UBND T NH BÀ R A Ỉ ỊTR NG CAO Đ NG NGH BR-VTƯỜ Ẳ Ề

GIÁO TRÌNH GÁ LẮP KẾT CẤU HÀN

Khoa C KhíơB môn Hànộ

Ks Hàn. Trần Ngọc Thủy

Sách được dùng cho hệ Cao đẳng nghề và Trung cấp nghề Hàn, sử dụng nội bộ

MAÕ SOÁ MOÂ ÑUN: MÑ14

CHƯƠNG TRÌNH MÔ-ĐUNKYÕ THUAÄT GAÙ LAÉP ÑÒNH VÒ KEÁT CAÁU HAØN

Thời gian Mô đun: 60 h; ( Lý thuyết: 15 h, Thực hành: 40 h KT : 5 h)I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN:

- Vị trí: + Mô đun này được bố trí sau khi học xong hoặc học song song với các môn học MH07 - MH12 và MĐ13.- Tính chất của môđun: + Là mô đun chuyên ngành bắt buộc.

II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN: - Làm chủ được các phương pháp và kỹ thuật trong việc gá các kết cấu hàn tấm phẳng,

kết cấu dầm dàn, ống. - Đấu nối và vận hành máy hàn thành thạo, đúng quy trình. - Gây được hồ quang và duy trì ổn định hồ quang. - Gá lắp được các loại kết cấu hàn đúng yêu cầu kỹ thuật. - Hàn được vết hàn đính ngấu đều và đúng kích thước.

- Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh công nghiệp.- Rèn luyện tính cẩn thận, tỉ mỷ, chính xác, trung thực của sinh viên.

1

SốTT

Tên các bài trong mô đun Thời gianTổng

sốLý

thuyếtThực hành

Kiểm tra*

1 Đấu nối và vận hành máy hàn. 8 1 72 Gây hồ quang và duy trì hồ

quang.24 11 12 1

3Gá lắp và hàn đính định vị các chi tiết hàn tấm vị trí 1F, 2F, 3F, 4F.

8 1 6 1

4Gá lắp và hàn đính định vị các chi tiết hàn tấm vị trí 1G, 2G, 3G, 4G.

8 1 6 1

5Gá lắp và hàn đính định vị các chi tiết hàn ống vị trí 1G, 2G, 5G, 6G, 6GR.

8 1 6 1

6 Kiểm tra kết thúc Mô đun 4 4Cộng 60 15 37 8

2

Bµi 1: ĐẤU NỐI VËn hµnh m¸y hµn ®iÖn

3

1. KÕt nèi thiÕt bÞ dông cô hµn.- KÕt nèi m¸y hµn vµo nguån ®iÖn 220V hoÆc 380V tuú theo tõng lo¹i m¸y- KÕt nèi c¸p hµn vµo m¸y hµn vµ k×m hµn, k×m m¸t.- KÕt nèi k×m kÑp m¸t vµo bµn hµn - KÕt nèi d©y tiÕp ®Êt cña m¸y.- XiÕt chÆt c¸c bul«ng

H×nh 2.8: S¬ ®å tr¹m thiÕt bÞ hµn hå quang tay cÇn kÕt nèi

4

2. VËn hµnh, sö dông thiÕt bÞ dông cô hµn2.1. KiÓm tra m¹ch ®iÖn ®Çu vµo:

- KiÓm tra c«ng t¸c nguån ®iÖn ë vÞ trÝ (OFF).- kiÓm tra tiÕp sóc t¹i c¸c chç nèi- KiÓm tra d©y nèi ®Êt cña m¸y

H×nh 2.9: KiÓm tra c¸c m¹ch ®iÖn ®Çu vµo m¸y

5

2.2. KiÓm tra m¹ch ®iÖn ®Çu ra.

- kiÓm tra tiÕp sóc t¹i c¸c chç nèi

- XiÕt chÆt c¸c bul«ng

- KiÓm tra tiÕp xóc cña d©y- l¾p que hµn vµo k×m hµn

* Chó ý: KiÓm tra xem tiÕp xóc cã tèt vµ ch¾c ch¾n kh«ng, ®Ó ®Ò phßng phãng ®iÖn gi÷a c¸c mèi nèi

3. §iÒu chØnh chÕ ®é hµn.

- BËt c«ng t¾c ®iÖn vµo cña m¸y hµn(ON).- BËt c«ng t¾c trªn m¸y hµn(ON).- Quay tay quay ®iÒu chØnh dßng ®iÖn trªn m¸y hµn theo v¹ch chØ trªn m¸y hµn.- Cho que hµn tiÕp xóc víi vËt hµn (måi hå quang).- Quan s¸t chØ sè dßng ®iÖn hµn trªn ampe kÕ trªn m¸y (hoÆc ®ång hå ®o ampe

kÕ).

6

- T¾t c«ng t¾c trªn m¸y (OFF).

C¨n cø vµo c¸c th«ng sè kü thuËt cña c¸c m¸y hµn mµ chóng ta ®iÒu chØnh chÕ ®é hµn cho hîp lý

4. CÆp que hµn vµ thay que hµnCÆp que hµn ph¶i ®¶m b¶o ch¾c ch¾n vµo ®óng r·nh khÝa ë m¸ kÑp cña k×m hµn,

l¾p que hμn tiÕp xóc tèt tr¸nh ®Ó phãng ®iÖn gi÷a que hμn vμ k×m hμn.Que hµn cÆp vu«ng gãc víi k×m hµn

Khi hµn hµn hÕt que hµn cßn d mét kho¶ng 30 mm c¸ch phÇn thuèc bäc c¸ch phÇn d cña lâi que hµn phÝa ®Çu th× kh«ng hµn cè hÕt mµ chóng ta cÇn thay que hµn kh¸c, v× lóc nµy phÇn ®Çu que hµn cã nhiÖt ®é nªn rÊt cao lµm ¶nh hëng ®Õn phÇn thuèc bäc nªn ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng mèi hµn. ®o¹n nµy hå quang dÔ bÞ thæi lÖch.

5. C¸c háng hãc th«ng thêng cña m¸y hµn vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc

Ngêi thî hµn cÇn ph¶i biÕt c¸ch sö lý c¸c sù cè ®Ó phèi hîp víi thî ®iÖn kÞp thêi sö lý nh»m phôc vô tèt cho s¶n xuÊt.

Sù cè Nguyªn nh©n Ph¬ng ph¸p sö lý

§ång hå ®o ampekÕ

7

M¸y biÕn thÕ cña m¸y hµn qu¸ nãng

- Qu¸ t¶i- Cuén d©y biÕn thÕ bÞ chËp m¹ch

- Gi¶m bít dßng ®iÖn hµn- Cho söa ch÷a l¹i.

Chç nè d©y cña d©y dÉn qu¸ nãng

VÝt chç nèi d©y h¬i láng VÆn chÆn l¹i vÝt

Trong qu¸ tr×nh hµn dßng ®iÖn khi lín khi nhá

- vËt hµn víi c¸p ®iÖn tiÕp xóc kh«ng tèt.- PhÇn ®éng cña bé phËn ®iÒu chØnh dßng ®iÖn bÞ di ®éng theo sù chÊn ®éng cña m¸y

- Cho vËt hµn víi c¸p ®iÖn tiÕp xóc chÆt chÏ víi nhau.- T×m ph¬ng ph¸p h¹n chÕ sù di ®éng cña phÇn ®éng bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn.

