego w umowie przyłączeniowej) może stanowić integralną część projektu dotyczącego jednostki wytwarzania energii, niezbędną dla osiągnięcia celów tego projektu. Typ beneficjentów

1. Przedsiębiorcy, 2. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy ‐ związki, stowarzyszenia i porozumienia JST, 3. podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu

terytorialnego. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Instytut Paliw i Energii Odnawialnej; www.ipieo.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu11: 85%12 Minimalny wkład własny beneficjenta: środki finansowe beneficjenta, będącego jednostką samorządu terytorialnego lub jednostką podległą, przeznaczone na zapewnienie wkładu własnego muszą przynajmniej częściowo (5% wydatków kwalifikowanych) pochodzić ze środków własnych13 lub nie podlegających umorzeniu pożyczek. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu ‐ 20 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: nie dotyczy.

Priorytet X Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii

Głównym celem osi priorytetowej jest poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez tworzenie nowych zdolności przesyłowych i transportowych gazu ziemnego, ropy naftowej i produktów ropopochodnych, energii elektrycznej oraz poprzez rozbudowę podziemnych magazynów gazu ziemnego i magazynowanie ropy naftowej i jej pochodnych, a także poprzez zapewnienie dostępności sieci gazowej na terenach niezgazyfikowanych i modernizację istniejących sieci dystrybucji.

11 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeśli takie środki są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania. 12 Uwaga! Rzeczywisty poziom dofinansowania, odnoszący się do całkowitego kosztu inwestycji, może kształtować się na niższym poziomie. W przypadku działania 9.6 wysokość wydatków kwalifikowanych będzie określona na poziomie luki finansowej (tj. wartości inwestycji pomniejszonej o wysokość dochodów generowanych w trakcie funkcjonowania projektu). Szczegółowe zasady wyliczania poziomu dofinansowania dla takich projektów określone są w wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i będą miały zastosowanie, inaczej niż ma to miejsce w przypadku większości innych działań, także do projektów objętych zasadami pomocy publicznej. 13 W tym przypadku środkami własnymi nie są w szczególności: środki pochodzące z części budżetowych poszczególnych dysponentów w formie dotacji na realizację danego przedsięwzięcia, środki bezzwrotne państwowych funduszy celowych. Zakaz zastępowania środków własnych JST na wkład własny w realizację projektu środkami pochodzącymi z budżetu państwa nie dotyczy projektów, które obejmują swym zakresem zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

25

Dywersyfikacja źródeł energii będzie dodatkowo wspierana poprzez zwiększenie dostępności na rynku urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

Działanie 10.1. Rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz budowa i przebudowa magazynów gazu ziemnego

Cel działania Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez zdywersyfikowanie źródeł dostaw nośników energii oraz poprawa jakości świadczonych usług poprzez modernizację systemów transportu i przesyłu.

Alokacja finansowa na działanie ogółem: 1 342,05 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów • budowa lub modernizacja sieci przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz produktów

ropopochodnych, a także urządzeń technicznych zapewniających prawidłową pracę systemów przesyłowych, • budowa podziemnych magazynów gazu ziemnego i paliw płynnych,

• budowa infrastruktury zapewniającej dywersyfikację źródeł dostaw nośników energii do kraju. Typ beneficjentów Przedsiębiorstwa. Nabór i ocena wniosków Realizowane będą projekty indywidualne zgodnie z listą umieszczoną w Załączniku 6 do Szczegółowego opisu priorytetów POIiŚ. Instytucja wdrażająca Instytut Nafty i Gazu; www.inig.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu14: 57% wydatków kwalifikowalnych, nie więcej niż zgodnie z decyzją KE o udzieleniu pomocy publicznej projektowi notyfikowanemu indywidualnie. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z decyzją KE o udzieleniu pomocy publicznej projektowi notyfikowanemu indywidualnie.

14 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeżeli są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania.

26

Minimalna / Maksymalna wartość projektu: Minimalna wartość projektu 20 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: nie dotyczy.

Działanie 10.2. Budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych i modernizacja istniejących sieci dystrybucji

Cel działania Wspieranie efektywnego funkcjonowania rynku gazu ziemnego, w tym zapewnienie równomiernego rozwoju sieci dystrybucyjnych na terenie kraju. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 259,83 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów

• budowa sieci dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych oraz modernizacja (przebudowa) istniejących sieci dystrybucji,

• zakup lub budowa urządzeń i obiektów technicznych zapewniających prawidłową pracę systemów dystrybucyjnych gazu ziemnego.

W ramach działania będą realizowane projekty z zakresu budowy lub modernizacji (przebudowy) sieci dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych, przede wszystkim na terenach Polski północno‐wschodniej. Ponadto działanie obejmować będzie zakup i budowę urządzeń oraz obiektów technicznych zapewniających prawidłową pracę systemów dystrybucyjnych gazu ziemnego. Wydatki związane z budową przyłączy gazowych mogą być uznane za kwalifikowalne w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy rzeczywistym kosztem budowy przyłączy a opłatami za przyłączenie do sieci nałożonymi na podmioty przyłączane do sieci. Wybudowane przyłącza muszą stanowić własność beneficjenta. Typ beneficjentów Przedsiębiorstwa. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Instytut Nafty i Gazu; www.inig.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu15: zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej określonym w programie pomocowym. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z zasadami pomocy publicznej. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu 8 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: nie dotyczy.

15 Dofinansowanie obejmuje zarówno środki pochodzące z UE jak i (jeśli takie środki są przewidziane dla danego działania) pochodzące z budżetu państwa w formie współfinansowania krajowego. Dofinansowanie przyznawane jest w formie dotacji rozwojowej lub ujęte w formie wydatków budżetowych państwowych jednostek budżetowych związanych z realizacją projektów w ramach działania.

27

Działanie 10.3. Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii Cel działania Ułatwienie dywersyfikacji źródeł energii oraz rozwoju energetyki odnawialnej poprzez wsparcie przemysłu produkującego urządzenia służące do wytwarzania paliw i energii ze źródeł odnawialnych. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 91,33 mln euro. Przykładowe rodzaje projektów Budowa zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania:

• energii elektrycznej z wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy, • ciepła przy wykorzystaniu biomasy oraz energii geotermalnej i słonecznej, • energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji przy wykorzystaniu wyłącznie biomasy lub energii geotermalnej, • biokomponentów oraz biopaliw ciekłych, stanowiących samoistne paliwa, z wyłączeniem urządzeń

do produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi, czystego oleju roślinnego oraz do produkcji bioetanolu z produktów rolnych.

Wsparcie w ramach działania będzie kierowane na budowę nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających urządzenia wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych oraz biokomponentów i biopaliw określonych w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169, poz. 1199 z późn. zm.). Ponadto urządzenia wyprodukowane w ramach realizacji projektów związanych z wytwarzaniem biokomponentów i biopaliw ciekłych będą miały zastosowanie dla biokomponentów i biopłynów spełniających kryteria zrównoważonego rozwoju określone w ust. 2‐6 artykułu 17 dyrektywy 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającą i w następstwie uchylającą dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE192. Typ beneficjentów Przedsiębiorstwa. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Instytut Paliw i Energii Odnawialnej; www.ipieo.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej określonym w programie pomocowym. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z zasadami pomocy publicznej. Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimalna wartość projektu – 20 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: maksymalna kwota wsparcia ‐ 30 mln zł.

Więcej informacji na temat Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko: www.pois.gov.pl

28

3.3. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 ‐ 2013 Program Innowacyjna Gospodarka (POIG) wspiera szeroko rozumianą innowacyjność oraz działania, które wspomagają innowacyjność ‐ działania o charakterze naukowym, technicznym, organizacyjnym, finansowym, handlowym, w tym związane z tworzeniem dużej liczby nowych i trwałych miejsc pracy. POIG finansuje działania z zakresu innowacyjności produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej, które w sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstawania i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. Dofinansowanie w ramach POIG udzielane jest niezależnie od sektora czy branży. Wspierane są projekty innowacyjne co najmniej w skali kraju lub na poziomie międzynarodowym. Natomiast projekty innowacyjne w skali regionu, wspierane są w ramach 16 regionalnych programów operacyjnych oraz Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.

Wśród obszarów wsparcia Program przewiduje m.in. finansowanie innowacji przyczyniających się do zmniejszania presji na środowisko naturalne, w tym poprzez zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych, zmniejszanie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i powietrza czy poprawę efektywności wykorzystywania energii.

Wszędzie tam gdzie jest to osiągalne, oczekuje się, że innowacyjne zmiany w dotychczas wykorzystywanych instalacjach i urządzeniach przyczynią się do zmniejszenia presji na środowisko, natomiast nowe przedsięwzięcia produkcyjne lub usługowe projektowane i realizowane będą tak, aby spełniać wymagania w zakresie ochrony środowiska i efektywności wykorzystywania zasobów, w tym zwłaszcza energii.

W ramach POIG współfinansowane będą przedsięwzięcia innowacyjne, w szczególności mające na celu zastosowanie nowych rozwiązań technologicznych w produkcji, prowadzących do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko, w tym m.in. do ograniczenia energo‐, materiało‐ i wodochłonności wyrobów i usług. Wsparcie to skierowane będzie w szczególności do sektora MSP.

29

Program Innowacyjna Gospodarka umożliwia uzyskanie wsparcia na projekty z obszaru energetyki m.in. w ramach następujących priorytetów:

Priorytet 1 Badania i rozwój nowoczesnych technologii

Celem priorytetu jest zwiększenie znaczenia sektora nauki w gospodarce poprzez realizację prac B+R w najważniejszych kierunkach dla rozwoju społeczno‐gospodarczego kraju. Priorytet obejmuje m.in. wsparcie prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych służących budowie gospodarki opartej na wiedzy, realizowanych przez konsorcja naukowo‐przemysłowe, jak również projektów rozwojowych o charakterze aplikacyjnym, ukierunkowanych na bezpośrednie zastosowanie w praktyce na potrzeby branży/gałęzi gospodarki lub o szczególnym wymiarze społecznym. W ramach priorytetu przewidziano również wsparcie transferu wyników badań naukowych i prac rozwojowych do gospodarki poprzez dofinansowanie kosztów uzyskiwania ochrony własności przemysłowej wytworzonej w jednostkach naukowych mających siedzibę w Polsce. Realizacja priorytetu będzie obejmowała również wsparcie inwestycji przedsiębiorców w zakresie prac B+R poprzez dofinansowanie projektów obejmujących przedsięwzięcia techniczne, technologiczne lub organizacyjne (badania przemysłowe i prace rozwojowe) realizowane przez przedsiębiorców. Wdrażanie rezultatów działalności B+R prowadzonej przez przedsiębiorców w niniejszym priorytecie będzie dofinansowane w ramach działania 4.1. Szczególnie interesujące dla podmiotów sektora energetycznego może być:

Działanie 1.4. Wsparcie projektów celowych Cel działania Podniesienie innowacyjności przedsiębiorców dzięki wykorzystywaniu rezultatów prac B+R, będących wynikiem projektu realizowanego w ramach działania 1.4. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 390 352 176 euro. Przykładowe rodzaje projektów Działanie jest realizowane poprzez dofinansowanie projektów obejmujących przedsięwzięcia techniczne, technologiczne lub organizacyjne (badania przemysłowe i prace rozwojowe) prowadzone przez przedsiębiorców – samodzielnie lub na zlecenie przedsiębiorców przez jednostki naukowe bądź innych przedsiębiorców posiadających zdolność do realizacji prac badawczych. Działanie 1.4 obejmuje dofinansowanie wydatków do momentu stworzenia prototypu (tj. włącznie ze stworzeniem prototypu). Podmioty sektora energetycznego mogą, w zależności od ich statusu prawnego, obszaru działania, zasobów i możliwości, aplikować samodzielnie o środki w ramach tego działania, jak również nawiązywać współpracę w celu zlecania istotnych dla siebie projektów badawczych. Przedsiębiorca, który otrzyma wsparcie w ramach tego działania będzie mógł sam zdecydować o wykonawcy prac B+R – może przeprowadzić je sam, jeśli dysponuje bazą infrastrukturalną i innymi niezbędnymi zasobami lub może zlecić je jednostce naukowej lub przedsiębiorcy, sieci naukowej czy konsorcjum naukowo‐przemysłowemu lub spółce powołanej z udziałem tych jednostek nie działającej dla zysku. Działanie 1.4 tworzy integralną całość z działaniem 4.1. Wsparciu w ramach całego procesu podlega dofinansowanie całości działań związanych z realizacją projektu celowego. Projekt celowy składa się z dwóch zasadniczych faz – badawczej, obejmującej badania przemysłowe i/lub prace rozwojowe oraz części wdrożeniowej. W ramach części finansowanej w działaniu 1.4 wnioskodawca otrzyma wsparcie na sfinansowanie badawczej części projektu. Część finansowana w ramach działania 4.1 obejmie przygotowanie do wdrożenia oraz wdrożenie wyników projektu celowego. Wnioskodawca składa jeden wniosek obejmujący całość projektu. Uzyskanie wsparcia w ramach działania 4.1 uwarunkowane będzie pomyślnym zakończeniem pierwszej fazy

