753
Gotɨyare Yagaala Mudɨkeꞌ Genesis and The New Testament in the Yipma (Baruya) language of Papua New Guinea Buk Stat na Nupela Testamen long tokples Yipma long Niugini

Gotɨyare Yagaala Mudɨkeꞌ - Splash page of Scripture Earth Tok bilong God long nupela tok ples, yu ken askim mipela. Olgeta tok orait na lo long tok ples English i stap long . Sapos

  • Upload
    vongoc

  • View
    217

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

  • Gotyare Yagaala Mudke

    Genesis and The New Testament in the Yipma (Baruya) language

    of Papua New Guinea

    Buk Stat na Nupela Testamen long tokples Yipma long Niugini

  • Gotyare Yagaala MudkeGenesis and The New Testament in the Yipma (Baruya) language of

    Papua New Guinea

    1993, 1994 Wycliffe Bible Translators, Inc.Print publisher: New Testament by The Bible League; Genesis by the Bible

    Society of Papua New Guinea

    Web version2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

    http://www.Wycliffe.org

    http://pngscriptures.org

    www.ScriptureEarth.org

    Creative Commons license (Attribution-Noncommercial-No Derivative Works)http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0

    Your are free to share to copy, distribute and transmit the text under the following conditions: Attribution. You must attribute the work to Wycliffe Bible Translators (but not in any way that

    suggests that they endorse you or your use of the work). Noncommercial. You may not use this work for commercial purposes. No Derivative Works. You may not alter, transform, or build upon this work. In addition, you have permission to port the text to different file formats, as long as you dont

    change any of the text or punctuation of the Bible. Notice For any reuse or distribution, you must make clear to others the license terms of this work. Tok Orait

    Dispela Buk Baibel i kam wantaim tok orait na lo bilong Creative Commons Attribution-Noncom-mercial-No Derivative Works license. Em i tok olsem yu ken givim kopi long narepela manmeri. Yu ken wokim kopi na givim long husat i laikim. Tasol, yu mas tok klia dispela samting i kam long http://tokplesbaibel.org. Yu no ken kisim mani na salim dispela. Yu mas givim nating. Na tu, yu no ken senisim Tok.

    Ol piksa i kam wantim ol Baibel na narapela buk i stap long dispela sait i gat tok orait long usim wan-taim dispela samting tasol. Sapos yu laik narapela tok orait, yu mas askim husat i papa bilong copyright long dispela ol piksa.

    Sapos yu laik stretim samting i no orait long dispela tok orait, stretim tok, salim Buk Baibel, o tainim Tok bilong God long nupela tok ples, yu ken askim mipela.

    Olgeta tok orait na lo long tok ples English i stap long http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0.

    Sapos yu gat askim long dispela, plis askim mipela.

  • Yagaala Ydankengre Yaya Yayatuna Ykwia

    Jenzz Mudna Yamaasa Jenzz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Jen . . . . . . . . . . . . . . 1

    Matyui Yagaala Tewaanya Ydavakes Matyui . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mt . . . . . . . . . . . . . . 46

    Yagaala tewaanya Maakyai ydaavakesra Maak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mk . . . . . . . . . . . . .135

    Yagaala tewaanya Lukyai yavkaryakes Luk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Lk . . . . . . . . . . . . . .185

    Yagaala Tewaanya Jon ydavakes Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Jn . . . . . . . . . . . . . .279

    Jizaazare Wdaasadera Apozelyara Ygasangra Apozelyara . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ap . . . . . . . . . . . . . .342

    Rom Mwaalyaraavna Pol Pkarya Ydavakenes Rom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rm . . . . . . . . . . . . .420

    Korid Mwaalyaraavna Pol Pkarya Aaya Mudnanya Ydavakes 1 Korid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 Ko . . . . . . . . . . . . .461

    Korid Mwaalyaraavna Pol Pkarya Pgasaalya Ydavakes 2 Korid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Ko . . . . . . . . . . . . .501

    Galezya mwaalyaraavna Pkarykwia Pol yavkaryakes Galezya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gl . . . . . . . . . . . . . .529

    Epazaaz Mwaalyaraavna Pkarykwia Pol Yavkaryakes Epazaaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ep . . . . . . . . . . . . . .543

    Pilipaai Mwaalyaraavna Pol Pkarykwia Ydavakes Pilipaai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Pl . . . . . . . . . . . . . .556

    Kolozi mwaalyaraavna Pol Pkarykwia Ydavakes Kolozi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kl . . . . . . . . . . . . . .567

    Tezalonaaika mwaalyaraavna Pol pkarykwia snnawnya yavkaryakes 1 Tezalonaaika . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 Tz . . . . . . . . . . . . .577

    Tezalonaaika mwaalyaraavna Pol ykwia aaya yavkaryakes 2 Tezalonaaika . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Tz . . . . . . . . . . . . .585

    Timotirna Pol Pkarykwia Aaya Mudnanya ydavakes 1 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 Tm . . . . . . . . . . . .590

    Timotirna Pol Pkarykwia Ayawdaas Ydavakes 2 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Tm . . . . . . . . . . . .602

    Taaitazarna Pol Pkarykwia Ydavakes Taaitazai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Tt . . . . . . . . . . . . . .611

    Pkarya Paailimonmnes Paailimon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Plm . . . . . . . . . . . . .617

    Pkarykwia Yvruyaraavnes Yvru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yv . . . . . . . . . . . . . .620

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • Jemzai Pkarykwia Ydavakes Jemzai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Jm. . . . . . . . . . . . . .653

    Pitai Pkarya Aaya Mudnanya Ydavakesra 1 Pitai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 Pt . . . . . . . . . . . . .665

    Pitai Pkarya Ayawdaas Ydavakesra 2 Pitai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Pt . . . . . . . . . . . . .677

    Jon Pkarykwia Mudnanya Ydavakes 1 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 Jn . . . . . . . . . . . . .685

    Jon Ydavakes Pkarya Pgasaalya 2 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Jn . . . . . . . . . . . . .694

    Jon Ydavakesra Pkarya Dawaai Dasa 3 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 Jn . . . . . . . . . . . . .696

    Juthyai Pkarykwia Ydavakes Juthyai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Jth . . . . . . . . . . . . .698

    Jonm Wjalangasakakenes Wjalangasakya . . . . . . . . . . . . . . . . .Wj . . . . . . . . . . . . . .702

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 1

    Gotyai yuyang wakyaakes.(1:1-25)

    1 1-5Snnaw kgaakuna Gotyai sgunyas kwaakes wakyaa. Tvi wakakegaa kwaaka kuneva warna kyaa, sagaa Gotyare Kuryai aalbunyav munyaba ylayamarina yaa. Yuyaba jhnya yads Gotyai wjaa Yrkeg dvu! Mina kujaa yrka purna yaa. Gotyai yrke wanganaka wjaa Tewaanyasra. Yrkegaak. Gotyai yrke gavi wakna, jhnya gavi wakna yaa. Wakna yaka Jhnya sawsasra, wjaa. Mina kujaa yrka pr minanyra.

    6-8 Yrka mudke kavuryaa Gotyai wjaa Aalyamwavdaas yraaya bilaawana! Wdna kyaa yraaya bilaawna yaa. Gotyai wjaa Munya keba sgunyas. Yrka pryaai minanyra, sagaa.

    9-13 Yrka mudke kavuryaa aalya naange yunebanna wads Gotyai wjaa Aalya naanga da avaala pba warana! Gotyai sara kujaa aalya maalka wannyna yaa. Sagaa sla, mugunya, kwaaka warna yaa. Mina warna kyaa Gotyai wjaa Yta, maye, sgya, kure, knna, wapaaya yuya ymanyna yana! Sara kujaa, sagaa ymanyaakeng. Sinakej tainakej ymanyaa. Yrka daryaai dar minanyra.

    14-19Yrka mudke kavuryaa Gotyai wdna Baaka naange (Nylyai), baaka maalke (lawei), slngaamnya warana! Sara wdna kyaa nylyai, lawei, slngaamnya ymanyna yaa. Gotyai wdna yaa Yrkegaa nyla wdna yana! Sawsagaa lawei, slngaamnya wdna yana! Savdaas kwaakevak yrkes wanywanyas war. Gotyare smunya nylyaly lawely saraarna wawnya yanyane sa gavi wakna, burkegaane sa gavi wakna yaa. Yrka daryaai daryaai minanyra, sagaa.

    20-23 Yrka mudka kavuryaa sagaa Gotyai wdna Jawnya, buta, waalabya aalyav wlaryane pn mwaalana! Mina wdna kyaa jawnya, waalabya, buta yuya aalyav mwaalna yaa. Mwaalna yeva

    JenzzMudna Yamaasa

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 2

    aalyav kusaw jawnya, waalabya bwaranya wlayariwannyna yaa. Nabaai Gotyai yuta ge ge munyawnnera wmwaaihna, kwaakewnnera wmwaaihna yaa. Yusara sara wmwaaihakeraavdaas naanga mjayariwannguna yaa. Sagaa yrka daryaai daryaai dar minanyra.

    24-3124-24,29-30,2:9a Yrka mudke kavuryaa Gotyai yagaala wdna Jlkyaawarya, ykuryaawia yuya ymanyna yana! Sara wdna kyaa kwaakev ymanyna yaakeng. Nabaai Gotyai kamaala, maanyaanna sara wakna yaa. Yuya ymanyaakengdaas naanga yariwannguna yaa. Sagaa Gotyai sgya, waanga tka nyane smudnya yadvsaraavna wjaavna yaa.

    Gotyai amweraav yavkaryaa.(1:262:25)

    2 1-7Gotyai yuyaraav wmwaaihakere. Amwely amwes sawaar yavkaryna. Gam kwaibsawaar yavkaryna ya. Gotyai kwaake lvna yaka lvgrmwanna yaka amwer yavkarina ya. Amwere klaakej yavkaryaka Gotyai gamre snnyk pwany kamakura sagaa amwei ymanyna kya Ataamma gmre yaya gthwana, Gotyai sara wdna ya.

    8 ... 9-179b-17 Gotyai wawnya naange burnna burnna ya. Burnna burnna yaka Ataamm maarna yaka wawnyav wlamarakna ya. Kwaaka Ythen aalmaangev wawnya sa wara. Amwe pwai ysardaany ysla maranaj kwaj gazagaasagaa kamwaaladka. Nabaai yta pwai sduta nawnya sduta kayaananya yawryanei waaya. Gotyai Ataamm wda Gm wawnya dav dmaremwaaideigny. Ysla wawnya davdaasa da dnadeng, wda. Wawnya dav tnnyaba ysai sduta yawryanei waaykerdaany ysla nagz, gm sduta tewaanya yawna jthes. Nabaai gm sduta kayaana yawna jthesra, gthwa. Ysla sa gm mannnes, wdna. Gm nagz dvaides, wdna ya.

    18-20Yuta jlkyaawarya yuya Gotyai kwaakevdaany yavkaryakera Ataam mwaaidsyaba makwasaaba. Kamakwasaaba Ataam yuyaraav yaya wda.

    21-25Sagaa Gotyai da Ataam gavei mwaalya sa kayaananyabwi y. Nm amwe gamnyne yavkarima! Amwe sa gamny wgaimwagathesra, da Gotyai. Sara daka Gotyai Ataamm se naanga marakakei wadny Ataammre laasar galalvmwagamaana yaka gamre klaakej yhula yajdana ya. Yajdana yaka amwev laasar yavkarya. Kyavkarya Ataam kadkaava Gotyai amwe wmaarina ya. Wmaarina kya amwev Ataam wanganaka Nmj avaalyagnyra, wdna. Gotyai nmre laasar nylvmwagakaka gyavkariwakene Amweg, gthdeinyra, wdna ya. Sayabadaany dahaa amwe

    Jenzz1 , 2

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 3

    pwai ganmaangely ganaanges sawaaryabadaas yagalyamakuna yoj amwe kwala maarna yoj gamre amwes mwaalna yaklyyagaa kyoi yune klaaka gave pjnany. Gotyai wdna ya Krmre kaimraaya jawaknyidewaaihlyra. Nabaai ykuryaawiaraj mala kayaawaryaraj jlkyaawaryaraj yuyang dmaremwaalyidewaaihlyra. Kannymaayawaar sawaar wagla muvwanya.

    Gotyai gam yavkaryakeng tnna dara wanganake tewaanya naanga wads wanganakengra. Yrka ata pwina ata purdaany pwai minanyra sagaa.

    Yrka mudke kavura Gotyai gannya wawnya mina yaka kwazaaka mwaala. Yrka daryaai daryaai daryaai dar sagaane sa gavinyanesra, wda Gotyai.

    Amwera kayaananyabwi yaa.(3:1-24)

    3 1-7Kamaala sai sdunakei amwev wdna Gotyai jhthaka? Krm ysla yta dangdaany mamaranykanes, jhthako? Sara wdna kya amwe wdna Yslya nakajanga yawmangoi. Ysla yta wawnyav tnnyaba waaykerdaany naarm mamaranakanes. Yta dar ymenakwoihj balna yakadenaaly, wdna. Wdna kya kamaalyai wdna Krm dvalyidewaaihi mka. Krm kayaananya pnnna tewaanya pnnna yawna jidewaaihlyra, wdna. Krm Gotyaib jmanyidewaaihly. Sana nabaai Gotyai yawman, wdna. Kamaalyai mina wdna kya, sagaa amwe tnna wanganake Ysla maranyna yma! da. Sara daka maranyna ya. Nabaai gamre kwalaanger kumarya amwei yslyai maranyna ya. Tvina maranyna kya krm sawaai kunya yawragi. Yawragla dara yennaglya Kannya maayanaai daaka! Dahlegaa wagla kuvwana ykwasa gipwaina, kannya yranyna yagi.

    8-13 Sawsabur Gotyai wawnyav kaanya yamaryna. Yamaryna yadaany Ataamj gannya amwes sawaai gamny wnagla ykaavlyav kmanyaw lka yulyana yagi. Yulyadakly Gotyai jaka wdna Gaw mwaaihlo? Sara wdna kya amwei wda Purinya kiwaa gunwa. Kannya maayainy lka yulyake, wda. Gotyai wdna Sana aai kagthwakaka? Ysla mamarannnesra, gthwade danwaana? wdna ya. Wdna kya Ataam wdna Amwe nyjaavagne da ysla kanymaariwa nwana. Sara wdna kya amwe wda Nmny kamaalyai kwaasyagaala kanydwa ysla maranyna ywana.

    14-15Mina wdna kya kamaalyar Gotyai wdna Sayaba kamaala svlata maaya daig labwatavamarina jahodeigny. Gmre kaimraayara kwaraj savre kaimraayara kwaraj smlka winadv mala tannpdena

    Jenzz2 , 3

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 4

    wjwaakderera, wdna. Gamre svidaahunnyav kayaaka ygaidzane gmre mnyagnyav gvzajvaladeigny, wdna ya kamaalyar.

    16 Gotyai amwev wdna Mudangegaa gnnya kaimraayai madaagiyagaa daanga naanga gvnadegnyra. Sara yja gnnya amwer ylaaya jhaides. Nabaai gam gmaremwaaladely, wdna ya.

