Godišnji izvještaj - blberza.com · • djelatnost satelitske telekomunikacije i • ostale telekomunikacijske djelatnosti. Pored osnovne djelatnosti, istim članom Statuta definisa-

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 01 | Uvod 1

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu01 | Uvod2

Sadržaj

IUVOD

Djelatnost

IstorIja I nastanak

MIsIja, vIzIja I strategIjaMisijaVizijaStrategijaNagrade i sertifikatiUvođenje i sertifikacija prema standardu ISO 27001

UpravnI oDbor I oDbor za revIzIjU

Menadžment

12

14

16

1818192024

24

26

27

Glavna obilježja poSlovanja u

2014. gODInI

KOnsOlIDOVanI fInansIjsKI izvještaji Grupe

piSmo akcionarima

7

8

10

IIpreGleD poSlovanja U 2014. gODInI

MakroekonoMsko okruženjePESTEL analiza

TržišTe TelekoMunikacija BiHFiksna telefonijaMobilna telefonijaInternet uslugePay TV tržišta

regUlatornI okvIr

DrušTveno oDgovorno poslovanjeHumanostKultura i obrazovanjeSportEkologijaZaposleni

inforMacije za invesTiTore

28

3031

3234353637

39

424244454647

48

IIIoSnovni finanSijSki pokazatelji

osnovnI fInansIjskI pokazateljI

priHoDiPrihodi od prodaje roba i usluga na nacionalnom tržištuPrihodi po osnovu međunarodnog obračunaOstali poslovni prihodiFinansijski prihodi

TroškoviPoslovni troškovi

ljUDskI resUrsITeam buildingInterne obukeElektronske obuke

invesTiciona ulaganjaInvesticiona ulaganja u fiksnu telefonijuInvesticiona ulaganja u mobilnu telefonijuInvesticiona ulaganja u internetInvesticiona ulaganja u informacione tehnologije

korisnici i saoBraćajFiksna telefonijaInternet i prenos podatakaKorisnici integrisanih uslugaMobilna telefonijaJoš bliži korisnicima

pregleD poslovanja po segMentIMaSegment mobilne telefonijeSegment fiksne telefonije i interneta

52

54

59

60606161

6263

67696970

71727373

74

757680818387

888889

IVupravljanje finanSijSkim rizicima

upravljanje finansijskiM riziciMa

Tržišni rizikRizik likvidnostiKreditni rizik

92

94949696

Vizjava o primjeni StanDarDa korporativnoG upravljanja

Izjava o prIMjenI stanDarDa korporatIvnog Upravljanja

završna riječ

98

100

102

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu4

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 5

Glavna obilježja poslovanja u 2014. godini

koriSnici fikSne telefonije i interneta (u hiljadama)Ukupan broj korisnika fiksne telefonije Ukupan broj ADSL korisnika

koriSnici mobilne telefonije (u mil. minuta)Ukupan broj korisnika mobilne telefonije

koriSnici inteGriSaniH uSluGa (u hiljadama)Ukupan broj integrisanih korisnika

SaobraĆaj (u mil. minuta)Saobraćaj fiksne telefonijeSaobraćaj mobilne telefonije

tržišno uČešĆeTržišno učešće fiksne telefonije u BiHTržišno učešće mobilne telefonije u BiHTržišno učešće broadband-a u BiH

inveSticiona ulaGanja (u mil. km)

Broj zaposlenih

oSnovni finanSijSki pokazatelji (u mil. km)Ukupan prihodUkupan rashodEBITDAEBITBruto dobitNeto dobitUkupna aktivaKapitalProfitabilnost poslovanja - ROAProfitabilnost kapitala - ROE

pokazatelji tržišne vrijednosti akcijaBroj akcijaTržišna cijena akcijeTržišna kapitalizacijaNeto dobit po akcijiDividenda po akcijiDividendni prinos

2013.

291119

1,43

57

777939

34,20%43,00%23,00%

90,40

2.161

478,15366,85

45,22%22,68%

111,30100,29852,53692,5312,03%14,46%

491,381,64

805,870,200,22

13,22%

2014.

281124

1,38

67

740986

34,75%42,60%24,00%

95,28

2.155

488,10369,77

45,48%25,08%

118,33106,49859,51697,4212,53%15,32%

491,381,59

781,300,220,19

12,08%

% promjene

-3,6%4,4%

-3,8%

18,8%

-4,7%5,0%

5,4%

-0,3%

2,1%0,8%

6,3%6,2%0,8%0,7%

-3,0%-3,0%7,9%

-11,4%


(mil. KM)

Poslovni prihodPoslovni rashod

bruto operativni rezultat prije amortizacijeEBITDA

ukupan priHoD

ukupan raSHoD

bruto dobit% marže

neto dobit% marže

2013.

473,91259,49

213,6845,22%

479,49

367,46

112,0323,64%

101,0221,32%

2014.

488,34268,05

220,2945,11%

493,30

375,11

118,1924,20%

106,3921,79%

% promjene

3,0%3,3%

3,1%

2,9%

2,1%

5,5%

5,3%

Na kraju 2013. godine u sastavu grupe funkcionisalo je

zavisno preduzeće TT Inženjering d.o.o. sa 100% udjela

vlasništva. Već u januaru 2014. godine registrovana je

promjena spajanja uz pripajanje zavisnog društva TT

Inženjering d.o.o. matičnom društvu.

Prepoznajući svoje interese, Mtel je u toku

2014. godine osnovao privredno društvo Mtel Austrija

sa sjedištem u Beču, sa 100% udjela vlasništva, te

kupio 65% udjela u Logosoftu d.o.o. Sarajevo.

Bilansi uspjeha i bilans stanja koji slijede predstavljaju

skraćene konsolidovane izvještaje za grupu:

Konsolidovani finansijski izvještaji grupe

bilans uspjeha


bilans stanja

(mil. KM)

AKTIVA

Stalna imovinaObrtna imovina

ukupna aktiva

PASIVA

KapitalDugoročne obavezeKratkoročne obaveze

ukupna pasiva

2013.

661,82192,30

854,12

694,0232,79127,31

854,12

2014.

689,21186,95

876,16

698,9038,36

138,90

876,16

% promjene

4,1%-2,8%

2,6%

0,7%17,0%

9,1%

2,6%


Poštovani akcionari,

Uspešne kompanije izdvajaju se od manje uspešnih po

svojoj spremnosti na brzo prilagođavanje novonasta-

lim okolnostima i doslednom sprovođenju svih zacrta-

nih ciljeva.

Potvrda da je Mtel uspešna kompanija koja je posta-

vila jasne ciljeve i definisala pravac kojim će se razvi-

jati u budućnosti, stigla je sa mesta gde se ocenjuju

najbolje svetske kompanije. Na prestižnom događaju u

Bostonu, Mtel je ušao u Kuću slavnih (“Hall of Fame”)

i dobio priznanje za izuzetne rezultate u primeni stra-

tegije poslovanja po metodologiji Balanced Scorecard, te postao prvi telekom operator u regionu koji je po-

stigao ovakav uspeh, u svetskoj konkurenciji.

Mtel je i prva kompanija u regionu koja je sertifikova-

na za unapređenu ediciju standarda ISO 27001. Na taj

način, Mtel se pridružio prestižnoj grupi renomiranih

svetskih telekomunikacionih operatora i još jednom

potvrdio svoju opredeljenost za konstantno podizanje

kvaliteta poslovanja i učvršćivanje korporativnog

imidža kompanije.

Potvrda je stigla i od vodeće regionalne zajednice in-

vestitora I trader - “iCapital”, čiji su analitičari poredili

finansijske pokazatelje telekomunikacionih operatora

u regionu i objavili da je Mtel jedini telekom operator u

regiji koji je zabeležio rast prodaje od 3,3%.

Kontinuiranim ulaganjem u kvalitet usluga Mtel se

razlikuje od ostalih bh. operatora, i u tom smislu u

2014. godini realizovane su investicije za 5,4% više u

odnosu na 2013. godinu, a iznose preko 95 miliona KM.

Mtel je i u protekloj godini predstavljao izuzetan pri-

mer delovanja kompanije u uslovima kontinuirane

ekonomske krize. Nastavljeno je razvijanje paketskih

usluga, tako da na kraju protekle godine Mtel bro-

ji preko 10.600 novih korisnika integrisanih usluga,

dok ukupan broj korisnika integrisanih usluga beleži

porast od 18,8% u odnosu na 2013. godinu. Ne tre-

ba zanemariti ni činjenicu da je zabeležen neto porast

broja QUADRO korisnika, postpaid korisnika mobilne

telefonije i VPN korisnika, te ADSL priključaka.

Ostvarena je EBITDA na nivou od 45,48%, a uku-

pni prihodi u 2014. veći su za 2,1% u odnosu na

2013. godinu. Dobit kompanije je u protekloj godini

porasla za 6,2% u odnosu na godinu pre, što je od

posebnog značaja ako se uzme u obzir da je poslova-

nje dominantnih telekomunikacionih operatora, kako

u svetu tako i u BiH, konstantno u padu poslednjih go-

dina. Zato je uspeh Mtela još veći, jer pokazuje kako se

u teškim makroekonomskim uslovima i sa pojačanom

konkurencijom ipak može odlično poslovati.

Činjenica da je Mtel u 2014. godini prvi put u svojoj

istoriji i zvanično proglašen liderom na teritoriji Bosne

i Hercegovine u oblasti telekomunikacija, kao i pome-

nuti uspeh na regionalnom nivou, podstakli su kompa-

niju da još više raste i razvija svoju poslovnu strategi-

ju. Poziciju lidera učvrstio je i akvizicijom kompanije

Logosoft d.o.o. Sarajevo, te proširio svoje poslovanje

pismo akcionarima


na segment sistem integracija i edukacije i postao je-

dina kompanija u Bosni i Hercegovini koja ima ovakav

portfolio usluga.

Navedena priznanja i postignuti rezultati su u kompa-

niji shvaćeni kao dodatni motiv za širenje poslovanja.

Koristeći ideje, znanja, informacije i inovacije, koje su

donele uspeh na domaćem tržištu, Mtel se strateški

opredelio da proširi poslovanje i izvan granica Bosne

i Hercegovine. Tako je osnovano privredno društvo

Mtel Austrija, sa sedištem u Beču, postajući full MVNO

na teritoriji te države, dok je Mtel prva kompanija iz

regiona koja je takav poslovni potez uspela da sprove-

de u delo na teritoriji Evropske unije. Austrija postaje

prva iz porodice evropskih država u kojoj će se Mtel

pojaviti ravnopravno sa postojećim telekom opera-

torima na tom tržištu, a nakon Austrije, planirano je

širenje poslovanja i na tržišta Švajcarske i Nemačke.

Svi ovi uspesi dobijaju još više na značaju ako uzmemo

u obzir i činjenicu da smo se suočili sa nezapamćenim

poplavama koje su zahvatile čitav region u protekloj

2014. godini. Iako je pretrpeo ogromnu štetu, koju

ilustruje uništena i oštećena imovina, Mtel je uspeo

da održi stabilnost mobilne mreže i poveže ljude u naj-

težim okolnostima, zahvaljujući spremnosti svih zapo-

slenih i brzom delovanju u trenutku kada je komunika-

cija značila život.

Društveno odgovorno poslovanje doprinosi harmo-

nizaciji odnosa između sfere ekonomije, kao glavnog

nosioca razvoja, i interesa društva u celini, koji takođe

ne smeju biti zanemareni. Zato je društvena odgovor-

nost poslovna filozofija kompanije Mtel i u ovoj smo

oblasti gotovo bez konkurencije na teritoriji Bosne i

Hercegovine.

Na kraju bih istakao da ćemo kao i do sada nastaviti

da negujemo kvalitetan i kontinuiran odnos sa akcio-

narima. Želeo bih da zahvalim statutarnim organima

na velikoj podršci, kao i da sa ponosom istaknem da

Mtel ima profesionalan i posvećen kadar koji je najviše

zaslužan za uspeh kompanije.

Spreman sam da zajedno sa svojim kolegama iz me-

nadžmenta vodim ovu kompaniju u pravom smeru,

poslujući transparentno i postižući najbolje rezultate

u Bosni i Hrecegovini i u čitavom regionu.

GENERALNI DIREKTOR

mr Goran Vlaović


UVOD

DJELATNOST

ISTORIJA I NASTANAK

MISIJA, VIZIJA I STRATEGIJAMisijaVizijaStrategijaNagrade i sertifikatiUvođenje i sertifikacija prema standardu ISO 27001

UPRAVNI ODBOR I ODBOR ZA REVIZIJUMenadžment

14

16

181819202424

2627


Jedan od tri nacionalna telekom operatora u Bosni

i Hercegovini, Mtel a.d. Banja Luka nudi jedinstvena

komunikaciona rješenja.

Poslujući na sve dinamičnijem tržištu, Mtel nudi najsa-

vremenije telekomunikacione usluge iz oblasti mobilne

telefonije, fiksne telefonije, interneta i prenosa podataka

interneta, prenosa podataka i digitalne televizije.

Osnovna djelatnost Mtela su telekomunikacije, kojom

je definisano pružanje telekomunikacione i povezane

uslužne djelatnosti, odnosno prenos glasa, podataka,

teksta, zvuka i slike, a obuhvata:

• djelatnost žičane telekomunikacije,

• djelatnost bežične telekomunikacije,

• djelatnost satelitske telekomunikacije i

• ostale telekomunikacijske djelatnosti.

Pored osnovne djelatnosti, istim članom Statuta definisa-

ne su i ostale djelatnosti, kojima Mtel nudi i širok spektar

ostalih telekomunikacionih usluga, uključujući ostale

usluge fiksne telefonije, prenos podataka, zakup linija,

privatne vodove, usluge na cijelom mrežnom području,

dodatne usluge u oblasti mobilne telefonije, internet i

multimedijalne usluge.

Mtel, takođe, pruža usluge u oblasti zakupa, izgradnje,

upravljanja i zaštite telekomunikacione infrastrukture.

Društvo obavlja i druge djelatnosti koje služe djelatno-

sti upisanoj u registar, a koje se uobičajeno obavljaju

uz te djelatnosti u manjem obimu ili povremeno.

Uz konstantno praćenje svjetskih trendova i najnovijih

tehnoloških dostignuća na polju telekomunikacija, u

Mtelu se pažljivo osluškuju i želje i potrebe korisnika.

Znajući da oni danas žele mnogo više od telefonira-

nja, Mtel u BiH donosi nove tehnologije, te nudi širok

spektar dodatnih usluga.

Poslovnim korisnicima omogućena su integrisana bi-

znis rješenja sa razgovorima i prenosom podataka u

mobilnoj i fiksnoj mreži, te tako stvoreni preduslovi za

uspješno poslovanje.

Pored omogućavanja visokokvalitetnih usluga i primje-

ne savremenih informacionih tehnologija, Mtel mnogo

ulaže u sport, kulturu, obrazovanje i humanitarne

projekte, te poslujući društveno odgovorno utiče na

razvoj pravih vrijednosti u svom okruženju.

Djelatnost


Dugogodišnji poslovni uspjesi rezultat su zajedničkog rada, stručnosti, zalaganja i iskustva naših zaposlenih.


Javno osnovno državno preduzeće za telekomunika-

cije Republike Srpske, Banja Luka, registrovano je na

dan 20. decembra 1996. godine i do 12. decembra

2002. godine poslovalo je kao preduzeće u potpunom

državnom vlasništvu, kada je izvršena vlasnička transfor-

macija u akcionarsko društvo, kao i promijenjen naziv

u Telekomunikacije Republike Srpske, a.d. Banja Luka.

Do kraja 1996. godine, poštanske, telegrafske i telefon-

ske usluge u Republici Srpskoj su se obavljale u sklopu

jednog preduzeća – Jedinstvenog javnog preduzeća

PTT saobraćaja Republike Srpske.

Od 1. januara 1997. godine, u skladu sa odredbama Za-

kona o sistemima veza, radio-saobraćaju i poštanskom,

telegrafskom i telefonskom saobraćaju, izvršena je

podjela na dva nova preduzeća, JODP Telekom Srpske

i JODP Srpske Pošte.

U toku 2002. godine, na osnovu Zakona o privatizaciji

u Republici Srpskoj i Odluke Vlade Republike Srpske,

20% državnog kapitala Preduzeća je privatizovano

putem vaučer ponude, od čega se na Privatizacio-

no-investicione fondove odnosilo 10,5%, a na fizička

lica 9,5%. Preostalih 80% (državni kapital 65%, Fond

penziono-invalidskog osiguranja 10% i Fond za restitu-

ciju 5%) se privatizovao po Posebnom privatizacionom

programu Vlade Republike Srpske, u skladu sa Zako-

nom o privatizaciji državnog kapitala u preduzećima.

Rješenjem Osnovnog suda u Banjaluci od 12. decembra

2002. godine, upisana je promjena imena u Telekomu-

nikacije RS, a.d. Banja Luka i statusna promjena.

Na osnovu Rješenja Osnovnog suda u Banjaluci od 28.

juna 2007. godine, upisana je statusna promjena – vla-

snička transformacija prodajom ukupnog dijela držav-

nog kapitala preduzeću Telekom Srbija, a.d. Beograd.

Kupovinom 65% državnog kapitala, Telekom Srbija

postaje većinski vlasnik Mtela, sa sljedećom struktu-

rom kapitala:

• Telekom Srbija, a.d. Beograd, Srbija – 65,01%;

• Penzijski rezervni fond a.d., Banja Luka – 10,01%;

• Zepter fond, a.d. Banja Luka – 5,13%;

• Fond za restituciju Republike Srpske, a.d. Banja

Luka – 5,03%;

• Ostali akcionari – 14,82%.

Mtel je vlasnik 49% udjela u Društvu za telekomuni-

kacije MTEL d.o.o. Podgorica.

Do 31. januara 2014. godine Mtel je bio vlasnik sa 100%

udjela vlasništva u zavisnom društvu TT Inženjering,

d.o.o. Banja Luka, kada je rješenjem Okružnog privred-

nog suda registrovana statusna promjena spajanja uz

pripajanje zavisnog društva TT Inženjering d.o.o. Banja

Luka, matičnom društvu Mtel a.d. Banja Luka.

Mtel je 1. jula 2014. godine osnovao novo privredno

društvo Mtel Austrija sa sjedištem u Beču, sa 100%

udjela vlasništva, koji će poslovati kao MVNO (mobilni

virtuelni mrežni operator), a pružaće usluge mobilne te-

lefonije, i to: govorne, SMS i usluge prenosa podataka.

U okviru usluge predviđena je ponuda multimedijalnih

sadržaja sa prostora bivše Jugoslavije - Live TV i web

istorija i nastanak


bazirani muzički streaming servisi, prvenstveno na-

mijenjeni ljudima iz regiona koji žive i rade u Austriji.

Od 1. oktobra 2014. godine Mtel je kupovinom stekao

65% udjela u Logosoftu d.o.o. Sarajevo, koji je sredi-

nom decembra 2014. godine, tržištu Federacije BiH

ponudio integrisanu uslugu sa uključenom mobilnom

telefonijom.

Poslovanje Mtela, kao društva kapitala, odnosno ak-

cionarskog društva, definisano je odredbama Zakona

o privrednim društvima. Saglasno ovim odredbama i

Statutu Mtela, organe Akcionarskog društva čine:

• Skupština akcionara,

• Upravni odbor,

• Generalni direktor,

• Izvršni odbor,

• Odbor za reviziju,

• Interni revizor.


misija, vizija i strategija

MISIJAPružamo najbolji korisnički doživljaj za posao i zabavu, nudeći inovativna komunikaciona rješenja brže i kvalitetnije. Ulažemo znanje, entuzijazam i kreativnost u kontinuirani rast i razvoj, odgovorno stvarajući zajedničke vrijednosti i ljepše životno okruženje.

Savremeno tržišno poslovanje kompanija, pored ma-

terijalnih vrijednosti, sve više karakterišu i nemateri-

jalne i nefinansijske vrijednosti koje takođe proizilaze

iz definisane vizije i misije. Posebno se izdvajaju tri

kategorije nematerijalne aktive i to:

1. ljudski kapital (vještine i znanje koje je neophodno

zaposlenima kako bi oni bili sposobni da podrže

strategiju),

2. informacioni kapital (informacioni sistem, baze

podataka, tehnike-metode neophodne za podršku

strategije),

3. organizacioni kapital (sposobnost organizacije da

sprovodi proces promjena koji je neophodan za

primjenu strategije stvaranja vrijednosti).


