GÖĞÜS HASTALIKLARINDA ACİLLER

Dr. Şule Akçay

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD, Ankara

15 Ocak 2011, TTD Kış Okulu

Sunum Hazırlığı Planı

“Göğüs Hastalıkları Acilleri” kapsamı: Her konu başlığı “Aciller” alt başlığını barındırıyor

Belirlemek

Kış Okulu’nun diğer konuları ile örtüşmesini engellemek

Daraltmak

Hazırlamak

28 Bölüm

29 Bölüm

Bölüm 12: 8 altbölüm

Kitap: Solunum Sistemi ve Hastalıkları 2010,

21 Ana Bölüm, 218 alt bölüm

Respiratory EmergenciesEuropean Respiratory Society Monograph, Vol. 36, 2006

Edited by S. Nava and T. Welte Chapter 1. Hypoxic and hypercapnic respiratory failure : Kış okulu programında Chapter 2. Exacerbation of obstructive lung diseases: therapy: Kış okulu programında Chapter 3. Ventilation in obstructive lung disease: Kış okulu programında Chapter 4. Acute respiratory distress syndrome Chapter 5. Inhalation injury Chapter 6. Extrapulmonary causes of respiratory failure including acute neuromuscular

disorders : Kış okulu programında Chapter 7. Management of massive haemoptysis : Kış okulu programında Chapter 8. Tracheobronchial aspiration Chapter 9. Drowning Chapter 10. Pulmonary embolism and the consequences for the right heart : Kış okulu

programında Chapter 11. Pneumothorax and bronchopleural fistula : Göğüs Cerrahisi programında Chapter 12. Emergencies in interstitial and immunological lung disease : Kış okulu

programında Chapter 13. Emergency treatment of community-acquired pneumonia : Kış okulu programında Chapter 14. Pneumonia in the immunocompromised patient : Kış okulu programında Chapter 15. Paediatric emergencies : Pediatri konusu Chapter 16. Acute respiratory failure during pregnancy

Seçilen Konu Başlıkları

Kardiyopulmoner resusitasyon

ARDS

İnhalasyon hasarı

Trakeobronşiyal aspirasyon

Boğulma

Dekompresyon Hastalığı

Akut Dağ Hastalığı

Akciğerde patlama hasarı

Kardiyopulmoner Resusitasyon (KPR)

Her hekimin bilmesi ve uygulaması gereken yaşamsal işlem

Kalp ve/veya solunum arresti durumları için;

KPR ekipmanı daima hazır bulundurulmalı, rutin kontrolleri aralıksız yapılmalı

KPR, kalp ve/veya solunum arresti durumunda hemen başlamalı

International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR) 2005 Uzlaşı Raporu

Temel Yaşam Desteği (TYD)

İleri Yaşam Desteği (İYD)

Temel Yaşam Desteği

Yaşam kurtarıcı son derece basit öneriler

Hastanede tanıklı arrest ise kaliteli bir TYD ile geri dönüş yaklaşık %50

Ancak ani arrestlerde kaliteli bir TYD uygulanma oranı 1/3’ün altında

Hastane dışı arrestlerde ise olguların yarısından fazlasına göğüs kompresyonu uygulanmıyor

ILCOR 2005 TYD Önerileri

Kurtarıcılar bilinçsiz, hareketsiz ve solumayan (nadir gasping aktiviteleri dikkate alınmamalıdır) kişide hemen KPR başlamalı

Kurtarıcı ağızdan-ağıza veya balon-maske ile 1 saniye soluk vermeli ve göğsün kalktığını görmeli

KPR dakikada 100 göğüs kompresyonu uygulanmalı, göğsün tam genişlemesine izin verilmeli, kompresyonlar arasındaki bölünme/duraklama minimalize edilmeli

İnfant, çocuk ve erişkin hastada tek kurtarıcı varsa 30 göğüs kompresyonu-2 soluk döngüsü (30:2), infant ve çocukta iki kurtarıcı varsa 15:2 kullanılmalı

