Vietnamese

Sức khỏe tình dục và vi-rút truyền qua đường máu trong các cộng đồng đa văn hóa

Government of Western AustraliaDepartment of HealthPublic Health and Clinical Services

Sexual health and blood-borne viruses in multicultural communities

Delivering a Healthy WA

2

Hiểu biết về quan hệ tình dục và sự ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe chúng ta là điều quan trọng. Quí vị sanh ở đâu, đã sống nơi nào, nay ở đâu, bao nhiêu tuổi hoặc khi nào có quan hệ tình dục không quan trọng – tất cả mọi người cần nghĩ đến sức khỏe tình dục của mình.

Việc nầy quan trọng bởi vì có rất nhiều bệnh viêm nhiễm có thể truyền từ người nầy sang người khác trong lúc quan hệ tình dục. Ngoài ra còn có một số bệnh viêm nhiễm khác có thể truyền từ người nầy sang người khác do sự tiếp xúc máu với máu. Quí vị hiểu càng nhiều về các bệnh viêm nhiễm nầy thì quí vị có thể bảo vệ càng tốt cho bản thân và luôn cả những người khác.

3

HiV/bệnh liệt kháng là gì?

Hệ thống miễn dịch là vũ khí của cơ thể chống lại các bệnh viêm nhiễm. Vi-rút gây ra Bệnh Liệt Kháng (Human Immunodeficiency Virus viết tắt là HIV) tấn công hệ thống miễn dịch. Nếu không điều trị, sau vài năm một người bị nhiễm HIV không thể chống lại một số bệnh viêm nhiễm. Giai đoạn nầy của sự nhiễm HIV gọi là BỆNH LIỆT KHÁNG (Hội chứng Suy Giảm Miễn Dịch Mắc Phải).

HIV truyền từ người nầy sang người khác qua một số chất dịch bị nhiễm của cơ thể – máu, tinh dịch, dịch âm đạo, dịch kinh nguyệt và sữa mẹ. Chất dịch phải vào đường máu của quí vị thì quí vị mới có thể bị nhiễm.

Hiện nay chủ yếu quí vị bị lây HIV theo ba cách:

1. quan hệ tình dục không có sự bảo vệ (quan hệ tình dục không dùng bao cao su)

2. dùng chung kim khi chích ma túy

3. từ người mẹ sang con trong lúc mang thai, khi sanh hay khi cho con bú sữa mẹ.

Quí vị cũng có thể bị nhiễm HIV khi dùng chung các dụng cụ cho vệ sinh cá nhân như dao cạo, bàn chải đánh răng, tơ làm sạch răng và kèm cắt móng. Quí vị không thể bị nhiễm HiV qua hôn hít, bị muỗi cắn, dùng chung muỗng đủa hay ăn uống chung.HIV không có thuốc chữa. Người bệnh có thể truyền HIV sang người khác trong suốt phần đời còn lại của họ.

4

Bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục (sti) là gì?

Bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục, hay bệnh hoa liễu là các bệnh viêm nhiễm thường được truyền từ người nầy sang người khác khi một người quan hệ tình dục với bạn tình bị nhiễm mà không có sự bảo vệ. Sự quan hệ tình dục có thể là qua đường âm đạo, đường miệng hay hậu môn, và đôi lúc qua sự tiếp xúc da với da.

Quí vị có thể bị nhiễm các loại bệnh viêm nhiễm khác nhau nếu quan hệ tình dục mà không có sự bảo vệ. Các bệnh thông thường nhất là bệnh lậu, chlamydia, mụn giộp sinh dục và mụn cóc. Các bệnh khác gồm có bệnh giang mai, viêm gan B và HIV.

Rất nhiều người không có một triệu chứng bệnh nào cả khi họ mắc một bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục. Quí vị có thể cảm thấy hoàn toàn bình thường và không hề hay biết là mình bị viêm nhiễm. Mặc dù không thấy có bất cứ triệu chứng nào, sự viêm nhiễm có thể làm cho quí vị bệnh bên trong. Quí vị không thể biết là một người đang bị viêm nhiễm hay không bằng cách nhìn họ bên ngoài.

Thí dụ, bệnh lậu và Chlamydia có thể gây nên tình trạng vô sinh (cho nên quí vị không thể có con), đặc biệt là ở các em gái và phụ nữ.

Một số các triệu chứng của bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục là:** Dương vật hay âm đạo tiết ra chất dịch

(mủ) một cách không bình thường

5

** Đau nhức hay rát khi đi tiểu, hoặc khi quan hệ tình dục

** Ổ loét, giộp, loét, nổi u hay mụn ở chỗ bộ phận sinh dục hay hậu môn

** Ngứa hay rát ở chỗ bộ phận sinh dục hay hậu môn

** Đau nhức ở phần bụng dưới ** Kinh nguyệt thay đổi.

Bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục có khắp nơi, bao gồm ở Úc. Phát hiện càng sớm một bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục thì sẽ dễ dàng trị nó hơn, và sự tổn thương cho cơ thể sẽ ít hơn.

Vi-rút truyền qua đường máu là gì?

