271
7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100 http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 1/271 7 COnTEnIDO Prólogo .................................  11 dr. l. rafaEl MorEno g. Palabras preliminares .......................  17  JoSé á  ngEl cEnicEroS  A los lectores mexicanos .................... 23 gina loMbroSo Dedicatoria .............................. 25  I. Familia. Inancia (1835-1849) ......... 27  II. Paolo Marzolo (1849-1852) ........... 41  III.  Albores de juventud (1852-1854) lo priero ño de uiveridd. su prier or ..................... 49  IV. En la carrera (1855-1858) Por qué e dio loroo cieci. E Vie. E etudio cerc de cretiio. E doctordo ......... 57

Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 1/271

7

COnTEnIDO

Prólogo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   11dr. l. rafaEl MorEno g.

Palabras preliminares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   17 JoSé á ngEl cEnicEroS

 A los lectores mexicanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23gina loMbroSo

Dedicatoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

  I. Familia. Inancia (1835-1849) . . . . . . . . . 2 7

  II. Paolo Marzolo (1849-1852) . . . . . . . . . . . 4 1

  III.  Albores de juventud (1852-1854)lo priero ño de uiveridd. suprier or . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

  IV. En la carrera (1855-1858)Por qué e dio loroo cieci.

E Vie. E etudio cerc

de cretiio. E doctordo . . . . . . . . . 57

Page 2: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 2/271

8

VIDa DE lOmbROsO

  V. Lombroso, soldado (1859-1866)

E uerr. Oci y proeor.De Piquitrí deito y eio . . . 63

  VI. El regreso a la vida civil (1866-1869)Prier deiuioe. l uerr de 1866.

Decuriieto cíico. Cu y curde per. muerte de mrzoo . . . . . 75

  VII. Etapa decisiva en la vida de Lombroso(1870-1871)

E trioio. Cocuió de cocuro.Decuriieto de reció que exiteetre e tvio y e deito.

 norieto e Pero . . . . . . . . . . . 87

  VIII. Primeras luchas por la pelagra (1871-1874)E Pero. micoio criie.

Vioeto tque por cuetióde per . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

  IX. La gran tragedia (1875-1876)Deciió de Coiió de Itituto

lordo. l cátedr e Turí . . . . . . 117

  X. En Turín (1876-1878)Prier edició de

El hombre delincuente . . . . . . . . . . . . . . . 137

Page 3: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 3/271

9

COnTEnIDO

  XI. La instalación del laboratorio (1878-1880)

Genio y locura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

  XII. La Nueva Escuela de Antropología Criminaly de Derecho Penal (1878-1882)

l diuió de El hombre delincuente. lo priero prtidrio e Iti,Europ y aéric . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

  XIII. Época de oro (1882-1889)bt y triuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

  XIV.  Nuevas grandes batallas (1889)E uevo Códio. E Coreo de Prí . . . 175

  XV. Crisis externa y relámpagosde luz (1889-1891)Crii ecoóic. Cátedr

de Piquitrí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

  XVI.  Nuevos estudios. Nuevos consuelos(1891-1893)La mujer delincuente. E epiritio.

E Coreo de brue . . . . . . . . . . . . 191

 XVII. Días tranquilos (1893-1898)Coreo de gier. nuevo etudio

ore deito y e eio. Vije mocú . . . 199

Page 4: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 4/271

10

VIDa DE lOmbROsO

 XVIII.  Acontecimientos públicos y privados

(1898-1904)Trció de ueo. Recció poític.Etrd de loroo e e ociio. . . 209

  XIX. Últimas desilusiones. Últimas alegrías(1904-1906)

Deiuioe poític. iet y triuo . . . 223

  XX. Últimas amarguras. Últimos estudios(1906-1909)

Hotiidd cotr per.E epiritio. l uerte . . . . . . . . . . . 233

Bibliograía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

Page 5: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 5/271

gIna lOmbROsO DE ERRERO

InsTITUTO naCIOnal DE CIEnCIas PEnalEs

vida dE loMbroSo

Page 6: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 6/271

Tuccón:

 José silva Universidad de Padua

Page 7: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 7/271

DIRECTORIO

Eduardo MEdina Mora icaza

Procurador General de la Repúblicay Presidente de la H. Junta de Gobierno del inacipe

 Juan MiguEl alcántara Soria

Subprocurador Jurídico y de Asuntos Internacionales de la pgr 

y Secretario Técnico de la H. Junta de Gobierno del inacipe

gErardo lavEaga

Director General

del Instituto Nacional de Ciencias Penales

álvaro vizcaíno zaMoraSecretario General Académico

rafaEl ruiz MEna

Secretario General

de Proesionalización y Extensión

citlali Marroquín

Directora de Publicaciones

Page 8: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 8/271

Prier edició, 2009

 Edició y ditriució cro deItituto ncio de Cieci Peemiterio ncio 113, Tp14000 méxico, D. [email protected]

se prohíe reproducció prci o tot,i iportr e edio, de cuquier cpítuo o iorcióde et or, i previ y expre utorizció deItituto ncio de Cieci Pee,titur de todo o derecho

D. R. © 1940 Edicioe bot, méxico,biiotec Criii, vo. i

D. R. © 2009 Pr et edició:Itituto ncio de Cieci Pee

Isbn 978-970-768-093-7

Dieño de portd: Victor Huo grrido soto

Impreso en México • Printed in Mexico

Page 9: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 9/271

11

PRÓlOgO

me h preetdo u jove io decoocido (1869),

do Dr. loroo, que e u epecie de tocdo, uooico. me h hdo de cierto io tó-ico por o cue puede recoocere o criie,o que erí uy cóodo pr o juece de itrucció.

Co et pr Eiio lveeye decrie, e-cuet pero certerete, peroidd de Cérloroo, quie óo iete ño depué de queecuetro ucitrí rde cotroveri, erced prició de u iro El hombre delincuente (1876),puto de prtid de tropooí crii: uuev y proetedor cieci, pr uo, y erchrterí o e ueño utópico de u ieuo, pr

otro. lo cierto e que e piquitr itio, doctor-do e medici por Uiveridd de Pví (1859),poteriorete pretiioo ctedrático y director deicoio de Pero, czó ceeridd udipor u etudio cerc de eiidd, ocur y deicueci, e e rco de u teorí de utetotóico t cite coo dicutie.

l prier iorí de ete peroje, quie urjuto co e édico vieé rz Joe g, e preec-to de poicí de Prí, aphoe bertio, e odo-

Page 10: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 10/271

12

VIDa DE lOmbROsO

tóoo orteerico Pu Revere y e cietíco

ié ir rci gto, etre otro iutre pioerode criiooí y criiític, ue ecrit poru propi hij, gi loroo de errero, y puic-d e 1921 co e títuo Vita di Lombroso, reuede u trjo ucho á exteo: César Lombroso.Historia de la vida y de la obra (Turí, 1915).

Trcurrido 68 ño dede que precier prie-r edició exic, e trducció cteo de Joésiv pr coecció “biiotec Criii” de edi-tori bot (1940), e Itituto ncio de CieciPee (inacipE), iepre iteredo e divucióde iiorí eect cerc de o te cietíco yhuítico de u copeteci, e or cioe

o extrjer, reedit e texto y cáico eú verióde editori bot, tto e virtud de u vor hitóricocoo de idicutie reevci de u protoit,e oo criióoo itio Cér loroo, cidoe ciudd de Vero e 6 de oviere de 1835 yecido e 19 de octure de 1909 e Turí.

E etro y z er u herriet de tr-jo. Pe y edí todo: ettur, o rzo, orej, e cráeo. Etudi y exi eticuo-ete todo: ojo, ttuje, rot, tepertur. Pré, e u pricipio, ci todo er toí. su ore de u turit, cetrdo e oervció di-rect de o hecho. su cerero et dipueto pr oervció. Teí curioidd por turez, ird ític, pcieci de piedr y or ique-rte verdd.

Page 11: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 11/271

13

PRÓlOgO

E ciert oció, teiedo ore pch e c-

dáver de Vie, viejo dido cré, hcer diecció de cráeo ecotró u oí ióite e hore ctu, o í e rz tiuy e u epecie ie:  oseta media de lacresta occipital.

T decuriieto e irvió de e pr eñr

que e crii er u vje reucitdo por u e-óeo de atavismo. año depué, triuye tié epilepsia cu de criiidd, u vez ter-ido e etudio de svdor mide, que hí co-etido u crie co u rpidez ióit, crueddy utipicidd de eioe uer de o coú y icopicidd u.

iete, idic que locura moral, pertur-ció que rece ore o etiieto y dej itct cutde iteectue, e otr de cu de deicueci.

l óru oroi te expuet ueroeod por Pu Vo ncke, ditiuido crii-

it eá, e teoría tríptica de la criminalidad, que e reue e iuiete cocuioe: ecrii propiete dicho e nato; equipre coe demente moral; co e epiléptica; expice pri-cipete por atavismo, y or u tipo biológico yanatómico especial.

Coo reutdo de tod et oervcioe y ex-perieci, Cér loroo puicó El hombre delin-cuente, u or cure que, e u pricipio, cot- de tre voúee. gi, u hij, quie dedicó o

Page 12: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 12/271

14

VIDa DE lOmbROsO

ejor de u e y u ue prte de u vid

expoició de or de u pdre, redujo uo oo,coervdo prte udet de doctri o-roi, “ore que —eú r mrio Ruizue— cció de tiepo hí proyectdo y utoridd de o iperecedero”. l prier ediciópreció e 1876; eud e 1878; tercer e

1885; curt e 1888; quit etre 1896 y 1897.aí ue coo e piquitr itio ordó ture-z de crie dede perpectiv de tropooí.

l teorí oroi cooció e epedor y eoco coore e uero reizdo uevo decu-riieto cietíco. ahor ie, cudo ue i-zd uer de u propi eer, e otr áre de coo-

ciieto y edite procediieto dierete deétodo cu-expictivo, coezó cuetioreco r everidd ht cer e e tot decrédito,o óo e perjuicio de u expoitor io de tod tropooí crii.

l exiteci de u deicuete to o h po-

dido deotrre epíricete; e decir, o hyhore que cotituy u especies generis huma-ni coo loroo creyó. a orir éte, e 1909, teorí oroi e h e úti e de udepretiio. si ero, prtir de 1912 coezó,e ue prte, reividicre. aí, teeo quea. . broer, H. H. goddrd, Edith l. spudi,muricio Preee y Wii Hey detc, i erortodoxo de doctri, iportci de o cto-re coéito e e crie. aiio, e eer

Page 13: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 13/271

15

PRÓlOgO

e u dee Verveck, e r criióoo e, y

e édico ié de priioe Chre gori, ote-iedo que exite crcterític ete y orede pero or que tiede deito. Tiée iet prtidrio de teorí de oo“edico de Turí” Vo Rohde, mezer y Eveio T-vío, por ecior uo peit detcdo.

Repecto cu o ctore de deicuecih corrido y iue corriedo río de tit, porquecd etudioo de te, coo o podí er eo eu cuetió t copej, tiee u propi verió.

E ctuidd, o e puede rr que exi-teci de u tr hereditri deterie tete éei de deito, pueto que o que e hered e

predipoició, o eeredd o criiidd. Eotr pr, e crie o puede deire i co-predere excuivete coo u hecho ioóico,y que e trt, te todo, de u uceo jurídico, hi-tórico y cutur. E hore, coo r grcí a-drde, o e óo “hereci” io “hitori”.

Hoy tropooí crii, co ete u otro o-re, e h icrito e e cudro de cieci ipere-cederete y juto e etá e ore de u u-ddor, Cér loroo, cuyo érito perdure oreide e u opiioe cerc de deicuete, ioe que o e iitó propoer teorí e toro cri-e dede u “e de iete”, io que, te deeo, reizó peroete iveticioe epíricrepecto u ctidd de deicuete y covicto,de o que dedujo u rcioe.

Page 14: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 14/271

16

VIDa DE lOmbROsO

Her credo u cieci uev e e r érito

de loroo. E verdd que e corpus que e dio etáhoy uperdo y óo pervive o chipzo de eio;pero eto o e otivo uciete pr ere p-teridd de u cieci, iédit ht é, í coodie rret Hipócrte u cidd de pdre de edici, o otte que hy cido cutode e dejó, dede ríz ht rodo cop. Eeio uee equivocre, pero u errore o iepreecudo, uete de ipirció pr eercioeutur.

dr. l. rafaEl MorEno g. Abril de 2009

Page 15: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 15/271

17

PalabRas PRElImInaREs

l revit Criminalia —que e horo e diriir—,

de cuerdo co Edicioe bot, de méxico, h de-terido puicr uo iro cd ño, co idd de divur trjo reciodo direct oidirectete co o etudio pee y criio-óico.

Heo creído coveiete iicir e puiccio-e co trducció epño de Vita di Lombroso,ecrit por u hij eñor gi loroo, doctore medici y e letr.

Et dire ujer, dede iñ, coo copñe-r y coordor de u pdre, preeció uy de cerc tez y ecud or de ivetició de loro-o, cuy vid de peieto y cció erece e c-

ictivo de ejepr, co u érito iur que euuerte de crític cietíc ctu o puedediputre: her ierto u uev rut pe-ieto jurídico pe, co tedeci por é iici-d de eevr Derecho Pe, de ioio priorí-tico pitud ecud de u Cieci soci.

 ncid gi e Pví e 5 de octure de 1872,hoore eñor de errero dede hce 39 ño, e peitud de u vid co uree eítietecoquitdo e cieci y e etr, tepd

Page 16: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 16/271

18

VIDa DE lOmbROsO

e e uch y e e door, icuive e de ver

ordo u hijo leo cudo e é coech yruto opio de epíritu.Reproduzco cotiució o dto á detc-

do de u iorí.ue hij de Cér loroo y ni Deeedetti,

o judío de rz pur. ue educd por u pdre

co yor iertd de cció y de peieto.a o ei ño ue evid ecue priri. ndie e ii d iportci o etudioy iñ ucho eo, i ero, eó quererucho u ecue, porque e e ecotr uor de coduct.

Terid ecue priri, ue evid e-

cue proeio eei. U ititutriz ecotró iñ t iteiete, que iitió ucho co u p-dre pr que dr etudir tí u liceo.

U copñer de ecue de u hero tuvo eecro de preprr iñ pr e rdo de liceoierior. U ño depué, edd de 15 ño, gi,

que o e etudio, uque tuvier r ciiddpr preder, etró liceo uperior co e propóitode etudir medici pr poder yudr u pdre, quie dor. Pero u vez terido o etudioe e liceo, o e trevió icriire e cutdde medici, dode o hí etoce iu jo-ve, y e dedicó etudio de letr. Teridoéto, cudo y e hí icrito otr jóvee e cutd de medici, e icriió e tié ycotiuó u etudio co r etuio.

Page 17: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 17/271

PalabRas PRElImInaREs

19

Pr oteer u títuo de medici, puicó u te i

cerc de “l vetj de deeerció”, e cu oteí que o hy e turez o que e deeerció o evoució, io óo u dpt-ció que o hore u cpricho dee de e-r dierete. ate hí puicdo vrio etudiode ecooí poític: “Iveticioe e u rrio de

Turí”, “E etio e Iti”, “l eye orehue”, “l eye de protecció ujer y de oiño”, u ivetició cerc de “l cu popu-re”, etcéter.

su verdder pió er Ecooí Poític y iooí.

E 1896, preocupd por crii ecoóic t

rve que urió Iti, coezó refexior repecto o peiro de quiio y etudir eye deIterr, dode ció e quiio, hitoride Chi y de aéric, pr coprr e e pí ee cu e quiio ue rechzdo co que dodeeó u poeo.

se có e 1901 co guiero errero y tuvo dohijo; u iño, leo, cido e 1903, y u hij, ni,cid e 1910, o cue e coró. su pdre,Cér loroo, urió e 1909 y gi e dedicó reuir o ecrito ptero, correir o iro epre y jutr crt y ucrito. Recotruyó,recoiedo o etudio de loroo cerc de e-jeció et, “E hore ejedo”. Coo eiro El hombre criminal et otdo, o reuióe u voue, eú o deeo de editor; rreó

Page 18: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 18/271

20

VIDa DE lOmbROsO

reedició de La mujer criminal, recoió todo o

docueto retivo vid de u pdre y diere-te etudio cietíco, e u r voue titudoCésar Lombroso, estudio de su vida y de sus obras, quereuió depué pr u iiotec popur, e upequeño voue, La vida de César Lombroso.

se ocupó, durte uerr, e or de ee-

ceci y etuvo e cotcto co ujere de utiepo, por o que e dio cuet de que ujer oe preci deidete í i y hcí repo-e educció de diereci proeioeetre o do exo. Etoce ecriió u iro  Almade mujer, dode j o crctere eecie que di-tiue o hore de ujere. Ete iro tuvo

r reoci e e udo y ue trducido e 16idio.

Depué ecriió: La mujer rente a la vida, La mujeren la sociedad actual y Vidas de mujeres.

Cudo coezó crii ecoóic, gi lo-roo ecotró e e corció de u etu-

dio cotr e quiio, iicido e 1896; reuióetoce eto etudio e u iro, La tragedia del progreso, puicdo e 1929, que ue ieditetetrducido ié, epño y rcé, co e tí-tuo de El precio del maquinismo. Ete iro dio ur uch cotroveri y ue cotiudo e 1933 porotro, Retorno a la prosperidad.

E 1933, u ie tredi cyó ore u vid.su hijo leo urió e u ccidete. Dede etoce, dre e dedicó recoer o etudio de u hijo.

Page 19: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 19/271

PalabRas PRElImInaREs

21

su prier ot, La eclosión de una vida, precie-

ro e 1936.

* * *

 no quiero dejr de detcr e epeci, u cui-dd de eñor de errero, que por í o hce de utor de iorí de loroo, u ur repe-te; e reero u ere devoció pr o uyoy por ociedd, y, e prticur, por u eevd yie orietd eeñz eiit.

E prue de eo ete iro cerc de u pdre, quecutiv por u hodo etido de peruió.

grci e ore de o jurit exico, por

utorizció dd por eñor loroo de erre-ro, pr editr et verió e epño de vid deCér loroo, co u precio ecrito ex proeopr o ectore exico.

grci tié doctor Joé siv, quie h -ido coquitr r iptí e méxico, ore todo

e o cetro uiveritrio, por e oe y deite-redo euerzo que iic et trducció.Eto euro de cordi coid que o ecto-

re de h hip drá ete iro, que tiee rctrctivo por u cidd hu y u pi ue-tioe pr hitori de peieto cietíco.

 JoSé á ngEl cEnicEroSMéxico, abril de 1940

Page 20: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 20/271

23

a lOs lECTOREs mEXICanOs

Et or e e reue de u iro cerc de loro-

o, copueto provechdo todo o docueto,y e privdo, coo e dirio, crt utór,crt de io y reúee de u cudero, y epúico, coo orieto, dipo, rtícuo,iore e Coreo, iro, próoo, dedictori,recioe de Coreo, iveticioe, poéic,todo o cue he podido reuir y etudir.

De eto docueto, etudido e e cudro y ee tiepo o cue perteece, he trtdo de de-tcr ur hu de i pdre. Coo u vid re-fej vircioe de o tiepo e que vivió; coou vid etuvo e io tiepo de etudio y decció, e he deteido e o ure y e o tie-

po e que vivió y etre o hore y o uceo queorro e é y e o cue é tuvo ifueci. me hededicdo etudir u uch pr hcer triur uide e o doiio de piquitrí, de crie yde picooí de eio, y ore todo e u etudiocerc de per, que cotituye e epiodio átráico y á heroo de u vid.

Pr o er triciod por i etiieto o porrecuerdo itie o docueto deido prci-e, te de puicr edició iti de ete vou-

Page 21: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 21/271

24

VIDa DE lOmbROsO

e, oetí cd pái reviió de queo que

coociero ejor que yo o tiepo y circut-ci de que he hdo y que ht dode ue poietoro prte e o io uceo.

Dicípu e de que que puo verdd por e-ci de o deere huo y divio, he trtdode er iprci, de dejr que o hecho he decuerdo co o docueto reuido de vo-ue. Pero i e ector ecuetr de vez e cudou reápo de terur o de dirció, que eperdoe, pedo que quie ecriió et páitrjó, oró y peó dede u á tier juvetud,co e protoit de et hitori, y que e u hij.

gina loMbroSoDoctora en Letras y en Medicina

Page 22: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 22/271

25

DEDICaTORIa

Ete iro et detido ti, leo. a ti, que et

etoce próxio etrr e vid, quie cor uerte de et iorí e edició iti.Pero tú y o exite, hijo ío. E que tierr

exic que ectro tu útio ee, h-te uerte.

a tu her ni Rditz, u hijo leo, que yev fore tu tu, u boik y tu prio E-rico Crrr, nor Roi y Cér loroo, que coti-ú vedo ore tu eori y ore de É, coíoe recuerdo de tu ueo y e tuyo. Y o óo e recuer-do, io tre que e ueo e hí propueto eeecio de o hore. nootro, u hijo, heoprocurdo cupir co e tre ht o útio. leo

hí cotiudo tié. Hced o io voo-tro que teéi e vuetr ve i re. noo dejéi cer por o tiepo terrie e que vivi-o. no creái e e triuo de uerz ore e ory de tuci ore rectitud. Coo leo dice e uDesesperaciones, o truit toc ejor prte de vid. au e o tiepo á orío, cotiudirviedo huidd y e o triurá de te-petde cuud ore vuetr vid, coo triuóde que ezro vuetro ueo.

Page 23: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 23/271

27

I. amIlIa. InanCIa(1835-1849)

De ce t e cu ció, coiuióloroo euridd de í io, edeprecio pr opiió púic, pr riquez y o hoore, que e ecuetrore todo e o hijo de u etirpe quedede ucho tiepo o h deido jurde tuci co o hore pequeño, iicir cez rete die.

César Lombroso ció e Vero e 6 de ovierede 1835, de aró loroo y Céor levi, o dojudío de puríi etirpe. no ció por cuidde Vero. Cudo u utur dre, u de que-

pequeñ judí tíid y rdiete coo quedecrie Wter scott e u Ivanhoe —e cu-e tod ideidd, e rdor, iteieci de urz h queddo itct etre o cerrdo urode c ie deedid cotr edde exte-riore—, etuvo e edd de cr, hí decrdo u pdre que e crí óo e u pí dode uhijo pudier provechr itrucció púic, yejercer proeioe iere, o que et prohiido o judío de Piote dode e hí cido y

Page 24: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 24/271

28

 vida de lombroso

dode o judío er opriido co todo éero de

vejcioe.lo pdre —rico idutrie y propietrio deChieri, iere, de etiieto y de trdició—,o ueo, que hí todo prte e e oierode npoeó, y vrio priete que iit e zzii, etre otro Dvid levi —utor de

Giordano  Bruno— o otcuizro e deeo de uCéor, quie hí itruido e o á everoetudio cáico y educdo eú u ezc de ríi-d or judí y de ide iere Roueu.

Por tto e ucro u epoo e e lordo-Veeto, que podí coiderre e 1830 o óo co-o reió á ric y cut de Iti, io tié

coo á ire, pue autri hí repetdo u-ch de reor exceete evd por Revo-ució rce; etre otr co, ecue eric y o judío e dití pr ozr de eycoú.

aró loroo —e ovio ecoido— er u jo-

ve cuto, ueo, e, eeroo, pero uy tíi-do, uy reiioo, idecio, déi y uy pedo trdicioe coervdor. Por u iteieci ypor u crácter, er ierior jove Céor, y oretodo o hí educdo co pricipio uy dititou pdrtro De greo, co e cu u á hícdo u eud vez. Pero e trdicioe judí itució oci de ii tiee ci iiportci que cuidde peroe de c-didto, y ii loroo poeí u ptrioio

Page 25: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 25/271

amIlIa. InanCIa (1835-1849)

29

copicuo y er de iutre cedeci aró lo-

roo, e útio decediete de u tiu iide judío epñoe, eirdo Túez e tiepo de perecució, que depué pó lior y ore-ci, dode uo de eo, iueo de aró loro-o, preidete de Coejo de gr Duque de Toc-, eiró Veeci pr puicr u coetrio de

bii.l ovi, copñd por e recuerdo de o i-o y hore de etr, pr o cue c ter- er hopitri, e rchó pequeñ jord(pue o hí errocrrie) co u pdre, Vero,y e 6 de eptiere de 1832 e ceeró e cieto:cieto de ii ii, á ie que de per-

o pero, pue o do jóvee uc e hívito.

* * *

au cudo o do jóvee o e huiee cooci-

do, uió ue dicho por e or erviete y roí perect, que durro itere ht eútio dí. Huo, e verdd, u ue e perode uer Pqui ltte de greo loroo.Et eñor, cid e 1764, educd e t o-ciedd de Veeci te de Revoució rce,ritócrt e e etido trdicio de pr,icio, ter, e de prejuicio, tcd pore covecioio y etiquet, dordor de or á que de odo, et e cotrte perecto

Page 26: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 26/271

30

 vida de lombroso

co u uer pequeñ y tíid, rdiete de ptrio-

tio, que depreci e ujo y etiquet y que poru ideio hí pdo de u ope de u porede piote utuo y eete Vero.

 no óo u eerció, io u io etero y urevoució dividí do ujere.

Ht que vivió De greo y riquez uero u-

ciete, o choque uero oporte. l riquez di-iuye o diuto y epo et ectd de uuev reideci. niu ciudd podrí ejor dor-ecer y cr o doore de u rtit y cut.

udd por o pueo eueo cerc de u o-te, ocupd uceivete por o roo, o e-perdore de Occidete, o huo, o odo, o o-

ordo, o rco, o octoe, o cíero, htque e oetió epotáeete Veeci, co cu cyó te jo doició de o rcee ydepué de o utrico, Vero tiee e todo —e rquitectur, idutri, cutur, cotu-re— hue de cd uo de queo pueo que

o uceore o pero deoer. no hy u pedzode que tierr, e de hitori, que eté i her-our y i recuerdo. a o ro de adie, horproteido; o ro de adietto, hor eterrdo; o pie de por rvioo de ote bdo, des leordo, de o mote Eueo; e coi, pz, czd, o po, ore u; portod prte o puete, íic, o tetro, ocirco, o tepo, o oueto, o pozo, re-cuerd uo u otro de u doidore.

Page 27: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 27/271

amIlIa. InanCIa (1835-1849)

31

l jove epo, e o priero ño pudo ozr

todo e ecto de riueñ ciudd y de u hit-te, cuto e iteiete coo o ci iepre o depíe itdo. l ii loroo de greo, e eápice de riquez y e ujo, viví e u r pcio,teí quit y reuí e recepcioe y et ejor ociedd de Vero.

E que r pcio ciero, uceivete: e1833, só Hércue; e 1834, Pquett; e 1835,Ezequí mrco, do Cér; e 1837, otro hijo,Róuo, y depué Chiri.

Pero e 1844, iprevitete, De greo urió.lo loroo, que et e Chieri, rerero Vero dejdo o ueo tero e pequeño

Cér que er u preerido.Chieri, dode e chico quedó uo ño, e u

pequeñ ciudd de Piote e u poició r-vio. aiert ore u r ur, ore cuop u ri de ote ec y ier, circuddpor értie ecer de coi ore cue e

erie pcio y ctio edieve, co e odoejo de o ape. l c de o ueo er uverddero puerto de r, iepre eo de prietey io. Et e ce pricip, uid e eiterior co otr c dode viví, eú co-ture ptrirc de que époc, prete, ye rí por trá ore cpiñ. Todo o prie-te, turete, rode pequeño huéped queuy proto ue u ejí. E ecto y e ozo dequeo ño que recordó iepre coo o á e-

Page 28: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 28/271

32

 vida de lombroso

o de u vid, uero pr é u cpit iote

e u porveir.mietr e iño et trquio y eiz e Chieri,u ii urí derci uy rve. E ueo Degreo hí dejdo u hereci diíci de iquidr.E pdre, iepto, y o coturdo eocio, co-picó iepre á co. lo priete tero

e uero de Chieri y pro ei ee e Veropr rrer o uto; huo derci exteriore:roo, icedio, iudcioe que oriero u-cho diero. l ii tuvo que cir u exiteciy e ue vivir e u odet c de u propiedd.

E uevo iete ucho á odeto hí e-ctdo pdre loroo, que, oteido u pueto

e sio serdit, er eiz viviedo quiete-te, etudido y dicutiedo o liro srdo, iteer que pr por tez de etiquet. Pero, pore cotrrio, ue et ci deeperd. ¿Cóopodí doñ Pqui ltte loroo de greo,que ht etoce hí dordo óo e ujo y

etiquet, reucir ervidure, vid ujo,reducire u rrio vur dode viví perode poco recuro que ht etoce e hí de-precido? ¿Y ore quié verter e door y perezde u io e uer que cu de her de-rddo ii? E reidd, co u pdre, uer hí ido preciete e c de vcióde ii loroo: u etido coú, u c-tividd, ii deí e hecho de poder cotiuru exiteci eri y decete; pero uer deió,

Page 29: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 29/271

amIlIa. InanCIa (1835-1849)

33

ht uerte de uer, toerr u reproche á

troce coo u verdder vícti expitori.E retoro de pequeño Cér ee iete o ueuy eiz. moetó chico o ecotrr u tiuo p-cio, co e jrdí y e pozo que er pr é o co-e ectdore etre o cue e hí derrodou ici: o e utó vere hodo e e corzó de

ciudd, etre ce etrech; o e utó do-r c de o ueo. U r oeti íic,producid por tei, vio etritecero ú á.

Cudo ó, ue evido ecue pri-ri, dode e hizo ucho hoor. loroo recordóiepre coo u de rde joy e u vid,u preio —e iro Asno de oro, de apueyo—, que

hí oteido y ccioe de cudo, chico,e diriió hci e pcio iperi pr reciir ucoro: prier y úti coro de uro que e diou iteieci.

Pero o ue o io e ecue “de rá-tic”, que correpode uetro iceo o ecue

preprtori. au cudo exite ciccioeque coprue que Cér loroo etuvo etreo priero de ce, é io record que-o ño coo u pedi.

Yo creo que eto e deí hecho de que o h-í podido ecotrr e ecue u cetro de querid itde que tto e hí coodo eChieri.

 no hizo itd etoce io co tre copñe-ro. Y uy etrech co cierto R., que teí u edd,

Page 30: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 30/271

34

 vida de lombroso

jove rico, iteiete, ere, e e cu loroo

cocetró tod u ed de ecto.soí per co é o ro de adie, evdou lucrecio que eí e t voz. Pr o trer co-io e iro, o do io hí ecotrdo uecodrijo e u hueco de u roc. U dí e irodepreció, o ucro iútiete y depué -

doro iveticioe. Pero uo ee átrde, loroo decurió e u irerí de viejou iro y e dio cuet de que R., u io, o hírodo y vedido.

ue éte —ecriió loroo e 1853, e u pái deu dirio, propóito de otro roo de io io— e

door á rde de i vid. E iro ví poc ir;o er, pue, pérdid o que e itó; pero vere tri-ciodo por que io cu yo o podí cotiurqueriedo (e corzó de loroo er idepedietede u rzó), e dio itció y deiuió t rdeque e etí por ucho ee.

Ete epiodio decrie uy ie uchcho deetoce, extredete eie, piodo, de-icdo, ipuivo, uo de queo jovecito ocue e podrí decir coo de protoit de Crtuj de Pr: “Uted tiee deido ueo pr proic; dedíquee eo exo; óo ujere o coprederá.”

su prier ceácuo ue, eectivete, de uje-re: ordo por u dre, u her y i

Page 31: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 31/271

amIlIa. InanCIa (1835-1849)

35

de dre. ¡T poco e t u e de

ervor!aido por ete huide rupo, e jovecito (te-í 15 ño) ecriió, etre otr co, do oo-rí: “Eyo ore e etudio de hitori de Repúic ro” y “Eyo ore ricutur deRo tiu”, puicd e 1852, que puede co-

prre co or yore ecrit e edd du-r, y que etá ecrit co u etio vioroo, upreciió de re que depué o e ecuetr ioe u coereci de iuurció de cátedr.

Deeo recordr —ecrie terir u “Eyo o-re e etudio de Repúic ro”— que etudio

de hitori ro deeo diriir iveticioeepecie. nuc e vio e e udo á uio ycotte ítei poític i etudio que pued orecertto terie io tiepo ooí de hitori. Y hy á. auo e orprede de que cotto otro uie odeo e t rde todví

e Europ veerció pr or de o cáico.¡Oh!, ht e pedte o iete i etedero: o etto iceci de etio o pitud de ocoociieto o que o ect, cuto e coocerque hí deeo ecotrr e orie de uetr eye,uetr cieci, uetr doició: que u hitori ecotiud por ootro y que pr ootro, itio,e e u hitori cio. Evideteete, e etudiode hore —e u icreeto y derroo e e u-do— o iducirá recueteete trite coeioe:

Page 32: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 32/271

36

 vida de lombroso

o hrá deer rete ere pitud de o

etudio ture. Pero iú otro o itere áde cerc. Tié etre á e o á rdioor de turez uco ioete o veti-io ezquio de vid hu, y o hy, coo decíPo, editció á rde y proud que re-tiv o oríee, or y cutde de e e-

tidde de cue ootro io oo u eó.Hy á ú: o rdo de civiizció oci etá i-itdo por cuució de o teoro de trdicioe,de er que e iño de uetro dí puede predero que e ucho io prediero cioe eter.sóo hitori, podeo decir, e dee e rviooproreo de uetr edd; pero cuá poco, y t vez qué

, e etudi, i e copr u vetj ie yu out eceidd. ¡Cuát ide ezqui y cuá-to prejuicio! Co diereci de que teeo uchoteri, o eto uy ejo de hitoridore ipey ci decoocido. brrer eto prejuicio, eeñr,por decir í, oitude y titude ore de

cioe, y, ore todo, co ítei de hecho re-e y poitivo, ire de copceci vure, hcerrefejr e e epcio cutd y eeci de epírituhuo. E éte e de u etudio evero de hitoriy prticurete de ro: ét, eeñro cobco “que e r de ociedd oder e itei-eci”, o eeñ tié er de eper.

Pr eteder cóo u jove de 15 ño podí e-criir co t eri, hy que per e e ere-

Page 33: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 33/271

amIlIa. InanCIa (1835-1849)

37

to vivo de que époc típic y uie de uetr

vid cio iti, que de 1844 1850 cuióe todo u epedor, oido o jóvee, que poro reur e que edd o ditrído, ocupre opreocupre de rde cuetioe púic.

E 1844 hí teido ur e trite epíoo de co-pot de o hero bdier. Cri o e hí

reedo, pero Iti e hí coovido: e 1845, eiro de gioerti, Del primato morale e civile degli italiani,hizo r ruido; e 1846, eecció de Pp mti-erreti hí excitdo o itio hci iertd y idepedeci. Hí etdo e uch prteiurreccioe: e Roñ, e Cri, sicii yPiote. Co e ño de 1848 u époc uev preció

cer pr Iti: Toc, sicii, nápoe e híitdo pidiedo liertd, Cotitució, rteridd.E 25 de eero de 1848, erdo de boró proete Cotitució: e 4 de rzo Cro aerto de svoy cocede Piote. E 12 de erero e cotituyóe Ro e prier iiterio ico: e rzo de 1848

tod Iti, co excepció de reio lordo-Veeto,e ecotr orizd ore e iere.Pero tié e lordo-Veeto e etreecí.

miá dio r, e evtó y co u o uer-z e cico eore jord expuó ricutrico. Coteporáe, y t vez idepedie-teete, breci, béro, Pechier, Trevio, citod ciudde iti perteeciete Iperioutrico e evtro y ecerrro o doido-re e ciudd de Vero.

Page 34: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 34/271

38

 vida de lombroso

Pío IX, dede o to de u oio, edijo Iti

recid: ecritore, úico, poet, ctro eruev, e hecho uevo de que o pueo itiopor prier vez depué de tto io hí ez-cdo u r y u re uido pr expur extrjero.

ue u rd cu iuió u periodo de

decoueo, detre, reccioe. Pero ¿qué hcer?l de 1848 hí evueto e ipede jove de 13 ño y orí recció uc ápodrá pr u extció.

* * *

so eto o etudio, o ure, e iete eque loroo ció y pó u prier juvetud, cideerí decir u ici: do ciudde de provicie de recuerdo hitórico, de oueto rtíti-co, e de o, co u uve ri otñe, cir-

cudd por ote y coi: do ii que dedevri eercioe perteecí ce eevd,cut y ric, e cue do or peritetede ritocrci, e ideio y e orio, qued- jut e cotcto y e cotrte. U ieteiir, cuto y etudioo, dode trdicioe judíet roioete udid co revoucio-ri por u dre de iteieci uperior y de e-iidd ideit, que cocetr u iteieci, ucorzó, u pircioe e e ecto pr u hijo.

Page 35: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 35/271

amIlIa. InanCIa (1835-1849)

39

l eez etétic de iete e que e oró,

produjo e loroo pió pr todo o que eeo, eo de o y de eez ture y rtític,y itoerci pr vivir, uque uer tepor-ete, e píe oótoo y tietético.

E oeto revouciorio e que vivió e produ-jo e ieo or pr iertd, pr tod or

de iertd, e érvid e e or y e ideio hu-o. De coficto etre u á y u ue, etoe, etre e tiuo réie y Revoució rce,coficto cu itió dí tr dí, otuvo e depre-cio, ci dirí e odio, pr todo o que e etiquet,orio, coveció, exhiició exterior, ujo,ervidure, pr todo o que hy de trivi e p-

r “ritocrático”.De t cteorí oci e que ció, tuvo e-

uridd de í io, e deprecio de opiió púi-c, de riquez y o hoore que e ecuetr, oretodo, e o hijo de u rz que dede hce tiepoo etá oido uchr por tuci co o ho-

re pequeño y icir cez rete die.De or iteo que o rodeó e u prier i-ci, de etoico ideio de u dre que hícricdo u eicidd pr echr e cpo derefexió y cutur de u uturo hijo, toó e e-ur e o eo y e o ueo que o ño y o co-teciieto uc depué ero detruir. Hívito o que e e heroío deiteredo, í que vid podí coetiro: uc e có de ucro ypereuiro.

Page 36: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 36/271

41

II. PaOlO maRZOlO(1849-1852)

si e diíci coocer u propi turez,á diíci e que e copredid y iediriid por otro.

aun Cuando o eyo de que heo hdo oorezc u epíritu iurete duro, e utor

er todví u doecete.E Memorias de un médico psicólogo puicde 1863 e ee: “De i exiteci picoóic e dicuet óo e 1850.” Et ot y otr precid que eecuetr e u dirio etece idicutieetee 1850 e oeto e que e jove e hizo hore.

Teí etoce 15 ño.E tráito ue rápido. Coo e o cueto dehd, e durió u dí iño y depertó hore; oejor, depertó t iño y t hore coo ue h-t e útio dí. si e doececi y poeí cuidde de u ecritor y uerz de peetrció deu hore duro, coervó iepre ieuiddy e cdor de u iño, eceidd de expió,de ozo, de pió, que e propi de doececi;e rápido tráito de ozo exceivo ecoí

Page 37: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 37/271

42

 vida de lombroso

exceiv, tiidez y udci de o jóvee iex-

perto.¿Cuá ue e eo que depertó proto e dur-iete de iño, que o reveó í io? ¿Cuá uee opo que dio vid que deí rder e étod u vid? E Dirio o o dice, pero u pió, uecrito, u exiteci, todo o reve: ue e ecue-

tro co Poo mrzoo, quie ejerció e e jove uifueci t rde, que i huier, coo e Chi, coture de oricr o tepdo, tedrí ederecho de er recorddo cerc de u dre.

Te sequor… inque tuis nuncFixa pedum pona pressis vestigia signis

 Naturam rerum haud divina mente cohortumDiugiunt animi terrores,

ecriió e 1850 ore u otorí de etro.¿Quié ue Poo mrzoo? Poco etre o co-

teporáeo de loroo todví o recuerd; -

die proeete etre o hore uevo o co-oce: o tuvo hor y cro e u vid, o tuvooueto depué de u uerte. U piedr uyeci recuerd u itd exiteci e e ceete-rio de Pi, dode eeñó e u útio ño.

médico, óoo, hitoridor, turit, óo-o eiete, ció e Pdu de u ii oey ier, e 1812, poco te de que coezr terrie cotrrrevoució que deí coover otrvez udo etero.

Page 38: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 38/271

Paolo marZolo (1849-1852)

43

Etró o 14 ño e Uiveridd de Pdu,

co e e de or, poeí, ide, y ietrcopir por iertde de u pí, ietr c-t e poeí vid, e o y priver, ietretudi o tiuo poet, cociió u ide deeore iportci: recotruir hitori de ho-re trvé de áii de pr.

Pero dercidete, cudo e jove, petrzd et r or, et oredo o prie-ro duce ruto de , cudo, coezdo oetudio ture y de medici, et ecotr-do o eeeto copeetrio de u cocepció,iprevitete urió u pdre, dejdo iie á rve codicioe.

 ncido e riquez, zdo por tidd u itució precri, mrzoo o teí i o de-ecto i virtude eceri pr dptre uev itució que o hí evdo ortu. lturez y educció ter o hí hechou etoico y dveridde de vid o podí

er trorro. a ric ciete de Pduque u io de ii e oreció, prerió uezquio pueo e e cpo, dode podí eco-trre rete o hore que hí vive ejo detod etir covecioe. E Treviio,oo, pore, co yud excuiv de r iro de turez, coezó ecriir or coceide Uiveridd de Pdu: trer de etudio de oidio eye uivere idioátic y de hitori.