İleri havayolu işlemi uygulanmış (entübasyon) olguda kesintisiz göğüs kompresyonu ve 8-10 soluk uygulanmalı

Havayolu açıklığı ve ventilasyon

Baş arkaya- çene yukarı Ağız içinde ve havayolunda

yabancı cisimler temizlenmeli Endikasyon yoksa boyunluk

takılmamalı İlk 10 sn.de soluk almıyorsa,

kurtarıcı 2 soluk verilmeli, göğüs duvarında yükselme gözlenmeli

Hiperventilasyondan sakınmak gerekli

Havayolu açıklığı uygun koşullarda cihaz yardımı ile gerçekleştirilmelidir.

Göğüs kompresyonu

Düz ve sert bir zeminde Nabız kontrolü yapmadan, hasta

hareket edene kadar, nefes alana kadar, profesyonel ekip gelene kadar sürdürülmeli

Dominant el göğüs üzerinde, diğer el ise dominant elin üzerinde, göğüs ortasına kompresyon yapılır

Göğüs duvarı 4-5 cm çökmeli Dakikada en az 100 kez, aralıksız Kompresyon/ventilasyon oranı 30:2

İleri Yaşam Desteği

Havayolu ve ventilasyon: Havayolu araçları ile Defibrilasyon İlaç ve sıvı tedavisi KPR performansının değerlendirilmesi

İleri Yaşam Desteği

Hastane içi kesintisiz hizmet veren arrest ekibinin oluşturulması (Mavi kod uygulaması)

S.B 2009 Tebliğ: Ekipte; doktor, hemşire, anestezi teknisyeni, hizmetli ve güvenlik görevlisi bulundurulur

Anestezi, kardiyoloji, nöroloji, göğüs hastalıkları, dahiliye, genel cerrahi uzmanlarından biri ekip lideri olur

Hastanedeki tüm hekimler, ekipte görevli diğer sağlık personeli KPR eğitimi alır.

ARDS

Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu Alveolo-kapiller permeabilite artışına bağlı ortaya çıkan akciğer

hasarı

1994 ARDS için Amerikan-Avrupa Konsensus Konferansı Raporu tanımı:

Klinik, radyolojik ve fizyolojik anormalliklerle ilişkili olan, sol atriyal veya pulmoner kapiller hipertansiyonla açıklanamayan, ancak birlikte bulunabilen, “inflamasyon ve artmış permeabilite sendromu”

İnsidans 15-34 olgu/100.000/yıl Mortalite oranı %30-40

Risk Faktörleri

Primer (Pulmoner, direkt hasar): %55-75

Mide içeriği aspirasyonuAkciğer kontüzyonu

(torasik travma)Ağır pnömoni: %30-40Toksik gaz inhalasyonuSuda boğulmaReperfüzyon hasarı

(akciğer nakli)Yağ embolisi

Sekonder (Ekstrapulmoner, indirekt hasar)

Sepsis: %18-32 Ağır toraks-dışı travma Multipl uzun kemik kırıkları Hipovolemik şok Masif kan transfüzyonu Akut pankreatit İlaç aşırı dozu Reperfüzyon hasarı (CABG sonrası) Yanık

Sendrom Başlangıç şekli

Pa02/

Fi02

Akciğer grafisi

Pulmoner wedge basıncı

ALI Akut <300 mmHg

Bilateral infiltrat

<18 mmHg veya sol atriyal HT klinik bulgusu olmaması

ARDS Akut <200 mmHg

Bilateral infiltrat

<18 mmHg veya sol atriyal HT klinik bulgusu olmaması

Kısaltmalar: ALI: Akut akciğer hasarı, ARDS: Akut solunum sıkıntısı sendromu, P02: Arteriyel parsiyel oksijen basıncı, Fi02: İnspire edilen oksijen fraksiyonu

