GlodanjeU svom najosnovnijem obliku, obrada glodanjem podrazumeva koordinisano linearno, ili multi osovinsko kretanje višesečnog alata koji rotira preko dela koji se obrađuje, uranjajući u njega. Glodala su višesečni alati namenjeni za obradu ravnih, zakrivljenih, stepenastih površina obrađenog profila, žljebova, proreza, itd. Usavršavanjem oblika glodala i prilagođavanjem rezne geometrije uslovima rada, može se postići visoka produktivnost obradnih procesa. Glodanjem se postiže širok dijapazon kvaliteta obrađene površine, posebno primenom grubog i završnog (finog) glodanja.

Alati (glodala) se obično postavljaju na rotirarajuća vretena različitih mašina. Postoji veliki broj dostupnih mašina na kojima se mogu koristiti glodala: glodalice, obradni centri (glodalice sa automatskim izmenjivačem alata), strugarski obradni centri itd.

Glodala se izrađuju u velikom broju različitih oblika i veličina kao i sa različitim reznim ivicama. Svaka rezna ivica glodala dok, se glodalo rotira i ulazi u materijal, odstranjuje određeni deo materijala sa dela koji se obrađuje. Obrada glodanjem je efikasan način odstanjivanja viška sirovog materijala.

Operacije glodanja mogu značajno varirati i mogu se izvoditi sa velikim brojem alata na velikom broju materijala i različitim oblicima i geometrijama delova koji se obrađuju. Nakon izrade tehničkih crteža, a pre obrade dela, neophodno je razmotriti koji tipovi rezanja će biti upotrebljeni da bi se dobile željene karakteristike predmeta obrade.

OSNOVNE OPERACIJE GLODANJA

Bez obzira na vrstu glodala, obrada glodanjem koristi jednu ili više tehnika glodanja gde se varijacije u tehnici odnose na međusobni odnos pravca pomaka i ose rotacije alata. Tri osnovne operacije glodanja su:

Čeono glodanje (slika 2) je obradni proces koji kombinuje rezanje pomoću reznih pločica koje su postavljene po periferiji alata i u manjem obimu rezanje koje obavlja rezna ivica na čeonoj površini alata. Ova operacija glodanja podrazumeva rotaciju alata gde je osa rotacije pod uglom od 90° u odnosu na pravac pomaka.

Obimno glodanje - radijalno (slika 3), koristi periferno lokalizovane rezne ivice, koje se nalaze na telu alata koji je postavljen na horizontalno vreteno. Alat rotira oko horizontalne ose, koja je paralelna u odnosu na tangencijalni smer posmaka.

Obimno glodanje - tangencionalno (slika 4) pored čeone obrade materijala, omogućava i obradu aksijalnim kretanjem glodala (npr. naniže prema površini - slika 4. U osnovi ovakva obrada glodanjem je vrsta obrade bušenjem, koja se izvodi reznim ivicama koje se nalaze na čelu reznog alata - glodanje žljebova (slot-milling) Ovakva tehnika rezanja dozvoljava reznom alatu izradu (slika 4.b) otvorenih i zatvorenih džepova ili žljebova, dok bočne rezne ivice pružaju mogućnost izrade pravougaonih ili nepravlinih džepova u materijalu koji se obrađuje.

NAPADNI UGAO GLODALA

Mada su aksijalni i radijalni grudni uglovi rezne pločice bitni pri izboru rezne pločice, gotovo istu važnost ima i napadni ugao noža glodala

Pri izboru odgovarajuće rezne pločice za dati predmet obrade, napadni ugao može da varira.

Prilikom upotrebe glodala sa napadnim uglom od 90° postoje određena ograničenja i to su:

1. Debljina strugotine je na maksimumu za datu brzinu pomoćnog kretanja, što rezultira velikim opterećenjem rezne pločice;

2. Odvođenje strugotine može biti usporeno - vektorisan ugao za odvod strugotine može biti kompromitovan;

3. Velika radijalna komponenta sile u odnosu na aksijalnu silu, što opterećuje vreteno i stvara uslove za nastanak vibracija, pa se brzine posmaka moraju ograničiti;

4. Rezne pločice sa trougaonom pozitivnom geometrijom ne bi trebalo koristiti - ove pločice imaju oslabljenje uglove, dok romboidne ili pločice slične geometrije nude mnogo jače rezne ivice.

UPOTREBA ČEONIH GLODALA - PREPORUKE

Kod svih obrada glodanjem koje podrazumevaju pozicioniranje glodala u odnosu na deo koji se obrađuje, pored toga što se mora obratiti pažnja na prečnk reznog alata, broj zuba, (ili reznih pločica) i debljinu dela koji se obrađuje takođe je bitno utvrditi kako će rezultante sila rezanja uticati na ukupnu stabilnost i efektivnost proizvodnog procesa.

Na slici su prikazani i neki od nepoželjnih odnosa koje treba izbegavati, što je moguće postići promenom dijametra glodala ili putanje kretanja glodala.

Prilikom određivanja strategije za neku operaciju glodanja, često se moraju napraviti kompromisi da bi se dobio optimum geometrijskih odnosa za datu situaciju.

NAGIB VRETENA PRI ČEONOM GLODANJU

Na nekim konvencionalnim i CNC glodalicama, vreteno se može postaviti pod određenim malim uglom, ovaj mali nagib u pravcu posmaka čini da rezni alat ne bude postavljen potpuno ravno na površinu dela koji se obrađuje

Moguće je ustanoviti razloge zbog kojih obrađena površina odstupa od apsolutne ravni, neki od mogućih faktora su uzrokovini sledećim:

stanje mašine - moguće je da kada su ležista vretena mašine u lošem stanju, vođice imaju značajni povratni hod ili loše “prigušenje” što izaziva vibracione tendecije koje se na obrađenoj površini prikazuje kao vibracioni tragovi,

učvršćivanje i stabilnost dela - ako deo koji se obrađuje nije na odgovarajući način stegnut u stezni pribor može da se savije ili pomera u steznom priboru za vreme obrade što prouzrokuje neželjene devijacije na površini,

aksijalno pomeranje pločice - verovatno je prouzokovano nepreciznim postavljanjem pločice u odgovarajući “džep” ili pomeranjem prilikom obrade zbog neadekvatnog učvršćivanja prilikom predpodešavanja alata,

Nejednako habanje rezne pločice - verovatan uzrok ovome je loše predpodešavanje kada jedna pločica “odstupa” od drugih, što je čini podložnom većem habanju u odnosu na druge,

neregularnosti oblika reznih pločica - verovatno je rezultat loše proizvodnje pločica, kada dobro i precizno postavjene pločice imaju nejednake visine.

neregularnost toka strugotine - verovatno je proizvod lošeg lomača strugotine ili grešaka u strukturi materijala.