Page 39: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 39/271

44

 vida de lombroso

Pero e que pueo, mrzoo o podí puicr

i Introducción a los monumentos históricos revelada por el análisis de la palabra, pue e er ecerio ocrctere de todo o idio coocido y de u-cho ci decoocido. Por tto, e 1848 peó ir Trevio pr hcer ipriir e Propd ide.

“Et or —ecrie mrzoo— e divide e do

prte: ‘l hitori tur de o idio’ y ‘l hito-ri reved por rzoe etioóic’”.E “l hitori tur de o idio”, mrzoo

querí copror que o idio ce, e derro- y uere por u trorció epotáe ycotiu. Deí dividire e ocho too. se propoíe e prier too expicr e orie de o idio;

e e eudo, e proreo de derroo de eo, por orizció de pr; e e tercero, dr ueyo de eeeto coprtivo euóico epeci-e de vri eu; e e curto, izr y deo-trr recioe de pr co e etiieto ye peieto; e e quito y exto, hcer hitori

tur de rátic; e e éptio, trtr hi-tori de ecritur y croooí de pr;e e octvo, jr derivcioe que di de hitori tur de o idio.

Cudo e puicó e prier too —ecrie Cecc-re—, uo periódico hro de é y o eoiro;pero é o et coteto y rechz o eoio, por-que o crítico o o hí etedido. U dí eyóu rtícuo que deotr copreió de u ide y

Page 40: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 40/271

Paolo marZolo (1849-1852)

45

deeó coocer utor. mrzoo pe que deí er

u hore experto e cieci, u pedor idoque viví e ocuridd por codicioe ccideteo por tritez de o tiepo. E utor o viitó pocodepué e Trevio: er u jovecito de 15 ño, Cérloroo. Quie hí divido priero e Iti eeio de mrzoo e e preetó co e ecto de u hijo

y veerció de u dicípuo.si e pie que e jove todví o et e

Uiveridd, que o hí pdo por iu i-fueci, que viví e u pequeñ ciudd veeci-, eprdo de udo, e etiede cóo etroy dicípuo e iro rdieteete y qué eore

ifueci dee her ejercido e e dicípuo, tod-ví o ierto vid, e óoo de 40 ño e epoeo de u uerz íic, ore e iteectue.

Por turez, por rz y por educció, por e-tiieto, etro y dicípuo er uy ditito.Pero i ooí y o tepereto o coi-

cidí, i o coicidí ortudete e tiepoy circutci e que hí vivido, coicidípor e cotrrio perectete e turez de uieio.

De cutur ie, de eio eore, er mrzoouo de o eio que óo orece Iti, tto áeeroo y deiteredo cuto o eper dde ociedd; tto á udce porque e que deo poderoo uc otedrá piedd; tto á i-dividuit porque iu ecue puede hero

Page 41: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 41/271

46

 vida de lombroso

orjdo o diriido, tto á perecto por er iexo-

reete eecciodo e uch exteute quedee oteer. Er u eio eú e odeo ide deocoo e e cu cutde de etir uerteete,de oervr rápidete, de iir uevete ypicr exctete, etá reuid y vioroeteequiird e u io idividuo, y or de -

er iutáe o y por euerzo o re, io co epoteidd co que or turez i.Idétic er ídoe de jovecito.Coo mrzoo, teí eceidd de eper u

ud ird e ucr o óo u, io tod verdde que exite e turez; coo mrzoo,teí ptitude tete de óoo, hitoridor, tu-

rit, poet. ¿Qué hrí ido u vid i e huierecotrdo co o io ítico de u époc —yde tod— y cóo hrí evitdo e jove e peiro,i o huiee ecotrdo mrzoo?

l ifueci que e etro ejerció e e dicípuoue tripe; y e ur de diiuir e cetuó iepre

á co o ño. Priero, rió jove, ht e-toce uerido e ectur de o tiuo, e poeí y e hitori, e r iro de turez;e eeñó oervr todo, dr iportci todo,tto voce de o iño coo peieto deo óoo, trorció de u rv y uec de u oco, vueo de u ve y ueño deu eordo; e otró que o exite iu eyíic i or i oí y expreioe e todo eudo de turez, que iú oviieto e

Page 42: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 42/271

Paolo marZolo (1849-1852)

47

ido y ccidet, y que e e udo íico y pico-

óico todo cto etá provocdo por u cu, todor e reúe o deá que exite e turez,e , que todo está en todo.

E eudo ur, ue u uí euro, ereo, cpzde ver e é y uer de é, de rire o ojo te fore y epi que huier podido ecotrr eu cio.

E tercer ur, y ue o á iportte, e otróque e puede hcer rde or, iuiedo, e u-r de cotir, propi turez y doádo-e co coz e o rzo de verdd.

De et ifueci eéc, loroo ue co-ciete. E ecto y dirció que tuvo ueo pr

e etro o diiuyó co o ño y o tritió u dicípuo y ootro, hijo uyo, que i e-ro uc o coocio.

Page 43: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 43/271

49

III. albOREs DE JUVEnTUD(1852-1854)

Los primeros años de universidad.Su primer amor

Exite iteecto uie que tiee ece-idd de cotcto jeo pr er ecudo.

EL  jovEnCito teí 15 ño cudo cooció mrzo-o. Pequeño, tíido, odeto, pero uíeo, uerte,piodo, ipuivo, i preocupcioe ecoói-c i icioe peroe: ¡cóo e preció ui-o e u prier depertr, vid! ¡Cuá epédi-do e cio que e e rí dete, cudo eteo de rdor y ávido de eer tod ecioeque puede orecer e o, e or, itd, e etu-

dio, cieci y juvetud!E opo de mrzoo o depertó u eio trc-to, precozete rve, ecorvdo ore o ppee:depertó u jove que teí tod deiidde yo etuio, pioe y o decoueo que de-erí teer o jóvee: depertó u que he-

dre tod ide ecoido y dre co e júio y eeroidd peritid por u uerz exuerte.Pero er que e ño de 1850: do ño depué

de Revoució que hí coovido e lordo-

Page 44: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 44/271

50

VIDa DE lOmbROsO

Veeto. l uiveridde etá cerrd, o vije

otcuizdo y recueteete prohiido; y e u-chcho dee quedr e Vero dode recció do-ite hce vid ipoie todo epíritu pio.

aortudete hí e Vero, y todví exi-te, u “sociedd iterri” que d icreeto o etudio, co coereci ie preprd y, o-

re todo, co u iiotec íc dode et- reuid or udete de cutur deque époc.

Et ociedd ue u reuio precioo pr e joveque, i ero, uc depreció o otro trctivoque orece ciudd. E tetro teí etoce ipor-tci ci poític; sociedd iróic —e cu

eete de ciudd— que reuí juvetud e-re de Vero e et, ie, coedi e cuee jove loroo to prte de ue .

Pro í 1850, 1851, 1852, o ño á terri-e de recció. E 1852, cdo e periodo deterror, autri rió otr vez uiveridde y e

jove corrió Pví pr icriire e cutdde medici.Ecoió ét o ciertete por u prticur

iptí pr que cieci. gut etoce u-cho á de etr, hitori y hitori ture cue hí cotiudo ocupádoe durteo ño de eper orzo, y coezó u iro o-re o oríee de rz hu: Hombre blancoy hombre de color, e e que e ci icocuioe cue á trde eó Drwi. su

Page 45: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 45/271

albOREs DE JUVEnTUD (1852-1854)

51

á dee que etudir eye pr dedicre

crrer dipoátic. Pero mrzoo iitió e medi-ci, ore todo pr uetr u cutur picoóicco e etudio de o eero ete y pr ejr dicípuo de ifueci de ecue oócque é teí coo detructor de teto.

Otr coiderció dee her ifuido pr que

ecoier medici: e hecho de que et eto-ce e que cutd, brtooé Pizz, u verd-dero eio que poí e u itur, atoí, i pió y tur de ir que mrzoo hípueto e liüític. Pero etudir etr, eye,medici, er poco pr u utodidct coo lo-roo que “querí preder todo y er todo” (Di-

rio, 1853). lo iportte pr é depué de queoño de etudio ido y itdo er teer cotc-to co pero iteiete cue couicr ctidd de ide que e op e u cerero.

Y dije que o que á urió e Vero ue u-eci de io. Idierete ori y o ho-

ore, teí u eceidd oráic de ecto y ex-pió. ape e jove e uc de uevo ecto,tuvo poiiidd de ecotrre co jóvee, e dio u verdder orí de itde. Poet, ecrito-re, rtit, etudite, proeore, quiere etudir todo o que cooce, co todo iptiz y de todoeo, e u crt y e u Dirio, etre “Oer-vcioe picoóic de udo y de yo”, ot ech de prier ecuetro y poe tié ú d-jetivo etuit.

Page 46: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 46/271

52

VIDa DE lOmbROsO

muy poc de que itde tuviero ciert

durció. Dercidete, e udo o quiereer d de o hore que etá uer de e-diocridd, u cudo quier óo poder r áque o otro. ¡Pero de re e vid o hy io epreete, y e preete er t eo!

au cudo depué reutr iee, todo o

copñero que ecotró, todo o jóvee o cu-e coó á o eo prudeteete u ieio yu ecto, uero pr é e que oeto verdde-ro io. Diero eo u iteecto y u corzóo que é eper, poiiidd de expió ire,y uero pr é cu de júio ieo, ei deá viv eerí e que coiezo de vid ui-

veritri.

Etoy hor e miá —ecrií u io e 1853—e u itució eiz, de que que á ie e ue-ñ que e dee. si oeti, i cetie, irede deteere dode quiero, de ir dode e ut,

dueño tot de í io. gozo copñí de jóveede corzó e iteecto t eo que diíciete h-rí podido ecotrr e Veeci. no p dí i queyo pued trer co i etudio u de queete víree que t rro e decurir e o jóvee.gozo deá de t udci de terie pr ietudio, que óo teo dicutd de ecoer.

Do de itde de que époc dee te-er iportci prticur e u vid: de aredo

Page 47: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 47/271

albOREs DE JUVEnTUD (1852-1854)

53

de mury, ocióoo, picóoo y hore cuto de

r reore que á trde e circutci trá-ic pudo proteero, y de Poo mtezz, uocuto ño yor, Poo II, coo por chite er etoce pr ditiuire de Poo mrzo-o. loroo e triut u ecto t euivo quecudo e 1854 doó mtezz Pví, lo-

roo tié doó y e ue Uiveriddde Pdu.E Pdu, loroo o e ecotró uy ie. l

ciudd er á rtític y trctiv que Pví, pero eci er iu, o proeore er de eor vor yt miá, t cerc de Pví, que podí pree-tr u oviieto cotte de hore y co de

cue e jove teí eceidd.a ecoí exteriore de Pdu e ñdió

otr cu que extiuió e etuio de joveiexperto: prier experieci de vid, e pri-er or. a etrr e e udo e peitud deu uerz, peo de e y rdor pr vid, o io

y todo o que e eo, e jove o podí pereceridierete or.“Hy u r diereci etre e ecto ipirdo

de proto por cotepció de u oit cr derui y teorí de u viejo óoo. l diereci quehy etre prieci y reidd”, ecrií e u diriohci 1855.

bt her etdo u vez rete u rr eez e-ei, o her oído u roí de á uve o

Page 48: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 48/271

54

VIDa DE lOmbROsO

her urido o doore de této […] pr decurir

cuá iitd y ec e expreió de pr. secoprede etoce que e ejor cto de goethe o-re e or, de leoprdi ore e door, o o io upitur repecto verdd.

Cudo e jove ecriió eto y deí etr e-

ordo de u de e eez eei. Pero o eru cr oit de rui o que o hí ejdo de teorí de o óoo, io u ore oriet, uej priet uy, Eoí De Zr. l chic vivíe Pdu co u ueo que é coocí; er judí,de 17 ño, u uve cr de oriet co rdeojo ero, e cueo co, e tepereto du-

ce, ere, e. no creo que i e jove etuditehuier decrdo u or huier ecotrdo eriopoicioe. Pero loroo, que otró t udcie der udo, e uy tíido: o óo o reu jovecit, io que o e treve hcere corte.

Hy uo que p por pero ideicdpor exceiv deicdez, tt que tiee iedo deexterr u verddero etiieto.

“recueteete quiero hcer u co y ho ocotrrio: queriedo trer, trto de huir, recuete-ete queriedo ocutr u co eo exprerá crete” […] (Dirio, 1855).

Pero u vece, u cudo o e expree, e-per er etedido iuete; pero e covece deque eto e u iuió.

Page 49: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 49/271

albOREs DE JUVEnTUD (1852-1854)

55

“E pió e iterpret y e cree iterpretr e

iecio, coo e e deirio e ee ur e tiie.”“Jóvee que quiier hr co u ujer o

coiez hr io ht que ét h ido de piez.”

Pero tiidez o e vore o eordo.

l jovecit o pretó iu teció tíidoetudite t reervdo y e io ño e copro-etió uy trquiete co u jove co e cue có uo ee á trde. E pore eordoque todví o e hí trevido decrre, dee-perdo, peó e e uicidio.

Hy uo co —ecrie e u Dirio— e o cu-e e pcer y e or de u ujer, de u deteridujer, puede tor u crácter prticur pr e ite- ervioo, coo úic pr e úico, de erque e idividuo o puede vivir io de queo, coootro o puede coer i e t u cierto ieto. Y

etoce ocur y e uicidio e jutic.“E uicidio e u cordí”, dice queo que oe iete tte corde pr tre. “sóo o co-rde cree que e uicidio e corde.” “me ocurrió eor u derrot que e eciede de deepe-rció e e , pero i oteer e pcer udo qued u r door.”

De ete periodo o qued vri crt ecrit yo evid Eoí. Depué de úti, ecrit e

Page 50: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 50/271

56

VIDa DE lOmbROsO

dí de od y, turete, o evid, loro-

o, pr huir de recuerdo, prtió de Pdu decidido icriire e Uiveridd de Vie. su heride curó rápidete: tritez o er oráic eé, porque teí u tepereto t rro que podíovidr ieditete o doore y proor opcere ideidete.

Eoí o ue ovidd; pero u recuerdo, e erco de pdo, e ur de uete de toreto ehizo u ie coodor, y poco ee depuéloroo h de e co ectuo trquiidd eu Dirio.

Page 51: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 51/271

57

IV. En la CaRRERa(1855-1858)

Por qué se dio Lombroso a la ciencia.En Viena. El estudio acerca del cretinismo.

El doctorado

rete ide de poder vr vid hu-, coo u ei o depre-ce pircioe iterri y rtític.

a ntEs de ir pr Vie, e tíido eordo hípuicdo u etudio cerc de “U curioo eóe-o propio de o hieóptero”, e e cu, co ite-rete oervcioe de ej y hori,deuetr que e derroo de iteieci e co-trrio proicidd. Hí cdo tié u

oorí que e puicó u ño depué, “sore ocur de Crdo”. Eto etudio, i ero, ouy ieriore e e etio y uerz de rue-tció o “Eyo ore hitori de Repúicro”, de que y he hdo; y eto e coprede.

lo curo édico de Pví y Pdu o hí e-

jdo de o etudio iterrio, pero o hí teido uerz de iro eo; dodo e epirioediev, pero todví o diudido e icrocopioy o áii quíico, ecue de medici e

Page 52: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 52/271

58

 vida de lombroso

reducí e uiveridde eore, coo o er

de Pví y Pdu, toreo ortorio que o po-dí peetrr y orer u jove coo loro-o, e e cu ciert couió de ide y de ideee reve e u Dirio jo or de ecoíy de cotiu quej cotr u propi decdeci, ye u ecrito de que époc, de u ierioridd

eectiv.l Uiveridd de Vie, dode o proeore d- ce verdder, itroduciedo u dicípuoe cíic y o hopite, dej ver y ctur eo eero, ore o cue hcí co eriedddiótico, prooi, cur, deí ejercer u i-fueci deciiv e vid de loroo. Por prier

vez tuvo viió de que medici e u ciecico vor itríeco.

Por prier vez tuvo reveció de que, etu-dido, e podí dr reedio uch eeredde,u ete. Tuvo viió de que o oco quehí vito i eperz e o ocuro corredore de

o hopite de Pví y Pdu podrí er curdo,i e o etudir y curr coo e Vie. Decidió,pue, dr u vid pr er eto.

Et ide o ext. Er u iió cu é te-dí i ero cudo e u Dirio e deeper“por o er ueo”, “por deer rehuro todo”, “poretire jr”. E querí “hcer e ie”, “hcer eie por e uto de hcero”, coo ecrií e crt que o evió Eoí; pero ht etoce ohí teido ide de o que e podí hcer.

Page 53: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 53/271

En la CaRRERa (1855-1858)

59

E rdor iioero de u rz, dorido e é h-

t que dí, e depertó, cáido y trepidte, e eoeto e que etrevió u ruo. se itió coou hijo de o tiuo proet pr o cue eridierete etudir o cotir pr ervir ptri.Y et oñdo dr ivio todo o oco, todoo que ure e u pí. U uev extció o

ivde, i que o hí hecho ecriir cudoteí 16 ño, e etudio ore Ro tiu, “cu-do creí que todo o oce de udo et ece-rrdo e u oed que record o tiepo deo priero pueo de Ro”.

É currí eeredde ete. su ot,

u dirio, e e de oervcioe, de eque deeero; h ecotrdo u , rzó de u exi-teci: dede que dí y o coocerá icertidu-re: cue dr u tiepo o trá.se treve etudir o á rde: co tod u uer-z, que ht etoce hí deperdicido e tt

direccioe, e poe etudir á horrie yá recuete e lordí y Veeci, quetre ore que reioe “e deprecio de extr-jero”: e cretiio.

ado Vie pr etecere otr vez e P-ví, que e e cetro de eeredd co cu équiere cr: e preet trvé de o cpo, etodo o ure dode hy u pricipio de que é quiere curr y e todo o pueo dode eeñ u úceo de cretio.

Page 54: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 54/271

60

 vida de lombroso

* * *

E proe o e i ecio i áci.

E oervdor que e ocup de eóeo de cretiioo tto e trquiidd de u hopit, io dodee produce, etre choz de ciudd y de o pueoejo —ecrií loroo e e precio El cretinis-mo en Lombardía, 1859—, ure de u i prticur.E y o ojo ure por que tóer ocur,por que ce uci, por que cr páid ytorv de o hitte, por que horrie ierique e de todo; oerv á triteete ú que-

uev epecie de hore ruto que uce, etir ueo etre u pático priete que preet idd de re y de eeredd e o repu-te crctere de u cr y de voz. ¿Qué p,pue, cudo e coiez iterror queo ere y trvé de ezquio ryo de iteieci que todví

uce e queo ete poco huo e reve or á ioe de eoío y de dd? no o eto epectácuo que por e door de

uo e etiieto de copió y tpoco de idiereci: ce e e u etiieto iotiepo pedo, preocupdo y couo e e cu tieeuch prte cu i que eedr e creti-io; y ete etiieto copñ uo e u i-veticioe cietíc, de er que o hecho ácro viee cotrdecire y ecp ítei,

Page 55: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 55/271

En la CaRRERa (1855-1858)

61

tror y ocurece o óo eeci y cu,

io or i de eeredd; de er querecueteete ti de oervdor reut er oóo irt, io tié iúti.

* * *

l ti o erá iúti, pue recorrer uo uotodo o ve ietdo por terrie eeredd, exir e ire, e u, e ueo y o eero, éecotrrá e orie ejo de cretiio —e u—, e iedito —e ocio—, cur —e yo-do—, proxi —ueo cueducto—, decuri-

ieto que e puicrá á trde e o prieroee de 1859.

l cocuioe cue eó e jove etu-dite itrodujero u verdder revoució e ecpo de Piquitrí y de Hiiee. au cudoo te otr yud á que u ojo y u ieio, e-

t cocuioe o pudiero er retid por que- cue ero á trde u eeio y oque dicutiero u or poydo e cieci íi-c, hitoóic y quíic. l edid decuiertpor loroo, etudite e 1859, doptd cicoño á trde, otrro u utiidd trordoe pocioe ctiv e iteiete pore triuerutecid por e u .

mietr coez o etudio cerc de creti-io, que durro cutro ño, loroo có e

Page 56: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 56/271

62

 vida de lombroso

Uiveridd de Pví u curo ooráco e e

cu e ocup dede hce tiepo: “Ifueci de civiizció ore ocur, y de ocur ore ci-viizció”, e e cu Hitori, Picooí, Pi-quitrí y liüític irviero e or uy curiopr reover e proe e prte teórico y e prtehuitrio de ifueci de civiizció ore

ocur.Ete etudio e e cu ocur coezó er e-tudid ht u eeci cocret cotituyó e úti-o puete de tráito etre cieci teóric y edici práctic e cue é e hí uerido.Pero e tráito o podí ocurrir rucete.

au vece, e o ño iuiete, u cudo

tuvier i ocupcioe, ú reordiieto e vie-e por here deterrdo de prío terre de itertur pr vivir e u udo úure de vivo yde uerto. Pero e rdor de u uevo etudio e torete que o dej i ur o reordiieto.

su ctividd, eectivete, h uetdo u-

chíio: ietr etudi o cretio y ecrie oorí de que he hdo, hí oteido deue doctor Zii, director de Hopit de stEuei e Pví, e eteciieto de u pequeñecció de eero ete, prier úceo de i-eo icoio de Voher que i crere coe e u proyecto uo ño depué cerc dePví. E et époc c u etudio y e dí 13de rzo de 1858 coiue e doctordo co peohoor.

Page 57: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 57/271

63

V. lOmbROsO, sOlDaDO(1859-1866)En la guerra.

Ocial y proesor.

De la Psiquiatría al delito y al genio

Teí coture de oervr, rzor, yco et do rúju e hore ieprepuede ecotrr u ruo u cudo e

ocuro y decoocido.dEspués de doctorre, loroo rereó Veroeectudo, i ero, vrio vije lordípr cr y copetr u etudio cerc de creti-io. su pí et etoce cudido por terrieorrc.

E e Piote pió ier uet cddí, poydo Cvour que hí edo oieroy trj eriete pr oteer iz de r-ci pr yudr pequeño Piote eiir au-tri de Iti. E o priero dí de yo de 1859, voce de uerr etre e Piote, ido de rci, y

autri, e hiciero iitete. E Piote pr uetr u ejército o voutrio itio.loroo, i hr co u pdre, toó coio

óo u iro á precioo y rchó miá dode

Page 58: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 58/271

64

VIDa DE lOmbROsO

preetó oicitud pr er ditido e e ejército it-

io, y depué de pr, e 19 de juio de 1859, otroexe de doctordo e géov, etró reure-te e cpñ.

l uev vid er uy ditit de que é h-í dodo. E uerr, jo tied, e ohopite, e o curtee, o hí de

cue ivetir e orie, y tpoco oco cercde o cue ecriir hitori de hore, ioiero herido que curr, edicir y putr;eero de tioide o de cóer; ieccioe que edeí vecer co ec edici de u ho-pit de cpo.

loroo o e deetó: et coturdo

oervr, rzor, y co et do rúju e horeiepre puede ecotrr u ruo u cudo eocuro y decoocido.

lo icroio todví o e coocí y é o odecurió; pero cudo vio que depué de pu-tcioe y de cur veí ieccioe á pei-

ro que herid i, o dudó que cuet e ved dehichd y upriió pru eero, utituyédo co odó ipre-do de coho, étodo tiéptico urdo que, i e-ro, tuvo r éxito e u hopit.

l cpñ de 1859 duró poco ee. Codeco-rdo co do ed por vor iitr, querí reti-rre; u uperiore iitiero pr que e quedry é cedió. l uerr o podí decire y terid;Vero y Veeci qued e poder de o utri-

Page 59: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 59/271

lOmbROsO, sOlDaDO (1859-1866)

65

co; Ro, co e Pp; pz de Virc preció

o itio á ie que u pz u riticio du-rte e cu deí preprre pr otr t. ETurí, e prtido de Cvour que querí cotiur uerr, triu; precí er iiete reud-ció de opercioe; er, pue, rzoe que ujove que hí etrdo voutriete e e ejér-

cito, perecier todví e é ietr o cote-ciieto et por derrore.au cudo perecí e á copet iertd

pr cció, editció y e etudio, loroo oer idptdo vid iitr. Cociezudo ht eecrúpuo, uy ocie, pero o oruoo y icioo,teí tié r uerz de reiteci cotr ti

y epidei; u ciidd icreíe de dorir, etu-dir, eer, per por cuquier periodo de tiepo, ue á pequeño. l oeti de dicipi, pue,et coped pr é co ctividd que de-í derror e o hopite, por e pcer de vivire edio de jóvee etuit y piodo que te-

í co é e coú u ide o eo: ptri.adeá, o deí diutr loroo erí y ierez de o iitre, pue e é eriedd de oetudio uc pó juvei erí. lo cuderode ot de 1859-1862, que cotiee u Dirio, etáeo de oervcioe rcio y ere, de ur,de crictur, de écdot huorític. De ete pe-riodo o qued ht o ettuto de u ociedd porro, que ecriió e Cri… cotr puy o perro.

Page 60: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 60/271

66

VIDa DE lOmbROsO

adeá, e hecho de perecer e e ejército

o iic e doo de u querido etudio:iic óo ú cio. mrzoo e hí he-cho ver cóo e o ezquio diecto de o c-peio e u pueo, e o que uce u iño epuede decurir eye que rie hitori de huidd. adeá, e hí eeñdo eer e e

r iro de nturez, ierto iepre todoe todo tiepo y e todo ur. no podrá tr,pue, e e ejército, o docueto pr e dicípuode mrzoo.

Dede e prier dí e que etró e é, coe-zó oervr diereci que iprie rz,e ci, e pí, e o hore perteeciete

diver reioe de Iti, u ditit iuidd re-pecto de eeredde epidéic y edéic yu ditit edid tropoóic.

 no o eto o úico docueto que é recoiódurte uerr y u pereci e o curtee;hy o ueño uyo y de u copñero, e-

cioe ditit de o herido de o do cpo quereuió y puo e reció co u etudio terioree u oorí “reto édico-picoóico”.

au cudo ete títuo e t odeto, eto r-eto o de or á iportte que deíir de pu de loroo, de á oriie yeie. E ee etudio e iet eceidd deer étodo experiet pr e áii de ocur, y e etece e ioóic de eer-edde ete e reció co e cocepto —que

Page 61: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 61/271

lOmbROsO, sOlDaDO (1859-1866)

67

e coprue piete co coprcioe e-

tre e ueño y o ueño, viioe, hipoi, ucicioe— de que o existe  psicopatía que no tengaanalogía y relaciones con las alteraciones transitorias de la men-te sana, e decir que o hy eóeo ptoóico queo e oetáeete picoóico, i eóeoioóico que o pued, er exerdo, covertire

e ptoóico. Cocuió uy udz e u époc,pue e Prí, Troueu y Pidou ecriiero e utrtdo de toí doptdo por uiveridde:“etre u hecho ioóico y u hecho ptoóicohy i eprció que etre u ier y uveet”.

Eto “reto…” uero ecrito ci de -er coteporáe u oorí de otr -turez: “sore herid por r de ueo”. Etor, e cu otiee que cur de eper e e-jor que cur de iterveció opertori e o ho-pite e tiepo de uerr, y operció ejor jo tied que e o hopite iprovido ue t

precid por u uperiore que e 8 de eptiere de1861 o prooviero édico de tó de prierce y e diero u preio copñádoo co i-pátic pr de eicitció y uurio.

Coo e ve, u uperiore yud de tod -er loroo; i ero, ore todo depuéde uo ño de pz, coezó ecotrre cihodo e e pequeño círcuo de u tó y pi-ró diudir e u udo á pio de etudioo uev teorí que hí editdo. su cop-

Page 62: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 62/271

68

VIDa DE lOmbROsO

ñero de etudio que o hí todo prte e

uerr, hí hecho e uiveridde itirápid crrer. É o e treví pirr eto, peroquerí, cudo eo, dr eccioe púic.

a e de 1860 ecriió mri, que preidí sociedd de Cieci y letr de miá, pidiédoedr á u coereci. Ete preidete cote-

tó co ucho retro, ceptdo e pricipio, perocoejdo eperr époc ipreci. loroo, i-pciete por eyr u , ecriió e 1861 P-izz pr que poyr u oicitud y covecier mri de jr u ech preci. Pizz, eto-ce rector de Uiveridd, e ur de ecriir mri cotetó vuet de correo oreciédoe

pr e próxio ño utetr o óo u erie decoereci, io u verddero curo de Piquitríe Uiveridd de Pví, dode o exití u cá-tedr de et itur.

au cudo e trtr de u curo rtuito y e-iprivdo, i eecto ee, propoició produjo

ieo júio e e jove que, co rzó, etrevióe que ivitció e prier po de uev c-rrer cu pir dedicr u vid. Pero preci-ete cudo y et durdo u utur c-e e Uiveridd, loroo ue deido poru uperiore pr prticipr e uch cotr odoero e Cri. no er et u deicióide pr u jove que et preprdo u cur-o de Piquitrí, pero é, t ávido iepre de veruev tierr y uev ete, y t tiecho por

Page 63: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 63/271

lOmbROsO, sOlDaDO (1859-1866)

69

propoició de Pví, o itió perturr u ozo.

adeá, pudo ecotrr tié e Cri ui iote de etudio. l pequeñ ciuddede que reió er etoce uy priitiv, peroecotró er de “err vit y e oto,cdo por edd de o pueo, e ntur-ez”, de cuy ipreioe e e o cudero de

ot, deá de hcer e Cri uy itereteetudio iüítico, hitórico, tropoóico y, o-re todo, édico.

Ht etoce hí creído que lordí y Ve-eci repreet o útio e teri de hiieey de edici, pero e Cri vio o peor. surdor iioero e depiert ú á uerte viedott edd. Coo y o hí hecho co e cre-tiio, quí tié ci pie trvé deo pueo, ecoe y prop y diude reedio ycurcioe pr o e que ve, puic u eriede etudio cíico, queriedo ejorr ud deo cpeio y o orero, etudio que depué

cotiú i iterrupció.

* * *

E o priero ee de 1863, loroo rere u reiieto, que et etoce e géov, y hí prepr u ce utur y copet u etudio pi-quiátrico, proudizdo prte terpéutic que e-toce e reoví pr o eero ete e “u

Page 64: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 64/271

70

VIDa DE lOmbROsO

etrtei piquiátric”, coo é , e de

“cur or o reedio de co”. Icréduo pr prier, decodo pr o eudo, e puo etudir co iteidd u teorí édic uy co-tid, hoeoptí, e cu e hizo iicir por edoctor giter, de géov, hore de proud cu-tur y uy coocedor de et teri. Preprdo y

tié por o que cociere terpéutic, pidióy otuvo er trddo Pví, dode Pizz etiitiedo pr que coezr u curo.

Pero cudo eó Pví y et pr czr et dede hcí tto tiepo oñd y coezr uprier ce, cutd de medici e opuo, de-crdo que o e podí peritir u curo de cíic

i eero. loroo e diriió etoce Hopi-t de st Euei, e e cu hí coezdo prcticr cudo er etudite.

E doctor Zii, que er e jee, édico cuto, te-to, ecrupuoo ht e puto de que precí deco-do e irrite, pero de tez voutd, idierete

popuridd, deó ir de o proeore dádoeeero reuido e u pequeñ ecció y peri-tiédoe preetro o etudite.

grci eeroidd de ete hore, e 3 deyo de 1863, loroo pudo utetr e Ui-veridd de Pví u coereci iuur.

O pido perdó, eñore, i ho ucete, ci co-uo —coezó—, pero rde e i eoció vereuevete, depué de tto coteciieto, etre

Page 65: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 65/271

lOmbROsO, sOlDaDO (1859-1866)

71

vootro, veerdo etro, y vootro, diecto jó-

vee io, etre et querid que recuerdo eco eo ño de vid e o cue e viveetudido. Y deido trde e doy cuet de ijuvei treviieto, pue, jove decoocido, quierotrer vuetr teció que etá preocupd por ttoy diície etudio.

Pero e coort y e icit e or rde pret cieci édic cu, i uerte e o perite,quiero corr tod i vid.

E et ecció iuur, que ieto ucho opoder puicr íter, trz loroo e prorde u vid cietíc: eto e, eceidd de exir

eero et de er preci y exct prteer u or e curció y tié pr di-tiuiro de crii; proe éte que y preocu-p etoce, pue co e triuo de doctripee cáic, e juez et oido coder cudo óo cudo er repoe, e decir, “o

de ete”, y e piquitr teí ore todo iió deiutrr juez repecto de repoiidd dedeicuete, eto e, cerc de u ud et.

E e io ño, jó e de et diticióe “medici le de o Ejedo mete”,que puede coiderre coo e prier úceo de Elhombre delincuente. E ete iro por prier vez e eudo coezó u exe itetizdo de oco yde deicuete, utituyedo pr v co cue e etudi te y decrií o oco

Page 66: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 66/271

72

VIDa DE lOmbROsO

co e “étodo experiet” que e propoe ex-

ir eto eero “coo ojeto de hitoritur”: pie, e peo, o diete, e equeeto,e ite ucur, vicer; o etido, eiii-dd, e exe tóico, etcéter.

Pr copetr et iveticioe que hí i-terrupido e de 1863 pr rerer u rei-

ieto e géov, pidió u ño de iceci.Coteporáeete, e óoo Cro Ctoi,que hí ucedido Pizz coo rector, otuvo queu curo uer eete recoocido por e oiero.ue éte u eudo po e crrer uiveritri,y e jove proeor, eiz por eto, iuuró e 1o. deeero de 1864 ce de “Cíic de o Eero

mete”, cu ñdió e que ño “atro-pooí”, co u dicuro iuur que ecriió eocho dí de iteo trjo, ci coo u ext-ció: ue ete “geio y ocur”, eto e, e prier ú-ceo de El hombre de genio.

Pero i ce i curció de o oco i o

etudio cerc de eio y e deete, o cuee dee ñdir tié u coereci e ehopit iitr, ditrjero loroo de r pro-e de redeció édic de Iti, que o híiducido o etudio édico. E 1863 hí pu-icdo uero ot y eori ore Hiieey proovió etre o édico itio u iveti-ció pr coocer codicioe hiiéic pr-ticure de tod reioe: e 1865 reuió oreutdo e u “Etudio pr eorí édic

Page 67: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 67/271

lOmbROsO, sOlDaDO (1859-1866)

73

de Iti”, que deí cotituir e de etdí-

tic ooóic cetre que á trde e hiciero.E 1865 puicó tié o Ensayos de higiene tec-nológica, or de u 100 pái e cue ex-ió eprdete eeredde de trjo,prticure de ditit proeioe y erde prever y cotir.

Pero depué de u ño ecor, loroo ue -do otr vez u tó e géov. no pudo que-jre de ejército, pue depué de iceci o hídejdo iepre e e hopit de Pví, pero co-predió que o podrí ocupre io tiepo deervicio iitr y de cátedr, y, por tto, decidiódor u de do. Ete hecho o puo e u

codició de dud que e ci deeperció.E evidete que u iió o Uiveri-dd; pero é querí deido todo o que hcí prdor e ejército i proudo door. E ejército otrí á que e udo uiveritrio dode veí portod prte ide eei, por teer á ere

copñí de o crd, que er ee y ectuo-o. Pero deciió o podí trdr: u cudoco door, e 22 de oviere de 1865 preetó udiiió de oci.

acó í e prier periodo, que ue e á eizde u vid.

Teí etoce 30 ño: hí hecho uerr de1859 cotr autri y e de 1863 cotr o -doero; hí reciido do ed por vor iitry u preio por u eori cerc de herid;

Page 68: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 68/271

74

VIDa DE lOmbROsO

etudió y reovió e proe de cretiio; hí

pueto e pr u eorí édic de Iti,idipee pr crer u ue eició i-tri. Co u “reto édico-picoóico”, co Medicina legal para enajenados mentales, co o “E-tudio cíico ore eeredde ete” ii-ci u uev cieci piquiátric y tropoóic

ore e experiete. Co todo eto, co tod ctividd que hí pueto e e doiio práctico,iicido cur de herid co e coho, or-izdo e hopit de st Euei; y e e doiioteórico co o etudio iicido, e ecotr, poro que cocerí crrer uiveritri e cuhí deedo quedre, á o eo io puto

e e cu e ecotr ocho ño te, cudo h-í oteido “ trite coro de odido oero”. Yietr u coteporáeo que hí trjdo,tié e e doiio teórico, ucho eo que é,er y proeore ordirio, é tedrí que eperrtodví por uo 10 ño, u pueto ete e e-

eñz.Pero i ete periodo de vid ue perdido pr u c-rrer uiveritri, o o ue pr u experieci cie-tíc. Durte vid iitr hí teido jo o u “teri” de hore ore coo i-u cátedr, iú itituto de pereccioietoe e extrjero o e i Iti, huier podidoprocurre: hí podido recoer u eore cpitde edid tropoétric pr udeto de uev cieci de cu et poiedo e.

Page 69: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 69/271

75

VI. El REgREsO a la VIDa CIVIl(1866-1869)

Primeras desilusiones. La guerra de 1866.Descubrimientos clínicos.

Causa y cura de la pelagra.Muerte de Marzolo

U eerció puede ecotrr poyo e eerció que h precedido; u

vece e que e iue o e e extrjero;pero uc e o coteporáeo.

La  nuEva vid civi e rió co trite upicio pre jove proeor djuto, quie e e hí uerto eá querido y poderoo de u protectore: Pizz.médico pririo rtuito e ecció de “eere-

dde ete”, e e hopit de Pví, proeor r-tuito de atropooí y de Cíic de Eered-de mete e Uiveridd, redctor i uedo deiit revit édic, vorecido por u pipero rtuit ciete popur, o teí u dipoi-ció i o eco horro hecho durte crrer

iitr, pue o hí pretdo u priete que et- etoce e codicioe á trite que uy.a et époc, que reete duró óo iete e-

e, u cudo loroo hr de e coo de

Page 70: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 70/271

76

 vida de lombroso

u periodo eore, e reere o recuerdo de

e vivid co ctñ puet e eche, dertó que veí u pore curto tod oche hcere copñí y coer o poco que qued;de trduccioe ped co cue e e p cotidio. Pero ieri o podí ptr u jove rdiete, ctivo y peo de vid coo er

loroo; pero ue duro pr u expiv queeceit de ecto e vcío de itde que ehizo u rereo.

Hí puicdo e ño terior Medicina legal de o enajenados mentales, de cu heo hdo,e que hí cocetrdo tod uerz de uiteieci pr reover cudo eo do pecto

de proe de repoiidd hci e cu eque oeto et diriido o euerzo de to-do o jurit y piquitr de Europ. Ete iro, ee cu hí pueto tod u eperz, o e híerecido i u oo eoio, i u o etició eIti; o e hí procurdo iú io, iú

dirdor y, por e cotrrio, hí hecho e vcío u rededor.

E Iti —ecrií do ño á trde— uerte árde que e puede uurr u pore utor de etu-dio o iterrio e de er ie criticdo, pue etoiic o eo que h ido eído por uie. De-rcidete yo o é, pue de i úico trjo ori-i que e h puicdo tuve trduccioe y áiiiteiete e aei, Iterr, rci y Ho-

Page 71: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 71/271

El REgREsO a la VIDa CIVIl (1866-1869)

77

d, pero i u o ot que pued er ecotrd e

Iti.

Pero huo u ot y uy r: ecrit por Ro-ii, édico de icoio púico de miá. Étecoezó u cpñ cotr loroo co o éto-do coocido de cucioe , de reti-

ceci, de odiccioe de cir y de pr,e ridícuo y iiucioe, ht e puto de queotuvo que loroo uet e peo de u e-ero co u diet epeci y o co o trtie-to que decrií. muy proto e uiero ete eñoro coe y u o ejore io de loroo,ht o á querido: u coetáeo.

si e pie e o que ocurrió loroo e queño, eyedo hor, depué de 50 ño, tt crtpidoete coervd de copñero ectuooy etuit que e hiciero deido reervdodepué de que prier puicció, u cocu-ió r ure epotáeete: que u eer-

ció puede ecotrr poyo e que h precedi-do, u vece e que iue o e e extrjero;pero uc e o coteporáeo.