    17-19Gotyai Ataamm wdna Sayaba ada gm sara ywaanya sane nm kwaakevak kurvaarya wakdeiny. Kwakamuri gm wapaaya nyane wawnya naanga yad sagaa gmny maana naanga ginadeigny. Yuyagaa kwaihwaainakeig mwaalagzyagaa gm sara jtheigny. Kwaakejs gyavkaryagnyaig gm balagiyagaa gmre klaakej kwaaka ayna ymanadezk, wdna ya.

    20-24Mina wdna yaka Gotyai yaawhlaake maarna yaka kannya yavkarina yakewaai maarna yagla kannya mariranyna yagi. Ataam amwev wda Yva gthwe sa gnnya yaya naange gthwa. Amwe yuyaraav kuvnaange ymanadenanyra. Ataamj Yvas sawaai kunya kayaana yawna, tewaanna yawna yadi mwaalagi. Ysla gaalyane nyna yakri gazagaasagaa namwaalykadka! daka Gotyai wdaasna. Sara wdaasna yaka Yta tewaanyarna maremwaaipderaava, daka wawnyav mwaslaa ejelya dameraav wmwaaiha.

    Ken Aivelm tamakyaa.(4:1-24)

    4 1-24Ataamj Yvas sawaai kaimaleraar wmwaaihagi. Ken gannya wawnyav yadaas Aivel jlkyaawaryaraav maremwaalna. Pgaa Ken wawnyavdaas wapaaya maarna yaka Gotyar wmaaryna. Aivel sipzipya tewaanyai maaraka Gotyar wmaaryna. Kumaaryagi tawanakei wmaaryaka Aivelmna Gotyai ylaaya yna ya. Wapaaya wmaaryaka Kenmna jkurya yna ya. Jkurya yna kya Ken snna tka kudava sagaa Gotyai wdna Ken snna tka magthavanna! Kayaananyabwi minnera! Wla dvi wawnyav amwera mamwaalyaba Kenj Aivelj saraai mwaaidakri Ken Aivelm tamakna. Tamakna kya dvi sagaa Gotyai Kenm wdna Jhwaalaangei gazyaka? Sara wdna kya Ken wdna Mwanganyweiny. Gamny maremwaaidnyainy daaka! Gotyai wdna Jhwaar baar ywaa? Jhwaalaangare tawej kwaakevak war. Dvi sagaa kwaakevak wawnya yagzyagaa wapaaya maalke dakanadeigny. Gm gazabazaba yamarina jtheigny. Mina wdna kya sagaa Ken wdna Gm mala kanyramaasagz gazabazaba mwalamarina ydeiny. Yamaryadaamuj amwei nyanganoj mala nyramakadeiny. Gotyai wdna Aawano. Sasare mika. Wdna yaka Gotyai Kenm mala narabka! daka Kenmre yamev pkarya ya. Sagaa Gotyaryabadaas Ken kwaaka Nothnei kaanna wna ya. Gamre kaimraayara kwaaka mudkeba mwalaaweva kwaarimasannaj, pradaazannaj yuya kunnya saburana yawreva yavkarye.

    Jenzz3 , 4

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 5

    Ataammre kaimraayara kwala naanga yryaa.(4:255:32)

    5 1-32(4:254:26, 5:1-32) Kwarame naangegaa 130 Ataam wavlavakei gannya kaimale pwai yawakna. Yva gawaal Ataam ganmaangeibnanyai mlaka gannya kaimaler ganaange wdna Satai gnnya yaya gthwana. Dvi sagaa Satai naanga mena ymanakegaa kaimale Ynozar yawakna. Snnaw Gotyarna maj, mwaalna yesara Ynozai ymanakegaa ayna Gotyarna dadv mwaale. Ataamj Yvas sawaare kaimale taaya mlagi. Kwarame 930 kwavlava Ataam bala. Ynozai kaimale Kenanm kyawakna, Kenan kaimale Maalalelm kyawakna, Maalalel kaimale Jaarethar yawakna. Jaarethai kaimale Ynokyar kyawakna, Ynokyai kaimale Metuzalaam yawakna. Gotyarebur Ynokyai tewaanna yna yaka mabalyakei Gotyai maraabna ya. Metuzalaa kaimale Lameker yawakna. Kwarame 969 wavlavakei Metuzalaa bala. Lamekei kaimale Nowaar yawakna. Amwe pwara kaimale taaya yawakne. Nowaai kaimale Sam, Aam, Jaivetai saraav yawakna.

    Amwera kayaana yadvsara mwalyaa.(6:1-8)

    6 1-8 Amweraj amwej kwala naanga kimane Amweng nem kwala maraana! deva Gotyare kuvbwaalvava maarna. Maarna kye kunnya kaimraayara amwe dragnya naangera ymane. Gotyai tnna dara wanganake kayaananyaraav wangana. Kayaananyabwi sara yaana! yawdvsara yuyagaa yesana Gotyai dna Amwe atina ata purdaany pwainanyaraav kwarame ata svlraai (120) kwavlavoj wakdengra kunnya balyanegaa. Amwera, amwe, yaawarya, jlka, yaawia, yuta, yuya tamakdengra, dna. Mina dna yaka Gotyai da Nowaai amwe tewaanyarna yvaindelyra.

    Nowaai spya yavkaryaa.(6:97:5)

    7 1-5 6:-7:5 Nowaai amwe tewaanyai Gotyar gyamwei. Gotyai Nowaar wdna Spya angeb sa aalyav aba ylarade javkarideigny. Spya maalka javkaridena mi. Spya naange javkarideigny. Spyavre ydana saamnaange anga naangebab javkari! Spya angajna lalangyagnyab javkari! Ydana kekina laalayagnyab sa duthaakwia! Spya mnyena amwi pr tnnyaba pr dakineba pr javkari! Yrtnna munyaba yunebanna yunebanna jthaakwia! Tkurya tnnyaba pr amwera bulyane kaanya javkari!

    Aalya naange yunebanna pdravades. Smudnya yadvsaraav yuyaraav aalya naange wakwja maramladere. Kr krmyoihi

    Jenzz5 7

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 6

    krbwaalvavaj saraavre amwengj spyav wlna jidengihly. Nmre yagaala gthdeiny. Sa jlkyaawarya ykuryaawia kmaaka pyoina pyoina spyav dmarulakdeng. Jlkyaawarya ykuryaawia pn pyoina ata purdaany pwaraaina kmaaka mi. Sa spyav dmarulakdeng. Wapaaya ge ge gmnyne spyav wlapdengne wapaaya jovrawakya! Mina wdna kya Nowaai sara yna. Mina yna kya Gotyai Nowaar wda Amwe pwara amwe pn kayaana yadvsangna gm tewaanya yadnyaignna sarm spyav dulyidera. Sawta ata yuyi ata purdaany pwaraai mina kajnnoj burke wakdeinyra. Yuya baihrinpdengra, wda Gotyai.

    Kwaakevak yunebanna aalbunya dnana yaa.(7:6-24)

    6-24Kwarame naangegaa 600 sagaa Nowaar kwavlava, gamj gannya balaanges sawaare kaimraayaraj kumre balaangej spyav kule Gotyai kaanya tihra. Spyav kaanya mena karihra sawta amweraare ata svlraai jnnadaany aalburka naanga yadaany aalymnya naanga yrvakegaa aalya ylaabaka kwaakevak aalbunya naange dna. Burka naanga tvi kavawra sagaa aalbunya naange yunebanna mugunyang kamarulaka yuya bale. Spya aalyav aba ylads Nowaaly spyav wlareta yuyaj tewaanya mwaale. Lawe dkaai dkaai d kwaakevak aalbunya dnara.

    Aalya naange minanyra.(8:1-22)

    8 1-22 Nowaai spyav wladny Gotyai smunya yawra. Yawraka yhuta wakna kya aalya walyuina yadaas lawe dkaai dkaai d kwavlava aalya maalka warna kya, spya Ararata mugunyav wara. Kwara sawta amwe pwaraare ata svlraai kajnna Nowaai spyavya yrtnnyark baasaka mwasaw kaamyaaker maraplakwaasna ya. Kwaakevak aalbunya wads kaamyaakei plakuna. Plakuna kya Nowaai Aalya tvi kyengwaimwaaw daa? daka mwasaw kwaamryar maraplakwaasna ya. Aalbunya kuna wads kwaamryai mwalaawianeba kunew wanganaka ayawnna spyavna bulamwaaina. Bulamwaaina kya sawta ata pwi yaka ata purdaany pwaraai kajnna pgaa Nowaai kwaamryar maraplakwaasa. Kamaraplakwaasa sawsr kwaamryai yta wolivyare kwasa mudmlamaraawna ya. Kamakaba Nowaai tnna wanganaka Kwaakeva yaalka menanyra, yawra. Kyawra sawta ata pwi ata purdaas pwaraai kajnna pgaa Nowaai kwaamryar kamaraplakwaasa sa kwaamryai yuna kaanna wna ya. Wna kya Nowaai spyavya kaanya baasaka wanganaasa. Tnna dara wanganake kwaake yaalkev wangana. Mena kwangana lawe puna

    Jenzz7 , 8

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 7

    kwavlava Gotyai Nowaar wdna, Sarm mwasabanna jkwalyaabila! Jlkyaawaryaraav ykuryaawiaraav dvuradhalamakwalyaama! Kum sara kwaakevak kwala naanga yariwannpderera. Sara wdna kya spyavdaany Nowaaly gamre gawaals yuya mwasabanna walyaabna ye. Walyaabna kye Nowaai smunya yawraka Gotyai neyvainwakena nm Gotyai tewannyarna ylaaya ygaldena jlkyaawarya ykuryaawia wjaawwnabsa dkev gaayadka yravma! yawraka Gotyarne simnye lvalaaba. Lvalaabaka dka marirana yaka Jlkyaawarya ykuryaawia kmaaka mwarikera, daka maarna yaka simnye lvalaabakev dkev marakna ya. Smahurka wvwasna yakevdaany trnya wabatrnya winnaka Gotyai da Dvi yunegaa nm yena smudnya yadvsang maramuneinyra.

    Gotyai Nowaar kwnya wjaa.(9:1-17)

    9 1-4Gotyai Nowaaly gawaalvaanga kwaraj kndakaav yagaaihwnya wda Sarm kwala naanga jmanyideihlyra. Nabaai sarm kwaakevak gazabazaba mwalamarina jideihlyra. Kwaakevak mwaaidvsaj aalyav mwaaidvsaj yuya dmaremwaalyidengra. Sarm maremwaaidvsa dnyideihlyra. Ykuryaawia naana! dapj karamapri gamre tawe kabwalaawoj tka nyna jideihlyra. Gotyai sara wda.

    5-11Amwe pwai amwe pwar karamakori gamny tamakna jidelyra. Malakayaawaryai amwe pwar tka kadavori gamny tamakna jidelyra. Nm amwera nmbsaraav yavkaryena sara dramakyideihlyra, wda Gotyai.

    12-17Yraayav nmre akume ylakdeinyra. Akume wagebsav wanganapj da jawryidesra. Gotyai nemnyj mwaaidvta yuyangj gannya kwnya neda, sara jawryidesra. Aalbunya kwaakevak dnarakebsa nm wake dvi mulaaby yadesra. Kwaakevak mwaaibzang mamaramly yadesra, wda.

    Nowaai aalya waainya nyaa.(9:18-29)

    18-27Nowaai wla graipwawnya burda. Burnna yaka graipzla maarna, graipzla aalya gulyav mamwagikna aalya yrke waainya maranyna ya. Aalya yrke maranaka smunya myawrya. Sara yaka angev kannya maayai se warna ya. Se kwara Aam, Kainanmre ganmaangei, Nowaai kannya maayai waraker wangana. Wanganaka gannya kdaraar mwasaw mwaalaglyaraar sa wda, Aam. Kuda Samj Jaivetaly saraai yvta maarna, krnmaanger bwakakna tnna mwangany yagi. Dvi sagaa Nowaai dkaana yaka Aam gawaalvaangei yakena yawra.

    Jenzz8 , 9

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 8

    Smunya yawna Aam kayaananya maalka yvanka kr gawaalvaangei kayaananya naanga yadengra, yawraka wda Kainanmre avaalyara Kainanm wmwaaihakera wmaremwaaibdelyra. Sammna dvi nmre Gotyai tewaanya wiadelyra. Y Gotyai Jaivetare kaimraaya kwala naanga ymanyna, y amwe naangera ymanyna ypderera. Kainanmre kaimraayara Sammre kaimraayaraavne Jaivetare kaimraayaraavne wawnya wdaaypderera, wda Nowaai.

    28-29Nowaare mudangegaa kwarame naanga (950) kwavlava Nowaai bala.

    Nowaai gavere amwe amwera kwala naanga yryaa.(10:1-32)

    10 1-14Jaivetai kuvnmaangei Gomaj Maahohly Mathaly Jaavanj Tuvalj Mesekaly Traazly saraav yawakna. Aam kuvnmaangei Kuzly Yzpyaly Putyaly Kainanj saraav yawakna. Kuzi ganmaangei Nmroth yawakna. Dvi sagaa Nmroth amwe dragnyai, malyai ymana. Anga naangeba Baivel, Erek, Aakath, Kalne kwaaka Sinaa mannakeba Nmroth maremwaalakebera. Maremwaalaka kwaaka Azrya anga naangeba Ninva, Rewavoth-Yya, Kaala, Rezan anga sa mada.

    15-20Kainan krnmaangei Saaithonj Etly saraar yawakna. Kainanmrera Jevuzyara, Amoyara, Gihaazyara, Ivayara, Aakayara, Snyara, Aavathyara, Semaarayara, Aamaatyara Kainanmrera sara ymanyna ye.

    21-32 Sam kuvnmaangei Elam, Azu, Aapakzath, Lut, Aaram yawakna. Sa Nowaar gawaalvaangera amwe yuyaraav kwaakevak mwaaidvsaraav yawakne.

    Amwera anga saamnaange Baivel mjayemwagamamilaawyaa.(11:1-9)

    11 1-9Kwaakevak amwe mwaalesara yagaala avaala prna dne. Kum sara kwaaka Sinaana kaanna wna ye. Wna yeva dne Gotyai sara neda Yuyaba dmwalamaryla! nedaka kr nem kwaaka gazabazaba mamwalamaryaanna! Dava nem amwe naangaina ymanyna yaadeine. Nem anga naanga madaathe nabaai anga saamnaange slyabsa madaathera, dne. Mina dneva anga madaapj Gotyai daka Nm walanganaawma! daka walaaba. Walaabaka wanganaka Amwera kunnya yawna yapjyav sara nypdka! daka Amwera yagaala ge ge dpdenana, daka taalta kagnywaga sagaa yagaala avaalya desara sagaa yagaala ge ge dna ye. Yagaala ge ge dna yeva Anga naangeba madna yvango warana! deva mamaje. Anga mamajara kye Gotyai wdaasna kya anga gazabazabanna mwalamaryna ye. Anga naangeba yosnna yeva sara yagalyamanka sabanne dnkes Baivel. Yagaala ge ge ymanyna yakebanne yaya Baivel sara wonyna ya.

