GEZİCİ MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN OLUMSUZ YAŞAM KOŞULLARI: BURSA 2010-2018

Dr. Bahar Örün Demirel

Dr. Yüksel Nurgül Çelebi

Doç.Dr. Alpaslan Türkkan

Giriş ve Amaç

• Tarımsal üretim için bir yerden bir yere göç eden ve sezon sonunda evlerine geri dönen işçiler için mevsimlik gezici tarım işçisi kavramı kullanılmaktadır.*

• TÜİK 2014 verisine göre tarımda 5 milyon 470 bin kişi istihdam edilmektedir. Bu sayının 2,5 milyonu mevsimlik tarım işçisi olup yaklaşık 546 bini gezici mevsimlik tarım işçisidir.**

* www.mevsimliktarımiscileri.com, “Mevsimlik Tarım İşçileri.”** K. Çelik, Z. Şimşek, Y. Yüce, T. Aylin, and K. Duman, “GEZİCİ MEVSİMLİK TARIM İŞİNDE ÇALIŞAN KADINLARIN ÇALIŞMA VE YAŞAM KOŞULLARININ İRDELENMESİ.”

• Dezavantajlı grup

• Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi Konulu Başbakanlık Genelgesi (2010/6)

• Mevsimlik Tarım İşçileri Konulu Başbakanlık Genelgesi (2017/6)

• Bu çalışma Bursa’daki, mevsimlik gezici tarım işçilerinin barınma ve yaşam koşullarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.

KENTİN SAĞLIĞI İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?

• Tuvaletlerde su bağlantısı olmaması ve temizliğine dikkat edilmemesi

• Evsel sıvı atıklar için toplayıcı bir sistemin olmaması

• Bu sıvı atıkların yakındaki bir dereye veya toprağa verilmesi

• Çoğu çadır kampında çöp konteynerlarının olmaması veya yetersiz sayıda olması çevrede çöplerin birikmesine

• Biriken bu çöplerin yakılması da hava kirliliğine, aynı zamanda çeşitli hastalıklara neden olan mikroorganizmaların üremesine

• Herhangi bir dezenfeksiyon işlemi uygulanmayan

• Düzenli olarak temizlenmeyen su depoları • Çeşmeden akan suların kirli olması

• Mutfakların çoğu kamp alanlarında dışarda olması gıdaların açıkta saklanması

• Haşerelere karşı ilaçlama yapılmaması

YÖNTEM

• Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlık Sorunları ve Barınma Koşulları: Yenişehir/Çardak Örneği, Ağustos 2010

• Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlık Sorunları ve Barınma Koşulları, Mart 2011

• Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Barınma Koşulları: Bursa’nın Batısında Karacabey/Mustafakemalpaşa Örneği, Şubat 2014

• Mevsimlik Tarım İşçileri Çadır Kamp Alanları Ziyaretleri, Temmuz-Ağustos 2016

• Mevsimlik Tarım İşçilerinin Barınma Koşulları ve Sağlık Sorunları, Temmuz 2018

Bursa Tabip Odası tarafından oluşturulan raporlar incelenerek hazırlanmıştır.

BULGULARTablo 1. Yenişehir/ Çardak Kampı; Kamp Alanının ve Çadırların Özellikleri,2010-2011

Özellikler 2010 2011

İlçe Yenişehir Yenişehir

Temiz içme ve kullanma suyu Yok,artezyen kuyusundan Yok, artezyen kuyusundan

Aydınlatma Elektrik yok Elektrik yok

Banyo Ortak Ortak

Tuvalet Ortak Ortak

Tuvalet tipi Çukurlu hela Çukurlu hela

Çöp toplama şekli Konteyner var Konteyner var

Çöp bertaraf şekli Düzenli çöp toplama hizmeti yok Düzenli çöp toplama hizmeti yok

Haşerelere karşı ilaçlama Yok Yok

Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlık Sorunları ve Barınma Koşulları: Yenişehir/Çardak Örneği. Ağustos 2010Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlık Sorunları ve Barınma Koşulları. Mart 2011

BULGULARTablo 2. Karacabey/Mustafakemal Paşa’da Bulunan Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Kamp Alanlarının ve Çadırların Genel Özellikleri, Şubat 2014

Özellikler Ortasarıbey Eskisarıbey Ovaesemen Çeltikçi

İlçe Karacabey Karacabey Karacabey Mustafakemal paşa

Temiz içme ve

kullanma suyu

Boru sistemi ile köyden

sağlanıyor

Su deposu olarak kullanılan

tankerden

Kendi imkanları ile

köyden getiriyorlar

Kendi imkanları ile

köyden getiriyorlar

Banyo Prefabrik var Yok Yok Yok

Tuvalet Prefabrik var Yok Yok Yok

Tuvalet tipi Fosseptik Çukurlu hela Çukurlu hela Çukurlu hela

Düzenli sağlık hizmeti Yok Yok Yok Yok

Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Barınma Koşulları: Bursa’nın Batısında Karacabey/Mustafakemalpaşa Örneği. Şubat 2014