* * *

Pero vid uc e totete de epi, e prticu-r cudo uo poee turez t ite y rdie-te coo loroo. É ecotró r coueo e que

Page 72: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 72/271

78

 vida de lombroso

trite ño de iieto, e u trjo: eo, o e-

o, uc o tricioro. a o ueroo te quehí coezdo trtr e queo útio ño híñdido otro uevo: “l cció de o tro y de o e-teoro ore ete hu”, que e Itituto lo-rdo hí pueto cocuro. Pero u etudio uerootr vez iterrupido: pricipio de 1866 coez-

ro correr voce de u uerr co autri. loroorereó ejército y toó prte e que uerr.Pero ét duró poco y ue u detre. Cvour h-

í uerto: e e ejército preveciero dicordi,u cudo huo iútie heroío prcie, vio derrot pr e ejército de tierr y pr ri. PeroPrui, co cu Iti hí ido u uerte, hí

do, y etoce Veeci ue exd Iti.a e de juio, loroo pudo rerer Vero-

, dode o hí etdo depué de uo 10 ño.Podí rerer Pví pr cr u etudio, peroetoce e hí diudido e todo e pí e cóer,hciedo u etro eptoo. a o édico iit-

re e hí codo e ecro de orizr trepr doir, y é quedó co u copñero e diíci epre. Trjó e e hopit de Trevio,do u eció epeci por e iteré y e-cci co que cupió co u deer.

iete, e oviere de 1866, terid uerr y doid epidei, loroo doópr iepre e uiore iitr y rereó Pví,dode e uevo director de hopit de st Eu-ei o oró ociete édico e jee de

Page 73: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 73/271

El REgREsO a la VIDa CIVIl (1866-1869)

79

secció de Eeredde nervio, que é hí

credo.

* * *

Ete eudo rereo vid civi ue pr loro-o ucho eo rite que e priero. su trjo

cerc de o tro, que hí copetdo durte uerr, otuvo de Itituto lordo u preio: eóoo Ctoi, etoce rector, e hí proetidoy coeuido u cátedr extrordiri de eere-dde ete co 1 200 ir ue de uedo. Etot, óo 2 000 ir ue; o er ucho,pero iic pr é e de tod preocupció

ecoóic, reuci trjo de trduccioe, poiiidd de uerire e u querid cieci. Eeiz, pue, y e d u verdder orí de trjo. seocup de revit trietr piquiátric que coti-ú pr “lo ae Uivere de medici”; deproyecto que depué ue ceptdo, de icoio de

Voher; de u oorí “Cu de ortidde e ejército itio”; de otr repecto “l ort-idd de o judío e Vero”; de trducció de Circulación de la vida de moechott, cu ñdióu precio que e u verdder oorí cercde itució coteporáe de cieci ioó-ic; de puicció de Rarísimos casos clínicos, queuero puicdo tié e El hombre enajenado;deá, hizo do decuriieto édico de uchiportci. E priero, de u extrñ eeredd

Page 74: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 74/271

80

 vida de lombroso

uc te decrit e itertur édic, cu

dio e ore de crooi; e eudo, cerc de diteri. Coo hí exido do co de í,uo uceivo y otro ci coteporáeo u típicditeri, y coo pudo hcer utopi, cocuyó que diteri o er u eeredd oc iitd rt, io u iecció eer e cu o e-

óeo de rt tiee u crácter oc. máú, oervó oí que et eeredd pree-t co virue y eó cocuió de que ehrí podido ecotrr u reedio óo e o p-recido vcu. Por eo itetó curr u eudoco de í ditéric co u iyecció de virue,coiuiedo ejorr o íto ete, pero o

o otro que evro eero uerte.Y, ore todo, e queo ño, loroo diriió

u euerzo exe iteático de o deicue-te y o oco, puicdo u erie de peritje y“Diótico édico-ee ejecutdo co e é-todo experiet”. arió tié e Pví u Cur-

o ire de atropooí pr expoer u étodo o etudioo.

* * *

Ieditete depué de et ctividd útipe eite, coezó 1868, que ue u ño iporttíi-o pr loroo, pue coezó iveticioecerc de per, que i por u prte e peritie-ro reizr piete u prier ueño de rede-

Page 75: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 75/271

El REgREsO a la VIDa CIVIl (1866-1869)

81

ció édic de Iti, por otr prte deí er cu

de cotrriedde á ite.E per u eeredd de á diíciede etudir, pue tiee vrio pecto: durció, iteidd, ietcioe, o ditit: uvece viee e or ud coo u tioide, otre or cróic, déi, co u decció e

o y e o pie, co doore de etóo; otrvece tc ete produciedo odio, í, e-coí, tedeci uicidio; otr vece tiétc o óro de eerció. Pr copicr úá e diótico, et ditit ietcioevrí o óo de u idividuo otro, io tiée ució de rz, e iete, e ur, e tiepo,

y, deá, hy dicutd de hecho de que cu- e eeredd e iet co eecto ejo,de er iterrupid: todo o eero ejore e iviero y e epeor e priver. aí eexpic que cu y e reedio de et eeredd,etudid dede hce uo 100 ño por cetere

de hore de cieci, trdr tto e er decuier-to, y que cudo e decurió, cete de etudioohí podido y todví puede cotiur etudiá-do, reutr y propoer otr teorí.

Pero i e proe er diíci de reover, er ure-tíi eceidd de ecotrr u oució, pueet eeredd hí todo e Iti proporcioeterrie. seú lu, o peroo hopitiz-do e 1850 er 2 000 e ciudd de miá, y 6 000cd ño e provici; 8 000 e provici de bér-

Page 76: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 76/271

82

 vida de lombroso

o, y 11 000 e de breci; y et ctidde

uetro u de 1850 ht 1860.si cu de per er poco coocid, ud-, por e cotrrio, hipótei cerc de u orie.auo triuí eciete ieri (er et teorí á diudid); otro ecez de e ietció; otro ecez de ázoe e e íz de

que e iet pocioe dode hí e-eredd y, por útio, íz verido y o hoo.Et úti hipótei o er uev. Hí teido

etre u predeceore, ht e sedo de Repúi-c de Veeci, que e 1776 hí proudo eyeprohiiedo vet y e couo de “íz turco”verido.

U doctor, ludovico brdii, hí hecho, de-á, experieto co poo, ietádoo coíz verido y produciedo u eeredd pre-cid per. adeá hí ecotrdo etre ohoo de íz e sporisorium idi, cu hítriuido cu de eeredd.

Pero ete édico y otro e hí iitdo co-pror que per deriv de íz verido iucr cóo y por qué. Por ete hecho o etudiooque et e cotr de et teorí podí áci-ete reutr u deduccioe.

loroo e ocupó e e uto dede dode h-í edo que doctor y e edor Roue, coe-zdo por exir e sporisorium y o otro hooque e derro e e íz verido, hciedo cu-tivo de eo y experieto e coho, eectudo

Page 77: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 77/271

El REgREsO a la VIDa CIVIl (1866-1869)

83

e ri de 1868 experieto eprdo y depué

reuido co o ie y co o hore. Cou r orpre vio que e eecto er uo. ie étodo de o orzr o hecho, io de euir trzque eo io idic, ht que pretecotrdiccioe e expique y roice etre í,repitió o experieto e 28 idividuo, hore y

ujere, co iuió de íz verido. lo horepreetro o íto epecie de per. E-toce, peó loroo, o hoo “o o cude per, io o e e íz verido por etohoo”. Vovió etudir ete puto ht que udí tuvo que ocupre de u co de tioide peroco urei ud, que orecí todo o íto de

u eveeieto. Tuvo opech, y co erieiveticioe e coveció depué de que pe-r o er cud por u iecció io por u i-toxicció; o e deí ete o que hoo de íz,io toxi que e or e e pe riper deíz verido por eto hoo. l teorí tóxic pre-

et vetj eore cotr teorí ídic,pue expic vriedd de or que to- eeredd, vrido de u ño otro, de upí otro, y eto por er coocido que toxiproducid por o hoo reiete ifueci deiete dode e derro.

seuro, pue, de que cu er u toxi y ou icroio, e puo etudir te todo o ree-dio, ucádoo etre titoxi. Depué decieto y cieto de tettiv e coveció de que e

Page 78: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 78/271

84

 vida de lombroso

ejor reedio er e ácido reioo pr o duto

y e coruro de odio pr o iño.Itetó et cur te e u ecció édic y eeero de otro hopite de miá e 31 co quedetdete decriió e u “Etudio cíico ex-periete” (1869). Pero coo quio eprr e-jorí coeuid por cur e o que cocerí re-

edio y e o que cocerí diet udte, cu e podí triuir tod vetj, hizo experietru ite e e cpo por uo édico ruree vri reioe: o eecto uero rvioo.Todví teo u crt que uero que diero loroo á viv ticció e vid.

Tre de o ocho eero e curro co cico iir-o de ácido reioo cd uo, y ete hecho e hetuido. mietr ecrio, etá rete í u vie-jo eero dede hce ucho ño, que etá iuie-do tu cur dede hce óo cutro dí, y e eurejorr viieete. ayer he viitdo otro do que

hce eoio de tu reedio y que et eerodede hce uo cutro ño. ¡Qué ie utiiddpr huidd i et tettiv pudier cor-re! ¡Qué cúuo de ieri prtd de ciode vid, e cu dercidete y hy ttectidd de otro e! ¡Cuáto rzo do pre trjo, cuát uciedde de eo, qué vid ue-v pr lordí cudo ve ejre et horrieez! lo reutdo e preet e i ete teore que o e trevo creero.

Page 79: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 79/271

El REgREsO a la VIDa CIVIl (1866-1869)

85

Ecotrd cu, ecotrdo e reedio, lo-

roo e dedicó íterete ecotrr erde diudiro pr ipedir que eeredd pro-perr.

E 1869 e ocupó ci excuivete e pe-r. Puo e oviieto todo u io: otái-co, quíico, piquitr, dertóoo, ricutore,

pr cotror u decuriieto, experietr ureedio, exir e p cocido y i e íz pre-viete eco podí eutrizr e terrie veeo.Ecriió o iitro pr que prohiier vetde íz verido; dio coereci o cpeio;puicó diáoo popure cerc de per preeñr o cpeio teere de couo

de íz eero, ipedir cudo eo que everie y curre cudo eerr. ardo cotodo eto etudio e preetó, , e 1869, e ucocuro de Itituto lordo pr “U decuri-ieto retivo cur de per, hecho depuéde 1860, outete coprodo y de iportte

vetj pr ociedd y e proreo”.

* * *

Pero preciete ietr loroo, ueridoe e etudio de per, ocupdo e iveti-cioe piquiátric, et pr recoer o prieroruto de u ti, u etro, mrzoo, que e hírevedo o priero eeeto de cieci y o h-

Page 80: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 80/271

86

 vida de lombroso

í deterido dedicre o etudio édico,

depué de u r erie de terrie coteciie-to, urió.E et oció, loroo coezó por tercer vez

u “Etudio cerc de rz hu”, que hícoceido o 16 ño cudo et co mrzoo,y e decidió copetro y puicro.

E edio de tt icertidure, u trite co e -te —ecrie e e precio de et or—; e priero deo tropóoo itio, i mrzoo, urió i herpodido cupir y diudir u r or cu etá ido que vid i. no pudiedo eriireco i pore uerz u reio oueto, quiero o

eo coocr ore oitri tu de que iteetre o pedore itio, u pore r deu pt que é hizo crecer rout y ue e oo pcery ori de u vid.

Co uerte de mrzoo, otro periodo de vid

de loroo viee cerrre. Co é perdió úicuí que o podí coejr e u etudio, e úicoio verddero que teí y que euí co iteré,co i, co or, u tryecto cedete.

ahor etá oo e e reáu de vid, cou r equipje de or y uo uy pequeño de expe-rieci de o hore. Y preciete etoce lo-

roo etá pr coezr u á rde t.

Page 81: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 81/271

87

VII. ETaPa DECIsIVaEn la VIDa DE lOmbROsO

(1870-1871)El matrimonio.

Conclusión del concurso.Descubrimiento de la relación que existe

entre el atavismo y el delito. Nombramiento en Pesaro

mietr eteo uido, copirreo vor de o hore, o cue, cro, oo rdecerá ope; pero, ¿qué reco-pe hy á rde que e pcer de h-cer e ie?

EL año iuiete que e que mrzoo hí uer-

to, loroo cotrjo úic i que deí ote-er y cotituir e tod u vid: e trioio.Er coture etoce e ii judí que,

cudo e e oeto de trioio, o p-dre uc pr o hijo epo que juz ácoveiete. Cér loroo teí y 34 ño y updre e hí hecho uch propoicioe. Peroe hijo iepre e hí edo ceptr. Repecto ete puto o er áciete cotete: querí,te todo, u ue ujer; eti que odd

Page 82: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 82/271

88

 vida de lombroso

e virtud priri y á eceri e ujer; pero

querí tié que uer iteiete y eéric, pueo podí toerr pero etúpid o iátic opiv. Teí eceidd de u ujer que o quiierco devoció de u te, que o yudr co iteieci de u coordor, que tuvier prác-tic e co terie de vid (e cue

é o coocí d) coo u hore; que, por ecotrrio, uer uve y dóci coo u iño, que ouer ipciete, i irrite, i ervio (querí veriepre pero cd y tiech), que o e-tuvier ávid de ditrccioe (pue é o teí po-iiidd de proporcioáre) y que, e , tuvieru ud de hierro: u ujer, e u, cpz de er

pr e pore io que et pr iicir u u-ch epto, u yud, u deco y uc upreocupció. Ecotró et per que eceit:u jovecit ded, co eore trez er,de ojo zue y uve. ncid de u ii de -quero cuddo etecido e aejdrí, e e

Piote, dede hcí ucho ño, uy expert etodo o trjo eeio, práctic e peque-ñ co de vid, e de ituició, de etidocoú, de iteieci, i ero de pircioeiterri y ht icociete de u vor.

E tiee 22 ño, e de aejdrí, judí de ciie-to y o tié por covicció (eto prá), ee u er y ore todo e e , eie, hteitiv y ávid de ie y de ecto; tiee uo ojo

Page 83: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 83/271

ETaPa DECIsIVa En la VIDa DE lOmbROsO (1870-1871)

89

que repode u ; todo eto dio á que de

í, de u poétic coo yo o o oy y uc oeré er.

aí ecrií loroo u io depué de h-er vito por prier vez. Co ee itito que euí e tod co, loroo h copredido

que uerte o h yuddo oreciédoe o que eudo podí crer á idicdo pr é: to oc-ió vueo y ueo, i otr oridde, pide o de jovecit.

l deciió ue t rápid que u pdre ioque hí eperdo y deedo, e edro. ltrdicioe er todví e 1869 t cerrd e

ii judí que o e juz ícito pr u jovede 34 ño proetere directete.

Pero o pdre proto e pcro, y tié eetuiro co utur uer, cu e hijoueo coezó ocir e u trjo. le dcrt pr que e cotetr, ucrito pr

que o copir, e pedí coejo, ecr de vi-ir eero que reidí e aejdrí, icit ie que é hcí y que querrí hcer.

Tu coejo o íco —e ecrií—; tú erá icoordor: o uireo; copirreo e ie deo hore, o cue, cro, o o rdecerá o-pe. ¡Pero qué copeció á rde hy e e u-do, que e pcer de hcer e ie! […]

si e iño etá ejor, o dre á reedio. Etoy

Page 84: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 84/271

90

 vida de lombroso

á tiecho de que é e hy curdo, que i huier

curdo u prícipe. E et i reiió y detro de pocoepero erá tié tuy. Hcer e ie por e pcerde ie, y o pr r, e á rd de reiio-e y tié e á duce de o pcere, i o etuvierrdo por e iedo y e diuto de irtitud.

Pero e pcer puro, copeto, o deí exitir prloroo i durte u ovizo. mietr v coo-ciedo iepre ejor u epo, o iquiet ecrú-puo y dud; tee que e e hy iuiodo cercde u cuidde y de vid que eper. Y tieerzó: er u r hore e co trite e u pícoo Iti; pero er epo de u r hore e

peor ú; proeete e peor itució ocique puede eperr u ujer. si iu uz de ori que e refej, cudo eo u poco, repecto dre y o hijo de o rde hore, code-d por rdez de rido perder tod pero-idd propi pr o ipedir u oviieto, etá

coded urir co é (o que u vece e peorque urir oo), tod ijutici cue etáexpueto e r hore i e coueo de etirepoyd, coo otr ujere, e deciioe di-ri de vid, e cue u r hore o puedeocupre.

E jove í todo eto y por tto dud te deir u detio ieu jove que é ve teie y uve. Por eto e preocup o peiro de codició e cu e etá por etrr. E o ei

Page 85: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 85/271

ETaPa DECIsIVa En la VIDa DE lOmbROsO (1870-1871)

91

ee que p etre e ovizo y e cieto,

crt de loroo reve cotiuete etepeieto; tee que u epo erá uy ieiz.Pero u epo teí uo de queo rro crctereeeio t eeciete tere que por ocricio e iete o y depriido, io icitdo,y u cudo u vid deí er uy dooro, coer-

vó itcto e truio rdiete, ci icocieteored de í i, tié cudo tepetd ye door e tiero ore e y u ii.

Cudo e ovio e coveció de que jove oteí tritez por vid que eper, coezó preocupre por dicutde cier.

U irero e ecró u trducció y he ceptdoueo, pedo e ieri de o priero ee—ecrií e erero de 1870—, pero, ¿eto podrá -tr? ¿será poie co o ezquio uedo y pequeñdote de epo hcer vivir u ii y poer c?

Tú ere u de que eeid pr cu-

e o cricio iepre o poco hci quie ,pero yo oy de queo que o perite cricio ipor prte de quiee quiere. siepre he teido horror porez, o porque precie yo riquez, pue prquie trj iteectuete e uy poc co, ioporque e or uere e ieri.

a et ojeció, epo repodió co o hecho.E e uy ctiv e ieio; co o poco ie

de ir de que dipoe u ovio e poer uy

Page 86: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 86/271

92

 vida de lombroso

ie o uee e c, coprr joy trdi-

cioe, pr que u ovio o h ur rete u cuñdo.De todo e ocupó e, pue copró peroete

uo uee, cortó y prepró corti y tpice.superdo o ecrúpuo ciero y o de ori-

e or, od e ceeró e aejdrí e 10 de

ri de 1870, co e rito judío y e civi.lo priero ee de cdo uero eice. luev ii hí ecotrdo e c De miou prteto co u ieo jrdí eo de ár-oe, de u, de fore, de pájro, cerc de deprt-eto de Juio bizzozero y de doñ gi de mio,e cu todo er odd, etuio, erí. l

epo, que ueo ue proovid ecretri eery prticur de loroo (que teí u etr ho-rrie), etre u pto de coci y u ucrito quecopir, co ctividd que óo e júio puede dr,ecuetr er de preprr u cti pre váto que y hí ucido. Eectivete, e

14 de rzo de 1871 ció prier hij que erecuerdo de etro e Po mrzo.E jove pdre trj tié co ucho rdor:

cotiú e etudio, e áii y cur de o e-ero ete —pr o cue hí ivetdotié u ti epeci preid e Expoicióde Vie, 1872, y u itrueto (citóo) pr i-etro orzdete—; cotiú e etudio de ocriie cerc de o cue dict vri oor-í, y e ocup prticurete e per.

Page 87: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 87/271

ETaPa DECIsIVa En la VIDa DE lOmbROsO (1870-1871)

93

Etá e couicció cotte co uchíio

édico rure que experiet u reedio re-pecto o peroo; co dertóoo de vriopíe que hí ecrdo de experietr iu-ioe de íz verido e cur de porii y de eeredde de pie, y etá cdo u “E-tudio cíico ore per”, que u c editorhí ceptdo puicr e booi.

leó etoce juio de 1870: ech eperd -ioete, pue deí evr e reutdo de cocur-o. loroo hí prticipdo e éte co u “E-tudio cíico experiete ore turez, eéei, cu y terpi de per”, e prteipreo y e prte ucrito.

E 2 de juio de 1870 Coiió preetó u re-ció. lo cocurte er vrio, etre otro edoctor brdii, e deco de o peróoo i-dit; pero die, e opiió de Coiió, podídiputr loroo e preio, pue u trjo ue-ro decrdo “Coidereete uperiore ode todo o otro cocurte”.

Triutdo e deido hoor —etá ecrito e recióde cocuro— iutre vetero (brdii), cuyovor rió u urco por dode pro o otro, quedderecho y rdo óo u cpeó: e proeor lo-roo. se decró éte dede e pricipio cotiudorde brdii, pero queriedo proeuir or de éte, dehecho e deoer[…]

Utede hrá podido precir pitud de iveticioe de loroo, que coprede todo e

Page 88: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 88/271

94

 vida de lombroso

cpo peroóico. sirviédoe de todo o edio

odero de áii y de experietció, cotu-rdo o itrueto diótico, preprdo pe-r, edir, uerr todo o que e o eóeoioóico e uceptie de exct deterició, c-pz de pedir quíic, icrocopio, o ecretode átoo y de céu; etdític uz de u

yud; rooí, ecáic, ecooíoci u coejo; rte de diujo u reproduccio-e; preprdo e u pr y educdo e dur yever exieci de cieci édic.

Utede o h euido e e diíci cio, dede etiooí ht itotooí, ptooí, to-í ptoóic, proxi, cur, y ci e tod pr-

te o h vito trtr uevo hecho, cuur pcie-te oervcioe, derror uevo cocepto […]

l Coiió pudo, evideteete, ecotrr e -u prte hecho o ucieteete coprodo,oervcioe todví o uero, pero o puededecoocer cóo o etudio de loroo, u cudo

icopeto, reúe e u hz ucho coociietoditito, coordi u r úero de hecho; co-cii opiioe ditit, e expic y e copetetre í, hciédoo coiderr e proe dede uputo de vit á eevdo y copreivo ht horo ordo.

Por ete juicio podrí creere que Coiió de-er otorr e preio loroo. Pero o: Co-iió e preut:

Page 89: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 89/271

ETaPa DECIsIVa En la VIDa DE lOmbROsO (1870-1871)

95

¿Repode loroo codicioe de pror?

¿Puede uetr Coiió coror u ti otorá-doe e preio?l cotetció o puede er dudo, i e recuerd

que pr dr e preio e eceit u decuriietoretivo cur de per, hecho depué de 1860,outete coprodo y de ote eecio pr

ociedd y e proreo. nuetr Coiió puede hcer voto pr que -uie e e porveir ti et codicioe, peroo puede peritire precidir de e, ivitdo preir u eori que, u cudo cote udecuriieto de ote eecio pr ociedd ye proreo, o e, i ero, deotrció

out.si ero, erí duro e ijuto que trjo coo

o de loroo o ote de ootro u diti-ció y u etíuo, que por tto títuo erece y queirv utor pr copetr u or t ie iici-d. aido por o tto loroo u ctidd

de i ir y puicdo e ct de udcióque diitro, u pio reue de meori,uetr Coiió cree que e puede cociir tod dipoicioe y tod exieci: 28 de juio de1870.

E criterio doptdo por et Coiió pr e-r e preio u cocurte que e i de-cr “uy uperior o otro”, que preet udecuriieto que e i decr “de ote

Page 90: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 90/271

96

 vida de lombroso

eecio pr ociedd y e proreo”, e etie-

de óo ht que e ee tetete recioede ño iuiete. se ve etoce que Coiióeó et cocuioe por u epíritu de coci-ició, pue e poete y uo coirio hídeotrdo eceidd de coror co e preio oetudio oroio, y otro e hí opueto ríi-

dete. E proeor gicoo si, e actde Itituto lordo, e opuo tié ete pre-io de etíuo que ietr eev loroo deo otro cocurte, e d o edio pr co-tiur á eczete u experieto y coeuire otr oció e preio t deedo.

Y quí oervo que e hecho de oteer e pre-

io deedo, reoviedo e proe de per,o deí er u co t criio y t pr hu-idd que dude e Itituto lordo teerejo ete coteciieto.

E reutdo o dio ucho uto loroo; h-í uddo u ii y et pr er pdre: u

preio de 20 000 ir hrí podido er precioo eque circutci y, deá, hrí ervido prdr crédito u doctri peroóic, pr hcerdoptr á áciete edid prevetiv queé rec; pero o e dio tpoco uch r-ur.

Ete preio, u cudo icopeto, hí ddocierto pretiio o etudio de loroo. E u-do cietíco o exió co ciert eevoeci.Hirch y reke, e aei; gquet e rci,

Page 91: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 91/271

ETaPa DECIsIVa En la VIDa DE lOmbROsO (1870-1871)

97

hiciero de e ro y eoioo reúee: ci to-

do o édico itio rure e puiero experi-etr e ácido reioo e u eero y yudroco etuio loroo e u uch cotr ooteedore de doctri o idit.

loroo reuió eto dto y otro co o cuecotetó e 1871 u cotrdictore. Cotiu

trquiete u iveticioe de per y r-do co uev corcioe u doctri, toóprte e u eudo cocuro de acdei de Tu-rí, pr eori puicd etre 1868 y 1870, deiteré evidete pr medici y Hiiee.

* * *

E 1871 loroo e ocupó eo de per quede otro proe dodo e ño teriore,ore todo de exe de o deicuete.

mietr etudi o criie e e e-

tdític, y peroete co u ojo y co yu-d de u etudite, deprece o íite etre ocur y e deito que é querí jr. lo criiepreet uch oí, í coo preeto oco —y u á rve y evidete—; pero é oe cóo coordir, cudo u ñ, rie-do e cráeo de u oo doero, Vie, queteí y 70 ño y e hí ecpdo de o edr-e corriedo áiete por o ote, lorooecotró e e de cráeo u oet occipit

Page 92: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 92/271

98

 vida de lombroso

edi. Tié o que o h hecho etudio é-

dico e que uetro cerero etá dividido e doheierio y que e e cráeo, ci pr eprro,hy u cret ucho á proucid e e:cret occipit edi, que e ire dode e vee preet u o detid coteer u terceróuo edio. ahor ie, e que cráeo, preci-

ete e e ur de cret occipit, e preetu o, t i y exet de vo iftorio queprecí her ido coo receptácuo u tercer óu-o edio, coo e ve e o erioe e e terceroy curto e, y orete e ve; oírríi que loroo uc á deí ecotrr eque proporció.

Viedo que o —ecrie loroo—, e pre-ció rucete, coo e u pi ur jo uhorizote iito, crdo e proe de tur-ez de deicuete, que deí reproducir e uetrotiepo o crctere de hore priitivo ht o

crívoro.

Et er rzó de o póuo iete, de otepor, de díu vouio, de tod oí que hí ecotrdo etre o deicue-te, o vje, o ejedo y o hore prehi-tórico: todo repreet etdio orepdo de evoució. Etre o oco y o deicuete ohy diereci de cidd io óo de iteidd: to-do er távico (ue loroo quie ivetó et

Page 93: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 93/271

ETaPa DECIsIVa En la VIDa DE lOmbROsO (1870-1871)

99

pr e que circutci), pero repecto de

o oco, e deicuete er e á távico, e áóo. E tuuto que reveció depertó e é,etá coprodo por reció que ecriió pr eItituto lordo.

“l oí de que voy hr puede decireúic e hitori tur y ptoóic de ho-

re”…Poco depué tuvo que hcer u peritje u de-icuete que copetó u de er rvio prier reveció.

se trt de u idividuo, Vere, que hí e-trudo uceivete y depedzdo e uo o doño uch ujere. É coeó loroo que o

hcí por ecotrr e ete cto u pcer iee: que etru co o y depué chup re y ordí cre y, deá, ev uo pe-dzo de cre u choz, dode co trquiidd eo dí iuiete oz e ordero y huero.

 no teí reordiieto por eto hecho y decí

que i etuvier ire, “o hrí podido reitir tetció de huer y etrur otr ujere”.loroo o podí ecotrr u prue ejor

de orie távico de deito. Copredió, i e-ro, que e tvio de deito co uerz irre-itie que deriv de é, o hí hecho er áá de íite dode pe er, pue hí co-ezdo u iveticioe pr copetr e códioviete ddo o juece y o perito u ediode ditiuir o repoe de o irrepoe,

Page 94: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 94/271

100

 vida de lombroso

y hí terido por ecotrre e u coficto

terrie. mietr trj por cotror y cope-tr u decuriieto, pe e cóo ocieddpodrí deedere de eo irrepoe, que, eúe tiuo códio, deí er pueto e iertd, peroque é juz á peiroo que o criie re-poe.

E ete oeto, juio de 1871, e Coejo Pro-vici de Pero propuo loroo tor direc-ció de que icoio.

Et oert ue hech co deereci y co eero-idd cue o et coturdo: e e diertd out pr todo o cio que é coi-derr útie e e icoio, y pr tor coio

todo o yudte que deer. no e trevió re-hur et ortu que e perití trjr trqui-ete co pio teri u dipoició, pero oquerí, por otr prte, dor cátedr que híido e ueño de tod u vid y decidió trdre Pero títuo proviio pr reorizr e i-

coio y rerer e ño iuiete Pví.

Page 95: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 95/271

101

VIII. PRImERas lUCHasPOR la PElagRa

(1871-1874)En Pesaro.

Manicomios criminales.Violentos ataques por la cuestión de la pelagra

l diereci de que iveti por or verdd y e que o hce por otr rzo-

e, etá e e hecho de que e priero oe qué co e dercid hiiddque e otro ivoc, y e éte tod cie-ci correpode óo hiidd.

EL 1o. dE diciere de 1871, loroo prtió hciPero.

aí ecotró, co úico e u vid cietíc, i-to o terie y o hore que o podí yudr.E icoio y e cerco preidio pe uero uyproto trordo e u rvioo orto-rio de piquitrí y tropooí crii. lo o-zo i y veí co cráeo y docueto de ocriie de cárce icoio; o oco ecri-í dictdo, hcí rác, cuet, etdític;u itete, o doctore Riv y rierio, toedid, exi, cotro ietr e doc-

Page 96: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 96/271

102

 vida de lombroso

tor Turii, director de icoio de aco,

eectu o exáee o oco. aí e etudiroexperietete 400 deicuete, y ue éte eprier úceo de tropooí crii.

E e icoio de Pero, loroo reoviótié cuetió que tto e hí preocupdo eño terior, eto e, cóo deeder ociedd “de

eto deicuete o coiderdo coo te, pro cue priió e u ijutici y iertd upeiro”. si o deicuete o u epecie de o-co, o dee er ctido, io trtdo coo ooco, etr eredo de ociedd, y o de e-r tepor e proporció de deito coetido, ioideteridete e rzó de u teiiidd, e

icoio criie.Creyó, pue, her ordo u por her coe-

zdo o etudio de o deito co iteció de dr jutici pe edio pr ejorr. E reedio epreció t ecio, y eceidd t urete, quee iuioó co vero ueo picdo. Diriió e o-

viere de 1872 Itituto lordo u Memoriasobre los manicomios criminales; propuo u verdderoproyecto de ey e e cu e iit —pr que propoició pudier er doptd prácticete iodicr exceivete e Códio— pedir que epicr u cteorí de criie, e párrode Códio Pe itio que cocerí o eo-re y o oco.

Hizo et propuet eo de coz y depuéde etudir e tod u prte pr u picció

Page 97: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 97/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

103

iedit, iitro de Jutici, pidiedo que e

ejecutr.su oicitud er ieu. ¿Dede cuádo u ii-tro poí e ejecució e proyecto de u proeor iitde, uer de uch poític, que deáet e pu co e udo cdéico y cietí-co, que pedí d á que u reor e e Dere-

cho y e pe?Pero que vez oicitud ieu tuvo u re-utdo ieperdo. E iitro o e ocupó de uoorí, pero ét trjo teció de mrtiobetri sci, director eer de Priioe, que eu crt etuit e dejó etrever eperz oóo de que e reizr e icoio crii, io

de que é io podrí er e director.

* * *

Rereeo hor Pero, dode deí reorizr

que icoio.Ecrupuoo coo er, o decuidó o oco poro deicuete. Ordeó que io co e iteié de puert iert, ucdo er decrer pr o hopitizdo u iete ere, cotod trccioe que pudier cociire y h-cer duce u vid, oreciédoe tetro, iro, úi-c, pitur. Excitó u ctividd pr que dier irederroo u tedeci rtític y poétic, coucioe, co expoicioe e dode preetr u

Page 98: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 98/271

104

 vida de lombroso

trjo, y, ore todo, co u periódico de ico-

io, que por prier vez creó pr dr o prieteotici cerc de o eero, y éto u triudode puicr u ejore trjo iterrio y rtí-tico.

Cotiuó iveticioe piquiátric repec-to de cue puicó vri iterete oor-

í, vovió coezr u etudio cerc de “geioy ocur” y o reuió e u irito que co ete títuopuicó e miá.

acerc de cuetió de per o creo quetuvier iteció de tr á tiepo, io e ece-rio pr reuir o dto etdítico y o co cí-ico que pudier ocurrir. Pero pricipio de 1872

e doctor iippo lu, proeor de iiooí e Uiveridd de Pdu, puicó u irito e e cuitet deotrr que per podí proveir decuquier cu, eo de íz verido.

loroo, cotr e cu, uque o e e huierordo, et diriido e tque, cotetó viv-

ete co u r oorí iróic, e cucopro o errore roero e que hí cídolu.

Repicó éte, y é otr vez loroo.lu hí cerrdo u prier tque decr-

do que podrí creer e e orie ídico de peróo i de íz verido e huier podido extrere veeo que coteí. Et ojeció er eri y y hí hecho á o eo iertete o otrodio dverrio. loroo quio hcer et ex-

Page 99: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 99/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

105

trcció, eczete yuddo por e iutre quíico

rcico Dupré, proeor e ecue oc de ri-cutur.loroo y Dupré extrjero etoce de íz

verido u ceite y u oucioe cuo, ude cue prticurete producí reccioeeere de o coide, y eid o iyectd o

perro, o poo y rt producí covuioey otro eóeo propio de per.Er preciete utci que lu e hí

pedido. l prue cue o eeio oe-tí u dverrio, ez trorre ecto orioo pr u vícti, o que evideteeteo hí deedo.

Depué de ño de prue, loroo e dipuo rerer Pví. E cro de director de icoioer epédido, e teri de etudio udte, ete i, e ire y e ci rvioo, diitrció o hí tdo iu proe:e hí ddo u c pricipec, ervidore, édi-

co, yudte…, pero t e e o etudi-te. loroo hrí perdido, i huier perecidoí, e cotcto cotiuo co uev eercio-e de cu teí eceidd pr hcer eretr upeieto.

Por et rzó, u cotr itci de per-oidde oce, e o priero dí de ovie-re de 1872 doó Pero, que ue u oi úicoe u vid, u prío terre dode todo queríque e quedr, y e ue Pví, dode u epo o

Page 100: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 100/271

106

 vida de lombroso

hí precedido e eper de otr critur que deí

uetr pequeñ ii.

* * *

E rereo Pví ue trite. E ex director de mi-

coio de Pero, t etejdo y cortejdo e queoit ciudd, ecotró u coid ci e ueud ptri. ¿Eper u coe que e jovedirector cu e Pero e hí hecho t itere-te propoicioe, uc á rerer odetopueto de Pví? ¿O er ipeete evidioo de que teí por o uevo decuriieto?

¿Et irritdo por poéic cotr lu-? lo cierto e que e Pví e hí roto queepecie de cde de iptí, que ecedid porloroo cudo etudite, hí cotiudo, ucudo eo uerte, pr loroo proeor, y ehí ordo u de red de rividde que

poéic co lu hí cotriuido hcerá áper.a pricipio, i ero, loroo, ocupdo de

tto proe y eiz por coid hech u pro-yecto repecto o icoio criie y u ex-perieto ore per, o e dio cuet de etitució. E hecho de coceir, de crer, produce textció que rete e e hce páido todo odeeño. Pero o doore deí er uy uero-o y troce que ño pr é.

Page 101: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 101/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

107

E 1o. de oviere de 1872, coo prier udo

de udo cdéico, e puicó e iore de Co-reo de Turí que deí, coo dije, dr u preio decuriieto édico hecho etre 1868-1870, queá huier cotriuido proreo y eecio de cieci édic.

loroo e hí preetdo e e cocuro co

u “Etudio cíico y experiete ore tu-rez, cu y cur de per”, que y et eu eud edició; co u uevo decuriietoore o veeo de íz que hí evido dedePero; co u erie de eori de o édico ru-re que reerí o eecto de u ediceto eo peroo e u pueo, y otr erie de hito-

ri cíic de eero de porii, curdo co eceite de íz verido. Hí evido tié uerie de preprcioe quíic y icrocópic deveeo y o hoo de íz y u coecció de ízterdo e ditit or.

E e cocuro o hí iú otro cocurte

de iportci. loroo et euro de preio,tto á cuto que etre o juece hí uorde dirdore y io uyo. Pero e ue e érito tiee poco vor y 10 io tie-e eor uerz que u oo eeio; ¡y o eei-o o t e Coiió!

 no óo Coiió e eó e preio, io quee iore que copñó juicio etivo teí utoo uy dierete de eitido por e Itituto lo-rdo.

Page 102: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 102/271

108

 vida de lombroso

E poete de Itituto lordo e 1870 ci re-

prochó loroo e hecho de poyr u uevo de-curiieto ore u precurore, que de hecho híderrudo. E poete de uevo cocuro reprochó loroo her “oviddo” u predeceore.

E poete de Itituto lordo et etu-ido por e reedio que hí ecotrdo lo-

roo: e uevo poete que teí jo u ojo uctidd ucho á rde de experieto, de re-utdo práctico, de crt de édico, etcéter, ie ocupó de terpi de eeredd, que coti-tuí e de cocuro y cu e cocurte h-í ddo pio derroo, y ecriió: “merece erteid e cuet cur reice”, coo i ét

uer citd coo hipótei, ietr que etudteete coprod.

E 1870, e e prier Cocuro, coiuió u pre-io de etíuo y o e hí ddo preio otrococurte. lo uevo juece o iet iu pr de ieto pr loroo y reervro

u eoio y d e preio u cocurte decoo-cido, por u eori reciod co “l etrechezde uretr”.

Pr quie o e tetete, e iore etá he-cho rvioete pr hcer quedr o de-curiieto de loroo, uque dé ipreióde eoiro: pr hcer cr, coore prie-ci de iprciidd, u oteedore y tteueroo y etuit, y pr eurr o iocdéico que loroo o podí ir uy ejo. Er

Page 103: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 103/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

109

ét u dverteci rdiete jove pr que -

dor e ecroo te y etudir o á ioe-ivo y que oedier eo o iteree jeo…, porejepo, “l etrechez de uretr”.

Pero loroo o er hore que e irpor que dverteci. Poco dí depué de i-ore, expuo reveete e e Itituto lordo

o reutdo de o experieto de o veeo deíz verido ejecutdo e Pero co e quíicoDupré. lo reutdo er “que de íz verido epodí extrer tre ditit utci: ceite rojode íz verido, u utci tóxic de íz ve-rido, y u utci utio”.

Et úti e o experieto e hí otr-

do iocu. E ceite rojo producí e o poo, peroore todo e o perro, r y rt, depuéde reve tiepo, eóeo precido o de pe-r: decció, dirre, vértio y covuioe;e o hore o, ooeci, dirre, eóe-o oroo precido o que e o eero

cróico produce iició copet. l utcitóxic preprd e titur, iyectd e o poo y,ore todo, e o perro, hí ddo poco iutodepué eóeo de dirre, cotrccioe, oo-eci y tiieto extreo. Por o cotrrio, eti titur uiitrd por loroo y por otroédico 20 eero de porii cróic, produjou ote ejorí y e ucho co curciódeitiv, u cudo pricipio de e e huierdeterido u ier rvció.

Page 104: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 104/271

110

 vida de lombroso

Pr copror u experieto, loroo, de-

pué de ectur, preetó Iutre Coejo do po-o que dede hcí vrio ee et trtdo coceite de íz verido y otr uo ítode per: oviieto cotte ter de c-ez, ecorvieto, cíd de pu, eccee cret, etcéter. Pero pe hí exhiido

o ie, e evtó uo de o á iportteiero de Itituto, Port, proeor de ciruí e Uiveridd de Pví. Er éte u viejo ordo,rudo, ioete e ipoete, que ipoí u opiióetre o proeore erio de Pví, y oz de rreore, u cudo uer íi cir de upciete que oreviví u i opercioe.

Co u coturd tivez y rez, decró Coejo que et couiccioe er chrte-rí, que de o experieto de loroo todo reídede hcí ucho ee e Pví, y que o oque hí preetdo et etrdo. le hizoeco e proeor si (e io que do ño te

e hí opueto preio de etíuo de i ir),rdo “que hí pero dipuet oetere u experieto pr copror que e ceite deíz verido de que h loroo er iocuo yque u deotrcioe er chrterí”.

Ecrií loroo:

Cóo e quedé co et pr que pr í repre-et u eteci de uerte cietíc, o podrídeciro, io que recuerdo que uc etedí ejor e

Page 105: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 105/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

111

vero de Dte: Io non piangea, si dentro impietrai, pue

etí u río horrie que e ivdió e pecho y ue ciu cto utoático e e cu e cerero to pocprte, coo dije que o hrí ido de á i o o-r u coiió pr vover hcer i experi-eto y ecriir u iore […].

l coiió ue deid: preidete y poe-te, e doctor bi; iero, Todechii, Vvori,Zucchi.

Etre tto, e 9 de eero de 1873 e doctor luiistropp coezó tor e ceite de íz veridopr oteer o dicho por si.

Ete eñor, que eectivete er iue que

veeo —y si deí ero—, cotiuó to-do por u e, y á ú, e veeo ddo porloroo, i que —por o que é dijo— reitieriú eecto ojetivo y iú etr ujetivo.

Cietícete, e experieto o teí uchovor, pue e ujeto et ire de opoere co co-

trveeo, coo e cé y e réico, y co dietudte o eecto de tóxico, pue ete ceiteextrído de er uy roer teí u vor e-éco deiu y deá por exitir —y loroo yo hí dicho— ujeto rerctrio éte, í coohy otro rerctrio coho, réico y h-t o hoo veeoo. Pero pr si y odverrio de loroo prue e podí decrrecz y e ete etido e hizo u iore Ititutolordo e 1873.