Amerikan-Avrupa Konsensus Konferansı Tanı Kriterleri

ARDS Klinik

Risk faktörleri varlığında %50 olguda ilk 24 saat içinde, %85 olguda 72 saat içinde klinik bulgu oluşur

Dispne ilk semptom

FM; takipne, taşikardi, siyanoz varlığı, sol kalp yetmezliği bulgusu olmaması

Oksijene dirençli hipoksemi

Primer nedenin diğer klinik bulguları

Patolojik süreç

Eksudatif faz

Fibroproliferatif faz

Fibrozis/rezolüsyon fazı

Çok sayıda proinflamatuar mediatör alveoler çevrede sınırlı kalmayıp, sistemik dolaşıma da geçebilir

SIRS, MODS tetiklenebilir

Tedavi yaklaşımı

Altta yatan hastalığın tedavisi

Ventilasyon desteği

Akciğer hasarına yönelik hedef tedaviler

Ventilasyon desteği

Akciğer koruyucu mekanik ventilasyon prensipleri: Dokulara yeterli oksijen sunumu ve CO2 atılımı Oksijen toksisitesini minimalize etme (FiO2 <0.65) Alveolleri açmak, tekrar kazanmak Yüksek havayolu basınçlarından kurtulmak için permisif

hiperkapni Atelektazi gelişimini önlemek için düşük tidal volümler Dikkatli sedasyon ve paralizi

VALI önlenmelidir

Akciğer hasarına yönelik hedef tedaviler

Sürfaktan İnhale NO ECMO İlaçlar: * APC

* Steroid

* Ketokonazol

* NAC

* PG E1

*Lisofilin

*Sitokin antagonistleri

*ANP

*Antiadezyon molekülleri

AKUT İNHALASYON HASARI

Yüksek konsantrasyonda toksik gazlara veya aerosollere akut maruziyetle gelişir

İşyerinde, evde, toplumda sık olarak karşımıza çıkar

Kendini sınırlayan hafif klinik tablodan ARDS’ye kadar değişen spektrumda seyredebilir

Prognoz da değişkendir; ölümcül olabilir, sekel bırakabilir, tamamen iyileşebilir

Klinik

Etkilenen bölgeye göre değişken klinik seyir gösterir

Üst havayolları

İletici hava yolları

Akciğer parankimi

Akciğer hasarını belirleyen faktörler

Çözünürlük

Partikül boyutu

Konsantrasyon

Maruziyet süresi

pH

Konak faktörleri

İnhalasyon Hasarı

Yangın

CO zehirlenmesi

RADS

Yangın

Yangından kurtulan hastaların %30’unda termal akciğer yaralanması oluşur

DSÖ tahminlerine göre 1 milyar kişi termal hasara uğramakta

Akciğer hasarı yüksek ısıdan çok, toksik gaz inhalasyonu ile oluşmakta

İrritan gazlar

İmmunolojik mekanizmaları aktive etmeden direk zedelenme yapar

Hava yolu epiteli, subepitel bölgesi ve alveollerde zedelenme başlar

Zedelenmeyi sürekli kılmada ise yine proinflamatuar sitokinler devreye girer

Yanan madde Kaynak Ayrışım ürünleri

Tüm yanıcı ürünler

Karbon monoksit, karbon dioksit, oksijen radikalleri

Selüloz Odun, kağıt, pamuk Aldehitler, akrolein

Yün, ipek Giyim eşyası, kumaş, battaniye, mobilya

Hidrojen siyanür, amonyak, hidrojen sülfür

Kauçuk Araba lastikleri Sülfür dioksit, hidrojen sülfür, oksijen radikalleri

Polivinil klorür Döşemelik kumaş, kablo, boru kaplamaları, zemin, mobilya kaplamaları

Hidrojen klorür, fosgen

Poliüretan Yalıtım, döşemelik malzeme Hidojen siyanür, izosiyanatlar, amonyak, akrinonitritler