30

realizacji projektu celowego finansowanego w ramach działania 1.4. Montaż finansowy w ramach realizacji projektu będzie odbywał się na poziomie Instytucji Wdrażającej. Wniosek składany w ramach działania 1.4 i 4.1 podlega całościowej ocenie obejmującej zarówno część badawczą, jak i wdrożeniową (integralną częścią projektu celowego jest powstałe w jego wyniku wdrożenie). Wnioskodawca może zrezygnować z dofinansowania wdrożenia (skorzystać wyłącznie ze środków pochodzących z działania 1.4), jednak i w tym przypadku ocenie będzie podlegać całość procesu badawczo‐wdrożeniowego (tj. zarówno projekt realizowany w działaniu 1.4 jak i 4.1). Ponadto, przedsiębiorca będzie zobowiązany do realizacji całości projektu (tj. do wdrożenia części badawczej). Niewdrożenie wyników z przyczyn innych niż określone w dokumentach programowych będzie skutkować koniecznością zwrotu środków otrzymanych w ramach działania 1.4, zgodnie z odrębnymi zasadami. Ocenie podlegać będzie zarówno poziom naukowy i innowacyjność proponowanych rozwiązań, jak i możliwość dokonania wdrożenia zarówno pod względem technicznym jak i ekonomicznym. W przypadku pomyślnego przejścia procedury oceny wnioskodawca otrzymuje informację o dofinansowaniu części badawczej (działanie 1.4) i warunkowym dofinansowaniu części wdrożeniowej (działanie 4.1). Po zakończeniu części badawczej następuje weryfikacja osiągniętych w jej trakcie wyników. Jeżeli część badawcza projektu zakończy się sukcesem, następuje dodatkowa weryfikacja korzyści wdrożenia z ekonomicznego punktu widzenia. Weryfikacja następuje na podstawie złożonego sprawozdania końcowego z realizacji części badawczej, mającego wykazać osiągnięcie oczekiwanych rezultatów oraz na podstawie analizy ekonomicznej i badań rynkowych, potwierdzających celowość wdrożenia wyników prac B+R będących rezultatem projektu działania 1.4. Jeżeli warunki rynkowe pozwalają nadal na uzyskanie korzyści z wdrożenia, beneficjent otrzymuje dofinansowanie części przygotowawczej do wdrożenia i samego wdrożenia, bez konieczności powtórnej pełnej oceny projektu. Należy jednocześnie podkreślić, że po zrealizowaniu części badawczej, a przed weryfikacją wyników projektu beneficjent może rozpocząć wdrażanie tych wyników na własną odpowiedzialność. Przerwanie realizacji projektu nie skutkuje koniecznością zwrotu środków uzyskanych dotychczas na jego realizację w przypadku, jeśli w trakcie realizacji projektu w ramach działania 1.4 lub po zakończeniu jego realizacji okaże się, że warunki rynkowe zmieniły się na tyle, że wdrożenie nie ma sensu z ekonomicznego punktu widzenia

Typ beneficjentów Przedsiębiorcy. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85%.

Minimalny wkład własny beneficjenta: wsparcie w ramach działania 1.4. jest pomocą publiczną udzielaną zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.).

31

Minimalna / Maksymalna wartość projektu: j.w. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: j.w.

Priorytet 4 Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia

Celem priorytetu 4 jest podniesienie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw poprzez stymulowanie wykorzystania nowoczesnych rozwiązań w przedsiębiorstwach. Priorytet skierowany jest do przedsiębiorców i obejmuje następujące działania:

Działanie 4.1. Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R Cel działania Poprawa poziomu innowacyjności przedsiębiorstw poprzez wspieranie wdrożeń wyników prac B+R realizowanych w ramach działania 1.4, a także wdrożenie wyników prac B+R będących rezultatem programu „Inicjatywa Technologiczna I”. Przykładowe rodzaje projektów Działanie 4.1 jest II etapem realizowanego w ramach priorytetu 1 działania 1.4, które polega na dofinansowaniu projektów obejmujących przedsięwzięcia techniczne, technologiczne lub organizacyjne (badania przemysłowe i/lub prace rozwojowe) prowadzone przez przedsiębiorców samodzielnie lub na zlecenie przedsiębiorców przez jednostki naukowe bądź innych przedsiębiorców posiadających zdolność do realizacji prac badawczych (patrz: opis działania 1.4. POIG) Beneficjenci Przedsiębiorcy. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 390 000 000 euro. Instytucja wdrażająca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl

Działanie 4.2. Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego

Cel działania Wzmocnienie przedsiębiorstw prowadzących działalność B+R. przyczyni się do zwiększenia wykorzystania wzornictwa przemysłowego i użytkowego przez przedsiębiorców jako jednej z przewag konkurencyjnych. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 186 000 000 euro. Przykładowe rodzaje projektów

• wsparcie w zakresie rozwoju działalności B+R w przedsiębiorstwach, w tym przekształcenia przedsiębiorcy w Centrum Badawczo‐Rozwojowe (CBR), spełniające wymogi określone w ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. Nr 116, poz. 730), obejmujące zakup usług doradczych i szkoleniowych oraz zakup środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych związanych z prowadzeniem prac w zakresie B+R w przedsiębiorstwach,

• wsparcie w zakresie opracowania wzoru przemysłowego lub użytkowego i wdrożenia go do produkcji obejmujące zakup usług szkoleniowych w zakresie metod wdrożenia nowych produktów wzorniczych, a także

32

doradczych związanych z opracowaniem dokumentacji projektu koncepcyjnego, dokumentacji konstrukcyjnej i techniczno – technologicznej, wzorniczego projektu autorskiego, przygotowaniem projektu ostatecznego; niezbędne szkolenia oraz zakup środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do wykonania partii testowej i wdrożenia wzoru do produkcji seryjnej.

Typ beneficjentów Przedsiębiorcy. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85%. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.). Minimalna / Maksymalna wartość projektu: j.w. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: j.w.

Działanie 4.3. Kredyt technologiczny Cel działania Celem działania jest wsparcie inwestycji w zakresie wdrażania nowych technologii poprzez udzielenie MSP kredytu technologicznego z możliwością jego częściowej spłaty ze środków Funduszu Kredytu Technologicznego w formie premii technologicznej. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 409 850 588 euro. Przykładowe rodzaje projektów Projekty przedsiębiorców z sektora mikro‐, małych i średnich, polegające na wdrożeniu własnej lub nabytej nowej technologii i rozpoczęciu sprzedaży produktów, procesów bądź usług powstających z zastosowaniem tej technologii. Typ beneficjentów Małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP). Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu.

33

Instytucja wdrażająca Bank Gospodarstwa Krajowego; http://www.bgk.pl/ Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85%. Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. Nr 116, poz. 730). Minimalna / Maksymalna wartość projektu: nie dotyczy. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: zgodnie z ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. Nr 116, poz. 730).

Działanie 4.4. Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym Cel działania Wsparcie przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych dokonujących nowych inwestycji oraz niezbędnych dla ich realizacji projektów doradczych i szkoleniowych, obejmujących nabycie innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 1 420 000 000 euro. Przykładowe rodzaje projektów

Projekty inwestycyjne (w tym niezbędne działania szkoleniowe i doradcze) w zakresie zakupu lub wdrożenia nowych, stosowanych nie dłużej niż 3 lata na świecie bądź posiadających stopień rozprzestrzenienia na świecie w danej branży nie przekraczający 15%, rozwiązań technologicznych w produkcji i usługach (zakup niezbędnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych związanych bezpośrednio z zakupem i eksploatacją środków trwałych), w tym prowadzących do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko, m.in.: ograniczenia energo‐, materiało‐ i wodochłonności procesu produkcyjnego lub świadczenia usług, prowadzących do powstania nowego lub znacząco ulepszonego produktu lub usługi.

Ponadto w ramach inwestycji dodatkowo premiowane będą nowe rozwiązania marketingowe lub organizacyjne prowadzące do poprawy produktywności i efektywności (w tym np. logistyczne, w zakresie dystrybucji, systemów informacyjnych oraz zarządzania); zakupu niezbędnych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych dotyczących wprowadzenia zmian organizacyjnych. Nie ma możliwości składania wniosku wyłącznie na projekty szkoleniowe i doradcze oraz projekty wprowadzające zmiany o charakterze organizacyjnym lub marketingowym, mogą one natomiast stanowić komponent projektu inwestycyjnego. Typ beneficjentów Przedsiębiorcy. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl

34

Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85% Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.). Minimalna / Maksymalna wartość projektu: j.w. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: j.w. Wysokość udziału cross‐financingu (%): do 10% wartości wydatków kwalifikowanych projektu, przy czym kwota dofinansowania na część szkoleniową – maksymalnie 1 mln zł.

Działanie 4.5. Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki Cel działania Poprawa konkurencyjności i podniesienie poziomu innowacyjności gospodarki poprzez wsparcie przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych dokonujących nowych, o dużej wartości i generujących znaczną liczbę miejsc pracy inwestycji o wysokim potencjale innowacyjnym. Preferowane będą inwestycje związane z rozpoczęciem lub rozwinięciem prowadzenia działalności badawczo‐rozwojowej w przedsiębiorstwie. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 1 023 860 000 euro. W ramach działania realizowane są następujące poddziałania: 4.5.1. Wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym 4.5.2. Wsparcie inwestycji w sektorze usług nowoczesnych Przykładowe rodzaje projektów W poddziałaniu 4.5.1. Wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym: Nowe inwestycje o charakterze innowacyjnym (np. innowacyjne technologie, innowacyjne produkty), obejmujące zakup lub wdrożenie rozwiązania technologicznego, które jest stosowane na świecie przez okres nie dłuższy niż 3 lata lub stopień jego rozprzestrzenienia na świecie w danej branży nie przekracza 15% oraz spełniające poniższe warunki (łącznie): a) wydatki kwalifikowane nie mniejsze niż 160 mln zł oraz b) wzrost zatrudnienia netto nie mniejszy niż 200 osób. W poddziałaniu 4.5.2. Wsparcie inwestycji w sektorze usług nowoczesnych:

• nowe inwestycje obejmujące zakup środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz wzrost zatrudnienia netto nie mniejszy niż 100 osób, prowadzące do utworzenia lub rozbudowy: ‐ centrów usług wspólnych (np. finanse, księgowość, zarządzanie zasobami ludzkimi, administracja, zaplecza bankowe i ubezpieczeniowe, badania rynkowe), ‐ centrów IT (np. rozwój oprogramowania, testowanie aplikacji, projektowanie i wdrażanie sieci, optymalizacja produktu, zarządzanie bazami danych).

• nowe inwestycje o wydatkach kwalifikowanych powyżej 2 mln zł, dotyczące rozpoczęcia lub rozwinięcia działalności B+R obejmujące zakup środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz wzrost zatrudnienia netto nie mniejszy niż 10 osób personelu B+R, prowadzące do utworzenia lub rozwinięcia działalności centrów badawczo‐rozwojowych (np. centra usług inżynierskich, centra jakości), które nie muszą spełniać wymogów określonych w ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. Nr 116, poz. 730).