Khi hµn lâi thÐp di ®éng ph¸t ra tiÕng kªu lín

- Cã thÓ lµ vÝt h·m hoÆc lß xo cña lâi s¾t qu¸ láng c¬ cÊu di ®éng cña phÇn ®éng cña lâi s¾t bÞ mµi mßn.- Cuén d©y s¬ cÊp hoÆc thø cÊp bÞ chËp m¹ch.

- VÆn chÆt vÝt, ®iÒu chØnh søc kÐo cña lß xo, kiÓm tra söa ch÷a c¬ cÊu di ®éng.

- Cho söa ch÷a l¹i.

6. B¶o dìng m¸y hµn. Trong qu¸ tr×nh sö dông vµ b¶o qu¶n hîp lý th× cã thÓ kÐo dµi ®îc thêi gian sö dông

cña m¸y, tÝnh n¨ng c«ng t¸c æn ®Þnh, b¶o ®¶m x¶n xuÊt. Ngêi thî hµn ph¶i tu©n thñ mÊy ®iÓm sau ®©y:

a) Khi ®Æt m¸y hµn ®iÖn ph¶i ®Æt vµo n¬i th«ng giã vµ kh« r¸o, kh«ng nªn ®Ó gÇn nh÷ng chç qu¸ nãng vµ ph¶i ®Æt th©n m¸y v÷ng vµng vµ nèi d©y tiÕp ®Êt cña vá ngoµi cña m¸y ®Ó ®¶m b¶o an toµn.

b) Khi ®Êu m¸y hµn ®iÖn vµo líi ®iÖn, ®iÖn thÕ ph¶i cÇn phï hîp víi nhau.c) §iÒu chØnh dßng ®iÖn vµ thay ®æi cùc tÝnh khi kh«ng hµn.d) Kh«ng nªn sö dông dßng ®iÖn qu¸ møc quy ®Þnh cña m¸y hµn c¨n cø vµo c«ng suÊt

cña m¸y ®ã mµ sö dông.e) Thêng xuyªn ph¶i kiÓm tra ®Çu nèi cña m¸y víi c¸p ®iÖn hµn tiÕp xóc tèt, lu«n lu«n

kiÓm sù c¸ch ®iÖn cña d©y c¸p ®iÖn xem cã tèt kh«ng ®Ó ®Ò phßng bÞ chËp m¹ch víi vËt hµn.

8

f) CÇn ph¶i b¶o ®¶m m¸y hµn ®iÖn ®îc s¹ch sÏ ®Þnh kú dïng khÝ nÐn ®Ó thæi s¹ch nh÷ng bôi bÈn bªn trong.

g) Nh÷ng n¬i cã pa-li-ª trît ph¶i thêng xuyªn cho mì, ®Þnh kú thay mì.h) Khi m¸y hµn ®iÖn gÆp sù cè, ph¶i lËp tøc ng¾t nguån ®iÖn, sau ®ã b¸o cho thî ®iÖn

sña ch÷a.7. An toµn lao ®éng trong ph©n xëng

Nh÷ng nguy c¬ ®èi víi ngêi lao ®éng trong s¶n xuÊt hµn.

- BÞ ®iÖn giËt do tiÕp xóc víi mét phÇn cña m¹ch ®iÖn.

- BÞ th¬ng do nguån tia cña hå quang chiÕu vµo m¾t vµ da.

- BÞ báng do c¸c giät kim lo¹i hoÆc xØ nãng ch¶y trong qu¸ tr×nh hµn b¾n vµo.

- BÞ ngé ®éc do khÝ vµ bôi hµn.

- Ch¸y næ do thao t¸c kh«ng ®óng quy ®Þnh, hoÆc hµn trong kh«ng gian cã chøa

hoÆc gÇn c¸c chÊt dÔ ch¸y næ.

- Ho¶ ho¹n do kim lo¹i vµ xØ nãng ch¶y g©y ra.

- ChÊn th¬ng do ®Æc tÝnh c¬ häc trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ c¸c vËt nÆng tríc vµ

trong khi hµn.

7.1. Kü thuËt an toµn nh»m tr¸nh ®iÖn giËt:* Nh÷ng nguy c¬ do dßng ®iÖn g©y ra.+ Vá ngoµi cña m¸y hµn vµ cÇu dao cÇn ph¶i tiÕp ®Êt tèt tr¸nh t×nh tr¹ng hë ®iÖn

g©y nªn tai n¹n.+ TÊt c¶ nh÷ng d©y dÉn dïng ®Ó hµn ph¶i ®îc c¸ch ®iÖn tèt tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ®Ì

háng hoÆc bÞ ch¸y.+ Khi ng¾t ®ãng cÇu dao, thêng ph¶i ®eo g¨ng tay da kh« vµ ph¶i nghiªng ®Çu vÒ

mét bªn tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ háng do tia löa ®iÖn g©y nªn lóc më ®ãng cÇu dao tay cÇm k×m hµn, g¨ng tay da, quÇn ¸o lµm viÖc vµ giÇy ph¶i kh« r¸o.

+ Khi lµm viÖc ë nh÷ng n¬i Èm ít ph¶i ®i giÇy cao su hoÆc dïng nh÷ng tÊm gç kh« lãt díi ch©n.

+ Khi lµm viÖc ë trong èng trßn vµ nh÷ng vËt ®ùng kim lo¹i ph¶i ®Öm nh÷ng tÊm c¸ch ®iÖn ë díi ch©n ®Ó tr¸nh th©n thÓ tiÕp xóc víi vËt hµn.

9

+ Khi lµm viÖc ë nh÷ng n¬i thiÕu ¸nh s¸ng hoÆc ban ®ªm ph¶i trang bÞ ®ñ bãng ®iÖn.

+ NÕu thÊy cã ngêi bÞ ®iÖn giËt th× ph¶i lËp tøc ng¾t nguån ®iÖn hoÆc t¸ch ngêi bÞ ®iÖn giËt ra khái nguån ®iÖn tuyÖt ®èi kh«ng ®îc dïng tay ®Ó kÐo ngíi bÞ ®iÖn giËt.7.2. Kü thuËt an toµn nh»m tr¸nh nh÷ng ¸nh s¸ng do hå quang ph¸t ra vµ nh÷ng kim lo¹i náng b¾n ra.

+ ¸nh s¸ng hå quang hµn cã thÓ lµm báng m¾t vµ da ¸nh s¸ng nµy t¬ng tù nh ¸nh s¸ng mÆt trêi nhng m¹nh h¬n rÊt nhiÒu, ¸nh s¸ng hµn cã nh÷ng tia nh×n thÊy ®îc vµ nh÷ng tia kh«ng nh×n thÊy ®îc c¸c tia hång ngo¹i vµ cùc tÝm cã thÓ g©y báng da, tia hång ngo¹i ph¸t ra do nh÷ng vËt ph¸t ra søc nãng qu¸ tr×nh hµn vµ c¾t ph¸t ra rÊt nhiÒu tia hång ngo¹i tia hång ngo¹i ®i vµo m¾t nÕu kh«ng ®îc b¶o vÖ sÏ g©y tæn th¬ng vâng m¹c do vËy khi hµn lu«n ph¶i mang kÝnh cã ®é sÉm thÝch hîp ®Ó b¶o vÖ m¾t.

+ Xung quanh n¬i lµm viÖc ph¶i ®Ó nh÷ng tÊm che tríc khi måi hå quang, ph¶i quan s¸t bªn c¹nh ®Ó tr¸nh nh÷ng tia hå quang ¶nh hëng ®Õn søc kháe cña ngêi xung quanh.

+ Qu¸ tr×nh hµn hå quang t¹o ra rÊt nhiÒu tia cùc tÝm cã thÓ g©y báng da rÊt nhanh tia cùc tÝm cã thÓ ph¶n chiÕu trªn g¬ng, têng lµm cho nã cµng nguy hiÓm.