Polyester Giyim eşyası, kumaş Hidrojen klorür

Polipropilen Döşemelik, halı malzemesi Akrolein, oksijen radikalleri

Poliakrilonitril Teçhizat, mühendislik, plastik Hidrojen siyanür

Poliamit Halı malzemesi, giyim eşyası Hidrojen siyanür, amonyak

Poliamit resinler Ev ve mutfak eşyaları Hidrojen siyanür, amonyak, formaldehit

Akrilikler Uçak pencereleri, tekstil, duvar kaplamaları

Hidrojen siyanür, amonyak, formaldehit

Yangın geciktiriciler

Polimerik maddeler Hidrojen siyanür, amonyak, formaldehit

Dumanda bulunan toksik bileşikler ve oluşumlarına neden olan kaynaklar

Dumandaki gazlar ve etkileri

Karbondioksit: Solunum dürtüsünde artış Karbonmonoksit: Doku hipoksisi, organ yetmezliği, ölüm Hidrojen siyanür: Doku hipoksisi, organ yetmezliği, ölüm Oksijen radikalleri: Müköz membran ve alveoler hasar Akrolein veya propenal: İrritasyondan nekroza kadar

değişen hasar Aldehitler, formaldehit, asetaldehit, bütiraldehit: Mukoza

nekrozu, protein denatürasyonu Amonyak: Müköz membran irritasyonu Sülfür dioksit: Müköz membran irritasyonu Hidrojen klorür (fosgen): Mukoza nekrozu Aromatik hidrokarbonlar (benzen): Müköz membran

irritasyonu, sistemik toksin Hidrojen sülfür: Müköz membran irritasyonu, aşındırıcı

Semptom ve Bulgular

İlk anda; Takipne ve öksürük

Stridor

Siyanoz

Birkaç günde; Hava yolu sekresyonlarında

kurum

Ronküs, wheezing

Raller

Yanık Tedavisi-1

Yüz ve boyun yanığı, ağız yanığı olanlar

Larengeal obstrüksiyon bulgusu verenler

Sekresyonlarını temizlemekte güçlük çekenler

Havayolunu koruyucu refleksleri zayıflamış, mental durum değişikliği olanlar

İlerleyici solunum yetmezliği olanlar

Hava yolu ödemi saatler içinde artabileceğinden elektif entübasyon güvenli olacaktır, özellikle;

Yanık Tedavisi-2

Bronşiyal hijyen tedavisi:

Terapötik öksürük. Etkin ağrı palyasyonu

Göğüs fizyoterapisi: Atelektazi ve pnömonilerin önlenmesi amacıyla

Hava yolu aspirasyonu

Terapötik bronkoskopi

Yanık Tedavisi-3

İlaç tedavileri:

Bronkodilatörler

Antioksidanlar

Akut fazda antiinflamatuarlar

Profilaktik antibiyotikler

Özsancak A, Akçay Ş, Yanık Olgularında Akciğer Komplikasyonları, Diyaliz, Transplantasyon ve Yanık Dergisi, 2006

CO Zehirlenmesi

Yakıtların tam yanmaması sonucu ortaya çıkan renksiz, kokusuz bir gazdır

Vücuda solunum yolu ile girer Karbon monoksit vücutta parçalanmaz,

solunum yoluyla dışarı atılır. CO zehirlenmelerinde kısa süre

içerisinde tıbbi müdahele yapılmazsa, zehirlenmeler ölümle sonlanabilir

Doku hipoksisi gelişir Tüm semptom ve bulgular doku

oksijenizasyonunun bozulması ile oluşur

Solunum zehiri olarak da adlandırılır

-

CO KAYNAKLARI

Kapalı ortamda meydana gelen yanmalar (açık ocaklar, bacası çekmeyen soba - şofbenler, bacasız gaz sobaları gibi)

Isıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta (havagazlı, linyitli, kok kömürlü v.b.) yanma sırasında

