Aktywizacja zawodowa iAktywizacja zawodowa i zatrudnianie zatrudnianie

osób niepełnosprawnychosób niepełnosprawnych

stan obecny i perspektywystan obecny i perspektywy

spotkanie ze związkami zawodowymispotkanie ze związkami zawodowymi

Główne czynniki wpływające na aktywność zawodową i zatrudnianie osób niepełnosprawnych

Sytuacja społeczno – gospodarcza Polityka rynku pracy Otoczenie prawne Zachowania i postawy głównych

aktorów Klimat społeczny

Legislacja - stan obecny

Ustawa zasadnicza Kodeks pracy (art. 113, 94, Rozdział IIa) Ustawa o promocji zatrudnienia i

instytucjach rynku pracy Ustawa o rehabilitacji zawodowej i

społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych

Karta praw osób niepełnosprawnych

Instrumenty finansowe - stan obecny

Budżet państwa

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Europejski Fundusz Społeczny

Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej, w tys.

2004 III kw.2005w wieku 15 lat

i więcej

w wieku produk-cyjnym

w wieku 15 lat

i więcej

w wieku produk-cyjnym

Razem 4167 2458 4071 2396

Aktywni zawodowo 677 576 674 575

Pracujący 544 446 544 447

Bezrobotni 133 130 130 128

Bierni zawodowo 3490 1882 3396 1821

Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych

Źródło: BAEL, GUS 2004, III kwartał 2005 r

Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych w wieku

produkcyjnym

Wiek produkcyjny (18-59/64 lat)

2004 I półrocze 2005

Wskaźniki N S N S

współczynnik aktywności zawodowej

23,4 74,9 23,9 74,1

wskaźnik zatrudnienia 18,1 60,4 18,7 60,2

stopa bezrobocia 22,6 19,3 21,7 18,8

Źródło: BAEL, GUS 2004,2005

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy

Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy w listopadzie 2005 r.

bezrobotni 75 338

poszukujący pracy niepozostający w zatrudnieniu

28 511

razem 103 849

Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych

Osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności

skrócony czas pracy dodatkowy urlop wypoczynkowy zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie

rehabilitacyjnym 15-minutowa przerwa w pracy na gimnastykę usprawniającą lub

wypoczynek, zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów

leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy,

Rehabilitacja zawodowa/zatrudnianie - narzędzia

Szkolenia dla osób niepełnosprawnych (zarejestrowanych w

powiatowych urzędach pracy)- art. 38-40 Wsparcie działalności gospodarczej osób

niepełnosprawnych- art. 12 – 13 Pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej Dofinansowanie do 50% odsetek od kredytu zaciągniętego na kontynuowanie tej

działalności

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne (chroniony i otwarty rynek pracy) – art. 25, 26, 26a-d, 31,32 i 41

Inne działania Programy zatwierdzane przez Radę Nadzorczą PFRON

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne – pułapy pomocy

oraz 100% składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 25 ustawy

Kursywa – schorzenia szczególne

Rzeczywiste podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych - % najniższego wynagrodzenia

znaczny umiarkowany lekki

zpch 130%

205%

110%

185%

50%

125%

Otwarty rynek pracy

91%

117%

77%

99%

35%

45%

Ryczałtowo określone podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych % najniższego wynagrodzenia

zpch 90%

145%

70%

125%

40%

95%

Otwarty rynek pracy

63%

81%

49%

63%

28%

36%

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne

Refundacja ponoszonych podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych

maksymalna wysokość pomocy na rekompensatę z tytułu podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych dla pracodawców nie będących zakładami pracy chronionej - 70% lub 90% tego co dla zpch bez dodatkowego wsparcia pracowników o szczególnych schorzeniach

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne

Szkolenia pracowników niepełnosprawnych - art. 41 Szkolenia pracowników niepełnosprawnych u pracodawców

prowadzących zpch w związku ze zmiana profilu produkcji - art. 32 ust.1 pkt 2

Zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń zakładu, adaptacji lub zakupu urządzeń – stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności - art. 26

Zwrot kosztów wynagrodzenia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu - art. 26d

Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne

Rozwiązania adresowane wyłącznie do pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej

Pomoc o charakterze automatycznym Środki zasilające ZFRON m. in:

stanowiące różnicę pomiędzy wynagrodzeniem osiąganym przez pracownika niepełnosprawnego a kwotą miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia

90% środków pochodzących : ze zwolnień z podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego i od czynności cywilnoprawnych ze zwolnień z opłat (z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych

stanowiące różnicę pomiędzy składką na ubezpieczenia społeczne potrącaną osobie niepełnosprawnej a częścią składki odprowadzanej na ZUS

Pomoc na wniosek Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów inwestycyjnych Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów obrotowych Jednorazowa pożyczka w celu ochrony zagrożonych miejsc pracy osób niepełnosprawnych