Vi-rút truyền qua đường máu (blood-borne virus – BBV) là vi-rút truyền từ người nầy sang người khác qua sự tiếp xúc máu với máu. Chúng có thể truyền, thí dụ như qua sự sử dụng ma túy bằng cách chích, xâm hay xỏ thân thể mà dùng chung dụng cụ. ** Viêm gan B, viêm gan C và HIV tất cả đều

là vi-rút truyền qua đường máu. Một số vi-rút truyền qua đường máu như viêm gan B và HIV còn có thể truyền từ người nầy sang người khác khi quan hệ tình dục mà không có sự bảo vệ với một bạn tình bị nhiễm.

Viêm ganViêm gan có nghĩa là chứng viêm ở gan, nếu gan bị ảnh hưởng bởi, hay thành sẹo do chứng viêm thì gan sẽ không làm việc một cách hiệu quả. Viêm gan có thể gây nên bởi các sự viêm nhiễm do vi-rút gây nên làm ảnh hưởng đến gan. Các loại viêm gan thông thường nhất gồm có:

** Viêm gan B: viêm gan loại nầy truyền qua bởi các chất dịch cơ thể – máu, tinh dịch, dịch âm đạo, và dịch kinh nguyệt.

** Viêm gan C: viêm gan loại nầy truyền bởi máu bị nhiễm, thí dụ như dùng chung kim, ống chích và các dụng cụ chích ma túy, dụng cụ xâm và xỏ thân thể, hay các dụng cụ vệ sinh cá nhân như dao cạo, bàn chải đánh răng, tơ làm sạch răng và kèm cắt móng.

Quí vị có thể chích ngừa viêm gan B, nhưng không có thuốc chích ngừa viêm gan C.

6

Phòng ngừa và chữa trị

Tôi có thể làm thế nào để bảo vệ cho mình?Có những cách đơn giản để bảo vệ bản thân và người khác tránh không bị nhiễm:

** Không quan hệ tình dục (kiêng cử) là cách hữu hiệu nhất để bảo vệ bản thân không bị HIV và bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục, nhưng cách nầy không luôn luôn thực hiện được.

** Luôn dùng bao cao su có chất bôi trơn chủ yếu là nước khi quan hệ tình dục bằng đường âm đạo, miệng và hậu môn. Bao cao su là một rào bằng nhựa bao bọc dương vật và giữ chất dịch không truyền từ người nầy sang người khác. Bao cao su có thể bảo vệ quí vị tránh không bị nhiễm HIV, viêm gan B và hầu hết các loại bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục.

** Đừng dùng chung kim chích, dụng cụ xâm hay xỏ thân thể, dao cạo, bàn chải đánh răng và các đồ dùng cá nhân với bất cứ người nào. Điều nầy giúp bảo vệ quí vị tránh khỏi bị nhiễm viêm gan B, C và HIV.

** Nếu quí vị đã quan hệ tình dục mà không dùng bao cao su, hay nếu để ý thấy có bất cứ triệu chứng bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục nào, hãy đi đến một phòng khám bệnh hay bác sĩ toàn khoa sớm để làm xét nghiệm.

7

8

Xét nghiệm và Điều trịXét nghiệm đơn giản cho bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục là một mẫu nước tiểu hay chất dịch. Đối với xét nghiệm bệnh vi-rút truyền qua đường máu và một số loại bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục cần một xét nghiệm máu.

Hầu hết các bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục có thể trị được bằng thuốc kháng sinh. Một số phương pháp điều trị HIV, viêm gan B và viêm gan C cũng hiệu quả. Hãy tải các tờ dữ kiện hay hỏi bác sĩ của quí vị để có thêm thông tin.

Nếu quí vị nghĩ rằng mình bị nhiễm HIV, một loại bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục hay vi-rút truyền qua đường máu, hãy cho bạn tình của mình biết để họ có thể làm một xét nghiệm.

9

Tôi có nguy cơ bị nhiễm HiV hay bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục không?Quí vị có nguy cơ bị nhiễm HIV hay bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục nếu:** Quí vị đã quan hệ tình dục một cách không

an toàn (không dùng bao cao su, bao cao su bị rớt ra hay bao cao su bị bễ).

** Quí vị có một bạn tình mới hay có hơn một bạn tình trong một năm qua.

** Bộ phận tình dục có tiết ra chất dịch, bị nhức hay đau.

** Quí vị đã quan hệ tình dục với một người bị một bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục, nhiễm HIV hay viêm gan B.

** Quí vị không nhớ là mình có quan hệ tình dục một cách không an toàn hay không (thí dụ như quí vị đã quá say hay bị độc).

Tôi có nguy cơ bị bệnh vi-rút truyền qua đường máu không?Quí vị có nguy cơ bị bệnh vi-rút truyền qua đường máu (viêm gan B, viêm gan C và HIV) nếu:** Quí vị dùng chung dụng cụ chích ma túy

(bao gồm ống chích, muỗng, đồ lọc và garô** Quí vị dùng chung bàn chải đánh răng, dao

cạo và nhíp.** Quí vị đã có những thói quen hay văn hóa

dùng đồ mà không sát trùng khi làm những việc dính liếu đến sự xâm nhập vào da hay máu.