Havagazı ve jeneratör gazlarının bileşiminde Kokhane gazlarında, yangın ve patlamalarda çıkan

dumanlarda Motorların ekzos gazlarında (benzinli motorlarda çok, diesel

motorlarında daha az) Özellikle kapalı garaj, park binaları, feribotlar, motor onarım ve bakım işlikleri bu bakımdan tehlikelidir

Yanlış yapılmış ve defektli her tür ısıtma sistemleri Açık ocaklar Karbon monoksitli gazların üretimi, dağılımı, kullanımı Tünel, maden ocağı gibi yerlerdeki yangın ve patlamalar Kimya endüstrisinde karbon monoksit kullanılan işlemler

Zehirlenme derecesi

Ekspirasyon havasındaki CO konsantrasyonu

Solunum dakika hacmi, etki süresi

Hemoglobin miktarı ile orantılıdır

CO Düzeyleri ve Klinik

Karboksi hemoglobin düzeyi, %

Semptomlar

0-5 Normal değerler

15-20 Başağrısı, konfüzyon

20-40 Oryantasyon bozukluğu, yorgunluk, bulantı, görme bozuklukları

40-60 Halüsinasyonlar, kavgacılık, koma, şok hali

>60 Mortalite

Tanı

Öykü

Dirençli metabolik asidoz

COHb düzeyi ölçümü

Pa02 ile Sp02 arasındaki uyumsuzluk

Tedavi

Kaza yerinden hemen uzaklaştırma, temiz havaya çıkarma

Suni solunum, gerekirse entübasyon

Oksijen, olanak varsa hiperbarik oksijen

Dolaşım desteği

Hidrojen Siyanür Zehirlenmesi

Dumandaki siyanür konsantrasyonuna bağlı olarak farklı klinik tablolar oluşur

Kanda normal siyanür düzeyi <0.1 mg/L

Tanı koymak CO zehirlenmesine göre daha zor, şüphelenildiğinde tedavi başlanmalı

Tedavi

Yangın ortamından uzaklaştırılmalı

%100 oksijen

Siyanür metabolize olur, yarı ömrü 1-3 saattir, toksik olmayan tiyosiyanata dönüşür

Hastane koşullarında IV sodyum nitrit, inhale amil nitrit, IV sodyum tiyosülfat gibi ilaçlar direk siyanüre bağlanıp şelat oluşturabilir

Diğer Özgün İnhalasyon Maruziyetleri

Klor, kloraminler, hidroklorik asit Nitrojen oksitler, ozon, sülfür dioksit Askeri ajanlar, kalabalığı kontrol etmeye yönelik gazlar Kadmiyum, civa Amonyak Brom, metil bromür Etilen oksit, hidrojen sülfür Fosfin Metil izosiyanat

Ortak etki: Trakeobronşit, pulmoner ödem, pnömonit

RADS

Tanım:

Yüksek konsantrasyonda irritan bir gaz, duman veya aerosolün akut bir şekilde inhalasyonunun ardından ani astım benzeri semptomların başlaması ve persistan hava yolu reaktivitesi

RADS

İlk kez 1985’de tanımlanmış

Epidemiyolojik veri azlığı nedeniyle RADS spektrumu çok iyi bilinmiyor

İrritan maruziyetinden sonra %3-6 oranında geliştiği tahmin edilmektedir.

Klinik Tablo

Akut, tek ve yoğun bir maruziyet vardır

Genellikle bir kaza sonucu maruziyet gerçekleşir

Hava yolu obstrüksiyonu bulguları maruziyetten birkaç saat sonra gelişir

Semptomlar persistandır

RADS gelişenlerde diğer provokatif ajanlara karşı da bronş duyarlılığı gelişir

ACCP 1995 RADS için Brooks’ Tanı Kriterleri

Daha önceden tanımlanmış bir solunum yakınması olmayışı Tek bir olay veya maruziyet sonrası semptomların başlaması Oldukça yüksek konsantrasyonlarda irritan özelliğe sahip gaz,

duman, buhar gibi bir maddeye maruz kalmak Maruziyetten sonra en geç 24 saat içinde semptomların

başlaması ve bu semptomların en az 3 ay sürmesi Semptomların astımı taklit etmesi SFT ile obstrüksiyon saptanması veya BPT pozitifliği Diğer akciğer hastalıklarının dışlanması