VIZIJATežimo da uljepšavamo život ljudima omogućavajući im globalnu povezanost i izvanredne komunikacije kao regionalni lider u informatičkom društvu budućnosti.


S ciljem ispunjenja strateških ciljeva, 2014. godinu

obilježile su intenzivne aktivnosti na:

• usporavanju trenda pada broja korisnika i prihoda u

fiksnoj mreži, supstitucijom korisnicima integrisanih

usluga,

• stabilizaciji ukupne korisničke baze i rasta broja

postpaid korisnika,

• motivisanju korisnika na povećanje obima i frekven-

cije korišćenja internet servisa i prenosa podataka,

• razvoju portfolija multimedijalnih usluga,

• razvoju portfolija usluga za biznis korisnike,

• aktivnom iniciranju partnerskih saradnji,

• nastavku jačanja procesnog pristupa poslovanju i

unapređenje interne i tržišne efikasnosti.

Mtel sprovodi strategije razvoja bazirane na pružanju

novih usluga na postojećim tržištima, novih usluga na

novim tržištima i strategiji horizontalne diverzifikacije,

koja podrazumijeva razvoj novih biznis modela u djelat-

nostima koje se naslanjaju na sektor telekomunikacija.

U 2014. godini Mtel je implementirao softversko rje-

šenje u upravljanju strateškim planom. BSC softver će

omogućiti kontinuiran proces praćenja ključnih indika-

tora poslovanja u realizaciji Strateškog plana Društva

i to u realnom vremenu, kako na nivou Društva, tako i

posebno za svaku organizacionu cjelinu i radno mjesto.

Balance Scorecard, kao dinamički sistem mjerenja

ostvarenja strateškog plana, te sistem upravljanja i

komuniciranja plana, treba da odgovori svim eksternim

i internim promjenama i omogući ključnim donosiocima

odluka fokusiranje ograničenih resursa na aktivnosti

koje donose rezultat, a istovremeno će BSC softver-

ska podrška omogućiti menadžmentu kontinuitet u

sprovođenju strategije i stalni nadzor nad najvažnijim

indikatorima poslovanja.

U narednom periodu, Mtel će poslovati u skladu sa

svojim Strateškim smjernicama, pri čemu će se osnov-

no opredjeljenje Društva odnositi na identifikaciju i

eksploataciju novih izvora rasta, odnosno orijentaciju

na dalji rast i razvoj baziran na novim uslugama i novim

tržištima. Društvo će težiti unapređenju tržišne pozicije,

kao rezultata prethodno navedenog, ali i unapređenja

internih aspekata poslovanja.

U skladu sa navedenim, Strateška mapa Mtela za peri-

od od 2014. do 2016. godine će biti zasnovana na dva

strateška stuba, odnosno teme: „Unapređenje tržišne

pozicije“ i „Nove usluge i nova tržišta za dalji rast“,

koje će manifestovati poslovno opredjeljenje Društva

za predmetni period, sa osnovnim zadacima posma-

tranim kroz četiri perspektive (finansijska, korisnička,

procesna i učenje).

Unapređenje tržišne pozicije se fokusira na: kontinu-

irani rast poslovnih prihoda i dobiti kompanije, rast i

stabilizaciju korisničke baze, unapređenje operativne

efikasnosti i poslovnih procesa i unapređenje zadovolj-

stva i motivisanosti zaposlenih.

Strateška tema „Nove usluge i nova tržišta za dalji rast“,

orijentisana je na rast prihoda od novih usluga, rast

broja korisnika novih usluga, uspostavljanje efektivnih

procesa za uspostavljanje i pružanje novih usluga i

unapređenje kompetencija zaposlenih.

Strategija


Strateška mapa Mtela za period od 2014. do 2016. godine će biti zasnovana na dva strateška stuba, odnosno teme: „Unapređenje tržišne pozicije“ i „Nove usluge i nova tržišta za dalji rast“.


Strateška mapa

FINANSIJSKA PERSPEKTIVAKako će nas vidjeti naši akcionari?

KORISNIČKA PERSPEKTIVAKako treba da nas vide potrošači?

PERSPEKTIVA PROCESAU kojim procesima moramo biti izvrsni da bismo zadovoljili naše akcionare i potrošače?

PERSPEKTIVA UČENJAKako da uskadimo nematerijalne resurse da bismo postigli izvrsnost u procesima?

STRATEŠKE TEME

Rast i stabilizacija korisničke baze

Unapređenje operativne efikasnosti i poslovnih procesa

Unapređenje zadovoljstva i motivisanosti zaposlenih

Unapređenje tržišne pozicije

Rast poslovnih prihoda i dobiti Društva


VIZIJA MISIJA

“Težimo da uljepšavamo život ljudima, omogućavajući im globalnu povezanost i izvanredne komunikacije kao regionalni lider u informatičkom društvu budućnosti.”

“Pružamo najbolji korisnički doživljaj za posao i zabavu, nudeći inovativna komunikaciona rješenja brže i kvalitetnije. Ulažemo znanje, entuzijazam i kreativnost u kontinuirani rast i razvoj, odgovorno stvarajući zajedničke vrijednosti i ljepše životno okruženje. ”

Rast broja korisnika novih usluga

Uspostavljanje efektivnih procesa za uvođenje i pružanje novih usluga

Unapređenje kompetencija zaposlenih

noVe USLUGe i noVa tržišta za DaLji raSt

Rast poslovnih prihoda novih usluga


Da Mtel, odnosno menadžment Društva uspješno radi

na podizanju ugleda i reputacije Mtela, na unapređe-

nju odnosa između zaposlenih i rukovodilaca, porastu

produktivnosti i profitabilnosti, te povećanju konkuren-

tnosti i lojalnosti korisnika, potvrđuju prestižne nagrade

koje su u ovoj godini dodijeljene Mtelu.

Međunarodna regionalna nagrada Najmenadžer i naj-

kompanija 2014. godine, dodijeljena je generalnom

direktoru Goranu Vlaoviću i kompaniji Mtel na tradici-

onalnoj manifestaciji izbora najuspješnijih menadžera

i kompanija, koju dodjeljuje Agencija za izbor najme-

nadžera BiH jugoistočne i srednje Evrope.

Zahvaljujući pažnji koju posvećuje segmentu društveno

odgovornog poslovanja i uticaju na razvoj pravih druš-

tvenih vrijednosti, Mtel je dobitnik priznanja Privredne

komore Republike Srpske za doprinos razvoju korpora-

tivne društvene odgovornosti.

Mtel Banja Luka je 20.12.2014. godine dobio sertifikat

kojim se potvrđuje da je uvedeni Sistem upravljanja

bezbjednošću informacija uspješno implementiran i

da potpuno ispunjava zahtjeve međunarodnog stan-

darda za bezbjednost informacija ISO 27001:2013.

Mtel je prva kompanija u regionu koja je sertifiko-

vana za unaprijeđenu ediciju standarda ISO 27001

iz 2013. godine.

Mtel Banja Luka je 28.10.2014. godine, na svjetskom

događaju u Bostonu, primljen u “Hall of Fame” za

izuzetne rezultate u primjeni strategije poslovanja

prema metodologiji Balanced Scorecard Collaborative

(BSC). Mtel je prva telekomunikaciona, odnosno tek

druga kompanija u široj regiji, iz svih djelatnosti, koja

je primljena u “Hall of Fame”. Ova nagrada potvrđuje

uspješnost primjene metodologije, poslovnih procesa i

strateške orijentacije kompanije, jer se radi o konceptu

koji je jedan od najvažnijih menadžerskih alata posljed-

njih 75 godina.

John McClellan, CEO Palladium grupe je izjavio: “To su

organizacije koje su postigle pravo majstorstvo. Priklju-

čivanje ‘Hall of Fame’ instituciji je prestižna globalna

nagrada, koja se dodjeljuje veoma ograničenom broju

elitnih organizacija koje su ostvarile odlične perfor-

manse korišćenjem Kaplan-Norton sistema upravljanja

strategijom”.

Sertifikat o ispunjavanju zahtjeva standarda ISO

27001:2013 izdao je akreditovani TÜV Austrija Hol-

ding AG, koji potvrđuje da Mtel efikasno primjenjuje

politiku upravljanja bezbjednošću informacija. Neza-

visni tim za provjeru je izrazio posebno zadovoljstvo

pristupom menadžmenta i projektnog tima implemen-

taciji sistema menadžmenta bezbjednosti informacija.

Nezavisni tim je potvrdio da je u kompaniji evidentna

nagrade i sertifikati

uvođenje i sertifikacija prema standardu iSo 27001

Hall of fameTo su organizacije koje su postigle pravo majstorstvo.


„visoka svijest i opredjeljenje svih ispitanika za sistem

bezbjednosti informacija“.

Značaj uvođenja ovog standarda ne predstavlja samo

usaglašenost poslovanja sa zakonskim i tržišnim zahtje-

vima, nego i najvažnije - rast povjerenja korisnika Mtel

usluga. Implementirani sistem upravljanja bezbjednošću

informacija obezbjeđuje adekvatnu zaštitu korisničkih

informacija u svim fazama obrade, jer na svim nivoima

organizacije postoji jasno definisana podjela zadataka

i odgovornost zaposlenih za bezbjednost informacija.

Uvođenjem ovog standarda ostvaruje se bolja kontrola

protoka informacija, što doprinosi unapređenju odnosa

sa poslovnim korisnicima. Naime, svi korisnici usluga

DPI, IP MPLS VPN, E-vod i zakup voda u mreži, mogu biti

sigurni da se sa njihovim razmijenjenim informacijama

postupa po međunarodno priznatoj praksi, što je jasno

potvrđeno dobijanjem ovog međunarodnog sertifikata.

Dobijenim sertifikatom se potvrđuje da je Mtel smanjio

rizike za bezbjednost informacija na najmanju moguću

mjeru, kao i da na pravi način i pravovremeno postupa

sa poznatim rizicima koji mogu postojati po bezbjednost

informacija.

U skladu sa nadležnostima i definisanim ciljevima, Bez-

bjednost i unutrašnja kontrola je u 2014. godini vršila:

• nadzor nad telekomunikacijama po zahtjevu nadlež-

nih institucija, u skladu sa relevantnim zakonskim

propisima BiH,

• otkrivanje, analiziranje i dokumentovanje bezbjed-

nosno interesantnih događaja u Društvu i van njega,

koji su mogli imati ili su imali negativan uticaj na

poslovanje Društva, te predlaganje mjera za otkla-

njanje ili saniranje štetnih posljedica po Društvo,

• kontrolu procesa rada u Društvu sa aspekta bez-

bjednosti i zaštite.


Upravni odbor

Upravni odbor obavlja funkciju u sastavu: Predrag

Ćulibrk, Dejan Carević, Dragan Đurđević, Draško

Marković, Nenad Tomović i Slavko Mitrović.

Član Upravnog odbora Aleksandar Jovičić je zaključno

sa 31.12.2014. godine podnio ostavku na funkciju člana

Upravnog odbora.

Odbor za reviziju

Odbor za reviziju obavlja funkciju u sastavu: Vladislava

Argyrakis, Milan Simić i Darko Lakić.

Upravni odbor i odbor za reviziju


Izvršni odbor Mtela čine generalni direktor mr Goran

Vlaović i izvršni direktori:

• Izvršni direktor za finansije - Jasmina Lopičić, dipl.

ekonomista,

• Izvršni direktor za tehniku – Zvonko Alašević, dipl.

inž. elektrotehnike,

• Izvršni direktor za korporativne poslove – Marko

Lopičić, dipl. pravnik,

• Izvršni direktor za marketing i prodaju – Đorđe Mišić,

dipl. pravnik,

• Izvršni direktor za operativne poslove – Nikola

Rudović, dipl. pravnik.

Kao funkcije podrške u Mtelu organizovane su:

• Interna revizija, čiji je rukovodilac Mirjana Matanović–

Bundalo, dipl. ekonomista,

• Funkcija za strategiju, čiji je direktor mr Ilija

Stevanović i

• Bezbjednost i unutrašnja kontrola, čiji je rukovodilac

Miro Miskin, dipl. pravnik unutrašnjih poslova.

Biografije aktuelnog menadžmenta nalaze sa na

sljedećem linku:

mtel.ba/menadzment

menaDžment


preGleD poSlovanja U 2014. gODInI

MAKROEKONOMSKO OKRUŽENJEPESTEL analiza

TRŽIŠTE TELEKOMUNIKACIJA BIHFiksna telefonijaMobilna telefonijaInternet uslugePay TV tržišta

REGULATORNI OKVIR

DRUŠTVENO ODGOVORNO POSLOVANJEHumanostKultura i obrazovanjeSportEkologijaZaposleni

INFORMACIJE ZA INVESTITORE

3031

3234353637

39

424244454647

48

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu02 | Pregled poslovanja u 2014. godini28

Prema analizama „Raiffeisen Bank International“, geo-

političke tenzije u Evropi vode pogoršanju investicione

klime u odnosu na SAD. Negativni efekti su za sada

umjerenog karaktera, ali u 2015. godini predviđeni rast

BDP-a u eurozoni je 1,2%, što je za oko dva posto manje

u odnosu na predviđeni rast u SAD.

U Evropskoj uniji ekonomska situacija je nešto

stabilnija u 2014. godini nego što je bila u 2013. i

2012. godini, ali stari problemi su i dalje prisutni i malo

ili ništa je urađeno na njihovom rješavanju. To znači

da za stabilizaciju Unije nije dovoljna samo monetarna

unija, nego i bankarska, koja ne podrazumijeva samo

zajednički nadzor, nego i zajedničko osiguranje depo-

zita i zajednički mehanizam za rješavanje sporova,

kao i zajedničke evroobveznice, ili neki sličan instru-

ment za dugove. Evropa je u kontinuiranoj stagnaciji,

2013. godina je bila godina štednje i pokušaja stabi-

lizacije posrnulih članica, a i 2014. godina je protekla

u sličnim uslovima, ali sa većim pritiskom javnosti i

stanovništva da se napusti politika štednje, jer ona

nije donijela značajan napredak.

Bosna i Hercegovina u 2014. godini, zbog majskih

poplava, uglavnom može govoriti samo o sanacijama

šteta i vraćanju na staro stanje, prije nego o razvoju

i investicijama. Mnogobrojni privredni subjekti su pre-

trpjeli štetu, kao i privatna imovina na poplavljenim

područjima. Štete na infrastrukturi i javnim objektima

su takođe velike, na lokalnim i magistralnim putevima,

željeznici i mostovima. Procijenjena šteta od poplava je

dvije milijarde evra, ili oko 15% BDP. Na donatorskim

konferencijama je prikupljeno svega 809 miliona evra,

što uz slabu ekonomiju i niske fiskalne prihode znači da

će BiH trebati godine da se oporavi od ove katastrofe.

U tom svjetlu, čini se da je glavna briga Međunarodne

zajednice i monetarnih institucija da sačuvaju socijalni i

politički mir u BiH. Stoga je IMF bio prinuđen da pomo-

gne entitetskim budžetima novim stand-by anranžma-

nom. Ovakva odluka IMF-a upućuje na zaključak da je

Međunarodna zajednica odlučna u naporima da održi

ekonomsku stabilnost zemlje.

Za 2015. godinu predviđeni rast BDP-a je revidiran

sa 2,5% na 1,6%, zbog nestabilne političke situacije,

slabljenja investicionih aktivnosti i loših ekonomskih

prilika u regionu, te očekivanog pada izvoza. Deflacione

tendencije se očekuju i u 2015. godini, pa je procije-

njena stopa inflacije snižena sa 1,8% na 1,5%. Deficit

platnog bilansa i dalje pokazuje negativne trendove.

Sa 5,9% BDP u 2013. godini, narastao je na 7,9% u

2014. godini, dok predviđanja za 2015. godinu iznose

8,2% BDP. Tržište radne snage ne može očekivati

poboljšanja, te se u narednoj godini može očekivati

povećan broj otpuštanja, naročito u privatnom sektoru.

Od stranih direktnih investicija očekuje se realizacija

nekoliko značajnih projekata, prvenstveno u elektro-

energetskom sektoru, što bi pozitivno uticalo na bh.

ekonomiju.

makroekonomsko okruženje

1,60%zbog brojnih faktora

Za 2015. godinu predviđeni rast BDP-a je revidiran sa 2,5% na

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 02 | Pregled poslovanja u 2014. godini 29

peStel analiza

Analiza tržišta Bosne i Hercegovine pokazuje da većina

faktora i dalje nije pod direktnom kontrolom Mtela, što

otežava razvoj samog sektora, čime se dodatno nagla-

šava značaj dosadašnjih ostvarenih rezultata Društva.

Osnovne karakteristike pojedinih faktora (PESTEL) su:

Politički faktori:

• Podijeljenost društva na političkim i etničkim prin-

cipima,

• Nizak stepen političke podrške razvoju ICT-a i nedo-

statak adekvatnih razvojnih programa u ovom kon-

tekstu, što bi rezultiralo višim stepenom primarne

tražnje za ovom vrstom usluga,

• Neadekvatan institucionalni pristup praćenju ICT

tržišta,

• Negativan uticaj političkih odnosa na ekonomski razvoj.

Ekonomski faktori:

• Relativno loša struktura privrede i to, prije svega, u

smislu malog broja preduzeća u primarnom sektoru,

a u kontekstu stvaranja nove vrijednosti,

• Nizak nivo privrednog razvoja i zbog toga spor

oporavak privrede,

• Stabilna valuta, shodno postojanju tzv. Currency

Board-a,

• Visok stepen nezaposlenosti,

• Nizak stepen kupovne moći stanovništva, odnosno

BDP per capita,

• Nejedinstvenost baze o privrednim subjektima.

Socio-kulturni faktori:

• Visoko učešće ruralnog stanovništva u ukupnoj

populaciji,

• Relativno stara populacija,

• Očekivanje podataka po popisu stanovništva iz

2013. godine, na osnovu kojih bi se mogle kreirati

odgovarajuće strategije za razvoj društva i privrede,

• Veliki broj populacije koji živi u inostranstvu,

• Veliki broj medija,

• Relativno nizak stepen opšte edukacije stanovniš-

tva, ali i relativno brzo prihvatanje novih tehnologija

i usluga od strane mlađe populacije.

Tehnološki faktori:

• Nizak stepen tehnološkog razvoja,

• Relativno brz transfer tehnologije u oblasti teleko-

munikacija na tržištu Bosne i Hercegovine, zahva-

ljujući operatorima sa znatnom tržišnom snagom,

• Relativno dobra razvijenost mreže, posebno u se-

gmentu mobilne telefonije,

• BiH je u smislu ICT spremnosti napredovala u

2014. godini - prema podacima Svjetskog ekonom-

skog foruma, BiH se nalazi na 68 mjestu od 148

zemalja po ovom osnovu.

Ekološki faktori:

• Rastuća svijest stanovništva o ovom problemu,

• U telekomunikacionom sektoru ne postoje značajni-

ja istupanja po pitanju ovog problema, ni specifični

zahtjevi prema operatorima, te se ne očekuje da

će u narednom periodu doći do bitnijih promjena

u ovom domenu.

Legislativa:

• Tržište telekomunikacija u BiH se može okarakteri-

sati kao visoko regulisano i liberalizovano,

• Sa aspekta razvijenosti i sprovođenja regulator-

nih uzansi, a u kontekstu navedene deregulacije i

liberalizacije, BiH se nalazi ispred većine zemalja

okruženja,

• Konkurentska struktura je predmet stalnih promje-

na u kontekstu navedenog.


Mtel je u 2014. godini uspješno zadržao položaj tehno-

loškog lidera na tržištu telekomunikacija uprkos nizu

izazova koji su uključivali jačanje konkurencije, pad

potrošnje i kontinuirano privredno usporavanje.

