Upload
tayfun-bas
View
229
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
1/48
GEZEGENLER VE YAPILARI
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
2/48
• Güneş Sistemi 8 gezegen içeriyor.• Bunlar; Güneş’e olan uzaklık sırasına
göre Merkür, Venüs, Dünya, Mars,Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür.
MerkürVenüs
Mars
Dünya Jüpiter
Satürn
Uranüs
Cüce Gezegen: Plüto
Neptün
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
3/48
• Güneş Sistemi’ndeki
gezegenler , yapıları bakımından“karasal” ve “gaz
yapılı” olmak üzereikiye ayrılırlar.
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
4/48
Karasal Gezegenler
Merkür Venüs Dünya Mars
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
5/48
Dev Gaz Gezegenler
Jüpiter Satürn Uranüs Neptün
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
6/48
Güneş’e en yakın gezegendir(~57,9 milyon kilometre).
Ekvator düzlemi ile dolanmadüzlemi arasında 7º eğimvardır.
Merkür Güneş etraf ında 88gün, kendi ekseni etraf ında 58.6günde döner. Dünya’ya enyakın olduğunda aralarındakimesafe ~92 milyon kilometredir.
Yarıçapı 2439 km, kütlesi3,3x1023 kg (Dünya’nınkütlesinin 0,055 katı),
yoğunluğu Dünya’da denizseviyesindeki suyun 5,44 katı,yüzey çekim ivmesi 3,7 m/sn2dir.
MERKÜR
Ü
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
7/48
Merkür uydusu olmayaniki gezegenden biridir.
Dünya’da 50 kg ağırlığı olan bir cisim burada 19
kg ağırlığa sahiptir.
Merkür’den f ırlatılan birroketin, gezegenin çekimetkisinden kurtulabilmasiiçin hızı 4,3 km/s
olmalıdır.
MERKÜR
Ü
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
8/48
Güneş’e bakan yüzeyinindeğişmesiyle çok ısınır veya çoksoğur. Güneş’e bakan taraf ı 510ºC, ters taraf ı ise –210ºCsıcaklığa erişir.
MERKÜRYüzeyi silikat tozları ile kaplanmıştır.
Sahip olduğu çok ince atmosfertabakası Helyum ve Hidrojen içerir.
Ü
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
9/48
Merkür, Mart ve Nisan aylarında akşam yıldızı olarak, Eylülve Ekim aylarında sabah yıldızı olarak görülebilir.
MERKÜR
Ü
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
10/48
Venüs uydusuolmayan diğer
gezegendir. Güneş’euzaklığı bakımındanikinci sıradadır(~108,2 milyon
kilometre). Dünya’yaen yakın olduğuzaman ~ 42 milyonkilometre uzaklıktadır.
Yarıçapı ~ 6052 km,kütlesi ~ 4,87x1024 kgdir (Dünya’nınkütlesinin 0,815 katı),yoğunluğu Dünya’dadeniz seviyesindekisuyun 5,25 katıdır.
VENÜS
Ü
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
11/48
Ekvator düzlemi iledolanma düzlemi
arasında 3,4º eğimvardır.
Kendi ekseni
etraf ında dönmesini~ 243,16 günde,Güneş etraf ında
dolanması
nı
~ 224,7günde tamamlar.
Venüs’ü çevreleyen
kalın bulutlar seraetkisi yapar. Yüzeysıcaklığı 13ºC ile
202ºC arası
ndadeğişir.
VENÜS
ÜS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
12/48
Dünya’da 50 kg ağırlığa
sahip bir cisim burada~ 46 kg ağırlığa sahiptir.
Venüs’ten atılan roket,gezegenin çekimetkisinden
kurtulabilmek için ~10,3km/s hıza sahipolmalıdır.
Atmosferi KarbonDioksit (%95), Azot veSülfirik Asit içerir.
VENÜS
VENÜS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
13/48
Venüs, Güneş veAy’dan sonra
gökyüzünün enparlak cismidir.Bizim yarıküremizde
en iyi sonbaharsonlarındaözlenebilmektedir.
Çok parlakgörünmesinin nedeni
yansıtmasının %80civarında olmasıdır.Bu yüzden sabah
yıldızı veya akşamyıldızı olarak daadlandırılır.
Yansıtma; kabacaüzerine düşen ışığı
tekrar salma oranı olaraktanımlanabilir.
VENÜS
DÜNYA
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
14/48
• Karasal bir gezegen oaln Dünya, Güneş Sistemi’nde, üzerinde yaşamolan tek gezegendir.
