REP BUK,\ E KOSUVEs - PliUYIiJIII KA KO 000 - IUWUHUC 0 KOSOVO

GJYKATA KUSHTETUESE

YCTABHH CY.ll.

CONSTITUTIONAL COURT

Prishtine, me 13 gusht 2019 Nr. ref.:AGJ 1409/19

AKTGJYKIM

ne

rastin nr. KI13S/18

Parashtrues

Hava Simnica

Vleresim i kushtetutshmerise se Aktgjykimit te Gjykates Supreme te

Kosoves, Rev. nr. 112/2018, te 7 majit 2018

GJYKATA KUSHTETUESE E REPUBLlKES sit KOSOvES

e perbere nga:

Arta Rama-Hajrizi, kryetare Bajram Ljatifi, zevendeskryetar Bekim Sejdiu, gjyqtar Selvete Gerxhaliu-Krasniqi, gjyqtare Gresa Caka-Nimani, gjyqtare Safet Hoxha, gjyqtar Radomir Laban, gjyqtar Remzije Istrefi-Peci, gjyqtare dhe Nexhmi Rexhepi, gjyqtar

Parashtruesiikerkeses

1. Kerkesa eshte parashtruar nga Hava Simnica (ne tekstin e metejme: parashtruesja e kerkeses), me vendbanim ne fshatin Prugoc, komuna e Prishtines.

Vendimi i kontestuar

2. Parashtruesja e kerkeses konteston kushtetutshmerine e Aktgjykimit te Gjykates Supreme te Republikes se Kosoves (ne tekstin e metejme: Gjykata Supreme), Rev. nr. 112/2018, te 7 majit 2018, te cilin e ka pranuar me 12 qershor 2018.

Objekti i -;eshtjes

3. Objekt i c;eshtjes eshte vleresimi i kushtetutshmerise se aktgjykimit te kontestuar, me te cilin parashtruesja pretendon shkeljen e te drejtave te saj te garantuara me nenet 22 [Zbatimi i Drejtperdrejte i Instrumenteve Nderkombetare], 3 dhe 24 [Barazia para Ligjit], 31 [E Drejta per Gjykim te Drejte dhe te Paanshem] te Kushtetutes se Republikes se Kosoves (ne tekstin e metejme: Kushtetuta), si dhe nenin 6 te Konventes Evropiane per te Drejtat e Njeriut (ne tekstin e metejme: Konventa).

Baza juridike

4. Kerkesa bazohet ne paragrafet 1 dhe 7, te nenit 113 [Juridiksioni dhe Palet e Autorizuara] te Kushtetutes, me nenet 22 [Procedimi i kerkeses] dhe 47 [Kerkesat individuale] te Ligjit per Gjykaten Kushtetuese te Republikes se Kosoves, nr. 03/L-121 (ne tekstin e metejme: Ligji) dhe rregullit 32 [Parashtrimi i kerkesave dhe pergjigjeve] te Rregullores se punes se Gjykates Kushtetuese (ne tekstin e metejme: RregullOIja e punes).

Procedura ne Gjykaten Kushtetuese

5. Me 13 gusht 2018, parashtruesja e dorezoi kerkesen ne Gjykaten Kushtetuese te Republikes se Kosoves (ne tekstin e metejme: Gjykata).

6. Me 19 shtator 2018, Kryetarja e Gjykates caktoi gjyqtarin Safet Hoxha gjyqtar raportues dhe Kolegjin shqyrtues, te perbere nga gjyqtaret: Selvete GerxhaliuKrasniqi (kryesuese), Bajram Ljatifi dhe Radomir Laban.

7. Me 5 tetor 2018, Gjykata njoftoi parashtruesen per regjistrimin e kerkeses dhe nje kopje te kerkeses ia dergoi Gjykates Supreme, ne pajtim me nenin 20A te Ligjit.

8. Me 19 korrik 2019, Kolegji shqyrtues e shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhe njezeri i rekomandoi Gjykates qe te shpalle kerkesen te pranueshme dhe te vleresoje permbajtjen e kerkeses.

Permbledhja e fakteve

9. Me 1 mars 2004, bashkeshorti i parashtrueses se kerkeses ishte gjetur i vdekur ne vendin e punes ne Korporaten Energjetike te Kosoves (ne tekstin e metejme: KEK).

10. Ne nje date te pacaktuar, parashtruesja e kerkeses iu drejtua autoriteteve te KEK-ut me kerkese qe ne emer te rentes t'i njihet e drejta ne pension, per shkak te humbjes se mbajtesit te familjes.

2

11. Me 26 maj 2004, KEK, me Vendimin nr. 114/16, ne pajtueshmeri me aktet e saj nenligjore, ia njohu parashtrueses se kerkeses te drejten e pensionit suplementar, ne shumen mujore prej 295 €, duke filluar nga 1 qershori 2004 deri me 1 korrik 2009. Pas kalimit te kesaj periudhe KEK-u kishte nderprere pagesen prej 295 c.

