Geedi nummer 5 - december 2014

Vergissingen

Vergissen is menselijk, zo zegt

men en dus zal het over de ge-

hele wereld wel voorkomen.

Dagelijkse praktijk zal het zijn.

En zo óók bij Geedi. Een paar

voorbeelden.

Op school waar ik werk ont-

moet ik hen regelmatig: twee

goede vrienden, die ik voor het

gemak Abdi zal noemen, de So-

maliër en Jan, van Nederlandse

afkomst. Zij zullen zichzelf wel

herkennen! Interessant om hen

over hun goede vriendschap te

interviewen; er kunnen veel

verschillen aan de orde komen,

Somalisch tegenover Neder-

lands. Niet te moeilijk en tege-

lijk een mooi voorbeeld van hoe

het óók zou kunnen in het

hedendaagse Nederland met

zijn groeiende tegenstellingen

tussen Wij van hier en Zij van

daarginds. Alleen … mijn vra-

gen over vermeende verschillen

waren voor de genoemde vrien-

den zó wereldvreemd. Ze kwa-

men voort uit veronderstellin-

gen die voor Jan en Abdi heel

erg ver weg klonken, absoluut

niet pasten in hun manier van

omgaan met elkaar en met die

anderen uit hun vriendengroep:

met Turkse, Marokkaanse,

Azerbeidjaanse en Vietnamese

achtergronden. Mijn vergissing

was pijnlijk te ervaren, maar

heel erg duidelijk. Géén stof

voor een interview voor Geedi!

Soms raak je heel spontaan met

elkaar in gesprek. Zo ook met

Abdi -een ander dan boven-

genoemde, maar er zijn ook zo-

veel Abdi’s!- en hij vertelt over

zijn school gaan in Somalië. In

mijn hoofd vormen zich auto-

matisch de beelden: een school-

gebouwtje, een kaal klaslokaal,

sobere tafeltjes, misschien nog

wel heel ouderwetse bankjes.

Abdi brengt beeldend voor ogen

hoe er les gegeven werd, een

flink eind buiten het dorp, waar

het rustig was en stil, in de

schaduw van een grote, oude

boom, zittend of hurkend in het

zand. Van houtskool en water

moest je eerst je inkt maken;

schrijven deed je dan met een

stokje van verbrand hout. Met

andere details schilderde Abdi

een volledig beeld en het was

alsof hij het opnieuw beleefde!

En ik realiseerde me hoe ik me

vergiste! Zo vast zat ik aan mijn

eigen beelden van schoolgaan

December 2014 GEEDI 1

Colofon

Geedi

Nieuwsbrief Somalië is een zelf-

standige uitgave, niet gebonden

aan een bestaande organisatie.

Geedi

is een stichting in oprichting.

Voor informatie:

Gerard de Bondtstraat 25

5017 GS Tilburg

013-5357041

[email protected]

www.issuu.com/geedi

Medewerkers:

Abdillatif, Abshir, Mohamed,

Coen (lay-out), Amal en Gijs

Met speciale dank aan:

KAAH EXPRESS BV

Nummer 5 Gratis December 2014

Deze Geedi is ook bestemd

voor de brievenbus van je

buren, vrienden en familie.

Geedi is voor iedereen, dus

verspreidt Geedi.

op z’n Nederlands: redelijk luxe

en rijkelijk voorzien van materi-

alen van allerlei soort. Zo

volkomen anders dan het

onderwijs ginds aan kinderen

van nomaden.

Nog een voorbeeld. De recente

stortregens in juni, juli en

augustus, die we hier in Neder-

land meemaakten, deden veel

Somaliërs vermoeden dat ze in

Somalië waren. Herkenbaar die

kletterende buien en slagregens!

Maar ze waren toch écht hier in

Nederland, compleet met over-

stroomde woningen en straten.

Géén vergissing mogelijk!

Als laatste! Tijdens de WK

voetbal vroeg ik aan een aantal

Somalische leerlingen op

school of zij ook achter het

Nederlandse elftal waren gaan

staan. Vrijwel unaniem was het

antwoord: “onze Somalische

harten waren oranje, echt

waar!” Ik heb het begrepen,

natuurlijk, maar toch denk ik

dat die harten gewoon rood ge-

kleurd waren. Een vergissing,

niet zo belangrijk, maar toch!

Dat Somalische jongetje van

een goede bekende uit Slough,

vlak bij Londen, daarginds in

UK geboren, wilde alléén maar

in zijn oranje shirtje naar het

voetbal op teevee kijken. Je zou

zomaar vermoeden dat dát

-without doubt- écht puur was.

Of vergis ik me?

Voor u ligt nu Geedi nummer 5.

Het heeft door omstandigheden

wat langer geduurd dan ge-

pland. Je zou kunnen denken:

een vergissing! Nee, nee, hij is

er! Lees en geef door: aan fami-

lie, kennissen, vrienden, buren,

collega’s, of gewoon aan ie-

mand op straat. Want waarover

géén enkele vergissing geaccep-

teerd of zelfs maar getolereerd

mag worden is dat uitgangspunt

van Geedi:

Somalië mag niet vergeten

worden!!

Gijs

Politieke ontwikkelingen Somalië

In januari 2013 hebben de Verenigde Naties de Somalische regering erkend. Hetland was sinds 1991 zonder regering geweest en verkeerde in een voortdurendestaat van burgeroorlog, waarbij verschillende milities om beurten de dienst uit-maakten. Deze milities waren groot voorstander van het clansysteem en zo werd hetland door hen opgedeeld. Delen van Somalië hebben zich daarop afgescheiden(Somaliland) dan wel voor een meer autonome positie gekozen (Puntland).

