Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
GIPUZKOAKOHITZA
BERRIA
Hamabi harrera familia espezializatu daude gaur egun Gipuzkoan, eta 30era iristea da Gipuzkoako Foru Aldundiaren helburuabBehar bereziak dituzten 50 ume bizi dira herrialdeko hainbat zentrotan b 2-3
Ongi etorrietxera
Sansebastianak Igandeaneta astelehenean festa giroan
murgilduko dira Azpeitian eta Donostian
14Elkarrizketa Charo Zapiain:«Nik momentuan prestatzen dut
bezeroak eskatzen didana»
4Ostirala
2020ko urtarrilaren 17aXI. urtea428. zenbakia
BERRIA
Miren Garate
Luisak 10 urte ditu. Atzerapenkognitiboa eta epilepsia ditu, etaikusmen mugatua. Oso maiz iza-ten ditu buruko minak, eta porta-era kontrolatzeko zailtasunakditu, bai helduekin, baita umee-kin ere. Mariak 16 urte ditu. Ez dubere familiarekin harremanikizan nahi. Oso itxia da, eta askokostatzen zaio harremanak egi-tea, baina harrera familia bat es-katzen du. Urtebete du Urkok, etamikrozefalia larria. Oraintxe, ga-rapena normala du, baina etorki-zunean garapen arazoak izateaespero da. Oso ondo aprobetxa-tzen ditu laguntzak. Ander eta Ju-lia 13 eta 10 urteko anai-arrebakdira. Elkarrekin egon nahi dute.Anderrek eskola arazo handiakditu, atzerapen akademikoa.Asko kostatzen zaio sentimen-duak adieraztea. Juliak arretaarazoak ditu, eta ikasteko zailta-sun handiak. Eguneroko gauzak,gogorarazi ezean, ahaztu egitenzaizkio. Izenak ez dira benetako-ak, baina egoerak bai. Harrera fa-milia baten zain dauden haur etanerabeak dira. Dituzten arazoakmedio, familia espezializatuakbehar dituzte; hau da, boronda-tezko familiek ez diete balio. Gauregun, 50 adingabe daude Gipuz-koan egoera horretan. Jose Mari Lezana Haurren eta
Nerabeen Babes Zerbitzuko tek-nikariaren esanetan, iraganeanhainbat babesgabetasun egoerajasan dituzte haur horiek fami-lian, hala nola tratu txarrak,abandonua, arduragabekeria etaabusuak, eta horregatik daudeGipuzkoako Foru Aldundiarenbabespean. Egoitzetan bizi dira
gehienak, zortzi lagun ingurukotaldeetan. Adinez, 0-6 urte arte-koak dira sei, 7-12 urte artekoak31, eta 13-18 urte artekoak ha-mahiru. Hain zuzen, honakohauek jotzen dira beharrizan edoegoera bereziak dituzten adinga-betzat: neba-arreba taldeak, 7urte edo gehiago dituzten adinga-beak, desgaitasun aitortua dute-nak, osasun arazo bereziak edoarrisku arazoak dituztenak, fami-lian eta gizartean erabat integra-tzea eragozten dioten jokabidearazoak dituztenak, bakarrikdauden eta familia erreferenterikez duten adingabe atzerritarraketa bestelako behar bereziak di-tuztenak.
«Ume batek familia espeziali-zatua behar duela esaten duguondorio larriak erakusten ditue-nean eta bere beharrei erantzute-ko harrera familiak gaitasun es-pezifikoak behar dituela pentsa-tzen dugunean», dio Lezanak.Gerta daiteke adingabea nerabe-zaroan dagoelako behar izatea fa-milia espezializatua, edo baitaanai-arrebak daudelako harrerapremian ere. «Oso zaila izaten dahalako kasuentzako borondatez-ko harrera familiak aurkitzea».Teknikariaren esanetan, babes-gabetasun egoerak jasan dituztenia ume eta nerabe guztiei egitendie on harrera familia batean bizi-tzeak. «Baina denak ez daudeprest edo ez dute nahi familia ba-tean bizi. Kontuan hartu behar daberaien iritzia, eta, era berean, ba-
loratu egin behar dugu ea familiabat gai izango den ume horren be-harrak artatzeko».Behar bereziak dituzten adinga-
beak etxean hartu ahal izateko,prestakuntza eta esperientzia osogarrantzitsuak direla azaldu du.Horregatik, harrera familia espe-zializatua izateko, gizarte edo osa-sun arloko ikasketak eduki beharizaten ditu gutxienez familiakokide batek, eta bi urteko esperien-tzia arlo horretan. Programa ku-deatzen duen Agintzari elkarteakemandako prestakuntza osagarriespezifikoa ere jaso behar izatendute. «Horrez gain, garrantzitsuada jakitea familia guztiaren inpli-kazioa behar dela, ez harreragilea-rena bakarrik». Lezanak zehaztu du harreragi-
learen betebeharra ez dela umeazaintzea bakarrik, baizik eta eskuhartze plan bat jarri behar duelamartxan harekin, plan horren bi-dez umearen konpetentziak gara-tzeko, etorkizunerako prestatzekoeta jasan dituen kalteak errepara-tzeko.
Erabateko prestasunaPrestakuntzarekin batera, eraba-teko prestasuna eskatzen zaie har-tzaileei. Izan dezakete beste lanbat, baina bateragarria izan behardu familia harrera espezializatua-ren programak dituen baldintze-kin; hau da, denbora utzi behar duharreran dagoen umea zaintzekonahiz prestakuntza eta koordina-zio saioetara joateko. Familiek la-
guntza ekonomikoa iza-ten dute umearen gas-tuak ordaintzeko, etasoldata moduko bat erejasotzen dute erabatekoprestasunaren truke. Ho-
rretarako, langile autonomo mo-duan kontratu bat sinatzen duteprograma kudeatzen duen era-kundearekin.Gaur egun, hamabi familia espe-
zializatu daude Gipuzkoan, eta30era iristea da helburua. Progra-ma indartzeko, zenbait kanpainaeta ekintza egingo dituzte hurren-go hilabeteetan Gipuzkoako ForuAldundiak nahiz Agintzarik. Har-tzen den konpromisoa «handia etaoso estua» dela azaldu du Lezanak.«Azken finean, zure etxean eta zu-re familian ume bat sartzen duzu,eta programa honetan parte har-tzen duten umeek zailtasun han-diak dituzte. Beraz, oso argi edukibehar duzu zertara konprometi-tzen zaren, eta zer ondorio edukikodituen zure erabakiak, ahal denheinean porrot ez egiteko».
Beharren
neurriko
familiakDiputazioak indartu egin nahi du aurtenharrera familia espezializatuen programab Prestakuntza berezia eta erabatekoprestasuna eskatzen zaizkie familiei
2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aAstekoa
ESKAKIZUNAK
EAEn familia harrera arautzen
duen 179/2018 Dekretuak ze-
hazten du zer baldintza bete
behar dituzten harrera familia
espezializatuek.
Prestakuntza
Ikasketak.Gizarte Hezkun-
tza, Irakasle, Erizaintza, Medi-
kuntza, Pedagogia, Psikope-
dagogia, Psikologia, Soziolo-
gia, Gizarte Lan edo Gizarte
eta Kultura Antropologiako
diploma, lizentzia edo gradua
izatea, edo, halakorik ezean,
unibertsitatekoak ez diren bai-
na osasun arloarekin edo gi-
zarte komunitatearekin edo
gizarte hezkuntzarekin zeriku-
sia duten bestelako presta-
kuntza gradua izatea.
Esperientzia.Esperientzia
praktikoa izatea osasun arloan
edo gizarte komunitatean edo
gizarte hezkuntzan; betiere,
adingabeak artatzeko, zain-
tzeko, hezteko edo babesteko
zereginetan.
Prestakuntza espezifiko
osagarria.Programa kudea-
tzen duen Agintzari elkarteak
ematen duen prestakuntza
jasotzea.
Harrera programaespezializatuan hamabi familiadaude gaur egun, eta 30erairistea da aurtengo helburua
M. Garate
Otsailaren 1ean be-teko dira lau urteRocio Fragak(Tolosa, 1985) etaharen senarrak
behar bereziak zituen haur batharreran hartu zutenetik. MelaniZendoiak (Zarautz, 1988) eta ha-ren senarrak, berriz, orain sei hi-labete egin zuten urratsa. Hurre-nez hurren, 10 eta 11 urteko muti-koak dituzte etxean. Aberasga-rria, egundoko ikaskuntza, baina,aldi berean, momentu gogorrakere badituena. Hala definitu dutebatak zein besteak beren espe-rientzia. Bat etorri dira zailtasunnagusietako bat aipatzean ere:«Zure eskakizunak egokitu behardituzu, 10 urteko haurrak izanarren, ezin dituztelako egin berenadinekoek egin ditzaketen gauzabatzuk».Bi familiek azaldu dutenez,
egunerokotasun nahiko arruntadute: goizean jaiki, eskolara joan,eskolaz kanpoko jarduerak arra-tsaldean... Harrera familia espe-zializatu bihurtu aurretik, Fragakzortzi urtean egin zuen lan harre-ra etxe batean. Psikologia ikaske-tak ditu Zendoiak, eta baita arretagoiztiarrean master bat ere; hala-ber, lau urtez aritu zen Kolonbianbazterkeria egoeran dauden hau-rrekin lanean. Garapen psikolo-gikoaz eta antzeko gaiez asko ja-kin arren, etxeko egunerokoanikusten dituztenekin ari dira ja-betzen zenbateko arrastoa uztenduten haurtzaroko tratu txarreketa abusuek. «Burmuineko egi-tura anatomikoak ere aldatzen
50HAURRAK, FAMILIA ZAIN
Behar bereziak dituzten 50 haur
bizi dira gaur egun Gipuzkoako
harrera zentroetan. Borondatezko
familiek ez diete balio haur horiei.
3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17a Astekoa
dituzte, eta haur horiek jada gau-
za batzuk ezin dituzte egin». De-
taile txiki ugari egoten direla dio
Zendoiak: «Dutxatzeko plana,
adibidez, begira zein sinplea den:
toalla, barruko arropak eta gal-
tzerdiak hartzea bakarrik. Bada,
pauso horiek egiteko zailtasunak
dituzte, eta ez ez dutelako nahi.
Gureak, adibidez, ez du inolako
atzerapen intelektualik; bizi izan
duenagatik da guztia».
Horregatik, harrera familiak
umearengandik gauza batzuk es-
pero ditzakeen arren, benetan
egin dezakeena bakarrik eskatu
behar zaiola gaineratu du Fragak.
«10 urteko haur bat ikusten
duzu, eta heldutasun maila bat
eskatzen diozu; adibidez, nahi
duzu etxeko lanak agendan
apuntatuta ekartzea, baina ezin
du. 4 urteko baten jarrerak ditu
askotan». Familiei hori ulertzea
kostatu egiten zaiela azaldu du.
«Lehen urtean, guk gaizki ikus-
ten genuen, deseginda zegoen.
Esperientzia mingarri hura ere
gertu zeukan. Denborarekin, or-
dea, gehiago ikusten dugu bere
adineko beste ume bat bezala;
baina kontuan izan behar dugu
motxila handi bat edukitzen ja-
rraitzen duela, hasieran baino ari-
nagoa izan daitekeen arren».
Haur biologikoak ere baiHarrerako haurraz gain, biek
dute haur biologiko bana. «Nor-
malean, jendeak haur biologikoa
izaten du aurrena, eta gero har-
tzen du harrerakoa. Guk alderan-
tziz egin dugu, harrerakoak urte
eta erdi zeraman etxean ordura-
ko», azaldu du Fragak. Etortzera
zihoan haurtxoak kezka batzuk
eragin zizkion harrerakoari,
haurdunaldian batik bat,
baina ez luke esango hori
izan denik lau urteotako
gauzarik zailena. «Jaio zenean,
eta berak ere etxean jarraitzen
zuela ikusitakoan, lasaitu egin
zen. Aurrena bera iritsi zenez,
jada bazuen bere tokia etxean, eta
hori ez da txorakeria bat, zeren
ume hauek ohituta daude ia de-
nagatik borroka egin behar izate-
ra». Hasieran Fraga erabat harre-
rako haurrarentzat egoteak eta
senarrak ere denbora eskaintze-
ko aukera izateak lagundu egin
ziela uste du.
Zendoiaren haur biologikoak 2
urte zituen harrerakoa hartu zu-
tenean. «Horrexek animatu gin-
tuen harrera familia egitera. Ikusi
genuen haur guztiek izan behar
luketela maiteko dituen eta den-
bora eskainiko dien familia bat».
Aldi berean, ordea, beren
erabakiak haur bio-
logikorengan izango duen eragi-
na dute kezka nagusi: «2 urte bete
berriak zituen etorri zenean. Ziklo
naturala ez den arren, bat-batean
anaia zaharrago bat sartu genion
etxean, denbora eta arreta handia
eskatzen dituena. Oraingoz, bien
arteko harreman hori kudeatzea
ari zaigu gehien kostatzen, biak
babestu nahi ditugulako, baina
jakinda bietako batek emozional-
ki behar bereziak dituela».
Zendoiaren esanetan, badago
errepikatzen den patroi bat: «Ha-
siera eztei bidaia baten modukoa
izaten da, beren aurpegirik onena
erakusten dute haurrek. Gurea
hirugarren hilabete inguruan
hasi zen oskola hausten. Orain,
hasieran baino zailagoa ari da iza-
ten, baina zoriontsu ikusten dugu,
familia batean egoteko gogo han-
dia zeukan». Nabarmendu du lu-
zera begiratu behar zaiola harre-
rari. «Hau ez da esprint bat, mara-
toi bat da. Haziak landatzen ari
zara, eta ez dakizu noiz loratuko
diren. Batzuetan badirudi atzera
zoazela, baina ez da horrela, erna-
tzen ari dira hazi horiek».