Značajne aktivnost u 2014. godini uključuju sljedeće:

• akvizirali smo kompaniju Logosoft d.o.o Sarajevo,

• osnovali novo privredno društvo Mtel Austrija,

• komunikacija je obogaćena štampanom publikacijom

m:agazin i novim blogom kompanije - m:blog,

• nova televizijska emisija m:agazin o zanimljivim

temama iz svijeta modernih tehnologija,

• puštena je nova aplikacije “m:go IOS” za iPhone

korisnike, a u pripremi je verzija i za Windows phone,

• uvođenje m:net usluge u okviru Open-a za

rezidencijalne i poslovne korisnike,

• prodaja bijele tehnike svim Open i ADSL korisnicima,

uz odlične uslove i to: beskamatno plaćanje na 12

rata, besplatna kućna dostava u roku od tri dana,

• prodaja dodataka uz mobilne telefone – maske,

slušalice i slično,

• ukidanje postojećih tarifnih modela: Hit, Zovi,

Šalji, Surfaj i Kuliraj i migriranje njihovih korisnika

na jedinstveni FREND tarifni model sa najnižom

jedinstvenom cijenom poziva prema svim mrežama

u BiH,

• migriranje korisnika mobilne telefonije sa tarifnih

modela M, L, X, XXL na tarifni model Moj Mix,

• migracija korisnika fiksne telefonije na pakete

integrisanih usluga (Open), pri čemu postojeći

korisnici u pakete dodaju jednu ili više novih usluga,

• razvoj UMTS mreže,

• kreiran Moj MIX VIP tarifni model, gdje je prvi put

uveden flat-fer use princip tarifiranja u nacionalni

saobraćaj u mobilnoj telefoniji,

• razvoj postojeće mrežne infrastrukture koja se

temelji na uvođenju novih tehnologija, pri čemu

su GPON i VDSL2+ vectoring označeni kao glavni

pravci razvoja u fiksnom pristupu,

• u mobilnoj mreži omogućena je veća brzina

paketskog saobraćaja omogućenjem HSPA+ na

dvije trećine baznih stanica,

• izvršene su određene pripreme sistema za LTE kako

bi se stekli uslovi za što lakšu implementaciju po

dobijanju dozvole od CRA,

• završena je implementacija novog sistema zarada,

• promocija HTC One M8 mobilnog telefona: uljepšali

smo kišni dan građanima Banjaluke i Bijeljine,

• organizacija Digital Spark – Allview IT&M Challenge

konferencije,

• Zimzograd i m:tel: Zimska čarolija ponovo u B. Luci,

• ,,Gas do daske’’ m:tel i Sony ,,Traffic Racer’’

takmičenje,

tržište telekomunikacija u bosni i Hercegovini


Dobri rezultati uprkos elementarnim nepogodama, kontinuiranoj ekonomskoj krizi u okruženju i sve većoj konkurenciji na tržištu telekomunikacija.


• kreativni brending kojim smo promovisali Beats

slušalice,

• svečana promocija Samsung Galaxy Note 4

pametnog telefona.

Prema podacima Centralne banke BiH, procijenjena

vrijednost tržišta telekomunikacija za 2014. godinu

iznosi 1,4 milijarde KM, uz kumulativnu stopu rasta

od 2,2% u periodu 2011–2014. godine1 i učestvuje u

ostvarenom BDP-u Bosne i Hercegovine sa oko 5,3%.

Struktura ostvarenih prihoda na telekomunikacionom

tržištu kontinuirano se mijenja u korist usluga mobilne

telefonije i prenosa podataka u fiksnoj i mobilnoj mre-

ži. Prihod od usluga mobilne telefonije u 2013. godini

iznosio je oko 797 miliona KM, odnosno 55% u ukupno

procijenjenim prihodima tržišta.

Tržište fiksne telefonije od 2008. godine pokazuje ka-

rakteristike tržišta koje je sa aspekta životnog ciklusa

ušlo u fazu opadanja, što je opšti trend telekomunikaci-

onih tržišta, nezavisno od njihove geografske pozicije.

Tržište mobilne telefonije u BiH ušlo je u fazu zrelosti,

ali se segment prenosa podataka nalazi u fazi rasta.

Ovome znatno doprinosi ekspanzija tržišta pametnih

2 www.rak.ba

1 Interna procjena na osnovu zvaničnih RAK podataka

telefona i tableta, koji su postali ‘must-have’ digitalni

uređaji koji preuzimaju svijet.

Polazeći od činjenica da su telekomunikacione usluge

esencijalna ljudska potreba, te da razvijene telekomu-

nikacione mreže i usluge predstavljaju uslov za razvoj

informacionog društva ili društva znanja, usvojena

je Politika sektora telekomunikacija BiH. Cilj Politike

je partnerstvo između javnog i privatnog sektora

koje može i treba da ubrza razvoj telekomunikacione

infrastrukture i na njoj ponudi bogatiji set usluga,

tretirajući je kao opšte javno dobro, bez obzira na

vlasničku strukturu, a koji se može i treba ostvariti

pomoću regulatornih okvira, daljnjom liberalizacijom

i slobodnom konkurencijom.

Razvoj multimedijalnih usluga predstavlja preduslov za

ključnu diferencijaciju Mtel ponude IPTV-a u odnosu na

kablovsku TV. Multimedijalni servisi i funkcionalnosti

treba da obezbijede dodatni izvor prihoda Mtela u

2015. godini. Kroz ponudu OTT pay TV, Mtel je u

mogućnosti da uslugu IPTV ponudi putem internet

pristupa bilo kojeg ISP-a na tržištu van granica vlastite

pristupne mreže, što predstavlja osnov za širenje na

druga tržišta van okvira Republike Srpske.

Mreža fiksne telefonije čini stub svakog komunikacij-

skog sistema jedne države. U svijetu rapidnih promjena,

napretka brzine i obima komuniciranja, u svijetu koji

postaje globalno informatičko društvo, fiksna telefonija

je pokretačka poluga mehanizama komuniciranja bez

kojih se svijet danas, društvo i njihovo funkcionisanje,

više ne mogu zamisliti. Na tržištu fiksne telefonije Bo-

sne i Hercegovine, na dan 31.12.2014. godine djelovalo

je 13 operatora, od čega su tri operatora sa značajnom

tržišnom snagom – Mtel a.d. Banja Luka, BH Telecom

i HT Mostar. Navedeni operatori dominiraju tržišnim

učešćem, obimom prodaje i ostvarenim prihodima od

te vrste usluga, kao i brojem zaposlenih.2

fiksna telefonija

5,30%u ostvarenom BDP-u Bosne i Hercegovine

Tržište telekomunkacija učestvuje sa


Broj korisnika fiksne telefonije dominantnih operato-

ra u BiH na kraju 2014. godine procjenjuje se na oko

784 hiljade, pri čemu je stopa promjene u odnosu na

2013. godinu iznosila negativnih 7%. Ukupan broj korisni-

ka alternativnih operatora porastao je na oko 65 hiljada.

Tržišno učešće Mtela, prema internim procjenama, sa

aspekta broja korisnika na nivou BiH, iznosi 34,7%.3

Mtel je u 2014. godini zabilježio neto porast od 10.637

korisnika integrisanih usluga. Ukupan broj Open korisni-

ka u 2014. godini je 18,8% veći u odnosu na prethodnu

godinu i iznosi 67.335. Rast broja korisnika prati i rast

prihoda, koji su u odnosu na prethodnu godinu veći za

31,1% ili za 9.898.383 KM.

Liberalizacija telekomunikacionog tržišta Bosne i Her-

cegovine, posebno usluga prenosivosti telefonskih

brojeva za korisnike fiksnih javnih telefonskih usluga,

koja je zaživjela 1. septembra 2011. godine, ojačala je

konkurenciju na tržištu fiksne telefonije. Trend rasta

broja prenesenih brojeva u fiksnoj telefonskoj mreži

BiH je nastavljen i u 2014. godini, pa je njihov broj

porastao sa 9.626 u 2013. godini, na preko 17.000 u

2014. godini.4

Stopa penetracije fiksne telefonije u Bosni i Hercegovini

ima opadajući trend i na kraju 2014. godine iznosi oko

22,3%. Navedena stopa penetracije fiksne telefonije

u BiH je niža u poređenju sa istom u zemljama EU,

gdje prosječna stopa penetracije iznosi oko 40%5, ali

takođe ima opadajući trend. Stopa penetracije fiksne

telefonije BiH u odnosu na broj domaćinstava u Bosni

i Hercegovini iznosi 69%.6

U 2015. godini planiramo realizaciju VoBB (VoIP over

broadband) telefonije za rezidencijalne i poslovne

korisnike u vidu samostalne usluge, kao i u ponudi

različitih paketa integrisanih usluga.

Novom poslovnom inicijativom Mtel planira uključenje

najznačajnijeg kanala komunikacije sa korisnicima (Call

centar)u proces prodaje usluga. Softverski modul SAS

Real Time Decison Management omogućiće dodava-

nje Call centra kao aktivni kanal prodaje, za razliku

od dosadašnjih outbound kanala (SMS, USSD kanal i

telemarketing).

Usluge mobilne telefonije koristi oko 91% građana BiH,

što ukazuje na činjenicu da je tržište mobilne telefonije

u Bosni i Hercegovini ušlo u fazu zrelosti, a posebno

u segmentu govornih i SMS usluga. Na ovom tržištu

i dalje postoji prostor za rast, posebno u segmentu

pametnih telefona.

Procjenjuje se da je udio pametnih telefona na BiH

tržištu mobilne telefonije u 2014. godini dostigao iznos

od 40%, a poređenja radi, ovo je učešće početkom

2012. godine iznosilo oko 15%. To je segment koji će

u narednih nekoliko godina bilježiti najveći rast.

U Bosni i Hercegovini djeluju tri operatora koji su

nosioci dozvole za pružanje GSM usluga: Telekom

Srpske a.d. Banja Luka, BH Telecom d.d. Sarajevo, i

Hrvatske telekomunikacije d.d. Mostar, te dva davaoca

usluga u mobilnim komunikacijama Izi Mobil d.o.o.

mobilna telefonija

3 Interna procjena na osnovu zvaničnih podataka RAK-a

4 Ibidem5 Enlargement countries monitoring

report 36 Interna procjena na osnovu zvaničnih

podataka RAK-a


Sarajevo i Blic.Net d.o.o. Banja Luka. Za razliku od

tržišta fiksne telefonije, na tržištu mobilne telefonije

postoji viši stepen konkurencije, s obzirom na to da

tri postojeća operatora nude svoje usluge na cijeloj

teritoriji Bosne i Hercegovine.7

Implementacija usluge prenosivosti telefonskih

brojeva u mobilnoj mreži (prepaid, postpaid) počela

je 01.01.2013. godine. Ukupan broj prenesenih brojeva

u mobilnoj mreži na kraju 2014. godine je prešao 13

hiljada.8

Stopa penetracije usluga mobilne telefonije u BiH

usporava rast i prema podacima Regulatorne agencije

za komunikacije, u 2014. godini procjenjuje se na

93%. Stopa penetracije mobilne telefonije je i dalje

ispod trenutnih vrijednosti u zemljama EU i okruženja.

Procjenjuje se da je broj korisnika usluga mobilne

telefonije u BiH za 2014. godinu oko 3,5 miliona, uz

godišnju stopu rasta od 0,75%.

Tržišno učešće Mtela, prema internim procjenama, sa

aspekta broja korisnika na nivou BiH, iznosi 42,6%.9

Učešće postpaid korisnika je poraslo u odnosu na 2013.

godinu i iznosi oko 19,5%, ali je i dalje niže od prosjeka

u zemljama okruženja i EU.

I u 2014. godini broj poslatih SMS-ova bilježi pad od 14%.10

Smanjena popularnost SMS-a je posljedica povećane

upotrebe messenger aplikacija, kao što su Whatsapp,

Google Talk, Facebook Messenger, Viber, Skype.

Na nivou Bosne i Hercegovine 3G usluge su u 2013.

godini bile u ponudama sva tri operatora, pri čemu je

tražnja za ovom vrstom usluga još uvijek na relativno

niskom nivou.

U toku 2014. godine Mtel, BH Telecom i HT Mostar su,

u skladu sa obavezama propisanim UMTS dozvolom,

nastavili aktivnosti na razvoju UMTS mreža u Bosni

i Hercegovini. Postojeće UMTS mreže pokrivaju

stanovništvo Bosne i Hercegovine sa oko 72%11, što

se uglavnom odnosi na pokrivanje velikih urbanih

sredina, turističkih centara i značajnijih putnih pravaca.

Uvođenje LTE tehnologije, odnosno mobilne mreže

četvrte generacije (4G), donijeće znatno veće

brzine prenosa podataka, što će omogućiti pružanje

kvalitetnijih i raznovrsnijih usluga prema sve

zahtjevnijim korisnicima (npr. mobile TV).

U 2015. godini planiramo uvođenje novih usluga u

okviru projekta Mpayment, kao što su:

• plaćanje Mtel postpaid računa i dopunu prepaid

računa,

• izdavanje m:card debitne lokalne platne kartice

(u saradnji sa bankom partnerom), preko koje će

biti omogućeno plaćanje roba i usluga na POS

terminalima u trgovačkoj mreži. Navedena plaćanja

biće omogućena i putem mobilnog telefona kao

zamjene za m:card.

Na dan 31.12.2014. godine, u Bosni i Hercegovini je

djelovao 71 provajder internet usluga, što je za dva više

u odnosu na prethodnu godinu, ali manje u odnosu na

2012. godinu.12

Stopu penetracije internet usluga na tržištu BiH

karakteriše kontinuiran rast, pri čemu kao generatora

ovog rasta treba izdvojiti fiksni širokopojasni pristup.

Procjenjuje se da je stopa penetracije internet korisnika

internet usluge

7 Ocjena stanja tržišta telekomunikacija u BiH


9 Ibidem10 Ibidem11 Godišnji izvještaj Regulatorne agencije

za komunikacije

12 www.rak.ba


u odnosu na broj stanovnika u BiH13 na kraju 2014.

godine iznosila 61%, uz kumulativnu stopu rasta od

4,5% u periodu od 2012. do 2014. godine.

Broj korisnika usluga fiksnog širokopojasnog pristupa

u BiH za 2014. godinu je iznosio oko 545 hiljada,14 što

znači da je stopa penetracije širokopojasnog pristupa u

odnosu na broj stanovnika u BiH iznosila 14,3%. Stopa

penetracije za pristup internetu putem širokopojasnih

pristupnih tehnologija u fiksnim mrežama u BiH i

pojedinim zemljama u regiji ukazuje na to da i pored

porasta broja korisnika na tržištu širokopojasnog

pristupa internetu, Bosna i Hercegovina spada u grupu

slabije razvijenih zemalja regije i znatno je ispod

prosjeka EU. Stopa penetracije fiksnog širokopojasnog

pristupa, u odnosu na broj domaćinstava u BiH od

1.163.387 u 2014. godini je iznosila 47%, što je za 3%

više u odnosu na prethodnu godinu.

Tržišno učešće Mtela na nivou BiH, u oblasti fiksnog

širokopojasnog pristupa, interno se procjenjuje na

24%.

U toku 2014. godine došlo je do daljeg unapređenja

ponude usluga prenosa podataka, prije svega kod

pružanja ADSL usluga, što se ogleda kroz povećanje

pristupnih brzina, uvođenja novih paketa namijenjenih

različitim kategorijama korisnika, te sniženje cijena

za postojeće pakete. Operatori su nastavili da jačaju

ponudu integrisanih (bundle) usluga, što je imalo za

posljedicu porast korisnika integrisanih usluga u 2014.

godini.15

U domenu integrisanih usluga i usluga pristupa

internetu putem GPON tehnologije, koja je jedna od

FTTH tehnologija i podrazumijeva dovođenje optičkog

vlakna direktno do korisnika, a omogućava korišćenje

Triple Play servisa sa visokim internet protocima,

pouzdan prenos govora i visokokvalitetnu IPTV HD sliku

sa download brzinom od 2,5 Gbit/s i upload brzinom

od 1,25 Gbit/s, u ponudi su paketi usluga komercijalnog

naziva MAX.

U 2014. godini uslugu sa vezanim internetom, TV,

fiksnom i mobilnom telefonijom imali su u ponudi

Mtel, BH Telecom i Blicnet. Najveći broj korisnika

koristi tri usluge vezane u paket i to: fiksna telefonija,

širokopojasni pristup internetu i TV uslugu.

Najveći porast broja pretplatnika, gledano na godišnjem

nivou, imale su Quadro usluge sa internetom, TV,

fiksnom telefonijom i mobilnom telefonijom. Od početka

komercijalizacije Open quadro usluge prodato je 4.394

paketa.

U 2015. godini planiramo uvođene novih usluga u okviru

projekta E-payment, kojim će biti omogućeno on-line

plaćanje putem kreditnih kartica (VISA, MASTER). U

okviru web shop-a, korisnicima će biti omogućene on-

line narudžba i kupovina iz udobnosti njihovog doma.

Tržište distribucije TV programa se nalazi u fazi zrelosti

i procjenjuje se da praktično svako domaćinstvo u Bosni

i Hercegovini posjeduje TV priključak.

Prema posljednjim raspoloživim podacima „Informa

Telecoms & Media“ iz juna 2013. godine, najveći broj

korisnika televizijski signal prima putem kablovske

distribucije - 54,5%. Satelitske antene i IPTV učestvuju

pay tv tržište

13 3.791.622 Preliminarni rezultati popisa stanovništva BiH 2013, Agencija za statistiku BiH


15 Godišnja anketa korisnika RAK dozvola za pružanje internet usluga u BiH, www.rak.ba


sa 33,2%16 i 12,3%17 respektivno. Treba istaći da broj

korisnika IPTV usluge konstantno raste, što je rezultat

ulaska sva tri telekom operatora na ovo tržište.

Konkurentski odnosi u ovome segmentu su i dalje

intenzivnog karaktera.

U skladu sa Pravilom 55/2011 o pružanju audiovizuelnih

medijskih usluga, u toku 2013. godine izdata je 1.

Saglasnost za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga

na zahtjev, tako da zaključno sa 31.12.2013. godine

djeluje četiri korisnika ove saglasnosti.18

U skladu sa Pravilom o dozvolama za distribuciju

audiovizuelnih medijskih usluga i medijskih usluga

radija, u toku 2013. godine broj korisnika Dozvole

za distribuciju audiovizuelnih medijskih usluga i

medijskih usluga radija iznosio je 48, od čega 42

putem kabla, jedan putem satelita (DTH), te pet putem

IPTV platforme. Ukupan broj korisnika zaključno sa

31.12.2013. iznosi 566.074.19

Uprkos nastojanju i preporuci EU da se zaključno sa

2012. godinom osigura prelazak na zemaljsku digitalnu

TV kako bi se oslobodio RF spektar i osigurala tzv.

„digitalna dividenda“ za dodatne TV sadržaje te nove

informacione i komunikacione usluge, neke zemlje

pomjerile su procjenu o datumu gašenja analogne TV

iza 2012. godine. Najveći broj zemalja prešao je na

digitalnu radio-difuziju.

Na redovnoj sjednici Vijeća Regulatorne agencije

za komunikacije Bosne i Hercegovine, održanoj u

decembru 2014. godine, Vijeće je konstatovalo da

nisu ostvareni pomaci u pogledu procesa prelaska sa

analognog na digitalno zemaljsko emitovanje, iz razloga

što javni RTV servisi nisu dostavili usaglašen zahtjev

za izdavanje dozvole.

Vijeće očekuje da će Odbor sistema preuzeti aktivnu

ulogu u rješavanju ovog pitanja u pogledu dostavljanja

usaglašenog zahtjeva za dozvolu od sva tri javna RTV

servisa.

GE-0620 je odredio 17. juni 2015. godine kao kraj

prelaznog perioda, nakon čega se analogno emitovanje

neće štititi. Poslije ovog datuma, sve administracije

mogu slobodno koristiti sve frekvencije koje su im

dodijeljene u GE – 06 planu za digitalne servise.

U okviru nove multimedijalne platforme Mtela,

korisnicima će u ponudi, pored postojećih servisa (Live

TV, VoD), biti ponuđen i značajan spektar novih servisa:

• Catch-up TV, Time shifted TV, nPVR, Mozaik,

ponuda OTT servisa (YouTube, Facebook…), instant

messaging, advertising,

• WEB TV/Mobile TV rješenja,

• IPTV Multiscreen rješenja.

16 Informa T&M 2Q 201317 Informa T&M 2Q 201318 Godišnji izvještaj Regulatorne agencije

za komunikacije19 Godišnji izvještaj Regulatorne agencije

za komunikacije20 GE06 sporazum, Ženeva 2006.