12. Me 18 shtator 2009, parashtruesja e kerkeses se bashku me femijet e saj, paraqiten padi ne Gjykaten Themelore ne Prishtine, nepermjet te ciles kerkuan pagesen e rentes ne emer te mbajtjes se humbur (ushqimise), deri ne ekzistimin e kushteve ligjore te percaktuara me ligjet ne fuqi.

13. Me 31 janar 2017, Gjykata Themelore ne Prishtine, me Aktgjykimin C. nr. 2346/16, vendosi:

I. MIRA TOHET e bazuar kerkesepadia e paditesve Hava Simnica, Besmira Simnica dhe Gresa Simnica nga Prishtina dhe DETYROHET e paditura KEK Prishtine qe ne afatin kohor prej pesembedhjete ditesh nga pranimi i ketij aktgjykimi paditesve ne emer te rentes se arritur per periudhen kohore nga data 01.10.2009 e deri me 30.04.2013, t'ua paguaj shumen e parave prej 9.924.00 C. DETYROHET e paditura qe paditeses Hava Simnica t'ia paguaj renten ne shumen mujore nga 212.20 C, nga data 01.05.2013, e deri ne ekzistimin e kushteve ligjore, ndersa paditeses Gresa Simnica per pen·udhen kohore nga data 01.05.2013, e deri me 31.08.2014, t'ia paguaj shumen nga 212.20 C, te gjitha me kamate ligjore nga data 01.10.2016 e deri ne pagesen definitive;

II. DETYROHETe paditura qe shpenzimet e procedures ne shumen e parave pre}. 1.710.60 C t'ua paguaj paditesve ne afatin kohor prej 15 (pesembedhjete) ditesh nga pranimi i ketij aktgjykimi.

14. Per me teper, Gjykata Themelore ne Prishtine, arsyetoi:

"Si kontestuese ne mes te ndergjyqesve eshte nese kerkesa per pagesen e rentes eshte e parashkruar, (. . .). Gjykata ka pasur parasysh pohimet e te paditures sa i perket vjetersimit te kerkeses per kompensimin e demit material neforme te rentes dhe per kete arsye i eshte referuar faktit jokontestues se paditesit me vendimin e te paditures kane realizuar shumen mujore prej 295 Cper nje periudhe kohore pesevjec;are dhe ate deri ne fund te muajit qershor 2009. Duke marre parasysh se pagesa eshte nderprere nga muaji korrik 2009, per kete arsye paditesit ne shtator te vitit 2009, pra dy muaj pas nderprerjes se pageses, kane iniciuar procedure kontestimore, nga kyfakt rezulton se kerkesepadia ne kuptim te nenit 376 te Ligjit per marredheniet e detyrimeve (LMD) eshte e afatshme".

15. KEK-u, kunder Aktgjykimit te 31 janarit 2017 te Gjykates Themelore ne Prishtine ushtroj te drejten e ankeses ne Gjykaten e Apelit, duke pretenduar ne vertetim jo te plote te gjendjes faktike dhe ne aplikim te gabuar te se drejtes materiale.

3

http:1.710.60http:9.924.00

16. Me 14 dhjetor 2017, Gjykata e Apelit me Aktgjykimin Ac. nr. 1802/2017, refuzoi si te pabazuar ankesen e KEK-ut, duke pranuar ne teresi konstatimin faktik dhe qendriminjuridik te gjykates se shkalles se pare si te drejte dhe te ligjshem. Nder te tjera, ne aktgjykim, thuhet:

"Gjykata e shkalles se pare ka gjetur se pagesa mujore eshte nderprere nga muaji korrik 2009, per kete arsye paditesit ne shtator te vitit 2009, dy muaj pas nderprerjes se pageses, kane iniciuar procedure kontestimore, nga ky fakt sipas vleresimit te gjykates se shkalles separe, rezulton se kerkesepadia ne kuptim te nenit 376 te Ligjit per Marredheniet e Detyrimeve eshte e afatshme. [. ..] "Kolegji vlereson se nuk qendrojne pretendimet ankimore te parashtruara nga ana e te paditures me ankese lidhur me parashkrimin. Kolegji gjen se e drejta e mbajtjes ne rast te humbjes se mbajtesit te familjes eshte e drejte e caktuar me ligj dhe ne baze te nenit 373 par. 3 te LMD-se, kjo e drejte nuk mund te parashkruhet".

17. Me 4 shtator 2017, KEK-u, kunder Aktgjykimit te Gjykates se Apelit, te 14 dhjetorit 2017, parashtroi kerkese per revizion ne Gjykaten Supreme, me pretendimin se eshte aplikuar gabimisht e drejta materiale.