Alde horretatik, errealistak iza-
tea komeni dela dio Fragak:
«Familia askok pentsatzen dute
oso erraza izango dela. Programa
espezializatura iristen direnak,
ordea, asko sufrituta datoz, eta
momentu batzuk gogorrak izaten
dira». Balantzaren gainean alde
onak eta txarrak jarrita, biek argi
dute «oso-oso positiboa» ari dela
izaten esperientzia. «Laurok ari
gara izugarri ikasten», dio Zen-
doiak. Adibide bat eman du Fra-
gak: «Gureak, adibidez, hasieran
zailtasunak izan zituen eskolan,
eta orain lagun pila bat du, izuga-
rri maite dute. Badakigu bere lana
izan dela, baina baita gu bere bizi-
tzan azaldu garelako ere. Nik beti
ideia bat izaten dut buruan: ume
hau irten dadila gure etxetik etorri
zenean baino askoz hobeto».
Rocio Fragak eta Melani Zendoiak behar bereziak dituzten haurrak dituzte harreran.Biek nabarmendu dute izugarria dela tratu txarrek haurrengan uzten duten arrastoa.
«Irten dadila gure etxetiketorri zenean baino hobeto»
10 urteko haur batikusten duzu, etaheldutasun maila bateskatzen diozu, baina ezin du»Rocio FragaHartzaile espezializatua
‘‘Hau ez da esprint bat,maratoi bat da. Haziak landatzen ari zara, eta ez dakizu noiz loratuko diren»Melani ZendoiaHartzaile espezializatua
‘‘
4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aElkarrizketa
Unai ZubeldiaAstigarraga
Astigarragako Errekalde base-rrian jaioa da Charo Zapiain(1946), gaur egun Roxario jate-txea dagoen toki berean. Egun,lantoki eta bizitoki du garai bate-an familiaren baserria zena, etaondoko eraikinean aritzen diralanean hiru anaiak, Zapiain sa-gardotegian. Bakailao tortillakdauka sona handia Roxario jate-txean, baina «etxeko produktuguztiak mimatzen» saiatzen dabeti Charo Zapiain. AstigarragatikDonostiara lehenengo, trena har-tuta Frantziara eta Alemaniaragero... Hizkuntzak ikasita, itzul-tzaile lanetan eta turismo arloanaritu zen hainbat urtez, baina su-kaldeko goxotasunean ari da la-nean azken berrogei urtean. Go-gotsu dago hasi berri den sagar-dotegi garairako.Aurkezpenak egiten hasita, Txa-
ro edo Roxario Zapiain zara zu?
Eskolan jarri zidaten Charo izena,Ch-rekin, eta gaur egun ere ez zaitgustatzen bestela idaztea; erdal-dun bolada zen orduan, eta ho-rrela gelditu zen nire izena.Charo Zapiain zara orduan, bai-
na zer gehiago?
Charo Zapiain Goñi naiz ni, lauanai-arrebatan zaharrena. Sukal-dean aritzen den neskato bat naiz,besterik ez.Zenbat urte dira jada sukaldean
sartuta?
Guk betidanik ezagutu izan dugusukaldeko lan hori; familiatik da-torkigu sagardotegi giroa. Kon-trabando bidean ere bazegoen gu-re etxea, eta mugimendu handiaizaten zen hemen. Ama zenak osoesku ona zuen sukalderako, eta,upelak kenduta, otorduak ema-ten hasi ginen pixkanaka. Sukal-dea, sagarra, baratzea... Umetatikhori izan zen gure bizimodua.
«Ni ez naiz sukaldaria, sukalde-
an aritzen den emakumea bai-
zik». Beti argi utzi nahi izaten
duzu hori.
Bai, bai. Ni ez naiz gaur egungosukaldari magiko horietakoa; le-hengo erako sukaldaria naiz. Zu-rrukutuna, frijituzko jakia... Gauregun galtzen ari dira plater asko.Lehen, meriendatzeko, oso ohi-koa izaten zen, adibidez, bakailaofrijitua arrautza, baratxuri eta pi-per berdeekin. Gauzak asko alda-tu dira denbora gutxian.Gaur egungo sagardotegiek eta
garai batekoek ere ez dute izan-
go antza handirik, ezta?
Batere ez. Bestelako harmonia batizaten zen orduan, arrunt desber-dina. Hemen ibilitakoak dira
hainbat bertsolari: Txirrita, Mi-txelena, Artano, Mattin... Bainagaur egun galduta dago bertsota-rako ohitura hori. Orain askokuste dute turistekin salbatukodela lana, baina turistekin salba-tuko da ondo lan egiten bada.Gainontzean, jai dago. Turistakdira, baina ez dira tontoak.Asteazkeneko aurkezpenare-
kin, hasi da jada sagardo denbo-
raldia. Zer esan nahi du horrek?
Guretzat, momentu berezia dasagardo garaia. Hilabete hauetangehiago saltzen dugu sagardote-giko menua, kuadrilla gehiago
izaten dugu gurean, eta nahikogiro polita sortzen da. Baina orainpresaka ibiltzen dira denak, azkarbehar izaten dute dena, eta sukal-dean gauzak ez dira presaka eginbehar. Hau ez da catering zerbitzubat; nik momentuan egiten dutbezeroak eskatzen didan hori. Etaondo jan nahi duenak...Sagardotegi garaian giro polita
sortzen dela aipatu duzu, baina
tarte horretan eraldatu egiten
dira hainbat herri, Astigarraga
eta Hernani bereziki. Gehiegiz-
ko burrunba sortu al da sagar-
dotegien inguruan?
Sukaldetik nik ez dut ikusten ho-rrelakorik, baina goizean kalerairteten naizenean, bai. Errespetuagalduta dauka jendeak. Behin
etxetik aterata, edozergauza libre dela pentsa-tzen dute, baina hori ezda hala. Jendeak ikasiegin beharko luke baso-an sagardoa izateko urteguztian zenbatek lanegin behar izaten duten;mendiko lanak egin, sa-garrak bildu, eguraldiazaindu, sagarrak txikitu,tolareko lanak egin...Hori guztia ikasi, eta pix-ka bat gehiago errespeta-
tu beharko luke jendeak, sagar-dotegi garaia parranda hutsbihurtu gabe. Axolagabe etortzenda jendea.Atzera begiratu txiki bat eginda,
nolakoa izan zen zuen ume ga-
raia? Ez ziren garai samurrak...
Astigarraga herri lasaia zen or-duan. Bidea zegoen baserriarenatarian, ez zegoen errepiderik, etakalean ibiltzen ginen jolasean.Gerra igaro berritan egonda ere,gurean ez zen izan janari faltarik,txukun bizi ginen. Baratzea, ani-maliak, sagarrak... Lana eta jolasabat eginda egoten ziren orduan.
«Nik handitan izan nahi dut...».
Nola osatzen zenuen esaldia?
Ez dakit zer esaten nuen. Baina 13urterekin Donostiara eramanninduten, mojetara, AldapetakoMarianistetara. Bost urte egin ni-tuen han, eta Parisera joan nin-tzen gero, 18 urterekin. Ez dakitzergatik joan nahi nuen Parisera,baina etxean esan nuen, baiezkoaeman zidaten, eta, Notre Dameondo-ondoan, toki ona aurkitunuen mojen bidez. Trenez joannintzen Hendaiatik, bakar-baka-rrik; behar ez nuen trenean, gai-nera. 08:05ean ateratzen zen ni-rea, eta 07:55ean beste batean sar-tu ninduen aitak. Presaka ibiltze-koa zen hura ere, eta...Zeren bila joan zinen Parisera?
Ez dakit... Frantsesa ikasi nahinuen. Mojen egoitza batera joannintzen, eta urte eta erdi eginnuen han. Alliance Françaiserajoaten ginen klaseak jasotzera.Urte eta erdi igarota, gizarte zerbi-tzuak egitera etorri behar izannuen etxera, eta Alemaniara joannintzen jarraian. Londresera joannahi nuen nik, baina, gerratik ba-zuen loturaren bat, eta Alemania-ra bidali ninduen aitak.Mojen egoitzara berriz?
Ez. Apaiz baten bidez, familia ba-ten etxera joan nintzen orduan,Akisgran herrira, Kolonia ondora.Aitona-amona batzuen etxea zen,eta esplikazio asko ematekoa zenaitona. Alemanez soilik hitz egi-ten zidan, baina asko laguntzenzidan keinu bidez; zorte handiaizan nuen. Garai hartan ez zen ba-tere normala emakume bat hain-beste lekutan ibiltzea, baina hala-xe egin nuen nik. Gustatu egitenzitzaidan hizkuntzak ikastea, etaerraztasuna neukan, gainera. Izu-garrizko urtea izan zen, kultur di-putatua zelako etxeko emaku-mea, eta sarrerak doan lortzen ni-
«Aurrerapenak dauzkaguorain, baina sukaldaritzaez dugu batere hobetu»Charo Zapiain b Roxario jatetxearen jabea
Umetan, amari begira ikasi zuen sukaldeko jarduna, eta hari zor dio dakienaren zatirikhandiena. Mojetan ikasi zuen, Donostian, eta frantsesa eta alemana ere ikasi zituen,atzerrian. Azken berrogei urteetan «betiko sukaldaritzaren alde» egin du jatetxean.
AN
DO
NI C
AN
EL
LA
DA
/ F
OK
U
Gurea ez da catering zerbitzubat; nik momentuan egiten dutbezeroak eskatzen didan hori.Eta ondo jan nahi duenak...»
«Parisen harrapatu ninduen1968ko maiatzak, eta kaleanhainbesteko mugimendurikikusi gabea nintzen ni aurrez»
‘‘
5GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2020ko urtarrilaren 17a Elkarrizketa
tuelako antzokirako, musikakontzertuetarako...Urtebete egin zenuen Akisgra-
nen, baina handik ez zinen etxe-
ra etorri, ezta?
Ez. Alemana ikasteko klaseak ja-sotzeko tokia aurkitu zidaten Mu-nichen, eta oso ondo moldatunintzen. 1972ko Municheko Olin-piar Jokoetarako obretan ari zirenorduan, eta patinatzeko pista batzegoen gero komunikabideen-tzako gunea izan zen tokian. Ezzuten kontratu finkorik eginnahi, eta ikasleak hartu gintuztenlanak egiteko. Diru asko irabazigenuen, eta patinatu nahi zutenguztiei nortasun agiria, pasapor-tea edo dirua eskatu behar genie-nez, jende asko ezagutzeko auke-ra izan genuen. Lau bat hilabeteegin nituen Munichen, eta bi hila-beteko hiru egonaldi egin nituengero inguruko hiru herri txikitan.Oso ondo pasatu genuen; gaupa-sa egin, eta etxera esne-saltzailea-rekin bueltatu, eta...Alemaniatik bueltan, Parisen
harrapatu zintuen 1968ko maia-
tzeko protesta mugimenduak,
ezta? Zer izan zen hura?
Kalean hainbesteko mugimen-durik ikusi gabea nintzen ni au-rrez. Bagenekien zerbait gerta-tzen ari zela, baina ez ginen jabe-tzen ekintzen handitasunaz. Bes-telako askatasun eta dinamika batekarri zuen mugimendu hark.Behin frantsesa eta alemana
ikasita, zergatik erabaki zenuen
etxera itzultzea?
Lana izaten zen orduko hitza, etalanera etorri nintzen. Donostianhasi nintzen, Mary Word ikaste-txean, zuzendariaren idazkari etairakasleen laguntzaile gisa. Bainaaspertu egin nintzen moja artean,oso bereziak zirelako, eta etxezetxeko klaseen bila hasi nintzenondoren. Donostia Turismoak ere
lanak ematen zizkidan tarteka,eta enpresen itzultzaile gisa erejardun nuen lanean. Ramon La-baienekin egin nuen lehen itzul-pena alemanetik euskarara. Ez zi-ren lan luzeak izaten, baina ondoordaintzen zuten.Donostia senidetuta dago Ale-
maniako Wiesbaden herriare-
kin, eta horretan ere izan zenuen
zerikusi pixka bat, ezta?
Bai... Nik egin nituen tramite ho-riek guztiak, eta oraindik etortzenzaizkit Alemaniatik bisitan.Alemaniatik Euskal Herrira itzu-
li, lan ugari egin bai, baina jate-
txeko sukaldean amaitu zenuen
azkenerako. Nolatan?
Lanetik erretiratu eta gurasoekondasunen banaketa egin zute-nean, sagardotegia eman zietenhiru anaiei, eta jatena niri, etxea.1980 ingurua izango zen, eta he-mentxe ari naiz ordutik. Gustuz baino gehiago, hala ego-
kitu zelako, beraz?
Nik ez nuen izan aukerarik gusta-tzen zitzaidan edo ez pentsatzenhasteko. Oso lan lotua da sukal-dekoa, baina oso gustura aritzennaiz. Batera eta bestera asko ibili-takoa naiz, baina momentu ho-netan ez dut sentitzen inora ate-ratzeko beharrik; jendeak ema-ten dit faltan sentitzen dudana.Frankismo garai betean, emaku-
me aurrerakoia izan zinen zu al-
derdi askotan. Zer iritzi daukazu
mugimendu feminista gaur
egun emakumeen eskubideen
alde egiten ari den lanari buruz?
Emakumeen borroka ondo dago,baina uste dut ustelegia dela al-derdi askotan; gauzei irtenbideaaurkitu behar zaie, egin egin be-har da, eta ez hitz egin eta bola batsortu bakarrik. Askotan, ahoa be-tetzen zaigu feministahitzarekin.Aurrera, ustez, sukaldaritzak
egin du. Baina gustatzen al zaizu
hartu duen bidea?
Aurrerapenak dauzkagu orain,baina sukaldaritza ez dugu baterehobetu; zailagoa da benetakoproduktuak aurkitzea. Ez po-rruak dauka porru gusturik, etaez baratxuriak baratxuri gustu-rik... Hortik ez goaz inora. «Sukaldaritzan, ez zait gusta-
tzen poesiarik. Ondo ateratako
platerak berak jada badauka
nahikoa poesia». Hitz gehiegire-
kin josten al da gaur egungo su-
kaldaritza?