+ Khi hµn nh÷ng h¹t kim lo¹i b¾n tãe nh÷ng vËt hµn nãng báng ®Òu cã thÓ lµm cho thî hµn bÞ báng hoÆc x¶y ra nh÷ng vô ch¸y lín v× vËy khi hµn cÇn trang bÞ ®Çy ®ñ dông cô b¶o hé lao ®éng.

+ Xung quanh n¬i lµm viÖc kh«ng ®îc ®Ó nh÷ng chÊt dÔ ch¸y dÔ næ, lóc lµm viÖc ë trªn cao th× ph¶i ®Ó nh÷ng tÊm s¾t ë díi vËt hµn ®Ó tr¸nh kim lo¹i bÞ nãng ch¶y nhá giät xuèng lµm nh÷ng ngêi ë díi bÞ báng hoÆc g©y lªn háa ho¹n.

Bµi 2: GÂY HỒ QUANG VÀ DUY TRÌ HỒ QUANG

1. ChuÈn bÞ c¸c lo¹i dông cô, thiÕt bÞ hµn vµ ph«i hµn - Dông cô: Bóa nguéi, Mòi v¹ch, ®ôc, bóa gâ xØ, bµn ch¶i s¾t, thíc l¸, k×m cÆp ph«i,

mÆt n¹ hµn, kÝnh hµn, yªu cÇu c¸c dông cô sö dông tèt.- VËn hµnh m¸y hµn (tham kh¶o ë bµi 2):ChuÈn bÞ c¸c m¸y hµn nh: M¸y hµn xoay chiÒu (TД 500, EMC 300, Rodac353s, AW200;

AW400; AW300..) hoÆc m¸y hµn 1 chiÒu (Miler 450, M¸y 6 k×m, M¸y hµn Pana –TIG 350)- B¶o hé lao ®éng.- Ampe kÕ.

10

- Ph«i. Chän vËt liÖu lµ thÐp c¸c bon thÊp d¹ng thÐp tÊm cã chiÒu dÇy tõ 6 10 mm.Sö dông c¸c ph¬ng ph¸p c¾t thÐp tÊm: nh c¾t b»ng m¸y c¾t thuû lùc lìi th¼ng, c¾t

b»ng ngän löa khÝ , v.v.v.... ®Ó t¹o ra c¸c tÊm thÐp cã nh 1 (150 x 150 x 9)mm.Lµm s¹ch bÒ mÆt vËt hµn b»ng bµn ch¶i s¾t vµ v¹ch dÊu, t¹o r·nh theo ®êng v¹ch

dÊu.

2. TÝnh chÕ ®é hµn: ®êng kÝnh que hµn, cêng ®é dßng ®iÖn, ®iÖn thÕ hå quang, vËn tèc hµn, gãc nghiªng má hµn

* §inh nghÜa: ChÕ ®é hµn lµ tæ hîp c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh hµn ®¶m b¶o nhËn ®îc mèi hµn cã h×nh d¹ng, kÝch thíc vµ chÊt lîng yªu cÇu c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña chÕ ®é hµn lµ: ®êng kÝnh que hµn, cêng ®é dßng ®iÖn hµn, ®iÖn ¸p hµn, tèc ®é hµn vµ sè líp hµn...a. §êng kÝnh que hµn:

- §êng kÝnh que hµn quyÕt ®Þnh ®Õn nhiÒu th«ng sè kh¸c, ®êng kÝnh que hµn ®îc chän theo lo¹i mèi hµn vµ chiÒu dµy tÊm cÇn hµn

- Trong trêng hîp chung quan hÖ gi÷a ®êng kÝnh que hµn víi chiÒu dµy vËt hµn cã thÓ dïng c«ng thøc sau:

§èi víi mèi hµn gi¸p mèidq = S/2 + 1§èi víi mèi hµn gãcdq = K/2 + 1

Trong ®ã:S: lµ chiÒu dµy chi tiÕt (mm)K: c¹nh mèi hµn (mm)dq: ®êng kÝnh que hµn

dq = 3mm khi c¹nh mèi hµn K= 3mmdq = 4mm khi K = 45mmdq = 5mm khi K = 69mm- Trong thùc tÕ chiÒu dµy tÊm hoÆc c¹nh mèi hµn gãc cã thÓ lín tíi møc dïng c¸c c«ng

thøc trªn, ®êng kÝnh sÏ lín h¬n 6 (mm). Khi ®ã c¸c mèi hµn ®îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu líp víi c¸c líp ®Çu ®êng kÝnh que hµn thêng lµ 2,5 mm hoÆc 3,2 mmb. Cêng ®é dßng ®iÖn hµn:

- Cêng ®é dßng ®iÖn hµn ¶nh hëng ®Õn h×nh d¹nh, kÝch thíc vµ chÊt lîng mèi hµn còng nh n¨ng xuÊt hµn. T¨ng qu¸ møc dßng ®iÖn hµn sÏ lµm que hµn nung nãng qu¸ møc vµ gi¶m chÊt lîng vá bäc que hàn.

11

- C−êng ®é dßng ®iÖn hµn chän phô thuéc vµo vËt liÖu hµn, ®−êng kÝnh que hµn, cã thÓ tra theo sæ tay c«ng nghÖ hoÆc x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc kinh nghiÖm sau: Ih = (30 50) dq ( Ampe) Ih = ( + .d) dq (Ampe)

Trong ®ã: , lµ hÖ sè thùc nghiÖm khi hµn b»ng que hµn thÐp = 20, = 6

- NÕu vËt cã chiÒu dµy lín h¬n S > 3dq ®Ó ®¶m b¶o ngÊu ph¶i t¨ng dßng ®iÖn hµn lªn 15% nÕu vËt máng S < 1,5dq ph¶i gi¶m dßng ®iÖn xuèng 15%

- Khi hµn ë vÞ trÝ hµn b»ng cã thÓ chän dßng ®iÖn hµn t¬ng ®èi lín nhng khi hµn ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nh hµn ®øng, ngang, ngöa th× ph¶i gi¶m dßng ®iÖn hµn xuèng 10 20%c. §iÖn ¸p hµn:

§iÖn ¸p hµn phô thuéc vµo chiÒu dµi cét hå quang vµ vËt liÖu hµn

Uh = a + b.l hq (V)

Trong ®ã: a: lµ hÖ sè ®Æc trng cho sù gi¶m ®iÖn ¸p trªn que hµn vµ phô thuéc vµo vËt liÖu que hµn: a = 18 30(v) ®èi víi que hµn thÐp, vµ a = 35 38 ®èi víi ®iÖn cùc cacbon v« ®Þnh h×nh.

b: lµ hÖ sè ®Æc trng cho sù gi¶m ®iÖn ¸p trªn 1mm chiÒu dµi hå quang. Trong kh«ng khÝ , b = 2,0 2,5(v/mm)

Thêng l hq = d+2/2(mm) Khi ®ã U = 16 28 (v)3.Chän c¸ch dao ®éng que hµn3.1. C¸c chuyÓn ®éng cña que hµn

Trong qu¸ tr×nh hµn, que hµn thùc hiÖn ba chuyÓn ®éng nh h×nh vÏ sau:

12

+ ChuyÓn ®éng (1) däc theo trôc que hµn ®Ó duy tr× hå quang ch¸y æn ®Þnh.+ ChuyÓn ®éng (3) däc theo trôc mèi hµn ®Ó hµn hÕt chiÒu dµi mèi hµn.+ ChuyÓn ®éng (2) dao ®éng ngang ®Ó ®¶m b¶o bÒ réng mèi hµn.