18. Me 14 dhjetor 2017, Gjykata Supreme me Aktgjykimin Rev. nr. 112/2018, aprovoi kerkesen per revizion te parashkruar nga KEK-u, me arsyetimin:

"... Gjykata Supreme e Kosoves ka gjetur se gjykatat e instances me te ulet ne baze te gjendjes faktike te vertetuar drejt dhe ne menyre te plote, gabimisht kane aplikuar te drejten materiale kur kane gjetur se kerkesepadia e paditeseve eshte e bazuar dhe si te tille e kane aprovuar, per te cilat arsye u desh qe te pranohet revizioni i te paditures si i bazuar, te ndryshohen aktgjykimet e te dy gjykatave dhe te refuzohet kerkesepadia e paditeseve. [. ..] "Sipas vleresimit te kesaj gjykate kerkesepadia e paditesve eshte parashkruar ne baze te nenit 376 te LMD-se, andaj kundershtimi i parashkrimit te paditures ne kete kontest duhet te vleresohet ne baze te nenit 376 te LMD-se, pasi qe kemi te bejme me kerkesen per shperblimin material ne te holla ne emer te mbajtjes se humbur-rentes dhe ne kete situate nuk ka vend per zbatimin e nenit 373, paragraji 3 te LMD-se, ashtu si gabimisht kane vleresuar te dy gjykatat".

Pretendimet e parashtruesit te kerkeses

19. Parashtruesja e kerkeses pretendon se Gjykata Supreme shkeli te drejten e saj per barazi para ligjit dhe te drejten per gjykim te drejte, duke vendosur ne kundershtim me praktiken e saj gjyqesore ne rrethana teresisht te njejta, sepse:

"Gjykata Supreme ... me pranimin e revizionit dhe ndryshimin e vendimeve te instancave gjyqesore me te uleta, dhe me rejuzimin si te pabazuar te kerkesepadise se paditeses, ka vepruar kunder praktikes se saj gjyqesore, sepse ... per rrethana te njejta-plotesisht te njejta tek rasti ijone ka vendosur

4

krejt ndryshe, duke dhene edhe arsye krejt ndryshe, dhe me kete ka shkelur te drejtat e garantuara me Kushtetute, sepse na ka vene ne pozite te pabarabarte me qytetaret tjere per kerkesat ... plotesisht identike".

20. Me tej, parashtruesja pretendon:

"Konsiderojme se ky vendim ne rastin tone eshte arbitrar dhe presim qe Gjykata Kushtetuese keto shkelje dhe arbitraritete t'i evitoje, sepse me keto lIoj vendimesh shkelet edhe parimi i sigurise juridike, ... e qe sipas Kushtetutes e ligjeve per gjykatat, ajo (Gjykata Supreme) duhet te beje unifikimin e praktikes gjyqesore te gjykatave tjera, e ajo nuk ka unifikim ne marrje te vendimeve as brenda kolegjeve te saj ... sepse ka aniitare ... qe kane marre pjese ne kolegje, ku per te njejten r;eshtje eshte vendosur ndryshe me vendimet te ndryshme".

21. Ne mbeshtetje te pretendimit te saj, parashtruesja, kerkeses se sa], la ka bashkengjitur Aktgjykimet e Gjykates Supreme, Rev. nr. 55/2010, te 18 marsit 2012 dhe Rev. nr. 349/2016, te 1ljanarit 2017, dhe pretendon se rasti i saj duhej vendosur ngjashem sikur ishte vendosur me keto aktgjykime.

22. Ne fund, parashtruesja nga Gjykata kerkon ta deklaroje kerkesen te pranueshme; te konstatoje shkelje te te drejtave te saj te garantuara me Kushtetute; te shpalle te pavlefshem aktgjykimin e kontestuar te Gjykates Supreme dhe te lihet ne fuqi Aktgjykimi i Gjykates Themelore ne Prishtine dhe ai i Gjykates se Apelit, si Geshtje e gjykuar res judicata.

Ligji i aplikueshem

Ligji mbi Marredheniet e Detyrimeve, gazeta zyrtare RSFJ, i 30 marsit 1978

Kompensimi ne forme te rentes ne te holla Neni 188

1) Ne rast te vde1ges te lezionimit trupor ose te demtimit te shendetit kompensimi caktohet si rregull ne forme te rentes ne te holia per gjithe jeten ose per nje kohe te caktuar.

E drejta e person it qe e ka ushqyer i vrari Neni 194

1) Personi te cilin i vrari e ka ushqyer ose e ka ndihmuar rregullisht, si dhe ai qe sipas ligjit ka pasur te drejte te kerkoje ushqim nga i vrari ka te drejte kompensimi te demit qe peson nga humbja e ushqimit ose te ndihmes. 2) Ky dem kompensohet me pqgimin e rentes ne te holia shuma e se dles caktohet duke marre parasysh te gjitha rrethanat e rastit e qe nuk mund te jete me e madhe nga ajo qe do te fitonte i demtuari nga i vrari po te mbetej gjalle.