• Dünya’nın atmosferi %78 Azot, %21 Oksijen içerir. Kalan tümelementlerin atmosferdeki miktarı sadece %1 dir.
• Dünya’nın ortalama yoğunluğu, deniz seviyesindeki suyunyoğunluğunun 5,52 katıdır.
DÜNYA
DÜNYA
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
15/48
Dünyamız Demir-Nikel karışımı bir çekirdeğe sahiptir.
Bu Dünya’nın dönmesiyle mıknatıslanmaya neden olurve Dünya’nın manyetik alanını oluşturur.
Bu manyetik alan Dünya etraf ında Van-Allen kuşakları
olarak bilinen kalkanlar oluşturur. Bu kalkanlar yüksekenerjili yüklü parçacıkların Yer atmosferine kadarulaşmasına engel olur.
DÜNYA
DÜNYA
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
16/48
• Dünya, yaklaşı
k olarak Güneş etraf ı
nda bir tam dolanı
mı
nı
365,2gün, kendi ekseni etraf ında dönmesini 23sa56dk sürede tamamlar.
• Dünya’nın ekvator düzlemi, Güneş etraf ında dolanma düzleminegöre 23,5º’lik bir eğime sahiptir. Mevsimlerin oluşmasında bu eğim
etkindir.
• Dünya’nın Güneş’e ortalama uzaklığı 150 milyon kilometredir.
• Dünya’dan atılan bir uydunun çekim etkisinden kurtulabilmesi için
sahip olması gereken kaçma hızı 11,2 km/saat olmalıdır.
DÜNYA
DÜNYA
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
17/48
• Dünya’nın bir tane uydusu vardır. Diğer gezegenler
düşünüldüğünde Dünya’nı
n, kendi kütlesine göre en büyükuyduya sahip olduğu görülür.
DÜNYA
DÜNYA
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
18/48
Dünya kutuplardoğrultusunda 6356 km,
ekvatorunda 6378 kmyarıçapa sahiptir.
Kütlesi ~6x1024 kg dırDünya üzerinde belli biryükseklikten serbest
düşen cisim 9,84 m/sn2 likivmeyle hareket eder.
DÜNYA
MARS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
19/48
Mars Güneş’ten
227 milyonkilometre,Dünya’ya enyakın geçişlerinde55 - 72 milyonkilometreuzaktadır. 3398
km yarıçapasahiptir.
Ortalamayoğunluğu 3,93gr/cm3 olanMars’ın 6,46x1023
kg kütlesi vardır.
MARS
MARS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
20/48
Mars’ın yüzeyi
Mars’ın Güney Kutbu
Mars’tan atılan bir roketin
gezegenin çekim kuvvetindenkaçabilmesi için sahip olması gereken minimum hız 5,1 km/s
olmalıdır.
Yer’de 50 kg ağı
rlı
ğa sahip bircisim, burada 19 kg ağırlıktaolur.
MARS
MARS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
21/48
MARS
Mars’ın %95 oranında Karbon Dioksit’ten oluşan biratmosferi vardır.
Mars’ın yüzey sıcaklığı yaklaşık -187ºC’dir.
MARS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
22/48
• Mars’ın Phobos ve Deimosisimli iki uydusu vardır.
• Çıplak gözle bakıldığında
Mars kı
rmı
zı
msı
bir renktegörünür.
• Mars Dünya’ya en yakınolduğunda en uzak olduğuzaman sahip olduğu
parlaklığın 50 katı birparlaklığa sahiptir.
Phobos ve Deimos
•Gggggg
Mars
Mars
MARS
JüpiterJÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
23/48
Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni olan Jüpiter Dünya’dan591 milyon km, Güneş’ten ise ~778,3 milyon km uzaktadır.
Dünya
J pJÜPİTER
JÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
24/48
Jüpiter ortalama 1,33 gr/cm3 yoğunluğa sahiptir. Kütlesi ise
2,02x1027 kg’dir.
JÜPİTER
JÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
25/48
Jüpiter’den atılan cismingezegenin çekimindenkurtulabilmesi için gerekliminimum hız 59,5 km/s’dir.
Yerde 50 kg ağırlığa sahip bircisim burada ~133 kg ağırlıktaolur.
JÜPİTER
JÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
26/48
• Atmosferi renkli toz, hidrojen, helyum, metan, su ve
amonyaktan oluşur.
• Ortalama yüzey sıcaklığı -148ºC’dir.