3.2. C¸c ph¬ng ph¸p dao ®éng que hµn:

a) b) c) d)

e) f) g)

a) ChuyÓn ®éng theo ®êng th¼ng. b) ChuyÓn ®éng theo ®êng th¼ng ®i l¹ic) ChuyÓn ®éng theo h×nh r¨ng ca. d) ChuyÓn ®éng theo h×nh b¸n nguyÖte) ChuyÓn ®éng theo ®êng trßn. f) ChuyÓn ®éng theo ®êng trßn lÖchg) ChuyÓn ®éng theo h×nh tam gi¸c c©n.

* Ph¬ng ph¸p ®a que hµn theo h×nh r¨ng ca:

- Cho ®Çu que hµn chuyÓn ®éng liªn tiÕp theo h×nh r¨ng ca mµ chuyÓn ®éng vÒ h-íng tríc vµ ë hai c¹nh th× ngõng mét lóc ®Ó ®Ì phßng khuyÕt c¹nh, môc dÝch lµ khèng chÕ

(1)(2)

(3)

H×nh 3.1: C¸c chuyÓn ®éng c¬ b¶n cña que hµn khi hµn.

13

H×nh 3.2: C¸cph¬ng ph¸p dao ®éng que hµn

tÝnh lu ®éng cña kim lo¹i ch¶y vµ bÒ réng mèi hµn cÇn thiÕt, ®Ó cho mèi hµn thµnh h×nh t-¬ng ®èi tèt.

- Ph¬ng ph¸p nµy dÔ thao t¸c cho nªn trong qu¸ tr×nh hµn ®îc dïng t¬ng ®èi nhiÒu ph¹m vi øng dông thÕ cña nã lµ hµn b»ng, ngöa gi¸p mèi, ®øng gi¸p mèi* Ph¬ng ph¸p ®a que hµn h×nh b¸n nguyÖt

- §îc dïng trong s¶n xuÊt theo c¸ch nµy cho ®Çu que hµn chuyÓn ®éng sang tr¸i, ph¶i theo h×nh b¸n nguyÖt. Theo ®óng híng hµn, tèc ®é chuyÓn ®éng c¨n cø vµo vÞ trÝ, h×nh d¸ng yªu cÇu vµ cêng ®é dßng ®iÖn cña mèi hµn ®Ó quyÕt ®Þnh

Khi hµn ®êng th¼ng, que hµn cã thÓ chØ thùc hiÖn hai chuyÓn ®éng 1 vµ 3 (que hµn kh«ng cã dao ®éng ngang) hoÆc thùc hiÖn c¶ ba chuyÓn ®éng.

NÕu chØ thùc hiÖn hai chuyÓn ®éng 1 vµ 3 th× bÒ réng mèi hµn nhËn ®îc sÏ nhá b = (0,8÷1,5)dq. Khi cã chuyÓn ®éng dao ®éng ngang th× b = (3 ÷ 5)dq.

ChuyÓn ®éng (2) ®îc thùc hiÖn theo c¸c kiÓu dao déng ngang cña que hµn. VÝ dô (H×nh 3.3)

4. Hå quang hµn vµ c¸c ph¬ng ph¸p måi hå quang4.1 c¸c ph¬ng ph¸p måi hå quang

§Ó thùc hiÖn ®îc c¸c kü thuËt hµn ®êng th¼ng th× chóng ta cÇn thiÕt ph¶i hiÓu ®îc hå quang hµn vµ thùc hiÖn ®îc c¸c ph¬ng ph¸p måi hå quµn vµ duy tr× hå quµn ch¸y æn ®Þnh.

* Kh¸i niÖm vÒ hå quang hµn

60 ÷ 850zÝch z¾c

b¸n nguyÖt.

vßng trßn lÖch

H×nh 3.3: M« t¶ chuyÓn ®éng 2 cña que hµn

14

Khi ta hµn, ®Çu tiªn cho que hµn tiÕp xóc víi vËt hµn ®Ó sinh ra chËp m¹ch. Do ®iÖn trë tiÕp xóc vµ dßng ®iÖn chËp m¹ch sinh ra nhiÖt ®é cao, lµm cho ®iÓm tiÕp xóc gi÷a hai cùc ®iÖn lªn ®Õn trang th¸i nãng chảy sau ®ã nhanh chãng n©ng ngay que hµn lªn c¸ch vËt hµn mét khoảng cách nhất định, lóc nµy kh«ng khÝ gi÷a ®Çu que hµn víi vËt hµn biÕn thµnh thÓ khÝ dÉn ®iÖn, sinh ra nhiÖt ®é cao vµ ¸nh s¸ng m¹nh hiÖn tîng nµy gäi lµ hå quang.

NhiÖt ®é cao vµ ¸nh s¸ng m¹nh lµ hai ®Æc tÝnh cña hå quang ®îc øng dông nhiÒu trong c«ng nghiÖp, lîi dông søc nãng cña nã cã thÓ hµn b»ng hå quang vµ nhiÖt luyÖn, ¸nh s¸ng cña nã cã thÓ dïng ®Ó chiÕu s¸ng, nh ®Ìn pha...

Trong hå quang hµn ®iÖn mét chiÒu nhiÖt ®é ë khu vùc cùc ©m lªn ®Õn 32000C, khu vùc cùc d¬ng lªn ®Õn 34000C , nhiÖt ®é cao nhÊt cña trung t©m cét hå quang lªn ®Õn 60000C

* C¸c ph¬ng ph¸p måi hå quang. Cã 2 ph¬ng ph¸p måi hå quang.

a) Ph¬ng ph¸p måi hå quang mæ th¼ng.

H×nh 3.4: CÊu t¹o hå quang

15

Cho que hµn th¼ng gãc víi vËt hµn c¸ch bÒ mÆt kho¶ng 510 mm sau ®ã ®a nhÑ cæ tay xuèng cho ®Çu que hµn vµ vËt hµn ch¹m nhÑ vµo nhau råi ®a nhanh que hµn lªn kho¶ng 10 mm sau khi ph¸t hiÖn ra hå quang nhanh chãng ®a cæ tay xuèng thËt b»ng vµ ®¶m b¶o mét kho¶ng c¸ch gi÷a que hµn víivËt hµn duy tr× tõ 24 mm hå quang sÏ ch¸y ®Òu.sau ®ã ®a que hµn trë vÒ gãc ®é cÇn hµn vµ b¾t ®Çu di chuyÓn

b) Ph¬ng ph¸p måi hå quang ma s¸t.

Ph¬ng ph¸p nµy gÇn gièng nh ph¬ng ph¸p ®¸nh diªm, tríc tiªn cho cæ tay quay ®i mét Ýt cho que hµn v¹ch nhÑ lªn vËt hµn råi lËp tøc n©ng que hµn lªn kho¶ng 1 0 mm lµ cã thÓ måi cho hå quang ch¸y, rèi nhanh chãng ®a cæ tay trë l¹i thËt b»ng sau khi hå quang ph¸t sinh nh©n lóc kim lo¹i cha b¾t ®Çu ch¸y nhiÒu, lËp tøc ph¶i gi÷ kho¶ng c¸ch ®Çu que hµn

H×nh 3.5: M« t¶ Ph ¬ng ph¸p måi hå quang mæ th¼ng

23

24

H×nh 3.6: Ph ¬ng ph¸p måi hå quang ma s¸t.

16

víi vïng nãng ch¶y ë ®é cao tõ 24mm míi ®¶m b¶o cho hå quang ch¸y æn ®Þnh ®îc sau ®ã míi b¾t ®Çu hµn.