Parashkrimi i vete te drejtes Neni 373

5

1) Vete e drejta nga e cila rezultojne kerkesat periodike parashkruhet per pese vjet, duke llogaritur nga njedhja per pagese e kerkeses me te vjeter te papermbushur pas se dles debitori nuk ka !cryer dhenien. 2) Kur parashkruhet e drejta nga e cila rezultojne kerkesat periodike, atehere kreditori humbe te te drejtenjo vetem te kerkoje dhenie te ardhshme periodike qe kane njedhur per pagese para ketij parashkrimi. 3) Nuk mund te parashkruhet e drejta e ushqimit e caktuar me ligj.

Kerkesa e shperblimit te demit Neni 376

1.Kerkesa e shperblimit te demit te shkaktuar parashkruhet per tre vjet nga data kur i demtuari ka mesuar per demin dhe per personin qe e ka bere demin. Sidoqofte kjo kerkese parashkruhet per pese vjet nga data kur eshte krijuar demi. 2.Kerkesa e shperblimit te demit te krijuar nga cenimi i detyrimit kontraktues parashkruhet per kohen e caktuar per parashkrimin e ketij detyrimi.

Pranueshmeria e kerkeses

23. Gjykata se pari shqyrton nese parashtruesi i kerkeses i ka permbushur kriteret e pranueshmerise, te percaktuara me Kushtetute dhe te parapara me tej me Ligj dhe te percaktuara me Rregullore te punes.

24. Ne kete drejtim, Gjykata i referohet paragrafeve 1 dhe 7, te nenit 113 [Juridiksioni dhe Palet e AutorizuaraJ te Kushtetutes, te cilet percaktojne:

"1. Gjykata Kushtetuese vendos vetem per rastet e ngritura para gjykates ne menyre ligjore nga pala e autorizuar.

[. ..J

7. Individetjane te autorizuar te ngrene shkeljet nga autoritetet publike te te drejtave dhe lirive te tyre individuale, te garantuara me Kushtetute, mirepo vetem pasi te kene shteruar te gjitha mjetetjuridike te percaktuara me ligj". .

[...]

25. Gjykata gjithashtu vlereson nese parashtruesi i kerkeses ka permbushur kriteret e pranueshmerise, siC; specifikohet me tej ne Ligj. Ne lidhje me kete, Gjykata i referohet neneve 47 [Kerkesa individualeJ, 48 [Saktesimi i kerkesesJ dhe 49 [Afatet] te Ligjit, te cilet percaktojne:

Neni 47 [Kerkesa individualeJ

6

"1. (:do individ ka te drejte te kerkoje nga Gjykata Kushtetuese mbrojtje juridike ne rast se pretendon se te drejtat dhe lirite e tij individuale te garantuara me Kushtetutejane shkelur nga ndonje autoritet publik.

2. Individi mund te ngre kerkesen ne fjale vetem pasi qe te kete shteruar te gjitha mjetetjuridike te pereaktuara me Zig}".

Neni48 [Saktesimi i kerkeses]

"Parashtruesi i kerkeses ka per detyre qe ne kerkesen e tij te qartesoj saktesisht se eilat te drejta dhe liri pretendon se ijane eenuar dhe eili eshte akti konkret i autoritetit publik te eiZin parashtruesi deshiron ta kontestoj".

Neni 49 [Matet]

"Kerkesa parashtrohet brenda afatit prej kater (4) muajsh. Afati filion te eee qe nga dita kur parashtruesit i eshte dorezuar vendimi gjyqesor ... ".

26. Per sa i perket permbushjes se kritereve te mesiperme, Gjykata konstaton se parashtruesja e kerkeses eshte pale e autorizuar; ka shterur mjetet juridike ne dispozicion; ka specifikuar aktin e autoritetit publik, kushtetutshmerine e te cilit e konteston ne Gjykate dhe ka dorezuar kerkesen ne kohe.

27. Me tej, Gjykata shqyrton nese kerkesa i permbush kriteret e pranueshmerise te percaktuara me rregullin 39 (1) (d) dhe 39 (2) te Rregullores, qe percaktojne:

Rregulli39 [Kriteret e pranueshmerise]

(1) "Gjykata mund ta konsideroje nje kerkese te pranueshme nese: [...] (d) kerkesa qarteson saktesisht dhe ne menyre adekuate paraqet faktet dhe pretendimet per shkeUe te te drejtave apo dispozitave kushtetuese".

(2) Gjykata mund ta konsideroje kerkesen te papranueshme, nese kerkesa eshte qartazi e pabazuar, sepse parashtruesi nuk deshmon dhe nuk mbeshtete ne menyre te mjaftueshme pretendimin e tij".

28. Pasi qe kerkesa e parashtrueses se kerkeses i permbush te gjitha kriteret procedurale, bazuar edhe ne faktin qe kerkesa nuk eshte qartazi e pabazuar, ne kuptim te rregullit 39 (2), Gjykata vendos qe kerkesa eshte e pranueshme per shqyrtim te meritave te kerkeses.