Anno 2014 heeft de huidige fe-

derale regering nog altijd niet

de controle over het volledige

Somalische grondgebied. Het

ontbreken van een goed functio-

nerend politieapparaat en een

eigen, geoefend leger is mede

oorzaak hiervan. Momenteel

wordt door AMISOM, Missie

Somalië van de Afrikaanse

Unie, veel energie gestopt in de

opbouw van beide staatsappara-

ten leger en politie.

De AMISOM is in Somalië

aanwezig en werkt onder

mandaat van de Verenigde

Naties. Bovendien helpen de

AMISOM-troepen de Somali-

sche overheid in haar strijd

tegen Al-Shabaab.

Zowel vanuit de Europese Unie

als van de zijde van de Verenig-

de Staten wordt financiële en

militaire steun verleend aan de

Somalische regering. Vanwege

de jarenlange burgeroorlog zijn

2 GEEDI December 2014

er nauwelijks basisvoorzienin-

gen op bijvoorbeeld het gebied

van gezondheidszorg, voorzie-

ningen die bovendien van zeer

slechte kwaliteit zijn. De bevol-

king is de afgelopen jaren ook

nog eens ernstig getroffen door

hongersnoden en heeft amper

toegang tot medische zorg en

veilig drinkwater. Diarree en

malaria én ondervoeding komen

veelvuldig voor en eisen onno-

dig hoge sterftecijfers. Zo zijn

er de afgelopen paar jaar tussen

150.000 en 200.000 kinderen

onder de vijf jaar gestorven.

Al-ShabaabDe politieke opvattingen van

Al-Shabaab zijn in het westen

al snel tot terroristisch bestem-

peld. Al dan niet vermeende

verbanden met Al Qaida heb-

ben daar uiteraard toe bijgedra-

gen. Al-Shabaab is fel gekant

tegen westerse opvattingen en

wil in Somalië een streng isla-

mitische staat bewerkstelligen.

Het erkent de huidige regering

niet, beschouwt deze als

ongelovig en is in oorlog met

de huidige machthebbers in

Mogadishu. Al-Shabaab was tot

2011 ook gevestigd en actief in

de hoofdstad, maar heeft zich

daaruit -en ook uit andere ste-

den waaronder Kismaayo- terug

moeten trekken na aanvallen

van AMISOM. De veiligheid is

daarmee zonder twijfel toegeno-

men. Als reactie op deze ge-

dwongen terugtrekkingen heeft

Al-Shabaab zijn tactiek gewij-

zigd. Door middel van aansla-

gen wordt aandacht getrokken

en daarmee wordt aangegeven

dat men nog lang niet verslagen

is. Zo vonden in februari 2014

hevige gevechten plaats in Mo-

gadishu tussen regeringstroepen

en milities van Al-Shabaab,

nadat er vooraf al wekenlang

bomaanslagen, mortieraanval-

len en korte vuurgevechten

hadden plaats gevonden. Hon-

derden gezinnen sloegen op de

vlucht.

Begin juli was er een aanslag op

het presidentieel paleis in de

hoofdstad en aan het eind van

die maand is er nog een ge-

pleegd, waarbij Saado Ali

Warsame om het leven kwam

(zie ook elders in deze Geedi).

Beide aanslagen werden door

Al-Shabaab opgeëist.

Begin september was er een

dubbele aanslag ten zuidwesten

van Mogadishu, waar een kon-

vooi van vredesmilitairen van

AMISOM en voertuigen van

Somalische politiemensen en

regeringsmedewerkers doelwit-

ten waren. Tenminste twaalf

personen kwamen hierbij om

het leven.

Al-Shabaab had kort voor deze

beide aanslagen, die binnen een

uur plaatsvonden, al aangekon-

digd wraak te nemen voor de

dood van leider Ahmed Abdi

Godane, die door een aanval

van het Amerikaanse leger met

drones om het leven werd

gebracht. Godane werd onder

meer verantwoordelijk gehou-

den voor aanslag in Kenia.

KeniaDe aanslagen in Kenia zijn een

rechtstreeks gevolg van deelna-

me van dit land aan de oorlog

en het ingrijpen door de Afri-

kaanse Unie in Somalië. Toen

Al-Shabaab grote delen van het

land in zijn macht kreeg, trok-

ken Keniase troepen de grens in

het zuidwesten over om Al-Sha-

baab verder terug te dringen.

Die antwoordde met aanslagen

in kustplaatsen waar veel toeris-

ten kwamen. In Kenia wonen

ongeveer een miljoen Kenianen

van Somalische afkomst. Door

de willekeurige grenzen, nog

door de kolonialen getrokken,

kwamen veel Somaliërs in

buurland Kenia terecht. Boven-

dien zijn in de afgelopen decen-

nia velen naar Kenia gevlucht.

In hoofdstad Nairobi leven tien-

duizenden Somaliërs met name

in Eastleigh, een wijk die

Klein-Mogadishu wordt ge-

noemd. In de afgelopen periode

werden er door de Keniase poli-

tie grote razzia’s gehouden in

Eastleigh, waarbij duizenden

Somaliërs werden opgepakt.