Regulisanje tržišta telekomunikacija u Bosni i Herce-

govini je u nadležnosti Regulatorne agencije za komu-

nikacije (u daljem tekstu: Agencija), a zasnovano je na

Zakonu o komunikacijama („Službeni glasnik BiH“ br.

31/03, 75/06, 32/10, 98/12), Politici sektora telekomu-

nikacija i podzakonskim aktima.

Postojeći regulatorni okvir u BiH se zasniva na regu-

latornom okviru EU, a karakteriše ga stalno praćenje i

analiziranje tržišta telekomunikacija, te donošenje po-

trebnih regulatornih akata, s ciljem njegovog kontinui-

ranog razvoja, kako sa aspekta povećanja broja usluga,

tako i u smislu marketinških i tehničkih inovacija.

Tržište telekomunikacija BiH je liberalizovano početkom

2006. godine, a krajem 2014. godine na ovom tržištu

djeluju:

• 3 operatora sa značajnom tržišnom snagom (SMP

- Significant Market Power operatori); Prema Listi

operatora sa značajnom tržišnom snagom („Služ-

beni glasnik BiH“, br. 73/12) Mtel a.d. Banja Luka,

BH Telekom d.d. Sarajevo i HT d.o.o. Mostar su

proglašeni za operatore sa značajnom tržišnom

snagom na tržištu usluga fiksne i mobilne telefonije

i iznajmljenih linija;

• 13 korisnika Dozvole za pružanje fiksnih javnih te-

lefonskih usluga;

• 85 korisnika Dozvole za obavljanje djelatnosti ope-

ratora javnih elektronskih komunikacijskih mreža;

• 71 korisnik Dozvole za obavljanje djelatnosti davaoca

pristupa internetu.

Mtel radi u skladu sa važećim dozvolama koje mu je

dodijelila Agencija, i to:

• Dozvola za javnog operatora fiksne telefonije od

01.06.2002. godine,

• Dozvola za obavljanje djelatnosti davaoca pristupa

internetu od 15.03.2013. godine,

• Dozvola za pružanje GSM usluga od

12.10.2004. godine,

• Dozvola za pružanje mobilnih usluga na univerzal-

nim mobilnim telekomunikacionim sistemima UMTS

od 26.03.2009. godine,

• Dozvola za distribuciju audiovizuelnih me-

dijskih usluga i medijskih usluga radija od

16.03.2010. godine.

Aneksom I Dozvole za pružanje mobilnih usluga na

univerzalnim mobilnim telekomunikacionim sistemi-

ma iz decembra 2010. godine, Mtelu je omogućeno

pružanje UMTS usluga i na GSM frekventnom opsegu.

Aneksom I Dozvole za pružanje GSM usluga Mtelu je

omogućeno korišćenje dodatnog frekventnog opsega

E-GSM od juna 2012. godine.

U okviru procesa liberalizacije tržišta telekomunika-

cija, a u skladu sa regulatornim okvirom, na snazi su

sljedeće referentne ponude Mtela:

1. Referentna ponuda za interkonekciju sa fiksnom

mrežom Mtela,

2. Referentna ponuda za interkonekciju i pristup

mobilnog virtuelnog mrežnog operatora mobilnoj

mreži Mtela,

regulatorni okvir


3. Referentna ponuda za interkonekciju sa mobilnom

mrežom Mtela,

4. Referentna ponuda za pristup izdvojenoj lokalnoj

petlji,

5. Referentna ponuda za veleprodaju iznajmljenih

linija.

Najznačajnije regulatorne aktivnosti tokom 2014. godine

su:

• U januaru 2014. godine Agencija je objavila Analizu

tržišta završavanja (terminacije) poziva u individual-

ne javne telefonske mreže na fiksnoj lokaciji (vele-

prodajni nivo). Agencija je proglasila 13 operatora sa

značajnom tržišnom snagom na tržištu terminiranja

poziva u vlastitu mrežu na fiksnoj lokaciji, i to: Mtel,

BH Telekom, HT Mostar, AirABA, Aneks, Logosoft,

EuroproNET Bosnia, M&H Company, ELTA-KABEL,

Telemach, Telrad Net, VoiptelNet i DASTO SEM-

TEL. Navedenim operatorima određene su sljedeće

regulatorne obaveze: obaveza pružanja pristupa

i korišćenja elemenata mreže, obaveza osigura-

nja jednakog tretmana (nediskriminacija), obaveza

transparentnosti i obaveza kontrole cijena (za sve

operatore), te obaveza odvajanja računovodstvenih

evidencija i vođenja troškovnog računovodstva

(samo za Mtel, BH Telekom i HT Mostar). Agencija

je definisala rokove u kojima su Mtel, BH Telekom

i HT Mostar izmijenili, a ostali proglašeni operatori

sa značajnom tržišnom snagom su u obavezi da

izrade svoje referentne ponude za povezivanje sa

fiksnom mrežom.

• Krajem aprila 2014. godine Agencija je pokrenula

aktivnosti na uvođenju IP interkonekcije u fiksne

mreže operatora u BiH. Dinamički program ovih

aktivnosti predviđa da SMP operatori (Mtel, BH

Telekom i HT Mostar) izrade referentne ponude za

IP interkonekciju na svoje fiksne mreže (interkonek-

cija bazirana na IP protokolima) do kraja februara

2015. godine, a da se IP RIP dokumenti primjenjuju

od 01.07.2015. godine.

• U skladu sa Pravilom 67/2012 o modelu rebalansa

cijena govornih telefonskih usluga u Bosni i Her-

cegovini, Mtel je izvršio korekcije cijena govornih

telefonskih usluga za 2015. godinu, čime je relativni

odnos cijena pojedinih usluga usklađen sa relativnim

odnosom cijena tih usluga u zemljama okruženja i

zemljama Evropske unije.

• U januaru 2014. godine Agencija je donijela Instruk-

ciju o postupanju kod produženja važenja dozvola za

korišćenje blokova telefonskih brojeva, pojedinačnih

negeografskih brojeva, kratkih brojeva i kodova za

potrebe mreže i signalizaciju.

• U januaru 2014. godine Savjet ministara BiH donio

je Odluku o naknadi za korišćenje radiofrekventnog

spektra u Bosni i Hercegovini, kojom se utvrđuje

obaveza plaćanja, način obračuna i iznos naknade

za korištenje radiofrekventnog spektra. Stupanjem

na snagu ove odluke stavlja se van snage Odluka o

državnom doprinosu za korišćenje radiofrekventnog

spektra iz 2007. godine.

• U maju 2014. godine doneseno je Pravilo 72/2014 o

radio-opremi koja se može koristiti bez pojedinač-

nih dozvola za uređaje koje je izdala Regulatorna

agencija za komunikacije. Ovim Pravilom utvrđuju se

vrsta, uslovi i način upotrebe radio-opreme za čije

korišćenje nije potrebno posjedovanje pojedinačnih

dozvola za uređaj koje izdaje Agencija. Stupanjem

na snagu ovog Pravila stavlja se van snage Pravilo

o izmjeni Pravila 46/2009 o radio-opremi koja se

može koristiti bez pojedinačnih dozvola za uređaje

izdatih od strane Regulatorne agencije za komuni-

kacije.

• U septembru 2014. godine stupilo je na snagu

Pravilo 73/2014 o obavljanju djelatnosti pružaoca

javnih mobilnih telefonskih usluga. Ovim Pravilom se

propisuju uslovi za sticanje prava i osnovna pravila

za pružanje javnih mobilnih telefonskih usluga u

Bosni i Hercegovini. Pored tri operatora koji posje-


duju dozvole za pružanje GSM i UMTS usluga, na

tržištu mobilnih komunikacija u BiH je omogućeno

djelovanje i pružaocima javnih mobilnih telefonskih

usluga (MVNO - operatori virtuelne mobilne mreže

i SP - servis provajderi).

• U novembru 2014. godine Agencija je usvojila

Pravilo o korišćenju radiofrekvencijskih opsega

3400-3600 MHz i 3600-3800 MHz. Ovo Pravilo

određuje način korišćenja radiofrekvencijskih opse-

ga 3400-3600 MHz i 3600-3800 MHz za mobilne/

fiksne komunikacijske mreže u Bosni i Hercegovini

na tehnološki neutralnoj osnovi u različitim modo-

vima (fiksni, nomadski, mobilni). Pravilo je stupilo

na snagu 31.12.2014. godine.

• U decembru 2014. godine Agencija je uputila u

proceduru javnih konsultacija Nacrt pravila o izmje-

nama Pravila 56/2011 o dozvolama za distribuciju

audiovizuelnih medijskih usluga i medijskih usluga

radija.

• U decembru 2014. godine Agencija je uputila u

proceduru javnih konsultacija Prijedlog analize

veleprodajnog tržišta fizičkog pristupa mrežnoj

infrastrukturi (uključujući zajednički i potpuni pri-

stup izdvojenoj lokalnoj petlji) na fiksnoj lokaciji i

veleprodajnog tržišta širokopojasnog pristupa.

• U skladu sa Instrukcijom o metodologiji ispitivanja

kvaliteta javnih telekomunikacionih usluga u fiksnim

mrežama, Agenciji se dostavljaju redovni šestomje-

sečni izvještaji o rezultatima mjerenja kvaliteta

javnih telekomunikacionih usluga u fiksnoj mreži

Mtela, počev od 01.01.2012. godine.

Mtel redovno dostavlja Agenciji Upitnike za analizu

tržišta mobilne telefonije (tržište 7), sa podacima o

tehničkim i ekonomskim pokazateljima stepena razvoja

Mtela, i to: za maloprodajni segment kvartalno, a za

veleprodajni segment na godišnjem nivou. Upitnici

za analizu tržišta 3, 4 i 5 (fiksna telefonija i internet),

koji obuhvataju segment maloprodaje i veleprodaje, sa

podacima o tehničkim i ekonomskim pokazateljima ste-

pena razvoja Mtela, dostavljaju se Agenciji kvartalno.

• U septembru 2014. godine potpisan je Sporazum o

sniženju cijena usluge rominga u javnim mobilnim

komunikacijskim mrežama između sljedećih država:

Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Republike Make-

donije i Republike Srbije. Sporazumom je predviđe-

no postepeno smanjenje cijena rominga i etapno

usklađivanje domaćih cijena rominga sa cijenom

koja važi u zemljama EU. S tim u vezi, regulatorna

tijela ovih zemalja definisala su termine faza za

implementaciju novih cijena, tako da se istovremeno

započne sa primjenom novih cijena rominga, reci-

pročno, u svim državama potpisnicama sporazuma.

Realizacija primjene novih cijena rominga započinje

od 30.06.2015. godine.

2014.godine, potpisan je Sporazum o sniženju cijena usluge rominga

U septembru


Velike poplave koje su protekle godine zahvatile gotovo

cijelu BiH, naučile su nas kako možemo pomoći jedni

drugima i tako doprinijeti cjelokupnom društvenom

dobru. U teškim prilikama koje su zadesile regiju, Mtel

je pružio ruku prijateljstva i pomogao onima kojima je

najpotrebnije, donirajući znatna finansijska sredstva.

Pored toga, donirani su dušeci, posteljine i jastuci za

najugroženije porodice, obezbijeđene brojne donacije

u uslugama kompanije, omogućni besplatni pozivi ka

hitnim službama, a aktiviran je kratki humanitarni

broj 1458 za ove namjene, kao i pružena podrška u

vidu dodjela kratkih brojeva prilikom održavanja do-

natorskih večeri za prikupljanje sredstava za pomoć

ugroženima. Tokom trajanja nezapamćenih poplava na

ovim prostorima, Mtel je svoje kapacitete usmjerio na

obezbjeđivanje neometane komunikacije na cijelom

području BiH, a korisnicima u ugroženim područji-

ma obezbijedio je i besplatno korišćenje društvenih

mreža na mobilnim telefonima, kako bi što bolje

pomogao svima kojima je pomoć u tom trenutku bila

neophodna.

Humanost

Pozitivan imidž koji je izgradio vodeći brigu o društvu

i zajednici u kojoj posluje, jeste ono što Mtel već duži

niz godina čini prepoznatljivim u javnosti. Mnogo je

primjera koji pokazuju koliko se odgovorno, primjenju-

jući koncept interne i eksterne dimenzije društveno

odgovornog poslovanja, Mtel u 2014. godini odnosio

prema zajednici i životnoj sredini u kojoj posluje.

1458za prikupljanje pomoći za poplavljene

Aktiviran je kratki humanitarni broj

U savremenom društvu i poslovanju koncept ekster-

nog društveno odgovornog poslovanja postao je sve-

opšte prihvaćen, a važnost uloge poslovnog sektora

u postizanju održivog razvoja potvrđuje se kroz druš-

tveno odgovorno investiranje u humanost, kulturu,

obrazovanje, sport i ekologiju.

Društveno odgovorno poslovanje


Mtel je izdvojio i sredstva za pomoć zaposlenima čija

su domaćinstva oštećena u poplavama, a zaposleni

su takođe prikupili sredstva za pomoć svojim radnim

kolegama. Pored toga, Mtel je bio i zlatni donator u

projektu AmCham-a BiH, za ponovno pokretanje malih

preduzeća pogođenih poplavama.

U junu 2014. godine Domu zdravlja Srbac donirana

su sredstva za nabavku biohemijskog analizatora za

hormonske pretrage, čime su građani Srpca dobili mo-

gućnost da sve potrebne preglede obave u svom Domu

zdravlja, što u prethodnom periodu nije bilo moguće.

Krajem 2014. godine dodijeljena je donacija Univerzi-

tetskoj bolnici Klinički centar Banja Luka za sanaciju

prostorija zgrade hirurgije, sa akcentom na bolesničke

sobe, intenzivne njege i hodnike, kao i kupovinu novog

agregata. Ovaj praznični poklon za banjolučku hirurgiju

human je gest kojim Mtel potvrđuje svoju iskrenu želju

da društveno odgovornim poslovanjem utiče na kvalitet

života na ovim prostorima.

Tradicionalno darovanje nikoljdanskih paketića mali-

šanima koji borave u Zavodu za fizikalnu medicinu i

rehabilitaciju „Dr Miroslav Zotović“, štićenicima Doma

za djecu i omladinu bez roditeljskog staranja „Rada

Vranješević“ u B. Luci, kao i djeci u predškolskoj

ustanovi “Sveta Evgenija, carica Milica“ u Trebinju,

nastavljeno je i ove godine.

U cilju da obezbijedi kvalitetnu komunikaciju i pris-

tupačnost svojih usluga licima sa oštećenim sluhom,

Mtel je na prodajnim mjestima u deset gradova BiH

omogućio da osobe sa oštećenim sluhom, bez pomo-

ći trećih lica, mogu dobiti sve informacije koje su im

potrebne o uslugama, komunicirajući na znakovnom

jeziku. Tako je u saradnji sa Savezom gluvih i nagluvih

RS, za Mtelovo prodajno osoblje organizovana obuka

osnovne komunikacije na znakovnom jeziku, uz poseb-

nu obuku za korišćenje gestova potrebnih u uslovima

pružanja usluga iz oblasti telekomunikacija.

2014.godine pokrenuta je velika društvena akcija pod nazivom “Dobro djelo”

Pomogavši obilježavanje Međunarodnog dana osoba sa

Daunovim sindromom, Mtel je pružio ruku prijateljstva

Dječijem edukativnom centru „Svjetlice“ . U Muzičkom

paviljonu u parku „Petar Kočić“ u B. Luci, otvaranjem

izložbe „Pruži mi ruku“, autorke Lenke Kaleman, sim-

bolično je ukazano na cilj centra „Svjetlice“, a to je

promjena svijesti ljudi o osobama sa ovim sindromom.

Budući da je slogan kompanije „Imate prijatelje“, u

2014. godini je prijateljstvu posvećen cijeli jedan mje-

sec, i tako je avgust postao „Mjesec prijateljstva“, u

kome su pozvani svi korisnici da prijave najveću želju

svog prijatelja koju ne mogu sami da ispune, a znaju da

bi mu uljepšala život. U tom mjesecu Mtel je nastojao

obradovati što veći broj građana BiH, te je ovim putem

ispunjeno 13 najljepših želja.

U 2014. godini Mtel je pokrenuo i veliku društveno

odgovornu akciju pod nazivom „Dobro djelo“, koja će

trajati godinu dana. Ovaj projekat omogućava pojedin-

cima da malim stvarima i dobrim djelima učine nešto

za svoje najbliže, ali i za mališane iz svoje opštine, jer

će opštini sa najviše prijavljenih dobrih djela Mtel na

kraju akcije pokloniti dječije igralište.

Pružajući podršku velikom broju humanitarnih akcija

za čiju realizaciju je Mtel u 2014. godini obezbijedio

kratke humanitarne brojeve, prikupljena su i isplaćena

sredstva u iznosu od 1.204.576,81 KM.


Mtel je ove godine gradio mostove prijateljstva podr-

žavajući inicijative i projekte lokalne i šire društvene

zajednice u sferama kulture i obrazovanja.

U 2014. godini otvoren je konkurs za petu generaciju

m:stipendista. Stipendisti kompanije su najbolji studenti

fakulteta elektrotehnike i informacijskih tehnologija

sa šest fakulteta u BiH, a novih 25 stipendista, kao i

u prethodne četiri generacije, imaju priliku da pored

primanja mjesečnog iznosa stipendije, provedu mjesec

dana na stručnoj praksi u kompaniji Mtel.

Takođe, uspješno je realizovan projekat „App builder

liga“, takmičenje u izradi aplikacija za mobilne uređaje,

koje je za cilj imalo da afirmiše i nagradi jedinstvene i

nove ideje, kao i da proširi bazu korisnih aplikacija za

sve korisnike telefona nove generacije u BiH.

Imajući u vidu sve brži razvoj informacionih tehnologija,

a posebno njihovu nezaobilaznu ulogu u savremenom

obrazovanju, Mtel je odlučio da pruži ruku prijateljstva

svim osnovnim školama u BiH, odnosno mogućnost da

učenici besplatno kreiraju i pokrenu zvanični školski

sajt. Informatička pismenost imperativ je 21. vijeka,

pa je glavni motiv ovog projekta sa sloganom “Svakoj

školi treba njeno parče web-a”, da ubrza modernizaciju

obrazovanja i unaprijedi nastavu, čineći je dostupnom

učenicima i kada se ne nalaze u školskim klupama.

Mtel je uvijek prisutan ondje gdje treba podržati znanje,

te je poklanjajući vrijednu opremu za računarski centar

nastavio tradicionalnu saradnju sa Elektrotehničkim

fakultetom u Banjaluci.

Sarajevo je bilo grad domaćin godišnjeg takmičenja u

preduzetničkim vještinama srednjoškolaca iz četiri ze-

mlje regiona. Ideja okupljanja srednjoškolaca ima za cilj

da poveže mlade ljude da kroz učenje i zabavu u njima

probudi svijest o neophodnosti zajedničkih aktivnosti

na regionalnom nivou, te da ih motiviše da razmišljaju

proaktivno i da svoje ideje sprovedu u djelo. Prijatelji

ovog edukativnog druženja mladih bile su i kompanije

„Telekom Srbija“ i Mtel.

Mtel je pružio podršku i manifestaciji “Dani matemati-

ke”, koju je prepoznao kao ulaganje u budućnost. Ovi

Dani su u potpunosti bili posvećeni jednoj od najstarijih

prirodnih nauka, te njenom odnosu sa raznim srodnim

naukama, ali i odnosu sa sportom i modom, što su

veoma vjerno predstavili studenti i učenici raznim

radionicama i prezentacijama.

I ove godine, Mtel je podržao održavanje tradicionalne

kulturne manifestacije „Dani Vlade S. Miloševića“ u

B. Luci, kao i izvođenje operete “Orfej iz podzemlja“,

koja je projekat banjolučke Akademije umjetnosti,

dajući tako svoj doprinos podsticaju mladih u razvoju

umjetnosti i kulture.

U 2014. godini dodijeljene su novinarske nagrade

„Srđan Aleksić“, za profesionalno izvještavanje o

marginalizovanim grupama u BiH. Mtel je i ove godine

podržao dodjelu ove nagrade.

