FUNDUSZE UNIJNE

Polityka spójności – polityka która zmierza do zmniejszenia różnić w rozwoju pomiędzy regionami, państwami.

Spójność- stan w którym różnice w poziomie dobrobytu gosp ekonom społecz między regionami są politycznie i społecznie akceptowane. S nie oznacza wiec idealnie takiego samego stopnia rozwoju- aspekt gospodarczy- chodzi o poziom rozwoju gosp. Miernikiem jest PKB liczony na 1 mieszkańca - aspekt społeczny- miernikiem spójności społecz jest stopa bezrobocia - aspekt przestrzenny – miernikiem spójności przestrzennej jest czas potrzeby aby dostać się z jednego regionu do drugiego

Spójność gospodarcza- zmniejszenie zróżnicowań w poziomie rozwoju gosp pomiędzy regionami bogatymi i biednymi Spójność społeczna- zmniejszenie zróżnicowań w wykorzystaniu zasobów ludzkich między poszczególnymi Reginami, mierzona za pomocą stopy zatrudnienia Polityka regionalna- podstawową jednostką polityki spójności jest region a nie państwo. Jest zasadniczym elementem polityki spójności.

Polityka strukturalna- zakłada dążenie do spójności regionów przez ingerencję w strukturę gospodarki na poziomie regionalnym.

W ramach polityki spójności ustanowiono odpowiednie instrumenty finansowe w postaci funduszy unijnych. Zaliczono do nich:- Europejski Fundusz Społeczny - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - Fundusz Spójności - Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej - Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich - Europejski Fundusz Rybacki Do funduszy spoza UE tzw funduszy europejskich należy zaliczyć:- Mechanizm Finansowy EOG- Norweski Mechanizm Finansowy - Szwajcarki Mechanizm Finanowy

Funkcjonowanie funduszy strukturalnych i FS nie byłoby możliwe bez wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych . W lipcu 2006r Komisja Europejska przyjęła pakiet rozporządzeń określających zasady wspólnotowej polityki spójności w latach 2007- 2013:Rozporządzeniach Rady UE:1083/2006 tzw. rozporządzenie ogólne

1080/2006 dotyczące EFRR (reguluje zasady jego wykorzystania) 1081/2006 o EF Społecznym

1082/2006 o Europejskiej Współpracy Terytorialnej1084/2006 o EF Spójności, który nie jest funduszem strukturalnym

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) przyjęte decyzją Rady UE z 6 października, wyznaczają kierunki realizacji polityki spójności UE w latach 2007-2013. Wytyczne dążą do zidentyfikowania o bszarów w których polityka spójności może najskuteczniej przyczynić się do realizacji priorytetów Wspólnoty

8grudnia 2006 KE przyjęła ostatni akt prawny dotyczące okresu programowania 2007-2013 tzw rozporządzenie wykonawcze- które zawiera wskazówki dla państw członkowskich dotyczące wykorzystywania funduszy, systemów zarządzania i kontroli nieprawidłowości, korekt finansowych w przypadku nieprzestrzegania zasady dodatkowości , instrumentów inżynierii finansowej oraz kwalifikowalności wydatków.

1

ZARYS HISTORYCZNY1. Za symboliczny początek polityki regionalnej uznawany jest rok 1957- Traktat Rzymski

2. Kolejnym etapem było utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). EBI został utworzony w celu udzielania poręczeń i pożyczek

3. Powołanie w 1968 Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej w następstwie fuzji organów wykonawczych: Europ Wspólnoty Węgla i Stali+ EWG + Euratomu

4. Następny ważny etap to szczyt paryski w 1972. Nadano wówczas wymiar regionalnym:- Europejskiemu Funduszowi Społecznemu - Europejskiemu Funduszowi Orientacji i Gwarancji Rolnej

5. W 1975 powstał ostatecznie Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

6. Istotne zmiany dokonały się po przyjęciu Jednolitego Aktu Europejskiego(JAE) – reforma funduszy strukturalnychPonadto określono podstawowe zasady polityki regionalnej: koncentracja, współfinansowanie(dodatkowość),

programowanie, partnerstwo

7. Początkiem kolejnego etapu było wejście w życie Traktatu z Maastricht – jednym z najistotniejszych celów UE jest dążenie do spójności gospodarczej i społecznej - powołanie na podstawie TzM Komitetu Regionów

8. Postanowienia dotyczące reformy funduszy strukturalnych zostały określone w tzw Agendzie 2000- reformy instytucji, procedór oraz głownych dziedzin polityki UE.

- ustanowiono instrumenty pomocy przedakcesyjnej: do istniejącego programu PHARE dołączyły 2 instrumenty finansowe:

*ISPA- instrument polityki strukturalnej przygotowujący do wstąpienia do Unii

*SAPARD- instrument do wspierania rolnictwa i obszarów wiejskich krajów kandydujących

ograniczenie z 6 do 3 celów polityki strukturalnej:a) Cel 1(reginlany)- wspomaganie rozwoju i przemian strukturalnych regionów opóźnionych w rozwoju (PKB

dla jednego mieszkańca poniżej 75% średniej dla całej UE)

b) Cel 2(regionalny- skierowany do reginów przechodzących transformację gosp)

c) Cel 3(horyzontalny)- ma na celu wpsieranie przemian na rynku pracy, walki z bezrobociem.

EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNYEFS został utworzony w 1957 na mocy art. 123 Traktatu Rzymskiego.- jego celem jest promowanie zatrudnienia oraz mobilności geograficznej i zawodowej pracowników wewnątrz Wspólnoty- reforma z 1972 uczyniła z EFS bardziej efektywne narzędzie polityki przede wszystkim: *zapobieganie i zwalczanie bezrobocia *rozwój zasobów ludzkich *integracji rynku pracy Rozporządzenie PE i Rady WEnr 1081/2006

2

-nowe rozporządzenie uchyla rozporządzenie WE nr 1784/1999 obowiązujące w latach 2000-2006 - zadaniem EFS jest przedewszystkim finansowanie projektów przyczyniających się do tworzenia nowych i lepszych miejsc pracy, poprawy jakości i wydajności pracy oraz zwiększenie integracji i spójności społecznej Obszary wsparcia:

1) zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw 2) zwieszenie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na rynku pracy osób poszukujących pracy i

nieaktywnych zawodowo, zapobieganie bezrobociu3) zwiększenie integracji społecznej- przez integracje z rynkiem pracy oraz ponowne wejścia na rynek pracy osób

znajdujących się w niekorzystnej sytuacji (osoby kończące edukację, przedstawiciele mniejszości, osoby niepełnosprawne)

4) wzmacnianie kapitału ludzkiego – reformy w systemach edukacji i szkoleń 5) promocja partnerstwa- mobilizowanie do wprowadzenia reform w dziedzienie zatrudnienia i integracji

społecznej Ze środków EFS będą finansowane następujące priorytety:a) zwiększenie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki – reformy systemu kształcenia i szkoleń b) wzmocnienie zdolności instytucjonalnej i skuteczności administracji publicznej oraz służb publicznych na

poziomie krajowym regionalnym i lokalnym – poprawa administracji publicznej i usług publicznychRozporządzenie ma promować dobre zarządzanie i partnerstwo.W ramach PO finansowanych z EFS należy zapewnić przestrzeganie równości płci oraz równości szans.

EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGINALNEGO -fundusz strukturalny, który powstał w 1975 roku jako reakcja na coraz większe rozbieżności regionów

-jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE-ma zacierać różnice między regionami i państwami UE- EFRR wspiera współpracę w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym - zasadniczą misją jest zmniejszanie dysproporcji w rozwoju poszczególnych regionów WE Rozporządzenie PE i Rade WE nr 1080/2006EFRR będzie współfinansował :

1) instytucje produkcyjne które przyczyniają się do tworzenia i ochrony miejsc pracy 2) inwestycje w infrastrukturę 3) inne inicjatywy w zakresie rozwoju gosp. 4) Działania pomocy technicznej

Obszary działania (PO finansowane z EFRR będą koncentrowały się na następujących obszarach):1) badania i rozwój technologiczny 2) innowacyjność i przedsiębiorczość 3) społeczeństwo informacyjne4) środowisko5) zapobieganie zagrożeniom 6) turystyka 7) kultura 8) transport 9) sektor energetyczny 10) edukacja 11) zdrowia

EFRR będzie się koncentrował na 3 komponentach :1) współpracy transgranicznej- wsparcie ze środków EFRR może być przeznaczone na rozwój

przedsiębiorczości, ochronę dziedzictwa kulturowego, poprawę dostępu do usług i sieci transportowych oraz komunikacyjnych

2) Współpracy transnarodowej współfinansowanie projektów takich jak:innowacje, środowisko, dostępność do usług transportowych i telekomunikacyjnych, rozwój obszarów miejskich

3) Współpracy międzyregionalnej – realizacja projektów dotyczących: innowacyjności, gospodarki opartej na wiedzy i ochrony środowiska

Zasady dotyczące kwalifikalności wydatków ze środków EFRR(Lista wydatków które nie są kwalifikowane do wsparcia z EFRR):1) odsetki od zadłużenia 2) zakup gruntów na kwotę przekraczającą 10% całkowitych wydatków3) wydatki na cele mieszkaniowe 4) wydatki na cele likwidacji elektrowni atomowych 5) podatek od towarów i usług VAT podlegający zwrotowi

3

FUNDUSZ SPÓJNOŚCI-FS zwany inaczej funduszem Kohezji został utworzony w 1993 na mocy postanowień TzM-Powołano go jako pomoc dla nowych państw członkowskich, gdzie stopień rozwoju stanowczo odbiegał od średniej krajów UE-Fundusz ten ma zniwelować różnice w rozwoju gosp i społecz poszczególnych krajów członkowskich.-FS ma zadanie dostarczyć wsparcia finansowego na realizacje inwestycji związanych z rozwojem lub modernizacją infrastruktury i ochrony środowiska.- Zakres terytorialny działania FS został ograniczony do krajów członkowskich o najniższym poziomie rozwoju gospodarczego.- Średzki z tego funduszu przeznaczone są dla państw w których PKB jest niższy niż 90% średniego PKB na jednego mieszkańca - obszarem inwestycji FS są projekty w dziedzinie ochrony środowiska oraz sieci transeuropejskich

Rozporządzenie Rady WE nr 1084/2006Obszary działania:

1) transeuropejskie sieci transportowe2) ochrona środowiska

Lista wydatków które nie są kwalifikowane do wsparcia z FS:1) odsetki od zadłużenia 2) zakup gruntów za kwote przekraczającą 10% całkowitych wydatków3) mieszkalnictwo 4) podlegający zwrotowi podatek od towarów i usług

INCJATYWY WSPÓLNOT IW to programy pomocy bezzwrotnej organizowane przez UE dla określonych środowisk i grup społecznych

Obszary działania:1) współpraca transgraniczna, transnarodowa i międzyregionalna mająca na celu stymulowanie

zrównoważonego rozwoju całej Wspólnoty 2) międzynarodowa współpraca w dziedzinie przeciwdziałania wszelkim formom dyskryminacji na rynku

pracy(EQUAL- finansowana z EFS)3) rozwój obszarów wiejskich (LEADER- finansowana z EFOiGR)4) gospodarczą i społeczną odnowę miast i obszarów miejskich znajdujących się w kryzysie (URBAN-

finansowana z EFRR)Na finansowanie IW przeznaczono 5% środków będących w dyspozycji funduszy strukturalnych

FUNDUSZE W RAMACH WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ (WPR) ORAZ WSPÓLNEJ POLITYKI RYBOŁÓWSTWA(WPRyb) WPR zaliczana jest do najkosztowniejszych i najtrudniejszych polityk wspólnotowych. Działania dotyczą w szczególności:-organizacji rynku produktów rolnych- zwiększenie wydajności rolnictwa -podniesienie poziomu życia ludności wiejskiej

Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rybacki Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PROW Na PROW przeznaczone zostanie ok. 17,2 mld euro z czego 13,2 mld e. będzie stanowić wkład unijny a 4mld wkład z budżetu krajowego

PROW obejmuje następujące osie priorytetowe:a) Oś1 – poprawa konkurencyjności sektora leśnego i rolnegob) Oś2 – poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich c) Oś3 – jakość życia na obszarach wiejskich d) Oś4 – leader

MRR przyjął dokument zatytułowany LINIA DEMARKACYJNA pomiędzy PO Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej.

Przykładowo—w ramach PROW będą mogły być rozbudowane i modernizowane drogi gminne stanowiące dojazd do gruntów rolnych. Natomiast pozostałe odcinki dróg gminnych będą finansowane z RPO. To samo dotyczy drów powiatowych i wojewódzkich. Z kolei drogi krajowe, ekspresowe czy autostrady będą finansowane w ramach POIiŚ. Należy podkreślić że nie istnieje możliwość finansowania danego projektu jednocześnie z PROW i NSS(NSRO)

POJĘCIE REGIONU – NUTS

4

Region – to terytorium które tworzy z geograficznego punktu widzenia jasno odróżnialną jednostkę lub podobną grupę połączonych terytoriów których ludność posiada pewne cechy wspólne(język, kulturę tradycje historyczną)

- wspólnotowe pojęcie region w postaci tzw- nomenklatury Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych- NUTS – istotą tego instrumentu jest jednolity schemat podziału terytorialnego krajów UE - NUTS oparta jest przede wszystkim na podziałach administracyjnych - zawiera 5stopniową klasyfikację hierarchiczną, w których wyróżnia się 3 poziomy regionalne (NUTS 1-3) oraz 2 poziomy lokalne (NUTS4i5)

Rada Ministrów przyjęła 13 lipca 2000 rozporządzenie w sprawie wprowadzenie Nomenklatury Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych.

Z chwilą przystapienia do UE w Polsce funkcjonuje klasyfikacja NUTS w którejPoziom I – NUTS1- zalicza się cały krajPoziom II- NUTS2- 16 województwPoziom III- NUTS3- 44podregiony Poziom IV- NUTS4- 380 powiatówPoziom V- NUTS5- 2489 gmin

ROZPORZĄDZENIE RADE WE nr 1083/2006 – ROZPORZĄDZENIE OGÓLNE

Przedmiotowe rozporządzenie zawiera przepisy określające ramy polityki spójności UE w latach 2007-2013. Ma to doprowadzić do uproszczenia całego systemu, lepszej spójności interwencji poszczególnych funduszy a także to większej przejrzystości prawnej.

Rozporządzenie określa w szczególności określa:1) cele, do których realizacji mają się przyczynić fundusze strukturalne oraz FS2) dostępne zasoby finansowe 3) kryteria kwalifikowalności państw członkowskich i regionów w ramach tych funduszy 4) zasady rządzące polityką spójności

Polityka spójności UE na lata 2007-2013 będzie koncentrowała się na realizacji 3 celów:1) Konwergencja- cel ten skierowany jest na przyspieszenie konwergencji państw członkowskich oraz

regionów najsłabiej rozwiniętych. – Reginami kwalifikującymi się doe do finansowania z funduszy w ramach tego celu są regiony których PKB na jednego mieszkańca jest niższy niż 75% średniego PKB UE. Cały obszar Polski kwalifikuje się do otrzymanai wsparcia z funduszy strukturalnych w ramach calu konwergencja

2) Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie- cel ten ma służyć wzmocnieniu konkurencyjności i atrakcyjności regionów oraz zwiększeniu zatrudnienia, z wyłączeniem regionów najsłabiej rozwiniętych które objęte będą wsparciem w ramach celu konwergencja

3) Europejska współpraca terytorialna – cel ten ma za zadanie umacniananie współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej.

Rozporządzenie ogólne wprowadza w obecnej perspektywie finansowej nowe rozwiązania w zakresie systemu programowania.

Rada Unii po zasięgnięciu opinii PE ustanawia STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY (SWW) – jest to dokument strategiczny wskazujący zakres oraz kierunki realizacji polityki spójności w latach 2007-2013

Zgodnie z tym dokumentem polityka spójności powinna się skupiać na 3 priorytetach:1) zwiększaniu atrakcyjności państw członkowskich regionów i miast2) spieraniu innowacyjności, przedsiębiorczości, oraz rozwój gospodarki3) tworzeniu lepszych miejsc pracy oraz większej ich liczby

ZASADY:1) polityka spójności powinna w większym stopniu skoncentrować się na wiedzy, badaniach i innowacjach

oraz kapitale ludzkim.2) Państwa członkowskie i regiony powinny wspierać równość mężczyzn i kobiet 3) Państwa członkowskie powinny zapobiegać wszelkiej dyskryminacji

Przyjęcie SWW stanowiło podstawę do przygotowywania przez państwa członkowskie dokumentów zwanych Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia(NSRO) oraz programów operacyjnych(PO)

5

ROPORZĄDZENIE PE I RADY WE nr 1082/2006

KE w celu pokonania przeszkód utrudniających współpracę terytorialną uznała za konieczne ustanowienie instrumentu współpracy pozwalającego na tworzenie na terytorium wspólnoty: ugrupowań zajmujących się współpracą, wyposażonych w osobowość prawną, zwanych „europejskimi ugrupowaniami współpracy terytorialnej” (EUWT).- ma on umożliwić państwom członkowskim, władzom lokalnym rozwiązanie problemów prawnych i administracyjnych pojawiających się przy realizowaniu programów i projektów współpracy terytorialnej.