* Chó ý: - §èi víi ngêi míi häc thi ph¬ng ph¸p ma s¸t dÔ ®iÒu khiÓn h¬n, nhng nÕu kh«ng v÷ng th× sÏ lµm háng bÒ mÆt vËt hµn ®Æc biÖt lµ bÒ mÆt t¬ng ®èi nhá th× kh«ng tiÖn b»ng ph¬ng ph¸p mæ th¼ng . Ph¬ng ph¸p mæ th¼ng t¬ng ®èi khã ®iÒu khiÓn thêng dÔ sinh ra hiÖn tîng hå quang t¾t hoÆc chËp m¹ch.

- NÕu thÊy hiÖn tîng que hµn dÝnh vµo vËt hµn chØ cÇn l¾c que hµn sang tr¸i, ph¶i th× cã thÓ t¸ch que hµn khái vËt hµn, nÕu lóc nµy que hµn vÉn kh«ng t¸ch ra khái vËt hµn th× lËp tøc nh¶ miÖng k×m ra ®Ó que hµn rêi khái k×m hµn, sau ®ã lÊy que hµn ra (H×nh 3.7).

4.2. Kỹ thuật hàn đường thẳng trªn tÊm ph¼ng ë vÞ trÝ hµn b»ng. Bµi tËp øng dông

H×nh thµnh c¸c ®o¹n hµn ng¾n trªn mÆt ph¼ng- VËt liÖu: + ThÐp tÊm CT3; KÝch thíc: 150x150x6

+ Que hµn HD J412; 3.2 mm.- Yªu cÇu kü thuËt:

H×nh 3.7

L¾c L¾c

Kim lo¹i c¬b¶n

L¾c L¾c

Kim lo¹i c¬b¶n

17

+ C¸c ®o¹n hµn th¼ng ®Òu+ Mèi hµn Ýt khuyÕt tËn+ §¶m b¶o kÝch thíc mèi hµn + BÒ mÆt mèi hµn ®Òu, kh«ng mÊp m«.+ §¶m b¶o an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp.

* C¸c bíc thùc hiÖna) C«ng t¸c chuÈn bÞ.

- VËn hµnh m¸y hµn (Tham kh¶o ë bµi 1)- Lµm s¹ch bÒ mÆt vËt hµn b»ng bµn tr¶i s¾t vµ v¹ch dÊu theo h×nh vÏ.- §iÒu chØnh dßng ®iÖn hµn ë møc(100 120 (A)).- §Æt vËt hµn lªn bµn hµn. (H×nh 3.8)

H×nh bµi tËp 3.1

18

b) T thÕ hµn. (H×nh 3.9)- Ngåi ngay ng¾n th¶ láng ngêi, cói nghiªng th©n trªn vÒ phÝa tríc më réng hai ch©n

b»ng vai, ®iÒu chØnh kho¶ng c¸ch tõ m¾t tíi vËt hµn trong kho¶ng tõ 300350 mm lµ hîp lý nhÊt.

- CÇm k×m hµn vµ gi÷ c¸nh tay ë vÞ trÝ ngang.

H×nh 3.8

6 150

150

10 25

10

6 150

150

10 25

10

19

c. TiÕn hµnh hµn.- L¾p que hµn vµo k×m hµn (vu«ng gãc nhau).- §a que hµn ®Õn gÇn vÞ trÝ måi hå quang c¸ch kho¶ng 5 10 (mm).- §a mÆt n¹ hµn che mÆt.- H¹ ®Çu que hµn xuèng cho tr¹m víi vËt hµn t¹i ®iÓm ®Çu ®êng hµn.- Khi hå quang h×nh thµnh nhanh trãng n©ng ®Çu que hµn lªn kho¶ng 10 (mm) vµ

nhanh trãng ®a que hµn vÒ gãc ®é hµn sau ®ã duy tr× chiÒu dµi hå quang kho¶ng 2 3 (mm) th× hå quang ch¸y æn ®Þnh vµ tiÕn hµnh di chuyÓn theo ®êng th¼ng ®· v¹ch dÊu (H×nh 3.10).

H×nh 3.9: T thÕ hµn

20

- Thùc hiÖn c¸c ®o¹n hµn cã chiÒu dµi kho¶ng 25 mm chiÒu réng kho¶ng 6 mm chiÒu cao phÇn ®¾p cña mèi hµn kho¶ng 1.5 2.5 (mm) .

* Khi ng¾t hå quang (kÕt thóc mèi hµn): Sau khi hµn xong ®o¹n hµn chóng ta muèn ng¾t hå quang

H×nh 3.12: KÕt thóc hå quang

21

- Khi ®Õn ®iÓm cuèi cña mèi hµn chóng ta rót ng¾n chiÒu dµi hå quang vµ dõng l¹i mét chót ®Ó ®¶m b¶o ®iÒn ®Çy chç kÕt thóc vµ ng¾t nhanh.

d. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra mèi hµn.(H×nh 3.13)- Sau khi hµn xong mét que hµn. - lµm s¹ch xØ vµ kim lo¹i b¾n tãe b»ng bóa gâ xØ vµ ®ôc nguéi.- §¸nh s¹ch bÒ mÆt b»ng bµn tr¶i s¾t.- KiÓm tra chiÒu réng vµ chiÒu cao mèi hµn.- KiÓm tra c¸c khuyÕt tËt

5. C¸c khuyÕt tËt cña mèi hµn thêng gÆp.C¸c khuyÕt tËt thêng gÆp nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

D¹ng khuyÕt tËt

H×nh vÏ minh häa Nguyªn nh©n C¸ch kh¸c phôc

1. Mèi hµn ch¸y c¹nh

- Cêng ®é dßng ®iÖn hµn lín

- ChiÒu dµi hå quang dµi.

- Gi¶m Ih cho phï hîp

- Duy tr× chiÒu dµI hå quang g¾n

2. Mèi hµn cha th¼ng, bÒ mÆt kh«ng ®Òu

- Tèc ®é di chuyÓn que hµn kh«ng ®Òu

- §iÒu chØnh tèc ®é hµn cho ®Òu

H×nh 3.13

22

3. Mèi hµn kh«ng ngÊu, lÉn xØ

- Cêng ®é dßng ®iÖn hµn nhá

- VËn tèc hµn nhanh

- Lµm s¹ch vËt hµn cha tèt

- T¨ng Ih cho ®óng

- §iÒu chØnh vËn tèc hµn cho ®Òu

- Lµm s¹ch cÈn thËn vËt hµn

C¸c chó ý khi hµn * ChiÒu dµi hå quang qu¸ dµi Hµn víi chiÒu dµi hå quang qu¸ dµi sÏ sinh ra mèi hµn th«, tiÕng næ kh«ng ®Òu. Thêng

b¾n toÐ hå quang vµ kim lo¹i ra ngoµi. Mèi hµn bÞ b¾n toÐ qu¸ møc, bÒ mÆt mèi hµn kh«ng ®Òu vµ ®êng hµn lín. Víi dßng ®iÖn lín cã thÓ cã hiÖn tîng khuyÕt ch©n mèi hµn vµ chÞu ¶nh hëng cña sù thæi lÖch hå quang (H×nh 3.31).

* ChiÒu dµi hå quang qu¸ ng¾n

23

H×nh 3.31

Hµn víi chiÒu dµi hå quang ng¾n sÏ cho tiÕng næ ªm dÞu vµ ®Òu, nhng ®êng hµn sÏ bÞ nhá vµ cao. NÕu kÕt hîp víi tèc ®é di chuyÓn chËm cã thÓ dÉn tíi mèi hµn bÞ chång lÊp (H×nh

3.32).