Godinama unazad, Mtel njeguje prijateljstvo sa Na-

rodnim pozorištem Republike Srpske u B. Luci. U

2014. godini, pružio je podršku održavanju tradicio-

nalne manifestacije - Teatar fest „Petar Kočić“, kao i

pozorišne sezone 2014/2015.

Ruku prijateljstva Mtel je pružio i Muzeju pozorišnih

lutaka, Dječijeg pozorišta Republike Srpske, gdje su

najmlađi imali priliku da povodom novogodišnjih prazni-

ka posjete „Snješkovo“, kulturno-zabavnu i edukativnu

manifestaciju za djecu i odrasle.

kultura i obrazovanje

25izuzetnih studenatau okviru pete generacije m:stipendista

Stipendije za budućnost!Odabrano


Jedna od najstarijih institucija i jedna od glavnih turi-

stičkih destinacija B. Luke - Muzej RS, u 2014. godini

dobio je prijateljsku podršku Mtela. Novo prijateljstvo

pomoglo je još boljoj pozicioniranosti ove institucije

na kulturnoj sceni. Svim zainteresovanim za posjetu

Muzeju RS, Mtel je omogućio besplatan ulaz počevši

od maja mjeseca pa sve do kraja decembra.

U Muzeju Kozare u Prijedoru, u organizaciji Društva

urbanih umjetnika „Manifest“ iz Prijedora, otvorena je

izložba u okviru regionalnog projekta “Rudnici kulture

– od industrijske do umjetničke revolucije”, čiji prijatelj

je bio i Mtel. Cilj izložbe je da kod građana razvija i jača

svijest o viševjekovnoj rudarsko-industrijskoj tradiciji i

svijest o značaju rudarske baštine kao kulturnog dobra.

Kao prijatelj „Đurđevdanskog festivala“, na kome

učestvuju mališani iz BiH, Srbije, Hrvatske, Mađarske,

Ispunjavajući misiju etičkog i dobrotvornog odnosa

prema različitim segmentima društveno odgovornog

djelovanja, nastojali smo graditi atmosferu afirmisa-

nja pozitivnih vrijednosti njegujući brojna prijateljstva

sa mnogim sportskim klubovima i savezima, koji bi se,

bez naše podrške i razumijevanja koje smo im pružili u

radu, suočili sa velikim poteškoćama i ne bi bili u prilici

realizovati sve planirane aktivnosti.

Tako smo, već tradicionalno, pružili sponzorsku po-

dršku banjolučkim sportskim velikanima: Fudbalskom

klubu „Borac”, Rukometnom klubu „Borac” i odbojka-

šima koji nose slavno Borčevo ime. Kada je odbojka u

pitanju, podržali smo i Odbojkaški klub „Mladost“ iz

Brčkog. Nije izostala ni podrška Košarkaškom klubu

Bugarske, Rusije i Italije, Mtel je pozvao najkreativnije

posjetioce Facebook stranice festivala da postave

kratki video u kojem mališani pjevaju ili plešu, a autora

najinteresantnijeg videa je nagradila.

U 2014. godini, kao i prethodnih, Mtel je podržao niz

muzičkih događaja, dva sjajna osmomartovska koncerta:

Sarajlije su zahvaljujući Mtelu imale priliku uživati u mu-

zici Massima Savića, a Banjolučani u muzičkim ostvare-

njima „Galije“ i priči o istoriji grupe ispričanoj baladama.

Mtel je podržao i humanitarni koncert grupe „Mili-

gram“, održan u B. Luci povodom prikupljanja pomoći

za ugrožene poplavama.

Mtel se i ove godine potpisao kao prijatelj demo bendo-

va, podržavši organizaciju ovogodišnjeg „Demofesta“,

koji se ove godine održavao sedmi put zaredom.

„Igokea” i sarajevskom Rukometnom klubu „Bosna”,

te Vaterpolo klubu iz B. Luke.

Podržali smo i brojne sportske događaje u BiH poput

Evropskog kupa u raftingu, Evropskog prvenstva za

juniore u kajaku i kanuu na divljim vodama “Banja Lu-

ka-Vrbas 2014”, te Međunarodnog plivačkog mitinga

„Banja Luka Open 2014”.

Bili smo podrška košarkaškog kampa „Dejan Bodiro-

ga” u Trebinju, teniserima na Teniskom turniru ATP

Challenger „Banja Luka 2014” i uličnog fudbala u u B.

Luci, koji je održan pod nazivom “Street football po-

wered by M:tel”, kao i teniskog turnira „Prijedor Open

12U“ za mlade tenisere iz kalendara

Sport


Evrope, koji je organizovao Teniski klub „Dr Mladen

Stojanović“ iz Prijedora.

Prihvatajući učešće u organizaciji Sarajevo m:tel Big

screen-a, Mtel je na originalan i posredan način bio

prisutan i na svjetskom prvenstvu u fudbalu, omogu-

ćavajući ljubiteljima ovog sporta da pod otvorenim

nebom prate najveću svjetsku fudbalsku smotru u

Brazilu.

Ne manje značajno bilo je i učešće Mtela na manifesta-

ciji izbora najboljih sportista 2014. godine u organiza-

ciji „Glasa Srpske” i „Nezavisnih novina”.

Na planu zaštite životne sredine i ljudi u 2014. godini

najviše pažnje posvećivano je radu baznih stanica i

elektromagnetnom zračenju, te registraciji kompanije

u Fondu za zaštitu okoliša FBiH. Kontinuiranom sarad-

njom u 2014. godini sa Ministarstvom zdravlja i soci-

jalne zaštite RS, Ministarstvom za prostorno uređenje,

građevinarstvo i ekologiju RS, Regulatornom agencijom

za komunikacije, Institutom za javno zdravstvo RS, In-

stitutom za zaštitu i ekologiju, Republičkom zdravstve-

no-sanitarnom inspekcijom, te opštinskim komunalnim

inspekcijama, obezbijeđeno je dosljedno izvršavanje

obaveza na planu zaštite životne sredine i ljudi.

U skladu sa obavezama kompanije prema Fondu za

zaštitu okoliša FBiH, u 2014. godini potpisan je ugovor

o prenosu obaveza upravljanja i zbrinjavanja otpad-

nom električnom i elektronskom opremom sa firmom

„Zeos eko-sistem“, koja otpad od električnih i elek-

tronskih proizvoda koji se plasira na tržište Federacije

BiH, putem naših prodajnih mjesta ili na drugi način,

prikuplja i reciklira. Na ovaj način direktno utičemo na

zaštitu životne sredine i na području FBiH.

U toku godine organizovane su i javne rasprave na

kojima su građanima prezentovani podaci i zakonski

propisi o zračenju baznih stanica, odnosno da je gra-

đenje ovih objekata u skladu sa normama propisanim

Zakonom o zaštiti od nejonizujućih zračenja.

Takođe, u cilju zaštite životne sredine, Mtel kontinui-

rano sprovodi internu i eksternu kampanju za uštedu

papira, odnosno korišćenje elektronskih računa umje-

sto papirnih.

ekologija


Sa aspekta internog društveno odgovornog poslo-

vanja koje se odnosi na oblasti investiranja u ljudski

kapital, zdravlje i sigurnost te upravljanje promjena-

ma, Mtel se prema zaposlenima, kao osnovnom stubu

društveno odgovornog poslovanja, odnosi na društve-

no prihvatljiv način, etički i odgovorno.

S punim razumijevanjem prema konceptu doživotnog

učenja, Mtel je prepoznao potrebu za edukacijom svojih

radnika kroz partnerstva s trening organizacijama i pri-

mjenu edukativnih programa; osiguravanje povoljnog

radnog okruženja i ohrabrivanje cjeloživotnog učenja

zaposlenih, povećanja motivacije putem godišnje nov-

čane nagrade generalnog direktora, ali se jasno opre-

dijelio i za podršku novim, mladim stručnjacima u njiho-

vom profesionalnom razvoju na putu iz škole na posao,

putem dodjele stipendija, osiguravanjem pripravničkih

mjesta i uvođenjem dana za volontiranje u kompaniji.

Ulaganjem u edukaciju i stručna usavršavanja svojih

zaposlenih, Mtel se jasno svrstava u red onih kompa-

nija kojima je zadovoljstvo i motivacija zaposlenih jed-

na od primarnih misija.

Poseban akcenat stavljen je na obuku za znakovni je-

zik, koju su uspješno završili zaposleni u prodaji, kao

iskorak u pravcu kontinuirane izgradnje partnerskog

odnosa, zasnovanog na razumijevanju potreba, koji

gradimo sa našim korisnicima.

U cilju daljeg razvijanja timskog duha i osjećaja pri-

padnosti sistemu koji vodi računa o svakom zaposle-

nom, pokrenuta je aktivnost definisanja korporativnih

vrijednosti.

Podijeli ideju je projekat koji je dao priliku zaposleni-

ma da sami predlože nove mogućnosti razvoja Druš-

tva, kao njegovi ravnopravni članovi.

Njegujući stalnu posvećenost poslovnom sektoru, u

Mtelu se istovremeno radi na poboljšanju uslova rada

i života zaposlenih i njihovih porodica, te zajednice u

cjelini. Tako je u 2014. godini nastavljena praksa ula-

ganja u zaštitu zdravlja zaposlenih putem godišnjih

sistematskih pregleda, kao i programi materijalne i

socijalne zaštite zaposlenih.

U Mtelu djeluje i Aktiv dobrovoljnih davalaca krvi, čiji

je motiv promocija humanosti putem ličnog primjera,

koji Mtel podržava i nastoji da pomogne ovom aktivu

u njegovom radu.

zaposleni


U prethodnih desetak godina stvoreni su dobra infra-

struktura i regulatorni okvir tržišta kapitala Republi-

ke Srpske. Razvoj tržišta zasnivao se prvenstveno na

konceptu masovne privatizacije državnog kapitala u

preduzećima. Globalna ekonomska i finansijska kriza

je naglasila slabosti tek uspostavljenog tržišta kapita-

la, manifestujući se kroz velike padove cijena akcija i

prometa. Banjalučka berza korišćenjem okolnosti na

finansijskom tržištu promoviše tržište kapitala kao do-

minantni izvor finansiranja.

Na osnovu Zakona o hartijama od vrijednosti i Pra-

vilnika o registraciji i prenosu hartija od vrijednosti

kod Centralnog registra hartija od vrijednosti, osnovni

kapital Mtela, 15. aprila 2003. godine podijeljen je na

260.230.389 običnih akcija, čija je nominalna vrijed-

nost 1 KM.

Vrijednost osnovnog kapitala na dan 31. decembra

2014. godine iznosila je 491,38 miliona KM.

Emisija akcija:

• 12. decembra 2002. godine – 260,23 miliona KM,

ukupna vrijednost 260,23 miliona KM;

• 11. decembra 2004. godine – 135,96 miliona KM,

ukupna vrijednost 396,19 miliona KM;

informacije za investitore

4,20

3,50

2,80

2,10

1,40

0,70

0,00

1,65

1,60

1,55

1,50

1,45

1,40

1,35

januar februar mart april maj jun jul avgust septembar oktobar novembar decembar

KMmil. KM

3,66

1,64

0,63

1,63

0,25

1,62

0,54

1,62

0,64

1,61

0,33

1,52

0,35

1,57

0,42

1,62

0,65

1,61

0,51

1,62

1,33

1,631,60

1,64

Prosječna cijenaPromet

ukupan promet i prosječna cijena akcija u 2014. godini


• 21. januara 2005. godine – 54,18 miliona KM, uku-

pna vrijednost 450,38 miliona KM,

• 27. maja 2005. godine – 41,00 milion KM, ukupna

vrijednost 491,38 miliona KM.

Na kotaciju Banjalučke berze, 11. maja 2004. godine

uvrštene su akcije Mtela a.d. Banja Luka.

Prema godišnjem statističkom izvještaju Banjalučke

berze, Mtel se nalazi na četvrtom mjestu po ostva-

renom prometu, odnosno 13,3% ukupno ostvarenog

prometa se odnosi na Mtel, dok se od ukupnog bro-

ja transakcija Banjalučke berze u toku 2014. godine,

13,4% odnosi na Mtel.

Ukupan broj transakcija akcija Mtela u 2014. godini

iznosio je 1.554, sa ukupnom vrijednošću od 10,95 mi-

liona KM.

Prosječna cijena akcija Mtela u 2014. godini iznosila

je 1,61 KM, minimalna cijena akcija iznosila je 1,47 KM,

dok je maksimalna cijena iznosila 1,65 KM.

Na dan 31. decembar 2014. godine, posljednjeg dana

trgovanja akcijama Mtela u 2014. godini, cijena akcija

je iznosila 1,59 KM.

Udio akcionara koji posjeduju manje od 5,0% ukupnog

kapitala Mtela iznosi 20,8%, od čega 18,3% posjedu-

ju domaći, a 2,5% inostrani akcionari. Udio akcionara

koji posjeduju od 5,0% do 10,0% ukupnog kapitala

Mtela iznosi 14,2%.

Većinski udio posjeduje Telekom Srbija sa 65,0% vla-

sništva ukupnog kapitala Mtela. Struktura akcionara

Mtela na dan 31.12.2014. godine prikazana je grafiko-

nom u nastavku:

Struktura akcionara mtela


Tržišna kapitalizacija na dan 31. decembar 2014. godine

iznosi 781,3 miliona KM.

Na skupštini akcionara održanoj u maju mjesecu 2014.

godine donesena je Odluka o isplati dividende iz dobiti

za 2013. godinu u iznosu od 54,21 milion KM.

Raspodjela dividende izvršena je srazmjerno na sve

akcije Društva po principu – za svaku akciju isti nomi-

nalni iznos od 0,11 KM.

Kao datum početka isplate dividende utvrđen je

17. jun 2014. godine, i to za sve akcionare koji su imali

status akcionara Mtela na dan 16. jun 2014. godine.

Izmjenom Zakona o porezu na dohodak koji je na sna-

zi od 01. januara 2011. godine, uvedeno je oporezivanje

dividende isplaćene iz dobiti ostvarene u 2011. godini i,

u skladu sa navedenim, iznos dividende prilikom isplate

umanjen je za porez po stopi od 10,0%.Na skupštini ak-

cionara održanoj 5. decembra 2014. godine donesena je

Odluka o isplati privremene dividende iz dobiti za prvu

polovinu 2014. godine u iznosu od 47,30 miliona KM.

Raspodjela privremene dividende izvršena je sraz-

mjerno na sve akcije kompanije, po principu za svaku

akciju isti nominalni iznos od 0,096 KM.

Kao datum početka isplate utvrđen je 29. decembar

2014. godine, i to za sve akcionare koji su imali status

akcionara Mtela na dan 26. decembar 2014. godine.

U 2014. godini po osnovu privremene dividende iz do-

biti za 2014. godinu isplaćeno je 30,75 miliona KM Te-

lekomu Srbija i 6,6 miliona KM ostalim pravnim licima,

odnosno fondovima.

2011. 2012. 2013. 2014.

692,85mil. KM

717,42mil. KM

756,73mil. KM

805,87mil. KM

781,30mil. KM

2010.

tržišna kapitalizacija po godinama


122,49mil. KM

98,36mil. KM

117,67mil. KM

106,54mil. KM

94,36mil. KM

2011. 2012. 2013. 2014.2010.

isplaćene dividende po godinama


OsnOVnI fInansIjsKI pokazatelji

OSNOVNI FINANSIJSKI POKAZATELJIPRIHODIPrihodi od prodaje roba i usluga na nacionalnom tržištuPrihodi po osnovu međunarodnog obračunaOstali poslovni prihodiFinansijski prihodi

TROŠKOVIPoslovni troškovi

LJUDSKI RESURSITeam buildingInterne obukeElektronske obuke

INVESTICIONA ULAGANJAInvesticiona ulaganja u fiksnu telefonijuInvesticiona ulaganja u mobilnu telefonijuInvesticiona ulaganja u internetInvesticiona ulaganja u informacione tehnologije

KORISNICI I SAOBRAĆAJFiksna telefonijaInternet i prenos podatakaKorisnici integrisanih uslugaMobilna telefonijaJoš bliži korisnicima

PREGLED POSLOVANJA PO SEGMENTIMASegment mobilne telefonije

Segment fiksne telefonije i interneta

54

5960606161

62

63

67696970

7172737374

757680818387

888889

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu03 | Finansijski pregled za 2014. godinu52

Poslovna 2014. godina završena je sa neto dobiti

ostvarenom na nivou od 106,49 miliona KM, što pred-

stavlja rast od čak 6,2% u odnosu na neto dobit ostva-

renu u prethodnoj godini. Ovakav poslovni rezultat

prati trend rasta prihoda od 2,1% i rasta rashoda od

0,8% u odnosu na 2013. godinu.

Bruto operativni rezultat prije amortizacije izno-

si 219,73 miliona KM, što EBITDA dovodi na nivo od

45,48%. Operativni rezultat iznosi 121,18 miliona KM,

pa je EBIT-a 25,08%.

osnovni finansijski pokazatelji

120,28

47,17%

119,45

47,88%

118,33

45,48%

122,24

47,46%

111,30

45,22%

124,00

120,00

116,00

112,00

108,00

48,00%

45,50%

43,00%

EBITDABruto dobit (mil. KM)

2011. 2012. 2013. 2014.2010.

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 03 | Finansijski pregled za 2014. godinu 53

bilans uspjeha

(mil. KM)

Poslovni prihodPoslovni rashod

bruto operativni rezultat prije amortizacijeEBITDA

Amortizacija

operativni rezultatEBIT

Finansijski prihodFinansijski rashodFinansijska maržaOstali rashodi - elementarne nepogode

bruto dobit% marže

neto dobit% marže

ukupan priHoD

ukupan raSHoD

2013.

472,57258,89

213,6845,22%

106,49

107,1922,68%

5,581,474,11

111,3023,55%

100,2921,22%

478,15

366,85

2014.

483,14263,41

219,7345,48%

98,55

121,1825,08%

4,961,333,626,48

118,3324,49%

106,4922,04%

488,10

369,77

% promjene

2,2%1,7%

2,8%

-7,5%

13,1%

-11,2%-9,2%

6,3%

6,2%

2,1%

0,8%


(mil. km)

aKTIVa

Stalna imovinaOsnovna sredstvaNematerijalna ulaganjaAvansi i osnovna sredstva u pripremiUčešća u kapitalu pravnih licaOstali dugoročni finansijski plasmaniOdložena poreska sredstva

ukupno stalna sredstva

obrtna imovinaZalihePotraživanja od kupacaDruga potraživanjaAktivna vremenska razgraničenjaKratkoročni finansijski plasmaniPorez na dodatu vrijednostGotovina i ekvivalenti gotovine

ukupno obrtna sredstva

ukupna aktiva

paSiva

Akcijski kapitalNeraspoređena dobitZakonske rezerveGubitak do visine kapitalaNerealizovani gubiciDruge rezerve

ukupan kapital

DuGoroČne obavezeDugoročna rezervisanjaDugoročne obaveze

ukupno dugoročne obaveze

kratkoroČne obavezeTekuće dospjeće dugoročnih obavezaDobavljačiPasivna vremenska razgraničenjaOstale kratkoročne obaveze

ukupno kratkoročne obaveze

ukupna paSiva

2014.

354,4464,83

144,2083,2833,710,48

680,95

22,0646,38

1,2519,315,58

1,0182,99

178,57

859,51

491,3859,2049,140,09

0,000197,79

697,42

7,2520,84

28,08

11,5357,5840,8324,06

134,01

859,51

2013.

401,9470,83

103,4757,9525,740,33

660,25

18,6147,111,68

8,8015,48

3,1197,49

192,29

852,53

491,3854,2149,140,00

0,00097,79

692,53

7,9324,82

32,75

18,6066,4126,5815,67

127,25

852,53

% promjene

-11,8%-8,5%39,4%43,7%31,0%

44,5%

3,1%

18,5%-1,5%

-25,8%119,4%

-64,0%

-14,9%

-7,1%

0,8%

0,0%9,2%0,0%

-0,7%

-8,6%-16,1%

-14,3%

-38,0%-13,3%53,6%53.6%

5,3%

0,8%

bilans stanja


Profitabilnost poslovanja (ROA) ostvarena je na nivou

od 12,53%, dok je profitabilnost kapitala (ROE) na

nivou od 15,32%.