Typ beneficjentów 4.5.1 – przedsiębiorstwa

35

4.5.2 – przedsiębiorstwa Instytucja wdrażająca Ministerstwo Gospodarki, Departament Wdrażania Programów Operacyjnych; www.mg.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85% Minimalny wkład własny beneficjenta: zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej dla nowych inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 61, poz. 379, z późn. zm.). Minimalna / Maksymalna wartość projektu: j.w., przy czym: 4.5.1 – minimalna wartość wydatków kwalifikowanych realizowanego projektu wynosi 160 mln zł, 4.5.2 – minimalna wartość wydatków kwalifikowanych w przypadku projektów dotyczących rozpoczęcia lub rozwinięcia działalności B+R – powyżej 2 mln zł. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej dla nowych inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 61, poz. 379, z późn. zm.). Wysokość udziału cross‐financingu (%): do 10% wartości wydatków kwalifikowanych projektu, przy czym kwota dofinansowania na część szkoleniową – maksymalnie 1 mln zł.

Priorytet 5 Dyfuzja Innowacji

Celem priorytetu jest zapewnienie przedsiębiorcom wysokiej jakości usług i infrastruktury służących wzmocnieniu oraz wykorzystaniu ich potencjału innowacyjnego, a także wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw poprzez rozwój powiązań kooperacyjnych. Obejmuje działania:

• 5.1. Wspieranie rozwoju powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym • 5.2. Wspieranie instytucji otoczenia biznesu świadczących usługi proinnowacyjne oraz ich sieci o znaczeniu

ponadregionalnym • 5.3. Wspieranie ośrodków innowacyjności • 5.4. Zarządzanie własnością intelektualną ‐ Poddziałanie 5.4.1. Wsparcie na uzyskanie/realizację ochrony własności przemysłowej ‐ Poddziałanie 5.4.2. Popularyzacja wiedzy w zakresie własności intelektualnej.

Przykładowe rodzaje projektów

• inwestycje, doradztwo i szkolenia związane z rozwojem powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym, w tym klastrów,

• kompleksowe wsparcie ośrodków innowacyjności (m.in. parków naukowo‐technologicznych, inkubatorów technologicznych, centrów transferu technologii), zlokalizowanych na obszarach o największym potencjale rozwojowym,

• wsparcie budowy i rozwoju sieci otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym oraz instytucji otoczenia biznesu o zasięgu ogólnokrajowym świadczących usługi w zakresie działalności innowacyjnej przedsiębiorców,

• wsparcie wykorzystania praw własności przemysłowej oraz praw autorskich i pokrewnych przez przedsiębiorców,

• promocja i informacja w zakresie własności przemysłowej i wzornictwa przemysłowego.

36

Wsparcie udzielane w ramach Priorytetu 5 może być istotne dla podmiotów branży energetycznej ze względu na przeznaczenie środków m.in. na wspólne przedsięwzięcia o charakterze doradczym i inwestycyjnym przyczyniające się do łatwiejszego transferu i dyfuzji wiedzy oraz innowacji pomiędzy kooperującymi podmiotami. Typ beneficjentów

• grupy przedsiębiorców, w tym: klastry, łańcuchy produkcyjne MSP i dużych przedsiębiorców, sieci technologiczne (MSP i jednostki naukowe) reprezentowane przez podmioty posiadające zdolność do występowania w ich imieniu; platformy technologiczne,

• instytucje otoczenia biznesu o zasięgu ogólnokrajowym, sieci instytucji otoczenia biznesu o znaczeniu ponadregionalnym,

• specjalistyczne ośrodki innowacyjności (podmioty zarządzające parkami technologicznymi, inkubatorami technologii, centrami zaawansowanych technologii, centrami produktywności oraz innymi ośrodkami specjalistycznych usług dla przedsiębiorców),

• przedsiębiorcy, • osoba prawna prowadząca powiązanie kooperacyjne.

Instytucja wdrażająca 5.1 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl 5.2 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości – dla projektów wybieranych w trybie konkursowym; www.parp.gov.pl Nie dotyczy – dla projektów systemowych i indywidualnych 5.3 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl 5.4 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85% Minimalny wkład własny beneficjenta

• 5.1. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.),

• 5.2. nie dotyczy, • 5.3. 15% wartości wydatków kwalifikowanych

projektu Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na wspieranie ośrodków innowacyjności w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U Nr 21, poz 116),

• 5.4. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.).

Minimalna / Maksymalna wartość projektu

• 5.1., 5.2. ‐ nie dotyczy, • 5.3. ‐ wartość wydatków kwalifikowanych nie mniejsza niż 40 mln zł, zgodnie z rozporządzeniem Ministra

Rozwoju Regionalnego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na wspieranie ośrodków innowacyjności w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U Nr 21, poz. 116),

• 5.4. ‐ nie dotyczy.

37

Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia 5.1. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.), 5.2. nie dotyczy, 5.3. nie dotyczy, 5.4. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 68, poz. 414, z późn. zm.). Wysokość udziału cross‐financingu (%) 5.1. do 10% wartości wydatków kwalifikowanych projektu, przy czym kwota dofinansowania na część szkoleniową – maksymalnie 1 mln zł, 5.2. do 10% wartości wydatków kwalifikowanych projektu, 5.3. do 10% wartości wydatków kwalifikowanych projektu, 5.4. nie dotyczy.

Priorytet 8 Społeczeństwo informacyjne ‐ zwiększanie innowacyjności gospodarki

Celem priorytetu jest stymulowanie rozwoju gospodarki elektronicznej poprzez wspieranie tworzenia nowych, innowacyjnych eUsług, innowacyjnych rozwiązań elektronicznego biznesu oraz zmniejszanie technologicznych, ekonomicznych i mentalnych barier wykorzystywania eUsług w społeczeństwie. W ramach Priorytetu dla podmiotów branży energetycznej interesujące może być:

Działanie 8.2. Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B Cel działania Stymulowanie tworzenia wspólnych przedsięwzięć biznesowych prowadzonych w formie elektronicznej. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 460 817 882 euro. Przykładowe rodzaje projektów Przedmiotem wsparcia będą przedsięwzięcia o charakterze technicznym, informatycznym oraz organizacyjnym, które prowadzą do realizacji procesów biznesowych w formie elektronicznej, obejmujących trzech lub więcej współpracujących przedsiębiorców. Typowy projekt obejmuje wdrażanie nowych lub integrację istniejących systemów informatycznych przedsiębiorstw, mających na celu umożliwienie automatyzacji wymiany informacji pomiędzy systemami informatycznymi współpracujących przedsiębiorców. Projekt może być objęty dofinansowaniem przez okres nie dłuższy niż 24 miesiące. Typ beneficjentów Mikro‐, mali lub średni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i posiadający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku osoby fizycznej – miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, współpracujący na podstawie zawartych umów o współpracy z co najmniej dwoma innymi przedsiębiorcami, przy czym umowy te określają warunki i zakres współpracy w odniesieniu do realizowanych wspólnie procesów biznesowych oraz wzajemne prawa i obowiązki przedsiębiorców, planujący rozpoczęcie lub rozwój współpracy w oparciu o rozwiązania elektroniczne, w tym w szczególności przez dostosowanie własnych systemów informatycznych do systemów informatycznych przedsiębiorców, z którymi kooperuje, w celu

38

umożliwienia automatyzacji wymiany informacji między systemami informatycznymi współpracujących przedsiębiorców. Instytucja wdrażająca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości www.parp.gov.pl Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85% Minimalny wkład własny beneficjenta: Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 13 sierpnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na wspieranie tworzenia i rozwoju gospodarki elektronicznej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐ 2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 153, poz. 956, z późn. zm.). Minimalna / Maksymalna wartość projektu: nie dotyczy. Minimalna / Maksymalna kwota wsparcia: zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 13 sierpnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej na wspieranie tworzenia i rozwoju gospodarki elektronicznej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007‐ 2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr 153, poz. 956, z późn. zm.). Wysokość udziału cross‐financingu (%): do 10% wartości wydatków kwalifikowanych projektu.

Więcej informacji na temat Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka: www.poig.gov.pl

39

3.4. Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 ‐ 2013 Oprócz pięciu programów operacyjnych funkcjonujących na poziomie krajowym, istnieją także programy operacyjne dla każdego województwa, a zatem szesnaście Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO). Działania w nich zawarte odpowiadają planom rozwoju każdego województwa z osobna, gdyż samorządy województw otrzymały szerokie kompetencje związane z przygotowaniem i realizacją RPO. Inwestycje, na które pozyskuje się środki z RPO, muszą być zrealizowane na terenie danego województwa. Kluczową rolę w zarządzaniu i wdrażaniu RPO pełnią zarządy województw jako instytucje zarządzające programami. Zgodnie z wytycznymi UE wszystkie Regionalne Programy Operacyjne powinny zawierać następujący zakres wsparcia w obszarze energetyki:

• "inwestycje energetyczne, w tym poprawę sieci transeuropejskich, które przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa dostaw, integracji kwestii środowiska naturalnego, zwiększenia efektywności energetycznej oraz rozwoju energii odnawialnych" (Rozporządzenie nr 1080/2006 Parlamentu i Rady z dnia 5 lipca 2006r., art. 4, p. 9),

• "stymulowanie efektywności energetycznej oraz produkcji energii odnawialnych, jak również rozwój efektywnych systemów zarządzania energią" (Rozporządzenie nr 1080/2006 Parlamentu i Rady z dnia 5 lipca 2006r., art. 5, p. 2, lit. C).

Samorządy poszczególnych województw zagadnienia modernizacji i rozwoju infrastruktury energetycznej postrzegają różnie: od kompleksowego i świadomego podejścia do rozwoju i modernizacji energetyki w regionie po marginalizowanie jej znaczenia. Każde województwo samodzielnie kreuje politykę regionalną, determinując tym samym podejście do problemu właściwego zasilenia gmin, szczególnie wiejskich w energię, czy też rozwoju energetyki odnawialnej. Dlatego też zakres wsparcia w obszarze energetyki w poszczególnych RPO jest bardzo zróżnicowany w zależności od województwa.

3.4.1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Priorytetu 5. Regionalna infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku („Energetyka”). W ramach Priorytetu skoncentrowano się na niezbędnych inwestycjach na obszarach wiejskich i małych miast, na zapewnieniu odpowiedniej sieci dystrybucji energii elektrycznej na potrzeby inwestycyjne oraz potrzeby budownictwa społecznego. W zakresie wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, wsparcie koncentruje się na energii pozyskiwanej z wody oraz biomasy. Przewidziano również prowadzenie inwestycji w zakresie sieci dystrybucji gazu mające na celu ograniczenie niskiej emisji (szczególnie na obszarach atrakcyjnych turystycznie i uzdrowiskach) oraz zmierzających do efektywniejszego funkcjonowania pod względem energetycznym ciepłowni, ze szczególnym uwzględnieniem wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej w układzie kogeneracji.

