GRAD PRIJEDOR INTEGRALNA STRATEGIJA RAZVOJA GRADA

1

GRAD PRIJEDOR

INTEGRALNA STRATEGIJA RAZVOJA

GRADA PRIJEDORA ZA PERIOD 2014-2024. GODINE

Prijedor, 2013. godine

2

SADRŽAJ

1.UVOD .........................................................................................................................................4

2. METODOLOGIJA KREIRANJA STRATEGIJA RAZVOJA .......................................................5

SOCIO-EKONOMSKA ANALIZA ..................................................................................................7

3.1. OPŠTI PODACI O GRADU PRIJEDORU ..................................................................... 7

3.1.1. Istorijat grada Prijedora ..........................................................................................7

3.1.2. Geografski položaj ....................................................................................................7

3.1.3. Klima ..........................................................................................................................8

3.1.4. Reljef ..........................................................................................................................8

3.1.5 Turistički potencijali ................................................................................................10

3.2. DEMOGRAFIJA ........................................................................................................... 11

3.2.1. Broj i struktura stanovništva ................................................................................11

Izvor: Republički zavod za statistiku Republike Srpske ...............................................11

3.2.2. Prostorni raspored stanovništva ..........................................................................12

3.2.3. Prirodni priraštaj .....................................................................................................12

3.2.4. Migracije ..................................................................................................................12

3.3. PREGLED STANJA I KRETANJA U EKONOMIJI ...................................................... 13

3.3.1 Broj i struktura preduzeća i preduzetničkih radnji .............................................14

3.3.2. Kretanje ukupnih prihoda i rashoda po granama djelatnosti ..........................15

3.3.3 Kretanje ukupnih prihoda i rashoda prema veličini preduzeća .........................16

3.3.4. Spoljnotrgovinska razmjena i najznačajnija izvozna preduzeća i proizvodi...17

3.3.5. Prosječne plate .......................................................................................................18

3.3.6. Veće investicije u privredi .....................................................................................19

3.3.8. Turistički potencijali i turistička infrastruktura ...................................................21

3.3.9. Poljoprivredni potencijali i proizvodi ....................................................................22

3.3.10. Šumarstvo .............................................................................................................28

3.4 TRŽIŠTE RADA ............................................................................................................ 32

3.4.1 Zaposlenost ..............................................................................................................32

3.4.2 Nezaposlenost ..........................................................................................................33

3.4.3. Penzionerska populacija ........................................................................................34

3.5. DRUŠTVENA INFRASTRUKTURA ............................................................................. 34

3.5.1. Obrazovanje ............................................................................................................34

3.5.1.1. Predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje ..................................................34

3.5.2 Kultura.......................................................................................................................37

3.5.3. Sport.........................................................................................................................39

3.5.4. Omladinski sektor ...................................................................................................41

3

3.5.4. Zdravstvena i socijalna zaštita .............................................................................42

Strateški ciljevi razvoja socijalne zaštite grada Prijedora ............................................47

3.5.5. Stanovanje ..............................................................................................................47

3.5.9. Civilno društvo (nevladine organizacije) .............................................................48

3.6. FIZIČKA INFRASTRUKTURA I KOMUNALIJE ......................................................... 48

3.6.1 Stanje prostorno-planske dokumentacije i dokumenata prostornog uređenja ..........................................................................................................................................................48

3.6.2. Stanje saobraćajne infrastrukture .......................................................................52

3.6.3 Stanje tehničke infrastrukture ...............................................................................53

3.6.4 Stanje komunalne infrastrukture i usluga .........................................................55

3.6.4.2. Groblja ..................................................................................................................58

3.6.5. Stanje administrativnih usluga lokalne uprave .. Error! Bookmark not defined.

3.5.7. Socijalna, imovinska i lična sigurnost građana; .................................................63

3.7. STANJE ŽIVOTNE SREDINE ..................................................................................... 64

3.8. BUDŽET ....................................................................................................................... 69

3.8.2 Kretanje poreskih prihoda ......................................................................................70

3.8.3 Struktura rashoda prema funkcionalnoj klasifikaciji ...........................................71

3.8.4 Kretanje odnosa kapitalnih i administrativnih izdataka .....................................71

3.8.5. Kreditna zaduženost i kreditni potencijal ............................................................73

4. STRATEŠKO FOKUSIRANJE ................................................................................................ 74

4.1. SWOT ANALIZA GRADA PRIJEDORA ............................................................................. 74

4.2. STRATEŠKI FOKUSI ......................................................................................................... 77

Opis strateških fokusa ....................................................................................................... 77

5. VIZIJA GRADA PRIJEDORA ................................................................................................ 79

6. STRATEŠKI CILJEVI ........................................................................................................... 79

7. SEKTORSKI RAZVOJNI PLANOVI ....................................................................................... 81

8. IMPLEMENTACIJA, MONITORING I EVALUACIJA ........................................................... 93

9. INFORMISANJE JAVNOSTI ................................................................................................. 93

10. ZAKLJUČAK ......................................................................................................................... 93

II PRILOZI ................................................................................................................................. 94

PRILOG 1-PROJEKTI ................................................................................................................ 94

PRILOG 2-FINANSIJSKI ASPEKTI STRATEGIJE ................................................................. 104

PRILOG 3-UČESNICI U PROCESU IZRADE STRATEGIJE .................................................. 104

4

1.UVOD

Strategija integrisanog razvoja 2014 – 2024. godine je ključni strateško-planski dokument

opštine Prijedor, koji treba da podstiče budući rast i razvoj zajednice. Strategija razvoja obuhvata

društvenu i ekonomsku sferu, ali i aspekte zaštite i unapređenja životne sredine i prostora. Strategija je

izrađena kao okvir za definisanje zajedničkih ciljeva, podsticanja lokalnih snaga, ali i kao odgovor na

izazove budućeg razvoja opštine i sveukupnog života u njoj.

Opština se angažovala u procesu izrade Strategije vođena uvjerenjem da strateško planiranje

predstavlja ključni instrument za proaktivno i odgovorno upravljanje lokalnim razvojem. Proces izrade

Strategije razvoja, iniciran od strane načelnika Opštine i podržan od strane Skupštine opštine, je

započeo potpisivanjem Memoranduma o razumijevanju između Opštine Prijedor i UNDP-a u oktobru

2012. godine, te formiranjem radnih tijela – Opštinskog razvojnog tima i Partnerske grupe.

Proces je operativno vodio Opštinski razvojni tim, a u samom procesu stvoreni su mehanizmi za

snažno građansko učešće, dominantno kroz rad Partnerske grupe – konsultativnog tijela kojeg su činili

predstavnici javnog, privatnog i nevladinog sektora. Poseban naglasak je stavljen na uključivanje i

adekvatno prepoznavanje potreba potencijalno ranjivih kategorija stanovništva. U proces je bio uključen

i veliki broj građana putem organizovanja javnih rasprava.

Strategija informiše sveukupnu javnost i privatne ulagače o razvojnom putu opštine, predstavlja

osnovu za izradu detaljnih planova i programa u pojedinim sektorima, kreira osnovu za praćenje

napretka, te ohrabruje saradnju i dogovor u planiranju različitih nivoa vlasti i društveno-ekonomskih

partnera.

Preduslov kvalitetne i pravovremene implementacije Strategije jeste prepoznavanje njenog

značaja od strane sveukupne lokalne zajednice i viših nivoa vlasti, ali i uspostavljanje Strategijom

predviđenih mehanizama za njenu implementaciju, izvještavanje, ažuriranje i sveukupnu

operacionalizaciju, a što je zadatak koji Opštini, ali i svim drugim akterima u lokalnoj zajednici, predstoji

u narednom periodu.

5

2. METODOLOGIJA KREIRANJA STRATEGIJA RAZVOJA

U izradi strateškog plana razvoja opštine Prijedor korištena je standardizovana Metodologija za

integrisano planiranje lokalnog razvoja (MiPRO), prihvaćena i preporučena od strane entitetskih vlada te

saveza opština i gradova oba entiteta. MiPRO je u potpunosti usklađena sa postojećim zakonskim

okvirom kojim je definisano planiranje razvoja na lokalnom nivou, gdje je opštinska administracija

nosilac procesa izrade i implementacije strategije, uz maksimalno uključivanje i svih drugih aktera života

u lokalnoj zajednici. Nadalje, miPRO je u potpunosti usaglašena sa vodećim principima i pristupima

strateškom planiranju koje promoviše Evropska unija.

Vodeći principi na kojima se zasniva Strategija razvoja opštine Prijedor su održivost i socijalna

uključenost. Održivost kao princip integriše ekonomski i aspekt životne sredine, dok princip socijalne

uključenosti podrazumijeva jednake šanse za sve i pravičnost u smislu identifikovanja potreba i interesa

marginalizovanih i socijalno isključenih grupa stanovništva. Nadalje, Strategiju razvoja karakterišu

integracija (što znači da su ekonomski, društveni i aspekt zaštite životne sredine posmatrani kao

neodvojivi dijelovi jedne cjeline) i participacija (svi zainteresovani akteri su angažovani i doprinijeli su

izradi Strategije).

Strategija razvoja predstavlja putokaz za sveukupni razvoj opštine Prijedor, a obuhvata ekonomski,

društveni i plan zaštite i unapređenja životne sredine, uz poštivanje prostornog aspekta. Polazna tačka

za izradu strategije razvoja opštine Prijedor je bila analiza postojećih strateških dokumenata, nivoa

njihove realizacije, te stepena razvijenosti ljudskih resursa neophodnih za izradu i implementaciju

strategije. Ova analiza je bila nadograđena na osnovu analize relevantnih kvantitativnih i kvalitativnih

podataka iz primarnih i sekundarnih izvora.

Noseći i najvažniji dio Strategije predstavlja njen strateški dio, tj. strateška platforma, a koja obuhvata

socio-ekonomsku analizu, strateške fokuse, viziju razvoja i strateške ciljeve razvoja. Strateška platforma

je dominantno djelo Opštinskog razvojnog tima. Vizija razvoja te strateški ciljevi razvoja opštine

definisani su na period od 10 godina.

Prihvatajući činjenicu da postavljanje ciljeva podrazumijeva ne samo odgovor na pitanje „šta“, već i

„kako“, te da je odgovor na ovo pitanje od ključnog značaja za kvalitetnu implementaciju Strategije,

Opštinski razvojni tim je, u saradnji sa sektorskim grupama i partnerskom grupom za razvoj, izradio

sektorske planove i operativni dio Strategije. Sektorski planovi, operativni ciljevi, programi, projekti i

mjere, usmjereni ka poboljšanju kvaliteta života u opštini, definisani su na period od 5 godina.

U završnom dijelu procesa, Opštinski razvojni tim je, na bazi principa integracije, objedinio i uskladio

sektorske dokumente, te izradio okvirne trogodišnje i detaljne jednogodišnje planove implementacije,

uključujući i plan razvoja organizacijskih kapaciteta i ljudskih potencijala neophodnih za proces

implementacije Strategije. Kako bi se omogućila djelotvorna implementacija Strategije, finansijski okvir

Strategije i opštinski budžet za 2014. godinu su u potpunosti usklađeni. Okvirni operativni planovi su

izrađeni za naredne tri, a detaljni akcioni planovi za godinu dana.

Bitno je naglasiti da Strategija obuhvata i listu prioritetnih programa i projekata u svakom sektoru, a

koji omogućavaju dosezanje postavljenih ciljeva putem provođenja operativnih aktivnosti, čime se

stvara osnova za sveukupnu implementaciju Strategije. Nadalje, prioritetni programi i projekti nisu samo

osnova za korištenje opštinskih i drugih domaćih izvora sredstava, nego i dobra osnova za pristup

eksternim izvorima sredstava, poput IPA programa Evropske unije, ali i drugih programa podrške u

Bosni i Hercegovini.

Kod izrade Strategije razvoja opštine Prijedor posebno se vodilo računa o ostvarivanju horizontalne

intersektorske usklađenosti, te vertikalne usklađenosti Strategije sa strategijama i planovima na drugim

nivoima. Kao takva, Strategija razvoja je u skladu sa ostalim lokalnim sektorskim strategijama i

6

planovima, strategijama i politikama na višim nivoima vlasti i prostornim planovima na lokalnom i višim

nivoima. Dodatan značaj je poklonjen mogućim inicijativama međuopštinske saradnje.

7

SOCIO-EKONOMSKA ANALIZA

3.1. OPŠTI PODACI O GRADU PRIJEDORU

3.1.1. Istorijat grada Prijedora

Geo-arheološka istraživanja pokazuju da je područje današnjeg Prijedora bilo naseljeno oko

4.000 godina prije nove ere, a u pred-rimsko doba na ovim terenima je živelo pleme Mezeja. U istorijskim dokumentima, Prijedor se prvi put pominje u pismima grofa Adama Baćanija, za vrijeme

opsade Beča 1683. godine kao palanka Prijedor. Godine 1834. u Prijedoru je postojala srpska osnovna škola, a od 1885. godine i Srpsko crkveno

pjevačko društvo „Vila“. Nekoliko godina prije dolaska Austrougara, kroz Prijedor je prošla i prva

željeznička pruga u Bosni i Hercegovini. Razvoj i procvat Prijedor je doživio tek nakon 1882. godine, kada se zapalio tadašnji „fočanski han“, a požar je progutao cijelu varoš. Izgorilo je preko 400 kuća, kao

i crkva brvnara koja se nalazila na mjestu sadašnje crkve Svete Trojice. Austrougarska je 1901. godine donijela prvi urbanistički plan izgradnje Prijedora, po kome se

ulice grade pod pravim uglom, na način na koji su se gradili srednjevekovni gradovi. Od 1902. godine, u Prijedoru je postojalo i Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“ i štamparija Nikodima Mijatovića. Pred

sam Drugi svjetski rat, 1939. godine, Prijedor je već bio toliko razvijen i imao je toliki broj zanatskih i

trgovačkih radnji, da je taj broj dostigao tek šezdesetih godina dvadesetog vijeka. U Drugom svjetskom ratu potkozarski kraj je izgubio oko 40.000 ljudi, a od toga 18.000 djece. Kozara je dala i 40 narodnih

heroja.

3.1.2. Geografski položaj

Grad Prijedor geografski je smješten u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine (u entitetu Republika Srpska), na obalama rijeka Sane i Gomjenice, te na brežuljucima kojima se planina Kozara

spušta u prijedorsko polje. Ukupna površina grada iznosi 834 km2.

Gradsko područje se nalazi se na 44°, 48' i 30'' SGŠ i na 16°, 42' i 53'' IGD, dok je nadomorska visina 135 m.

Slika 1. Geografski položaj Prijedora

Zahvaljujući povoljnom geostrateškom položaju i postojećoj saobraćajnoj infrastrukturi, grad

Prijedor je dobro povezan (drumskim saobraćajnicama i željezničkom mrežom) sa bližim i širim

okruženjem.

Grafikon br.1 Udaljenost Prijedora od pojedinih gradova

km

B.Luka

(BiH)

Sarajevo

(BiH)

Zagreb

(Hrvatska)

Beograd

(Srbija)

Trst

(Italija)

Budimpešta

(Mađarska)

Beč

(Austrija)

Prijedor 54 250 173 380 412 474 547

8

Izvor: Via Michelin

Grafikon br 2. Udaljenost Prijedora od auto-puta, luka i aerodroma

km Auto-put (Zg-Bg)

Aerodrom Banja Luka

Aerodrom Zagreb(HR)

Aerodrom Sarajevo

Luka Šamac

Luka Split (HR)

Luka Ploče (HR)

Prijedor 62 66 180 260 185 261 389

Izvor: Via Michelin

3.1.3. Klima

Klima na području Prijedora je umjereno-kontinentalna, temperaturama u rasponu od –20°C do +40°C. Prosječna godišnja temperatura je 11° C. U toku godine prosječno 80 dana je sa temperaturom

većom od 25 oC, a oko 90 dana sa temperaturom ispod 0 oC, dok je u toku 200 dana temperatura ispod 12 oC, kada je neophodno zagrijavanje radnih i stambenih prostorija. Prosječan broj sunčanih dana je

60.

Slika 2. Vremenski uslovi

60 dana 150 dana 155 dana

Prosječna količina godišnjih padavina iznosi 979 litara/m2. Snijeg pada prosječno 26 dana, a sniježni pokrivač se zadržava oko 45 dana. Posebnu

karakteristiku ovog područja čini pojava magle uz pojas toka rijeke Sane koja se registruje oko 80 dana u toku godine.

Srednja relativna vlažnost vazduha kreće se u granicama oko 80%, a godišnje se javlja 10-ak

dana sa elementarnim nepogodama (olujni vjetrovi, grad i sl).

3.1.4. Reljef

Reljef Grada Prijedora obuhvata sljedeća područja:

Nizijsko područje, koje obuhvata doline rijeka Sane i Gomjenice i zahvata površinu od oko 16.000 ha;

Brežuljkasto područje, koje obuhvata podnožje planine Kozare i zahvata površinu od oko 38.000

ha; Brdsko područje, koje obuhvata dijelove MZ Ljubija i planine Kozare i zahvata, uglavnom,

šumsko zemljište u površini od oko 30.000 ha. Planina Kozara se proteže pravcem sjeverozapad – jugoistok. Dugačka je 70 km, a široka 20 – 30 km, sa najvišim vrhom od 978 m (Lisina).

9

3.1.4.1 Zemljište

Grad Prijedor raspolaže sa 83.406,60 ha zemljišnih površina, od čega je 44.740,20 ha obradivih

površina (u privatnom i javnom vlasništvu). Oranice i bašte, kao najplodnija zemljišta, obuhvataju površinu od 37.333,40 ha, dok livade, voćnjaci i vinogradi obuhvataju površinu od 7.149,40 ha (voćnjaci

2.404,20 ha; livade 4.740,20 ha; vinogradi 5 ha). Površina pašnjaka je 4.263,00 ha, ribnjaka 1.300,00

ha, dok 3.974,60 ha od ukupnih zemljišnih površina spada u neplodno zemljište. Na osnovu podataka Republičke geodetske uprave, područna jedinica Prijedor, na teritoriji

opštine Prijedor postoji 12.986 posjednika zemljišta, uz prosječnu veličinu posjeda od 3,75 ha. Ukupne zemljišne površine su podijeljene na 86.878 parcela, prosječne veličine 0,55 ha.

Prema podacima poljoprivredne službe, na području Grada poljoprivrednom proizvodnjom se bavi oko 13.000 domaćinstava, što predstavlja oko 50% ukupnog stanovništva. U ukupnoj vlasničkoj

strukturi dominira zemljište privatnih vlasnika.

3.1.4.2. Šume

Šumsko zemljište na području Prijedora zauzima površinu od 29.380,20 ha, od čega je u

privatnom sektoru 12.362,80 ha, dok državnom sektoru pripada 17.017,40 ha šuma. Šumsko privrednim područjem „Kozaračko“, koje obuhvata teritoriju 5 opština i grad Prijedor

(Prijedor, Kozarska Dubica, Novi Grad, Kostajnica, Oštra Luka i Krupa na Uni), gazduje i upravlja Šumsko gazdinstvo „Prijedor“.

Šumsko gazdinstvo „Prijedor“ se sastoji od 5 organizacionih jedinica – Šumskih uprava (ŠU

Prijedor, ŠU Kozarska Dubica, ŠU Novi Grad, ŠU Oštra Luka i ŠU Kostajnica), a gazduje i upravlja sa 42.016,57 ha državnih i 32.149,00 ha privatnih šuma.

U okviru šuma u državnoj svojini, visoke šume zauzimaju oko 67% i niske 27%, dok ostatak predstavljaju površine nepodesne za gazdovanje.

U strukturi šuma preovlađuju lišćari, dok su četinari manje zastupljeni i čine ih uglavnom

vještački nasadi – šumske kulture (80% bukva, 10% hrast, 10% jela).

3.1.4.3. Planina Kozara

Kozara se proteže pravcem sjeverozapad – jugoistok. Dugačka je 70 km, a široka 20 – 30 km, sa najvišim vrhom od 978 m (Lisina). Kozara ima potencijal za razvoj različitih vidova turizma, naročito

sportskog i zdravstvenog.

3.1.4.4. Vodene površine (rijeke i jezera)

Ukupna površina grada koju pokrivaju vodotoci i stajaće vode iznosi 2.152.3 ha ili 2,47% od

ukupne površine opštine u koju ulazi i površina ribnjaka i vještačkih jezera. Osnovno hidrografsko obilježje grada Prijedor daje vodotok rijeke Sane sa svojim pritokama.

Slivno područje rijeke Sane iznosi cca 3.191 km2.

Bilans vodnih površina : - vodne površine hidrografske mreže 718,7 ha

- površina ribnjaka Saničani 1.254,7 ha

- površina akumulacija 50,4 ha

- površina jezera, močvara, kanala 128,5 ha

U K U P N O : 2.152,3 ha

3.1.4.5. Mineralna bogatstva1

Ljubijska metalogenetska oblast zahvata prostor od oko 1200 km2, sjeverozapadnog dijela

Republike Srpske sa brojnim ležištima metaličnih, nemetaličnih i energetskih mineralnih sirovina.

Posebno se ističu ležišta gvozdene rude kao metalurške sirovine i dijelom kao mineralni pigmenti, zatim ležišta i pojave: barita, fluorita, gipsa, krečnjaka, dolomita, glina (kaolinskih,

bentonitskih, keramičkih i opekarskih), kvarcnog pijeska, uglja i dr.

1 Izvor: Rudarski Institut Prijedor

10

Ležišta mineralnih sirovina su različitog morfogenetskog tipa, porijekla i vremena formiranja, a

karakterišu se različitim stepenom proučenosti i istraženosti. Od ukupno 23 mineralne sirovine u Ljubijskoj metalogenetskoj oblasti dovoljno je istraženo, ili

se nalazi u eksploataciji 12, nedovoljno istraženo, a perspektivno 8 i neizvjesno-perspektivno 3.

Pored izuzetno povoljnog geografskog položaja Prijedor raspolaže sa značajnim prirodnim resursima koji mu daju značajne komparativne predneosti u odnosu na druge

sredine, a koji mogu biti značajna okosnica njegovog razvoja u narednom periodu. Strateški izazov je kako u budućnosti valorizovati ove resurse, bez značajnijeg ugrožavanja

životne sredine.

3.1.5 Turistički potencijali

Na području Grada Prijedora nalaze se značajni prirodni potencijali za razvoj turizma od kojih se ističu: planina Kozara i „Nacionalni park Kozara“, rijeka Sana sa svojim pritokama, ribnjak Saničani,

Eko centar „Ljekarice“, te vještačka jezera u Ljubiji, Tomašici i Gradini. Smještajni objekti predstavljaju značajan potencijal za razvoj turističke djelatnosti a čine ih: 4

hotela, 4 motela, 2 pansiona, 2 prenoćišta - bungalovi, 4 planinarska doma i objekti privatnog

smještaja u seoskim domaćinstvima. Navedeni objekti raspolažu sa 902 ležaja. Pored navedenih smještajnih kapaciteta, na području grada Prijedora postoji 40 ležaja u

privatnom smještaju (u 15 domaćinstava koje se nalaze na seoskom području). Iako u seoskom turizmu postoje značajni turistički potencijeli oni još uvijek nisu dovoljno iskorišteni.

Pored smještajnih kapaciteta, na području grada Prijedora u 2012. godini bilo je registrovano 466 ostalih ugostiteljskih objekata različite namjene i djelatnosti.

Ustanove kulture (muzej, biblioteka, pozorište, galerija, kino, ljetna bašta – otvoreni amfiteatar i

druge) i kulturno-umjetnička društva (ukupno 11 društava) su nosioci kulturnih dešavanja i očuvanja kulture, tradicije i običaja ovog kraja. Oni predstavljaju značajan potencijal za razvoj kulturnog turizma

u Prijedoru. Veliki značaj za razvoj turizma ima i Memorijalni kompleks na Mrakovici koga čine: Spomenik,

Memorijalni zid i Muzej, te drugi spomenici iz II svjetskog rata.

U Prijedoru se nalaze i stari objekti koji imaju graditeljske vrijednosti: Kuća Lazara Stojanovića – Čvrke, Kapetanov konak, Kuća Čirkinagića (Lovački dom), spomen kuća porodice Stojanović, zgrada

Muzeja Kozare, zgrada Gimnazije, Stara kula u Kozarcu, Muzički paviljon u Ljubiji, Jereza, željeznička stanica.i drugi.

Vjerski objekti su jedna od značajnih odrednica bogatstva grada Prijedora i potencijal za razvoj

vjerskog turizma. Crkve brvnare, karakteristične za Potkozarsku regiju, nalaze se u selima Marićka, Omarska, Busnovi, Jelićka i Rakelići, a postoje i manastir Klisina – Ništavci, Župa Šurkovac – Šurkovac,

Pravoslavna crkva Svete Trojice, Čaršijska džamija, Katolička crkva “Sveti Josip”, Stara pilana u Kozarcu (Mehmedova crkva) - NP “Kozara”, te Ukrajinska crkva u Trnopolju.

Od objekata značajnih za razvoj sportskog turizma izdvajaju se sportski aerodrom “Urije”, Gradski stadion, sportska dvorana „Mladost“, teniski tereni i tri otvorena bazena. Pored toga, na

području Nacionalnog parka Kozara uređena je jedna skijaška staza za odrasle i jedna dječija skijaška

staza, kao i sportsko – rekreativni centar Benkovac sa uređenim fudbalskim, rukometnim i odbojkaškim terenima. Za ljubitelje avanturističkih sportova uređena je stijena za penjanje na Zečijem kamenu. Za

turističke posjetioce uređeno je nekoliko staza za pješačenje, a na Mrakovici se nalazi i trim staza za djecu.

Na području grada Prijedora se nalazi 5 lovišta koja mogu pružiti veliki doprinos za razvoj

lovnog turizma i to: posebno lovište “Kozara”, privredno lovište “Saničani, lovište “Ljubija, lovište “Omarska” i lovište „Mrakovica“. Pored lova na području Prijedora se razvio i ribolov, jer rijeka Sana i

jezera na području grada Prijedora pružaju mogućnost za razvoj sportskog ribolova. Na području grada Prijedora održava se veliki broj manifestacija, koje mogu biti osnov za razvoj

manifestacionog turizma, a neke od najznačajnijih su: „Međunarodne ulične trke”, „Teniski memorijal dr. Mladen Stojanović“, „Petrovdanski padobranski kup“, Međunarodni festival horova ”Zlatna vila“,

„Književni susreti na Kozari“, „Likovna kolonija Sreten Stojanović“, „Dani zime na Kozari“, „Dani meda“,

„Dani cvijeća“, „Zlatne ruke Potkozarja“, „Gastroprezentacija“, „Prijedorsko kulturno ljeto“, „Dan rijeke Sane”, „Kozarske poklade“, „Biciklijada”, „Moto susreti Prijedor“, „Dragotinjske večeri” i druge.

11

Prijedor ima i dobre potencijale za razvoj ekološkog turizma, ali turistička ponuda u ovom

domenu do sada nije dovoljno dobro osmišljena i promovisana.

Pored povoljnog geografskog položaja, u kontekstu blizine EU i dobre saobraćajne

povezanosti, Prijedor raspolaže i sa značajnim prirodnim resursima koji mu daju važne komparativne prednosti u odnosu na druge sredine i mogu predstavljati okosnicu njegovog

razvoja u narednom periodu. Najvažnije prirodne pogodnosti prijedorskog područja uključuju mineralna, šumska i vodna bogatstva, te zemljište.

Eksploatacija ruda i drveta obezbjeđuje pretpostavke za obavljanje privrednih aktivnosti, posebno u domenu energetike i prerađivačke industrije, ali ujedno sa sobom

nosi izazove održivog upravljanja ovim resursima. S druge strane, prirodne pogodnosti i

ljepote i bogata istorija, pretpostavka su za osmišljavanje novih i kvalitetnijih turističkih sadržaja, u čemu već postoje ozbiljni koraci.

Strateški izazov je kako u budućnosti valorizovati ove resurse, bez značajnijeg

ugrožavanja životne sredine.

3.2. DEMOGRAFIJA

3.2.1. Broj i struktura stanovništva

Podatke o stanovništvu treba uslovno prihvatiti, jer je zadnji popis izvršen daleke 1991. godine. Prema procjenama Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske, u Prijedoru je na dan

31.12.2012. godine bilo nastanjeno 93.622 stanovnika naseljenih u 71 naseljenom mjestu

(organizovanih u 49 mjesnih zajednica), od čega je oko polovine seosko stanovništvo. Prosječna veličina domaćinstva je 3 člana. U narednom grafikonu data je procjena kratanja stanovništva grada Prijedora u

periodu d 2008. do 2013. godine:

Grafikon br. 3: Procjena broja stanovnika na području grada Prijedora za period 2008. do 2013. g.

Izvor: Republički zavod za statistiku Republike Srpske

Iz prethodnog grafikona se može zaključiti je broj stanovnika na području grada Prijedora u

stalnom opadanju. U periodu 2008-2012. godina, broj stanovnika se smanjio za 1.539, odnosno za 1,62%.

12

3.2.2. Prostorni raspored stanovništva

Na području grada Prijedora obrazovano je i funkcioniše 49 mjesnih zajednica2. Mjesne

zajednice su obrazovane za određeno područje na osnovu interesa stanovništva da zajednički odlučuju o svojim potrebama na prostoru gdje žive, vodeći pri tome računa da takvo određeno područje čini

teritorijalnu i funkcionalnu cjelinu.

Osim gradskog naselja Prijedor, najveća naselja na teritoriji Grada su:

o naselje Kozarac sa 8.000 stanovnika;

o naselje Čirkin Polje sa 6.000 stanovnika; o naselje Gomjenica sa 5.100 stanovnika;

o naselje Omarska sa 4.990 stanovnika; o naselje Donja Puharska sa 4.300 stanovnika;

Prosječna gustina naseljenosti na području grada Prijedora je 112 stanovnika po km2.

3.2.3. Prirodni priraštaj

U narednom grafikonu dat je prikaz kretanja stanovništva grada Prijedora po osnovu prirodnog

priraštaja:

Grafikon br. 4 Kretanje broja rođenih i umrlih na području Grada Prijedora


Iz prethodnog grafikona se vidi da je u periodu od 2008. do 2012. godine prirodni priraštaj na području grada Prijedora bio negativan, obzirom da je u posmatranom periodu rođeno 3.036, a umrlo

4.639 lica. U periodu 2008-2012. godine, po osnovu prirodnog priraštaja, broj stanovnika se smanjio za

1.603, odnosno za 1,68%.

3.2.4. Migracije

U periodu 2008-2012. godine, kao posljedica migracija, broj stanovnika na području grada Prijedora je smawen za 129. Naime, u posmatranom periodu, broj stanovnika koji se odselio sa

područja Prijedora je 2.534, a broj stanovnika koji se doselio na područje grada Prijedora u istom periodu je 2.435. Razlozi za migracije su brojni, od obrazovanja i zapošljavanja do portage za boljim

kvalitetom života.

2 Izvor: Savjet mjesnih zajednica

13

Grafikon br. 5 Broj stanovnika koji su doselili i odselili iz Grada Prijedora ( Izvor: Zavod za statistiku RS)

Naprijed navedeni podaci o kretanju stanovništva u periodu od 2008. do 2012. godine pokazuju da se u Prijedoru, kao uostalom i u većini opština i gradova u Republici

Srpskoj, dešava negativan priodni priraštaj. U navedenom periodu, po osnovu prirodnog priraštaja, broj stanovnika na području grada Prijedora se smanjio za 1,62%. Negativan

prirodni priraštaj je posljedica ekonomske krize, pada životnog standarda građana i

nedostatka sistemske demografske politike. Jedan od najvažnijih zadataka rukovodstva grada Prijedora u narednom periodu uključiće preduzimanje aktivnosti radi zaustavljanja

negativnih demografskih trendova, uz aktiviranje instrumenata podrške pronatalitetnoj

politici na području grada.

3.3. PREGLED STANJA I KRETANJA U EKONOMIJI

Do 1992. godine, privreda grada Prijedora je bila zasnovana na razvoju industrijskih kapaciteta

bazne industrije. Nosioci privrednog razvoja su bili veliki poslovni sistemi u oblasti proizvodnje željezne rude i proizvodnji celuloze i papira. Osim navedenih privrednih sistema, u Prijedoru su bile razvijene i

ostale grane industrije: metaloprerađivačka, drvoprerađivačka, prehrambena i tekstilna industrija, industrija građevinskih materijala, građevinarstvo, saobraćaj i druge djelatnosti. U toku rata, kao i u

poslijeratnom periodu, privredna struktura na području Grada je dobrim dijelom razgrađena i

devastirana, kako u tehnološkom, tako i u ekonomskom i kadrovskom pogledu. Od procesa privatizacije bivših državnih preduzeća se mnogo očekivalo, ali ona nije dala

očekivane rezultate. Jedan od razloga neuspjele privatizacije nalazi se i u tome što jedinice lokalne samouprave nisu imale gotovo nikakav uticaj na proces privatizacije. Osim toga, državna preduzeća su

preuzeli ljudi koji nisu imali dovoljno znanja, iskustva, a ni kapitala, da vode i dalje razvijaju kupljena preduzeća. U najvećem broju slučajeva osnovni cilj kupovine bivših državnih preduzeća bilo je

nastojanje da se ostvari određena zarada na preprodaji imovine, prvenstveno nekretnina, kupljenih

preduzeća. Iz navedenih razloga, većina privatizovanih preduzeća u Prijedoru, kao uostalom i u čitavoj BiH, a i u okruženju, je završila u stečaju i likvidaciji, a radnici su ostali bez posla.

Poslednjih godina, struktura preduzeća grada Prijedora doživljava značajne promjene usljed djelovanja raznih faktora, počev od vlasničke transformacije, zakonskih promjena, restruktuiranja

privrednih potencijala, uvođenja tržišnog koncepta privređivanja, umjesto dogovorne ekonomije, i sl.

14

Grad je započeo mnogo aktivnosti i projekata za oživljavanje privrede i za stimulisanje otvaranja

novih privrednih subjekata, sa posebnim akcentom na otvaranje proizvodnih prerađivačkih kapaciteta, jer upravo ovi privredni subjekti imaju veliki i značajan potencijal u rješavanju ekonomskih problema.

3.3.1 Broj i struktura preduzeća i preduzetničkih radnji

U narednoj tabeli dat je pregled broja pravnih lica prema vrsti djelatnosti:

Tabela 1. Broj registrovanih pravnih lica prema vrsti djelatnosti

Područje

djelatnosti Vrsta djelatnosti 2008 2009 2010 2011 2012

%

2012

A Poljoprivreda, šumarstvo i ribolov 26 28 30 31 32 2,804

B Vađenje ruda i kamena 11 11 11 11 12 1,07

C Prerađivačka industrija 150 160 163 167 161 14,31

D

Proizvodnja i snabdijevanje

električnom energijom, gasom,

parom i klimatizacija 1 1 1 1

1

0,09

E

Snabdijevanje vodom; kanalizacija,

upravljanje otpadom i djelatnosti sanacije (remedijacije) životne

sredine 2 2 2 2

9

0,80

F Građevinarstvo 54 56 59 58 60 5,33

G Trgovina na veliko i na malo; popravka motornih vozila i

motocikala 302 315 326 337

345

30,67

H Saobraćaj i skladištenje 43 46 48 52 50 4,44

I Djelatnosti pružanja smještaja, pripreme i posluživanja hrane;

hotelijerstvo i ugostiteljstvo 7 8 8 8

9

0,80

J Informacije i komunikacije 10 10 11 11 12 1,07

K Finansijske djelatnosti i djelatnosti

osiguranja 2 2 4 4

4

0,36

L Poslovanje nekretninama 51 52 51 55 45 4,00

M Stručne, naučne i tehničke

djelatnosti 6 6 6 6

5 0,44

N Administrativne i pomoćne uslužne

djelatnosti 12 13 13 14

14 1,24

O Javna uprava i odbrana; obavezno socijalno osiguranje 5 5 5 5

5

0,44

P Obrazovanje 29 29 30 29 34 3,02

Q Djelatnosti zdravstvene zaštite i

socijalnog rada 12 14 20 38

35

3,11

R Umjetnost, zabava i rekreacija 88 90 92 94 96 8,53

S Ostale uslužne djelatnosti 135 139 150 164 196 17,42

Ukupno 946 987 1.030 1.087 1.125 100,00


Prema prethodno navedenim podacima, broj registrovanih pravnih lica na području Grada

Prijedora na dan 31.12.2012. godine iznosio je 1.125, što je za 38 pravnih lica više u odnosu na prethodnu godinu.

U ukupnoj strukturi dominiraju pravna lica iz oblasti trgovine na veliko i malo, popravka motornih vozila i motocikala, koja su u ukupnom broju pravnih lica na dan 31.12.2012. godine

učestvovala sa 30,67%. Zatim slijede pravna lica iz oblasti prerađivačke industrije sa učešćem od

14,31%, potom pravna lica iz oblasti građevinarstva sa 5,33%, itd.

15

U tabeli broj 2 dat je pregled kretanja broja preduzetnika prema vrsti djelatnosti za period od

2008. do 2012. godine.