15,37% 15,49%

15,32%

15,82%

14,46%

ROE

16,00%

15,00%

14,00%

13,00%

12,05% 12,39%12,53%

13,00%

12,03%

ROA

13,00%

12,00%

11,00%

10,00%

2011. 2012. 2013. 2014.2010.

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


29,02

1,26

68,74

1,47

82,99

1,70

76,59

2,39

97,49

1,79

100,00

75,00

50,00

25,00

0,00

2,50

2,00

1.50

1,00

0,50

0,00

Racio opšte likvidnostiSaldo gotovine (mil. KM)

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Ukupno ostvareni prihodi Mtela u 2014. godini iznose

488,10 miliona KM, što je više za 2,1% u odnosu na

prethodnu godinu. Finansijski prihodi su niži za 11,2%,

dok su poslovni prihodi viši za 2,2%.

Posmatrano po segmentima u strukturi poslovnih pri-

hoda ostvarenih u toku 2014. godine, prihodi mobilne

telefonije participiraju sa 56,8%, a prihodi fiksne

telefonije i interneta sa 43,2%.

prihodi

kretanje ukupnog prihoda po godinama

483,49mil. KM

485,14mil. KM

490,53mil. KM

478,15mil. KM

488,1mil. KM

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Prihodi po osnovu međunarodnog obračuna ostvareni

u 2014. godini iznose 44,98 miliona KM i čine 9,3%

poslovnog prihoda. U odnosu na prethodnu godi-

nu niži su za 10,19%. Niža realizacija međunarodnog

obračuna nastala je usljed pada dolaznog saobraćaja,

promjene cijena terminiranja međunarodnog saobra-

ćaja u zemljama u regiji i zemljama EU, visok stepen

Prihodi od prodaje roba i usluga na nacionalnom tržištu

ostvareni u 2014. godini iznose 432,07 miliona KM, što

je za 3,8% više u odnosu na prethodnu godinu.

Prihodi od usluga fiksne telefonije ostvareni u

2014. godini u iznosu od 103,86 miliona KM, čine 21,5%

poslovnog prihoda. Najvećim dijelom, spomenuti prihod

generiše prihod od telefonskog saobraćaja, prihod od

mjesečne pretplate, te prihod od interkonekcije sa

domaćim operatorima u BiH.

U 2014. godini, prihodi od usluga mobilne telefonije u

zemlji ostvareni su u iznosu od 232,44 miliona KM, što

je u odnosu na prethodnu godinu više za 1,04%. Pri-

hodi mobilne telefonije čine 48,1% poslovnog prihoda,

pri čemu najveće učešće ima prihod od saobraćaja, te

prihod od pretplate.

usmjeravanja roming saobraćaja gotovo svih roming

partnera na druge mobilne mreže u BiH. Od navede-

nog iznosa, na prihode od međunarodnog obračuna

fiksne telefonije odnosi se 69,3%, dok se na priho-

de od mobilne telefonije, odnosno rominga, odnosi

30,7%.

Sa ostvarenjem od 23,26 milion KM, prihodi od internet

usluga u zemlji niži su za 5,5% u odnosu na ostvarenje

u prethodnoj godini. Ovaj pad prihoda je generisan

uglavnom prelaskom ADSL korisnika na korisnike

bundle paketa usluga. Najznačajniji generator prihoda

od internet usluga u 2014. godini su prihodi po osnovu

ADSL servisa i prihodi od direktnog pristupa internetu.

Prihod od prodaje telefona i druge robe ostvaren je u

iznosu od 23 milion KM, što je za 228% više u odnosu

na prethodnu godinu. Ostvaren je rast ostalih prihoda

od telekomunikacionih usluga od 20,6% u odnosu na

prethodnu godinu.

Najvećim dijelom, ovaj prihod čine prihodi od multi-

medijalnih usluga IPTV, prihodi od zakupa vodova, te

prihodi od mjesečne pretplate za fiskalne kase.

prihodi po osnovu međunarodnog obračuna

prihodi od prodaje roba i usluga na nacionalnom tržištu


Finansijski prihodi ostvareni u 2014. godini iznose

4,96 miliona KM. U odnosu na prethodnu godinu niži

Ostali poslovni prihodi ostvareni su u iznosu od

6,09 miliona KM i čine 1,3% poslovnog prihoda. U

odnosu na 2013. godinu niži su za 4,9%, jer u 2014.

godini nije bilo realizacije prihoda od ukidanja osta-

lih dugoročnih rezervisanja. Kao značajnije kategorije

su za 11,2%, usljed pada prihoda po osnovu kamata i

pozitivnih kursnih razlika.

u okviru ostalih poslovnih prihoda mogu se izdvojiti

prihodi od zakupnina, prihodi od donacija, prihodi od

naplate RTV takse i prihodi od naplaćenih penala, ka-

zni i šteta.

finansijski prihodi

ostali poslovni prihodi

Struktura poslovnog prihoda 2014. godine


Ukupni troškovi poslovanja Mtela u 2014. godini izno-

se 369,77 miliona KM i viši su za 0,8% u odnosu na

ostvarenih 366,85 mil. KM u 2013. godini. Posljedice

majskih poplava koje su zadesile region, odrazile su

se i na poslovanje Društva, koje je pretrpjelo velike

gubitke. Imovina koja je uništena i oštećena na-

kon poplava i bujica vode otpisana je u iznosu od

6,5 mil. KM, što je doprinijelo povećanju ostalih po-

slovnih troškova.

U strukturi poslovnih troškova ostvarenih u toku 2014.

godine, posmatrano po segmentima, troškovi mobilne

telefonije participiraju sa 57,5%, a troškovi fiksne te-

lefonije i interneta sa 42,5%.

troškovi

kretanje ukupnih troškova po godinama

363,22mil. KM

365,69mil. KM

368,29mil. KM

366,85mil. KM

369,77mil. KM

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Troškovi iz poslovnih aktivnosti iznose 368,44 miliona

KM, što je više za 0,8% u odnosu na prethodnu godinu.

amortizacija u 2014. godini iznosi 98,55 miliona KM,

što je u odnosu na ostvarenje u prethodnoj godini niže

za 7,5%. Niži troškovi amortizacije u 2014. godini u

odnosu na 2013. godinu uzrokovani su rashodovanjem

oštećene i uništene telekomunikacione opreme i infra-

strukture zbog poplava u 2014. godini.

U ukupnim troškovima amortizacije, troškovi amor-

tizacije fiksne telefonije i interneta participiraju sa

50,1%, dok troškovi amortizacije mobilne telefonije

participiraju sa 49,9%.

Troškovi zaposlenih u 2014. godini ostvareni su u uku-

pnom iznosu od 76,51 miliona KM. U odnosu na ostva-

poslovni troškovi

Struktura poslovnih troškova


renje u prethodnoj godini viši su za 1,2%, a kao rezul-

tat povećanja osnovne plate u odnosu na prethodnu

godinu. Prosječna neto plata u 2014. godini viša je za

2,2% u odnosu na prosječnu neto platu u prethodnoj

godini.

Troškovi materijala, usluga, roba i rabata u 2014. go-

dini bilježe porast od 4,6% i iznose 50,68 miliona KM.

U strukturi navedenih troškova najveći dio troškova

odnosi se na troškove materijala za vezane usluge

(fiksni aparati, GSM aparati, 3G oprema, SIM, scratch

kartice i drugo), koji participiraju sa 81,3% i troškove

električne energije koji participiraju sa 8,9%. U 2014.

godini prodato je 113.243 paketa sa mobilnim telefo-

nima, dok je u 2013. godini ukupno prodato 104.269

paketa, što čini rast od 9% u 2014. godini u odnosu na

2013. godinu.

Troškovi provizije dilerima za prodaju GSM usluga u

2014. godini ostvareni su u iznosu od 12,36 miliona

KM, odnosno zabilježen je porast od 3,5% u odnosu

na prethodnu godinu. Uvođenje prodaje postpaid us-

luge putem posrednika u 2014. godini je dovelo do po-

većanih troškova u odnosu na prethodnu godinu.

Troškovi održavanja u 2014. godini ostvareni su u

iznosu od 18,21 miliona KM, što je za 3,8% niže u od-

nosu na prethodnu godinu. Niža realizacija navedenih

troškova rezultat je sklapanja ugovora o održavanju

sa dobavljačima po povoljnijim uslovima.

Troškovi održavanja najvećim dijelom odnose se na

troškove održavanja mobilne telefonije, informacionih

tehnologija, te troškove održavanja fiksne telefonije i

interneta.

Troškovi međuoperatorskih obračuna u 2014. godini

ostvareni su u iznosu od 15,34 miliona KM, što pred-

stavlja smanjenje od 15,7% u odnosu na prethodnu go-

dinu. Niža realizacija nastala je usljed pada odlaznog

međunarodnog saobraćaja, te promjene cijena termi-

niranja međunarodnog saobraćaja u zemljama u regiji

i zemljama EU. Ovi troškovi odnose se na obračun po

osnovu međunarodnog saobraćaja sa ino-operatori-

ma sa kojima je sklopljen ugovor o razmjeni usluga.

Troškovi interkonekcije u 2014. godini ostvareni su

u iznosu od 12,74 milion KM, odnosno bilježe pad od

12,1% u odnosu na prethodnu godinu. Niža realizacija

pomenutih troškova u odnosu na 2013. godinu, rezul-

tat je smanjenja cijene terminiranja nacionalnog sa-

obraćaja u fiksne i mobilne mreže po nalogu RAK-a.

Troškovi interkonekcije odnose se na troškove po

osnovu interkonekcije sa telekom operatorima u BiH,

i to po osnovu usluga terminiranja nacionalnog i me-

đunarodnog saobraćaja, televoting-a i free phone-a.

Troškovi zakupa prostora i opreme ostvareni su u izno-

su od 12,65 miliona KM, što je više za 0,03% u odnosu

na prethodnu godinu. Najvećim dijelom se odnose na

troškove zakupa kancelarijskog i prodajnog prostora,

zakup prostora i zemljišta za smještaj baznih stanica

mobilne telefonije, zakup magacinskog prostora, te

zakup prostora za smještaj opreme fiksne telefonije.

Troškovi reklame i promocije u 2014. godini iznosili su

15,29 miliona KM, čime je u odnosu na prethodnu go-

dinu ostvaren porast od 28%, jer se u 2013. godini ka-

snilo sa potpisivanjem ugovora sa marketinškim agen-

cijama i agencijama za medijsko oglašavanje. Najveći

dio ovih troškova se odnosi na troškove reklame i pro-

mocije na korporativnom nivou, te mobilne telefonije,

zatim fiksne telefonije.

Troškovi rominga u 2014. godini ostvareni su u izno-

su od 7,03 miliona KM, što je niže za 13,5% u odno-

su na prethodnu godinu, a zbog boljeg usmjeravanja

outbound roming saobraćaja i nižih diskontnih cijena

u odnosu na prethodnu godinu.

ostali poslovni rashodi u 2014. godini ostvareni su u

iznosu od 49,08 miliona KM, čime je zabilježen porast

od 27,3% u odnosu na prethodnu godinu.


Naknade Regulatornoj agenciji za komunikacije ostva-

rene su u iznosu od 7,04 miliona KM, što je u odnosu

na prethodnu godinu više za 1,3%.

Troškovi ostalih proizvodnih usluga ostvareni su u

iznosu od 7,64 miliona KM, što je u odnosu na prethod-

nu godinu više za 20,1%. Viša realizacija ostvarena je

na troškovima licenci za IPTV, kao rezultat povećanja

broja korisnika i povećanja broja kanala u odnosu na

prošlu godinu.

Troškovi izrade i dopreme telefonskih računa ostva-

reni su u iznosu od 4,97 miliona KM, što je u odnosu

na prethodnu godinu niže za 0,9%. Niža realizacija re-

zultat je povećanja bundle usluga, kao i opredjeljiva-

nja sve većeg broja korisnika za elektronsku dostavu

računa.

Indirektni porezi koji ne zavise od poslovnog rezulta-

ta ostvareni su u iznosu od 3,73 miliona KM, što je u

odnosu na prethodnu godinu niže za 2,4%. Niža reali-

zacija prvenstveno je ostvarena na troškovima PDV-a.

Troškovi zakupa vodova ostvareni su u iznosu od 2,33

miliona KM, što je u odnosu na prethodnu godinu niže

za 21%. Niža realizacija nastala je zbog povoljnijih ko-

mercijalnih uslova za kupovinu IP saobraćaja koji su

postignuti u pregovorima sa postojećim provajderima.

Struktura ostalih poslovnih rashoda


Gubici rashodovanja osnovnih sredstava i otpisi

osnovnih sredstava ostvareni su u iznosu od 7,72 mili-

ona KM, što je u odnosu na prethodnu godinu znatno

više, od čega je 6,1 miliona KM rezultat otpisa imovne

Društva oštećene i uništene u poplavama.

Ispravka vrijednosti kratkoročnih potraživanja u 2014.

godini ostvarena je u iznosu od 3,53 miliona KM, što

predstavlja porast od 35% u odnosu na prethodnu go-

dinu. Ukupna nenaplaćena potraživanja u odnosu na

prethodnu godinu su viša za 5,8%. U 2014. godini IV

učestvuje u ukupnim nenaplaćenim potraživanjima sa

52%. U troškovima IV najviše učestvuju potraživanja

od tuženih korisnika mobilne telefonije.

Ostali rashodi (osiguranje, platni promet, članarine,

otpisi, ostale neproizvodne usluge, intelektualne us-

luge, troškovi administrativnih taksi, naknade za rad

studentskih zadruga), iznose 12,11 miliona KM, što je u

odnosu na prethodnu godinu više za 34,6%. U okviru

ostalih rashoda viša realizacija ostvarena je prven-

stveno na troškovima otpisa zaliha i troškovima izda-

taka za humanitarne, sportske i kulturne namjene, jer

su na povećanje ovih troškova uticale elementarne

nepogode koje su zadesile region u 2014. godini.


Ukupan broj zaposlenih u Mtelu na dan 31.12.2014.

godine iznosi 2.155, što je u odnosu na kraj prethodne

godine manje za šest radnika.

Posmatrajući kvalifikacionu strukturu zaposlenih na

nivou Društva, uočava se najveće učešće zaposlenih

sa srednjom stručnom spremom (38,5% ili 830

radnika). Na drugom mjestu nalaze se zaposleni sa

visokom stručnom spremom (34,5% ili 743 radnika),

u čiji ukupan broj su uzeti u obzir i magistri i doktori

nauka. Zatim slijede visokokvalifikovani radnici (11,2%),

kvalifikovani radnici (8%), dok zaposleni sa višom

školom čine 7,8% ukupnog broja zaposlenih.

ljudski resursi

kvalifikaciona struktura zaposlenih 2014. godine


Od ukupnog broja zaposlenih, žene čine 812 ili 37,7%,

odnosno muškarci 1.343 ili 62,3%.

Tokom 2014. godine u Mtel su primljena 74 nova

radnika, dok je sa radom prestalo ukupno 80 radnika,

po zakonom predviđenim uslovima prestanka radnog

odnosa 46 radnika i uz isplatu otpremnine 34 radnika,

a u cilju racionalizacije poslovnih procesa rada.

U 2014. godini, u cilju pružanja visokokvalitetnih usluga,

kao i pozitivnog imidža na tržištu, realizovane su

obuke iz oblasti prodajnih vještina, čime je postignuto

Po starosnoj strukturi, najveće učešće u ukupnom

broju zaposlenih ima starosna dob 41-50 godina sa

37,2% učešća, kao i starosna dob 31-40 godina sa

30,3% učešća.

poboljšanje procesa usluživanja korisnika, kao i

modernizacija tehnika prodaje, čime je omogućeno

lakše prepoznavanje potreba korisnika s ciljem

podizanja njihovog zadovoljstva.

Ove obuke omogućile su: bolju timsku saradnju, ličnu i

poslovnu nadgradnju zaposlenih, unapređenje poslovnih

procesa, kao i kreiranje efikasnog i produktivnog

poslovnog okruženja. Putem obuka menadžmenta

Starosna struktura zaposlenih 2014. godine


omogućeno je unapređenje upravljanja ljudskim

resursima.

U 2014. godini smo imali ukupno 1.316 polaznika in-

house obuka i to:

Obuke za menadžment:

• Change Management (Leading Change),

• Osnove rukovođenja, Upravljanje ljudskim resursima,

• Metodologije i principi izrade opisa poslova,

• Upravljanje sistemom zarada,

• Postavljanje ciljeva,

• Postavljanje ciljeva – implementacija.

Obuke za prodaju:

• Usluživanje klijenata kao prodajna vještina,

• Uspješan poslovni imidž savremenog prodavca,

• Savremene tehnike prodaje,

• Obuka za gestovni jezik,

• Naplata potraživanja.

Ostale in-house obuke:

• SMS mobilni marketing,

• Obuka za angažovane na uvođenju Programa

lojalnosti,

• Agilno upravljanje projektima Pregovaranje u

procesu nabavke,

• Vještine vođenja i moderiranja treninga,

• Obuka za rad na visini,

• Procjena rizika u zaštiti imovine, lica i poslovanja.

U 2014. godini su organizovana dva team building-a za

zaposlene angažovane na projektima HRMS i ERP.

team building

Mtel je takođe razvio vlastite programe obuka

prilagođenih potrebama tržišta. U protekloj godini je

održano 16 internih obuka, na kojima je učestvovalo

ukupno 1.099 polaznika.

interne obuke


Ovim putem je za ukupno 887 polaznika organizovano

pet LMS obuka:

• Zahtjevni kupci,

• Sistem upravljanja bezbjednošću informacija,

• Poznavanje rada mobilnih telefona sa Windows,

Android, BlackBerry i iOS operativnim sistemima,

• Upravljanje vremenom na prodajnom mjestu.

Mtel je u 2014. godini završio implementaciju projek-

ta „Novi sistem zarada“. Novi sistem zarada je imple-

mentiran sa ciljem da poboljša ukupnu motivisanost i

posvećenost zaposlenih Društva.

Osnovne poruke sistema zarada:

1. Baziran na činjenicama

• Bodovana radna mjesta,

• Analizirano tržište plata, vršeno poređenje.

2. Baziran na strategiji

• Radne pozicije kalibrirane u odnosu na poslov-

nu strategiju.

3. Orijentisan na poslovanje

• Ciljevi strategije i poslovanja se kaskadiraju do

zaposlenog, tako da će cijeli sistem orijentisan

na postizanje poslovnih rezultata, dovesti do fi-

nansijske nagrade.

4. Vođen radnim postignućem

• Putem postavljanja ciljeva – rezultat je varijabil-

no nagrađivanje,

• Putem godišnje procjene radne uspješnosti –

rezultat je promjena osnovne plate.

5. Realističan i praktičan

• Platni razredi kao način upravljanja nadoknadama.

Društvo će i u narednom periodu kroz proaktivno djelo-

vanje raditi na unapređenju svih sfera radnog procesa.

elektronske obuke (lmS)

ukupan broj zaposlenih po godinama

2.327

2.277 2.201

2.1612.155

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Glavne strateške smjernice investiranja Mtela i tokom

2014. godine odnosile su se na poboljšanje kvaliteta

postojećih usluga, kao i kreiranje novih usluga na

osnovu zahtjeva korisnika. Investiciona ulaganja u

2014. godini obilježena su razvojem nove i rekonstruk-

cijom postojeće mrežne infrastrukture, a sve u cilju

postizanja boljih poslovnih rezultata i povećanja svijesti

korisnika o Mtelu kao lideru kada su u pitanju kvalitet

ponuđenih usluga i trendovi u svijetu.

Ukupno realizovane investicije u 2014. godini iznose

95,28 miliona KM, što je za 5,4% više u odnosu na

prethodnu godinu.

U strukturi ukupnih investicionih ulaganja, najznačajnija

su ulaganja u oblasti fiksne telefonije, te ulaganja u

oblasti mobilne telefonije, informacionih tehnologija

i interneta.

investiciona ulaganja

investiciona ulaganja po godinama

65,79mil. KM

58,07mil. KM

43,72mil. KM

90,40mil. KM

95,28mil. KM

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


investiciona ulaganja 2014. godine

Najveća investiciona ulaganja u 2014. godini ostvarena

su u segmentu fiksne telefonije, i čine 33,9% ukupnih

investicionih ulaganja, odnosno 32,26 miliona KM.