40

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 5.1 Odnawialne źródła energii

Projekty dotyczące: ‐ budowy, modernizacji jednostek wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych opartych o energię wodną (w tym geotermalną) oraz biomasę, ‐ przedsięwzięć z zakresu współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej (m.in. seminaria, konferencje) w celu zapewnienia wymiany dobrych praktyk oraz doświadczeń.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy sektora energetyki i ciepłownictwa (PKD 35.11 i 35.3), ‐ jednostki sektora finansów publicznych, ‐ związki i stowarzyszenia jednostki samorządu terytorialnego. Minimalna wartość projektu: 300 tys. zł Maksymalna wartość projektu: 10 mln zł

5.2 Dystrybucja energii elektrycznej i gazu

Projekty dotyczące: ‐ przebudowy istniejącej sieci dystrybucji energii elektrycznej niskiego i średniego napięcia, ‐ budowy nowych sieci dystrybucji energii elektrycznej niskiego i średniego napięcia w celu zapewnienia niezbędnych potrzeb wyłącznie terenów inwestycyjnych, ‐ budowy nowych sieci dystrybucji energii elektrycznej niskiego i średniego napięcia w celu zapewnienia niezbędnych potrzeb wyłącznie dla społecznego budownictwa mieszkaniowego na obszarach małych miast, ‐ budowy, modernizacji gazowych sieci dystrybucji gazu.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą: ‐ przedsiębiorcy sektora energetyki (PKD 35.13 i 35.22), ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Minimalna wartość projektu: ‐ 500 tys. zł dla projektów z zakresu dystrybucji energii elektrycznej, ‐ 200 tys. zł dla projektów dotyczących gazowych sieci dystrybucji gazu. Maksymalna wartość projektu z zakresu sieci dystrybucji energii elektrycznej: 20 mln zł Maksymalna wartość projektu z zakresu gazowych sieci dystrybucji gazu: 8 mln zł

5.3 Ciepłownictwo i Kogeneracja

Projekty dotyczące: ‐ budowy, modernizacji ciepłowni wraz z ich niezbędnym wyposażeniem, ‐ inwestycji w zakresie produkcji ciepła i energii elektrycznej w układzie kogeneracji o wysokiej wydajności zgodnie z dyrektywą Nr 2004/8/WE, ‐ budowy, modernizacji sieci dystrybucji ciepła, ‐ przedsięwzięć z zakresu współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej (m.in. seminaria, konferencje) w celu zapewnienia wymiany dobrych praktyk oraz doświadczeń.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy z zakresu wytwarzania energii elektrycznej i ciepła (PKD 35.11 i 35.3), ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Minimalna wartość projektu: 500 tys. zł Maksymalna wartość projektu: 20 mln zł W przypadku projektów z zakresu budowy, modernizacji ciepłowni oraz produkcji ciepła i energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji: Minimalna wartość projektu: 500 tys. zł Maksymalna wartość projektu: 10 mln zł

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego; www.rpo.dolnyslask.pl

1.4.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko‐Pomorskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 2. Zachowanie i racjonalne użytkowanie środowiska. W ramach priorytetu wspierany jest m.in. rozwój i modernizacja miejskich systemów (źródła i sieci) infrastruktury cieplnej oraz systemów ogrzewania obiektów usług publicznych wykorzystujących nowoczesne, energooszczędne urządzenia i technologie. Wsparcie ukierunkowane jest również na ograniczenie strat ciepła na przesyłach. Biorąc pod uwagę występujący na obszarze województwa niski stopień gazyfikacji, szczególnie na obszarach wiejskich wspierane są inwestycje udostępniające zasilanie gazem ziemnym obszarów niezgazyfikowanych, pod warunkiem nie‐ naruszania zasad wolnego rynku. Wykonując zobowiązania akcesyjne w zakresie wzrostu udziału produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, priorytet zakłada wspieranie projektów w zakresie produkcji i przesyłu energii elektrycznej i cieplnej z siłowni wykorzystujących: biomasę, energię słoneczną, geotermalną, wód płynących.

41

Nr i nazwa działania

Rodzaje projektów Dodatkowe informacje

2.3. Rozwój infrastruktury w zakresie ochrony powietrza

‐ budowa, rozbudowa, przebudowa miejskich systemów ciepłowniczych (źródła, sieci, węzły) i wyposażenie ich w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, ‐ przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności ograniczające ,,niską emisję”, ‐ budowa źródeł wytwarzających energię elektryczną w skojarzeniu z ciepłem, ‐ tworzenie systemów pomiaru zanieczyszczeń w miastach oraz systemu informowania mieszkańców opoziomie zanieczyszczeń, ‐ termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w miastach do 15 tys. mieszkańców.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki i stowarzyszenia, ‐ podmioty wykonujące usługi publiczne, w których większość udziałów lub akcji posiada jednostka samorządu terytorialnego, w tym podmioty wykonujące te usługi na mocy odrębnej umowy, ‐ podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych, wykonujące usługi publiczne w oparciu o umowę zawartą z jednostką samorządu terytorialnego na świadczenie usług z zakresu zaopatrzenia w ciepło. Maksymalna wartość projektu z zakresu budowy nowych oraz modernizacji istniejących sieci ciepłowniczych – 20 mln zł Maksymalna wartość projektu z zakresu budowy małych i średnich jednostek wytwarzania ciepła w skojarzeniu oraz termomodernizacji – 10 mln zł

2.4. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku

‐ budowa, rozbudowa, przebudowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej i cieplnej, wykorzystujących energię wody, biomasy, biogazu oraz energię geotermiczną i słoneczną, ‐ budowa, przebudowa sieci przesyłowych energii elektrycznej i cieplnej pochodzącej ze źródeł odnawialnych, ‐ budowa, rozbudowa sieci dystrybucyjnych i przesyłowych gazu ziemnego.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki i stowarzyszenia, ‐ podmioty wykonujące usługi publiczne, w których większość udziałów lub akcji posiada jednostka samorządu terytorialnego, w tym podmioty wykonujące te usługi na mocy odrębnej umowy, ‐ podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych, wykonujące usługi publiczne w oparciu o umowę zawartą z jednostką samorządu terytorialnego. Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu – 10 mln zł Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych – 10 mln zł Dla pozostałych projektów dotyczących OZE maksymalna wartość ‐ 20 mln zł. Maksymalna wartość projektu dotyczącego lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu gazu ziemnego ‐ do 8 mln zł

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko‐Pomorskiego; www.fundusze.kujawsko‐pomorskie.pl

1.4.3. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 1. Przedsiębiorczość i innowacje oraz Osi priorytetowej 6. Środowisko i czysta energia. W ramach obu priorytetów wsparcie przewidziane jest na zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Priorytet 1 szczególnie umożliwia uzyskanie wsparcia na przedsięwzięcia prowadzące do zwiększenia produkcji i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych wraz z poprawą efektywności energetycznej przedsiębiorstw oraz dostosowania funkcjonowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 1.4. Dotacje inwestycyjne w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska oraz w zakresie

Schemat A: Wsparcie inwestycyjne dla przedsiębiorstw m.in. w zakresie: ‐ wdrażania systemów zarządzania Środowiskowego,

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Schemat A: Minimalna wartość projektu wynosi: 143 tys. zł

42

odnawialnych źródeł energii

‐ uzyskania lub utrzymania pozwolenia Zintegrowanego, ‐ ochrony powietrza ‐ budowy małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu, ‐ budowy i przebudowa istniejących sieci ciepłowniczych. Schemat B: Inwestycje w zakresie produkcji i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji energii odnawialnej oraz umożliwiającej przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, ‐ inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, ‐ budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.

Maksymalna wartość projektu: ‐ budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu – 10 mln zł, ‐ budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych – 20 mln zł W przypadku pozostałych projektów Schematu A maksymalna wartość projektu wynosi 8 mln zł. Schemat B: Minimalna wartość projektu wynosi: 143 tys. zł Maksymalna wartość projektu: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej – 20 mln zł, ‐ inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii ‐ 20 mln zł, ‐ inwestycje w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu – 10 mln zł, ‐ Inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych – 10 mln zł, ‐ budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych – 20 mln zł W przypadku pozostałych projektów Schematu B maksymalna wartość projektu wynosi 8 mln zł.

6.2. Energia przyjazna środowisku

W ramach działania realizowane są projekty dotyczące wykorzystania energii z odnawialnych źródeł zgodne z Wojewódzkim Programem Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego: ‐ inwestycje w rozwój i wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii takich jak: wiatr, woda (z uwzględnieniem potrzeb ochrony przyrody i ekologicznych aspektów utrzymania rzek), biomasa, energia słoneczna i geotermalna oraz pozostałe, ‐ inwestycje mające na celu redukcję emisji biogazu powstałego w oczyszczalniach ścieków i na wysypiskach poprzez jego energetyczne wykorzystanie, ‐ modernizacja kotłowni opalanych paliwem stałym na zasilane paliwem ekologicznym, ze szczególnym uwzględnieniem zadań realizowanych w placówkach oświatowo ‐ wychowawczych, placówkach kulturalnych, szpitalach.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, ‐ spółki prawa handlowego, w których większość udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki, ‐ podmioty działające w oparciu o ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno‐prywatnym (Dz. U. z 2009 r., Nr 19, poz. 100). Maksymalna wartość projektu ‐ 20 mln zł, ‐ projekty o wartości całkowitej poniżej 10 mln zł dotyczące wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu, ‐ projekty o wartości całkowitej poniżej 10 mln zł dotyczące budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego; www.rpo.lubelskie.pl

1.4.4. Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Priorytetu 3. Ochrona i zarządzanie zasobami środowiska przyrodniczego. W ramach Priorytetu realizowane będą przedsięwzięcia związane z budową źródeł wytwarzania energii na bazie surowców odnawialnych. Dopuszcza się możliwość realizacji projektów kogeneracyjnych z wykorzystaniem źródeł energii odnawialnej. W przypadku projektów dotyczących sieci dystrybucji energii elektrycznej i gazu wnioskodawcy

43

powinni wykazać w studium wykonalności, że rynek w zakresie sieci przesyłowych nie funkcjonuje prawidłowo. Jednocześnie należy zapewnić, że realizowane przedsięwzięcia nie będą zakłócać procesu liberalizacji rynku. Ramy dla realizacji przedsięwzięć z zakresu efektywności energetycznej wyznacza „Polityka energetyczna Polski do 2025 r.”. Działania podejmowane w tym zakresie to m.in.: budowa i przebudowa sieci energetycznych oraz źródeł wytwarzania energii w celu ograniczenia strat energii, a także zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powstających w procesach energetycznych.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 3.2 Poprawa jakości powietrza, efektywności energetycznej oraz rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

‐ termomodernizacja lokalnego źródła ciepła i/lub lokalnych ciepłowniczych sieci przesyłowych, ‐ termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, ‐ lokalne systemy zaopatrzenia w energię elektryczną, gaz oraz energię cieplną, ‐ instalacja i modernizacja urządzeń filtrujących gazy i urządzeń odpylających w lokalnych systemach grzewczych, ‐ budowa instalacji do wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, ‐ jednostki samorządu terytorialnego ich związki i stowarzyszenia, ‐ jednostki naukowe, ‐ jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną. Budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu – maksymalna wartość projektu do 10 mln zł. Projekty dotyczące lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej – maksymalna wartość projektu – do 20 mln zł. Budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych ‐ maksymalna wartość projektu – 20 mln zł. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej – maksymalna wartość projektu – do 10 mln zł. Projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii: ‐ budowa rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, ‐ inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, ‐ inwestycje związane z produkcją biopaliw nie będących produktami rolnymi. Maksymalna wartość projektu – do 20 mln zł. Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu – 10 mln zł. Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych – 4 mln zł. Projekty dotyczące lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego – maksymalna wartość projektu do 8 mln zł.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego; www.lubuskie.pl; http://www.lrpo.lubuskie.pl/ Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze; www.wfosigw.zgora.pl

1.4.5. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 2. Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Wsparcie w ramach Priorytetu obejmuje m.in. działania w zakresie ochrony powietrza, inwestycje wykorzystujące źródła energii odnawialnej występujące w regionie (m.in. wody geotermalne) oraz inwestycje z zakresu systemów

44

dystrybucyjnych energii elektrycznej, gazowej lub systemów ciepłowniczych. Realizacja tych projektów przyczyni się m.in. do poprawy stanu środowiska w regionie oraz bezpieczeństwa energetycznego województwa.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 2.6. Ochrona powietrza ‐ przedsięwzięcia służące poprawie jakości

powietrza polegające na termomodernizacji budynków użyteczności publicznej, przyczyniające się do zwiększenia oszczędności wytworzonej energii. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej obejmuje m.in.: ‐ ocieplenie budynku, ‐ wymianę okien i drzwi zewnętrznych, ‐ wymianę oświetlenia na energooszczędne, ‐ przebudowę systemów grzewczych (wraz z wymianą źródeł ciepła), ‐ przebudowę systemów wentylacji lub klimatyzacji.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, ‐ administracja rządowa. Maksymalna wartość projektu: 10 mln zł

2.7. Elektroenergetyka − budowa lub przebudowa lokalnej i regionalnej infrastruktury dystrybucji energii elektrycznej o napięciu znamionowym nie wyższym niż 110 kV, − budowa lub przebudowa sieci elektroenergetycznych, umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej opartej na odnawialnych źródłach energii, − projekty dotyczące zapewnienia alternatywnego źródła zaopatrzenia w energię publiczne ZOZ na wypadek awarii.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy (w tym zakłady energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej), ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Projekty dotyczące: ‐ lokalnej i regionalnej infrastruktury dystrybucji energii elektrycznej ‐ maksymalna wartość projektu 20 mln zł, ‐ budowy i modernizacji sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych ‐ maksymalna wartość projektu 20 mln zł.

