Aktywizacja zawodowa iAktywizacja zawodowa i zatrudnianie zatrudnianie
osób niepełnosprawnychosób niepełnosprawnych
stan obecny i perspektywystan obecny i perspektywy
spotkanie ze związkami zawodowymispotkanie ze związkami zawodowymi
Główne czynniki wpływające na aktywność zawodową i zatrudnianie osób niepełnosprawnych
Sytuacja społeczno – gospodarcza Polityka rynku pracy Otoczenie prawne Zachowania i postawy głównych
aktorów Klimat społeczny
Legislacja - stan obecny
Ustawa zasadnicza Kodeks pracy (art. 113, 94, Rozdział IIa) Ustawa o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy Ustawa o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych
Karta praw osób niepełnosprawnych
Instrumenty finansowe - stan obecny
Budżet państwa
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Europejski Fundusz Społeczny
Liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej, w tys.
2004 III kw.2005w wieku 15 lat
i więcej
w wieku produk-cyjnym
w wieku 15 lat
i więcej
w wieku produk-cyjnym
Razem 4167 2458 4071 2396
Aktywni zawodowo 677 576 674 575
Pracujący 544 446 544 447
Bezrobotni 133 130 130 128
Bierni zawodowo 3490 1882 3396 1821
Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych
Źródło: BAEL, GUS 2004, III kwartał 2005 r
Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych w wieku
produkcyjnym
Wiek produkcyjny (18-59/64 lat)
2004 I półrocze 2005
Wskaźniki N S N S
współczynnik aktywności zawodowej
23,4 74,9 23,9 74,1
wskaźnik zatrudnienia 18,1 60,4 18,7 60,2
stopa bezrobocia 22,6 19,3 21,7 18,8
Źródło: BAEL, GUS 2004,2005
Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy
Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy w listopadzie 2005 r.
bezrobotni 75 338
poszukujący pracy niepozostający w zatrudnieniu
28 511
razem 103 849
Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych
Osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
skrócony czas pracy dodatkowy urlop wypoczynkowy zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie
rehabilitacyjnym 15-minutowa przerwa w pracy na gimnastykę usprawniającą lub
wypoczynek, zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów
leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy,
Rehabilitacja zawodowa/zatrudnianie - narzędzia
Szkolenia dla osób niepełnosprawnych (zarejestrowanych w
powiatowych urzędach pracy)- art. 38-40 Wsparcie działalności gospodarczej osób
niepełnosprawnych- art. 12 – 13 Pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej Dofinansowanie do 50% odsetek od kredytu zaciągniętego na kontynuowanie tej
działalności
Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne (chroniony i otwarty rynek pracy) – art. 25, 26, 26a-d, 31,32 i 41
Inne działania Programy zatwierdzane przez Radę Nadzorczą PFRON
Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne – pułapy pomocy
oraz 100% składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z art. 25 ustawy
Kursywa – schorzenia szczególne
Rzeczywiste podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych - % najniższego wynagrodzenia
znaczny umiarkowany lekki
zpch 130%
205%
110%
185%
50%
125%
Otwarty rynek pracy
91%
117%
77%
99%
35%
45%
Ryczałtowo określone podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych % najniższego wynagrodzenia
zpch 90%
145%
70%
125%
40%
95%
Otwarty rynek pracy
63%
81%
49%
63%
28%
36%
Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne
Refundacja ponoszonych podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych
maksymalna wysokość pomocy na rekompensatę z tytułu podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych dla pracodawców nie będących zakładami pracy chronionej - 70% lub 90% tego co dla zpch bez dodatkowego wsparcia pracowników o szczególnych schorzeniach
Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne
Szkolenia pracowników niepełnosprawnych - art. 41 Szkolenia pracowników niepełnosprawnych u pracodawców
prowadzących zpch w związku ze zmiana profilu produkcji - art. 32 ust.1 pkt 2
Zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń zakładu, adaptacji lub zakupu urządzeń – stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności - art. 26
Zwrot kosztów wynagrodzenia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu - art. 26d
Wsparcie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne
Rozwiązania adresowane wyłącznie do pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej
Pomoc o charakterze automatycznym Środki zasilające ZFRON m. in:
stanowiące różnicę pomiędzy wynagrodzeniem osiąganym przez pracownika niepełnosprawnego a kwotą miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia
90% środków pochodzących : ze zwolnień z podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego i od czynności cywilnoprawnych ze zwolnień z opłat (z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych
stanowiące różnicę pomiędzy składką na ubezpieczenia społeczne potrącaną osobie niepełnosprawnej a częścią składki odprowadzanej na ZUS
Pomoc na wniosek Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów inwestycyjnych Dofinansowanie do wysokości 50% odsetek od kredytów obrotowych Jednorazowa pożyczka w celu ochrony zagrożonych miejsc pracy osób niepełnosprawnych
– pomoc de minimis
Praktyka Rehabilitacja zawodowa Szkolenia osób niepełnosprawnych
zarejestrowanych w PUP 7 411 osób skorzystało w 2004 r. z dofinansowania szkolenia
(7 228 tys. zł) pracę uzyskało 1146 osóbW ciągu 3 kwartałów 2005 r. skierowano na szkolenia 3 532 osób niepełnosprawnych
Wsparcie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby niepełnosprawne) 568 osób skorzystało w 2004 r. z pożyczki na rozpoczęcie działalności
(18 591 tys. zł) W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 297 osób (9 440 tys. zł)
64 osoby skorzystało w 2004 r z dofinansowania odsetek kredytu zaciągniętego na kontynuację działalności (116 tys. zł)W ciągu 3 kwartałów 2005 r. - 25 osób niepełnosprawnych (106 tys. zł)
(stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)
Praktyka Rehabilitacja zawodowa
Szkolenia pracowników niepełnosprawnych
2004 14 umów na przeszkolenie 250 osób
niepełnosprawnych
I-III kwartał 2005 4 umowy na przeszkolenie 21 osób
niepełnosprawnych
Praktyka Rehabilitacja zawodowa
W 25 zakładach aktywności zawodowej było zatrudnionych 870 osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym
Dofinansowano przystosowanie 489 stanowisk pracy osób niepełnosprawnych zatrudnionych na otwartym i chronionym rynku pracy
Udzielono dofinansowania w kwocie 885 815 361,75zł. do wynagrodzeń: 257 240 osób zatrudnionych w zakładach pracy chronionej 41 632 osób zatrudnionych na otwartym rynku pracy
stan na 31 grudnia 2004r. źródło PFRON)
Wyszczególnienie I 2004 I 2005 VI 2005 X 2005
1 2 4 5
Pracownicy niepełnosprawni ogółem
192 598 196 934 202 298 206 489
w zakładach pracy chronionej 177 309 170 914 171 992 174 354
na otwartym rynku pracy 15 289 26 020 30 306 32 135
Pracodawcy ogółem 4 489 6 246 6 929 7 206
prowadzący zakłady pracy chronionej
2 512 2410 2 406 2 385
otwarty rynek pracy 1 977 3 836 4 523 4 821
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych zarejestrowanych
w Systemie Obsługi Dofinansowań PFRON
Wynagrodzenie za pracę
Znaczny Umiarkowany Lekki Ogółem
Przeciętne wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego
1.031 1.189 1.133 1.147
% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej
45% 52% 49,5% 50%
źródło danych: PFRON - SOD, 2004
Główni aktorzy
administracja rządowa samorząd terytorialny przedsiębiorstwa, regionalne i
lokalne środowiska gospodarcze związki zawodowe organizacje pozarządowe osoby niepełnosprawne
Związki zawodowe obrona interesów pracowniczych osób
niepełnosprawnych aktywna postawa wobec przypadków
naruszania przepisów prawa pracy i przepisów szczególnych
przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównemu traktowaniu w zatrudnianiu
działalność informacyjna i promocja godnego zatrudnienia
Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi
Czas pracy przekraczanie norm czasu pracy, praca w godzinach nadliczbowych i porze nocnej, nieprawidłowa ewidencja czasu pracy,
Warunki pracy praca niezgoda z przeciwwskazaniami lekarskimi np. zakazem
dźwigania, zakazem pracy w pozycji stojącej, , niedostosowania pomieszczeń do przepisów bhp np. braku
oddzielnego pomieszczenia przeznaczonego do spożywania posiłków i na szatnię brak ogrzewania w zimie hali produkcyjnej i szatni
ciężka praca fizyczna w przypadku firm sprzątających - osoby niepełnosprawne z dysfunkcją narządu ruchu skarżyły się zbyt dużą powierzchnię przypadającą do sprzątania na jedną osobę w stosunku do założonego czasu pracy na wykonanie czynności.
Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi
Umowa o pracę zatrudnianie bez umowy o pracę zatrudnianie niezgodnie z umowami o pracę
(wykonywanie przez te osoby prac niezgodnych z zakresem obowiązków),
nieterminowe wypłaty wynagrodzeń, brak wypłaty wynagrodzenia i dodatkowych
świadczeń z tytułu zatrudnienia, nieprzekazywanie pracownikom zakresu
obowiązków,
Jakość zatrudnienia – najczęściej zgłaszane skargi
dyskryminacja i nierówne traktowanie w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność
fikcyjne zatrudnianie w celu osiągnięcia wymaganego wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych
niskie wynagrodzenie – większość pracowników niepełnosprawnych otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę
Kierunki ewentualnych zmian – podstawowe dylematy
Które instrumenty są skuteczne, a które nie i dlaczego?
Czego brakuje? – niezbędne uzupełnienia
Co jest zbędne? Co wymaga zmiany albo uproszczenia? Uwarunkowania i ograniczenia