Page 106: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 106/271

112

 vida de lombroso

Iútiete loroo repitió u experieto e

o poo, oetiedo u erie de ie ccióde íz verido rete édico y turit idi-cutie. Iútiete e 17 de juio de 1873 loroopreetó Coejo co de idividuo o que, o-etido ceite, hí preetdo ote oeti,y eero de porii que por e cotrrio e hí

curdo. Los hombres de hielo rente a la verdad se hacen de uego rente a la mentira, y e experieto de sideí er reprochdo loroo durte tod u vid.

Pero exite hore pr o cue o rcoproduce u epecie de recció por cu cy e pc coo iño depué de u correccióerecid, y hy otro que por o rco y co-

rreccioe ijut e ree y dquiere u viorde uch que eo io proeete o creípoeer. aí er loroo.

Cudo hiidd de o dverrio e cerró todo ocio, e dediqué utipicr e tod or,

pr uo extero e itero, eto reedio. ni uo oode o ueo dertóoo de Iti e vó de i i-iteci, y poco de extrjero. Hí vrio que eríde deirio de decuridor; hí otro que creyero quee ceite er u veeo troz y o querí uiitrroio por iiro; otro, e , orpredido de o e-cotrr rve eóeo co prier doi, dctidde que podí tr u eero; pero yo co-í todo y pricipete itet curr yo io oeero. leué ht e puto de deteer e ce

Page 107: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 107/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

113

pero cuiert de ecce pr que e hicier curr

por í y otuve reutdo epédido. me cuerdo, etreotro, de u idividuo de cpo, que e hí ido e-vido por e doctor Po, que dede hcí ucho ñoet eero de porii, y ejoró rápidete co titur y o podí vivir i teer u proviió de e.

Pero eto o e t. siuió u experietoquíico; ecriió rtícuo, dio ce, coereci;o doio, co u ct e cu hí uo peroo, co u coecció de íz verido,pe por e cpo pr hr o cpeio ydeotrr cóo et eero e o por her e-uido e ceite extrído de eo ro, cóo deí

rehur e ei pr ietció y, e ,cóo curre i eeredd y e hí decrdo.udó u revit peroóic eu e o Ana-les Universales de Medicina de miá; e 1874 ipr-tió u curo rtuito e Ecue de aricutur demiá cerc de curció y cu de per y

copñó cpo o etudite pr idicreo íto de eeredd y o ecz de reedio;pr reuir vor o e cotr de u doctri hecho,ojecioe, prue, cotetcioe, que reuió eu uevo iro ore per puicdo e 1872.

Et cpñ, eto rtícuo, coereci,que turete provoc opiioe e cotr deo rde ricutore de que reioe, irritro t ce ocie, que te precí eévo- hci ete teórico etudioo. l ric ciete que

Page 108: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 108/271

114

 vida de lombroso

hí coezdo fuir, o doó. Pero todo ue

iúti: iu cui, iu ii, iúperjuicio pudo cudir loroo: et coducidopor  pasión y ét o e iport i tetcioei ez.

l diereci etre e que etudi por or de verdd

y que que etudi por idde extrñ cieci—ecrií doctor ge, que triuí habilidad de loroo e hecho de her recoocido peru orie ídico pr copcer doctor brdi-i— reide ore todo e eto: e priero i e e quécoite que hiidd que e eudo ivoc; e eeudo, tod cieci e reueve óo e eto.

Pero i loroo e piodo, ipetuoo, civioeto, o e iioo; reccio vioroete,pero e recció coue u door y o ovid.

E eecto de o etudio t pr coor, prextr trtdo etro y peritire, ietr

e rit e cotr de é, cotiur e u trjo. Poreto, co tod i, o doore, ti que cuetió de per e procur, e 1873 y 1874cotiuó puicdo o óo de ete proe, iotié de todo o otro e o cue e hí ite-redo ht etoce.

Cotiuó iveticioe de “georí é-dic de Iti”, e cu peó r u eoríde rz iti que deí puicr depué; co-pet e p de icoio de Voher, que depué

Page 109: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 109/271

PRImERas lUCHas POR la PElagRa (1871-1874)

115

ue doptdo; iuió iveticioe de oet

occipit edi por cue tuvo poéic vioe-t, y, por útio, ue ecrdo e 1874 de cátedrde medici le e itrodujo u revoució e eeñz de et cieci, copñdo u etu-dite cárcee pr etudir directete coé o deicuete.

* * *

Co tod et ctividd, i ero, loroo oviví uy trquio. E 1874, e eó u teerde Ro que decí: “Etoy ecrdo de preutrei uted ceptrí ir Turí coo proeor ordirio

de medici le. Teeríee ueo í o o, icodicioe. Depué ecri pr i trquiidd.”l cátedr de medici le o er e ueño de

Piquitrí e Iti: pir cátedr de Eer-edde ete, tié vcte e Turí, peroo tério de teer o dej ur dud:

o medici le e Turí, o ecrdo proviioperpetuo e Pví. Depué de coid de do ñote o podí her vcició pr ecoer: lo-roo cotetó ceptdo y poiedo coo codi-ció que e preprr u ortorio dode reuir ucoeccioe tropoóic. Et codició er uyodet; pero e iitro y cutd tuviero ie-

do, y cátedr que deí er coerid iedit-ete, ue puet cocuro.

Page 110: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 110/271

117

IX. la gRan TRagEDIa(1875-1876)

Decisión de la Comisióndel Instituto Lombardo.

La cátedra en Turín

É et oo y teí r de e-te hord, poco oeiv, co cueteí que cotir tur de o cte-

drático ocie, dipueto ervire detod r.

EL 15 dE ri de 1875 e puicro cocuioede Coiió de Itituto lordo, que deíexir y dr cuet de o reutdo y o expe-rieto de loroo cerc de cció tóxic de

íz verido y de ceite rojo, deá de ccióterpéutic de extrcto de íz verido, cuyo eec-to hí triuido e proeor Port óo chrt-erí de loroo, que hí etrdo o i-e que é r que et itoxicdo.

l Coiió o hí teido iitcioe i de

tiepo i de ur; hí ido ire de experietre tto y cuequier ie que huier que-rido, y tié e hore; deá, loroo ehí pedido etudir cció de íz verido e

Page 111: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 111/271

118

 vida de lombroso

hore eero de porii y e ie crí-

voro, que é coider á receptivo de veeoídico.l Coiió hí teido u dipoició o óo

e icoio de miá, e dode e preidete de Coiió er director y deí orzoete ir todoo dí: teí u dipoició u édico itete

pr reitrr o reutdo de o experieto, ycuto eero quiier pr cotror ecciterpéutic de veeo de íz cotr u eer-edde de pie.

Pr que u trjo uer á áci, áoo expe-rieto e hiciero e otro icoio, hopitey ht e cíic veteriri y u reutdo uero

evido preidete.Et Coiió e ocupó durte do ño y edio;

y per de et r eper, co tod ciiddede que dipuo, e ete periodo o ecotró poi-iidd de eectur i u oo experieto e crí-voro, o perro, rt y r que loroo hí

decrdo er á eie veeo, y e cotetóco oervr eero y poo.lo eero uero uy poco: óo cutro; e do

de eo Coiió o hí podido cotiur curció por “tr t reedio e rci”, y o otro do e e hí uiitrdo óo poco dí,upediedo curció cudo e reedio dio prier rvció, cudo loroo expreetehí dicho que e eceit vrio ee te dever o eecto de ceite e eto eero que o

Page 112: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 112/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

119

iepre cróico, y que co o reedio ordirio

o de r y diíci curció, i o e que ipoie.l Coiió cocetró u experieto e o po-o, e o cue hizo tre ce de experieci: coíz verido que e dio por ro tiepo; co ceitede íz que e dio e pequeñ doi por eo tie-po, y co rde doi de íz verido que e dio

por poco dí.Pr et tre erie de experieto detido decidir e uto de per rete udo ypr o cue e hí pueto dipoició de Coiió u r ju e e icoio de miá,dode e preidete er édico e jee, la Comisión,después de dos años, se presentó con el mezquino nú-

mero de tres gallinas, tres pichones y dos gallos (co-prediedo o ie tetio). Co eto 18ie hí hecho Coiió tre erie de ex-perieto.

Prier erie. Cutro i ietd co ízverido, do de cue se encontraron muertas en el

 gallinero, u depué de 13 dí y otr depué deei ee de experieto. De et erie Coiiócocuyó:

1) lo poo coe de hri y eíz deido terdo. Pero ietdo durtero tiepo co queo ro y que hri,o preet iu oeti e otiidd, y eeer e e ite ervioo, i iu tercióe pie, pu, cret. E utopi pree-tro vícer .

Page 113: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 113/271

120

 vida de lombroso

2) lo poquíio poo que uriero durte o

experieto, o preetro e vid iú íto- epeci de per y u uerte preció deere tercioe extrñ ietió de íz ve-rido.

l eud erie de experieto ue hech cocutro i y u o o cue e uiitró du-

rte ucho tiepo de uo ocho ro de ceitede íz verido diriete, y do i tetio cue e uiitró i doi de ceite deoivo o. Pero coo Coiió o tuvo coze e ceite proporciodo por loroo, y o upoextrero e i, hizo o experieto co cei-te de íz o cu ñdió íz verido, epe-

rdo que e ceite tor o io exteriore queloroo hí decrito coo propio de ceite deíz verido.

lo reutdo uero: u o que e ecotróuerto e e iero i iu trz de etr-ució exterior, depué de ci 12 ee; y u -

i que ue vícti de o to e e tercer e deprue, depué de her urido cojutiviti puru-et y teido tepertur de 42 43 rdo.

U eud i que urió do ee depué.U tercer que orevivió, preetó utopi,ctrro de teue, co ch hiperéic y dipo-idd hepátic; tepertur, 43 43.5 rdo.

l curt i preetó e utopi otectidd de dipoidd e e tejido cojutivo ucu-táeo doi, fcidez de o úcuo de pecho,

Page 114: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 114/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

121

tuecció e pc de Peyer, o o otro

óro; tepertur, 42 43.5 rdo.E et eud erie de experieto Coiiócocuyó que e ceite de íz verido puede er i-erido por o poo i perjuicio, por ro tiepo,e doi diri de á de ocho ro.

Tercer erie. Tre i, u o y do pichoe

que uero oetido uerte doi de ceite de ízverido: 15 20 ro, todo durte 15 dí.Reutdo: e prier i, dirre que dep-

reció poco depué de ietió; tepertur de 43 43.9 rdo. E eud i, poc y uz dirre,tepertur de 42.9 43 rdo; d e utopi. Ee o, uz dirre; tepertur de 43 rdo, d

e utopi. E e pichó, eve y uz dirre, te-pertur o e toó, d e utopi.

l i tetio que toó cico, 10, 20 rode ceite de oivo puro, tuvo u poco de dirre, te-pertur de 43 43.2 rdo. nd e utopi.

E pichó, que toó tre, cutro y ueve ro de

ceite de oivo, tuvo udte dirre y etuvo to-tdo. l tepertur o e toó; d e utopi.Coo e proeor loroo iitió etoce pr

que e hicier otr vez prue o y co e cei-te io co e extrcto cuoo de íz verido, ehizo u curt erie de experieto e u pichó deu e, cu durte 11 dí e e diero tre, cu-tro y 12 ro de extrcto cuoo de íz verido yóo tuvo u poco de turdiieto. no e toro tepertur i e peo.

Page 115: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 115/271

122

 vida de lombroso

Por et do úti erie de experieto

Coiió cocuyó que e extracto acuoso e iocuo,í coo o e e ceite de íz verido, y e quee dé e doi pequeñ por ucho tiepo, o que edé e doi iportte por poco tiepo; cocu-ioe eere, pue, de iore uero: 1) e ízverido e u ieto exceete; 2) e ceite de

íz verido tiee e o poo e io eecto quee ceite de oivo, y 3) e extrcto cuoo de ízverido e eid ide.

E evidete voutd y poc erieddde et Coiió, que d juzr u proe det rve iportci e ivitd experietr i-utáeete e vri epecie de ie, ore

todo e o crívoro, e cotetó co experietrco 13 i, tre pichoe y do o, decrdoque “o querí etrr e e uto de per, porer diíci, y que eper u oució de etudioá erio y copejo que o uer o experie-to ore o poo”.

Tié e evidete poc eriedd de et Co-iió, pue depué de orir ei de o 10 i-e de experieto, o o utituyó. E evidete upoco ceo, pue deí experietr e eecto de cei-te de íz verido e o eero de pie, y etre ño óo ecotró e todo miá cutro co y,deá, epredid curció, ue iterrupid edo co por tr e rci titur que edeí experietr.

E evidete et voutd por her experi-

Page 116: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 116/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

123

etdo e ceite extrído por loroo por ví or

e ur de hcero por iyeccioe (coo o hí pe-dido loroo), y por o her teido e cuet e oexperieto i uerte i tepertur ue-td i diiució de peo.

Evidete, por útio, u poc eriedd, pue ex-perietó e extrcto cuoo e u oo ujeto y e

trevió preetr u cocuioe.Todo eto hecho uero pueto de reieve porloroo e u cdete cotetció que teri- í:

lo hoore iero de et Coiió, evidete-ete teiedo ceder exceivo ecto pero que

o uí decuridor de o eóeo tóxico deíz verido [e preidete de Coiió er co-pñero y io de loroo], quiiero udr e iprciidd y depué de expoer o hecho queet todo u vor, dr eo u tiz ditito yu ipreió dierete. Por ortu, e Cieci o

hecho perece y iterpretcioe e v.

Pero, ¿qué vor podí teer rcioe dedecuridor rete etiv de Coiió quedeí decidir? Et deciió de uo coe, que éio hí pedido coo juece, er ipee.

E ceite de íz verido, e coecueci, eriocuo; o ro verido, t ueo coo ootro; o experieto de loroo, chrterí.lo ióoo y o quíico ctedrático e dedic-

Page 117: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 117/271

124

 vida de lombroso

ro corr cocuió de Coiió y -

uo iiciro cotr e pore loroo u uchtreed.l uch er deiu. loroo, u pore proeor

extrordirio e Pví, et oo y teí rde ete hord, iepre poco oeiv, y cotré et jurí de o ctedrático ocie, ¡poy-

do d eo que por u Coiió ord poru cdei hord y etie coo e Ititutolordo!

si ero, e dueo coezó. loroo cote-tó co e rtícuo y citdo y co otro experietoque vovió hcer é io; co iveticioe yexperieto ejecutdo e otro hopite.

Pero, co rpidez ú yor, repitiero u expe-rieto o dverrio, que hí predido de Coiió de Itituto lordo, que uerte oe íto de eeredd, pue i —cudoe precí cóodo experietdor— podí “e-cotrre uert” e e iero.

E proeor lu, que e u experieto e-cotró tié u iportte porcetje de i- “uert e e iero”, ecriió ht u teo-rí cerc de “ ortidd de i” y orecióu cuiddo etdític de e e tiepo or.

Co todo eto, covecido de ue e de que cció ociv de utci tóxic de ceite rojode íz er u iuió de loroo, e doctor lu- iició u eud erie de experieto e opoo por iyecció.

Page 118: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 118/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

125

E prier poo que o coocí proeete

cocuioe de Coiió de Itituto, pe eue puet prier iyecció, vci, ce y pocodepué uere. lo io p co e eudo po-o, y uere e i codicioe e tercero ye curto. ¿Cóo expicr ete hecho? l etdíticore ortidd de i o e juticr

t ortdd. Pero lu o pierde e áio.E ceite rojo evido por e eñor Dupré teí uoor proucido éter que e epe de coturepr extrer de r utci oeo. Deeráetudire i ier ctidde de éter epedo de i er ore o io ie o produce

eóeo áoo.

si loroo er cpz de etrr ipr ir covuioe, ¿o podí er tié c-pz de dejr cer u ot de éter ore u ceitepr hcer orir? l iducció er óic; e deí

copror i e éter e u veeo, i perder e tie-po e hcer u eud erie de experieto coceite verido, poiedo e é oxíeo, coo híhecho loroo preetádoo Itituto lor-do, preciete pr que o e pudier opoer cció de éter co e cu e extrí e ceite.

lu, pue, toó do poito, uo de 45 y otro de53 ro, y o hizo trr 35 cetiro de éter u-úrico. lo poo e turdiero u poco y depué e re-puiero coo te. Toó otro do á chico, uo

Page 119: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 119/271

126

 vida de lombroso

de 32 ro y otro de 50 y e iyectó jo pie 25

cetiro de éter uúrico. Et vez o poo urie-ro, uo ei hor depué y e otro dí iuiete.l idetidd pr lu o podí er á evi-

dete.loroo, y experdo por deciió de Co-

iió cotr cu hí protetdo co eerí

que preció exceiv lu, exiió que éte repi-tier o experieto co ceite de íz extrído deu propio ortorio o coprdo e cuquier prte.lu ceptó, copró ceite de íz verido, epuo oxíeo y o dio ei poo. Cutro dí de-pué, e priero de o ie urió y hí de-zdo. Do dí depué urió e eudo poo y u

tercero u dí á trde. Iúti deciro, o tre poi-to uriero absolutamente sanos i que d de o-te e ecotrr e utopi. Pero otr do -i de 700 ro, experietd co uo y trero de ceite por ví or, y otr de 800 ro cu e hí pueto u iyecció de tre ro

de ceite, et viv. Tre uerte de ei, ¿quérepreet cudo e trt de éter? Y o hí di-cho Coiió de Itituto lordo, que tre deei e u porcetje íio. lu, pue, e creyóco e derecho de cocuir que e ceite rojo extrídode íz verido er iocuo y, deá, que iuutci de íz e veeo por í i.

Pero… i er iocu utci extríd porlu y i de loroo er orte, itroduc-ció de e de u veeo extrño er evidete.

Page 120: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 120/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

127

Depué de ípetu de o io erio y repete

—ecrií loroo e u “meori de u peróo-o” —, cotr o cue podí deedere co priddde r, ecotré ooidd de o ie de io-rte, eice de pioter u cído y de eñro utitude coo u vdo chrtá […].

Pero o ue éte e úico . U io ditiuido,

briochi, e deió e peo Coejo superior de Itrucció Púic coo u etecto que o podíer eeido e u cátedr, rci eto upueto erro-re ío.

Viví, por i derci, e u oe y ptrióticciudd dode o e podí, i ero, eteder y to-err o etuio cietíco; yo, que de o rco

e coo otrdo todo i pore poo, ocue, por o pirr iú rdo cdéico, co-tiu cedo u cueo y rchdo hcitrá, provoc e ur de eperd coverioe, uec de ue ete que eó preetree r crvec coo u r cue que

vedí e u de per pr o poo.aití o que hcí i pore eie y copré overo que iuete e hiciero, y o coervo pre-cioete e i rrio peroóico coo u docu-eto de rdeciieto huo.

l uerr cotr loroo e ciit por e he-cho de que o ceite ore o cue e hí hechoo experieto ht etoce, hí ido extrí-do e pequeñ ctidde y o d u producto

Page 121: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 121/271

128

 vida de lombroso

cotte; o cu poí u vece e peiro e

éxito de o experieto. Etró e jueo etoceu eeroo protector cu loroo triutó eter- rtitud: e quíico rcéutico Cro Er, demiá. Ete eñor, cu loroo e hí diriidopr que e pretr uo itrueto pr extrero ceite co yor euridd, epotáeete

cotetó pore peróoo poiedo u dipoi-ció u ortorio, u or, u experieci y u t-eto; e oreció ht hcer é io extrcció,ipicdo y reurizdo operció, de odoque e coiuier reutdo jo y cotte.

* * *

mietr Er extrí utci veeo deíz, e o priero dí de oto de 1875, e rió ecocuro pr cátedr de medici le e Hiieee Uiveridd de Turí, orecid loroo e ño

terior: cátedr que hí edo er e c de -vció, cure de o ueño de pore peróoo.Pr ete io que hí reueto o proe de

cretiio y per, redctdo y puicdo epr-dete o docueto de El Hombre delincuente; quehí puicdo tto iore cer de hiiee eIti, e reutdo o podí er dudoo; deá, teícotr í óo otro cocurte que er u ediocreédico práctico de Turí, i títuo docete o cietí-co. U iero de Coiió, e doctor livi, e-

Page 122: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 122/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

129

criió loroo que e preetr i teor, pue

deí er e priero i diput. E eecto, loroootuvo 10 puto á que e otro, pero, ¿qué puedeervir eto 10 puto cudo e h vito que i uerte irve coo íto de eeredd?

aí coo e hí ecotrdo uie que co-pror que uerte e i er u eóeo

tur, e ecotró yorí de o coejeroque otuviero e e Coejo superior de Itruc-ció Púic, que i loroo hí ido e prieroe e cocuro, o podí i ero er eeido,“pue o poeí títuo uciete pr er proeorordirio, coo o exií e cocuro”, eto e, queu cudo huier do e pueto, o er dio de

er ordo.E 25 de eptiere de 1875, loroo reciió de

miiterio u crt e cu e e preut icept er ordo proeor extrordirio demedici le e Turí. E pore, e uch y emiá y Pví, co o coe, co o cdéico y

co o ciuddo, e irrit; protet porque o h-í pueto e itució de ceptr u cátedr queo er ire, de expoero e u cocuro dode de-í urr coo vecido, dádoe ú á oetico u coe de Pví.

U io e ecriió: “Cotet miitro queetá dipueto ir Turí i e te d tié e e-cro de cíic de eeredde ete, o eo pide que te ore ordirio de medicile e Pví, co e ecro de Piquitrí.”

Page 123: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 123/271

130

 vida de lombroso

Otro edor io uyo, e ecriió e e io

etido. Et oució o er ide pr loroo,pero o e e ocut que dicutde pr coe-uir o uy rve.

“Ecri miitro e iit pr que trore cátedr e ordiri”, e ecrií moechott. “Re-húe u orieto extrordirio”, e uerí u

coirio de cocuro, proetiedo hr pr queu peroidd iterviier.“E iúti ecriir miitro: éte podrá dr e di-

ero, pero o cir e juicio de Coiió”, eecrie otr vez e edor io uyo.

Cotet loroo: “Etoce e ete co e iútique yo e vy Turí; i voy er extrordirio de

medici le e Turí, preero quedre e Pví.”

Pide que te coíe títuo proviio cátedr dePiquitrí e Pví —e ecrie u io—, i tiee tu vor cutd, eto erá áci. E Turí coeuir cátedr de eeredde ete e ci ipoie.

Por otr prte, coeuir cátedr i eero… emicoio uc te peritirá etrr á.

loroo iuió ete coejo. rcete, de-jr cátedr que hí uddo co tt ti, ehopit que hí urido por é, pr ir de proeorextrordirio de medici le Turí, i or-torio, i cíic, i eero, er urdo.

Depué de oteer que cutd dier u pro-ció pr que eeñz e Pví uer ordiri, e-

Page 124: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 124/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

131

criió miitro pr que e dier o e cro de proe-

or ordirio e Pví, o ie e ortorio e Turí.E miitro cotetó que o podí eurre de Turí, i iquier e ortorio; que é podí cep-tr y que cudo etuvier e Turí, e ucrí o quee pudier hcer. E cro de eeredde etee Turí o e orieto de proeor ordirio e

Pví, er ipoie.loroo etoce rehuó ir Turí, y decróreete que e quedrí e Pví coo proeorextrordirio.

* * *

mietr itri y ior ipide lo-roo coeuir cátedr que hí do e ucocuro reur, u coe de Pví y de miá e-tá preprdo vez ú peore.

Hí cotiudo co Er u iveticioe o-re e íz verido. E oto hí extrído: 1) u

utci oeo r oue e coho; 2) u u-tci uev, uc te ideticd, coide, cu loroo dio e ore de “peroeí”;3) u utci reioide, utci utio deíz, y 4) u extrcto cuoo reutte de trt-ieto de o reiduo co u, que preet eoor de eroti.

l utci coide er de u virueci u-cho á rde de o que loroo hí pedo,pue e preprcioe hech e o ee cáido,

Page 125: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 125/271

132

 vida de lombroso

derro u cció outete áo

de etrici.Er ét preciete utci que exií Co-iió de Itituto, que e u iore hí ecrito:“Que pr hcer evidete cció éc de ízverido eceit ire de íz u pricipio c-tivo tóxico, que proporciodo directete o i-

e iete u cció rápid y evidete.”Pero u o de évo icreduidd copñ- cuquier decuriieto de loroo e e c-po peroóico.

Coo lu hí opechdo que e éter u-úrico y o e ceite de íz hí hecho orir o poo y hí querido coproro co u ex-

perieto, cudo loroo couicó u uevodecuriieto, o coe, e ur de decrrevecido, ecotrro á cóo rr que é h-í ricdo utci de cu d etoceotici, ñdiedo etrici ceite.

loroo hizo er de Er do itro de extrc-

to deidete edo, pr que o quíico de Uiveridd o izr, y eo ecotrro, eec-tivete, u cuerpo coideo que preet reccioe oátic y ioóic de etrici;pero hiciero Er i cució que e híhecho loroo, o e, e her itroducido etric-i e preprció.

Propuo etoce loroo u dverrio queeo io hicier verir e íz y exir í e coide.

Page 126: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 126/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

133

lo quíico brutei y Zeoi e oreciero

hcer e experieto, o óo pr e íz, io protro ceree, trio y ceteo o y verido, p-r ivetir i et utci e podí extrer óo deíz o tié de o otro. E eto ceree o e-cotrro iú coide, e cio o extrjerode íz verido y preet reccioe oáti-

c de etrici y ht u eecto tetáico.“Ocurrió etoce —ecrie loroo— que queque hí coezdo et iveticioe excuiv-ete pr hcere cer, cudo vio que et ei vor, có y rehuó dr u iore púico.”

Pero o có loroo, que dó RevistaClínica de Boloña (1875) y hizo puicr e u

revit e otr vez.Todo eto p poco dí depué de que e Co-

ejo superior de Itrucció Púic hí udoe orieto de ordirio e Uiveridd deTurí, y rehudo orro e Pví. Huo htquie propuier que e Coejo superior e quit-

r cátedr extrordiri de Piquitrí que híuddo e Pví y que cutiv co tto or.se puede iir e qué etdo quedrí e pore

loroo, e cu, por e iecio otido de quí-ico brutei, qued codedo depreciocietíco á iere y e veí ezdo hte cátedr.

l ori de her vdo deitivete uhoor y u pueto e deió u io extrjero:bertheot.

Page 127: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 127/271

134

 vida de lombroso

Y he dicho que cudo teí 18 ño, loroo

hí teido r itd co aredo de mury, ecéere hitoridor, ióoo y picóoo rcé.E o priero dí de octure de 1875, éte hí

etdo e Pví y hí ecotrdo u dirdordiutdo por e coportieto de brutei. Ver-ddero io, e pidió u uetr de ceite y de

ro verido y proetió hr de eto ooquíico bertheot, y í o hizo.E 4 de rzo de 1876, mury ecriió:

aco de reciir u crt de eñor bertheot que eiet que o e h ecotrdo e e íz veridoi etrici i iú coide veet coocido. l

decopoició de ete cere produce u utci sui generis de cu quíic oráic e u etdo c-tu o puede decir d. lo áii repetido o hddo i etrici, i icoti, i or, i codeí,i d áoo o que e produce co decopoi-ció de veete que tiee cció deetére.

Idepedieteete de bertheot, e proeor PietroPeoio, de Ecue superior Veteriri de miá,hí hecho uevete o experieto de bru-tei, y e 10 de erero de 1875 o couic Iti-tuto lordo, decrdo preciete que “de ízverido e puede extrer u utci que e i-et coo coide jdo co o rectivo eere,u cudo dee ditire que o e puede rtizrque e trte verdderete de u coide”.

Page 128: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 128/271

la gRan TRagEDIa (1875-1876)

135

Poco depué, aupitz e Vie y Hue e E-

truro, repitiero o experieto y decrroque de íz verido, y óo de é, e extrí u -coide que preet o crctere de etrici,pero que e diereci de e por crctere epe-cie. E proeor de Etruro coproó tiéque o veeo extrído de íz verido tiee u

uerz tóxic dierete i e extre e o ee río(eor), o e o ee cáido (yor).rete et utoridde édic idicutie, e

púico édico cdéico urdó iecio; bru-tei repitió u experieto y otuvo e coide“peroi” y decró púicete que o e podíextrer de iú otro cere e putrecció.

E 1877, acdei dei licei ie e preio u proeor sei, que hí pretedido exhiir prue de que e coide de loroo o er iooeí oic.

Y er hor. Ete uto de per coez cortr o óo crrer, io i vid de pore

peróoo.l ii, que hí uetdo co u tercerhijo —aró ardo— cido e 1874, ht e-toce hí ido pr é u deco, u repoo, de cu o hí urido iu oeti i or iteri i ecoóic. l ujer t pr e-ceidde de todo. Hí tdo o reciécido, o hí crido, cuiddo, educdo, o. E1875, r tredi que tto hí perturdo loroo, hí coovido e tier de e-

Page 129: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 129/271

Page 130: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 130/271

137

X. En TURÍn(1876-1878)

Primera edición deE hore deicuete

muy ditito e e cio de que ucu ieetr, de de que que quiere erúti u ociedd que e e hoti, y queo odi, ietr é .

miEntras u coe de Pví y de miá e d pripr pror que loroo e u ecotedor; ie-tr u uturo coe de Turí itri pr que ee decre idio de pueto de proeor ordirio demedici le, do e u cocuro reur, lo-roo reud u etudio tropoóico preerido,

u poco depriido por treed uch cotr per, y c u Tratado antropológico experimentaldel hombre delincuente, que e puicó e miá e 15de ri de 1876.

Ete trtdo reuí e 200 pái tod ive-ticioe hech por loroo ore t uto. Co-

predí e exe iteático, oático, eori,tóico, equeético, etcéter, de u r úerode criie, e etudio de u , de u cotu-re, de u pioe; coprció co o oco y o

Page 131: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 131/271

138

VIDa DE lOmbROsO

ore y cocuió de que o criie o u

epecie de oco que reproduce o crctere propiode uetro ueo ht er o ie: que o,pue, idividuo távico.

siue depué u ro y iucioo áii de edid jurídic y ocie tod pr preveir orció de eto deicuete (coeio, reorto-

rio pr eore, pr huéro, etcéter), y pr de-eder ociedd (icoio criie, cooiperpetu pr reicidete, pe de uerte, etcéter).

Ete iro, puicdo i yor iuió que poreMedicina legal de las enajenaciones mentales, que ie-pre ue decoocid de púico, otuvo, por o co-trrio, u eore, ieperdo y epotáeo éxito.

Todo o piquitr, todo o directore de cárce-e eviro u proció icodicio. Huo -to uciorio que proetiero u poyo pr crericoio criie. De tod prte, poet, i-terto, édico, oco, deicuete, vícti, juri-t, hore de pueo, eví loroo co u

puo, e ruto de u experieci.Todo ete etuio de cu er ojeto loroo,o podí dejr de refejre e eer ocie ui-veritri. U io uyo provechó ete icidetepr oteer que e cocuro pr cátedr de medi-ci le e Turí uer ierto uevete e ii-tió pr que loroo e preetr otr vez. Pero iEl hombre delincuente copro que e utor podípirr er proeor ordirio, o er or u títuouciete pr oteero.

Page 132: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 132/271

En TURÍn (1876-1878)

139

“mi coe rehurá otr vez tu orieto,

i o ecrie o cerc de ‘medici e de c-dáver’”, e ecriió e edor mior. loroodud, teí uch co urete que teder; urdor pr Turí y e hí pdo: i Turí o oquiere, e quedrá e Pví. Pero e io iite; e-tá e jueo u hoor y e de copetidor. De er

que e utor de El hombre delincuente, ietr coti-ú experietdo o coide de íz verido,ietr corre pr viir recié cred coi-ioe peroóic, ietr repode u uevodicípuo que epotáeete e rup rede-dor de é pr trjr e El hombre delincuente, tieeque perder ee etero pr edir tepertur

de o cdávere, pr exir e eo e eecto de , eccior y toizr tejido, pr crertítuo que o h dio de er ordo proeorordirio.

Trj, ide, dieccio, hce trjo de icroco-pio y uer de u oorí ore “l edici

e de cdáver”, e preet e 1876 cocuro. Etvez o huo iú icidete. su “uev iveti-cioe cerc de ttooí oree” uero de peticció de Coiió y de Coejo superior, quee eptiere de que ño o orro e cátedrde Turí.

Pero ete orieto t ioete eper-do do ño te, o e proporcioó r etuio.Deido coteciieto hí ocurrido de-de 1874 cudo hí reciido propoició de ir

Page 133: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 133/271

140

VIDa DE lOmbROsO

ocupr que cátedr. E juicio de Coiió de

Itituto lordo, cucioe y poéic colu, e decuriieto de coide de íz ve-rido, idició de o io itio, e ie-cio otido de brutei, e cocuro de Turí, eorieto y ució de orieto y, por, e juicio de bertheot cordo por Hue o-

re e dicutido coide, puicció de El hombredelincuente, e ieperdo éxito. E oviere de 1874e rc e pricipio de r tredi, de cueptiere de 1876 viee er e .

loroo dudó etre ceptr e orietoque deí ejro pr iepre de que ciudd dePví, e cu hí vivido de etudite eo

de iuioe y de erí, de que cátedr cue 1865 hí oñdo “dedicr tod vid”, de quehopit, de queo eero que hí ido eprier de u etudio, de u uch, de u triuo;de queo etudite que tto o hí coor-tdo. Y e ete cetro hí ejordo tóer

pr é. E tod prte e hcí iveticioe y eor coiioe pr cotir e uo de ízverido; e tod prte, e lordí y e Vee-ci, e cre horo pr ecr e íz. E Ititutolordo e hí djudicdo que ño u preiopor u eori cerc de “l truió de re”, operció que loroo r er ie-pre peiro y ci iepre iecz. E doctor bi,preidete de terrie coiió que hí juzdoiocuo e íz verido, trt loroo co de-

Page 134: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 134/271

En TURÍn (1876-1878)

141

ereci. É, por otr prte, o er hore iquieto

que deer cio: poí deido criño e co que o circud pr deer cir. siero, có por ceptr, y e 10 de oviere de1876 iició u ce e Turí, uido por i- tidd que o hí iducido dor itertur por edici, que o hí iducido

cir e oi de Pero por e iero de Pví,que iepre o icit hci deciioe que precíurd y que o o er, por er uy dierete e c-io de quie uc u propio ieetr, de ciode que quiere er úti u ociedd que e e hotiy que o odi, y cu é .

* * *

Cave canem, e hí ecrito e director de icoiode Reio, e proeor livi, que er uo de o jurdopr e cocuro. “Puede er que o e, pero teo que

trá de puert de Turí etá ocuto e peoreque e Pví.” Teí rzó.E jove proeor reciió e Turí u coid -

ci; u á, i e poie, de que hí reciidoe Pví rerer de Pero. l ete de á, de-cod por coture hci cuquier eeeto deuer, opuiero u reiteci hoti recié e-do. l cutd de medici, que hí hecho e-uerzo iudito pr que o e e orr, hizo verueo coe tod u verió, eádoe e cur-

Page 135: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 135/271

142

VIDa DE lOmbROsO

o ire de Piquitrí. l diitrció de i-

coio e prohiió viitr u eero u cu douer rtuitete.aí, e uddor de atropooí Crii,

cudo eó Turí pr diudir dede á u ue-v doctri e e udo, e ecotró i orto-rio, i cíic, i eero, i poder etrr e

cárcee y e e icoio, eto e, i poiiiddde ver i oco i criie; poció hoti, cutd eei, oido eeñr u terique o querí etudite que uo coe y ehí dicho que er río y decodo.

Eto er deido, u pr u crácter ere yjocudo coo e de rdiete tropóoo. Todví

recuerdo, u cudo etoce er u iñ, uetred Turí, que o dio ipreió de expu-ió de prío terre, de ed u ur dedetierro, u priió.

loroo hí todo u prteto, exiie-do óo que etuvier eo de o y cerc de Ui-

veridd. Eectivete, vivío 10 po de Uiveridd y etáo e peo o, pero o orecíotr vetj: er uy pequeño y u á o precí ootro que etáo coturdo crde de provici, y r jrdí de doñ gi.adeá, et tod e de equeeto y de cj deteri detid ueo que todví o e hípodido coocr e e ortorio que o et ito.

¡Qué terrie ño! E ppá, iepre expivo ee door coo e erí, e deeper todo e dí;

Page 136: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 136/271

En TURÍn (1876-1878)

143

o herito, ecerrdo e cutro prede, e e-

tí ; ardo or, e pequeño leo crecí dei-cdo coo u for de iverdero; y otro heritouci orer úti eerí de á.

ue etoce cudo pé er coetid, cu-do coecé querer ppá co todo e ecto de queer cpz, cocetrdo y coudiedo e é e ectoi y e tero. Co ituició que d e or,hí copredido que i iió er reír, er cde rito de júio, uque e ppá precier á dee-perdo; reír tié cudo e corzó or; hcerohr de u etudio, u uch, u eperz.

Éro uy iiicte io, pore ppá,pero iepre éro o. si o podío ete-

der co cez, podío hcero co e corzó,y cuát vece e corzó h podido utituir cutur, edd y experieci. Pr d itii-ddo por uetr iorci, dicutío udcede per, de o deicuete, de o eio y deo oco, que pr ootro er o úico hore

rzoe, pue eo óo hí ido ee ppáy e cord de é e edio de utitud de ohore ore, t idierete y hotie.

Por eto, ietr El hombre delincuente e diudípor e udo co rpidez ieperd, quie o híecrito eí e Turí, ipoiiitdo de proeuiru iveticioe, e u er deeperció, re-

ducido expoer u ide iño de poco ño.

Page 137: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 137/271

145

XI. la InsTalaCIÓnDEl labORaTORIO

(1878-1880)geio y ocur

E trjo o excit, o eri, coo otro e vio; e door á ero e orr- e extció de creció.

afortunadamEntE, loroo teí u crácter teiz, que podí trjr y dorir u e edio de á proud uti, y e e trjo y e e ueñoovid tod preocupció. De crácter expivo,o er e e door coo e erí. Cudo reci-í u uevo ope, u deiuió, u ijutici,e idi, rit, e deeper, protet, e

deho co todo y depué… y e de dí o deoche, e i cotr y cudo depert u doorhí perdido tod perez, e ej e e epcioy e e tiepo, coo i 12 hor de ueño huierido 12 ño.

E trjo o excit, o eri, coo otroe vio; cudo hí ecrito u e pái, reí,corrí, e expio co todo, er eiz; e doorá orío e orr e extció de creció;et dotdo de u iició ertiíi, que e

Page 138: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 138/271

146

VIDa DE lOmbROsO

perití cir áciete e éero de trjo. Pri-

vdo de u eero, de u deicuete, de hopit,y ci podrí decire de ortorio, e dedicó queño úic co que e hí dejdo: o iro,cdo o etudio ore e eio coezdo e1865, y e 1877 ió tercer r edició de Genioy locura, dedicd “a u ni, coordor de or y

úico coueo e tritez de vid”.au cudo cote rde co, e uy di-íci que u iro pequeño h ipreió e e pú-ico, y coturdo o rueo voúee. Etoocurrió co et or. E púico o hí eído reve oorí ipre por loroo e 1864y e 1873, por o que ete voue, que teí i-

dicció de “Tercer edició”, ue eectivete prier que e púico eyó.

adeá, deotrció de íti recioeetre e eio y ocur, et quí ucho ácopet, á cuidd y ie preetd que e otr edicioe, e cue e te hí ido

trtdo e or o rud y ític.Pero o utó e iro o óoo y o hito-ridore, quiee diero e ore de utor; peroutó ucho púico, y e u ño edició eotó.

E juio de 1877 urió e director de icoiode Reio, livi, y diitrció de que i-titució oreció uceió loroo. Otr vez ee orecí e ieetr, pz, o etudio ácie y eu oeto preciete e que é crecí de todo.

Page 139: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 139/271

la InsTalaCIÓn DEl labORaTORIO (1878-1880)

147

Pero et vez tié rehuó. l vid coodd,

ciidd de o etudio er poco pr é, rete p-cer de poder eeñr, “de poder expoer ide queá e preocup u reuió iepre reovdde ete jove”. no deeperó citre tiée Turí; por eto creó co bizzozero y co moe-chott, u uerte úceo de cutivdore de cie-

ci experiete; y teí viv coz e podercoeuir u idd. E pequeño úceo y etechádoe. E 1877 e ñdió eo Cocto;deá, ciudd, e virtud de extrordiri de-ereci de preecto, precí hcere eo hoti loroo. Coiuió do curto e u tiuo co-veto de s rcico pr orizr u ortorio

de medici le y Piquitrí Experiet. E epriero, e á rde, co u ie vetore ce Po, reuió tod coeccioe de uueo y puo u r e rectur que ervípr todo: c pr o eero, e pr o ex-perieto y ecritorio pr e proeor. E e eu-

do curto, e uy codicioe, que teí dovet, loroo hizo u diviió. l prte árde dedicó ozo, que por er eirtuitohí oicitdo redoder u ezquio uedo coti-udo u ocio de ecuderdor y itóro.