    Jenzz9 11

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 9

    Sammrera kwala naanga ymanyaa.(11:10-32)

    10-25Sammre gawaalvaangei Aapakzathyai ganmaangei Kainanm yawakna. Y Kainan ganmaangei Selaam yawakna. Y Selaa ganmaangei Eva, y Eva ganmaangei Peleh, y Peleh ganmaangei Rew, y Rew ganmaangei Seruh, y Seruh ganmaangei Naawo, y Naawo ganmaangei Teraam yawakna. Amwe dara kuvbwaalvava kuvraayava yawakne.

    26-32 Amwe Teraa kuvnmaangei Evram, Naawo, Aaran yawakna. Aaran ganmaangei Lotm yawakna. Gamre kwaaka Kalthya saba Aaran bala. Kabala Naawo Aaranmre garaavaanga Milkaav maara. Nabaai Evram Saraaya maara. Kamaara Saraaya kaimraavmaaya mwaala. Amwe naanga Teraaj, Evramj, Saraayas, Lotj, sa angeba E kwaaka Kalthya mannkebadaany wna. Kaanna wna yeva Kwaaka Kainannennava, deva angeba Aaran bna yeva mwaalna. Mwaalna kye saba Teraa bala.

    Gotyai Evramm wdasabyaa.(12:1-8)

    12 1-3 Gotyai Evramm jaka wdna Gnnya angebadaany dwona! Gmj avaalyaraav jahalyamakwo! Kwaaka anga dmwaaide pbanna kagivwardaakwamuj dmwaaideigny. Nm sainy gnnya kaimraayang maremwaaldeiny. Gmrera kwala naanga ymanpdere. Gm amwe naangei jmanadeigny. Y gmny jwaalvavaavna amwe kwaakevak yuneba mwaaidvsaraav tewaanna ydere. Kum sarmnyne tewaanna kyapj kumnyne tewaanna ydeiny. Kum sarmnyne kayaana kyapj nm kumnyne kayaana ydeinyra, wda Gotyai.

    4-5Gotyai Evramm sara kuda Evram angeba Aarandaany wna. Kwaaka Kainannei gannya balaanga Saraayas Lot gathaakaangare gawaals glyvta yuyaj kaanna makuna ya.

    6-7Evram angeba Sekem kwaaka Kainan mannkeba wavlana yaka ydarya More mwaalna. Mwaalna kya Gotyai Evramm wda Kwaaka Kainan yuneba jwaalvaangeraav kndakaavihrne yhzaavdeinyra. Mina kuda Evram Nm Gotyar ylaaya ygalma! Jlkyaawaryar wjaavma! daka simnye lvalaanna yaka jlkyaawarya gaayadka mariravake dke nasna yakevdaas Gotyar smatrnya winna.

    8 Dvi sagaa Evram mugunyav angeba Betel adaihsabanna wna. Sabanna wawaka angeba Betel angeba Aay yaareba gannya sel-anga madaka Gotyarna ylaaya ya.

    Jenzz11 , 12

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 10

    Evram Kwaaka Yzpna yagalaawna yaka ayna byaa.(12:913:4)

    9-13 Pgaa wapaaya kunegaa mjkegaa Evram Kwaaka Yzpna wna. Yzpna wawaka gannya balaangev wda Gm tewaanyagny. Yzp mwaalyara gwanganapj Amwe sa maraana! dapj nyramakpdeinyra. Gm duthathera Amwe sai nyamwelyra. Naramakpka! dagz sara duthathegny. Sara kudagz kave wanganakna nypdeiny, wda.

    14-16 Yzp mwaalyara kunnya maremwaalaker wdna yadv Peroyaig, nemre amwe naangeignyra. Peroyare amwe naangera Saraayav wanganeva Peroyar wde Amwe sa tewaanyasra. Mina kude Amwe Pero Saraayav gannya angev wmwaaihna ya. Wmwaaihna yaka Evrammne amweraj amwej sang wdaayadvsang wjaavna ya. Nabaai jlkyaawarya naanga wjaava.

    17-20 Gotyai Peroyaly gamre maremwaaideraj saraav Saraayavna kayaaka ygaina ya. Kayaaka ygaina kya Pero Evramm Dulaamo! kuda Evram angev wlna kya Pero wda Baana yvangna? Amwe nmresra, manyjwadnyaig. Dahaa gnnya amwev dmakwo! Sara wdaka Evramj gamreraj yarai wpka! Pero gannya wdaayadvsaraav Evramm wdasaawna jla! wda.

    13 1-4Evram angeba Betelna glyvsaj jlkyaawaryaj maryagalaawna ya. Yagalaawna yaka Gotyarna Ylaaya ygalma! daka Su! wda.

    Lot Evramm yagalyamana yaa.(13:5-18)

    5-13Evram bulmakaawoya glyvta naangejyai mwaala. Nabaai Lot bulmakaawoya glyvta knjyai avaalyaba mwaala. Mwaalaglyaraare jlkyaawarya wapaaya nyane maalka wara. Sana Evrammre jlkyaawarya maremwaaidvsara Lotmre jlkyaawarya maremwaaidvsara maanga dnyna ye. Maanga dnyna kye Evram Lotm wda Mayagaala madakanera! Pba kwaaka naanga warka. Gm tuta pimagna dwona! Nm pimagna wdera. Sara kuda Lot waraata aalya Jothan saba aalnakeba dara wangana Ai, Gotyare kwaaka tewaanyaba wads kr mwaaid daaka? Gotyare wawnyabsabe, daka Lot walaawaka angeba Sothom angeba Gamora aya kba mwaala. Sothom mwaalyaraj Gamora mwaalyaraj amwe kayaananaangera mwaale. Lot kwalaawa Evram kwaaka Kainan mwaalna ya.

    14-18Evram mwaalna kya Gotyai wda Pina pina dmaranganamarya! Yuyaba dangadeva gzaavdeiny. Gm tnna kwanganagz saba gmrebe.

    Jenzz12 , 13

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 11

    Nabaai gmre kaimraayara amwe naanga ymanpderera. Amwera kwaatrya ata gibde mka. Gmre kaimraaya kwalaalya mwaaibzang ata gibde mka. Mina kuda Evram kaanna yamarina yaka ydarya Maamre ydargidkusaba mwaalaka Gotyarne simnye lvalaaba.

    Evram Lotm padaihasamaana yaa.(14:1-16)

    14 1-16Pgaa amwe naanga kingya daraai daraalyaraj kumreraj beva angeba Sothom mwaalyaraj anga pbanyaraj saraav baramakna. Baramakna kye amwe kwalaalyara kabale pwara mugunya pnngna lkaanya wna ye. Lkaanya wna kye amwe naangera Nedaayadvsarera, deva Lotj pwaraj saraav wla galyrakna ye. Galyrakna yeva anga yuyabadaany glyvta naanga ypalamaana. Ypalamaana kye amwe pwai Evrammyawnna kaanyvena wna yaka Evramm wda Malyara anga Sothom mwaalyaraav baramakeva Lotm wla yrakwaa. Sara kuda Evram gannya aawlasaraav jaka wdaka malyaraav mdnna ya. Mdnna kya sawta kujnna malyaraav tamna kye pwara lka wna kye pwaraav tamna ye. Tamna kye Evram Lotj amwe pwaraj glyvta naangej ayawnna makabna ye.

    Melkzthek Evramm yagaala tewaanya wjaa.(14:17-24)

    17-20Sothom maremwaalakely Melkzthek anga Saalem maremwaalakely saraai Evramm wjmaanyna yagi. Melkzthek Evramm wapaaya wjaavna yaka Gotyarei yagaala wda Gotyai sgunyas kwaakes wakyaakei gmny tewaanya gynkelyra. Gamzai gmj yagla gmnyne ykamaangeraav yemwannaramyawaaih. Gotyai tewaanyalyra. Kuda Evram gamre glyvsa gazabazaba kwala marapglana kya glyvta naanga atraalya wadny Evram glyvta pr Melkzthek sarna yanga wjaavna ya.

    21-24Sothom maremwaalakei Evramm wda Gm mamwaanyangdaas amweraavj amwengj yanga nyjaama! Glyvsa gmrengra. Kuda Evram wda Nem wapaaya pn nwo. Mina nwona warana! Amwe daraai dalyaraj kumreraj pwara nmny margaidaana nyawaaihasaraav glyvta pn dumaarya! Sa Gotyai nygaimwadelyra. Gmny glyvsa mamaari ydeinyra. Nm sara yamuj gm nadthka Nm Evramm amwe naangei wmwaaihe! dwa, wda.

    Gotyai Evramm yagaaihwnya wjaa.(15:1-21)

    15 1-21Dvi sagaa Evram waja kyana Gotyai Evramm wda Lka nadkwosdka! Nm gmny mwata tinyana

    Jenzz13 15

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 12

    saabyainybsainy gmaredaavdeinyra. Glyvta naanga gzaavdeiny. Kuda sa Evram Gotyar Nybwaal nyjaadeiny daaka? Kanyjaavagz nm kabalamuj Elyaizai nydaayadei nmre glyvta yuya mamaari yadelyra. Mina kuda Gotyai wdna ya Elyaizai glyvsa mamaari yadengra. Jwaal kaimraaya pwai kyawaknagz gamzai maaradengra. Slngaamnyang jlanganaawa! Slngaamnya kwalaalya warka kenng jlanganaawa! Gmre kaimraaya kwalaalya avaaina ymanpdengra. Sara kuda Evram Gotyai nebwi nydwa, yawraka wlmwagara. Sara kulmwagara Gotyai dnyna ya Amwe sai sara yawmankei dahaa amwe ydamaraangei wmwaaihwena dwana. Sara dnyna yaka Gotyai wda Gmny kwaaka Kalthyadaas gmakulaabena kwaaka dava gzaave. Kuda Evram wda Gotyaig, kwaake nmre be yawtana yawrdeneka? Wdna kya Gotyai wda Jlkyaawaryara dnymakulaama! Sara wdna kya Evram sara yna ya. Mina makulaabaka bulatamaworipuna yaka wakna ya. Yuta maalkeraav tamakna ya. Yuta pwara plavamarina Mwta tka nyna yaana! deva sagaa Evram tnna wanganna yaka marirgalaasna ya. Dvidaas nylyai walakyanegaa nyla daavna kya Evram pgasaai waja yanyna yaka lka yna ya. Mina lka yna kya Gotyai wda Evram, gm amwe nei jmanadeig sagaa dvaideigny. Dahaana m. Gmre kaimraayara kwaaka pbanna wna yapj saba mwaaibderera. Kwaaka saba mwaalyara Amwera kumzara wawnya nedaaypdera yaadeinaava, kadapj ymanpderera. Wawnya wdaaypdera kyapj kwarame naanga 400 kwavlavoj sara ykamaangera ypderera. Nm karamamuj y gmre kaimraayara ayawnna wdasaabdere. Y glyvkraya knj kaanna makabna ypdere, wda. Mina kuda sawsa mena kajnna Evram dara wanganake Ai, dke mwsang tnnyaba danapraalamanka! Kada Gotyai gannya kwnya wda Kwaaka davak sarmndakaavihrna yhzaawevak, wda Gotyai.

    Saraayavre wdaayade kaimraayai mlyaa.(16:1-6)

    16 1-6 Saraaya Evrammre balaanga kaimraavmaayasra. Gamre wdaayade Yzp kwaakebadaany mwaalake Ehaasra. Mwaalna kya Saraaya Evramm wda Gm Ehaav dmaaka! Kamaaragz gam nmnyne kaimraayang mladengra. Sara kuda Evram Ehaav maarna. Maarna kya Ehaa kaimraavmunya yaka Nm munyany amwe naangeny Saraaya kaimraavmaaya maalkes, yawna. Sara yawna kya Saraaya Evramm wda Ehaa nmnyna Saraaya maalkes, kunya yawna ywad. Kuda Evram wdna Gmresra. Gnnya kunya yawragz sara ja! Mina kuda

    Jenzz15 , 16

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 13

    Saraaya Ehaavna smlka wlna yaka Wawnya naanga ja! dade kya Ehaa Saraaya kayaana nyvan. Nm kaanna wma! daka wna ya.

    7-16Kaanna wna yaka amwera mamwaalya kuneba aalymnyav sabanna Ehaa mwalaawna ya. Kamwalaawa Gotyare mamaayai ejelyai wanganaka Ehaa aaga kamwaalka, daka wda Ehaa, gaznegnaka? Sara kuda Ehaa wdna Saraayavna lka bena bamwaaihena. Wdna kya wda Saraayayawnna jahalaawa! Yagalaawagz gam sav dunadera. Kale gywakegny gwangamankelyra Gotyai. Nabaai kaimraayai Yzmel dmidegny. Gamzai kavdaayai malakayaawaryaibsai yuyaraav mala tamna yadelyra. Gmre kaimraayara kwala naanga ymanpderera. Sara kuda Ehaa dna ya Gotyai nyangadelyra. Dvidaany Evram kwarame 86 kwavlava sagaa Ehaa Yzmelm mla.

    Evram gannya klaakejk gurya danyaa.(17:1-27)

    17 1-22Evram kwarame 99 wavlavaker Gotyai wdna Gotyainy dragnyainyra. Gotyai sara wdna kya Gotyai naangelyra, daka walarutanyna. Walarutanyna kya Gotyai wda Nnnya kwnya gzaavde gazagaasagaa nebwi waragothesra. Amwe gera geraav kuvnmaangeig jmanadena gnnya yaya Evraam wonadeignyra. Gmrera pwara amwe naangera ymanpderera. Sarmre Gotyainyra. Nm sainy Kwaaka Kainan gmnynaj gmre kaimraayaraavnaj yhzaavdeiny. Gmj gmny kaimraayaraj wawnya gthaayadvsaraj saihi klaakejk pkarya danyna jideihlyra. Bwaranyai sawta atina ata purdaaas dawaai kajnnoj gamre klaakejk pkarya davna jideihlyra. Pkarya wanganapj nmre kwnya jawridesra. Amwe pwai Nmre klaakejk pkarya madapnera! kadoz Namwaaladka! dapj Evraamjyaraav yuyagaa yagalyamavader duthaasidelyra. Gnnya balaanga Seraa yaya mudka kwonoj gmnyna kaimraayai mladesra. Gam sa kuvnaange amwe gera geraav ymanadesra. Sara kuda Evraam jka gyaka wda Yuyanaai amwe nenaaly. Seraa kaimraayai gara mladevaka? O, Yzmelmna jawdelyra. Tvina kuda Gotyai wdna Yzmelm tewaanya ydena amwe naangeraavre kuvnmaangei ymanadely. Sana kr kwarame pr kwavlavoj Seraa kaimraayai gmnyna kamloj Aazak, duthatheigny. Nabaai gamnyna nmre kwnya wjaavdeiny. Tvina wdaka Gotyai Evraamm yagalyamana ya.

