Embed Size (px)
Citation preview
1
TÜRKİYE GEMİ İNŞA SANAYİ SEKTÖR RAPORU
1. TANIMLAR
Tersane: Her cins ve boyda gemi ve su araçlarının inşası, bakım-onarım ve tadilatlarından biri veya birkaçının yapılmasına imkân sağlayan teknik ve sosyal altyapı ve en az 50 (elli) metre deniz cephesine sahip, gemi inşa kapasitesi belirlenmiş tesisi, Tekne İmal Yeri: Ahşap yat imalatında boy sınırlaması olmaksızın tam boyu yetmiş beş metreye kadar ve İTDK tarafından inceleme sonucuna göre kara ve denizdeki fiziksel şartların uygun bulunması halinde yüz yirmi beş metreye kadar her türlü gemi ve su araçlarının inşa, tadilat ve bakım-onarım hizmetlerinden biri veya bir kaçının yapılmasına imkân sağlayan kıyı ve/veya sahil şeridi ve/veya karadaki teknik ve sosyal altyapılara sahip tesisi, Çekek Yeri: Tam boyu 60 metreye kadar her türlü gemi/su araçlarına bakım-onarım ve kışlatma ile 24 metreye kadar inşa ve tadilat hizmeti veren tesisi, İTDK: İnceleme, tespit ve denetim amacıyla Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından en az üç kişinin katılımıyla oluşturulan komisyonu, Tadilat: Gemi ve su araçlarının üç ana boyutundan birinin ya da gros veya net tonilatosunun en az birinin değişimine neden olacak yapısal değişikliği, Tersanecilik Faaliyeti: Sanayici müteşebbisler tarafından, endüstride, deniz sanayi kolunda; yatırım, üretim, ihracat ve istihdam yaratarak tersane tanımı içinde yer alan işlevlerin bir veya birkaçının veya tamamının yerine getirildiği faaliyetlerin tümünü, ifade eder.
2. GEMİ İNŞA SANAYİNİN ÜLKE EKONOMİSİNE KATKILARI Gemi İnşa Sanayi, desteklendiği ve geliştirildiği bütün ülkelerde önemli bir istihdam potansiyeli yaratan emek yoğun bir sektördür. Ülke endüstrilerinde Gemi İnşa Sanayi;
a. Döviz girdisi sağlayan, b. Yabancı sermayeyi davet eden, c. Beraberinde yan sanayii sürükleyen ve gelişmesini sağlayan, d. Teknoloji transferini cezbeden, e. Ülke savunmasına hizmeti nedeniyle “Stratejik Önem” taşıyan, f. Deniz ticaret filosunu destekleyen,
g. Yan sanayi ile birlikte 1’e 7 oranında istihdam yaratan, bir ağır sanayi koludur.
2
3. TARİHÇE
Türkiye’de tersanecilik 620 yıllık tecrübeye sahip olup, ilk tersane Osmanlı İmparatorluğu döneminde, 1390 yılında Gelibolu’da kurulmuştur. İstanbul Haliç Tersanesi’nin halen mevcut olan taş havuzlarının temelleri 1455 yıllarında Fatih Sultan Mehmet tarafından atılmıştır. Türk Tersaneleri 16. yüzyılda dünyanın en büyük tersaneleri haline gelmiştir.
Osmanlı İmparatorluğunun çöküş yıllarında tamamen tahrip edilmiş ve kullanılamaz duruma getirilen Türk Tersaneleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ile öncelikle askeri amaçlı kullanılmak üzere Taşkızak Tersanesi faal hale getirilmiş ve müteakiben 1928 yılında Gölcük Askeri Tersanesi kurulmuştur. Ülkemizde tersanecilik faaliyetleri, 1940’lı yıllarda özel sektörün de bu konuda atılım yapmasıyla değişik bir konum kazanmış ve özel sektöre ait tersaneler bilhassa İstanbul Boğazı ve Haliç çevresinde yoğun olarak konuşlanmıştır. 22.09.1969 tarih ve 6/12421 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile İstanbul Boğazı ve Haliç’te kurulu yerlerinden çıkartılarak Tuzla Aydınlı Koyu’nda kendilerine 49 yıllık irtifak hakkı ile tahsis edilen yerlere taşınmak zorunda kalan tersaneler, 1982 yılından itibaren yatırımlarını gerçekleştirmeye çalışmışlardır.
Özel Sektöre ait tersanelerde ilk zamanlarda genellikle ahşap tekne inşaatı ve bunların bakım onarımları yapılırken, bilahare saç tekne yapımına geçilmiş ve atalardan öğrenilmiş olan tersanecilik, müteşebbis genç nesil tersaneciler sayesinde bugün uluslararası standartlara uyumlu hale gelmiştir.
Başlangıçta Türk Deniz Ticaret Filosu’nun ihtiyaçlarını karşılamak üzere faaliyet gösteren özel sektör tersaneleri günümüzde başta Avrupa ülkeleri olmak üzere, dünya ülkeleri arasında kendini teknolojik yönden kanıtlayarak büyük ihracat potansiyeli kazanmıştır. Ancak, global ekonomik krizin etkileriyle sipariş bazında dünyada üst sıralarda bulunan tersanelerimizde çok büyük sıkıntılar meydana gelmiştir.
4. TÜRK GEMİ İNŞA SANAYİ Ülkemizde gemi inşa sanayi;
a. Gemi, Yat İnşa ve Bakım-Onarım Tersaneleri, b. Çekek Yerleri, c. Yan Sanayi Üreticileri, d. Malzeme Tedarikçileri,
olarak dört ana başlık altında toplanır.
a. Gemi, Yat İnşa ve Bakım-Onarım Tersaneleri (1) Askeri Tersaneler, (2) Özel Sektör Tersaneleri,
olarak 2 grup halinde faaliyetlerini sürdürmektedir.
(1) Askeri Tersaneler Gölcük, Taşkızak ve İzmir Askeri Tersaneleri faaliyetlerini sürdürmekte iken kamuya ait Pendik Tersanesi ile İzmir Alaybey Tersanesi 17 Ağustos Gölcük depreminden sonra milli güvenlik ve kamu yararı dikkate alınarak Kasım 1999 ayı içersinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na devredilmiştir. Askeri tersaneler; Gölcük Tersane Komutanlığı, İstanbul Tersane Komutanlığı, İzmir Tersane Komutanlığı olarak Türk Deniz Kuvvetlerinin ihtiyaçlarına yönelik faaliyetlerini sürdürmektedirler.
3
(2) Özel Sektör Tersaneleri (a) Ülkemizde özel sektöre ait gemi, yat inşa ve bakım-onarım tersanelerinin toplamı 71
adettir. Bu tersanelerden 27 adedi İstanbul Tuzla Tersaneler Bölgesi’nde, 8 adedi Karadeniz Ereğli, 1 adedi Trabzon, 6 adedi Körfez/Kocaeli, 21 adedi Yalova’da bulunmakta olup, ayrıca Çanakkale’de 2, Samsun, Hatay, Kastamonu, Adana, Ordu, Sakarya’da birer adet konuşlanmış durumdadır. Bunların dışında başta Tuzla Tersaneler Bölgesi olmak üzere çeşitli illerde 50 metreden küçük kıyı şeridi bulunan işletmeler de “Tekne İmal Yeri” adı altında gemi inşa ve bakım onarım faaliyetleri gerçekleştirmektedirler.
(b) Yatırım Halinde Olan Tersaneler: Ülkemizde Denizcilik Müsteşarlığı’nın planlamaları dahilinde Yalova’da 20, Adana ili sınırları içinde 2, Çanakkale ili sınırları içinde 6, Samsun’da 9, Balıkesir sınırları içinde 2, Ordu’da 1, Kastamonu’da 3, Trabzon’da 1, Sinop’ta 1, İstanbul’da 4, Mersin’de 1 ve Zonguldak’da 4 adet olmak üzere toplam 54 adet tersanenin yatırımları devam etmektedir. Yatırımı devam eden bu tersanelerin toplam alanı 8.865.164 m2 olup, gemi inşa kapasitesi toplam 3.680.000 DWT/yıl’dır.
Resim: Denizcilik Müsteşarlığı
b. Çekek Yerleri Tersane tanımına uymayan, çoğunluğu Marmara ve Karadeniz’de olmak üzere ülkemizin çeşitli kıyılarında faaliyet gösteren çekek yerleri, balıkçı tekneleri ile küçük tonajlı gemilerin bakım onarımlarının yapılabildiği yerlerdir.
c. Gemi Yan Sanayi Yan sanayi kuruluşları; çoğunluğu İstanbul Bölgesinde, bir kısmı Kocaeli’nde yerleşik durumda ve ayrıca Konya, Kayseri, Adana ve Bursa illeri de dahil olmak üzere ülkemizin çeşitli bölgelerinde faaliyetlerini sürdürmekte olup gemi, yat inşa ve bakım onarım faaliyetlerinde kullanılan malzemelerin üretimlerini yapmaktadırlar. Dünyanın önde gelen gemi ana makinesi ve yardımcı makineleri üreticilerinden bir ya da iki firma ile anlaşarak gemi makinesi üretiminin ülkemizde başlaması halinde, işçilik de dahil gemi inşa sektörünün katma değerinin %95’ler seviyesine ulaştırılması Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği’nin en önemli hedeflerinden birisi olacaktır. d. Malzeme Tedarikçileri Gemi, yat inşa ve bakım onarımlarında kullanılan çeşitli malzemelerin gerek ithalat yoluyla, gerekse yerli üreticilerden temin ve tedariki konularında faaliyetlerini sürdürmektedirler.
4
5. TÜRKİYE GEMİ İNŞA SANAYİNİN ÜLKE EKONOMİSİNE KATKILARI
a. İhracat 2002-2011 yılları arasında inşa ettiği gemilerin çoğu ihraç amaçlı olan Türkiye tersaneleri, bu gemilerin tamamına yakınını AB ülkeleri armatörlerine ihraç etmiştir. Yeni gemi ve yat ihracat verileri aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
2000 – 2011 YENİ GEMİ VE YAT İHRACAT DEĞERLERİ
Tablo - 1
YIL İHRACAT TUTARI (binUSD)
2000 121.317
2001 308.647
2002 290.222
2003 440.511
2004 686.334
2005 1.251.573
2006 1.398.516
2007 1.818.572
2008 2.646.321
2009 1.831.310
2010 1.108.614
2011 1.273.971 Kaynak : TİM -TUİK
2008 yılı sonu itibariyle ihraç edilen yeni gemi ve yatlar ile bakım-onarım faaliyetleri sonucu bu değerler
yaklaşık 4 Milyar USD’ye ulaşmaktadır. Global ekonomik krizin etkileriyle, bakım-onarım hariç, ekonomik krizin etkilerini göstermeye başladığı 2008 yılı sonu ile 2010 yılı sonu karşılaştırma yapıldığında, ihracatta yaklaşık 1.5 milyar $ düşüş olduğu gözlenmektedir. Ancak, bakım-onarım faaliyetlerinin 2009 ve 2010 yıllarında artış göstermesi ve 2011 yılında da bu artışın devam etmesi, toplam rakamdaki düşüşü azaltmıştır. 2011 yılında yeni gemi ve yat ihracatı bir önceki seneye göre %15 artış göstermiştir.
