GRA ZE ŚMIERCIĄ W SZACHY

MOTYW ŚMIERCI W KULTURZE ŚREDNIOWECZNEJ ORAZ W FILMIE INGMARA BERGMANA

SIÓDMA PIECZĘĆ

„Siódma pieczęć” film z roku 1957 autorstwa INGMARA BERGMANA, Szwecja

ŚMIERĆ

W średniowiecznej kulturze śmierć odgrywała znaczącą

rolę. Panujące epidemie, zarazy, najazdy wrogów

dziesiątkowały średniowieczne miasta.

Coraz więcej ludzi zaczęło dostrzegać nietrwałość życia ziemskiego. Pisarze w swych utworach opisywali marność

egzystencji ludzkiej. Bojaźliwy stosunek ludzi

średniowiecznych do śmierci i Boga wynikał głównie z

powodu bezradności wobec chorób i różnych zaraz.

Człowiek dużo częściej niż dziś stykał się ze śmiercią. Widział jak umierają jego

bliscy, nie mogąc im pomóc.

Jean Fouquet „Śmierć”, ilustracja z średniowiecznej książki, ok. 1460 roku

ŚMIERĆ

Jednym z głównych bohaterów

filmu Ingmara Bergmana jest

śmierć. Podążająca za bohaterami

zakapturzona postać o

zaciętej twarzy.

CZARNA ŚMIERĆ

To epidemia dżumy, która spustoszyła

średniowieczną Europę w

latach 1347-1352

zabijając, jak się ocenia, około 1/3 ludności

kontynentu Rozpowszechnianie się czarnej śmierci w Europie w latach 1347-1352

CZARNA ŚMIERĆ

Obraz Pietera Bruegela Starszego

„Triumf śmierci” z 1562 roku przedstawia

Europę w czasie epidemii dżumy,

sugestywnie prezentując

chaos i okropieństwo

zarazy

CZARNA ŚMIERĆ

Biczownicy to członkowie bractw

religijnych, istniejących od XIII do XV wieku,

głównie we Włoszech, Niemczech, które

praktykowały publiczne biczowanie się jako formę pokuty. Początkowo byli

pozytywnie oceniani przez Kościół katolicki i

objęli znaczną część ludności różnych stanów.

Zwłaszcza podczas wielkich epidemii

charakterystyczne były procesje biczujących się

do krwi kobiet i mężczyzn, często

prowadzonych przez księży z krzyżami i

flagami. XV - wieczny drzeworyt przedstawiający biczowników

CZARNA ŚMIERĆ

Taką średniowieczn

ą procesję biczowników

pokazał w swoim filmie

Ingmar Bergman

RYCERZ I ŚMIERĆ

Głównym motywem w filmie „Siódma pieczęć” jest gra

rycerza ze śmiercią w szachy.

Szachy zawdzięczały swą popularność wśród rycerstwa bezpośredniej

analogii do wojny; to jednak wojna, którą

zwycięża się siłą rozumu. Można

spostrzec, że partia szachów jest bitwą

idealną, regulowaną zasadami kodeksu

rycerskiego. Nie ma w niej miejsca na podjazdy czy inne

nieczyste manewry.

Śmierć grająca w szachy, 1480 rok, kościół wTäby, Szwecja

RYCERZ I ŚMIERĆ

W filmie motyw ten ma

ogromne znacznie

symbolizuje odwieczne pragnienie

człowieka, aby przezwyciężyć śmierć. Scena gry rycerza ze

śmiercią na stałe weszła do

klasyki kina.

TANIEC ŚMIERCI

Taniec śmierci był jedną z

najpopularniejszych alegorii w

sztuce plastycznej i literaturze

późnego średniowiecza. Przedstawienia

tego typu powstawały jako

upomnienie przed nieuchronnym śmiertelnym

losem, ale także jako wyraz

rozczarowania marnością świata

i skargi na przemijanie.

Taniec śmierci. Guy Marchant, 1486 rok, Paryż

TANIEC ŚMIERCI

W scenie końcowej filmu

jeden z bohaterów widzi na

horyzoncie pochód

zmarłych prowadzonych przez śmierć. Kadr ten jest

odwołaniem do średniowieczny

ch tańców śmierci.

KONIEC