Ez dugu libururik behar bakailaotortilla on bat egiteko. Niri ez zaiz-kit interesatzen Michelin izarraketa gainerakoak. Har nezakeenbide hori, eta oso lagunak ditut[Juan Mari] Arzak eta gainerako-ak, baina nire bidea ez da hori. Li-teratura gehiegi dago sukaldari-tzan.
MOTZEAN
Sukaldari bat?
Juan Mari [Arzak]. Saltseroa
da. Ikaragarri gustukoa du
gure bakailao tortilla.
Jaki bat?
Alkatxofak.
Edari bat?
Sagardoa lehenengo eta ardoa
gero.
Sagardoa?
Bizipoza.
Bezerorik onena?
Otordua gustura egiten due-
na.
Bizitzeko toki bat?
Edozein txoko, eguzkiari begi-
ra.
Gauzatzeko daukazun
proiektu bat?
Baratze eder bat jartzea, nahi-
koa ilarrekin.
Aholku bat?
Bat-bateko gogo hori alde ba-
tera uzteko, eta gauzei lasaita-
sunez aurre egiteko.
RIRITZIADanel Agirre
Apartamentua ez da bide bakarra
Lehengo batean Azpeiti-tik pasatu nintzenaspaldiko partez, etatankera xelebretu
samarra hartu nion: saleroske-tan topatutako tratante bakarre-takoak gazte komunistak ziren.Plazan taberna —atsegin askoa,bide batez— zabaldu dute mate-rialista historikoek, behingozherrikoek Amstela edanez DVlasai irakurri ahal dezaten. Bete-betean asmatu dute Perestroika-rekin, eta dena emanda dabiltza,baina salbuespena ere badira,bisitari despistatuaren begietara,behintzat. Erdigunean lokalmordoxka ikusi nuen alokagai,eta zabalik zeuden beste hainbatipertsiana laster bota beharkodiotenaren traza nabari zitzaien
(gehiegi tronpatu gabe usainduahal da hori).Kaleko merkataritzaren hileta
igaro da, dagoeneko, eta lur-ematea bihar arratsalderakodago iragarrita. Guztia sarean es-katu beharra inork baino gehiagopairatzen ari gara egongelatik lanegiten dugunok. Izan ere, pake-teria enpresen doako azpikontra-ta bilakatu gaituzte, halabeha-rrez. Banatzaile koitaduei betibertan gaudenon tinbreak me-morizatzea beste erremediorik ezzaie geratu, lanorduetan etxeanez diren bizilagun guztien enkar-guak gurean lagatzea mesedezeskatzeko. Erregu etsiak entzuneta faborea ukatuko duen ama-ren semerik ez dago, eta ate albo-an Amazon, Zalando, H&M, Asos
eta beste guztien dozena erdi far-deli tokia egin behar izaten dietegunero. Iluntzean blokekoenprozesioa hasten da, opari bila.Buzoian laga dieten papertxoazgain, nortasun agiria ere erakutsiohi didate batzuek badaezpada,beste norbaiten merkantzia la-purtzera ez datozela egiaztatzekoedo. Behin batek tarta puska batekarri zidan eskertza moduan.Logistikaren kaos zentzugabe
honek ez du luzaro iraungo, gai-nontzean nire gisako DHL etaUPSren behargin subsidiariorenbatek atentatu suizida egiten bu-katuko du multinazionalon zen-tralean. Ez harritu betiko arropadenda egon zen tokian Interne-ten erositako jantziak jasotzekokutxa automatikoak ipintzen ba-
dituzte: gizakiak absurdorako jo-era du. Karriketako saltoki gehie-nak, ordea, hutsik geratuko dira,eta nola bete ahalko dituzten as-matu nahian ari dira oraintsu ja-beak eta udaletako zinegotziak.Turismoaren aldarean duinta-
sun oro sakrifikatu duten kosta-ko bazterretan irtenbide nagi sa-marra topatu diote fenomenoari.Donostiako Parte Zaharreko bai-nuontzirako gomazko ahateendendarekin ziklo ekonomiko batagortutzat eman zen, eta bestebati ekiteko okurritu zaien bidebakarra apartamentua da. Erres-petatu beharreko arau bakarradago, antza: ostatuari sweet,
easy, beach, friendseta home
hitzak konbinatuz izena ematea.Zarauzko Txiki-Politi ere jangelakentzekotan omen dira ohegehiago jartzeko.Gipuzkoaren salbamendua
barnealdetik etorriko da; Isuoknik baino askoz lehenago antze-man zuen. Zorionez, Denis Itxa-sok ez du bisitariak Zumarragaedo Bergarara eramateko nahi-koa talentu. Lurrazaleko metrokoadro bakoitza apartamentu tu-ristiko bihurtzeko aukerarik ga-be, bailaretan hamarkadak dituz-te hustutako espazioekin zer eginimajinatzeko. Alkateak pragma-tikoagoak dira, eta lokalak ame-
nabartueta etxebizitza arruntmoduan merkaturatu daitezennahiko dute. Horrek ere ez lukehain traza txarrik. Ordenantzeierronka bota, sukaldeko aulkiakkale nagusira atera eta arratsalde-ak berriketan pasatzeko egokieralegoke, adibidez. Azpeitiko gaztekomunisten tabernarena bainoaskoz jarduera matxinoagoa.
Guztia sarean eskatubeharra inork bainogehiago pairatzen arigara egongelatik lan
egiten dugunok
6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aIritzia
Gure umeen motxila pisutsuakhustu beharra dago
Sara Majarenas
Ibarreta
Preso ohia
Oso ondo go-goratzendut Xuaamaren tri-paren ba-rruan eza-
gutu nuen egun hura. Baita jaio-berritan ere, amaren titian ikusigenuenean. Atzo izan balitz beza-la gogoratu ere. Hiru urte pasatudira, ordea, egun horietatik. Ziztubizian pasatu zaizkit niri. ZiurOlatzi eta Patxiri ere hala pasatuzazkiela. Eta Xuari. Baita haieninguruko guztiei ere.Kartzelan jaiotzen diren ume-
en guraso, senide eta gertukoekbadugu data bat iltzatua geureburu-bihotzetan. Umea jaiotzenden egunetik aurrera, sua baili-tzan, erre egiten duen data: espe-txean jaio den umeak 3 urte bete-ko dituen eguna. Ama berriz er-dituko den eguna, umea amatxo-rengandik banatuko duten egu-na. Eta baita aitatxorengandik erekasu gehienetan.
Berdin dio banaketa horrek hi-labete batzuk iraungo duen, urte-bete iraungo duen edo banaketaluzeagoa izango den. Denborahori beti izango da luzea. Eta go-gorra. Naturaren aurkako bana-keta. Mingarria. Gogorra, minga-rria eta krudela.Krudela da amatasuna espe-
txean ahalbidetzen duen estatubatek, bat-batean, egun jakin ba-tean, umeak 3 urte betetzen di-tuen egun jakin horretan, bana-keta hori inposatzea. Ume bakoi-tzaren indibidualtasuna baterekontuan hartu gabe, norbere mo-mentu ebolutiboa aztertu gabe,bakoitzaren behar pertsonaleientzungor eginda. Tarteko inola-ko pausorik eman gabe. Berrirodiot: krudelkeriaz jokatzen dute.Ama-alabak zigortu egiten dituz-te, une oro elkarrekin egotetik hi-labetean bi aurrez aurrekotan el-kar ikustera. Asko jota, hilabete-an hiru ordu eta erdiz ikusiko du-te elkar hemendik aurrera. Orainarte umearen erreferentziazkopertsona izan denarekin, bereatxikimendu pertsonarekin, zeinlotura mota izatera bultzatzen aridira neurri honekin?Hau guztia gutxi balitz bezala,
une motz baina goxo horietaz go-zatu ahal izateko milaka kilome-tro egin beharko dituzte, baiumeek baita zaintzaz arduratzendiren senideek ere. Banaketanahikoa krudela izango ez balitzbezala, horri kilometroak erans-ten dizkiete, era mendekatzailebatean. Mendekatzailea umeare-kiko, aitona-amonekiko, ba-rruan geratzen diren ama eta ai-tarekiko.
Hala ere, denbora luze honekezingo du eten hain estua etahain benetakoa den amaren etaseme-alaben arteko zilborrestea.Une horretatik aurrera beste erabatera eraman beharko da gura-sotasuna, indar, energia, imagi-nazio eta dedikazio osoz. Zorion-tasunaren aldeko apustu irmobat eginez. Eta baita lortu ere.Deiak, gutunak, eskulanak etaaurrez aurrekoak kolorez eta irrizbetetzen dituzten ama-aita ika-ragarriak dituzten ume motxila-dunak dira. Baina motxilako pi-sua arintzeko konponbideak be-har ditugu. Korapilo krudelhauek askatu behar ditugu. As-karazi behar dizkiegu. Ez dagobesterik. Motxila pisutsu hauekhustu beharra dago.Horregatik, Xua, Olatz eta
Patxi burutik kendu ezinik nabilegun hauetan. Zoriontasunarenaldeko hautu irmoa egitenjarraituko dutelako konbentzi-menduz. Eta, beraiekin batera,motxiladun ume guztiek, baitabarruan eta urruti dauden gura-so guztiek ere. Gertu eta goxoegotea lortzen dutenak, betiere.Doazela haientzat muxurikgoxoenak!
GIPUZKOAKO HITZAk irakurle-
en eskutitzak argitaratzen ditu.
Ez dituzte 3.400 karaktere baino
gehiago izan behar, tarteak bar-
ne, eta GIPUZKOAKO HITZAk
mozteko eskubidea du. Helbide
honetara bidali behar dira, izen-
abizenak eta herria adierazita:
Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde
kultur parkea z/g, 20140 Andoain.
Eskutitzak Internet bidez bidaltze-
ko: [email protected].
%
41 urteko preso bathilda aurkitu duteMartutenen
DONOSTIA bAstelehen goizean,presoen ohiko zenbaketa egitenari zirela, Martuteneko espetxekolangileek preso bat hilda aurkituzuten bere ziegan. 41 urteko gizo-nezko bat da hildakoa, eta liteke-ena da gaindosi baten eraginezhil izana. Autopsia egingo diote.
«Ziklo baten amaierada hau, bukatu denetapa bat, eta ez daegon hori eragin duenbeste ezer. Alderdipolitiko bat ez da sektabat, eta osasungarriada talkak egotea»Borja SenperGipuzkoako PPko presidente ohia
Kartzelan jaiotzendiren umeen guraso,senide eta gertukoek
badugu data batiltzatua geure
buru-bihotzetan.Umea jaiotzen denegunetik aurrera,sua bailitzan, erreegiten duen data:espetxean jaio den
umeak 3 urte betekodituen eguna
Aitziber Arzallus
Luze doaz ZestoakoAndre Mariaren Jaso-kundearen parro-kian egiten ari direnlanak. Iragan aben-
duaren 1ean bi urte bete ziren txi-mista batek elizako kanpando-rrea jo zuenetik. Kanpandorreabera txikitzeaz gain, eraikineankalte larriak eragin zituen ezbe-har hark. Ia 25 hilabete joan diraordutik, baina parrokia itxita da-go oraindik, eta hura leheneraitzultzeko lanek aurrera segitzendute. «Azkenetan» direla ziurta-tu du Martin Artola Zestoako jar-duneko parrokoak —Koldo In-txausti bajan dagoen parrokoarenordezkoak—, eta «aurki» eliza za-baltzeko moduan izango direla.Ikusitakoak ikusita, ordea, ez daausartu irekierari datarik jartzen.Izan ere, bi urteotan elizako
konpontze lanen inguruan egindituzten aurreikuspenetako batbera ere ez da bete. Intxaustik ha-sieratik esan zuen«luze» joangozirela lanak, «hilabeteak» behar-ko zituztela eraikina osorik kon-pontzeko, eta gastuak ere «han-diak» izango zirela: «Milioi erdieuro inguru kostatuko dira». Bai-na motz gelditu zen, oso motz. Biurte geroago, bukatu gabe jarrai-tzen dute lanek, eta haien kostuahirukoiztu egin da. Organoa etasakristia berritzeko lanak zenba-tu gabe —ez dituzte egingo, orain-goz—, 1.355.000 eurotik gorakoaurrekontua izan dute orain arte-ko lanek; eta 1,5 milioi eurora iritsdaiteke guztira, uneotan zehaztuezin badute ere. Horiexek JuanMari Olaetxea Donostiako Elizba-rrutiko bikario nagusiak eman-dako datuak.Aseguruak 640.000 euro ingu-
ru ordaindu zizkion bere garaianZestoako parrokiari, eta Gipuzko-ako Foru Aldundiak 69.000 euroinguruko diru laguntza emanzion. Hortik aurrerakoak parro-
kiak berak ordaindu beharko di-tu, ordea; 600.000 euro inguru.Oraingoz, Donostiako Gotzainde-gia ari da lanak finantzatzen, bai-na parrokiak dirua itzuliko dionbaldintzarekin. Ez da kopuru txi-kia, eta diru hori nola eta nondikinguratu dezaketen aztertzekoeta dirua biltzen saiatzeko antola-tzen hasiak dira Zestoan. Herrita-rrez osatutako batzorde bat sortudute horretarako.
Azken ukituak Tximista batek Zestoako parro-kiako kanpandorrea jo zuen 2017.urteko abenduaren 1ean, 21:28an.Kanpandorrea txikitu egin zuen,kanpaiak eta erlojua hondatu, etahango harriak herriko plazara etaelizako teilatu gainera erori ziren.Zorionez, inor ez zen zauritu,baina eragindako kalte materia-lak handiak izan ziren. Teilaturaerori ziren harriek teilatua pus-katu zuten, eta eliza barrukohainbat guneri eragin zieten;korua eta organoa, besteak beste.Hiru hilabete baino ez ziren orga-noa berritzen bukatu zutela.Sakristia izan zen kaltetutako
beste guneetako bat. Han zegoenargindar kaxak su hartu zuen, etasakristia erre egin zen. Ondorioz,elizako instalazio elektriko guz-tia, megafonia eta proiektoreahondatu egin ziren.