Tabela 2. Broj preduzetnika prema vrsti djelatnosti

Preduzetnici 2008 2009 2010 2011 2012 % 2012

Trgovačke radnje 1.046 984 927 844 819 39,45

Ugostiteljske radnje 453 448 460 438 457 22,01

Zanatske radnje 488 471 482 441 457 22,01

Poljoprivredna djelatnost 72 83 103 98 103 4,96

Prevoznici 162 146 132 117 118 5,68

Auto škole 0 0 0 0 0 0,00

Taxi - prevoznici 43 45 44 41 39 1,88

Ostali 90 85 88 80 101 4,00

Ukupno 2.354 2.262 2.236 2.059 2.076 100,00

Izvor: Odjeljenje za privredu i poljoprivredu, Grad Prijedor

U ukupnoj strukturi preduzetnika dominiraju preduzetnici iz oblasti trgovine (39,45%), zatim slijede ugostiteljske i zanatske radnje sa učešćem od 22,01%, itd.

Iz prethodne tabele se vidi i da je od 2008. godine započeo trend smanjenja broja radnji, a taj je trend zaustavljen u 2012. godini. Na smanjenje broja radnji najviše je uticala svjetska ekonomska

kriza koja je dotakla sve sfere poslovanja. Takođe, podsticajne mjere koje Grad Prijedor provodi na polju samozapošljavanja u velikoj mjeri su uticale na povećanje broja preduzetničkih radnji na području

Grada Prijedora.

Prijedor karakteriše nepovoljna privredna struktura, prije svega u kontekstu dominacije

trgovačke i ugostiteljske djelatnosti, što ukazuje na neophodnost podsticanja razvoja

industrijske proizvodnje, proizvodnih djelatnosti i zanatstva, kao najvećih generatora novog zapošljavanja.

Pored nepovoljne strukture u pogledu djelatnosti, Prijedorsku privredu, karakteriše i loša struktura privrednih subjekata s obzirom na veličinu preduzeća. Ovaj je problem

moguće prevazići pružanjem podrške razvoju klastera, što se i do sada pokazalo kao dobar instrument za bolju saradnju i koordinaciju između postojećih malih i srednjih preduzeća

na prijedorskom području.

3.3.2. Kretanje ukupnih prihoda i rashoda po granama djelatnosti

Tabela 3. Prikaz ostvarenih prihoda i rashoda po granama djelatnosti (u 000 KM)

Naziv_Područija

2010 2011 2012

Ukupni prihodi

Ukupni rashodi

Broj zapos.

Ukupni prihodi

Ukupni rashodi

Broj zapos.

Ukupni prihodi

Ukupni rashodi

Broj zaposl.

Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo 6.579 6.627 163 5.782 5.973 151 6.097 6.198 147

Rudarstvo 77.653 74.802 729 116.588 107.730 818 100.986 89.938 847

Prerađivačka industrija 104.535 102.835 2.356 119.391 112.720 2.322 125.210 118.448 2.302

Snabdevanje električnom energijom, gasom, parim i klimatizacija 5.940 5.961 57 6.847 6.938 54 11.983 9.112 54

Snabdevanje vodom; upravljanje otpadnim vodama, kontrolisanje procesa uklanjanja otpada i slične aktivnosti 13.036 13.313 293 17.652 16.225 301 15.070 15.367 306

16

Građevinarstvo 59.281 55.430 595 54.413 51.877 521 43.965 42.756 466

Trgovina na veliko i trgovina na malo; popravka motornih vozila i motocikala 195.315 192.546 1.175 239.437 232.199 1.077 244.538 238.664 1.019

Saobraćaj i skladištenje 16.326 14.056 276 19.776 20.787 277 23.737 21.004 272

Usluge smeštaja i ishrane 3.514 2.780 99 3.409 3.259 107 2.852 2.494 73

Informisanje i komunikacije 1.249 1.066 29 1.409 1.096 31 1.353 1.006 29

Finansijske delatnosti i delatnost osiguranja 0 2 1 9 9 1 0 0 0

Poslovanje nekretninama 1.561 1.478 12 2.200 2.189 10 1.472 1.429 8

Stručne, naučne, inovacione i tehničke delatnosti 7.107 6.217 180 6.715 5.631 172 7.182 5.617 173

Administrativne i pomoćne uslužne delatnosti 430 453 30 404 385 24 447 424 29

Državna uprava i odbrana; Obavezno socijalno osiguranje 227 202 4 192 188 6 79 158 5

Obrazovanje 921 656 15 1.429 756 18 736 737 19

Zdravstvena i socijalna zaštita 26.994 28.241 976 26.478 30.611 1.032 29.137 31.788 1.047

Umetnost; Zabava i rekreacija 217 203 8 224 224 8 222 217 8

Ostale uslužne delatnosti 613 609 19 601 585 16 383 355 14

Ukupno 521.498 507.477 7.017 622.955 599.382 6.946 615.447 585.711 6.818

Izvor: Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge Banja Luka

Iz prethodne tabele se vidi da u strukturi ukupnih prihoda (a i rashoda) u 2012. godini najveće

učešće imaju prihodi preduzeća iz oblasti trgovine (39,73%), zatim slijede preduzeća iz oblasti prerađivačke industrije (20,34%), te preduzeća iz oblasti rudarsta (20,34%).

Kada je u pitanju broj zaposlenih, struktura je nešto drugačija. U ukupnom broju zaposlenih koje zapošljavaju pravna lica, na dan 31.12.2012. godine najveće učešće imaju preduzeća iz

oblasti prerađivačke industrije (sa 33,76%), zatim slijede preduzeća iz oblasti trgovine (sa

učešćem od 14,95%), preduzeća iz oblasti zdravstva i socijalne zaštite (15,36%), preduzeća iz oblasti rudarstva (sa učešćem od 12,42%), itd.

3.3.3 Kretanje ukupnih prihoda i rashoda prema veličini preduzeća

Tabela 4. Ostvareni prihodi i rashodi prema veličini preduzeća

Veličina preduzeća

2010 2011 2012

Bro

j

pre

duze

ća

Ukupni

prihodi

(u 000 K

M)

Ukupni

rash

odi

(u 000 K

M)

Bro

j

zaposl

enih

Bro

j

pre

duze

ća

Ukupni

prihodi

(u 000 K

M)

Ukupni

rash

odi

(u 000 K

M)

Bro

j

zaposl

enih

Bro

j

pre

duze

ća

Ukupni

prihodi

(u 000 K

M)

Ukupni

rash

odi

(u 000 K

M)

Bro

j

zaposl

enih

Mala 362 177.288 172.669 2.706 368 193.442 189.972 2.665 356 192.926 186.522 2.457

Srednja 30 113.144 108.430 1.842 26 102.387 96.889 1.481 30 118.325 111.680 1.654

Velika 7 197.509 192.301 2.341 9 269.574 256.834 2.662 9 240.343 225.716 2.571

Ukupno 399 487.941 473.400 6.889 403 565.403 543.695 6.808 395 551.595 523.918 6.682

Izvor: Agencija za posredničke, informatičke i finansijske usluge Banja Luka

Iz prethodne tabele se vidi da mala preduzeća imaju dominantno učeće u ukupnom broju

pravnih lica koja su registrovana i djeluju na području Grada Prijedora. U ukupnom broju pravnih lica u 2012. godini, mala preduzeća su učestvovala sa 90,13%, srednja preduzeća sa 7,59%, a velika sa

2,28%.

U periodu od 2010. do 2012. godine, najveće prihode (a i rashode) su ostvarivala velika preduzeća (43,57% od ukupnih prihoda ostvarenih u 2012. godini). Zatim slijede mala preduzeća sa

17

učešćem od 34,98%, te srednja preduzeća sa učešćem od 21,45% u ukupnim prihodima u 2012.

godini. Kada je u pitanju zapošljavanje, velika preduzeća su u periodu od 2010. do 2012. godine imala

najviše zaposlenih (u 2012. godini 38,48% od ukupnog broja zaposlenih), zatim slijede mala preduzeća sa učešćem od 36,77%, te srednja preduzeća sa 24,75%.

Perspektive razvoja grada Prijedora podjednako leže i u velikim i u malim preduzećima. U narednom periodu, rukovodstvo grada Prijedora treba nastaviti aktivnosti

na unapređenju povoljnog poslovnog ambijenta koji će pospješiti proces privlačenja (domaćih i stranih) investitora, čije firme pozitivno posluju i zapošljavaju veći broj radnika

i čije je poslovanje prevashodno biti zasnovano na korišćenju domaćih (prirodnih i ljudskih) potencijala. Također, treba nastaviti sa aktivnostima koje će doprinijeti osnivanju novih i

razvoju postojećih malih i srednjih preduzeća, koja sve više učestvuju u stvaranju prihoda i

zapošljavanju na području grada Prijedora.

3.3.4. Spoljnotrgovinska razmjena i najznačajnija izvozna preduzeća i proizvodi

U narednoj tabeli navedeni su podaci o spoljnotrgovinskoj razmjeni grada Prijedora za period

od 2007. do 2012. godine.

Tabela 5. Spoljnotrgovinska razmjena (u 000 KM)

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Izvoz 165.418 151.703 108.105 90.812 121.267 138.765

Uvoz 120.681 130.220 99.128 102.011 107.861 98.979

Obim 286.099 281.923 207.233 192.823 229.128 237.744

Saldo 44.737 21.483 8.977 -11.199 -121.267 39.786

Pokrivenost 137,10% 116,50% 109,10% 89,00% 112,4% 140,20%

Izvor: Spoljnotrgovinska komora BiH

Trend uvoza i izvoza na području Grada Prijedora u 000 KM

Tabela 6. Učešće izvoza i uvoza

Područje Izvoz

u 000 KM

Učešće, I-XII 2012.

Uvoz u 000 KM

Učešće, I-XII 2012.

u izvozu područja

Komore BL

u izvozu

RS

u uvozu područja

Komore BL

u uvozu RS

Prijedor 138.765 9,20% 5,80% 98.979 3,20% 2,20%

18

Ukupno područje

Komore BL 1.510.422 100,00% 63,60% 3.123.463 100,00% 69,60%

Ukupno RS 2.374.338 157,20% 100,00% 4.487.543 143,70% 100,00%


Prema podacima Uprave za indirektno oporezivanje BiH, među pedeset najvećih izvoznika u

2012. godini u Republici Srpskoj, sa teritorije grada Prijedora, nalaze se četiri privredna društva.

Tabela 7. Najveća prijedorska izvozna preduzeća u 2012. godini Pozicija izvoznika

u R. Srpskoj prema vrijednosti izvoza Naziv privrednog društva

8 ArcelorMittal Prijedor d.o.o.

23 Mira a.d.

37 Sconto-prom d.o.o.

47 Lipa drvo d.o.o.


Iz prethodnih podataka se vidi da je privreda grada Prijedora izvozno orijentisana i da značajno učestvuje u izvozu (ali i uvozu) Banjalučke regije i Republike Srpske. Od 2007.

godine, izvoz je veći od uvoza, sa izuzetkom 2010. godine. Strateško opredjeljenje u narednom periodu treba biti nastavak podrške i podsticaja

izvozno orijentisanim preduzećima, kao i privlačenju novih preduzeća koja su izvozno

orijentisana.

3.3.5. Prosječne plate

U periodu 2008-2012, iznos prosječne bruto plate koju su primali zaposleni na području Grada

Prijedora je bio u konstantnom porastu.

Grafikon 7. Prosječni bruto iznosi plata na području Grada Prijedora

Izvor: Područna privredna komora Banja Luka

19

Poređenje prosječne plate u Prijedoru sa prosjekom RS

3.3.6. Veće investicije u privredi

Raspoloživo industrijsko zemljište na području Grada Prijedora ukjljučuje kategorije greenfield i

brownfield lokacija. Greenfield lokacije prikazane su kumulativno, a na osnovu površina koje su Prostornim planom

definisane kao lokacije za razvijanje poslovnih/industrijskih zona na području grada. Prostornim planom definisano je 5 lokacija čija ukupna površina iznosi oko 180 ha zemljišta, čiji je manji dio (oko 10 ha) u

vlasništvu Grada Prijedora. Ostatak zemljišta je uglavnom u javnom vlasništvu i vlasništvu fizičkih lica.

Lokacije koje su Prostornim planom planirane za formiranje industrijskih zona na području Grada Prijedora uključuju sljedeće zone:

Industrijska zona “Celpak”, površine cca 10 ha;

Industrijska zona “Čirkin polje”, površine cca 22 ha;

Industrijska zona Baltin bare, površine cca 58 ha;

Industrijska zona “Paljuge”, površine cca 75 ha;

Industrijska zona “Kamičani”, površine cca 13 ha.

Strateško opredjeljenje Grada Prijedora je formiranje i infrastrukturno uređenje industrijskih

zona na za to predviđenim lokacijama. Opredjeljenje za ovakav pristup inicirano je činjenicom da se

privredna aktivnost na području grada trenutno odvija na lokacijama čiji su kapaciteti ograničeni širenjem ili na lokacijama koje infrastrukturno nisu opremljene za obavljanje privrednih aktivnosti. Česti

problemi kod snabdjevanja proizvodnih objekata električnom energijom i vodom i ostalom komunalnom infrastrukturom, su posljedica obavljanja poslovanja na neadekvatnim lokacijama. Formiranjem

industrijskih zona na lokacijama predviđenim za obavljanje privrednih aktivnosti, stiču se uslovi za organizovan i adekvatan razvoj privrede na području grada, te direktno utiče na smanjenje troškova

izgradnje neophodne infrastrukture, kako za potencijalne investitore, tako i za Grad Prijedor.

Prijedor ima bogato industrijsko nasljeđe. Trenutno na području grada posluje značajan broj proizvodnih preduzeća u čijem vlasništvu udio imaju strani investitori, što je dodatni razlog da se

organizovanje privrede i njen razvoj, posebno sa lokacijskog i infrastrukturnog aspekta, postavi kao primaran cilj i u budućim strateškim opredjeljenjima. Najznačajniji strani investitori iz sektora

proizvodnje i prerade su:

“Arcelor Mittal”, vađenje ruda i kamena, sa oko 800 zaposlenih,

“Mira” - članica Kraš grupe, proizvodnja keksa i vafla, sa oko 450 zaposlenih,

“Nova Ivančica”, proizvodnja gornjih dijelova obuće, sa oko 220 zaposlenih,

“Lipa drvo” - članica Cora grupe, primarna prerada drveta, sa oko 70 zaposlenih,

“Nuti Due”, proizvodnja donjih dijelova obuće, sa oko 70 zaposlenih, “Cummins RepSerp”, održavanje i servis mašina za rudarstvo i građevinarstvo, sa oko 15

zaposlenih,

“Nor Bos”, metalska industrija, sa oko 10 zaposlenih,

“Cemex”, cementni terminal, sa oko 5 zaposlenih.

Brownfield lokacije obuhvataju površinu uglavnom nekadašnjih proizvodnih objekata koji su izgubili svoju prvobitnu namjenu i čije je vlasništvo mješovito. Dio objekata je kroz privatizaciju prešao

u vlasništvo pravnih i fizičkih lica, dok je jedan dio u vlasništvu Grada Prijedora, što je rezultat prenosa vlasništva nad zemljištem i pripadajućim objektima sa Vlade Republike Srpske na Grad Prijedor. U ovu

kategoriju spadaju objekti u krugu preduzeća "Autotransport Prijedor" AD, ukupne bruto površine

objekata oko 13.000 m2 i neizgrađenog zemljišta površine oko 20.000 m2, te objekat bivšeg proizvodnog pogona "Selena", ukupne bruto površine objekta oko 5.600 m2.

Brownfield lokacije uglavnom imaju zadovoljavajuću infrastrukturu, a istu je moguće prilagođavati u prema potrebama i zahtjevima investitora. Na području grada postoji određeni broj

manjih brownfield lokacija. Značajniji objekti površina u rasponu od 500 do 15.000 m2, bez obzira na

vlasničku strukturu, uvršteni se u zvaničnu investicionu ponudu Grada Prijedora. Značajnije brownfield lokacije su:

Lokacija “Autotransport” - objekti ukupne bruto korisne površine oko 13.000 m2, objekti

u rasponu od 200 do 2.500 m2, sa kompletnom infrastrukturom i pripadajućim neizgrađenim građevinskim zemljištem površine oko 20.000 m2, u vlasništvu Grada .

20

Lokacija “Vatrostalna” - objekti ukupne bruto korisne površine oko 15.000 m2,

fleksibilne unutrašnjosti, sa kompletnom infrastrukturom i pripadajućim zemljištem površine

oko 53.000 m2, u privatnom vlasništvu. Lokacija “Lasta Kompani” - objekti ukupne bruto korisne površine oko 38.000 m2, od

toga oko 8.000 m2 u upotrebljivom stanju, dok je ostatak prostora potrebno značajno

rekonstruisati, sa djelimično uređenom infrastrukturom i pripadajućim zemljištem površine oko 18.000 m2, u privatnom vlasništvu.

Lokacija “Selena” - ukupna bruto korisna površina objekta oko 5.600 m2, fleksibilne

unutrašnjosti, sa djelimično uređenom infrastrukturom i pripadajućim zemljištem od 350 m2, u vlasništvu Grada Prijedora.

Lokacija “Protekt” sa objektom ukupne bruto korisne površine oko 3.600 m2, uključujući

administrativni dio i pomoćne objekte, sa kompletnom infrastrukturom i pripadajućim

zemljištem površine oko 19.000 m2, u većinskom državnom vlasništvu. Lokacija “Javor” - objekti ukupne bruto korisne površine oko 7.500 m2, na nekoliko

lokacija u urbanom centru, sa različitim stepenom uređenosti infrastrukture i pripadajućim

zemljištem, u privatnom vlasništvu. Lokacija “Čajavec” - ukupna bruto korisna površina objekata oko 2.500 m2, višeetažni

objekat sa administrativnim dijelom, sa kompletnom infrastrukturom i pripadajućim

zemljištem površine oko 3.200 m2, u privatnom vlasništvu.

Lokacija “AutoMax” - ukupna bruto korisna površina objekata oko 1.800 m2 (2 x 900

m2), novi objekat u odličnom stanju, sa kompletnom infrastrukturom i pripadajućim zemljištem, obezbjeđenim parkingom i prilazima objektu, u privatnom vlasništvu.

Greenfield lokacije nemaju izgrađenu infrastrukturu, a određenu pogodnost predstavlja

činjenica da je većina greenfield lokacija smještena u neposrednoj blizini glavnih saobraćajnih pravaca i željezničkog kolosjeka, te da, u tom smislu, imaju olakšan pristup primarnoj infrastrukturi (zone Celpak,

Svale - Čirkin polje, Baltin bare, Paljuge). Ovo je posebno važno sa aspekta troškova izgradnje

infrastrukture na predmetnim lokacijama, odnosno priključenja istih na primarne infrastrukturne vodove. Postoje i druge, uslovno manje lokacije, čije je stanje i infrastrukturna opremljenost mogu

prilagoditi potrebama obavljanja raznih vidova djelatnosti zainteresovanih investitora.

U poslednjih desetak godina, u Prijedor došlo oko deset stranih investitora, a svi oni su kontinuirano povećavali obim poslovanja, prihode, dobit i broj zaposlenih.

Strateško opredjeljenje u narednom periodu treba biti nastavak aktivnosti na unapređenju poslovnog ambijenta, te uređenju i opremanju industrijskih zona, u cilju

privlačenja novih i povećanja obima poslovanja postojećih investitora.

3.3.7. Poslovno udruživanje

Klaster drvne industrije i industrije namještaja "DRVO" sa sjedištem u Prijedoru je osnovan 1. avgusta 2005. godine na incijativu lokalnih preduzeća i uz podršku Agencije za ekonomski

razvoj opštine Prijedor – PREDA. Klaster “DRVO “Prijedor je organizacija čiji su ciljevi poslovno

povezivanje, edukacija, razmjena informacija i praćenje tehničko-tehnoloških dostignuća i unapređenje poslovanja preduzeća i preduzetnika iz oblasti drvne industrije i industrije namještaja, te usklađivanje

zajedničkih interesa. Cilj Klastera “DRVO” Prijedor je da svojim aktivnostima poboljša konkurentnost drvne industrije i industrije namještaja, i pruži podršku firmama u podizanju nivoa finalizacije proizvoda.

U tom smislu, organizovanje zajedničkih posjeta sajmovima i proizvođačima opreme, studijskih posjeta, stučnih seminara i treninga u skladu sa potrebama članova, značajno doprinosi ostvarenju navedenog

cilja.

S obzirom da Klaster "DRVO" Prijedor trenutno ima 40 članova iz Prijedora i 5 susjednih opština i gradova (Banja Luka, Kostajnica, Kozarska Dubica, Novi Grad i Prijedor), može se reći da isti

ima regionalni karakter. Zajedno sa klasterima drvne industrije iz Srbije, Austrije, Slovenije, Hrvatske i Makedonije,

Klaster “DRVO” Prijedor je osnovao mrežu klastera koja za cilj ima razvoj ovog sektora kroz saradnju

klastera na nivou cijelog Balkana. Značajnu podršku klasterima u Republici Srpskoj, a time i Klasteru “DRVO” Prijedor, daje i Investiciono-razvojna banka Republike Srpske, koja za poslovne subjekte i

21

članove Klastera obezbjeđuje povoljnije uslove kreditiranja investicionih programa (umanjena kamatna

stopa). U skladu sa svojom misijom, Klaster “DRVO” je za svoje članove obezbjedio podršku kroz:

povoljnije uslove kreditiranja i niže kamatne stope putem kreditne linije Investiciono-

razvojne banke Republike Srpske, niže cijene usluge usaglašavanja sistema kvaliteta sa međunarodnim standardima

(sertifikacija sistema upravljanja kvalitetom u skladu sa EN ISO 9001:2000 i ostalih sistema

upravljanja u skladu sa referentnim standardima, provođenje postupka certifikacije

proizvoda CE, GS i drugim oznakama), javno zastupanje i zagovaranje interesa drvne industrije i industrije namještaja,

razvoj ljudskih resursa,

promociju preduzeća i proizvoda,

posredovanje na tržištu,

redovno informisanje po svim pitanjima od značaja za drvopreradu,

besplatne usluge po zahtjevu članova,

prezentacije usluga i proizvoda različitih dobavljača i dr.

3.3.8. Turistički potencijali i turistička infrastruktura

Na području grada Prijedora turizam je oduvijek imao značajnu ulogu i mjesto u razvoju

privrede i u sveukupnom procesu polovanja i življenja. Nažalost, u ratnom i poslijeratnom periodu, došlo je do naglog pada turističke djelatnosti u svim njegovim oblicima. Međutim, u nekoliko poslednjih

godina, ovaj je trend zaustavljen i pokrenut je proces ponovnog rasta aktivnosti u turističkom sektoru. I u budućem privrednom razvoju Prijedora, turistička djelatnost može zauzeti značajno mjesto

sa aspekta potencijala kojima grad raspolaže. Sa svojom bližom i daljom okolinom, Grad Prijedor ima

značajne mogućnosti za razvoj ekološkog, banjskog, seoskog, lovnog i ribolovnog, sportsko-rekreativnog, manifestacionog i vjerskog turizma, kao i turizma zasnovanog na kulturno-istorijskom

nasljeđu. Osnovni nosioci razvoja turizma na području Prijedora su Turistička organizacija grada Prijedora

i postojeći turistički subjekti.

3.3.8.1. Turistički promet

Na području Grada Prijedora turizam je oduvijek imao značajnu ulogu i mjesto u razvoju

privrede i u sveukupnom procesu polovanja i življenja. Nažalost, u ratnom i poslijeratnom periodu, došlo

je do naglog pada turističke djelatnosti u svim njegovim oblicima. Međutim, u nekoliko poslednjih godina, ovaj je trend zaustavljen i pokrenut je proces ponovnog rasta aktivnosti u turističkom sektoru.

I u budućem privrednom razvoju Prijedora, turistička djelatnost može zauzeti značajno mjesto sa aspekta potencijala kojima grad raspolaže. Sa svojom bližom i daljom okolinom, Grad Prijedor ima

značajne mogućnosti za razvoj ekološkog, banjskog, seoskog, lovnog i ribolovnog, sportsko-rekreativnog, manifestacionog i vjerskog turizma, kao i turizma zasnovanog na kulturno-istorijskom

nasljeđu.

Osnovni nosioci razvoja turizma na području Prijedora su Turistička organizacija grada Prijedora i postojeći turistički subjekti.

U narednoj tabeli prezentovani su podaci o turističkom prometu na području grada Prijedora u

periodu od 2008. do 2012. godine.

Tabela 8. Broj dolazaka i noćenja domaćih i stranih turista u Prijedor

Godina

Dolasci turista Noćenja turista

Ukupno Domaći Strani Ukupno Domaći Strani

2008 9.404 5.606 3.798 18.100 9.542 8.558

2009 7.158 4.264 2.894 15.074 7.268 7.806

22

2010 7.741 4.835 2.906 11.801 6.824 4.977

2011 8.751 5.162 3.589 15.270 8.358 6.912

2012 8.346 5.570 2.776 14.928 9.205 5.723

Izvor: Statistički godišnjak RS, 2012. godina,

U toku 2012. godine, ostvareno ukupno 8.346 dolazaka turista, što je za 1.058 ili 11,25%

dolazaka manje nego u 2008. godini. Od ukupnog broja dolazaka turista u 2012. godini, na strane turiste odnosi se 2.776 dolazaka, što je za 1.022 ili 26,91% dolazaka manje u odnosu na broj dolazaka

stranih turista u 2008. godini. Ukupan broj dolazaka domaćih turista u 2012. godini bio je 5.570, što je za 36 ili 0,64% manje u odnosu na 2008. godinu.

Ostvareni broj noćenja u 2012. godini bilježi pad od 3.172 ostvarena noćenja, što je za 17,52% manje u odnosu na 2008. godinu. U okviru ukupno ostvarenog broja noćenja, u 2012. godini učešće

domaćih gostiju iznosi 61,66%, a stranih 38,34%.

Smanjenje broja noćenja rezultat je pojave velike svjetske ekonomske i finansijske krize i pada standarda ne samo u našoj zemlji, već i u većini zemalja u okruženju i u svijetu.

3.3.8.2. Mogućnosti unapređenja turizma

Grad Prijedor posjeduje značajne potencijale za razvoj različitih vrsta kontinentalnog turizma. Međutim, i pored toga, izražena je pojava sezonalnosti koja je ponajviše posljedica nedovoljne

infrastrukturne uređenosti na pojedinim područjima i nedostatka popratnih sadržaja. Smještajni kapaciteti postoje, ali svi ne uključuju potpune usluge (doručak, internet, organizovani izleti, wellness,

itd.). Postojeći sadržaji nisu integrisani i uključeni u jedninstvenu ponudu, u okviru koje bi svi učesnici radili na stvaranju zajedničkog turističkog brenda i jedinstvenog turističkog proizvoda koji zadovoljava

sve potrebe savremenih turista na jednoj lokaciji, čime bi se stvorile mogućnosti za produžetak

turističke sezone i povećanje broja turističkih dolazaka. Promocija, obogaćivanje i integrisanje ponude, kao i ulaganje u turističku infrastrukturu, bitan

su segment održivog razvoja i poboljšanja konkurentnosti ovog područja. Kako bi se stvorila integrisana turistička ponuda, bazirana na potencijalima, potrebno je pripremiti i implementirati projekte u oblasti

ruralnog, manifestacionog, sportsko-rekreativnog, omladinskog, lovnog i ribolovnog turizma. Za

značajniji razvoj turizma također je potrebno edukovati turističke radnike i preduzetnike, te udružiti različite subjekte potrebne za stvaranje ponude u skladu sa savremenim zahtjevima u oblasti turizma.

Evidentno je da na području grada Prijedora postoje značajni turistički potencijali (prirodni, kulturni i drugi), što je dobar osnov za razvoj turizma kao oblasti u kojoj se mogu

ostvariti značajni prihodi i otvoriti nova radna mjesta. Jedan od najvećih problema

predstavlja nepostojanje turističkih proizvoda, kao i turističkih agencija koje se bave receptivnim turizmom, a koje bi prijedorske turističke proizvode promovisale turistima i

posjetiocima. Strateško opredjeljenje u narednom periodu treba uključiti osmišljavanje turističkih

proizvoda i sadržaja grada Prijedora i edukaciju ljudi koji već rade ili namjeravaju da rade

u oblasti turizma.

3.3.9. Poljoprivredni potencijali i proizvodi

3.3.9.1. Poljoprivredno zemljište

U okviru ukupne površine grada Prijedora (83.406 ha), poljoprivredno zemljište obuhvata

površinu od 48.370 ha (57,99%), a 44.123 ha (52,9%) se smatra obradivim zemljištem. Poljoprivredno zemljište je većinom u privatnoj svojini (43.464 ha ili 89,86%), a samo 10,14%, odnosno 4.906 ha, je u

državnoj svojini (od čega je oko 430 ha dodijeljeno u zakup ili koncesiju za obavljanje poljoprivredne proizvodnje).

Prema strukturi korištenja zemljišta, oranice i bašte zauzimaju najveći dio zemljišnih površina -

37.053 ha, dok ostali dio čine voćnjaci i vinogradi sa 2.362 ha i prirodne livade sa 4.708 ha. Ostatak poljoprivrednih površina čine pašnjaci čija ukupna površina iznosi 4.247 ha.

23

Šume obuhvataju površinu od 28.872 ha, odnsono 34,62% ukupne teritorije grada. Za razliku

od poljoprivrednog zemljišta, šumsko zemljište je pretežno u državnom vlasništvu (16.335 ha ili 56,58% ukupnih šumskih površina).

Dominantna zemljišta su u tipu pseudogleja, aluvijalna zemljišta, smeđa degradirana zemljišta na glinama, smeđa kisela, te smeđa karbonatna zemljišta. Jedan dio navedenih zemljišta su niske

prirodne plodnosti, a njihova opšta karakteristika je slaba obezbijeđenost potrebnim biljnim hranjivima,

visoka kiselinska vrijednost i nepovoljan vodno-vazdušni odnos.

Tabela broj 7: Prikaz zemljišnih površina na području grada Prijedora

Kategorija zemljišta Površina (ha)

Državno % Privatno % Ukupno %

Oranice i vrtovi 3.036 77 34.017 85 37.053 44,5

Voćnjaci 307 8 2.053 5 2.360 2,8

Vinogradi - 0 2 0 2 0,0

Livade 574 15 4.134 10 4.708 5,6

Ukupno obradivo zemljište: 3.917 100 40.206 100 44.123 52,9

Pašnjaci 989 100 3.258 100 4.247 5,1

Ribnjaci 0 0 0 0,0

Ukupno poljoprivredno zemljište: 4.906 100 43.464 100 48.370 58,0

Šumsko zemljište 16.335 97 12.537 91 28.872 34,6

Neplodno zemljište 4.97 3 1.194 9 6.164 7,4

Ukupno: 26.211 100 57.195 100 83.406 100

Izvor: Geodetska uprava RS, PJ Prijedor

Na osnovu podataka Republičke geodetske uprave, područna jedinica Prijedor, na teritoriji

grada Prijedora postoji 12.986 posjednika zemljišta, sa prosječnom veličinom posjeda od 3,75 hektara. Prema procjenama, poljoprivrednom proizvodnjom se bavi oko 12.000 domaćinstava, odnosno oko 50%

ukupnog stanovništva opštine. Od navedenog broja najveći dio proizvođača se bavi ratarskom te stočarskom i voćarskom proizvodnjom.

3.3.9.2 Ratarska proizvodnja

Ratarska proizvodnja se odvija uglavnom na usitnjenim posjedima. To je sezonska proizvodnja

visokih ulaganja, sa prinosima koji rijetko pokrivaju troškove proizvodnje, a služi za podmirivanje

potreba u vlastitom domaćinstvu. Ozbiljniji pristup za bavljenje ovom vrstom prizvodnje zavisi od razvijenosti stočarske proizvodnje i potreba prerađivačke industrije.

Osnovni problemi u uzgoju ratarskih kultura su niski prinosi po jedinici površine, odvijanje proizvodnje na usitnjenim parcelama, visoka ulaganja, neznatna podsticajna sredstva za ovu

proizvodnju, koja variraju po godinama, pa se na njih ne može sa sigurnošću ni računati, dotrajala

mehanizacija i prisutnost tradicije u proizvodnji, odnosno slabija primjena novih naučnih dostignuća u ovoj oblasti poljoprivredne proizvodnje.

Od ratarskih kultura najviše su zastupljeni kukuruz, koji se sije na površini oko 4.000 - 5.000 ha, pšenica, koja se sije na oko 700 - 800 ha, te krmno bilje koje se sije na površini od oko 2000 ha.

U tabeli broj 10 dat je pregled zasijanih površina i ostvarenih prinosa ratarskih kultura za period od 2008. do 2012. godine.

Tabela 10. Zasijane površine (ha) i prinos (tona) ratarske kulture

Ratarska kultura

2008 2009 2010 2011 2012

Površina Prinos Površina Prinos Površina Prinos Površina Prinos Površina Prinos

Pšenica 1.004 3.912 764 2.291 752 2.405 850 2.720 700 2.240

Raž 29 116 40 128 10 30 10 30 10 30

Ječam 667 2304 650 2.150 311 943 400 12 340 10

24

Zob 557 1.671 536 1.370 120 120 300 - 80 714

Kukuruz 6.202 27.906 2.361 10.620 2.043 4.499 4.500 14.850 4.500 14.850

Soja - 13 26 6 9 30 60 300 60

Ukupno: 8.459 35.909 4.364 16.585 3.242 8.006 6.090 17.672 5.660 17.904


Iz prethodne tabele se vidi da je u periodu od 2008-2010 zabilježen pad proizvodnje ratarskih

kultura. U 2011. i 2012. godini taj pad je zaustavljen i dolazi do porasta proizvodnje ovih kultura, što je uzrokovano povećanjem broja farmi muznih krava i ukupnog broja grla stoke.

U oblasti mlinsko-pekarske industrije, na području Prijedora egzistiraju 4 privredna subjekta: „Žitoprerada“ Omarska, „Žitopromet“ Prijedor, „Klaspromeks“ Bišćani i „Mlin Jeftić“ Omarska. Od

navedenih subjekata, dva subjekta („Žitopromet“ Prijedor i „Klaspromeks“ Bišćani) već duži period ne obavljaju osnovnu djelatnost, dok su preostala dva subjekta („Žitoprerada“ Omarska i „Mlin Jeftić“

Omarska) od poljoprivrednih proizvođača iz Prijedora otkupljuju minimalne količine žitarica, dok se

najveći dio uvozi iz Mađarske i Srbije.

3.3.9.3 Voćarska proizvodnja

Područje grada Prijedora raspolaže svim neophodnim prirodnim, zemljišnim i drugim potencijalima za uspješnu voćarsku proizvodnju. Potkozarski kraj je poznat po voćarskoj proizvodnji, a

podatak da ovo područje učestvuje sa više od 70% u ukupnoj proizvodnji jabuke u BiH za tržište, najbolje oslikava stanje i značaj ove oblasti poljoprivredne proizvodnje.

Proizvođači pokazuju sve veći interes za voćarstvo, a zasnovano je oko 160 ha novih voćnjaka

jabuke, kruške i šljive, prosječne površine od 0,3 do 3 ha. U ovim voćnjacima su ispoštovani standardi visoko intezivne integralne proizvodnje, a svi proizvođači su korisnici novčanih podsticaja. Pitanje

navodnjavanja i zaštite od mraza i grada nije riješeno u najvećem broju voćnjaka zbog ograničenih novčanih sredstava vlasnika i nedovoljnih podsticaja. U toku 2010. godine, formirano je i „Udruženje

voćara Prijedor“ koje broji 65 članova. I pored interesa za podizanje novih savremenih voćnjaka, još

uvijek se ne proizvodi dovoljna količina jabuke, kruške i šljive da bi se podmirile potrebe domaćeg tržište.

Prisustvo prerađivačkih firmi („Prijedorčanka“ AD Prijedor i „Vitaminka“ AD Banja Luka), kao i otkupljivača („Unaplod“ AD Kozarska Dubica) u bližem okruženju pogodovalo je razvoju voćarske

proizvodnje u Prijedoru. U 2012. godini navedene firme su od poljoprivrednih proizvođača sa područja Prijedora otkupile oko 295 tona voća jabuke, kruške i šljive. Preostale količine voća poljoprivredni

proizvođači su samostalno prodavali na lokalnim tržnicama u Prijedoru i okruženju.

Veliki problem za voćare predstavlja nedostatak vlastitih skladišnih kapaciteta (hladnjača). Kako ne bi došlo do kvarenja voća, proizvođači su, zbog nedostatka vlastitih skladišnih kapaciteta, primorani

prodavati svoje proizvode odmah nakon berbe. U vrijeme berbe je konkurencija velika i tada su cijene voća jako niske. Izgradnjom hladnjače i sušara za voće na prijedorskom području, uveliko bi se

doprinjelo proširenju voćarske proizvodnje.

Struktura i obim najvažnijih voćarskih kultura koje se proizvode na teritoriji Grada Prijedora po godinama, predstavljena ja na narednim grafikonima.