Meritat e kerkeses

29. Gjykata, para se te vleresoje pretendimet e parashtrueses se kerkeses, perserit se ne pajtim me nenin 53 [Interpretimi i Dispozitave per te Drejtat e Njeril!t] te Kushtetutes: "Te drejtat e njeriut dhe lirite themelore te garantuara me kete

7

i

Kushtetute, interpretohen ne harmoni me vendimet gjyqesore te Gjykates Evropiane per te Drejtat e Njeriut".

30. Gjykata rikujton se parashtruesja e kerkeses pretendon se aktvendimi kontestuar i Gjykates Supreme, Rev. nr. 112/2017, i 7 majit 2018, shkele te drejtat e saj kushtetuese te garantuara me nenin 3 dhe 24 [Barazia para Ligjit], nenin 31 [E Drejta per Gjykim te Drejte dhe te Paanshem] te Kushtetutes, dhe me nenin 6 [E Drejta per Proces te Rregullt Gjyqesor] te Konventes.

31. Gjykata veren se parashtruesja e kerkeses ne esence pretendon se Gjykata Supreme, ne rastin e saj vendosi ne kundershtim me praktiken e vete gjyqesore, duke dhene arsyetim teresisht te ndryshem, per c;eshtje identike.

32. Ne kete kuptim, Gjykata do t'i vleresoje pretendimet e parashtrueses ne baze te nenit 31 te Kushtetutes, ne driten e interpretimit te nenit 6 te Konventes, meqe c;eshtja e ndryshimit te qendrimeve juridike (divergjencave) nga gjykatat e rregullta per c;eshtje te njejta, sikurse edhe detyrimi per te nxjerre vendime te arsyetuara dhe arsyeshme, garantohen me dispozitat e lartcekura.

Parimet e pergjithshme mbi te drejten per nje uendim te arsyetuar sic; eshte zhuilluar me praktiken gjyqesore te GJEDNJ-se

33. Gjykata, para se gjithash, rikujton se garancite e permbajtura ne nenin 6, paragrafin 1 te KEDNJ-se perfshijne detyren e gjykatave qe te bejne arsyetimin e vendimeve te tyre. Vendimi i arsyetuar gjyqesor u tregon paleve se rasti i tyre eshte shqyrtuar me te vertete (Shih Aktgjykimin e GJEDNJ-se H. kunder Belgjikes, kerkesa 8950/80, paragrafi 53, te 30 nentorit 1987).

34. Gjykata, gjithashtu, thekson se sipas praktikes se GJEDNJ-se, neni 6, paragrafi 1 i detyron gjykatat qe te arsyetojne vendimet e tyre, megjithate, kjo nuk mund te interpretohet ne menyre te tille qe nga gjykatat te kerkohet pergjigje e hollesishme per secilin pretendim (Shih rastet e GJEDNJ-se, Van de Hurk kunder Holandes, Aktgjykimi i 19 prillit 1994; Garcia Ruiz kunder Spanjes, kerkesa nr. 30544/96, Aktgjykimi i 21 janarit 1999, paragrafi 26; Jahnke dhe Lenoble kunder Frances, [DHM], paragrafi 81.).

35. Lidhur me kete, GJEDNJ shton se gjykata vend ore ka nje liri te caktuar te vleresimit ne zgjedhjen e pretendimeve dhe ne lejimin e provave, por ajo gjithashtu ka edhe obligimin qe te justifikoje veprimet e saj duke dhene arsyetime per vendimet e saj (Shih Aktgjykimin e GJEDNJ-se Suominen kunder Finlandes, kerkesa 37801/97, te 1 korrikut 2003, paragrafi 36).

36. Gjithashtu, Gjykata thekson se ne pajtim me praktiken e GJEDNJ-se, gjate shqyrtimit nese arsyetimi i vendimit gjyqesor i ploteson standardet e te drejtes per gjykim te drejte, duhet te merren parasysh rrethanat e rastit konkret. Vendimi gjyqesor nuk duhet te jete pa asnje arsyetim, as arsyetimi nuk duhet te jete i paqarte. Kjo posac;erisht vIen per arsyetimin e vendimit te gjykates e cila vendos sipas mjetit juridik, ne te cilin jane ndryshuar qendrimet juridike te paraqitura ne vendimin e gjykates me te ulet (Shih rastin e GJEDNJ-se, Van de Hurk kunder Holandes, Aktgjykimi i 19 prillit 1994, paragrafi 61) . .

8

37. Gjykata des hi ron te theksoje se nocioni i nje gjykimi te drejte, ne pajtim me praktiken e GJEDNJ-se, gjithashtu kerkon qe gjykata kombetare e cila ka dhene arsye te pakta per vendimet e saj, ne te vertete te kete adresuar c;eshtjet themelore ne kuader te juridiksionit te saj, pra se nuk i kishte pranuar thjeshte dhe pa perpjekje shtese konkluzionet e arritura nga gjykata me e ulet. Kjo kerkese eshte edhe me e rendesishme ne rast kur nje pale ne kontest nuk ka pasur mundesi per te paraqitur gojarisht rastin e saj ne proceduren vendore (Shih Aktgjykimin e GJEDNJ-se Helle kunder Fin Landes, kerkesa 157/1996/776/977, te 19 dhjetorit 1997, paragrafi 60).