E proeor, i ero, hí ecotrdo -er de poer etre o útie de ozo, iiotecperoóic y u ette, e e cu coocó di-óetro, óetro, óetro, reoj de Wei, yuo otro itrueto cietíco. l eud

Page 140: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 140/271

148

VIDa DE lOmbROsO

prte de curto, u ced de ci do etro cu-

drdo, et reervd o experieto. Teícoo úico uee u ve de u pote y upiet. Cudo e hcí experieto e trport- que ur u eit hech expreete, quee it cruzdo puert, dejdo experi-etdor priioero ht e de o experieto,

cudo e podí quitr e.Pr copetr o uee, e e corredor lo-roo hí itdo u pequeñ ju pr o pe-rro y o ie operdo.

Eto tre curto, i puede hre de u tercero,et eo de o y cerc de o ocupdo por bizzo-zero, uy cerc de Uiveridd y de biiotec; y

loroo, que o et vicido por uerte, cudopudo itre ue eiz coo i etuvier e u p-cio re.

Y ete pcio teí tié u yordoo: gio-vi Cri, itóro y ecuderdor, deá deozo. Er u vetero de o “erieri”, que hí

prticipdo e uerr ptri: de edi edd, deedi ettur, dedo, oreo, co u r r- er, o ojo proudo, de repuet reve yáper; rrote, iecioo, ruñó, pero eo decordiidd y de ecto. ue é u precioo io pru uevo o, quie ueo coezó deeder co i deidd y udci co que e uerr h-rí deedido u cpitá. Y dije que loroo ehí cedido ci itd de u pequeño ortoriopr que cotiur do por u propi cuet.

Page 141: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 141/271

la InsTalaCIÓn DEl labORaTORIO (1878-1880)

149

Pero é e provechó de eto óo e cuto podí er

úti pr “u” ortorio, pr “u” dueño. Trjde dí y de oche pr upir ezqui dotció de“u” ortorio, pr que o hicier ur rete o otro. É io ric o ette pr coeccioe, iet o perro, cotruí o i-trueto que e ortorio o podí coprr, reve-

itri que o proeore y u depto hícoido cotr u ptró. Coo er etoce, í ue iepre: ito, de ceño rucido, ectuoo, ueo,iecioo, e, ruñó ht uerte.

 Jee de u ortorio t eo y de u yudtet precioo, loroo, ete, pudo poere trjr trquiete.

Todví e t e teri vivo. Pr o eje-do co o ue diíci. si e reore de lo-roo er dicutido e eer ocie, por o co-trrio et ie rrido e e pueo, que tiée Turí o coider u “tério edio” etre eeio y e o. btó que Cri puier e puer-

t de “u” ortorio u pequeño rótuo que é híecrito, e e cu ior que loroo i drcout rti, pr que e poco ee huier yeero que e op.

Vito e éxito de et prue, peó loroo erir puert de ortorio tié o dei-cuete. Pero éto o e preetro i epotáe-ete i co oert de diero; ue ecerio, pue,ir ucro, y Cri e oreció tié pr eteervicio, que o et copredido e u ucioe

Page 142: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 142/271

150

VIDa DE lOmbROsO

de yudte co 60 ir eue. E uo cuto

ee e hizo u verddero perro de cz pr o cri-ie. se pe por o porte, e terque í er peor recuetd, y co u rez e-peci c ciete, o perudí de eceiddde dejre coducir ver proeor loroo, co-trt e precio por dejre viitr y o ev. aí,

co yud e de pore Cri, e 1878 loroocoezó u curo ire de Piquitrí y de atropo-oí Crii.

l eccioe er de u uev epecie, ieprepráctic e iprovid. E yudte prepr prque hor tre o cutro deicuete. loroo oveí, coo o etudite, por prier vez, o ex-

i y o etudi coo eo.mietr e deicuete h, loroo cot-

co áoo oído de otro deicuete, o hcíotr o etudite u oí íico-píquicque recio co otr piquiátric y otd,etcéter.

a o deicuete, loroo ñdí co recue-ci, pr iutrr u curo, co curioo de ori-dde ocurrid e práctic privd o ecotrde eri: otruo, vje, yudore, ho-re peudo, eo, ite, hipotizdo, tr-iore de peieto, “to”, toide, ive-tore, etcéter.

l eccioe e d e ce Po 18, e upi y hí iepre ctidde eore depúico que e op pr poder etrr; cocurrí

Page 143: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 143/271

la InsTalaCIÓn DEl labORaTORIO (1878-1880)

151

o óo etudite de tod cutde, io t-

ié extrño y proeioit.loroo e divertí uchíio y e púico t-ié; de er que u vece eccioe dur- do y tre hor i que o uo i e etroo otr. no t deá o icidete eo-ciote. Ocurrió vri vece que e deicuete u-

pueto, que hí pdo vrio ño e cárce, errecoocido hoeto por e exe íico y píquico ydepué rehiitdo; y, por o cotrrio, precieroo utore de deito iordo.

* * *

E éxito de El hombre delincuente y e de u ce, ohizo ovidr loroo per. ape tuvo uortorio copetó iveticioe cerc de cció tóxic de íz verido y puicó o reut-do que io ño e u voue de 300 pái.

E extrcto de ceite de íz verido coo ree-dio cotr porii y otr eeredde de piecoezó poere de od y etrr e prácti-c. Er, de miá, e propuo u copeció de20 000 ir pr oteer e perio de hcer u po-d pr eeredde de pie co ee extrctoy poiédoe e ore de loroo. Éte dudó y c-ó por rehur: o depreci e diero, pero idede reciir u copeció por u decuriietoque e hí cotdo tt ári, e repu.

Page 144: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 144/271

152

VIDa DE lOmbROsO

aprte de per y de deicueci, hizo otro

decuriieto iterete o óo dede e putode vit tur, io tié de picoóico, puereveó, por u prte, cóo ete de lorooet iert y preprd pr oervr tié co á ejd de u etudio, y, por otr prte, iportci que cutur tiee cerc de o decu-

riieto de eio, pue uet ocioe deoervr, izr y itetizr.E 1879, pdo exe de cíic co e pro-

eor Cocto, loroo oervó co r orpreque u eero, de proeió crdor de rrie, te-í ore u horo, preciete dode poyu cr, u epecie de cojí dipoo. Ete hecho

e uirió ide de que joro de o ceo yde o droedrio teí e io orie, e decir,que uer u cojí dipoo ordo dode e po-y cr y que ete eóeo podí cotriuirpoderoete detid cuetió de herecide o crctere dquirido. Ieditete, co u

itete, e dedicó exir todo o crdoreque ecotró e Turí, ecriió u proeor de gé-ov pr que exir o ijdore de puerto,e puo e reció co todo o veteririo prque exir todo o o que pudier. Reu-id cotetcioe, etudió e cojí dipoo deo ceo y de o droedrio y de o hotetote,y co u itete couicó o reutdo ac-dei de Turí y á trde de brue (1885),cocuyedo:

Page 145: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 145/271

la InsTalaCIÓn DEl labORaTORIO (1878-1880)

153

aquí e ve cóo e vid todo e recio. E peque-

ño tuor proeio de hore expic u crácterde o ie y éto, u vez, o reve e ecreto deu oí de u de uetr rz, dádoo ciu oueto rqueoóico que perteece u épo-c hu que ue proeete terior de cetede io iveció de ecritur.

aí e cierr prte á drátic y e de vid de loroo. Teí etoce 42 ño, oripe o hí rozdo; o hí reciido por u e-uerzo io doore y deiuioe iuere; peroo et vecido i dodo.

si tritez u vece e rc rete, i

e peo y r coiez ececer, i uvece e diuto por irtitud hu o ivde,h coervdo ítero “e pcer de hcer e ie, iuió de poder dr u cotriució ejorietode u pí”.

Page 146: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 146/271

155

XII. la nUEVa EsCUElaDE anTROPOlOgÍa CRImInal

Y DE DERECHO PEnal(1878-1882)

La diusión de E hore deicuete.Los primeros partidarios en Italia,

Europa y América

E éxito e u jueo de cció y recció.

El hombre delincuente diudió e orede loroo, y u ceeridd vio cre-ditr u etudio teriore.

dE 1878 a 1882 La vid e derro áci y .E o priero ee de 1878, loroo puicó eTurí eud edició de u trtdo co e títuo de

El hombre delincuente en relación con la antropología, la jurisprudencia y las disciplinas penitenciarias.Et edició, ucho á copet que prier,

otuvo u éxito ú á rde que qué e todoe udo. E rci, e edor Roue propuo sedo u ey pr odicr ititucioe pe-e pr o jóvee decrrido, de cooriddco o pricipio de “oder atropooí Cri-i”; o diputdo Reich, Wdeck Roueuy Poicré propuiero u ey epeci cotr o

Page 147: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 147/271

156

VIDa DE lOmbROsO

reicidete, co e e uev doctri; lc-

e udó e lyo u ecue, Tie decró quetod cieci deerí trtre co e étodooroio.

E Rui, béic, aei, Hod, autri, Hu-rí, areti, bri, e udro revit, e iici-ro etudio, reor, e riero cocuro pr

picció de teorí oroi e cárcee,o icoio y e e Derecho Pe.E Iti, e 1880 y 1882 uero prod ucei-

vete por Cár udció de icoiocriie y de reortorio pr icorreie, y,deá, e miiterio oreció e cocuro preioiportte pr etudio de tropooí.

Ete eore éxito que orpredió utor, e ex-picó co e hecho de que El hombre delincuente, ucudo uer u iro cietíco uddo ore he-cho experiete expueto cietícete, ereeciete u iro de propd, ecrito por uiioero ido de e á viv e u decuri-

ieto y que poí e u pje vivcidd y erdor que o hí ipudo decuriieto co iteció de reover u proe que é coide-r áico.

a quie e preutr —ecriió e e precio de or Incremento del delito en Italia y medios para prevenir-lo, que e puicó poco depué y e cocuió de Elhombre delincuente— por qué rzó i er yo u horepoítico, u jurit, e he trevido epreder u

Page 148: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 148/271

la nUEVa EsCUEla DE anTROPOlOgÍa CRImInal…

157

or de et turez, cotetrí óo que iro i

rededor. rete o de críee que ue ieprey ez ueriro y io tiepo iro,i que die piee e opoere, e preció que uhore hordo, que hy etudido por ucho ñoe deito coo piquitr, uque o coo etdit, opodí cr […].

Pero e ector dee recordr que i epre teíe pecto de etr ipird e u udci eore, ueiicid y cd co coz de quie preere uperjuicio pero de ptri.

E éxito e u jueo de cció y recció; El hombredelincuente diudió e tod prte e ore de u-

tor. se hizo céere, todo querí vero, todo querícoocero. Etre 1878 y 1880 e ci u e deete o que e precipit hci é; iitro, ho-re de Etdo, édico, piquitr, jurit, quiereu opiió; decuridore, ivetore, toide, tí-ido jovecito pide u coejo; deicuete que

quiere rehiitre; eirit que, ipreiodopor uev ide, do Iei y uc- u epeo; periodit y ecritore que orece uervicio; extrjero y dirdore de á ej- prte de udo —Rui, aei, areti,bri, Idi y ht de Jpó— viee ver uevobeccri, utor de El hombre delincuente.

Deí quedr uy orpredido eto dirdo-re que e vetido tiddete, eocio-do por ide de preetre veere cerero

Page 149: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 149/271

158

VIDa DE lOmbROsO

jee de “nuev Ecue”, cudo e o do

curto de ce Po, o c de ce de V-chii, dode vivío etoce. no e hí cido i o uee i e éero

de vid dede que loroo, pore proeor extr-ordirio, e hí itdo co u epo e e pe-queño prteto de Pví. E e etudio e veí

todví e tiuo ecritorio y tiu i que h-í perteecido Vot, y e r irero de o, ecopñero de uetr ici. sóo e hí ñdi-do u curio, e e cu e itete poí ieprerecujo y pececio, y u ió que erví vece loroo y vece o viitte, y pr ootroo iño, pue ppá querí iepre que ootro e-

tuviéro rededor de é cudo ecrií y, deá,o euí cudo o poío ecriir o tr-jr e otro ur. l deiuió de o dirdoredeí uetr ú á por e hecho de que, cooloroo o querí hcer eperr die, tpocoquerí iterrupir u trjo por die; por tto, e

dirdor deí decir u dicuro, exprer u di-rció ietr e dirdo cotiu dictdo ecpítuo, e rtícuo, crt e que e et ocu-pdo; y eto uch vece e edio de u orotode iño.

Co e ueto de e utipicro tu-rete tié o dicípuo. Uo e preetó e-potáeete loroo e 1879, que deí teeru r iportci pr atropooí Crii:Erico erri.

Page 150: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 150/271

la nUEVa EsCUEla DE anTROPOlOgÍa CRImInal…

159

ape etecido e Turí, erri eó er e

hero, e io, e hijo y ht u poco e pdre deloroo. au cudo er ucho á jove, er áexperto e vid y e o hore que u ieuoetro. sí trtr ete, er uve co uo,hiriete co otro, dio co otro; í reír y hcerchite, iitr o eto y o dicuro de o pero-

je iportte, pero í cotetr todo eo cocrt dipoátic que dej dirdo loroo,iepre vioeto, ipetuoo, piodo e ieuo.seurete loroo o hí ecotrdo uce u vid u jove e e cu poyre t cope-tete coo erri y coezó ueo dirro y querero co tod ipuividd de u .

E que io ño, poco depué que erri, epreetó epotáeete otro dicípuo que deíiuete teer r iportci e uev ecue-: Re groo. groo er itrdo y puo dipoició de uev doctri u proud cu-tur jurídic y u pio coociieto de Derecho

e cció. su coorció ue precio, porque atropooí Crii et e o priero po,que er o á diície, ore todo e e terreojurídico.

* * *

aí, pue, i dre cuet, e pore peróoo queco eore euerzo hí oteido cátedr eTurí, pó er e jee de u uev ecue de Dere-

Page 151: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 151/271

160

VIDa DE lOmbROsO

cho Pe y atropooí Crii, cu deí

er dicípuo de tod prte de udo.E hecho de er e jee de u ecue, coo decuquier oviieto oci, ecoóico, or, oe co áci. no óo e eceit pr eto u eioituitivo que ep rápidete ver ue direccióde o uevo etudio (que eceriete procede

por tteo) y u tí itie pr utiizr u dicípuo e iveticioe pr cueo pto; io que tié eceit u r cti-dd de cuidde cotrdictori que diíciete eecuetr e u i pero: u r or poro hore pr ucro, ro y iro, yu ciert idiereci hci opiió de eo pr

que o eue doiro; u r coz e í io y e u or, cpz de vecer e ecepticiode todo y u extrordiri odeti pr poer todo á rri que í io; u r eero-idd, y ci dirí u ieiiidd or pr i-uizre cotr o tque, o chite, o choque

que coe, io, dicípuo, cotur diriircotr u jee y cierto tcto pr o oedero, prcociir ievite cotroveri que ure e-tre o dicípuo; u rdor ieo y u ctividditie que perit etr e tod prte, etu-ir y yudr todo.

Et cuidde cotrdictori, t rr de e-cotrr jut, poeí loroo e rdo uo.Oervr o jóvee, excitr u iteieci, h-cero trjr, poero vit de udo tié

Page 152: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 152/271

la nUEVa EsCUEla DE anTROPOlOgÍa CRImInal…

161

cudo o veí idierete y pático, er pr é,

u o 40 ño, uo de u pcere á vivo. Po-í e et or de reuc e icitció u hiiddrvio, yuddo por u ciidd pr etui-re co u or y co u pr que cpor eceder u o á río. no coocí uidividuo i o hcí 10 iuto y y hí pe-

do e qué podí teer éxito; cuáe er u uerz ycóo podí dre á rece; icit rtit hci iveticioe iterri y rtític; ituitivohci e etudio de ioóic y de ttuje; e-puj idividuo pciete hci iveticioeiucio y preci; utiiz o eero de cíic pr hcer copi y etdític; o ecrce-

do, pr reuir docueto y rever u picooíy u jer; ecáico, pr ricr y ipicr i-trueto.

Depué de her uerido o dicípuo e ci-o pr uevo etudio, depué de her oteidopr eo e teri (cárcee o ueo) que expotr,

depué de pretre o iro, depué de correir eetio de u iore, ovid tod u prticipciórete etuio pr e trjo cupido, pr ecu é io uc u periódico dode puicr-o, y i o eceit, deedero co tod uerz y utoridd de que dipoí.

Todo eto o hcí, o co oeidd de etoicoque juz vid dede rri, i co e cetio depóto que quiere e cricio, io co e pcer dequie tice u eceidd, de quie iue u propi

Page 153: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 153/271

162

VIDa DE lOmbROsO

turez. no er éte e ruto de deido eero

iuioe: o hore, pero o o eti.“E rdeciieto o exite e turez, por ttoe iúti preteder de o hore”, cotur de-cir. Y eto o coider o tto coo u eceidddur e ievite, io coo u co tur, que oect óo idirectete. Por eto, é, t peiit

e previió, upo er optiit e cció. Preveíci iepre, co u viió extrñete ud, queu idividuo et por tricioro, que otro deecrere oeti; pero et viió peiit o teíu ifueci e u ccioe. a per de u pei-io, ctu y e coport co pero quecoider iee y hotie, coo i, e u perecto

e ieuo optiio, creyer etuit y ee:uch por cu que creí perdid, co iuerz co que hrí uchdo teiedo e e victo-ri. ¡Cuáto jóvee decurió í y puo vit deudo, que depué e hiciero idierete o eei-o! ¡Por cuát epre id uchó, trjó y u-

rió! nootro recueteete protetáo porqueer poco cuto ecoer u proteido, oervdoóo e ieio, i cuidre de otr co.

“¡bh! —decí—, erá u eeio, o é, pero etetrjo o puede hcer ie: o hy rzó pr que oo h.”

Y ootro e cotetáo: “¿Cóo e poiehcere io, i e d iu trto o io y oeeio? ¿Pr qué irve rzó y previió io e ctú eú e?”

Page 154: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 154/271

la nUEVa EsCUEla DE anTROPOlOgÍa CRImInal…

163

Y é cotet: “Dejde hcero í, porque í 

e ut.”Reeyedo crt que cudo er jove e e-vi querido io de ici, que depuée voviero cruee eeio; tt crt hotiey oeri de pero que depué uero u pro-teido, he copredido que tié e eto teí

é rzó. ser dede e pricipio cuá de cupor que e cote triurá, qué hore per-ecerá io, e co diíci; y queriedo hcertriur propi doctri co edio hoeto,coviee ctur, por peiit u optiit, ieuo operpicz que e e, coo i todo o hore uerhordo y io, u cudo o o e, coo i

iepre e uer r, uque e te derrot.E verdd que co et táctic é o hí reciido

d de Iti, i diero, i etíuo, i hoore; everdd que ue cotido y dicutido ht e útiodí; pero e verdd que de ete odo y óo de eteodo pudo udr u Ecue; pudo dejr u mueo,

prtidrio, dicípuo; pudo ctur y trjr; cotod et que é eti á que o hoore pú-ico y e recoociieto oci.

udd u Ecue, coo loroo o podí,coo o tiuo uddore de órdee rd,rir u coveto dode reuir u dicípuo, ytpoco cocedere pueto y eecio, deí oeo teer u periódico uyo. Er ete u ueño cidede que hí etrdo e Uiveridd de Pvícoo etudite; er ete u ueño dede que iedo

Page 155: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 155/271

164

VIDa DE lOmbROsO

jee de u Ecue teí jo o cierto ú-

ero de jóvee que uir. Pero hor e ueño deítorre e reidd: eceidd de teer u reviter iperio; decidió pue puicr u expey e 1o. de eero de 1880 udó e Archivio di Psichia-tria, Antropologia Criminale e Scienze Penali, per servireallo studio dell’uomo alienato e delinquente. E pequeño

rco de eperz de uddor de Ecue Poi-tiv de Derecho Pe, ió r pr evr upr tierr de uevo y de tiuo udo.

E Archivo ue quizá e uto á rde e vidde loroo. Et uy coteto de ucioe dedirector y diitrdor de u periódico. Cd uevoucriptor que d u cuot rc pr é “e

dí á eo de u vid”. Ecrií pr e  Archivo,recií rtícuo, coeuiro er u pcer ieo.si teí 10 iuto ire corrí ipret, dodedicutí rete co e e corrector, griudi, ue tipo de pioté, decete, deerete, preci-o, cuiddoo, que to viv prte e e  Archivo,

pr e cu er o óo e corrector io e ecretrioy coejero. Pero, ¿quié o er coejero e e Archi-vo? loroo, que e rde deciioe o euí opiió de o deá, pr e Archivo iepre teíeceidd de opiió de todo. ape e urtícuo, pe e coetí u deito, pe e pui-c u iro que pudier iterer o ectore de urevit, etí e deer de ecriir groo, de co-utr erri, Couet pr que e ocupr de eo,pr que dirr eez de u re, pr

Page 156: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 156/271

la nUEVa EsCUEla DE anTROPOlOgÍa CRImInal…

165

que cotetr otr pero, pr que dier

rci o iterror otro á, pr que exi-r otr vez uo iro, pr que e iorr deee deicuete o de que oco.

Cudo loroo etá e ipret, e eiz.Todo o que e iprie á quiere vero y todo o queve e prece eo por etr ipreo dode e hce

u  Archivo. Y e  Archivo reitr dí tr dí todo epio cpo cietíco de que e ocup u ud-dor, dede piquitrí experiet, ht e deito ye eio.

* * *

Pero preciete cudo cieci coez dre u ticció, loroo tuvo e door deperder e ocho dí u pdre y u dre.

se ropió í e útio eó que o uí eerció pd; í có preciete cudocoez coocer y orer o ruto de ce-

eridd de u hijo, que ujer que, pr que uerire u hijo, pr que pudier teer u itrucciódecud, o hí duddo e dor e vou-trio exiio u tierr.

U ño depué, e 1882, otr rve pe o o-perí: uerte, por diteri, de pequeño hijo uyo,leo.

¡Pore pequeño querido! Hí cido e e o-eto á terrie de vid de ppá y u ci-ieto hí ezdo vid de u á. Hí

Page 157: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 157/271

166

VIDa DE lOmbROsO

crecido uy deicdo y todo ootro hío co-

cetrdo e é e or que u vid precri hcí áiteo. Er tíido, duce, precoz e iteieciy e e ecto: u cudo o tuvier todví eiño, to prte uy viv e o doore de o de-á, ht e puto de eerr ci cudo o otrourí. ¡Cuát vece, cudo e o ño terio-re, ppá urí por oe reciid, o poí-o e u ricó ocuro pr dicutir cóo e po-dí er ht que Dio de cu die o híhdo, pr pedire que cocetrr u ir oreootro e ur de ppá; í e coo que Diodecoocido, dercidete uy proto híecuchdo uetr voce!

¡Pore pequeño leo! Otro doore y otr pedeí er ht uetro ppá depué de tu prti-d, que o hicier evidir tu uerte; pero iuo dejó e vcío, pérdid, uti que o dejótu uerte.

Page 158: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 158/271

167

XIII. ÉPOCa DE ORO(1882-1889)

Batallas y triunos

gir e udo ore u eje, oreciedo eo de uerte uceivete u de ucr.

Gira e udo ore u eje, oreciedo eo de

uerte uceivete u de u cr. aí ocurre quequie dio udo tt ide, ite tertiv-ete triuo de u y deprecio de otrrete r rued.

Y dije que tercer edició de Genio y locura h-í oteido u r éxito ieperdo, y e otó e

poco ee. E 1882 loroo dio uz cur-t edició, de doe tño, pue e hí ñdidou ro etudio ore o toide, uevo éero deoco, que loroo hí crcterizdo y utizdopor prier vez co ete ore; rro eero quee oci etre eiidd y criiidd, idi-viduo o e vid or, pero urdo e ideció; e cotrpoició co o eio, oco e vid or y eio e ideció. E decuri-ieto e o ipiró Pte, u cociero ró-

Page 159: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 159/271

168

VIDa DE lOmbROsO

o, que por hre deocupdo, i otivo u-

o hí itetdo tr rey de Iti.sotuvo loroo e u uev edició de iro—que por prier vez toó e ore de El hombrede genio—, que eto toide tiee r iport-ci e hitori, pue recueteete e e co-ider eio, e ur de o eio verddero. l

ide diutó púico y puicció de ete iroucitó u r ctidd de rtícuo, rito y chitede todo éero. Pero e utor o perdió ereidd yjutete á excitdo por uch vovió rr iportci que tiee o toide e poíticy e ociedd y puicó poco ee depué u

pequeñ or, Dos tribunos, e cu copr Co di Riezi co Coccpieer, u toide, deáde etúpido, que e 1880 hí ordo e Ro ohoore púico y que copro ejor ú e -tio que e pueo iete hci o oco y -ciidd co que ht pero eiete cou-

de o oco y o deicuete co o verdderoeio.Et or idujo loroo, ci uerz, e-

criir y poeizr e u periódico hedodrio Il Fanulla della Domenica, y que ue depué u triuiterri. Ecriió pr ete periódico e que ñoucho rtícuo que reuió e 1885 e u voueLocos y anómalos.

mietr Dio ortu e ej de Genio y locu-ra, loroo tiee r ticció de ver cer-

Page 160: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 160/271

ÉPOCa DE ORO (1882-1889)

169

cre por prier vez u or cerc de per,

cu, u cudo e pore utor e huier cric-do, ht etoce hí ddo uy eco ruto.gopedo i cer,  gutta cavat lapidem: do

reioe de lordí y Veeci dode perhcí vícti dede ucho tiepo trá, e hícovertido u ide. E 1882 uicipidd de

ciudd de Oderzo ivit loroo idicredid cotr per; Vicez etecí preiopr o ivetore de ecdore; Udie reuí ucoreo pr dictr edid cotr per.

E 1880, u cerdote ordo, aei, cove-cí o cpeio pr que e reuier e coope-rtiv pr udr “horo púico” dode ecr

hri de íz. E 1882 e hí credo cerc de mi-á u perorio pr curr o jóvee eeroy io tiepo trorro e propditcotr eeredd. E 1883 vrio uicipio pro-hiiero o oio oer íz verido.

E juio de 1883, por iicitiv de iitro berti,

e Coejo de suridd, por uiidd de voto,decró que per proveí excuivete deíz verido y iet eceidd de que eoiero preprr u ey cotr e íz verido, ye ee io ño berti hcí copir.

Pr copetr et erie de coteciieto -vore, e 1884 loroo ue ordo édicode cárcee de Turí. ue eto pr é otr e-rí, precid que de udció de u Archi-vo: coezro “o á eo dí de u vid”: e

Page 161: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 161/271

170

VIDa DE lOmbROsO

reurizó u exiteci, y puede copredere eto

i e pie que e prier criióoo de udo e-t oido etudir dede hcí iete ño uujeto, uo de ejo por edio de o proceocriie, y otro ucádoo por ce. Co i erí co que u doecete v te-tro, loroo e i cd ñ “u cárcee” y

u cudo etuvier eero o cdo, o e díde terrie ecoí, u cárcee teí cutdde dre vid, e ipuo, uerz de cotiurtrjdo y ctudo.

* * *

Iu ticció, u cudo e trtr de co uyditit, deí dre e Coreo de atropooíCrii, que por prier vez deí reuir e ño i-uiete u dicípuo dipero e e uevo y e etiuo udo.

Ete Coreo ció ie: teí u ecretrio ide,e jove dipoático ró mjor de Pche, yu-ddo por loroo, erri y groo; cudriuvirtoperecto pr u cieci coo atropooí Cri-i que tiee tt recioe co e Etdo, jutici y edici.

E ecretrio ecotró pr e Coreo u edervio, dode expoició de atropooíCrii que et uid Coreo, pudo ete-cere diete. Depué e dedicó oteer cou-

Page 162: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 162/271

ÉPOCa DE ORO (1882-1889)

171

iccioe y iero, o tto etre o proeore

—o cue por evidi proeio etá recuete-ete cotr ide uev—, io etre o e-tudite, directore de cárcee y icoio, jeede poicí, itrdo, édico, piquitr. E Co-reo ue íco por ctidd y cidd de uiero y por o te que e dicutiero. E ete

Coreo, por prier vez, aoo bertió expuo púico u étodo dctiocópico de ideticcióde o deicuete, que deí depué doptre ee udo etero.

E triuo á rde de Coreo —ecriió Hot-zedor e u reció— ue iz eectiv que

e coproó etre cieci édic tropoóic y jurídic, pue o ejore repreette de doprticipro e dicuioe que uero iotiepo ioóic y jurídic, itroduciedo cd uoe e doiio de et cieci viió copet de reidd, oervádo dede u puto de vit ditito.

muy ipreiote ue tié iz de teoríco práctic, que ue piete coprod por Expoició, tié uy rite.

borddo deicdo hecho por ujere de odoero o eveedore, core cotruido por o todví déie de o drozueo, trje uyvrido, roero, toco o vitoo y ie hecho —í decrie erri et expoició—. Cráeo, jeroíco,etdític tropoóic, crctere de oco que o-cete repreet u cocepto deequiirdo,

Page 163: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 163/271

172

VIDa DE lOmbROsO

ddo u vece prieci y utci de verdd

i deorded oorececi de o cerero e-ero; ttuje que coerv e ot viv de hoy á reot coture de uetro prehitóricoueo, cudo éto poí o ee de u o-ez uerrer ore u pie e ur de poer, coohor e hce, ore o ppee o ore o coche; pre-

prcioe tóic y otruo de Ecce Homo,retrto de deicuete y eperdore roo que o-revive utitude por ii de u deito.Retrto, tié por eocuete cotrte, de ártirepoítico, que e ípetu de pió eero idujo chocr cotr t de eye pee: ettuit ydiujo de priioero y oco, que d uev vid

rcic or de rte priitivo y que proveí edí de ierció co e uicidio; todo e ceidocopiodooroo y rut de uetr vid civi heo etrevitopor e ujero ierto por Expoició atropoóicCrii, divido trvé de e proudiddeiuere e ieperd de udo crii.

E éxito de Coreo y de Expoició ue uyrde.

auie ró que e reutdo de u t eve cudo, depué de cció, e eeio e oe-te o huye. lo io e puede repetir pr tod cotroveri, uque eté cod pr o pu. E eecto outete ieperdo deprier Coreo ue cordo por e hecho de queucho coreit que e de todo o pí-

Page 164: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 164/271

ÉPOCa DE ORO (1882-1889)

173

e todví idecio, e trorro e etuit

proéito; que o viejo dicípuo uetro uoruo por her vito por prier vez poyd udoctrina t etid, y que o oteedore ue-t eoreete.

Depué de Coreo huo u epotáeo puu-r de iveticioe o piccioe, coprcioe,

expoicioe de uev teorí cerc de horedeicuete e todo e udo.

Page 165: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 165/271

175

XIV. nUEVas gRanDEs baTallas(1889)

El nuevo Código.El Congreso de París

¿Cotí coo u eó pr deeder c-tio de re que u o de r eutícdete?

dE 1878 a 1884 fuE u periodo eiz y e pudier creerque e iuiete periodo trerí uevo triuo atropooí Crii. E 1887 e udó e reor-torio de Eir; e 1888 e creó e bueo aire sociedd de Etudio Piquiátrico y atropoói-co ore e Hore Deicuete; e que ioño Uiveridd de Heideer rió u cocur-

o itercio “pr ejor eori que etudie piccioe de nuev Ecue pe iti o códio”. Tié e 1888 societé médico-Pychooique de Prí puo cocuro e te “De exiteci y deterició de o crctere -tóico y picoóico de o deicuete”. E 17 de

yo de 1888, por iicitiv de Vo He, ado-phe Pri y lizt, e udó Uió Iterciode Derecho Pe pr etudir y diudir uevide e e cpo jurídico.

Page 166: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 166/271

176

VIDa DE lOmbROsO

E o coreo jurídico de leer (1888) y

lio (1889) e dicutió reor de o códiopr poero de cuerdo co uev ide de atropooí Crii y deeder ociedd deo deicuete.

E que io ño, avrez Tdriz y Cér si-io iiciro e mdrid puicció de Revista de

 Antropología Criminal, y e puicó curt edició,copetete rehech, de El hombre delincuente, edo too.

Pero tié eto éxito deí ucir uevr deiuioe.

Iti, e queo ño, et preprdo u ue-vo Códio Pe, por iicitiv de Zrdei, que e

hí otrdo iepre vore atropooíCrii. Hí ordo erri, que óo teí 23ño, pr orr prte de Coiió de Etdíti-c Judici, y hí deedido iertete idede nuev Ecue, por o que loroo e hídedicdo recieteete u iro co et pr:

“Pr Zrdei y De Rezi, o úico etre uetrohore poítico que h recoocido púicete utoridd de u tedeci que e propoe eevre Derecho Pe de ioítico priorio jurídico pitud ecud de u cieci oci.”

Eper, pue, loroo ioete e proyec-to de Zrdei, y o pe ecotrr out-ete reproducido hí e iro de groo cerc deCriiooí, pero í u de u ide, o eoque que e iitro hí prodo. Pero cu-

Page 167: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 167/271

 nUEVas gRanDEs baTallas (1889)

177

do reciió e proyecto, ¡qué deiuió! no oete

loroo o ecotró iu de reor queá hí pedido, i iquier retiv o reici-dete que y e hí picdo e rci, Epñ,areti, o ore o deicuete oco, pr ocue Iti hí uddo icoio criiedede 1878. nd, d. Pr que proyecto de Có-

dio Pe, nuev Ecue i hí cido.E ope ue ú á terrie, porque o o eper,ú á ro, porque veí de uie quie creíu io, ú á cortte porque veí e u oe-to de ue. Etoce loroo o e deió: reuiótod u uerz y e ocho dí de iteo trjo, tede que e proyecto e ditriuyer o diputdo, ecri-

ió y puicó e eero de 1888 u iro cotr e pro-yecto: Demasiado pronto. Apuntes al nuevo Código Penal,detido orecer u r o poie opoitore quee Códio pudier ecotrr e e Preto.

E ee iro cotió e proyecto eecietee tre puto:

1) Porque ete proyecto (puicdo deido pro-to depué de reovció cio) o teí ecuet e reioio que e u pí poco uicdocoo er Iti, teí eore iportci.

2) Porque orecí exceiv uvidd, que hrí deproducir rve perjuicio pí, dd u turez.

3) Por o her teido e cuet o do úicoedio que exití, co ititucioe pee deetoce, pr rer e deito: pe e vid pr oreicidete y e icoio crii pr o oco.

Page 168: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 168/271

178

VIDa DE lOmbROsO

 no ieo que o ctio deido eroce de tño

deprv ete hord, e irrit iepreá vd —ecrií loroo e eprecio—; pero i de eto po extreo opue-to, por e cu e deito diiuye co e diiuir de pe, hy uch diereci. l prdoj o etájuticd por o ejepo que e tiee vit, i,

ore todo, por uetro tepereto eridio quequiere por reo u eie, cuy ir e opo edid de y que, por tto, e pierd todeció de pe, cudo ét e deido ejo poco eie.

Predijo loroo irreedieete —y eto por

derci ocurrió— u ueto iportte de dei-to e tod reioe de Iti u couió te-rrie e o icoio, oido reciir tié o criie; pero o e cotetó co u predic-cioe. se v Ro y upic o diputdo quedicut ie todo o pecto de proe, te

de pror ee Códio que podrí producir ucho pí.E dehoo o ue iúti: iície etoce u

vioet tepetd etre o cutivdore de terijurídic y pee, detro y uer de Cár ei-dor, vor y e cotr de nuevo Códio.

Poco ee depué, loroo reuió o ecritovore e u uev edició de u iro que tuvoe títuo á ecio de  Apuntes sobre el Nuevo Có-digo Penal.

Page 169: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 169/271

 nUEVas gRanDEs baTallas (1889)

179

 nturete — per de tod et uch— e

proyecto de uevo Códio ue prodo ítere-te y ue eto pr nuev Ecue u derrot quercó e de “ époc de oro de atropooíCrii” y e coiezo de r t que e de-í reizr etre uev y viej teorí e It-i, e Europ y e e udo.

* * *

Y e cerc e eudo Coreo de atropooíCrii que e deí eectur e Prí e oto de1889. a de prier Coreo e hí eteci-

do que e eudo iuete deí etr orizdopor u coité ixto de jurit, édico y horede Etdo, y deí preetr u expoició precid de prier Coreo. Pero o orizdore deete eudo Coreo o tuviero e coidercióet propoició; rechzro Expoició y reuie-

ro o iero de Coité y o prticipte eo trjo ci excuivete etre o proeorey o tropóoo, todo cotrrio por epíritu decuerpo uev ide. Ete Coreo ció, pue,co u vicio de orie que deí perecer hte .

Por ue uerte ieperd, y ci ierecid po-drí decire, pue ue ccidet, preideci tocóde ocio doctor brourde, proeor de medicile y deco de cutd de medici, que co

Page 170: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 170/271

180

VIDa DE lOmbROsO

todo u rdo cdéico er hore de iteie-

ci, de e, de ird pi. É puo tod u ite-ieci, u pi cutur, u hiidd dipoáti-c, u savoir aire, dipoició de loroo, y uepreidete uy hái e ete orrcoo Coreo,proteiedo eczete o itio e cotr deo tque de o dverrio y ordo teer

t ore e terreo cietíco. Pero u hiiddo tó cotr e úero y tecidd de o ee-io y t de hiidd táctic de loroo y deu io.

arió e Coreo e proeor mouvrier co uro dicuro e e cu eó exiteci de “tipo”.loroo, que o e eper e tque, cotetó co

vivcidd, poieete exceiv. E Coreo ueu dueo ápero etre o do, pue mouvrier hte útio dí cotiuó ipie oteiedo oexiteci de “tipo”, vorecido por ueci de Expoició que hrí podido reover, co te-riidd de o hecho, u opoició.

aí, por cu de dicuioe etre eo dohore, e eudo Coreo, t tepetuoo, oue icocuyete. E dueo de o do hí excitdo udci de do prte; hí crdo tié o proo ucho puto ocuro, hí do loroo ucho depto, coo depué e vio, y porpoco o e reovió e u r victori pr o it-io, que o upiero provechr. Eectivete,o dverrio o hí podido r iú dep-to u tei i preetr e u poyo hecho co-

Page 171: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 171/271

 nUEVas gRanDEs baTallas (1889)

181

cuyete; ietr loroo hí ordo e po-

yo de ucho rcee y extrjero, deotrdo exiteci de io deeertivo epecie, queo otro e, e o eero y e o cráeopreetdo por o io dverrio; hí podi-do hcer orr u coiió ixt ecrd dehcer u ivetició e 100 criie y 100 or-

e, pr reover cuetió de tipo.Creyó, pue, loroo her do, y de rereo u pí ecriió pr u  Archivo u iore cercde Coreo uy rioo, rdo que reuióhí ddo corció jove atropooíCrii. Pero i é creí her ido victorioo,ci iu pe de eo io o dverrio.

Eectivete, victori deí quedr que ejorupier hcer ver u vetj. Er ecerio queuo de o oroio e quedr e Prí prtrjr e iete y pr crr y copror vetj. Y hrí vido pe, pue atropo-oí Crii et e uo de queo oeto

crítico de derroo e o cue derrot deju ipreió durder. Pero, coo dije, o ud-dore de nuev Ecue o er háie etrte.Covecido de que verdd e re cio porí o, iuió terrie y diudid, rerero todotrquiete Iti. lo dverrio, que vivíe Prí y por eto pereciero hí, provech-ro —y o puede decire que o teí rzó— prdecir o periodit que iorro ore e Co-reo, que y hí do, que nuev Ecue

Page 172: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 172/271

182

VIDa DE lOmbROsO

“hí ido uert”, que deá e trt de u

ecue i e, que querí ierr todo o de-icuete y poer e priió todo o hore queteí riz devid.

E eudo Coreo ue, pue, u rve derrotpr atropooí Crii, y deterió, cooiepre, u cio e opiió púic. beedict

e puo cotr loroo; lce y lizt ud-ro ecue propi; Coji tcó urioete loroo e u ecrito: “Ir y depropóito deproeor loroo”.

loroo reitió ucho et ctitud de púicoy de u dicípuo. no er prier orrc de cu ue vícti e u vid: e 1872 hí pdo

por prue á cruee; e 1875, tié. Pero ujuvetud etoce curí de iuioe iridicete rur á terrie. ahor y o. Et e edd e que uo ide u pdo y e iterro de-codo por e porveir. no e decr vecido;pero í diutdo de vid. no hí ucdo o

hoore, io e or; quio hcer co ue, úti-e, o e; y hor e veí oervdo, juzdo, e-dido, coo quie pide u puo; e veí por tercervez triciodo por ucho de queo quiee h-í creído dicípuo etuit. si et crític ve-í coror e éxito iepre yor, ci uáie,que nuev Ecue hí ordo e e udo, i e

 nuevo Códio er or e que u prtidrio queé creí e, iteiete y io, pic uevide, ¿qué otr co á podí eperr todví de

Page 173: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 173/271

 nUEVas gRanDEs baTallas (1889)

183

vid? ¿Cotí coo eó pr deeder ctio de

re que u o de r eutí iecioete?Ecrií é e e precio u uev edició deLocos y anómalos puicdo que ño:

Cudo voy revido eto etudio y poéic, uceió de uch cotiu y deeperd prdeedere de opiió púic, devid y eñ-d, i cocuioe ore per, atropooíCrii, Piquitrí Experiet, eto hijo co-etido y coido de i peieto; y recuerdo ti y o doore cruee que e h dejdo uhue y o ruto ezquio que he recoido, e co-pro co u hore que co o ojo pedo, pero e

ipoiiidd de decr, ide o vidrio roto y oreto ie de u orí huo, dode e ccioy e tedio horo tod or de pcer, y copredocuáto e iúti or de o que h e époc ye píe que o o etiede, eo que o deee,coo o to y o toide, pr por ártire.