Velen van hen werden vastgezet

in stadions of vrijwel meteen

retour gestuurd naar Somalië of

getransporteerd naar de grote

vluchtelingenkampen aan de


grens met Somalië. Deze raz-

zia’s vonden plaats op grond

van grootscheepse controles van

identiteitspapieren en opsporing

van illegalen. Veel persoonsbe-

wijzen werden in beslag geno-

men.

Het doel van deze acties was

een eind te maken aan de aan-

slagen van Al-Shabaab op ker-

ken, drukke busstations en

restaurants, waarbij de aanslag

op een winkelcentrum in het

centrum van Nairobi de bewus-

te druppel was die de emmer

deed overlopen. Bij deze laatst

genoemde aanslag kwamen

tientallen mensen om het leven.

De uitzichtloze situatie waarin

vele Somalische vluchtelingen

moeten leven in Kenia, in East-

leigh, doet een voedingsbodem

ontstaan voor ideeën van

Al-Shabaab. Die haakt gretig in

op de onvrede. Gevolg is dat

alle Somaliërs over één kam

geschoren worden. Er is grote

woede ontstaan bij veel jonge

Keniaanse Somaliërs over de

razzia’s, het opsluiten in stadi-

ons en politiebureaus, het afne-

men van identiteitspapieren, die

later dan tegen grote bedragen

kunnen worden teruggekocht.

En de Somaliërs waren al niet

zo geliefd in Kenia!

Zo waren er in het recente ver-

leden in het noorden van Kenia

opstanden van Somaliërs die

streefden naar aansluiting terug

bij Somalië. En werden

clangeschillen uitgevochten op

Keniaas grondgebied waarbij

duizenden doden zijn gevallen

door ingrijpen van het Keniase

leger. Men zou voorzichtig kun-

nen vaststellen dat de Somali-

sche politieke problemen zich

opnieuw over de grenzen van

het land hebben begeven.

De strijd tussen de Somalische

overheid en Al-Shabaab is

vooralsnog niet uitgevochten.

Begin september biedt de rege-

ring strijders van Al-Shabaab

amnestie aan. Door zich binnen

45 dagen te melden wordt straf-

vervolging ontlopen en kan men

terugkeren in de Somalische ge-

meenschap. Dit aanbod is geko-

men ná de dood van leider

Godane.

Of er gehoor aan is gegeven en

in welke mate is bij het sluiten

van dit artikel onbekend.

Gijs Gielen

Hoe veilig is de terugkeer naar Somalië?

Op 18 november 2013 werden door de fractie van de PvdA vragen gesteld aanStaatssecretaris Teeven over de veiligheidssituatie in Somalië en de consequentiesdaarvan voor de al dan niet gedwongen terugkeer van Somalische asielzoekersnaar Somalië. Aanleiding voor deze vragen was het bericht in de Volkskrant van 14november dat een uitgezette Somaliër bij terugkeer in zijn land bij een bomaanslagernstig gewond was geraakt.

Uit het antwoord van Staatsse-

cretaris Teeven van 17 januari

j.l. blijkt dat hoewel ook hij de

veiligheidssituatie in Somalië

zorgwekkend vindt, dit voor

hem geen reden is om de ge-

dwongen uitzetting naar Soma-

lië te beëindigen. Sinds 2010 tot

september 2013 waren deze ge-

dwongen uitzettingen vanwege

de veiligheidssituatie stopgezet.

In september werden deze weer

hervat, zij het slechts tot

november, toen de Somalische

autoriteiten het Memorandum

of Understanding met Neder-

land over gedwongen terugkeer

voor onbepaalde tijd opschort-

ten. Redenen daarvoor waren de

kabinetscrisis in Somalië zelf en

de opvatting van de Somalische

autoriteiten dat er eerst een

overeenkomst over nieuwe

werkafspraken met de Neder-

landse autoriteiten moest

worden gesloten. Volgens de

Staatssecretaris zullen de

gesprekken daarover vanaf

februari 2014 gaan

plaatsvinden.

Wat het meest opmerkelijke is

in het standpunt van de Neder-

landse bewindsman is dat daar-

in geen rekening is gehouden

met het nieuwe ambtsbericht

van de minister van Buitenland-

se Zaken dat een maand eerder

werd uitgebracht.

Uit dit ambtsbericht blijkt dat

de veiligheidssituatie in Soma-

lië in 2013 weinig reden geeft

tot enig optimisme. Integendeel,

het ambtsbericht geeft een

uitputtende opsomming van

gewelddadigheden, mensen-

rechtenschendingen en toene-

mende conflicthaarden, vooral

in heel Zuid-en Centraal Soma-

lië. Volgens een aantal bronnen

is de veiligheidssituatie in Mo-


gadishu en in de rest van Zuid-

en Centraal Somalië zelfs ver-

slechterd ten opzichte van de

vorige verslagperiode.

Om die reden heeft de medische

hulporganisatie Artsen zonder

Grenzen in augustus 2013 be-

sloten tot een volledige terug-

trekking uit Somalië. Sinds

1991 was deze organisatie daar

ononderbroken werkzaam. De

reden om te vertrekken was dat

de minimum veiligheidsvereis-

ten voor een aanwezigheid in

Somalië niet langer konden

worden gewaarborgd. Volgens

het ambtsbericht betekent het

vertrek van AzG dat de belang-

rijkste medische hulpverle-

ningsorganisatie uit Somalië

verdwijnt waardoor duizenden

personen verstoken blijven van

medische hulp.