Grafik - 1
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Milyon $ 121 309 290 441 686 1.252 1.399 1.819 2.646 1.831 1.109 1.274
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
GEMİ İNŞA İHRACAT RAKAMLARI
5
b. İstihdam Tersanelerimiz yan sanayisi ile birlikte ortalama 1’e 7 oranında istihdam sağlamaktadır. Tersanelerin mevcut sabit ve taşeron olarak istihdam edilen personel sayılarının yıllara göre dağılımları aşağıdaki tablo ve grafikte sunulmuştur.
1995 – 2011 İSTİHDAM DEĞERLERİ
Tablo - 2
YIL İSTİHDAM SAYISI
1995 779
1996 2.366
1997 3.379
1998 2.805
1999 3.681
2000 5.250
2001 5.750
2002 13.545
2003 14.300
2004 14.750
2005 25.000
2006 28.580
2007 33.480
2008 26.910
2009 19.179
2010 21.449
2011 20.516 Kaynak: UDH Bakanlığı
Tabloda belirtilen istihdam rakamları AĞUSTOS – 2007 ayı itibarıyla 33.480’e ulaşmış, ancak Aralık 2008 tarihi itibarıyla Türkiye’deki tüm tersanelerden alınan verilere göre bu sayı 26.910’a gerileyerek ortalama %20, Aralık 2009’da 19.179 kişi ile %43, Aralık 2010’da 21.449 kişi ile %36 ve Aralık 2011‘de ise 20.516 kişi ile %39 oranında bir düşüş göstermiştir. Tüm dünyada denizcilik sektörünü etkileyen küresel ekonomik kriz nedeniyle, gerek dünya gemi inşa taleplerindeki azalma, gerekse ülkemiz tersanelerinin iş kazaları nedeniyle gündeme gelmelerinin dünyadaki armatörlük kuruluşlarını olumsuz yönde etkilemesi ve navlun fiyatlarının halen düşük seviyelerde gezmesi, sipariş iptalleri ve yeni siparişlerin neredeyse yok denecek kadar az olması, 2011 Aralık ayı itibariyle istihdam sayısında 2007 yılı ile karşılaştırma yapıldığında yaklaşık 13.000 kişilik bir daralmayı da beraberinde getirmiştir. 2012 yılında sektörün durumunun aynı şekilde devam edeceği, bakım onarım faaliyetlerinin artmasına rağmen istihdam rakamlarında önemli bir artış olmayacağı beklenmektedir.
6
Grafik - 2
c. Yan Sanayinin Gelişmesi Ülkemiz tersanelerinde gemi ve yat inşasında malzeme ve ekipman olarak kullanılan yerli katkı oranı ortalama % 35-40 mertebesindedir. Ancak, bu oranın içerisinde Türkiye’de üretimleri yapılmadığından dolayı ana makine, seyir cihazları gibi önemli ekipmanlar yer almamaktadır. Bu husus da değerlendirmeye alındığında, ürettikleri parçaların değerli olmasından dolayı, dünya gemi inşa yan sanayisinin finansal paydan yüksek bir oran elde ettiği görülmektedir. Ülkemiz gemi inşa yan sanayi yeni yeni gelişme gösterdiği 1970’li yıllarda, tersanelerimize %10-15 oranında yerli ürün sağlayabilmekteydiler. İlerleyen yıllarda tersanelerimizdeki gelişimler paralelinde bu oran artmış ve artmaya devam edecektir. Ayrıca; gemi inşa yan sanayimiz içerisinde kendi sermayesiyle üretim yapan bir kısım firmalar, uluslararası rekabet kuralları ve bunların getirdiği zorunluluklar nedeniyle ürün kalitesini artırmakla kalmayıp, kendi ürettikleri ürünlerin inşa edilen gemi ve yatlarda yaygın kullanılmasını sağlayarak, mevcut zorlu şartlara sahip piyasada iyi bir yer edinmişlerdir.
Şu anda, İstanbul Askeri Tersanesi’nde ve askeri gemi inşa eden Özel Sektör Tersanelerinde, Milgem Projesi kapsamında inşası sürmekte olan gemilerde yerli katkı oranı, işçilik haricinde %60’lar seviyesindedir. İleride bu oranın daha da artması Savunma Sanayi Müsteşarlığı tarafından amaçlanmaktadır.
Ülkemiz gemi inşa yan sanayisinin gelişmesi ve tersanelerimizin gemi inşa ederken yerli üretim parçalarını daha yüksek oranlarla kullanması ile yükselecek olan yan sanayimizin, doğrudan ihracata imkân sağlaması ve bu gelişmelerle birlikte istihdamın artışında da etkin olacağı aşikârdır. Global ekonomik krizin tersanelerimizi en çok etkilemeye başladığı Kasım 2008 ayından sonra sektördeki sipariş alamama durumunun ve yeni gemi inşa teslim tarihlerini armatörlerin ve tersanelerin finansal zorluklardan dolayı çok daha ilerilere ertelemek zorunda kalmalarının, yan sanayimizin gelişmesini ve yaratılan istihdamı negatif yönde ve doğrudan etkilediği de bir gerçektir. Bunun önde gelen nedenlerinden biri, yeni gemi inşa siparişi alamayan tersanelerimizin, bu nedenle yerli yan sanayimizden de ürün alamıyor olmasıdır. Bunun sonucunda da, yan sanayisine doğrudan destek olan tersanelerimiz, global ekonomik krizin etkileriyle, kendi yan sanayisi ile birlikte zor durumda kalmışlardır.
AB ülkelerinin gemi yan sanayinin önde gelen firmalarının kriz öncesinde ucuz işçilik avantajı ile
üretimlerini lisans anlaşmaları yaparak taşıdıkları Çin’de, günümüzde gerek çalışma koşullarının değişmesi, gerekse ürettikleri yan sanayi ürünlerinin benzerlerinin üretimine geçilmesi sonucu memnun olmadıkları ve Türkiye’de ortak üretim yapma talep ve arzusunda olmaları değerlendirilebildiği taktirde, Türk Gemi Yan Sanayi kaliteli gemi yan sanayi ürünleri üretme ve dünyaya ihraç edebilme imkanlarına kavuşacaktır.
Temennimiz, yan sanayimizin ve devletimizin bu fırsatı iyi değerlendirmesidir.
779 2.366 3.379 2.805 3.681 5.250
5.750
13.545
14.300 14.750
25.000
28.580 33.480
26.910
19.179 21.449
20.516
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Türkiye Gemi İnşa İstihdam Rakamları
KİŞİ
7
d. Bölge Kalkınmasına Katkı
1982 yılında Tuzla Tersaneler Bölgesi’nin faaliyete geçmesi ile önceleri bir köy konumunda olan Tuzla İlçesi yıllar içinde gelişerek önce belde, sonrasında ilçe olmuştur. Tersanelerimiz ile gemi inşa yan sanayinin istihdam sayıları bir bütün olarak ele alındığında, sadece ortalama 70.000 kişinin çalıştığı Tuzla Tersaneler Bölgesi’nin varlığı nedeniyle, Gebze İlçesinden Pendik ve Kartal İlçelerine kadar yaklaşık 280.000 kişinin yaşamını idame ettirdiği ve bu suretle adı geçen ilçelerdeki yaşamsal ihtiyaçlara yönelik çok büyük bir gelişme sağlandığı, aynı zamanda ekonomik ve kültürel kalkınmayı da beraberinde getirdiği bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu rakamlar, global ekonomik krizden önce, yan sanayi ile birlikte ortalama 150.000 kişi, diğer ilçeler dahil edildiğinde yaklaşık 600.000 kişi olarak tespit edilmiştir. Ancak yaşanan bu kriz süreci içinde, toplam istihdam düşmüş, buna bağlı olarak da devletimiz vergi kaybına uğramıştır.
e. Ülke Savunmasına Katkı Milgem Projesinin geleceğine ilişkin Hükümetimizin aldığı karar ve Savunma Sanayi Müsteşarlığımızın değerli katkılarıyla Deniz Kuvvetlerimizin ihtiyacı olan gemilerin inşası %60-65 oranında yerli malzeme ile Türkiye Özel Sektör Tersanelerinde yapılmaktadır. Şu an biri tamamlanarak teslim edilmiş, diğerinin donatımı devam eden korvet tipi savaş gemileri ile birlikte Yeni Tip Karakol Botları ve LCT tipi Çıkartma Gemileri ile Sahil Güvenlik Botlarının teslimleri peş peşe devam etmektedir. 4 adet Sahil Güvenlik Gemisinin inşaatı devam etmekte olup, bu yıl içinde teslimlerine başlanacaktır. Yine Özel Sektör Tersanelerimizde, 2 adet LST (Tank Çıkartma Gemisi), 1 adet MOSHIP (Denizaltı Kurtarma Ana Gemisi) ve 2 adet KURYED (Kurtarma ve Yedekleme Gemisi) ile MTA için inşa edilecek 1 adet Sismik Araştırma Gemisinin sözleşmeleri imzalanmış olup, faaliyetlere başlanmıştır. Ayrıca, olağanüstü durumlarda tüm tersanelerimiz Deniz Kuvvetlerimizin emrinde görev alacak stratejik bir konuma sahiptir. Savunma sanayimizin yeni gemi inşa ihtiyacını karşılayabilecek tersanelerimizin sayısı önceki yıllara göre artış göstermiştir. f. Yabancı Sermayenin Ülkeye Kazandırılması
Tersanelerimizde yabancı ortaklıklar, ya da doğrudan yatırımlar ciddi anlamda gelişmemiştir. Ancak Gemi İnşa Sanayi alanında faaliyet gösteren yan sanayi üreticilerinin çeşitli ortaklıkları olduğu bilinmektedir. Yakın dönemde Uzakdoğu’da bilhassa Çin’de yatırım yapmış olan Avrupa Birliği ülkelerinin gemi makineleri ve gemi teçhizatı üreticilerinin ülkemize yatırıma hazırlandıklarını gözlemlemekteyiz.
Bunun için yer tahsisi, yatırım ve ortaklık şartlarının iyileştirilmesinde devlet olarak Çin’in sağladığı
avantajlara yakın şart ve teşvikler sağlanması gerekmektedir.
g. Türk Deniz Ticaret Filosu’nun Desteklenmesi Ülkemiz tersaneleri faaliyete geçtikleri günden beri, Türk deniz ticaret filosunun ve yurt dışı armatörlerinin taleplerini en iyi şekilde karşılamak için faaliyetlerini sürdürmektedirler. Tersanelerimizde inşa edilerek teslim edilmiş gemiler ile başta Yunan’lı armatörler olmak üzere komşu ülkelerin gemilerinin bakım onarımları yapılmaktadır.
Bu sayede, ticaret gemilerimizin Türk Tersanelerinde inşa ve bakım-onarımlarıyla birlikte, yurtdışına döviz çıkışı dolaylı olarak engellenmiş olmaktadır.