Page 174: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 174/271

185

XV. CRIsIs EXTERnaY RElÁmPagOs DE lUZ

(1889-1891)

Crisis económica.Cátedra de Psiquiatría

É teí y ticipdete vezque e udo hrí todo ore ootro—u hijo iere—, i huiéro qued-do oo y pore e edio de tto odio.

Esta vez e tiieto er deproporciodo cu-. l derrot e iit rci. Pero coo lo-roo te hí creído r, hor pe herperdido ucho á de o que eectivete er, y eto

e ipidió ozr rápid uque tepetuo diuióde u doctri e Europ y e ieo repdorque de tod prte de udo veí ht é.

Pr uetr e decoueo, e ñdió e 1889u crii ecoóic tepor que uerió Itipor cerc de u deceio y couió todo o horro.

a per de crii, loroo o quedó reducido ieri coo uo de u ióro eó de-cir. Coo proeor ordirio, teí u uedo jo quee perití vivir co ciert coodidd; deá, co-

Page 175: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 175/271

186

VIDa DE lOmbROsO

o ieit, teí u pi ciete itercio-

que e ue e. si ero, ete detre ecoó-ico, que vio preciete cudo e producí tercer crii cietíc, fiió ucho loroo, edio eció de ieri á er, e reucitó ide, que y o hí toretdo e doececi,de que et cerc de uerte, y ete hecho e d

iedo co ticipció de vez que e udohrí todo cotr ootro, u hijo iere, hi-jo uyo deprdo, i o huiéro queddooo y pore e edio de tto odio; y eto e h-cí teer viió de co á terrie, y e de-eper y hcí que o deeperáro.

l coecueci direct de ete detre ue que u-

có er de r ecriiedo. Y dije que lo-roo teí u rvio ciidd pr trjr:iepre e ocup e uo 10 o 12 etudio y eriede iveticioe ditit, deá de do o tre i-ro que prepr, y cotiu io tiepo,i ovidr uc e puto precio dode e hí

queddo de uo otro; dict u vece dopero io tiepo y ore te ditito, yeto ietr h, ietr uc etre u p-pee, ietr coí, ietr e hcí r, oietr cotet crt. Podrí decir que dictiepre cudo uo de ootro et cerc, re-cueteete tié cudo peáo, coá-doe uetr eori.

De et ciidd pr ecriir o e hí prove-chdo ht etoce io pr u iro o cieci,

Page 176: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 176/271

CRIsIs EXTERna Y RElÁmPagOs DE lUZ (1889-1891)

187

i reciir iu ci i de quéo i de ét;

pero coo hor crii er rve, e decidió rco éto.Coezó e e extrjero, coo hí hecho o-

coo, ceptdo coorció pr La Nación debueo aire y pr Italia de motevideo, que e h-í orecido e doctor Cio erru, u rro í-

co io, dede hcí poco tiepo etecido eUruuy; depué cooró e periódico y revitrce, ru, húr, e, ie y átrde etdouidee.

Ecriir rtícuo e hizo uy proto pr loro-o u verdder diverió, pue u cudo o hi-cier pr r o, iepre e o hizo pr poco,

y cotr protet de o io, uc quio pe-dir copecioe yore, pue preerí dictr 10rtícuo 50 ir y o uo oo 500.

adeá de eto rtícuo, vrio coteciie-to extero voviero rir erí e corzó deloroo, e 1890. ate todo, puicció de El

delito político, ecrito e coorció co lchi, queredctó eud prte, ietr loroo híecrito prier.

E prte que correpode loroo, e etudi odo e proe de deito poítico que e i-et e iurreccioe y revoucioe hitóri-c, por cue p tod civiizció e u de-rroo. Et prte e poieete e iro á eo deloroo, e e cu á roioete e reúeu cuidde rtític y cietíc, ituició y

Page 177: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 177/271

188

VIDa DE lOmbROsO

deducció, pi cutur hitóric, etorác,

tropoóic, picoóic y iterri. Pero e iro otuvo iú éxito e Iti: e hí puicdo de-ido proto y vez deido trde: trde, pue teció pr o proe poítico, t viv eEurop etre 1848 y 1870, e hí pdo o dii-uido e 1890; proto, porque ee proe todví

o o coider o uevo revouciorio, etoe, o ociit y o rquit orizdo de-pué de 1890.

E eco éxito de ete iro o peó ucho lo-roo. Cudo coez u trjo e cor é co u ípetu y u iteidd eore y ci -te de hero ecrito y teí ipcieci por veroipreo, o tto pr oír e juicio de púico cutopr ver u ide preetd e que or. Teíu etr horrie y correí tto u ecrito y uprue que é io c por o etedero. lpuicció de u or uy, cuquier que ueeu uerte, rc u etp ere, u uceió de

“o á eo dí de u vid”; y preci u uevourieto co e etreeciieto de júio coque u dre pp u propi critur, y o e o-et por idiereci de ector.

* * *

Otro coteciieto vio uy proto coortr loroo: cátedr de Piquitrí.

Page 178: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 178/271

CRIsIs EXTERna Y RElÁmPagOs DE lUZ (1889-1891)

189

au cudo huier perdido tod eperz de er

proeor de et dicipi, uc hí do-do. Dede triu de u periódico, que hí titu-do “archivo de Piquitrí, etcéter, pr ervir etudio de hore ejedo”; dede direcció deu odeto ortorio, cu hí ñdido e títuode “Cíic Experiet de Eeredde me-

te”, dede 1876 loroo hí euido dí dío decuriieto y o experieto que o ote-edore de experietio hí hecho e Itiy e e extrjero; hí portdo u cotriucióo iiicte deterició de uev y -tiu eeredde ete co u etudio cercde hipotio, hiteri, epiepi, e toidio

y co o otro etudio cíico experiete. Ocu-rrió que e proeor de Piquitrí de Turí, morei,ue do e 1890 Uiveridd de géov, eiitió pr que u pueto e dier loroo, co cíic retiv ex icoio.

Et cíic er, eectivete, “vote”, coo

utizó loroo, pue coití e u dodeteí e derecho de reuir hor j cierto ú-ero de eero pr exiro, que depué e-tr otr vez e o peoe de icoio. lecue er u epecie de ode, j, i ire, do-de e cood 20 etudite (ue utituiddepué, e prte co eroció de loroo, por ctu ecue): e ortorio er u curto de uo20 etro cudrdo, ocupdo por u oá ierviey u ecritorio iúcuo; pero eto o tiee ipor-

Page 179: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 179/271

190

VIDa DE lOmbROsO

tci; cudo e y ete etá e de e-

tuio, tié u “cíic vote”, u curto yu ocur ode, puede ervir coo itruetopr rde co.

ape oteid cíic, provechó et circu-tci pr cotiur u iveticioe cerc decretiio, que puicó que io ño jo e títuomicrocei y cretiio, pr cr prte cíicde u etudio ore per.

E et erie de experieto, loroo copro-ó, expicádoe í tecidd de doctri ex-trtóxic, que o perro ietdo co íz oer ucho á receptivo per, que o i-etdo co otr utci.

uer de eto experieto, que t rvio-ete copro y cor o tiuo,puicó que io ño u deitivo Tratado sobre la

 pelagra, dedicd “a etro doctor Teophie Roue, Cro Er y io y copñero de r ap-o noveo, que uero o úico que e coortro

co pr y o hecho e uch y ive-ticioe ore cur y etiooí de per”.Ete trtdo, que é querí á que todo u i-

ro, ue e de eye cotr e uo de ízverido, que eiiro deitivete de Itiet horrie eeredd.

Page 180: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 180/271

Page 181: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 181/271

192

VIDa DE lOmbROsO

de coid iprovió u ridi. Ete ri-

di utó tto loroo que e etuió por ejove, cu predijo ueo ori á úid, yo etuvo trquio io ht que pudo ecotrrootr vez.

l co o er áci: errero o viví e Turí yloroo o í i u ore; pero tto hizo h-

t dr co é. E eudo ecuetro o quitó pro-tector iu iuió, y poco depué, u cudoerrero uer t jove y o tuvier iu práctice etudio tropoóico, e propuo ecriir jutoco é La mujer delincuente.

Coorr co loroo o er co áci: o etreví decir o que querí, pero creí que todo de-

í y podí ituir o que é dee. Depué d u copñero de trjo u tre uy oite teorí, pero diície e práctic: dejre evrpor o hecho y orr ítei; uc orur tei y ucr u deotrció.

l prier prte de or — á iportte—

ue uy tio. Pero cudo e puiero ede ujer or, o deá vio áciete, y redcció de iro ue u erí pr o do.

Otro coteciieto e 1891 tuvo uch ipor-tci e o etudio poteriore de loroo; ue uprier cotcto co o epiritit.

 nuc e hí ocupdo e eto y hí decrdoe púico que o coider coo chrterí.Pero e erero de 1891 et e nápoe, cudoe code Chii e propuo preetre édiu

Page 182: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 182/271

 nUEVOs EsTUDIOs. nUEVOs COnsUElOs (1891-1893)

193

Eupi Pdio e e hote dode é et co do

coe piquitr, pr que o tre exirdirectete. loroo ceptó. l eió e hizo epe uz. l édiu ue deudd y vetid otrvez co trje preprdo por o édico: e pe- uz e produjero eóeo de evitció de e, toque, repique, y e ocuridd otro eó-

eo.E u eud eió que e hizo e icodicioe, e produjero eóeo ú á i-preiote: prició de ro rec, uvi de h-ri, etcéter.

Ipreiodo por eto reutdo, loroo pre-

eció e c de code otr vri eioe priv-d, exió á iucioete édiu, y,deá, o docueto que et ujer dej cu-do et e trce (eto e, u erie de cr ejorreieve ore u ezc de c, poeído por ecode). Depué de eto, loroo decró púic-ete “etr uy pedo por her cotido cott tecidd poiiidd de o hecho doepiritit, de o cue hor hí coprodo exiteci”.

Ocurrió etoce e Iti u oroto ieo,precido que que hí rcdo puicció deDos tribunos. Por tod prte e dijo que lorooe hí hecho “copdre” de Eupi: e hicieroccioe, rtícuo y ieo, pr o cue loro-o ue copetete idierete.

Page 183: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 183/271

194

VIDa DE lOmbROsO

* * *

Hí pdo y tre ño y e deí eectur ebrue e Tercer Coreo de atropooí Crii-; pero loroo, diutdo por retrdd pu-icció de iore ore e Coreo de Prí, que

e hizo ht 1891, experdo porque mouvrier,co e pretexto de que o er poie u diticióet etre ete hord y o deicuete, hírehudo reuir e eió Coiió que e h-í etecido e e Coreo de Prí pr exi-r 100 criie y 100 ore, y preetr uiore e e próxio Coreo; coudiedo e u

ir o io y o eeio, o e y orcee, rehuó tor prte e e Coreo de bru-e que iió deí er u ipe repetició deterior.

Iútiete e proeor se, que hí ceptdo preideci de Coreo de brue pr hcer

triur loroo, vio Turí pr expicre queet equivocdo. loroo o e ovió, y por rzoe expuet idujo tié ucho de udicípuo pr que e tuvier. Y í ocurrió quee Tercer Coreo, que e hí orizdo e bru-e por o e pr coeuir u revch oree Coreo de Prí y hcer rir nuev Ecue,i o orizdore o huier pueto iteré, hu-ier podido cr peor que e eudo Coreo,por cup de loroo.

Page 184: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 184/271

 nUEVOs EsTUDIOs. nUEVOs COnsUElOs (1891-1893)

195

Et vez o hecho o correpodiero o que e

eper, pue o orizdore de Coreo —se-, Heer, Pri—, u cotr dur etiv deloroo, e ur de decuidre, e diero tr-jr ú á pr reuir todo o depto. Cudoe Coreo e rió, ero de aei, Iti,rci, e r úero, o dverrio de a-

tropooí Crii, iido oteer u victo-ri i uch; pero ecotrro uerte tricher. ECoreo ue oee; itervio e rey e pero; eiitro de Jutici o tó u o eió. Todoo édico piquitr e oroio itervi-iero e ; y er ecerio, pr eretreco o dverrio de loroo, o cue, coo -

í que é i etr uete, e hí precipitdoe r úero de tod prte de udo.

Pero iútiete lizt, Coii, lce, Dr-vie, mouvrier y u io preetro u ecue-: “eud”, “tercer”, “etíic”, “o-cioóic”, “poitiv jurídic”, “ioptoóic”,

“poitiv de ociooí crii”; iútiete edoctor gucker y lizt e otiro e eucir eu dicuro e prejuicio de que nuev Ecue h-í uerto dede 1889; iútiete Coii, coiur etido de itiidd, itetó provechr ueci de loroo pr echre piedr y tor uur. lo e dijero: “¿De qué eud y tercerecue o h? no hy io do ecue: quecoider e deito, cáic; y que coider deicuete, oroi”. “¿De qué uerte h-

Page 185: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 185/271

196

VIDa DE lOmbROsO

utede?” —cotetro o dverrio—, “i

atropooí Crii huier uerto, ¿cóo ypor qué etrío quí reuido?”Co rzó, e preidete de Coreo cocuyó: “lo

Coreo teriore h cordo o epoe e-tre cieci édic y pe; ete de brue tiee ehoor de her cordo uió deitiv.”

E reue, e Coreo de brue ue u rtriuo pr loroo y Ecue Iti; uc atropooí Crii ue t reuete, depuéde Coreo de Ro, coo e que jordeore de brue, que u vez á otrroque eeroidd de o hore exite tié h-ci o uete, cudo ú ide hce forrdede e odo, dode yce ci verozd.

* * *

Durte ete periodo tioo de trjo y preocu-

pcioe, e detio ope loroo e u vidíti roádoe otro hijo, e priero, de oreardo. ncido e Pví e 1874, te de quecoezr uch oride por per,ardo o teí, coo e pequeño leo, e u déicuerpo, e u iciert, e iedo por vid, pirció u udo ejor. grde, uerte, ucu-oo, eo de vid y de or pr vid e u 20ño, ore juvetud co tod voutd y exuerci de u jove que uc hí urido i

Page 186: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 186/271

 nUEVOs EsTUDIOs. nUEVOs COnsUElOs (1891-1893)

197

íic i orete. Precí, y proeete er,

e á uerte de ootro: e á rde, e á dp-tdo pr exiteci, pue cept y querícoo er; por et rzó, or terrie de tioideore é uetó e door por u r oí, durte cu pudo edir todo o que iic ver ec-pre de u ope u r vid de erí.

Page 187: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 187/271

199

XVII. DÍas TRanQUIlOs(1893-1898)

Congreso de Ginebra. Nuevos estudios sobre delito y el genio.

Viaje a Moscú

 ndie que o e itio podrá etedere or deeperdo que o ue ettierr, t uve odriz e ici,

t r drtr e o ño virie.La  importanCia de Coreo de brue e vio, o-re todo, e 1896, e e Coreo iuiete que eeectuó e gier. Ete Coreo, por ctidd y cidd de o prticipte, ue e á iporttedepué de de Ro. gier o e hí ecoido

coo ede de curto Coreo, í coo e hí he-cho co brue, pr que huier á oroioetuit que quiier dr u victori deitiv u etro; por o cotrrio, hí ido ecoid pormouvrier y u io, pr coeuir e dequiteque e hí tdo e brue.

l orizció de Coreo e coó doctorlde, io de mouvrier. Pero i o coprtí ide de loroo, er hore de eur etd,que poí u propio hoor e cupir co u deer,

Page 188: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 188/271

200

VIDa DE lOmbROsO

u cotr u coviccioe peroe. É, pue, i-

vitó u io pr que iterviier, pero iu-ete ivitó o oroio, uy uerooe suiz, u cudo poco ruidoo. ndie de etreeo tó do, coezdo por lche,preidete de Repúic, ht gutvo Core-vo y aerto Dut, coejero e uo y juez e

otro e e Triu eder; biet, Cprede, ore,Pittrd, etcéter, proeore e gier, lu yZurich.

E io dí de iuurció o cpeoe de do prte coezro uch. Pero o dver-rio de loroo tuviero que er ueo cóo, ucudo huier decrdo reiterdete que

teorí de “tipo” hí uerto, ét exití por o co-trrio y hí do terreo dede 1889. Eto híucedido porque, u cudo o oroio ueroetrte poco háie, e queo ei ño híteido u ido: e tiepo, que p o ueo pe-queño y viv o rde. Depué de her co-

prodo exiteci de tipo crii, depué deher pueto e dud de que o crii-e uer hore á precido o oco que o o, ide hí rchdo por í i, ciuer de uch cietíc; hí peetrdo, por cció de u ido iviie, e tod cteoríocie, cue, u vez, por uy dierete ru-o, hí portdo e u cotriució.

Y o óo e tiepo hí trjdo pr loroo,io tié o hore. l o ecuet cerc

Page 189: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 189/271

DÍas TRanQUIlOs (1893-1898)

201

de o 100 criie y o 100 ore, que loro-

o hí pedido iútiete e Prí e 1889, e híiicido y terido depué de Coreo de brue,por prte de u io que loroo o coocí, queperteecí otr r de etudio y orzoete ereutr: e ióoo hodé Pu Wiker, proeorde Uiveridd de aterd. l ivetició e

puicó e 1895 y ue u uio corció de teorí de loroo. Hizo tt ipreió e e Co-reo, que o repreette de Iterr y béic,grith y lejeue, e coproetiero orete eectur otr ivetició áo e u repecti-vo píe, jo e cotro de u oiero, y eto ohiciero depué e rde ec.

E 27 de oto có e Coreo, que ue e áiportte pr uev cieci, depué de deRo.

Pr copetr e epédido éxito de reuió,e ñdió u cereoi coovedor, u quetede depedid orecido loroo por o eirdo

itio, rdecido por her hecho repdecere ore de Iti e suiz.¡Pore Iti! ndie que o e itio puede e-

teder e or deeperdo, ro, cotrdictorioque o ue et tierr, que e t uve odri-z e ici, t epédid i e doe-ceci, t dur etr e juvetud, t hotidrtr e o ño virie, dejdo trvé de vid v oti de u prío perdido que u-c á ereo vover ecotrr.

Page 190: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 190/271

202

VIDa DE lOmbROsO

* * *

Durte 1896, 1897 y prte de 1898, loroo tr-jó iteete. le precí que vid e e ec-p y querí cocetrr o que pe que er uúti uerz, pr recoer tod ide y reuir

depué de her zdo udo. nuc hí etdo deicdo, uc hí etdoeero eriete, pero, por otr prte, uc h-í etdo uy ie. siepre ue de dietió diíci,de er que durte ro ño e iet dejeti y rut cocid, otr vece co pecdo co-cido y u vece co eche. Por o cotrrio,

cuquier hor de dí, e cuquier íio epciode tiepo podí dorir y cope co e ueñoo icoveiete de etóo deicdo. E 1894e ñdió u e coturdo u “peudo-edow”, que e pertur e ueño y e ter eequiirio.

a Coreo de gier hí evdo coioo do priero too de El hombre delincuente e edició deitiv, dode epiepi ocup eur que etoce creí que e toc (depué pe-ó que deí teer á iportci). Deí todvíhodr cu y o reedio ocie de deito: cció de iete y de educció que tehí decuiddo, por er o á etudido dedehcí io. Pr proudizr ete proe e puo trjr e 1896-1897 y o reutdo que otuvo

Page 191: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 191/271

DÍas TRanQUIlOs (1893-1898)

203

o reuió y expuo e e tercer too de El hombre

delincuente, cu dio e títuo de Causa y remediossociales del delito.adeá, trjó co uch iteidd pr c-

r u etudio ore e eio, de o cue, der-cidete, o pudo hcer u edició deitiv.

E 1890, mx nordu, fiido por hotiidd

oóto y tez de cu er vícti u etro,por o decreto de uerte cotiuo co o cuemouvrier y u copñero itet eputr doctri oroi, hí recciodo co uDegeneración, e cu —coo dice e dedic-tori— itet hcer peetrr letr y arte e corriete de uz que loroo hí i-

troducido e piquitrí, e e Derecho Pe y e Poític.

E iro hizo uch ipreió etre o io. sepuicro ucho trjo e o cue por priervez e coezro etudir o eio que viví,dede e puto de vit oático y píquico, deá

de picoóico y iterrio. muy iportte, etreotr, ue “Ivetició Picoóic” de doctorTououe cerc de Zo.

myor ipreió ú hizo e iro e e púico,prticurete e aéric. Todo o periódico,tod revit eric quiiero preetr uectore mx nordu y u etro, y coezó e-toce over de Etdo Uido u ctidd depeticioe de rtícuo, í coo depué de Rui,Iterr, Hurí, aei. loroo er eiz

Page 192: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 192/271

204

VIDa DE lOmbROsO

por et iiteci: poiiidd de ecriir e t-

t ditit revit, de tto dierete uto, ueu oció íc pr copetr y vover etu-dir 100 proe que u ái epíritu de oervcióe uerí cotiuete, ore todo o etudiocerc de eio, que reuió uceivete e dotoo, Genio y degeneración y Nuevos estudios, nuevas

batallas, que e puede coiderr coo e eudotoo de or El hombre de genio.

* * *

l ctividd iterri y cietíc e cu loroo

e hí uerido e queo ño ue iterru-pid reveete e oto de 1897 por u vije mocú.

Y he dicho cóo e gier hí prticip-do ucho ruo; todo, io y dverrio, híiitido ucho pr que loroo uer, e 1897,

mocú, dode e deí eectur e oto u Co-reo geer de medici. loroo hí cep-tdo.

Durte todo e e de juio de que ño e-ro ucho teer de peroidde ru queexcit loroo teer u proe; pero é e ut o vije cudo et ejo e etiepo, y o odi cudo e deí eectur; deer que, tié por u precri codició de -ud, u cudo tuvier y e pporte, decidió o

Page 193: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 193/271

DÍas TRanQUIlOs (1893-1898)

205

prtir. De iprovio, u dí que hí ido por u

cut hor de cpo Turí, coo vio uoio que prtí pr mocú, e dejó reocr poreo y e decidió rchr. Y í e ue i d, coe ezquio equipje de u pero que por ucut hor e v de cpo ciudd.

Et coturdo o quedre uc oo,

o teer uc diero e e oio. Cudo vij,o e ocup de o tree i de et, i ded retivo vid práctic; y todo eto o hcíuetr á. E u vije t ro y copicdo,deí ucedere orzoete u devetur. Ebudpet, o io, que dee hcer e vije deu o tird, o dejro, y loroo, cdo, e-

tró e e prier hote que ecotró. Cudo depertó ñ iuiete vio que hí perdido u crte-r, e cu teí e diero y ht e oeto de vi-je. soo, i coocer u pr de húro, co uequipje iere, e u ciudd decoocid, ¿quépodí hcer? Expuo u co dueño de hote y por

coejo de éte e hizo coducir c de doc torsró, iutre édico ieit de budpet, co ecu hí teido u reció epitor. Cudoupo rzó de viit, o óo puo u oio y uc dipoició de loroo, io que e hizo u-cho ho, quio que e quedr coer co é, ehizo coocer ciudd, o preetó u io y oo doó io ht ed de oche, cu-do o vovió evr hote dode loroo tuvo epcer de er que hí ecotrdo u crter.

Page 194: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 194/271

206

VIDa DE lOmbROsO

Pero y todo budpet í que loroo er hué-

ped de ciudd. E o do dí que pereció hí,huo e e pequeño hote u vivé cotiuo de per-oidde que querí coocer utor de El hombredelincuente, de periodit que querí etrevitro,otorro y hcere cotr o hecho de u vid; deeero que querí er coutdo, de dirdore

que querí vero; y í, por eecto de u crter quehí perdido, loroo tuvo e pcer de coprorcuá cáid er dirció de que oz e her-o ciudd que e retrt e e Duio.

leó mocú iepre co u trje ri de veroco e cu hí jdo de cpo Turí, co upr de teojo outete ocuro que hí

utituido o uyo, perdido e e vije, y co uet trtd. se reuió e u pequeño hote,pue odi o rde, dode o crido irroco decoz et y tíid y vcitepero que pedí hopedje. Pero tié e mo-cú, pe e upo que hí edo, e precipitro

proeore, peroidde, etudite que querívero; e r duque que preidí e Coreo, quioque loroo e hopedr e e Pcio Iperi deKrei, dode e zr hí hecho reprr prt-eto pr o peroje á iutre de Coreo.lo etudite o cro, o judío repitiero trite cereoi que y o itio deterrdo h-í hecho e gier: e puiero de rodi teee judío que hí edo por o oo érito de uieio, ipoere y er cdo e ortez

Page 195: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 195/271

DÍas TRanQUIlOs (1893-1898)

207

de eeio. loroo pó e mocú ei dí de

et.Durte que vije quio hcer u viit To-toi, de cu er u r dirdor. E ecuetro uedrático: o e etediero. au cudo pertee-cier ci i eerció y o do uerituitivo, eitivo, rtit e ideit, loroo

y Totoi, orete, et e típod. Cotodo u doore, u ijutici, u oeti, o62 ño, loroo er iepre e ieuo y pio-do etudite que y e Vie hí deedo de-dicre r de u pí. ni u o co-trdicció hí e u vid, die á icereteque é, que y teí 62 ño, podí irr hci trá

e u pdo, i ecotrr u o or de tri-ció hci u idee. modeto y huide, uc h-í otetdo u rdez; ideit, eo de or,uc hí querido ipoer o otro u ideede vid. Odi cordiete e ujo, etiquet, ervidure, o teí pcio ujoo i recuet

t ociedd: trt coo iue rredero y iitro que e pedí u opiió; priioeroy director que e h e cárcee; trt todo iuete, pero o ecotr iu rzópr hcer otetció de eo i pr reducir ite- u er de vivir.

U hore í o podí eteder, o ejor, co-cordr co e r oveit ruo, que ejdo pu co tto vor, perdí itd de u tiepoe poere ie ot, que querí hcere huide

Page 196: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 196/271

208

VIDa DE lOmbROsO

y teí u e de retrto, que poí i u

co y teí ervidore cd po, cuy vid eru tejido de cotrdiccioe r, de cotrtedooroo, de uch i iu, que deí hcere e-r ete cto á urdo y puede er e queá repodí u ítio deeo, u hci ucoveto e iieci de uerte.

Por otr prte, Totoi, preveido cotr lorooy opechdo que éte creí ecotrro oco, o odejó peetrr e u ; y loroo quedó ec-tdo á de code que de code, covecido deque Totoi, e ur de cotrdecir u teorí oree eio, er u corció viv de e.

Page 197: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 197/271

209

XVIII. aCOnTECImIEnTOsPÚblICOs Y PRIVaDOs

(1898-1904)Traslación del museo.

Reacción política.Entrada de Lombroso en el socialismo

loroo hí coiderdo iepre co-o e ie á ecerio e vid, u

e o u ide.rEGrEsando de mocú, loroo decidió peritir etrdo de u ortorio, o ejor, de u coeccio-e criioóic. au cudo uer deordedoy poco ceoo de o que poeí, er u coeccioitto. mietr pe, ietr h, e ciu-

dd, e e cpo, e o triue, e cárcee, devije, iepre et oervdo o que o otro oveí, y recoí í o copr u ctidd de cu-rioidde de cue oeto die, y quizá ié io, podí decir e vor, pero que icociete-ete et e reció co uo de u etudio

preete o uturo. Cráeo de criie, utóro,diujo de oco, de ecrcedo; vetido, der,iii de oco y toide, otorí, cuerpo dedeito, pito, puñe, i, oed utétic y

Page 198: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 198/271

210

VIDa DE lOmbROsO

ocut e toe, crucijo, ori, -

zú; ve , piedr preprd por rio prricr ppe oed, átio de oquit, cj dedoe odo, ipe o, ipe diujdo por or-e co u re, coeccioe de crt de uicidy hoicid, trjo etético hecho co e p o piedr ordiri e priió, docueto de ce-

d, cráeo de vje que o vijero d depíe ejo, cuerpo de deito que e d opoicí y cárcee de Iti; é o coerv todo.

Pero i o terie hí uetdo, o híuetdo e ur dode poero. E o 20 ñopdo e Turí e hí ricdo íco edi-cio pr o itituto ioóico y tié pr

medici le. Pero loroo, iovdor e ttco, er ioeít e otr: odi e cio deciudd, urí ucho cudo ci de c y ude ortorio; o do curto de ce Po,deudo tetio de u uch; querí o rde co-rredore cutre de coveto dode, dede hcí

tto tiepo, et coturdo oír e oido deu po; querí e ire tiuo, cáico de piiei que e erví de ecue; querí vivir cerc de biiotec ncio, de u irero, bocc; deá,e er turete tipático o uevo ediciodode deí ir, porque co u c ecer deáro y u uciete cou e record e u-jo de o odioo “Pce Hote”, de er que e1896 todví viví e o do ezquio curto co-euido e 1878 co tt ti.

Page 199: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 199/271

aCOnTECImIEnTOs PÚblICOs Y PRIVaDOs (1898-1904)

211

Pero, coo dije, u cudo loroo etuvier

eordo de u tiu ced, o podí e outoperecer hí. E 1898, mrio Crrr, que depué deher ido ei ño u itete precioo, ue ordoproeor e Ciri, toó repoiidd, te deprtir, de trdr cudo eo coeccioe.

mietr eto ocurrí, loroo e ocup e do

iro que tuviero r repercuió El antisemitismo y Los anarquistas. ate de 1890 o hí e Itieñe de rquio, de er que loroo h-í deido etudir pr u Delito político o dei-cuete poítico ruo y erico. Pero doctrirquit e hí diudido rápidete durte crii ecoóic de que hé.

E proceo de Cerio, e eio de Crot, que oer u utético oóo, io á ie u á-tico, hizo ver preciete ete hecho de que ho,e decir, e ce eo eevd de Iti, uoviieto de vioeci deorded, cido coorecció cotr codicioe e que viví y que

eo triuí, o é i co rzó, oiero.loroo exió e ee iro rquí coooviieto poítico. Expreó rzoe que o h-í provocdo: expuo u doctri (de cue -u coider erróe y otr ciert), cocuyóque teorí rquit et d e uoidee truit, pero que poy u cocepto -tihuo por exceeci: e de vioeci. Exiódepué o rquit; dijo cóo e recut, o-re todo, etre o deicuete y o oco, pue por

Page 200: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 200/271

212

VIDa DE lOmbROsO

u eeredd pe y etí de er ditit

pero ore. Cocuí:Eto e óico, pue i uer hore ore hríexperietdo deido diuto e ejecutr cto co-o e reicidio, o icedio, que u cudo eoe-cido por e , o iepre críee y etá e opoi-ció co ide doite y e etido or.

su io e hí prooticdo vez porprte de o rquit. Pero o pó d.

lo rquit de miá o ivitro u epe-cie de poéic, y loroo ceptó: uero dicuio-e teóric y die e dio oeti.

E Turí o huo d: u idividuo e cárcedijo loroo que uo rquit hí que-rido etroper u c, pero que otro e hí opue-to y hí coocdo uo de eo cerc de cpr ipediro.

 no é i ete hecho ue verddero; pero deo de-cir, e hoor de o rquit y de o crii-e, que e uetr c, cuy puert et iepreiert y dode i todo o dí droe, e-io, rquit pedir uidio, coejo o co-ut, uc e reitrro u roo o u detrozo.

* * *mietr loroo trj co rdor e u e-tudio, crii ecoóic que hí coezdo e

Page 201: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 201/271

aCOnTECImIEnTOs PÚblICOs Y PRIVaDOs (1898-1904)

213

Iti dede 1889 e copicó co u crii or y

poític terrie. l crii hí provocdo ciert di-uió o óo de Prtido arquit, io tiéde Prtido sociit Itercio.

au cudo tuvier oríee eeciete coo-pertivit y ecoóico, ete oviieto toó eIti etoce u prieci ideit ític, po-

ític y oci, á ie que ecoóic. su iddpreció er e que oeto herr e i deor todo queo que u eejte,proetiédoe u coú ieetr uiver uturo,co codició de er udzete juto e e pre-ete y de opoere tod ijutici.

l eioe e eectu e Turí, e u

cti de o uurio, dode diíciete podícer u 40 pero. ahí e dicutí de uerr,de pz, de iz; e dicutí o edio deyudr todo o pereuido, uque o etuviericrito e e Prtido, y de ejorr tod ititu-cioe, u urue.

 nturete, e ociio ue ueo cotidopor e oiero, cotr e cu e hí decrdo. lodepto uero ecrcedo, deterrdo, expudo;u ecrito y u periódico uero cocdo.

loroo, u cudo o coitier e e pro-r áxio de o ociit y eo e uchde ce y e uch prte de pror íio,ue vore ete oviieto que e edio deciio uiver precí trer o jóvee u ór-it, y quitre e eoío etrecho y vur e que

Page 202: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 202/271

214

VIDa DE lOmbROsO

e ecotr. U e, cuquier que e, u ide

cuquier, hí pedo loroo iepre que ere ie á ecerio e vid: í, pue, o podídejr de ver co iptí ete Prtido, u cudou pror o e jutr co u opiioe pero-e.

Etre tto, crii ecoóic uet, y

coquit ric, co cue e hí itet-do devir opiió púic, cro e 1896 ea gri. ue et u pequeñ derrot, u de derrot ievite e tod uerr, pero hizou eore ipreió e e púico, que iepre h-í ido cotrrio coquit e Áric.

E preidete de Coejo, Cripi, er ipopur,

Áric tié. l derrot de adu, e ur deprovocr udce propóito de revch cotr oetíope, excitó u rdiete etiieto de odio co-tr o poítico, que hí querido ivdir aiiipr exr u territorio que die dee. E todIti huo deotrcioe cotr Cripi; e miá,

e cde deió propoer e púico hcer cer uerr; huo revuet e Ro, miá, Turí, du-rte cue o tro o rito de “ajo e rey,viv Repúic”.

Cripi, oido preetr u diiió, pó ried de Etdo Di Rudií, hore e, óido,ier, que diiuyó recció pedo que erejor dejr dehore ir de pueo y o ñ-dir otro uriieto o que y o toret.l pz e ró, pero e Iti quedó u ordo recor

Page 203: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 203/271

aCOnTECImIEnTOs PÚblICOs Y PRIVaDOs (1898-1904)

215

cotr u oerte, que hí evdo que-

coquit o deed, que hí couidovid y diero pr er deprecio de que o it-io uero ojeto depué de adu. l eeccioe,hech poco depué, evro e Cárrepuico y ociit, o cue er tié -vore Repúic.

Pero e 1898 e ecotró Iti otr vez itd. no er deotrcioe poític, io óo eco-óic, provocd por tiu crii que e híhecho cróic, iteicd que ño por u coech de trio, que hí hecho uir e p uprecio tíio. Huo tuuto, e pueo hí co-ezdo ritr cotr o cprdore; e Iti

de sur e quero uch tied, e tro o-ci ce y huo tié ez de revuet o rd hod e re.

ue u derci que eto tuuto e eecture 1898, preciete cudo e et ceerdo rde et cicueteri coeortiv

de Revoució iti. no hy dud de que etehecho coovió ete, í coo excitó iprevit uerte de Cvotti, e á oridey querido triuo de Iti, e úico que hí idoopoere Cripi y u oc poític. Pero todo etocoteciieto excitro ú á opech de ce director: ocurrió etoce que cudo eo priero dí de yo e hizo e miá u de-otrció cotr cretí de vid, í coo ehí hecho uch e e ur de Iti, y u cu-

Page 204: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 204/271

216

VIDa DE lOmbROsO

do et ietció ie tuvo u iportci

iitete eor que eejte eectud e1896, e oiero creyó que e trt de u revou-ció. miá ue pueto e etdo de itio, e ejércitoue ddo cotr upueto rupo de etuditeque de Pví deí rchr miá o que deíer de suiz; e puicó que e cero y hí r-

do u rie, que o ociit, o rquit y orepuico hí ditriuido r u prtid-rio. E tod prte e viero rricd; ce demiá uero rrid por etr, o jee de oprtido Repuico y sociit —De adrei, Tu-rti, Zvttri— uero ecrcedo cudo ettrjdo trquiete e u c; o periódi-

co deocrático y iere uero upriido, udirectore ecrcedo, ue ordedo u co-veto pcíco y eido cetere de ciuddodipero y derdo. si o huo u revoució,huo, i ero, u cotrrrevoució perect.

Depué de páico, pr o coero, ritro

á que te e cotr de Revoució. Coe-zó, pue, por prte de oiero, u cz eroz co-tr o ociit, que e etiieto púico de i ce eevd ietó co uror idio.aque i pero que e ño terior hícdo e ociio y pz, que hí coidoco idueci ipátic teorí de Turti y dePrpoii, que hí pudido coerecide erri, decr hor her ido iepre u e-roce dverrio y pr coproro deuci

Page 205: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 205/271

aCOnTECImIEnTOs PÚblICOs Y PRIVaDOs (1898-1904)

217

i reo u tiuo io coo opechoo y

í o coocer o que poco dí te hícoido e u c. Todo o dí ecrce e-te, y i iuidd pretri y o curí o diputdo e ciudde que et e etdode itio.

l ec peroidde o ecrced ec-

pro extrjero o e cro por iedo de peorecoecueci. ue etoce cudo loroo eicriió ociete e e Prtido sociit y coet cidd ceptó er cdidto e e Coejo Co-u de Turí y coezó ocupre ctivetee poític. Idido porque ce directorquiier hcer per e o ociit y o ier-

e coecueci de poític expioit queéto iútiete hí cotido, protetó cotro oerte, cotr oe hech ier-td y Cotitució, e eorzó e reir odeterrdo, e diiuir u pe y e poyr cotod u uerz Erique erri, e cu, co u e-

to udz, cudo ue pueto e priió e bioti,hí uido direcció de periódico ociit Avanti y o hí oteido, e cotr de uvide decreto, proceo, ijuri, ez co que eitetó edretro pr que upriier e perió-dico.

loroo ecriió e que ño y e o iuietertícuo de ctuidd, poítico e hitórico iotiepo. so prticurete iportte. E Avanti y e Nuova Antología: “¿Por qué vece o boero?”,

Page 206: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 206/271

218

VIDa DE lOmbROsO

“l iertd de Veeci”, “E peiro rio”. Eto

etudio co otro ecrito poítico puicdo po-teriorete, uero reuido e u iro que tiee etítuo de El momento actual.

Ecrií e e precio de ete iro:

Dercidete trde, cudo i peo equece

y uerz diiuye, he etido cóo hce eio cudo ovid e udo que e it y hierve u rededor: y de eto e diero eció de e-ceidd o trite coteciieto e o cue Iti,ht hce poco ño, ci i er pre de doiioiitr y depótico […]

Et ot, u diper e o periódico y

revit, i otr rzó i o e e dehoo de herid y excitció o opriido, o doició o iprudete que poe Iti e ieo pei-ro por u ie iorci, etá reuid e eteiro, que preteete ioráico, tiee u uiddde ipirció e e tiepo preete y e e de u

io que e euerz e etir u vircioe.

* * *

au cudo loroo e hí zdo cotire poític, atropooí o hí diiuidou vce.

l recció de 1898, co eirció orzode ieio que hí provocdo, yudó ieperd-

Page 207: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 207/271

aCOnTECImIEnTOs PÚblICOs Y PRIVaDOs (1898-1904)

219

ete diuió de nuev Ecue, á de o

que huier podido hcero u oiero vore.Erico erri y scipio sihee otuviero u curoe brue y Prí, e ur de e Ro; deá, recció echó uer de Iti o óo ucho u-o de loroo, io u r úero de jóveecuto. Eto pretedido reede, ecotrádoe e

tierr extrjer y viedo que atropooí Cri-i er úic r cietíc que u cidd deitio podrí hcer ver édico, odo, ho-re de etr, e trorro e tropóoo cri-iit. E aéric, e autri, e ati,e Idi, huo uo de eto dicípuo ipro-vido, de o cue tuvio otici ucho tiepo

depué.lo itio, verátie por exceeci, poco ite-

ático por turez, ci de proeió uto-ete, hce co etuio co uev queeprede y, por tto, eto eóto orzdo ue-ro, e eer, propdit exceete y ucho

diero cotriucioe cietíc y práctic ipor-tte cieci que hí teido que rzr poreceidd.

Pero uerte o er vore óo atropoo-í Crii, io tié pr pore per, por cu loroo hí hecho tto cricio y u-rido tto doore. Y dije que o tioroiohí vueto coezr trjr e o orto-rio y cdei pr cotir or de o oro-io; pero éto er tece. Hí cotituido

Page 208: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 208/271

220

VIDa DE lOmbROsO

coiioe peroóic que hcí u prop-

d práctic, ecz y ctiv e e cpo. Etre eue rvio de Udie: i iu yud deoiero hí ierto e poco ño cutro pero-rio detido curr e itruir o cpeio,y ucho “cee de cio” pr cir ocpeio e íz verido por otro o; vrio

eteciieto hiiéico pr ditriuir iet-ció udte o peroo de yor edd, echey otr edici o iño; ucho horo, ecde-ro rtuito y diperio de edici; tié h-í orizdo curo pr o etro de priri,coereci; puicó oeto cerc de cu y oreedio de per; zó u Revista Pelagrológi-

ca Italiana, que todví e puic y, por , e hícotituido e Coité Perete Ejecutivo prtodo o retivo uch cotr per.