2.8. Gazownictwo ‐ budowa lub przebudowa lokalnej i regionalnej infrastruktury dystrybucji gazu ziemnego o ciśnieniu do 1,6 MPa.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy zajmujący się dystrybucją paliwa gazowego, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Maksymalna wartość projektu ‐ 8 mln zł.

2.9. Odnawialne źródła energii

‐ budowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej wykorzystujących biomasę, biogaz, energię słoneczną, wiatrową oraz wody w małych elektrowniach wodnych, ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, ‐ inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa instalacji i urządzeń do produkcji biodiesla (w procesie estryfikacji oleju) i innych biopaliw, z wyłączeniem bioetanolu, ‐ budowa jednostek wytwórczych ciepła przy wykorzystaniu między innymi biomasy, energii słonecznej, energii geotermalnej, itd., ‐ inwestycje związane z produkcją biopaliw nie będących produktami rolnymi.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, ‐ spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Maksymalna wartość projektu: do 20 mln zł w przypadku projektów: ‐ budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, ‐ inwestycji wykorzystujących nowoczesne technologie oraz know how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ inwestycji związanych z produkcją biopaliw nie będących produktami rolnymi. Maksymalna wartość projektu: do 10 mln zł w przypadku projektów: ‐ wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu, ‐ budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych.

2.10. Sieci ciepłownicze ‐ budowa lub przebudowa sieci ciepłowniczych, ‐ budowa lub przebudowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej w skojarzeniu, ‐ inwestycje związane z rozproszoną produkcją energii i wytwarzaniem jej bezpośrednio u odbiorcy, ‐ budowa i przebudowa istniejących systemów

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy zajmujący się dystrybucją energii cieplnej, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Projekty z zakresu budowy nowych oraz modernizacji istniejących sieci ciepłowniczych ‐ maksymalna wartość

45

wytwarzania energii cieplnej w elektrociepłowniach, ‐ zakup i instalacja kotłów kondensacyjnych.

projektu ‐ 20 mln zł. Projekty z zakresu budowy małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu ‐ maksymalna wartość projektu ‐ 10 mln zł.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego; www.rpo.lodzkie.pl Centrum Obsługi Przedsiębiorcy; www.cop.lodzkie.pl

1.4.6. Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 7. Infrastruktura ochrony środowiska. Wśród obszarów wsparcia przewidzianych w Priorytecie 7, bezzwrotne dofinansowanie będzie udzielane m.in. na przedsięwzięcia w zakresie poprawy jakości powietrza i zwiększenia odnawialnych źródeł energii.

Nr i nazwa działania

Rodzaje projektów Dodatkowe informacje

7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

‐ prace inwestycyjne (modernizacja, rozbudowa i budowa) dotyczące systemów ciepłowniczych i wyposażenia ich w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, ‐ przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, np. wymiana urządzeń ciepłowniczych, ‐ wykorzystanie odnawialnych źródeł energii – rozwój infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, w tym: · budowa oraz modernizacja małych elektrowni wodnych,· wykorzystanie energii geotermalnej na potrzeby ciepłownictwa, · pozyskiwanie energii słonecznej zwłaszcza dla budynków użyteczności publicznej (szkoły, szpitale, ośrodki zdrowia, itp.), · budowa elektrowni wiatrowych, · budowa i montaż instalacji i urządzeń do wykorzystywania biomasy, · budowa instalacji odzyskujących biogaz ze składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków. ‐ inne inwestycje realizujące cel działania, między innymi: modernizacja źródeł ciepła w celu poprawy sprawności energetycznej, podnoszenie sprawności wytwarzania energii, działania na rzecz racjonalnego i oszczędnego zużycia energii poprzez zmniejszenie strat energii.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Maksymalna wartość projektu: 20 mln zł – w przypadku projektów: ‐ budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych, ‐ projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii: budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Maksymalna wartość projektu: 10 mln zł – w przypadku projektów: ‐ budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, ‐ w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu, ‐ w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego; www.malopolskie.pl/RozwojRegionalny/RPOperacyjny Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości; www.mcp.malopolska.pl

1.4.7. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Priorytetu 4. Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka.

46

W ramach Priorytetu planowane jest m.in. wsparcie działań zmierzających do ochrony powietrza, poprzez modernizacje systemów ciepłowniczych, źródeł wytwarzania ciepła i energii oraz termomodernizacje budynków. Promowane będą przede wszystkim: inwestycje w technologie wykorzystujące alternatywne źródła energii w szczególności ze źródeł odnawialnych, inwestycje w zakresie kogeneracji o wysokiej sprawności, w szczególności ze źródłami energii z OZE, w tym również gazu; służące ograniczeniu nadmiernego zużycia paliw i poprawie sprawności energetycznej; dotyczące rozbudowy i modernizacji infrastruktury elektroenergetycznej w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego regionu; umożliwiające przyłączanie OZE do sieci elektroenergetycznej; służące rozbudowie sieci gazowych na obszarach wiejskich. W przypadku wsparcia budowy infrastruktury elektrycznej czy gazowej niesprawność rynku będzie musiała być udowodniona na poziomie projektu przy sporządzaniu studium wykonalności w zakresie wsparcia tradycyjnych źródeł energii. Jednocześnie należy zapewnić, aby te projekty nie zakłócały liberalizacji rynku. Wsparcie będzie skierowane do projektów w zakresie energetyki, w tym również sieci gazowych, realizujących cele Polityki energetycznej Polski do 2025 roku.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 4.3. Ochrona powietrza, energetyka

Energia odnawialna: wiatrowa, słoneczna, biomasa, hydroelektryczna, geotermiczna i inne, efektywność energetyczna, kogeneracja, opanowanie energii: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (energia wiatrowa, wodna, słoneczna, geotermalna, organiczna/biomasa, inna), w tym: » budowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej wykorzystujących biomasę, biogaz, energię słoneczną, wiatru oraz wody w elektrowniach wodnych do 10 MW, » budowa jednostek wytwórczych ciepła przy wykorzystaniu biomasy, energii geotermalnej i pozostałych OZE » budowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu przy wykorzystaniu OZE, » budowa lub modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, » inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania OZE, ‐ budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu (kogeneracja), ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja zbiorników retencyjnych i stopni wodnych umożliwiających wykorzystanie rzek (hydroenergetyka). Elektryczność: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej. Gaz naturalny: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego, ‐ zakup urządzeń i budowa obiektów technicznych zapewniających prawidłową pracę systemów dystrybucyjnych gazu ziemnego.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, w tym przedsiębiorstwa energetyczne prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej, ciepła i paliw gazowych, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Maksymalna wartość projektu: 20 mln zł – w przypadku w projektów: ‐ projekty dotyczące lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej, ‐ budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych, ‐ projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii: » budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, » inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, ‐ inwestycje związane z produkcja biopaliw nie będących produktami rolnymi. Maksymalna wartość projektu: 10 mln zł – w przypadku w projektów: ‐ budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, ‐ termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, ‐ inwestycje w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu, ‐ inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych. Maksymalna wartość projektu: 8 mln zł – w przypadku projektów dotyczących lokalnej i regionalnej infrastruktury przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego.

47

Efektywność energetyczna, kogeneracja, opanowanie energii, jakość powietrza: ‐ budowa, rozbudowa i modernizacja systemów ciepłowniczych na efektywne energetycznie poprzez stosowanie energooszczędnej technologii i rozwiązań, w tym: » budowa lub modernizacja istniejących systemów wytwarzania energii cieplnej, » wymiana lub budowa sieci ciepłowniczych w technologii preizolowanej, » wymiana izolacji termicznych na sieciach ciepłowniczych będących w złym stanie technicznym, » modernizacja lub budowa nowych węzłów cieplnych, » budowa elektronicznych systemów nadzoru i sterowania systemami ciepłowniczymi, przyczyniających się do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego oraz efektywnego ekonomicznie i ekologicznie rozdziału energii, ‐ wyposażenie systemów ciepłowniczych w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, ‐ przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, ‐ termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z wymianą wyposażenia tych obiektów na energooszczędne: » ocieplenie obiektu, » wymiana okien oraz drzwi zewnętrznych, » modernizacja systemów grzewczych, systemów wentylacji i klimatyzacji, ‐ instalacja kotłów kondensacyjnych.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego; www.mazovia.eu; http://rpo.mazowia.eu/page/index.php

1.4.8. Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 4. Ochrona środowiska. W ramach Osi 4 wspierane będą działania prowadzące m.in. do zwiększenia efektywności energetycznej. Preferowane będą projekty o dużej efektywności energetycznej, które prowadzą do uzyskania większej oszczędności energii. Realizowane projekty mają przyczynić się do ograniczenia emisji pyłów i gazów do atmosfery, co w efekcie doprowadzi do poprawy jakości powietrza w regionie. Dofinansowanie uzyskają projekty prowadzące do uzyskania energooszczędności obiektów publicznych poprzez m.in. wymianę okien, drzwi zewnętrznych, ocieplenie budynku, modernizację systemu grzewczego, wentylacji, klimatyzacji, wymianę źródeł ciepła oraz budowę i modernizację sieci ciepłowniczych. Z zakresu odnawialnych źródeł energii realizowane będą działania zmierzające do budowy urządzeń i instalacji służących do wytwarzania, przetwarzania, magazynowania i przesyłu energii odnawialnej, tj. m.in. słonecznej, wiatrowej, biomasy, hydroelektrycznej, geotermicznej.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 4.3. Ochrona powietrza, odnawialne źródła energii

‐ projekty w zakresie instalacji służących do wytwarzania, przetwarzania, magazynowania oraz przesyłu energii ze źródeł odnawialnych: » budowa, przebudowa obiektów budowlanych, » zakup lub modernizacja urządzeń, ‐ budowa/modernizacja/wyposażenie systemów

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego lub jednostki organizacyjne wykonujące zadania jednostek samorządu terytorialnego, ‐ podmioty wybrane w trybie przepisów Ustawy Prawo Zamówień Publicznych, wykonujące usługi publiczne w

48

ciepłowniczych, w tym sieci ciepłowniczych i instalacji (urządzeń), ‐ zakup instalacji (urządzeń) i roboty budowlane mające na celu ograniczenie energochłonności, ograniczenie emisji pyłów i gazów (w tym „niskiej emisji”) w obiektach publicznych.

obszarze objętym wsparciem w ramach działania na podstawie odrębnej, obowiązującej umowy, zawartej z jednostką samorządu terytorialnego (również na zasadach partnerstwa publiczno‐prywatnego).