* Tèc ®é dÞch chuyÓn qu¸ chËm Cho kÕt qu¶ ®êng hµn qu¸ to, thêi gian bÞ phung phÝ vµ l¾ng ®äng. Kim lo¹i ®îc

®iÒn ®Çy qu¸ nhiÒu, ngoµi ra cßn sinh ra sù biÕn d¹ng mÉu hµn (H×nh 3.33).

* Tèc ®é dÞch chuyÓn qu¸ nhanh Tèc ®é di chuyÓn qu¸ nhanh sÏ cho ®êng hµn qu¸ hÑp,

mèi hµn kh«ng cã ®é ngÊu tèt, kim lo¹i hµn b¸m trªn bÒ mÆt cña vËt hµn (H×nh 3.34).

6. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt lîng mèi hµnPh¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt lîng liªn kÕt hµn lµ x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c ®iÒu

kiÖn lµm viÖc cña liªn kÕt hµn, cô thÓ x¸c ®Þnh c¸c tÝnh chÊt c¬ häc, ho¸ häc, kim lo¹i häc vµ x¸c ®Þnh c¸c khuyÕt tËt

H×nh 3.32

H×nh 3.33

24

H×nh 3.34

Ngoµi ra viÖc kiÓm tra chÊt lîng mèi hµn cßn ®îc dïng ®Ó ph©n lo¹i c¸c quy tr×nh hµn vµ tr×nh ®é tay nghÒ thî hµn.

Chän ph¬ng ph¸p kiÓm tra b»ng m¾t thêng§©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc sö dông th«ng dông ®Ó kiÓm tra toµn bé qu¸ tr×nh hµn, cô

thÓ lµ kiÓm tra tríc khi hµn, trong khi vµ sau khi hµn.Ph¬ng ph¸p nµy dÔ thùc hiÖn, cã thÓ gióp tr¸nh ®îc c¸c khuyÕt tËt hoÆc ph¸t hiÖn

sím c¸c khuyÕt tËt trong khi hµn.KiÓm tra tríc khi hµn

- KiÓm tra b¶n vÏ, c¸c tiªu chuÈn ®Æt ra cho liªn kÕt hµn- KiÓm tra chøng chØ vËt liÖu ®îc sö dông cã ®ñ vµ phï hîp víi yªu cÇu kh«ng- KiÓm tra gia c«ng g¸ l¾p, khe hë vµ mÐp v¸t cã ®óng víi thiÕt kÕ kh«ng- KiÓm tra ®é s¹ch cña liªn kÕt hµn

KiÓm tra trong khi hµn- KiÓm tra c¸c th«ng sè cña quy tr×nh hµn.- Lo¹i vËt liÖu hµn tiªu hao.- NhiÖt ®é nung nãng tríc khi hµn (nÕu ®îc yªu cÇu)- VÞ trÝ hµn vµ chÊt lîng bÒ mÆt vËt hµn- Tr×nh tù hµn- Sö lý c¸c mèi hµn ®Ýnh vµ vÖ sinh gi÷a c¸c líp hµn.- KÝch thíc liªn kÕt hµn- NhiÖt ®é vµ thêi gian sö lý nhiÖt sau khi hµn.

KiÓm tra sau khi hµn- Lµm s¹ch bÒ mÆt liªn kÕt hµn (bÒ mÆt mèi hµn vµ vïng kim lo¹i c¬ b¶n)- Quan s¸t kü b»ng m¾t thêng hoÆc b»ng kÝnh lóp- KiÓm tra kÝch thíc cña mèi hµn so víi b¶n vÏ thiÕt kÕ.

7. An toµn lao ®éng vµ vÖ sinh ph©n xëng. - Trang bÞ ®Çy ®ñ b¶o hé lao ®éng tríc khi vµo lµm viÖc- Bè trÝ s¾p xÕp n¬i lµm viÖc, gän gµng ng¨n l¾p vµ khoa häc- KÕt thóc ca thùc tËp vÖ sinh trang thiÕt bÞ, thu dän dông cô tríc khi rêi khái xëng

25

Bµi 3: GÁ LẮP ĐỊNH VỊ CHI TIẾT HÀNTHÉP TẤM : 1G , 2G , 3G , 4G .

Kyõ thuaät haøn ñính.ViÖc hµn ®Ýnh trong khi l¾p ghÐp cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng cña

mèi hµn, nÕu hµn ®Ýnh qu¸ dµi hoÆc qu¸ cao sÏ lµm cho mèi hµn kh«ng ngÊu khi hµn , vËt mèi hµn låi lâm kh«ng ®Òu. NÕu mèi ®Ýnh qu¸ nhá hoÆc kho¶ng c¸ch qu¸ dµi trong qu¸ tr×nh hµn sÏ bÞ nøt do øng suÊt hµn g©y lªn. Do ®ã khi hµn ®Ýnh cÇn chó ý mÊy yªu cÇu sau ®©y: ChiÒu dµi cña mèi ®Ýnh b»ng 3 4 lÇn chiÒu dÇy vËt hµn nhng kh«ng

®îc lín qu¸ 30 ( mm ). Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c mèi ®Ýnhb»ng 40 50 lÇn bÒ dÇy vËt hµn nhng

kh«ng ®îc qu¸ 300 ( mm ). BÒ dÇy cña mèi ®Ýnh b»ng 0,5 0,7 chiÒu dÇy vËt hµn khi ®Ýnh.

Kh«ng ®Ýnh ë phÇn ®Çu cña mèi hµn mµ ®Ýnh c¸ch ®Çu mèi hµn mét kho¶ng 20 ( mm ). ViÖc thùc hiÖn c¸c mèi ®Ýnh sao cho nguån nhiÖt ph©n bè ®Òu.

. Caùch boá trí moái haøn ñính:

Khoâng neân haøn ñính taïi nhöõng cho sau ñaây cuûa lieân keát haøn : caùc choå chuyeån tieáp ñoät ngoät cuûa tieát dieän, chỗ coù goùc nhoïn, treân voøng troøn nhoû coù baùn kính nhoû taäp trung öùng suaát. Cuõng khoâng neân haøn ñính gaàn loã, meùp chi tieát ( Khoaûng caùch toái thieåu la 10mm).

Khi haøn ñính töø phaûi phía cuûa taám thì neân boá trí so le caùc moái haøn ñính . Vôùi caùc chi tieát daøy 8mm thì cũng khoâng neân haøn ñính khi haøn hoà quang tay vì khi noái sẽ hình thaønh caùc chuyeån vò cuûa chi tieát , caùc moái haøn ñính se ngaên caûn chuyeån ñoäng coù theå gaây nöùt.Trình töï ñaët caùc moái haøn ñính.

26

Nguyeân taéc laø phaûi laøm cho ñoä bieán daïng cuûa chi tieát laø nhoû nhaát . Vôùi caùc lieân keát giaùp moái coù chieàu daøi lôùn , caùc moái haøn ñính thöù nhaát ñöôïc ñaët ôû hai ñaàu , sau ñoù ôû giöõa, moái haøn ñính coøn laïi ñöôïc ñaët giöõa chuùng.