Deido cció eéric de Coité Per-ete Ejecutivo, vet y e couo de íz ve-rido uero evitdo e tod provici y, por

, e oiero e decidió hcer etudir u eypr prohiir u vet y couo.E e Coreo Peroóico de booi de 1902,

e Coité pudo pror que por u or o perooitio hí diiuido de 104 000 72 000.

iete, e 1902, e preetó Cár ey cotr itroducció y e coercio de íz ve-rido.

au cudo et ey uer icopet dede e pu-to de vit oroio —¿cóo podrí u ey er

Page 209: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 209/271

aCOnTECImIEnTOs PÚblICOs Y PRIVaDOs (1898-1904)

221

copetete ue, cudo dee cotetr todo

e udo? —, ue i ero pr loroo e árde triuo de u vid, coroció de u upreició. Y podí orir, u vid o e hí tdoiútiete.

Eectivete, rci picció de et ey,e poco ño per diiuyó u íio y e1924 Coiió Peroóic pudo diovere, de-pué de her coprodo que por u or pe-r hí ido vecid copetete y y hídeprecido.

Page 210: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 210/271

223

XIX. ÚlTImas DEsIlUsIOnEs.ÚlTImas alEgRÍas

(1904-1906)Desilusiones políticas.

Fiestas y triunos

lo rde hore que reite tie-po, tiee eo vetj de poderechr u vitzo ore poteridd.

miEntras teorí oroi coez o-zr uevete de u vor ieperdo, codicio-e ecoóic de Iti hí ejordo ucho: reovd recioe coercie co rci, r properidd de que oz etoce e udoetero, e diero que o eirdo itio d-

de aéric, reiicició de exportció,hí ddo otr vez pí e coodo i e cu vid de u ció oder erí uy peo. Coo cpite e hí etecido uev idutri yejordo ricutur: o orero y o cpeiohí á que dupicdo u rio.

Etre tto, e poder hí pdo e 1900 de o recciori de Peoux iere de s-rcco, y depué de u reve periodo, hiíide gioitti, etdit iteiete y tuto que e pro-

Page 211: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 211/271

224

VIDa DE lOmbROsO

puo, y o oró, dorecer o ociit ht que

e diovier. Dede que etró poder cero perecucioe y coccioe cotr o oci-it: reuioe orer uero proteid por poicí, o periódico de ore uverivo ueroeído púic y eévoete e t eer: epuo de od er ociit.

 nturete, t ociio o teí de tiuoio e ore; e hí reducido u ipe o-cició coopertivit co idde ecoóic, yde o orero e extedí ht o epedo, oproeioit y o io uciorio de Etdo.E uevo ociio o e ocup outete deopoició oiero, i iitrio, i de jutici

i de ecooí; por o cotrrio, reproducí exct-ete i prciidd, o io derroche dediero púico, i icorueci que hthcí poco ño hí cotido, y que hor cu-rí co e to de ore ociit.

Puede er que ét hy ido u evoució t,pero loroo o er tit y o podí cote-

tre co irr, reiádoe rete o ieucte.Hí ceptdo etrr e de ociio ucudo o creyer e idd couit, por eoo hecho de que er u prtido de opoició uoiero que é creí idio: hí ceptdo er ee-ido por o ociit pr protetr cotr o erro-

re de o coervdore y o pr coetir co uutoridd que e prtido de pueo o repitier; odejó de itetr coducir o ociit o que écreí o idee coue, evdo uch e rdor

Page 212: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 212/271

ÚlTImas DEsIlUsIOnEs. ÚlTImas alEgRÍas (1904-1906)

225

y e de u eóto, que cádidete ii que

o ueo rueto puede perudir y u jee, á que e iteré pero.E 1902 uetro o to iitre de Iti,

y loroo iútiete troó pr que o ociite opuier “peiro tripoito” y dvirtió pú-ico que eto reto deí tete hcer

er u uerr por Tripoiti y que ét deíer diíci y coto.E 1903 iuió protetdo cotr o to ii-

tre y recdo reor ecoóic e “brriechi”, “Ptriotio y vid oder”, “¿sereo o-otro o poizote de udo?”; reprochó áper-ete Iti u reividd, u idiereci rete

otr pircioe cioe, ietr por trdi-ció deí ietr e odio cotr o opreore.

Et doicioe o cooviero ucho pú-ico ociit, que et ocupdo óo e hcer u-etr u rio. E 1905 loroo coezó ver-o y e u rtícuo “neorcico y eoociit”

( Avanti, 1o. de yo de 1905), depué de reuir vid de s rcico, cocuyó:

¿Quié de etre o copñero o ve cóo —depué detto io— e repite o hecho y o juicio uetroy de uetro prtido? […] aquí tié, depué de opriero etuio, e tod prte ure hore queádoe dicípuo de etro, quiere devir eter coteciieto ide que tiede reovció pro-reiv de o huide, pr oteer, coo r Ei, u-

Page 213: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 213/271

226

VIDa DE lOmbROsO

ec vetj iedit á ie peroe que

de ce, á ie tepore que peree, de cue hitori ecotrrá ridícuo ht e hecho de ocupr-e e eo; vetj que dercidete uch vecetiee por óvie iope ipcieci o icióterre. Todo eto —coo pó co e rciciocudo cyó e o de Ei— covertirá e ort ve-

eo pr e pueo o que deí er u áo redetor.Co todo y ete uerte reproche, e co de r Ei

e hizo, dercidete, eer e o rupo o-ciit de tod Iti.

Etoce loroo copredió, y ue et u ú-ti deiuió, que tié ete ide hí cído.

l rur de eto y e etreveí e o útio r-tícuo poítico que e puicro e 1905. E “ru-to de u voto” ecrií:

Ete eecto reeerdor e preció por ucho tiepoque toc prte á de Iti, e cpeio

y e proetrio, id y orizd por e Prtido so-ciit. Dercidete, teo que tié eto ueu ueño, pue oervo que e práctic de o hecho,ietr e proetrio e h cercdo poder y ri-quez de urueí, h todo de e todo o vicioy e h hecho é io u itrueto de corrupció.

Depué de 1906 ecriió, de cudo e cudo,uo rtícuo; pero eporádicete: y o híe eo ere que crcteriz o priero.

Page 214: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 214/271

ÚlTImas DEsIlUsIOnEs. ÚlTImas alEgRÍas (1904-1906)

227

* * *

Preetd u reuci coo coejero e e uici-pio de Turí, vovió coezr, o depriido, everdd, o etudio cerc de deito y e eio.

Eto etudio deí trere u útio ozo. E

ri tuvo ur e Ro u Coreo Itercio- de Picooí. E orizdor ue Erico morei,uo de o á eie y ctivo dicípuo uyo:éte hí reervdo u ecció de Coreo atropooí Crii y loroo, uy copci-do, hí proetido iuurr. Pero durte todoe ño (1905) etuvo uy , de er que to-

do o teer que o ivit ir, huo quecotetr etivete; pero útio oeto,co tod u eeredde, e dejó evr por mrioCrrr ht á.

ledo Ro de iprovio, poco depué de iuurció, cudo y e hí perdido eper-

z de vero, loroo ue coido ectuo y cordi-ete, coo uc o hí ido e Iti.lo rde hore que reite tiepo, tie-

e eo vetj de poder echr u vitzoore poteridd.

muerto moechott, Pizz, bizzozero, berti yVer, loroo er e Iti, ht pr u dver-rio, e úico ro de o tiepo pdo, y pro extrjero e úico io que coociero. l di-tci, tié e ño, que o epr de o re-

Page 215: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 215/271

Page 216: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 216/271

ÚlTImas DEsIlUsIOnEs. ÚlTImas alEgRÍas (1904-1906)

229

rdo vere iepre oo cotr todo, cotir

iepre, teí u vo terror, y ejor que terror, -uti, de er por u dí “prícipe ido”, coo édecí. Por tto, ide de eto hoore dejó lo-roo y todo ootro uy decodo.

au cotr uetr decoz, e cotituyóu coité que hí ecrdo ucho dicípuo

uyo ecriir cerc de u or, y ecutor bito- oder u ed y u pc; e covio quee pertur de Coreo de atropooí Crii- e eectur u odet cereoi e cuorecer loroo e iro, pc y ed. ECoreo e rió e 6 de ri de 1906. l cereoide et deí er óo oc y iitd, pue i o

etudite i e uicipio de Turí hí pe-do evir repreette. Por o cotrrio, 100 vocee reuiero de iprovio e que rec ñde ri, pr hcere ucho ho y exprer urecuerdo loroo. Et í ci todo u -tiuo uo, o que hí exido o pri-

ero oco y o priero deicuete e Itico é: erri, mrro, morei, Turii, rierio,bichi, y deá ucho dicípuo extrjero quey er etro. Hí edo repreette derci, Hod, béic, Iterr, suiz, bu-ri, Hurí, Portu, Epñ, seri, greci, sue-ci, Jpó, méxico, y I de Cu; y deá, de ciudde iti de Pví, Pero, Vero, Chieri,aejdrí, e cue loroo hí trjdoy vivido.

Page 217: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 217/271

Page 218: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 218/271

ÚlTImas DEsIlUsIOnEs. ÚlTImas alEgRÍas (1904-1906)

231

aio ejo, io de ici, io de

epíritu que die hí pedo vir, precieroiprevitete e rc ñ de 6 de ride 1906 recordr loroo, coo e u rápidird, uch cotid, d y urid.

Y ucho e preetro co reo, cudro,iitur, otorí, diujo, cráeo, trjo deoco, docueto, reproducció de ure o de per-o querid. lo dicuro uero epotáeo, rá-pido, coovedore, ditito de o coturdoeoio urocrático, í coo e reto de et.

E oviieto, couió de eto dicuro, de oteer, de o extrjero que e, depre-cí y reprecí; erí epotáe de tt per-

o ieperdete reuid por u or coú yu etuio úico; e júio icero de loroo,eiz de er e ojeto de tt et epotáe, eur de oeidde etereotipd de cueteí iedo, trorro ét que loroo híprooticdo ticipdete “cereoi úere”,e u et upci; y pr corr, leordo

bichi e hcí e do á rde, reurizdo cátedr de atropooí Crii que loroo h-í ocupdo ht etoce co crácter de proeorire, orádoo “proeor ordirio”.

l erí de ver tt pero querid, ttoio ejo, tto upueto eeio, ue tt,

que loroo pudo euir i uriieto eioede Coreo y o coreit e tod et y coid, y deá, etuvo e ue codicioedurte uo ee.

Page 219: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 219/271

233

XX. ÚlTImas amaRgURas.ÚlTImOs EsTUDIOs

(1906-1909)Hostilidad contra la pelagra.

El espiritismo.La muerte

murió coo hí deedo orir, coouere pt e u oque, ve

e e ire, doreciédoe codo erzo de turez.

dE El hombrE dElincuEntE, de per, de eio,loroo e ocupó poco e o útio ño. E1902 puicó Delitos viejos y delitos nuevos, e e cu,coo o dice e e precio, hí reuido u c-

tidd de deito y deicuete, co iteció pre-ci de otrr r diereci que precí exitiretre e deito tiuo y e uevo, cu e reduceeectivete óo ietcioe exter de uio eoío y de u i erocidd. E 1904hizo, co u e a. g. bichi, e exe y hi-

tori de aerto Oivo, extrño tipo de deicueteoco, que e u cceo de epiepi hí tdo u ujer; depertre hí cortdo e pedzoy echdo r. E 1905 puicó u iro cerc de

Page 220: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 220/271

234

VIDa DE lOmbROsO

o “Peritje”, e e cu eeñ reuir y pree-

tr o docueto que cotituye hitori de odeicuete. Pero eto etudio y o e d i-ú pcer.

Por u do, eeredd e hcí tioo e tr-jo, y por otro, o ej o iuto y poéi-c y decrcioe de uerte de nuev Ecue-

, que pre iti y ociedde cietíciti hí reuddo co vioeci depué de1906, ci coo i quiier reccior cotr o ho-ore que i eo i Uiveridd de Turí hítriutdo loroo.

l rur á rde e ero e queoútio ño preciete por e uto que á p-

recí deitivete reueto: per. l pic-ció de ey de 1902 hí tiecho previioede loroo. U diputdo deotró que dede 1902ht 1905, eeredd hí diiuido e provici de miá, de 5 037 ci 1 400; e pro-vici de Coo, de 1 550 100; e e icoio de

Reio Eii, de 16 000 7 000, y que deá hídeprecido copetete e dode coiio-e peroóic hí podido utituir e cutivode íz, áci de verire, por otro cutivo.

Pero u cudo previioe e huier re-izdo totete, uch cotr teorí ídichí coezdo á vioet que uc.

E et terrie poi de Iti, que tieeiepre por dejo de otr cioe; o iti-o, pciete , decuid e ie cudo o

Page 221: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 221/271

ÚlTImas amaRgURas. ÚlTImOs EsTUDIOs (1906-1909)

235

h ecotrdo. Evideteete e todo o píe

e decuridor dee trjr, uchr, orir, te dever triur verdd; pero e o otro píe, cudo verdd h triudo, o h hecho deitivete.E Iti, por o cotrrio, depué de her uchdo,urido, do… e vueve puto de prtid, hyque vover coezr uchr, y urir otr vez.

Coo Coiió de Itituto lordo hí re-hudo e 1875 coiderr uerte etre o í-to de eveeieto, í e 1905 o itiorehuro ditir diiució y deprició de per coo íto de ecci de ey cotre íz verido.

Dede hcí ú tiepo do édico, Cei y be-

t, hí oteido que e orie de per deíucre o y e toxi de íz verido, ioe u ctidd de hoo,  umigatus,  favescens,  gi-

 gante, ocreceus, que eo hí decuierto, que c-i tod e y e ter coo u choiomiceti y que, á rro todví, eo hoo erá-

ico, iocuo e aei, er veeoo e It-i. Todo eto hoo, iomiceti, aspergilli, e pri-er iveticioe de eo eñore e ecotróo e e íz verido, depué ciro de ury e uero por choz y chiee de opíe peroo, de dode cí ccidetete e “poet” (trt de íz). De er que u cui-ddo ipiez e c y chiee precípreveir per ucho ejor que ey cotr eíz.

Page 222: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 222/271

236

VIDa DE lOmbROsO

Eto vrido y vrie decuriieto otu-

viero proció de púico, y e vor, u cu-do co u reerv, de Itituto lordo, ecu djudicó Cei itd de preio que híedo loroo; y etoce todo o que e cieci o tiee otr idd io coeuir ho-r cdéic, e precipitro ivetir uevo

“micromiceti peróeo”. Huo de éto u ver-dder epidei.E doctor aedrii y otro uero á á;

pro de o icroorio o croori-o, y decuriero que per e deí o tto o simulidi de doctor so, io  laridi, utieuo que vive e e u —pue e ire, c-

zue, chiee, y e hí expotdo—, que oc euí de u e iocu ho-re, oc utéticete etrd, pue teí epeciidd de order óo o cpeio.

E 1908, úti rur. E proeor Cei, di-tiuido hiieit de cu loroo teí uch

coiderció, deedió e e Preto tod etuev vrid y vrie teorí, procdo que per o proveí de íz, por rzó de que eCroi de sur o etdouidee r queo proveí de íz…

Por u circutci, outete idepe-diete creo yo, tié teorí de eio y de dei-to, u co u á rite corcioe, pe que trieio por u periodo de etcieto ee vor de púico. Y í ue ht 1912.

Page 223: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 223/271

ÚlTImas amaRgURas. ÚlTImOs EsTUDIOs (1906-1909)

237

Pero loroo etí o creí etir —pue e-

eredd y o hcí icire peiio— queu teorí i orir co é, e iútie hí idotod u pe y u uch. E hecho de creer etoue pr é u r door. Cuquier rtícuo cotr-rio que eí —y precí que e queo ño e-te e divirtier e Iti ecriiédoo e r

úero—, o uerí e á er ecoí,o prt co diuto de u tiuo etudio.sóo do uto e itere todví e atropo-oí, y i u tiu eerí huier reitido, hríquerido trtro odo: epiepi y picoptíexu, repecto de cue veí coveciédoeloroo que er vrite de u i eer-

edd.Co r voutd e ocupó e o útio ño de

etudio epiritit. Hí prticipdo e céereeioe dd por Eupi e miá, e eptiere yocture de 1892, e cue e hí ietdoiure eóeo de evitció y de pricioe

trvé de o uro.E 1901 itió u eioe que Eupi ce-eró e géov, e c Ceei, dode deáde o eóeo de uz y evitció, huo pricio-e. E poet guido Vo vio u hijo, que híuerto dede hcí ucho ño; e proeor more-i vio u dre; loroo io vio u dre.Excitdo por et oervcioe, decidió ecriir uiro cerc de ete uto; o coezó reure-te e 1906 y o cotiuó e o reve itervo de

Page 224: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 224/271

238

VIDa DE lOmbROsO

deco que e dej eeredd, e edio de

o cceo de i de pecho.Ete iro, que ue cdo e útio dí de uvid, et dividido e do prte. l prier pre-et ector o hecho que quiere exir p-do de o á cerco reidd (triióde peieto, ueño proético, triió de

ecioe), pr er putiete o áextrordirio (viió ditci, preoicioe,proecí), oervdo cóo e tod erie de etohecho, u o extrordirio, e iet eó-eo íico euro, y idicutie, pero cuy ex-picció todví ecp copetete eyeíic. Exió depué o idividuo hitérico,

hipotizdo, édiu, que urí o provoc e-to eóeo, y teorí que e oteí cercde eo.

E eud prte preetó e dirio de todo oexperieto de Eupi o cue hí itido, ye exe cíico oático de et ujer: eiii-

dd, etido, erorí, etcéter, de cu reutrovri extrñ propiedde que poeí Eupi. aí,por ejepo, de hcer echr chip u áquieéctric puet ditci, de decrr chip de cez, o ceo, o; de ifuir o eec-trocopio decrádoo etete co u dedopueto 20 cetíetro de ditci de cotcto;de eiiidd viu, cútic y tácti ditci; deetir ditci proporció crcterític de uutci dd, u oor, u tepertur, u peo,

Page 225: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 225/271

Page 226: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 226/271

240

VIDa DE lOmbROsO

re todo, etudir prticurete do uto uy

ejo uo de otro, y de o etudio que hí hechoht que dí: “E eio de o teiee” y “E idede rquitectur ótic”. E prier te, que o tor-et dede hcí y uo ño, creo que dedeu doececi, o pudo cocuiro.

l ide de eudo e vio e u reve per-

eci e 1905 e ciudd de Triete, durte cu hí viitdo rut de Potui (etoceaderer) iuid. loroo tuvo ipreióde que tátic dipoició de et rut uer eorie priitivo de extrñ rquitectur idi yoric oriet, tod hech de uj, ecje, rcoudo, de o cue o hí ejepo e tur-

ez; í coo o ároe hí ido ide prierde rte rieo.

 nturete o e quedó trquio co u ide.Quio viitr otr rut, eer iro de rte, exi-r otorí de o edicio idio, oriete,uue, ucr e tod prte deotrció

de u ide.Ete trjo cerc de rquitectur ue e útioque o divirtió y e e cu oreó erí de cre-ció. su úti erí exterior e vio de aéric.

Y dije que dede 1878 1880, ide de loro-o e hí diudido e areti, bri y Uruuycoo u rd, y poco depué e Etdo Ui-do, y que dede etoce todo o hore cuto de do aéric hí pueto e u iiotec o i-ro de loroo, todo o eirdo itio u re-

Page 227: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 227/271

ÚlTImas amaRgURas. ÚlTImOs EsTUDIOs (1906-1909)

241

trto, juto co o de gridi y de rey. Pero lo-

roo o coocí de et io pore or,oeto ecrito e u idio decoocido. E 1907,ootro —eto e, guiero errero, que dede 1901er u yero, yo i y e pequeño leo— uiode vije aéric lti y e ño iuiete uio Etdo Uido. Pr loroo er u prte de í 

io que co ootro e i á á de océo:uetro ojo er o uyo, ootro podío ver ydecire, y é ver y etir trvé de ootro.

¡Cuát co e y ue pudo í precir! nuc e Europ hí itido u oricció

t rde. sore uetro po huo u priciócotiu de dicípuo, de dirdore, de pueo

etuit que querí ver eo o decedietede u héroe, que d loroo u uvi deteer, de crt, de otorí, de docueto yeoio. E hecho de que ootro, u hijo, pudiér-o orer et ceeridd que uc é hí e-tido, y ozr y ci tocr cudo é et vivo,

otrr aéric o hijo prediecto de u rey de u peieto; que eto hijo ozr e refejode u ore, uero erí á ite y áíti t vez que ceeridd pudo dre.

E oviere de 1907 rereo de aéric desur. É vio géov pr ecotrro, eiz porquehuiéro ido y reredo. Y por úti vez teri-o e ño juto.

Et ore e prue de útio irocoezdo: El espiritismo. Coezó e ño corriié-

Page 228: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 228/271

242

VIDa DE lOmbROsO

doo ereete; pero erí y o teí á que

u hor de durció, ietr que tritezdur ro ee. Todo e iviero e itió upoco . Decidio pr e vero e Iterrpr que pudier ozr e ire de r que e er uyude, evitdo e cor de uetr cot, queo oprií; pero e itió peor. nootro o dejo,

preocupdo, y o diriio aéric de norte.Cudo rereo et .E otoño ejoró; e iviero epeoró. l e-

coí y o o do. no podí ozr y oquerí vivir. E vero ue trite, cáido y uvioo.loroo teí tque de i de pecho tiédurte e dí y i cu, que o dej i uer-

z, co ioio, icpz de trjr. E juio eue stre: etuvo uy o; rereó Turí, peroo ecotró repoo. É, t opueto o vije, de-e hor cir, overe cotiuete. se ue aot, depué Turí, depué otr vez stre,dode mx nordu, co u ii, o hí prece-

dido poco dí te. l copñí de nordu e dioieo coueo.E ci, i ero, o e coveí y rereó

e eptiere Turí, de dode eper poder ir eocture Coreo Peroóico de Udie. Pero opudo. leyó o iore que e eviro por teér-o, y dó tié u teer e cotetció.Pero co ete teer eó o coreit e ru-or, o é cóo, de que loroo et rve. Y erverdd: ieieete, cd dí deci.

Page 229: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 229/271

ÚlTImas amaRgURas. ÚlTImOs EsTUDIOs (1906-1909)

243

E 16 de octure eó pequeño leo u crt de

eicitció de u ueo pr u cupeño; pero erét u crt de dió. aioete, e 18 uio Turí; eo ei de trde. Et evtdoy cudo e vio oró.

“Te he eperdo —e dijo—, hor uero co-teto. no ore, gi, i ere i hij dee deer

que uer. ¿Ve? nd y e d uto, i e pcert deedo de verte.” se puo ore e oá y quioque yo o hicier dorir í, coo cudo er peque-ñ, de rodi cerc de é, rzádoe e cueo coi cr cerc de uy, itetdo odicr co irepirció uy iepre irreur. Durió cicoiuto y depertó pr etr ejor. Ceó, o ejor

dicho, eió u tcit de eche; revió edició deEl hombre delincuente que hí yo hecho pr aé-ric. modicó u pr; e dijo que que díhí correido e precio de El espiritismo. soriópor icreduidd que iepre creí dvertir e o-otro cudo h de ete uto.

“E u ecreto que detro de poco yo peetrré”,ñdió.Hí edo e ecuderdor y hí trído -

uo too uyo, hecho eptr uo tre eete. Quio ecriir dedictori; o ecotr pu; e dijio que podrí hcero dí iuiete.

“no, uc e e”, dijo. Depué quio cotre.Etáo todo juto: á, i her y u -rido, mrio Crrr co Cchicchi, u hijo; i her-o Huo; guiero errero y leo, coio.

Page 230: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 230/271

244

VIDa DE lOmbROsO

Etáo e u curto y o quedo co é h-

t que e doreció, eiz de ero cerc de é.a edi oche o viro que et uy .Hí pedido u poco de cdo, pero á, cudoe o dio, vio que y o podí pr o ieto.Eptd, o hizo r. lo ecotro coo ohío dejdo. Dorí co u repirció c-

d, reur, trqui, coo dede hcí y uchoche uc hí teido. l repirció puti-ete e hizo á et ht que e pó.

si u oviieto, i u epo, u pó iito, cd coo u río que e u deeocdu-r e pierde e e r.

* * *

murió coo hí deedo orir, coo uere pt e e oque y ve e e ire, dore-ciédoe codo e o rzo de turez, quehí ido u credor, u uí, u educdor, ipir-

dor de u vid. murió coo e rech, e iodí e que correí úti pr de u iro, e ecu d úti t; urió eciete, cotodo u ere querido y óo co eo.

Depué, cudo u ocuro éretro o quitó de uz de dí, ue evdo, cotr uch dud urocrá-tic, u ortorio: pr que que cerero, quecorzó, queo iero que co tto or h-í ivetido nturez, pudier ervir, cooé o hí deedo, exporr otro ecreto.

Page 231: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 231/271

ÚlTImas amaRgURas. ÚlTImOs EsTUDIOs (1906-1909)

245

Er u epédido dí de octure: ht u úti

ord o iuiero e cto de o pájro y e peru-e de fore, co e pueo fiido, y e o que édor o evoví e u ryo á rdiete ee pequeño curto dode ue dejdo oo.

Dede hcí uo ei ee, é dee ipcie-te que dí; hí do vid co iteidd de

quie e y puede ozr co todo u etido, cotodo u iteecto; pero o í qué hcer co uvid e de eeredde, orzoete trqui,e cu eeredd ipedí uch. no teí uerte: hí do deido; í que er de-ido do pr creer que todo cr cudo turez huier eprdo o eeeto de u

teri. Teí eur certidure de que deje uetr cre, á ú que u , u or: éo d iportci diereci de iteieci,de exo, de edd; teí e e e or y pe que eor puede triur de todo: de tiepo, de epcioy tié de eio.

Teí etoce 75 ño. ncido e 1835 y p-do te de guerr mudi, u vid trcurrió ee periodo á eo pr uetr Iti, depué de terrie covuioe de Revoució rceque todo o hí detruido, e et recotruye-do. Cudo Iti, depué de uo 400 ño de er-vidure, et cudiedo e yuo y cz porprier vez u iertd y uicció. eiz oeto,de cu é, á que cuquier otro, podí ozr, pueu érvid de or tuutuoo, de iició,

Page 232: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 232/271

246

VIDa DE lOmbROsO

de rdor, u ete rápid, eitiv y copreiv,

coveí u periodo recotructor.Coo e u r o cu e corrietede o ote, que depué e diude por i pe-queño rroyo e picie, e u r vid e co-cetrro y diudiero todo o proe, tod pioe, todo o uto que itro udo e

u io: te, e roticio, co u puro or de poeí, de rte, de ooí hitóric; depué, epoitivio, que ue u recció, decodo de oipuo y de teorí, propoiédoe óo etudiro hecho y decurir co uí de o hecho rzó de eo; y depué, e tuutuoo ptriotio,que dee ori, iertd, pretiio pr uetro

pí; y depué ú, e ideio poítico, cietíco,que quiere reovr e viejo udo jurídico, édico,oci; e ideio ecoóico que quiere dr pue-o uev e terie, e ideio epiritit,por útio, que uc tié e e á á ou-ció de o proe huo.

l turez, hciédoo virr t piod-ete co e udo circudte, dádoe t viviició, u ituició t proud, u cooci-ieto pio y áci de o hore y u peetr-ció de co, t vez o hí preprdo pr erpoet, y é hrí ido poet e otro tiepo; peroo tiepo e o cue vivió, práctico por exce-eci, o pedí diquiicioe poétic, io óo poiiidd que e dier o hore de vivir ejory urir eo.

Page 233: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 233/271

ÚlTImas amaRgURas. ÚlTImOs EsTUDIOs (1906-1909)

247

seie coo todo o poet pircioe

de oeto, ue teriizdor y iioero de eteide. Y porque preciete ete r ide ue uuí, u decuriieto pereciero, pue o edejó tetr por o pequeño uto que irve prreciir preio, r cátedr, io óo por o pro-e cuy oució pudier yudr o hore vivir ejor y urir eo, y de o cue o horecoerv e recuerdo.

Por et rzó u decuriieto quedro, pue ey que o hí iducido ocupre e eo oexcit ucr deotrció o tto e ú-ti teorí ociete prod, io e todo ohecho viie y coproe por todo.

Y por et rzó u teorí quedro, pue eyque o hí uido decurir o iducí oecerrr e óru iterio, coo o hcí cieci coteporáe, io que o excit expre-r co e rdor, vivez, cridd eceri prhcer cceie u huidd cu et

ido por e á proudo de o vícuo: e or.Y e porque iuió u ide por o que, u cotr edeprecio de o rde, coervó ht o útio poiiidd de ozr, pue í etuvier e uch coe udo etero, uc o etuvo coio io, ypor eo cerró u ojo cdo i her dodouc o rite idee que hí iuido

ord proetedor de u juvetud.

Page 234: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 234/271

249

bIblIOgRaÍa

1852, “sio u stori de Repuic ro”, Co-

llettore dell’Adige, Tip. atoei, Vero, extr. de p. 57., “schizzi di u qudro torico de’tic ricotur i

Iti”, Collettore dell’Adige, Vero.1853, “Di u eoeo iooico coue d cui eu-

rottieri ed ieotteri”, Collettore dell’Adige, Vero.1855, “su pzzi di Crdo”, Gazzetta Medica Italiana

Lombarda, Tip. Chiui, miá, 1 de octure, p. 24.1856, “Ifuez de civitá u pzzi e de pzzi u ci-

viitá”, Gazzetta Medica Italiana Lombarda, miá, p. 29.1858, “reti edico-picooici”, Gazzetta Medica,

Pdu, extr. de p. 40.1859, “Ricerche u cretiio i lordi”, Gazzetta

Medica Italiana Lombarda, ú. 31, Tei di lure,miá, p. 65.1860, “reti edico-picooici”, Gazzetta Medica

Italiana Lombarda, ú. 14, miá., “stori di u erit di vetricoo ciete urit”,

Gazzetta Med. Ital. Prov. Venete., “U propot iieic”, Gazzetta Med. Ital. Prov. Ve-

nete, miá., “meori u u co di eri dirtic”, Giornale

di Medicina Militare, Turí, p. 25.

Page 235: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 235/271

250

VIDa DE lOmbROsO

1861, “articoo iiorco co ote e coeti u’oper

di Dee, Militar-Chirurgische Studien ind en Italienis-chen Lazareien von 1859”, Giornale di Medicina Militare,p. 136 y .

, “acui ci di eioi dei cetri ervoi”, Giornale diMedicina Militare, p. 249.

, “De’uo dei ctpi eoieti”, Giornale di

Medicina Militare, p. 337.1862, “De’iiee dee Crie”, Giornale d’Igiene e Me-dicina Preventiva, p. 26.

, “meori ue erite d’r d uoco”, Preit Cocoro Rieri, Giornale di Medicina Militare, Turí.

, “meori ue putzioi”, Preit CocoroRieri, Giornale di Medicina Militare, Turí, p. 63.

, “meori ue putzioi”, Preit co ezio-e oorevoe preio Rieri per i edici iitri,Giornale di Medicina Militare, p. 255 y .

1863, “su’uo deo pccio dei purti, dei ctp-i e dee itte; e de’uo de pe di iz ilordi”, L’Igea, 16 de juio.

, “mezzi prevetivi de crtti e de rooi”,L’Igea, octure., “I Redi iieit”, L’Igea, diciere., “Cei per u crt iieic d’Iti”, L’Igea, ú.

21-23., “sue oie tr reti e cerveo”, Rivista Contem-

 poranea, Turí., “De’iiee ee Crie”, lettrer P. mtezz,

L’Igea, ú. 6 y ., Tre mesi in Calabria, Uioe Tipor., Turí.

Page 236: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 236/271

Page 237: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 237/271

252

VIDa DE lOmbROsO

de mreie”, Bulletin des Travaux de la Société Impe-

riale de Medicine de Marseille.1865, La medicina legale nelle alienazioni mentali studiata col

metodo esperimentale, Properii, Pdu, 59 pp., codo t.

, “studi ciici ue ttie eti”, Giornale dellaRegia Accademia di Medicina, ú. 13-14, Turí.

, “studi per u eor ciic d’Iti”, giueppeChiui, miá, 60 pp., “si d’iiee tecooic”, L’Igea, miá., “l edici e ’iiee e’tico Eitto”, L’Igea, miá., “Ricerche u cretiio edeico i cui puti

de liuri e ui rpporti eziooici de ozzo e de

cretiio”, géov, 21 pp., “gre poore co orie di odore reooe coteeti euci i u ico”, Rivista Clinicadi Bologna.

, “Deez pero co pericrdite, iocrdite edidroceo coeito”, s. d.

, “studi ciici ue ttie eti”, G. Accad. di Med., “ai i u epiettico”, G. Accad. di Med., “mi per oiczioe dee uture precoce”, G. Ac-

cad. di Med., “mi pero iore”, G. Accad. di Med., “su pzzi ed i eio”, Arch. Ital. per le malattie nervose.

1866, “acor u edici ee dee iezioe tu-dit co etodo periete. Ripot”, GazzettaMedica Italiana Provincie Venete, ño ix, ú. 5-7,Pdu, p. 36.

Page 238: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 238/271

bIblIOgRaÍa

253

1866, “Ci ciici pichitrici”, Riv. Clin., v e gr-

i, booi., “Dioi pichitrico-ei eeuite co etodo pe-

riete”,  Archivio ital. per le malattie mentali e ner-vose, miá.

, “De peo de corpo ei ieti”, Archivio ital. per lemalattie mentali e nervose, miá.

, “Co di ooi ititiv eto d idividuoiá tre vote copito d ee”, Archivio ital. per lemalattie mentali e nervose, miá.

, “mi iut d u ooico, euito du utoior”, Annali Universali di Med., miá.

, “si do ci di pzzi erpetic?”, Riv. Clin. di Bologna.

, “l prii proreiv dei ieti dipede d dee-erzioe dipo dee ceue cereri?”, Riv. Clin.di Bologna.

, “Crii di i erpetic”, Riv. Clin. di Bologna., “Ci ciici di pichitri”, Riv. Clin. di Bologna., “mi co prii proreiv ez deeerzioe

dipo dee ceue cereri”, Riv. Clin. di Bologna., “sue cue pricipi di deceo e’rt it. e

1864”, Riv. Clin. di Bologna.1867, “acui ci di i tiic”, Gazzetta Medica Ita-

liana., “Vri ci di i”, Rivista Clinica, v e gri,

booi., “Etoi itrperiotei. Oteporoi. mi epiettic

d trvo popettico e oo edio iitro decerveo”, Annali Universali di Medicina, miá.

Page 239: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 239/271

254

VIDa DE lOmbROsO

1867, “le pietzioi, ’erpetio ed i viuoo ee

iezioi eti”, Giornale Italiano delle malattieveneree, berrdoi, miá,

, “Viuoo e diterite-Viuoo e i-Viuoo e v-ccio”, Giornale Italiano delle malattie veneree, miá.

, “mi-Oteopooi eere-adipoi dei ucoi-Ci-tite-aortite-meiite-acei ucori per cu i-

itic”, Giornale Italiano delle malattie veneree, miá., “aoetri eettric e’ uoo o ed ieto”, Ann.Universali di Medicina, miá.

, “Dioi pichitrico-ei eeuite co etodo pe-riete”, Archiv. it. per le malattie nervose, ño iv, p.50, miá.

, “studi ttitico-iieici u’Iti”, Rivista  Clinica,v e gri, booi.

, “Co iore di erroditio chie trverei u ic”, Giornale italiano delle malattie verereee della pelle, miá.

, “su’ori ei pzzi”, Riv. Clinica., “su peo dei i e dei pzzi”, Riv. Clinica.

, “Crioetri ei i e ei pzzi”, Riv. Clinica., “mi epiettic d citicerco e cerveo e ei rei”, Accademia di Medicina, Turí.

, “su edici ee dee iezioi”, Gazz. Med.It., Pdu.

, “ Azione degli astri e delle meteore sulla mente umana”, pre-ito d’Itituto lordo, Archivio italiano per le ma-lattie nervose, miá, 110 pp.

, “su ortitá dei erei di Vero e deceio1855-1864”, Riv. Clin., booi.

Page 240: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 240/271

bIblIOgRaÍa

255

1867, “Co di i diteric”, Riv. Clin., booi.

, “Ci di i crdic”, Riv. Clin., booi., “mi epiettic co citicerchi e cerveo e e

ree”, Riv. Clin., booi., “Dioetri e’uoo o e e’ieto”, Riv.

Clin., booi., “lipei urit co’eettricitá”, Giorn. Med. di Roma.

1868, “studi ciici u per”, Gazzeta Medica Italiana., “su’oetri eettric. Ripot”, Rendiconti dell’Istituto Lombardo, erie ii, vo. i, c. viii, miá.

, “Peudoeoi ed ifzioe cortice de cerve-o e i per cu ore”, Rivista Clinica, booi.

, “Co iore di crooi”, Rendiconti dell’Istituto

Lombardo, erie ii, vo. i, c. viii, miá., “Co iore di crooi”, Giornale italiano dellemalattie veneree.

, “su diterite ic e u veeo diterico”, Gazze-tta Medica Lombarda, Chiui e Richiedei, miá.

, “Ripote d cui coeti u per ic”, Archivio italiano per le malattie nervose, miá.

, “schirieti u per ic”, Archivio italia-no per le malattie nervose, miá.

, “Co di u tuore tuercore de cerveeto, i-ceo de cerveo”, Rivista Clinica, booi.

, “Dioi pichitrico-ei. Prte ii. studite co e-todo periete”, e coorció co Pter, Ar-chivio italiano per le malattie nervose, stiieto Re-dei, miá, p. 28.

, “su rezioe tr ’etá ed i puti uri e i ccei

Page 241: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 241/271

256

VIDa DE lOmbROsO

dee iezioi eti e de’epiei”, Rendiconti

dell’Istituto Lombardo, erie ii, vo. i, c. vi.1868, “Di cui tudi ttitici ed too-ptooici dei

pichitri di Od, geri ed Ihiterr”,  Ar-chivio italiano per le malattie nervose, miá.

, “su per ic e u cur”, Giornale italianodelle malattie veneree e della pelle, miá, p. 46.

, “Per ic”, Giornale delle malattie veneree., “su per ic. schirieti”, Archivio italia-

no per le malattie nervose, miá., “azioi de ete ui pzzi”, Rivista Clinica, booi., “mi pero co rreto di viuppo”, Rivista Cli-

nica, booi., “aei co idiozi”, Rivista Clinica, booi.

, “Per ic. nuovi chirieti”, Rivista Clini-ca, booi., “studi ciici pichitrici. (gre puore-m-

i cut-Deez pero-mi pero)”,Gazzetta Medica Italiana, ño xi, ú. 46-49, Pro-perii, Pdu.

, “sue oie r reti e cerveo”, Riv. Clin., booi.

, “Ifueze dee eteore ue tedeze criii”, Arch. Italiano, miá.

, “Proetto pprovto pe micoio di Voher”, s. d., “su per ic”, Gazzetta Medica Lombarda,

1 de oto., “le urie dei peroi oo duque cide od cie?”,

 Archivio italiano per le malattie mentali e nervose, miá.1869, “Docueti per tori de eteorooi ppic-t edici e pichitri”, Archivio italiano per lemalattie mentali e nervose.

Page 242: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 242/271

bIblIOgRaÍa

257

1869, “su pietzioe e ’erpetio e’ucizioe

ete”, miá., “apopei e roieto de cerveo, euito dei epiettic ed etoi iterucori e otto-periotei”, Rivista Clinica, booi.

, Klinische Beitraege zur Psychiatrie, Psykikalische, Statisti-chen Studien, O. Weid, leipzi, 283 pp.

, “Co di eoidroi pritic oervt e’Opededi Vero”, Giornale italiano delle malattie veneree., “I o cotetivo per e doccie e ’ietzioe

orzt ei ieti. Vti di queti”, Archivio perle malattie nervose, miá.

, “stori di i tric”, Rivista Clinica, booi., “l circozioe de vit. lettere iooiche di mo-

echott”, trd. co precio orii, brio, miá., Studi clinici sperimentali sulle cause e terapia della pella-

 gra, v e gri, booi, v-376 pp., “Co di xidio pritic”, e coorció co

meedi, Rendiconti Istituto Lombardo., “Diohi u per”, L’Igea, ño vii.

, Résumé d’études sur la pellagre-Relation au Congres inter-national de médecine a Florence, s. d., “sitotooi de per”, Rend. Istituto Lombar-

do, vo. ii., “l’iiee dei operi, cotdii, odti”, Letture popo-

lari, Treve, miá., “Co di croidroi”, Riv. Clin. di Bologna.