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego; www.umwo.opole.pl; http://rpo.opolskie.pl/rpo/ Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki; www.ocrg.opolskie.pl

1.4.9. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 2. Infrastruktura techniczna. Elementem rozwijania regionalnej infrastruktury technicznej będą m.in. przedsięwzięcia w dziedzinie energetyki i ciepłownictwa. Podstawowym celem tych działań, stosownie do założeń „Polityki energetycznej Polski do 2025 r.”, będzie zaspokojenie potrzeb odbiorców komunalnych i podmiotów gospodarczych, przy zachowaniu ekonomiki przyjmowanych rozwiązań oraz potrzebie lepszego wykorzystania dostępnych zasobów i zachowania zasad ochrony środowiska. Podejmowane działania zmierzać będą ponadto do zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie energetycznym województwa.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 2.2 Infrastruktura energetyczna

‐ roboty budowlane i/lub wyposażenie w zakresie przedsięwzięć dotyczących odnawialnych źródeł energii, ‐ roboty budowlane i/lub wyposażenie w zakresie przedsięwzięć dotyczących infrastruktury przesyłu energii elektrycznej lub przesyłu energii cieplnej, ‐ roboty budowlane i/lub wyposażenie w zakresie przedsięwzięć dotyczących wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, w tym w skojarzeniu, ‐ budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych oraz modernizacja istniejących sieci dystrybucji, ‐ kompleksowa termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej oraz zmiana źródeł wytwarzania energii w celu ograniczenia tzw. „niskiej emisji”, ‐ modernizacja obiektów spalania paliw z wyjątkiem zakresu wymienionego w załączniku XII do Traktatu o przystąpieniu Rzeczpospolitej Polskiej do UE.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, ‐ partnerzy społeczni i gospodarczy, tj.: organizacje pozarządowe, jednostki naukowe, ‐ przedsiębiorstwa utworzone przez jednostkę samorządu terytorialnego lub do których jednostka samorządu terytorialnego przystąpiła, realizujące zadania o charakterze użyteczności publicznej. Projekty w ramach niniejszego działania mogą być realizowane w formule partnerstwa publiczno‐prywatnego w rozumieniu Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno‐prywatnym (Dz. U. Nr 169, poz. 1420). Maksymalna wartość projektu: 20 mln zł z wyłączeniem: ‐ inwestycji w zakresie wywarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych, dla których maksymalna wartość projektu wynosi mniej niż 10 mln zł, ‐ przedsięwzięć dotyczących wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła, w tym w skojarzeniu, dla których maksymalna wartość projektu wynosi mniej niż 10 mln zł, ‐ kompleksowej termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej oraz zmiany źródeł wytwarzania energii w celu ograniczenia tzw. „niskiej emisji”, dla których maksymalna wartość projektu wynosi mniej niż 10 mln zł, ‐ systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych oraz modernizacja istniejących sieci dystrybucji, dla których maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych wynosi mniej niż 8 mln zł. Minimalna wartość projektu: bez ograniczeń, z

49

wyjątkiem projektów z zakresu odnawialnych źródeł energii, dla których minimalna wartość kosztów kwalifikowanych projektu wynosi 0,5 mln zł.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego; www.wrota.podkarpackie.pl/pl/rpo

1.4.10. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 5. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska. W ramach priorytetu wspierane są przedsięwzięcia przyczyniające się do utrzymania istniejącego stanu środowiska oraz przeciwdziałania negatywnym skutkom rozwoju gospodarczego, polegające na:

• poprawie jakości powietrza poprzez zmniejszenie ilości zanieczyszczeń, • poprawie jakości wód powierzchniowych i podziemnych, • minimalizowaniu ilości wytwarzanych odpadów oraz wprowadzaniu systemu ich odzyskiwania

i unieszkodliwiania, • wzroście wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii, • poprawie stanu infrastruktury technicznej na obszarach słabiej rozwiniętych.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje

5.1. Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska 5.2. Rozwój lokalnej infrastruktury ochrony środowiska

Poprawa jakości powietrza ‐ budowa, przebudowa, remont systemów ciepłowniczych i ich wyposażenie w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, ‐ montaż instalacji ograniczających emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza ‐ przekształcenie istniejących systemów ogrzewania w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności ograniczenie „niskiej emisji”, ‐ modernizacja istniejących linii dystrybucji ciepła użytkowego poprzez stosowanie energooszczędnych technologii i rozwiązań, ‐ termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej wraz z możliwością wymiany wyposażenia tych obiektów na energooszczędne (potwierdzona audytem energetycznym). Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii ‐ budowa, przebudowa infrastruktury i zakup urządzeń do produkcji, przetwarzania, magazynowania i przesyłu energii ze źródeł odnawialnych (energia wiatrowa, wodna, kolektory słoneczne, ogniwa fotowaltaiczne, energia uzyskiwana z wykorzystania biomasy i inne), ‐ zakup nowoczesnych technologii oraz know how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa, zwiększenie mocy jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła ze źródeł odnawialnych, ‐ budowa sieci energetycznej dla celów dystrybucji uzyskanej energii ze źródeł odnawialnych do istniejącej sieci energetycznej.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, porozumienia i stowarzyszenia, ‐ podmioty świadczące usługi z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej w ramach realizacji obowiązków własnych gmin, ‐ podmioty wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z JST na świadczenie usług z zakresu ochrony środowiska, ‐ podmioty działające na podstawie Ustawy o partnerstwie publiczno‐prywatnym z dnia 28 lipca 2005r. (Dz.U. nr 169, poz. 1420). Maksymalna i maksymalna wartość projektu: Działanie 5.1. Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska: ‐ projekty z zakresu poprawy jakości powietrza od 4 mln zł do 20 mln zł ‐ projekty z zakresu termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej o wartości do 10 mln zł, ‐ projekty dotyczące energii odnawialnej od 3 mln zł do 20 mln zł kosztów kwalifikowalnych, w tym: * w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu do 10 mln zł, * w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych do 10 mln zł. Działanie 5.2. Rozwój lokalnej infrastruktury ochrony środowiska: ‐ projekty z zakresu poprawy jakości powietrza o wartości od 500 tys. zł do 4 mln zł, ‐ projekty z zakresu termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej o wartości nieprzekraczającej 10 mln zł, ‐ projekty z zakresu energii odnawialnej o wartości od

50

1 mln zł do 3 mln zł kosztów kwalifikowalnych.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego; www.rpowp.wrotapodlasia.pl

1.4.11. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 5. Środowisko i energetyka przyjazna środowisku. W województwie pomorskim, posiadającym duże zasoby energii odnawialnej, wspierane są przedsięwzięcia mające na celu wzrost wykorzystania i promocję tzw. zielonej energii, co ma przynieść korzyści w postaci dywersyfikacji źródeł energii, zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenia negatywnego oddziaływania produkcji energii na środowisko. W kontekście obniżenia negatywnego wpływu na środowisko konwencjonalnych procesów energetycznych, wspierane są również działania prowadzące do zwiększenia sprawności istniejących instalacji i urządzeń. Istotne jest wsparcie rozwoju i modernizacji systemów wytwarzania i dystrybucji energii, a ponadto preferowanie – zgodnie z Dyrektywą 2004/8/EC w sprawie wspierania kogeneracja ‐ rozwiązań w zakresie wytwarzania energii w układzie skojarzonym, a także zmiana struktury zużywanych paliw. Duże znaczenie, zwłaszcza dla rozwoju obszarów wiejskich, ma jakość istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej, zapewniającej niezawodność dostaw energii elektrycznej, z czego wynika wsparcie przewidziane na działania w zakresie rozbudowy i modernizacji linii elektroenergetycznych niskiego i średniego napięcia na obszarach słabych strukturalnie, gdzie niedostateczny poziom bezpieczeństwa energetycznego może stanowić istotną barierę dla nowych inwestycji.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 5.4. Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych

‐ budowa, rozbudowa lub przebudowa infrastruktury oraz zakup urządzeń służących do produkcji energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych, w tym m.in.: » budowa jednostek wytwarzania energii wykorzystujących wiatr, » budowa źródeł ciepła opalanych biomasą, biogazem lub biopaliwami, » budowa instalacji solarnych, » budowa geotermalnych źródeł ciepła, » budowa jednostek wytwórczych energii elektrycznej wykorzystujących energię wody w małych elektrowniach wodnych o mocy do 10 MW, ‐ budowa źródeł wytwarzających energię elektryczną w skojarzeniu z ciepłem przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa lub przebudowa infrastruktury przyłączeniowej niezbędnej do odbioru i przesyłu energii elektrycznej lub ciepła ze źródeł odnawialnych.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, porozumienia i stowarzyszenia, ‐ podmioty działające w oparciu o umowę o partnerstwie publiczno‐prywatnym. Minimalna wartość projektu, co do zasady, wynosi 1 000 000 zł.

.5. Infrastruktura energetyczna i poszanowanie energii

‐ rozbudowa lub przebudowa scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło, obejmujące źródła, sieci i węzły cieplne i wyposażenie ich w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, ‐ budowa źródeł wytwarzających energię elektryczną w skojarzeniu z ciepłem, ‐ likwidacja istniejących systemów ogrzewania

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, porozumienia i stowarzyszenia ‐ podmioty wykonujące zadania JST/związku komunalnego, ‐ podmioty działające w oparciu o umowę o partnerstwie publiczno‐prywatnym, ‐ spółki handlowe pełniące rolę operatora systemu

51

obiektów użyteczności publicznej opalanych węglem i podłączenie odbiorców do miejskiego systemu ciepłowniczego lub lokalnych systemów ciepłowniczych, ‐ przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej, w tym przebudowa źródeł ciepła na wykorzystujące odnawialne źródła energii, ‐ kompleksowa termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, połączona również z przebudową źródeł wytwarzania energii, ‐ budowa, rozbudowa i przebudowa sieci energetycznych średniego i niskiego napięcia oraz obiektów infrastruktury energetycznej i urządzeń technicznych zapewniających prawidłową dystrybucję, ograniczenie strat sieciowych i czasu trwania przerw w zasilaniu odbiorców (w tym m.in. stacje transformatorowe).

dystrybucyjnego w rozumieniu ustawy prawo energetyczne działające w porozumieniu z JST właściwą dla obszaru inwestycji, ‐ spółki prawa handlowego prowadzące działalność w zakresie zaopatrzenia w ciepło. Minimalna wartość projektu, co do zasady, wynosi 1 000 000 zł.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego; www.dpr.woj‐pomorskie.pl Agencja Rozwoju Pomorza S.A.; www.arp.gda.pl

1.4.12. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Priorytetu 5. Środowisko. W zakresie inwestycji mających na celu poprawę jakości powietrza szczególne znaczenie ma ograniczenie „niskiej emisji”. Z tego też względu w ramach projektów przekształcania istniejących systemów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne środowisku wspierane będą jedynie projekty kompleksowej termomodernizacji tzn. wraz z wymianą źródła ciepła. Z uwagi na dominującą monokulturę węglową w produkcji energii wsparcie uzyskają także projekty z zakresu odnawialnych źródeł energii za wyjątkiem źródeł wykorzystujących energię wiatrową.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 5.3. Czyste powietrze i odnawialne źródła energii

‐ budowa (w tym rozbudowa, odbudowa), przebudowa i remont elementów systemów ciepłowniczych (z likwidacją systemów indywidualnych), a także wyposażenie systemów ciepłowniczych w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza,‐ przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności ograniczenie „niskiej emisji”, ‐ budowa infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – energia słoneczna, ‐ budowa infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – energia z biomasy, ‐ budowa infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – pozostałe (np. energetyka geotermalna, biogaz, energetyka wodna).

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, ‐ podmioty działające na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, wybrane zgodnie z prawem zamówień publicznych, ‐ podmioty działające w oparciu o umowę/ porozumienie zgodne z zapisami ustawy o partnerstwie publiczno – prywatnym.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego; www.rpo.silesia‐region.pl

52

1.4.13. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 4. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej. Interwencja tej osi priorytetowej obejmuje m.in. inwestycje skutkujące zwiększonym wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii lub znaczącą poprawą efektywności energetycznej, tj. budowę i modernizację komunalnych systemów ciepłowniczych, wraz z modernizacją lub budową nowych źródeł energetycznych, jak również termomodernizację obiektów użyteczności publicznej. Ponadto, w ramach priorytetu można realizować inwestycje wynikające z Programu Reelektryfikacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 – 2013, komplementarne z operacjami przewidzianymi do finansowania w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 oraz Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 4.1. Rozwój regionalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej

‐ budowa i modernizacja zintegrowanych systemów ciepłowniczych, wymiana przestarzałych instalacji cieplnych, mająca na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza i uzyskanie lepszej efektywności energetycznej, ‐ budowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, ‐ projekty dotyczące wytworzenia i wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych odnawialnych źródeł energii oraz wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych energii odpadowej, w tym: budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ‐ budowa i modernizacja systemów dystrybucji sieci elektrycznej.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich stowarzyszenia, związki i porozumienia, ‐ jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, ‐ przedsiębiorstwa energetyczne i spółki komunalne z min. 50% udziałem podmiotów publicznych. Minimalna i maksymalna wartość projektu: ‐ budowa i modernizacja zintegrowanych systemów ciepłowniczych, wymiana przestarzałych instalacji cieplnych, mająca na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza i uzyskanie lepszej efektywności energetycznej – wartość kosztów kwalifikowanych projektu 3 – 20 mln zł, ‐ budowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu – 3 – 10 mln zł, ‐ projekty dotyczące wytworzenia i wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych odnawialnych źródeł energii oraz wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych energii odpadowej – 3 – 20 mln zł (wyjątki: maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych projektu dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu – 10 mln zł dla inwestycji w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych – 4 mln zł), ‐ budowa i modernizacja systemów dystrybucji sieci elektrycznej – wartość kosztów kwalifikowanych projektu 2 – 20 mln zł.