Investiciona ulaganja u fiksnu telefoniju se u najvećoj

mjeri odnose na ulaganja u kablovsku pristupnu mre-

žu (PM), kablovsku kanalizaciju (KK) i spojne puteve

optičkim kablom (SPOK). Najznačajniji dio ulaganja se

odnose na izgradnju novih i rekonstrukciju dijela po-

stojećih kablovskih pristupnih mreža, i to sve u cilju

skraćivanja pretplatničke petlje radi pružanja široko-

pojasnih servisa što većem broju korisnika.

Razvoj postojeće mrežne infrastrukture se temelji

na uvođenju novih tehnologija, pri čemu su GPON i

VDSL2+ vectoring označeni kao glavni pravci razvoja

u fiksnom pristupu. Uporedo sa rekonstrukcijom pri-

stupnih mreža i skraćivanjem pretplatničke petlje, u

2014. godini implementirani su i aplikacioni server na

IMS platformi koji omogućava migraciju korisnika fik-

sne mreže sa postojećih starih komutacionih čvorova

na IMS i interkonekcioni SBC za interkonekcijski sao-

braćaj preko IP koristeći SIP ili SIP-I protocol. Takođe,

završena je rekonstrukcija jednog od strateških obje-

kata Mtela, RR objekta Trebević, a ugovorena je re-

investiciona ulaganja u fiksnu telefoniju


Investiciona ulaganja u mobilnu telefoniju u iznosu od

25,37 miliona KM, učestvuju sa 26,6% u ukupno os-

tvarenim investicionim ulaganjima u 2014. godini.

Investicije u mobilnu telefoniju u 2014. godini obilježila

su ulaganja u pristupnu mrežu, bežičnu transportnu

mrežu (backbone i pristupne RR linkove), core i servi-

sne platforme.

Kao najznačajniji projekat izdvaja se nastavak realiza-

cije projekata modernizacije bežične pristupne mreže

SWAP II faza - zamjena postojećih mrežnih elemenata

u regijama Banja Luka i Sarajevo (kontroleri, 2G i 3G

bazne stanice), te zaključivanje ugovora za moderni-

zaciju bežične pristupne mreže SWAP III faza - zamje-

na postojećih mrežnih elemenata u regijama Krajina i

Hercegovina.

konstrukcija TKC Banja Luka (fasada, krov, napajanje i

klimatizacija) sa planiranim završetkom svih radova u

prvom kvartalu 2015. godine.

Kako bi se ostvarili zacrtani planovi u dijelu investicio-nih ulaganja koja se odnose na radio-pristupnu mrežu, izgrađena je infrastruktura i pušteno u rad 970 2G ba-znih stanica, ripitera i piko ripitera, kao i 615 3G baznih stanica. Izvršeno je puštanje u rad 59 novih lokacija te modernizacija postojećih lokacija primjenom nove UMTS900 tehnologije, koja je omogućila brzo i efika-sno proširenje 3G pokrivenosti na teritoriji BiH.

Po prvi put od nastanka mobilne mreže izvršena je nabavka pet pokretnih prikolica sa infrastrukturom za smještaj baznih stanica mobilne telefonije. Realizaci-jom ovog projekta će biti olakšano obezbjeđivanje si-gnala mobilne telefonije i dovoljnog kapaciteta na ve-likim skupovima, nesmetano uvođenje flat rate paketa za servis prenosa podataka i za prepaid korisnike sa poboljšanim brzinama pristupa, kao i olakšan rad POS

terminala, elektronskih dopuna, fiskalnih kasa.

investiciona ulaganja u mobilnu telefoniju

Investiciona ulaganja u internet u iznosu od 12,36 mili-

ona KM čine 13% ukupno ostvarenih investicionih ula-

ganja tokom 2014. godine.

Najveći dio investicija u internet odnosi se na ulaganja

u pristupnu opremu – rezidencijalni korisnici, IPTV i u

IP/MPLS mrežne uređaje. U skladu sa porastom popu-

investiciona ulaganja u internet


larnosti IPTV servisa i porastom broja korisnika, proši-

ren je kapacitet postojećeg IPTV middleware sistema.

U toku 2014. godine priveden je kraju projekat imple-

mentacije nove IPTV platforme sa novim funkcional-

nostima (multiscreen, nPVR, TSTV, catchupTV, OTT,

mobileTV, webTV, internet STB, VoD). Takođe, izvrše-

na je i nadogradnja platformi za fault, performance i

Investiciona ulaganja u informacione tehnologije u

iznosu od 22,63 miliona KM, u ukupno ostvarenim in-

vesticionim ulaganjima 2014. godine participiraju sa

23,8%.

Strategija investiranja u informacione tehnologije vo-

đena je potrebama unapređenja efikasnosti poslova-

nja Mtela, korišćenjem naprednih aplikativnih rješenja

koja treba da olakšaju rad zaposlenih u Društvu, omo-

guće arhiviranje i pristup svim neophodnim informa-

cijama, kao i da skrate vrijeme izlaska na tržište novih

usluga i servisa.

U strukturi investicionih ulaganja u informacione teh-

nologije, najveća ulaganja od 73,72% se odnose na in-

vesticije u korisnički SW i licence. U tu svrhu izvršena

je integracija modula za konvergentni billing, prošire-

nje Trouble Ticketing sistema, nabavka softvera za im-

plementaciju i praćenje realizacije strategije Društva

monitoring sisteme, kao i modernizacija NOC sistema.

Značajan dio investicija u internet obuhvata nabavku

pristupne opreme za rezidencijalne korisnike, STB i

IAD uređaja i deset switch-eva Catalyst 2960C. Po-

red toga, izvršena je nabavka, instalacija, te radovi na

integraciji i prikupljanju tehničke dokumentacije neop-

hodne za proširenje IP/MPLS-a.

BSC, nabavka Inventory OSS sistema, kao i nabavka

programa lojalnosti - Loyalty podrška.

U toku 2014. godine pokrenuti su sljedeći značajni pro-

jekti u vidu nabavki: Sistem za konsolidaciju provisio-

ning funkcionalnosti i zamjena postojećeg provisioning

sistema za platforme mobilne telefonije, IP Real–Time

Billing Enabler, Podrška prodajnim i marketinškim ak-

tivnostima, nabavka Network Analytics softvera, a za-

vršetak implementacije jedinstvenog Billing sistema te

Poslovnog (ERP) sistema i Sistema za upravljanje ljud-

skim resursima (HRMS) je planiran za 2015. godinu.

Od bitnijih investiciona ulaganja u 2014. godini trebalo

bi spomenuti i ulaganja u projekat Oracle EXEDATA,

nabavku aplikativnih servera i DB servera, aktivne

opreme za korporativnu računarsku mrežu, opreme za

printing centar, servere i storage, sistem za DDoS za-

štitu i redundantni CA (Public Key Infrastructure-PKI).

investiciona ulaganja u informacione tehnologije


U 2014. godini Mtel doživljava procvat u segmentu

integrisanih usluga i mobilnog interneta.

Mtel koncentriše mnoga istraživanja i razvojne aktiv-

nosti na razvoj marketinški orijentisanih proizvoda i

usluga, uz tekući tehnološki razvoj svoje mrežne in-

frastrukture, a sve usmjereno na potrebe i očekivanja

naših skoro 2 miliona korisnika.

Ukupan broj korisnika mobilne telefonije je manji za

skoro 50 hiljada u odnosu na prethodnu godinu i iznosi

preko 1,38 miliona korisnika.

Uprkos padu broja korisnika, saobraćaj mobilne telefo-

nije zadržao je kontinuitet rasta u odnosu na prethodne

godine. Ostvaren saobraćaj mobilne telefonije u 2014.

godini iznosi 986 miliona minuta i veći je za 5% u

odnosu na 2013. godinu.

Rast saobraćaja posljedica je prelaska korisnika na

tarifne modele u okviru kojih je obezbijeđen veći bo-

nus u vidu minuta razgovora, SMS-ova i GB interneta.

Širenje portfolija u segmentu integrisanih usluga, koji

objedinjuju pametna rješenja u jednom paketu, dovelo

je do porasta korisnika integrisanih usluga u 2014.

godini za skoro 11 hiljada, te je godina završena sa 67

hiljada korisnika integrisanih usluga.

Rast ADSL korisničke baze je kontinuiran, dok su u

2014. godini znatno izraženije migracije ADSL korisnika

na pakete integrisanih usluga.

Broj korisnika usluga ADSL-a u 2014. godini porastao

je za preko pet hiljada, čime se ukupna baza korisnika

ADSL usluga proširila na gotovo 124 hiljade korisnika.

Godina 2014. završena je sa preko 281 hiljadom kori-

snika usluga fiksne telefonije.

korisnici i saobraćaj


Tržište telekomunikacija Bosne i Hercegovine je u pot-

punosti liberalizovano aktima Regulatorne agencije za

komunikacije.

Broj korisnika fiksne telefonije iznosi preko 281 hilja-

du. Od toga se 88,6% odnosi na rezidencijalne kori-

snike, uključujući POTS, ISDN BRI, korisnike integri-

fiksna telefonija

osnovni pokazatelji

koriSnici mobilne telefonije (u milionima)

Ukupan broj korisnika mobilne telefonije

koriSnici fikSne telefonije i interneta (u hiljadama)Ukupan broj korisnika fiksne telefonijeUkupan broj ADSL korisnika

koriSnici inteGriSaniH uSluGa (u hiljadama)Ukupan broj korisnika integrisanih usluga

SaobraĆaj (u mil. minuta)

Saobraćaj fiksne telefonijeSaobraćaj mobilne telefonije

penetracija (u odnosu na broj stanovnika)

Penetracija fiksne telefonije RSPenetracija fiksne telefonije BiHPenetracija mobilne RSPenetracija mobilne BiHPenetracija Broadband interneta RSPenetracija Broadband interneta BiH

2014.

1,38

281124

67

740986

22,0%22,3%93,3%93,0%14,0%14,3%

2013.

1,43

291119

57

777939

23,0%23,2%91,0%

90,8%13,1%

13,4%

% promjene

-3,8%

-3,6%4,4%

18,2%

-4,7%5,0%

Broj stanovnika po preliminarnim rezultatima popisa 2013. godine Republičkog zavoda za statistiku RS 1.326.991

Broj stanovnika po preliminarnim rezultatima popisa 2013. godine Agencije za statistiku BiH 3.791.622


sanih usluga, CLL priključke i prepaid korisnike fiksne

telefonije. Ostalih 11,4% ukupnog broja korisnika fik-

sne telefonije se odnosi na poslovne korisnike fiksne

telefonije, i to POTS, ISDN BRI, ISDN PRI, IP Centrex,

korisnike integrisanih usluga i CLL priključke.

U strukturi telefonskih priključaka rezidencijalnih ko-

risnika fiksne telefonije na kraju 2014. godine, POTS

priključci participiraju sa 58,0%, korisnici u okviru in-

tegrisanih usluga učestvuju sa 24,8%, CLL korisnici

sa 6,8%, prepaid korisnici fiksne telefonije učestvuju

sa 9,5% i ISDN BRI priključci sa 0,9%.

U strukturi telefonskih priključaka poslovnih korisnika

fiksne telefonije, na kraju 2014. godine POTS priključci

participiraju sa 62,5%, ISDN BRI priključci sa 19,0%,

IP Centrex priključci sa 15,8%, CLL korisnici učestvuju

sa 1,6%, ISDN PRI korisnici učestvuju sa 0,6%, i kori-

snici integrisanih usluga učestvuju sa 0,5%.

Na tržištu BiH, Mtel jedini nudi usluge prepaid-a u fik-

snoj telefoniji, koje koristi 24 hiljade korisnika.

Ukupan saobraćaj digitalnih centrala u toku 2014. go-

dine, ostvaren je u iznosu od 740 miliona minuta. U

ukupno ostvarenom saobraćaju fiksne telefonije, pra-

ćenom u minutima, saobraćaj rezidencijalnih korisni-

ka učestvuje sa 80,2%, saobraćaj poslovnih korisnika

učestvuje sa 19,8%.

Stopa penetracije fiksne telefonije u RS u 2014. godini,

u skladu sa preliminarnim rezultatima popisa stanov-

ništva, na nivou je od 22%.

25,0% 25,3%

23,0%22,0%

24,5%

23,6%

Penetracija fiksne telefonije RS

26,00%

24,00%

22,00%

20,00%

2011. 2012. 2013. 2014.2010.2009.


Struktura korisnika fiksne telefonije 2014. godine

kretanje ukupnog broja korisnika fiksne telefonije po godinama (u hiljadama)

344

320 305

291281

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Struktura saobraćaja fiksne telefonije 2014. godine

Saobraćaj fiksne telefonije po godinama (u mil. minuta)

964

871 842

777740

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Pristup internetu moguće je ostvariti u svim grado-

vima u Bosni i Hercegovini. Mtel je infrastrukturno

ograničen na pružanje internet usluga na teritoriji Re-

publike Srpske.

Svim korisnicima Mtel nudi naprednu verziju ADSL

standarda (ADSL 2+), koja omogućava veće protoke u

odnosu na standardni ADSL (do 24 Mbps prema kori-

sniku i do 1,4 Mbps od korisnika). U 2014. godini Mtel je

zabilježio porast broja korisnika ADSL usluge za preko

5.000.

Stopa penetracije broadband interneta u RS u

2014. godini, u skladu sa preliminarnim rezultatima

popisa stanovništva, na nivou je od 14%.

internet i prenos podataka

kretanje ukupnog broja korisnika aDSl usluge po godinama (u hiljadama)

8199

110 119

124

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Integrisane usluge su komercijalizovane u cilju zadrža-

vanja korisnika u segmentu fiksne telefonije i pružanja

kompletnije ponude prema zainteresovanim korisnici-

ma. Predstavljaju pametna rješenja koja obezbjeđuju

besprijekornu komunikaciju, informisanost i zabavu,

objedinjenu u jednom paketu.

Ponuda Open usluge podrazumijeva Open Duo, Open

Trio i, od septembra 2013. godine, Open Quadro pakete.

Ovi paketi, različitim kombinacijama objedinjuju uslu-

ge fiksne i mobilne telefonije, internet pristupa i IPTV

usluge.

Korisnicima je na ovaj način omogućena integracija

postpaid usluga i objedinjavanje računa prema Mtel

operatoru za sve ponuđene usluge na jednom računu.

Sve ovo potvrđuje dobru struktuiranost portfolija i ra-

znolikost ponude usluga u ovom segmentu.

Inovacija u okviru integrisanih usluga koja je obilježila

2013. godinu je paket Open Quadro, u kome su obje-

dinjene usluge fiksne i mobilne telefonije, IPTV i inter-

neta. Broj korisnika ove usluge na kraju 2014. godine

je preko 4.000.

Ukupan broj korisnika integrisanih usluga na dan

31.12.2014. godine iznosi 67 hiljada, što je porast za

gotovo 11 hiljada korisnika u odnosu na prethodnu go-

dinu.

korisnici integrisanih usluga

5,9%

9,5%

13,1%14,0%

10,7%13,0%

Penetracija broadband interneta RS

15,0%

10,0%

5,0%

0,0%

2011. 2012. 2013. 2014.2010.2009.


Struktura korisnika integrisanih usluga 2014. godine

kretanje ukupnog broja korisnika integrisanih usluga po godinama (u hiljadama)

523

41 57

67

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


Struktura korisnika mobilne telefonije 2014. godine

Segment mobilne telefonije karakteriše kontinuirana

ponuda različitih startnih paketa i tarifnih modela, te

rekordan broj korisnika, uprkos dinamičnom tržištu i

prisustvu šest brendova na području BiH.

U svom portfoliju Mtel ima najnovije modele mobilnih

telefona koji predstavljaju sam vrh globalne ponude,

čime se ističe kao operator koji prati trendove i pruža

korisnicima najkvalitetniji paket usluga sa terminal-

nom opremom.

U 2014. godini poseban akcenat je stavljen na mobilni

internet, budući da su promijenjene potrošačke navike

korisnika koji sve češće koriste besplatne internet apli-

kacije za komunikaciju.

Najznačajni rezultat je akvizicija novih korisnika. Pro-

sječna akvizicija u 2014. godini je 40,5%, što je znat-

no više od evropskog prosjeka. Može se vidjeti da

se iz mjeseca u mjesec bilježi povećanje broja novih

korisnika, na šta ukazuje i podatak o porastu kori-

snika sa ugovornom obavezom od 27% u odnosu na

2013. godinu. Ovakav trend će dugoročno osigurati

porast prihoda, povećati zadovoljstvo i svijest korisni-

ka korišćenjem svih njima dostupnih usluga, i dodatno

učvrstiti Mtel kao inovativnog lidera na tržištu teleko-

munikacija u BiH.

U 2014. godini postpaid korisnička baza je proširena

za 31 hiljadu korisnika. Ukupan broj korisnika usluga

mobilne telefonije iznosi preko 1,38 miliona korisnika.

mobilna telefonija


U strukturi ukupnog broja korisnika mobilne telefoni-

je, prepaid korisnici participiraju sa 79,0%, postpaid

korisnici sa 10,8%, korisnici poslovne mreže (VPN) sa

6,1%, M2M sa 3,1%, M:net korisnici sa 0,7% i korisnici

u Quadro modelu usluge 0,3%.

U 2014. godini Mtel je za korisnike sa najvećom mje-

sečnom potrošnjom kreirao Moj MIX VIP tarifni model,

u kojem je prvi put uveden flat-fair use princip tarifira-

nja u nacionalni saobraćaj u mobilnoj telefoniji.

U okviru mjesečne pretplate korisnicima je ponuđen

flat-fair use VOICE/SMS/DATA saobraćaj unutar BiH

(1.000 min. saobraćaja unutar BIH, 5.000 min. sao-

braćaja unutar mreže Mtela, 5.000 SMS-ova u nacio-

nalnom saobraćaju i 10.000 MB mobilnog interneta).

Takođe, korisnicima Moj MIX VIP tarifnog modela

omogućena je kupovina svih mobilnih telefona iz port-

folija Mtela, po cijeni od 1,00 KM.

U 2014. godini je sprovedeno više Upsell kampanja sa ciljem migracije prepaid korisnika na postpaid.

Ove kampanje su prvenstveno bile namijenjene svim prepaid korisnicima koji su imali znatno povećanje po-trošnje u odnosu na svoj prethodni prosjek, i koji su prepoznali benefite koji su im ponuđeni u preporuče-nim Moj Mix postpaid tarifnim modelima sa određe-nom visinom mjesečne pretplate i kombinacijom mi-nuta, poruka i interneta. Takođe, u toku godine sproveden je veći broj prepaid promotivnih kampanja, kao što su:

• SMS tarifne opcije - SMS kampanja za segmentira-ne grupe prepaid korisnika, pri čemu korisnici za svoju prosječnu jednodnevnu potrošnju dobijaju 10 puta više poruka, odnosno poruke su 10 puta jefti-nije. Aktivacija SMS tarifne opcije se vršila putem

USSD menija ili putem mGo aplikacije.

kretanje ukupnog broja korisnika mobilne telefonije po godinama (u milionima)

1,341,38

1,411,43 1,38

2011. 2012. 2013. 2014.2010.


• Mobilni internet - internet tarifne opcije za sve pre-

paid korisnike sa akcentom na tarifnu opciju od 1

GB i periodom važenja jedan dan, po maksimalnoj

brzini do 21 Mbps.

• INO tarifne opcije- kupovinom tarifne opcije putem

USSD menija i m:go aplikacije, korisnici dobijaju

određen broj besplatnih minuta za pozive prema

svim mrežama u Austriji, Njemačkoj, Sloveniji, Ita-

liji, Švedskoj, SAD, Kanadi i Australiji, u trajanju od

24 časa.

Ostvareni saobraćaj u toku 2014. godine u okviru mo-

bilne telefonije iznosi oko 986 miliona minuta, što je

porast od 5% u odnosu na ukupno ostvareni broj mi-

nuta u prethodnoj godini.

U ukupno ostvarenom saobraćaju, prepaid saobraćaj

participira sa 54,3%, postpaid saobraćaj sa 21,8% i

saobraćaj VPN korisnika participira sa 23,9%. Najveći

rast ostvarenog saobraćaja mobilne telefonije u odno-

su na prethodnu godinu, ostvaren je u okviru saobra-

ćaja VPN korisnika, i to od 19%.