38. Pervec; kesaj, Gjykata i referohet edhe praktikes se saj gjyqesore ku ajo percakton se arsyetimi i vendimit duhet te theksoje raportin ndermjet konstatimeve te merites dhe reflektimeve kur shqyrtohet prova e propozuar, nga njera ane, dhe konkluzionet ligjore te gjykates, nga ana tjeter. Aktgjykimi i gjykates do te shkele parimin kushtetues te ndalimit te arbitraritetit ne vendimmarrje, ne qofie se arsyetimi i dhene nuk i permban faktet e vertetuara, dispozitat ligjore dhe marredhenien logjike midis tyre (Gjykata Kushtetuese, rastet: nr. KI72/12, Veton Berisha dhe Ilfete Haziri, Aktgjykimi i 17 dhjetorit 2012, paragrafi 61; nr. KI135/14, IKK Classic, Aktgjykimi i 9 shkurtit 2016, paragrafi 58, dhe KI96/16 IKK Classic, Aktgjykimi i 8 dhjetorit 2017).

Zbatimi i parimeve te permendura mbi te drejten per nje vendim te arsyetuar ne kete rast

39. Gjykata veren se parashtruesja e kerkeses, ne mbeshtetje te pretendimit te saj, kerkeses ia ka bashkengjitur dy aktgjykime te Gjykates Supreme, per te deshmuar se e kjo e fundit ne rastin e saj ka dhene arsyetim teresisht te ndryshem per c;eshtje teresisht identike.

40. Ne kete drejtim, Gjykata do te beje nje analize krahasuese per te pare ngjashmerite sa i perket rrethanave faktike dhe juridike dhe dallimet ne arsyetim mes rastit te parashtrueses se kerkeses dhe te parashtrueseve A. dhe B.

41. Sa i perket parashtrueses (A), Gjykata veren se Gjykata Supreme me Aktgjykimin Rev. nr. 55/2010, te 18 marsit 2013, perkitazi me parashkrimin e objektit te kerkuar me padi, arsyetoi: "Theniet ne revizion te paditures per parashkrimin e kerkeses se paditeses per pagesen e rentes nga neni 376 te LMD-se jane te pabazuara ngase aktgjykimet e gjykatave te instances me te ulet ne kete drejtim permbajne arsye te mjaftuara te cilat i pranon edhe kjo gjykate". (. ..) Edhe kjo gjykate vlereson se gjykatat e instances me te ulet ne menyre te drejte kane zbatuar te drejten materiale, respektivisht dispoziten e nenit 195 paragrafi 1 dhe 2 te LMD-se. Sipas dispozites se nenit 188, paragrafi 1 te LMD-se parashikohet qe pas vdekjes, lezionimit trupor ose te demtimit te shendetit kompensimi caktohet si rregull ne forme te rentes ne te holla per gjithe jeten ose per nje kohe te caktuar. Ne rastin konkret e paditura eshte e detyruar te paguaj paditeses renten 70% nga paga e te ndjerit gjer ne diten e pesnionimit (13.08.2012) te cilen do tafitonte i ndjeri po te ishte ne jete, ... ".

42. Sa i perket parashtrueses (B), Gjykata veren se Gjykata Supreme me Aktgjykimin Rev. nr. 349/2012, te 11 janarit 2017, perkitazi me parashkrimin e objektit te kerkuar me padi, arsyetoi: "Sikurse gjykata e shkalles se dyte edhe kjo Gjykate

9

mendon se paditeses i takon e drejta ne mbajtje (par. 1) per arsye se me vendimin e te paditures ne aplikim per pension me nr. 01/10 te dates 5.1.2005, asaj i iishte njohur e drejta per pension ne vlere prej 295 C, nii emer te vdekjes se bashkeshortit te saj M. T., i cili duke punuar tek e paditura ka humbur jetiin ne vendin e punes me date 18.11.2004. Paditesja prej dates 1.1.2005 e deri me datii 1.2.2010, ne menyre tii rregullt ka realizuar pagat, ndersa pas kesaj date paditiisja ka mbetur pa mjete per mbajtje. (. ..). Gjykata Supreme vlereson si te papranueshiim pretendimin ne revizionin e te paditures, se kerkesepadia e paditesit eshte parashkruar kjo per jaktin se kjo e drejtii qe i takon paditeses nuk parashkruhet nii kuptim tii nenit 373 par. 3 te LMD-sii, ashtu siC; drejte kane vleriisuar te dy gjykatat".