Rozporządzenie wymienia 4 kategorie podmiotów uprawnionych do członkowstwa w EUWT:1) państwa członkowskie 2) władze regionalne 3) władze lokalne 4) podmioty prawa publicznego

Wśród obowiązkowych organów muszą być powołane:1) zgromadzenie- w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich członków ugrupowania2) dyrektor- reprezentujący EUWT na zewnątrz w imieniu i na rachunek ugrupowania.

ZASADY WSPÓLNOTOWEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI:

Prowadzenie efektywnej polityki spójności wymagało sformułowania katalogu zasad których przestrzeganie ma zapewnić odpowiedni poziom kontroli i koordynacji na szczeblu ponadnarodowym.

1. Zasada komplementarności- fundusze zapewniają pomoc, która uzupełnia działania krajowe, w tym działania na poziomie regionalnym i lokalnym.

2. Zasada spójności- KE i państwa członkowskie muszą zapewnić zachowanie spójności pomocy funduszy z działaniami i priorytetami Wspólnoty. Oznacza to że działania podejmowane przez Polskę zarówno na szczeblu krajowym jak i regionalnym współfinansowane przez fundusze strukturalne i FS muszą być spójne z priorytetami wyznaczonymi przez WE w SWW

3. Zasada koordynacji- celem tej zasady jest dążenie do skupienia działań i środków polityki regionalnej na priorytetach które maja podstawowe znaczenie dla spójności społecz- gosp UE

4. Zasada zgodności- gwarantuje zgodność operacji finansowych z funduszy z postanowieniami Traktatu i przyjętych na jego podstawie aktów prawnych

5. Zasada programowania- nakłada obowiązek podejmowania decyzji na podstawie wieloletnich programów rozwoju i innych dokumentów planistycznych, obejmujących wszelkie informacje niezbędne do sprawnego i efektywnego osiągania zamierzonych celów.

6. Zasada partnerstwa- nakłada obowiązek jak najściślejszej współpracy pomiędzy KE a odpowiednimi władzami i instytucjami szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego, uczestniczącymi w przygotowaniu i realizacji działań w ramach funduszy. Zasada ta polega na szerokiej współpracy i dialogu między wszystkimi podmiotami polityki spójności Zasada partnerstwa powinna być urzeczywistniana w drodze współpracy kraju członkowskiego z

a) kompetentnymi władzami regionalnymi, lokalnymi i miejskimi a także innymi władzami publicznymi

b) partnerami gospodarczymi i społecznymi c) innymi właściwymi podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie

7. Zasada proporcjonalności – zasoby finansowe i administracyjne wykorzystywane przez KE i państwa członkowskie dla wdrażania funduszy są proporcjonalne do całkowitej kwoty wydatków alokowanej w programie operacyjnym. Oznacza to iż im mniejszy wkład finansowy Wspólnoty, tym mniejsze zaangażowanie KE, a większa odpowiedzialność państwa członkowskiego

6

8. Zasada podziału zarządzania – oznacza że KE realizuje zobowiązania budżetowe powierzając państwu członkowskiemu określone zadania wynikające ze szczegółowych zapisów rozporządzenia ogólnego

Komisja wykonuje swoje obowiązki związane z wykonaniem budżetu ogólnego UE w następujący sposób:a)sprawdza prawidłowe funkcjonowanie systemów zarządzania i kontrolib) wstrzymuje bieg płatności lub je zawiesza c) sprawdza także wszelkie zwroty płatności i automatycznie anuluje zobowiązania budżetowe

9. Zasada dodatkowości – reguluje działanie funduszy i oznacza że środki pochodzące z tych funduszy mają być tylko uzupełnieniem środków zgromadzonych na dany projekt operacyjny lub projekt przez odpowiednie władze krajowe (regionalne, lokalne). Środki unijne mają uzupełniać środki przeznaczone na ten cel przez kraj członkowski (publiczne środki krajowe), a więc nie mogą ich w całości zastępować

Zasada dodatkowości oznacza że fundusze strukturalne nie zastępują lecz powiększają krajowe środki publiczne przeznaczone na politykę regionalną.

10. Zasada równości kobiet i mężczyzn- zapobieganie wszelkiej dyskryminacji

11.Zasada n +2 fundusze przyznane na dany okres są podzielone na każdy rok-n to rok, na który zostały przyznane fundusze-jeśli w 2007 Polska ma do dyspozycji 5 mld E to trzeba je wykorzystać max do 2009-inaczej wracają one do budżetu Wspólnoty i są zwracane państwom wpłacającym więcej, niż otrzymują

FUNDUSZE PRZEDAKCESYJNE Mogą z nich korzystać państwa które podpisały umowę stowarzyszeniową (Polska podpisała w 1991, wszed w życie w 1994)

1) Fundusz PHARE początkowo był przeznaczony dla Polski i Węgier. Później rozszerzono go na inne państwa kandydujące (w 1997). Była to pomoc bezzwrotna. Celem było przygotowanie tych państw do członkowstwa w UE. Głównie była to pomoc strukturalna adresowana do przedsiębiorców ale także do organizacji pozarządowych

30% tego funduszu przeznaczono na reformy administracji. Ostatnie projekty realizowane z tego funduszu zakończono w 2005.

2) Fundusz ISPA także przeznaczony dla państw członkowskich. Rozporządzenie RUE 1267/99. Zawężono cele w stosunku do funduszu PHARE.

Finansowano tzw duże projekty infrastrukturalne z zakresu transportu i środowiska(np. budowa i modernizacja dróg lotnisk, kolei, innych środków transportu, ochrona środowiska, budowa rurociągów, oczyszczanie ścieków, pomoc dla dużych przedsiębiorstw). Z tego funduszu finansowano max 75% inwestycji

3) Fundusz SAPARD- roporządzenie RUE 1268/99Specjalny fundusz pomocy dla rolnictwa i obszarów wiejskich. Finansowano restrukturyzację przetwórstwo modernizację gospodarstw, edukację dzieci z obszarów wiejskich, budowę oczyszczalni ścieków itp.Realizowany w Polsce w latach 2002-2004

POLSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI W TRAKCIE PERSPEKTYWY FINANSOWEJ NA LATA 2004-2006

Przystępując do UE, Polska stałą się podmiotem wspólnotowej polityki regionalnej. Członkowstwo wpłynęło na konieczność uwzględnienia w naszym kraju ogólnych ustaleń i zaleceń KE.

Polska stanęła przed szansą podjęcia nowych przemian strukturalnych, które mają przyczynić się do zmniejszenia dysproporcji w stosunku do lepiej rozwiniętych krajów UE.

Bardzo ważnym krokiem było uchwalenie- ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego Działając na podstawie przepisów tej ustawy RM przyjęła Narodową Strategie Rozwoju Regionalnego (NSRR) na lata 2001-2006.

Najważniejszym celem NSRR było stworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów.NSRR- była realizowana przez tzw Program wsparcia

Podstawy prawne.

7

Uruchomienie sprawnego systemu wdrażania i monitorowania instrumentów polityki regionalnej doprowadziło do uchwalenia ustawy o Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004-2006.

Celem strategicznym NPR było rozwijanie konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej i przestrzennej z UE na poziomie regionalnym i krajowym.

Cele szczegółowe NPR 1) osiągnięcie i utrzymanie przez długi okres wysokiego wzrostu PKB2) zwiększenie poziomu zatrudnienia i wykształcenia 3) włączenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i

i informacyjnej 4) rozwój technologii społeczeństwa informacyjnego

Podstawowy dokument wdrażający cele NPR stanowiły Podstawy Wsparcia Wspólnoty(PWW). PWW wdrażane były za pomocą PO. W okresie programowania 2004-2006 występowały sektorowe programy operacyjne SPO na poziomie centralnym i regionalnym.