Grafikon broj 9: Broj stabala voća (u kom)

25


Grafikon broj 10. Prinos po voćnim vrstama ( u t)


Na području Prijedora postoji rasadnik voća od 13 ha koji je registrovan 2000. godine, a

trenutna godišnja proizvodnja je oko 100.000 sadnica. Rasadnik prati aktuelni sortiment, a u saradnji sa proizvođačima voća planiraju se i uvode nove sorte i vrste u proizvodnju. U proizvodnji se nalaze

sadnice jabuke, kruške, šljive, trešnje, višnje, breskve, kajsije, nektarine, oraha, lijeske i kestena.

U Prijedoru i njegovoj okolini ne postoji tradicija proizvodnje bobičastog voća. Površine pod jagodičastim voćem su zanemarive i ovoj proizvodnji se u budućnosti treba posvetiti značajnija pažnja.

3.3.9.4 Povrtlarska proizvodnja

Posljednjih godina primjetno je povećanje površina pod zasadima povrća i prinosa iz povrtlarske

proizvodnje, kako na otvorenom tako i u zatvorenom prostoru. Od ukupno obradivih poljoprivrednih površina, proizvodnja povrća na otvorenom polju je zastupljena na 3,76 ha, a u plastenicima na oko 4

ha. Najčešće kulture koje se uzgajaju su: paradajz, paprika, krastavac, luk i salata, te rasad povrća i

cvijeće, koji se proizvode na oko 2 ha plastenika. Prodaja povrtlarskih proizvoda se obično odvija neposredno nakon branja, prije svega zbog

nemogućnosti čuvanja proizvoda (nedostatak skladišnog prostora ili proizvodi niskog kvaliteta). Osim povećavanja skladišnog prostora, potrebno je poboljšati upravljanje poslije žetve, kao što je pranje,

kalibracija i oprema za pakovanje trajnog povrća, u skladu sa standardima EU i zahtjevima tržišta.

Popularizaciji proizvodnje cvijeća doprinijela je i organizacija manifestacije „Dani cvijeća“, koja se posljednje četiri godine održava u Prijedoru.

Pretpostavke za brži razvoj povrtlarstva uključuju obezbjeđenje sigurnog tržišta i veće angažovanje prerađivačkih kapaciteta na otkupu povrtlarskih proizvoda. Podizanje novih skladišnih

kapaciteta omogućilo bi upravljanje prodajom povrtlarskih proizvoda, čime bi se eliminisale ekstremne

26

situacije niskih cijena u vrijeme berbe (zbog velike konkurencije) i visokih cijena van sezone (zbog

nemogućnosti čuvanja proizvoda).

3.3.9.5 Stočarska proizvodnja

Stočarska proizvodnja je značajnije zastupljena na teritoriji grada Prijedora, a najzastupljeniji je

uzgoj muznih krava, odnosno proizvodnja mlijeka.

S obzirom da na području Prijedora ne postoje veći otkupljivači žive stoke, trgovina ovom

vrstom stoke se obavlja na stočnim pijacama, tako da ne postoje konkretni podaci o proizvodnji mesa. Situacija sa otkupom mlijeka je drugačija jer za 95% proizvodnje postoje podaci na dnevnom nivou.

Popularizaciji ove proizvodnje doprinosi činjenica da je otkup svakodnevan, kao i to što otkupljivači, osim što isplaćuju proivođače na mjesečnom nivou, isplaćuju i stimulaciju na osnovu dnevnih otkupnih

količina mlijeka. Otkupljene količine mlijeka iz godine u godinu variraju, a otkup obavljaju 4 mljekare (Mlijekoprodukt – Kozarska Dubica, Naturavita – Teslić, Milko – Prijedor i Megle – Bihać), koje su u

2012. godini otkupile oko 7.500.000 litara.

Posljednjih godina prisutna je tendencija porasta broja većih svinjogojskih farmi, bilo da je riječ o tovu ili uzgoju rasplodnih grla. Trgovina ovom vrstom stoke odvija se na stočnim pijacama.

Organizovani otkup tovnih svinja prethodnih godina obavljele su dvije fabrike za preradu mesa, ali su one prestale sa radom, što dodatno otežava prodaju ove vrste stoke.

Iako na području Prijedora postoje prirodni uslovi pogodni za uzgoj ovaca (adekvatna staništa-

pašnjaci i livade, te pitka voda), ovčarstvo je manje zastupljeno od govedarstva. Sistem uzgoja se u najvećem broju slučajeva može okarakterisati kao ekstenzivan, gdje oplodnja i jagnjenje imaju sezonski

karakter, gdje je parenje slobodno i dešava se ljeti, a jagnjenje zimi i karakteriše ga jedno jagnjenje godišnje. U ljetnom periodu ishrana je od maja do oktobra na otvorenom prostoru, a osnovna hrana u

zimskom periodu je sijeno, dok je ishrana koncetrovanim hranjivima gotovo nezastupljena.

Ozbiljnijom proizvodnjom brojlera i držanjem koka nosilja po savemenim uzgojnim metodama se bavi svega nekoliko proizvođača.

Broj košnica u 2012. u odnosu na 2008. godinu je uvećan, uslijed popularizacije pčelarske proizvodnje. U toku septembra 2013. godine, po 8. put se organizuje manifestacija „Dani meda“.

Osim mlijeka, za koje u Odjeljenju postoje zvanični podaci o proizvodnji i prodaji, za ostale proizvodnje ne postoje podaci o proizvodnji i prodaji (meso, med i sl.).

Grafikoni 10. i 11. Procjena brojnog stanja stoke


U sektoru stočarstva u budućnosti treba preduzeti mjere koje se odnose na ukrupnjavanje gazdinstava, izgradnu objekata i prostora za skladištenje đubriva, te kupovinu mehanizacije i ostale

fiksne opreme i sl. Za voćarsku i povrtlarsku proizvodnju posebno su važni otkupni i skladišni kapaciteti,

u vidu otkupnih stanjca i hladnjača.

27

3.3.9.6. Ribarstvo

Prvi ribnjak na području grada Prijedora osnovan je 1903. godine, kao privatno preduzeće, a prestao je da radi u toku II svjetskog rata. Obnovljen je 1949. godine kada i nastavlja sa radom kao

Poljoprivredno dobro "Saničani" Prijedor. Od tada je bilo više statusnih promjena, od OOUR-a, radne

organizacije, do kombinata, a promjenom oblika svojine Preduzeće je 14.09.2001. godine registrovano kao akcionarsko društvo sa punim nazivim: Preduzeće za ribarstvo "SANIČANI" A.D.

Prijedor. Sjedište preduzeća je u Saničanima bb. Preduzeće za svoj rad koristi cca 1.300 hektara zemljišta, od toga 1.150 ha je pod ribnjacima.

U sastavu te površine nalazi se: 15 ribnjaka (jezera); 6 mladičnjaka; 3 matičnjaka; 2 rastilišta; 30 zimovnika; 2 dovodna kanala, desni i lijevi; centralni kanal; 50 km puteva; nasipi. Preostali dio od oko

150 ha služi kao površina za obavljanje djelatnosti (50 km puteva, pristupno zemljište oko

infrastrukturnih objekata (ustave, brane, propusti, obale, sipovi, nasipi), zemljište predviđeno za izradu novih ribogojilišta, uprava sa ekonomskim krugom i dr.

Osnovna djelatnost preduzeća je proizvodnja ribe i riblje mlađi, te promet slatkovodne i smrznute morske ribe. Preduzeće obavlja spoljno-trgovinsk/u djelatnost, uvoz i izvoz iz okvira

registrovane djelatnosti. Obzirom da gazduje sa prirodnim lovištem površine 5.972 ha, preduzeće se

bavi i lovom i lovnim turizmom. Preduzeće je svoju poslovnu djelatnost obavljalo preko tri radne jedinice i to: RJ "Proizvodnja",

RJ "Promet", i RJ "Lovstvo i lovni turizam". Lovište je sa pretežno niskom divljači: divlje patke, fazani, zečevi. Koriste ga inostrani lovci (Italijani) i domaći lovci. Prihod je oko 50.000 KM godišnje, rashod oko

20.000 KM. Takođe, postoje uslovi za daljni razvoj lovišta. Preduzeće je na početku 2013. godine imalo u stalnom radnom odnosu 51 radnika sljedeće

kvalifikacione strukture:

Kvalifikacija NK PK KV VKV SSS VŠ VSS Ukupno

Broj radnika 5 13 14 1 13 3 3 51

Osim radnika koji su zaposleni na neodređeno vrijeme, preduzeće tokom godine u dva navrata

(proljećni i jesenji izlov ribe) zapošljava po 15 radnika na određeno vrijeme – sezonaca.

U 2012. godini ostvarena je proizvodnja oko 800.00 kg ribe, radi se o lošijoj godini usled prirodnih i drugih razloga, a plan proizvodnje je 1.200.000 kg ribe za naredne godine.

Proizvedena riba je realizovana na tržištu preko: - veleprodaje, na tržište BiH, 48,50% od ukupne prodaje,

- izvoz, isključivo u Srbiju, 33,90%.

- maloprodaju, kroz dva vlastita prodajna objekta u Prijedoru i Bijeljini, 17,60%. U Srbiju se izvozi samo živa riba jer ovo preduzeće nema objekat i opremu za preradu ribe.

Izvoz u zemlje EU i CEFTE se ne vrši iz razloga što za taj izvoz preduzeće treba ispuniti sljedeće uslove: - povećana i stabilna proizvodnja ribe da bi se učvrstili na tom tržištu,

- prerada ili vakumiranje ribe,

- odgovarajuće sertifikate za proizvodnju, - efikasniji rad carine, veterinarske inspekcije, sanitarne, certifikovane labaratorije za - -

ispitivanje kvaliteta ribe i ostalo, - novi i savremeni kamioni bazeni za prevoz po EU.

Po osnovu potrošnje i zagađenja vode Ribnjak je godišnje zadužen od strane Agencije za vode RS za potrošnju 23.000.000 m3 vode. Do prošle godine za utrošenu i zagađenu vodu Ribnjak je plaćao

130.000 KM godišnje, a od prošle godine navedena naknada je smanjena na oko 30.000 KM.

Grad Prijedor ima značajne pogodnosti za razvoj poljoprivredne proizvodnje, koje se ogledaju u klimi, geografskom položaju, zemljišnim, vodnim i ljudskim resursima. Oblasti poljoprivredne proizvodnje u kojima Prijedor ima komparativne prednosti su: stočarstvo,

voćarstvo, povrtlarstvo i ribarstvo.

Razvoj poljoprivrede u narednom periodu treba biti usmjeren na modernizaciju i promjenu proizvodne strukture, u pravcu veće tržišne orijentacije i poboljšanja ukupne

efikasnosti agrara. Proizvodno i tehnološko restrukturiranje i rast produktivnosti u

28

poljoprivredi, kao i veća konkurentnost na tržištu, treba da se baziraju na ekološkim,

energetskim i ekonomskim kriterijumima, koji će omogućiti prehrambenu sigurnost stanovništva, u što većoj mjeri, konkurentnim domaćim poljoprivrednim proizvodima. U

narednom periodu neophodno je preduzimati aktivnosti na: razvoju poljoprivredne tržišne infrastrukture;

poslovnom povezivanju u poljoprivredi;

osiguranju primjerenih životnih uslova u ruralnom području;

održivoj upotrebi prirodnih resursa, očuvanju i zaštiti prirode i okoline;

povećanju efikasnosti stručnih službi, asocijacija proizvođača i otkupljivača.

3.3.10. Šumarstvo

Šume i šumsko zemljište su prirodna dobra od opšteg interesa i uživaju posebnu brigu i zaštitu

Republike Srpske. Kao takve, šume moraju da se održavaju, obnavljaju i koriste tako da se očuva i

poveća njihova vrijednost i opštekorisne funkcije, obezbjedi trajnost produkcije, zaštita i stalno povećanje prirasta i prinosa. Zakonom je regulisano da se šumama i šumskim zemljištem gazduje

prema smjernicama Šumskoprivredne osnove i Projekata za izvođenje radova. Pored proizvodnje drvne mase, kao jedne od funkcija šuma, veoma su važne i opšte-korisne

funkcije. Pod opšte-korisnim funkcijama šuma podrazumijevaju se sportsko-rekreativne, zaštitne,

kulturne-istorijsko i druge funkcije. Šumama u Republici Srpskoj gazduje i upravlja Javno preduzeće “Šume Republike Srppske” sa

sjedištem u Sokocu, u okviru kojeg djeluju Šumska gazdinstva. Odlukom Vlade RS („Službeni glasnik RS“, br. 101/05) formirano je ŠPP „Kozaračko“, kojim upravlja i gazduje Šumsko gazdinstvo „Prijedor“,

sa sjedištem u Prijedoru, i u okviru kojeg djeluju Šumske uprave smještene u Kozarskoj Dubici, Novom

Gradu, Oštroj Luci i Kostajnici. Ovo područje se odlikuje umjereno-kontinentalnom klimom, sa izvjesnim uticajem atlantske i

panonske klime, a na manjem dijelu, koji predstavlja viši pojas Kozare, postoji i blagi uticaj planinske klime (vegetacioni period od 140-180 dana).

Tabela 11. Struktura vlasništva šuma Organizacioni dio Privatne šume ha Državne šume ha UKUPNO ha

ŠU Prijedor 12.432 13.441 25.873

Izvor: Šume RS, Šumsko gazdinstvo Prijedor

Procentualno izraženo, od ukupne površine pod šumom i šumskim zemljištem oko 48% pripada privatnim šumovlasnicima, dok je preostalih 52% u državnom vlasništvu.

Najveću površinu čine visoke šume sa prirodnom obnovom (6.611,15 ha), zatim izdanačke šume (4.946,09 ha), šumske kulture-zasadi određenih vrsta (1.443,14 ha). Ostale površine su minirane

površine izdanačkih šuma, površine podesne i nepodesne za pošumljavanje i gazdovanje i uzurpacije. Od vrsta, najviše su prisutne bukva, jela, smrča, bor i hrast.

Na narednim grafikonima predstavljene su količine i struktura prodane drvne mase u državnim

šumama u periodu od 2008. do 2012. godine.

Grafikon 12. Prodane količine drvne mase iz šuma u državnoj svojini (u m3) 2008-2012

29


Nešto manja količina prodaje u odnosu na plan u 2009. i 2010. godini nastala je usljed

smanjenja potražnje drveta na tržištu.

ŠG Prijedor svoje sortimente uglavnom plasira kupcima u regiji. U nekoliko posljednjih godina sortimenti se više plasiraju kupcima van područja Grada Prijedora, a razlog tome je u poslovnoj politici

Šuma RS, prema kojoj prednost u kupovini drvnih sortimenata imaju kupci koji imaju viši stepen prerade drvnih sortimenata. Područje je otvoreno magistralnim putevima Banja Luka - Prijedor,

Kozarska Dubica - Prijedor, Novi Grad – Prijedor i Sanski Most-Prijedor.

Na osnovu Zakona o šumama, član 39, šumama i šumskim zemljištem u privatnoj svojini upravljaju i gazduju njihovi vlasnici. Također, poslove zaštite, čuvanja i korišćenja obavljaju vlasnici.

Javno preduzeće šumarstva obavlja stručno-tehničke poslove. Na narednom grafikonu predstavljena je realizacija drvne mase iz privatnih šuma u periodu od

2008. do 2011. godine.

Grafikon 14. Realizacija drvne mase iz privatnih šuma za period 2008-2011


3.3.10.1 Planirane količine drvne mase za period 2009-2018

Sa produkcionog stanovišta, cilj gazdovanja šumama je trajno povećanje prirasta, a time i

prinosa šuma, i usklađivanje strukture prinosa sa potrebama privrede, kako u pogledu vrsta drveća, tako i asortimana šumskih proizvoda (trajnost produkcije). Za trajno obezbjeđenje ujednačenih prihoda

30

u drvetu, formiraju se odgovarajući sastavi šuma. To su normalni sastavi šuma (normale) za

odgovarajuće gazdinske klase, odnosno kategorije šuma. Time se na najbolji način obezbjeđuju kako proizvodne tako i sve druge opštekorisne funkcije šuma (trajnost gazdovanja šumama).

Odabrane vrste drveća i njihov omjer smjese treba da obezbjede ostvarivanje funkcija šuma, njenu stabilnost i potreban asortiman prinosa. Za pravilan izbor vrsta drveća na ovom šumsko-

privrednom području poslužila su provedena tipološko-pedološka kartiranja.Na bazi kartiranja, domaće

autohtone vrste drveća imaju prednost nad stranim vrstama, ukoliko ostvaruju isti ili veći prinos po količini i kvalitetu. Izbor vrste drveća i omjera smjese predstavljaju prosjek za gazdinsku klasu i

planiraju se kao dugoročni ciljevi gazdovanja šumama. Za realizaciju šumsko-privredne osnove u svim njenim postavkama, plan sječa ima višestruki

značaj. Utvrđivanjem plana sječa, predviđaju se svi drugi planovi: plan šumsko-uzgojnih radova, plan iskorišćavanja šuma, plan šumskih komunikacija i dr.

3.3.10.2 Plan sječe za period 2009-2018

U narednoj tabeli dat je Plan sječe za državne šume u ŠG Prijedor, za period od 2009. do 2018. godine, po planskom dokumentu (Šumsko-privredna osnova):

Tabela 12. Plan sječe, ukupno

NAZIV SORTIMENATA

Vrsta drveća

Četinari Lišćari Ukupno

m3 % m3 % m3

FiL 424 0,50 7.645 1,29 8.069

PT 1. klase 4.333 5,09 24.335 4,12 28.668

PT 2. klasa 7.467 8,77 40.517 6,86 47.984

PT 3. klasa 8.039 9,44 64.830 10,97 72.869

TT 11.340 13,32 - - 8.039

Jamsko drvo 461 0,54 - - 11.340

Sitno tehničko drvo 1.724 2,03 - - 461

Celulozno drvo 24.692 29,01 93.391 15,81 118.083

Ogrevno drvo - - 187.857 31,80 187.857

UKUPNO SORTIMENTI 58.480 68,71 418.575 70,84 477.055

Otpadak 26.634 31,29 172.263 29,16 198.897

SVEUKUPNA DRVNA MASA 85.114 100 590.838 100 675.952

3.3.10.3 Plan korišćenja ostalih šumskih proizvoda

Pri izradi šumsko-privrednih osnova ostalim proizvodima šume u predhodnom periodu uglavnom se poklanjala neznatna pažnja. Prema podacima posljednjeg uređivanja šuma, a u skladu sa zakonskom

regulativom, mogu se na prijedorskom šumsko-privrednom području koristiti sljedeći sporedni šumski proizvodi:

sakupljanje i proizvodnja raznih šumskih plodova,

sakupljanje i proizvodnja jestivog i ljekovitog bilja,

sakupljanje i proizvodnja jestivih gljiva, i

proizvodnja drvenog ćumura.

Ekonomska vrijednost koja se očekuje od proizvodnje ostalih šumskih proizvoda nije beznačajna, posebno kada se uzme u obzir vrijednost koja se očekuje od ove proizvodnje. Ova

djelatnost ima poseban značaj kada su u pitanju rješavanja tehnoloških viškova i zapošljavanje radne

snage u okviru šumskog gazdinstva. Na osnovu podataka o učestalosti i rasprostranjenosti ljekovitog bilja, utvrđena je pojava

sljedećih vrsta aromatičnog i ljekovitog bilja: Divlji luk-Crijemuša (Allium ursinum L.), Kantarion (Hypericum perforarum L.), Hajdučka trava (Achillea millefolium), Majčina dušica (Thymus serpillum L.),

31

Kupina (Rubus hirtus w.et.k), Smreka (Juniperus communis) i dr. Navedene biljne vrste nalaze se na

njihovim prirodnim staništima i javljaju se pojedinačno ili u većim grupama. Pored ljekovitog i aromatičnog bilja značajnog za farmaceutsku proizvodnju lijekova i hemijsku

preradu, tu su i korisne vrste gljiva i njihove proizvodne mogućnosti. Najvrednije vrste jestivih gljiva na prijedorskom području su Vrganj (Boletus edullis Bull.), Mlječnica (Lactarius piperatus L.), Lisičarka

(Centharellus cibarius Fr.) i dr. Materijalna korist od organizovanog sakupljanja gljiva je velika i poznata,

pa je zato potrebno uraditi kvalitetne programe u cilju boljeg korišćenja ovog prirodnog potencijala.

Na području Grada Prijedora postoje značajni šumski potencijali koji mogu biti osnova za dalji razvoj drvne industrije, ali također i za razvoj turizma (Nacionalni park Kozara). Veći stepen finalizacije proizvoda od drveta u domaćim prerađivačkim

kapacitetima stvorio bi dodatne pozitivne privredne efekte, posebno u pogledu novog

zapošljavanja, te većih prihoda i izvoza.

3.3.11. Rudarstvo

Rudarenje i kopanje željezne rude na području grada Prijedora, po pisanim dokumentima,

započelo je još prije nove ere. Prvi rudari su bili Feničani i Iliri. U periodu od preko 400 godina Rimljani su vadili i topili željeznu rudu na lokalitetu Ljubije, te kopnenim putem i rijekama (Sana, Una, Sava i

Dunav) transportovali gvozdene poluge na dalju preradu.

U Srednjem vijeku na ovom području vađena je i topljena željezna ruda, što potvrđuju ostaci majdana i primitivnih topionica. Industrijska proizvodnja željezne rude na ovom području traje 92

godine. Prozvodnja željeznih ruda na industrijski način započela je otvaranjem Rudnika „Ljubija“ 1916. godine. Rudnik Ljubija otvorila je Austrougarska monarhija za svoje potrebe u toku Prvog svjetskog

rata i tada su izgrađeni rudarski objekti, saobraćajna i druga infrastruktura.

Godine 1967. otvoren je Rudnik „Tomašica“, a 1985. godine otvoren je rudnik „Omarska“. Sva tri rudnika („Ljubija“, „Tomašica“ i „Omarska“) su radila u sastavu zajedničkog preduzeća koje se zvalo

Rudnici Željezne rude „Ljubija“ Prijedor. Od 1916. godine do danas, industrijski je proizvedeno preko 85 miliona tona rude željeza.

Rudnici željezne rude „Ljubija“ su zaustavili korištenje kapaciteta u aprilu 1992. godine zbog ratnih dejstava u Bosni i Hercegovini. Poslije završetka rata i raspada bivše Jugoslavije proizvodnja se

nije mogla nastaviti zbog izgubljenog tržišta, tranzicije i nedostatka sredstava. Tek poslije 12 godina

„LNN“, sada „ArcelorMittal“ omogućila je pokretanje proizvodnje, time što je kao strateški partner zaključila ugovor sa kompanijom Rudnici željezne rude „Ljubija“, po osnivanju zajedničkog novog

preduzeća sa nazivom „Novi rudnici Ljubija“. Ugovor je zaključen na paritetu 51 : 49 % u korist komapnije „LNN“. Zajedničko preduzeće je registrovano 12.08.2004. godine. Od 19.07.2006. godine

preduzeće je imalo naziv „Mittal Rudnici Prijedor“, a sada se zove „ArcelorMittal Prijedor“.

Komercijalna proizvodnja i otprema koncentrata željeznih ruda iz rudnika „Omarska“ počela je 17.12.2004. godine. U 2012. godini proizvedeno je 2,08 miliona tona željezne rude. Proizvedena

željezna ruda prodavala se na domaćem i ino trržištu unutar ArcelorMittal grupacije od čega je 69% isporučeno željezari u Zenici, a 31% je izvezeno u Poljsku (Katovice) i Češku (Ostravu).

U 2012. godini preduzeće je ostavrilo ukupan prihod od 97.789.374,00 KM, ukupan rashod od 87.056.955,00 KM, dobitak prije oporezivanja u iznosu 10.732.419,00 KM.

Preduzeće je u 2012. godini realizovalo 7,38 miliona KM u investicije, od čega je 4,14 miliona

KM uložilo u površinski kop „Buvač“, 3,24 miliona KM su uložena za redovnu zamjenu opreme, investiciono održavanje, kompjutersku opremu, građevinsko - zanatske radove, unapređenje

proizvodnje, zaštitu na radu i zaštitu životne sredine. U 2012. godini preduzeće je zapošljavalo prosječno 843 radnika, a ostvarena prosječna neto

plata po jednom radniku je iznosila 1.026,00 KM, što je za 25% više od prosjeka ostvarenog u Republici

Srpskoj. Glavni ciljevi preduzeća u narednom periodu su sljedeći:

- poboljšanje zaštite na radu, - uvođenje savremenih međunarodnih standarda i procedura,

- povećana proizvodnja koncentrata željezne rude (preko 2,1 milion tona godišnje),

- optimizacija proizvodnje i odnosa rovne rude i jalovine, - ispunjavanje zahtjeva kupaca u pogledu traženih količina, asortimana i kvaliteta koncentrata

željezne rude,

32

- obezbjeđenje dugoročnih ugovora o koncesiji sa Vladom RS,

- prestruktuirati radnu snagu prema potrebama proizvodnje, - povećati investiciona ulaganja u nabavku i ugradnju opreme, infrastrukturne objekte i druga

ulaganja koja su uslov za dalji razvoj Rudnika.

Nedostaju podaci o: Prerađivačka industrija

Tercijarne djelatnosti !!!!!!! Građevinarstvo je gotovo zamrlo kao posljedica ratnih dešavanja

3.4 TRŽIŠTE RADA

3.4.1 Zaposlenost

Loša ekonomska situacija i svjetska ekonomska kriza, uticale su i na pokazatelje tržišta rada. U periodu od 2008. do 2011. godine, broj zaposlenih se konstantno smanjivao, da bi ovaj trend bio

zaustavljen u 2012. godini, kada je na području grada Prijedora bilo zaposleno ukupno 14.480 lica. U

ukupnoj strukturi zaposlenih u 2012. godini, muškarci ušestvuju sa 56,5%, a žene sa 43,5%.

Tabela 13. Ukupan broj zaposlenih prema polnoj strukturi

Godina 2008 2009 2010 2011 2012 %

2012

Muškarci 8.656 8.104 7.496 7.318 8.182 56,5

Žene 6.885 6.483 6.026 5.882 6.298 43,5

Ukupno 15.541 14.587 13.522 13.200 14.480 100,0

Izvor: Poreska uprava RS, Područni centar Prijedor

Ako se posmatra struktura zaposlenih po vrstama privredne djelatnosti, može se zapaziti da je

najviše zaposlenih angažovano u prerađivačkoj industriji, zatim u trgovini i ugostiteljstvu i drugim

uslužnim djelatnostima, mada je i u ovim djelatnostima došlo do znatnog pada zaposlenosti usljed ekonomske i finansijske krize.

Tabela broj 14. Ukupan broj zaposlenih prema vrstama djelatnosti

Privrede djelatnosti 2008 2009 2010 2011 2012 %

2012

Poljoprivreda, lov i šumarstvo 238 221 222 194 208 1,44

Ribarstvo 75 78 67 70 72 0,50

Vađenje ruda i kamena 769 738 751 865 902 6,23

Perađivačka industrija 3.181 3.027 2.697 2.592 2.984 20,61

Proizvodnja i snabd. električnom energijom, plinom i vodom

346 349 346 341

355 2,45

Građevinarstvo 593 627 579 495 485 3,35

Trgovina na veliko i malo i

održavanje 3.702 3.330 2.713 2.590

3.092 21,35

Ugostiteljstvo 1.430 1.100 948 915 965 6,66

Transport, skladištenje i komunikacije

630 698 984 963

974 6,73

Finansijsko posredovanje 126 211 202 196 198 1,37

Nekretnine, iznajmljivanje i

poslovne usluge 491 481 344 355

418 2,89

Javna uprava i odbrana 854 869 834 828 842 5,81

Zdravstvo i socijalni rad 1.150 1.193 1.190 1.155 1.182 8,16

33

Ostale društvene, socijalne i vlastite uslužne aktivnosti

1.956 1.665 1.645 1.641

1.803 12,45

Ukupno 15.541 14.587 13.522 13.200 14.480 100,00

Izvor: Poreska uprava Republike Srpske

Kada je u pitanju broj zaposlenih, struktura je nešto drugačija. U ukupnom broju zaposlenih

koje zapošljavaju pravna lica, na dan 31.12.2012. godine, najveće učešće imaju preduzeća iz oblasti prerađivačke industrije (sa učešćem od 33,76%), zatim slijede preduzeća iz oblasti trgovine

(sa učešćem od 14,95%), preduzeća iz oblasti zdravstva i socijalne zaštite (15,36%), preduzeća iz

oblasti rudarsta (sa učešćem od 12,42%) itd.

3.4.2 Nezaposlenost

U narednoj tabeli prikazan je broj nezaposlenih lica prema obrazovnoj strukturi.

Tabela 15. Broj registrovanih nezaposlenih lica prema obrazovnoj strukturi

Obrazovna struktura 2008. 2009. 2010. 2011. 2012. %

2012

Bez škole 5 4 1 0 0 0,00

NK 3.964 4.027 3.964 4.006 3.522 29,59

PK 247 244 236 264 161 1,35

KV 4.315 4.739 5.026 4.883 4.378 36,78

SSS 2.597 2.777 2.975 3.155 3.046 25,59

VKV 152 139 137 120 55 0,46

Viša 171 205 194 203 186 1,56

Viša spec. 0 0 0 0 0 0,00

VSS 134 225 285 421 550 4,62

Magistri i doktori nauka 1 5 5 4 5 0,04

Ukupno 11.586 12.365 12.283 13.056 11.903 100,00

Izvor: Zavod za zapošljavanje RS, filijala Prijedor

Iz tabele se vidi da se broj nezaposlenih lica na području grada Prijedora konstantno povećavao

u periodu od 2008. do 2011. godine, da bi u 2012. godini taj trend bio zaustavljen. Na kraju 2012. godine, broj nezaposlenih lica na području grada Prijedora iznosio je 11.903 lica, što je za 1.153 lica

manje nego u 2011. godini. Posmatrajući stručnu spremu nezaposlenih, najviše je bilo kvalifikovanih radnika (36,78%), zatim NK radnika (29,59%), te radnika sa srednjom stručnom spremom (25,59%).

Tabela 16. Broj registrovanih nezaposlenih lica prema starosnoj strukturi Starosna

struktura 2008 2009 2010 2011 2012

%

2012

15-18 20 30 24 19 25 0,21

18-24 1.643 1.805 1.794 1.750 1.904 16,00

24-30 1.730 1.960 2.129 2.218 2.254 18,94

30-35 1.595 1.628 1.647 1.653 1.640 13,78

35-40 1.662 1.700 1.821 1.812 1.793 15,06

40-45 1.759 1.879 1.852 1.848 1.751 14,71

45-50 1.544 1.648 1.777 1.849 1.708 14,35

50-60 1.623 1.693 1.752 1.860 1.126 9,46

60+ 10 22 27 47 2 0,00

Ukupno 11.586 12.365 12.823 13.056 11.903 100,00

34

Izvor: Zavod za zapošljavanje RS, filijala Prijedor

Sa aspekta starosne strukture nezaposlenih, najviše nezaposlenih u 2012. godini je bilo iz

kategorije od 24 do 30 godina (18,94%), mada je nezaposlenost podjednako zastupljena u svim starosnim kategorijama. Evidentno je i to da veliki broj mladih lica ima namjeru tražiti zaposlenje u

inostranstvu što ima dvostruku konotaciju za lokalno društvo: nemoguće je vratiti uloženo u školovanje,

a dolazi i do odliva najproduktivnije radne snage. Sa stanovišta zapošljavanja veliki problem grada Prijedora predstavljaju nezaposlena lica u

starosnoj dobi preko 40 godina (kojih je na dan 31.12.2012. godine bilo 4.587). Ova su lica u najvećem broju ranije radila u preduzećima koja su otišla u stečaj.

U odnosu na 1991. godinu (kada je u Prijedoru bilo 27.000 zaposlenih) broj

zaposlenih se smanjio za 12.520. Ovo smanjenje rezultat je više faktora od koji su najznačajniji: raspad bivše države i ratna dešavanja, loši efekti privatizacije, svjetska

ekonomska kriza, itd. Za razliku od 1991. godine, kada je dvije trećine zaposlenih radilo u primarnim djelatnostima, dok je svega jedna trećina radila u sekundarnom i tercijarnom

sektoru, danas od ukupnog broja zaposlenih dvije trećine radi u sekundarnim i tercijarnim djelatnostima, dok svega jedna trećina radi u primarnim djelatnostima.

Takođe je evidentno da je nepovoljna kvalifikaciona i starosna struktura

nezaposlenih lica. Niže kvalifikovanih, te starija lica i mladi, koji tek dolaze na tržište rada, predstavljaju najteže zapošljive kategorije.

Strateško opredjeljenje u narednom periodu je rad na unapređenju poslovnog ambijenta i privlačenju investitora, i to prevashodno iz oblasti proizvodnje, jer one

zapošljavaju veći broj ljudi. Posebno značajan segment predstavlja sistemska podrška

zapošljavanju teže zapošljivih kategorija, bilo kroz njihovu dokvalifikaciju i prekvalifikaciju, u skladu sa potrebama tržišta rada, ili kroz dodatno stimulisanje

poslodavaca.

3.4.3. Penzionerska populacija

U narednoj tabeli dati su podaci o kretanju broja penzionera u periodu od 2008. do 2012.

godine.

Tabela 17. Broj penzionera prema osnovu za primanje penzije

Vrsta penzije Broj penzionera % Prosječna penzija

2008 2009 2010 2011 2012 2012 2012

Starosna 6.159 6.460 6.669 6.892 7.267 53,87 312.21

Invalidska 1.482 1.571 1.603 1.655 1.641 12,16 262.99

Porodična 4.459 4.556 4.599 4.582 4.583 33,97 235.55

Ukupno 12.100 12.587 12.871 13.129 13.491 100,00 280,18

Izvor: Fond PIO, filijala Prijedor Iz tabele se vidi da je u periodu od 2008. do 2012. godine evidentan porast korisnika penzija po

sva tri osnova: starosna, invalidska i porodična. Ovaj trend je u skladu sa postojećim kretanjima na tržištu rada što u znatnoj mjeri otežava funkcionisanje penzijskog sistema u RS. Kao posljedica

prethodno navedenog, u narednom periodu će biti neophodna izmjena zakonskih rješenja u ovoj oblasti.

3.5. PREGLED STANJA I KRETANJA U OBLASTI DRUŠTVENOG RAZVOJA

3.5.1. Obrazovanje

3.5.1.1. Predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje

U narednim tabelama predstavljeno je kretanje broja učenika u prijedorskim predškolskim

ustanovama i osnovnim i srednjim školama u posljednjih pet školskih godina.

35

Tabela 18. Pregled obrazovnih ustanova (predškolsko i osnovno obrazovanje)

Naziv ustanove

Broj područ-

nih škola

Broj učenika Broj djece

sa posebnim

potrebama (2012.

godina) 2008 2009 2010 2011 2012

OŠ „Desanka Maksimović“

Prijedor 1 984 916 848 802 770 10

OŠ „Petar Petrović Njegoš“ Busnovi

5 234 218 218 231 208 0

OŠ „Mladen Stojanović“ Ljubija 5 366 320 285 264 240 6

OŠ „Branko Ćopić“ Prijedor (Centralna šk)

1 1.062 984 1.001 961 922 28

OŠ „Dositej Obradović“ Prijedor 6 818 799 757 750 694 12

OŠ „Kozarac“ Kozarac 1 380 381 373 363 344 10

OŠ „Ćirilo i Metodije“ Trnopolje 3 248 242 234 215 202 11

Spec. osn. i sred. škola „Đorđe Natošević“ Prijedor

- 80 83 73 80 83 80

OŠ „Vuk Karadžić“ Omarska 5 648 621 609 591 507 21

OŠ „Petar Kočić“ Prijedor 3 1.505 1.418 1.313 1.275 1.218 13

OŠ „Jovan Cvijić“ Brezičani 4 245 236 214 207 181 8

OŠ „Branko Radičević“ Petrovo 3 268 261 258 245 239 18

OŠ „Jovan Dučić“ Lamovita 2 294 273 251 211 211 10

Ukupno - OŠ 38 6.148 5.836 5.586 5.393 5.819 221

Ukupno - vrtići 5 328 369 346 361 400 21

Izvor: Odjeljenje za društvene djelatnosti, Grad Prijedor

Tabela 19. Pregled obrazovnih ustanova (srednje škole)

Naziv ustanove i vrsta obrazovanja Broj učenika

2008 2009 2010 2011 2012

Medicinsko-tehnološka i građevinska škola 689 675 688 714 696

Poljoprivredno-prehrambena škola 493 426 507 564 528

Elektrotehnička škola 528 482 500 527 515

Mašinska škola 549 563 580 623 609

Ugostiteljsko-ekonomska škola 806 711 674 600 623

JU Muzička škola "Savo Balaban" 58 73 72 74 67

Gimnazija "Sveti Sava" 440 440 456 486 503

Ukupno 3.563 3.370 3.477 3.588 3.541


Iz pregleda je vidljivo da je broj učenika u prijedorskim osnovnim i srednjim školama u stalnom

opadanju. Ovo ukazuje na lošu demografsku sliku u Prijedoru, što je nažalost karakterstika i ostalih područja Republike Srpske.