4.2. Rozwój systemów lokalnej infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej

‐ budowa i modernizacja systemów ciepłowniczych, wymiana przestarzałych instalacji cieplnych mająca na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza i uzyskanie lepszej efektywności energetycznej, ‐ budowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, ‐ projekty dotyczące wytworzenia i wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych odnawialnych źródeł energii oraz wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych energii odpadowej, ‐ budowa i modernizacja systemów dystrybucji sieci elektrycznej.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich stowarzyszenia, związki i porozumienia, ‐ jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego, ‐ przedsiębiorstwa energetyczne i spółki komunalne z min. 50% udziałem podmiotów publicznych. Minimalna i maksymalna wartość projektu: ‐ budowa i modernizacja systemów ciepłowniczych, wymiana przestarzałych instalacji cieplnych mająca na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza i uzyskanie lepszej efektywności energetycznej – maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych projektu 3 mln zł,

53

‐ budowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu – maksymalnie 3 mln zł, ‐ projekty dotyczące wytworzenia i wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych odnawialnych źródeł energii oraz wykorzystania w systemach energetycznych i ciepłowniczych energii odpadowej – maksymalnie 3 mln zł, ‐ budowa i modernizacja systemów dystrybucji sieci elektrycznej – wartość maksymalna kosztów kwalifikowanych projektu 2 mln zł.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego; www.rpo‐swietokrzyskie.pl

1.4.14. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi Priorytetowej 6. Środowisko przyrodnicze. W ramach priorytetu wspierana jest realizacja projektów dotyczących odnawialnych źródeł energii, co ma doprowadzić do wzrostu jej udziału w bilansie energetycznym regionu (inwestycje w infrastrukturę wytwarzania, magazynowania i przesyłu energii ze źródeł odnawialnych, budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii).

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 6.2.1. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

‐ Inwestycje w infrastrukturę wytwarzania, magazynowania i przesyłu energii odnawialnej, np.: » budowa lub modernizacja jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, zgodnie z wymogami dla wysokosprawnej kogeneracji określonymi w dyrektywie 2004/8/WE z wykorzystaniem biomasy; » zakup urządzeń i linii technologicznych do przetwarzania biomasy, jako element kompleksowego projektu; » kompleksowa modernizacja systemów grzewczych dla obiektów użyteczności publicznej z zastosowaniem OZE, obejmująca źródło‐przesył‐odbiór ‐ Inwestycje wykorzystujące nowoczesne technologie oraz know‐how w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W ramach kompleksowych projektów, obejmujących budowę lub modernizację źródła, dopuszcza się jako element projektu budowę i modernizację sieci elektroenergetycznych umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Wsparcie otrzyma tylko budowa urządzeń i instalacji w dziedzinie energii słonecznej i biomasy oraz energetyki geotermalnej (GWE). W ramach poszczególnych projektów, wartość elementów związanych bezpośrednio z OZE określonymi w RPO WiM, musi przekroczyć 50% wartości całego projektu. W ramach poddziałania nie mogą być realizowane

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Maksymalna wartość projektu – 20 mln zł Maksymalna wartość projektu dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu – 10 mln zł.

54

projekty, które wykorzystują w 100% wytworzoną energię na potrzeby własne, z wyłączeniem energii słonecznej oraz obiektów użyteczności publicznej.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko‐Mazurskiego; http://www.rpo.warmia.mazury.pl/

1.4.15. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Priorytetu 3. Środowisko Przyrodnicze. Priorytet ten jest kompleksową propozycją poprawy stanu regionu w obszarze środowiska. Wśród zakresów wsparcia przewidziano przyczyniające się m.in. do redukcji ilości zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery, poprawy jakości powietrza, wzrostu racjonalności gospodarowania zasobami środowiska oraz prowadzenia rekultywacji terenów zdegradowanych. Ważnym obszarem interwencji będą działania na rzecz wzrostu udziału energii odnawialnej, co z jednej strony zwiększy wewnętrzne bezpieczeństwo energetyczne, a z drugiej, ograniczy presję gospodarki na środowisko.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje 3.2. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku

‐ termomodernizacja lokalnego źródła ciepła i/lub lokalnych ciepłowniczych sieci przesyłowych, ‐ termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, w tym system grzewczy, ‐ budowa i przebudowa (modernizacja) lokalnych systemów zaopatrzenia w energię elektryczną (średnie napięcia), gaz oraz energię cieplną, ‐ instalacja i przebudowa (modernizacja) urządzeń filtrujących gazy i urządzeń odpylających w lokalnych systemach grzewczych.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, ‐ jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, ‐ podmioty działające w oparciu o umowę o partnerstwie publiczno‐prywatnym. Minimalna i maksymalna wartość projektu: od 1 mln zł do 20 mln zł z wyjątkiem: ‐ termomodernizacji budynków użyteczności publicznej od 1 mln zł do 10 mln zł, ‐ lokalnych systemów zaopatrzenia w gaz do 8 mln zł wartości projektu.

3.7. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii

Budowa i rozbudowa: ‐ elektrowni wiatrowej z instalacją do przesyłu energii, ‐ kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych z instalacją do przesyłu energii, ‐ urządzeń grzewczych opalanych biomasą z instalacją do przesyłu energii, ‐ elektrowni wodnych o mocy do 10 MW z instalacją do przesyłu energii, ‐ urządzeń grzewczych zasilanych energią geotermiczną z instalacją do przesyłu energii, ‐ urządzeń do produkcji energii i instalacji do przesyłu energii w oparciu o inne typy odnawialnych źródeł energii, ‐ urządzeń i instalacji do produkcji i przesyłu energii elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu (kogeneracja) wykorzystujących OZE.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ przedsiębiorcy, ‐ jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, ‐ podmioty działające w oparciu o umowę o partnerstwie publiczno‐prywatnym. Maksymalna wartość projektu: do 20 mln zł wartości całkowitej projektu, z wyjątkiem: ‐ elektrowni wodnych z instalacją do przesyłu energii ‐ urządzeń grzewczych opalanych biomasą lub biogazem z instalacją do przesyłu energii, ‐ urządzeń i instalacji do produkcji i przesyłu energii elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu (kogeneracja), do 10 mln zł wartości projektu.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego; www.wrpo.wielkopolskie.pl

55

1.4.16. Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007‐2013

Przedsięwzięcia z obszaru energetyki wspierane są w ramach Osi priorytetowej 2. Rozwój infrastruktury transportowej i energetycznej oraz Osi priorytetowej 4. Infrastruktura ochrony środowiska. W ramach osi priorytetowej 2. realizowane będą projekty mające na celu m.in. poprawę stanu infrastruktury technicznej, w szczególności poprzez wzrost dostępności do infrastruktury elektrycznej i gazowej na obszarach deficytowych. Natomiast głównym zamierzeniem osi priorytetowej 4. jest poprawa stanu środowiska naturalnego w województwie zachodniopomorskim m.in. poprzez ograniczenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza oraz wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

Nr i nazwa działania Rodzaje projektów Dodatkowe informacje Działanie 2.2. Lokalna infrastruktura energetyczna Poddziałanie 2.2.1. Sieci elektroenergetyczne

‐ projekty mające na celu obniżenie strat lub poprawę zdolności przesyłowych i dystrybucyjnych oraz dywersyfikację źródeł energii poza sieciami TEN‐E, o wartości wydatków kwalifikowalnych do 20 mln zł, polegające na budowie lub przebudowie infrastruktury i urządzeń służących do przyłączania, przetwarzania lub przesyłu energii elektrycznej, ‐ projekty mające na celu dywersyfikację źródeł energii i zwiększenie efektywności energetycznej. W szczególności projekty polegające na: » budowie lub przebudowie infrastruktury i urządzeń służących do przyłączania lub przesyłu energii elektrycznej, » zakupie lub modernizacji urządzeń służących do przetwarzania, przyłączania i przesyłu energii elektrycznej.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą: ‐ przedsiębiorstwa wykonujące działalność w zakresie wytwarzania, przyłączania, dystrybucji lub przesyłu energii elektrycznej mające siedzibę na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Maksymalna wartość wydatków kwalifikowalnych: 20 mln zł

Działanie 2.2. Lokalna infrastruktura energetyczna Poddziałanie 2.2.2. Sieci dystrybucji gazu ziemnego

Projekty mające na celu poprawę zdolności dystrybucyjnych gazu ziemnego poza sieciami TEN‐E obejmujące roboty i wyposażenie w środki i zasoby z zakresu infrastruktury dystrybucji.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą: ‐ przedsiębiorstwa wykonujące działalność w zakresie przyłączania, dystrybucji gazu ziemnego, mające siedzibę na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Maksymalna wartość wydatków kwalifikowalnych: 8 mln zł.

4.1. Energia odnawialna i zarządzanie energią

‐ operacje mające na celu rozwój i zwiększenie wykorzystania energii wiatrowej obejmujące roboty i wyposażenie w środki i zasoby z zakresu infrastruktury i urządzeń niezbędnych do wytwarzania energii elektrycznej wraz z przyłączeniem, ‐ operacje mające na celu rozwój i zwiększenie wykorzystania energii słonecznej obejmujące roboty i wyposażenie w środki i zasoby z zakresu infrastruktury i urządzeń niezbędnych do wytwarzania energii elektrycznej lub cieplnej wraz z przyłączeniem, ‐ operacje mające na celu rozwój i zwiększenie wykorzystania energii z biomasy obejmujące roboty i wyposażenie w środki i zasoby z zakresu infrastruktury i urządzeń niezbędnych do wytwarzania energii elektrycznej lub cieplnej wraz przyłączeniem, ‐ operacje mające na celu rozwój wykorzystania energii wodnej, geotermalnej i innych alternatywnych źródeł energii (np. gaz koksowniczy) gdzie indziej nie wymienionych, obejmujące roboty i wyposażenie w środki i zasoby z zakresu infrastruktury i urządzeń niezbędnych do wytwarzania, energii elektrycznej (małe elektrownie wodne do 10 MW) lub cieplnej

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ duże przedsiębiorstwa, mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. Maksymalna wartość 10 mln zł kosztów kwalifikowalnych: ‐ w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu, ‐ w zakresie budowy małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, ‐ dla projektów w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych. Maksymalna wartość 20 mln zł kosztów kwalifikowalnych: ‐ energia odnawialna wiatrowa, słoneczna. Maksymalna wartość 8 mln zł: ‐ w zakresie ochrony powietrza.

56

wraz z przyłączeniem, ‐ operacje mające na celu zwiększenie efektywności wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i wykorzystania energii (ograniczenie strat energii oraz zanieczyszczenia środowiska naturalnego, zmniejszenie przerw w zasilaniu odbiorców, przyłączenie rozproszonych źródeł wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł nieodnawialnych) obejmujące roboty oraz wyposażenie w środki i zasoby z zakresu infrastruktury i urządzeń służących do: » wytwarzania i przyłączenia energii elektrycznej lub cieplnej, » wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, » przekształcenia istniejących systemów ogrzewania obiektów (w szczególności ograniczenie „niskiej emisji”).

4.4. Ochrona powietrza Operacje mające na celu poprawę jakości powietrza obejmujące roboty oraz wyposażenie w środki i zasoby z zakresu systemów, infrastruktury, urządzeń i technologii służących do: ‐ zmniejszania emisji zanieczyszczeń (w tym gazowych i pyłowych) wytwarzanych przez producentów energii elektrycznej i/lub cieplnej.