43. Sa i perket parashtrueses se kerkeses, Gjykata veren se Gjykata Supreme, me Aktvendimin e kontestuar Rev. nr. 112/2018, perkitazi me parashkrimin e objektit te kerkuar me padi, arsyetoi: "Sipas vleresimit tii kiisaj gjykate kerkesepadia e paditesve eshte parashkruar ne baze tii nenit 376 tii LMD-se, andaj kundiirshtimi i parashkrimit te padituriis nii kiitii kontest duhet te vleresohet ne bazii tii nenit 376 te LMD-sii, pasi qe kemi tii biijme me kiirkesiin per shperblimin material ne te holla ne emer te mbajtjes se humbur-rentes dhe ne kete situate nuk ka vend per zbatimin e nenit 373, paragrafi 3 te LMD-sii, ashtu si gabimisht kane vleresuar tii dy gjykatat".

44. Ne baze te analizes se mesiperme, Gjykata veren se: 1) ne te tri rastet, bashkeshortet e parashtrueseve humben jeten ne vendin e punes ne KEK, pas vdelges se te cileve mes tyre dhe KEK-ut ishte arritur marreveshja per realizimin e pensionit suplementar prej 295 euro; 2) pas skadimit te marreveshjes, qe te tri parashtrueset (1 deri 3 muaj) me pas ushtruan padi ne gjykaten e shkalles se pare dhe pala e paditur ne te tri rastet ishte KEK-u; 3) ne te tri rastet, objekti i kerkuar me padi ishte kerkesa per realizimin e rentes mujore e cila kerkohej ne emer te mbajtjes se humbur (ushqimise), per shkak te humbjes se mbajtesit te vetem te familjes; 4) ne te tri rastet, ligj i zbatueshem ne kohen e ushtrimit te padive (2006-2009) ishte Ligji mbi marredheniet e Detyrimeve i RSFJ-se, i vitit 1978; 5) ne rastin e parashtrueses A. dhe B., dy instancat gjyqesore, perfshi edhe Gjykaten Supreme, aprovuan padite e tyre dhe konkluduan se e drejta e rentes e cila kerkohej me padi ne emer te mbajtjes se humbur (ushqimise), sip as dispozitave te LMD-se, nuk mund te parashkruhet.

45. Nga si u tha me siper, Gjykata veren se: si per nga koha e ushtrimit te padive (skadimit i marreveshjes me KEK-un), si per nga objekti i kerkuar me padi (realizimin e rentes ne emer te mbajtjes se humbur (ushqimise), po ashtu edhe per nga ligji i zbatueshem (LMD i vitit 1978), Gjykates Supreme, ne rastin e parashtrueses se kerkeses vendosi duke dhene arsyetim teresisht te ndryshem me praktiken e saj te konsoliduar. Ne kete rast, vlen te theksohet se konkluzionet e gjykates se shkalles se pare dhe te gjykates se shkalles se dyte, ne te tri rastet jane te unifikuara dhe ne linje me praktiken gjyqesore te tyre te meparshme, por ne linje po ashtu edhe me praktiken gjyqesore te vete Gjykates Supreme, si ne rastin e parashtrueses (A) dhe (B), ku 19o e fundit konkludoi se e drejta rentes e cila kerkohet me padi ne emer te mbajtjes se humbur (ushqimise), ne kuptim te nenit 373, paragrafit 3 te LMD-se, nuk mund te parashkruhet.

10

46. Megjithate, Gjykata Supreme ne rastin e parashtrueses se kerkeses, per dallim nga konkluzionet e gjykatave te instances me te ulet dhe konkluzionet e saj si ne rastin parashtrueses (A) dhe (B), vendosi t'i ndryshoj aktgjykimet e gjykatave te instances me te ulet, me nje arsyetim teresisht te ndryshem, sa i perket parashkrimit te padise, duke arsyetuar se: "... kerkesepadia e parashtreses ne baze te nenit 376 te LMD-se eshte parashkruar, ... dhe ne kiite situate nuk ka vend per zbatimin e nenit 373, paragrafi 3 te LMD-se, ashtu si gabimisht kane vleresuar te dy gjykatat".

47. Per me teper, Gjykata veren se arsyetimi i Gjykates Supreme, ne rastet e parashtrueses (A) dhe (B) bazuar ne rrethana teresisht te njejta, ishte ne linje me aktgjykimet e gjykatave te instances me te ulet, te cilat moren formen e prere pasi Gjykata Supreme i vertetoi ato, duke konkluduar se: "e drejta e rentes e cila kerkohet nga paditeset, ne emer te mbajtjes se humbur (ushqimise) nuk mund te parashkruhet, sepse nje e gje e tille eshte e garantuar me nenin 373, paragrafin (3) te LMD-se, i cili percakton: '(3) Nuk mund te parashkruhet e drejta e ushqimit e caktuar me ligj", duke e arsyetuar me tej qendrimin e saj sa i perket parashkrimit te kesaj te drejte ne nderlidhje edhe me nenin 188 dhe nenin 194, paragrafin 1 dhe 2 te LMD-ne. (shih, me lart permbajtjen e neneve 188 dhe 194 te LMD-se).