• Dev gaz gezegen Jüpiterde diferansiyel
dönme vardır. Katı bir cisim gibi hernoktasında aynı hızla dönmez.
JÜPİTER
JÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
27/48
9000 km
JÜPİTER
• Yüzeyindeki kırmızı leke,Dünya’dan daha büyük
boyutta bir bölgede etkinolan güçlü f ırtınalardankaynaklanmaktadır.
JÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
28/48
Ιo
Callisto
Ganymede Europa
JÜPİTER
Jüpiter’in şu anda bilinen 4 tanesi büyük (Io, Europa,Ganymede, Callisto) toplam 60’tan fazla uydusu vardır.Bu 4 büyük uyduyaGalilei uyduları da denir.Çünkü bunlar 1610yılında Galilei taraf ındankeşfedilmiştir.
Jüpiter’in kavuşum dönemiJÜPİTER
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
29/48
Jüpiter in kavuşum dönemiyaklaşık 13 aydır. Bunun 5
ayı
nda sabahları
, 5 ayı
ndaakşamları gözlenebilir.Kalan 3 ayda Güneşin diğertaraf ında kalır vegözlenemez.
Gök yüzünde Ay ve
Venüs’ten sonra en parlakgök cismidir.
Galileo uydularının Jüpiter
etraf ında dolanmadönemleri 2-17 gün arasındadeğiştiği için her gece farklı konumlarda gözlenirler.
JÜPİTER
SATÜRN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
30/48
Satürn’ün yarıçapı
60398 km’dir.Dünya’ya en yakınolduğu zamanuzaklığı 591 milyonkm., Güneş’eortalama uzaklığı 778,3 milyon
km’dir.Ortalamayoğunluğu 0,69
gr/cm3, kütlesi6,34x1026 kg’dir.
SATÜRN
SATÜRN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
31/48
Satürn üzerinden atılan bir
cisim gezegenin çekimindenkurtulabilmek için 35,4 km/shıza sahip olmalıdır.
Satürn’ün halkası
SATÜRN
SATÜRN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
32/48
• Dünya’daki ağırlığı 50 kg olan cisimburada ~54 kg gelir.
SATÜRN
SATÜRN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
33/48
Satürn’ün Hidrojen ve Helyum’danoluşan bir atmosferi vardır.
Yüzey sıcaklığı
-178ºC’dir.
SATÜRN
Rhea •lll
•gggg SATÜRN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
34/48
Dione
Satürn’ün şu anda bilinen 30’dan fazla uydusu vardır, en iyibilinenleri Rhea, Dione, Titan ve Mimas’tır.
ll
Titan
Mimas
•gggg
•gggg
S
SATÜRN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
35/48
Kavuşum dönemi yaklaşık 12,5 aydır. Buyüzden yılın büyük bölümündegökyüzündedir. Yörüngesinde çok yavaş ilerlediği için bir takım yıldızında 2 yıldanfazla kalır. Orta boy teleskoplar ancakTitan ve Rhea’yı gözleyebilir.
Uranüs’ün yarıçapı 25400km’dır Dünya’ya en yakınURANÜS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
36/48
km dır. Dünya ya en yakınolduğunda ~2,6 milyon km,
Güneş’e 2,87 milyar kmuzaklıktadır.
Ortalama yoğunluğu 1,27gr/cm3, kütlesi 8,72x1025 kg’dır.
URANÜS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
37/48
Uranüs üzerinden atılan bircisim gezegenin çekimindenkurtulabilmek için 22,5 km/shıza sahip olmalıdır.
-214ºC’lik yüzey sıcaklığına
sahiptir. Sıcaklık dağılımı hemenhemen homojendir.
Atmosferi Hidrojen, Helyum ve
Metan’dan oluşur.
Uranüs’ün karanlık lekeleri
URANÜS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
38/48
Uranüs’ün şu anda
bilinen 27 tane uydusuvardır. En büyükleriAriel ve Miranda’dır.
Ariel
URANÜS
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
39/48
Uranüs asla 6. kadirdendaha parlak olamaz.
Dolayı
sı
yla çı
plak gözlegörülmesi çok zordur.Küçük teleskoplarla yeşilbir yuvarlak olarakgörülür, ayrıntı seçilmez.Güneş etraf ındadolanımını 84 yılda
tamamladığı için uzunsüre aynı takım yıldızındagözlenir.
NEPTÜN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
40/48
Neptün 24300 kmyarıçapa sahiptir.Güneş’e 4497 milyon
km, Dünya’ya ise enyakın olduğunda 4288milyon km uzaktadır.