Türk Deniz Ticaret Filosu’nun ihtiyacı olan “Koster Filosu”nun yeni anlayışlar ve eco-friendly dizaynlar’la desteklenmiş projelerle Türkiye Tersanelerinde yenilenmesine imkân sağlayıcı önlemlerin alınması ile hem deniz ticaret filomuz desteklenmiş olacak, hem de tersanelerimiz içinde bulunduğu kriz dönemini faaliyetlerini sürdürerek atlatabileceklerdir.
8
Ayrıca, dünyada kriz sonucu oluşan yeni tip ve tonajlarda AR-GE çalışmaları yaparak eco-friendly gemi
dizaynları geliştirmemiz sonucu tersanelerimizin, Uzakdoğu tersanelerinin de geçmişten kalan ve hep tekrarladıkları standart gemileri ile yakaladıkları fiyat avantajlarını kaybetmeleri karşısında sipariş alma şansları artacaktır.
6. DÜNYA GEMİ İNŞA SANAYİ 2002 yılından global ekonomik krizin etkilerini gösterdiği zamana kadar navlun fiyatlarının ve deniz taşımacılığının kârı göz önüne alınarak taleplerin artması ile birlikte, dünya gemi inşa sanayinde büyük bir talep patlaması yaşanmıştır. Bu talep patlamasının nedenleri olarak aşağıda belirtilen hususlar ön plana çıkmaktadır. Dünya ticaret hacmindeki büyüme,
Çin’in sağladığı yüksek ticaret hacmi, özellikle cevher talebinin yüksek seyretmesi,
Piyasalardaki likidite bolluğu,
Navlun piyasalarında yaşanan %300 seviyelerindeki artış,
Uluslararası kurallar gereği faaliyet dışına çıkan deniz ticaret filosunun yenilenme ihtiyacı,
O günlerde gemiye yatırım yapmanın finansal yatırımlara göre daha kârlı olmasıdır. Ancak, ülkemiz gemi inşa sektöründe olduğu gibi, dünya gemi inşa sektöründe de ekonomik krizden
dolayı gemi inşa sipariş defterlerinde büyük bir düşüş gözlenmektedir. Fakat, bazı ülkeler ekonomik krizde dahi sipariş defterlerini artırmaya devam ettirmiştir.
Bugünkü gerekçeler ise,
- Dünyada büyük bir ekonomik krize yaşanmaktadır,
- Dünya ticaret hacmi büyük oranda daralmıştır,
- Çin kendi ihtiyacını kendi filosu ile taşımaya yönelmiştir,
- Piyasalarda ve bankalarda likidite sıkıntısı başlamıştır,
- Navlunlarda büyük oranda düşüşler olmaktadır,
- Gemiye talepler seçici olmaya, eco-friendly gemiler ön plana çıkmaya başlamıştır.
Dünya gemi inşa sektöründe ekonomik krizden dolayı gemi inşa sipariş defterlerinde büyük bir düşüş gözlenmekte, armatörler bugünlerde artan yakıt fiyatları ve çevre kurallarının da etkisiyle yeni tip eco friendly gemiler talep etmekte ve bu talepler, ülkemiz tersanelerinin inşa edebileceği büyüklüklere uygun düşmektedir.
a. TALEP YÜKSELMESİ SIRASINDA GELİŞME GÖSTEREN ÜLKELER
Global oyuncular arasında Çin’in 2002-2008 dönemdeki agresif büyümesi dikkat çekicidir. Çin 10 yıl öncesindeki tahminlerin de ötesinde yeni gemi inşa konusunda büyük bir atılım göstererek ve devlet politikalarından dolayı şu anda en iyi noktaya ulaşmıştır. 2008 yılı içinde teslim edilen gemilerine baktığımızda, 914 adet 22.063.747 DWT yeni gemiyi teslim ederek, kendi adına bir rekora imza atmıştır. Sipariş defteri ele alındığında, DWT ve gemi adedi olarak Çin 2008 yılından bu yana dünya gemi inşasının zirvesinde yer
9
almaktadır. Fakat, dünya gemi inşa sipariş defteri sıralamasında 2. sırada yer alan G. Kore, CGT (Compansated Gross Tonnage) bazında 1. sıradadır.
Çin gemi inşa sektörünün 2009 yılının ilk 8 ayında aldığı siparişler %82 oranında azalmıştır. Global ekonomik kriz (tüm dünyada olduğu gibi) Çin tersanelerinin tümünü etkilemiş ancak, bu tersanelerin içinde yer alan kamu tersanelerinde bu etki gözlenmemiştir. 2008 yılında Çin yaklaşık 30 Milyon DWT’lik gemi inşası gerçekleştirmiştir. Ancak toplamda maksimum kapasite 60 Milyon DWT’dir. Şu an Çin gemi inşası bu rakamlardan yola çıkarak kapasitesinin %46’sını kullanmaktadır. Buna ek olarak, çoğu Çin gemi inşa tersanesi bakım-onarım tersanesi olarak çalışmaktadır ve bu da aşırı gergin durumdaki Asya bakım-onarım tersaneleri üzerindeki baskıyı azaltacaktır.
Çin, düşük maliyetli iş gücü bölgesi olarak isim yapmıştır. Bu sebepten dolayı birçok armatörü kendisine çekmiştir. Çin’in 2011 ortalarına, hatta bazı şartlarda 2012’ye uzanan dolu sipariş defteri olan tersaneleri için durum düşünüldüğü kadar iç karartıcı değildir. Çin gemi inşa sektörünün 2009 yılı verilerine göre, suya indirilen ve donanımları tamamlanan 313 adet, inşa halinde 420 adet, durumu o gün için belli olmayan 741 adet gemisi bulunmaktadır. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 2.310 adet toplam 151 Milyon DWT sipariş almıştır.
Güney Kore gemi adedi ve DWT açısından birinciliği Çin’e bırakmıştır. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 1.107 adet toplam 113 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır. 2008’de Filipinler, Vietnam, Hindistan, Romanya ve Tayvan yeni yatırımları sonucu artan oranlarda sipariş almış ve dünya gemi inşa pazarında önemli bir paya sahip olmuşlardır. Bugün için sipariş durumları aşağıda gösterilmiştir.
Hindistan; 2007-2008 yılları mukayese edildiğinde, 2008 yılında bir önceki yıla göre tonaj bazında %37 ve
adet bazında da %37’lik bir artışla gemi inşacı ülkeler arasında dikkat çekici bir yükseliş göstermiştir. Aralık 2008 sipariş defteri (5.48 Milyon DWT) ile Aralık 2009 sipariş defteri (5.41 Milyon DWT) karşılaştırıldığında, Hindistan global ekonomik krizden en az etkilenen ülkelerden biri durumundadır. Verilere bakıldığında, Aralık 2008’den bu yana sipariş defterindeki birçok geminin inşa edilmeye başlamasıyla, meydana gelmesi gereken rakamsal düşüş gözlenmemektedir. Bu durum göz önüne alındığında, şöyle bir yorum getirebilir. İnşa edilmeye başlanan siparişlerin üzerine, 2009 süreci baz alındığında, yeni siparişler gelmiş ve neredeyse hiç iptal edilen siparişi olmamıştır. Hindistan’ın 2011 yılı Aralık sonu itibariyle 98 gemi ve 2.8 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır.
Filipinler; Nisan 2008 ayı sipariş defteri 8.01 milyon DWT iken, Ekim-2008 ayı verilerinde tonaj bazında
%23’lük bir artış gösterdiği görülmektedir. Aralık 2009’da 11.17 Milyon DWT ile global ekonomik krizi gemi inşa konusunda es geçen, hatta yükselişine devam eden ülkelerdendir. Filipinler’in sipariş defterinde 2009 yılı itibariyle 113 adet gemi bulunmaktadır. Bu siparişlerin büyük bir oranı Tsuneishi Tersanesi tarafından alınmıştır. Bir düzineden fazlası HHIC Tersanesi tarafından alınmıştır ki bu rakam Filipinler dökme yük sipariş defterinin %65’ine denk gelmektedir. Ancak, her ne kadar Filipinler ekonomik krizden hiç etkilenmemiş gözükse de, hızlı feribot inşası olan bir tersane çalışmasını durdurmak zorunda kalmıştır. Bunun sebebi, 2. el gemilere göre yeni inşaların maliyetli olmasıdır. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 80 adet toplam 9.3 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır
Brezilya; dünya gemi inşa sıralamasında Aralık 2008 sipariş defteri 3.24 Milyon DWT ile 9. sırada iken.
Aralık 2009’da dünya gemi inşa sipariş defteri baz alındığında, verilere göre global ekonomik krizden etkilenmemiştir. Brezilya, 3.58 Milyon DWT ile dünya gemi inşa sipariş defteri sıralamasında 7. sırada yer alarak yükseliş göstermiştir. Fakat, sipariş defteri adet bazında, dünya sıralamasında ilk 10’a girememiştir. Sipariş defteri verilerine göre Brezilya, adeti az ancak DWT’si yüksek gemilerin siparişini almaktadır. Bunların dışında Brezilya tersaneleri ve denizcilik endüstrisi devlet teşvik sisteminden faydalanarak (Ticari Denizcilik) fonuna ekstra 8 milyar $ yardım alacaktır. Mevcut devlet teşviki ile yeni gemi inşası ertelenmiş birçok sipariş ilerleme gösterecektir ve tersaneler yatırımlarına devam edilebilecektir. Ayrıca Petrobras firması 10 adet gemi için uzun vadeli kira sözleşmesi kararı almıştır. Böylece Brezilya’da tersanelerin sipariş alımını gerçekleşebilecektir. 15 yıllık kira sözleşmesi ile anlaşma yapan armatörler Brezilya tersanelerine 3 adet tanker, 3 adet depo tankeri, 3 adet küçük kuru yük gemisi ve 7.000 m³ gaz tankeri sipariş etmiştir. Petrobras, inşa edilecek gemilerin yerel tersaneler
10
tarafından yapılması gerektiğini iletmiştir. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 49 adet toplam 3.7 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır.
b. DÜNYA GEMİ İNŞA SANAYİNİN İNCELENMESİ 1,2,3 (1) 2000 – 2011 Yılları Arasında Gemi İnşa Ülkelerinin Analizi
Navlun fiyatlarının %300 artış yükseliş gösterdiği 2000 yılından itibaren canlanan piyasada tersaneler siparişlerini artırmalarına rağmen, maliyetlerdeki artış sebebiyle karlılıklarını aynı oranda arttıramamışlardır.
2002-2008 yılı fiyatlarındaki yükselişe rağmen gemi talebi bu dönemde yüksek seyretmiş, Asya’daki tersanelerin tamamen dolu olmasının sonucu olarak, Batı Avrupalı tersaneler güçlü Avro’ya rağmen oldukça önemli sayıda sipariş almışlardır. Ancak, 2008 Kasım ayından bu yana alınan siparişler ya ileriki tarihlere ötelenmiş ya da iptal olmuştur. Bunun sebebi, dünya ticaretindeki azalmaya bağlı olarak navlun fiyatlarının düşmesi ile deniz taşımacılığının krize girmesi ve armatörlerin bundan dolayı yeni gemiye ihtiyaç duymamaları sonucu, siparişlerini ertelemeleri veya iptal etmeleridir.