Langileek berehala ekin ziotenlanari. Bobeda guztiari eustekozutoinak jarri, eta teilatu gaineangelditu ziren harriak erretiratu zi-tuzten aurrena. Kupula konpon-
tzeko lanekin hasi zirenjarraian, eta bi tximisto-rratz berri ere jarri zituz-ten, lurrera zuzenduta.Kanpandorrea eta kan-poaldea berrituta, ba-rrualdeko lanekin hasiziren. Instalazio elektri-ko berria egin zuten, al-darerako eskailerak be-rritu zituzten, megafoniaeta berogailu sistema be-rria jarri, beirateak kon-pondu, margotu... Lanakbukatzear direla ziurtatudu Artolak, eta kanpaiakherrira ekartzeko zain
daudela. Kantabriako Grajanoherrian (Espainia) konpondu di-tuzte lau kanpaiak, eta «datozenegunetan» ekartzea espero dute.«Haiek jarritakoan eliza irekitze-ko eta normaltasunera bueltatze-
ko moduan» izango direla esandu Artolak. Dena dela, bera ere ezda ausartu data zehatzik ematera.Eliza itxia izan duten bi urte pasa-txoan, San Juan egoitzako Mila-grosaren kaperan egin dituzteohiko elizkizunak, eta hileta eliz-kizunak, berriz, Arroagoiko pa-rrokian.
Erlojua konpondu beharraErabateko normaltasunera buel-tatzeko, baina, bada jarri beharkoduten beste elementu bat: kan-pandorreko erlojua. Erloju hori ezda parrokiarena, Zestoako Udala-rena baizik. Udala arduratu izanda beti hura mantentzeaz, etaorain ere bera arduratu da erlojuazaharberritzeaz. Erlojua aspal-dian prest dagoela ziurtatu du Mi-kel Arregi Zestoako alkateak, bai-na, nahiz eta udalaren jabetzakoaizan, elizak hartzen dituen eraba-kiekin erabat baldintzatuta dau-dela. «Guk ez duguna egingo daelizak kanpairik jarri gabe erlojuzaharra jarri».
Abenduan erlojuaz hitz egitekobatzar bat ere egin zuten herrian.Erlojuari berari eta haren zahar-berritze lanei buruzko azalpenakeman zituen Xabier Alvarez Iere-gik, lan horretaz arduratu denak.Erlojua berriz kanpandorrean jar-tzearen kostuez eta beste hainbatkontuz ere hitz egin zuten batza-rrera bertaratu ziren udal ordez-kariek eta herritarrek.Erlojua kanpandorrean jartze-
ak kostu handia duela nabarmen-du zuten batzuek, baina hori bai-no garestiagoa erlojua automati-zatzea dela azaldu zuen Ieregik;8.000 eta 10.000 euro artean baliodu. Konponketa hori komeniga-rria dela gaineratu zuen, bestelaastean bitan «giltza ematera» jo-an beharko dutela udaleko langi-leek. Mekanismo modernoagoaduen erloju bat jartzearen aukeraere aztertu zuten, eta erloju zaha-rra herriko beste lekuren bateanjartzea ere bai. Zer egin erabaki bi-tartean, erlojua ikusgai egongo daliburutegiaren azpiko lokaletan.
Zestoako parrokia itxita dago oraindik,tximista batek jo eta bi urtera. Hasieranuste zuten baino askoz denbora eta dirugehiago kostatzen ari dira lanak. 600.000euro inguru jarri beharko ditu parrokiak.
Elizako obrenpenitentzia
Azken asteetan eliza barruan aritu dira langileak; organoa eta sakristia ez dituzte konponduko, oraingoz. MAILO OIARZABAL
7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17a Gaiak
Kanpaiak datozen egunetanekarriko dituzte herrira. Horiekjarritakoan, eliza irekitzekomoduan izango gara»Martin ArtolaZestoako jarduneko parrokoa
«Erlojua aspalditik dago prest,baina guk ez duguna egingo daelizan kanpairik jarri gabeerloju zaharra jarri»Mikel ArregiZestoako alkatea
‘‘
betean jasotzen duten errenta 188
eurokoa da, eta 90 urte bete arte
zenbateko hori kobratzen dute.
Oregik azaldu du kontuan har-
tzen ari direla bizi itxaropena ur-
tez urte luzatzen ari dela.
Gaur egun, hitzarmenaren ara-
bera, metalgintzako sektoreak
egiten du ekarpenik handiena
Geroara: soldataren %2,3 jartzen
du langileak, eta beste horrenbes-
te enpresak. Gainerako hitzarme-
netan, ehunekoak baxuagoak
dira. Guztira, 110.000 langile in-
gururi eragiten die sistemak.
ProposamenakPlataformako kideek pentsatuak
dituzte bestelako proposamen
batzuk: «Kapital moduan edo
errenta moduan kobratu ahal iza-
teko muga 45.000 euro inguruan
badago, eta norbaitek kantitate
horretatik gorako ekarpena egina
badu, eman diezagutela kapital
moduan, eta sobera geratzen de-
na jasoko dugu errenta bidez».
Piedrafitak egin izan du proposa-
men hori, baina ezezko erantzuna
jaso izan du beti. Oregik argi du
zein den euren eskaintza: «En-
presa batek produktu bakarra sal-
tzen badu, ez diezaietela beste
produktu bat eskatu, ez baitute
hori saltzen». Urte gutxi darama-
tzan erakunde bat dela dio Ore-
gik, eta pixkanaka lan egin nahi
dute; «ikasiz eta moduak hobetuz
zabaltzen joatea» da asmoa.
Plataformako kideek borrokan
jarraitzeko asmoa erakutsi dute,
eskatzen dutena lortu asmoz. As-
telehenean bilera bat egin zuten
Geroaren egoitzan, baina, plata-
formako kideek azaldu dutenez,
egin zituzten proposamen eta
galderek ez zuten inolako eran-
tzunik izan. Halere, erantzuna
idatziz prestatuko zutela baiezta-
tu zietela azaldu du Piedrafitak;
beraz, plataformako kideek ha-
mar eguneko epea jarri diete
erantzuna jasotzeko.
Irati Saizar Artola
Erretiroa hartu eta
pentsio duin bat ko-
bratu ahal izatea da
langile askoren ame-
tsa. Gizarte Seguran-
tzak eskaintzen duenaz gain,
pentsio osagarria osatzen lagun-
tzen du Geroa Pentsioak BGAEk,
borondatezko gizarte aurreikus-
peneko erakundeak. Lan bizitza
osoan, enpresarekin batera ekar-
penak eginez, pentsio osagarria
lortzea dute helburu langileek;
eta, erretiroa hartu ostean, egin-
dako ekarpena berreskuratzen
dute. Hori ikusirik, ordea, haserre
agertu dira Geroari ekarpena egin
dioten eta egiten ari diren hainbat
langile eta pentsiodun, eta Geroa
BGAEk Kaltetutakoen Platafor-
ma sortu dute. Geroak dirua be-
rreskuratzerako orduan jartzen
dituen «mugak» salatu nahi di-
tuztela azaldu du Michel Piedrafi-
ta plataformako kideak.
1996an jarri zen martxan Geroa
Pentsioak BGAE Gipuzkoan, eta
Adegi patronalak eta ELA, LAB,
CCOO eta UGT sindikatuek osa-
tzen dute gobernu organoa, pare-
kidetasunez. Sortu zen urte har-
tan metalgintzako sektorearekin
akordioa sinatu zuten, eta gaur
egun ia beste hogei sektore gehia-
go daude barnean. Atxikitako en-
presek eta langileek erdibana egi-
ten dituzte ekarpenak, hilero:
langileak Geroara egiten duen
ekarpenaren ehuneko bera egiten
du enpresak. Horrela, ekarpen
horiek langilearen pentsiorako
metatzen dira erretiroa, ezintasu-
na edo heriotza iristerako. Geroa-
ko zuzendari Virginia Oregik argi
utzi du euren sistemak «Gizarte
Segurantzako pentsioak osatzea»
soilik duela helburu.
Piedrafitak dio inoiz ez dutela
zalantzan jarri kudeatzeko mo-
dua, «bikaina» iruditzen zaiola,
baina «dirua berreskuratzeko
moduak» huts egiten duela. «Eta
uste dugu ondo ez dagoena esan
egin behar dugula».
Egindako ekarpenaren zenba-
tekoaren arabera, dirua berres-
kuratzeko modu ezberdinak
dauzka finkatuta Geroak: ekarpe-
na 11.280 euro baino gutxiagokoa
bada, kapital moduan kobratzen
da; 45.120 euro baino gutxiagokoa
bada, errenta edo kapital gisa ko-
bratzeko aukera eskaintzen dute;
eta 45.120 euro baino gehiagokoa
bada, errenta moduan soilik ko-
bra daiteke. Azken modu horre-
kin ez datoz bat plataformako ki-
deak, eta 45.120 eurotik gorako
ekarpena egina dutenek ere «au-
kera librea» izan dezaten nahi
dute: «Ez dugu nahi inolako mu-
garik jartzerik; libreki aukeratzen
uztea nahi dugu: bakoitzak era-
baki dezala zer egin nahi duen be-
re diruarekin, kapital moduan
edo errenta bidez jaso».
Plataformako kideak kexu dira
zifra horietatik gora aukeratzeko
eskubiderik ez dutelako, eta
abuztutik ari dira horren aurka
borrokatzen. «Geroatik jaso du-
gun erantzuna da estatutuek ho-
rrela zehazten dutela eta ezin dela
ezer egin», dio Piedrafitak. «Guk
badakigu, ordea, estatutuak alda
daitezkeela, eta horretan indar
egiteko sortu dugu plataforma».
45.120 eurotik gorako ekarpena
egina dutenek, beraz, aukera ba-
karra dute diru hori berreskura-
tzeko: errenta bidez jasotzea.
«Errenta hori, ordea, ez dago he-
riotza tasen tauletan oinarrituta,
iraupen tauletan baizik». Hori
horrela, salatu dute Geroaren sis-
temak ez dituela kontuan hartzen
erretiroa hartzear dauden langile-
ak, baizik eta langile gazteengan
soilik pentsatzen duela: «Ez da
berdina langile gazte batek 65 urte
dituenean izango duen iraupen
tasa eta duela urte batzuk aurrei-
kusten zena; urtez urte aldatuz
doa kopuru hori». Izan ere, hila-
Geroa Pentsioak BGAEk pentsio osagarria sortzen laguntzen diolangileari, enpresarekin batera ekarpenak eginez; diruaberreskuratu ahal izateko moduak «mugak» dituela salatzeko,ordea, Geroak Kaltetutakoen Plataforma sortu dute.
Erretiroa hartzeanjasoko dutenari begira
Zahartzea erronka den bezala, erretiroa hartu eta pentsioa kobratzea ere erronka da askorentzat. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU
8 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aGaiak
Ez dugu nahi inolakomugarik jartzerik;bakoitzak erabakidezala zer egin nahiduen bere diruarekin»Michel PiedrafitaGeroa BGAEk Kaltetutakoen
Plataformako kidea
«Gizarte Segurantzakopentsioak osatzea soilikda gure helburua; ikasizeta moduak hobetuzzabaltzen joatea»Virginia OregiGeroako zuzendaria
‘‘
Beñat Alberdi Arrasate
Oroitzapen gisaeros daitekekamiseta bat;kontzertu bate-koa, kasurako.
Baina, finean, elastikoa bera bila-katzen da gogorapen edo bertaraheltzeko kanal. Beste kontu batda kamiseta horrek non bukatuduen; pijama gisa askotan. IkerBarandiaran kazetari arrasatea-rrak gordeta dauzka kamisetagehienak, eta hari gisa hartu dituTwitterren #kontamisetak eta#kamitales traolekin. Elastikoabitarteko gisa hartuta, harekinlotura zuzena duten gertakariakkontatzen ditu sare sozial horre-tan, izan kontzertu bat, musikatalde baten konturen bat, edopasadizoren bat.Zerbait kontatu ahal izateko,
dena den, zer kontatua behar dalehenengo. Barandiaranek musi-karen munduan murgilduta jar-dun du denbora askoan. 1972anjaioa da, eta 80ko hamarkadakopunkaren azken garaiak bizi izanzituen, baina ez zuzenean.«Gurasoek ez zidaten uztengauez kontzertuetara joaten, etaez nien esaten arratsaldea gazte-txean pasatzen nuela», argitu dukazetari arrasatearrak.Bestelakoa izan zen 90eko
hamarkada, Arrasateko ospitalezaharra okupatu baitzuten gazte-ek, egun Kulturate dena. Bertanjardun zuen Barandiaranek, kon-tzertuak antolatzen. «Internetikgabeko garai haietan, telefonofinkoa zen kontakturako bidea»,nabarmendu du. «Eta musikataldeek nire gurasoen etxera dei-tzen zuten».Zortziehun pertsona sartzen
ziren gaztetxean, nahiz etaorduan, kazetariaren esanetan,hainbeste ez arduratu lokalarenmugak. «Hamaika taldek» eska-tzen zuten bertan jotzea, «izanEspainiakoak, Alemaniakoak edoAEBetakoak». Euskal Herrikomakina bat taldek ere jo zuten
bertan: Su Ta Garrek, Etsaiak-ek,MCDk, Soziedad Alkoholikak etaabarrek.Barandiaranek 2000. urtean
utzi zion hain modu zuzeneankontzertuak antolatzeari, etahainbat komunikabidetan idatziizan du gerora: EuskaldunonEgunkaria-n eta BERRIA-n, esate-rako, musikaren inguruan betie-re. Gaur egun Argia astekariankolaboratzen du.Barandiaranek edukiz josten
ditu tuitak, eta haren ibilbidearenondorio dira bilduta dauzkankamisetak ere. Bere burua ezdauka bildumazaletzat, «memo-ria oneko pertsonatzat» baizik.Eta sorta hori ez dute osatzenelastikoek bakarrik; arrasatea-rrak batuta dauzka bestelakomaterialak ere, hala nola fanzine-ak.