U izradi prijedloga plana upisne politike bile su uključene osnovne i srednje škole, lokalna zajednica, Zavod za zapošljavanje, Agencija za ekonomski razvoj opštine Prijedor „PREDA-PD“ i lokalni

privrednici. Planiranju upisne politike u Gradu, posvećuje se sve veća pažnja. Uvažavaju se potrebe lokalnog tržišta rada, u višim razredima osnovnih škola vrši se profesionalna orijentacija učenika,

uspostavlja se bolja saradnja preduzeća i ustanova sa školama i lokalnom zajednicom, poštuje se

36

djelatnost i postojeća mreža srednjih škola, a sve u cilju školovanja učenika u onim zanimanjima koja će

po završetku škole omogućiti brzo zapošljavanje. Doprinos navedenom cilju dala bi i adaptacija i prenamjena određenih poslovnih prostora (u okviru društvenih i/ili privatnih privrednih objekata) u

radionice za izvođenje praktične nastave učenika srednjih škola radi sticanja praktičnih znanja i vještina. Dodatno bi se u istim radionicama vršila doobuka ili prekvalifikacija određenih zanimanja u skladu sa

potrebama lokalnog tržišta rada.

O stanju u sektoru obrazovanja se može konstatovati sljedeće: da je broj učenika osnovnih i srednjih škola u stalnom opadanju,

da je mreža osnovnih i srednjih škola ostala ista,

da stanje i opremljenost školskih objekata, još uvjek ne zadovoljava propisane standarde i

normative,

da po pitanju nacionalne strukture učenika i nastavnika u obrazovnim ustanovama najviše

je Srba i Bošnjaka, da je stepen obuhvata djece u predškolskim ustanovama prilično nizak,

da nema evidencija o učenicima, koji napuštaju osnovno i srednje obrazovanje,

da se stalno povećavaju budžetska sredstva za za finasiranje vaspitno-obrazovnih ustanova,

da stalno rastu budžetska sredstva namijenjena za stipendiranje studenata i učenika

srednjih škola.

Obrazovanje odraslih je na nivou republičkih institucija (Zavod za obrazovanje odraslih RS – Banja Luka). Na osnovu Javnog konkursa koji objavljuje Zavod, organizacije i škole, koje ispunjavaju

uslove, mogu organizovati programe obrazovanja odraslih. U Prijedoru, samo Mašinska škola organizuje

program obrazovanja odraslih za zanimanja mašinske struke.

3.5.1.2 Visoko obrazovanje

Na području grada Prijedora djeluju tri visokoškolske ustanove: Rudarski fakultet Prijedor,

Visoka medicinska škola Prijedor i Visoka škola za ekonomiju i informatiku Prijedor. Problem Rudarskog fakulteta i Visoke medicinske škole je nedostatak prostornih kapaciteta za funkcionalan i adekvatan rad

ovih visokoškolskih ustanova. S obzirom na broj studenata svih visokoškolskih ustanova u Prijedoru pokazala se potreba za izgradnjom studentskog doma.

Rudarski fakultet Prijedor U okviru Tehnološkog fakulteta Banja Luka, 1997. godine osnovan je Rudarski odsjek sa

sjedištem u Prijedoru. Transformacija Odsjeka u Rudarski fakultet izvršena je 12. maja 2009. godine. Rudarski fakultet djeluje u okviru Univerziteta u Banjoj Luci. Na Rudarski fakultet su upisana 132

studenta, a 30 studenata je upisano u 2011/12. godini. Školovanje na Rudarskom fakultetu je završilo 56 studenata u 14 generacija koliko ih je prošlo kroz Fakultet.

Visoka medicinska škola Prijedor Odlukom Vlade Republike Srpske, Viša medicinska škola u Prijedoru osnovana je 03. 07. 1997.

godine. Odlukom Ministarstva prosvjete i kulture RS od 14. 06. 2007. godine data je saglasnost na statusnu promjenu Više medicinske škole u Visoku medicinsku školu Prijedor.

U akademskoj 2011/12. godini studij pohađa ukupno 921 student (835 studenata na Visokoj

medicinskoj školi i 86 studenata na Višoj medicinskoj školi). U prvu godinu studija u akademsku 2011/12. godinu upisano je ukupno 207 studenata (redovnih i vanrednih). Od 1997/98. do 2006/07.

školske godine studij Više medicinske škole upisalo je 10 generacija, a od 2007/08. do 2011/12. školske godine 5 generacija Visoke medicinske škole.

Na Višoj medicinskoj školi diplomirala su ukupno 1.173 studenta, a na Visokoj medicinskoj školi ukupno 256 studenata.

Na Visokoj medicinskoj školi Prijedor studenti pohađaju nastavu na 4 studijska programa:

Studijski program zdravstvene njege, Studijski program fizioterapije, Studijski program sanitarnog inženjerstva, Studijski program medicinsko-laboratorijskog inženjerstva.

Nastavu na Visokoj medicinskoj školi Prijedor u akademskoj 2011/12. godini realizuje ukupno 39 nastavnika i saradnika.

Visoka škola za ekonomiju i informatiku Prijedor

37

Visoka škola za ekonomiju i informatiku Prijedor je osnovana i licencirana pod nazivom Visoka

škola "Koledž za informatiku i menadžment Janjoš" Prijedor, ali je 21.6.2010. promijenila naziv u "Visoka škola za ekonomiju i informatiku" Prijedor. Do promjene naziva došlo je zbog uvođenja novog

licenciranog studija ekonomije i novog zvanja "diplomirani ekonomist" koje se stiče nakon četvorogodišnjeg studija.

U narednoj tabeli dat je broj studenata koji su bili upisani u navedene škole u periodu od 2008.

do 2012. godine.

Tabela 20. Pregled broja studenata po godinama (visoke škole i fakulteti)

Naziv ustanove i vrsta obrazovanja Broj studenata

2008 2009 2010 2011 2012

Visoka medicinska škola Prijedor 0 0 893 893 823

Rudarski fakultet Prijedor 63 63 146 146 ???

Visoka škola za ekonomiju i informatiku - - - - -

Ukupno: 63 63 1.039 1.039 823


Grad Prijedor posjeduje zadovoljavajuću mrežu osnovnih i srednjih škola. U prethodnom perodu učinjeni su značajni napori od strane lokalne uprave i resornog

ministarstva na poboljšanju uslova rada u školama. Najveći problem predstavlja kontinuirano smanjenje broja učenika u osnovnim i srednjim školama.

Kada je u pitanju visoko obrazovanje, situacija nije zadovoljavajuća, kako po pitanju mreže ustanova visokog obrazovanja, tako i po pitanju uslova za rad u postojećim

visokoškolskim ustanovama.

Jedan od velikih problema obrazovnog sistema u Prijedoru (kao uostalom u čitavoj RS i BiH) je neusklađenost obrazovnog sistema sa potrebama tržišta rada i nedostatak

praktičnih znanja svršenih učenika i studenata. Zbog toga je strateško opredjeljenje u narednom periodu rad na stvaranju uslova za izvođenje praktične nastave učenika srednjih

škola i studenata radi sticanja praktičnih znanja i vještina. U ovim radionicama bi se, pored

obuke učenika, vršila doobuka ili prekvalifikacija nezaposlenih lica (odraslih) u skladu sa potrebama lokalnog tržišta rada.

Strateško opredjeljenje u narednom periodu takođe treba biti obezbjeđenje boljih uslova za rad visokoškolskih ustanova u Prijedoru (izgradnja objekata za rad Visoke

medicinske škole i Rudarskog fakulteta), te obezbjeđenje uslova za smještaj učenika i

studenata (izgradnja đačkog i studentskog doma).

3.5.2 Kultura

Kultura, kao tekovina i suština svake civilizacije, kao socijalna, kulturna i psihološka potreba

čovjeka-pojedinca i kolektiviteta, uvijek predstavlja duhovni milje određenog naroda u određenom

vremenu i prostoru. Bez nacionalne kulture nema ni nacionalne samosvijesti, nacionalnog identiteta. Suštinu duhovnog bića svakog naroda, uz opšteljudske duhovne vrijednosti, čine usvojeni

sadržaji duhovnog naslijeđa kako svog naroda, tako i trajni kulturni postulati svakog drugog naprednog naroda. U takvom miljeu oplemenjivanja čovjeka, izražavanju svoje autohtone tradicije i razmjeni

kulturnih sadržaja i ispreplitanju visokih i bogatih sadržaja duhovne kulture svih naroda na ovim

prostorima, stvara se kulturna mapa na jednom određenom prostoru i nova forma kulturološkog osmišljavanja i projektovanja budućnosti. U saglasju i sadejstvu sa drugim oblicima nadgradnje, oblast

duhovnog stvaralaštva ima prvorazrednu ulogu u formiranju, uobličavanju i razvijanju osobenosti i samobitnosti duha i kulturne tradicije svih naroda i nacionalnih manjina.

Danas na ovim prostorima duhovna kultura ima naglašeniji značaj, ulogu i funkciju, nego u nekom bogatijem i pitomijem vremenu i duhovno manje „zagađenom“ prostoru. Uz funkciju

očovječivanja čovjeka i društva, kultivisanja i oplemenjivanja njegovih duhovnih potencijala i potreba,

duhovna kultura svih naroda mora da ima integrativnu i edukativnu funkciju. Ona mora svestrano i nacionalno da nadahnjuje, da ima visok stepen tolerancije i uvažavanja drugih, da motiviše i

neposredno utiče na multietičnost u kulturi na ovim prostorima, ne kruneći pri tome svoju tradiciju i nacionalnu samobitnost. Multikulturalnost, kako u Evropi, široj regiji, tako i ovdje kod nas u Gradu

38

Prijedoru, danas znači uvažavanje potreba svih stanovnika neke regije, bez obzira na njihov etnički,

socijalni i polni karakter. Dakle, uz tri temeljne društvene institucije: porodicu, školu i vjerske zajednice, sve ustanove kulture kao organizovani oblici stvaranja i djelovanja kulturnih proizvoda, imaju višestruki

značaj i mnogostruku ulogu u ukupnom životu razvoja čovjeka i njegovih kolektiviteta. U savremenom društvu ne može se sačiniti dobra strategija razvoja nekog društva bez sagledavanja mjesta i uloge

kulture u tom razvoju.

Grad Prijedor je već ranije prepoznao da je kultura važan elemenat razvoja grada zbog čega joj je dato značajno mjesto u Programu rada i u budžetu Grada. Da bi se ostvarila istinska kulturna

strategija potrebno je prvenstveno imati dobar uvid u trenutno stanje kulturnih ustanova i kulturnih sadržaja u odnosu na ekonomsku snagu našeg grada, njegove privrede i budžeta.

Kulturne institucije, uz stručni kadar, pravilan izbor sadržaja i solidno ispunjavanje svih materijalno-tehničkih pretpostavki, predstavljaju temelj kulturnog razvoja društva. One spajaju prošlost

i sadašnjost i trasiraju puteve u budućnost. Bez kulturnih institucija nema ni definisanja kulturnog

naslijeđa, a kamoli njegove zaštite. Kulturne institucije su trajni nosioci i zaštitnici nacionalne kulture u svim njenim bogatim oblicima.

Na području Grada Prijedora uspješno rade dvije ustanove kulture koje se prema pozitivnim zakonima finansiraju iz budžeta Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske i budžeta Grada. To su

Narodna biblioteka „Ćirilo i Metodije“ Prijedor i Muzej Kozare Prijedor. Postoje i tri ustanove koje se

finansiraju iz budžeta Grada: Pozorište „Prijedor“ Prijedor, Galerija 96 Prijedor i Javna ustanova „Centar za prikazivanje filmova“ Prijedor.

Tabela 21. Pregled korisnog prostora ustanova kulture

Naziv ustanove m2 korisnog prostora u funkciji

2008 2009 2010 2011 2012

Narodna biblioteka “Ćirilo i Metodije” 336 336 336 336 336

Muzej “Kozare” 667 667 667 667 667

Pozorište „Prijedor“ 1616 1616 1616 1616 1616

“Galerija 96” 80 80 80 80 80

JU „Centar za prikazivanje filmova“ Prijedor 366 366 364+ 1894

364+ 1894

364+ 1894

Ukupno 3065 3065 4957 4957 4957 Izvor: Odjeljenje za društvene djelatnosti, Grad Prijedor

Kulturno umjetnička društva i udruženja se dijelom sufinansiraju iz budžeta Grada, u skladu sa

Kriterijumima o sufinansiranju. Trenutno na prostoru Grada aktivno radi 11 kulturno-umjetničkih društava (SKUD „Dr. Mladen Stojanović“, KUD „Kozara“, KUD „Osman Džafić“, SPCPD „Vila“, KUD

Kozara“, Čirkin polje, KUD „Omarska“ Omarska, KUD „Kozara“ Kozarac, KUD „Čigre“ Petrovo, KUD „Milan Egić“ Brezičani, KUD „Saničani“ Saničani, KUD „Brdo“ Hambarine), te Udruženje muzičkih

umjetnika RS „Atma“ Prijedor, Udruženje književnika RS - Podružnica Prijedor i Udruženje likovnih umjetnika Prijedor.

U nastavku je dat tabelarni pregled kulturno-umjetničkih društava aktivnih na prijedorskom

području koja su, zajedno sa ustanovama kulture, ujedno i glavni nosioci svih kulturnih sadržaja i događaja u Prijedoru.

Tabela 22. Osnovni podaci o prijedorskim kulturno-umjetničkim društvima

R. br.

Naziv KUD-a Godina osnivanja

Objekat-

prostor

(m2)

Oprema Broj sekcija

Broj

članova

31.12.2012

1.

SKUD

„Dr Mladen Stojanović“

1885-194 Vila od 1947-1993 RKUD

od 1993. SKUD „Dr M. Stojanović“

400 + 30

-nošnje (za 10 koreog.) -muz. instr. za tamburaški i narodni orkestar -horske uniforme i

8

304

39

kompj.

2. SPCPD

„VILA“

1885-1941.

*2001-

zgrada crkvene

opštine

-nošnje -muzički instrumenti

1 104

3. KUD „Kozara“

Čirkin Polje

Zgrada MZ

Č. polje

-nošnje -muzički instrumenti

6 200

4. KUD

Osman DŽafić

1971-1992. obnovnjen

2003.

Omladinski dom,.233

m2

harmonika:5 bubnjevi:1+1 def. 3.gitare2 mikrofoni 2

4

150

5. KUD „Kozara“

Donja LJubija

Prva:1974.

Druga:14.11.03.

Društv.

dom D. LJubija

-nošnje -muzički instr. i računar

5 96

6. KUD „Omarska“

Omarska

Prva:1955.

Druga:26.4.2007.

Dom

kulture Omarska

-nošnje

-intrumenti 3 131

7. KUD „Kozara“

Kozarac

Prva:6.2.1978./1991. Druga:17.4. 2002.

Treća: 4. 12. 2009

F-1-287/09.

Društv.

dom Kozarac

-nošnje -intrumenti

3 103

8. KUD „ČIGRE“ Ćela

F-1-95/08. 5.6.2008.

(rad u

Osnovnoj

školi)

-musl. nošnje -12 defova -CD plejer i 2 p.

1

25

9. KUD „Milan Egić“ Brezičani

F-1-25/10. 15. april 2010.

Društveni

dom Brezičani

3

67

10. KUD „Saničani“ Saničani

F-1-139/10 1.10.2010.

Društveni

dom „Ostoja

Žeželj

3

65

11. KUD„Brdo“ Hambarine

23. 3. 2008. F-1-231/08.(1)?

1 28


S obzirom da Narodna biblioteka „Ćirilo i Metodije“ Prijedor za svoj rad koristi prostorije u okviru objekta Muzeja “Kozare” Prijedor, neophodna je izgradnja objekta

Narodne biblioteke. U sklopu navedenog objekta projektom je predviđena izgradnja i

koncertne dvorane koja bi upotpunila potrebe kulturno-umjetničkih manifestacija u Gradu Prijedoru.

Mnoštvo kulturnih događaja odvija se u društveno-kulturnim domovima u ruralnim područjima grada. Ipak, u pojedinim područjima je potrebna adaptacija ili izgradnja takvih

objekata kako bi se i u tim područjima odvijao zdrav kulturni život zajednice. Na području Grada Prijedora djeluje i lokalna medijska kuća Informativno-poslovni

centar (IPC) “Kozarski vjesnik” koja se finansira iz budžeta Grada Prijedora. Ovaj medijski

centar ne posjeduje svoje prostorije i radi sa zastarjelom opremom. Stoga je neophodna izgradnja objekta i kupovina opreme u cilju njegovog boljeg funkcionisanja i informisanja

građana o lokalnim i regionalnim temama.

3.5.3. Sport

Prve sportske aktivnosti na području grada Prijedora registrovane su u 19. vijeku. Godine 1907.

osnovano je Društvo za tjelesni odgoj nazvano Srpski soko. Prijedor se može pohvaliti jednim od

najstarijih teniskih klubova na ovim prostorima, koji je osnovao dr. Mladen Stojanović 1914. godine, a fudbalski klub OFK Prijedor (danas: FK Rudar Prijedor - Prijedor) je osnovan 1919. godine. Zanimljivo je

da je tokom šezdesetih godina 20. vijeka u Prijedoru postojao i vaterpolo klub koji se takmičio u Prvoj ligi Jugoslavije, iako su vaterpolisti trenirali i takmičili se u ograđenom dijelu rijeke Sane.

http://sr.wikipedia.org/wiki/1907.

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D0%BE%D0%BA%D0%BE&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D0%BE%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%9A_%D0%A0%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80_%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%80

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0

40

Danas u Prijedoru postoji 60 sportskih klubova I udruženja koji okupljaju preko 4000

sportista. Najzastupljeniji sport u Prijedoru je fudbal, zatim slijede rukomet, košarka, tenis, stoni tenis, odbojka, borilački sportovi, atletika, aero sport, moto sport kao i sportske aktivnosti planinarskih

društava. Na području grada Prijedora postoji veliki broj sportskih objekata koje koriste registrovani

klubovi I udruženja, škole, a i ostali stanovnici grada Prijedora koji se rekreativno bave sportskim

aktivnostima. Najvažniji sportski objekti su: gradski stadion, gradska dvorana, aerodrom Urije i drugi. Nedavno je završen projekat dogradnje gradskog stadiona i upotpunjavanje neophodnog

sadržaja koji ovaj sportski objekat približava evropskim standardima i bliži je održavanju evropskih utakmica, što bi za grad Prijedor bio veliki uspjeh u svakom smislu.

Sportska dvorana „Mladost“ raspolaže sa 3.000 m² prostora. Neki dijelovi dvorane zahtjevaju adaptaciju, kao što je velika dvorana gdje je potrebno zamjeniti oštećeni parket, a potrebno je

poboljšati klimatske uslove u dvorani (u zimskom periodu adekvatnijim grijanjem i u ljetnom periodu

bolji sistem hlađenja). U fazi izgradnje je nova sportska dvorana u naselju Urije, za više sportova, koja bi svojom veličinom zadovoljavala potrebe grada za održavanje treninga i utakmica sportskih klubova iz

Prijedora. U toku je realizacija međunarodnog projekta (IPA-CAN) kojim će se unaprijediti kapaciteti

lokalnog aero kluba i stvoriti uslovi za bolju organizaciju sada već tradicionalnih aero takmičenja.

Sportski klubovi se jednim dijelom finansiraju iz budžeta grada Prijedora (oko 2% od ukupnih rashoda budžeta), a jednim dijelom iz članarina i donacija. Međutim, navedena sredstva ni izbliza nisu

dovoljna za obavljanje redovne aktivnosti registrovanih klubova. Administrativna služba grada Prijedora, odnosno Odjeljenje za društvene djelatnosti, u

narednom periodu planira nastaviti aktivnosti na stvaranju boljih uslova za rad sportskih klubova i udruženja, te na obezbjeđenju većeg iznosa finansijskih sredstava za njihov rad. Najvažnije planirane

aktivnosti su:

Izrada strategije razvoja sporta na području grada Prijedora kojom bi se na cjelovit način pokušala

definisati problematika razvoja sporta u našem gradu i definisati projekti koji će dovesti do

poboljšanja stanja u ovoj oblasti (klasifikacija sportova i klubova, način finansiranja, kriteriji za

raspodjelu budžetskih sredstava sportskim klubovima i udruženjima, definisanje I jasno razdvajanje

profesionalnog od amaterskog sporta, rad I edukacija ternerskog kadra, način podrške talentovanim

sportistima itd.);

Pokretanje inicijative prema Vladi i Skupštini RS za izmjenu Zakona o porezu na dobit, u dijelu koji

se odnosi plaćanje poreza na dobit na sponzorstvo. U navedenoj inicijativi će se predložiti da se

sponzorska sredstva za sport oslobode plaćanja poreza na dobit, što bi dovelo do povećanja

ulaganja u sport po osnovu sponzorstva i donatorstva;

Pokretanje inicijative prema Vladi i Skupštini RS za izmjene Zakona u sportu i Zakona o privatizaciji.

Izmjenama navedenih zakona bi se omogućilo osnivanje privatnih sportskih klubova, te privatizacija

postojećih klubova. To bi dovelo do povećanja ulaganja privatnih sredstava u oblast sporta, čime bi

se smanjilo pritisak sportskih klubova na raspodjelu budžetskih sredstava.

Zajedno sa Ministarstvom prosvjete i kulture RS raditi na rekonstrukciji i opremanju postojećih

školskih dvorana u cilju omugućavanja manjim sportksim klubovima da u njima treniraju i održavaju

utakmice, u periodu kada iste ne koriste škole;

Nastavak aktivnosti na poboljšanju uslova na postojećiim vanjskim terenima (tamo gdje to nije do

sada urađeno) kako bi se povećalo njihovo korištenje u ljetnom periodu (asvaltiranje, osvjetljenje,

postavljanje vještačke trave);

Gradski stadion je potrebno u dogledno vrijeme osvjetliti i prilagoditi za noćne utakmice u Premijer

ligi.

Na osnovu naprijed navedenog može se zaključiti da grad Prijedor ima tradiciju i kapacitete (materijalne i ljudske) za razvoj sporta. Najveći problem za dalji razvoj sporta

predstavlja nedostatak finansijskih sredstava.

Strateško opredjeljenje u narednom period će biti rad na izradi lokalne strategije razvoja sporta kojom će se na cjelovit i sveobuhvatan način pokušati sagledati ova oblast

41

društvenog života i definisati prijedlozi i projekti koji će dovesti do poboljšanja stanja u

ovoj oblasti društvenog života grada Prijedora. Pored toga radiće se i na pokretanju inicijative na izmjeni zakonskih propisa (Zakon

o porezu na dobit, Zakon o sportu, Zakon o privatizaciji i drugi) koji predstavljaju kočnicu

za dalji razvoj sporta i veći priliv finansijskih sredstava u ovu oblast.

3.5.4. Omladinski sektor

U poslednjih desetak godina Grad Prijedor je preduzeo značajne korake u organizovanju omladinskog sektora i definisao osnovne institucionalne mehanizme angažovanja i uključivanja mladih

ljudi u osnovne društvene tokove. U tom cilju izrađen je dokument Omladinska politika za period 2008-

2012. godine kojom se uređuju osnovni ciljevi, pravci razvoja mladih i zadaci u omladinskom sektoru, kao što su pitanja i vaspitanja mladih te njegovanje moralnih, estetskih, kulturnih i sportskih vrijednosti,

socijalne i zdravstvene zaštite i dr. Ovom politikom utvrđeni su najveći problemi mladih i definisan je strateški plan sa konkretnim programima za period od pet godina iz najvažnijih sfera društvenog života

mladih: socijalna politika za mlade, politika zapošljavanja mladih, stambena politika za mlade,

zdravstvena politika, obrazovna politika i politika informisanja, slobodno vrijeme, kultura i sport, participacija mladih u društvu, omladinski rad i mobilnost. Isto podrazumjeva formiranje krovne

omladinske organizacije tzv. Omadinskog savjeta grada, koji je partner grada i osnovni kanal komunikacije gradskih vlasti sa omladinskim organizacijama, takođe je formiran budžet za mlade i

značajan iznos sredstava se izdvaja iz budžeta za omladinske projekte. Formiranje Komisije za mlade i otvaranje pozicije saradnika za omladinu i pitanja mladih u Gradskoj upravi značajno je doprinijelo

razvoju omladinskog sektora.

Trenutno na području grada djeluje 10-15 omladinskih organizacija i drugih subjekata koji se

bave pitanjima mladih, a koje se mogu podijeliti na nekoliko kategorija. Uglavnom organizacije svoje aktivnosti provode od projekta do projekta ili u vidu manjih akcija, što znači da je jedan od velikih

izazova održati kontinuitet u radu omladinskih organizacija.

Suština formiranja navedenih tačaka trebala je biti sinergijsko djelovanje u pravcu konstantne

progresije kapaciteta posmatranog sektora. Isto bi se trebalo očitovati formiranjem kvalitetne mreže omladinskih organizacija, kritične mase školovanih omladinskih radnika, kvalitetno opremljenih

prostorija za mlade i definisanog spektra omadinskih manifestacija. Raditi na institucionalnoj i

sistematskoj podršci zapošljavanja mladih i razvoju omladinskog preduzetništva, podsticajima zapošljavanju i samozapošljavanju mladih, podršci preduzetničkom ambijentu za mlade i ostanku mladih

na selu.

U cilju podsticanja aktivnijeg uključivanja mladih u opštedruštvena kretanja na području Grada Prijedora neophodna je:

1. Izgradnja kapaciteta i precizno definisanje uloge i načina rada Omladinskog centra.

- u Republici Srpskoj postoje intencije da se Omladinski centar u zakon ugradi kao obaveza svake lokalne zajednice,

- takođe je nastojanje da se omladinski rad standardizuje, što bi profilisalo kategoriju

Omladinski radnik.

2. Razvijanje omladinskih kapaciteta u ruralnim sredinama.

- mnoga sela imaju bivše domove kulture koji bi se u godinama koje slijede mogli postepeno obnoviti i dati na upravljenje mladim ljudima,

- školovanih i aktivnih mladih ljudi na selu ima dovoljno, što se pokazalo kroz

djelovanje određenih omladinskih organizacija iz ruralnih područja.

3. Izrada nove Omladinske politike za period 2013-2017. godinu.

42

3.5.4. Zdravstvena i socijalna zaštita

Zdravstvenu zaštitu stanovnika grada Prijedora obavljaju dvije javne zdravstvene ustanove

(JZU Bolnica “Dr Mladen Stojanović” Prijedor i JZU “Dom zdravlja” Prijedor) i nekoliko privatnih zdravstvenih ustanova (laboratorije, ordinacije, optičarske radnje i sl.). Do 1994. godine navedene

zdravstvene ustanove su funkcionisale u okviru Medicinskog centra “Dr Mladen Stojanović” Prijedor koji

je prestao sa radom, a navedene ustanove su nastavile sa radom kao samostalne zdravstvene ustanove. U narednom grafikonu dat je pregled broja ustanova i površini objekata javne zdravstvene

zaštite na području grada Prijedora.

Grafikon broj 15: Broj ustanova zdravstvene zaštite


Grafikon 16: Površina objekata objekata javne zdravstvene infrastrukture

Naziv ustanove

Bolnica Dom

zdravlja Područne ambulante

Hitna pomoć

Savjetovališta

Površina (m²) 25.631 3.480 2.123 220 44


3.5.4.1. Javna zdravstvena ustanova Bolnica „Dr Mladen Stojanović“ Prijedor

Bolnica „Dr Mladen Stojanović“ Prijedor je osnovana odlukom Vlade Republike Srpske broj: 02-

276 od 20.06.1994. godine kao javna zdravstvenu ustanova u državnoj svojini pod nazivom „Opšta

bolnica“ Prijedor. Upisana je u sudski registar kod Osnovnog suda u Banja Luci pod brojem U/1474/94 od 03.01.1995. godine. U 2012. godini ova ustanova je promijenila naziv i sada djeluje pod nazivom

Javna zdravstvena ustanova Bolnica „Dr Mladen Stojanović“ Prijedor, a pod ovim nazivom je upisana i u sudski registar kod Okružnog privrednog suda u Banja Luci (Broj: 057-0-Reg-12-003101 od 25.12.2012.

god). Bolnica je zdravstvena ustanova drugog nivoa (u kategorizaciji bolnica) na koji se upućuju

oboljeli i povrijeđeni građani radi ispitivanja i liječenja metodom složene dijagnostike i liječenja koja ne

mogu biti zbrinuta na nivou primarne zdravstvene zaštite, izuzev hitnih slučajeva koji se direktno upućuju u Bolnicu. Bolnica je osnovana u cilju pružanja zdravstvenih usluga stanovništvu na teritoriji

sljedećih opština: Prijedor, Oštra Luka, Krupa na Uni, Novi Grad, Kostajnica i Kozarska Dubica(dio koji gravitira Prijedoru).

Prema planu mreža zdravstvenih ustanova Bolnica za bolničko liječenje na sekundarnom nivou

ima planiranih 377 bolesničkih postelja, a prosječan broj zaposlenih u 2012. godini bio je 501. Bolnica je organizovana po službama, a ima zadatak da putem specijalističkih službi i bolničkog liječenja,

43

doprinese poboljšanju zdravstvene situacije na teritoriji koju pokriva, da obezbijedi efikasno i kvalitetno

ispitivanje i liječenje, vodi brigu da bolesnici budu zadovoljni liječenjem i postupanjem zdravstvenih radnika.

Organi uprave Bolnice su: Upravni odbor i direktor, koje imenuje Vlada Republike Srpske na period od četiri godine.

Bolnica posluje sredstvima u državnoj svojini te samostalno istupa u pravnom prometu u svoje

ime i za svoj račun, sa potpunom odgovornošću

3.5.4.1. Javna zdravstvena ustanova „Dom zdravlja“ Prijedor

Do 1994. godine “Dom zdravlja” Prijedor je funkcionisao u okviru Medicinskog centra Prijedor, kada je, na osnovu odluke Skupštine Opštine Prijedor, izdvojen iz sastava Medicinskog centra u

samostalnu zdravstvenu ustanovu. “Dom zdravlja” Prijedor je zdravstvena ustanova u državnoj svojini

koja obavlja primarnu zdravstvenu zaštitu po modelu porodične medicine, a koja je osnovana za područje grada prijedora.

U skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti RS “Dom zdravalja”obezbjeđuje i organizuje: porodičnu medicine, imunizaciju i higijensko-epidemiološku djelatnost, laboratorijsku dijagnostiku

(biohemijsku, hematološku i stomatološku), poslove radiološke i UZV dijagnostike, snabdijevanje

lijekovima i medicinskim sredstvima, hitnu medicinsku pomoć i hitan sanitetski prevoz, preventivnu, dječiju i opštu stomatologiju, fizikalnu medicine i rehabilitaciju u zajednici (CBR), zaštitu mentalnog

zdravlja u zajednici (CMZ), specijalističko-konsultativnu zaštitu iz pedijatrije, ginekologije i akušerstva i obezbjeđuje posjete specijalista-konsultanata.

Dom zdravlja raspolaže prostorom na više lokacija na teritoriji grada Prijedora. Pored glavnog objekta smještenog u centru grada, Dom zdravlja raspolaže i objektima u urbanim i ruralnim mjesnim

zajednicama, a planira i daljnju sanaciju i izgradnju ambulanti porodične medicine na nekoliko novih

lokacija u skladu s Planom mreže ambulanti porodične medicine na teritoriji Grada, sa ciljem obezbjeđenja dostupnije, efektivnije, efikasnije, kvalitetnije i sigurnije zdravstvene zaštite stanovništvu

grada Prijedora. Na dan 31.12.2012. godine ukupan broj ambulanti porodične medicine je 35, u kojima radi 42

tima porodične medicine. Pored ambulanti porodične medicine u okviru “Doma zdravlja” radi i pet

službi (služba hitne medicinske pomoći, služba laboratorijske dijagnostike, služba radiološke i ultrazvučne dijagnostike , stomatološka služba i higijensko epidemiološka služba sa mikrobiologijom),

dva centra (centar za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju u zajednici-CBR i centar za mentalno zdravlje-CMZ), dvije ambulante (pedijatrijaks I ginekološka ambulanta), te služba pravnih, kadrovskih I opštih

poslova I služba ekonomsko-finansijskih poslova.

Na dan 31.12.2012. godine u “Domu zdravlja je bilo 317 zaposlenih, od čega su 233 medicinski radnici, dok su 84 zaposlena bili nemedicinski radnici. Od ukupnog broja medicinskih radnika 69 su

ljekari-specijalisti, 48 su viši medicinski tehničari, a 116 su medicinski tehničari. Prema podacima sa kojima raspolaže “Dom zdravlja” I Fond zdravstvenog osiguranja RS na

dan 31.12.2012. godine na području grada prijedora je bilo 71.529 registrovanih korisnika zdravstvene zaštite čija struktura je data u narednoj tabeli:

Tabela broj: 28 Struktura korisnika zdravstvene zaštite

Pol Starosna struktura

Ukupno 0-6 7-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60 i više

Muško 1.297 4.893 4.460 4.836 4.884 5.409 8.975 34.754

Žensko 1.223 4.623 4.316 4.504 4.688 5.395 12.026 36.775

Ukupno: 2.520 9.516 8.776 9.340 9.572 10.804 21.001 71.529


Korisnici usluga Doma zdravlja i pripadajućih radnih jedinica Omarske i Ljubije je cijela

populacija na nivou opštine Prijedor. Međutim, u tako velikoj populaciji, poseban problem predstavlja mali broj aktivno osiguranih lica u Opštini (za koja se redovno uplaćuju doprinosi za zdravstvo), a to je

oko 54.000 osiguranih lica, što je u odnosu na prosjek Republike značajno niže.

Osnovni problemi u poslovanju Doma zdravlja su: - Ukupno ugovorena cijena sa Fondom zdravstvene zaštite, pa tako I cijena po osiguranom licu,

nije adekvatna troškovima liječenja iz razloga što navedeni Fond ne doznačuje sredstva

44

korisnicima prema stvarnim troškovima zdravstvene zaštite, već prema raspoloživim sredstvima

Fonda; - Nerealno planirana sredstva za receptirane lijekove, tako da povećana potrošnja lijekova pada

na teret Doma zdravlja; - Kompletna zdravstvena zaštita sa receptiranim lijekovima, za lica smještena u državnim I

privatnim ustanovama za stara lica I Domu za djecu ometenu u razvoju, ide na teret Doma

zdravlja, - Oprema u “Domu zdravlja”, je značajno zastarila (stepen otpisanosti iste na dan 31.12. je bio

79,35%); - Neadekvatno riješeno pitanje finansiranja Službe hitne pomoći.

U narednom periodu neophodno je nastaviti sa sanacijom i rekonstrukcijom objekata “Doma zdravlja”, te ulaganjima u novu opremu u skladu sa finansijskim mogućnostima. Na prvom

mjestu neophodno je izvršiti sanaciju i rekonstrukciju Službe hitne pomoći, te riješiti način

finansiranja iste. Takođe je neophodno na drugačiji način riješiti pitanje ugovaranja finansiranja zdravstvene zaštite sa Fondom zdravstvenog osiguranja RS.

3.5.4.2. Zdravstvena gradska ustanova „Gradska apoteka“ Prijedor

Osnovne djelatnosti ustanove su: Medicinsko snabdijevanje stanovništva, zdravstvenih ustanova i drugih organizacija lijekovima i

pomoćnim ljekovitim sredstvima, Stručna uputstva za upotrebu lijekova,

Izrada magistralnih lijekova i galenskih preprata, Praćenje savremenih naučnih dostignuća u oblasti farmakoterapije.

Svoju djelatnost, promet lijekova na malo – neposrednom prodajom za gotovinu i slobodnom razmjenom sa Fondom zdravstvenmog osiguranja (putem recepata – fakture za lijekova sa pozitivne

liste), obavlja preko 6 apoteka otvorenog tipa: apoteka «Kozara» Prijedor,

apoteka «16. maj» Prijedor,

apoteka «8. mart» Prijedor, apoteka «Internova» Prijedor,

apoteka «Omarska» Omarska i apoteka «Rudar» Ljubija.

3.5.4.3. Opštinska oganizacija Crvenog krsta Prijedor

Opštinska oganizacija Crvenog krsta Prijedor je masovna, dobrovoljna nevladina humanitarna organizcija od posebnog društvenog interesa.

Svoje humanitarne ciljeve ostvaruje kao sastavni dio Crvenog krsta Republike Srpske koja je i konstituvni dio Društva Crvenog krsta/križa Bosne i Hercegovine.

U svom radu ova organizacija sarađuje sa: Opštinom Prijedor, Odsjekom Štaba Civilne zaštite

Prijedor, Centrom za socijalni rad Prijedor, Bolnicom i drugim zdravstvenim ustanovama, obrazovnim ustanovama na svim nivoima, socijalno-vaspitnim ustanovama kao što su: Dom u Čirkin Polju, Dom

penzionera, Specijalna škola i slično, sa svim Udruženjima i drugim nevladinim organizacijama na području Prijedora, Nacionalnim humanitarnim društvima kao što su «Merhamet», «Karitas» «Kolo

Srpskih sestara» i slično, sa organizacijama Crvenog krsta susjednih država a posebno sa Crvenim

krstom Srbije i Crvenim krstom Crne Gore te sa mnogim Međunarodnim organizacijama od kojih posebno sa Međunarodnim Komitetom Crvenog krsta – kancelarija u Banja Luci čiji smo i ogranak u

humanitarnom pogledu.