O wsparcie w ramach działania ubiegać się mogą m.in.: ‐ duże przedsiębiorstwa, mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ‐ jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia.

Więcej informacji na temat możliwości pozyskania funduszy unijnych w ramach Programu: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego; www.rpo.wzp.pl

Więcej informacji na temat Regionalnych Programów Operacyjnych: http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Strony/O_Programach_Regionalnych.aspx

57

3.5. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007 ‐ 2013

Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Wszystkie działania realizowane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki mają wpływać na zwiększenie konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości. Jego celem strategicznym jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym, w tym m.in. poprzez wzrost poziomu zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników oraz podniesienie poziomu wykształcenia.

Wdrażanie wyżej wymienionych celów odbywa się poprzez realizację projektów miękkich, takich jak szkolenia, seminaria, programy rozwojowe, doradztwo czy studia podyplomowe.

Program Kapitał Ludzki składa się z 10 priorytetów realizowanych na poziomie centralnym i regionalnym.

Wśród obszarów wsparcia Programu, interesujące dla podmiotów sektora energetycznego mogą być przede wszystkim następujące działania:

Priorytet 2 Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących (priorytet centralny)

Działanie 2.1. Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki

Cel Działania Podnoszenie i dostosowanie do wymogów gospodarki opartej na wiedzy kwalifikacji pracowników i przedsiębiorców. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 504 224 045 euro.

Poddziałanie 2.1.1 Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach Przykładowe rodzaje projektów

• ponadregionalne zamknięte projekty szkoleń (ogólnych i specjalistycznych) i doradztwa dla przedsiębiorców oraz pracowników przedsiębiorstw, przygotowane w oparciu o indywidualne strategie rozwoju firm,

• ogólnopolskie otwarte projekty szkoleń (ogólnych i specjalistycznych) i doradztwa dla przedsiębiorców oraz pracowników przedsiębiorstw,

• studia podyplomowe dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz pracowników przedsiębiorstw.

Typ beneficjentów

• przedsiębiorca, • podmiot działający na rzecz zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich lub potencjału adaptacyjnego

przedsiębiorców, niebędący przedsiębiorcą. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu.

58

Instytucja wdrażająca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; www.parp.gov.pl Maksymalny procentowy poziom wsparcia

• na szkolenia ogólne: 80% mikro i małe, 70 % średnie, 60% duże przedsiębiorstwa, • na szkolenia specjalistyczne: 45% mikro i małe, 35% średnie, 25% duże przedsiębiorstwa, doradztwo: 50%.

Minimalna / Maksymalna wartość projektu: minimum 50 tys. zł – o ile Instytucja Pośrednicząca nie określi inaczej. Wysokość udziału crossfinancingu: 10% Minimalna wartość projektu: 400 tys. zł Maksymalna wartość projektu: 15 mln zł

Priorytet 8 Regionalne kadry gospodarki (priorytet regionalny)

Jednym ze sposobów zwiększenia poziomu innowacyjności polskich przedsiębiorstw i nawiązania bliskich powiązań pomiędzy nauką i przemysłem jest zbudowanie na poziomie regionów partnerstwa na rzecz wspierania innowacji w regionie oraz wypracowanie konsensusu w zakresie wspólnych działań strategicznych. Realizacja działania przyczyni się do wzmocnienia korzystnych procesów i zmian, jakie obecnie zachodzą w poszczególnych regionach w zakresie właściwego pojmowania i wspierania innowacyjności przedsiębiorstw. Poprawie innowacyjności i zwiększeniu konkurencyjności regionu będzie sprzyjało również inwestowanie w młode kadry naukowe, realizowane za pomocą naukowych stypendiów doktoranckich.

Działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Cel działania Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb regionalnej gospodarki. Alokacja finansowa na działanie ogółem: 1 270 783 690 euro.

Poddziałanie 8.1.1 Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Przykładowe rodzaje projektów

• ogólne i specjalistyczne szkolenia oraz doradztwo związane ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw w zakresie m.in.: zarządzania, identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników, organizacji pracy, zarządzania BHP, elastycznych form pracy, wdrażania technologii produkcyjnych przyjaznych środowisku, wykorzystania w prowadzonej działalności technologii informacyjnych i komunikacyjnych,

• doradztwo dla mikro‐, małych i średnich przedsiębiorstw (MMŚP), w tym dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, w szczególności w zakresie ekonomii, finansów, zarządzania zasobami ludzkimi lub rachunkowości (z wyłączeniem doradztwa związanego z procesami inwestycyjnymi),

• szkolenia, kursy i poradnictwo zawodowe (jako działanie uzupełniające do szkoleń i kursów) skierowane do dorosłych osób pracujących, które z własnej inicjatywy są zainteresowane nabyciem nowych, uzupełnianiem lub podwyższaniem kwalifikacji i umiejętności (poza godzinami pracy), w szczególności dla osób zatrudnionych

59

o niskich lub zdezaktualizowanych kwalifikacjach (z wyłączeniem kształcenia ustawicznego w formach szkolnych realizowanego w szkołach dla dorosłych).

Typ beneficjentów

• wszystkie podmioty ‐ z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych),

• przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie szkoleń, • osoby prawne, które zgodnie ze statutem prowadzą działalność szkoleniową, • osoby fizyczne prowadzące działalność oświatową.

Beneficjentem może pozostać jedynie przedsiębiorstwo lub grupa przedsiębiorstw działający w jednym regionie województwie) lub uczestnicy szkoleń, którzy wykonują pracę w ramach struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa, które znajduje się w jednym województwie. Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca W regionach ‐ zgodnie z Listą instytucji wdrażających POKL Woj. mazowieckie: Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych Woj. podkarpackie, zachodniopomorskie, wielkopolskie: wojewódzkie urzędy pracy Woj. świętokrzyskie: Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego Pozostałe: urzędy marszałkowskie Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85% Wysokość udziału crossfinancingu: do 10% Minimalna wartość projektu: 50 tys. zł, jeżeli Instytucja Pośrednicząca nie określi inaczej.

60

Działanie 8.2. Transfer wiedzy Cel działania Zwiększenie transferu wiedzy i wzmocnienie powiązań sfery B+R z przedsiębiorstwami, służące rozwojowi gospodarczemu regionów.

Poddziałanie 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw Przykładowe rodzaje projektów

1. staże i szkolenia praktyczne dla: • pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych, • pracowników naukowych jednostek naukowych oraz pracowników naukowych i naukowo‐dydaktycznych

uczelni – w przedsiębiorstwach, 2. tymczasowe zatrudnienie w MŚP wysoko wykwalifikowanego personelu, 3. promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu

działającego na uczelni lub w jednostce naukowej (firmy typu spin off lub spin out), 4. szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych jednostek naukowych oraz pracowników naukowych

i naukowo‐dydaktycznych uczelni, doktorantów, studentów i absolwentów uczelni zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out,

5. wsparcie tworzenia i rozwoju sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji i transferu technologii na poziomie regionalnym i lokalnym, w szczególności poprzez:

• kampanie informacyjne i imprezy służące kojarzeniu partnerów i promocji transferu wiedzy i innowacji, • rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji, • stypendia naukowe i wsparcie towarzyszące (np. szkolenia z zakresu komercjalizacji wiedzy) dla doktorantów

kształcących się na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa (określonych w RSI).

Typ beneficjentów Wszystkie podmioty ‐ z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych). Nabór i ocena wniosków Projekty wybierane będą w ramach procedury konkursowej. Ocena dokonywana będzie w oparciu o kryteria wyboru projektów zawarte w regulaminie konkursu. Instytucja wdrażająca Instytucja wskazana przez samorząd województwa. Maksymalny udział dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu: 85% Minimalna wartość projektu: 50 tys. zł – jeżeli Instytucja Pośrednicząca nie określi inaczej. Wysokość udziału crossfinancingu: do 10%

Więcej informacji na temat Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki: www.efs.gov.pl

61

3.6. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 ‐ 2013

Zgodnie z założeniami unijnej reformy polityki obszarów wiejskich, od roku 2007 wsparcie rozwoju obszarów wiejskich jest finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), utworzonego na mocy Rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (DZ.U.UE z dnia 11.08.2005). Zadaniem EFRROW jest promocja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich we Wspólnocie, uzupełniająca politykę rynkową i politykę wspierania dochodów w ramach wspólnej polityki rolnej, politykę spójności i wspólną politykę rybołówstwa.

Wsparcie przedsięwzięć z obszaru energetyki umożliwia:

Działanie o kodzie 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej.

Cel działania Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno‐gospodarczy, co przyczyni się do poprawy warunków życia oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Zakres działania Pomocy udziela się na realizację projektów w zakresie:

• gospodarki wodno‐ściekowej w szczególności: ‐ zaopatrzenia w wodę, ‐ odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej,

• tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych; • wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii

geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy. Zakres pomocy obejmuje koszty inwestycyjne, w szczególności: zakup materiałów i wykonanie prac budowlano ‐ montażowych, zakup niezbędnego wyposażenia. Typ beneficjentów Gmina lub jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest JST wykonująca zadania określone w Zakresie pomocy. Kryteria dostępu Pomoc może być przyznana na:

• projekt realizowany w miejscowości należącej do: ‐ gminy wiejskiej lub, ‐ gminy miejsko‐wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców lub, ‐ gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys.,

• projekt spełniający wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają zastosowanie do tego projektu.

Forma i wysokość pomocy Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowalnych projektu. Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej gminie, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć:

• 4 mln zł ‐ na projekty w zakresie gospodarki wodno‐ściekowej, • 200 tys. zł ‐ na projekty w zakresie tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych, • 3 mln zł ‐ na projekty w zakresie wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych.

62

Poziom pomocy Poziom pomocy z EFRROW wynosi maksymalnie 75% kosztów kwalifikowanych inwestycji.

Więcej informacji na temat Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich: www.minrol.gov.pl Podczas opracowywania broszury korzystano z następujących źródeł:

• Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007‐2013 (wersja zaakceptowana przez Komisję Europejską decyzją z 7 grudnia 2007 r.)

• Szczegółowego opisu priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007‐2013 (wersja dokumentu 3.2 z 3 września 2009 r.)

• Szczegółowego opisu priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007‐2013 (wersja z dnia 12 czerwca 2009 r.) • Szczegółowego opisu priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007‐2013 (wersja obowiązująca od 1 czerwca 2009 r.) • Programu Rozwój Obszarów Wiejskich (wersja z czerwca 2009 r.) • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko‐Pomorskiego na lata 2007‐2013 –

wersja z dnia 29 września 2009 r. • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007‐2013 – wersja

z dnia 25 sierpnia 2009 r. • Uszczegółowienia Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007‐2013 – wersja z września 2009 r. • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia

14 października 2009 r. • Uszczegółowienia Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia 26 lutego 2009 r. • Szczegółowego Opisu Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia

29 września 2009 r. • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia

9 października 2009 r. • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007‐2013 – wersja

z dnia 1 września 2009 r. • Szczegółowego opisu priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia

28 września 2009 r. • Uszczegółowienia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia 1 października

2009 r. • Szczegółowego opisu priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia

9 września 2009 r. • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007‐2013 – wersja

z dnia 14 września 2009 r. • Szczegółowego opisu osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007‐2013 – wersja z dnia 20 lipca

2009 r. • Szczegółowego opisu priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia 28 września

2009 r. • Uszczegółowienia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007‐2013 – wersja z dnia

29 września 2009 r. • zasobów strony www.mrr.gov.pl • „Polityki Energetycznej Polski do 2030 r.”, przyjętej przez Radę Ministrów 10 listopada 2009 r. • „Raportu o wpływie uregulowań prawnych na warunki eksploatacji i rozwoju infrastruktury technicznej liniowej sektora paliwowo –

energetycznego decydującej o bezpieczeństwie energetycznym kraju” przygotowanego w ramach porozumienia o współpracy w zakresie stworzenia nowych rozwiązań prawnych ułatwiających realizację inwestycji infrastrukturalnych (autorzy Raportu: Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ‐SYSTEM S.A., Izba Gospodarcza Gazownictwa, Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A., Towarzystwo Rozwoju Infrastruktury ProLinea, Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. ), Warszawa, luty 2009