Niet alleen het recente ambtsbe-

richt roept de vraag op of de

huidige veiligheidssituatie niet

zodanig is dat een gedwongen

uitzetting naar Somalië in strijd

is met artikel 15, lid c van de

Europese Kwalificatierichtlijn.

Deze verbiedt immers een der-

gelijke uitzetting indien er spra-

ke is van ernstige en individuele

bedreiging van het leven of de

persoon van een burger als

gevolg van willekeurig geweld

in het kader van een internatio-

naal of binnenlands gewapend

conflict.

De visie van het UNHCR is dat

er geen reëel binnenlands vesti-

gingsalternatief is voor terugge-

keerde asielzoekers uit Zuid- en

Centraal Somalië. Gedwongen

terugkeer wordt door UNHCR

afgeraden vanwege de nog

altijd alom aanwezige mensen-

rechtenschendingen in Somalië

door alle betrokken partijen,

met name in Zuid- en Centraal

Somalië. Volgens deze organi-

satie van de Verenigde Naties

zijn er nu ook meer geweldda-

digheden in Mogadishu dan een

jaar geleden, waaronder meer

willekeurig geweld, waardoor

ook terugkeer naar Mogadishu

thans moeilijk is. Voor uitzet-

tingen naar Noord-Somalië sluit

het UNHCR uitzetting van uit-

geprocedeerde asielzoekers niet

geheel uit, maar geeft daarbij in

overweging dit alleen te doen

als er sprake is van een duidelij-

ke clanverwantschap.

Dit betekent voor de praktijk

dat Noord-Somalië geen reëel

vestigingsalternatief biedt voor

personen afkomstig uit Cen-

traal- en Zuid Somalië. Een

soortgelijk standpunt wordt ook

ingenomen door Vluchtelingen-

werk Nederland. Amnesty

International daarentegen wijst

iedere uitzetting, ook naar

Noord-Somalië volledig af,

gezien de instabiele veiligheids-

situatie in het gehele land.

De vraag is of het recente

ambtsbericht niet moet leiden

tot een herziening van de recent

door de Staatsecretaris verwoor-

de visie dat de terugkeer van ie-

dere asielzoeker naar Somalië

individueel wordt bekeken en

dat er geen aanleiding is Soma-

lië in zijn geheel of althans de-

len daarvan als een 15c-gebied

in de zin van de kwalificatie-

richtlijn te beschouwen. Als ar-

gument wordt daarbij gewezen

naar het beleid in ons omringen-

de landen. Gesteld wordt dat

Duitsland, Zweden en het Ver-

enigd Koninkrijk geen delen

van Somalië nog langer als

15c-gebied aanmerken. Alleen

van België wordt gesteld dat dit

geheel Zuid- en Centraal Soma-

lië als 15c-gebied kwalificeert.

Uit al deze landen zouden in

2013 mensen vrijwillig naar So-

malië zijn teruggekeerd en van-

uit het Verenigd Koninkrijk en

-zoals uit het ambtsbericht

blijkt- ook Denemarken zouden

gedwongen uitzettingen weer

zijn hervat.

Vanuit Nederland vinden deze

uitzettingen thans niet meer

plaats, omdat daartoe eerst het

Memorandum of Understanding

moet worden geactualiseerd.

Voor de 480 Somalische asiel-

zoekers die thans bekend zijn

bij de Dienst Terugkeer en Ver-

trek is te hopen dat het nieuwe

ambtsbericht vooral waar het

gaat om de terugkeer naar Cen-

traal en Zuid-Somalië in de

onderhandelingen met de Soma-

lische autoriteiten niet wordt

genegeerd, zoals het geval was

in de beantwoording van de

Kamervragen op 17 januari

2014.

Prof. A. van Kalmthout


Ogaden Human Rights Committee: OHRC

In de diverse nummers van Geedi Nieuwsbrief Somalië wordt telkens aandacht be-steed aan initiatieven en organisaties van Somaliërs, die zich op een zeer breed ter-rein actief opstellen. Deze initiatieven -ongelooflijk groot in aantal- variëren vanbelangenbehartiging voor de eigen (plaatselijke) Somalische gemeenschap hier, totondersteuning van projecten van allerlei aard daarginds. In deze Geedi centraal deOgaden Human Rights Committee, kortweg de OHRC.

De oorsprong van OHRC ligt in

Zwitserland, waar in 1998 het

initiatief tot oprichting werd ge-

nomen. De organisatie is sinds-

dien in verschillende landen

actief waaronder Canada, USA,

Kenia, Ethiopië en sinds 2002

ook in Nederland.

Héél beknopt samengevat

streeft OHRC naar erkenning

van de mensenrechten, speci-

aal voor de Ogaden. Mensen-

rechten worden beschouwd als

basisbehoeften, zoals eten,

drinken, gezondheid. OHRC

richt zich met name op de Oga-

den, de zuidelijkste regionen

van Ethiopië. Het gebied is bij

de Conferentie van Berlijn (in

1884/85), waar op een zeer

willekeurige wijze grenzen door

Afrika werden getrokken en het

gehele continent verdeeld werd

door de koloniale mogendhe-

den, ingedeeld bij Ethiopië Dat

land mocht evenals Liberia als

zelfstandige staat blijven be-

staan. De Ogaden wordt voor-

namelijk door Somali bevolkt.