3.5.4.4. Socijalna zaštita

Na području grada Prijedora djeluje nekoliko ustanova socijalne zaštite koje omogućavaju

raznovrsnost i dostupnost usluga socijalne zaštite i socijalnog zbrinjavanja građana i to: JU Centar za socijalni rad kao lokalni nosilac socijalne zaštite i usluga socijalnog rada na području opštine Prijedor,

dvije ustanove socijalne zaštite za smještaj korisnika i to Dom za penzionere i stara lica Prijedor, te JU Dom za muška lica sa invaliditetom Prijedor. Takođe, na području opštine postoje dva privatna Doma za

45

smještaj penzionera i starih lica te nekoliko NVO, tačnije udruženja građana osnovanih u cilju pružanja

psihosocijalne i edukativne podrške vulnerabilnim kategorijama stanovništva. Javna ustanova socijalne zaštite Dom za penzionere i stara lica Prijedor je osnovan

odlukom Vlade Republike Srpske i počeo je sa radom 1999. godine. Pored zgrade Doma koji se nalazi u užem centru grada, Dom u svom sastavu ima i gerijatrijsko odjeljenje koje je smješteno u bivšoj zgradi

Opšte bolnice Prijedor. Gerijatrija je u potpunosti renovirana u 2010. godini sredstvima izdvojenim iz

budžeta Republike Srpske. Socijalno-zdravstvena služba Doma obavlja poslove socijalnog rada, primarne zdravstvene zaštite korisnika, fizikalnu terapiju, higijene i njege korisnika, radno-okupacione

terapije, društvenih i rekreativnih aktivnosti korisnika, održavanje higijene prostorija i poslove vešeraja. JU Dom za muška lica sa invaliditetom Prijedor na trajnom smještaju ima 205 korisnika

od kojih je 13 djece do 18 godina starosti. Od navedenog broja, po kategorijama ometenosti 15 lica je stepena ometenosti laka mentalna retardacija, 96 umjerena mentalna retardacija, 21 lice je sa teškom

mentalnom retardacijom, 42 lica su sa višestrukim smetnjama, 3 lica su sa drugim smetnjama MKB- 10,

2 lica ne podliježu razvrstavanju po Pravilniku. Pored intelektualne insuficijencije, kod većine lica sa umjerenom težom i teškom mentalnom retardacijom, evidentne su i različite vrste psihofizičkih

poremećaja, u čijoj osnovi leže posljedice poznatih i nepoznatih oštećenja ili oboljenja nervnog, mišićnog ili koštanog sistema. Dom obezbjeđuje potpuno i trajno zbrinjavanje (stanovanje, ishrana,

njega, zdravstvena zaštita, kulturno-zabavne, sportske i druge aktivnosti) u skladu sa potrebama i

psihofizičkim sposobnostima štićenika, odgovarajuće oblike vaspitanja, obrazovanja i osposobljavanja za rad i radne aktivnosti u skladu sa potrebama i psihofizičkim sposobnostima štićenika, radi na ublažanju

ili otklanjanaju posljedica onesposobljenja, vrši radno angažovanje štićenika pod posebnim uslovima i u skladu sa osposobljenošću za rad.

Specijalna osnovna i srednja škola u Prijedoru, kao i novootvoreni centar „Sunce“ nudi usluge osnovnoškolskog obrazovanja lako, umjereno i teže mentalno retardiranih učenika i učenika

sa višestrukim smetnjama, srednje stručno obrazovanje LMR učenika u trajanju od tri (3) godine koji se

osposobljavaju za KV radnike, te radno osposobljavanje umjereno i teže mentalno retardiranih učenika te učenika sa višestrukim smetnjama, psihomotornu reedukaciju, logopedski i fizioterapeutski rad. U

školi se obrazuju učenici sa LMR, UMR, TMR te višestrukim smetnjama, koji su, pored smanjenih mentalnih sposobnosti, opterećeni ugrožavajućim socio-ekonomskim prilikama u kojima žive. Sva djeca

su razvrstana po stepenu ometenosti, a prema Rješenju o razvrstavanju. Osim vaspitno obrazovnih

aktivnosti, škola provodi i vannastavne aktivnosti među kojima značajno mjesto zauzimaju fizioterapeutske vježbe i rehabilitacijski tretmani, logopedske vježbe-korekcija i rehabilitacija govora,

sekcije (sportske, rukotvorine, ekološke, vezije itd.), podrška redovnim školama na području inkluzije.

Nosilac socijalne zaštite na području grada Prijedora je javna ustanova sa posebnim

ovlaštenjima JU Centar za socijalni rad, koji je osnovan 14.11.1961. godine odlukom Skupštine Opštine, s ciljem ostvarivanja prava utvrđenih Zakonom o socijalnoj zaštiti, usmjerenih prema različitim

kategorijama socijalno ugroženog stanovništva. Sredstva za rad CSR se obezbjeđuju iz budžeta Opštine Prijedor i Republike, dok se prava predviđena Zakonom o dječijoj zaštiti finansiraju iz sredstava JFDZ

RS. JU CSR Prijedor raspolaže sa dobro opremljenim i uslovnim poslovnim prostorom veličine 860

m2, uz obezbjeđenu pristupačnost za osobe sa invaliditetom. Takođe, CSR je dosta dobro tehnički

opremljen sredstvima za komunikaciju, vlastitim automobilima i terenskim vozilima, računarskom opremom, umreženim internet pristupom svih kancelarija, te operativnom bazom podataka koja je od

nedavno u primjeni. U JU CSR Prijedor 38 radnika je zaposleno na neodređeno radno vrijeme, dok 2 radnika rade kao volonteri. Struktura zaposlenih profesionalaca je sledeća: 2 magistra nauka (10%), 13

stručnih radnika sa visokom školskom spremom (65 %), te 5 sa višom (25 %). Socijalni radnici

predstavljanju najbrojniju grupu stručnih radnika (45 %), od kojih znatan broj čine socijalni radnici sa višom stručnom spremom. Polna struktura zaposlenih govori o znatno većem učešću žena, jer je 85 %

zaposlenih stručnih radnika CSR ženskog pola. Starosna struktura govori u prilog zapošljavanja mladih visokoobrazovanih kadrova (30% zaposlenih starosti od 25-35 god.), gdje se može govoriti o smjeni

generacija i prelasku sa tradicionalnih formi rada na primjenu novih, savremenih metodologija u radu sa klijentima.

Struktura korisnika prava i usluga JU CSR Prijedor

Prema istraživačkim pokazateljima te na osnovu izvještaja o radu CSR Prijedor, analitička služba JU CSR Prijedor koja evidentira i prati socijalne potrebe građana i probleme u oblasti socijalne

46

zaštite te predlaže mjere u rješavanju socijalnih potreba građana, izvještava da je da je tokom

2012.godine evidentirano 18. 642 lica koja su se po raznim osnovama obratili Centru za socijalni rad. Preko prijemno-trijažerske kancelarije, evidentiraju se lica koja se obraćaju, njihov status, područje

stanovanja, razlog obraćanja, kao i referenti kojima se upućuju klijenti.

Tabela broj: -- Pregled broja obraćanja Centru za socijalni rad

Razlozi obraćanja 2007. 2008. 2009. 2010. 2011. 2012.

Bračne nesuglasice 431 467 478 481 497 503

Donacije 112 115 121 130 500 450

Inf o postupku po podnesenim zahtjevima 1241 1654 1747 1810 2161 2340

Izdavanje uv. licima u stanju soc. potrebe 326 731 898 932 232 272

Nasilje u porodici 130 148 152 158 164 196

Novčana pomoć-jednokratna 158 283 292 302 761 772

Novčana pomoć-osnovna 165 222 246 270 663 670

Ostvarivanje prava iz oblasti dječije zaštite 5908 4136 4320 4430 4500 4532

Podošenje zahtjeva za ocjenu ometenosti u razvoju 324 354 351 230 274 195

Pomoć u namirnicama, knjigama, garderobi i ogrevu 168 725 737 765 770 775

Poslovi maloljetničke delikvencije 145 177 183 195 199 220

Poslovi mirenja i brakorazvoda 154 173 175 185 187 192

Stambena problematika klijenata i otkup stanova 142 150 152 160 162 175

Subvencije električne energije 144 3180 3973 4250 4450 4630

Tuđa pomoć i njega 350 392 398 412 650 687

Usluge defektologa 138 155 162 250 620 650

Usluge psihologa 143 160 169 230 249 483

Uvjerenje o poslovnoj sposobnosti 276 313 301 325 204 19

Vanbračne zajednice 154 173 178 190 192 198

Zdravstvena zaštita klijenata 513 565 572 617 451 230

Starateljstvo 324 388 392 395 330 356

Smještaj u ustanove i porodice 56 79 81 94 91 97

UKUPNO 11762 15042 15978 16611 18307 18642

Izvor: CSR Prijedor

Najveći problemi u socijalnoj zaštiti su: Nedostatak sredstava za podmirivanje zakonom predviđenih prava i usluga prema korisnicima te

novoidentifikovanih potreba i usluga prema građanima Nedovoljan broj zaposlenih stručnih radnika obzirom na narastajući broj klijenata i njihovu

kompleksnu psihosocijalnu problematiku te propisane zakonske normative

Kadrovka i materijalna onemogućenost za razvoj preventivnih psihosocijalnih programa i aktivnosti prema vulnerabilnim kategorijama stanovništva

Nedostatak situacionih analiza stanja i potreba korisničkih kategorija Neusklađenost projekata pomoći i podrške prema građanima između javnog, nevladinog i

privatnog sektora (zastupljenost samo određenih kategorija prema kojima su usmjereni projekti psihosocijalne podrške, istovrsnost mjera pomoći i podrške, kratkoročnost efekata)

Sektorski fokusi - strateški pravci djelovanja 1. Garantovanje adekvatnog nivoa socijalne zaštite. Osnaživanje i unapređenje nivoa socijalne

sigurnosti građana Prijedor kroz realno sagledavanje potreba i mogućnosti za obezbeđenje prostornih, finansijskih i ljudskih resursa za funkcionisanje socijalne zaštite u opštini Prijedor;

2. Racionalno i usmjereno korišćenje postojećih lokalnih i nacionalnih resursa i

identifikovanjenovih kreativnih rješenja za pribavljanje sredstava za inovativne usluge; 3. Podsticanje i unapređenje međusektorske saradnje i pluralizma u pružanju usluga socijalne

zaštite, uz institucionalizaciju partnerstva; 4. Kvalitetne usluge za sve korisnike, sa naglaskom na najosjetljivije i nevidljive društvene grupe,

uvažavajući princip jednake dostupnosti;

47

5. Unapređenje kvaliteta života i poboljšanje društvenog položaja manjinske populacije;

6. Kontinuirano senzibilisanje javnosti za samoprepoznavanje i prepoznavanje osoba u stanju socijalne potrebe;

7. Poboljšanje društvenog položaja porodice kao institucije u opštini kroz konstantnu afirmaciju porodičnih vrednosti i poboljšanja uslova i kvaliteta života.

Strateški ciljevi razvoja socijalne zaštite grada Prijedora

1. Unapređenje postojećih usluga socijalne zaštite za osjetljive društvene grupe građana na teritoriji opštine Prijedor kroz povećanje obima i kvaliteta usluga, broja korisnika i uz intersektorski pristup i

pluralizam pružaoca usluga; 2. Povećanje nivoa socijalne zaštite posebno osjetljivih društvenih grupa građana u opštini Prijedor

kroz uvođenje inovativnih organizacionih oblika lokalnih usluga socijalne zaštite na principima saradnje i partnerstva među sektorima i uz pluralizam pružaoca usluga;

3. Jačanje lokalnog sistema socijalne zaštite kroz razvijanje održivih mehanizama međusektorske

saradnje i institucionalizacije istih, utemeljene na ravnopravnosti pružaoca usluga iz javnog, privatnog i civilnog sektora: izgradnja ljudskih resursa i cjelovitih kapaciteta sistema;

4. Informisanje i edukovanje javnosti za smanjenje diskriminacije posebno osjetljivih grupa i aktiviranje svih odgovornih činilaca iz javnog, privatnog i civilnog sektora u ovom pravcu;

5. Smanjenje siromaštva kod Roma;

6. Smanjenje siromaštva kod osoba sa invaliditetom lica sa poteškoćama u mentalnom zdravlju; 7. Efikasna primjena postojećih i definisanje novih programa, mjera i aktivnosti direktno usmjerenih na

najsiromašnije i socijalno ugrožene grupe naročito u najmanje razvijenim područjima;

Evidentno je da grad Prijedor ima razvijenu mrežu ustanova zdravstvene i socijalne zaštite i da se ovoj oblasti posvećuje velika pažnja. Zajedničkim učešćem lokalne zajednice

i resornih ministarstava u poslednjih 8 godina izgrađen je značajan broj ambulanti porodične medicine, kako u urbanim, tako i u ruralnim dijelovima grada, čime je poboljšana

dostupnost navedenih ustanova svim stanovnicima grada Prijedora, a takođe je poboljšan I kvalitet navedenih usluga.

U narednom periodu neophodno je nastaviti sa sanacijom i rekonstrukcijom objekata “Doma zdravlja”, te ulaganjima u novu opremu u skladu sa finansijskim

mogućnostima. Na prvom mjestu neophodno je izvršiti sanaciju i rekonstrukciju Službe

hitne pomoći, te riješiti način finansiranja iste. Takođe je neophodno na drugačiji način riješiti pitanje ugovaranja finansiranja zdravstvene zaštite sa Fondom zdravstvenog

osiguranja RS.

3.5.5. Stanovanje

Stambena politika predstavlja jednu od najznačajnijih državnih politika koja ima jasne

posljedice na razvoj jednog prostora i svih njegovih komponenti (prirodna, socio - ekonomska, tehnička komponenta). Oblast stanovanja predstavlja i razvojno pitanje, jer bi pokretanjem ciklusa

stanogradnje došlo do aktiviranja potencijala velikog broja različitih privrednih grana. Nažalost, Republika Srpska i Bosna i Hercegovina ne posjeduju strateški dokument o stambenj politici, a oblast

stanovanja nije čak ni regulisana zakonskim propisima. Ta činjenica se negativno odražava na

brojne oblasti društvenog života i prostor u cjelini. Problematika stanovanja u sadašnjim uslovima razvoja grada Prijedora u osnovi predstavlja

jedno od egzistencijalnih pitanja njenih građana. Nakon masovne privatizacije stambenog fonda koja je započeta 2000 godine u BiH, a samim tim i u gradu Prijedoru, stambena oblast je gotovo potpuno

prepuštena tržištu i njegovim mehanizmima. Međutim, u sadašnjoj ekonomskoj situaciji kupovina

stanova na tržištu je nedostupna za većinu stambeno ugroženog stanovništva, tako da mnogi građani sa prosječnim primanjima neće biti u mogućnosti da kupe stan, tako da će život provesti kao zakupci.

Na osnovu podataka dobijenih istarživanjem, odnosno procjenm, na području Grada Prijedora se nalaze 34.953 stambene jedinice od čega su 29.583 kuće, dok preostali broj od oko 5.000 čine

stanovi. Od ukupnog broja kuća oko 4.500 su novoizgrađeni stambeni objekti u privatnom vlasništvu

koji su izgrađeni u naseljima u kojima je Grad Prijedor dodijelio građevinsko zemljište izbjeglim i raseljenim licima radi rješavanja njihovog stambenog pitanja.

48

Grad Prijedor je vlasnik 140 stanova, od čega je 20 neraspoređenih stambenih jedinica.

Alternativni smještaj putem Ministarstva za izbjegla i raseljena lica koriste porodice iz kategorije izbjeglih i raseljenih lica i to: 93 porodice koriste nepotraživane stanove, 20 porodica objekte drugih

vlasnika, 65 porodica koristi objekte izgrađene sredstvima Vlade RS, 45 porodica koriste smještaj putem individualnog zakupa, a 34 lica korisnici su Doma penzionera. Ne vode se evidencije o broju podstanara

na području Grada.

Za smještaj porodica demobilisanih boraca izgrađeno je 58 stanova. Za potrebe porodica palih boraca izgrađeno je 17 stambenih jedinica, a iz sredstava Vlade RS za navedenu kategoriju 50

stambenih jedinica su useljene.

U narednom periodu težiće se izgradnji stanova putem donatorskih sredstava za one kategorije stanovništva koje nisu u mogućnosti da vlastitim sredstvima ili uz pomoć kredita

riješe svoje stambeno pitanje. Takvi stanovi bi se davali u zakup navedenim kategorijama

stanovništva po minimalnim cijenama zakupa, a tako stvorenim stambenim fondom bi raspolagala država, odnosno lokalna zajednica. Svi ostali vidovi stanovanja i izgradnje

stanova odnosili bi se na individualno stanovanje i gradnju stambenih jedinica koje bi bila

svojina fizičkih lica.

3.5.8. Osjetljive/ranjive grupe

3.5.9. Civilno društvo (nevladine organizacije)

Na području Grada djeluju 42 nevladine organizacije koje su osnovane i djeluju u skladu sa

odredbama Zakona o udruženjima i fondacijama Republike Srpske. Između Administrativne službe Grada Prijedora i NVO sektora postoji uspješna i korektna saradnja dugi niz godina. U želji da finansira

projekte, a ne i administrativne troškove NVO, Grad Prijedor je 2009. godine potpisao Sporazuma o

međusobnoj saradnji i partnerstvu između opštine Prijedor, Skupštine opštine Prijedor i nevladinih organizacija. Od tad Gradonačelnik Prijedora svake godine raspisuje javni konkurs za sufinansiranje ili

finansiranje najpovoljnijih projekta nevladinih organizacija. Konkurs se raspisuje u skladu sa Odlukom o kriterijumuima, načinu i postupku raspodjele sredstava udruženjima i fondacijama. Odluku je donijela

Skupština opštine Prijedor 2006. godine, za najpovoljniji projekat u oblasti zapošljavanja, poljoprivrede, privrede, turizma, zdravstva, obrazovanja, kulture, socijalne zaštite, ekologije, ljudskih prava, jačanja

demokratskog društva i razvoja sporta. Osim toga, Grad Prijedor svake godine raspisuje javni konkurs

za izbor najpovoljnijeg projekta u oblasti poboljšanja položaja mladih na koji se mogu prijaviti sve omladinske organizacije koje djeluju na području grada Prijedora. Takođe, u budžetu postoji stavka za

direktno finansiranje socijalno humanitarnih udruženja i udruženja nacionalnih manjina. Važno je napomenuti da je Grad Prijedor prvi grad u Bosni i Hercegovini koji je u budžetsko finansiranje uvrstio

nacionalne manjine. Izdvajanje serdstava iz budžeta Grada Prijedora za finansiranje i sufinansiranje

NVO sektora povećava se svake godine, što omogućuje bolji i kvalitetniji rad ovog sektora

Nevladin sektor treba da preuzme veću ulogu u pripremi za implementaciju i samoj implementaciji strategije razvoja. Informacije sa kojima ovaj sektor raspolaže i njegovi

kapaciteti treba da značajno pomognu javnim akterima i nosiocima pripreme i implementacije razvojnih projekata, a time i ove strategije. Pri tome, ne treba iz fokusa

gubiti zainteresovanost i važnost uključivanja aktera iz privatnog sektora, a posebno u

projektima i aktivnostima čija održivost zavisi od budućih finansijskih efekata.

3.6. FIZIČKA INFRASTRUKTURA I KOMUNALIJE

3.6.1 Stanje prostorno-planske dokumentacije i dokumenata prostornog uređenja

Prema Zakonu o uređenju prostora i građenju (Sl. glasnik Republike Srpske br. 55/10), prostorno

planiranje u lokalnim zajednicama se obezbjeđuje donošenjem dokumenata prostornog uređenja i drugih dokumenata i propisa određenih ovim Zakonom. Dokumentima prostornog uređenja određuje se

49

organizacija, namjena i način korištenja i upravljanja prostorom, te kriterijumi i smjernice za uređenje i

zaštitu prostora lokalne zajednice. U tom smislu, dokumenti prostornog uređenja mogu biti strateškog nivoa (prostorni plan

jedinice lokalne samouptave i urbanistički plan koji se donosi za urbana područja jedinice lokalne samouprave) i sprovedbenog nivoa (zoning planovi, regulacioni planovi, urbanistički projekti i planovi

parcelacije), koji se donose za manje prostorne cjeline u sklopu područja jedinice lokalne samouprave.

U svrhu ostvarivanja jedinstvenog sistema planiranja i programiranja razvoja i prostornog planiranja kao njegovog sastavnog dijela koriste se prvenstveno strateški dokumenti prostornog uređenja.

Grad Prijedor ima važeći Prostorni plan opštine Prijedor 2008-2018 (Sl. glasnik opštine Prijedor br. 10/09), donesen u vrijeme kada je ova lokalna zajednica imala status opštine. Ovaj strateški

dokument prostornog uređenja je prema Zakonu o uređenju prostora i građenju važeći dokument. U toku je izrada Urbanističkog plana naselja Prijedor (planski period 2013-2023) kao najvećeg urbanog

područja u sklopu teritorije Grada Prijedora. Također, u toku je izrada i strateškog dokumenta

prostornog uređenja - Prostorni plan područja posebne namjene nacionalni park „Kozara“ 2011-2031, a aktivnosti na njegovoj izradi vodi Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Vlade

RS. U periodu od donošenja Prostornog plana opštine Prijedor izrađena je Studija saobraćaja urbanog područja Prijedora i njeni rezultati se koriste za potrebe izrade dokumenata prostornog uređenja oba

nivoa i u druge svrhe. Prostornim planom opštine Prijedor, utvrđena je obaveza i dinamika pribavljanja

više planskih strateških dokumenata iz raznih oblasti relevantnih za oblast prostornog planiranja i uopšte planiranja i programiranja razvoja lokalne zajednice od kojih je izrađen mali broj, što je vidljivo

iz pregledne tabele u prilogu. Ova lokalna zajednica raspolaže sa još 30 važećih sprovedbenih dokumenata prostornog uređenja.

Kad su u pitanju obaveze iz Strategije razvoja opštine Prijedor u periodu od 2008. do 2013. godine, iste su većim dijelom izvršene, a preostale su u realizaciji i trebaju da budu izvršene u toku

2013. godine.

Tabela 25. Spisak važećih dokumenata iz oblasti prostornog uređenja

Prostorni planovi

1. Prostorni plan Opštine Prijedor 2008-

2012

«Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 10/09 06-363-1/08

2. Prostorni plan RS «Službeni glasnik Republike

Srpske» broj 86/07

Regulacioni planovi

1. Regulacioni plan "RŽR" Omarska «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 11/08 06-363-12/07

2.

Regulacioni plan „servisno-uslužne i radne zone uz magistralni put prijedor-

banja luka i radne i stambene zone svale“, (Plan nije u primjeni)


broj 6/04

3.

Izmjena dijela regulacionog plana „servisno-uslužne i radne zone uz

magistralni put Prijedor-Banja Luka i

radne i stambene zone Svale“


broj 3/08 06-363-7/07

4.

Dopuna" Regulacionog plana centralne

zone prijedora sa spomeničkim kompleksom - II FAZA (Sekcije 1 i 2)"


broj 11/08 06-363-09/07

5.

Izmjena regulacionog plana područja naselja Urije i Čirkin polje – I faza –

Izmjena regulacionog plana Rasadnik i Aerodrom III


broj 05/08 06-363-6/07

50

6.

IzmjenA i dopuna RP „centralne zone

prijedora sa spomeničkim kompleksom“ – I FAZA


broj 7/07 06-363-6/06

7.

Izmjena i dopuna regulacionog plana

za uže urbano područje naselja Omarska


broj 12/09 06-363-14/07

8. Regulacioni plan područja naselja

"Urije Jug" «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 4/09 06-363-11/07

9. Izmjena i dopuna revizije naselja

"Pećani" - dio sekcije i dijela naselja

Donja Puharska


broj 2/10 06-363-5/09

10. Izmjena i dopuna RP naselja „Kozarac-

centar“ «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 9/07 06-363-13/06

11. Regulacioni plan područja bivšeg

pogona "Celpak" - Sekcija 1 i Sekcija 2


broj 9/06 06-363-14/06

12. Regulacioni plan područja dijela

naselja Urije i Čirkin Polje- 2 faza


broj 10/06 06-363-9/06

13. Regulacioni plan „STARI GRAD“ «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 03/07 06-363-8/06

14.

Regulacioni plan područja Mataruško

polje, Mataruško polje 2 i naselja Tukovi- sekcija 1


broj 12/07 06-363-16/06

15. Regulacioni plan naselja "Pećani",

sekcija 1 i 2 «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 01/08 06-363-10/06

16. Izmjena i dopuna regulacionog plana

naselja Aerodrom i Aerodrom II «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 08/08 06-363-10/07

17. Regulacioni plan poslovne zone „Čirkin

polje“- sekcija 1


broj 08/11 06-363-8/10

Planovi parcelacije

1. Prostorni plan za prigradska naselje

"Orlovci- Janjića pumpa" «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 6/05

2. Prostorni plan za područje prigradskog

naselja " Glavice" «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 6/05

3.

Prostorni plan za područje gradskih naselja "Nova Orlovača", " Orlovača-

Vrbice", "Orlovača- Topolik", "Orlovača- Celpak"


broj 6/05

4. Prostorni plan za područje prigradskog

naselja "Baltin bare- Gomjenica" «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 3/06

5. "Prostorni plan za područje seoskog

naselja Rasavci" «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 3/06

6. " Prostorni plan za područje

prigradskog naselja Glavica 3 " «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 4/06

7. Prostorni plan za prostor „Krajina –

Celpak“


broj 9/06

06-363-14/06 ili

15/06

8. Prostorni plan za dio seoskog naselja

D. Garevci, sekcija 1 i sekcija 2 «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 9/07

9. Prostorni plan za dio seoskog naselja

G.orlovci- Kalate «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 9/07

10. Prostorni plan za dio prigradskog

naselja Bistrica


broj 6/11 06-363-9/11

11. Prostorni plan za dio prigradskog

naselja „Kavanište“

«Službeni glasnik opštine

Prijedor»broj 6/11 06-363-8/11

51

12. Prostorni plan za dio gradskog naselja Donja Puharska – sekcija1 i sekcija 2

«Službeni glasnik opštine Prijedor» broj 6/11

06363-7/11

Urbanistički projekti

1. Urbanistički plan za dio naselja Urije

Centar-UP „Tešinić" «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 4/06

2. Urbanistički plan „Vuk Karadžić“ «Službeni glasnik opštine Prijedor»

broj 8/06

Studije i strategije

1. Studija saobraćaja Opštine Prijedor

Zaključak kojim je usvojena

Informacija o završetku aktivnosti na izradi Studije saobraćaja,


broj 4/10

06-363-8/08

2. Strategija razvoja Opštine Prijedor za

periodu 2008- 2013.god.

„Službeni glasnik Opštine Prijedor“,

br. 06/08

3.

Strateški plan dobre uprave u oblasti

voda i životne sredine opštine Prijedor (2008-2013)


br.10/08

4.

Studija mogućnosti obavljanja

poljoprivredne proizvodnje u zonama zaštite izvorišta pitke vode

„Mataruško polje“, „Mataruško polje-TukoviII“

Dokumenti prostornog uređenja čiji je nosilac pripreme Odjeljenje za prostorno uređenje Grada Prijedora

Odluka o pristupanju izradi RP -

06-363-2/12 1. Urbanistički plan Prijedora


br. 11/09

2.

Regulacioni plan dijelova naselja Donja

Puharska i Urije – I Faza(Sekcija 1 i Sekcija 2)I II FAZA (Sekcija 3)


06-363-22/11 „Službeni glasnik Opštine Prijedor“,

br. 10/11

3.

Regulacioni plan područja korita rijeka Sana i Gomjenica na urbanom

području Prijedora, naselja Donja Puharska i Urije – Sekcija 1 i Sekcija 2



br. 11/11

4.

Revizija izmjene i dopune regulacionog

plana centralne zone Prijedora sa spomeničkim kompleksom Faza-

sekcije 1, 2 i 3


06-363-4/12 „Službeni glasnik Opštine Prijedor“, br. 4/12

5.

Plan parcelacije zona uz magistalni put M-15 Prijedor- Kozarska Dubica,

sekcija 1- sjever i magistralni put M-4

Prijedor- Banja Luka, sekcija 2 - istok



br. 4/12

Dokumenti prostornog uređenja u izradi

čiji je nosilac pripreme Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS

1. Izmjene i dopune prostornog plana RS

Odluka o pristupanju izradi I Odluka o izmjeni Odl.o prist.izradi -

„Službeni glasnik Republike

Srpske“, br. 71/11 i 72/12

2. Prostorni plan područja posebne Odluka o pristupanju izradi -

52

namjene Nacionalni park "Kozara" „Službeni glasnik Republike

Srpske“, br. 125/11

Izvor: Odjeljenje za prostorno uređenje, Grad Prijedor

3.6.2. Stanje saobraćajne infrastrukture

Grad Prijedor saobraćajno je (željeznički i drumski) povezan sa drugim opštinama, regijama i zemljama. Sve mjesne zajednice povezane su putevima sa središtem grada.

Ukupna dužina puteva na području Grada Prijedora iznosi preko 800 km, od toga 195,9 km lokalnih puteva (141,3 km ili 72% sa asfaltnim zastorom) i 138,9 km nekategorisanih puteva od značaja

za grad (41,9 km ili 30% sa asfaltnim zastorom). Putnu infrastrukturu opštine Prijedor čine magistralni putevi (M-4 i M-15), regionalni putevi (R-

405a; R-406; R-475; R-477 i R- 477a), lokalni putevi (L01-15; L02-406, L03-406; L04-4; L05; L06-05;

L07-05; L08; L09; L10; L11-15; L12; L13-4; L14-15, L15-5; L16-4; L17-4; L18-4; L19-05; L20-405 i L08-4), nekategorisani putevi (seoski, poljski, šumski i sl.). Magistralni putevi na području grada asfaltirani

su cijelom svojom dužinom, regionalni putevi su asfaltirani u dužini 47,1 km, dok su lokalni putevi asfaltirani u dužini od 141,3 km.

Slika 3. Saobraćajna povezanost Prijedora sa susjednim opštinama

Izvor: Odjeljenje za stambeno komunalnu djelatnost, Grad Prijedor

Na području čitavog Grada Prijedora u funkciji je i željeznička mreža. Oostoji mogućnost

povezivanja sa ostalim gradovima u RS/FBiH lokalnim putničkim vozovima sa presjedanjem u stanici Doboj za stanice: Modriča, Šamac, Tuzla, Maglaj ili u stanici Novi Grad za stanicu Bihać. Veze sa

gradovima drugih država se ostvaruju međunarodnim brzim vozovima sa prevozom putnika.

Dobar geografski položaj grada, te relativno dobra izgrađenost drumske i željezničke infrastrukture, otvaraju mogućnosti za njegov dalji razvoj.

Evidentan problem saobraćajne infrastrukture na području Prijedora je preopterećenost putne mreže. Saobraćajna infrastruktura „naslijeđena“ je iz prijeratnog perioda i evidentno ne može da

zadovolji današnje potrebe stanovništva Prijedora.

Posmatrajući broj registrovanih motornih vozila, odnosno saobraćajno opterećenje ulica na području Grada Prijedora u odnosu na prijeratni period, uočljivo je veliko povećanje saobraćaja. Značaj

53

ovog problema posebno je evidentan ukoliko se u obzir uzme i povećanje/priliv saobraćaja u periodima

godišnjih odmora/sezona, uz nezadovoljavajuću širinu i kapacitet postojećih saobraćajnica. Veliki problem također predstavlja i nedovoljan broj parking mjesta.

U skladu sa navedenim poteškoćama, jedno od usmjerenja grada Prijedora (drumski saobraćaj) treba uklučiti rješavanje navedenih problema kroz projekte koji se odnose na izgradnju zaobilaznica,

otklanjanje uskih grla, izgradnju javnih garaža, razvijanje parking servisa), te izgradnju brzih puteva i

auto puta, čime bi se značajno podigla konkurentnost opštine, u smislu povećanja atraktivnosti grada za buduća ulaganja u privredu.

S obzirom na postojanje željezničke mreže i radionice za opravku teretnih kola, aktivnosti grada u ovoj oblasti trebale bi se usmjeriti na održavanje već postojeće željezničke mreže. Po pitanju

autobuskog saobraćaja, pažnju bi trebalo usmjeriti na buduće regulisanje gradskog i prigradskog saobraćaja. Postojanje sportskog aerodroma na području grada, otvara mogućnost za korištenje istog

kao regionalnog centra za usluge u poljoprivredi i gašenju požara.

3.6.3 Stanje tehničke infrastrukture

3.6.3.1 Elektro-energetska infrastruktura

Grad Prijedor se napaja električnom energijom iz EE sistema BiH i to: iz 220 kV mreže (DV 220 kV Kakanj – Prijedor 2, DV 220 kV Jajce – Prijedor 2, DV 220 kV

Prijedor 2 – Međurić i D 220 kV Prijedor 2 – Mraclin (HEP) koristeći transformaciju 220/110

kV snage 2h150 MVA, iz 110 kV mreže (RS) sa tri DV 110 kV koja polaze iz TS 400/110 kV/ kV Banjaluka 6 i

iz 110 kV mreže (Federacije) sa dva DV 110 kV.

Grad Prijedor se napaja iz TS 110 kV /h:

TS 110/20 kV Prijedor 1, instalisane snage 2h20 MVA,

TS 110/20 kV Prijedor 3, instalisane snage 1h20 MVA,

TS 110/20/6,3 kV Prijedor 5, (TP1 110/6,3 kV 16 MVA; TP2 110/20/6,3 kV 20/20/14 MVA i

TP3 110/2h10,57; 10,5 kV 20/20/14 MVA).

Ukupno instalisana snaga je 116 MVA. Ostali podaci o elektro-energetskoj infrastrukturi Grada Priejdora, dati su u tabeli.

Tabela 26. Podaci o elektro-energetskoj infrastrukturi

Broj trafostanica 20/0,4 kV 495

Broj trafostanica 6/0,4 kV 55

Instalisana snaga u trafostanicama20 (6)/0,4 kV cca 160 MVA (megavoltampera)

Maksimalno vršno opterećenje cca 51 MW (megavata)

Prosječno vršno opterećenje cca 34 MW (megavata)

Dužina vodova 20 kV cca 540 km

Dužina vodova 6 kV cca 90 km

Dužina vodova NN cca 3200 km

Ukupan broj potrošača 37.044

Domaćinstva 34.898

Ostala potrošnja 2.146

Procenat potrošača na gradskom području 33%

Procenat potrošača na prigradskom području 21%

Procenat potrošača na seoskom području 46%

Izvor: ZP “Elektrokrajina“, RJ “Elektrodistribucija“ Prijedor

Broj potrošača po raznim vrstama potrošnje na području Grada Prijedora prikazan je u narednoj tabeli.

54

Tabela 27. Broj potrošača prema vrstama potrošnje

Godina

Broj potrošača Indeks

Velepotrošači Domaćinstva Ostali potrošači Ukupno

2008 32 34.123 2.256 36.411 1.003

2009 39 34.624 2.186 36.849 1.012

1010 45 34.268 2.081 36.394 0.987

2011 47 34.711 2.061 36.819 1.011

2012 53 34.898 2.093 37.044 1.006

Izvor: ZP “Elektrokrajina“, RJ “Elektrodistribucija“ Prijedor

Stanje srednje-naponske i nisko-naponske mreže i postrojenja na području RJ

Elektrodistribucija Prijedor, nije na potrebnom nivou, ni u pogledu naponskih prilika, ni u pogledu kontinuiteta isporuke električne energije. Za to postoji više razloga:

veliko distributivno područje koje pokriva RJ,

velika razuđenost mreže sa velikom prosječnom dužinom NN izlaza,

nedovoljna ulaganja u elektro-energetsku infrastrukturu u ranijem periodu (postoje dijelovi

NN mreža, pogotovo seoskih, u koje nije ulagano po 30 i više godina),

nedovoljan broj trafostanica i mali presjeci napojnih vodova na NN mreži seoskih, a i nekih

gradskih područja, „čišćenje“ dotrajalih i oštećenih dijelova mreže i postrojenja, poslije prelaska sa 10 na 20

kV napon,

velika dugovanja za utrošenu električnu energiju, što ima za posljedicu otežana ulaganja u

elektroenergetsku infrastrukturu.

Ulaganja u rekonstrukciju, izgradnju i modernizaciju srednjenaponske i niskonaponske u

posljednjih 6-7 godina su znatno veća nego ranijih godina, kada se ulagalo nedovoljno i nesistematski, ne vodeći računa o objektivnom povećanju broja potrošača, o povećanoj potrošnji električne energije, o

većem oslanjanju na električnu energiju kao resurs, itd. Elektrokrajina a.d. Banja Luka i RJ Elektrodistribucija Prijedor, poslovali su u otežanim uslovima, jer ne radi domaća industrija elektro-

energetske opreme, zbog čega se veći dio uvozi, a visoki su i troškovi održavanja postrojenja zbog njihove starosti. Vlastitim sredstvima i putem kreditnih zaduženja, ulaže se u rekonstrukciju i izgradnju

nove elektro-energetske infrastrukture.