Mevcut durumdan yola çıktığımızda, navlun fiyatlarının yükselmesi, armatörlerin yeni gemi inşa taleplerini arttırıp, tersanelerin de bu talepleri karşılaması ile siparişlerin artması bağlantısı kurulmaktadır.
Finansal anlamda, USD’nin EURO karşısında düşük seviyelerde seyretmesine rağmen siparişlerdeki artışlar, gemi inşa sürelerinin kısalması ve tersanelerin kapasite artışları ile 2007 yılının dünya tersaneleri için en karlı yıl olduğu değerlendirilmektedir. 2008 sonlarına doğru da bu karlılık devam etmiştir.
Karlılığın en fazla olduğu 2007-2008 döneminde, Batı Avrupalı tersaneler Doğu Avrupa tersanelerini taşeron olarak kullanmış olmalarına rağmen, Doğu Avrupa tersaneleri de konteynır ve Ro-Ro gemilerine olan büyük taleplerle geniş ölçüde sipariş almışlardır.
Dünya gemi inşa sektörünün üretimlerini, gemilerin karmaşıklığına bağlı olarak üç ana segmentte değerlendirmek mümkündür;
1. Düşük karmaşık yapılı gemiler, 2. Orta karmaşık yapılı gemiler, 3. Yüksek karmaşık yapılı gemiler,
Bu sınıflandırma ışığında, sektördeki ülkelerin pazar alanlarının farklılıkları rahatlıkla görülebilmektedir.
Ülkemiz bu dağılımda, özellikle ürettiği kimyasal tankerler, mega ve süper yatlarla Japonya ile birlikte yüksek karmaşık yapılı gemiler segmentinde değerlendirilip, üst sıralarda yer almaktadır.
Veri kaynağı: 1 Platou Report, Fairplay
2 9.Kalkınma Planı Gemi İnşa Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu
3 Clarkson
11
Kore tersaneleri 2006 yılındaki tüm siparişlerin yüzde 42’sini almış ve yıl sonunda toplam sipariş defterinin yüzde 44’üne sahip olmuşlardır. Tankerler, konteynır gemileri ve LNG, Kore tersaneleri tarafından alınan siparişlerin yüzde 90’ına yakınını oluşturmuştur. Yıl sonunda sipariş defteri bir önceki yıla kıyasla yüzde 20 büyüme göstermiş ve teslimatları da son yıllarda kayda değer şekilde artarak 2006 ve 2007 yıllarında da devam etmiştir. Kore gemi inşa endüstrisi 2006 yılında yaklaşık 1.9 milyar $ ticaret fazlası üretim yapmış ve taşeronlar dahil 200.000 kişi istihdam etmiştir. Ekim 2008 tarihli verilere göre, %14’lük sipariş artışı ile toplam 2.390 adet ve 215.9 Milyon DWT ile dünya sıralamasında tonaj olarak birinci sıradaki yerini korumuştur. 2009 yılında ise 164.9 Milyon DWT ile dünya gemi inşa sıralamasında Çin’den sonra 2. sırada yer almıştır. 2008’de G. Kore 523 adet ve 32.5 Milyon DWT gemi teslim ederek, bu konuda dünya 1.si olarak yerini almaktadır. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 1.107 adet toplam 113 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır.
Japonya, Çin ve G. Kore’den sonra 3. durumdadır. Birinciliğini ilk önce 2007 yılında G. Kore’ye kaptırmıştır. Yeni siparişlerdeki toplam payı önceki seneye oranla %1 düşmesine rağmen, 2007 yılında tüm siparişlerin yüzde 42’sini almıştır. Ekim 2008 verilerinde, sipariş defterinde %0.35 yükselme göstererek toplam 1.507 Adet 104.92 milyon DWT ile bu ülke dünya sıralamasındaki yerini korumuştur. Aralık 2009’da Japonya sipariş defteri 92.3 Milyon DWT’dir. Verilere bakıldığında, Japonya gemi inşa sektörü ilk 3 büyük gemi inşa sektörünün içindedir ancak, gemi inşa konusunda global ekonomik krizin etkisini en çok hissettirdiği ülkelerin arasındadır. Japonya 2008’de 607 adet 27.8 Milyon DWT gemi teslimi gerçekleştirmiştir. 2009 yılında ise 600 adet geminin teslimi yapılmıştır. Ülke ekonomik krizle birlikte birçok sipariş ötelemesi ve gemi siparişi iptalleri yaşamaktadır. Ancak Japon tersaneleri şu an ileriki yılları düşünerek, aldığı sipariş defterinden ziyade üretim ve kaliteyi geliştirmeye konsantre olmuşlardır. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 893 adet toplam 62.4 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır.
Vietnam; tonaj bazında %0.82, adet bazında %16,5 oranında bir artış göstermiştir. Bu artış Aralık 2009 verilerinde, sipariş defterlerine göre bir milyon DWT’lik bir düşüş göstermektedir. Ülkenin gemi inşa üretimi sofistike gemiler üzerine değildir; handymax dökme yük gemileri ve genel kargo gemileri baskın durumdadır. Ayrıca römorkörlerden VLCC’lere (very-large crude carriers) kadar geniş aralıkta gemi tipleri de inşa edebilecek yapıdadır. 2009 yılında 1.8 milyon DWT’lik 168 gemi teslim etmiştir. Vietnam’ın gemi inşa sektöründeki teslimattaki gecikmeleri ve tecrübesiz iş gücü sektörde problemler meydana getirmiştir. Ancak, birçok ülkeye göre avantajlı ücretlendirmeleri bu eksiklikleri tamamlamaya yetmiştir. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 197 adet toplam 3.30 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır. Romanya; Nisan 2008 ayında 3.90 Milyon DWT olan sipariş defteri, Ekim 2008 ayında adet bazında
%1,16 artışla 86 gemiye, tonaj bazında %14 artışla 4.43 Milyon DWT’a yükselmiştir. Aralık 2009’da 2.94 Milyon DWT’ye gerilemiştir. Dünya yeni gemi inşa sıralamasında 9. sırada yer alarak Türkiye’nin üzerinde bir sıralamaya sahiptir. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 36 adet toplam 1.43 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır.
Tayvan; Nisan 2008’de 3,54 Milyon DWT olan sipariş defteri, Ekim 2008’de 3.29 Milyon DWT’a gerilemiş
olmasına rağmen, dünya sıralamasında Türkiye’nin üzerinde yer almaktadır. Aralık 2009’da 2.79 Milyon DWT’ye gerilemiş bulunmaktadır. Halen dünya sıralamasında Türkiye’nin üzerindeki sıralamasını korumaktadır. İnşa ettiği gemi tiplerine baktığımızda; konteynır gemileri Tayvan’ın neredeyse tüm gemi inşa üretim miktarını kapsamaktadır. 2005 yılından bu yana 70 adet teslim edilen gemilerin tamamı konteynır gemilerinden oluşmaktadır. Tayvan’da yapılan konteynır gemilerinin yarısı adanın yerel sahiplerinin, geri kalan kısmı ise Alman ve diğer Avrupalı armatörlerindir. Tayvan’da şu ana kadar sadece 14 panamax gemisi inşa edilmiştir. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 40 adet toplam 2.83 Milyon DWT siparişi bulunmaktadır. Almanya; Krizin etkilerinden gemi inşa sektörü en çok etkilenen ülkelerden biri olan Almanya, 2 yıl
öncesinden başlayarak, tersane yatırımlarını azaltıp, gemi inşa yan sanayisine (gemi ana makinesi gibi) yönlenmiştir. 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 22 adet toplam 188.308 DWT siparişi bulunmaktadır.
12
Hırvatistan tersanelerinin 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 18 adet toplam 507.505 DWT siparişi bulunmaktadır.
İtalyan tersanelerinin sipariş defterinde, 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 6 adet toplam 62.550 DWT gemi bulunmaktadır.
Polonya tersanelerinin sipariş defterinde, 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 13 adet toplam 59.380 DWT gemi bulunmaktadır.
Hollanda tersaneleri sipariş defterinde 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 41 adet toplam 275.358 DWT sipariş bulunmaktadır.
Amerika Birleşik Devleti sipariş defterinde, 2011 yılı Aralık sonu itibariyle, 7 adet toplam 389.936 DWT
sipariş bulunmaktadır.
(2) 2011 Yılı Dünya Gemi İnşa Sanayinin Analizi
a) Siparişler Aralık 2011 tarihi itibarıyla dünya tersanelerindeki siparişler tonaj ve adet olarak aşağıdaki tablolarda
sunulmuştur.