RADS tanısı için Bardana’nın ek kriterleri

Atopik bir yatkınlık olmaması

Periferik veya pulmoner eozinofili olmaması

On yıldan beri sigara içilmemiş olmaması

Orta-ağır bronşiyal hiperreaktivite varlığı

Minimal lenfositik inflamasyon özelliği gösteren BAL ve/veya histopatoloji varlığı

RADS etkenleri

TDİ

Duman inhalasyonu

Fosgen

Fosforik asit

Hidroklorik asit

Hidrojen sülfit

Amonyak

Klor (Çamaşır suyu, tuz ruhu)

Tedavi

Astımlı hasta gibi yaklaşılmalı

Etkenden uzaklaşmak, temasın kalıcı olarak engellenmesi

Hava yolundaki toksik madde nötralizasyonu için nebülize bikarbonat faydalı olabilir

Reverzibilite 3 yıla kadar uzayabilir

ASPİRASYON

Orofarengeal veya gastrik içeriğin larinks ve alt solunum yollarına geçişi

Normalde uykuda küçük miktarlarda orofarengeal aspirasyon gelişir

Aspire edilen materyalin miktarı ve niteliğine, aspirasyon sıklığına ve kişinin aspire edilen materyale verdiği cevaba göre çeşitli yanıtlar oluşur

Çocuklarda/erişkinlerde yabancı cisim aspirasyonları ani ölüm nedeni olabilmektedir

Aspirasyon Sendromları

Aspirasyon pnömonitisi

Aspirasyon pnömonisi

Lipoid pnömoni

Trakeobronşit

Suda boğulma

Boğulma

Dünyada kazaya bağlı ölümler arasında birinci-üçüncü sırada

Önlenebilir bir ölüm nedenidir Boğulma ölümle eş anlamlıdır Boğulayazma (neardrowning)

müdahale edilen durumdur Suya dalma-batma sonucu

akciğere dolan sıvı materyal nedeniyle solunum işlevinin yapılamamasıdır

Etyoloji

Yüzme bilmeme

Hiperventilasyon

Alkol/madde bağımlılığı

Şuur kaybı/MI/epilepsi

Travma (sandal/kayık kazaları)

Yetersiz erişkin gözlemi (<4y)

Aşırı soğuk su

Kuru boğulma

%10 olguda sıvı aspirasyonu sırasında apne ve larengospazm oluşur, akciğere su gitmeden boğulma gerçekleşir

Her hasta yatırılmalı, yakın izlenmelidir

Temel yaşam desteği uygulanır

Yüksek Ölüm Riski Olan Durumlar

İlk müdahale yeri: Su altında 25 dk.dan fazla kalış 25 dk.dan uzun KPR Kardiyak ilaç kullanımı

Acil servis: KPR Dilate pupil veya refleks

alınmaması pH<7.0

Yoğun bakım: Apne Glasgow koma skoru >3 İntrakraniyal basınç

artışı Ağrılı uyaranlara

zayıf/lokalize cevap 36 saat sonra beyin BT

anormalliği

Tedavi

Solunum komplikasyonlarına yönelik: Hipoksemi, bronkospazm, kontamine su ise pnömoni, atelektazi, ARDS

Nörolojik komplikasyonlara yönelik: Serebral kan akımında azalma ile iskemik hasar

Metabolik komplikasyonlara yönelik: Masif katekolamin deşarjı ile KŞ yüksekliği, elektrolit dengesizliği, ABY

Dekompresyon Hastalığı

Dalış sırasında atmosfer basıncında azalma sonrasında vücut dokularına fazla miktarda gaz girmesi ile oluşan hasar= VURGUN