Zgodnie z PWW środki pochodzące z funduszy strukturalnych rozdysponowane były za pośrednictwem 7 SPO:SEKTOROWE PROGRAMY OPERACYJNE

1) SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw celem SPO była poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na terenie Polski.

Funkcję IZ pełniło –Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.

2) SPO Rozwój Zasobów Ludzkich celem był rozwój zasobów ludzkich w drodze kształcenia szkolenia i pracy. Funkcję IZ pełniło Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

3) SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego i Rozwoju Obszarów Wiejskich celem była poprawa gospodarki rolno-żywnościowej oraz rozwój obszarów wiejskich.Funkcję IZ pełniło Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

4) SPO Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb celem była racjonalna gospodarka zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego.Funkcję IZ pełniło Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

5) SPO Transport celem było zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast obszarów i regionów UE

6) Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego celem było tworzenie wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałania marginalizacji niektórych obszarów tak aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju.

Program został nastawiony na realizację następujących priorytetów:a) Priorytet I- rozbudowa i modernizacja infrastruktury b) Priorytet II- wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionachc) Priorytet III- rozwój lokalny (25% całości środków) d) Priorytet IV- pomoc techniczna

7) SPO Pomoc Techniczna

W ramach ZPOR utworzono 16 Podkomitetów Monitorujących

PODSTAWY PRAWNE KRAJOWEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2007-2013

W dniu 6 grudnia 2006 Sejm uchwalił -ustawę o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Jest to niezbędna regulacja do realizacji PO które będą współfinansowane ze środków UE

Obszar działania -ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju:1) ochrona środowiska 2) ochrona zdrowia 3) promocji zatrudnienia (przeciwdziałanie bezrobociu)4) rozwój kultury, kultury fizycznej, sportu i turystyki5) rozwoju miast i obszarów metropolitarnych

8

6) rozwoju nauki i zwiększenia innowacyjności gosp7) rozwój zasobów ludzkich – podnoszenie poziomu wykształcenia8) powstawanie nowych miejsc pracy 9) tworzenie i modernizacja infrastruktury społecznej i technicznej 10) unowocześnianie instytucji państwa11) wspieranie rozwoju przedsiębiorczości 12) wspieranie rozwoju gosp13) zwiększanie konkurencyjności gospodarki

Plany wykonawczeW przypadku gdy cele rozwoju mogą być osiągnięte przez 2 lub więcej PO możliwe jest tworzenie planów wykonawczych.Plan wykonawczy określa m.in. krajowe programy operacyjne, kierunki wsparcia regionalnych programów operacyjnych oraz źródła realizacji planu. Planem wykonawczym realizacji Strategii Rozwoju Kraju w oparciu o środki pochodzące z budżetu UE na lata 2007-2013 będą NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA

Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego Nową formą wdrażania PO w celu zapewniania jednolitych zasad oraz zapewnienia ich zgodności z prawem UE

są WYTYCZNE wydawane przez MRR. Wytyczne są wydawane w ramach realizacji PO a w szczególności w zakresie:1) szczegółowego opisu projektów PO2) trybu wykonywania wyboru projektów 3) kwalifikacji osób uczestniczących w wyborze projektów4) trybu dokonywania płatności i rozliczeń\5) trybu monitorowania postępów realizacji PO6) trybu i zakresu sprawozdawczości z realizacji PO7) sposobu oceny PO8) warunków technicznych gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej9) kontroli realizacji PO10) sposobu postępowania w razie wykrycia nieprawidłowości

Za koordynację środków unijnych przeznaczonych na dofinansowanie PO odpowiada MRRMRR m. in:1) opracowuje i przedstawia RM projekty planów przewidujących finansowanie środkami pochodzącymi z UE 2) prowadzi negocjacje z KE mające na celu uzgodnienie treści PO3) opracowuje i przedstawia RM do zatwierdzenia propozycję podziału środków budżetu państwa i środków pochodzących z budżetu UE między poszczególne RPO4) zapewnia zgodność PO z przepisami unijnymi 5) prowadzi negocjacje z KE mające na celu uzgodnienie treści PO 6) koordynuje przygotowanie RPO, monitoruje oraz kontroluje przebieg ich realizacji

Wytyczne MRR ogłasza na stronach internetowych oraz Biuletynach Informacji PublicznejPełną odpowiedzialność za prawidłowość realizacji PO ponosi Instytucja Zarządzająca.

RODZAJE PROJEKTÓWUstawa wprowadza rodzaje projektów, które mogą otrzymać dofinansowanie w ramach PO:projekty indywidualne- są to projekty określone w PO których beneficjenci zgłaszający te projekty są imiennie wskazani w programie projekty systemowe- polegają na dofinansowaniu środkami PO zadań realizowanych przez organy administracji publicznej i jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych

Projekty systemowe w przeciwieństwie do indywidualnych podlegają procedurze konkursowej. Lista projektów indywidualnych w ramach krajowych PO jest ogłaszana przez MRR w Monitorze Polskim lub

na stronach internetowych ministerstwa

Natomiast lista projektów indywidualnych w ramach RPO przyjmowana jest przez zarząd województwa w formie uchwały ogładzanej w wojewódzkim dzienniku urzędowym i na stronach internetowych urzędów marszałkowskich

Wpisanie inwestycji do wykazu indywidualnych projektów kluczowych w tym dużych jest warunkową deklaracją jego realizacji. Zatem projekty te nie będą podlegały późniejszej procedurze konkursowej i nie będą konkurowały o środki z pozostałymi projektami.

9

Nie oznacza to jednak iż projekt znajdujący się na wykazie uzyskuje dofinansowanie automatycznie. Uzyskanie dofinansowania jest uzależnione od spełnienia przez projekt kryteriów formalnych i merytorycznych.

PO będą także przewidywały dofinansowanie projektów o określonym charakterze (konkursowym) realizowanych przez beneficjentów którzy nie są z góry znani w szczególności przez beneficjentów z sektora finansów publicznych.

Proponuję się aby tego rodzaju projekty były wyłaniane w drodze publicznie ogłaszanego konkursu.Wykorzystanie środków unijnych niezgodnie z przeznaczeniem skutkuje wykluczeniem takiego beneficjenta z

możliwości uzyskania dofinansowania przez okres 3lat.

KonkursPodstawową procedurą wyłaniania projektów do dofinansowania w PO jest KONKURS ogłaszany przez IZ.

Najważniejsze z punktu widzenia konkursu są kryteria wyboru projektów.Kryteria wyboru projektów: kryteria formalne:

a) terminy składania wnioskówb) złożenie wniosku do właściwej instytucji c) odpowiedni wzór formularza wniosku i jego prawidłowe wypełnienie.d) tożsamość wersji papierowej i elektronicznej wnioskue) kwalifikowalność wnioskodawcy do danego konkursu f) podpisanie wniosku przez upoważnioną osobę g) niezbędne załącznikih) wielkość projektu (budżet ogółem)i) wysokość dofinansowania (koszty kwalifikowane)j) miejsce realizacji projektu h) kwalifikowalność realizacji projektu w określonych ramach czasowych

kryteria merytoryczne:a) poprawność analizy finansowej i ekonomicznej projektu b) wykonalność techniczna i finansowa projektuc) poprawność identyfikacjid) trwałość projektu (z reguły 5 lat od zakończenia projektu)e) zgodność projektu z wymogło mi ochrony środowiska f) zgodność projektu z celami danego PO g) zgodność projektu z właściwymi politykami i zasadami wspólnotowymih) zgodność z ustawodawstwem krajowym i) właściwy poziom innowacyjności projektu j) podniesienie poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa h) odpowiednie doświadczenie i wiarygodność wniskodawacy k) posiadanie zasobów organizacyjnych i ludzkichl) wartość dodana projektu ł) harmonogram projektu umożliwiający prawidłową i terminową realizacje przedsięwzięciam) zasadność planowanych wydatków

Wyniki konkursu komunikuję się pisemnie wnioskodawcom a także ogłasza na stronach internetowych .Protest:Wnioskodawcy projektów nie zakwalifikowanych do dofinansowania mają prawo do pisemnego protestu.

protest najpierw rozpatrywany jest przez: instytucję przeprowadzającą konkurs (w przypadku krajowych PO) lub przez właściwego wojewodę (w przypadku RPO)

jeżeli protest zostanie odrzucony wnioskodawca może skierować protest w ciągu 7 dni o ponowne rozpatrzenie do IZ (krajowy PO) lub do MRR (RPO) – muszą być rozpatrzone w ciągu 1 miesiąca

odwołanie do WSA mogłoby zostać oparte jedynie na zarzutach formalnych lub naruszenia prawa i tylko w przypadku gdy wniosek został odrzucony. Złożenie odwołania do WSA będzie możliwe dopiero po wyczerpaniu całej ścieżki odwoławczej ustanowionej w ustawie (w terminie 14 dni) Złożenie skargi do WSA nie będzie wstrzymywało zawierania umów o dofinansowanie z innymi beneficjentami wyłonionymi w danym konkursie.WSA będzie miał 30dniowy termin na rozpatrzenie odwołania. Od orzeczeń WSA w przedmiocie odwołania nie będzie przysługiwała skarga kasacyjna do NSA.