Tablo - 3
YILLARA GÖRE ALINAN SİPARİŞLER (Mill. DWT)
YILLAR GEMİ TİPLERİ
TOPLAM TANKER KİMYASAL TANKER KURU YÜK DİĞERLERİ
2002 17.7 1.6 21.9 8.4 49.6
2003 47.9 1.4 27.9 27.5 104.7
2004 34.0 2.2 28.8 28.1 93.1
2005 24.0 0.9 16.8 25.9 67.6
2006 74.7 6.8 39.0 25.7 146.2
2007 42.1 10.1 161.6 52.4 266.2
2008 47.4 2.7 91.4 20.4 161.9
2009 10.3 0.8 33.6 1.5 46.2
2010 38.5 1.6 83.5 10.8 134.4
2011 9.2 0.5 28.0 25.7 63.3
Kaynak: Platou
13
Grafik - 3
Tablo - 4
YILLARA GÖRE SİPARİŞ DEFTERİ (Mill. DWT)
YILLAR GEMİ TİPLERİ
TOPLAM TANKER KİMYASAL TANKER KURU YÜK DİĞERLERİ
2002 52.0 10.0 22.4 28.1 112.5
2003 45.3 10.8 30.3 23.1 109.5
2004 65.1 10.2 48.4 41.2 164.9
2005 72.0 11.6 60.6 56.2 200.4
2006 76.5 3.3 61.4 68.1 209.3
2007 128.7 11.0 78.9 80.0 298.6
2008 147.7 19.0 216.1 109.1 491.9
2009 164.0 18.4 286.3 95.6 564.3
2010 120.6 13.9 268.7 73.9 477.1
2011 113.4 9.7 246.5 56.4 426.0
Kaynak: Platou
14
Grafik - 4
2010-2011 YILINDA ÜLKELERE GÖRE TONAJ BAZINDA SİPARİŞLER Tablo - 5
Milyon DWT
ÜLKE ADI Aralık 2010 ÜLKE ADI ARALIK 2011
ÇİN 184.249 ÇİN 150.618
G. KORE 145.080 G. KORE 113.161
JAPONYA 74.929 JAPONYA 62.421
FİLİPİNLER 13.570 FİLİPİNLER 9.271
HİNDİSTAN 3.941 BİREZİLYA 3.683
VİETNAM 3.866 VİETNAM 3.304
BREZİLYA 3.673 TAYVAN 2.835
TAYVAN 2.622 HİNDİSTAN 2.753
ROMANYA 1.451 ROMANYA 1.430
TÜRKİYE 1.185 İRAN 0.837
İRAN 0.835 TÜRKİYE 0.779 Kaynak: Fairplay
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Tanker 52 45,3 65,1 72 76,5 128,7 147,7 164 120,6 113,4
Kimyasal T. 10 10,8 10,2 11,6 3,3 11 19 18,4 13,9 9,7
Kuru Yük 22,4 30,3 48,4 60,6 61,4 78,9 216,1 286,3 268,7 246,5
Diğer 28,1 23,1 41,2 56,2 68,1 80 109,1 95,6 73,9 56,4
050
100150200250300350
Dünya Gemi Tiplerine Göre Sipariş Defteri (Milyon DWT)
15
Grafik - 5
Grafik - 6
2010-2011 YILINDA ÜLKELERE GÖRE ADET BAZINDA SİPARİŞLER Tablo - 6
Adet
ÜLKELER ARALIK 2010 ÜLKELER ARALIK 2011
ÇİN 2762 ÇİN 2310
G. KORE 1382 G. KORE 1107
JAPONYA 1055 JAPONYA 893
VİETNAM 215 VİETNAM 197
HİNDİSTAN 140 HİNDİSTAN 98
TÜRKİYE 127 TÜRKİYE 95
FİLİPİNLER 62 RUSYA 81
BANGLADEŞ 58 FİLİPİNLER 80
HOLLANDA 51 BREZİLYA 49 Kaynak : Fairplay
ÇİN G. KORE JAPONYA FİLİPİNLER HİNDİSTAN VİETNAM BREZİLYA TAYVAN ROMANYA TÜRKİYE IRAN
DWT 184.249.08 145.080.34 74.929.027 13.570.965 3.941.430 3.866.991 3.673.292 2.622.280 1.451.737 1.185.805 835.250
0
20.000.000
40.000.000
60.000.000
80.000.000
100.000.000
120.000.000
140.000.000
160.000.000
180.000.000
200.000.000
2010 ARALIK DÜNYA SİPARİŞ SIRALAMASI
ÇİN G. KORE JAPONYA FİLİPİNLER BREZİLYA VİETNAM TAYVAN HİNDİSTAN ROMANYA iRAN TÜRKİYE
DWT 150.618.77 113.161.96 62.421.284 9.271.134 3.683.780 3.304.464 2.835.920 2.753.598 1.430.247 837.280 779.382
0
20.000.000
40.000.000
60.000.000
80.000.000
100.000.000
120.000.000
140.000.000
160.000.000
2011 ARALIK GEMİ SİPARİŞ DEFTERİ DÜNYA SIRALAMASI
16
Grafik - 7
Grafik - 8
ÇİN G. KORE JAPONYA VİETNAM HİNDİSTAN TÜRKİYE FİLİPİNLER BANGLADEŞ HOLLANDA BREZİLYA TAYVAN
ADET 2762 1382 1055 215 140 127 62 58 51 50 43
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
2010 ARALIK DÜNYA SİPARİŞ SIRALAMASI
ÇİN G. KORE JAPONYA VİETNAM HİNDİSTAN TÜRKİYE RUSYA FİLİPİNLER BREZİLYA BANGLADEŞ HOLLANDA
ADET 2310 1107 893 197 98 95 81 80 49 42 41
0
500
1000
1500
2000
2500
2011 ARALIK GEMİ SİPARİŞ DEFTERİ DÜNYA SIRALAMASI
17
DÜNYA TERSANELERİNDE ARALIK 2011 İTİBARİYLE SİPARİŞTE OLAN GEMİLERİN İNŞA YERİ VE
TİPLERİNE GÖRE DAĞILIMLARI (DWT OLARAK) Tablo - 7
İNŞA YERİ
DRY CARGO
CONTAINER
TANKER
BULKER
RO-RO
TOPLAM
ÇİN 5.801.315 12.151.414 27.162.296 105.193.359 310.390 150.618.774
GÜNEY KORE 1.622.750 33.881.454 46.229.978 30.945.768 482.010 113.161.960
JAPONYA 791.895 936.900 8.283.884 51.754.955 653.650 62.421.284
FİLİPİNLER - 548.800 642.919 8.079.415 - 9.271.134
BREZİLYA 10.900 151.200 3.361.680 160.000 - 3.683.780
VİETNAM 507.639 118.926 361.312 2.274.987 41.600 3.304.464
TAYVAN 8.500 2.414.920 6.500 406.000 2.835.920
HİNDİSTAN 153.428 - 4.900 2.564.800 30.470 2.753.598
ROMANYA 65.247 673.520 134.800 556.680 - 1.430.247
İRAN 2.000 119.480 710.800 - 5000 837.280
TÜRKİYE 155.450 81.900 500.532 38.000 3.500 779.382
RUSYA 170.236 - 472.846 - - 643.642
HIRVATİSTAN 24.400 - 214.005 259.100 10.000 507.505
U.S.A 38.576 - 324.760 - 26.600 389.936 Kaynak: Fairplay
DÜNYA TERSANELERİNDE ARALIK 2011 İTİBARİYLE
SİPARİŞTE OLAN GEMİLERİN İNŞA YERİ VE TİPLERİNE GÖRE DAĞILIMLARI (ADET OLARAK)
Tablo - 8
İNŞA YERİ
DRY CARGO
CONTAINER
TANKER
BULKER
RO-RO
TOPLAM
ÇİN 359 240 400 1284 27 2.310
GÜNEY KORE 34 315 400 337 21 1.107
JAPONYA 66 12 143 633 39 893
VİETNAM 102 9 20 64 2 197
HİNDİSTAN 23 - 2 67 6 98
TÜRKİYE 22 6 63 2 2 95
RUSYA 27 - 52 - 2 81
FİLİPİNLER - 8 6 66 - 80
BREZİLYA 1 4 42 2 - 49
BANGLADEŞ 42 - - - - 42
HOLLANDA 41 - - - - 41
TAYVAN 1 36 1 2 - 40
ROMANYA 17 7 5 7 - 36
ENDONEZYA 7 1 15 2 6 31 Kaynak: Fairplay
18
Buna göre; 2010-2011 YILLARINDA DÜNYA TERSANELERİNDEKİ
SİPARİŞ ARTIŞ - DÜŞÜŞ ORANLARI
Tablo - 9 DEĞİŞİM ORANI (%)
ÜLKELER ADET BAZINDA TONAJ BAZINDA
ÇİN -16 -18
GÜNEY KORE -20 -22
JAPONYA -15 -17
VİETNAM -8 -15
HİNDİSTAN -30 -30
FİLİPİNLER +29 -32
TÜRKİYE -25 -29
Denizcilik sektörünün dünya çapındaki yayınlarından olan Fairplay verilerine göre 2008-2009 yılları arasında sipariş alımlarında çeşitli ülkelerde yükselişler olduğu ve bu yükseliş grafiğinin 2009-2010 yılında düşüş gösterdiği görülmüştür. Türkiye Tersanelerinde 2011 yılında 2010 yılına göre, adet bazında %25’lik, tonaj bazında ise %29’luk bir düşüşün olduğu görülmektedir. Bu düşüş 2009-2010 yılları arasında sırasıyla %21 ve %22 seviyelerindeydi.
b) Teslim Edilen Gemiler
2000 – 2011 YILLARI ARASINDA DÜNYA TERSANELERİNDE TESLİM EDİLEN GEMİLERİN
TİPLERİNE GÖRE DAĞILIMLARI
Tablo - 10
Dünya Tersanelerinde Teslim Edilen Gemiler (Milyon DWT)
Yıllar Tanker Dökme Yük Gemisi Kimyasal Tanker Diğerleri Toplam
2000 19.2 13.6 1.7 8.5 43.0
2001 13.1 20.6 0.2 10.5 44.4
2002 22.7 13.6 0.8 10.4 47.5
2003 27.9 11.8 2.0 11.4 53.1
2004 26.4 18.3 0.8 11.9 57.4
2005 28.0 22.3 1.5 13.8 65.6
2006 23.0 25.5 2.4 20.3 71.2
2007 28.0 28.6 3.0 23.7 83.3
2008 33.2 22.9 2.9 28.4 87.4
2009 45.7 48.3 2.2 28.5 124.7
2010 38.9 80.6 1.7 23.3 144.5
2011 39.7 99.2 1.0 23.7 163.6 Kaynak: Platou Report
19
Grafik - 9
Grafik - 10
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Tanker 19,2 13,1 22,7 27,9 26,4 28 23 28 33,2 45,7 38,9 39,7
Kimyasal T. 1,7 0,2 0,8 2,0 0,8 1,5 2,4 3,0 2,9 2,2 1,7 1,0
Dökme Yük 13,6 20,6 13,6 11,8 18,3 22,3 25,5 28,6 22,9 48,3 80,6 99,2
Diğerleri 8,5 10,5 10,4 11,4 11,9 13,8 20,3 23,7 28,4 28,5 23,3 23,7
020406080
100120
Dünya Teslim Edilen Gemiler Tiplerine Göre (Mill. DWT)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Milyon DWT 43,0 44,4 47,5 53,1 57,4 65,6 71,2 83,3 87,4 124,7 144,5 163,6
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
140,0
160,0
180,0
Dünya Teslim Edilen Gemi Rakamları
20
Tablo - 11
TONAJLARINA GÖRE DÜNYADA TESLİM EDİLEN TANKERLER (KİM. TANKERLER DAHİL) Mill. DWT
YILLAR 10-69.999 70-119.999 120-199.999 200.000 + TOTAL
2002 3.3 4.5 3.3 12.4 23.5
2003 5.2 9.7 4.2 10.7 29.8
2004 5.8 8.6 3.7 9.1 27.2
2005 6.7 9.6 4.0 9.1 29.4
2006 8.1 7.9 4.0 5.5 25.5
2007 9.4 8.6 4.2 9.5 31.7
2008 11.2 10.3 2.2 12.4 36.1
2009 16.4 7.3 13.3 11.0 48.0
2010 8.4 9.9 5.7 16.6 40.6
2011 5.9 8.4 7.0 19.4 40.7 Kaynak: Platou Report
Grafik - 11
c) Gelecekte Ne Olacak?
Dünya denizcilik sektörünün önemli yayınlarında, yakıt tasarrufu için geliştirilmiş projeler sayesinde milyonlarca dolar tasarruf edilebileceği ve doğal hayata daha az gaz salınımı ile fayda sağlanabileceği, ancak tersanelerin bu yeni dizaynlara şu an için engel olduğu yönünde armatörlere atfen verilen haberler yer almaktadır. Bu yüzyılın en önemli konularından birinin, iyi projeler üretilerek gemi emisyonlarından tasarruf edilmesi olacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca konteyner gemilerinde, baş taraf ve endaze formu ile oynayarak yakıt tasarrufu yapma çabalarından behsedilmektedir.