Pulmoner arterlere gaz ulaştığında ise Arteriyel Gaz Embolisi gelişir

30 metreden derin dalışlarda risk artmakta Dalıştan çok uygun olmayan çıkışlarda dokularda ve

damarlarda gaz kabarcıkları sorunu yaratır, Hava ile yapılan dalışlarda nitrojen, Karışım gaz dalışlarında

- HELIOX: helyum,

- TRIMIX (nitrojen/helyum/oksijen): nitrojen ve helyum

Dekompresyon Hastalığı

Dalış sırasında artan çevre basıncına uyum için yüksek basınçlı bir inert gaz solunur, bu gaz da vücutta çözünür

Çıkış sırasında ise fazla inert gaz atılamazsa dokularda serbest kabarcıklar oluşur. Etkilenen bölgeler;

Eklem tutulumu Kardiyopulmoner tutulum Deri tutulumu Spinal kord tutulumu Diğer sistem tululumları

Tedavi

Rekompresyon: Basınç odası, hiperbarik oksijen tedavisi

Sekel kalması durumunda rehabilitasyon merkezleri

İlaç tedavileri

Korunma yöntemlerini uygulamak esastır

Hiperbarik oksijen tedavisi

Kapalı bir basınç odasında 1 atmosferden (1ATA= 760 mmHg) daha yüksek basınç altında, maske veya başlıkla aralıklı olarak %100 oksijen solutmak

Ağır hipoksi ile seyreden travmatik doku hasarları, bazı zehirlenmeler, problem yaralar ve bazı enfeksiyonlarda prognoza katkı sağlayabilir

Basınç arttıkça dokulardaki gaz kabarcıkları küçülür

Yardımcı ilaçlar

Steroidler

Nonsteroid antiinflamatuarlar

Platelet agregasyon inhibitörleri

Lidokain

Akut Dağ Hastalığı

Kısa süre içinde >2500 m (8200 feet) yüksekliğe çıkma ile yaşanır

İlk 12-24 saatte ortaya çıkar, 3-7 günde geriler

Aşırı yorgunluk ve efor dispnesi ile başlar Başağrısı, iştahsızlık, bulantı kusma ile

devam eder Göğüste sıkışma hissi veya göğüs ağrısı

olabilir (pulmoner hipertansiyon)

Tedavi ve Korunma

Primer tedavi: Daha alçak irtifaya inmek Sekonder:

Hafif: İstirahat, asetaminofen, asetazolamid 2x125mg Orta: İstirahat, Deksametazon ilk üç gün 4x4 mg,

azaltarak kesme, asetazolamid 3x250 mg Ağır: Oksijen, deksametazon, asetazolamid 750-1000

mg/gün

Korunma

Konaklama: İlk 2000 m’de 2-5 gün

Yavaş tırmanma: 3000 m’nin üzerinde 300m/gün tırmanma

Asetazolamid: Tırmanıştan bir gün önce başlayıp, en yüksek irtifada 5 gün 3x250 mg

Deksametazon: Tırmanış günü 4x4 mg/g başlanıp 5 gün alması

Akciğerde Patlama Hasarı

Primer: Yüksek basınçlı şok dalgasının vücutta doğrudan oluşturduğu etkiler

Sekonder: Patlayıcının içinde bulunan veya kabının parçalanmasıyla oluşan, veya çevre yapıların parçalarından oluşan şarapnellerin yol açtığı penetran yaralanmalar

Tersiyer: Şok dalgası ile vücudun savrulması sonucu gelişen künt travmalar

Kuaterner: Patlamanın yan ürünleri ile olan yaralanmalar (yanık ve inhalasyon hasarı)

Kuiner: patlamanın çevresel etkilerinin yol açtığı yaralanmalar (biyolojik silahlar, bakteriler, virüsler, patlayıcının içerdiği radyoaktivite, çevresel kirliliğin uzun dönem etkileri)