Nowelizacja Ustawy z 2007rCelem tej ustawy była zmiana 3 art. Które budziły wątpliwości KE co do zgodności z prawem wspólnotowym. Dotyczyły one:

1

1) weta wojewody2) zatwierdzania projektów własnych przez MRR3) powoływania przez wojewodę komitetu Monitorującego

Nowelizacja Ustawy z 2008rNajistotniejsze zmiany:

1)doprecyzowanie definicji polityki rozwoju2) dodanie przepisu dotyczącego ochrony środowiska 3) uchylenie art. 7 i 8 ustawy 4) dodanie w ustawie art. 12b, 13c 5) wyodrębnienie krajowej strategii rozwoju 6) wprowadzenie określenia- strategia spójności społeczno- gosp-terytorialnej.

Wprowadzono nowy podział programów- programy operacyjne (krajowe i regionalne)- programy rozwoju (w tym tzw programy wojewódzkie)- programy wieloletnie

Skarga do SĄDU ADMINISTRACYJNEGOW przypadku negatywnego rozpatrzenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wnioskodawca będzie o tym pisemnie informowany. W terminie 14 od dnia otrzymania pisemnej informacji wnioskodawca będzie mógł wnieść skargę do SĄDU ADMINISTRACYJNEGO.Skarga będzie mogła dotyczyć wyłącznie kwestii proceduralnych lub związanych z naruszeniem prawa przez Instytucję Wdrażającą, Pośredniczącą, Zarządzającą.Od orzeczenia WSA w przedmiocie skargi, skarga kasacyjna do NSA nie będzie przysługiwać.

Ustawa o finansach publicznychKluczową reformę związaną z wykorzystaniem środków unijnych stanowiła zmiana ustawy o finansach publicznych która włączyła środki unijne do dochodów publicznych i związała je budżetem państwa.Zaliczkowe przekazanie dotacji nie może stanowić 100% przekazanego dofinansowania.Umowa o dofinansowanie projektu powinna zawierać w szczególności:

1) opis przedsięwzięcia 2) kwartalny harmonogram dokonywania wydatków 3) wysokość środków przekazanych beneficjentowi 4) zobowiązanie się do poddania się kontroli przez beneficjenta5) termin i sposób rozliczenia przyznanych środków 6) formy zabezpieczeń należytego wykonania przez beneficjenta zobowiązań7) warunki rozwiązania umowy8) warunki i terminy zwrotu środków nieprawidłowo wykorzystanych 9) inne postanowienia wynikające z przepisów wspólnotowych i krajowych

Kolejną bardzo istotną sprawę związaną z dofinansowaniem projektów jest ich – terminowe rozliczenie. Powinno ono zostać dokonane w ciągu 30 dni od zakończenia realizacji projektu

Przyczyny zwrotu dotacji:- gdy środki unijne zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem- naruszenie procedur środków unijnych- pobranie środków nienależnie lub w nadmiernej wysokości

Decyzje nakazującą zwrot dotacji wydaje IZ lub IPDo sądowego dochodzenia innych roszczeń niż zwrot dotacji rozwojowej znajdzie zastosowanie droga cywilna.

STRATEGIA ROWOJU KRAJU

Nadrzędną pozycję Ustawa przypisuje Strategii Rozwoju Kraju (SRK) na lata 2007-2015 – jest ona podstawowym dokumentem strategicznym określającym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat

Głównym celem SRK jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski – poszczególnych obywateli i rodzin

Priorytetami strategicznymi SRK są 1) wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki2) poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej

1

3) wzrost zatrudnienia i podniesienia jego jakości 4) budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa5) rozwój obszarów wiejskich 6) rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej

NARODOWA STRTEGIA SPÓJNOŚCI (NSS)

Na podstawie SWW określających główne cele polityki spójności oraz uwzględniając uwarunkowania społeczno-gosp Polski przygotowano NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNISIENIA (NSRO) na lata 2007-2013- Narodową Strategie Spójności wspierającą wzrost gosp i zatrudnienie.

NSRO – określa kierunki wsparcia ze środków unijnych w okresie 7 najbliższych lat w ramach: EFRR, EFS, FS.

Celem strategicznym NSRO dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej gospodarczej oraz przestrzennej

Cele szczegółowe(horyzontalne) NSRO :1) poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych 2) poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej3) budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej4) podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw 5) wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji6) wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich

SYSTEM WDRAŻANIA NSRO

Rząd Polski reprezentowany przez RM ponosi odpowiedzialność za realizację celów określonych w NSRO.RM w sprawach dotyczących NSRO reprezentuje Minister Rozwoju Regionalnego odpowiada on za

sprawność i efektywność systemu zarządzania i kontroli PO.

System wdrażania środków unijnych przyznanych Polsce na lata 2007-2013 charakteryzuje się 3 poziomami:I PoziomKOORDYNACJA II Poziom ZARZĄDZANIE III PoziomWDRAŻANIE

I KOORDYNACJA

MRR- sprawuje koordynację w zakresie zarządzania NSRO i realizuje PO - odpowiada on za przygotowanie, organizację i nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem NSRO - prowadzi nadzór nad realizacją PO

Komitet Koordynacyjny – powołany do prawidłowej realizacji funkcji koordynacji oraz strategicznego monitorowania i oceny realizacji NSRO

- Komitet będzie dokonywał okresowego przeglądu stanu realizacji NSRO pod przewodnictwem MRR- Komitet będzie formował opinie i rekomendacje na temat przebiegu wdrażania polityk horyzontalnych

Zarząd Województwa – przy pomocy Komitetu Monitorującego – sprawuje koordynację realizacji RPO.

II ZARZĄDZANIE

Instytucja Zarządzająca (IZ)- jest to krajowy, regionalny lub lokalny organ władzy publicznej lub podmiot publiczny lub prywatny, wyznaczony przez państwo członkowskie do zarządzania programem operacyjnym- Kompetencje IZ może sprawować właściwy minister lub MRR- IZ- odpowiada za skuteczne efektywne oraz poprawne zarządzanie i wdrażanie PO

Kompetencje IZ :1) zapewnienie że w całym okresie programowania projekty współfinansowane z funduszy strukturalnych są

zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi

1

2) weryfikacja realizacji celów projektu a także zagwarantowanie że wydatki związane z realizacją projektu zostały faktycznie poniesione i są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi

3) zapewnienie funkcjonowania informatycznego systemu monitorowania i kontroli 4) zapewnienie przeprowadzenia oceny PO zgodnie z wymogami rozporządzenia ogólnego 5) ustanowienie procedur i monitorowanie ich przestrzegania 6) odpowiedzialność za proces monitorowania PO7) zapewnienie przestrzegania wymogów w zakresie informacji i promocji8) dostarczenie KE informacji niezbędnych do oceny dużych projektów

IZ odpowiada za:1) wybór projektów przewidzianych do realizacji 2) zawieranie umów o dofinansowanie projektów z beneficjentami 3) kontrolę i ocenę realizacji programu4) przygotowanie projektu PO5) określenie kryteriów kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem 6) określenie sytemu realizacji PO7) określenie poziomu dofinansowania poziomu dofinansowania projektu 8) zarządzanie środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację PO9) dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów ze środków PO10) monitorowanie postępów w realizacji 11) opracowywanie propozycji zmian w programie 12) prowadzenie kontroli realizacji PO13) odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych beneficjentom 14) informację i promocję PO

Instytucja Pośrednicząca (IP)

- do wykonania części lub całości zadań IZ lub IC państwo może powołać IP

- IP mogą być : władze lokalne, podmioty odpowiedzialne za rozwój regionalny lub organizacje pozarządowe. O tym kto może pełnić tę funkcję decyduje ostatecznie państwo członkowskie lub IZ.