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Milyon DWT 23,5 29,8 27,2 29,4 25,5 31,7 36,1 48,0 40,6 40,7
0
10
20
30
40
50
60
TONAJLARINA GÖRE DÜNYADA TESLİM EDİLEN TANKERLER (KİMYASAL T. DAHİL)
21
Bir İtalyan işletmecinin yakıt tasarruflu gemi inşası için Çin’de 267.6 milyon Dolarlık sözleşmeye imza attığı, sektörün yayın organlarında yer alan haberler arasındadır. Bu kapsamda, Handysize piyasasının gelecekte büyüme için büyük bir kapasiteye sahip olduğu da belirtilmektedir.
Önümüzdeki dönemde eko-friendly gemiler, yani yakıt tasarrufu sağlayacak tekne formuna sahip ve çevre
şartlarına (balast water treatment, sülfür atımı, boyama şartlarına) uygun gemilere yönelik talebin artacağı beklenmektedir.
Dünya Gemi, Yat İnşa ve Onarım Sanayinde ülkeler, önemli rekabet koşulları altında çalışmak durumundadırlar. Bu rekabet koşulları, aşağıdaki nedenlerden dolayı daha da zorlayıcı hale gelmiştir;
Dünya ekonomisindeki belirsizlikler,
Yeni inşa fiyatlarındaki düşmeler,
Gemi inşa piyasasına büyük alt yapı ile giren yeni ülkeler (Çin, Tayvan),
Dünya çapında kapasite fazlası,
Normal rekabet koşullarını engelleyen destek ve teşvikler,
Teknolojik gelişmeler ve verimlilik arttırma zorunlulukları,
Yeni tip eco-friendly gemi dizaynları geliştirilmesi ve tersanelerde verimlilik artışı sağlama zarureti
ortaya çıkması.
Türkiye gemi inşa sanayi; bu rekabet koşullarını ve zorlukları aşmak için büyük çaba göstererek sadece 2007-2008 yıllarında 700 milyon $’lık eğitim ve teknolojik yatırımları ile kalitede dünya standartlarına uygun üretimleri, düşük kar marjı gibi faktörleri çok iyi değerlendirmiş; küçük ve orta boy kimyasal tanker inşasında dünya sipariş defteri incelendiğinde, Nisan 2008 ayına kadar dünya sıralamasında adet bazında 1inci sıraya, tonaj bazında 5inci sıraya yükselmiştir. Fakat, ekonomik krizin etkileri ülkemiz tersanelerini çok ağır etkilemiştir. Özellikle siparişlerin iptali, armatörlerin inşa ettirdikleri gemilerin teslim tarihlerini uzatmaları için tersanelere taleplerde bulunması gibi etkenler ve yapılan yatırımların şu an mevcut sebeplerden finansal geri dönüşümü olmamasından dolayı, tersaneleri olumsuz yönde etkilemiştir ve etkilemeye devam etmektedir. Aralık 2009 itibariyle Tersanelerimiz dünya sipariş defteri sıralamasında 10. sıralara gerileme göstermiştir. 2011 yılı Aralık ayı verilerine göre ise 11. sırada bulunmaktadır (Kaynak: Fairplay).
Ayrıca, Türkiye Tersaneleri, içinde bulunulan dönemde, yaşanan küresel ekonomik kriz ile başlayan sorunlar ve dünya ülkelerinin tersanelerine sağladığı % 50’lere varan devlet destekleriyle mücadele etmek zorundadır. Bu koşullar içerisinde ülkemiz tersanelerinin rekabet edebilirliği oldukça zora girmiş durumdadır.
7. TÜRKİYE GEMİ İNŞA SANAYİNİN DURUMU
a. Teslim Edilen Gemiler
Türkiye Tersaneleri, 1995 – 2001 yılları arasında toplam 836.000 DWT’luk 166 adet geminin, 2002-2011 Yılları arasında ise 4.206.000 DWT’luk 720 adet geminin teslimini gerçekleştirmiştir.
22
Grafik - 12
b. Sipariş Defteri
(1) Dünya ve Türkiye Tersanelerindeki Siparişlerin Mukayesesi; Fairplay verilerine göre, 2011 yılı sipariş defterlerinde, bir önceki yıla göre;
Filipinler’de adet bazında %29 oranında yükseliş olmasına rağmen, tonaj bazında %32 oranında düşüş olduğu,
Çin, Güney Kore, Japonya, Vietnam, Hindistan gibi ülkelerin de sipariş defterlerinde düşüş olduğu görülmektedir.
Keza Türkiye Tersanelerinde de hem adet bazında %25, hem de tonaj bazında %29 oranında önemli bir düşüşün olduğu görülmektedir. 2009-2010 yılına bakıldığında ise bu oranlar bir önceki yıla göre adet bazında %21, tonaj bazında %22 idi.
Ülkemiz Tersanelerine 2002 yılı sipariş defteri yönünden baktığımızda 320 bin DWT iken, global ekonomik krizin etkilerini göstermeye başladığı 2008 yılında bu rakam 3.11 milyon DWT’ye kadar yükselme göstermişti. Ancak, Aralık 2010’da 1.18 milyon DWT’ye gerileme göstermiş; Aralık 2011 itibariyle ise 779.382 DWT mertebesine gelmiştir.
2002 yılında 38 olan faaliyetteki tersane sayısı günümüzde 71 adede ulaşmıştır.
Tersanelerimiz; dünya sıralamasında 2002 yılında yirmi üçüncü iken;
2007 yılı sonunda 3.356.000 DWT ile altıncı sıraya yükselmiş, Ekim – 2008 ayı itibarıyla 3.110.000 DWT ile onuncu sıraya gerilemiş, Aralık – 2010 ayı itibarıyla 1.185.805 DWT ile onuncu sıradaki yerini korumuş ve Aralık 2011 itibariyle de 779.382 DWT ile onbirinci sırada bulunmaktadır.
(2) Türkiye Tersanelerinin Resmi Verilerine Göre Sipariş Defteri:
Fairplay Dergisinin Ekim-2008 ayı verilerine göre 3.110.000 DWT olarak gösterilen Sipariş Defteri bilgilerine rağmen, 06 Kasım 2008 tarihi itibarıyla tüm tersanelerden alınan verilere göre;
0
200.000
400.000
600.000
800.000
1.000.000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
DWT 88.000 147.000 136.945 153.040 302.768 390.116 600.885 670.000 852.000 600.000 350.000 150.000
YILLARA GÖRE TÜRKİYE TESLİM EDİLEN GEMİ VE YATLAR
23
Kasım 2008- 2009 dönemi içerisinde sadece 20 adet yeni gemi siparişi alınabilmiştir. 2010 yılında 36 adet kesin sözleşmesi yapılan gemi olup, bunlardan %60’ından fazlası askeri gemi siparişleridir. Sipariş defteri baz alındığında;
Global ekonomik krizin etkilerini gösterdiği Kasım 2008 yılından, 2010 yılı sonuna kadar toplam 1.520.000 DWT’luk 110 adet geminin siparişi iptal edilmiş ve bu siparişlerden Türk Bayraklı olanlardan büyük bir kısmının inşa başlama tarihleri ise ileri bir tarihe ötelenmiştir.
c. Türkiye Tersaneleri Bakım-Onarım Değerleri Ülkemizin coğrafi konumu, bölge ülkelerindeki bakım onarım tersanelerinin yok denecek sayıda olması ve ülkemiz tersanelerinin kaliteli ve özverili faaliyetleri nedeniyle, 2000 yılında 4.856.168 DWT olan bakım onarım faaliyetleri 2007 yılında 8.500.000 DWT’a yükselmiştir. 2008 yılı itibarıyla 8.433.000 DWT’luk geminin bakım onarımı yapılmış, 2009 yılında ise bu rakam yine artış göstererek 10.260.400 DWT’a, 2010 yılında 10.707.057 DWT’a, 2011 yılında ise 13.071.654 DWT’a yükselmiş olup bu durum, ekonomik krizin etkilerini gösterdiği süreçte yeni gemi inşada büyük sorunlar yaşayan tersanelerimizin daha çok bakım-onarıma yönlendiklerini ortaya koymaktadır. TÜRKİYE TERSANELERİNİN YILLARA GÖRE BAKIM- ONARIM FAALİYETLERİ
Grafik - 13
Kaynak: GİSBİR
d. Tersane Yatırımları Türkiye’de faaliyette olan 71 adet tersanenin bir kısmı, halen tevsi ve modernizasyon çalışmalarını sürdürmektedir. Ancak küresel ekonomik kriz nedeniyle bankaların tersaneler üzerindeki yaptırımları ve ekonomik
24
krizin negatif etkileri ile tersaneler tevsi ve modernizasyon projelerini askıya alma sürecini başlatmış, bir kısım ise yatırımlarını ötelemek zorunda kalmışlardır. Bunun yanı sıra, ülkemizin çeşitli illerinde yeni olarak yatırımlarını gerçekleştirmeye çalışan toplam 57 adet tersanenin yatırımları da, yaşanan ekonomik kriz nedeniyle zora girmiş durumdadır.
8. DÜNYA DENİZ TİCARET FİLOSUNUN DURUMU VE SİPARİŞLER
KURU YÜK GEMİLERİNİN DÜNYA GENELİNDE 2008 YILINDAKİ SAYISI VE YAŞ DURUMU
10-39.999 DWT
(Handysize) 40-59.999 DWT
(Handymax) 60-79.999 DWT
(Panamax) 80-120.000 DWT (Mini Capesize)
120.000+ DWT (Capesize) Toplam
Yaş Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT
0-4 301 8.40 425 22.94 286 21.64 130 11.17 224 41.53 1366 105.67
5-9 256 6.99 320 16.05 301 22.37 26 2.33 134 23.27 1037 71.01
10-14 337 8.66 336 15.34 292 20.98 11 0.98 164 26.99 1140 72.95
15-19 129 3.43 100 4.51 115 7.98 6 0.58 126 21.35 476 37.85
20-24 504 15.04 209 9.24 137 9.21 5 0.46 89 16.37 944 50.32
25+ 1130 29.31 132 6.16 240 15.94 21 1.97 63 9.57 1586 62.95
Toplam 2657 71.83 1522 74.24 1371 98.12 199 17.49 800 139.08 6549 400.75
KURU YÜK GEMİLERİ SİPARİŞ
10-39.999 DWT (Handysize)
40-59.999 DWT (Handymax)
60-79.999 DWT (Panamax)
80-120.000 DWT (Mini Capesize)
120.000+ DWT (Capesize) Toplam
Yıl Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT
2008 73 2.19 89 4.86 26 1.98 23 2.09 27 5.73 238 16.85
2009 185 5.68 219 12.14 59 4.42 75 6.69 132 24.95 670 53.88
2010 189 6.27 284 15.9 54 4.12 159 13.37 281 51.27 967 90.93
2011 145 4.83 195 10.98 53 3.90 121 12.5 140 28.81 654 61.02
2012/2013 47 1.63 39 2.22 16 1.03 49 4.90 57 14.13 208 23.91
Toplam 639 20.6 826 46.1 208 15.45 427 39.55 637 124.89 2737 246.59
Kaynak: Lloyds Shipping Economist
Kriz öncesi 2008 yılı itibariyle, dünyada handysize tonajdaki (10.000 – 39.999 DWT) kuruyük gemilerinin
15-19 ve üzeri yaşta olanlarının adedi 1763 olup, bu sayının aktif toplam filonun %50’sinden fazla olduğu
görülmektedir.