    23-27Yagalyamana yakegaa sagaa Evraamj amwe yuyaraj kunnya klaakejk pkarya danyna ye.

    Ejelya daraai dai Evraamm angirmaata yaa.(18:1-15)

    18 1-15Evraam Maamre ydaryaw mwaaidny Gotyai bwangana. Evraam gannya tkuryaba mwaalaka amwe daraai

    Jenzz16 18

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 14

    dalyaraav wanganaka walyuna yaka ata bwanyna yaka wdna Nmj dava dalamwaalyla! Wapaaya aalya sarmnyne maardeiny. Aalya ynapj wapaaj napj dwideihlyra. Kum Yo, sara kude Evraam gannya angev yarai wlna, Seraav wdaka Wapaaya ydka ja! kaanyvena wawaka jlkyaawarya maalka dwnyai maarna. Maarna kya wdaayadei gurya davna ydka yna yake Evraam wapaaya kumaarya kum nyna. Mina nyna yeva amwera Evraamm wde Gmre balaange Seraa gaw mwaalka? Sara kude Evraam wda Angev wlar. Kuda pwai wdna Kwarame mudke kwavlavoj nm yagalaawdehaa Seraa kaimraayar mladesra. Mina kuda Seraa yagaala dav wnaka ymunna jka gyaka dna Naarm sayoinaai amwe neyoinaalyra. Kaimraayai gara mldenanaka! Nm amwe nenyra. Sara yawna kya Gotyai Evraamm wda Seraa jka baana gywaka? Gotyainy yuyang ydeinyra. Gam sa dwja kwarame pr kwavlavoj kaimraayar mlades. Mina kuda Seraa lka yaka Ai, nm jka magywa. Sara kuda Gotyai wda Gm jka gywaano.

    Evraam Sothom mwaalyaraavna malana marejaa.(18:16-33)

    16-33 Amwe daraai dai Evraamm angevdaany Sothom angebanneinera, deva kaanna wna. Evraamj pwaly maalkebanna wna. Maalkebanna wna kyagi Gotyai wda Sothom mwaalyaraj Gamora mwaalyaraj amwe kayaananaangerera, sara wnadnyarera. Nm walanganma! Amwe kayaananaangeraav sara wanganamuri nm tamakdeinyra. Amweraai Naarm walaawaka! dahla walaawna kyagi Evraam Gotyar wda Amwe tewaanyaraj mwaaipjara nabaai dramakdeig daaka? Amwe tewaanya nmre ata svlraai amwe pware ata svlraai amwe pware atraaina (50) mwaaidapj anga naanga yuyaburaav dramakdeig daaka? Gm kwaaka yuyavak maremwaaidnyaigny. Gm gazagaasagaa tewaanna yadnyaignyra. Sara kuda Gotyai wdna Amwe nydwaanyara mwaaidapj anga naanga yuyaburaav maramaki ydeinyra. Sara kuda Evraam Gotyar amwe tewaanya ata svlraai, ata svlraai ata pwina saraavna kuda Gotyai Maramaki ydera, wda. Sara wdna kya Evraam amwe tewaanya ata svlraai, ata svlraalyaraavna kuda Gotyai wda Angeba maramaki ydera. Sara wdna kya Evraam amwe tewaanya ata svlraai, atraalyaraavna ayaw kuda Gotyai ayaw wda. Sara wdna kya Evraam amwe tewaanya ata svlraalyaraavna ayaw kuda Gotyai ayaw wda. Kuda Evraam aayagaa wda Nmnyna snna tka magthavannera! Nm gave pgaana gthma! Amwe tewaanya nmre atraalyara mwaaidapj anga naangang dramakdeig daaka? Mina wdna kya Gotyai wda Aawano. Amwe tewaanya

    Jenzz18

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 15

    atraalyara mwaaidapj anga naangeng maramaki ydeinyra. Mina wdaka Gotyai kaanna wna ya. Wna kya Evraam gannya angewnna yagalaawna ya.

    Sothom Gamora kayaaka ygalakyaa.(19:1-29)

    19 1-3 Sawsabur Sothom angeburnna ejelyaraai walaabahi. Amwe Lot tkuryaba mwaaidny ejelyaraai kulaabahi Lot wda Ata bwanaana! Nmre angevna kaanya wawaaj anga sav wamwaraana! Kuda ejelyaraai wdahi Aala, mwasaba se wamwaraka! Sara wdna kyagi Lot Nmre angev waraana! Aala, bena dwaala? Nmre angev wamwaraana? Sa kuda gamj wlna yeva wapaaya nyna ye.

    4-11Ejelyaraai Naarm se wamwaraka! dahla yamaze ynana yadakly Sothom mwaalyara kaanna bna yeva Lotm jaka wdna Amweraai gaw mwaaihla? Dmakwalyaama! Nem saraar ata lmwanna yaana! Sara kude Lot walyuna yaka kaanya tihna ya. Tihraka kumny wda Sarm kayaana mipnera! Nmre taayawaai saaignyawaai mwaaihlyawaar dmaarila! Amweraarna myawpnera! Mina kuda Sothom mwaalyara wde Gm maaveignyra. Nemnyna gm dnemaremwaaideig daaka! Gmnyna naangevana kayaana yaana! Baana nedwaana! Sara kude ejelyaraai Lotm angevdaany mwaginamaata yagla kaanya tihna yagi. Tihna yagla Sothom mwaalyaraav tnna galapnywanna kyagi Sothom mwaalyara tnna mwanganyeva Kaanya gavanaka? deva deva tnna wanganymaana ye.

    12-14Ejelyaraai Lotm wdahi Gotyai Amwe anga davanyara kayaana yadvsara daaka? daka yawra. Anga davdaany kndakaavihi dwila! Naarm wodaaina yakadera. Mina kudahi Lot amweraai gamre taayawaar maaryaneraar kaanna wna yaka yagaala wda Nem yarai lkaanya wawaana! Anga dava kayaaka yadevera. Sara kuda sa amweraai kadka muny yagla saba mwaalagi.

    15-22 Yrke gaai pudaasyagaa dkaana, ejelyaraai Lotm yagaala naanga wdna Dahaasagaa nem yarai kaanyaana! Wdna kyagi Lot kave mwaalna kya saraai Lotmj gannya amwevj krnnya taayawaarj Yarai kaanyaana! wdahla magaprina yagla angebadaany kaanna makuna yagi. Ejelyaraai wdna Yarai, yarai, ayahi tgnymanya mipnera! Mugunyavna lkaanya jlaawila! Nabaibthka! Sara wdna kyagi Lot wda Mugunyavna kaanya ylaawiana lka ywana. Angebanna yaya Sawa nm wlaawjwana? Kuda ejelyaraai wdahi Yo, yarai.

    23-29Yarai kaanna wna yaka Lot nylyai gaai bilapijdaanyyagaa anga Sawa wlna ya. Wlna kya Gotyai dkes sla dnakes sang

    Jenzz18 , 19

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 16

    burke srmyabsa Sothom angebanna Gamora angebanna wasna kya angeba kayaaka yna ya. Wasna kya Lotmre balaanga tgnymanya kya amwev galyewaamwanna kya amwe saala ymanyna ya. Mwanyagaa Evraam Sothom Gamora angeba dara wanganake Ai, yunebanna jsa jimwa!

    Lotmre Taayawaai Mawaavrj Amonmj mlyei.(19:30-38)

    30-38 Dvi sagaa Lot Sawa angeba mwaalyanei lka yadaany gamj gamre taayawaaly mugunyangna kaanna waweva simaangeyaw mwaalna. Mwaaidapj amwe sraange gyamwev wda Amweraai nehmaarikadenaai mamwaalygoi. Nehrnmaanger aalya waainya wjaavakadera. Mina wjaavakwoihri kaimraaya mlakadenaarne snnaw nmj gamj se waraka! Dvi gmj se darila! Sawsav sraange sara kya sa myawrya Lot. Sawta pri ganyaabulaanges waragla sagaa smunya myawrya. Knadaai sara y sraange kaimraaya Mawaavr mla. Y ganyaabulaange kaimraaya Amonm mla. Savdaany Mawaavrava Amonmvava ymanyna ye.

    Evraam Avimlekm kwaas wjaa.(20:1-18)

    20 1-7Evraam Ydarya Maamredaany Kwaaka Geraanei kaanna wna ya. Wna yaka ayagaa amweraavnena lka yaka wda Seraa nyamwesra. Sara kuda Avimlek Geraa maremwaaidei Seraav gannya angev waka. Sawta sagaa waja kyana Gotyai wda Amwe pware balaange mamwaana. Sayaba dvaideignyra. Avimlek Seraav kwala mamaaryaka Gotyar wda Nmnyj nmre maremwaaidnyaraavj dramakjwaana? Evraam nydwad Gam nyamwesra. Nabaai Seraa nydwad Evraam nyamwelyra. Wdna kya Gotyai wda Sa yawmwa. Gmnyne Avimlek kayaana nyad! Seraav mamaarannera! dena navka gmwaaihe. Evraammne Seraav ayaw dumaarya! Gam sai nmnyne wdadelyra. Gam Avimlek nabaladka! doz Gotyainy yagaala nydathera, wda Gotyai.

    8-18 Mwanyav Avimlek Evraamm jaka wda Kaajo! Evraam kaba wda Nem gmnyne kayaana myadaanyainera. Sa baanebwi yvangna? Sara kuda Evraam wdna Amwe davanyara Gotyarebur myadvsarera, dena Seraa nyamwesra, yhthwadeiny. Nyramakpdena Seraav maapdera, dena yhthwadeiny. Gamza nmware taaya mwaalaka nwaavre taaya mamwaaly kya nm maare. Mina wdna kya Avimlek Evraammna Seraav wjaavna ya. Nabaai wawnya yadvsaraavj jlkyaawaryaraavj wjaavna ya.

    Jenzz19 , 20

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 17

    Wjaavaka wda Dava nmre kwaake warkeba gmre kunyavdaany Gmre kwaaka warkeba mwaalma! dagz dmwaala! Avimlek sara kuda Evraam Avimlekmna Gotyar kuda Gotyai gamnyj gannya amwengj tewaanna ya. Mina kya ayana Avimlekmre amwe kaimraayang mle.

    Seraa Aazakm mlyaa.(21:1-8)

    21 1-8 Evraam kwarame 100 (waan aadret) wavlavakei kaimraayar kyawakna Gotyai sara wdake Evraam Gannya yaya Aazak, wda. Aazak sawta daryaai daryaai daryaai dar kajnna ganmaangai gamre klaakev pkarya ya. Seraa wda Gotyai nmnyna tewaanna ynkelyra. Nmj nmre amwely sanaai amwe nenaai kaimraayar maaroi. Amwe amwera jka maregypdelyra, wda.

    Seraa Aazakm aamunya mujaay yakegaa Evraam munne naange ya.

    Evraam Ehaas Yzmelj sawaar wdasaa.(21:9-21)

    9-21Ehaavre kaimalei Yzmel Aazakm maanga dada mala tamna yadaany Seraa wanganaka Evraamm wda Ehaas gamre kaimraayaly sawaar duthaaso! Gm balagz Yzmel nmre glyvsa namaaradka! dagz duthaaso! Mina kuda Evraamm gannya kaimraayaryaba kale wia. Kale wiadaany Gotyai wdna Ehaas Yzmelj sawaarna kale magyannera! Dvi sagaa gmre kaimraaya Yzmelmre kwala naanga yrvadeng. Sa Aazak jwaalvaanga nebulyai naangelyra. Yrka kavura Evraam Ehaavne wapaaj aalyas wjaavaka wda Dahaa dwila! Kuda knaai yagalyamana yagla kaanna kaanna yamaryagla kwaaka kayaana naanga Byazivana ymana. Ymana kyagi dvidaas aaltala kune wads yta maalkik ykaavlyav Ehaa Yzmelm yagalyamavaka pba mwaalna ya. Mwaalakebadaany dna Nmre kaimalei balader tnna nangamudka! dena ykaavlyav mwaaids pba mwaaimwa. Sara dna kya Gotyare mamaayai ejelyai Ehaav jaka wdna Lka minnera! Yzmel knna dadaas wnwa. Gam mwaalajare kwala naanga yadeng. Sagaa Gotyai aalymnyav ybwardaakwa. Kybwardaakwa Ehaa aalya yrna yaka gawaalv wirina ya. Yzmel amwei ymanaka Kwaaka Paraan mwaala. Amwe Yzp mwaalya maarana! Ehaa daka maaraka Yzmelmna wjaava.

    Evraam Avimlek Nyamweig, dnyei.(21:22-34)

    22-31Avimlekj gannya amwe naangely saraai Evraammyawnna bahla wdna Gotyai ghaimwadelyra. Gmnyne jamweiny

    Jenzz20 , 21

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 18

    ymangeinyra. Yuyagaa jamwei ymandeiny, nebwina nydana! Kwaas nadthka! Sara wdna kya Evraam wda Avimlek, jamweiny. Sara dwaanya gmre gthaayadvsara nemre aalbunyav kuka mamwaava. Kuda Avimlek Nm mujweinyra, yawraka wda Yagaala da myawriwana. Sara kuda Evraam jlkyaawarya Avimlekmne wmaarya. Nabaai sipzipya dwnya dawaai dawaai dawaai da gavinya pba wmwaaihna ya. Wmwaaihna kya Avimlek wda Sa gavinya pba bena wmwaihwaana? Mina kuda Evraam wdna Sipzipya sa dmaadengna amwe pwara yawpde Evraam aalhavi nnnya lknkesra, wda. Savdaas kwaakavne yaya Byaziva wdna ya Evraam.

    32-34Evraam mina kya Avimlekj gamre amwe naangely saraai krnnya Kwaaka Plztyana wna. Kaanna wna kyagi Evraam Gotyai gazagaasagaa mwaaladelyra, daka Byaziva yta dragnya burnna yaka Gotyarna yleyagaala wda.