- IP jest organ administracji publicznej lub inne jednostka sektora finansów publicznych - strona Polska wyznaczyła IP dla poszczególnych PO w celu wykonywania części zadań IZ- w niektórych PO może nastąpić konieczność przekazywania części kompetencji na niższy poziom do Instytucji Pośredniczącej II stopnia (instytucja wdrażająca)\ Instytucją Wdrażająca- może być każdy podmiot publiczny lub prywatny któremu zostałą powierzona realizacja zadań odnoszących się bezpośrednio do beneficjentów

Instytucja Certyfikująca – to krajowy, regionalny lub lokalny organ władzy publicznej lub podmiot publiczny wyznaczony przez państwo członkowskie: – do poświadczenia deklaracji wydatków i wniosków o płatność przed ich przekazaniem KE

Instytucja ta odpowiedzialna będzie przede wszystkim za:1) poświadczanie deklaracji wydatków oraz wniosków o płatność 2) opracowywanie i przedkładanie KE poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatność 3) utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków zdeklarowanych KE4) zapewnienie zwrotu wszelkich wspólnotowych, które zostały niewłaściwie wypłacone

Instytucja Audytowa – pełni funkcję kontrolną

- IA wyznaczona przez państwo członkowskie powinna być organem operacyjnym niezależnym od IZ oraz IC

- głównym jej zadaniem ma być: weryfikacja skutecznego działania systemu zarządzania i kontroli

- KE będzie spotykała się z IA przynajmniej raz w roku w celu przeprowadzenia wspólnej analizy corocznego sprawozdania z przeprowadzonych audytów oraz wymiany poglądów na inne tematy związane z działaniem na rzecz poprawy systemów zarządzania i kontroli PO

1

- funkcję IA- pełni – Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

Zadania IA:1) zapewnienie prowadzenia audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli PO2) przedstawienie KE, w terminie 9 miesięcy od zatwierdzenia PO, strategii audytów i ich metodologie.

3) do dnia 31 grudnia każdego roku w latach 2008-2015:a) przedłożenie KE rocznego sprawozdania audytowegob) wydawanie opinie na podstawie kontroli i audytów przeprowadzonych na jej odpowiedzialność w

kwestii czy system zarządzania i kontroli funkcjonuje skuteczniec) przedkładanie deklaracji częściowego zamknięcia zawierającej oceny zgodności z prawem i

prawidłowości danych wydatków

4) przedłożenie KE- nie później niż do 31 marca 2017- deklaracji zamknięcia, zawierającej ocenę zasadności wniosków.

Komitet Monitorujący - zadaniem jest monitorowanie skuteczności i prawidłowości wdrażania PO- możliwe jest ustanowienie jednego KM do kilku PO- KM funkcjonuje pod przewodnictwem przedstawiciela administracji publicznej kraju członkowskiego lub reprezentanta IZ.- skład KM: przedstawiciele władz lokalnych, regionalnych oraz partnerzy społecz-gosp

Instytucja Płatnicza- organ odpowiedzialny za przygotowanie i składanie wniosków o płatność do KEIP- jest Ministerstwo Finansów.

PROGRAMY OPERACYJNEPO- program ustanowiony w celu realizacji strategii rozwoju kraju lub strategii rozwoju województwa.

Ustawowy PO określa w szczególności:1) cel główny i cele szczegółowe 2) priorytety 3) sytuacje społecz-gosp4) wydawanie środków publicznych 5) plan finansowy 6) system realizacji 7) sposób monitorowania i oceny stopnia osiągnięcia celu głównego i celów szczegółowych.

PO współfinansowane są z funduszy unijnych – muszą być przed uchwaleniem uzgodnione z KE Krajowe PO opracowuje oraz uzgadnia MRR z innymi ministrami a przyjmuje je Rada Ministrów. Regionalne PO przygotowuje zarząd województwa z MRR

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO (POIiŚ)

Cel główny podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej.

Cele szczegółowe 1) budowa infrastruktury zapewniającej rozwój gospodarczy Polski

2) zwiększenie dostępności głównych ośrodków gosp w Polsce poprzez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych.

3) zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w Polsce.

4) zwiększenie atrakcyjności Polski przez wykorzystanie kultury i dziedzictwa narodowego.

5) wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia pracowników

Osie priorytetowe :1) gospodarka wodno-ściekowa

1

2) gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi 3) zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska\4) ochrona środowiska 5) ochrona przyrody6) drogowa i lotnicza sieć TEN-T7) transport przyjazny środowisku 8) bezpieczeństwo transportu i kolejowe sieci transportowe 9) infrastruktura energetyczna10) bezpieczeństwo energetyczne 11) kultura i dziedzictwo kulturowe.12) bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu zdrowia 13) infrastruktura szkolennictwa wyższego 14) pomoc techniczna z EFRR15) pomoc techniczna z FS

Instytucje - na realizacje POIiŚ zostanie przeznaczone ponad 36mld euro (na środowisko, transport, energetykę, kulturę, zdrowie, szkolennictwo wyższe)

Instytucje:IZ – MRR przy pomocy Departamentu Koordynacji Programu Infrastruktury -- Ministerstwo: Środowiska, Infrastruktury, Gospodarki, Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Zdrowia, Nauki i Szkolennictwa Wyższego -- Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych -- jednostki sektora finansów publicznych

PROGRAM OPERACYJNY – INNOWACYJNA GOSPODARKA (POIG)

- skierowany do sektora przedsiębiorstw 9,7 mld euro - ma na celu wspieranie innowacyjności

Innowacja- wprowadzenie do praktyki w przedsiębiorstwie nowego lub znaczącego ulepszonego rozwiązania Istotą innowacji – jest wdrożenie nowości

Przedsiębiorstwo średnie (>250 pracowników, >50mln euro)małe (>50 pracowników, >10 mln euro)mikro (>10pracowników, >2mln euro)duże

Cel główny rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa

Cele szczegółowe 1) zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw

2) wzrost konkurencyjności polskiej nauki

3) zwiększanie roli nauki w rozwoju gosp

4) zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki

5) tworzenie trwałych, lepszych miejsc pracy

6) wzrost technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce

InstytucjeIŻ—Minister Rozwoju Regionalnego IP—Minister Nauki i szkolnictwa wyższego, Gospodarki, MSWiAIW—Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)

1

Osie priorytetowe 1) Badania i rozwój nowoczesnych technologii

2) Infrastruktura sfery B+R – celem jest wzrost konkurencyjności Polskiej nauki oraz modernizacja infrastruktury naukowo-badawczej i informacyjnej

3) Kapitał dla innowacji – zwiększenie liczby przedsiębiorstw

4) Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia

5) Dyfuzja innowacji- zapewnienie przedsiębiorcom wysokiej jakości usług i infrastruktury

6) Polska gospodarka na rynku międzynarodowym – poprawa wizerunku Polski jako atrakcyjnego partnera gospodarczego

7) Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej informacji

8) Społeczeństwo informacyjne – zwiększenie innowacyjności gospodarki

9) Pomoc techniczna – wsparcie dla procesu zarządzania, wdrażania, monitorowania, wykorzystania środków unijnych

PROGRAM OPERACYJNY – KAPITAŁ LUDZKI

Kapitał ludzki- zasób wiedzy, umiejętności, oraz potencjał zawarty w każdym człowieku oraz w społeczeństwie jako całości Cechą kapitału ludzkiego jest: - zdolność człowieka do uczenia się

- ciągłego rozwijania wiedzy

Cel główny umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału przedsiębiorstw i ich pracowników - podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa - wsparcie dla budowy struktur adm państwa

Cele szczegółowe 1) podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych oraz

biernych zawodowo

2) zmniejszenie obszarów wykluczania społecz.