Bu tonajda 2012/2013 yılına kadar teslim edilmesi siparişe bağlanmış 639 adet geminin filoya girecek
olmasına rağmen, yaşlılık oranı halen %50’ler civarındadır. Tersanelerimizde 2008 - 2012 yılları arasında ancak 20.000 DWT 2 adet general cargo gemisi ve 25.000
DWT 2 adet bulk carrier inşaatı gerçekleştirilmiş; diğerleri tanker olan 170 adet civarında gemi inşa edilmiştir.
25
HAM PETROL TANKERLERİNİN DÜNYA GENELİNDE 2008 YILINDAKİ SAYISI VE YAŞ DURUMU
10-49.999 DWT
(Handy) 50-74.999 DWT
(Panamax) 75-119.999 DWT
(Aframax) 120-199.999 DWT
(Suezmax) 200.000+ DWT
(VLCC) Toplam
Yaş Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT
0-4 12 0.39 54 3.78 246 26.50 113 17.86 128 39.30 553 87.84
5-9 15 0.31 24 1.66 170 17.86 104 15.97 172 52.27 485 88.06
10-14 13 0.21 4 0.26 86 8.60 57 8.34 83 24.23 243 41.64
15-19 14 0.21 17 1.14 108 10.51 71 10.45 100 27.69 310 50.00
20-24 25 0.43 18 1.17 57 5.35 12 1.68 23 5.84 135 14.47
25+ 35 0.52 18 1.10 16 1.44 23 3.33 14 4.09 106 10.48
Toplam 114 2.07 135 9.11 683 70.26 380 57.63 520 153.42 1832 292.49
HAM PETROL TANKERLERİ SİPARİŞ
10-49.999 DWT (Handy)
50-74.999 DWT (Panamax)
75-119.999 DWT (Aframax)
120-199.999 DWT (Suezmax)
200.000+ DWT (VLCC) Toplam
Yıl Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT
2008 0 0.00 10 0.59 24 2.63 15 2.34 22 6.88 71 12.44
2009 2 0.10 2 0.15 72 7.80 58 9.23 66 20.37 200 37.65
2010/11/12 4 0.15 10 0.71 79 8.69 83 13.7 152 44.81 328 68.06
Toplam 6 0.25 22 1.45 175 19.12 156 25.27 240 72.06 599 118.15
Kaynak: Lloyds Shipping Economist
ÜRÜN TANKERLERİNİN DÜNYA GENELİNDE 2008 YILINDAKİ SAYISI VE YAŞ DURUMU
10-24.999 DWT
(Sub-handy) 25-39.999 DWT
(MR1) 40-59.999 DWT
(MR2) 60-79.999 DWT
(LR1) 80.000 DWT +
(LR2) Toplam
Yaş No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT
0-4 43 0.07 51 1.80 179 0.28 130 9.34 19 2.08 422 1.33
5-9 18 0.60 36 1.26 66 8.50 32 2.24 29 2.92 181 22.32
10-14 24 0.30 26 0.89 44 3.00 6 0.42 16 1.59 116 9.72
15-19 11 0.34 43 1.41 55 2.02 12 0.82 10 1.04 131 5.26
20-24 28 0.16 58 1.90 35 2.45 27 1.81 11 1.06 159 5.88
25+ 111 0.52 74 2.43 35 1.58 8 0.51 0 0.00 228 6.86
Toplam 235 1.99 288 9.69 414 17.83 215 15.14 85 8.69 1237 51.37
ÜRÜN TANKERLERİ SİPARİŞ
10-24.999 DWT (Sub-handy)
25-39.999 DWT (MR1)
40-59.999 DWT (MR2)
60-79.999 DWT (LR1)
80.000 DWT + (LR2) Toplam
Yıl Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT
2008 22 0.16 13 0.51 68 3.21 32 2.05 4 0.46 139 6.39
2009 18 0.25 4 0.16 85 4.12 72 5.06 28 3.15 207 12.74
2010/11/12 11 0.16 28 1.21 81 3.86 48 3.23 53 5.96 221 14.42
Toplam 51 0.57 45 1.88 234 11.19 152 10.34 85 9.57 567 33.55
Kaynak: Lloyds Shipping Economist
26
KİMYASAL /PETROL TANKERLERİNİN DÜNYA GENELİNDE 2008 YILINDAKİ SAYISI VE YAŞ DURUMU
10-24.999 DWT
(Sub-handy) 25-39.999 DWT
(MR1) 40-59.999 DWT
(MR2) 60-79.999 DWT
(LR1) 80.000 DWT +
(LR2) Toplam
Yaş No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT
0-4 254 3.85 123 4.39 229 10.71 0 0.00 4 0.41 610 19.36
5-9 85 1.38 77 2.70 63 2.85 2 0.13 1 0.10 228 7.16
10-14 67 0.94 42 1.43 56 2.49 0 0.00 0 0.00 165 4.86
15-19 34 0.53 11 0.36 11 0.46 1 0.07 5 0.42 62 1.85
20-24 37 0.59 20 0.63 39 1.74 1 0.07 12 1.00 109 4.03
25+ 45 0.72 33 1.18 9 0.41 0 0.00 0 0.00 87 2.31
Toplam 522 8.01 306 10.69 407 18.66 4 0.27 22 1.93 1261 39.57
KİMYASAL/PETROL TANKERLERİ SİPARİŞ
10-24.999 DWT (Sub-handy)
25-39.999 DWT (MR1)
40-59.999 DWT (MR2)
60-79.999 DWT (LR1)
80.000 DWT + (LR2) Toplam
Yıl Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT Adet M. DWT
2008 84 1.21 13 0.46 28 1.30 0 0.00 0 0.00 125 2.97
2009 64 0.76 19 0.72 83 4.00 0 0.00 4 0.42 170 5.90
2010/11/12 43 0.71 50 1.61 131 6.13 2 0.16 1 0.11 227 8.72
Toplam 191 2.68 82 2.79 242 11.43 2 0.16 5 0.53 522 17.59
Kaynak: Lloyds Shipping Economist
KİMYASAL (Pure Chemical) TANKERLERİN DÜNYA GENELİNDE 2008 YILINDAKİ SAYISI VE YAŞ DURUMU
10-24.999 DWT (Sub-Handysize)
25-39.999 DWT (Handysize)
40-59.999 + DWT (Handymax) Toplam
Yaş No M. DWT No M. DWT No M. DWT No M. DWT 0-4 110 1.75 41 1.35 39 1.84 190 4.93 5-9 55 0.95 43 1.46 35 1.56 133 3.98 10-14 27 0.40 10 0.34 3 0.13 40 0.87 15-19 16 0.25 11 0.34 3 0.12 30 0.71 20-24 21 0.33 5 0.17 3 0.14 29 0.64 25+ 24 0.42 22 0.76 7 0.31 53 1.49 Toplam 253 4.10 132 4.42 90 4.10 475 12.62
KİMYASAL TANKER SİPARİŞ
10-24.999 DWT (Sub-Handysize)
25-39.999 DWT (Handysize)
40-59.999 + DWT (Handymax) Toplam
Yıl Adet M.DWT Adet M.DWT Adet M.DWT Adet M.DWT 2008 42 0.71 15 0.47 4 0.18 61 1.36
2009 76 1.20 24 0.76 10 0.43 110 2.39 2010/11/12 31 0.47 29 0.84 33 1.44 93 2.75 Toplam 149 2.38 68 2.07 47 2.05 264 6.5 Kaynak: Lloyds Shipping Economist
Tablolardan da görüleceği gibi, dünya filosunda, gerek Product Tankerlerde ve gerekse Chemical/Oil
Tankerlerde 10.000 – 24.999 DWT aralığında filo yaşlılığı görülmemektedir. 2000 yılı ve 2012 yılları arasında tersanelerimizde yaklaşık 170 adet 3.000 DWT ~ 20.000 DWT aralığında kimyasal tanker üretilmiştir.
27
2010 yılı Aralık ayına gelindiğinde, dünyadaki Bulk Carrier filosunun adet ve tonaj olarak siparişleri ile yaş profili Clarkson Research Services raporunda aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
DÖKME YÜK GEMİLERİ YILLARA GÖRE SİPARİŞLER (ADET)
YIL
DWT 2007 2008 2009 2010
2010
Adet Adet Adet Adet Yüzde (%)
10.000-14.999 22 20 19 17 7
15.000-19.999 43 33 22 21 6
20.000-24.999 54 62 40 41 9
25.000-29.999 109 142 121 89 11
30.000-34.999 439 536 476 371 62
35.000-39.999 158 277 272 318 67
Toplam Handysize 825 1.070 950 857 29
40.000-44.999 4 1 3 2 0
45.000-49.999 25 23 19 86 17
50.000-59.999 813 1009 871 726 65
Toplam Handymax 842 1.033 893 814 39
60.000-69.999 57 89 90 83 19
70.000-79.999 177 175 160 203 21
80.000-89.999 270 347 335 405 170
90.000-99.999 132 197 200 186 169
Toplam Panamax 636 808 785 877 50
100.000-119.999 76 113 108 104 347
120.000-159.999 - 3 3 3 1
160.000-199.999 479 601 521 393 59
200.000-254.999 65 92 87 108 92
255.000-319.999 47 56 47 41 61
320.000 + 6 21 36 39 557
Toplam Capesize 673 886 802 688 62
TOPLAM 2.976 3.797 3.430 3.236 41
Kaynak: Clarkson Research Services
DÖKME YÜK GEMİLERİ YILLARA GÖRE SİPARİŞLER (TONAJ)
YIL DWT 2007 2008 2009 2010
2010
M. DWT M. DWT M. DWT M. DWT Yüzde (%)
10.000-14.999 0.3 0.3 0.3 0.2 7
15.000-19.999 0.8 0.6 0.4 0.4 6
20.000-24.999 1.2 1.4 0.9 0.9 9
25.000-29.999 3.1 4.0 3.4 2.5 11
30.000-34.999 14.2 17.4 15.5 12.1 62
35.000-39.999 5.7 10.1 9.8 11.5 64
Toplam Handysize 25.3 33.8 30.3 27.6 34
40.000-44.999 0.2 0.0 0.1 0.1 0
45.000-49.999 1.2 1.1 0.9 4.0 16
50.000-59.999 45.7 57.0 49.3 41.1 67
Toplam Handymax 47.1 58.1 50.3 45.2 43
60.000-69.999 3.5 5.4 5.5 5.1 17
70.000-79.999 13.4 13.3 12.2 15.4 22
80.000-89.999 22.3 28.6 27.6 33.2 166
90.000-99.999 12.3 18.4 18.7 17.4 170
Toplam Panamax 51.5 65.7 64.0 71.1 54
100.000-119.999 8.6 13.0 12.4 11.8 360
120.000-159.999 - 0.40 0.4 0.4 1
160.000-199.999 85.1 106.9 92.7 70.2 60
200.000-254.999 14.5 20.3 19.2 23.4 93
255.000-319.999 14.1 16.8 14.1 12.4 66
320.000 + 2.2 8.0 14.1 15.3 660
Toplam Capesize 124.5 165.4 152.9 133.5 67
TOPLAM 248.4 323.0 297.5 277.4 54
Kaynak: Clarkson Research Services
28
DÖKME YÜK GEMİLERİ DWT/YAŞ PROFİLİ
YAŞ DWT
20+ 15-19 10-14 5-9 0-4 20+ 15-19 10-14 5-9 0-4
% % % % % Adet Adet Adet Adet Adet
10.000-14.999 47 8 16 12 17 111 18 39 29 41
15.000-19.999 53 8 12 8 19 161 24 36 25 58
20.000-24.999 45 16 17 3 18 190 70 74 13 78
25.000-29.999 35 14 15 10 25 288 117 126 85 207
30.000-34.999 19 1 8 14 57 144 11 57 105 424
35.000-39.999 55 5 3 7 31 289 24 17 35 164
40.000-44.999 65 23 9 1 2 270 97 36 6 7
45.000-49.999 17 29 35 10 10 87 150 185 50 52
50.000-59.999 2 1 7 23 67 28 13 109 364 1059
60.000-69.999 64 18 3 1 14 264 76 13 5 57
70.000-79.999 4 12 33 26 25 46 126 355 273 262
80.000-89.999 3 1 3 18 75 11 5 10 68 283
90.000-99.999 6 4 3 5 81 14 9 7 12 180
100.000-119.999 4 4 3 90 3 - 3 2 70
120.000-159.999 36 54 9 1 61 92 15 1 -
160.000-199.999 4 8 12 18 58 32 70 110 165 519
200.000-254.999 13 7 3 21 56 19 10 4 31 82
255.000-319.999 26 39 36 23 35 - - 32
320.000 + 8 8 15 69 1 1 2 - 9
TOPLAM 2042 948 1198 1269 3584 Kaynak: Clarkson Research Services
- 20.000 / 25.000 DWT aralığındaki gemilerin %45’i yaşlanmış, %16’sı ise 5 yıl içinde yaşlılık sınırındadır.