Jendeari erakusteko betaBarandiaranek urte askoan izanditu gordeak kamisetok gurasoe-nean, bere etxean eta beste gan-bara batean, baina jendeari era-kustea hobea zela bururatuzitzaion halako batean. «Aitakbeti esaten zidan eramateko tras-te horiek etxera», azaldu duBarandiaranek. «Uda aurretik hilzen aita. Begira hasi nintzen, etakamisetak testutxo batekinpublikatzea polita izan zitekeelairuditu zitzaidan».Ideia bururatu... eta gauzatu.
Egunean behin argitaratzen hasizen. Hala ere, erritmoa jaitsi, etaastean bi publikatzen hasi zen,handik gutxira kamisetarik gabegeldi zitekeelako, besteak beste.«Bizi izan duguna gogoratzekomodu bat da, ospatzekoa, etahemen gaudela esatekoa; luzera-ko, gainera. Gertatutakoa konta-tzeko bide bat da, kamiseteklotura zuzena baitute jazotakoa-rekin».Entretenimendurako bide gisa
deskribatu du arrasatearrak jen-deari kamisetak erakustearena,baina baita memoria historikoalantzeko bide gisa ere. «Hobeto
izango da gure historia guk geukkontatzea beste norbaitek konta-tzea baino». Hori bai, ahal duenguztietan Arrasaterekin loturaegiten saiatzen da Barandiaran.Baina zer kontatzen du? Musi-
karekin lotura daukaten kamise-tak dauzka gehienbat, eta, ondo-rioz, musikarekin lotutakopasarteak izaten dira gehienak.Edukiari dagokionez, «anarkikosamarra» dela zehaztu du. Kami-seta bakoitzak gogorarazten edopentsarazten dizkionak idatzi ohiditu kazetariak. «Inon ez dutkontsultatzen datuak guztizzuzenak ote diren, eta inoizzuzendu izan didate Twitterrenargitaratutakoa. Azkenean, nireaez da Wikipedia». Adibide gisa,gertatu izan zaio urtez nahastuizana eta Twitterreko beste era-biltzaile batzuek zuzentzea.Ez du zehatz-mehatz definitua
izaten zer kontatu behar duen,
baina hainbat istorio kontatu ditudagoeneko; esaterako, 80kohamarkadaren amaieran, Arra-sateko Udalaren eta gaztetxearenarteko harreman txarra zela eta,La Polla Recordsen kontzertuanargindarra aizkorakada batekinmoztu zutenekoa. Hainbat haus-narketa ere egiten ditu; Zea Maystaldea adibide gisa hartuta musi-ka talde batek arrakasta lortzekojarraitu beharreko bideari buruz-koa, kasurako.Ez da kasualitatea izan Twitter
aukeratu izana. Arrasatearra ezda asko barneratu sare sozialenmunduan, eta, «erosotasun alde-tik», argi dauka nahiago duelaTwitter erabiltzea. «Jakina dahorrelako ekintza batek harrerahobea izango lukeela Faceboo-ken edo Instagramen, baina nieroso nago Twitterren. Adinarenkontua izango da».
Jasotako harreraBarandiaranek Twitterren bertanjaso ditu erantzunak eta atsegindutela adierazten duten klikak,eta, dagoeneko, jende askok ikusidu argitaratua. Feedbackklasiko-ak martxan jarraitzen du, halaere; kalean gelditu izan dute gaia-ri buruz hitz egiteko. Bi belaunal-direntzako baliagarria izan da,gainera, bizi izan zutenentzakoeta ez zutenentzako: «Garai har-tako jendeak esan izan dit: ‘Egiada, kontzertu hori eman zuten etabertan egon nintzen’». Belaunal-di berriei, berriz, iragana ezagu-tzeko balio die. Oraindik badauz-ka kamisetak, eta, beraz, orain-goz, ez du etenik egingo.
Garai batean erabilitako hainbat elastikohari gisa hartuta, 90eko hamarkadakoistorioak kontatzen ditu Iker Barandiarankazetari arrasatearrak Twitterren.
Kamisete(ki)nhistoria idatziz
Iker Barandiaranek istorioak kontatzeko baliatu dituen kamisetetako batzuk. GOIENA KOMUNIKAZIO TALDEA
Edukietan «anarkiko samarra» dela aitortu du egileak. GOIENA KOMUNIKAZIO TALDEA
9GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17a Gaiak
«Bizi izan dugunagogoratzeko modu batda, ospatzekoa, hemengaudela esatekoa;luzerako, gainera»
«Inon ez dutkontsultatzen datuakguztiz zuzenak diren, eta inoiz zuzendu izandidate argitaratutakoa»Iker BarandiaranKazetaria eta Twitterreko proiektuarensortzailea
Ariane Vierbücher Legorreta
Mundua aldatzen
ari da, azkar
gainera, eta ga-
rrantzitsua da
nortasunaren
lekukotasunak jasotzea eta trans-
mititzea. Kultur ondare ez-mate-
rialak gizakia nondik datorren
erakusten du beti; lagungarri izan
daiteke erabakitzeko zein bide den
egokiena, eta etorkizuna eraiki-
tzen hasteko ere balio izan dezake.
Ez zela kajoi batean gordetze-
koa izenburupean argitaratu du-
ten liburuak Legorretako baserri
giroko bizimodua biltzen du, ba-
tez ere. Maria Josefa Lasak, egile-
ak, 2011n ekin zion bideari. Aran-
zadi zientzia elkarteko Dani Pere-
zek sendabelarren inguruko
ikastaro bat gidatu zuen garai
hartan Legorretan, eta, gaiak era-
karrita, ikastaro hartan parte har-
tu zuen Lasak ere; handik sortu
zen proiektua. Perezek, sendabe-
larren inguruan zuen jakinduriaz
gain, beste zerbait ere erakutsi
zien bertaratutakoei: transmisio
lanak duen garrantziaz hitz egin
zien. Ondare ez-materiala jaso-
tzeko elkarrizketa «erreminta
aproposa» izan zitekeela gaine-
ratu zuen Perezek, eta, hark esan-
dakoa jasota, «bide luze eta abe-
rats bati» ekin zion Lasak.
Jendearen harrera onaAspaldian Urnietan bizi da, baina
legorretarra da Lasa, eta jaioterria
aukeratu zuen proiektua gauza-
tzeko. «Hasiera-hasieratik jen-
dea laguntzeko prest agertu zen,
eta berehala ikusi nuen herrita-
rrek jakinduria handia daukate-
la». Baserri giroko bizitzari balioa
emateko asmoz, baserritarrak el-
karrizketatzen hasi zen Lasa, eta,
batez ere, ondare hori gal ez ze-
din, baserri giroko bizimoduari
buruzko informazioa biltzea ere
erabaki zuen. 22 herritar elkarriz-
ketatu zituen lehenik, eta, bideari
sendabelarren bueltan ekin ba-
zion ere, «sendabelarrei buruzko
informazioa baino askoz gehia-
go» bil zitekeela konturatu zen.
Elkarrizketak egiteko, etnobo-
tanikan oinarritutako galdeketa
erabili zuen Lasak, Perezen bidez
jasotakoa, eta, horri esker, oso
modu zabalean jaso ahal izan
zuen bizimodu horri buruzko in-
formazioa. Ordukoa «oraingoa
baino bizitza autonomoagoa»
zela konturatu da Lasa, «nahiz
eta zailtasunak ere bazituzten,
naturari lotutako bizimoduetan
hala izan ohi delako». Beren bu-
ruaren jabe zen komunitate bat
osatzen zuten garai bateko lego-
rretarrek: «Dena zeukaten base-
rrian; barazkiak, adibidez. Harre-
man estua zeukaten basalandare-
ekin ere; sendabelarrak ezagu-
tzen zituzten, eta, horien bidez,
baita osasun arazoak konpontze-
ko baliabiderik gehienak ere; be-
raz, medikuarengana jo-
ateko behar gutxiago zu-
ten garai bateko
herritarrek; gaur egun
baino lotura estuagoa
zeukaten basoarekin, eta
ondo ezagutzen zituzten
egurra eta haren erabil-
penak...». Kontu horien
guztien berri izateko, li-
burua irakurtzeko gon-
bita egin du egileak.
Ikerketarekin mundu
zabal bat irekitzen ari
zela jakitun, Legorretako
Udalarekin harremane-
tan jarri zen Lasa, biltzen
ari zen informazio guztia haien
interesekoa ere izan zitekeelako-
an. «Eta hasiera-hasieratik la-
guntzeko prest agertu zen uda-
la», zehaztu du. «Herrian altxor
bat zuten esku artean, eta segi-
tuan konturatu ziren horretaz».
Sendabelarren inguruko jakin-
minetik abiatuta, Lasak berak ha-
sieran imajina ezin zezakeen for-
ma hartzen hasi zen proiektua;
konturatzerako, material asko
zeukan jasota. Guztia liburu bate-
an biltzea «oso interesgarria»
izan zitekeela pentsatu zuen, eta,
Lasa bera gidari zutela, zazpi per-
tsonako lantaldea osatu zuten
proiektua osatzeko. 2018ko uda
amaieratik 2019ko udaberrira el-
karrizketa gehiago egin zituzten
jarraian, 35 guztira.
Testigantzen garrantziaLasak elkarrizketatu dituen he-
rritar gehienak adinekoak dira,
«70 eta 80 urte artekoak, batez
ere», zehaztu du. Joxe Mujikak 78
urte ditu, eta hark kontatutakoak
ere jaso dituzte liburuan. «Testi-
gantzak jasotzea beharrezkoa
zen, denboraren poderioz Lego-
rretako bizimodu ohiturak gal ez
zitezen», nabarmendu du Muji-
kak berak. Gurasoek «gauza
asko» irakatsi ziotela aitortu du,
baina une hartan ez zela kontura-
tzen zenbaterainoko garrantzia
zuen. «Orain konturatu naiz».
Mujikak babarrunen bueltan
egin du lan bizitza guztian, eta
ondo daki babarrun landareak
noiz landatu behar diren, nola
zaindu behar diren, noiz jaso be-
har diren eta arto landareak zein
lagungarri diren. Sendabelarrei
buruz ere asko daki: «Teilatu be-
larra orbaintzaile eta lasaigarri
moduan erabili izan da; pasmo-
belarra, azaleko zein gorputz ba-
rruko infekzioak sendatzeko; pa-
reta-belarra, gibeleko arazoak
sendatzen laguntzeko...».
Legorretako ondarea bilduta
eta liburua jendaurrean aurkez-
tuta, herritar ororen eskura dago
jakinduria guztia. Lasa ez ezik,
lantalde guztia eta elkarrizketa-
tuak eurak ere «ilusioz eta grina
handiarekin» aritu dira lanean.
Liburua, gainera, ez da gelditu
liburu hutsean, hainbat proiektu
sortu baitira bide horretan. Lasak
berak gidatuta, sendabelarren
ikastaroa egin zuten, adibidez, eta
«arrakasta handia» izan zuela ai-
tortu du. Herritarrengan sortuta-
ko interesaren jakitun, herriko
hainbat ibilbide atondu zituen
udalak. Xendabelarrak izena ja-
rri zioten egitasmoari. Xenda eta
belarrahitzak elkartu, eta kultur
eta natura ondarea bertatik ber-
tara ezagutzeko aukera eskaini
zuten; hiru ibilbide prestatu zi-
tuzten Legorretan. Eta, horrez
gain, sendabelarren gida ere kale-
ratu zuten 2018an. Xendapedalak
mendi bizikleta proba ere egin
zuten mendi ibilbide horietan ba-
rrena.
Legorretako herritarren bizimodu ohiturak bildu dituzte ‘Ez zela kajoi bateangordetzekoa’ liburuan. Maria Josefa Lasa izan da liburuaren sustatzaile nagusia.
Iragana ulertuta, etorkizunera
Maria Josefa Lasa sendabelarren bueltan hasi zen lanketa egiten, eta Legorretarren ondare ez-materiala jaso ahal izan du lan horri esker. ARIANE VIERBÜCHER
Oraingoa baino bizitzaautonomoagoa zen lehengoa,nahiz eta, normala den bezala,zailtasunak ere bazituzten»Maria Josefa LasaLiburuaren sustatzailea
«Testigantzak jasotzeabeharrezkoa zen, denborarenpoderioz Legorretan bizimoduohiturak gal ez zitezen»Joxe MujikaLegorretako herritarra
‘‘
10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aGaiak
Ikerne Zarate Errenteria
Boteretsuek eta ga-
raileek idazten
dute historia, eta
emakumeak kon-
takizun handieta-
tik kanpo utzi izan dituzte beti.
Arrazoi horrek eraman zuen
Errenteriako Udaleko Berdinta-
sunerako Kontseilua Mariasun
Landa sariak martxan jartzera,
eta hamargarren aldia izango
dute aurten.
Berdintasunerako Kontseiluko
kide dira Karmele Fernandez Bo-
ga eta Txelo Berra: «Gure Herria-
ren Historia, letra larriz, emaku-
mez osatzeko jarri genuen mar-
txan sariketa, Berdintasunerako
Kontseiluan hala proposatuta».
Emakumeek herriari egindako
ekarpena ikusaraztea eta herri
kronika osatzea zuten helburu,
eta ari dira, poliki baina etenik ga-
be, bidea egiten eta emaitzak lor-
tzen. «Kultur arloan, hezkun-
tzan, kirolean eta lan munduan
herriari beren ekarpena egin zio-
ten emakumeen bizitzak konta-
tzen dituzten istorioak bildu nahi
genituen, historia egiteko».
Biek argi dute historia berrida-
tzi egin behar dela emakumeen
presentziarekin. «Egitasmo honi
esker, datuak eta gertaerak bil-
tzen ari gara, eta garrantzitsuena:
gertaera horiei izen-abizenak jar-
tzen ari gara». Norbanako eta ko-
lektibo asko omendu eta aitortu
dituzte orain arteko bidean; eze-
zagunak ziren kontaketak bildu
dituzte, kontaketa biziak. Eta le-
hen mailara ekarri dituzte ema-
kumeak. Horietako batzuk na-
barmendu nahi izan dituzte Fer-
nandezek eta Berrak: Joxepa An-
toni Aranberri bertsolaria, Agus-
tina Otaola Zapirain arraketista
profesionala, 36ko gerra sufritu
zuten Pilar Fraile Sarasola eta
Kontxi Ruiz Royo, eta 1970eko
hamarkadako Errenteriako mu-
gimendu feministako kideak.