    Gotyai Evraamm wjaa Aazakm nyjaamo!(22:1-24)

    22 1-19Dvidaany Gotyai daka Evraam gara yadelaka? wda Aazakmna ylaaya naanga yadnyaignyra. Gamny Moraaya kwaakevna dmakwodeignyra. Mugunya sav Aazakm dkev dmariradelyra. Gotyarna wjaavdeiny, dthadeignyra. Mina kuda yrke kavura Evraam jlkyaawarya dogiyav dkraya ylakna kya Aazakj wawnya wdaayadisaraaly gamj wna. Kaanya kuna yadaany sawta pryaai kajnna Moraayana kwaaka ymavaawna ye. Ymavaawna kye Evraam wawnya wdaayadisaraar wdna Dava jemwaalyla! Nmj kaimraayaly sainaai mugunyavna ylaawaka! Gotyarna wdakadera. Mina wdakwoihri naarm yagalaawakadera. Sara wdna yaka Evraam kwaarimatas dkes yengwtavamakuna ya. Aazak dkraya makuna ya. Kaanna ylaawna yadaakri Aazak Evraamm wda Nmwai, jlkyaawarya Gotyarne wjaavakadei gavanako? Kuda Evraam wda Nybwaal, Gotyai jlkyaawaryar nehzaavadelyra. Sabanna ylymavaawna kyagi Evraam simnye lvalaabaka dke yablngaka Aazakm wla marapwyna yaka dka yablngakev abadaany ylamaarakna yaka kwaarimata maarna yaka dna Nm daakwma kwaarimata das! Kada Gotyare ejelyai jaka wda Jwaalv maramaknnera! Dahaa Evraam nmrebwi yadelyra, daka Gotyai gmnyna yawmwa. Mina wdna kya Evraam tnna dara wanganake Jlkyaawaryar ysk glamwannana ywake daaka! Gawaalv wlya yaarna yaka glamwannadnyyai maarna yaka tamna yaka simnyev ylamarakna yaka dka yrana yaka Gotyar wina ya. Evraam yleyagaala wda Dava Gotyai nejaavaderyaba. Nabaai

    Jenzz21 , 22

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 19

    Gotyai Evraamm jaka wda Nnnya yayana gthvange Nybwaal Aazakm Gotyarna wjaavma! dwaanyana gmre kaimraayara slngaamnya yuyabsara kwala naanga naanga yrpderera. Y kum sara kunnya y kamaangeraav maremwaaibderera. Y kumnyna nm amwe kwaakevak mwaalyaraavne tewaanna yderera, wda Gotyai. Mina kuda Evraamj Aazakj walaabna kyagi Evraammre wawnya yadisaraaly ayaw Byazivana bna ye.

    20-24Dvi sagaa Evraamm wna Naawo jthaakaangei gawaalvaanga amwere svlraai ata purdaany pwaraalyaraav yawakna. Gawaalvaanga pwai Betywel taaya Revekaav yawakna, wna Evraam.

    Seraa balyaa.(23:1-20)

    23 1-20Seraa kwarame 127 kwavlava Evron angeba bala. Kabala Evraam knna dna. Mina knna dna yaka Evraam Etyaraav wda Kwaaka da nmre daaka! Mudkeinyra. Nnnya amwe wakdena kwaaka pr nyjaayla! Sara kuda Etyara wde Amwe naangeig, nemre glaaya wakadaanyaba saba gnnya amwe dakya tewaanyaba! Sara kude Evraam Su! daka wda Simaanga Maakpela sabanna ngwmubya yhidera. Kwaaka sav gyakwai Epron Evraamm wda Gazare wjaavna ydeinyra. Mina kuda Kwaakana ngwia gzaavdera. Ngwia gara gara gzaavjwano? Epron wda Amwera Glaaya wakaana! dadv 90 kinaaya mubadvsasra. Nyamweig ngwia warana! Gnnya amwe dakya! Sara kuda Evraam Epronmne ngwia wjavadaany amwe yuyara banganara. Kwaaka mina mubaka Maamre kwaaka saba simaangev Seraav waka.

    Aazak amwe maryaa.(24:1-67)

    24 1-9Evraam amwe nei mwaalaka gannya wawnya wdaayade naanger jaka wdaka wdna Nmre kaimraayarne amwe dumaaridera. Kainan mwaalyaraayawnna munnera! Nmre avaalyaraayawnna kaanya wawagz dmaraawde. Yagaala naanga Gotyaryaba Evraamg nydwaanya sara ydeinyra, nydana! Wdna kya wawnya wdaayadei yagaala Evraam wdake wda Amwe Sabanna kaanna mwy ydeny, kanydoz gamre kwaakevna Aazakm makabna ydeiny da? Sara kuda Evraam wdna Arkawnyra. Nnnya kaimraayai mamakunnera! Gotyai gannya mamaayar yaasna kyoj gam gmnyne tewaanna yadelyra. Amwe Aalo, kadoz, Kaanya muwnera! kagthoz gmre wawnya minanyra. Waramaryana! Mina wdna kya wawnya wdaayadei wda Gm dwaanyabwi ydeinyra.

    Jenzz22 24

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 20

    10-14Evraammre wdaayadei kaanya wawaka narnna, ngwia, glyvta naanga maaraka kaamelya atraalyang glyvsa ylamarakaka kaanna makuna. Makuna yaka kwaaka Mezapotemyana ymavaawna yaka angeba Aaran aalkavinnnyayaba mwaalna. Gamre kaamelyara svla tkana aalkavinnnyayaba mwaalna. Mwaalna kya Evraammre wdaayadei Gotyar wdna Gotyaig, Evraammne tewaanna yja gmre asrna wma! Davanya sdraaya aalkavi nnnyavna kulaabapj sdraaya pr kulaaboz Aalya dnyrya! sara kudamuj aalya nyryoj nabaai nmre kaamelyaraavne aalya kwiryoj yawna ydera Aazakmne daaka amwe dava! ddeinyra, wda.

    15-25Gotyar wdadaanyyagaa sdraaya Revekaa aalyana bna. Sdraaya sa nawnya kwala mamaarya mwaalna yakes. Evraammre wawnya wdaayadei wanganaka wda Aalya nyryaama! Nma! Mina kuda Revekaa aalya yarai yrna yaka wjaavna. Sara yaka wda Nabaai gmre kaamelyaraavne aalya prs wirima! Sara wdake yadaany Evraammre wdaayadei tnna wangana. Revekaavne snna kadtaavarya glraka wjaavna yaka wda Gmaamaangei aaihwaregnaka? Gmaamaangere angev gavinyav nm mwaaldeiny dngaka? Kuda Revekaa wda Betywelmrenyra. Naawom balaange Milkaa gamzai mla. Nmware anga wapaaya wadev dmwaaideignyra, wda.

    26-27Evraammre wdaayadei Gotyai naangeigny, daka tutanyna yaka wda Evraam gunadelyra. Nymaremwaaiderne tewaanna yagna gamj avaalyaraavna nybwardakwaana, wda Gotyar.

    28-31Revekaa Nwaav wdma! daka kaanyvena wna. Dvi gathaakaangei Laivan aalbunyayabanna baka wda Ata bwanaka! Kaajo! Nemre angev tewaanya ywev dmwaalo! Sara kuda Evraammre wdaayadely Laivanj wawagi.

    32-49Laivan kaamelyaraavne wapaaya wmaarina yaka aalya ynyanes wapaayaj maarna yaka Evraammre wdaayader wjaavna ya. Wjaavna kya sa wdaayadei wdna Snnaw sagaa Nm wlaabena nmre wawnya bervaka? dena dnyunyi! Nmre dwjav kanyunapj nm wapaa ndera. Evraammre wawnya wdaayadnyainy naangeiny Gotyai Evraammne tewaanna kya glyvkravnakelyra. Seraas Evraamj amwe neyoi kymanagi Seraa kaimalei kamla kaimaler Aazak yaya wona. Evraam kabaloj Aazak glyvta yuya maaradelyra. Evraam nyda Kaanna wja nmj avaalyaraavreba Aazakmne amwe dvramaa! Gotyai ghaimwagadeignyra. Amwe kagthoz Kaanna mwy ydeny, wawnya gmre m, sara nyda Evraam. Nm aalbunyayabanna bena Gotyar wdwa Aazakmre balaanga ymanadev nybwardaakwia! Kudwa Gotyai Revekaav nybwardaakwwa. Evraammre

    Jenzz24

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 21

    gawaalvne amwe Revekaa dumaarijwaai? Nm yawrdena krmre smunya yawdita nyjla! Nm yhunma! wdna ya.

    50-61Revekaavre ganmaangei Betywelj Laivanj sandaai wdahi Gotyai dara yake naarm yagaala madakanera! Revekaav dmakwona! Mina kudahi Evraammre wdaayadei glyvta naanga yanga muda. Mwanyav Nm wma! dadaany Revekaavre ganaanges gathaakaangely wdahi Dava sawta atraai mwaalakri dwidewaaihly. Sa Evraammre wdaayadei wda Aala. Dahaa kaanna wdera. Sara kuda Revekaav wdahi Dahaa gamj dwijwaai? Revekaa wda Nm kaanna wdera. Sara kuda gyamwely ganaanges sawaai wdahi Gm kaimraaya kwala naanga maadzara kunnya ykamaangeraav maremwaaibderera. Mina kudahi Evraammre wdaayadei Revekaavj gamre wdaayadvsangj maarna kya kum kaanna wna ye.

    62-67Pgaa sawsabur Aazak wawnyav mwaalaka dara wanganake Kaamelyara keibanna jngava! Aazak wangadaany Revekaa gamzar wanganaka bwalaawna yaka Evraammre wdaayader wda Amwei aaihwalaka? Aazak gmre kwalaangelyra. Sara kuda Revekaa kawaaka yna. Wdaayadei Aazakm gam yake wda. Mina kuda Aazak Revekaav gannya angev wmwaaihna kya amweyoi mwaalagi.

    Evraam Keturaayav kwala maryaa.(25:1-6)

    25 1-6 Evraam amwe pr Keturaaya kamaara gawaalvaanga daraai daraai daraai mla. Gawaalvavaav yaya ge ge wda Pwai Smran, pwai Jokzaan, pwai Methaan, pwai Mthyan, pwai Yzvaak, pwai Swaa. Yaya wonkera kamwaale dvidaasa Keturaayavreraav Evraam glyvta pwar prna, pwar prna wmaaryaka wdaasaka gannya glyvta yuya Aazakmna wjaava.

    Evraam balna yaa.(25:7-11)

    7-11Evraam kwarame 175 kwavlava bala. Kabala gawaalvaangeraai Aazakj Yzmelj saraai Maakpela simaangev Evraam Seraav wakakev wakagi. Y Gotyai Evraammne tewaanna sara yake y Aazakmne tewaanna sara ya. Tewaanna yadaany Aazak aalbunya Laaeroi saba mwaala.

    Yzmel balna yaa.(25:12-18)

    12-18 Yzmel kwaaka Yzp pimag mwaalyai kuvnmaangei gawaalvaanga svlraai ata purdaas pwaraalyaraav wmwaaiha. Yzmel mwaalakei mwaalakei bala.

    Jenzz24 , 25

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 22

    Revekaa Jaikopj Yzoly saraar mlyaa.(25:19-26)

    19-26 Aazakmre amwe Revekaa kaimraavmaaya mwaaidny Aazak Gotyar Revekaavna kuda amwe kaimraavmunnake mwaala. Kaimraavmunnaka kamwaala Gotyai wda Bwaranyaraai pwaraaines. Amwe saraai y pwai amwe pwaraav kuvnmaangei ymanadely. Y pwai amwe pwaraav kuvnmaangei ymanadelyra. Pwai dragnna kamwaaloj pwai kbawana mwaaladelyra. Sraangei dviyarne wawnya wdaayadelyra, wda Gotyai. Dvidaany Revekaa avaalagaa bwaranyaraai pwaraai maara. Kamaara Sraangarne yaya Yzoi dviyai Jaikop, sara dahi.

    Sraangei Yzoi mubyana Gm sraangeignyra, wjaa.(25:27-34)

    27-34Kdaraai amweraai kymanagi y Yzoi ykuryaawhayana yakely. Y Jaikop gannya wawnyanna ywaainada angebanna mwaaidely. Ykuryaawia kamaara waburyana wiakei Aazak Yzor ylaaya marina ya. Revekaa Jaikopm ylaaya marya. Pgaa Jaikop ywaadabe yraaina yakegaa Yzoi mjka wiakei ydaryavdaas wlaaba. Wlaabaka Jaikopm wda Wapaaya wayaaka pr nyjaama! Mina kuda Jaikop wda Snnaw sagaa sraangebwina gmubma! Nm amwe naanga ymandeiny, dena gthwa. Yzoi wda Mjka naanga nywakena nm kabaimudkeinyra. Nm amwe naangeiny dadnyainy dahaa aawano. Nm amwe naangeiny mamwaaly ydeinyra. Amwe naangannya waramaryana! Sa maalkesra. Sara kuda Jaikop wda Kwaas yagaala nanydthka! Naangena nydana! Sara kuda Yzoi sara ya. Mina kya Jaikop wapaaya kujaava Yzoi na.

    Kwaaka Plztya mwaaidny Gotyai Aazakm tewaanna yaa.(26:1-16)

    26 1-6 Kwaaka Kainan Aazak mwaaidny mjka wiadaany Kwaaka Plztya wawaka Geraa angebanna ymavaawna ya. Sagaa Avimlek kwaaka da maremwaaidely, wdesaly. Gotyai Aazakm wda Dava dmwaai! Yzpna munnera! Nmre yagaala gmaamaangei Evraamm wdei tewaanna yakerne yagaala sa gmj kaimraayarari gmnynaj tewaanna yhydeinyra.

    7-11Aazak mwaalaka Avimlekm wda Revekaa nyamwesra. Dvidaas Avimlek dara wanganake O, Revekaa gannya balaange daaka! daka Avimlek wda Revekaayaba bena nedahna! Kwaas yagaalya Nyamwesreva, nedah. Mina sara kuda Amweraavna lka yena yhthe. Mina kuda Avimlek gannya maremwaaideraav yagaala naanga wda Aazakmj Revekaavj sawaar mipnera!

    Jenzz25 , 26

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 23

    12-16 Aazak Plztya mwaalaka witzla burnna kya savdaas sla naanga kyna maara. Nabaai gamre jlkyaawarya kwala naanga ymanyna ye. Plztya mwaalyara dara wanganesa Ai, Aazakmre glyvta naangengra. Deva aalbunyav kwaake maryabsna ye. Maryabsna kye Avimlek Aazakm wda Gm dragnyaignyra. Dava dhalyamaka!

    Aazak aalbunya lkyaa.(26:17-33)

    17-25Avimlek Dhalyama! kuda Aazak kaanna wawaka Geraa taawalyaw mwaala. Saba Evraam mwaalakegaa gamre wdaayadvsara aalbunya lke. Snnaw Evraam kabala Plztyara kwaaka maryabsna ye. Aazak ayaw dvidaany jrpwasna. Aazakmre wdaayadvsara aalbunya lkeva dara wanganesa Aalya dalyuvanka! desagaa Geraa mwaalyaraav snna tka naanga wdava. Kudava Geraa mwaalyara wde Aalya da nemresra. Sara kude Aazakmre wdaayadvsara aalbunya pr lke. Kalke Geraa mwaalyara ayaba Nemresra, kude Aazak wawaka aalbunya pr lka. Mina kalka sagaa amwera kave mwaalna ye. Kave mwaalna kye Aazak da Gotyai tewaanya nemwaaihakebanyra. Dvidaas Aazak kwaaka Byazivana wawaka kamwaala Gotyai gamnyne tewaanna ya. Aazak tewaanya mwaalaka simnye laabaka dke yravaka jlkyaawaryar wakaka Gotyarna yleyagaala da.

    26-33Dvidaas pgaa Avimlekj gannya amwe naangely saraai wawagla wdahi Gotyai gmj yuyagaa mwaimwaai. Nem nyamwana dnaadera, wdahi. Mina kudahi Aazak tka munne naanga yavgala. Mwanyav sagaa nyamwana dne. Kadne Avimlekj amwe naangely saraai kaanna kwawagi Aazakmre wawnya wdaayadvsara Aazakm wde Aalbunya pr kalkwo aalya yrna yvan. Aazak wnaka Nmj Avimlekj yagaala tewaanya dmwaai, daka Aalbunya sa Siva ddeinyra, wda.