– pomoc de minimis

Praktyka Rehabilitacja zawodowa Szkolenia osób niepełnosprawnych

zarejestrowanych w PUP 7 411 osób skorzystało w 2004 r. z dofinansowania szkolenia

(7 228 tys. zł) pracę uzyskało 1146 osóbW ciągu 3 kwartałów 2005 r. skierowano na szkolenia 3 532 osób niepełnosprawnych

Wsparcie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby niepełnosprawne) 568 osób skorzystało w 2004 r. z pożyczki na rozpoczęcie działalności

(18 591 tys. zł) W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 297 osób (9 440 tys. zł)

64 osoby skorzystało w 2004 r z dofinansowania odsetek kredytu zaciągniętego na kontynuację działalności (116 tys. zł)W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 25 osób niepełnosprawnych (106 tys. zł)

(stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)

Praktyka Rehabilitacja zawodowa

Szkolenia pracowników niepełnosprawnych

2004 14 umów na przeszkolenie 250 osób

niepełnosprawnych

I-III kwartał 2005 4 umowy na przeszkolenie 21 osób

niepełnosprawnych

Praktyka Rehabilitacja zawodowa

W 25 zakładach aktywności zawodowej było zatrudnionych 870 osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym

Dofinansowano przystosowanie 489 stanowisk pracy osób niepełnosprawnych zatrudnionych na otwartym i chronionym rynku pracy

Udzielono dofinansowania w kwocie 885 815 361,75zł. do wynagrodzeń: 257 240 osób zatrudnionych w zakładach pracy chronionej 41 632 osób zatrudnionych na otwartym rynku pracy

stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)

Wyszczególnienie I 2004 I 2005 VI 2005 X 2005

1 2 4 5

Pracownicy niepełnosprawni ogółem

192 598 196 934 202 298 206 489

w zakładach pracy chronionej 177 309 170 914 171 992 174 354

na otwartym rynku pracy 15 289 26 020 30 306 32 135

 Pracodawcy ogółem 4 489 6 246 6 929 7 206

prowadzący zakłady pracy chronionej

2 512 2410 2 406 2 385

otwarty rynek pracy 1 977 3 836 4 523 4 821

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych zarejestrowanych

w Systemie Obsługi Dofinansowań PFRON

Wynagrodzenie za pracę

Znaczny Umiarkowany Lekki Ogółem

Przeciętne wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego

1.031 1.189 1.133 1.147

% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej

45% 52% 49,5% 50%

źródło danych: PFRON - SOD, 2004

Główni aktorzy

administracja rządowa samorząd terytorialny przedsiębiorstwa, regionalne i

lokalne środowiska gospodarcze związki zawodowe organizacje pozarządowe osoby niepełnosprawne

Związki zawodowe obrona interesów pracowniczych osób

niepełnosprawnych aktywna postawa wobec przypadków

naruszania przepisów prawa pracy i przepisów szczególnych

przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównemu traktowaniu w zatrudnianiu

działalność informacyjna i promocja godnego zatrudnienia

Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi

Czas pracy przekraczanie norm czasu pracy, praca w godzinach nadliczbowych i porze nocnej, nieprawidłowa ewidencja czasu pracy,

Warunki pracy praca niezgoda z przeciwwskazaniami lekarskimi np. zakazem

dźwigania, zakazem pracy w pozycji stojącej, , niedostosowania pomieszczeń do przepisów bhp np. braku

oddzielnego pomieszczenia przeznaczonego do spożywania posiłków i na szatnię brak ogrzewania w zimie hali produkcyjnej i szatni

ciężka praca fizyczna w przypadku firm sprzątających - osoby niepełnosprawne z dysfunkcją narządu ruchu skarżyły się zbyt dużą powierzchnię przypadającą do sprzątania na jedną osobę w stosunku do założonego czasu pracy na wykonanie czynności.

Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi

Umowa o pracę zatrudnianie bez umowy o pracę zatrudnianie niezgodnie z umowami o pracę

(wykonywanie przez te osoby prac niezgodnych z zakresem obowiązków),

nieterminowe wypłaty wynagrodzeń, brak wypłaty wynagrodzenia i dodatkowych

świadczeń z tytułu zatrudnienia, nieprzekazywanie pracownikom zakresu

obowiązków,

Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi

dyskryminacja i nierówne traktowanie w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność

fikcyjne zatrudnianie w celu osiągnięcia wymaganego wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych

niskie wynagrodzenie – większość pracowników niepełnosprawnych otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę

Kierunki ewentualnych zmian – podstawowe dylematy

Które instrumenty są skuteczne, a które nie i dlaczego?

Czego brakuje? – niezbędne uzupełnienia

Co jest zbędne? Co wymaga zmiany albo uproszczenia? Uwarunkowania i ograniczenia