10

** Quí vị đã có xâm hay xỏ thân thể mà dụng cụ được dùng chung và không được sát trùng.

** Quí vị có tiếp xúc với máu của người khác qua vết thương mở.

** Quí vị đã được truyền máu ở một quốc gia đang phát triển.

Làm sao tôi có thể ngăn ngừa nhiễm HiV, bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục và vi-rút truyền qua đường máu?

Quí vị có thể ngăn ngừa nhiễm HIV/bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục bằng cách:** Quan hệ tình dục an toàn – dùng bao cao

su và chất bôi trơn chủ yếu là nước mỗi khi quan hệ tình dục.

** Làm xét nghiệm HIV/bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục nếu quí vị có nguy cơ bị nhiễm.

Quí vị có thể ngăn ngừa nhiễm vi-rút truyền qua đường máu bằng cách:** Đừng dùng chung dụng cụ chích ma túy

(bao gồm kim, ống chích, nước, muỗng, đồ lọc và garô).

** Băng bó các vết thương mở hay đứt với băng keo dán.

** Nếu xâm hay xỏ thân thể hãy tìm đến một người làm chuyên nghiệp.

** Tránh có tiếp xúc máu và máu.** Chích ngừa viêm gan B.

11

Nếu muốn tìm hiểu thêm về HiV, bệnh viêm nhiễm lây qua đường tình dục và vi-rút truyền qua đường máu, hãy tải xuống một bản dữ kiện đa văn hóa về HiV, bệnh hoa liễu và vi-rút truyền qua đường máu của chúng tôi tại www.health.wa.gov.au/otherlanguages.

12

Liên hệQuí vị có thể tìm sự giúp đỡ và điều trị riêng tư từ bác sĩ hay trung tâm y tế của mình. Hãy gọi trước để xem quí vị có cần hẹn trước hay không. Dưới đây là các dịch vụ khác mà quí vị có thể tìm đến:

Các dịch vụ nội thành perthFremantle HospitalInfectious Diseases, B2 ClinicAlma Street, FReMANTLe% 9431 2149www.fhhs.health.wa.gov.au

Royal Perth Hospital Sexual Health Clinic48 Murray Street, PeRTH%9224 2178www.rph.wa.gov.au

FPWA – Sexual Health Services70 Roe Street, NoRTHBRIDGe%9227 6177 %1800 198 205 (country callers – free call from a landline only)www.fpwa.org.au

Quarry Health Centre (For under 25’s)170 Aberdeen Street, NoRTHBRIDGe

0452 439 704www.fpwa.org.au/our-services/quarry

WA AiDS Council664 Murray Street, WeST PeRTH%9482 0000www.waaids.com

13

Women’s Health and Family Services227 Newcastle Street, NoRTHBRIDGe %6330 5400www.whfs.org.au

The Women’s Clinic WAVirgil Avenue, BALCATTA%9440 0044www.thewomensclinicwa.com.au

Các dịch vụ y tế tỉnh lỵDưới đây là danh sách Các Đơn vị Sức khỏe Dân số (Populations Health Units) ở các khu tỉnh lỵ có thể giúp quí vị:

Albany %9842 7500

Broome %9194 1630

Bunbury %9781 2350

Carnarvon %9941 0515

Geraldton %9956 1985%9956 1958

Kalgoorlie %9080 8200

Northam %9622 4320

South Hedland %9158 9222 %9158 9207

Các dịch vụ hỗ trợ khác có liên quanHepatitis WA 187 Beaufort Street, NoRTHBRIDGeHepatitis Helpline: % 9328 8538 (metropolitan callers)% 1800 800 070 (country callers – free call from a landline only)www.hepatitiswa.com.au

Metropolitan Migrant Resource Centre1/14 Chesterfield Road, MIRRABooKA%9345 5755www.mmrcwa.org.au

iSHAR (Multicultural Centre for Women’s Health)21 Sudbury Road, MIRRABooKA%9345 5335www.ishar.org.au

Sexual Health Helpline%9227 6178 (metropolitan callers)%1800 198 205 (country callers – free call from a landline only)

healthdirect Australia%1800 022 222

Translating and interpreting Services (TiS)%131 450

14

15

HP

0123

74 o

CT’

13 V

IeTN

AM

eS

e

Tài liệu nầy có thể được cung cấp bằng các dạng khác cho người có khuyết tật

khi được yêu cầu.

Phát hành dưới Chương trình Sức Khỏe Tình Dục và Vi-rút Truyền Qua Đường Máu

Các Dịch vụ Sức Khỏe Công Chúng và Lâm Sàng© Bộ Y Tế 2013

Mặc dù chúng tôi đã cố gắng để đảm bảo thông tin trong ấn bản nầy được chính xác, thông tin không thể thay thế cho lời cố vấn y khoa.Hãy đến gặp một chuyên viên y tế nếu có điều gì lo ngại về sức khỏe của quý vị.