    Yzoi amwe Etyawaar maryaa.(26:34-35)

    34-35 Yzoi Etyaraavrebanna wawaka Byaryare garaavaanga Juthit maarna. Nabaai Elonmre garaavaanga Baazmat maarna. Amwewaai maavewaar kamaara Aazakmj Revekaavj sawaar kale wia.

    Aazak Jaikopm yagaala tewaanya wjaa.(27:1-29)

    27 1-4Aazak amwe nei tnna mwanganyna, Yzor jaka wdna kya Yzoi wlaabna kya wda Nm amwe neiny maalkegaa baldeiny dngaka? Naangegaa baldeiny dngaka?

    Jenzz26 , 27

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 24

    Mwata mwaryagnya dmaa! Ydaryawnna wawagz ykuryaawia nybalayaawa! Ykuryaawia maaragz nmnyne waburyana mwta tewaanya dvraaya! Nm mina namuj gmnyne yagaala tewaanya gthdera.

    5-17Yzoi ykuryaawhayanei kaanna kwawa Revekaa Jaikopm Aazak wdake aya wda. Mina wdaka wda Nmre dwjana ja! Jlkyaawarya maalkewaar memeyawaar dmaadena nm mwta tewaanya gmaamaangerne praaydera. Kavraayamuj gm maaragz duzaade. Gam noj yagaala tewaanya gthathely. Sara kuda Jaikop wda Nydaakaangei Yzoi kwazaakinakely. Nmaamaangei awaarimaayainy nymwanganoj Jaikop kwaas yvanka, doz yagaala tewaanya manyj nanyadka! Yagaala kayaananaange nanydathka! Sara kuda Revekaa wda Yagaala kayaananaange gthoz nmny nydathes. Nmresra. Sa dwjana ja! Sara kuda Jaikop sara kya mwta praayna ya. Praayna yaka Yzore kannyla tewaanya maaraka Jaikopm marirakuna ya. Marirakuna yaka memeyav klaake asawaar tlnnyav marabaazmakwna ya. Mina yaka Jaikopm Aazakmne wapaaya wmaarya.

    18-29Wapaaya kumaarya Jaikop Aazakmyawnna wawaka wda Nmwai! Mina kuda Aazak wda Nybwaal aaihwaigna? Yzoiny gmre sraangeiny gm sara nydwaanya sara ywa. Dahaa nmre ykuryaawia dnana! Mina nagz yagaala tewaanya nydatheiny. Mina kuda sa Aazak wda Ykuryaawia yaraina yaraina gara tamwaana? Jaikop wda Gotyai kanyjaawa tamweng. Aazak wda Davanna dvama! Gmwanganma! Sara kuda Jaikop bna kya Aazak ata mwanganna yaka wda Jaikopmre maanguraaya gunena gmwangamwa. Gmre asa Yzorebnanyasra. Yzoig daaka? Sara kuda Jaikop wda Sahwainyra. Aazak wda Nydwaanya ykuryaawia nyjaama! Nm nma! Mena namuj yagaala tewaanya gthdero. Aazak kuda Jaikopna kujaava Aazak mwtaj aalya waainyas naka wda Dava dvama! Ylaaya marinaka! Mina kuda kndaai ylaaya marinagi. Aazak gamre baazmanya kannyla trnya winnaka yagaala tewaanyana wdna Gmre baazmanya kannyla Gotyai wapaaya tewaanya yrvadwakebadaas wawdrnyav winnwa. Gotyai gmnyne burke wjaavna, slja wjaavna, kwaaka tewaanya wjaavna gyadeigny. Gmre wawnyav tka munne naanga gryadeng. Amwe pwara gmny gthaaypdera ymanapj Amwe naangeig, gthpdeigny. Gm naangeig jmanadeigny gmjyara maalka ymanpdere. Nabaai gmjyara Amwe naangeig, gthpdeignyra. Amwe pwai yagaala kayaananaange kagthoz gannyasra. Amwe pwai yagaala tewaanya kagthoz gannyasra, wda Aazak.

    Jenzz27

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 25

    Yzoi dara wnyaake Aazak Jaikopm yagaala tewaanya duthvanka!(27:30-40)

    30-40Aazak kuda Jaikop wna kya avaalyagaa Yzoi wapaaya maarna yaka bna yaka ganmaanger wda Yaawia gmnyne maamwe dnana! Mina nagz yagaala tewaanya nydathera. Sara kuda ganmaangei wda Aaihwaignaka? Yzoinyra. Gmre sraangeinyra. Sara kuda Aazak bbta wida wda Wapaaya aai nyjaawaka? Nena wdwa yagaala tewaanyawo. Snnaw yagaala tewaanya mina wdena dvidaany mudka wja sa aawano. Mena kuda Yzoi knna daka wda Nabaai yagaala tewaanya pn nydana! Sa Aazak wda Jhwaalaangei kwaas kanydwa wdwa Gm amwe naangeigny. Jamwei wabely. Gmre kaimraayara gamreraav maremwaaibdere, wdwa. Nabaai gamre wawnya tewaanna yadeng, wdwa. Sara kuda Yzoi knna maredna yaka wda Nmnyne yagaala tewaanya prna nydana! Aazak wda Kwaaka kayaananaangeba burka maalka yadeva saba dmwaaideigny. Gmnne wapaayanna mala dradeigny. Gm jhwaalaangerne duthaaydeigny. Sa dvidaas yagalyamakuna jtheigny.

    Aazak Jaikopm Aaran angewnna wdasaa.(27:4128:5)

    28 1-527-28:5 Jaikop sara kya Yzore snna tka naanga kudava da Jaikopm mala tamdeinyra. Yawta sara kya Revekaa dara wanganake Yzoi Jaikopm mala tamadei daaka! Daka Jaikopm pbanna wdaasma! da. Mina daka Aazakm wda Yzoi amwe Etyawaar maarakene Jaikop sara nyadka! dena gthwano. Tvina kuda Aazak Jaikopm jaka wdna yaka yagaala tewaanya wdaka wdna Kainan mwaalyav mamaadnnera! Laivan jaakaangere kaimraaya dmaadeigny. Gotyai kaimraaya naanga gzaavadeigny. Gotyai Evraamm wda Kwaake gzaavdeiny. Wdaka kwaaka dava gmnyj gmre kaimraayaraavj saihrne yhzaavadesra. Aazak mina wdna kya Jaikop kwaaka Aaran saw Laivan mwaalakewnna wawa.

    Yzoi amwe prs maryaa.(28:6-9)

    6-9Yzoi sara wnaka Nmaamaangei Kainan mwaalyanna Amwe tewaanya m, sabta yawmwa, daka Evraamre gawaal Yzmelmre taaya maara.

    Betel Jaikop waja yanyaa.(28:10-22)

    10-22 Jaikop Kwaaka Aaran sawnneiny, daka kaanna wna yakegaa pba se wamwaraka waja yanyna yaka dara wanganake Knnaanya

    Jenzz27 , 28

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 26

    yravamakinke kwaakevdaasa yune sgunyavnanya daaka! Gotyare mamaaya ejelyara walaabna, ylaabna yadaapi wangana. Sara kwangana Gotyai wda Nm Gotyainyra. Evraamj Aazakj saraai nyunagi. Kwaaka da gmj gmre kaimraayaraj yhzaavdes. Gmre kaimraayara kwala naanga ymanapj kwaaka dav yunebanna mwaaibdeng. Gmjyaraavna amwe kwaakevak mwaaibzaraavne tewaanna ydeiny. Gmj wawakwoihri dava ayawnna yagalaawna yakwoly bakadeinaaly. Nmre yagaalya nebwi gthwa. Mina kuda Jaikop dkaana yaka da Gotyai dava mwaaids myawriwana. Davadaas sgunyavnanyasra. Nm lka ywana. Yrke kavura Jaikop daavaka sla yrmata dhaihsai yawtanei ydana mardaakwa. Mardaakuna yaka Dava Betel (Gotyare angeba dnkes), daka welivananya dngna ya Gotyarna. Sara yaka Gotyar wda Nmj kwawakwoly, wapaaya ngwlalaaka yvta nyjaavagz nmware angewnna ayawnna kanymakabagri gmrebwi ydeiny. Glyvta ata yuyraai kanyjaavagz ayaw prna gzaavdeiny. Yuyagaa yuyagaa prna, prna gzaavdeinyra.

    Jaikop Amwe maarma! daka Rasalavna Lyaavna Laivanmne wawnya yaa.

    (29:1-30)

    29 1-14Jaikop nyla bilyrdevannei Kwaaka Aaranna ymavaawna ya. Aalbunyav jlkyaawarya kwala naanga mwaaidapj wanganaka kaanna bna yaka jlkyaawarya maremwaaidvsaraav wda Amwe Laivan jawmwaava? Yo, yawmwo. Nabaai garaavaanga Rasala ganmaangere sipzipyaj makabvanke, wde. Aalbunyav slya maratangrakna wadny Jaikop slya maarna yaka pba marakna yna yaka aalya yrna, gamre sipzipyangna wjaavna ya. Mina wjaavaka Rasalav ata wbwanaka wda Laivan nyaakaangely. Sara kuda Rasala gannya angevna yarai wna yaka ganmaanger kuda kaanyvena wjmaanyna yaka ata wbwanyna yaka gannya angevna makaba. Jaikop angev bwina kya Laivan wda Nmreigny, nebwi gthwa. Tvina kuda Jaikop saba mwaala.

    15-20Lawe pu wavladaany Jaikop gyaakaangere wawnya yna kya Laivan wda Dahaa ngwwawnya mivangnyaj gthwana. Ber gzaavjwano? Mina kuda Jaikop wda Kwarame dawaai dawaai dawaai da sagaa gthaaydeinyra. Nm mena kyamuj jraavaanga dviya Rasalav nyjaadeigny. Sara wdna kya Dwaanya tewaanyasra. Gzaavdesra, wda. Savdaas Jaikop ylaaya yada wawnya ya.

    21-30Kwarame dawaai dawaai dawaai da kwavlava Jaikop Laivanm wda Rasala nyjaama! Sara kuda Laivan tka munne ylna yaka

    Jenzz28 , 29

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 27

    sa sawsav garaavaanga Lyaa Jaikopmna wjaava. Mwanyav Jaikop dara wanganake Amwe Lyaa damwaal! Daka Laivanmna snna tka wdava. Snna tka kudava Laivan wda Snnaw amwe sraange wjavaana! do smunya nemresra. Gm Lyaas sawta ata yuyi ata purdaas prwaai dmwaaidera. Mwaalagz sagaa Rasala gzaavdena kwarame ata yuyi ata purdaas prwaala pn nmre wawnya nydaayadeigny. Sara kuda Jaikop sara ya. Nabaai Laivan amwe Slpaav wawnya wdaayadevne garaavaangevne Lyaavne wjaavna, amwe Bilaav wdaayadevne garaavaanga prvna wjaava.

    Jaikopmre amwewaai kaimraaya mlyei.(29:3130:24)

    30 1-13 29:3130:13 Lyaa kaimraayai sraangei Ruvan mlaka kaimraayai Smyan mlaka kaimraayai Livaai mlaka kaimraayai Juthai mla. Rasala kaimraavmaaya mwaalake Jaikopmne wdaayadev Bilaav wjaava. Mina kujaava Bilaa kaimraayaraai mla. Kamla Rasala Nmrely, daka sraangere yaya Den, dviyai Naptalaai wda. Dvidaas Lyaa dara wanganake Nm kaimraaya pn mldeny daaka! Daka wdaayadev Slpaav Jaikopmnev wjaava. Mina kujaava Slpaa kaimraayaraai mla. Kamla Lyaa krmre yaya pwai Geth, pwai Azai wda.

    14-24Pgaa Ruvan ysla maaraka ganaanga Lyaav wjaava. Kujaava Rasala wda Ysla pr nyjaama! Mina kuda Lyaa wda Ganmaanger maadnyag ysla maarma! dathwaana? Ysla mina nyjaavagz sawsav nmre amwer dmaadera, wda Rasala. Nyla kwalaka Jaikop gannya angevna kulaaba Lyaa wda Nmre angevna wlaabzana nm gmny yslanna mina gmubwa. Naarm mwaalaka! Sara kamwaalagi Lyaa kaimraayai Yzakaai mla. Dvidaas kaimraaya pwai Sevulan mla. Aayagaasa taaya Daaina mla. Lyaa yuya mina kamla Gotyai Rasalavna tewaanna kya Rasala kaimraayai Jozepyai mla.

    Jaikopmre jlkyaawarya kwala naanga ymanyaa.(30:25-43)

    25-36 Rasala Jozepyai kamla Jaikop Nem sandakana wna yawaaj nnnya angev mwalaana! kada Laivan wdna Gm dava mwaalagi wawnya ja! Mina wdna kya Jaikop wda Gmnyna gydeigny. Mina gyamuj jlkyaawarya jaane yuya maardeiny. Laivan wnaka wda Tewaanyasra.

    37-43 Dvi Jaikop ysarkaav dapaina, klaaka woiprana ya. Sara yaka dara wanganake Jlkyaawarya tewaanya yawakmanga, daka jlkyaawarya wanganyane ysarkaav marakna ya. Dvidaas jlkyaawarya tewaanya bwaranya jaane mle. Jlkyaawarya tewaanya

    Jenzz29 , 30

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 28

    jaane ymanyna kye Jaikop maarna ya. Jlkyaawarya wabe Laivanmre mwaale. Jaikop glyvta naangejyai mwaalna. Gamre wdaayadvta naangej jlkyaawarya naangej mwaalna ya.

    Jaikop Laivanmna lkaanya wyaa.(31:1-21)

    31 1-16Jaikop dara wnake Laivanmre gawaalvava Nenmaangere glyvta yuya maadelyra, dathvangava! Mina daka nabaai dara wanganake Laivan jkurya nyvankei daaka! Sara kada Gotyai Jaikopm wda Gnnya angewnna ayawnna dwodera. Nmj wawakadera. Mina kuda Jaikop Rasalavj Lyaavj wdna Nm krnmaangerne wawnya naanga yadnyainy. Wawnaangeiny yadaari gam kwaas nydadely. Kwaas kanyda Gotyai krnmaangere jlkyaawarya kwalaalyara nyjaawad. Nabaai Gotyai nydwa Gnnya angewnna dwona! Sara wdna kya Rasalas Lyaas sawaai wdahi Gotyai sara gthwake sara j!

    17-21Mina kudahi Jaikop Nmaamaanga Aazak Kainan mwaalyaryawnna wma! daka gannya balaangeng gannya kaimraayang jlkyaawaryang maarna yaka wawa. Sa Rasala ganmaangere svuyabsa kuka maarna. Kuka maarna kya Laivan navka mwaala.