BULGULAR

Tablo 3. Karacabey ve Mustafakemal Paşa’da Bulunan Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Kamp Alanlarının ve Çadırlarının Genel Özellikleri, 2016

Özellikler Ortasarıbey Eskisarıbey İsmetpaşa Beylik Çeltikçi Çeltikçi güney

kampı

İlçe Karacabey Karacabey Karacabey Karacabey Mustafakemal paşa Mustafakemal

paşa

Aydınlatma Elektrik var Elektirik var Elektirik yok Elektrik var Güneş enerjisi

paneli

Elektrik var

Banyo Prefabrik var Prefabrik var Yok Yok Yok Yok

Tuvalet Prefabrik var Prefabrik var Prefabrik var Yok Yok Yok

Tuvalet tipi Fosseptik Çukurlu hela Çukurlu hela Çukurlu hela Çukurlu hela Çukurlu hela

Düzenli sağlık

hizmeti

Yok Yok Yok Yok Yok Yok

Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Tarım İşçileri Çadır Kamp Alanları Ziyaretleri. Temmuz-Ağustos 2016

BULGULARTablo 4.Yenişehir/Çeltikçi’de Gezici Mevsimlik Tarım İşçileri Kamp Alanlarının ve Çadırlarının Genel Özellikleri, 2016

Özellikler Çeltikçi

İlçe Yenişehir

Temiz içme ve kullanma suyu BUSKİ tarafından getirilmiş

Yapı malzemesi Demir iskelet- branda Kaymakamlık tarafından

verilmiş

Çevre güvenliği Belediye tarafından tel örgü ile çevrilmiş

Aydınlatma Tek aboneli süzme saatli bir yöntemle elektrik

veriliyor

Banyo Ortak prefabrik

Tuvalet Ortak prefabrik

Tuvalet tipi Fosseptik

Düzenli sağlık hizmeti Yok

Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Tarım İşçileri Çadır Kamp Alanları Ziyaretleri. Temmuz-Ağustos 2016

BULGULARTablo 4. Karacabey/Mustafakemalpaşa/Yenişehir Kamp Alanlarında Yaşayanların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı(%), 2018

Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Tarım İşçilerinin Barınma Koşulları ve Sağlık Sorunları. Temmuz 2018

BULGULARTablo 5. Karacabey/Mustafakemalpaşa/Yenişehir Gezici Mevsimlik Tarım İşçileri Kamp Alanlarının ve Çadırlarının Genel Özellikleri, 2018

Özellikler Yeşilova Menteşe Çeltikçi İsmetpaşa Bakırköy

İlçe Mustafakemal Paşa Yenişehir Mustafakemal Paşa Karacabey Karacabey

Suda klor

ölçümü

<0.1ppm 0.3-0.5ppm Saptanmadı <0.1ppm Saptanmadı

Tuvalet tipi Çukurlu hela Çukurlu hela Çukurlu hela Çukurlu hela Fosseptik

Mutfak Dışarda İçerde Dışarda İçerde İçerde

Çöp toplama

şekli

Konteyner Konteyner Konteyner Konteyner Konteyner

Çöp bertaraf

şekli

Belediye Belediye Belediye Belediye Belediye

Haşerelere

karşı ilaçlama

Yok Belli aralıklarla il özel

idare tarafından

Belli aralıklarla il

özel idare

tarafından

Yok Belli aralıklarla il

özel idare

tarafından

Bursa Tabip Odası. Mevsimlik Tarım İşçilerinin Barınma Koşulları ve Sağlık Sorunları. Temmuz 2018

BULGULAR• Okulların başladığı tarihte aileler hala bu bölgede çalışıyor olmaları

nedeniyle çocukların eğitimleri kesintiye uğramakta ve yetersiz eğitim görmektedirler. Bu yoğun çocuk nüfusunun bir kısmı işçi olarak da çalışmaktadır.

• Kamp alanlarına düzenli sağlık hizmeti verilmemekte ve mevsimlik işçilerin kayıtlı olduğu bir aile hekiminin bulunmamaktadır.

• Tüm kamp alanları ile tarla arasındaki ulaşım yaralanma ve ölümlere neden olabilecek şekilde güvenlik önlemlerinden yoksundur.

SONUÇ VE ÖNERİLER

• İncelenen kamplarda İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde belirtilen en temel haklardan beslenme, eğitim ve sağlık konularında sorunlar ve kamu hizmetine erişim sıkıntısı yaşanmaktadır.

• Yaptığımız çalışmalarda üzücü olan gezici mevsimlik tarım işçilerinin yaşadığı kamplarda son 8 yıldır tamamen iyileşme sağlanamamış olmasıdır.

‘’ Umudun olduğu yerde mucizeler çiçek açar.’’