1870, “Creptur ete de crio e roieto cere-re ez iezioe copet de piche”, Rendi-conti dell’Istituto Lombardo.

Page 243: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 243/271

258

VIDa DE lOmbROsO

1870, “atoi petoic de per”, Rendiconti dell’

Istituto Lombardo., “Dioo u cur de per; dedicto i cotdi-

i Opucoo”, s. d., “strueto per ’ietzioe orzt dei pzzi”, Ren-

diconti dell’Istituto Lombardo., “luhezz ore de’ vrccio e tre o-

ie di u ico icroceo”, Rendiconti dell’IstitutoLombardo., Studi clinici sulla natura, causa e terapia della pellagra,

berrdoi, miá, 177 pp., “Diohi u cur de per”, Tip. de’artit,

Pví.

, “Terpi de per”, Rend. Ist. Lombardo, erie ii,vo. iii., “nuovo trueto per ’ietzioe rticie dei

itooi”, Rend. Ist. Lomb., “l’cido reioo ee iezioi eti de pe-

r”, Gazzetta Medica Italiana, ño xiii, ú. 21-22., “sue ttie cutee de pzzo”, Archivio italiano per

le malattie nervose., “Co di cheotire pero copicto co cep-

toi: etter pro. Ver”, Archivio italiano per lemalattie nervose.

, Rivista psichiatrica, s. d., “Riuto itico e itetico dei tudi u pe-

r”, Nuova Liguria Medica.1871, “su pzzi criie i Iti e 68, 69, 70”, Ri-

vista Discipline Carcerarie.

Page 244: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 244/271

bIblIOgRaÍa

259

1871, “su uhezz ore de’vrccio i u

ico”, Rendiconti dell’Istituto Lombardo, miá., “Circovouzioe cerere opruerri di uoicid e tirico”,  Archivio italiano delle malattienervose, miá.

, “Oervzioi eteorooiche-pichitriche de’otrooico 1868 e ciic pichitric di Pvi”,Rivista Clinica, booi.

, “Dei pzzi criii i Iti”, Riv. Discipline Carcera-rie, Ro.

, “Dioi edico-ee di u uxoricid”, e coor-ció co screzio, Gazzetta Medica Italiana, miá.

, “Oervzioi di picooí ptooic”, Morgagni, nápoe.

, “Co di u trico circocritto i u ooico”,Rendiconti dell’Istituto Lombardo., “su’eziooi de per”, Rendiconti dell’Istituto

Lombardo, 23 de rzo., “Eperieze per o tudio e proi de per”,

Gazzetta Medica Italiana, miá., “Tio peroo. Urei cut. mieite rure”, Gior-

nale italiano delle melattie veneree e della pelle, miá., “Ripot d cue critiche u’oper: studi cii-

ci perieti ue cue e terpi de per”,Gazz. Medica Italiana, ú. 29, miá.

, Esistenza di una ossetta cerebellare mediana nel cranio diun delinquente. Rendiconti dell’Istituto Lombardo, vo. v,

c. 18., “Co di poitrichi e viuppo ore de peo iu cretioo icroceico”, societá Coopertiv dimio.

Page 245: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 245/271

260

VIDa DE lOmbROsO

1871, L’uomo bianco e l’uomo di colore, scchetto, Pdu,

225 pp., “Co di rttur de ree i u ico epiettico”,

Rendiconti dell’Istituto Lombardo., “Co di ieite ruo e erite itertizie i

peroo tioo. Eitez di u circovouzioecerere opruerri ez pecie terzio-

e pichic”, Giornale italiano delle matattie veneree,miá., “su’zioe de rueto uto”, Rendiconti del Regio

Istituto Lombardo, vo. iii, c. 14-15., “su per i sp”, Rend. Ist. Lomb., “su truioe de ue ei ci di viuoo co-

picto d ei e coo”, Gazz. Med. It., “su’poio de rueto uto”, Nuova Liguria Me-dica, Couiczioe prevetiv.

1872, “Eie ittere Hiterhuptrue schede ei-e Verrecher.”, Virchow’s Arch., berí.

, “Rivit pichitric (biiore)”, Tip. socie, miá., “miz e per i Iti”, Rivista Europea, oreci,

cícuo ii, 1 de juio., “su terpi oric otto-cute ee iezio-

i”, s. d., “Verzei e aoetti”, Riv. di Discipline carcerarie, Ro., “Ecci dei oti, ipooti cio-terroi ee

eri iteritteti. Rezioe”, Rendiconti dell’IstitutoLombardo.

, “su’itituzioe dei icoi criii i Iti”,Rendiconti dell’Istituto Lombardo.

Page 246: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 246/271

bIblIOgRaÍa

261

1872, “atropoetri di 400 deiqueti veeti”, Rendi-

conti dell’Istituto Lombardo, vo. v, c. xii.— núceode El hombre delincuente., “studi u ditriuzioe de ti i Iti”, Rendi-

conti dell’Istituto Lombardo, 6 de juio., “Crio”, Enciclopedia Medica Vallardi., “Cretiio”, Enciclopedia Medica Vallardi., “Quttro ci di icrocei”, Rendiconti dell’Ist. Lomb.,

vo. iv, c. xx; vo. v, c. 1., “Urei ed ezioi cutee”, s. d., “su rttur de ree i u ico epiettico”, s. d., Genio e ollia, 3. ed., brio, miá, 47 pp., “sue cue de per. letter poeic pro.

lu, 27 io 1872”, Giornale di dermatologia,

Tip. coopertiv., “Oervzioi di Picooi ptooic”, s. d., “De oett occipite edi i u criie”, R.

Istituto Lombardo, oviere., “atropooi”, cpítuo e Enciclopedia Medica Va-

llardi., “studi ttitici u per i Iti”, Rendiconti dell’

Istituto Lombardo, p. 72.1873, “su Teoric de’iputiitá e ezioe de

iero ritrio di erri”,  Archivio Giuridico, xxi, c.3o., Pi.

, “su ttur dei itii i rpporto ’tropooie ’iiee”, Rendiconti dell’Istituto Lombardo, erie ii,

vo.vi

, c.vi

, Tip. berrdoi, miá., “Dioi edico ei eeuite co etodo, tro-pooico periete”,  Annali Univeral di medicina,voue 223, rtei Rechiedei, miá, p. 63.

Page 247: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 247/271

262

VIDa DE lOmbROsO

1873, “su eziooi de per”, Gazzetta Med. Italia-

na, erie vi, t. vii, 1873., “studi ciici e tropoetrici u icrocei ed icretieio”, Rivista Clinica, v e gri, bo-oi, p. 57.

, “Rivit Pichitric”, Rivista di Medicina, di Chirurgiae di Terapeutica, Tip. socie, miá.

, “su’zioe toic de iz uto”, Rendiconti dell’Istituto Lombardo, erie ii, vo. vi, c. 14.

, “su’rpporti de cerveeto co oett occipiteedi”, e coorció co bizzozzero,  Archiviod’Antropologia, v. iii, oreci.

, “Ricerche u cretiio edeico i cui puti de- liuri”, Liguria Medica.

, “Idii chiiche, iooiche e terpeutiche deiz uto”, e coorció co Dupré, Rendicontidell’Istituto Lombardo.

, “Verzei ed aoetti tuditi co etodo topoo-ico”, Ro.

1874, “Cuitic edico-ee”, Rechiedei, miá, p. 63.,  Aetti e pasión dei delinquenti, eudo úceo de El

hombre delincuente, ot eíd e e Itituto lor-do, 22 pp.

, “Citi vouioe de cerveetto i u ico”, An-nali Universali di medicina, marzo.

, “Citicerchi e cerveo di u epiettico”, Annali Uni-versali di medicina.

, “Rccot di ci ttieti edici ee”, An-nali Universali di medicina.1875, “I veei de iz uto e oro ppiczioe”, L’a gri-

coltura Italiana, c. xvi-xxv, oreci, p. 48.

Page 248: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 248/271

bIblIOgRaÍa

263

1876, “su truioe de ue coprto i ieti

ii”, meori de 120 pp., preid por e Iti-tuto lordo, Morgagni, cícuo de octure, o-viere y diciere, nápoe.

, “De oett occipite edi i rpporto cooviuppo de veri”, Rivista sperimentale di reniatria emedicina legale, ño i, c. ii.

, “behdu der Eczete ud Chot vo ver-doree”, Mais-Medizinische-Centralblatt.

, Uomo Delinquente, studiato in rapporto all’antropologia,alla Medicina legale e alle discipline carcerarie, 1. ed.,Hoepi, miá, 252 pp.

, “I veei de iz e de per”, Rendiconti dell’Is-tituto Lombardo, 23 de rzo.

, “su’oizioe dei riortori dei iore”, Rivista didiscipline carcerarie, Ro., “I cerveo de’io leopodo red”, Rivista di

discipline carcerarie, vi, 8, Ro.1877, “su ttitic de per i Iti”, Eredi bott,

Ro-Turí., “sui veei de cdvere e u per”, Gazz. Medi-

ca Italiana, Pdu., “sue codizioi ecooiche-iieiche dei cotdii

de’at e medi Iti”, e Italia agricola, miá,p. 50.

, I veleni del maiz e le loro applicazioni all’Igiene ed allaTerapia, Tip. v e gri, booi, 377 pp.

, Sulla medicina legale del cadavere, bioe, Turí, 200pp.1878, “De’ifuez de’oror u ttur”,  Arch. di

Statistica, ño ii, c. iii, Ro.

Page 249: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 249/271

264

VIDa DE lOmbROsO

1878, “note di atropoetri u lucchei e gr-

”, Annali di statistica, vo. i, erie ii, Ro., “su Troreo-so”, Reció, Rivista di disciplinecarcerarie, ño viii, c. 8, Turí.

, “acui cei u’iio aerti”, e coor-ció co mei, Turí.

, “su giovi gviá oicid e uicid”, e coo-

rció co e doctor iore, Rivista di discipline carcera-rie, ño vii, c. 8., “su crio di Vot”, Rendiconti dell’Istituto Lombado,

erie ii, vo. xi, c. 7., “meoie. Poeí”, Tip. bortootti, 20 de yo., “su cui prodotti de iz uto”, Di Hue,

Etruro.

, “studio edico ee tropooico ui tuori proe-ioi dei cchii”, Movimento Medico chirurgico.

, “l cur de criie”, Movimento Medico chirurgico., “l per e provici di mtov”,  Annali di

statistica, vo. i, erie ii., L’Uomo Delinquente i rpporto ’tropooi, ’iu-

riprudez e e dicipi crcerrie, 2. ed., bocc,Turí, 740 pp., Pensiero e Meteore, Duord, miá, iii-230 pp., “su ttitic De per i Iti”, bott, Ro., “De iz i rpporto ute”, Rassegna settimanale,

oreci., “mcito e per”, Rassegna settimanale, oreci,

7 juio., “Rpporto u’oper ‘De cue réee de pe-

re’ ”, Giorn. Accad. di Torino.

Page 250: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 250/271

bIblIOgRaÍa

265

1878, “Rezioe u’oper ‘Ueer eiie Producte de e-

ute mi’ ”, Giorn. Accad. di Torino.1879, “studi u 106 crii pieotei”, e coorció comuei, Giornale dell’Accademia di Medicina di Torino.

, “studi ui ei proeioi de cchii e ui ipo-i dee Ottetotte, cei e zeú, e uo trici-o croico”, e coorció co Couet, Giornale

dell’Accademia di Medicina di Torino, p. 46., “suo tricio croico”, Giornale dell’Accademia diMedicina di Torino.

, “Prouioe coro di edici ee”, Giornale in-ternazionale di scienze metiche, ño i, e., nápoe.

, Sull’incremento del delitto in Italia e sui mezzi per arrestar-lo, bocc, Turí, 157 pp.

, “Coiderzioi u proceo Pte”, Giornale In-ternazionale delle scienze meiche, ño i, ú. 4, EricoDetke, nápoe, p. 60.

, “su Pte ripot not de pro. Turi-i”, Giornale Internazionale delle scienze meiche, ño i,c. 9.

, “l per e provici de riu”, Giornale dellaR. Accademia di Medicina di Torino., “l per i rpporto prete iuciez i-

etre”, Gior. Acc. di med. di Torino., “su cue uove ore di ttie eti”, Gior.

 Acc. di med. di Torino, 40 pp., “Cique ci di diviioe de’oo re”, e coo-

rció co adeo, Gior. Acc. di med. di Torino.1880, “I vio e deitto, e uicidio e e pzi”, Co-

ereci, Ero loecher, Turí.

Page 251: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 251/271

266

VIDa DE lOmbROsO

1880, “Dvide lzzretti”, e coorció co nocito,

 Archivio di Psichiatria in Torino, vo. i, c. 1, loecher,Turí, pp. 13 y 45., Dei preparti maidici nella cura di alcune malattie della pe-

lle, Tip. aei, miá., “l per e’Uri e riui”, Rivista Clinica, booi., La pellagra in Italia in rapporto allá pretesa insucienza

alimentare, loecher, Turí, 100 pp., “su Troreo-so”. Reció, Archivio di Psichia-

tria, Turí., “scrittur ideorc di u ooico”, e co-

orció co Toei, Archivio di Psichiatria, Turí., “sui etrtti de iz uto”, Gaceta Medica Italiana

Lombarda, 17 de juio.

, “De voro dei crcerti ee opere di oic, Co-uiczioe Coreo Iterzioe d’Iiee”, Annali Universali di medicina, 7-11 eptiere.

1881, “l uov propot di ee ui micoii crii-i”, Archivio di Psich., vo. ii, c. 2.

, “Zu trpoizioe dei ei, i u iteric”, Archiviodi Psich.

, “Dei utii tudi u per”,  Archivio di Psich., vo. ii, c. 1, p. 100.

, “sui provvedieti per per”, Sentinella Bres-ciana, p. 81.

, “l’ore ei pzzi”, coereci puicd e e vou-e de coereci cerc de or, loecher, Tu-

rí, 32 pp., “l’ore ei uicidi”, coereci puicd e evoue de coereci cerc de or, loecher,Turí, 44 pp.

Page 252: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 252/271

bIblIOgRaÍa

267

1881, “Di cue uove ore di ttie eti. Cu-

trooi e Cutroi”, Arch. di Psichiatria, i, 37, 176., “Deiquieti d’occioe”, Arch. di Psichiatria, ii, 313., “sor dei deiqueti ieti”,  Arch. di Psi-

chiatria, ii., “su’icreeto de deitto i Iti e ui ezzi per

rretro”, Rivista sperimentale.

1882, “Ieciitá ore i do dr e protitut”, Ri-vista sperimentale, vo. ii, c. 2., “su deitto e e eteore. studi critici”, Rivista Clinica,

Vrdi, miá., “su per e provici di Torio”, Giornale

 Accademia di Medicina, Tip. Cez, Turí., “l per i si”, Arch. di Psichiatria, ii, 2.

, “l per e ’ichiet rri”, Arch. di Psichiatria,iii, 3, p. 316.

, “su per”, Nuova Antologia., Genio e ollia, 4. ed., bocc, Turí, 360 pp., “su’zioe de ete e u trpoizioe dei ei

e ’iterio”, Arch. di Psichiatria, iii, 3.

, “l rezioe ve ei deiquieti e ei pzzi”, e co-orció co Couet, Arch. di Psichiatria, v, p. 1., Gasparone, loecher, Turí., “Pzzi ore e deiquete to”, Arch. di Psichiatria., “su ciio ei i, pzzi e ciechi”, Arch. di Psi-

chiatria., “sciorre ervo urit co’Iordi”,  Arch. di

Psichiatria., “Deti e ei idioti”, Arch. di Psichiatria., “Proceo spd”, Arch. di Psichiatria.

Page 253: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 253/271

268

VIDa DE lOmbROsO

1882, “Proi de per e provici di Torio”,

Giornale Acc. di medicina di Torino.1883, “su’ei ed etei dei criii e dei pzziori”, e coorció co Pteri, Giornale Acc. dimedicina di Torino.

, “sui crtteri iooici di criii e di 818 uoiiviveti i iertá”, e coorció co miio,

 Archivio di Psichiatria., “o occipite edi ee rzze ue”, Gazzettadegli Ospedaii, ú. 50, miá, 24 juio.

, “Cpcitá cric di 121 criii”, Arch. di Psichiatria., “Deitti di iidie e di ore”, co 2 .,  Arch. di

Psichiatria., “Oicidio e urto per ore pzzeco”,  Arch. di Psi-

chiatria., “l’ore oo e precoce dei pzzi”,  Arch. di Psi-

chiatria., I due tribuni, biiotec de Cpitá rc, Ro., “l ooi di doe criii”, e coorció

co mrro, Arch. di Psichiatria.

, “Rifei tediei ei criii”, e coorció comrro, Arch. di Psichiatria., “Proceo Pezer”, Arch. di Psichiatria., “l’orecchio ee troe dei eieri”,  Arch. di Psi-

chiatria.1884, “Pzzo ore e deiquiete to”,  Arch. di Psi-

chiatria., Misdea, e coorció co bichi, r. bocc,

Turí., “Pro cho e”, Arch. di Psichiatria.

Page 254: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 254/271

Page 255: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 255/271

270

VIDa DE lOmbROsO

1888, “I eti dei criii”, e coorció co Pitré,

 Arch. di Psichiatria., “l’Iti e uitá o copiut”, Arch. di Psichiatria., “I icoio criie e orz irreitie”, Arch.

di Psichiatria., “l’rte ei deiqueti”, Arch. di Psichiatria., “geio e oi di giordo bruo”, Arch. di Psichiatria., “Oicidio e uicidio”, Arch. di Psichiatria.

, “Ifuez de civitá e de’occioe u eio”, Arch. di Psichiatria.

, L’homme criminel, 2. ed., co t de Cxxix t, a-c, Prí, 580 pp.

, Troppo presto! Appunti al nuovo Codice Penale, e co-orció co bererii, erri, mi, Dri y groo,bocc, Turí.

, Palimsesti del carcere, bocc, Turí, 300 pp.1889, “studi u’ipotio e u creduitá”, e coor-

ció co Ottoehi, Giornale della R. Acc. di Medici-na, Uioe Tip. Toriee, ú. 1.

, Uomo delinquente, vo. i, Delinquente nato e pazzo mora-le, 4. ed., bocc, Turí, Lv-660 pp.

, Uomo delinquente, vo. ii, Delinquente epilettico, d’impeto, pazzo, criminaloide, co 16 t, Turí, 581 pp.

, L’homme de génie, ac, Prí, xxiv-491 pp., “Crí di Toriei ioti”, e coorció co Otto-

ehi, Gior. Accad. di medicina, Turí.1890, Pazzi ed anomali, si, s. lpi, Cittá di Cteo,

xv-360 pp.

, Il delitto politico e le rivoluzioni, e coorció colchi, rtei bocc, Turí, x-550 pp., “Rpport u Core péitetiire itercio de

sit Peterour”, s. d.

Page 256: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 256/271

bIblIOgRaÍa

271

1890, Medicina legale del cadavere, 2. ed., Pieroo, Chi-

tote e mcrei, 190 pp., Das Potitische Verbrecher, vo. ii, 250 pp., Le crime politique et les Révolutions, e coorció

co R. lchi, t. i, éix ac, Prí, xiii-293 pp., Le crime politique et les Révolutions, e coorció

co lchi, t. ii, ac, Prí, xiii-293 pp.

, Nouvelles recherches de Psychiatrie et d’Anthropologie cri-minelle, éix ac, Prí, v-180 pp., L’uomo di genio, trduzioe i ruo di md. Tekukeo-

v, s Peteruro., Trattato prolattico clinico della pellagra, r. bocc, Tu-

rí, xxi-392 pp., “or uov di oi de duio”, Giorn. dell’Acc. di

Medicina di Torino, 1802, ú. 8 y 9.1891, The man o genius, Wter scott, lodre.

, “Petite et rde cue de révoutio”,  NouvelleRevue, Prí.

, “le pio d e révote”, Nouvelle Revue, Prí., “l tétopyie de Ottetote”, Nouvelle Revue, Prí.

, “Ttto e tipo deeertivo i doe ori, crii-i e iete”, Arch. di Psichiatria., “l deizioe de deitto poitico”, e coorció

co lchi, Arch. di Psichiatria., “Ichiet u triioe de peiero”, e coo-

rció co gridi y ardu, Arch. di Psichiatria., “Eperieti u’zioe veec de iz uto e

ci e ei poi”, Arch. di Psichiatria., “Due ei evrotici eiii”, Arch. di Psichiatria., “Iticidio i pero”, Arch. di Psichiatria.

Page 257: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 257/271

272

VIDa DE lOmbROsO

1891, “aiio epiettico”, e coorció co aer-

tootti, Arch. di Psichiatria., “eritore epiettico”, Arch. di Psichiatria., “I proceo de Cv….”, e coorció co mrro,

 Arch. di Psichiatria., “l’uoo peretto”, Arch. di Psichiatria., “Educzioe ticriie”, Arch. di Psichiatria.

, “Eperieze i ii, iiezioe di coture di icro-orii de iz e ue dei peroi”,  Arch. diPsichiatria.

, “Cotoe di iicto di erro e chiruri e e pi-chitri”, Arch. di Psichiatria.

, “U utoro di sehetti”, Arch. di Psichiatria.

, “U’ppiczioe prctic de’tropooi crii-e”, Arch. di Psichiatria., “Educzioe dei criii”, Arch. di Psichiatria., L’Antropologie criminelle et ses récents progrés, ac,

Prí., “The phyiooie o archit”, The Vorth., “Die sie der Verrecher”, berí.

1892, “Criiee d’occio et criiee-ée”,  Arch. diPsichiatria.

, “Pzzo e iutore rio”, Arch. di Psichiatria., “Proceo boi”, Arch. di Psichiatria., “Pieti de crcere eiie”, Arch. di Psichiatria., “De eiite croic epice e’duto. (lepto-

eiite croic eorric)”, Arch. di Psichiatria.1893, “l ete di moechott”, Arch. di Psich., xiv, 581 pp.

, “le corrupteur ctue”, Nouvelle Revue, Prí.

Page 258: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 258/271

bIblIOgRaÍa

273

1893, “Pychooie de Wirte”, Du Zukunt, berí.

, “sui receti procei crü di Ro e Prii”, ecoorció co g. errero, Arch. di Psichiatria, vo.iv, c. iii, p. 191.

, “studi perieti u coroio”, e coorció coa. mrro, Giorn. Dell’ Accad. di Medicina di Torino.

, Le piú recenti scoperte ed applicazioni della Psichiatria ed

 Antropologia criminale, bocc, Turí,vii

-435 pp., “le pihe d’Iti”, coereci, Tip. Cdeero,Turí.

, La donna delinquente, la prostituta e la donna normale, ecoorció co g. errero, Roux, Turí, xi-640 pp.

, “I eio e i teto e do”,  Nuova Rassegna,Ro.

1894, Entartung und Genie, Wid’, leipzi., L’antisemitismo e le scienze moderne, Roux, Turí, 150

pp., Gli anarchici, r. bocc, 95 pp., L’uomo di genio, 6. ed., r. bocc, 739 pp., Der Antisemitismus und die Juden, Wid’ Ver,

leipzi, vi-114 pp., Das Weib als Verbrecherin und Prostitute, e coor-ció co g. errero, trd. Kure, Vertt udDrückerei, Huro.

,  Neue Fortschritte in den Verbrecherstudien, Wiheriedrich, leipzi.

, “I deitto e i eio ei ii”, La Piccola Antolo- gia, Ro.

, “stti icoci e uii de ete u”, NuovaRassegna, Ro.

Page 259: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 259/271

274

VIDa DE lOmbROsO

1894, “leu e szecheuyi”, Magyar Szalon, budpet.

1895, Graologia, Urico Hoepi, miá, vi-240 pp., L’homme criminel, 3. ed., vo. i, . ac, Prí., L’homme criminel, vo. ii, Criie é-ou or-Epi-

eptique-Criie d’occio-Pr pio, éix a-c, Prí, 580 pp.

, Die Anarchisten, trd. eá de Kure, Verlangas-talt und Drückerei, Huro.

, “l ru de cretio e ’oi dei cuoio cpeuto”,Int. Med. Phot Monatschrit, 95, leipzi.

, The emale oender”, e coorció co g. errero,iher Uwi, lodre.

, La donna criminale e prostituta, trd. e poco, Coh,Vrovi.

, “The Crii athropooie ppied to Pedoy”,The Monist, Chico.

1896, Les anarchistes, Eret erie, Prí, xx-258 pp., La unzione sociale del delitto, Reo sdro, Pero,

31 pp., L’uomo delinquente, 5. ed., vo. i, r. bocc, Turí,

xxxv-650 pp., L’uomo delinquente, vo. ii, r. bocc, 576 pp., “Hitoire de prore de ’athropooie et sociooie

criiee pedt e ée 1895-1896”, Comptes-Rendus au IVe Congrés International de authon-CrémGenéve.

, “le triteet du criie d’occio et du criie-é eo e exe, e áe et e type”, Comptes-Rendus au IVe Congrés International de authon-CrémGenéve.

Page 260: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 260/271

bIblIOgRaÍa

275

1896, “The oriie o tttooi”, Pop. Sc. Month., nuev

York, ri., “I cerveo de rite Tiurzio”,  Nuova Antologia,vo. Lxvi, erie iv, Ro, 16 diciere.

, Il caso Amerling , e coorció co giuriti, Treve,miá,

, La race dans l’étiologie du crime. L’Humanité nouvelle,

Prí., Religion und Verbrechen, Zukut, berí., Neue Entdeckungen Zum Wahnsinn, Leopardis, Tassos,

und Byrons, s. d., “Eie geechtvo Creti”, Deutsch Revue, berí.

1897, “Cotriuto ’atropooi dei Dik”, e co-orció co e proeor Crrr,  Atti della Societá

romana di Antr., vo. iv, c. ii, p. 24., “Crii athropooy”, Twenty Century Practice o 

Medicine, vo. xii, nuev York, p. 372-433., L’uomo delinquente, vo. iii, r. bocc, Turí, co t,

677 pp., “Eie Zo eo e ouvee théorie ur e gé-

ie”, Semaine Médicale, 13 de eero., Genio e degenerazione (nuovi tudi e uove ttie),Reo sdro, Pero, v-318 pp.

, “l deiquez e rivouzioe rcee”, coere-ci e Vita Italiana durante la Rivoluzione Francese,Treve, miá.

, “atviu ud Etwicku”, Deutsche Revue, stutt-rt, oto.

1898, In Calabria (1862-1867), nicoó giott, Ct-i, viii-166 pp.

Page 261: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 261/271

276

VIDa DE lOmbROsO

1898, “Perché u rde Veezi”,  Nuova Antologia, vo.

78, erie iv, Ro, 1 de diciere., “I precurori de’atropooi criie”,  Arch. diPsichiatria.

, “siuzioe di pzzi”, Arch. di Psichiatria., “Hoicide ux Ett-Ui”, North-American Review,

 nuev York., “Die Epiepie npoeo”, Deutsch Revue, stuttrt,

eero., “Corrétio de ore”, Revue scientique., “I iitrio e Dreyu”, Nación, bueo aire., “le cue de’rchi”, Nación, bueo aire., “lucchei et ’rchie”, Revue des Revues., “mr. Pce e ’oicidio ee doe”, The World, nue-

v York., “l diterité chez ee criiee”, Revue desRevues russe, s Peteruro.

, “le oriii di Veezi”, The Forum, nuev York., “l pzzi di Poe, byro, Roetti, Ho, aeri,

etc.”, Deutsche Revue, stuttrt., “Die lehre vo der Per”, trd. de H. Kure co

precio, Ocr Coez, berí, xvi-221 pp., “Rereive pheoee i Evoutio”, The Monist,

Chico., “architic crie d their cue”, Indipendent,

 nuev York., “I eoeo Cripi”, Germinal, Turí.

, “sue erite i rpporto Codice pe”, Recióde I Coreo de medici le, Turí., “le rce et e iieu it”, Revue scientique.

1899, L’antisémitisme, gird et briére, Prí, xxi-166 pp.

Page 262: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 262/271

bIblIOgRaÍa

277

1899, “l’tvio e ee di coverez dei ori

ee rzze e e pecie”, Rivisti di scienze biologiche,ú. 40, vo. i, Coo., “a epideie o Kie i aeric”, The Pall Mall

Magazine, lodre, oto., “I deiquete e i pzzo e tetro odero”, Nuova Antologia, 16 de erero.

, “Ori e eti ui cquiiti”, Rivista di scienze bio-logiche, Coo., Luccheni e l’antropologia criminale, r. bocc, Turí., Le crime, causes et remedes, scheicher et C., Prí, 527

pp., co t., Kercher Palimpsesten, trd. Kure, Vertt, H-

uro.

, “l’ereditá dei crtteri cquiiti”, Rivista Biologica, Coo., “archici-orchici co doppi peroitá”,  Ar-

chivio di Psichiatria., “Ci di erieti ed iii per eccei epiettici ed

cooitici”, Archivio di Psichiatria., “U eiuriioe di criie-to”, e coor-

ció co av, Archivio di Psichiatria., “or d’iterio chie co itoi tetici”, ecoorció co Rocoroi, Archivio di Psichiatria.

, “lo hero mchi y atrop. crii”, Cri-minología moderna, bueo aire.

, “Crctere péciux de queque dééérecece”, Re-ció eíd e e Coreo médico de mocú.

, “I reicidi”, Die Woche, berí., “U rchico prdoo”,  Appleton Popular Science

Monthly, nuev York.

Page 263: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 263/271

278

VIDa DE lOmbROsO

1899, “I doori de’iteiez”, e coorció co Po-

loroo, Nación, bueo aire., “le oriii ed I vti de iertá”, Nación, bueoaire.

, “I oeto eo de’Iti”, The Indipendent, nuevYork.

, “l’oicidio i stti Uiti”,  North. Amer. Review,

 nuev York.1900, “Ci di preoizioe”, Archivio di Psichiatria, Turí., “le peie de ee”, Archivio di Psichiatria, Turí., “le proré de Pychitrie”, Retio du Core

de mocou., “Ifuece du iieu et coverece de ore”, Re-

tio du Core de mocou.

, “l puertá e eio”, Nuova Antologia, Ro., “l’oriie de puo”, Archivio di Psichiatria., “le ozioi de’atropooi criie ei petori

tichi”, Archivio di Psichiatria., “U o kiro”, Archivio di Psichiatria., “Deieto per vedett proic”,  Archivio

di Psichiatria., “I pericoo io”, Nuova Antologia., “I deitto co icico”, Nuova Antologia., “Perche vicoo i boeri”, Nuova Antologia., “breci”, Forum, nuev York., “l poizi i Iti”, L’Adriatico., “I ite crcerrio i Iti”, Archivio di Psich., Lezioni di medicina legale, 2. ed., r. bocc, Turí, 573 pp., “l oie et e éie chez Chritophe Coo”, Revue

de Psychologie, Prí.

Page 264: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 264/271

bIblIOgRaÍa

279

1900, “le coquéte récete de Pychitrie”, Comptes-

Rendus du Congres d’Anthropol., “Perche i rdi criii o preeto i tipo”,

 Archivio., “acor dei crtteri cquiiti”, Rivista di scienze biolo-

 giche, ú. 3, vo. ii, Coo.1901, Nuovi studi sul genio (da Colombo a Manzoni), Reo

sdro, xxi-266 pp., “l puerté chez e hoe de éie”, Revue de Psychiat., “I deitto e ecoo xix”, Nación., “le rchite ux Ett-Ui”, Indipendent, nuev

York., “le triteet de criie”, Revue Scientique.

, “su cortezz de’uce ei epiettici, ei criiied idioti”, Archivio di Psichiat, vo. xxii, . iv-v, Turí.,  Nouvelles recherches d’antropologie criminelle, 4. ed.,

ac, Prí., “le piehe teri ed i ochi vetiori de occ”,

 Archivio di Psichiatria., “eoei ediici i u c di Torio”, Archivio

di Psichiatria, pp. 101, 440., “I pericoo ero i rci”, Nuova Antologia, Ro., “le cchie picooiche”, La Lettura, miá., “nuove oreti etetiche”, Nación., “ati itiio dei Itii”, Nuova Antologia., “Ditrzioe e oi dei eii”, Rivista d’Italia., “Der setord der Verecher ieodere i Ze-

e”, Der Tag ., ú. 397.1902, “giueppe muoio”, Arch. di Psic., vo. xxiii, p. 1.

Page 265: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 265/271

280

VIDa DE lOmbROsO

1902, “Erico bor detto i rtetore”,  Arch. di Psic.,

vo. xxiii, p. 121., “l uov ee u per e rez. bdoi”, Arch. di Psic., vo. xxiii, p. 449.

, “l critic uov cuo i geri”,  Arch. diPsic., vo. xxiii, p. 592.

, El delito. Sus causas y remedios, lirerí de Victorio

suárez, mdrid,vi

-650 pp., Die Ursachen und Bekaempung des Verbrechens, Ver-müheler, Ver, berí.

, Nuovi studi sul genio, vo. ii, Origine e natura dei genii,Reo sdro, Pero,

, Delitti vecchi e delitti nuovi, rtei bocc, Turí, iv-335 pp., “midrii vootri ed epiei i uoo eie”, e

coorció co audeio,  Archivio di Psichiatria,Turí.

, “Iocez di rvii iputzioe diotrt d’-tropooi criie”, e coorció co boe-i, Archivio di Psichiat., c. vi, vo. xxiii.

1903, La donna delinquente, la prostituta e la donna normale,

e coorció co guieo errero, rt. bocc,Turí., “l picooi di u uxoricid tride”, Archivio di Psi-

chiatria, vo. xxiv, c. i-ii., “su veri ipertroco e u oett occipite e-

di ei ori, ieti e deiqueti”, Archivio diPsichiatria, vo. xxiv, c. i-ii.

, “Rzze e criiitá i Iti”,  Archivio di Psichiatria,vo. xxiv, c. i-ii.

, “l picooi dei iirdri”, Neue Freie Presse.

Page 266: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 266/271

bIblIOgRaÍa

281

1903, “l picooi criie ecodo mechie e e ri-

ore peitezirie”, Revue des Revues., “l iertá codizioe e itrtur i Iti”, La

Scuola Positiva.1904, Il momento attuale in Italia, C Editrice moder,

miá, 273 pp., “notre equete ur triio de peée”, An-

nale des sciences psichiques, ú. 5, Prí., “se e per”,  Archivio di Psichiatria, vo. xv, c.i-ii, Turí.

, “le deeerzioi dee ditie”, New-York-World., “I perdoo dei criii”, Neue Freie Presse., “I cirteio edico”, Berl. Tageblatt.

, “l picooi di suy”, Neue Freie Presse., “Ifuez de iertá e de rzz u eio”,  NeueFreie Presse.

, “l deeerzioe dee ditie”, New-York-World., “l picooi dei iirdri”, Neue Freie Presse., “Rpi di u teete dipoe”,  Arch. di Psichia-

tria, neuropatologia, vo. iv., “ldr pzz ore”, Arch. di Psichiatria, neuropatolo-

 gia, vo. iv.1905, La perizia psichiatrico-legale coi metodi per eseguirla e la

casuistica legale, r. bocc, Turí, 640 pp., Il caso Olivo, e coorció co a. g. bichi, li-

reri Editrice nzioe, miá, 271 pp., Il momento attuale, 2. ed., miá., “l’ifuece de ’aee”, Courrier Européen., “gi rchici i sp”, Neue Freie Presse, eptiere.

Page 267: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 267/271

282

VIDa DE lOmbROsO

1905, “Coe diveterá i deitto dottdoi uov

cuo”, Berliner Tageblatt., “l’rée du crie et e cot cotre e crie”, Le Journal, oto.

, “I eroici dei criii”, Varietas, eero., “l picooi dei tetioi”, La scuola positiva., “neo rceci e eo ociiti”, Avanti, yo., “l cu de eiitá ei ateiei”, Congr. di Psi-

col., Ro., “mttoide o oetrio”, Arch. di psichiatria, antro-

 pologia criminale, c. 4-5.1906, Les Problémes du jour, rio, Prí.

, “De’rchi i sp”, N. Antologia., Neue Studien über Genie, leipzi.

, “Triio de peée”, Revue des Revues, Prí., “mio htée”, Revue des Revues, Prí., “I deditti de’utooie”, N. Antologia., “l eprzioe de Chie do stto”, s. d., “l crie itiee”, Courier Européen., Crime. Causes et remedes, 2. ed., ac, Prí., “Co poio iprre de etie”, Ro.

, “le uove orie d’Iti”, Ro., “I prio po diro”, Ro., “oette occipite oyee”, La Dépéeche., “I io ueo criie”, Archivio di Psichiatria, Turí., “l’epidei pichic di npoi”, Das Leben., “lo piritio e e ue iterpretzioi”, Lettura.

, “Oeioe iteric di pteritá cu di oicidio”, Archivio di psichiatria, c. 1o. y 2o., “Picooi dei tetioi”, Archivio di psichiatria, c.

1o. y 2o.

Page 268: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 268/271

bIblIOgRaÍa

283

1906, “Du préie etre ’hooexuité et crii-

ité iée”, reció de vi Coreo de atropoo-í Crii, Archivio di psichiatria, c. 3o., La emme criminelle, e coorció co errero, 2.

ed., ac, Prí, 600 pp.1907, Genio e degenerazione, 2. ed., Reo sdro, P-

ero., Le Crime. Causes et remédes, éix ac.,  Neue Fortschritte der kriminelle Anthoropologie, trd.

 Jetch, mrhod, He, 110 pp., “Ueer die eue Etdeckue Kriiee athropo-

oie”, Nord u. Süd, berí., “Ueer die eue Etdeckue der erichtiche Psy-

chiatrie”, Nord u. Süd, berí.

, “U trutrice iutriec”,  Arch. di psichiatria, an-tropologia criminale, c. 1-2., Neue Studien über Genialitaet (Schmidt’s Jahrbücher der

 gesammten Medizin), trd. Jetch, 90 pp., “Coe cque e coe cree ’tropooi crii-

e. Ricerche e tudi di pich., europ”, vo. dedicdo proeor E. morei.

, “aoie i cri preitorici”,  Arch. di psichiatria,antropogia criminale, c. 1-2.

, “Eupi Pdio e o piritio”, La Lettura, miá., “le tttiti e ’rte idi e orec”, La Lettura,

miá., “l ortitá e oritá i Iti”, Couiczioe

tt R. accdei di medici di Torio, 22 deerero., “Richet e uerr”, Vita Internazionale., “Co poio iprre de etie”, Avanti.

Page 269: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 269/271

284

VIDa DE lOmbROsO

1907, “I deitti co’utooie”, Archivio.

, “Pce, pce!”, Avanti., “Répoe le Doue”, La depéche., “l deor de’Iti ei utii i”, Divenire

Sociale., “l picooi dei tetioi ei procei pei”, Scuo-

la Positiva., “l’Iti rier de’Europ”, Courrier européen., “Proceo Tw”, New-York-World., “l precocitá e deitto”, Mitt. Strarecht., “Ptriottio e vit oder”, Avanti., “l cit deo Tzr, ’iti i Rui”, Avanti.

1908, Genio e degenerazione. nuovi tudi e uove tte,2. ed. u., Reo sdro, Pero.

, “Ueer die Ettehuweie ud Eiert de ge-ie”, Schmidt’s Jahrbücher der gesammten Medizin, bd.CCxCiv, p. 125.

, Neue Verbrecher Studien, trd. Jetch, mrhod, He., “Perché i crii uetio rdo itezz de-

e pee”, Rivista di discipline carcerarie., “l criiité ord-éricie”, New-York-World.

, “l eicitá ei pzzi”, Neuve Wien Zeitung ., “l eicitá ei pzzi e ei eii”, Archivio di Psichiatria,

vo. xxix., “moio bord Rpid o e proi de

per”, Archivio di Psichiatria, vo. xxix., “Criptoeie”, Archivio di Psichiatria, vo. xxix.

1909, “Peieri u proceo steihei”, Archivio di Psichia-tria, vo. xxx., “l picooi dei terreotti”, e coorció co

Po loroo, Archivio di Psichiatria, vo. xxx.

Page 270: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 270/271

bIblIOgRaÍa

285

1909, “I vetito de’uoo preitorico”, Archivio di Psichia-

tria, vo. xxx., “nuove ore di deitti”, Archivio di Psichiatria, vo. xxx., “I deitti e evroi di grete beyer”, Archivio di Psi-

chiatria, vo. xxx., “acooio di stto, e coorció co atoii,

 Archivio di Psichiatria, vo. xxx., “le cue dee criiitá puoe”, Archivio di Psi-

chiatria, vo. xxx., Ricerche sui enomeni ipnotici e spiritici, Uioe Tip., Tu-

rí, 320 pp., co 57 . y 2 t.1911, “avveture di u perooo”, Arch. di Psichiatria.

, La donna delinquente e la prostituta, ed. rev. y u. poru hij, bocc, Turí.

1912, L’uomo alienato raccoto dalla glia Gina, bocc, Turí.1913, The Crime-Causes and Remedies, litte brow dCop., boto.

1914, The spiritism, litte brow d Cop., boto.

Page 271: Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

7/28/2019 Gina Lombroso-Ferrero- La Vida de Lombroso100

http://slidepdf.com/reader/full/gina-lombroso-ferrero-la-vida-de-lombroso100 271/271