De situatie in de Ogaden is wei-

nig florissant en wat mensen-

rechten betreft laat het veel te

wensen over. Zo is er te weinig

voedsel en bestaat er nauwelijks

mogelijkheid tot scholing. Er is

weinig -vooral slechte- infra-

structuur, er zijn nauwelijks

economische kansen wat betreft

werk, handel en dergelijke, er is

enkel povere gezondheidszorg,

hoge sterfte, er is sprake van

grote onveiligheid en er vinden

veel misdaden plaats tegen de

menselijkheid. Veel van deze

belemmerende factoren maken

dat mensen zich daarnaar gaan

gedragen. Zij verliezen hun ge-

loof in het eigen zelfstandige

mens-zijn. Angst is daarbij de

grootste factor, omdat -om een

voorbeeld te noemen- de eigen

meningsuiting grote gevolgen

kan hebben in de vorm van

allerlei represailles van over-

heidswege tegenover de per-

soon in kwestie of zijn familie.

FederatiefOHRC wil werken aan bewust-

wording en wel aan beide kan-

ten. Enerzijds is dat proces

gericht naar de mensen zelf, die

immers -aldus OHRC- zelf ook

verantwoordelijkheid dragen

voor de eigen situatie. Ander-

zijds wordt gewerkt naar de

kant van de regering, die even-

eens verantwoordelijk is

(veiligheid, gezondheidszorg,

infrastructuur enz.). Ethiopië is

een federatieve bondsstaat en

Ogaden is één van de negen

deelnemende staten. Gelijk-

waardige behandeling van álle

staten moet uitgangspunt zijn.

Maar daarvoor zal nog veel

werk verzet moeten worden.

Voor deze bewustwording orga-

niseert OHRC internationale


conferenties en debatten. Men is

de mening toegedaan dat bijna

niemand dan wel te weinigen

weet hebben van de situatie in

Ogaden. Daarvoor wordt een

aantal oorzaken naar voren

geschoven:

• de westerse wereld is zelf

medeveroorzaker geweest

van de huidige situatie

(kolonisator, zeer

kunstmatige grenzen dwars

door volkeren heen) en wil

liever niet daaraan herinnerd

worden;

• Ethiopie zelf verspreidt

uiteraard graag het beeld dat

er niets aan de hand is en dus

wordt steun aan de Ogaden al

snel beschouwd als

inmenging in binnenlandse

aangelegenheden;

• er heerst grote angst bij

zowel de mensen binnen als

buiten het gebied om zich te

uiten.

OHRC wil met de vrijwel conti-

nue informatiestromen en het

uitbrengen van rapporten deze

impasse doorbreken en belang-

stelling vragen voor Ogaden bij

regeringen, ministeries, organi-

saties van mensenrechten en

ontwikkelingssamenwerking.

En daarvoor is het van groot

belang dat mensen weten wat er

zich zoal in het gebied afspeelt.

Zo kunnen er internationale

lobby’s ontstaan, die kunnen

werken aan fundamentele ver-

beteringen van de situatie in

Ogaden. Maar uiteindelijk -zo

vindt OHRC- zal de verande-

ring van de mensen zelf moeten

komen. Zij nemen de regie voor

deze veranderingen. Omstan-

digheden maken mensen tot

slachtoffer. Wanneer zij zich als

mens behandeld voelen, zullen

zij aan die slachtofferrol kunnen

ontsnappen, indien nodig met

steun van anderen!

Goede kantenAnno 2014 is er -zo lijkt het

tenminste- sprake van een meer

humane houding van de zijde

van de Ethiopische overheid. Zo

is er momenteel een eigen tele-

visiekanaal beschikbaar voor

Ogaden. Op dit punt is de

woordvoerder van OHRC kri-

tisch in zijn commentaar: ‘Zo

op het eerste gezicht lijkt dat

een goede ontwikkeling. En het

heeft óók zijn goede kanten. Ze

zijn wel erg eenzijdig gericht

met veel tijd en mogelijkheden

voor propaganda voor de mate-

riële kanten van het leven.

Fundamentele mensenrechten

bijvoorbeeld blijven vrijwel

systematisch buiten schot en

buiten beeld. En dat raakt dan

weer aan die primaire levensbe-

hoeften van de mens. Het heeft

er veel schijn van dat met het

aanbrengen van wat materiële

voorzieningen de vraag naar

welzijn in de kiem wordt ge-

smoord. Dan zijn vrijheid van

meningsuiting en andere men-

senrechten voor de Ogadeni nog

heel ver verwijderd en blijft er

werk aan de winkel voor de

mensen van OHRC waar ter

wereld ook’. Aldus de woord-

voerder. OHRC bezint zich ten

aanzien van deze ontwikke-

lingen.

Ogaden Human Rights Com-

mittee is hier in Nederland be-

reikbaar via de website , waar

tevens veel van de belangrijke

publicaties te raadplegen zijn

voor een groot publiek.

www.ogadenrights.org

Gijs Gielen


Geweren missen de consistentie van menselijke waarheden.(Nuruddin Farah: Terug naar Mogadishu)

Nacht van de Vluchteling

In de nacht van 29 op 30 mei jongstleden vond voor de vijfde keer de Nacht van deVluchteling plaats. In al mijn enthousiasme (of in een vlaag van verstandsverbijste-ring) had ik toegezegd om mee te lopen. Tijdens deze 40 kilometer lange sponsor-loop, waarbij deelnemers in het holst van de nacht van Rotterdam naar Den Haagwandelen, wordt aandacht gevraagd voor de situatie van vluchtelingen. Na hetstartschot om 24:00 uur op de Erasmusbrug wandelen de 1200 deelnemers richtinghet Humanity House in Den Haag. Het doel van deze tocht is om zo veel mogelijkgeld op te halen en aandacht te vragen voor een specifiek project.