Caùc lieân keát chöõ T daøi ñöôïc haøn ñính tröôùc heát taïi chính giöõa. Moái haøn ñính tieáp theo ñöôïc ñaët giöõa moái haøn ñính thöù nhaát vaø moät ñaàu cuûa lieân keát . Moái haøn ñính thöù 3 ñöôïc ñaët ñoái xöùng vôùi moái haøn ñính thöù 2, …

Kyõ thuaät haøn ñính.Cöôøng ñoä doøng haøn ñính neân choïn 20 – 30% lôùn hôn so vôùi doøng

haøn bình thöôøng cho ñöôøng kính que haøn ñoù.Que haøn duøng cho haøn ñính neân choïn loaïi coù thuoác boïc daøy, coù

ñöôøng kính nhoû hôn khi haøn noái . Hoà quang ñöôïc giöõ ngaên ( Toái ña baèng ñöôøng kính que haøn ) vaø lieân tuïc, xæ phaûi ñöôïc laøm saïch khoûi moái haøn ñính.

Neáu hai taám caàn haøn coù chieàu daøy khaùc nhau thì khi haøn ñính phaûi höôùng hoà quang veà phía taám daøy hôn . Neáu moái haøn ñính bò nöùt thì daët theâm moät moái khaùc beân caïnh vaø maøi boû moái nöùt ñi.1 . Caùc loaïi moái haøn vaø chuaån bò meùp haøn.

Söï chuaån bò moái haøn. Caùc kieåu ñaùy raõnh tröôùc khi haøn .Trong thöïc teá saûn xuaát , khi cheá taïo keát caáu vaø chi tieát haøn , nguïôøi ta duøng nhöõng loaïi keát caáu moái haøn nhö sau.

a) Moái haøn giaùp moái: Coù theå vaùt meùp vaø khoâng vaùt meùp , ñaëc ñieåm cuûa loaïi naøy laø

raát ñôn giaûn , tieát kieäm , deã cheá taïo vaø laø loaïi duøng phổ bieán nhaát.

27

- Söï chuaån bò vaø kích thöôùc moái haøn giaùp moái khoâng vaùt caïnh Hình 23 vaø baûng 3

Söï chuaå bò vaø kích thöôùc moái haøn giaùp moái vaùt caïnh hình

chöõ V Hình 24 vaø baûng 4

- Söï chuaån bò vaø kích thöôùc moái haøn giaùp moái vaùt caïnh hình chöõ X Hình 25 vaø baûng 5.

b) Moái haøn gaáp meùp.

28

Duøng laøm chieàu daày vaät haøn beù, loaïi moái haøn naøy coù theå

duøng que haøn khoâng noùng chaûy hoaëc laø moû haøn khí , khoâng caàn

duøng que haøn phuï.

- Söï chuaån bò vaø kích thöôùc cuûa moái haøn gaáp meùp Hình 26 vaø baûng 6.

Bµi 4: GÁ LẮP ĐỊNH VỊ CHI TIẾT HÀNTHÉP TẤM : 1F , 2F , 3F , 4F .

1. Moái haøn goùc:

29

Coù theå vaùt meùp va økhoâng vaùt meùp . Moái haøn naøy duøng raát

roäng raõi trong khi thieát keá keát caáu môùi .

- Söï chuaån bò vaø kích thöôùc cuûa moái haøn goùc khoâng

vaùt caïnh - Hình 28 vaø baûng 7 .

2. Moái haøn chöõ T.

Duøng khaù phoå bieán trong khi thieát keá. Moái haøn loaïi naøy coù

ñoä beàn cao, ñaëc bieät laø luùc chòu taûi troïng tónh neân phaàn lôùn duøng

trong keát caáu laøm vòeâc chòu uoán. Coù theå haøn moät hoaëc hai beân

tuøy tình traïng chòu löïc cuûa moái haøn.

- Söï chuaån bò vaø kích thöôùc cuûa moái haøn chöõ T khoâng vaùt caïnh- Hình 30 vaø baûng 9

30

- Söï chuaån bò vaø kích thöôùc cuûa moái haøn chöõ T vaùt moät

caïnh - Hình 31 vaø baûng 10

Bµi 3: GÁ LẮP ĐỊNH VỊ CHI TIẾT HÀNTHÉP ỐNG : 1G , 2G , 5G , 64G ,6GR

1-Các kiểu liên kết hàn khi hàn ống:Trong hàn nối ống, có các dạng liên kết sau đây:

- Hàn ống đối đầu không vát mép: với ống có chiều dày thành ống : s<4mm.

- Hàn ống đối đầu có vát mép chữ V:với ống có chiều dày thành ống s>4mm.

- Hàn ống đối đầu vát mép chữ X (Áp dụng cho ống có đường kính lớn và có chiều dày thành ống : S>24mm).

31

Hình 1-1:Các kiểu liên kết hàn ống đối đầu.

1-Đối đầu không vát mép; 2-Đối đầu vát mép chữ V;

3-Đối đầu vát mép chữ X; 4-Đối đầu vát mespchwx U.

- Hàn ống lồng (ống có đường kính lớn lồng vào ống có đường kính nhỏ).

Hình 1-2: Kiểu liên kết hàn ống lồng.

- Hàn nối ống với mặt phẳng.

32

Hình 1-3: Kiểu liên kết hàn ống vào mặt phẳng.

- Hàn ống giao nhau (hàn nút).

Hình 1-4: Kiểu liên kết hàn ống giao nhau.

2- Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ, vật liệu hàn:a) Thiết bị hàn ống:

- Thiết bị hàn điện hồ quang AC/DC.

b) Dụng cụ dùng trong hàn ống:- Búa gõ xỉ.

- Bàn chải sắt.

- Kìm kẹp phôi.

- Mỏ lết.

33

- Búa nhỏ dùng để nắn phôi.

- Mặt nạ hàn.

- Bàn hàn.

- Khối V hoăc khối U dùng để gá phôi.

- Dụng cụ đo kiểm mối hàn.

- Bảo hộ lao động: găng tay da, quần áo, mũ bảo hộ,…..

c) Vật liệu dùng trong hàn ống.- Ống thép Carbon A106 có đường kính Ф114 x 4mm.

- Que hàn thép carbon, hợp kim : E6013, Ф3,2mm và Ф2,6mm

- Khí bảo vệ : Ar, O2 , Gas hoặc C2H2

- Que hàn phụ cho hàn TIG : ER70S Ф2,4mm .

- Que hàn khí Ф1,6 mm

3- Tính toán, khai triển, chuẩn bị phôi hàn:a) Đọc bản vẽ:

Ø110

Hình 1-5:Bản vẽ phôi hàn ống giao đầu không vát mép.

B) Chuẩn bị phôi :- Cắt phôi đúng kích thước(dùng máy cắt ống tự động hoặc máy tiện).

- Làm sạch vết dầu mỡ, vết rỉ sét trên bề mặt phôi, với khoảng rộng 30mm tính từ mép hàn.

- Chuẩn bị mép hàn vuông góc với thành ống.

34

Hình 1-7:Chuẩn bị phôi hàn ống giao đầu không vát mép.

4- Gá phôi:- Mỗi học viên chuẩn bị hai phôi ống đường kính Ф114 x 4mm.

- Do chiều dày thành ống mỏng nên không cần vát mép. Dùng khối V hoặc khối U làm giá để gá phôi.

Hình 1-8: Đính phôi hàn.

- Đặt phôi lên đồ gá, đặt khe hở giữa 2 phôi khoảng 1 – 1,5mm

- Kiểm tra độ đồng tâm, độ lệch mép của 2 phôi.

- Tiến hành hàn đính 3 điểm cách đều nhau, chiều dài mối hàn đính 20-30mm

- Kiểm tra lại phôi, nếu không đạt yêu cầu thì đính lại.

5.Kỹ thuật an toàn và vệ sinh phân xưởng

35

a) Vệ sinh phân xưởng.