RJ Elektrodistribucija Prijedor je (bez naknade) izgradila elektro-energetsku infrastrukturu za napajanje električnom energijom objekata novopredviđenog vodovodnog sistema, dajući tako svoj

doprinos rekonstrukciji i izgradnji vodovodnog sistema Grada Prijedora. Ova izgradnja je obuhvatila trafostanice i niskonaponsku mrežu na 11 lokacija. Pored toga, izgrađena je i elektroenergetska

infrastruktura za napajanje objekata novopredviđenog regionalnog vodovodnog sistema “Crno vrelo“

(Banja Luka – Prijedor) i to: niskonaponska mreža - vodovodni sistem Omarska i

niskonaponska mreža - vodovodni sistem Jelićka.

U pogledu perspektive razvoja, Elektrokrajina a.d. Banja Luka daje svojevrstan investicioni prioritet RJ Elektrodistribucija Prijedor, kada su u pitanju rekonstrukcija i novoizgradnja elektro-

energetske infrastrukture. Planovi ulaganja se svode na poboljšanje naponskih prilika i kvaliteta isporuke električne energije, i to:

rekonstrukciju i novoizgradnju seoskih SN i NN mreža, sa povećanjem broja trafostanica i

tendencijom smanjenja prosječne dužine NN izlaza za 50%,

rekonstrukciju i novoizgradnju SN i NN mreža i trafostanica u izbjegličkim i povratničkim

naseljima, uz pomoć Vlade RS, rekonstrukciju 20 kV (kilovoltne) kablovske mreže na gradskom području uz novoizgradnju

više dionica kablovskih vodova, koji će doprinijeti kvalitetnijem snabdijevanju gradskog

područja u skladu sa regulacionim planom Grada, rekonstrukciju, modernizaciju i novoizgradnju određenog broja trafostanica 20/0,4 kV

(kilovolti) na gradskom području,

rekonstrukciju i modernizaciju 20 kV (kilovoltnih) rasklopnica Tukovi, Kozarac, Puharska,

Brezičani itd.

poboljšanje kvaliteta napajanja Opštine Oštra Luka izgradnjom rasklopnice 20 kV

55

izgradnju svih elektroenergetskih objekata utvrđenih regulacionom planom Opštine Prijedor.

novoizgradnju SN 20 kV (kilovoltnih) magistralnih dalekovoda, od kojih su završeni TS

Prijedor-1 – RS Kozarac, TS Tukovi – Brdo Jugovci, Konjevići - Drinići.

investicije Elektroprenosa: dovršetak izgradnje 110/20 kV TS Prijedor-2, snage 20 MVA

(megavoltampera) i plan izgradnje trafostanice 110/20 kV (kilovolti) TS Prijedor-4, snage 20 MVA (megavoltampera).Ovim bi distributivno područje RJ Elektrodistribucija Prijedor bilo

napojeno sa 5 elektroenergetskih objekata 110/20 kV (kilovolti).

Nove investicione aktivnosti treba da uključe: rekonstrukciju i /ili novu izgradnju 3 objekta TS 110/20 kV - investicija Elektroprenosa

rekonstrukciju i /ili novu izgradnju 16 trafostanica tipa MBTS 20/0,4 kV, te ukidanje stubnih

trafostanica sa područja obuhvaćenih urbanističkim planovima i zamjena za objekte

montažno betonskog tipa

rekonstrukciju i /ili novu izgradnju 3 kablovska podzemna 20 kV voda ukupne dužine 36 m

izgradnja 20 kV magistralnih nadzemnih vodova za potrebe svođenja 20 kV napona u

novoizgrađene TS Prijedor 2, TS Prijedor 4, te radi razdvajanja gradske od seoske NN mreže. Osim toga planira se ukidanje 20 kV nadzemnih vodova iz zona obuhvaćenih

urbanističkim planovima i svođenje u podzemne kablovske vodove. rekonstrukciju i /ili nova izgradnju 3 rasklopnice 20 kV

ukidanje 6,3 kV napona i prelazak na 20 kV napon

rekonstrukciju postojeće i izgradnju nove niskonaponske mreže

daljinsko upravljanje kompletnom mrežom (rasklopnicama, trafostanicama, potrošnjom i

očitanjem električne energije i sl.)

3.6.3.2 Telekomunikaciona mreža

U narednoj tabeli dat je pregled pokrivenosti teritorije Prijedora uslugama Telekoma.

Tabela 28. Prikaz pokrivenosti teritorije Grada Prijedora uslugama Telekoma

Opis 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Broj fiksnih priključaka 23100 22800 21200 19900 18700 16846

Broj korisnika mobilne mreže n/a n/a n/a n/a n/a n/a

% Pokrivenosti JLS mobilnim signalom 95 98 98 99 99 99

Broj INTERNET korisnika 90 150 1200 3220 4930 6300

Broj MZ-a koji imaju telefonsku mrežu sve sve sve sve sve sve

Broj MZ-a koje imaju mogućnost internet konekcije

4 7 15 22 29 37

Izvor: MTEL

Broj korisnika neprekidno raste što u dovoljnoj mjeri pokazuje kakav je kvalitet usluga

Generalno gledajući, pokrivenost na području Grada Prijedora je veoma visoka, kao i kvalitet usluga.

U narednom periodu planirana su nova ulaganja u infrastrukturu a posebno treba naglasiti izgradnju pristupnih mreža optičkim kablovima (FTTx) čime će se znatno povećati kvalitet i postojeće

brzine prenosa.

3.6.4. Stanje komunalne infrastrukture i usluga

3.6.4.1 Vodovod i kanalizacija

Vodovodni sistem Prijedor snabdijeva vodom grad i prigradska naselja: Brezičani, Čerjeci, Puharska, Palančište, i Gomjenica kao i naselja Ljubija i Kozarac. Na vodovodni sistem trenutno je

priključeno oko 70.000 potrošača. Ostalo stanovništvo na području opštine se snabdijeva vodom iz lokalnih vodovoda i individualnih bunara.

56

Jedan od problema vodovodne mreže na području Grada je starost značajnog dijela

vodovodnog sistema (30-40 godina) i njena nedovoljna razvijenost koja bi pratila širenje urbanog naselja i potrebe za vodom. Završetkom i puštanjem u rad projekta sanacije, rekonstrukcije i dogradnje

sistema vodosnabdjevanja SECO krajem 2011. godine, riješeni su osnovni problemi u sistemu: obezbjeđene su dodatne količine vode od 160 l/sec bušenjem novog bunara EB-3 u Mataruškom Polju i

izgradnjom pumpne stanice na istom, izgrađen je dodatni rezervoarski prostor, nekoliko transportnih i

tlačnih cjevovoda, izvršena je rekonstrukcija postojećih pumpnih stanica, uvedena je SCADA i telemetrija. Puštanjem u rad ovog projekta, obezbjeđeno je redovno i kontinuirano vodosnabdjevanje

područja Kozarca iz pravca grada. Planiranom izgradnjom regionalnog vodovoda Donji Pervan – Petrov Gaj uz zahvatanje izvora

Crno vrelo na teritoriji Banje Luke, obezbjediće se vodosnabdjevanje za 11 sela / naselja na području Grada Prijedora. Objekti primarnog sistema na području Grada su već završeni. Sistem će biti pušten u

funkciju, završetkom zajedničkih objekata i objekata na području grada Banja Luka.

Nakon završetka projekta SECO, ostalo je neriješeno pitanje distributivne mreže, koja je stara, dotrajala, izgrađena različitim materijalima, lošeg kvaliteta, sa dosta „uskih grla“ i poddimenzionisanih

distributivnih cjevovoda. Sve je to dovelo do velikih gubitaka u cjevovodu i ekstremno visoke stope neobračunate vode od oko 80%.

Zbog nemogućnosti da se raspoloživim količinama vode redovno snabdjevaju svi potrošači, kao i

zbog značajne visinske razlike terena, vodovodni sistem Prijedora sastoji se iz četiri uslovno nezavisne vodovodne mreže (vodovodna mreža za prvu visinsku zonu, vodovodna mreža za drugu visinsku zonu,

vodovodna mreža za Ljubiju i vodovodna mreža za Kozarac). U prvoj visinskoj zoni se nalazi oko 70% potrošača i ona se snabdijeva direktno sa izvorišta

„Tukovi“ (najveći dio grada se nalazi u prvoj visinskoj zoni od 130-150 mnm). Druga visinska zona vodovodne mreže Prijedora se vodom snabdijeva sa bunara „Prijedorčanka“ (u drugu visinsku zonu

spadaju sjeverni i sjeverozapadni dio grada i prigradska naselja: Puharska i Aerodrom). Ljubija se

vodom snabdijeva sa izvorišta „Mataruško polje“. Istraživanje novih izvorišta i izgradnja novih bunara na postojećim izvorištima Tukovi –

Mataruško polje, Rapića polje i Prijedorčanka bi predstavljala dobar put ka dugoročnom rješavanju problema vodosnabdijevanja na području opštine, s obzirom da je prema dosadašnjim saznanjima na

ovom području moguće zahvatiti još 250-300 l/sec, što bi bilo dovoljno za vodosnabdijevanje u

narednih 30-40 godina. Postojeći kanalizacioni sistem na području grada Prijedora je skupni. Procjenjuje se da

kanalizaciona mreža pokriva površinu od cca 480 ha, a ukupna dužina kanalizacione mreže je cca 30 km. Na kanalizacionu mrežu je priključeno 5.500 domaćinstava, oko 2.500 stambenih objekata i oko

400 ostalih zagađivača: hoteli, trgovine, industrija, bolnica, škole itd.

Može se reći da je postojeći sistem kanalizacione mreže grada nepotpun. On pokriva samo određeni dio grada i nedovoljnih je dimenzija. Jedan dio stanovništva nema riješenu dispoziciju

otpadnih voda putem kanalizacione mreže, jer otpadne vode ispuštaju putem kućne kanalizacije u septičke jame. Rješenje ovog problema pokrenuto je na području naselja Tukovi, zbog direktne

opasnosti da dođe do zagađenja vode u izvorištu pitke vode ''Mataruško polje''. Na području Tukova je izgrađena primarna kanalizaciona mreža, dok je u toku odabir izvođača radova za izgradnju sekundarne

kanalizacione mreže i kućnih priključaka, koja će se realizovati u saradnji sa Evropskom Investicionom

bankom. U sklopu aranžmana sa EIB-om, predviđeno je da se riješe kanalizacione mreže naselja

Gomjenica, Kozarac, Omarska, sekundarna mreža naselja regionalnog vodovoda Donji Pervan – Petrov Gaj, primarni sistem vodosnabdjevanja Tomašička jezera i kao najbitniji problem – rekonstrukcija

distributivne mreže. Za rekonstrukciju dijelova distributivne vodovodne mreže je izrađena projektna

dokumentacija. Što se tiče tretmana otpadnih voda, stanje je još lošije. Jedan dio industrije ima predtretman, a

drugi dio direktno svoje vode ispušta u vodotok, bez prethodnog tretmana. Takođe, ne postoji ni tretman i prečišćavanje komunalnih otpadnih voda koje se neprečišćene ispuštaju u rijeku Sanu, što, u

narednom periodu, uslovljava potrebu ugradnje prečistača. Što se tiče dispozicije otpadnih voda naseljenih mjesta na području opštine Prijedor, može se konstatovati da je situacija nezadovoljavajuća,

a problem je evidentan i na područjima većih opštinskih subcentara, gdje dispozicija otpadnih voda nije

riješena, ili je pak djelimično riješena. Kroz aranžman sa EIB, izrađena je Studija izvodljivosti – Projekat razvoja vodovodnog i

kanalizacionog sistema grada Prijedora, kojom je definisana dispozicija otpadnih voda i tretman sa

57

područja grada, kao i u svim subcentrima: Ljubija, Kozarac i Omarska. Osim toga, za vodosnabdjevanje

je detaljno snimljeno stanje i dati su odgovoarajući nalazi i preporuke.

3.6.4.2. Toplifikacija

Grad Prijedor ima izgrađen sistem toplifikacije, koji sa postojećim kapacitetima snabdijeva samo

uži dio grada, te naselja Pećani, Raškovac i Kokin grad. Studija toplifikacije Prijedora do 2005. godine predviđala je proširenje kapaciteta i mreže, ali

ratna zbivanja i njime nastale okolnosti, uzrokovale su prekid grijanja u ratnim, pa čak i poratnim godinama, kao i zastoj svih aktivnosti po planovima i studijama toplifikacije grada Prijedora do 2005.

godine.

Postojeće kotlovsko postrojenje pušteno je u rad 2004/2005 godine, i sa svojim kapacitetom može da zadaovolji potrebe sadašnjih korisnika. Vrelovodna mreža, mada stara preko 30 godina, takođe

je funkciji i za sada uz konstantno održavanje zadovoljava potrebe distribucije toplotne energije. Toplovodna mreža je stara preko 30 godina, izuzev toplovodnih priključaka manjeg broja novih zgrada.

S obzirom na trenutnu pokrivenost grada toplifikacijskim sistemom, neophodno je planirati radove na postojećoj vrelovodnoj i toplovodnoj mreži, odnosno njeno proširenje na ostala područja

grada.

Postrojenje za proizvodnju toplote U kotlovnici su instalirana dva kotla tip MKLV snage 30 MW, radnog pritiska 9 bara i rade na

principu mazut-gas. Projektni režim vrelovodnog sistema je 93/130°, a vrela voda se koristi za zagrijavanje stambenih i poslovnih prostora, kao i za vlastite potrebe. Hemijska priprema vode se vrši

preko jonskih izmjenjivača. Proizvodni uređaji su povezani preko primarne i sekundarne strane mrežom

cijevi, a snabdijevanje električnom energijom se vrši iz Elektrodistribucije sa 10 kV napona u Toplani i sa niskonaponske mreže u podstanicama. Godišnja potrošnja električne energije je 1.800.000 kwh. Sistem

radi u prosijeku 15-18 sati dnevno. Opterećenje kotlova zavisi od vanjske tepmereture i instalisanog konzuma. Za jednu grejnu sezonu potrošnja mazuta se kreće do 5.100 tona, a proizvede se do 47.000

MWh toplotne energije. Distributivna mreža

Snabdjevanje potrošača toplotnom energijom vrši se putem

Vrelovodne mreže (cca 10.000 m);

Toplovodne mreže (cca 15.000 m);

Vrelovodnih stanica (45 VS).

Ova mreža snabdjeva toplotom stambene, privredne, školske i druge objekte. Najveći prečnik cjevovoda iznosi 400 mm. Količina vode koja cirkuliše je 2.500 m3. Dotrajalost cijevi, neovlašten pristup

pojedinaca uzrokuje gubitak vode koja iznosi oko 60 m3 za 24h, što takođe predstavlja dodatni trošak.

Toplana instalira mjerače toplotne energije. Razvojni planovi preduzeća predviđaju ugradnju mjerača toplote ispred svih objekata sistema, što predstavlja povećanje energetske efikasnosti, odnosno

smanjenja potrošnje energenta na nivou cca 10%. Korisnici usluga sistema daljinskog grijanja

Trenutni sistem naplate isporučene energije zasniva se na fiksnoj cijeni po metru kvadratnom grejne

površine objekta i mjerenjem toplotne energije pomoću mjernog instrumenta - kalorimetra. Toplana trenutno grije 339.073 m2 grejne površine. U narednoj tabeli dat je pregled korisnika usluga „Toplane“

a.d.: Tabela 29-Struktura potrošača

Red broj Kategorije potrošača broj m2 % (m2)

1 2 3 4 5

I

Stambeni- uključeni 3.549 195.186 82,93

Stambeni- isključeni 621 36.163 15,36

Stambeni- kalorimetar 73 4.019 1,71

Ukupno stambeni 4.243 235.368 100

II

Privreda- uključeni 179 12.434 18,25

Privreda- isključeni 137 5.751 8,44

Privreda- kalorimetar 156 49.955 73,31

Ukupno privreda 472 68.140 100

58

III

Budžetski- uključeni 20 12.271 34,5

Budžetski- isključeni 3 8.243 23,18

Budžetski- kalorimatar 12 15.051 42,32

Ukupno budžetski 35 35.565 100

Izvor: JKP „Toplana“ Prijedor

Definisanje potencijalnih investicija:

1. Izgradnja nove toplane na jeftiniji energent

2. Rekonstrukcija distributivne mreže

3. Automatizacija podstanica i uvođenje mjerenja utroška toplotne energije kao osnova budućeg

tarifnog sistema naplate

4. Proširenja kapaciteta konzuma iz prethodne strategije 2008 - 2013 god.

Izgradnjom nove toplane na drvnu biomasu grad bi dobio samoodrživ sistem grijanja što je preduslov budućeg poslovanja toplane.

Vrelovodna mreža je prevazišla svoj vijek eksploatacije te se mora u periodu važenja nove

strategije zamjeniti u potpunosti. Automatizacijom podstanica i uvođenjem centralnog nadzora nad distribucijom toplotne

energije ostvarile bi se uštede u pogledu energetske efikasnosti sistema i uvela kontrola kvaliteta u prodaji toplote. Uvođenjem mjerenja ostvarili bi se efekti energetske efikasnosti na strani potrošnje, te

ostvarili preduslovi za pravičniji sistem naplate utroška toplotne energije. U vezi sa navedenim projektima toplana ima potpisano pismo namjere sa EBRD-om (Evropska

banka za obnovu i razvoj) koja je i potencijalni izvor finansija za realizaciju navedenih projektnih

aktivnosti putem kreditnih zaduženja i grant sredstava . Tačni iznosi navedenih aktivnosti će biti utvrđeni kroz sveobuhvatnu studiju koju će EBRD realizovati do kraja tekuće godine .

Nakon realizacije gore navedenih aktivnosti se stvaraju preduslovi za realizaciju neizvršenih aktivnosti iz prethodne strategije a koje se odnose na proširenje kapaciteta konzuma u potencijalno

realnim toplifikacionim zonama.

3.6.4.3. Komunalne usluge

Preduzeće komunalne usluge je osnovano davne 1960. godine a osnivač je bila Opština

Prijedor. Nakon promjena više organizacionih oblika, 29.08.2005. godine preduzeće vrši vlasničku

transformaciju dijela državnog kapitala i registruje se pod nazivom “Komunalne usluge” AD Prijedor.

Osnovna djelatnost preduzeća je prikupljanje i odvoz smeća na terenu grada i prigradskih naselja. Preduzeće je organizovano u četiri organizacione jedinice:

RJ Higijena;

RJ Rasadnik i zelenilo; RJ Građevina i drugo održavanje;

RJ Deponija;

Preduzeće ima 159 zaposlenih radnika koji obavljaju aktivnosti u jednoj od četiri prethodno

pomenute radne jedinice. Broj korisnika kojima se odvozi smeće, posmatrajući njihov pravni oblik je: domaćinstva- 16.047;

korisnici zanatskog sektora- 1.295; korisnici društvenog sektora- 178;

Površina obuhvaćena u odvoz smeća iznosi 13.000.000 m². Najveće prihode preduzeće

ostvaruje od odvoza smeća.

Na putu ostvarenja boljih poslovnih rezultata, preduzeće se susreće sa brojnim problemima:

neadekvatna visina ukupnog prihoda po zaposlenom radniku; otežano poslovanje po osnovu uvedenog PDV-a na fakturisane usluge;

uvođenje novog zakona o poštanskim uslugama pa kojem su preduzeća obavezna sve fakture

slati putem pošte što značajno povećava troškove poslovanja preduzeća;

59

nedovoljna efikasnos sistema na praćenju naplate potraživanja za izvršene usluge (inspekcijska

služba, opštinske administrativne službe, sudski organi); kratak period zastare potraživanja;

dotrajala mehanizacija;

3.6.4.3.1 Groblja

Na području Grada Prijedora grobljima koja su u upotrebi, upravlja preduzeće „Komunalne

usluge“ AD Prijedor, vjerska ili mjesna zajednica kojoj je Grad Prijedor dao groblje na upravljanje. Na područku grada Prijedora nalaze se groblja kojim upravlja i održava Grad Prijedor, ukupne površine

156.785 m² ( gradsko groblje „Pašinac“, površine 89.410 m² , Pravoslavno groblje u Rudničkoj ulici površine 30.141 m², Katoličko groblje na Urijama površine 19.143 ², Partizansko groblje Urije površine

13.991 m², Jevrejsko groblje površine 4.100 m². Postoje, takođe i muslimanski mezarluci koje održava

Islamska vjerska zajednica.) Nedostaju podaci o seoskim grobljima!!!

Aktivnosti Grada Prijedora u narednom periodu treba usmjeriti na proširenje grobnih mjesta u sklopu parcele postojećeg gradskog groblja i na parcelaciju novih grobnih mjesta, te zatvaranje

postojećih grobalja u užoj gradskoj zoni.

Tabela 33. Broj slobodnih mjesta, postotak popunjenosti i sredstva uložena u održavanje groblja

Godina 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Broj slobodnih ukupnih mjesta

na području JLS

9491 9158 8866 8561 8263 7955 7650

% trenutne popunjenosti 66.82% 64.48% 62.42% 60.28% 58.18% 56.01% 53.86%

Izvor: “Komunalne usluge” d.o.o.

3.6.5. Stanje administrativnih usluga lokalne uprave

Administrativna služba Grada Prijedora ima sedam odjeljenja i to: odjeljenje za opštu upravu, odjeljenje za privredu i poljoprivredu, odjeljenje za društvene djelatnosti, odjeljenje za stambeno-

komunalne poslove, odjeljenje za prostorno uređenje, odjeljenje za boračko-invalidsku zaštitu i odjeljenje za finansije.

U okviru adminsitrativne službe, zaposleno je 207 lica. Posmatrajući nacionalnu strukturu

zaposlenih, 86% zaposlenih su Srbi, 8% su Bošnjaci, 3% su Hrvati I 3 % ostalih (Ukrajinci, Česi, Jermeni itd).

60

Posmatrajući polnu strukturu, 60% zaposlenih odnosno 124 lica su žene a 40% odnosno 83 lica

su muškarci.

Od ukupnog broja zaposlenih, 48% je visokoobrazovanih, 38% je srednje stručne spreme, 2% je zaposlenih niže stručne spreme, 6% je zaposlenih više stručne spreme i takođe 6% zaposlenih je sa

sotalim stručnim spremama (NK, KV, PK itd..)

Stanje prostorno-planske dokumentacije u Gradu Prijedoru je zadovoljavajuće. U

narednom periodu, u obzir treba uzeti novi strateški plan razvoja i planirati pripremu

prostorno-planskih dokumentata u skladu sa planiranim strateškim fokusima i potrebama stanovnika i privrede.

Priorteti u domenu saobraćajne infrastrukture moraju da uključe rješenje problema

preopterećenosti Grada u saobraćajnom špicu, kao i nedovoljan broj parking mjesta. Saobraćajna infrastruktura mora da uvaži i buduće potrebe privrede u skladu sa

ambicioznim planovima privlačenja investitora i otvaranja novih privredih kapaciteta. U tom smislu, gradska vlast treba da sarađuje sa republičkim organima na osmišljavanju i

implementaciji velikih infrastrukturnih projekata u saobraćaju koji prevazilaze lokalni

značaj. U poslednjih nekoliko godina, Elektroprenos Banja Luka preko Elektrodistribucije

Prijedor uložio je značajna sredstva u rekonstrukciju postojeće i izgradnju nove elektro-

61

energetske mreže na području grada Prijedora. U narednom periodu planirane su nove

investicije koje bi elektro-energetsku mrežu u Prijedoru značajno unaprijedile i dovele do nivoa koji se zahtjeva međunarodnim standardima u ovoj oblasti.

Stanje komunalne infrastrukture zadovoljavajuće je u domenu snabdjevanja električnom energijom, vodom i telekomunikacionim uslugama, ali je značajne pomake

potrebno ostvariti na polju poboljšanja kanalizacione mreže i efektivnijeg i jeftinijeg

zagrijavanja grada iz gradske toplane.

3.5.6. ZAŠTITA I SPASAVANJE NA PODRUČJU GRADA PRIJEDORA

Prostorne, klimatske i geografske karakteristike grada Prijedora uslovljavaju pojave različitih

oblika ugrožavanja stanovništva, materijalnih dobara i životne sredine. Pojave elementarnih nepogoda i tehničko - tehnoloških akcidenata na području grada Prijedora predstavljaju stalnu opasnost na ovom

području. Najznačajniji oblici i profili opasnosti na ovom području su poplave, šumski požari, zemljotres, olujno nevrijeme i grad i tehničko - tehnološki akcidenti. Svaki od ovih profila opasnosti ima

određene i specifične uticaje i posledice koje zavise od intenziteta i obima zahvaćenosti područja određenom elementarnom nepogodom ili akcidentom. Pregled stepena ugroženosti područja grada

Prijedor po pojedinim profilima opasnosti prikazan je na grafikonu br.7.

Grafikon br.15 Stepen ugroženosti na području Grada Prijedora po opasnostima

Izvor: Služba civilne zaštite

3.5.6.1. Zaštita od požara

Pojave požara na području grada Prijedora zauzimaju visoko mesto na spisku nesreća koje

ugrožavaju ovo područje. Kako požar prati i druge oblike ugrožavanja, pojavljuje se kod eksplozija, rušenja itd., mjere zaštite a prije svega preventivne mjere zaštite od požara moraju biti obaveza sih

subjekata društa i sih građana.

Uzroci zbog kojih nastaju požari na ovom području su vrlo različiti a najčešće se javljaju požari u naseljenim mestima kao i šumski požari. Najčešći uzrok je čovjek, i to prvenstveno zbog: nepravilnog

postupanja sa zapaljivom materijom, nepoštovanje pravila i zabrane loženja na otvorenom prostoru, grešaka u projektovanju, nenamjenske upoterbe mašina, uređaja i opreme, i zbog pušenja na

nedozvoljenim mestima. Osnovu sistema zaštite od požara na području Prijedora čini Teriorijalna vatrogasna jedinica

Prijedor, dobrovoljne vatrogasne jedinice koje raspolažu sa osposobljenim ljudstvom ali koje prema

62

broju pripadnika ne zadovoljavaju potrebe protivpožarne zaštite ovog područja. Ovo važi i za

protivpožarne jedinice koje egzistiraju u okviru privrednih društava. Nedostaje statistika

3.5.6.2. Zaštita od poplava

Poplave predstavljaju najčešći oblik ugrožavanja stanovništva i materijalnih dobara na području grada Prijedora zbog niza neriješenih problema, a prije svega zbog neizvršene regulacije vodotoka i

neizgrađenih vodozaštitnih objekata. Pojavama poplava na ovom području doprinose klimatske promene koje uzrokuju velike i dugotrajne padavine . Poplave na našem području uzrokuju materijalne

štete odnosno ugrožavanje materijalnih dobara i poljoprivrednih kultura te značajno doprinose ugrožavanju životne sredine i objekata komunalne infrastrukture..

Najugroženija područja su naselja uz ove vedotoke i to: Tukovi, Gomjenica, Raškovac, Prijedor

Centar, Brezičani, Omarska, Gradina, Marićka, Donja LJubija i Orlovača. Veći dio ovih naselja se nalazi na nadmorskoj visini od 145 m , te ih Sana i Gomjenica ugrožavaju kod vodostaja rijeke Sane od

420cm. Na području Prijedora egzistiraju muljne akumulacije "Žuna" i "Šikići" u LJubiji koje

predstavljaju potencijalnu opasnost ugrožavanja područja muljna akumulacija "Međeđa" koja je

locirana na području MZ Gradina.Ova muljna akumulacija sa 7x106 metara kubnih vode, i zemljanom branom spada u red visokih brana. U slučaju rušenja ili oštećenja ove brane poplavni val koji bi nastao,

zahvatio bi jedan dio naselja Gradina i Marićka, te bi značajno uticao na porast vodostaja rijeke Gomjenice.Od poplavnog vala ugroženo je 60 domaćinstava sa 250 stanovnika, kao i objekti i

postrojenja RŽR LJubija-Rudnik Omarska. Nedostaje statistika!!!!!!

3.5.6.3. Zaštita i spašavanje od rušenja

Prema seizmičkoj kategorizaciji terena, područje grada Prijedora pripada trusnoj zoni Banjaluka-Prijedor, što odgovara tektonskoj zoni područja planine Kozare. Istočni dio grada, odnosno prostor

prema Babićima, Piskavici i Bronzanom Majdanu, spada u područje sa najvećim mogućim seizmičkim

učinkom, sa predviđenom jačinom udara iznad 8 stepeni Merkalijeve skale. Izolinija vrijednosti do 7° Merkalijeve skale prolazi mjestima Miljakovci-Busnovi, odnosno zapadnim dijelom grada Prijedora..

Potencijalna opasnost ugrožavanja stanovništva od rušenja i zatrpavanja na području grada Prijedor izražena je u urbanim zonama i intenzivno naseljenim dijelovima grada. Najveći broj srušenih

objekata bio bi u gradu Prijedoru, a naročito u dijelovima grada gdje su locirani stariji stambeni objekti

koji su lošiji svojim statičkim i konstruktivnim karakteristikama (Ulica Vuka Karadžića). Velik broj zatrpanih stanovnika u ruševinama takođe bi bio u stambenim zonama grada Prijedora, i to prije svega

u ulici Vuka Karadžića i naselje Pećani Rušilačkom efektu zemljotresa na ovom području najviše bi doprinelo postojanje značajnog

broja starih i dotrajalih objekata kao i nepoštivanje propisa o gradnji u seizmički nestabilnim područjima.

3.5.6.4. Tehničko – tehnološki akcidenti

Imajući u vidu raznolikost privrednih kapaciteta instaliranih na području grada Prijedor, može se konstatovati da je moguća i pojava različitih oblika tehničkih akcidenata, koji u zavisnosti od mjesta

nastanka i intenziteta mogu ozbiljno ugroziti stanovništvo i uticati na kvalitet životne sredine na užem ili

širem području grada. Najteže posljedice bi izazvale eventualne havarije postrojenja, u kojima se skladište otrovni gasovi i tečnosti , kao i lakozapaljiva tečna goriva, naftni derivati, skladišta propan-

butan gasa i skladišta industrijskog eksploziva. Tehničko-tehnološki akcidenti na području Prijedora predstavljaju potencijalnu opasnost

ugrožavanja stanovništva i životne sredine. Kada je u pitanju vrsta tehničko-tehnoloških akcidenata najčešće su moguće havarije u skladištima lakozapaljivih goriva i gasova, te havarije na kapacitetima za

transport opasnih i tečnih materija najveća potencijalna opasnost .

Najveći broj industrijskih i drugih kapaciteta koji mogu biti uzročnik akcidentnih situacija lociran u gradskom i prigradskom području što ukazuje da bi posledice takvih situacija imale značajne štetne

efekte na stanovništvo kako u neposrednoj blizini tako i u široj zoni kapaciteta.

63

3.5.6.5. Zaštita od grada i snijega

Grad Prijedor po svojim klimatskim karakteristikama spada u područje gdje je moguće padanje grada praćeno sa svim negativnim posledicama na stanovništvo, materijalna dobra i poljoprivrednu

proizvodnju. Najveća opasnost od grada prisutna je u mjesecu maju i julu kada su poljoprivredne kulture i najosjetljivije na posledice padanja grada. Oko 60 % teritorije grada Prijedora pokriveno je

sistemom za protivgradnu zaštitu i to sa 13 instaliranih protivgranih stanica koje su sastavni dio

integralnog sistema za protivgradnu odbranu Republike Srpske. Usled intenzivnih sniježnih padavina u pojedinim dijelovima gada Prijedora dolazi do

„odsijecanja“pojedinih naselja od veza sa regionom. U gradskoj zoni kao i većim naseljenim mjestima grada Prijedora snijeg ometa i paralizuje saobraćaj što ima za posljedicu velike zastoje u privrednim

tokovima i ostalim vidovima ljudske aktivnosti a što prouzrokuje teško mjerljive, ali u svakom slučaju velike štete.Sniježni nanosi su elementarna nepogoda koja nastaje udruženim djelovanjem vjetra i

snijega.

Statistika, Nepostoje zaštitne mreže od grada, Nema tradicije osiguranja od grada i mraza i dr!!!

3.5.6.7 Zaštita od jonizujućih zračenja

Na području grada Prijedor postoje radioaktivni gromobrani na nekim stambenim i poslovnim

objektima. Postavljanje radioaktivnih gromobrana na stambenim i poslovnim objektima izvršeno je prije donošenja Zakona o zaštiti od jonizirajućeg zračenja iz 1996. god. kojim je bilo naloženo uklanjanje svih

radioaktivnih gromobrana. Uvažavajući ovu zakonsku odredbu sa velikog broja objekata je izvršeno uklanjanje radioaktivnih gromobrana, međutim zbog nedostatka materijalnih sredstava na jednom broju

objekata na području Prijedora to do danas nije realizovano. Prema raspoloživim informacijama na području grada Prijedor egzistira- 5 radioaktivnih gromobrana, koji, prema novijim saznanjima,

predstavljaju opasnosta za zdravlje stanovništva grada Prijedora, zbog čega treba pristupiti njihovom

uklanjanju.

3.5.6.8. Zaštita od mina i NUS

Stanovništvo grada Prijedora izloženo realnoj opasnosti od zaostalih neeksplodiranih ubojnih

sredstava i mina.U poslednjih deset godina svake godine neoksplodirana ubijna sredstva su registrovana na oko 80 lokacija na području Grada. Poslove i zadatke na razminiranju minskih polja i

uništavanju neeksplodiranih ubojnih sredstava koordinira Odsjek za civilnu zaštitu grada Prijedora, u saradnji sa deminerskim timovima Republičke uprave civilne zaštite. Uništavanje prikupljenih

minskoeksplozivnih sredstava vrši se na improvizovanom poligonu za uništavanje u blizini mjesta Stara

Rijeka, dok se sredstva koja nisu bezbjedna za transport deaktiviraju i uništavaju na licu mjesta, uz pridržavanje najoštrijih mjera bezbjednosti.

3.5.6.9. Zaštita od epidemija i epizotija

U slučajevima nastanka prirodnih i drugih nesreća većih razmjera (naročito poplava i

zemljotresa), stvaraju se potencijalni preduslovi za nastanak različitih vrsta zaraznih bolesti, odnosno,

pojava epidemija širih razmjera. U uslovima plavljenja izvorišta „Mataruško polje“, u kome se nalaze bunari za snabdijevanje grada i okoline pitkom vodom, došlo bi do narušavanja higijenskog režima

gradskog vodovoda, što bi povećalo opasnost od pojave epidemije crijevnih bolesti (zarazne žutice tipa A, i dr.). Pojavi epidemija na području grada Prijedora pogodovale bi pojave poremećaja funkcionisanja

komunalne infrastuktire, povećano zagađenje životne sredine i pogoršanje uslova za održavanje lične

higijene. Takođe, negativan uticaj na higijensko-epidemiološku situaciju, imalo bi masovnije izmiještanje stanovništva iz pojedinih područja i njihovo privremeno smiještanje u kolektivne uslove stanovanja u

slučaju prirodnih i drugih nesreća, koje bi nalagale evakuaciju sa određenih prostora. Najčešće zarazne bolesti, koje bi se kao epidemija javljale u slučaju takvih situacija, a koje se javljaju periodično i u

redovnim uslovima života i rada su: grip, vodene ospice, zarazna žutica, trovanje hranom, tuberkoloza pluća, šarlah, streptokokna angina, salmonela, Q-groznica, i dr.

3.5.7. Socijalna, imovinska i lična sigurnost građana;

64

Kada govorimo o aspektu sigunosti na području grada Prijedora formiran je i djeluje Forum za

sigurnost sastavljen od predstavnika loklanih vlasti, aktiva osnovnih i srednjih škola, policije, civilne zaštite, vatrogasne službe, zdravstvenih ustanova i nevladnih organizacija. Forum je izgradio

prepoznatljivu poziciju kao tijelo kome se vjeruje , koje lokalnu zajednicu predstavlja u dobrom svjetlu i van granica zemlje i koji zajedno sa drugim progresivnim snagama, snažno djeluje na putu izgradnje

Prijedora kao zajednice zadovoljnih ljudi opredjeljenih da vlastitim znanjem i zalaganjem u međusobnoj

toleranciji planski i dugoročno grade zajedničku i održivu budućnost dostojnu čovjeka.

Tabela 24. Struktura krivičnih djela

Godina Ukupan broj

krivičnih djela

Broj krivičnih

djela po

poznatom počiniocu

Broj krivičnih

djela po

nepoznatom počiniocu

Procenat ukupne

rasvijetljenosti

Broj maloljetnih

počinilaca

2007 944 447 497 65.42% 65

2008 920 345 575 56.44% 24

2009 799 286 513 56.19% 34

2010 786 261 525 58.58% 88

2011 764 247 517 56.88% 41

2012 1.064 541 523 70.85% 44

Izvor: Forum za bezbjednost, Grad Prijedor

Porast ukupnog broja krivičnih dijela može se tražiti i u činjenici da od ukupnog broja izvršenih krivičnih djela 247 se odnosi na krivična djela vezana za električnu energiju koja nisu evidentirana u

proteklim godinama.

3.7. STANJE ŽIVOTNE SREDINE

Stanje životne sredine na području grada Prijedor uslovljeno je nizom faktora a prije svega usljed urbanizacije, obavljanja privrednih djelatnosti i korištenja prirodnih resursa. Nagla urbanizacija i

koncentracija stanovništva u gradskom području, uz zaostajanje u razvoju komunalne infrastrukture predstavljaju najznačajnije faktore koji utiču na stanje životne sredine na području grada Prijedora.