Aranberriri buruzko lana aitza-
kia izan zen, gainera, Elixabete
Perez Gaztelu ikerlari eta irakas-
leak bertsolariaren bizitzaren az-
tarna guztiak bilduta ikerketa sa-
kona egiteko. Ondoren, unitate
didaktikoa sortu zuen Gipuzkoa-
ko Bertsozale Elkarteak ikasleei
begira, eta Errenteriako seiehun
ikasle inguruk landu dituzte
Aranberrik bertsolaritzari egin-
dako ekarpena eta garai hartako
emakumeen bizitzaren nondik
norakoak. 2014. urtean, gainera,
Errenteriako Berdintasunerako
azpisailak ekitaldi oparo bat anto-
latu zuen Berdintasunerako Kon-
tseiluarekin, Xenpelar bertso es-
kolarekin eta Gipuzkoako Bertso-
zale Elkartearekin batera.
Lehiaketa, erreferentzialaErrenteriar askorentzat ezezagu-
na da 1970eko urteetan Errente-
rian izandako hiru emakumeren
bahiketa, tortura eta bortxaketa
jasotzen duen lana, Mariasun
Landa sariketari esker argitaratu
zena; Batallon Vasco Español eta
Grupos Armados Españoles talde
ultraeskuindar parapolizialak
zeuden atzean. Gertakari haiek
erresistentzia feministaren sorre-
ra eragin zuten Errenterian.
Lehiaketan saritutako lanetako
batek, beraz, lehen mailara era-
man zuen gertatutakoa, eta ema-
kume horiei guztiei egin zitzaien
aitortza, aitortza kolektiboa; kale-
ak hartu eta beren gorputzak gu-
du zelai gisa erabili zituzten ema-
kumeei, talde parapolizialei aurre
egiteko antolatu eta borrokatu zi-
ren emakume haiei guztiei.
«Herriko emakumeei dago-
kien lekua egiteko, ikusgarritasu-
na emateko eta historiaren parte
izateko» sortutako lehiaketa
«erreferentzial» bilakatu dela
uste dute Fernandezek eta Berrak,
eta garrantzitsuena dena: ez dute
zalantzarik parekidetasunaren
bidean ezinbesteko ekar-
pena egiten duela. Ho-
rren adibide da iaz argita-
ratu zuten Errenteriako
emakumeen aztarnak:
Narrazioak liburua.
Lehiaketara aurkeztuta-
ko 23 lan bildu zituzten
liburuan, 23 emakume,
kontaketa bakoitzari la-
guntzeko Idoia Beratar-
bide Arrietaren 23 ilus-
traziorekin; Allende Ar-
naizek eta Beratarbidek
berak diseinatu zituzten
ilustrazio horiek. Horre-
kin batera, Errenteriako
industrializazio prozesuan XIX.
eta XX. mendeetan emakumeek
jokatu zuten rolari buruzko iker-
keta ere egin zuten, eta Udal Ar-
txiboko Bildumaren 27. zenba-
kian argitaratu zuten.
Fernandezek bere egin du Mi-
ren Llona historialariaren esaldi
bat: «Gure ondarea, gure aldarri-
kapenak eta lorpenak behin beti-
ko berreskuratu eta iraganean
egin genuen hura gauza garran-
tzitsu gisa etorkizunari transmiti-
tu nahi badiogu, ezinbestekoa da
hura erregistratzea eta irudika-
tzea». Bide batez, biek esker ona
agertu nahi izan diote Mariasun
Landari, sariketari izena eman
dion emakumeari. «Gustura har-
tu zuen lehiaketak bere izena era-
matearen proposamena, eta urte-
ro etortzen da sariak banatzera,
kale egin gabe. Lerrootatik, beraz,
mila esker, eta martxoan ikusiko
dugu elkar, Mariasun».
Parte hartzeko deiaUrtarrilaren 31n amaituko da
Errenteriako Udaleko erregistro-
an lanak aurkezteko epea, eta
parte hartzera deitu dute Berrak
eta Fernandezek: «Ahaztuak eta
ikusezinak berreskuratzen ari ga-
ra, emakumeen lana nabarmen-
duta gaurko eta biharko emaku-
meek egiten dutenari merezi
duen aitortza egiteko». Nabar-
mendu dute euren bidea egiteko
baimenik eskatu ez zuten emaku-
meak direla guztiak. «Eta, orain,
gure memorian behar duten tokia
izan dezaten, gu ere ez gatoz bai-
men eske. Lan horretan jarraitu-
ko dugu, emakumeon historia le-
tra larriz idazteko bidea egiten».
Hamargarren urtez, martxan da Mariasun Landa sariketa, Errenterian. Helburua dabertako emakumeek herriaren historiari egindako ekarpena jasotzea eta aitortzea.
Dagokien lekua emango diete
Iazko Mariasun Landa lehiaketako sari banaketa, Errenteriako Emakumeen Etxean; hura zabaldu berritan egin zuten ekitaldia. CARRERA
Egitasmo honi esker, datuaketa gertaerak biltzen ari gara,eta garrantzitsuena: izen-abizenak jartzen ari gara»Karmele Fernandez BogaErrenteriako Berdintasunerako Kontseiluko kidea
«Berdintasun Kontseilukokideek emakumeon historialetra larriz idazteko bideaegiten jarraituko dugu»Txelo BerraErrenteriako Berdintasunerako Kontseiluko kidea
‘‘
11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17a Gaiak
MUSIKA
ANDOAINLorelei.
bGaur, 21:30ean, Bastero
kulturgunean.
ARRASATEPelax.bOstegunean, 22:00etan,
gaztetxean.
AZPEITIADistorsion eta
Baserriko Ollaskue Labien.
bBihar, 22:30ean, Sanagustin
kulturgunean.
DONOSTIALa Regadera
eta Natali.
bGaur, 20:00etan, Dokan.
DONOSTIA Jose Valencia & Juan
Requena.
bGaur, 20:00etan, Dabadaban.
DONOSTIALos Amis.
bGaur, 20:00etan, Be Cluben.
DONOSTIARolando Saad:
Gitarra espainolaren gau handia.
bGaur, 21:00etan, Kursaalean.
DONOSTIAOrbel eta Lumi.
bGaur, 21:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIAAntez, Abyme Nabar
eta Distopia Mutante DJ Set.
bGaur, 22:00etan, Mogambon.
DONOSTIASilicies Grizzlies,
Kontrabando eta Khatxis.
bGaur, 22:30ean, Antiguako
frontoian.
DONOSTIABrava eta Smoking
Mamas DJs.
bGaur, 00:00etan, Dabadaban.
DONOSTIAMiramongo matinéea:
Kolpeka perkusio taldea.
bBihar, 11:00etan, EOSen egoitzan.
DONOSTIAMary Stallings.
bBihar, 20:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIAKaos Urbano
eta The Guilty Brigade.
bBihar, 20:00etan, Dokan.
DONOSTIALatitud 43
eta The Blackfeet.
bBihar, 20:00etan, Dabadaban.
DONOSTIA Jotakie eta Plan B.
bBihar, 20:00etan, Txantxarreka
gaztetxean.
DONOSTIALekuona: Break Fast
Live.
bBihar, 21:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIAThe Mersey Beatles
from Liverpool.
bBihar, 21:00etan, Kursaalean.
DONOSTIALisabo, Mursego
eta DJ Telmo Trenor.
bBihar, 22:30ean, Antiguako
frontoian.
DONOSTIADock of the Bay Party:
P3z, Brisa de la Palma eta Primo DJs.
bBihar, 00:00etan, Dabadaban.
DONOSTIAGimme Gimme Abba.
b Igandean, 19:00etan, Kursaalean.
DONOSTIAOrphidal, Galiano
eta Pizky DJs.
b Igandean, 00:00etan,
Dabadaban.
DONOSTIAEuskadiko Orkestra
Sinfonikoa, Jennifer Johnston
eta Corby Welch.
bAsteazkenean, 20:00etan,
Kursaalean.
DONOSTIAQuique Gonzalez.
bOstegunean, 20:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIA Javier Camarena
eta Angel Rodriguez.
bOstegunean, 20:00etan,
Kursaalean.
EIBARGwendal.bGaur, 22:00etan, Koliseoan.
EIBARUsartza Txistulari Banda etaEibarko Danborrada.
b Igandean, 12:30ean, Koliseoan.
ELGOIBARArturo Duo Vital.bGaur, 12:30ean, Herriko
antzokian.
ERRENTERIAYakovlev 42
eta Rat-Zinger.
bGaur, 21:30ean, Niessen aretoan.
GETARIAEzten Giro.
bGaur, 22:30ean, plazan.
GETARIAUdal Musika Banda.
b Igandean, 12:30ean,
Salbatore deunaren elizan.
IRUNGari & Maldanbera.
bBihar, 20:00etan, Amaia
zentroan.
IRUNMultimedia Laukotea:
Muga hautsiak.
b Igandean, 19:00etan, Amaia
zentroan.
IRUNNagusilan abesbatza.
bAsteartean, 18:00etan, San Migel
egoitzan.
LIZARTZALezkarri eta Hostotsa
abesbatzak.
bBihar, 19:30ean, elizan.
OÑATIAzken Sustraiak eta Rebel Noise.
bGaur, 21:00etan, Ikatz tabernan.
TOLOSABenito Lertxundi.
bGaur, 20:30ean, Leidor aretoan.
TOLOSARevolta Permanent
eta Laukatu.
bBihar, 22:00etan, Bonberenean.
ZARAUTZElustondo anai-arrebak.b Igandean, 18:30ean, Urteta
auzoan.
ZARAUTZRAS eta BETOE.b Igandean, 19:30ean, Putzuzulo
gaztetxean.
ANTZERKIA
AZKOITIAArtedrama, Axut
& Dejabu: Zaldi Urdina.
bGaur, 21:30ean, Baztartxon.
BERGARAPerigallo: La mudanza.
bGaur, 19:00etan, Seminarixoan.
BERGARAAtx Teatroa: Kaskarot.
bBihar, 18:00etan, Seminarixoan.
DONOSTIATarima Beltza: Madres
y pasotas.
bGaur, 20:00etan, Lugaritz
kultur etxean.
DONOSTIAPantomima Full:
En su cabeza era espectacular.
bGaur, 20:30ean, Gazteszenan.
DONOSTIAEne Kantak: Satorjator.
bBihar, 16:30ean eta 18:30ean,
eta igandean, 12:00etan eta
17:00etan, Viktoria Eugenia
antzokian.
DONOSTIATomaxen Abenturak:
Azken balea.
bBihar, 17:00etan, Aiete kultur
etxean.
EIBARZurrunka: Aioko.bBihar, 17:00etan, Koliseoan.
ELGOIBARMusiklatu: Itsasoen
deiadarra.
b Igandean, 16:30ean, antzokian.
ERRENTERIAMirari Martiarena
eta Idoia Torregarai: Bakean
dagoena bakean utzi.
bOstegunean, 18:30ean,
Emakumeen Etxean.
ESKORIATZAPatata Tropikala:
Kalean otso, etxean uso.
b Igandean, Zaldibar antzokian.
LAZKAOGemma Martinez
& Axlor: bakarrizketak.
bGaur, 20:15ean, Arerian.
OÑATIYllana: Gag Movie.
b Igandean, 19:30ean, Santa Ana
antzokian.
ORDIZIALa Pescaderia
Ambulante: El gran crucero.
bGaur, 22:15ean, Herri Antzokian.
ZARAUTZGlu Glu: Mari Errauskin.
b Igandean, 17:00etan, Modelon.
ZUMAIABorobil Teatroa:
Roman eta Julieta.
bGaur, 22:00etan, Aita Marin.
DANTZA
DONOSTIATempo 22 eskola:
dantza ikuskizuna eta flashmoba.
bBihar, 11:30ean, Antiguako
frontoian.
ELGOIBAR Juan Mari Beltran
& Argia: Martin Zalakain.
bBihar, 20:30ean, kiroldegian.
BERTSOLARITZA
DEBABertso poteoa: Amets
Arzallus, Jon Maia eta Julio Soto.
b Igandean, egun osoan, Elorrixan.
GETARIAAndoni Egaña
eta Sebastian Lizaso.
bGaur, 13:30ean eta 19:00etan,
udaletxeko balkoitik.
GETARIAOdei Barroso, Beñat
Gaztelumendi, Libe Goenaga,
Nerea Ibarzabal, Ane Labaka eta
Alaia Martin.
b Igandean, 18:00etan,
Balentziaga museoan.
HERNANIBertsolata, TabernetakoBertsolarien Txapelketa.
b Igandean, 19:00etan, Garinen.
IRUNBertso bazkaria:
Aitor Mendiluze eta Anjel Mari
Peñagarikano.
b Igande eguerdian,
Ola sagardotegian.
TOLOSAAtariaren bertso jaialdia:
Amets Arzallus, Oihana Iguaran,
Andoni Egaña, Maialen Lujanbio,
Alaia Martin eta Julio Soto.
bBihar, 18:00etan, Leidor aretoan.
Getaria b San Anton jaiak
Txakolin uzta berriarekin batera3 Taula Txalaparta taldearen laguntzarekin, gaur eguerdian aurkeztuko dute aurtengo txakolin uzta, Getariako
pilotalekuan, eta ondoren egingo dute ohiko dastaketa —irudian, iazko dastaketa—. San Anton eguneko eki-
taldi nagusia izango da hori, baina ez bakarra, besteak beste azoka, herri kirolak eta erromeria ere izango baiti-
tuzte gero. Elgoibarren, Berastegin eta Zarauzko Urteta auzoan ere jaietan murgilduko dira asteburuan. FOKU
12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aAgenda
ZERAINUnai Agirre, Aitor
Mendiluze eta Iker Zubeldia.
bGaur iluntzean, Oiharte
sagardotegian.