48. Lidhur me kete, Gjykata nuk e konsideron kontestuese te drejten e Gjykates Supreme per interpretimin e ligjit te aplikueshem ne rastin konkret, sepse kjo eshte ne juridiksionin e saj si gjykate. Megjithate, ajo qe Gjykata Supreme nuk ka arritur te shpjegoj eshte pikerisht raporti midis fakteve te paraqitura dhe zbatimit te ligjit ne fuqi ne te cilin ajo eshte thirrur, gjegjesisht ne

52. Ne rastin konkret, Gjykata veren se shmangia nga praktika gjyqesore e konsoliduar nuk eshte bere si rezultat i reformave ose evoluimit te praktikes gjyqesore per nje administrim me te mire te drejtesise ashtu siC; kerkohet me nenin 6 te KEDNJ-se. (Shih, per me teper, Gjykata Kushtetuese, rasti Kl87/18, me parashtrues IF Skadeforsikring, Aktgjykimi i 27 shkurtit 2019).

53. Per keto arsye, Gjykata konsideron se Gjykata Supreme, ne rastin e parashtrueses se kerkeses, nuk i permbushi detyrimet e saj, sipas nenit 6.1 te KEDNJ-se, per nje vendim te arsyetuar dhe te arsyeshem, kur konkludoi se kerkesa e parashtrueses duhej refuzuar si e pabazuar per shkak te parashkrimit te saj sipas ligjit te zbatueshem, sa kohe qe ne rastet e mehershme iu kishte dhene te drejte parashtrueseve A. dhe B., per kerkimin e pageses se rentes mujore ne emer te mbajtjes se humbur.

54. Ne kete drejtim, Gjykata perserit se, trajtimi i parashtresave ne menyre te duhur nga ana e gjykates, gjate procedures civile eshte thelbesor per korrektesine e procedures civile kontestimore. Gjate shqyrtimit te nje lende, gjykata ka per detyre t'i shqyrtoje ne menyre efikase bazat, argumentet dhe provat e paraqitura nga palet. Deshtimi i gjykates per t'i shqyrtuar ne menyre te duhur argumentet specifike, perkatese dhe te rendesishme, nga GJEDNJ ne vazhdimesi eshte konsideruar si shkelje e nenit 6.1 te Konventes.

55. Gjykata rikujton, se arsyetimi i aktgjykimit eshte nje perberes kyc; i gjykimit te drejte dhe eshte esencial per ndarjen e drejtesise dhe eshte treguesi me i mire qe deshmon se gjykatat i kane te bazuara theniet ne vendi met e tyre. Funksioni i nje vendimi te arsyetuar eshte t'u tregoje paleve qe ato jane degjuar. Nga ana tjeter, vetem duke dhene nje vendim te arsyetuar mund te realizohet nje kontroll publik i administrimit te drejtesise (Shih, Tatishvili kunder Rusise, Aktgjykimi i GJEDNJ-se, i 9 korrikut 2007, paragrafi 58. Dhe rastin Hirvisaari kunder Finlandes, me ndryshimet perkatese, paragrafi 30, Aktgjykimi i GJEDNJ-se i 27 shtatorit 2001).

Perfundim

56. Si perfundim, Gjykata gjen se Aktgjykimi Rev. nr. 112/2018 i Gjykates Supreme, i 7 majit 2018, me te cilin eshte refuzuar revizioni i parashtrueses se kerkeses, nuk ka respektuar standardin kushtetues te arsyetimit te vendi mit gjyqesor.

57. Per rrjedhoje, Gjykata konstaton se ka shkelje te nenit 31 te Kushtetutes [E Drejta per Gjykim te Drejte dhe te Paanshem] dhe te nenit 6.1 te Konventes.[E drejta per nje proces te rregulltl

12

PER KETO ARSYE

Gjykata, ne pajtim me nenin 113.7 te Kushtetutes, ne nenin 20 te Ligjit, rregullin 59 (1) te Rregullores se punes, ne seancen e saj te mbajtur, me 19 korrik 2019, njezeri:

VENDOS

1. TE DEKLAROJE kerkesen te pranueshme;

II. TE KONSTATOJE shkelje te nenit 31.1 [E Drejta per Gjykim te Drejte dhe te PaanshemJ te Kushtetutes, ne lidhje me nenin 6.1 [E Drejta per Proces te Rregullt GjyqesorJ te KEDNJ-se;

III. TA SHPALLE te pavlefshem Aktgjykimin e Gjykates Supreme, Rev. nr. 112/2018, te 7 majit 2013; dhe KTHEN te njejtin per rivendosje, ne perputhje me Aktgjykimin e Gjykates;

IV. MBETET e perkushtuar ndaj