    Laivan Jaikopm mdnyaa.(31:22-42)

    22-42Laivan Jaikop kaanna wna kywad, wnaka Jaikopm mdnna ya. Kaanna wna wna, sawta ati ata purdaas pwaraai kajnna tusav mjaahalaka wda Baar ywaana? Kwaas baana yagna nyraavaangewaar wla yraknkewaar baana makwaswaabna? Nabaai nmre svuyabsa kuka baana maryawalyaadna? Lka bena yulyaragna wwad? Nm Jaikopm mala tamma! dena sawsav waja yanyawaaihe. Gmre Gotyai waja nyjawaal Jaikopmna kave duthana! Sara kuda Jaikop wdna Gmre svuyabsa kuka mamarywade. Lka yulyarena dwade Laivan garaavaangewaarna nanypalamaaradka! Mina kuda Laivan Jaikopmre glyvsang tnna wanganaka sa gamre svuyabsa Rasala lka yulyakake mabrmaarya. Mabrmaaryakegaa Jaikop Laivanm maanga wda Baaneka! Gmre wawnya yadaari gmre jlkyaawarya kwala naanga ymanyna kye nm mamaranyena. Gmre jlkyaawarya kunew brena brena nmre gzaave. Sa yuyagaa nmnyne kwaas yag. Gm kwaas kyag nmre Gotyai nygaimwagaka sawsav mayagaala gzawaal, wdna ya.

    Jaikopj Laivanj saraai Nyamwei, dnyei.(31:43-55)

    43-55Laivan wda Nyraavaangewaaly, aataas, aataravaj nmre jlkyaawaryaj mwaaiha. Sa baar yjwa? Sara kuda Jaikopj

    Jenzz30 , 31

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 29

    Laivanj yagaala naanga kadnagi Laivan wda Naarm geva geva kamwaalakwoly Gotyai nehwanganadelyra. Nyraavaangewaarna kayaana kamaremwaalagz Gotyai gwanganadeignyra. Gm amwe prv kamaaragz gwanganadelyra. Mina kuda Jaikopjyara sla marakna kye Laivan wda Sla naanga thwawnya maramadakwaasa gmnyna malyana nm mwavlay ydeiny. Nabaai nmnyna malyana gm mwavlay jtheignyra. Gotyarna gthwe nebulyas. Sara kuda Jaikop wda, Sla naanga mwavlay ydeiny malyanes. Jaikop nebwina wdaka jlkyaawaryar Gotyarna tamaka ydka yna kya Jaikopj Laivanj nagi. Yrke kavura Laivan se wamwarakei dkaana yaka garaavaangewaarj krmre kaimraayangj sang ylaaya ygala. Ylaaya ygalaka yagaala tewaanya wdaka gannya angewnna wawa.

    Jaikop daka Gara yjwana Yzoi nyanganadena? kaanna wyaa.(32:1-21)

    32 1-12 Jaikop kaanna wna yakegaa dara wanganake Nmj Gotyare mamaayara ejelyaraj mwaaiho. Sara daka Jaikop shumale yaasadvsaraav gathaakaanga Yzorna wdaasa. Yaasadvsara kaanna waweva Yzor wde Jaikop gmnyawnna bvan. Gamre glyvta naanga warka. Yaasadvsara Yzor wneva kaanna bna yeva Jaikopm wde Yzoly amwe kwala naangeraj sara bvangava. Mina kude Jaikop lka yaka Gotyar wda Ghaimwagdeiny nydahnya Gmre kaimraaya kwala naanga ymanpdere. Nygaimwadnyaigny. Nabaai dahaa nmre glyvta naanga war. Gnnya angewnna dwodera, nydahnya sa nydaakaanga Yzorna nm lka yena Yzoi naneramakadka! dena Nygaimwana! gthwa.

    13-21Yzor snna tka nudavad! Jlkyaawarya naanga yanga wjaavma! daka Jaikop Yzorne jlkyaawaryang maryaasaka gam dvidaany mdna.

    Kwaaka Penyal saba Jaikop ata svla galalmwanna yaa.(32:22-32)

    22-32 Jaikop gamreng kudaasa kumza gamre glyvtaj Aalya Javok maragamakuna. Maragamakuna kya Jaikop gave kwai mwaala. Sawsav pwai baka Jaikopm asang galalmwanna ya. Mala tannadaakri yrka purna kya pwai Jaikopm wda Nymakwaasa! Sara kuda Jaikop wda Yagaala tewaanya nydagz dwodera. Pwai wda Gnnya yaya Jaikop (kwaas yadei) sa Gotyarj amweraavj yagaala bazwaimanaawgnyaig, malya gmnna dathvalaradnyaig, gnnya yaya mudke Yzrelmo. Jaikop wda Gotyar wanganena

    Jenzz31 , 32

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 30

    kwaihwaainakeiny mwaaimwa. Nyla bilaawna yadaany Jaikop tumudka wdadaany ygala ygala kaanya wawa.

    Jaikop Yzoryabanna ymavaawna yaa.(33:1-20)

    33 1-20Jaikop dara wanganake Yzoly gamre amweraj sara jngava! Daka gannyang wavlana ya. Wavlana kya Lyaas Rasalas kaimraayaj amwe wdaayadisawaaly sa mdnna ye. Mdnna kye Jaikop gathaakaangeryawnna bna. Bna kya Yzoi tewaanya mwaalaka Jaikopj ata bwanaka! daka kaanyvena bna kya knna marednagi. Mina kamarednagi Jaikopmva bna yeva Yzorna Ata bwanaana! dna yeva ata bwanyna ye. Tvina bwanyna kye Yzoi wda Jlkyaawarya nmnyne makabwaanya waramaryana! Sara kuda Jaikop Nm kuneiny daaka! kuda Yzoi maara. Yzoi mina maaraka wda Nemj sarmj sanna kaanyaana! Sara kuda Jaikop wda Nmre jlkyaawaryaj nmre kaimraayaj kave kave wna yna yaadennera. Tvina kuda Yzoly gannya wdaayadvsaraj sara Jaikop yagalyamana yeva Kwaaka Syaana wawe. Kaanna kwawe angeba Sekm Kwaaka Kainan mannkebanna ymavaawna yaka kwaaka mubaka saba mwaala. Mina mwaalaka Yzrel Gotyarne simnye lvalaaba.

    Daainavre gyamwera angeba Sekm kayaaka ygalyaa.(34:1-31)

    34 1-5Lyaavre taaya Daaina Angeba Sekm mwaalyang angirmaata yma! daka kaanna wna ya. Anga saba Amwe Aamo maremwaaida mwaala. Amwe sare gawaal Sekm Daainav wanganaka Sdraaya tewaanya maamujava, yawna. Sara yawna yaka ata lmwanna ya. Ata lmwanna yaka Sekm ganmaanger wda Sdraaya da nmre amwevna ganmaanger duthana! Gmre taaya nmre mgnyarne nyjaama! wda.

    6-31Jaikop dara wnake Sekm nmre taaya ata lmwanna jwaka! Dna kya gawaalvava pba ybwanadapj navka mwaala. Jlkyaawarya maremwaaidvsara gawaalvava bna yeva kune snna tka naanga wdava. Snna tka kudava sa Aamo Jaikopmre gawaalvavaav wda Sekm nybwaalvne Taaya Daaina nyjaama! Gannya amwe maaradely. Sarm yagaala sara nyjide sara yhzaavdesra. Mina kuda Jaikopmre gawaalvava kwaas wdna Nem yuyaina klaaka pkarya neynkeinera. Sarm klaaka pkarya kadanapj Daaina Sekmmne yhzavaadesra. Sara wdna kye Aamoj Sekm gawaals saraai ylaaya yagi. Krnnya angewnna wawagla krmre amweraav wdahi Jaikopmre gawaalvava sara

    Jenzz32 34

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 31

    nehthwaasa sara yaana! Dvidaas Jaikopmre glyvsa maraadengra. Sara dneva angeba Sekm mwaalyara kunnya klaaka pkarya dane. Kadane klaaka daanga wvdaany Daainavre gyamweraai Smyan Livaai saraai wlaabahla Sekm mwaalyaraav tamakna yagi. Tamakna kyagi Jaikopm gawaalvava beva Sekmmre angevdaas Daaina makuna ye. Nabaai amwej kaimraayaj Sekm mwaalyaraavre glyvsaj makwawe. Jaikop amwe pwaraavna lka yaka gawaalvavaav mayagaala wdna. Mayagaala wdna kya Sekm neyamwev kayaananaanga yakelyra, wde.

    Betel saba Gotyai Jaikopmna tewaanna yaa.(35:1-15)

    35 1-8 Gawaalvava sara kye Gotyai Jaikopm wda Betel sawnna dmwaaidera. Mwaalagz nmnyne simnye dlvalaama! Mina kuda Jaikop gamrebadaanyaraav wda Sarmre svuya yuya sabsa dmarasnyla! Sarmre kuryara tewaanyara mwaaibka! Nabaai klaakejka grkanana aalya dznyla! Aalya jnapj kwaabhannya baazmanya tewaanya yaaka dakyla! Betel sawnna nem kaanyaana! Saba Gotyai nmj mwaaiderna nm simnye lvalaabdera! Jaikop sara wdna yake gamjyara sara ye. Mina kye wodaapj Gotyai amwe pwara yuyaraav Jaikopjyaraavna, Sarm amwe saraav mipnera! kada amwe yuyara lka yna ye. Jaikop Betel mwaalaka Gotyarna yleyagaala wdna ya.

    9-15Jaikop Gotyai yaya Yzrel wonkei dara wanganake Gotyai damwaal! Kada Gotyai wda Nm Gotya dragnyainy. Gmre kaimraavzmya kwala naanga ymanyna ypdeng. Gmre kaimraavzmya pwara amwe naanga ymanpderera. Kwaaka Evraamj Aazakj saraarna wjaaveba gmj gmre kaimraavzmyaj sangyhrna yhzaavnke. Sara kuda Jaikop sla naangei daadnyyaba Gotyarna welya dngna ya.

    Jaikopm kale wyaa.(35:16-29)

    16-26 Betel sabadaasa wodaapj Rasala kaimalei mlaka bala. Kabala sagaa Jaikop kaimraayarna yaya Bejamin wona. Jaikop kale wiadaas Betlem sangineba Rasala wakaka kwaaka saba mwaalna. Saba mwaalna yads Ruvan ganmaangere balaanga Bilaav ata lmwanna kya Jaikop sara yawra. Jaikopmre gawaalvaanga svlraai ata purdaas pwaraalyara yuyara mwaale.

    27-29Angeba Maamre mwaalyai Jaikopmre ganmaangei Aazak mwaaids Jaikop ba. Aazak amwe nei kwarame naanga 180 kwavlava bala. Kabala gawaalvaangeraai Yzoly Jaikopj saraai wakagi.

    Jenzz34 , 35

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 32

    Yzoi Ythomyaraav kuvnmaangei ymanyaa.(36:1-43)

    36 1-43 Yzoly Jaikopj saraare jlkyaawarya mwaaidapj kumre tka munne maalka wads Yzoi gannya balaangej kaimraayaj jlkyaawaryaj makuna yaka Syaa mugunyav maremwaala. Maremwaalaka Ythomyaraav ganmaangei ymana.

    Jozepyai waja yanyaakena wjaa.(37:1-11)

    37 1-4Jaikop Kwaaka Kainan mwaalakegaa Jozepyar kwarame atraai svla pwi yuya yaka svla purdaas pwaraaina kwavlava sagaa mwaala. Kamwaala Jozepyadaraka sipzipya ydvaidv mwaale. Jozepyare ganaange maarakegaa Yzrel amwe nei mwaalakena Jozepyar ylaaya naanga marina ya. Gawaalvava pwaraav ylaaya maalka marya. Ylaaya naanga maryaka Jaikop Jozepyarna baazmanya tewaanya yavkarya. Jozepyai gaverna kyavkarya gyamwera Maraajava kale newlamwaka, kade snna tka davna wia.

    5-11Jozepyai waja yanyna yaka gyamweraav Nmre waja yvange yhzwaak, wda. Wawnyav witya llaajabsa maramurtana yadaawoj nmre witpwya dkavedaana yaka daavna yads sarmre witpwya dkavedaana gduna yaka Amwe naangeigny, wda. Jozepyai sara kuda gyamwera Kwaas nedwa, deva Nemnyna dnemaremwaaijwaa? wde. Dvi pgaa Jozepyai waja mudka pr yanaka ganmaangely gyamweraj saraav wjwaakna ya. Nylyaly lawely slngaamnya svlraai ata purdaas pwaina sara nmnyna gdurana yawaaihava. Mina kuda Jaikop wda Baana dwaana? Nmaamaangely nynaanges nyamweraj sa nmnyna gduna ypdera, dathwaana? wda. Jozepyare yagaalana gyamwera snna tka wdadaas ganmaangei kave yawra.

    Jozepyar gyamwera wmubyaa.(37:12-36)

    12-17Kwaaka Sekm Jaikopmre gawaalvava jlkyaawarya ydvaidaapi Yzrel Jozepyar Jamwera tewaanya damwaaihava? wdaka wdaasa. Kudaasa Jozepyai kaanna kaanna Sekm sawnna ba. Mina baka dara wanganake We, nyamwera pwara mamwaalyjhava! Daka wanganamaryna. Wanganamaryna yadaas amwe pwai wanganaka wda Nm jamweraav wnwade Kwaaka Dothan sabanna kaanyaana! ddaapi. Sara kuda Jozepyai kaanna wna ya.

    18-24Badaany Jozepyar gyamwera wanganeva dne Waja yadei ynker tamakaana! Tamakawaaj Kavjlkei tamakwakelyra,

    Jenzz36 , 37

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 33

    wdaathera. Tamakawaaj Gamre waja nebulya daaka! daathena, dne. Kadne Ruvan sraangei Jozepyar yvalma! daka Maramaki jide. Kavinnnyav marirakna jidelyra, wda. Tvina kuda Jozepyai ymavaawna kya lmwanna yeva gannya baazmanya tewaanya yraipurasna yeva kavinnna kunev yrake.

    25-30Jozepyai kavinnnyav wlads gyamwera wapaaya nadaapi Mithyan mwaalyara badaapi Juthai gyamweraav wda Neyamwe Jozepyarna amwe saraavne mubaana! Nennya neyamweryaba maramakaannera! Sara kuda kavinnnyavdaas Jozepyar wlyabaaly maraydvaina yeva maramwaginamaana yeva kinaaya ata svlraaina mube. Kamube Mithyan mwaalyara Kwaaka Yzpna makuna ye.

    31-36 Jozepyar gyamwera jlkyaawaryai tameva gamre tawe maareva Jozepyare baazmanya tawev maradvaina. Maradvaina yeva kuvnmaanger Baazmanya da yaknke maamwos. Jwaalvaangere daaka? wdaawna ye. Wdaawna kye Jaikop wanganaka wda Yo. Nybwaalvaangere baazmanyas. Kavjlkei dawakwakernera. Sara kuda kale naanga wiadaas Jozepyarna knna naanga bazwna ya.