Dit jaar stond de loop in het te-

ken van wat Stichting Vluchte-

ling de grootste humanitaire

crisis van dit moment noemt:

Syrië. Bijna 9 miljoen Syriërs

zijn op de vlucht geslagen en

zoeken veiligheid in eigen land,

Jordanië, Libanon, Turkije of

Irak. Er is behoefte aan voedsel,

aan onderdak, aan medische

zorg. Deze kinderen, opa’s en

oma’s, vaders en moeders ver-

dienen het om menswaardig

door de crisis heen te komen.

Het geld dat wordt ingezameld

tijdens de Nacht van de Vluch-

teling wordt ingezet om nood-

hulp te bieden aan de meest

kwetsbaren in het conflict.

Met het startsein door burge-

meester Aboutaleb en cabare-

tière Sanne Wallis de Vries

begon ik aan een indrukwek-

kende tocht. Eigenlijk begon

deze tocht maanden eerder, toen

mijn teamleider vroeg of ik mee

wilde lopen met de Nacht van

de Vluchteling. Collega’s met

ervaring waarschuwden mij om

de tocht niet te onderschatten en

vertelden horrorverhalen over

voorgaande edities. Anderen

daagden mij juist uit om mee te

doen. Solidariteit is voor mij

belangrijk en ik ben erg interna-

tionaal georiënteerd en dus was

ik goed op de hoogte van de

ellende in Syrië. Ik kon deze

uitdaging niet laten lopen om

mijn bijdrage te leveren aan

enige verbetering voor de Sy-

rische vluchtelingen. Ik schreef

mij in als loper voor het team

van de PvdA.

Toen kon ik niet meer terug.

Mijn conditie was in orde maar

ik had een hekel aan wandelen.

Veel liever zat ik op mijn race-

fiets. En bovendien moest ik nu

ook nog eens geld gaan inzame-

len. Dat laatste bleek veel een-

voudiger dan ik had gedacht,

waarbij ik profiteerde van mijn

competitieve aard. Een wed-

strijdje met mijn collega moti-

veerde mij ertoe om mijn

verjaardagscadeau in te ruilen

voor sponsorgeld. Mensen spra-

ken mij bewonderend toe over

de inspanning die ik ging leve-

ren en zonder veel moeite had

ik 500 euro verzameld.

BlarenToen was het leuke deel van be-

wondering voorbij en moest ik

aan de bak. In groten getale sta-

ken we na het startsein de Eras-

musbrug over en langzaam

dunde de sliert mensen uit.

Sommige collega’s verdwenen

al snel uit zicht terwijl ik zocht

naar mijn eigen tempo. Met een

zestal collega’s bereikten we het

eerste rustpunt en daarna het

twintig kilometerbord. Toen

werd het moeilijk. Ik was

gezegend met goede wandel-

schoenen uit mijn periode dat ik

nog vulkanen beklom in

Latijns-Amerika, maar om mij

heen begonnen de blaren op te

spelen.


ZonsopgangWaar ik fysiek weinig te klagen

had vond ik het mentaal veel

zwaarder. Acht uur wandelen

door de nacht vraagt heel veel

van je doorzettingsvermogen.

Zelfs al is de afstand tot de start

net zo groot als tot de finish. Bij

iedere stap moet je jezelf moti-

veren. Elke controlepost was

voor mij een mijlpaal maar ab-

soluut geen moment om mijzelf

rust te gunnen. Want niets ga-

randeerde mij dat ik weer op

gang zou komen. Onrustig drib-

belend spoorde ik mijn colle-

ga’s bij de rustpunten aan om

binnen twee minuten naar het

toilet te gaan en een kop koffie

te drinken, zodat we weer ver-

der konden gaan. Motivatie om

door te lopen vond ik uiteinde-

lijk in de kletspraatjes en goede

gesprekken met collega’s. In de

zonsopgang boven de weilan-

den, de opkomende zon boven

de oude binnenstad van Delft en

in de simpele realisatie dat onze

tocht op geen enkele manier eer

doet aan de hel die vluchteling-

en doormaken.

Elkaar aanmoedigenHoe wonderlijk het ook was om

door een donker en (deels) ver-

laten landschap te lopen, ik rea-

liseerde mij voortdurend dat

mijn ervaring hevig contrasteer-

de met de ervaring van Syrische

vluchtelingen. Het was bijna te-

genstrijdig. De sfeer tijdens de

loop was feestelijk. De deelne-

mers moedigden elkaar aan en

dronken voorbijgangers vroe-

gen ons lallend waar we naar op

weg waren. We werden uitste-

kend verzorgd dus over honger

en verwondingen als blaren

hoefde we ons geen zorgen te

maken. Totaal in contrast met

de ervaringen van veel Syrische

vluchtelingen of bijvoorbeeld

de Yezidi’s in Irak.