Ispuštanje komunalnih i industrijskih voda u vodotoke bez prečišćavanja predstavlja

dominantan ekološki preoblem na području grada Prijedora. Najveći teret zagađenja podnosi rijeka Sana prije svega zbog ispuštanja otpadnih voda sa područja grada Prijedora bez predhodnog tretmana.

Područje grada Prijedor raspolaže sa kvalitetnim izvorištima vode za piće koji su takođe ugroženi različitim oblicima zagađenja a prije svega nepoštivnjam utvrđenih mjera zaštite u zonama sanitarne

zaštite izvorišta. Zbog neriješenih ili nekvalitetno riješenih pitanja upravljanja čvrstim otpadom problematika

zbrinjavanjav čvrstog otpada takođe predstavlja značajan ekološki problem. Problematika dispozicije

čvrstog otpada i njegovo ekološki prihvatljivo neutralisanje, još uvijek nije adekvatno riješeno na području grada Prijedora. Najznačajnije pojave u oblasti upraljanja čvrstim otpadom su nekontrolisano

odlaganja čvrstog otpada i nekvalitetna rješenja sanitarnog deponovanja na postojećoj gradskoj deponiji.

Industrijski i urbani razvoj grada Prijedora ima za posljedicu ugrožavanje kvaliteta vazduha. Na

urbanom području grada Prijedor je dominantno urbano zagađenje vazduha a prije svega emisija iz mobilnih izvora ( saobraćaj) i emisija iz energetskih postrojenja.

Takođe,značajni ekološki problemi na ovom području nastaju procesima zagađivana i degradacije zemljišta i šuma koji se dešavaju usljed eksploatacije mineralnih sirovina bez sprovođenja

programa rekultivacije degradiranih površina kao i usljed upotrebe hemijskih sredstava u poljoprivredi i

nekontrolizane eksploatacije šuma. Rješavanje prisutnih problema u oblasti zaštite životne sredine na području grada Prijedora u

značajnoj mjeri otežava nepostojanje adekvatanog organizacionog, institucionalnog i normativnog okvira za provođenje mjera zaštite životne sredine kao nizak nivo svijesti stanovništva o značaju i

uticaju kvaliteta životne sredine na zdravlje i kvalitet života.

65

3.6.1. Zaštita voda

Ugrožavanje kvaliteta kako površinskih tako i podzemnih voda na području grada Prijedora

uzrokovano je prije svega nepotpuno neriješenim pitanjima izgradnje kanalizacije i uređaja za prečišćavanja otpadnih voda.

Zagađivanje vodotoka na našem području uzrokovano je ispuštanjem neprečišćenih

industrijskih i komunalnih voda (grafikon br.1). Sledeći najznačajniji faktor ugrožavanja kvaliteta vodotoka je nekontrolisano odlaganje čvrstih otpadnih materija u vodotoke.

Grafikon br. 16 Prikaz uzroka zagađivanja vodotoka na području grada Prijedor

Izvor: Služba civilne zaštite, Grad Prijedor

Zagađivanje podzemnih voda a prije svega voda u izvorištima „Mataruško polje“ i „Prijedorčanka“ iz kojih se vrši zahvatanje voda sa snadbijevanje pitkom vodom gradskog i progradskh

područja grada Prijedora dešava se usljed infiltracije površinskih voda i infiltracije voda rijeke Sane koja

u najvećoj mjeri prihranjuje izvorište. Ugrožavanje kvaliteta vode u izvorištima takođe je moguće usljed odlaganja čvrstog otpada, eksploatacije mineralnih sirovina i akcidentnih pojava u zaštitnim zonama

izvorišta.

Grafikon br. 17 Pregled mogućnosti dospijeća zagađujućih materija u izvorište

66


3.6.2. Zbrinjavanje čvrstog i opasnog otpada

Problematika upravljanja čvrstim otpadom u značajnoj meri je prisutna u svim dijelovima grada

Prijedora. Neriješena ili nekvalitetno rešena pitanja egzistiraju u svim segmentima upravljanja čvrstim otpadom (sakupljanje, transport, selekcija i deponovanje). Loša rješenja pitanja zbrinjavanja čvrstog

otpada uglavnom je uzrokovana nekontrolisanim odlaganjem otpada i pojava divljih deponija (grafikon

br.3). Kao sledeći značajan problem koji doprinosi lošem stanju zbrinjavanja čvrstog otpada je nepostojanje selekcije čvrstog otpada što se manifestuje kao pitanje koje nije kvalitetno riješeno na

području grada Prijedora

Grafikon br.18 Prikaz uzroka koji doprinose neadekvatnom rješenju zbrinjavanja čvrstog otpada


3.6.3. Zaštita vazduha

Zagađenje vazduha u gradskoj zoni Prijedora u najvećoj meri je uzrokovano emisijom od strane motornih vozila. Sledeći najznačajniji izvor zagađenja vazduha je emisija iz individualnih ložišta.U

manjem obimu aerozagađenost na području grada Prijedor uzrokovana je emisijom iz industrijskih kapaciteta i emisijom usled akcidentnih događaja (požar,havarije i sl.).

67

Kako je očito da je urbano zagađenje dominantno, kao najznačajniji faktori koji doprinose

povećanju nivoa urbanog zagađenja identifikovani su: količina emitovanih polutanata i intenzitet saobraćaja.

Grafikon br.19 Prikaz najznačajnijih uzroka zagađenja vazduha


3.6.4. Zaštita zemljišta i šuma

Kao najznačajniji faktor potencijalne ugroženosti zemljišta i šuma predstavlja neplanska i neracionalna eksploatacija mineralnih sirovina bez provođenja programa sanacije degradiranih površina.

Na području grada Prijedora u značajnoj mjeri su prisutni i drugi oblici potencijalne ugroženosti zemljišta i šuma a to su nekontrolisana primjena hemijskih sredstava u poljoprivredi, nekontrolisano

odlaganje čvrstog i opasnog otpada, neplanska i nekontrolisana sječa šuma, pojave biljnih bolesti i

insekata te neadekvatan sistem gazdovanja odnosno upravljanja ovim resursima.

Grafikon br.20 Prikaz najznačajnijih uzroka ugrožavanja zemljišta na području Prijedor


68

Najčešći oblik ugrožavanja šuma na području grada Prijedora su neplanska i nekontrolisana

sječa i nedovoljno pošumljavanje degradiranih površina.

Slika br.21 Prikaz uzroka degradacije šuma na području opštine Prijedor


3.6.5. Ekološki faktori i zdravlje stanovništva Prijedora

Degradacija kvaliteta životne sredine na našem području u značajnoj meri utiče na pogoršanje

zdravstvenog stanja stanovništva. Različiti vidovi zagađenja životne sredine uzrokuju posebne vrste

oboljenja stanovništva a najviše konzumiranje nezdrave hrane koja sadrži konzervanse, aditive i druge štetne hemijske materije. Sledeći najznačajniji oblik ugrožavanja zdravlja stanovništva predstavlja

nekontrolisano odlaganje tečnih i čvrstih otpadnih materija.

Grafikon br. 22 Prikaz najznačajnijih oblika ugrožavanja zdravlja stanovništva


69

Razvojni procesi i nagla urbanizacija i koncentracija stanovništva u gradskom području, uz zaostajanje u razvoju komunalne infrastrukture predstavljaju najznačajnije

faktore koji utiču na stanje životne sredine na području grada Prijedora. Zagađenje životne sredine na ovom području prisutne je prije svega zbog ispuštanja komunalnih i

industrijskih otpadnih voda bez prečišćavanja te zbog nepotpunog sprovođenja mjera zaštite izvorišta vode za piće. Prisutni problemi tretmana i dispozicije čvrstog i opasnog

otpada takođe značajno doprinose zagađenju životne sredine na području grada.

Zagađenje vazduha iz indistrijskih kapaciteta je prisutno u manjem obimu i uglavnom potiče od emisija iz mobilnih izvora (saobraćaj) i emisija iz energetskih postrojenja.

Takođe, značajni ekološki problemi na ovom području nastaju procesima zagađivana i degradacije zemljišta zbog eksploatacije mineralnih sirovina i šuma bez sprovođenja

adekvatnih mjera zaštite ovih resursa. Različiti oblici zagađenja životne sredine na

području grada Prijedora negativno se odražavaju na zdravstveno stanje stanoništva tako da se uočava korelacija izmedu stepana zagađenosti i nekih vrsta obolenja. Rješavanje

prisutnih problema u oblasti zaštite životne sredine na području grada Prijedora u značajnoj mjeri otežava nepostojanje adekvatanog organizacionog, institucionalnog i

normativnog okvira za provođenje mjera zaštite životne sredine kao i nizak nivo svijesti stanovništva o značaju i uticaju kvaliteta životne sredine na zdravlje i kvalitet života.

Imajući u vidu prisutne probleme u oblasti zaštite i unapređenja životne sredine na

području grada Prijedora i potrebu njihovog rješavanja, strateška opredelenja u razvoju grada Prijedora trebaju biti usmjerena prije svega na sprovođenje mjera zaštite kvaliteta

površinskih i podzemnih voda i rješavanje problematike zbrinjavanja čvrstog i opasnog otpada. Pprovođenje ovih mjera zaštite kao i mjera zaštite vazduha, zemljišta i šuma

zahtijeva preduzimanje niza sistemskih i organizacionih mjera koje će omogućiti

kvalitetan monitoring i organizovano i plansko provođenje mjera zaštite i unapređenja

kvaliteta životne sredine.

3.8. BUDŽET

Bilo bi fino Napisati jedan mali uvodni pasus o budžetu.

U narednoj tabeli dat je pregled učešća poreskih i neporeskih prihoda u ukupnom budžetu

Grada Prijedora3:

Tabela 30. Pregled učešća poreskih i neporeskih prihoda u ukupnom budžetu (u KM)

OPIS

Ostvareni

prihodi 01.01.-31.12.

2008.

Ostvareni

prihodi 01.01.-31.12.

2009.

Ostvareni

prihodi 01.01.-31.12.

2010.

Ostvareni

prihodi 01.01.-31.12.

2011.

Ostvareni

prihodi 01.01.-31.12.

2012.

PORESKI PRIHODI 21.783.601 17.947.411 19.402.309 22.383.362 21.185.052

Porez na dohodak od poljoprivrede išumarstva

10.154 2.174 0 0 0

Porez na lična primanja i

prihode od samostalne djelatnosti

2.287.716 1.913.989 2.065.247 3.359.510 3.423.585

Porez na imovinu 1.679.522 1.026.217 989.335 1.348.174 860.591

Porez na promet proizvoda 197.236 251.593 301.405 111.582 5.847

Porez na promet usluga 97.014 99.215 251.378 44.262 2.199

Akcize 0 5.952 37 0 0

3 Izvor: Odjeljenje za finansije, Grad Prijedor

70

Indirektni porezi doznačeni od

UIO 17.496.531 14.635.124 15.773.805 17.514.096 16.867.974

Ostali poreski prihodi 15.428 13.147 21.102 5.738 24.856

NEPORESKI PRIHODI 5.638.693 5.264.364 5.188.713 6.284.809 8.671.748

Prihodi od zakupa i rente 245.432 174.515 168.707 174.576 214.814

Prihodi od kamata na gotovinu i

gotovinske ekvivalente 0 0 0 0 21.118

Administrativne naknade i takse 231.008 241.417 330.335 338.177 336.191

Komunalne naknade i takse 961.68 958.881 909.308 934.77 982.591

Naknade po raznim osnovama 2.733.446 2.492.805 2.743.909 3.108.671 5.997.319

Prihodi od pružanja javnih usluga (prihodi od vlastite

djelatnosti)

1.255.988 1.239.456 905.278 879.558 877.436

Novčane kazne 44.332 43.229 23.373 22.364 18.055

Ostali neporeski prihodi 166.807 114.061 107.803 826.693 224.224

UKUPNO IZ SVIH IZVORA 33.406.419 28.312.564 30.434.692 34.721.878 31.300.331

UČEŠĆE PORESKIH I NEPORESKIH PRIHODA U

UKUPNOM IZNOSU (%)

82,08 81,98 80,79 82,56 95,38

Izvor: Odjeljenje za finansije, Grad Prijedor

Iz prethodne tabele se vidi da su u ukupnim prihodima budžeta grada Prijedora u 2012. godini

poreski i neporeski prihodi učestvovali sa 95,38%. Udio poreskih prihoda u ukupnim prihodima budžeta u 2012. godini iznosio je 67,68%, dok je učešće neporeskih prihoda iznosilo 27,70%. U okviru poreskih

prihoda najveće učešće su imali indirektni porezi (79,62%), dok su u okviru neporeskih prihoda najveće učešće imale naknade po raznim osnovima (69,16%).

3.8.2 Kretanje poreskih prihoda

Tabela 31. Kretanje poreskih prihoda (u KM)

OPIS OSTVARENI PRIHODI 01.01.-31.12.2012.

2008 2009 2010. 2011. 2012.

PORESKI PRIHODI 21.783.601 17.947.411 19.402.309 22.383.362 21.185.052

Porez na dohodak od

poljoprivrede i šumarstva 10.154 2.174 0 0 0

Porez na lična primanja i

prihode od samostalne

djelatnosti

2.287.716 1.913.989 2.065.247 3.359.510 3.423.585

Porez na imovinu 1.679.522 1.026.217 989.335 1.348.174 860.591

Porez na promet proizvoda 197.236 251.593 301.405 111.582 5.847

Porez na promet usluga 97.014 99.215 251.378 44.262 2.199

Akcize 0 5.952 37 0 0

Indirektni porezi doznačeni

od UIO 17.496.531 14.635.124 15.773.805 17.514.096 16.867.974

Ostali poreski prihodi 15.428 13.147 21.102 5.738 24.856

UKUPAN BUDŽET

(Bez viška prihoda) 33.406.419 28.312.564 30.434.692 34.721.878 31.300.331

Udio poreskih prihoda u

ukupnom budžetu 65,20 % 63,39 % 63,75 % 64,46 % 67,68 %

71


Nedostaje kometar / tumačenje prethodne tabele.

3.8.3 Struktura rashoda prema funkcionalnoj klasifikaciji

U narednoj tabeli data je struktura rashoda budžeta grada Prijedora prema funkcionalnoj

klasifikaciji za period od 2008. do 2012. godine:

Tabela 32. Struktura budžetskih rashoda prema funkcionalnoj klasifikaciji

Šifra funkcije

Opis RASHODI %

2008. 2009. 2010. 2011. 2012. 2012.

01 Opšte javne usluge 6.182.842 6.099.362 6.017.490 7.277.745 4.805.741 17,27

02 Odbrana 42.984 2.168 166.979 1.178 1.490 0,01

03 Javni red i sigurnost 633 0 1.064.893 1.036.896 946.116 3,40

04 Ekonomski poslovi 5.134.164 5.039.108 5.274.176 6.141.244 6.523.589 23,44

05 Zaštita čovjekove okoline

64.550

22.620

21.041

13.860

2.090

0,01

06 Stambeni i zajednički

poslovi

10.204.922

4.331.536

8.773.155

8.558.716

6.536.335

23,48

07 Zdravstvo 500.790 464.020 318.039 371.945 127.012 0,46

08 Rekreacija, kultura i

religija

2.080.297

1.983.411

2.098.808

3.483.590

3.007.813

10,81

09 Obrazovanje 409.279 409.246 2.606.192 3.084.691 3.030.676 10,89

10 Socijalna zaštita 871.568 765.343 2.492.893 2.793.275 2.853.998 10,25

Ukupno 25.492.029 19.116.814 28.833.666 32.763.140 27.834.860 100,00


Pregled po funkcijama definisan je Međunarodnim standardima koji su ugrađeni u

računovodstvene propise Republike Srpske (Pravilnik o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i

primjeni kontnog plana za korisnike prihoda budžeta Republike, opština i gradova i fondova, Službeni glasnik Republike srpske broj 90/2010).

Funkcionalnom klasifikacijom obuhvaćeni su svi budžetski rashodi osim izdataka za finansijsku imovinu u okviru čega je plasiran zajam Toplani, kao i izdaci za otplatu kredita i prenesenih

nepodmirenih obaveza iz ranijih godina.

3.8.4 Kretanje odnosa kapitalnih i administrativnih izdataka

Tabela 33. Pregled kapitalnog i operativnog budžeta u periodu 2007-2013

Godina / Vrsta troška

Ostvareno 2007

Ostvareno 2008

Ostvareno 2009

Ostvareno 2010

Ostvareno 2011

Ostvareno 2012

Ostvareno 2013

Operativni 23.542.750 24.708.324 22.437.319 21.931.672 25.076.377 24.581.057 23.928.814

Kapitalni 17.222.620 8.409.512 3.363.034 6.901.994 12.638.938 7.544.738 14.599.782

Ukupno 40.765.370 33.117.836 25.800.353 28.833.666 37.715.315 32.125.795 38.528.596


72

Grafikon br. 23- Operativni i kapitalni rashodi budžeta grada Prijedora


Grafikon broj: --Izvori finansiranja kapitalnih ulaganja u periodu od 2007. do 2013. godine


Kreditna sredstva, prema važećim zakonskim propisima, se mogu podizati i ulagati samo u

kapitalna ulaganja. Prihodi od prodaje imovine u svojini grada se takođe ulažu samo u kapitalna ulaganja.

73

Iz grafikona je vidljivo da se kapitalna ulaganja vrše u najvećem dijelu iz samofinansiranja i iz

krednitnih sredstava. Gratnovi ili pomoći u kapitalna ulaganja ostvareni su kod ulaganja u vodosnabdijevanje od Vlade Republike Srpske u 2012. i 2013. godini u iznosu po 1.000.000 KM.

U 2013. Godini, kao i u naredne 3 godine, predviđa se donacija koju obezbeđuje Evropska investiciona banka u iznosu od oko 2.756.250 KM, također za vodosnabdijevanje i komunalnu

infrastrukturu.

3.8.5. Kreditna zaduženost i kreditni potencijal

Zaduženost u Republici Srpskoj, prema trenutno važećim zakonskim propisima, utvrđuje se u

procentima kada se godišnje servisiranje duga (kamata i otplata) uporede sa ukupno ostvarenim zvornim (poreskim i neporeskim) prihodima u prethodnoj godini. Prema tome, procenat zaduženosti po

kreditima u 2013. godini u odnosu na ostvarene prihode u 2012. godini u Gradu Prijedoru iznosio je 7,86%. (2.346.508 /29.856.800x100 = 7,86).

Redni broj Opis Iznos u KM Iznos u KM

1 Izvorni prihodi budžeta u 2012 godini 29.856.800

2 Kamate po anuitetima u 2013 godini 873.465

3 Otplate po anuitetima u 2013 godini 1.473.043

4 Plan servisiranja duga u 2013 godini 2.346.508


Tabela 35. Pregled zaduženosti Grada Prijedora 2003-2013

R.br.

Svrha zaduženja

Glavnica

Povučena sredstva od odobrenog

kredita

Datum početka

korištenja kredita -

krajnji rok otplate kredita

Mjesečni anuitet

Godišnji anuitet 2013.

Glavnica Kamata

1 2 3 4 5 6 7 8

KREDITI

1 Stambeni kredit- fond stanovanja 500.000 500.000

25.11.2003 -25.11.2018

4.494

37.067

16.863

2 Infrastrukt. 18.000.000

2.1.

Ugovor za puteve

6.000.000

6.000.000

27.06. 2006/ 27.06.2026.

26.316

315.792

140.817

2.2.

Ugovor za rasvjetu

1.000.000

1.000.000

28.09. 2006/ 28.09. 2026

4.386

52.632

52.202

2.3.

Ug. za rekon.glavne ulice

3.000.000

3.000.000

12.02.2007

/ 12.02.2027

13.158

157.896

75.797

2.4.

Kanalizacija Tukovi

3.000.000

3.000.000

12.06.07-12.06.2027.

13.158

157.896

84.147

Ukupno (2.1.-2.4.)

13.000.000

13.000.000

57.018

684.216

352.963

2.5

Vodosnabdijevanje

3.000.000

3.000.000

21.12.09 -21.12.2019.

26.316

315.792

138.000

2.6

Učešće za izgradnju vodovoda

2.000.000

2.000.000

30.09.2011-30.09.2031.

8.772

105.264

130.000

Ukupno (2.1.-2.6.) po saglasnosti Ministarstva finansijana 18.000.000 KM

18.000.000

18.000.000

92.106

1.105.27

2

620.963

3

Infrastruktura 4.056.637 KM

4.056.637

4.056.637

27.07.07-27.07.2027

17.792

213.504

119.839

74

4 Kom. infr. 2.000.000 KM (Putevi 1.450.000 KM, Pijaca Urije 250.000 KM, Izgradnja objekata javne rasvjete 150.000 i izgradnja i rekonstrukcija domova u MZ 150.000 KM)

2.000.000

2.000.000

10.08.2010-10.08.2020

24.553

117.200

115.800

Ukupno: (1+2+3+4)

24.556.637

24.556.637

138.945

1.473.04

3

873.465

ODOBRENE, A NEKORIŠTENE SAGLASNOSTI

1 VODOVODNA I KANALIZACIONA INFRASTRUKTURA

15.750.000

0

0


U tabelarnom pregledu zaduženosti na dan 30.06.2013. godine naveden je i kredit EIB za

vodovodnu i kanalizacionu infrastrukturu sa iznosom glavnice od 15.750.000 KM. Planira se da će se

sredstva povući u naredne 4 godine po tranšama dospjeća izvođenja radova, a kredit je odobren na rok od 28 godina (2012-2040). Najveća godišnja tranša anuiteta ovog kredita iznosi 716.625 KM.

Ako se ovaj anuitet doda na postojeće godišnje anuitete po kreditima, zaduženost na godišnjem nivou iznosit će 10,26%. Dozvoljeno zaduživanje po kreditima u skladu sa Zakonom o zaduživanju,

dugu i garancijama Republike Srpske je 18% redovnih – izvornih prihoda. Prema tome, Grad Prijedor

raspolaže sa rezervom od 7,74% godišnje u odnosu na izvorne prihode (18% - 10,26% = 7,74%), što je u nominalnom iznosu 2.310.916 KM anuitetnog zaduženja. (29.856.916 x 7,74% = 2.310.916 KM).

Procenat od 7,74% na ukupne izvorne prihode predstavlja kapacitet daljeg mogućeg zaduživanja. U nominalnom iznosu, prema postojećem budžetu Grada, potencijalna zaduženost kretala bi se

oko 30.500.000 KM. Potencijalna zaduženost povećavaće se sa rastom izvornih prihoda budžeta u narednom desetogodišnjem period.

Napisati zaključak u vezi budžeta.

4. STRATEŠKO FOKUSIRANJE 4.1. SWOT ANALIZA GRADA PRIJEDORA

Prije nego što se pristupi utvrđivanju vizije i strateških ciljeva razvoja, neophodno je da se

utvrdi trenutna pozicija lokalne zajednice, odnosno neophodno da se izvrši identifikacija najvažnijih unutrašnjih i vanjskih okolnosti koje utiču na razvoj lokalne zajednice. Za ovu svrhu obično se koristi

SWOT analiza. Kroz SWOT analizu vrši se identifikacija i snaga i slabosti lokalne zajednice s jedne strane, te mogućnosti i opasnosti koje dolaze iz okruženja, s druge strane.

Dva ključna pokazatelja bogatstva i mogućnosti ljudske zajednice su znanje njenih žitelja i

prirodni uslovi predjela koji naseljava. Prijedor ima oba oba ta preduslova za uspješno kreiranje budućnosti na principu solidarne odgovornosti sadašnjih generacija za racionalno korišćenje, čuvanje i

uvećanje resursa potrebnih budućim genaracijama za dostojan život. Procjena spoljnih i unutrašnjih uslova je osnovni upravljački alat, ne samo u strateškom

planiranju, već i u rješavanju svakodnevnih upravljačkih problema.

U narednoj tabeli dat je prikaz SWOT analize grada Prijedora:

Tabela br. 37 SWOT analiza Grada Prijedora

Snage Slabosti

povoljan geografski položaj (blizina EU,

saobraćajna povezanost) i klimatski uslovi prirodni resursi (mineralna, šumska i vodna

bogatstva i zemljište)

ljudski resursi (obrazovana i prilagodljiva radna

nedovoljna i neadekvatna pokrivenost

saobraćajnom i komunalnom infrastrukturom i elektro-energetskom mrežom

prekid kontinuiteta privrednog razvoja

negativni demografski trendovi

75

snaga)

izvozno orijentisana privreda

usmjerenost lokalne uprave na postojeće i buduće

investitore (ISO standard, sertifikat „Međunarodni pečat“ - Grad sa povoljnim poslovnim ambijentom,

, poslovni inkubator, Fondacija za razvoj, podsticaji iz budžeta za privredu i poljoprivredu i

dr)

usvojeni strateški dokumenti za različite oblasti

privrednog i društvenog razvoja Razvojna agencija „PREDA“

planirane lokacije za proizvodno-poslovne zona

(izrađene studije izvodljivosti za dvije industrijske

zone) planina Kozara sa Nacionalnim parkom

postoji infrastruktura koja djelimično zadovoljava

potrebe privrede,

aktivna strukovna udruženja (drvoprerada,

metaloprerada, udruženja u oblasti poljoprivrede )

razvijena mreža obrazovnih i kulturnih institucija

registrovan veliki broj KUD

uspostavljena mreža institucija primarne i

sekundarne zdravstvene zaštite i ustanova socijalne saštite

stvoreni uslovi za razvoj različitih sportova

tradicionalne kulturne i sporstke manifestacije

međunarodnog značaja širok spekar NVO-a različitih misija

međusektorska saradanja i razvijeni različiti servisi

i usluge usmjerene ka ranjivim kategorijama

stanovništva dostupnost i kontinuiran razvoj socijalnih prava i

usluga / multidisciplinaran pristup i međusektorsko

djelovanje

raspolaganje izuzetno kvalitetnim prirodnim

resursima (voda, zemljište, vazduh) nizak nivo industrijskog zagađenja

dobro organizovan sistem prikupljanja i disp.

čvrstog otpada (sanitarno deponovanje)

postojanje dobrih razvojnih prostornih

dokumenata i normativnih akata (odluke) dobro organizovana administrativna služba

(rukovođenje, nadzor i obuka kadrova) / dobro

organizovane institucije izrada ekoloških studija i programa –

implementacija metodologije

aktivan nevladin sektor u oblasti zaštite životne

sredine

smanjenje realnog sektora usljed stečaja i

likvidacije

neiskorišteni privatizovani privredni kapaciteti

nedostatak sredstava za istraživanje prirodnih

resursa zastarjela i neadekvatna tehnologija i oprema

nepovoljna privredna struktura (dominantno

učešće trgovine i ugostiteljstva)

neriješeni imovinsko-pravni odnosi

usitnjenost poljoprivrednih posjeda

neiskorištenost velikih površina obradivog

zemljišta nedovoljno izgrađene institucije za podršku

privrednim subjektima

Neusklađenost radne snage sa potrebama

tržišta rada praćena nedostatkom praktičnih

znanja i vještina nedostatak sistemskog pristupa u upravljanju

podacima (fragmentiranost baza,

nepovezanost sistema obrade i distribucije podataka)

nepostojanje kapaciteta za obavljanje stručne

prakse

nepostojanje đačkih i studenstkih objekata

zadovoljavajućeg standarda (đački i studentski dom, omladinski dom)

nedostatak prostornih kapaciteta za rad

obrazovnih i kulturnih institucija (rudarski fakultet, visoka medicinska škola, biblioteka,

dječji vrtići) nedovoljno edukovan kadar za obavljanje

inkluzivne nastave,

nepostojanje fondova za talentovane učenike i

studente

nepostojanje strategije za razvoj sporta,

kulture i socijalne zaštite na lokalnom nivou nedovoljan obuhvat djece predškolskog

uzrasta predškolskih obrazovnim obrazovnim

vaspitanjem neadekvatno i nedovoljno finansiranje lokalnih

medija

prisutno značajno urbano zagađenje (vazduh,

voda) zaostajanje u razvoju komunalne

infrastrukture (kanalizacija, vodovod)

prisutni problemi zagadjenja voda u

izvoristima „matarusko polje“ i „Prijedorcanka“

(otpadne vode, cvrsti otpad, poplave i dr.) neadekvatna rjesenja u oblasti upravljanja

cvrstim i opasnim otpadom

neadekvatno rijeseno pitanje upravljanja

zemljištem i šumama eksploatacija mineralnih sirovina bez saniranja

degradiranih površina

usmjerenost magistralnih putnih pravaca kroz

centar grada

nepostojanje monitoringa i katastra

76

zagađivača

nedovoljne zelene površine u urbanim

zonama nedovoljno razvijena ekološka svijest

stanovnika

Prilike Prijetnje

EU integracije i fondovi

uključivanje u trendove energetske efikasnosti i

zaštite životne sredine Prijedor kao regionalni centar

reformisana politika lokalnog razvoja u RS i BiH

usklađena sa zahtjevima privrede (smanjenje

zakonodavnih i administrativnih barijera, taksa,

naknada i poreza, povećanje podsticaja za investitore),

razvoj obrazovnih i naučno istraživačkih institucija

uvođenje preduzetništva u formalne programe

obrazovanja povećanje izvora finansiranja u oblasti turizma

rast tražnje za zdravom hranom

dijaspora kao izvor investicija

reforma obrazovnog sistema u skladu sa

zahtjevima privrede

izmjena Zakona o RTV taksi

gasifikacija

donošenje strateških dokumenata na nivou

entiteta/BiH u oblasti društvenog razvoja (obrazovanje, zdravstvo, kultura)

reforma srednjeg stručnog obrazovanja radi

usklađivanja sa potrebama tržišta rada

izmjena Zakona o oporezivanju donacija

raspolaganje izuzetno kvalitetnim prirodnim

resursima (voda, zemljište, vazduh) nizak nivo industrijskog zagađenja

dobro organizovan sistem prikupljanja i disp.

čvrstog otpada (sanitarno deponovanje)

postojanje dobrih razvojnih prostornih

dokumenata i normativnih akata (odluke) dobro organizovana administrativna služba

(rukovođenje, nadzor i obuka kadrova) / dobro

organizovane institucije izrada ekoloških studija i programa –

implementacija metodologije

aktivan nevladin sektor u oblasti zaštite životne

sredine

kroz razvoj infrastrukture riješiti pitanja zaštite

životne sredine (feasibility studija - EIB) mogucnost realizacije ekoloških projekata (fond za

životnu sredinu – donatori)

primjena regionalnog pristupa rjesavanja ekoloskih

problema izgradnja obilaznica – smanjenje urbanog

zagađenja

viši nivo saradnje lokalne zajednice sa republičkim

institucijama

uključivanje naučno-istraživačkih organizacija u

rješavanje problema zaštite životne sredine

nepovoljan zakonodavni okvir (zakonske i

administrativne barijere na višim nivoima vlasti-ZJN i druga neadekvatna rješenja)

sporost u provođenju reformi

nedostatak zemljišne politike u RS

neizvjesnost spoljnih izvora finansiranja

razvojnih projekata

politička nestabilnost, loš investicioni rejting i

postojeći poslovni ambijent u BiH svjetska ekonomska i finansijska kriza

otvaranje tržišta BiH

odliv mlađe radne snage u inostranstvo

nekontrolisana eksploatacija prirodnih resursa

neadekvatan zakonski okvir u pogledu

finansiranja oblasti društvenog razvoja u RS

neadekvatna organizacija zdravstvene zaštite

(hitna pomoć) u RS nesklad između prava i finansiranja društvene

strukture

narušavanje ekološke ravnoteže i ugrožavanje

zdravlja stanovništva nemogućnost afirmacije principa „zagađivač

plaća“

nepostojanje i neadekvatnost funkcionisanja

fondova za životnu sredinu

potencijalno instaliranje prljavih tehnologija

nerealizacija donesenih programa o zaštiti

životne sredine nedostatak adekvatnog nadzora u realizaciji

zakonskih odredbi (zakoni, odluke, planovi,

programi)

77

realizacija programa – projekata edukacije

građana

primjena principa energetske efikasnosti

4.2. STRATEŠKI FOKUSI

Opis strateških fokusa

Privlačenje investicija

U procesu selekcije investicionih lokacija ključni elementi privrednog ambijenta su:

1. Ekonomski pokazatelji

2. Stanje infrastrukture (saobraćajne, komunalne, elektroenergetske)

3. Lokacije za ulaganje (industrijske zone, industrijski parkovi, specijalne ekonomske zone) 4. Kvalitet radne snage

5. Troškovi poslovanja (prosječne plate po djelatnostima, granama, regionima, gradovima, profesijama; poreske stope, cijene komunalnih usluga i drugo)

6. Investicioni podsticaji (poreske olakšice, novčane subvencije...)

7. Geografski položaj i 8. Pravni i poslovni propisi (strana ulaganja, radni odnosi, devizno poslovanje i drugo).

Grad Prijedor kontinuirano provodi aktivnosti na poboljšanju i unapređenju privrednog

ambijenta i privlačenju domaćih i stranih investitora i u tom pogledu postignuti su značajni rezultati poslednjih godina.

Uprkos globalnoj ekonomskoj krizi i recesionim kretanjima čiji smo svjedoci zadnjih nekoliko

godina, Prijedor je pokrenuo niz ključnih aktivnosti sa ciljem poboljšanja poslovne klime. Tu se prvenstveno misli na velika ulaganja u sve oblike infrastrukture; obezbjeđivanje adekvatnih lokacija za

ulaganja (kao što su industrijske zone – „Celpak“, „Čirkin polje“, „Baltine bare“, „Omarska-Paljuge“ i „Kamičani“); poboljšanje kvaliteta radne snage kroz razne projekte; smanjenje troškova poslovanja kroz

78

razne subvencije i olakšice; povoljan geografski položaj (kao što je blizina sa EU) i kontinuirano

usklađivanje pravnih i poslovnih propisa sa zahtjevima investitora. Međutim, većina preduzetih aktivnosti su još u toku realizacije, što pruža mogućnost daljeg

usavršavanja i obezbjeđivanja povoljne poslovne klime za ulaganja domaćih i stranih investitora.

Modernizacija postojeće privrede i uvođenje novih tehnologija, uz zaštitu životne

sredine

Obzirom da živimo u vremenu stalnih promjena, od suštinskog je značaja praćenje razvoja tehnologija i primjena istih. Ovaj koncept podrazumijeva sposobnost ostvarivanja novih znanja, ideja,

inovacija i tehnologija, odnosno stvaranje ljudskog kapitala i raspolaganje istim. Osnovni problemi sa kojima se grad Prijedor suočava su posljedice ograničenja u tehnologiji,

teškoće u razvoju u poslednjih dvadesetak godina i teškoće u prilagođavanju tržišnoj ekonomiji.

Takođe, treba zagovarati veću aktivnost u proizvodnji i izvozu gotovih proizvoda na sva tržišta, čime bi se smanjila zavisnost od izvoza sirovina. Nezaobilazan faktor u ostvarivanju ovih ciljeva je zaštita i

očuvanje životne sredine za sadašnje i buduće naraštaje.

Razvoj poljoprivredno-prehrambene industrije

Osnovni pravci budućeg razvoja poljoprivredno-prehrambene industrije u gradu Prijedoru je

optimalno korištenje i očuvanje raspoloživih kapaciteta, izgradnja novih, povećanje obima poljoprivredne proizvodnje, izmjene proizvodne strukture u korist intenzivnih vidova proizvodnje

namijenjene izvozu i proizvodnja visokokvalitetnih i prije svega zdravih proizvoda. Obradivo zemljište, povoljni klimatski uslovi i kvalitetna voda pružaju mogućnosti za proizvodnju

voća i povrća, kako na otvorenom, tako i u zatvorenim prostorima, organsku proizvodnju, proizvodnju

aromatičnog i ljekovitog bilja, razvoj stočarstva i pčelarstva. U usponu je i industrija za preradu poljoprivrednih proizvoda: proizvodnja mlijeka i mliječnih proizvoda, proizvodnja i prerada mesa,

skladištenje i prerada voća i povrća i drugo. Grad Prijedor će svojim aktivnostima pomoći poljoprivrednicima u prevazilaženju brojnih

izazova, kao što su: zadovoljavanje standarda kvaliteta u proizvodnji hrane, plasman proizvoda,

brendiranje, zaštita autohtonih proizvoda i slično.

Razvoj i unapređenje infrastrukture:

izgradnja, rekonstrukcija i opremanje objekata društvenog razvoja

izgradnja, rekonstrukcija i sanacija komunalne infrastrukture

Izgradnja, rekonstrukcija i opremanje objekata društvene infrastrukture, kao i unapređenje

kvaliteta i pokrivenosti istom na području grada Prijedora, ima za cilj poboljšanje životnog standarda i

kvaliteta života građana. U cilju ostvarivanja ovog fokusa neophodno je uključiti elemente unapređenja zaštite životne

sredine i socijalne inkluzije na prihvatljiv i smislen način. Razvoj društvene infrastrukture (vrtića, škola, sportskih dvorana, zdravstvenih i kulturnih ustanova i drugo) je od ključnog značaja za stvaranje uslova

za privlačenje investicija, smanjenje nezaposlenosti, rast zaposlenosti i slično.