Struktura saobraćaja mobilne telefonije 2014. godine


Saobraćaj mobilne telefonije po godinama (u mil. minuta)

719733

864 939

986

2011. 2012. 2013. 2014.2010.

Penetracija mobilne telefonije RS Penetracija mobilne telefonije BiH

2011. 2012. 2013. 2014.2010.2009.

95,0%

90,0%

85,0%

80,0%

83,1% 83,0%

87,4%

84,8% 82,5% 82,6%

84,3% 85,0%90,8%

91,0%

93,0%

93,3%

Penetracija mobilne telefonije u 2014. godini, na osno-

vu preliminarnih rezultata popisa stanovništva, na te-

ritoriji Republike Srpske je na nivou od 93,3%, dok je

na teritoriji Bosne i Hercegovine na nivou od 93%.


Širenjem distributivne mreže, korisnici još lakše mogu

da dođu do naših usluga. Sa novootvorenim prodajnim

mjestom u B. Luci, ukupan broj poslovnica iznosi 53.

Kada je u pitanju prodaja e-dopune i Frend brojeva,

korisnici mogu da ih nađu na čak 12.000 lokacija širom

BiH. Na terenu je i 40 akvizitera koji su tu da korisni-

cima olakšaju sklapanje ugovora, dolaskom na njihovu

kućnu adresu.

Takođe, u skladu sa svojom osnovnom misijom i vi-

zijom, Mtel konstantno unapređuje komunikaciju sa

svojim korisnicima, ali i sa širom javnošću. Želeći da

ponudi komunikaciju prilagođenu svim ukusima i na-

vikama: putem interneta, štampane publikacije i tele-

vizije, Mtel nastoji biti jedinstven i širom otvoriti vrata

modernoj interakciji sa okruženjem u kojem posluje.

Pored internet stranice www.mtel.ba, te wap i web por-

tala „Mondo“, te društvene mreže Facebook - facebook.

com/mtelbih, u 2014. godini komunikacija je obogaćena

novim kanalima komunikacije: štampanom publikaci-

jom „m:agazin“ i novim blogom kompanije – „m:blog“.

Još jedan oblik komunikacije sa javnošću je i nova tele-

vizijska emisija pod nazivom „m:agazin“, o zanimljivim

temama iz svijeta modernih tehnologija. Komunicira-

nje putem najnovijih kanala unaprijeđeno je donoše-

njem popularnih tema iz svijeta telekomunikacija koji

prate svjetske trendove dvosmjerne komunikacije, ali

nude i informacije i priče koje se tiču kulture, obrazo-

vanja, društveno odgovornih projekata Mtela, važnih

događaja, lifestyle tema…

Dvosmjerna komunikacija putem društvenih mreža

jedan je od vidova savremenog načina poslovnog ko-

municiranja, u kojoj je važna upravo komponenta inte-

raktivnosti, s ciljem još bržeg prenošenja informacija

u oba pravca, a samim tim i zadovoljnijih korisnika. Fa-

cebook stranica Mtela je na kraju 2014. godine imala

preko 220.000 članova, a to je mjesto gdje svi članovi

svakodnevno mogu pronaći najsvježije vijesti i korisne

informacije u vezi sa ponudom, te informacije o doga-

đajima koji se tiču Mtela, ali i zanimljive igre, poklone i

brojna iznenađenja.

Pored priča iz svijeta telekomunikacija, putem novih

kanala komunikacije promovišu se i prave društvene

vrijednosti, poklanja se posebna pažnja mladim talen-

tovanim ljudima koji su postigli uspjeh u oblasti kojom

se bave, sportskim rezultatima, ističu se dobre ideje,

umjetnički projekti, kulturne institucije, promoviše hu-

manost, te pozitivna slika svijeta kroz promociju zna-

nja i obrazovanja.

još bliži korisnicima


Uprkos padu broja korisnika, saobraćaj mobilne telefo-

nije zadržao je kontinuitet rasta u odnosu na prethodne

godine kao rezultat prelaska korisnika na tarifne mo-

dele u okviru kojih je obezbijeđen veći bonus u vidu

minuta razgovora, SMS-ova i GB interneta.

Od 1,38 miliona korisnika usluga mobilne telefonije u

2014. godini, najveći procenat imaju prepaid korisnici

od 79% ili 1,09 miliona.

Korisnika postpaid usluga je 149 hiljada, što je za 27,4%

više u odnosu na prethodnu godinu. Broj VPN korisnika

je porastao za 13,3% i iznosi 85 hiljada. M2M uslugu

koristi 42 hiljade korisnika. Broj korisnika M:net usluge

je opao za 6,2% i iznosi 10 hiljada.

U 2014. godini baza korisnika mobilne telefonije proši-

rena je sa 4 hiljade korisnika Quadro usluge.

Ostvareni saobraćaj u 2014. godini u okviru mobil-

ne telefonije iznosi 986 miliona minuta, od čega je

535 miliona minuta ostvarenih u prepaid saobraćaju i

451 milion minuta u postpaid saobraćaju.

U 2014. godini, prihodi od usluga mobilne telefonije viši

su za 5,7% u odnosu na 2013. godinu i iznose 270,12

miliona KM.

Poslovni dobitak ostvaren u 2014. godini od 67,86 mili-

ona KM, bilježi rast od čak 31,4% u odnosu na poslovni

dobitak ostvaren u prethodnoj godini.

Ostvarena bruto dobit u 2014. godini iznosi 64,96 mi-

liona KM i viša je za 20,6% u odnosu na bruto dobit

u prethodnoj godini.

Ukupna investiciona ulaganja u mobilnu telefoniju u

2014. godini ostvarena su u iznosu od 25,37 miliona

KM, što je za 17,1% niže u odnosu na prethodnu godinu.

Najznačajnija ulaganja u oblasti mobilne telefonije

ostvarene su u bežičnu pristupnu mrežu, građevinske

objekte te u komutacione sisteme mobilne mreže.

pregled poslovanja po segmentima

Segment mobilne telefonije


Na kraju 2014. godine, Mtel je imao 281 hiljadu korisnika

fiksne telefonije.

Ukupan broj korisnika ADSL usluga porastao je za

preko 5 hiljada i na kraju 2014. godine iznosi 124 hi-

ljade korisnika.

Broj korisnika integrisanih usluga iznosi 67 hiljada, što

je u odnosu na prethodnu godinu porast od 18,8%.

Prihodi od usluga fiksne telefonije i interneta u

2014. godini iznose 206,93 miliona KM.

Ostvareni poslovni dobitak u 2014. godini iznosi

53,32 miliona KM, dok ostvarena bruto dobit u 2014.

godini iznosi 53,36 miliona KM.

Ostvarena investiciona ulaganja u fiksnu telefoniju u

2014. godini iznose 32,26 miliona KM, što je skoro dva

puta više u odnosu na prethodnu godinu.

Najznačajnija investiciona ulaganja u toku 2014. godine

bila su ulaganja u kablovsku transportnu mrežu i u

pristupnu mrežu.

Ostvarena investiciona ulaganja u internet u

2014. godini iznose 12,36 miliona KM, što je za 48%

niže u odnosu na prethodnu godinu.

U okviru investicionih ulaganja u internet, najznačajnija

su ulaganja u IPTV i pristupnu opremu za rezidenci-

jalne korisnike.

Segment fiksne telefonije i interneta

osnovni pokazatelji

*investiciona ulaganja u segmentu mobilne telefonije prikazana su bez pripadajućeg dijela opštih investicija

Broj stanovnika po preliminarnim rezultatima popisa 2013. godine Republičkog zavoda za statistiku RS 1.326.991

Broj stanovnika po preliminarnim rezultatima popisa 2013. godine Agencije za statistiku BiH 3.791.622

(mil. KM)

Prihodi od usluga mobilne telefonijeOstali poslovni prihodiposlovni dobitakbruto dobit% marže

Ukupan broj korisnika (u milionima)Saobraćaj mobilne telefonije - minuti

Investiciona ulaganja

Penetracija mobilne telefonije - RSPenetracija mobilne telefonije - BiH

2014.

270,124,25

67,8664,96

23,68%

1,38986

25,37

93,3%93,0%

2013.

255,464,20

51,6453,85

20,74%

1,43939

30,59

91,0%90,8%

% promjene

5,7%1,2%

31,4%20,6%14,2%

-3,8%5,0%

-17,1%


osnovni pokazatelji

(mil. KM)

Prihodi od usluga fiksne telefonije i internetaOstali poslovni prihodiposlovni dobitakbruto dobit% marže

korisnici (u hiljadama)Ukupan broj korisnika fiksne telefonijeUkupan broj ADSL korisnikaUkupan broj korisnika integrisanih usluga

investiciona ulaganja (u mil. KM)Investiciona ulaganja fiksne telefonijeInvesticiona ulaganja interneta

Penetracija fiksne telefonije RSPenetracija broadbanda RS

2014.

206,931,84

53,3253,36

25,56%

28112467

32,2612,36

22,0%22,3%

2013.

210,712,21

55,5557,46

26,99%

29111957

12,8523,78

23,0%23,2%

% promjene

-1,8%-16,8%-4,0%

-7,1%

-3,6%4,4%

18,8%

151,1%-48,0%

* Investiciona ulaganja u segmentu fiksne telefonije i interneta prikazana su bez pripadajućeg dijela opštih investicija.

Broj stanovnika po preliminarnim rezultatima popisa 2013. godine Republičkog zavoda za statistiku RS 1.326.991.



upravljanje finanSijSkim rizicima

UPRAVLJANJE FINANSIJSKIM RIZICIMATržišni rizikRizik likvidnostiKreditni rizik

94949696

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu04 | Upravljanje finansijskim rizicima92

U svom redovnom poslovanju, Mtel je u različitom obi-

mu izložen određenim finansijskim rizicima, i to: tržiš-

nom riziku, riziku likvidnosti i kreditnom riziku.

Upravljanje rizicima usmjereno je na minimiziranje

potencijalnih negativnih uticaja na finansijsko stanje

i poslovanje Mtela u situaciji nepredvidivosti finansij-

skih tržišta.

Mtel ne stupa u transakcije sa izvedenim finansijskim

instrumentima (derivatima), kao što su svopovi ka-

matnih stopa ili forvardi. Pored toga, za godinu koja

se završava na dan 31. decembar 2014. godine, Mtel

nije vršio trgovanje finansijskim instrumentima.

upravljanje finansijskim rizicima

Tržišni rizik obuhvata rizik od promjene kursa stranih

valuta, rizik od promjene kamatnih stopa i rizik od

promjene cijena kapitala.

• Rizik od promjene kursa stranih valuta - iako Mtel

dio svojih transakcija obavlja u stranim valutama,

menadžment smatra da nije značajno izloženo

riziku od promjene kursa stranih valuta prilikom

poslovanja u zemlji i inostranstvu, jer uglavnom

obavlja svoje poslovne transakcije u lokalnoj valuti

(konvertibilna marka), kao i u EUR-u, za koji je kon-

vertibilna marka vezana fiksnim valutnim kursom

(1 EUR =1,95583 KM).

• Rizik od promjene kamatnih stopa - Mtel je izložen ra-

znim rizicima koji, kroz efekte promjena visine tržišnih

kamatnih stopa, djeluju na njegov finansijski položaj i

tokove gotovine. Budući da Mtel nema značajnu kama-

tonosnu imovinu, prihodi su u znatnoj mjeri nezavisni

od promjene tržišnih kamatnih stopa. Rizik Mtela od

promjena kamatnih stopa proističe prvenstveno iz

obaveza po osnovu primljenih dugoročnih kredita od

banaka i dobavljača. Krediti primljeni po promjenljivim

kamatnim stopama izlažu Mtel kamatnom riziku toko-

va gotovine, dok krediti primljeni po fiksnim kamatnim

stopama izlažu Mtel riziku promjene fer vrijednosti

kamatnih stopa. Tokom godine koja se završava na

dan 31. decembar 2014. godine, najveći dio obaveza

po kreditima bio je sa varijabilnom kamatnom stopom,

tržišni rizik

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 04 | Upravljanje finansijskim rizicima 93

Budući da Mtel nema značajnu kamatonosnu imovinu, prihodi su u znatnoj mjeri nezavisni od promjene tržišnih kamatnih stopa.

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu04 | Upravljanje finansijskim rizicima94

koja je vezana za EURIBOR. Obaveze po kreditima sa

promjenljivim kamatnim stopama su najvećim dijelom

u stranoj valuti (EUR).

• Rizik od promjene cijena kapitala - u toku

2014. godine, Mtel je bio izložen određenom riziku

od promjena cijena vlasničkih hartija od vrijednosti.

Navedena ulaganja namijenjena su više za strate-

gijske svrhe, nego za svrhe dnevnog trgovanja, i

njima se aktivno ne trguje. Takođe, Mtel je izložen

riziku promjena cijena svojih proizvoda, jer se

suočava sa intenzivnom konkurencijom u oblasti

telekomunikacija.

Svojom imovinom i obavezama Mtel upravlja na način

koji mu obezbjeđuje da u svakom trenutku ispunjava

sve svoje obaveze. Raspolaže dovoljnim iznosom viso-

kolikvidnih sredstava (gotovina i gotovinski ekvivalenti),

kao i kontinuiranim prilivom novčanih sredstava od

realizacije usluga, koji omogućava da svoje obaveze

izmiruje u roku dospjeća.

Mtel je usvojio politike u vezi sa praćenjem kreditne

sposobnosti partnera, kao i zahtijevanja određenih

obezbjeđenja (kolaterala) u slučajevima gdje je to

moguće, a u cilju smanjivanja rizika od potencijalnih

finansijskih gubitaka nastalih neispunjavanjem odre-

đenih ugovornih obaveza.

Kreditni rizik nastaje kod potraživanja od pravnih i

fizičkih lica, gotovine i gotovinskih ekvivalenata, de-

pozita u bankama i finansijskim institucijama, kao i

preuzetih obaveza. Obezbjeđenje od kreditnog rizika

uspostavljeno je preduzimanjem određenih mjera i

aktivnosti na nivou Mtela.

Mtel nema značajnu koncentraciju kreditnog rizika u

vezi sa potraživanjima, jer ima veliki broj međusobno

nepovezanih kupaca sa pojedinačno malim iznosima

dugovanja. Pored onemogućavanja daljeg korišćenja

usluga, koriste se i sljedeći mehanizmi naplate: re-

programiranje duga, kompenzacije sa pravnim licima,

utuženja, vansudska poravnanja i ostalo.

U cilju upravljanja rizikom likvidnosti, Mtel je usvojio

finansijske politike kojima je definisana disperzija u ni-

voima odlučivanja prilikom nabavke određenih dobara/

usluga. Ova disperzija je obezbijeđena utvrđivanjem

limita do kojih pojedina lica ili organi u Mtelu odlučuju

o određenoj nabavci.

rizik likvidnosti

kreditni rizik

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 04 | Upravljanje finansijskim rizicima 95


izjava o primjeni StanDarDa korporativnoG upravljanja

IZJAVA O PRIMJENI STANDARDA KORPORATIVNOG UPRAVLJANJA

ZAVRŠNA RIJEČ

100

102

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu05 | Izjava o primjeni standarda korporativnog upravljanja98

Mtel ima sopstveni Kodeks ponašanja i korporativnog

upravljanja, koji u potpunosti primjenjuje. Ovim kodek-

som su detaljnije utvrđeni mehanizmi funkcionisanja

organa Društva i zaštite interesa u međusobnim od-

nosima različitih nosilaca interesa u Društvu. Kodeks

je utvrđen na osnovu Zakona o privrednim društvima,

Standarda korporativnog upravljanja, Principa korpo-

rativnog upravljanja usvojenih od strane Organizacije

za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD).

Na sve što nije regulisano Kodeksom, direktno se pri-

mjenjuju odredbe Zakona o privrednim društvima,

Standardi korporativnog upravljanja koje donosi Ko-

misija za hartije od vrijednosti, Statuti i drugi opšti

akti Društva.

Cilj Mtela je da se stalnom primjenom propisanih stan-

darda, kao i dobrim i odgovornim upravljanjem i nadzi-

ranjem poslovnih i upravljačkih funkcija Društva una-

prijedi konkurentska sposobnost Društva i obezbijedi

povoljniji ambijent za investicionu aktivnost.

U toku 2014. godine Mtel je primjenom Standarda kor-

porativnog upravljanja i sopstvenog Kodeksa ponaša-

nja i korporativnog upravljanja, obezbijedio efikasnu

primjenu principa korporativnog upravljanja Društva

kroz ponašanja koja su se odnosila na:

• osiguranje osnova za efikasnu primjenu principa

upravljanja akcionarskim društvima,

• prava akcionara i ključne vlasničke funkcije,

• ravnopravan tretman akcionara,

• uloga zainteresovanih strana nosilaca interesa u

upravljanju akcionarskim društvima,

• objavljivanje i javnost informacija,

• uloga i odgovornost odbora.

Korporativno upravljanje će i dalje predstavljati važan

segment tržišnog poslovanja u Mtelu.

Mtel će kontinuirano pratiti usklađenost principa do-

brog korporativnog upravljanja sa opštim aktima

Društva i činiti ih dostupnim svim zainteresovanim

licima. Nosioci funkcija upravljanja i odlučivanja u

Mtel-u redovno će se baviti i pitanjima unapređenja

prakse korporativnog upravljanja u Društvu, a ono će

poslovati uz uvažavanje interesa i položaja drugih no-

silaca interesa prema Društvu.

Izjava Mtela o usklađenosti organizacije i djelovanja

sa kodeksom ponašanja, odnosno standardima korpo-

rativnog upravljanja čini sastavni dio ovog izvještaja

i objavljena je na internet stranici kompanije u sekci-

ji „Investitori“: http://www.mtel.ba i internet stranici

Berze: http://www.blberza.com

izjava o primjeni korporativnog upravljanja

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 05 | Izjava o primjeni standarda korporativnog upravljanja 99

U vremenu koje dolazi cilj nam je osigurati dugoročnu vrijednost za akcionare pokretanjem značajnih ulaganja u razvoj Društva.

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu05 | Izjava o primjeni standarda korporativnog upravljanja100

Uprkos kontinuiranoj ekonomskoj krizi i jakoj konku-

renciji na tržištu telekomunikacija, Mtel je i 2014. go-

dine postigao značajne poslovne rezultate i zadržao

lidersku poziciju.

Konstantno praćenje svjetskih trendova i najnovijih

tehnoloških dostignuća na polju telekomunikacija do-

prinosi zadovoljavanju potreba naših zadovoljnih i loj-

alnih korisnika.

Strategije Mtela bazirane su na pružanju novih usluga

kako na postojećim tako i na novim tržištima, kao i na

povećanju vrijednosti Društva, uzimajući u obzir sve

relevantne ekonomske, ekološke i socijalne aspekte.

Ulaganjem u edukaciju i stručna usavršavanja svojih

zaposlenih, Mtel se svrstava u red onih kompanija ko-

jima je zadovoljstvo i motivacija zaposlenih jedna od

primarnih misija.

Pozitivan imidž koji je Mtel izgradio vodeći brigu o

društvu i zajednici u kojoj posluje, već duži niz godina

čini ga prepoznatljivom u javnosti. Brojnim aktivnosti-

ma na području kulture, obrazovanja, sporta i zaštite

okoline u 2014. godini, Mtel nastavlja da koristi svoje

prednosti i snage kako bi obogatio svakodnevni život

zajednice.

U vremenu koje dolazi cilj nam je osigurati dugoročnu

vrijednost za akcionare pokretanjem značajnih ulaga-

nja u razvoj Društva. Intenzivno ćemo ulagati u razvoj

infrastrukture i podizati kvalitet usluga, kao i realizaci-

ju potencijalnih prilika za širenje poslovanja na tržište

evropskih zemalja.

završna riječ

Godišnji izvještaj za poslovnu 2014. godinu 05 | Izjava o primjeni standarda korporativnog upravljanja 101

Pozitivan imidž koji je Mtel izgradio vodeći brigu o društvu i zajednici u kojoj posluje, već duži niz godina čini ga prepoznatljivim u javnosti.




Documents

Godišnji izvještaj - blberza.com · • djelatnost satelitske telekomunikacije i • ostale telekomunikacijske djelatnosti. Pored osnovne djelatnosti, istim članom Statuta definisa-