TrotsNa zeven uur en driekwartier

kwam ik met vier collega’s aan

bij het Humanity House. Totaal

uitgeput als ik was wachtte mij

een behandeling van de mas-

seur. Waar ik tijdens de tocht

weinig fysieke pijn had, com-

penseerde ik dit in de twee da-

gen daarna met een hoeveelheid

spierpijn. Maar trots was ik op

mijn eigen prestatie en de pres-

tatie van mijn team. Ruim

11.000 euro hadden we opge-

haald en in totaal is er een half

miljoen euro opgehaald voor

Stichting Vluchteling. Nooit zal

ik beweren dat ik weet hoe het

is om in het holst van de nacht

op de vlucht te moeten slaan

voor oorlogsgeweld. Wel zal ik

beweren dat ik een kleine

bijdrage heb geleverd aan het

verlichten van de pijn van

miljoenen die op de vlucht zijn

geslagen voor het geweld in

Syrië.

Julia Drissen


Geedi wil graag in contact ko-

men met O.A. Abdi (Kelli).

Dus als je iets weet hoe we hem

kunnen bereiken, laat het ons

en hem weten.

Alvast bedankt!

013-5357041 of

[email protected]

Saado Ali Warsame

Een bijzondere vrouw

Eind juli verscheen het bericht in de Nederlandse krant over haar dood. In Memo-riam: Saado Ali Warsame (circa 1944-2014).Woensdag 23 juli 2014 werd zij in Mogadishu vanuit een passerende auto doodge-schoten. De auto waarin zij zat werd doorzeefd met kogels. Zij stierf ter plekke. Wiewas deze vrouw van wie velen gedacht hebben dat zij wel eens de eerste vrouwelijkepresident van Somalië had kunnen worden?

Al vanaf de jaren zeventig

maakte zij naam als artieste, die

van haar vaderland hield, maar

die tevens zeer maatschappijkri-

tisch was. In haar alom gekende

liedjes bezong zij de onderdruk-

king en het onrecht onder Siad

Barre. Zij trad op zonder hoofd-

doek, soms gekleed in lange

broek. Warsame stond symbool

voor het liberale karakter van

het Somalië van vóór Al Sha-

baab, Somalië dat momenteel

wel door niemand meer in ver-

band wordt gebracht met mu-

ziek, theater en dichtkunst.

Begin jaren negentig vertrok zij

naar de Verenigde Staten om

vandaar in 2012 weer terug te

keren naar Somalië, waar zij

zich verkiesbaar stelde als

volksvertegenwoordiger. In het

huidige Somalische parlement

zijn er 275 zetels; 30 daarvan

worden bezet door vrouwen en

Saado was één van hen. Soms

trad zij nog op als zangeres.

De aanslag op deze markante

vrouw is opgeëist door Al Sha-

baab, die haar niet vermoordde

vanwege haar muziek, maar om

haar politieke activiteiten. Zij is

de vierde politicus die in 2014

werd vermoord. In een verkla-

ring van het Amerikaanse Mi-

nisterie van Buitenlandse Zaken

over haar dood stond: “Saado

Ali Warsame was een toonbeeld

van de beste kwaliteiten van de

cultuur en traditie van Somalië.

Haar dood zal door heel Soma-

lië gevoeld worden!” En wel-

licht ook ver daarbuiten!


Jarkaboodo

is een Somalische variant van … het damspel. Men speelt één tegen één.

Voor Jarkaboodo zijn nodig 2 x 12 ‘stukken’. Dat zijn vaak twaalf steentjes en twaalf stukjes hout of glas

of iets dergelijks. In de grond worden 25 kuiltjes gemaakt: vijf rijen van vijf. De steentjes en de houtjes

worden in de kuiltjes gelegd. Dat gaat als volgt: om en om wordt een kuiltje gekozen voor een stukje hout

of steentje. Men mag daarbij willekeurig kiezen. Tenslotte blijft ergens één kuiltje leeg. Vervolgens wordt

er ‘geschoven’ en zoals bij dammen kan een stuk van de ander geslagen worden.

Dat kan wanneer een stuk in een kuiltje komt dat raakt aan het kuiltje dat bezet is door een eigen stuk.

Voorwaarde is dat men naar een leeg kuiltje erachter kan springen. Het geslagen stuk verdwijnt uit het

spel. Men kan alleen horizontaal en verticaal slaan, niet schuim naar rechts of links. Men mag ook achter-

waarts slaan. Het is niet verplicht te melden dat er een mogelijkheid tot slaan aanwezig is. Het eigen

voordeel of nadeel geeft de doorslag bij het eventueel melden. Degene die als eerste alle stukken van de

tegenstander geslagen heeft is de winnaar van Jarkaboodo.

Deze manier van Somalisch dammen wordt veel gespeeld bij de nomaden. Een potje dammen wordt dan

een potje jarkaboodoën … als je durft!

Kinderverhalen uit Somalië.

Op de achterzijde van het boekje staat het volgende te lezen: “Of kinderen nu grootof klein zijn, er blijven altijd momenten waarop ouders hun best doen om hun kin-deren normen en waarden mee te geven. Het is belangrijk dat Somalische kinderenzich bewust zijn van hun culturele en traditionele achtergronden en die ook begrij-pen. Dit boekje geeft een goed beeld van de oude Somalische kinderverhalen en-liedjes en het kan voor ouders en verzorgers een belangrijk steunpunt zijn en henaanzetten nog meer prachtige verhalen te vertellen en liederen te zingen waarin hetkind de ruimte vindt om zelf keuzes te leren maken.” Wij van Geedi zouden dezebelangrijke woorden niet beperkt willen houden voor alleen maar Somalischekinderen. Alle kinderen, van welke kleur of afkomst dan ook, zullen mogengenieten van prachtige verhalen, altijd en overal!