Sau khi kết thúc ca thực tập tất cả mọi người có nhiệm vụ Làm vệ sinh nơi làm việc, sắp xếp

lại chỗ làm việc trật tự gọn gàng. Những chi tiết mới hàn xong còn nóng đỏ hoặc còn nóng ấm thì

phải xếp lại một chỗ rồi treo bảng “Chú ý, vật đang nóng “.

Đối với các loại máy sử dụng nguồn điện cao thế thì phải ngắt nguồn điện, còn ống cao su và

mỏ cắt thì không tháo ra mà chỉ việc tách chúng ra khỏi nguồn cung cấp khí.

Phải tắt hệ thống gió cục bộ (nếu có).

Nếu ca làm việc trước phát hiện thấy những hiện tượng không an toàn hoặc một số chi tiết

nào đó của thiết bị sắp hỏng cần thay thế thì phải báo lại cho ca sau biết (ghi vào sổ trực ca) để ca

sau khắc phục kịp thời.

b) An toàn khi hàn điện hồ quang.

Để đảm bảo an toàn và sức khoẻ nhằm không ngừng nâng cao năng suất lao động, bảo đảm

hoàn thành kế hoạch sản xuất, mỗi người đều phải quán triệt và tuân theo kỹ thuật an toàn lao động.

+ Kỹ thuật an toàn nhằm tránh những ánh sáng do hồ quang phát ra và những kim loại

nóng chảy bắn ra.

Trong quá trình hàn điện, hồ quang sinh ra tia tử ngoại, tia hồng ngoại và những tia sáng

thông thường rất mạnh. Tất cả những tia sáng đó, tuy mức độ ảnh hưởng có khác nhau, nhưng đều

có hại cho sức khoẻ con người. Đồng thời những hạt kim loại bắn ra, những vật hàn nóng bỏng, đều

có thể làm cho người thợ hàn bị bỏng hoặc xẩy ra những vụ cháy lớn. Do đó trong khi thao tác, cần

có những biện pháp an toàn sau đây:

- Lúc làm việc cần phải trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ lao động: mặt nạ da cùng với kính

hàn, mũ, găng tay, giày da, quần áo bạt, v.v…

- Xung quanh nơi làm việc, không được để những chất dễ cháy hoặc dễ nổ, lúc làm việc ở

trên cao thì phải để những tấm sắt ở dưới vật hàn, để tránh khi hàn những kim loại bị nóng chảy nhỏ

giọt xuống, làm những người ở dưới bị bỏng hoặc gây nên hoả hoạn.

- Xung quanh nơi làm việc phải để những tấm che , trước khi mồi hồ quang, phải quan sát

bên cạch để tránh những tia sáng hồ quang ảnh hưởng đến sức khoẻ của những người làm việc xung

quanh.

36

+ Kỹ thuật an toàn nhằm tránh bị điện giật:

khi công nhân đang làm việc phải hết sức tránh bị điện giật , do đó trong quá trình thao tác , ta phải

có những biện pháp sau đây:

- Vỏ ngoài của máy hàn và cầu dao, cần phải tiếp đất tốt, để tránh tình trạng hở điện gây nên

tai nạn.

- Tất cả các dây dẫn dùng để hàn, phải được cách điện tốt, tránh tình trạng bị đè hỏng hoặc bị

cháy.

- Khi ngắt hoặc đóng cầu dao, thường phải đeo găng tay khô và phải nghiêng đầu về một

bên, để tránh tình trạng bị hỏng do tia lửa điện gây nên lúc mở và đóng cầu dao.

- Tay cầm của kìm hàn, găng tay da, quần áo làm việc và dày phải khô ráo.

- Khi làm việc ở những nơi ẩm ướt, phải đi dày cao su hoặc dùng tấm gỗ khô để lát ở dưới

chân.

- Khi làm việc ở trong ống tròn và những vật dựng bằng kim loại, phải đệm những tấm cách

điện ở dưới chân, để tránh thân thể tiếp xúc với vật hàn.

- Khi làm việc ở nơi thiếu ánh sáng, hoặc ban đêm phải trang bị đầy đủ bóng điện.

- Nếu thấy người bị điện giật, thì phải lập tức tắt nguồn điện hoặc tách người bị điện giật ra

khỏi nguồn điện, tuyệt đối không được dùng tay để kéo người bị điện giật.

+ Kỹ thuật an toàn phòng nổ, phòng trúng độc và những nguy hại khác.

Để tránh những tai nạn do nổ, trúng độc và các nguy hại khác gây nên, trong khi thao tác,

cần có những biện pháp an toàn như sau:

- Khi hàn và các vật chứa ( như két xăng v.v…) mà trước đây đã đựng những chất dễ cháy,

thì phải cọ rửa sạch sẽ để khô , sau mới hàn.

- Khi làm việc trong nồi hơi hoặc những thùng lớn thì qua một thời gian nhất định phải ra

ngoài để hô hấp không khí mới.

- Khi cạo và làm sạch xỉ hàn, phải đeo kính trắng thường để đề phòng xỉ hàn bắn vào mắt

gây tai nạn.

- Chỗ làm công việc hàn phải được thông gió tốt, đặc biệt là khi hàn những kim loại màu

càng phải chú ý hơn.

37

- Khi làm ở trên cao phải đeo dây an toàn và phải buộc dây cáp trên giá cố định, tuyệt đối

không được khoác vào người.

c) Kỹ thuật an toàn khi hàn và cắt bằng khí.

Kỹ thuật an toàn khi hàn và cắt hơi chủ yếu là những thiết bị, dụng cụ, nguyên liệu v.v…

Phục vụ cho quá trình hàn và cắt, như máy sinh khí axêtylen, bình ôxy đất đèn, van giảm áp, v.v…

Đối với công nhân hàn và cắt hơi không những chỉ biết sử dụng thành thạo những vật liệu

trên, mà còn phải biết các nguyên nhân gây nên những sự cố của chúng, để đảm bảo sinh mệnh của

mình trong quá trình sản suất.

+ Kỹ thuật an toàn đối với bình ôxy.

a) Bình chứa đầy ôxy phải để cách xa ngọn lửa trần ít nhất 5 mét

b) Trước khi lắp van giảm áp , phải khẽ mở van khoá để thổi hết bụi bẩn nằm trên đường dẫn

khí , việc mở van khoá phải thật nhẹ nhàng để tránh xảy ra hiện tượng cháy nổ chai ôxy do mở van

quá nhanh . Sau khi lắp van giảm áp cần phải mở van khoá thật từ từ để tránh làm hỏng màg của

van giảm áp

c) Không được để các chai ôxy gần dầu mỡ , các chất cháy và các chất dễ bắt lửa

d) Khi vận chuyển các chai ôxy phải thật nhẹ nhàng , tránh va chạm mạnh

+ Kỹ thuật an toàn đối với van giảm áp .

a) Van giảm áp của loại khí nào chỉ được phép dùng riêng cho khí ấy không được dùng lẫn

lộn.

b) Trước khi lắp van giảm áp , phải kiểm tra xem ống nhánh trên van khoá của bình ôxy có

dầu mỡ và bụi bẩn không .

c) Khi ngừng hàn hoặc cắt trong một thời gian ngắn. Phải đóng kín các van khoá trên nguồn

cung cấp khí nếu ngừng làm việc lâu ( Từ một giờ trở lên) thì trước khi đóng van khoá phải nới

lỏng vít điều chỉnh trên van giảm áp cho đến khi kim áp kế ở phần áp lực thấp chỉ số không mới

thôi.

d) Hàng tháng phải dùng nước xà phòng bôi trên các phần nối của van để kiểm tra xem van

có hở không .

38