1,64 gr/cm3 ortalamayoğunluğa ve 9,85x1025
kg kütleye sahiptir.
Neptün üzerinden atılanNEPTÜN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
41/48
pbir cisim gezegenin
çekimindenkurtulabilmek için 24,1km/s hıza sahip olmalıdır.
Yüzey sıcaklığı -214ºC olan Neptün’ünatmosferi Hidrojen, Helyum, Metan veAmonyak’tan oluşur.
NEPTÜN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
42/48
Neptün’ün şu anda bilinen 13uydusu vardır. En önemlileriTriton, Thalassa, Despina,Galatea, Nereid’dir.
Despina
Triton
Thalassa
Galatea
Nereid
Neptün
NEPTÜN
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
43/48
Yaklaşık 8 kadir olanparlaklığı nedeniyle çıplak
gözle görülemez. Teleskoptayeşilimsi bir nokta olarakgörünür.
Neptün
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
44/48
Plüto Küme Düştü!
Plüto Artık Gezegen Değil!..
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
45/48
g ğ• Uluslararası Astronomi Birliği’nin 2006 yazındaki 26. toplantısında Güneş sistemindeki
“gezegen”lerin tanımı ele alındı. Son senelerde yeni bazı cisimlerin keşfedilmesi üzerinegündeme gelen değişikliği incelemek üzere toplanan birliğin önerilen teklifi kabul edeceği, bunagöre 2005’te keşfedilen 2003 UB313 ya da resmi olmayan adıyla Xena , Plüto’nun uydusu olarakvarlığını sürdüren Charon ve ilk keşfedilen asteroid olan Ceres’i gezegen olarak tanıyacağı bekleniyordu. Böylece gezegen sayısı 12’ye çıkacaktı. Ama böyle olmadı. Yeni bir tanımoluşturuldu ve Plüto gezegen sınıf ından çıkarıldı.
• Buna göre Güneş sisteminde bulunan “gezegen” ve diğer cisimler (uydular hariç) üç ayrı katogoriye ayrılır:
• 1- “Gezegen”• (a) Güneş’in etraf ında dolanan bir yörüngeye sahip,
• (b) Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabiliecek kütleye sahip ve bundan ötürühidrostatik denge durumunda olan,• (c) Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlemiş olan gök cismine denir.
• 2- “Cüce Gezegen”
• (a) Güneş’in etraf ında dolanan bir yörüngeye sahip,• (b) Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü
hidrostatik denge durumunda olan,• (c) Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlememiş,
• (d) Uydu olmayan bir gök cismine denir.
• 3- Güneş etraf ında dolanan uydular hariç tüm diğer gök cisimlerine “Güneş Sistemin KüçükCisimleri” olarak isimlendirilir.
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
46/48
Peki Neden?
• Plüto Güneş etraf ında dolanıyordu, uydu değildi,küresel yapısını sağlayacak kütlesi de vardı ve
dolayısıyla hidrostatik dengedeydi. Ama kütlesiyörüngesini temizleyecek kadar büyük değildi. Zirayörüngesi Neptün’ün yörüngesi ile kesişiyordu.1930’dan beri gezegen olarak kabul edilen Plüto’nun
bu konumu zaten her zaman şaibeliydi. Kuiper Kuşağı
objesi olan ve bu kuşakta onunla benzer özelliklergösteren birçok gök cismi varken neden gezegensayıldığı hep tartışılan Plüto, bu yeni tanımla
gezegenliğe veda etti. Artı
k Plüto Cüce Gezegen olarakadlandırılan yeni bir sınıfta yer alıyor. Güneş sistemiartık 8 gezegenden oluşuyor.
PLÜTO’NUN YAPISIPLÜTO
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
47/48
• Yarıçapı ~1500 km olan Plüto,Güneş’e 5900 milyon km,
Dünya’ya en yakın olduğunda4272 milyon km uzaktadır.
• Ortalama yoğunluğu 1,41gr/cm3,kütlesi 2,47x1022 kg’dir.
• Plüto üzerinden atılan bir cisim bu cüce gezegenin
çekiminden kurtulabilmek için 1,1 km/s hı
za sahipolmalıdır.
PLÜTO
8/18/2019 gezegenler (1).pdf
48/48
Atmosferi Metan’dan oluşur.Yüzey sıcaklığı –223ºC ile–233ºC arasındadır.
Plüto ve Charon
Plüto