Igaal Shidaad

Lang, heel lang geleden was er

een man die Igaal Shidaad

heette. Igaal had de naam een

lafaard te zijn en keer op keer

bewees hij dat weer. Op een dag

ging Igaal met zijn schapen naar

de hoogste top van de rotsen in

het woud. Hij hoedde zijn scha-

pen, terwijl hij onderweg was

naar het woud dat ver van de

kraal lag. Daar tussen het hoge

gras voelde Igaal zich erg klein

en hij werd steeds banger, om-

dat hij de omgeving niet meer

kon overzien. Plotseling

vluchtten zijn schapen terug de

richting in vanwaar ze gekomen

waren. Igaal schrok zich een

hoedje en wachtte ook geen

moment, maar rende net als zijn

schapen er als een haas van-

door. Igaal rende en rende en

toen hij thuis kwam en voor de

voeten van zijn vrouw hijgend

neerviel, kon hij geen woord

uitbrengen toen zijn vrouw naar

de schapen vroeg. Ze riep ver-

schrikt: “Waar heb je de scha-

pen gelaten?” Zijn hart bonkte

in zijn keel en eindelijk kon hij

antwoord geven. Met verschrik-

te schrille stem piepte hij:

“Moet ik dan daar in mijn

eentje achterblijven, terwijl

honderd schapen op de vlucht

slaan?”

Ach, ach, dacht zijn vrouw, is

dat nou mijn man?

(Uit: Oude Somalische Kinder-

verhalen door O.A. Abdi).


De toekomst is niet wat er gaat gebeuren, maar wat wij ervan maken.

Nuruddin Farah: Geheimen

Somalië aan de vooravond van de burgeroorlog. Terwijl in de hoofdstad Mogadishuhet geluid van machinegeweren weerklinkt, krijgt Kalaman bezoek van zijn jeugd-liefde Sholoongo, van wie wordt beweerd dat ze magische krachten bezit. Ze isgekomen om aan Kalaman een gunst te vragen die te maken heeft met een eed uithun jeugd. Door Sholoongo’s bezoek beleeft Kalaman zijn verleden opnieuw. Hijwordt meegesleept in een maalstroom van herinneringen, geheimen en mytheswaarvan hij dacht dat hij ze allang achter zich gelaten had. Terwijl Kalaman steedsmeer te weten komt over de vreselijke geheimen van zijn familie, wordt hij gecon-fronteerd met de waarheid over zijn eigen afkomst.

Over Nuruddin Farah

Nuruddin Farah werd geboren

in 1945 in Baidao, dat destijds

ressorteerde onder Italiaans

Somaliland. Hij komt naar

eigen zeggen uit een familie van

dichters. Hij ging naar school in

het door Somaliërs bevolkte

Kallafo in de Ogaden, het

grensgebied met Ethiopië. Toen

de Engelsen daar vertrokken,

brak er een oorlog uit met

Ethiopië over dat grensgebied,

en vluchtte Farah’s familie naar

Mogadishu.

In de postkoloniale chaos leerde

hij vijf talen spreken: Soma-

lisch, Amhaar, Engels, Italiaans

en Arabisch. Farah studeerde

filosofie en literatuur aan de

universiteit van Chandigargh in

India en schreef daar zijn eerste

roman, die hem de reputatie van

feministische schrijver oplever-

de. Tijdens de dictatuur van ge-

neraal Barre moest Farah na het

verschijnen van zijn tweede

roman in 1976 in ballingschap.

Twintig jaar lang leefde hij een

nomadisch bestaan, pendelend

tussen diverse Afrikaanse lan-

den, het Midden-Oosten, Euro-

pa en de Verenigde Staten. Hij

doceerde onder meer in Londen,

Rome en Beiroet. In 1996 keert

hij voor het eerst na 22 jaar

terug in Somalië, waar hij een

aantal dagen in gevangenschap

moet doorbrengen, wat hij zelf

benoemde als ‘een pijnlijk

misverstand’.

Internationale bekendheid kreeg

Farah door zijn trilogie ‘Varia-

ties op het thema van een Afri-

kaanse dictatuur’, bestaande uit

de boeken Zoete melk, zure

melk, Sardientje spelen en De

patriarch en de generaal. Deze

drie titels, waarin hij vanuit ver-

schillende invalshoeken com-

mentaar levert op het regime

van Siad Barre, zijn ook in het

Nederlands verschenen en laten

zich lezen als op zichzelf staan-

de romans. Farah’s oeuvre is

met vele prijzen bekroond en

wereldwijd vertaald.

Voor zijn roman Geheimen

ontving Farah in 1998 de presti-

gieuze Neustadt International

Prize for Literature, die ook wel

wordt aangeduid als ‘de Ameri-

kaanse Nobelprijs’. ‘Farah is

één van de beste hedendaagse

Afrikaanse auteurs’, aldus

Salman Rushdie. En Nadine

Gordimer zegt over hem:

‘Farah is een van de échte ver-

tolkers van ons geplaagde con-

tinent Afrika’.

Dit boek is in 2000 verschenen

bij Uitgeverij De Geus, Breda

in samenwerking met

NOVIB/NCOS.

Vertaald door Erika Peeters.

ISBN 90-5226-650-6.


Documents

Geedi nummer 5 - december 2014