ZERAINBertso afaria: Eneko
Araiztegi Korta, Araitz Igartzabal
Pottoeta Mikel Tapia.
bGaur iluntzean, Otatza
sagardotegian.
HITZALDIAK
ARRASATEZuhaitz Eguna. Garazi Auzmendi Arkarazo: Klima
larrialdia eta basoen ekarpena.
bAsteazkenean, 18:30ean,
Kulturaten.
BEASAINDaniel Ezeizabarrena:
Talbot efektua. Argi ibili.
bGaur, 19:00etan, Igartzako
jauregian.
BERGARABittor Gorrotxategi
eta Mañole Ezenarro: Bizkaiko
burdingintza eta horren ondorioz
sortutako Neguriko oligarkia.
bAsteartean, 19:00etan, Irizar
jauregian.
DONOSTIA Iñaki Bergera:
Arkitektura eta argazkilaritza:
begiradarekin habitatu.
bGaur, 19:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIAMiguel Garcia:
Ametsak eta osasuna.
bAsteartean, 20:00etan, Astoria 7
hotelean.
DONOSTIAElhuyar: Garraio
elektrikoa. Zenbateraino da
irtenbidea?.
bOstegunean, 19:00etan,
San Telmo museoan.
EIBAR Idoia Carramiñana: Bipoema liburuaren aurkezpena.
bOstegunean, 19:00etan, Portalean.
ELGOIBAR Irantzu Varela eta Norma Vazquez: Arrazismoa
eta feminismoa.
bOstegunean, 18:30ean,
Aita Agirre kulturgunean.
ESKORIATZAAndoni Colas:
La importancia de los limites
en la familia.
bAsteartean, 17:30ean, Luis Ezeiza
herri eskolan.
IRUNLeire Lizarzategi: La huella
arqueológica de las mujeres en
Roma.
bOstegunean, 19:00etan, Oiasso
museoan.
OÑATIBeñi Agirre: Gipuzkoakohistoria nafarra.
bAsteartean, 19:00etan,
zinema aretoan.
ZUMAIA Jokin Bergara Eguren:
Lan-munduaren eta ekonomiaren
eraldaketa amestuz.
bAsteazkenean, 19:30ean,
Forondan.
IKUS-ENTZUNEZKOAK
BELAUNTZAAfrika ekialdeko
isladak: Kenia 78-Tanzania 82.
bOstegunean, 20:00etan,
kultur etxean.
DONOSTIADock of the Bay,
zine dokumental musikalaren
jaialdia.
bGaur eta bihar azken egunak,
Antzoki Zaharrean eta Trueba
zinema aretoan.
EIBARLur eta Amets filmaren
aurkezpena.
bGaur, 18:00etan, Armeria
eskolan.
HONDARRIBIABiz!poza
dokuwebaren aurkezpena.
bOstegunean, 19:00etan,
kultur etxean.
LEZOPirata arratoia.
bBihar, 17:00etan, Gezala
auditoriumean.
ZUMARRAGAZine kluba:
Ventajas de viajar en tren.
bGaur, 22:15ean, Zelai Ariztin.
ZUMARRAGAZine kluba:
Amazing Grace.
bOstegunean, 20:30ean,
Zelai Ariztin.
ERAKUSKETAK
ANDOAINMark Juergenen
I Miss The Days Chasing Lights, eta
Aitor Arrutiren Argazkia kartzela.
bUrtarrilaren 24ra arte, Basteron.
BEASAINArimaren margolariak.
bUrtarrilaren 26ra arte, Usurben.
BERGARAMatia zaleak:
Bakardadeari begira.
bOtsailaren 2ra arte, Aroztegin.
DONOSTIAEli Garmendia:
Lokarturiko basoa.
bUrtarrilaren 26ra arte, Tabakaleran.
DONOSTIAArgia. Astean asteko
historia.
bUrtarrilaren 31ra arte, Loiola
kultur etxean.
DONOSTIAStultifera Navis.
bOtsailaren 4ra arte, Intxaurrondo
kultur etxean.
DONOSTIAEneko Etxebeste:
Labios / Ezpainak / Lips.
bOtsailaren 8ra arte, Loiola kultur
etxean.
DONOSTIAKiputz.
bOtsailaren 9ra arte, San Telmo
museoan.
DONOSTIANagore Amenabarro,
Kate Newby, Oscar Tuazon eta
Jessica Warboys: There are exactly
four of them.
bOtsailaren 15era arte, Cibrian
Gallery aretoan.
Tolosa b Benito Lertxundiren kontzertua
Ospakizunetatik ospakizun gaueraGaur iluntzean Benito Lertxundiren kantuekin gozatzeko aukera izango da Tolosako Leidor antzokian.
20:30ean hasiko da kontzertua, eta, besteak beste, Ospakizun Gaueandiskoko abestiak eskainiko ditu oriota-
rrak; irudian, 2018ko abenduan Donostiako Kursaalean eman zuen kontzertua. Toki berean, Tolosaldeko Ata-
ria-ren aldeko bertso jaialdia egingo dute bihar, 18:00etan. Amaituta daude bi saioetarako sarrerak. J. C. RUIZ / FOKU
DONOSTIA Josep Coll, hitzik gabe.
bOtsailaren 15era arte, Okendo
kultur etxean.
DONOSTIAMadrassa Collective:
On Fail[l]ed Tales and Ta[y]lors.
bOtsailaren 16ra arte, Tabakaleran.
DONOSTIAFilipa Cesar:
Kotoiaren algoritmoak.
bOtsailaren 16ra arte, Tabakaleran.
DONOSTIAAitor Ortiz: Gaudi.
Inpresio intimoak.
bOtsailaren 16ra arte, Tabakaleran.
DONOSTIAEskolara bideak.
bOtsailaren 20ra arte, Lugaritz
kultur etxean.
DONOSTIA J. R. Etxebarria
margolariaren atzera begirakoa.
bOtsailaren 21era arte, Okendo
kultur etxean.
DONOSTIAEuskara Ibiltaria.
bOtsailaren 23ra arte, San Telmo
Museoan.
DONOSTIAOrain diseinua!
Euskadi eta industria.
bOtsailaren 29ra arte, Tabakaleran.
DONOSTIAElkano. Lehenengo
mundu bira.
bMaiatzaren 31ra arte, Euskal Itsas
Museoan.
DONOSTIAAitor Etxeberria
Egiguren: Morphosis.
bGaurtik apirilaren 17ra arte,
Kur galerian.
EIBARTaco Arte Garaikideko Tailerra: Calibre 16.
bOtsailaren 2ra arte, Portalean.
HERNANIEduardo Txillida: Argiaren bila.
bEkainaren 1era arte, Txillidalekun.
IRUNMenchu Gal. Margotzeko
bizi, bizitzen margotu.
b Igandera arte, Menchu Gal
museoan.
OÑATILa Barranca memoria taldea: Mujeres de negro.
bBihar arte, Eltzian.
ORMAIZTEGILeopoldina Rosa:gaur egungo istorioa.
bMartxoaren 22ra arte,
Zumalakarregi museoan.
PASAIA 12 cm, artelan txikien
erakusketa.
b Igandera arte, San Pedroko
udal aretoan.
TOLOSATach Pollard: Elloria.
bOtsailaren 21era arte, GKo aretoan.
TOLOSALuce: La importancia
de estar.
bOtsailaren 22ra arte, GKo aretoan.
TOLOSAGiú La Maschera.
bOtsailaren 27ra arte, Topic-en.
TOLOSABurattiniren mundu
miresgarria.
bMartxoaren 1era arte, Topic-en.
BESTELAKOAK
ARRASATE Ines Bengoa ipuinkontalaria.
bAsteazkenean, Santa Marinako
liburutegian, eta ostegunean,
Kulturaten, bi saioak 18:00etan.
AZPEITIA Ixabel Agirresarobe
ipuin kontalaria.
bBihar, 17:00etan, Ekoetxean.
DONOSTIAEriz magoa: Auskalo.
bBihar, 17:30ean, Ernest Lluch
kultur etxean.
DONOSTIAMotxilak gora!, motxi-
ladun haurrei buruzko ikuskizuna,
Porrotxek gidatuta.
b Igandean, 11:30ean, Atano III.a
frontoian.
ELGOIBARMaite Franco ipuin
kontalaria.
bAsteazkenean, 17:00etan
eta 17:30ean, liburutegian.
USURBILEider RodriguezenBihotz handiegia liburuari buruzko
solasaldia, Kattalin Minerrekin.
bAsteazkenean, 19:00etan,
liburutegian.
13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17a Agenda
14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17aProposamena
Unai Zubeldia Donostia
Joan den asteburuko beroketa la-
nen ondoren, astelehenean dan-
bor soinuekin indarrak ahitu ar-
teko atsedenik ez dute izango, as-
teburu luze honetan, Donostian,
Antiguako jaietan. «Oso giro one-
an joan da lehen asteburua, jende
dezente inguratu da, eta ez dugu
izan gorabehera berezirik», adie-
razi du Asier Garikano Antiguako
jai batzordeko kideak. «Bereziak
dira festa hauek, donostiarren-
tzat, eta, batez ere, antiguatarren-
tzat, San Sebastian eguna delako
urteko egunik bereziena. Auto-
gestioaren bidetik, auzoan oso gi-
ro polita eta sanoa sortzen da urte-
ro, Parte Zaharreko saturaziorik
gabea».
Egutegiak hala markatuta, al-
daketa batzuk egin behar izan di-
tuzte aurten. «Normalean, poteo
elegantea izaten dugu lehen aste-
buruan, ostiralean, baina astebete
atzeratu behar izan genuen, auzo-
lanean prestatzen dugun herri
bazkaria lehen asteburura pasatu
genuelako». 590 lagun elkartu zi-
ren larunbateko bazkarian. Elek-
trotxaranga ere izan zuten, puz-
garriak, kontzertuak, Txillardegi-
ren omenez egindako ekitaldia,
bertso sariketa... «Barne haus-
narketa eginda, txupinazoa da
hobetu beharreko ekitaldi baka-
rrenetakoa; ez dugu asmatzen
gauza bereziagoren bat egiten,
baina saiatuko gara hurrengo ur-
terako horri buelta bat ematen».
Aste guztian gorputza bere one-
ra ekarrita, Antiguan poteo ele-
gantearekin berrekingo diete,
gaur, sansebastianei. «Hama-
bost-hogei urte badaramatzagu
jada, eta ostirala oso egun berezia
izaten da antiguatarrentzat», ai-
tortu du Garikanok. «Donostiako
hainbat auzotatik etortzen zaigu
jendea, dotore jantzita, eta oso
festa polita izaten da, mozorrotu-
ta ibiltzen garelako, azken bate-
an». Behin poteo elegantea egin-
da, auzoko eta inguruko talde
apalei oholtzara igotzeko aukera
eskaintzen diete urtero, Auzo-
rock jaialdiarekin. Pilotalekuan
izango da jaialdi hori, 22:30ean,
eta Silicier Grizzlies, Kontrabando
eta Khatxis taldeen emanaldiekin
gozatu ahal izango dute bertara-
tzen direnek.
Jai batzordeko kideak azpima-
rratu duenez, biharko Antigua-
rock jaialdiaren atarikoa izango
da gaurkoa, «larunbatean ga-
rrantzi berezia hartuko baitu mu-
sikak». Alde batetik, Jotakie eta
Plan B taldeen emanaldiak izango
dira Txantxarreka gaztetxean,
20:00etan, eta, bestetik, Lisabo,
Mursego eta Telmo Trenor DJen
saioa izango da pilotalekuan,
22:30ean. «Musikaz asko dakiten
taldeak dira guztiak, eta aukera
polita izango da». Bi gune horiez
gain, Doka kafe antzokian ere
kontzertuak izango dira bihar,
20:00etan, Kaos Urbano eta The
Guilty Brigade taldeen eskutik.
Lau hilabeteko itzaleko lanaJoan den asteburutik ospakizun
giro betean murgilduta dabil An-
tigua, baina Garikanok onartu du
«lau bat hilabeteko lana» dagoe-
la jaien atzean. «Ez da erraza iza-
ten dena ondo lotzea, beti izaten
delako aldaketaren bat edo bes-
te». Eta, horrez gain, itzaleko la-
naren parte izaten da komertzio-
etara eta auzoko eragileengana
joatea eta laguntza eta inplikazioa
eskatzea. «Hori bai, Antiguak be-
rezkoa du auzo izaera hori, eta
jende asko inguratzen da antola-
ketan laguntzera. Gehienek ba-
daukate ardura hori».
Gaurko eta biharko ez dago
eguraldi oso ona iragarrita. «Bai-
na horrekin ez gara gehiegi kez-
katuko. Urtarrila izanda, ohituta
gaude dagoeneko, eta mentaliza-
tuta gaude. Igande gaua eta aste-
lehena libratuz gero, nahikoa
izango da».
Berezko izaera indartutaGaurtik astelehenera, sansebastian jaien bigarren asteburu luzea izango duteDonostiako Antigua auzoan b Poteo elegantea eta kontzertuak izango dira gaur
Joan den larunbatean Ibaetako pilotalekuan egin zuten herri bazkaria; 590 lagun elkartu ziren. JON URBE / FOKU
Autogestioaren bidetik,auzoan oso giro politaeta sanoa egoten daurtero, Parte Zaharrekosaturaziorik gabea»
«Antiguak berezkoa duauzo izaera hori, etajende asko inguratzenda laguntzera. Gehienekbadaukate ardura hori»Asier GarikanoAntiguako jai batzordeko kidea
‘‘
15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urtarrilaren 17a Proposamena
U. Zubeldia Donostia
«Bagera, gu ere bai, gu beti pozez,
beti alai, beti alai!». Donostian eta
Azpeitian gehienek urte osoa iga-
rotzen dute Sansebastian eguna
noiz iritsiko zain, eta egun baka-
rreko danbor leherketa izaten da
gero. Itxaronaldia amaituta, igan-
de iluntzean hasiko da 24 orduko
festa. Berritasunak izango dira
aurten, bi kasuetan zenbait dan-
borrada berri ibiliko baitira kalez
kale. Helduen danborradan, Do-
nostian bost talde berri sortu dira:
Eroski Lankide, Karmelo Txiki, 14
Gurutze, ONCE eta Anaiak Hi-
rian. Azpeitian, berriz, hiru dira
danborrada berriak: Izarraitzpe,
Ilunpe eta Inpernue.