    Juthaly Taimaas sawaai kaimraayaraar maryei.(38:1-30)

    38 1-30Sagaa Juthai Kainan mwaalya kamaara gannya amwe kaimraaya daraai dai mla. Amwe Ei, sraangei Taimaa kwala maara. Kamaara gamrebwi kayaananaangebwi kya Gotyai Gam balyanegaa wakdeinyra, dnkena Ei bala. Kabala Juthai kutabanyai Wonanm wda Amwe Taimaa dmaa! Sara kuda maarna yaka Kaimraayanna waramaryana! daka kayaana ya. Kayaana yakena Gotyai dna Balyanegaa wakdeiny. Mina dnkev Wonan balna ya. Kabala Juthai Taimaav wda Navka dmwaala! Amwe pwar mamaannnera! Gmaamaangeryawnna kaanna wna j! Saba dmwaai! Nybwaal aaya wryaakei Silaa naanga grina kyoj gamzar dmaanana! Wdna kya Taimaa kaanna wna ya. Sa Silaa naanga grina kya Juthai Nybwaalvaanga dai gannya gyamweraaly nabaai nabaladka! daka Silaam Taimaa dmaa! muja. Yagaala muj yaka mwaalna yakere balaange balna ya. Balna kya Taimaa kwaas kya Juthai Taimaav ata lmwamwaka, dnyna ye. Dnyna kye Taimaa kaimraayaraai pwaraai avaalyagaa maarna ya. Maarna kya Sraangei Perez, dvidaasai Jeraa, wona.

    Potipaare amwe Jozepyar yaamj wiaa.(39:1-23)

    39 1-5Kwaaka Yzpna Mithyan mwaalyara Jozepyar makuna yeva Amwe Potipaarna mubye. Kwaaka Yzp saba

    Jenzz37 39

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 34

    maremwaalakei Peroyalyra. Potipaai Peroyare amwe naangelyra. Gotyai Jozepyar wgaimwanna yada Jozepyai gannya wawnya nayaa yna ya. Nayaa yna yadaas Potipaai dara wanganake Gamre wawnya tewaanya jvanka! Sara daka gannya angas gannya glyvsaj maremwaaider wmwaaiha. Wmwaaihna kya Gotyai Potipaarna tewaanna ya.

    6-9Jozepyai tewaanyai angev wlads Potipaare amwe Tewaanyarna maarma! daka wda Amwaagaig, avaanna wlakadenany. Sara kuda Jozepyai Aala, wdna ya. Potipaai gannya glyvsa maremwaaina yadnyainy nymwaaihna ya. Gamregnyra. Nmreg daaka! Sara nm mywnera! Sabwi kyamuj Gotyai nmnyna smunya kayaana nanyawradka! wdna ya.

    10-23 Gazagaasagaa Potipaare amwe sana sana wdade Jozepyai Aala, sara wda. Pgaa sara wdakei Nmre wawnya yma! daka angev wlana ya. Wlana yads Potipaare amwe gave mwaalaka gamre baazmanyav lmwanna yaka Kwala nymaa! wda. Sara yaka sara wdna kya Jozepyai yraipvalakna yaka lkaanya wna ya. Lkaanya wna kya Potipaare amwe snna tka kudava wawnya wdaayadvsaraav jaka wdna ya. Yvruyarajyai sai kwayagaala nydvan. Nm Aaka, aaka, dweny gam lkaanya wna ywa. Danganyla! Gamre baazmanya warkaagavaakana! wda. Sara wdaka navka mwaala. Potipaai gannya angev wlaabaka gannya amwe wdake kwna snna tka davna wia. Davna kwia Jozepyar kalavuzav wmwaaihna ya. Wmwaaihna kya Jozepyai wlads Gotyai baihanads kalavuzav damei Jozepyar tewaanya ya. Kalavuza mwaaidvsara pwaraav dmaremwaaideigny, Jozepyar wda.

    Jozepyai kalavuzaraarna krmre waja wjwakyaa.(40:1-23)

    40 1-4Jozepyai kalavuzav mwaaidsyagaa pgaa gamre wawnya wdaayadisaraarna Amwe Pero snna tka davna kwia kalavuzav wmwaaihna ya. Amwe pwai Peroyare wapaayaj aalyas wmaarina yadei, y amwe pwai Peroyare grkula ydka yadei saraaly Jozepyaly kalavuzav mwaale.

    5-19Amwe pwaraai sawsav waja yna yagi. Waja yna kyagi mwanyav Jozepyai wlaabna kya jkurna mwaalna yagla Sawsav naarm waja yanyawaaiholyainaalyra. Waja bewaja yvangolyana aai nehzwaakajwaka? wdahi. Sara kudahi Jozepyai Nmre Gotyai waja yawdely. Krmre waja nyji! Gotyai nyjwaakadeiny, wda. Amwe pwai Peroyare wapaaya wmaarina yadei gannya waja Jozepyar wda Graipwla taanya dawaai da wads nm wangamwa. Wangadaari

    Jenzz39 , 40

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 35

    purrya ynadaas wanganyawaaihe dahaa mya mena yimwake wangamwa. Mena kyimwa Peroyare gulyav maramamwagikna yena wjaavna ywana. Mina kuda Jozepyai wdna Waja sa gzwaak! Taanya dawaai dasa sawta daryaai dar sabsasra. Sawta daryaai dar kajnnoj Pero Nmre wapaaya dnymaryaama! Aya jthera, gthathera. Gm sara yagz nmnyna jawdeigny. Yawragz Jozepyai kayaananya myaker kalavuzav wmwaaihava, duthathera. wdna. Amwe pwai Peroyare grkula ydka yadei sara wnaka Jozepyar wda Nabaai nm waja yanyawaaihe. Soiglya dawaai da kinya ylamarina yvangeiny. Soiglya aaya abanyav grkula ge ge mihnke yusara grkula dapanadaapi baihanakeiny, wda. Tvina kuda Jozepyai Gmre waja gzwaak! Soiglya akwalamwai sawta daryaai dar sabsasra. Sawta daryaai dar kagznnoj Peroyai ysar wla tdavoj gmny pgaa wla kamaragrdavoj yusara gnpdeigny, wda.

    20-23 Sawta daryaai dar kajnna Peroyai gannya wawnya wdaayadvsaraavne tka munne ya. Sagaa Jozepyai sara wdakena Pero sara ya. Amwei gamre wapaaya wmaarina yaderna jaka wdna yaka Gmre wawnya snnawnya j! wda. Amwei gamre grkula ydka yader wla marardava. Peroyare wapaaya wmaaryadei gannya wawnya yna yada Jozepyarna Peroyar mujaka navka mwaala.

    Jozepyai Peroyare waja wjwaakna yaa.(41:1-36)

    41 1-8 Kwarame prwaai kwavlava sawta prk Pero waja prwaai yana. Yanyna yaka mwanyav kave ydaakuna kya amwe kwai amwe kr waja sawaarna kunnakai mamwaalya.

    9-13 Kunnakei mamwaaly kya Peroyare wapaaya wmaaryadei Peroyar wdna Dahaasagaa Jozepyarna yawmwa. Nmj gmre grkula ydka yadely sainaarna snna tka kagthava kalavuzav maranehmwaaihag. Sawta pgaa waja yangolyainaalyra. Jozepyai Yvruyarajyai saba mwaalaka naarmre waja nehzwaaka. Nehtha Pero Gmre wawnya snnawnya j! gthathera, sara nyda. Grkula ydka yader Pero wla maragrdavadera, wda. Gamre yagaala nebulyasra. Sara nehthake sara yag, wdna ya.

    14-24Amwe naangei Pero Jozepyarna wdasaabna ya. Wdasaabna kya Jozepyai maryaata wrnyna yaka kwaabhannya tewaanya baazmanya tewaanya mariranyna yaka buladaana ya. Buladaana yads Pero wda Nm waja yanyawaaihe amwe yuyara amwe yuya manyjwaa. Gmnyna Waja yanadvtanna wdadelyra amwe sai, nydwa pwai. Sara kuda Nmre Gotyai gmre wajana nayaa gzwaakadera, wda. Pero Jozepyar wdna Waja dasa Aalya Naayl aalmaangev daaderi bulmakaawoya wapemnnaka daraai daraai daraai dalyara aalyavdaas bilaawna yawaaiha. Bilaawna yeva

    Jenzz40 , 41

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 36

    bulmakaawoyara kurya mudmlanyna yadaapi bulmakaawoya maalka daraai daraai daraai dalyara aalyavdaas bilaawna yeva bulmakaawoya naangeraav maalkera tka bilanyna yawaaiha. Nyna kyawaaiha nm dkaana yena nabaai se wamwarena yane waja pr yanyawaaihe. Wityagnya gave prnanyav sla naanga dawaai dawaai dawaai dasa ynwakeng banganakeiny. Sla tewaanya pn dvidaas ynyna. Ynyna yaka kuznya warke witzla snnawnya tewaanya ynwakeng maranyna yadaapi banganakeiny. Wajawaai sara yanwa, wdna ya.

    25-36Pero mina kuda Jozepyai wda Wajawaai prwaai sara ywaanya kr avaala gzwaakma! Bulmakaawoyaraavna yanwaanaj witzlana yanwaanaj avaaiyagaala gthdera. Gotyai dvi sara yadena sara gzwaainvanka giwriwa. Kwarame dawaai dawaai dawaai da wavladaawoj Yzp dava wapaaya naanga waradevanyra. Kwarame dawaai dawaai dawaai da kwavlavoj kwarame dawaai dawaai dawaai da sagaa mjka dvalyidevanyra wapaaya mwaryadoz. Nmre yagaala dwena Dahaa amwe sdunakei amweraav kwarame tewaanyagaa wdasaawna Mjkegaanana wapaaya naanga kanyjaavapj angeng marikwakna ydera, dada yader dumwaaihya! Sara kyagz mjkegaa wapaaya tka nyane waradegaakra sagaaka.

    Peroyai Jozepyar Yzp maremwaaider wmwaaihna yaa.(41:37-57)

    37-45Peroyai Jozepyar wda Gotyai gamre smunya gzaava. Nmre wawnyas Yzp kwaakes dmaremwaaidera. Sara wdaka gannya ataka magalabwapaina yaka Nmre wawnya yadelyra, daka Jozepyare asar ataka yhna ya. Nabaai baazmanya tewaanya marawbaazmakuna yaka ngwia golya mararnna ya Peroyai. Mararnna yaka Yzp mwaalya amwe nawnya Jozepyar balaange wmaarina ya. Amwevne yaya Aazanaat wonkes.

    46-57Jozepyai kwarame 30 kwavlava sagaa Peroyare wawnya yanei ymana. Kwarame tewaanya dawaai dawaai dawaai da sagaa wavladaany anga yuyaba wapaaya naanga marikwakna. Marikwakna kya kwarame dawaai dawaai dawaai da sagaa mjka naanga ymana. Mjka naanga kymana sabanyara Peroyar wapaayanna jaka wdna. Jaka wdna kye Pero wda Jozepyaryawnna dwila! Gam sara yhthathe sara jla! Jozepyai amweraav wnaka anga tka wapaaya wakadvsav basamakwina yaka wapaaya mubna ya amwe Yzp mwaalyaraavne. Nabaai kwaaka yuyabanna mjka naanga wads pbanyara Nem Yzp saba wapaaya mubaana! dneva bna yeva wapaaya mubna ye Jozepyar.

    Jozepyar gyamwera Yzpna wna yeva wapaaya mubyaa.(42:1-25)

    42 1-5Kainan kwaaka wapaaya mwaryads Kwaaka Yzp wapaaya war, ddaapi Jaikop wnyna. Sara wnyna yaka

    Jenzz41 , 42

    Genesis and the New Testament in Yipma (Baruya) of Papua New Guinea; web version, 2013, Wycliffe Bible Translators, Inc.

  • 37

    gawaalvaangeraav wda Kwaaka Yzp sabanna wopj wapaaya dmubyideihlyra. Mina wdaka Bejamin wryaakei nybwaal nabaladka! Dava mwaaladelyra, daka Jozepyar gyamwe ata yuyraai darera gavera wdasaawna kya kaanna wna yeva Yzpna ymavaawna ye.

    6-7Gyamwera Yzpna ymavaawna yeva Jozepyaryabanna wna yeva Amwe naangeig, deva gduna ye. Gduna kye Jozepyai dara wanganake Ai, sara nyamwera dava damwaaiha. Mina dna kya Jozepyalyra, majara Yzpyalyra, dne kumzara. Jozepyai Nm kwaas yagaala wdma! daka maangeb wdna Gawdaasaihla! wdna ya. Gyamwera Wapaaya mubaana! dona Kwaakabanne yaya Kainandaasainera, wdna ye.

    8-17Jozepyai gannya wajane gyamweraavna yawraka wda Nem kwaaka kuka maraana! deva dava sarm bwangamwaava. Arkawnyra. Amwe naangeig, Wapaaya mubya yaana! dona bonanyra. Kainan mwaalyare gawaalvaanga atraai svla purdaas pwaraalyyainera. Wryaakei ganmaangely mwaaihi. Neyamwe pwai bala. Sara kude Jozepyai wdna Sarmnyna yaamj yhydeiny. Davanna sarmre wryaakei mabi kyoj davadaas mwy jideihly. Gave pwai kaanna wna yoj wryaaker wjmanaawna yadelyra. Sarm pwaihi kalavuzav dmwaalyide. Sarmre yagaala kwaas nyde, damuj smunya sarmnyna Damakaanyara bvangava, yawrdeinyra. Mina wdaka kalavuzav yuyara wmwaaihna ya.

    18-25Sawta pryaaina kajnna Jozepyai wdna Nmre dwjana jide. Gave pwai kalavuzav mwaalannenena pwara wapaaya sarmre kndakaavne makuna ypdengra. Wryaaker kanymakabapj sarmre yagaalya yawrdeinyra. Sara kyawramuj mabaly jideihlyra. Jozepyai Yzp yagaala wdadaany pwai maridna kya Jozepyar gyamwera kunnya yagaala dne Negwaalaanga Jozepyarna kayaana yo. Gam knna dadaas wanganona nem dragnna mwaalona dahaa Gotyai nemnyne kayaana neyvan. Amwe Ruvan gyamweraav wda Nm yhthe Mgnyarne kayaananyabwi mipnera! Kyhthe mwnyje. Ruvan sara kuda Jozepyai mwasawnna kaanna bwalyuna yaka knna dna. Knna dna yaka Smyanm maaraka wla pwyna. Wla pwyna yaka wdaayader kave wdna Wapaaya kumre glya dmaramihya! Amwe gei gere ngwia gannya glyav dmihya! Nabaai wapaaya tusavne dumaari! Sara wdna kya sara ya.

    Jozepyar gyamwera Kainan ayahi wna yaa.(42:26-38)

    26-28 Jozepyar gyamwera wapeglya maareva jlkyaawarya dogiyaraavre bulev aba ylamarakna yeva angebanna kaanna makuna ye. Kaanna makuna kye pba wamwaresaba amwe pwai Nmre

    Jenzz42

    Gen