- 35 ~ 39.99 DWT aralığındaki gemilerin %55 yaşlanmıştır.
- 40~ 45.000 DWT aralığındaki gemilerin %65’i yaşlanmış, %23’ü ise, 5 yıl içinde yaşlılık sınırına girecektir.
Tüm yaşlanmış ve yaşlanacak gemiler verimliliklerini kaybettikleri için 5 yıl içinde hurdaya satılacağı düşünülürse, 20.000 – 25.000 DWT aralığı ile 35.000 – 39.999 DWT aralığında Bulk Carrier gemi inşaatının rantabl olduğunu ve tüm bu tonajların ülkemiz tersanelerinde inşaatının mümkün olduğunu düşünürsek, bu tonajlarda geleceğin gemileri olan; eco-frendly gemi projeleri konusunda AR-GE çalışmalarına yoğunlaşmamız hayati önemdedir. - Dünya Deniz Taşımacılığı bir değişim içerisindedir ve Türkiye bu değişimden pay alabilecek her türlü imkana sahiptir. (bilgi, yatırım, AR-GE v.s.)
- Dünya tersanelerinden daha hızlı değişime ayak uydurma özelliğine sahiptir. Dünyadaki tersaneler standart design ve seri üretim gemi inşa sistemi ile üretim yapmaktadır.
29
Aşağıdaki tablolarda, dünyada önde gelen tersanelerde 2002 – 2011 yılları arası inşa edilip teslim edilen handy tonajdaki gemiler ve yakıt tüketimleri ile bugünlerde bazı tersane ve dizayn firmalarının ürettiği benzer handy tonajdaki gemilerin yakıt tüketimleri verilmiştir.
ESKİ TİP DİZAYNLARDAN BAZILARI
BULKER IMABARI 28K KOREAN SHIPYARD
ONOMICHI DOCKYARD CO. LTD.
GRONTMIJ CARL BRO A/S SEA HORSE 35
DIAMOND 34
LOA (m) 169.60 181.10 171.90 180.00 180.00
Breadth (m) 27.20 30.00 28.00 30.00 30.00
Depdth (m) 13.80 14.60 15.00 14.70 14.70
Draught (m) 9.75 9.80 10.35 10.10 9.75
Deadweight (mt) 28.250 34.000 32.000 35.000 34.000
Hold Capacities (m3) 36.900 47.000 41.600 46.700 45.500
Main Engine MAN B&W 6S42MC (Mark )
MAN B&W 6S46MC-C8
MITSUBISHI 6UEC45LSE
MAN B&W 5S50MC-C8
MAN B&W 6S46MC-C
Speed (knots) 14.2 14.8 14.0 14.0
Total Daily F.O.C. (mt/day)
24.7 28.2 29.8 29.4 29.5
Cargo Cranes 4x30.5 mt 4x30.0 mt 4x30.0 mt 4x30.0 mt 4x30.0 mt
Classification ClassNK BV ClassNK DNV DNV
Kaynak: Cass Technava Maritime
YENİ TİP ECO-FRIENDLY DİZAYNLARI
HANDYSIZE COMPARISON TABLE
YARD SAMJIN (SH) COSCO DAESUN SEEHORSE B. DELTA37 STX DALIAN YZJ JIANGSU ZHENGHE
Type 36.000 35.000 35.000 35.000 40.000 35.000 40.000 38.000 37.000
Capacity 47.500 49.000 46.900 46.700 50.000 47.700 51.000 48.500 49.200
LoA 181.0 m 179.99 182 180 179.9 182 179.98 179.99 182.66
Beam 30.0 m 30 30 30 30 30 30 30 28.8
Draft (d)/(s) 9.5 – 10.1 m 9.5-10.1 10 10.1 - 10.65 9.5-10.5 9.5-10 9.5-10.5 9.5-10.5 9.8-10.58
M/E B&W 5S50ME-
B9.2 (Tier II)
B&W 6S46MC-
C8.1
MAN B&W
5S50ME-B9.2
MAN B&W 5S50ME-
B9.2T II
MAN 5S50ME-
B9 (Tier II)
STX MAN 6S46ME-B9.2
Nox Tier II
MAN B&W 5S50ME-B.9.2
TII
MAN B&W 5S50ME-B9.2
TII
MAN B&W
6S50ME-C L2
Speed 14 13.7 14 14 14 14 14 14 14
Comsumption 18.8 20.9 19.9 21.9 18.0 19.8 19.91 19.9 19.4
Kaynak: Cass Technava Maritime
9. SONUÇ VE TEKLİFLER
- 2008 yılı içerisinde kendini göstermeye başlayan küresel ekonomik kriz, gemi inşa sektörünü de olumsuz etkilemiş, birkaç ülke dışında tüm ülkeler önemli boyutta küçülmeye gitmiştir.
- 2000’li yıllardan itibaren atağa geçen ve 2008 yılında dünya dördüncülüğüne kadar yükselmiş olan Türk gemi inşa sektörü, kriz nedeniyle yaşanan sipariş iptalleri ve yeni gemi alımının oldukça azalması nedeniyle ciddi bir darboğaza girmiştir.
- Kriz döneminde aldıkları devlet destekleriyle rekabetçiliklerini koruyan rakip ülkeler, krizi Türkiye’den daha iyi atlatmıştır.
- Avrupa’daki üretim önemli ölçüde Uzakdoğu ülkelerine kaymaktadır. Avrupa’daki tersanelerin üretimleri spesifik alanlarla sınırlı kaldığından, Avrupa’dan kaçan üretimin bir kısmı Türkiye’ye çekilebilecektir.
30
- Sahip olduğu nitelikli iş gücü, özel ve kaliteli üretim yapabilme yetkinliği ve Avrupa’lı müşterilere yakınlığı gibi faktörler sayesinde Türkiye’nin belirli segmentlerde hala önemli ölçüde rekabet gücü mevcuttur.
- Uluslararası rekabetçilik açısından Türk gemi inşa firmalarında bir ölçek sorunu gözlenmektedir. Sektör firmalarının belli ölçeğe ulaşması durumunda diğer segmentlerde de rekabetçi olunabilecektir.
- Sübvansiyonların olmadığı bir ortamda, Türk gemi inşa sektörü, belirli ürün segmentlerinde, maliyetler bazında, dünyanın önde gelen gemi üreticileriyle rekabet edebilecek durumdadır. Ancak rakip ülkelerdeki sübvansiyonlar dolayısıyla sipariş alamamakta ve pazar kaybetmektedir.
- Ülkemizde uygulanan teşvik mekanizmaları diğer ülkelerle kıyaslandığında oldukça yetersiz kalmaktadır. Diğer ülkelerin uyguladığı teşviklerin bir kısmının ülkemizde de uygulanması durumunda ise tersanelerimiz yeniden sipariş almaya başlayacaktır.
- AB ülkeleri dahil, tersanelerine doğrudan ve dolaylı teşvik sağlamayan bir ülke bulunmamaktadır; özellikle Güney Kore, Çin, Brezilya ve Rusya gibi ülkeler gemi inşa sanayini ulusal politikalarının önemli bir parçası haline getirmiş ve son 2-3 yıl içerisinde krizi de bir fırsat telakki ederek, yeni teşvik mekanizmaları hayata geçirmişlerdir.
- Sektör yükselişte olduğu dönemde, cari açığın azalmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Yeniden sipariş alınmaya başlanması ile yalnızca net ihracat yoluyla değil, yerli armatörlere satışlar yapılması ve navlun gelirlerinin ülke içinde toplanmasıyla yine önemli katkıları olacaktır. Raporun tamamı ve yukarıda özeti verilen sonuçları, 2023 yılı için ülke çapında belirlenen 500 milyar Dolarıı ihracat, 600 milyar Doları da ithalat olmak üzere ulaşılması hedeflenen 1 trilyon 100 milyar Dolarlık ticaret hacminin gerektirdiği taşıma filosu ihtiyacı göz önünde bulundurularak, Türk gemi ve yat sektörünün de rakip ülkelerde uygulanan türde,
- Uygun koşullu, yeterli hacimde kredi ve garantiler,
- Eko yeni tip ekonomik çevreci gemiler için AR-GE ve innovasyon destekleri,
- İşgücü üzerindeki aşırı yüklerin kaldırılması,
- Sektörün uluslar arası piyasalardan uygun koşullarda hammadde alabilmesinin önündeki belirsizlik ve engellerin kaldırılması,
- Yeni armatörlerin ihtiyaçlarını Türk tersanelerinden karşılamasını cazip hale getiren düzenlemelerin yapılması,
- Tamir ve bakım hizmetlerinin çok önemli bir mal ve hizmet ihracı kapısı olduğu gerçeği göz önünde bulundurularak, ihracat için sağlanacak desteklerin bu alana da kullandırılması,
yolu ile desteklenmesi talep edilmektedir.