Azpeitian, lehendik ere nahi-
koa pilaketa izaten zen gunean
are jende gehiago sartuko dela
esan nahi du aurten hiru talde be-
rri egoteak, eta, arazorik izan ez
dadin, udalak ordu laurden au-
rreratu du danborradaren ordua.
Ondorioz, 30 taldeak 22:00etan
abiatuko dira Olazko Andre Ma-
riaren plazaren paretik, eta
gauerdian iritsiko dira Azpeitiko
plaza nagusira. Ohi bezala, hau-
rrak biharamunean aterako dira
danborra joz, 12:30ean, karroza
eta guzti. Iluntzean, berriz,
23:15ean abiatuko dira danbor jo-
leak Bustinzuriko Errebaletik pla-
za nagusira bidean, eta 00:00etan
amaituko da San Sebastian egu-
na, banderaren jaitsierarekin.
Donostian, Union Artesana-
rentzat berezia izango da aurten-
go ekitaldia, 150. urteurrena os-
patzen ari delako elkartea. Union
Artesanak festari amaiera emate-
ko ardura izaten du urtero, eta ja-
da jakinarazi dute «ekitaldi berezi
bat» prestatzen ari direla astele-
hen iluntzerako.
Easo Ederrik gabeDonostian aldaketa nabarmen
bat izango da aurtengo haurren
danborradan, Aitor ikastolak era-
baki baitu ez dela izango ez Easo
Ederrik eta ezta Ohorezko Dama-
rik ere —urtez urte aldatuz joaten
da eskola—. Ia 9.000 haurrek par-
te hartuko dute astelehenean
haurren danborradan.
Urte osoko itxaronaldia, eta egun bateko leherketaDonostian eta Azpeitian igande gauerdian piztuko da festa, eta danbor soinuak bazter guztietara iritsiko dira hurrengo 24 orduetan
Iazko San Sebastian egunaren hasiera, Donostian. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU
ANTIGUAKO JAIAK
Joan den asteburuan hasi ziren
Donostiako Antigua auzoko
jaiak, baina asteburu luzea dau-
kate gaurtik astelehenera arte.
Besteak beste, poteo elegantea
izango dute gaur, eta San Se-
bastian eguna astelehenean.
Urtarrilak 17, ostirala
17:00.Txokolate jatea eta
mozorro festa. Eguraldi ona
egingo balu, Gaskuña plazan;
bestela, frontoian.
17:00.Ziklo-kross kinkia,
auzoan zehar.
19:30.Herri luntxa,
Txalupagillene plazan, ondoren
poteo elegantera doazenentzat.
19:30.Poteo elegantea, auzoan
zehar, Iraunkorrak txarangarekin
eta edabe magikoaz lagunduta.
20:00. Madres y pasotas,
Tarima Beltza antzerki taldearen
eskutik, Imanol Larzabal aretoan
(Lugaritz). Sarrera: 5 euro.
20:00.Kontzertua: La Regadera
eta Natali, Dokan. Sarrera: 10-12
euro.
22:30.Auzo-rock 2020,
Antiguako frontoian: Silicies
Grizzlies, Kontrabando eta
Khatxis.
Urtarrilak 18, larunbata
11:30.Dantza ikuskizuna eta
flashmob-a, Antiguako
frontoian.
16:00-17:30.Haurrentzako
jolasak, Gaskuña plazan. Euria
egingo balu, Antiguako
frontoian.
18:30.Buruhandiak, Matia
kalean barrena.
18:30.Mus txapelketa,
Antiguotarrak elkartean.
20:00.Kontzertuak: Kaos
Urbano, eta The Guilty
Brigade, Dokan. Sarrera:
10-13 euro.
20:00.Kontzertuak: Jotakie
eta Plan B, Txantxarreka
gaztetxean.
22:30.Antigua Rock 2020,
Antiguako frontoian: Lisabo,
Mursego eta DJ Telmo Trenor.
Urtarrilak 19, igandea
10:00.Dultzaina jotzaileak,
Matia kalean barrena.
12:00.Kaña bi kaña, elizatik hasi
eta auzoan barrena.
12:30.Patata-tortilla txapelketa,
Txalupagillene plazan.
19:00. Iraunkorrak
txarangarekin kalejira, Antiguan
barrena.
19:00.Buruhandiak, Merkatu
plazatik abiatu eta Matia kalean
barrena.
00:00. Ikurrinaren igoera,
Gaskuña plazan, Sansustene
elkarteko danborradaren
eskutik.
00:10.Club de Tenis
danborradaren irteera.
00:30.Zubimusu
danborradaren irteera.
02:00.Santo Tomas lizeoko
danborradaren irteera.
03:00-06:00.Antiguatar
guztientzako herri danborrada,
Iraunkorrak txarangak
lagunduta, Matia kalean
barrena.
04:00.Santa Teresa
ikastetxeko danborradaren
irteera.
Urtarrilak 20, astelehena
07:00.Gazte danborradaren
irteera, Alfonso XIII.aren plazatik
abiatuta.
09:00. Jakintzako gurasoen
danborradaren irteera.
11:00. Istingorra danborradaren
irteera.
11:30.Xexene danborradaren
irteera.
12:00.Gaupaseroen argazkia,
Antiguako frontoian.
12:00.Orkresta
elektrotxaranga, auzoan
barrena.
17:00.Haur danborradaren
irteera.
17:00.Ekintza danborradaren
irteera.
17:00.Benta Berriko Lagunak
danborradaren irteera.
17:30.Txirain danborradaren
irteera.
17:45.Ur Ttanta danborradaren
irteera.
18:00.Antiguoko Kirol Elkartea
danborradaren irteera.
21:00.Baso Etxea
danborradaren irteera.
00:00. Ikurrinaren jaitsiera,
Gaskuña plazan, Baso Etxea
elkartearen eskutik.
Miren Garate
Abenduan jakinarazi zuten MikelGorosabel Nortonmusikariak etaAsier Serrano idazle eta musika-riak Lorelei taldea berriz elkartu-ko zela. Lau kontzertuko biraegingo dute, Antxon Sarasua (ba-xua) eta Loiola Madera (bateria)lagun dituztela, eta horietako au-rrena gaur bertan izango da, An-doaingo Bastero kulturgunean.Eibarkoa (otsailak 7), Zarauzkoa(otsailak 14) eta Lekeitiokoa (mar-txoak 27) etorriko dira gero. Etaakaso gehiago ere bai. Gogoratze-ko baino gehiago, «sentsazioakberriz deskubritzeko kontzer-tuak» izango direla dio Serranok(Eibar, 1975).Hogei urte dira Lorelei uztea
erabaki zenutela. Zergatik era-
baki duzue itzultzea?
Egunen batean berriro elkartukoginela pentsatzen genuen, bainakontua atzeratzen joan gara. Nirekasuan, itzultzeko motibazioakoso pertsonalak izan dira. Urtenahiko gogorrak izan dira azke-nak, eta iraganeko kontu horre-kin, pixka bat arintzea edo den-bora beste era batera distraitzeabilatzen nuen. Abendu parteanPolonian jotzeko aukera suertatuzitzaigun Etxepare Institututik.Azkenean, ez genuen Loreleire-kin joateko aukerarik izan, bainaideia hor egon zen, eta esan ge-nuen: ‘Elkartzekotan, goazen biratxiki bat egitera, ez dadila gerakontzertu batean, eta izan dadiladenbora despistatzeko kontubat’.
Ikusten nuen orain zela garaia,hogeigarren urteurrenagatik, edobestela arantza hori hor geratukozela. Loreleirekin era arraroandespeditu ginen, arrazoirik emangabe, eta iraganeko min horiekere arindu nahi genituen.Terapia moduko bat izango da,
beraz, itzulera?
Asko kostatu zaigu erabakiakhartzea, eta ni izan naiz igualatzeratze horren elementua. Nireburua ez nuen prest ikusten. Tau-letan egotea oso zaila egin izanzait, eta orain ikusten dut nire bu-rua horretarako prest. Eszenare-kin adiskidetzeko garaia helduzaidala uste dut, eta elkartzea etailusio bat izatea terapia edo uken-du moduko bat izan da, bai.Bi urteko etapa izan zuen Lorelei
taldeak. Zein oroitzapen dituzu
garai horretaz?
Diskogintza puri-purian zegoengaraia zen, eta musika banda askoari ziren ateratzen, estilo ezberdi-netakoak. Gure apustua mugi-mendu eta musika estilo horieta-
tik nahiko aparte zegoen. Diskoe-txeei eskaini genienean ere, ezez-koak jaso genituen, esan zigutenentzuleria ez zegoela prest edohezita gurea bezalako proposa-men arinak jasotzeko. Gaztelu-peko Hotsak-ek egin zuen gurealdeko apustua, eta Bada hiri go-rri bat diskoa kaleratu genuen.Guk urtebeteko iraupena emannahi genion proiektuari; diskoakpoesia liburuaren osagarria izanbehar zuen, berez.Arrakasta handia izan zuen le-
hen lan hark.
Eta, bat-batean, espero ez genuenoholtzetan aurkitu genuen geureburua: jaialdietan, festa giroan,txosna inguruan... Loreleik mal-
gutasunez eutsi zion gau giroari,eta ikusi zuen bazuela lekua horere. Bi urte ibili ginen batera etabestera, kontzertu asko emangenituen, baita udan ere. Berez,gure asmoa ez zen parrandarako
musika egitea. Orduan, bigarrendiskoa kaleratzeko garaia zelaikusi genuen, eta lan horretanbakoitzaren nahiak azaleratuziren. Bakoitzak bere intentzio-nalitatea ezarri zuen, eta harrera
apalagoa izan zuen. Pausa laburbat egitea erabaki genuen, etahirugarren diskorako kantuaksortzen ere hasi ginen, bainaordurako nahiko aldendutageunden taldekideok maila per-tsonalean.Hirugarren disko hori ez zen iri-
tsi.
Gure habitatak ere aldatu geni-tuen: Mikel [Gorosabel] Bartzelo-nara joan zen, eta ni Zarautzera.Sorkuntza pixka bat apartatu, etaadiskidetasuna zaintzen saiatuginen. Mikel Bilbora eta Ni Eiba-rrera itzuli ginenean, beste saialdibatzuk egon ziren, baina aspaldi-ko mamuak agertu ziren, berriro.Gaur da momentua taldekideen
artean quorum bat edo errazta-sun bat egotea lortu duguna.Nolakoa izan da berriro ere kan-
tu haiek entseatzen hastea?
Izugarri disfrutatu dugu; batezere, moldaketa berriak egiten,abestien aukerak ikertzen... Nirineuri hori interesatzen zaitgehien, hor atzean geratzen dena,ez kontzertuak eta bira bakarrik.Duela hogei urte bizi izandakomomentuak ikaragarriak izan zi-ren, baina gazte denborari eran-tzuten dioten bizio guztiekin lo-tuta joan ziren. Orain inoiz bainohobeto gaude osasunez, baina ba-tzuetan kostatu egiten da gaztegaraiko tinbre horietara heltzea,beste batzuk garatu ditugulako.Nire bakarkako lanetan, esatera-ko, gehiago jo izan dut ahots sa-konagoetara, eta kostatu egitenda berriro ere desikastea iragane-koekin bat egiteko.Zer espero behar du entzuleak
lau kontzertu hauetan?
Orduan ere bagenekien irautekokantuak izango zirela, gitarraakustikoarekin edo elektrikoare-kin ondo funtzionatzen dutenkantuak baitira, baina niretzatoso kuriosoa izan da Loreleirenproposamen musikala nahikoondo zahartu dela ikustea. Itzule-ran, oso argi genuen antzokietarabideratu nahi genuela errepasoa,giro intimo eta bare hori nahi ge-nuela. Betiko errepertorioa jokodugu, eta, ordena aldatuz, nola-baiteko istorio bat kontatzea dagure intentzioa. Konturatu garajendeak ez dizkiola istorio berriakeskatzen bueltatu den talde bati.Nostalgiaren eta malenkoniarengenea ere badago gure geneetan.Orain hogei urteko publiko ber-
bera espero duzue?
Ez dut uste entzule berririk izangodugunik; azken batean, hau nos-talgiaren festa izatea nahi dugu,edo hala suertatu da. Oso arrotzaegin zait itzuliko ginela esan ge-nuenetik jasotako harrera. Askokzoriondu gaituzte. Esaten dugu ezgarela nostalgikoak, baina nik lor-tu nahi dudana da gogoratzen ezditudan garai horiek beste era ba-tera berpiztea. Gogoratzeko bainogehiago, sentsazioak berriro des-kubritzeko kontzertuak dira.Lau kontzertu dituzue lotuak.
Gehiago ere izan daitezke?
Lan itzela egin du Abar Produk-zioak-eko Mikel Lizarribarrek.Mimo handiz prestatu du gurebira. Badaude beste leku eta databatzuk oraindik itxi gabe, bainauste dut lau kontzertu hauekinere itxiera ederra emango genio-keela arantza hori ateratzearenzauriari.
«Nostalgiaren festaizatea nahi dugu, edo hala suertatu da»
Asier Serrano b Lorelei taldeko kidea
Orain hogei urte esan zuen agur Loreleik, azalpen handirik eman gabe.Berriz elkartzeko saiakerak izan dira ordutik, baina orain iritsi da unea,motibazio pertsonalek eta iraganeko minak arindu nahiak bultzatuta.
GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2020ko urtarrilaren 17a
Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea
Lege gordailua: SS-1514-2010
www.gipuzkoa.hitza.eus [email protected]
sELKARRIZKETA
JUAN CARLOS RUIZ / FOKU
«Betiko errepertorioajoko dugu. Konturatugara jendeak ez dizkiolaistorio berriak eskatzenbueltatu den talde bati»