3) poprawa zdolności pracowników i przedsiębiorstw

4) upowszechnianie edukacji społeczeństwa

5) zwiększenie potencjału administracji publicznej- świadczenie usług wysokiej jakości, wzmacnianie mechanizmów partnerstwa

6) wzrost spójności terytorialnej

Osie priorytetowe (obszary wsparcia)1) zatrudnienie i integracja społeczna

2) rozwój zasobów ludzkich i potencjału przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących

3) wysoka jakość systemu oświaty- podwyższenie jakości efektywnego kształcenia

4) szkolnictwo wyższe i nauka

5) dobre zarządzanie – wzmocnienie zdolności polskiej

1

6) rynek pracy otwarty dla wszystkich – podniesienie aktywności zawodowej i zatrudnienia

7) promocja integracji społecznej – zapewnienie równego dostępu do zatrudnienia

8) regionalne kadry gospodarki – podniesienie konkurencyjności regionów poprzez wsparcie przedsiębiorstw i pracowników

9) rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

10) pomoc techniczna – zapewnienie właściwego zarządzania, wdrażania i promocji EFS

InstytucjeIZ – MRRIP—Minister ds. oświaty, wychowania, ds. szkolnictwa wyższegoIW—Minister Zdrowia, PARP, MSWiA

PROGRAM OPERACYJNY- ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ (PORPW)

Cel główny tworzenie warunków do dynamicznego rozwoju społecz-gosp Polski Wschodniej – województw :

1) lubelskiego 2)podkarpackiego 3) podlaskiego 4) świętokrzyskiego 5) warmińsko-mazurskiego 2,27mld euro z EFRR

Te 5 województw cechuje:- niski poziom życia mieszkańców- słabo rozwinięta infrastruktura komunikacyjna - niedostatek czynniku wzrostu

Cele szczegółowe 1) rozwój konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy

2) zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego

3) rozwój wybranych funkcji metropolitarnych miast wojewódzkich

4) poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej

5) zwiększenie roli turystyki w gospodarczym rozwoju makroregionu

6) optymalizacja procesu wdrażania

Osie priorytetowe 1) nowoczesna gospodarka- rozwój konkurencyjności gosp

2) infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

3) wojewódzki ośrodki wzrostu – rozwój wybranych funkcji metropolitarnych Obszary metropolitarne – są głównymi ośrodkami dynamiki gosp, technologicznej i kulturalnej.Wzmocnienie infrastruktury miast wojewódzkich

4) infrastruktura transportowa

5) rozwój turystyki opartej o warunki naturalne

1

6) pomoc techniczna- wsparcie procesu wdrażania PORPW

InstytucjeIZ – MRRIP—PARP

PROGRAMY EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ na lata 2007-2013 (POEWT)

W okresie 2007-2013 współpraca transgraniczna, transnarodowa i międzyregionalna będą wspierane ze środków przeznaczonych na nowy cel trzeci polityki spójności UE: Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej

EWT wdrażana będzie za pomocą 3 typów PO:

1. Współpracy transgranicznejGłównym celem jest promowanie współpracy i bezpośrednich kontaktów wspierających rozwój gosp i społeczny oraz ochronę środowiska w obszarach przygranicznych.

Programy współpracy transgranicznej w których uczestniczyła będzie Polska:1) Polska (W. Zachodniopomorskie)—Niemcy (Branderburgia)2) Polska (W. Lubelskie)—Niemcy (Brandenburgia)3) Polska (W. Dolnośląskie)—Niemcy (Saksonia)4) Polska—Czechy5) Polska --- Słowacja6) Polska—Litwa 7) Polska—Szwecja—Dania—Litwa—Niemcy (południowy BAłtyk)- projekty mają sprzyjać budowaniu wzajemnych powiązań ponad granicami.

2. Współpracy transnarodowej:Wspieranie dostępności zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjności, ochronę środowiska

Programy:1) Region Morza Bałtyckiego (Polska Dania Estonia Finlandia Łotwa NIemcy)2) Europa Środkowa (Polska, Austria Czechy Niemcy Słowacja Słowenia Węgry Ukraina)

3. Współpracy międzyregionalnejDziałania zmierzające do poprawy efektywności polityki regionalnej przez promowanie innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochronę środowiska.

Zasady EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ:1) W ramach PO współpracy transgranicznej i transnarodowej- muszą uczestniczyć partnerzy z co najmniej 2 różnych krajów w tym co najmniej jednego kraju członkowskiego UE

2) W projektach z zakresu współpracy międzyregionalnej uczestniczyć muszą beneficjenci z co najmniej 3 regionów członkowskich UE

3) Współpraca w ramach projektu EWT może przyjąć następujące formy:- wspólne przygotowanie i realizacja projektu - wspólny personel - wspólne finansowanie

4) Zasada polegająca na utworzeniu wspólnych IZ, IC, IA

1

5) Stosowanie zasady „partnera wiodącego”

6) Utworzenie międzynarodowych Wspólnych Sekretariatów Technicznych

EUROPEJSKI INSTRUMENT SĄSIEDZTWA I PARTNERSTWA (EISP)Stanowi inicjatywę KE

Celem jest rozwój współpracy pomiędzy UE a państwami partnerskimi z poza UE poprzez – zapewnienie zintegrowanego i zrównoważonego rozwoju regionalnego.- Możliwa będzie pomoc finansowa dla Białorusi, Ukrainy, Rosji.

Obszary wsparcia:- dialog polityczny- reformy- wdrażanie polityki - promowanie ochrony środowiska - ochrony socjalnej- wspieranie współpracy transgranicznej - rozwój ekonomiczny i społeczny - zdrowie, edukacja

Polska będzie uczestniczyła i zarządzała 2 programami w ramach EISP:1) Polska- Białoruś – Ukraina 2) Polska- Litwa – Rosja

PROGRAM OPERACYJNY POMOC TECHNICZNA (POPT)

program obejmuje swoim zakresem wsparcie wszystkich działań i procesów z zakresu:- zarządzania-wdrażania- monitorowania - oceny i kontroli

Realizacji NSRO

ma na celu wsparcie przygotownia projektów oraz rozpowszechniania informacji i promocji funduszy strukturalnych w Polsce 607mln euro z EFRR

Cel głównyzapewnienie sprawnej realizacji NSRO

Cele szczegółowe 1) zapewnienie sprawnej realizacji NSRO oraz wsparcie przygotowania przyszłych inwestycji funduszy

strukturalnych

2) skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja NSRO oraz zapewnienie odpowiedniego przepływu informacji

REGINALNE PROGRAMY OPERACYJNE (RPO)W latach 2007-2013 uruchomionych zostanie 16 RPO na które ze środków EFRR przyznano 16 mld euro.

Cel główny podnoszenie konkurencyjności regionów oraz promocji zrwównoważonego rozwoju .

Cele szczegółowe:1) modernizacja i rozbudowa infrastruktury transportowej.2) infrastruktura telekomunikacyjna i społeczeństwa informacyjnego 3) inwestycje energetyczne 4) ochrona środowiska5) edukacja, ochrona zdrowia 6) tworzenie nowch miejsc pracy 7) wsparcie kultury, rozwój gospodarczy

1

8) turystyka 9) badania i rozwój technologiczny innowacji i przedsiębiorczości10) zapobieganie i zwalczanie zagrożeń przyrodniczych i technologiczny

PROJEKT realizacja projektu jest zawsze związana z konkretnymi beneficjentami

Beneficjentem jest podmiot:- wdrażający dane przedsiębiorstwo - po złożeniu wniosku o dofinansowanie - po zakwalifikowaniu danego projektu do sfinansowania ze środków unijnych - i podpisaniu umowy o dofinansowanie

Beneficjentami mogą być: szkoły wyższe, wydziały, katedry, jednostki policji, administracjiBardzo ważne jest aby w imieniu beneficjenta składany wniosek podpisała upoważniona osoba.

kto może być beneficjentem ostatecznie decyduje Instytucja Wdrażająca lub Instytucja Pośrednicząca (decyduje kto może ubiegać się o dofinansowanie ogłaszając konkurs)

Przygotowanie beneficjenta do przygotowania wniosku o dofinansowania:1) wniosek musi opisywać konkretne przedsięwzięcie2)przed przystąpieniem należy zdefiniować pomysł – który chcemy sfinansować ze środków UE3) poszukiwanie czy którykolwiek z PO lub RPO nadaje się do sfinansowania naszego projektu.

Pojęcie projektuPROJEKTEM- jest przedsięwzięcie realizowane w ramach PO na podstawie decyzji lub umowy o dofinansowanie

Projekt jest przedsięwzięciem które realizuje beneficjent aby osiągnąć założone cele. każdy projekt musi mieć dokładnie określony katalog celów ważnym czynnikiem są możliwości finansowe beneficjenta projekty nigdy nie są dofinansowane w 100% i należy posiadać wkład własny

WNIOSEK O DOFNANSOWANIEI etapem – starania się o środki unijne jest opracowanie projektu II etapem – sporządzenie wniosku wraz z załącznikami

-na tym etapie pomocny będzie SIMIK- System Informacji Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszy Spójności- zadaniem tego systemu jest--- wspomaganie procesu absorpcji środków unijnych - celem jest – zapewnienie właściwego i skutecznego zarządzania funduszami unijnymi w ramach PO

wniosek o dofinansowanie musi być złożony w formie wydruku oraz na nośniku elektronicznym

Elementy wniosku:1) tytuł projektu2) dane wnioskodawcy 3) lokalizacja inwestycji 4) opis projektu 5) harmonogram realizacji projektu6) wpływ projektu na środowisko 7) zgodność projektu z polityką równych szans 8) stan przygotowania projektu dla realizacji (licencje koncesje pozwolenia)9) cele projektu10) korzyści z realizacji projektu 11) koszty12) wartość wsparcia 13) źródła finansowania 14) trwałość projektu15) matryca logiczna projektu – opisuje ona wszystkie aspekty projekt przy pomocy licznych wskaźników 16) studium wykonalności17 biznes plan 18) podpis upoważnionej osoby

2

STADIUM WYKONALNOŚCI PROJEKTU

Stadium wykonalności – to obowiązkowy element każdego wniosku o dofinansowanie

jest to wszechstronna analiza projektu pod względem: finansowym, ekonomicznym, prawnym, technicznym

weryfikuje ono: - czy dany projekt ma podstawy do realizacji - czy osiągnie założone rezultaty

BIZNESPLANBiznesplan jest odrębnym dokumentem od stadium i wskazuje :- cele projektu- sposoby ich osiągania - spodziewane efekty

Opracowany jest on głównie na podstawie:- analizy finansowej- danych historycznych - przy uwzględnieniu ograniczeń finansowych i organizacyjnych

MATRYCA LOGICZNA PROJEKTU jest zakończeniem dobrego stadium wykonalności jest podstawowym składnikiem w procesie przygotowania projektu jest najszybszym narzędziem sprawdzania oraz weryfikacji projektu

Matryca wskazuje: sposób dochodzenia do celów nakłady niezbędne do realizacji projektu założenia, ryzyka oraz wszystkie niezbędne wskaźniki

Matryca w podstawowej formie to tabelka składająca się z 4 kolumn i 4 wierszy

Układ pionowy określa:- cele projektu - założenia - obszary działania Układ poziomy określa: - efekty projektu

Najważniejsze w matrycy są wskaźniki:- wskaźniki produktu- wskaźniki rezultatu - wskaźniki oddziaływania - wskaźniki wkładu/ nakładu

OCENA WPŁYWU PROJEKTU NA ŚRODWISKO

Projekty realizowane nie powinny negatywnie wpływać na środowisko lub jeżeli ten wpływ jest nieunikniony, projekt powinien być realizowany przy jak najmniejszym wpływie na środowisko.

Program NATURA 2000 jest on jednym z największych i najważniejszych zadań UE w dziedzinie ochrony przyrody

Podstawa utworzenia sieci NATURA to:

2

1) dyrektywa Rady (EWG) nr 1992/43 – o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny i flory—DYREKTYWA SIEDLISKOWA

2) dyrektywa Rady(EWG) nr 1979/409 – o ochronie dziko żyjących ptaków

Celem tych aktów prawnych jest zachowanie obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo dla przyszłych pokoleń Na obszarach – NATURA 2000 będzie utrudniana realizacja projektów w tym infrastrukturalnychNp. – sprawa budowy obwodnicy Suwałk w dolinie Rospudy

KWALIFIKACJA PROJEKTU ORAZ KWALIFIKOWALNOŚĆ WYDATKÓW (kosztów)

Należy odróżnić dwa pojęcia: kwalifikowalność projektu i kwalifikowalność wydatków

Projekt współfinansowany z funduszy unijnych jest kwalifikowany, jeśli spełnia następujące warunki :1) jest zgodny z politykami wspólnotowymi2) jest zgodny z wymogami i obszarami wsparcia odpowiednich funduszy (EFS, EFRR, FS)3) jest spójny z zatwierdzonym PO4) beneficjent jest uprawniony do złożenia wniosku w ramach PO

Ocena kwalifikowalności projektu następuje na etapie wyboru wniosków o dofinansowanie i polega na sprawdzeniu czy przedstawiony projekt może stanowić przedmiot współfinansowania w ramach danego PO lub RPO

Natomiast wydatki ponoszone w trakcie realizacji projektów można podzielić na:1) wydatki które zostana zrefundowane ze środków unijnych(wydatki kwalifikowane)2) wydatki które nie zostaną zrefundowane (wydatki niekwalilifikowane)

Wydatek jest kwalifikowany jeżeli spełnia następujące przesłanki:1) został poniesiony w ramach projektu realizowanego z odpowiedniego funduszu unijnego 2) jest niezbędne dla realizacji projektu 3) jest racjonalny 4) jest rzetelnie udokumentowany i możliwy do zweryfikowania 5) jest spójny z obowiązującymi przepisami

Do uznania wydatku za kwalifikowany konieczne jest jego faktyczne poniesienie i udokumentowaneKońcowa data kwalifikowania wydatków dla projektu nie będzie mogła wykraczać poza datę 31grudnia 2015

Niżej wymienione rodzaje wydatków kwalifikują się do współfinansowania z funduszy strukturalnych o ile nie są zakazane na mocy obowiązujących przepisów prawa wspólnotowego:

1) koszt przygotowania biznesplanu, stadium wykonalności projektu, opracowania map lub szkiców lokalnych sytuujących projekt, oceny oddziaływania na środowisko, oceny wykonalności finansowej i trwałości projektu

2) koszty otwarcia i prowadzenia odrębnego rachunku bankowego dla celów realizacji projektu oraz opłaty pobierane id dokonywania transakcji finansowych, których dokonywanie jest niezbędne dla realizacji projektu

3) koszty porad prawnych, opłaty notarialne, koszty doradztwa udzielonego przez ekspertów finansowych lub technicznych

4) koszty audytu i księgowości

2

5) koszty obsługi finansowych instrumentów zabezpieczających realizację umowy o dofinansowanie, w szczególności takich jak poręczenie lub gwarancji

- Wydatek na zakup środków trwałych które będą na stałe zainstalowane w ramach projektu będzie wydatkiem kwalifikowanym

- Zakup gruntu- kwalifikuje się do współfinansowania ze środków EFRR i FS przy spełnieniu następujących warunków:

* wydatek poniesiony na zakup terenu niezabudowanego jest kwalifikowany tylko do wysokości 10% całkowitych kosztów kwalifikowanych projektu

* koszt zakupu nie przekracza wartości rynkowej terenu niezabudowanego * nieruchomość jest wykorzystywana tylko do celów realizacji projektu

- Zakup nieruchomości – kwalifikuje się do współfinansowania ze środków EFRR i FS przy spełnieniu następujących warunków:

*koszt zakupu nieruchomości zabudowanej nie przekracza jej wartości rynkowej* nieruchomość wykorzystywana jest tylko do celów realizacji projektu

- Podatek od towarów i usług (VAT)- może być uznany za wydatek kwalifikowany tylko wtedy gdy został rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez beneficjenta.

- Koszty ogólne- to koszty które nie mogą zostać bezpośrednio przyporządkowane do konkretnego produktu lub usługi. Do kategorii kosztów ogólnych należą m. in. : opłaty czynszowe, koszty administracyjne, opłaty za energie czy ogrzewanie/

SYSTEM PRZYJMOWANIA I OCENY WNIOSKÓW

W nowym okresie programowania (2007-2013)został zmieniony system przyjmowania i oceny wniosków. Dokonano uproszczenia zasad, zmniejszono koszty, skrócono czas trwania procedury, zwiększono pomoc ze strony IZ

Schemat procedury konkursowej (wyróżniono 3 etapy)

1) Preselekcja – czyli złożenie fiszki projektu i bardzo uproszczonej dokumentacji (wstępna ocena projektu). Fiszka zawiera charakterystykę projektu oraz warunki jego realizacji we wstępnym stadium wykonalności

2) Ocena formalna- wynik oceny formalnej zamieszczany będzie na karcie oceny formalnej projektu. Beneficjent ma prawo do jednorazowego uzupełnienia braków formalnych

3) Ocena merytoryczna- dokonywana jest po pomyślnym przejściu przez kontrolę formalną

4) Wybór projektu przez odpowiednią instytucję – Instytucja Zarządzająca lub Pośrednicząca lub Wdrażająca

2