Grad Prijedor intenzivno i kontinuirano realizuje aktivnosti koje se odnose na izgradnju, rekonstrukciju i sanaciju komunalne infrastrukture. Poslednjih godina vidljivi su značajni pomaci na

izgradnji kanalizacione, vodovodne, saobraćajne i elektroenergetske mreže, čime su obezbijeđeni uslovi za buduća ulaganja i modernizaciju istih, a što u krajnjoj liniji ima za cilj stvaranje povoljnog poslovnog

ambijenta.

Usklađivanje ponude radne snage sa potrebama tržišta rada

Grad Prijedor kontinuirano sprovodi veći broj projekata čiji je cilj usklađivanje ponude radne

snage sa potrebama tržišta rada (prekvalifikacija, dokvalifikacija, obrazovanje odraslih, doobuka i slično). Takođe, pokrenuta je inicijativa za donošenje Akcionog plana za zapošljavanje na području

grada Prijedora, čiji su osnovni ciljevi povećanje zaposlenosti, ulaganje u ljudski kapital i povećanje

kvaliteta radne snage, te socijalna inkluzija.

79

Sve pomenute aktivnosti vode ka obezbjeđivanju kvalitetne ponude radne snage koja treba da

odgovara razvojnim ciljevima pojedinih grana i djelatnosti, odnosno poslodavaca u njima. Ostvarivanje ovog strateškog fokusa dovodi do konstantnog usavršavanja ljudskih resursa koji

su jedan od ključnih faktora održivog ekonomskog i društvenog razvoja grada Prijedora.

Energetska efikasnost u svrhu održivog razvoja

Evropska Unija vodi globalnu borbu protiv klimatskih promjena i globalnog otopljavanja, a njeni

ciljevi su izraženi u „EU paketu za klimatske promjene i obnovljivu energiju“. Glavni cilj ovog paketa je smanjenje emisije CO2 za 20% do 2020. godine.

Iz navedenih razloga Evropska komisija je pokrenula inicijativu povezivanja gradonačelnika energetski osviještenih gradova u trajnu mrežu putem Sporazuma (povelje) gradonačelnika (Covenant

of mayors), čiji je potpisnik i Grad Prijedor.

Grad Prijedor je 2011. godine u cilju povećanja energetske efikasnosti u svrhu održivog razvoja izradio i usvojio SEAP-Akcioni plan za održivo upravljanje energijom na području opštine Prijedor 2011-

2020. godine, kojim su jasno definisani projekti i mjere za povećanje energetske efikasnosti i korištenja obnovljivih izvora energije za 20%.

U cilju ostvarivanja ovog fokusa nastaviće se kontinuirano sprovođenje programa, projekata i

aktivnosti na ovom polju, čime će se doprinijeti da Prijedor bude grad u kojem se

5. VIZIJA GRADA PRIJEDORA

Kreiranje vizije predstavlja ključnu tačku u procesu izrade strategije. Vizija predstavlja integralnu sliku budućeg poželjnog stanja kojom se definišu generalni ciljevi i principi razvoja lokalne

zajednice. Vizija ima vanjsku i unutrašnju dimenziju koje su međusobno usklađene. Vanjska dimenzija

se izražava u nastojanju da lokalna zajednica ostvari što bolju konkurentsku poziciju u odnosu na okruženje, dok se unutrašnja dimenzija izražava u nastojanju lokalnih aktera da zajednički utvrde kakvu

lokalnu zajednicu žele izgraditi u narednom strateškom periodu. Vizija je vrlo redukovana u obimu, i odnosi se samo na generalne pravce i opredjeljenja.

Osnovni cilj utvrđivanja vizije grada Prijedora je nastojanje da se njome izraze generalni ciljevi

razvoja, omogući sagledavanje posljedica njihove realizacije i neophodnih koraka koje treba preduzeti. Koncept održivog razvoja na kome Prijedor gradi svoju budućnost, zahtijeva usklađivanje

ekonomskih, društvenih i ekoloških ciljeva za dobrobit kako sadašnje, tako i budućih generacija. Vizija razvoja grada Prijedora glasi:

„Prijedor – grad pravih investicija i uspješnih ljudi“

Detaljnije rečeno vizija grada Prijedora podrazumijeva sljedeće:

“Prijedor je grad koji je integrisan u moderne evropske tokove, pouzdan i

prepoznatljiv partner investitorima i preduzetnicima, kulturni, obrazovni i turistički centar

Prijedorske regije, lider u korištenju obnovljivih izvora energije i visokih tehnologija.

Investicijama i inovacijama, razvojem visokih tehnologija, privatno javnim partnerstvom,

urbanim i ruralnim razvojem, saobraćajnom i komunalnom povezanošću i održivim

razvojem, izgradićemo jedinstvenu privrednu, društvenu i ekološku oazu za sve ljude, uz

očuvanje kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa.

Zaštitom životne sredine, održivim upravljanjem prirodnim resursima, očuvanjem kulturne

raznolikosti i identiteta, jačenjem kohezije čitavog društva, stvorićemo grad uspješnih i

zadovoljnih ljudi.”

6. STRATEŠKI CILJEVI

Da bi se mogla realizovati optimalna strategija, neophodno je da prije toga budu definisani

ciljevi razvoja lokalne zajednice. Prilikom definisanja strateških ciljeva grada Prijedora, vođeno je računa

80

da se optimalno angažuju raspoloživi lokalni resursi– to jeste: da se u datom trenutku iskoriste na

najbolji mogući način. Prilikom definisanja ciljeva, gradonačelnik, projektni tim i partnerska grupa su se rukovodili

činjenicom da su nam potrebni realni, efikasni i ekonomski racionalni ciljevi čijom realizacijom će se rješavati problemi lokalne zajednice i time doprinijeti stabilnom i postepenom razvoju Prijedora.

Opis strateških ciljeva

I. Izgrađena snažna privreda koja koristi sve resurse grada Prijedora i okruženja

Grad Prijedor ima povoljan geografski položaj (blizina EU, saobraćajna povezanost) i umjereno kontinentalnu klimu koja pogoduje razvoju poljoprivrede. Takođe, visoka koncentracija prirodnih resursa

je osnova za unapređenje industrije. Ekonomično i racionalno korištenje svih resursa dovešće do veće afirmacije proizvodnih kapaciteta, koji su nosioci rasta i razvoja privrede i čiji je glavni proizvod –

stvaranje nove vrijednosti.

Ovaj strateški cilj podrazumijeva unapređenje poslovnog ambijenta kroz otvaranje novih preduzeća i povećanje konkurentnosti postojećih, privlačenje direktnih domaćih i stranih investicija,

uvođenje inovacija i novih tehnologija, razvoj ljudskih resursa, standardizaciju i sertifikaciju. Ravnomjeran i ujednačen razvoj svih sektora privrede, uz poštovanje društvenih i ekoloških

principa, rezultiraće snažnom privrednom strukturom grada Prijedora koji će biti konkurentan i ravnopravan partner na slobodnom tržištu.

II. Sanirana i rekonstruisana postojeća i izgrađena nova fizička infrastruktura

Krajnji rezultat ovog strateškog cilja su realizovane direktne investicije u fizičku infrastrukturu

grada Prijedora (saobraćajna, vodovodna, elektro, komunalna i druga infrastruktura). Ovo je izuzetno

važno zato što kvalitetna infrastruktura smanjuje troškove poslovanja i povećava atraktivnost poslovnog ambijenta za postojeće i potencijalne investitore.

Poseban akcenat je na uređenoj i funkcionalnoj saobraćajnoj i komunalnoj infrastrukturi grada, odnosno poslovnih zona, kao i promovisanje povoljnih uslova ulaganja, kako bi potencijalni investitori

bili informisani o mogućnostima koje im stoje na raspolaganju, posebno u vremenu globalizacije kada je

cijeli svijet potencijalna lokacija.

III. Razvijena mreža institucija za podršku društvenom razvoju i poboljšan kvalitet života građana

81

Izgradnja nove i modernizacija postojeće mreže institucija za podršku društvenom životu

omogućila bi puno učešće i djelovanje u javnom životu Prijedora, generisala nove vrijednosti i osigurala prestižan društveni ambijent za sve ljude na području grada.

Ostvarenjem ovog strateškog cilja došlo bi do napretka u sferi društvene nadgradnje i podizanja životnog standarda i kvaliteta života građana, što bi Prijedor učinilo atraktivnom i poželjnom sredinom

za život.

IV. Uspostavljeni funkcionalni kapaciteti za održivo upravljanje životnom sredinom uz

primjenu principa energetske efikasnosti

Za održivo upravljanje životnom sredinom uz primjenu principa energetske efikasnosti u gradu Prijedoru neophodno je uspostaviti funkcionalne kapacitete koji počivaju na kvalitetu, realnosti,

prioritetu i kontinuitetu.

Kvalitet kao princip funkcionisanja mora biti poštovan iz razloga što direktno utiče na životnu sredinu i zdravlje ljudi.

Princip realnosti se mora poštovati kako ne bi došlo do narušavanja životne sredine. S obzirom da je proces zaštite i očuvanja životne sredine veoma skup potrebno je odrediti prioritete i nivoe zaštite

i ne smije se dozvoliti da se ograničena finansijska sredstva za ovu svrhu koriste neekonomično i

neracionalno. Da bi se dostigao koncept održivog upravljanja životnom sredinom uz primjenu principa

energetske efikasnosti neophodno je da postoji kontinuitet u radu institucija koje se bave ovom problematikomi ostalih učesnika, kao i kontinuitet u pogledu mjera i pravila koji se definišu, kako bi se

umanjili troškovi zaštite životne sredine i povećala energetska efikasnost.

7. SEKTORSKI RAZVOJNI PLANOVI

7.1. Plan lokalnog ekonomskog razvoja

7.1.1. Fokusiranje

7.1.1.1. Opis sektorskih fokusa u oblasti ekonomskog razvoja

1. Unapređenje poslovnog okruženja i privlačenje investicija

Unapređenje poslovnog okruženja podrazumijeva uspostavljanje adekvatnog pravnog, poslovnog, socijalnog, sigurnosnog i društveno-ekonomskog ambijenta. Grad Prijedor je u poslednjih

nekoliko godina uložio značajne napore s ciljem obezbjeđenja atraktivnog poslovnog okruženja za domaće i strane investitore. Tu se prvenstveno misli na ISO standard; sertifikat „Međunarodni pečat“ –

Grad sa povoljnim poslovnim ambijentom; podsticaje iz budžeta i budžetsku stabilnost; usvojene

82

strateške dokumente iz oblasti privrednog i društvenog razvoja; studije izvodljivosti za dvije industrijske

zone; Fondaciju za razvoj „Prijedor“; agenciju „PREDA PD“; Preduzetnički inkubator i slično.

Takođe, Grad Prijedor intenzivno radi na stimulisanju regionalnog ekonomskog razvoja, a radi se o aktivnostima sistemskog i dugoročnog karaktera koje prvenstveno imaju za cilj unapređenje

poslovnog okruženja i stvaranje povoljne investicione klime.

2. Podrška inovativnim aktivnostima i transferu tehnologija

Inovativne aktivnosti i tehnološki procesi su glavni pokretači privrednog razvoja, u smislu

stvaranja nove i unapređenja postojeće tehnologije, sredstava, proizvodnih procesa, te unapređenja organizacije i upravljanja.

Transferom tehnologija i davanjem podrške inovativnim aktivnostima Grad Prijedor bi pokrenuo

jedan od glavnih generatora konkurencije i omogućio promjenu strukture postojećih i kreiranje novih privrednih grana.

Grad Prijedor će tehnološkim procesima i inovativnim aktivnostima ojačati privrednu strukturu, omogućiti racionalno i ekonomično upravljanje svim resursima, što će dovesti do povećanja

konkurentnosti i stvaranja nove vrijednosti.

3. Usklađivanje ponude radne snage sa potrebama tržšta rada



grada Prijedora, čiji su osnovni ciljevi povećanje zaposlenosti, ulaganje u ljudski kapital i povećanje

kvaliteta radne snage, te socijalna inkluzija. Sve pomenute aktivnosti vode ka obezbjeđivanju kvalitetne ponude radne snage koja treba da

odgovara razvojnim ciljevima pojedinih grana i djelatnosti, odnosno poslodavaca u njima. Ostvarivanje ovog sektorskog fokusa dovodi do konstantnog usavršavanja ljudskih resursa koji

su jedan od ključnih faktora održivog ekonomskog i društvenog razvoja grada Prijedora.

7.1.2. Razvojni ciljevi ekonomskog razvoja

Fokus: Unapređenje poslovnog okruženja i privlačenje investicija

1. Popunjeni kapaciteti u industrijskim zonama „Celpak“ i „Čirkin polje“ i pripremljene još tri nove poslovne zone do 2019. godine.

(Indikatori: -Broj zaposlenih u zonama „Celpak“ i „Čirkin polje“ i popunjenost lokacija u tim zonama,

- Stepen riješenosti imovinsko pravnih odnosa, urađena prostorno planska dokumentacija i riješeni imovinsko pravni odnosi, stepen izgrađenosti infrastrukture u

novim poslovnim zonama)

2. Povećana ulaganja i prihodi u poljoprivrednoj proizvodnji u ruralnim područjima (Indikatori:

- Broj gazdinstava, površina, broj sadnica/grla, visina ulaganja 3. Poboljšanje turističke ponude grada Prijedora, prvenstveno na području Nacionalnog parka

„Kozara“

Indikatori: - Vrijednost investicija u turizam

- Prihodi od turizma - Broj turista

Fokus: Podrska inovativnim aktivnostima i transferu tehnologija

4. Unapređenje inovativnosti, transfera tehnologija i povezivanja MSP

Indikatori: - Vrijednost investicija u inovacije i tehnološke transfere,

- Rast produktivnosti (dobiti po radniku) u MSP

83

Fokus: Usklađivanje ponude radne snage sa potrebama tržišta rada

5. Kontuirano usklađivanje ponude radne snage prema potrebama tržišta rada Indikatori:

- Uvedeni novi obrazovni profili u skladu sa potrebama tržišta rada - Broj dokvalifikovanih i prekvalifikovanih radnika u skladu sa potrebama tržišta rada

7.1.2.1. Obrazloženje sektorskih ciljeva u oblasti ekonomskog razvoja

1. Popunjeni kapaciteti u industrijskim zonama „Celpak“ i „Čirkin polje“ i pripremljene još tri (3) nove poslovne zone do 2019. godine

Osnovni cilj podsticanja osnivanja i razvoja industrijskih i poslovnih zona na području grada

Prijedora ogleda se višestruko i to kroz:

- Povećanje konkurentnosti ukupne privrede - Privlačenje investitora na infrastrukturno opremljene lokacije

- Smanjenje broja nezaposlenih - Povećanje bruto društvenog proizvoda

- Porast budžetskih prihoda itd.

Prostornim planom grada Prijedora predviđeno je 5 lokacija u svrhu izgradnje industrijskih i

poslovnih zona („Celpak“, „Čirkin polje“, „Baltin Bare“, „Paljuge“ i „Kamičani“). Za industrijske zone „Celpak“ i „Čirkin polje“ urađene su Studije izvodljivosti i Regulacioni

planovi, značajno su riješeni imovinsko pravni odnosi, kontinuirano se provode aktivnosti na osposobljavanju i stavljanju u funkciju industrijske zone „Celpak“ itd.

Ostvarivanjem ovog sektorskog cilja grad Prijedor bi značajno ojačao privrednu strukturu, povećao konkurentnost, smanjio broj nezaposlenih, te postao lider u okruženju za sprovođenje

razvojnih poslovnih politika.

2. Povećana ulaganja i prihodi u poljoprivrednoj proizvodnji u ruralnim područjima

Poljoprivredna proizvodnja predstavlja okosnicu razvoja ruralnih područja. U oblasti

poljoprivrede na području grada Prijedora susreću se brojni neiskorišteni potencijali za razvoj, kao i problemi koje je potrebno riješiti da bi se razvoj ostvario.

Grad Prijedor, u cilju razvoja poljoprivredne proizvodnje u ruralnim područjima, svoje aktivnosti

usmjerava i implementira u pravcu jačanja ljudskih resursa, materijalne osnove i institucionalne podrške za poljoprivrednu proizvodnju. Sve ove aktivnosti Grad Prijedor provodi planski i sistematično uz

obezbjeđivanje finansijske podrške iz raznih izvora. Grad Prijedor će ostvarivanjem ovog sektorskog cilja unaprijediti poljoprivrednu prozvodnju,

podići nivo svijesti i obezbijediti bolji, zdraviji i kvalitetniji način života svih građana.

3. Poboljšanje turističke ponude grada Prijedora, prvenstveno na području Nacionalnog

parka „Kozara“

Turizam je fenomen koji je u XX vijeku poprimio globalne dimenzije i postao najveća svjetska industrija. On traži specifičan prirodni resurs primjeren potrebama turista, odgovarajuće kapacitete

ponude i pristupačnost turističkom tržištu.

Grad Prijedor raspolaže brojnim turističkim potencijalima, počev od planine Kozare, rijeke Sane,

brojnih izletišta i prostora uređenih za boravak turista, koji omogućavaju razvoj različitih vidova turizma (planinskog, izletničkog, kupališnog, seoskog itd). Poseban akcenat treba staviti na Nacionalni park

„Kozara“ koji svojim prelijepim i zaštićenim pejzažima oplemenjuje doživljaj svakog posjetioca i kao takav predstavlja dragulj turističke ponude grada Prijedora.

Grad Prijedor će poboljšanjem turističke ponude adekvatno i sistematično neutralisati štetno

djelovanje degradacionih procesa, zaštititi životnu sredinu, održati i unaprijediti kvalitet životnog prostora, što u krajnjoj liniji rezultira povećanjem prihoda u oblati turizma i otvaranjem privrede grada

Prijedora prema bližem i daljem okruženju.

84

4. Unapređenje inovativnosti, transfera tehnologije i povezivanje malih i srednjih

preduzeća

Inovativne aktivnosti i tehnološki procesi su glavni pokretači privrednog razvoja, u smislu stvaranja nove i unapređenja postojeće tehnologije, sredstava, proizvodnih procesa, te unapređenja

organizacije i upravljanja.

Transferom tehnologija i davanjem podrške inovativnim aktivnostima Grad Prijedor bi pokrenuo jedan od glavnih generatora konkurencije i omogućio promjenu strukture postojećih i kreiranje novih

privrednih grana. Horizontalno povezivanje malih i srednjih preduzeća na području grada Prijedora rezultiraće

povećanjem njihove efikasnosti (u velikoj mjeri zbog sposobnosti prihvatanja inovacija i transfera tehnologija), jer povećanje prihoda i broja zaposlenih na bazi porasta tražnje u jednom sektoru će

uticati na rast i privlačenje novih investicija u drugim sektorima privrede.

Grad Prijedor će tehnološkim procesima, inovativnim aktivnostima i povezivanjem malih i srednjih preduzeća ojačati privrednu strukturu, omogućiti racionalno i ekonomično upravljanje svim

resursima, što će dovesti do povećanja konkurentnosti i stvaranja nove vrijednosti.

5. Kontinuirano usklađivanje ponude radne snage prema potrebama tržišta rada



grada Prijedora, čiji su osnovni ciljevi povećanje zaposlenosti, ulaganje u ljudski kapital i povećanje kvaliteta radne snage, te socijalna inkluzija.

Na području grada Prijedora aktivnosti kontinuiranog usklađivanja ponude radne snage sa

potrebama tržišta rada će se vršiti na osnovu demografskih indikatora (koriste se za procjenu ponude radne snage) i makro-ekonomskih indikatora (omogućavaju predviđanje opštih ekonomskih trendova

koji direktno utiču na zapošljavanje). Sve pomenute aktivnosti vode ka obezbjeđivanju kvalitetne ponude radne snage koja treba da

odgovara razvojnim ciljevima pojedinih grana i djelatnosti, odnosno poslodavaca u njima.

Ostvarivanje ovog sektorskog cilja dovodi do konstantnog usavršavanja ljudskih resursa koji su jedan od ključnih faktora održivog ekonomskog i društvenog razvoja grada Prijedora.

7.1.3. Programi, projekti i mjere

7.1.4. Procjena očekivanih ishoda sa indikatorima

7.2. Plan društvenog razvoja

7.2.1. Fokusiranje

85

Fokus 2: Povezivanje obrazovnih ustanova sa privrednim subjektima u cilju poboljšanja praktične nastave

7.2.2. Razvojni ciljevi društvenog razvoja

Treba staviti u naslovu Ciljevi za oblast društvenog razvoja

Četvrti cilj: Unaprijeđene usluge prema građanima u oblasti društvenog razvoja (naredni dio“kroz realizaciju principa energetske efikasnosti“-prebaciti u sektor za zaštitu životne

sredine

86

Obrazloženje sektorskih ciljeva za oblast društvenog razvoja:

1. Usvojene lokalne strategije za oblasti društvenog razvoja – 2016.

Pošto na nivou RS i BiH ne postoje usvojene strategije razvoja za oblasti sporta, kulture i socijalne

zaštite, neophodno je na lokalnom nivou izraditi i usvojiti strategije koje bi sistemski uredile navedene oblasti društvenog razvoja. Izrada navedenih strategija bi se finasirala iz lokalnih ili međunarodnih

izvora finasiranja (slični projekti su finansirani od strane različitih donatora) i tom prilikom bi se jasno

identifikovali najaktuelniji problemi u pomenutim oblastima kao i metodologija koja bi se koristila za prevazilaženje identifikovanih problema, te korištenje potencijalnih prilika i šansi za dalji razvoj ovih

oblasti društvenog razvoja.

2. Uspostavljeni kapaciteti za obrazovanje kadrova prema potrebama tržišta rada –

2018.

Jedan od osnovnih problema na tržištu rada je nedostatak praktičnih znanja i vještina radnika koji su tek završili svoje obrazovanje i to kako onih sa srednjim tako i onih sa visokim obrazovanjem. Naime

naš obrazovni sistem ne omogućuje učenicima i studentima da u toku redovnog školovanja steknu dovoljno praktičnih znanja i vještina koja bi im omogućila da se brže i lakše zaposle kod poslodavaca

koji sve više traže obučenu radnu snagu. Usljed sve specifičnijih zahtjeva tržišta rada za različitim kadrovima sa naglaskom obučenost iste u pogledu praktičnih znanja i vještina, javila se potreba za

uspostavljanjem centra za praktično usavršavanje učenika srednjih stručnih škola, te za doobuku ili

prekvalifikaciju nezaposlenih radnika koji se nalaze na birou za zapošljavanje. Naš cilj je uspostavljanje takvih kapaciteta za obrazovanje u gradu Prijedoru u okviru kojeg će učenici srednjih stručnih škola, kao

i lica koja se nalaze na birou za zapošljavanje, a koja nemaju dovoljno praktičnih znanja, steći određena praktična znanja i vještine u skladu sa potrebama tržišta rada. Na taj način će se omogućiti njihovo brže

zapošljavanje, a poslodavci će imati obučenu radnu snagu koju ne moraju obučavati po nekoliko

godina.

3. Obnovljeni postojeći i izgrađeni novi kapaciteti u oblasti društvenog razvoja

Oblast društvenog razvoja je kompleksna oblast koja zahtijeva stalnu nadogradnju i resturktuiranje

( kultura, sport, zdravstvo, socijalna zaštita, nevladin sektor, upravljanje ranjivim grupama i sl) bilo da se radi o fizičkoj infrastrukturi ili o jačanju ljudskih kapaciteta ili nabavci nove opreme i sredstava. Ova

potreba se javlja zbog nastojanja i želje stanovništva za konstantnom društvenom nadogradnjom, ali i

zbog neophodnosti za uključivanjem u međunarodne društvene integracije. U prilog tome idu i sve aktuelniji programi podrške koji obuhvataju širok dijapazon oblasti društvenog razvoja ( Evropa za

građane, program Kultura, FP7 i drugi).

4. Unaprijeđene usluge prema građanima kroz realizaciju principa energetske

efikasnosti u oblasti društvenog razvoja

Kako pojam energetske efiksanosti prožima sve oblasti lokalnog razvoja i kako Grad Prijedor prednjači u pozitivnim promjenama kada je riječ o energetskoj efikasnosti i održivim upravljanjem energijom, ovi

principi su našli mjesto i u oblasti društvenog razvoja. Sve više škola je uključeno u projekte koji se odnose na energetsku uštedu, ali u ovoj oblasti je moguće još dosta toga unaprijediti ( podizanjem

svijesti među učenicima i roditeljima o uštedama energije, podizanjem svijesti ljudi koji rade u javnim institucijama kroz kreiranje statusa energetskog štediše, kreiranje vannastavnih aktivnosti koje bi se

dijelom mogle i obavljati u demonstrativnom centru, jačanje medijske osvještenosti za tematiku

energetske efikasnosti i sl). Realnim finansijskim uštedama bi se ta sredstva mogla usmjeriti na unapređenje društvenih usluga prema građanima.


Cilj 1)-Projekti 1) Izrada strategije razvoja kulture grada Prijedora

2) Izrada strategije razvoja sporta grada Prijedora

87

Cilj 2)-Projekti

1) Rekonstrukcija objekata za obavljanje stručne prakse učenika u srednjim školama 2) Nabavka opreme za obavljanje stručne prakse učenika u srednjim školama

3) Obuka kadrova za obavljanje stručne prakse učenika u srednjim školama Cilj 3)-Projekti

1) Izgradnja biblioteke i koncertne dvorane

2) Izgradnja Rudarskog fakulteta 3) Izgradnja Visoke medicinske škole

4) Izgradnja studentskog doma 5) Rekonstrukcija poljoprivredno prehrambene i medicinsko tehnološke škole (krov, stolarija,

demit fasada)

Cilj 4)-Projekti

1) Rekonstrukcija domova kulture 2) Izgradnja objekta I nabavka opreme za “Kozarski vjesnik”


7.3. Plan zaštite životne sredine

7.3.1. Fokusi

Sektorski fokusi- zaštita životne sredine na području grada Prijedora

88

7.3.1.1. Opis strateških fokusa u oblasti zaštite životne sredine

1. Zaštita kvaliteta rijeke Sane i izvorišta vode za piće

Degradacija kvaliteta kako površinskih tako i podzemnih voda predstavlja dominantan ekološki problem na području grada Prijedora. Najznačajniji faktor ugroženosti kvaliteta voda predstavlja

ispuštanje komunalnih i industrijskih otpadnih voda u vodotoke bez prečišćavanja. Na području grada

Prijedora, takođe u značajnoj mjeri su prisutni i drugi oblici potencijalne ugroženosti voda kao i neodekvatan sistem upravljanja vodnim resursima..

Nepotpuno sprovođenje mjera sanitarne zaštite u zonama sanitarne zaštite izvorišta vode za piće predstavlja stalnu opasnost degradacije kvaliteta ovih voda.Atmosferske vode koje se zadržavaju i

akumuliraju u zaštitnim zonama izvorišta u velikoj mjeri izložene različitim vrstama zagađenja pa samim

tim ove vode sa sobom nose značajan teret potencijalnog zagađnja Takođe značajne količine zagađujućih materija u izvorište dospijevaju infiltraacijim vode iz vodotoka rijeke Sane koja prihranjuje

izorišta. Prisutni problemi u oblasti upravljanja vodnim resursima i zaštiti kvaliteta voda na području

grada Prijedor i posljedice koje mogu nastati kao neophodnost nameću obavezu planskog i

organizovanog pristupa rješavanju ovih problema kroz sprovođenje konkrernih programa i mjera a prije svega kroz izgradnju i rekonstrukciju kanalizacione mreže u urbanim zonama, prečišćavanje

otpadnih voda i realizaciju programa sanitarne zaštite izvorišta vode za piće.

2. Provođenje aktivnosti na ekološki prihvatljivom zbrinjavanju čvrstog i opasnog otpada

Dispozicija čvrstog otpada na području grada Prijedora i njegovo ekološki prihvatljivo

neutralisanje, još uvijek nije adekvatno riješeno. Najznačajnije pojave koje negativno utiču na životnu sredinu predstavljaju nekontrolisano odlaganja čvrstog otpada i nekvalitetna rješenja sanitarnog

deponovanja na postojećoj gradskoj deponiji Za naše uslove, najadekvatnije rješenje za zbrinjavanje èvrstog otpada jeste korištenje savremene, projektovane i na sanitarni način eksploatisane deponije.

Korištenje sanitarne deponije, u svakom slučaju, podrazumijeva sanaciju postojeæih tzv. divljih

deponija i korištenje ovih prostora u skladu sa zahtjevima sanitarnih uslova. Kvalitetno rješavanje pitanja sanitarnog zbrinjavanja čvrstog otpada na području Prijedora, predstavlja kompleks problema,

kako prikupljanja i selektovanja, tako i transporta i konačnog odlaganja na sadašnjem lokalitetu deponije ''Kurevo'', u naselju Ljeskare.

U cilju obezbjeđenja preduslova za kvalitetno zbrinjavanje čvrstog otpada i predupređenja negativnog uticaja na životnu sredinu, u oblasti upravljanja čvrstim otpadom neophodno aktivnosti

89

usmjeriti na izgradnju sanitarne, regionalne deponije, adekvatno zbrinjavanje opasnog otpada,

sprečavanje nekontrolisanog odlaganja i obezbjeđenje selektivnog prikupljanja otpada.

3. Provođenje mjera sanacije degradiranih površina i zaštite zemljišta od zagađenja

Grad Prijedor raspolaže sa značajnim prirodnim resursima a prije svega sa kvalitetnim

poljoprivrednim površinama i šumama te nalazištima mineralnih sirovina (željezne rude, gline,šljunka i

dr).Bogatstvo navedenim prirodnim resursima predstavlja značajan preduslov za razvoj primarnih i preraðivaèkih kapaciteta u oblasti poljoprivrede, šumarstva, i drugih oblika privrednih aktivnosti.

Istovremeno navedeni preduslovi kvalitetnog razvoja predstavljaju potencijalnu opasnost da se neplanskim i nekontrolisanim korištenjem ovih prirodnih resursa, raubovanjem i nepridržavanjem

principa održivog razvoja u značajnoj mjeri dovede do ugrožavanja kvaliteta životne sredine. Na području grada Prijedora u značajnoj mjeri su prisutni i drugi oblici potencijalne ugroženosti zemljišta i

šuma a to su nekontrolisana primjena hemijskih sredstava u poljoprivredi, nekontrolisano odlaganje

čvrstog i opasnog otpada, neplanska i nekontrolisana sječa šuma, pojave biljnih bolesti te neadekvatan sistem gazdovanja odnosno upravljanja ovim resursima.

Aktivnosti na zašziti zemljišta na području grada Prijedora u narednom periodu neophodno je usmjeriti na saniranje degradiranih površina, veću kontrolu upotrebe hemijskih sredstava u poljoprivredi

i donošenje programa suzbijanja korovskih biljaka (ambrozijaa)

4.Provođenje preventivnih i sanacionih mjera zaštite vazduha od zagađenja

Industrijski i urbani razvoj grada Prijedora ima za posljedicu ugrožavanje kvaliteta vazduha. Pri

izgradnji kapaciteta i urbanih sadržaja u Prijedoru, nije se dovoljno vodilo računa o njihovom uticaju na kvalitet vazduha. Analiza zdravstvenog stanja stanovništva pokazuje da aerozagađenje ima ozbiljne

posljedice na zdravlje stanovništva

Aerozagađenje na području grada Prijedora uglavnom je uzrokovano urbanim zagađenjem koje nastaje kao posljedica spaljivanja goriva, u svrhu snabdijevanja toplotnom energijom stambenog i

poslovnog prostora i emisija od mobilnih izvora koja nastaje kao posljedica funkcionisanja saobraćaja, naročito zbog usmjerenosti magistralnih putnih pravaca kroz urbanu zonu grada Prijedora. Emisija iz

industrije (industrijsko zagađenje) pristuna je u manjem obimu a nastaje kao posljedica snabdijevanja

energijom tehnoloških procesa i usljed odvijanja tehnoloških procesa u industrijskim postrojenjima. Aktivnosti na zaštiti vazduha od zagađivanja na području grada Prijedora neophodno je

usmjeriti na uspostavljanje monitoringa kvaliteta vazduha, regulisanje saobraćajnih tokova,uspostavljanje zaštitnih zona i obezbjeđenje energije sa manjim stepenom zagađenja vazduha.

5. Zaštita šuma i šumskih eko sistema

Grad prijedor takođe raspolaže sa značajnim šumskim resusrsima koji su svakodnevno izloženi različitim oblicima degradacije. Najčešći oblik ugrožavanja šuma na području grada Prijedora su

neplanska i nekontrolisana sječa i nedovoljno pošumljavanje degradiranih površina kao i neadekvatan sistem gazdovanja šumama.

Najznačajniji doprinos zaštiti šuma i šumskih ekosistema može se realizovati kroz kvalitetan i

pojačan nadzor od strane inspekcijskih i drugih nadležnih organa te kroz realizaciju planova pošumljavanja.U cilju uspešnijeg, valitetnijeg i efikasnijeg rada na unapređenju sadašnjeg stanja šuma

šuma i šumskih ekosistema, potrebno je na širem planu ostvariti sljedelje ciljeve: - održivo gazdovanje šumama i očuvanje biološke raznolikosti.

- revitalizaciju narušenih šumskih ekosistema,

- izdvajanje novih i proširenje postojećih prirodnih rezervata i zaštićenih područja sa posebnom namenom,

- razvoj institucionalnog okvira u šumarstvu u cilju sprovođenja mera zaštite šuma i šumskih ekosistema.

7.3.2. Sektorski ciljevi u oblasti zaštite životne sredine

90

Grad

Prijedor

Sektorski ciljevi, zaštita životne sredine, indikatori, projekti

1. Uspostavljanje sistema zaštite kvaliteta površinskih voda i zaštite izvorišta

Indikatori: kvalitet rijeke Sane, nivo izgradjenosti kanalizacione

mreze, obim ulaganja u uredjaje za tretman otpadnih voda, uradjene studije i projekti

Projekti:

- Izrada idejnog i izvedbenog projekta za tretman otpadnih voda u gradskoj zoni Prijedora

- Dovrsetak projekta izgradnja kanalizacije u naselju Tukovi

- Noveliranje programa sanitarne zastite izvorista pitke vode („Prijedorcanka, „Matarusko polje“)

2. Uspostavljanje integralnog sistema upravljanja otpadom

Indikatori: stepen izgradjenosti sanitarne deponije,količina pikupljenih sekundarnih sirovina, obim pokrivenosti podrucja grada redovnim

odvozom smeca, smanjenje broj divljih deponija

Projekti:

- Zavrsetak izgradnje regionale sanitarne deponije „Kurevo“ - Realizacija projekta „Selektivno prikupljanje čvrstog otpada“

- Realizacija projekta zbrinjavanja medicinskog otpada;

3. Izradnja sistema upravljanja i kontrole kvaliteta životne sredine i edukacija stanovništva

Indikatori: obim i nivo uspostavljenog monitoringa, obim i broj inspekcijskih kontrola zagadjivaca, broj i kvalitet rada institucija u oblasti

91

zastite zivotne sredine, broj realizovanih programa edukacije

stanovnistva.

Projekti: - Realizacija programa uspostavljanja monitoringa kvaliteta

vazduha i voda - Izrada katastra zagadjivaca Grada Prijedora

- Realizacija programa edukacija stanovnistva

92

7.3.2.1. Opis sektorskih ciljeva u oblasti zaštite životne sredine

1. Uspostavljnje sistema zaštite kvaliteta površinskih voda i zaštite izvorišta

Prisutni problemi u oblasti upravljanja vodnim resursima i zaštiti kvaliteta voda na području

grada Prijedor i posljedice koje mogu nastati kao neophodnost nameću obavezu planskog i

organizovanog pristupa rješavanju ovih problema kroz sprovođenje programa i mjera zaštite kvaliteta kako površinskih tako i podzemnih voda.Prioritetno aktivnosti u oblasti zaštite voda potrebno je

usmjeriti na obezbjeđenje prečiščavanja otpadnih voda pojedinačnih zagađivača i izgradnju uređaja za zajednički tretman gradskih i industrijskih otpadnih voda grada Prijedora. Izgranja separatnog

kanalazicionog sistema i kanalizacionog sistama naselja Tukovi te uspostavljanje potpunog režima sanitarne zaštite u zonama sanitarne zaštite izvorišta vode za piće takođe u značajnoj mjeri doprinose

zaštiti kvaliteta voda i zaštiti zdravlja stanovništva

Mjere za zaštitu kvaliteta površinskih i podzemnih voda i obezbjeđenje sanitarno higijenskog režima u zaštitnim zonama izvorišta moraju se odvijati u više pravaca a prije svega kroz normativno

regulisanje ove problematike kroz te kroz donošenje i realizaciju kvalitetnih, sanacionih programa postojećih zagađivača i mjere utvrđene urbanističko- prostornim dokunentima donesenim na području

grada Prijedora..

2. Uspostavljanje integralniog sistema upravljanja otpadom

Neriješena ili nepotpuno riješena pitanja zbrinjavanja otpada na području grada Prijedora

značajno doprinose ugrožavanju životne sredine te je neophodno preduzimati planske i organizacione mjere, na potpunom sprečavanju nekontrolisanog odlaganja čvrstog otpada i omogućiti sanitarno

deponovanje, te na taj način dati doprinos zaštiti životne sredine ovog područja. Za naše uslove,

najadekvatnije rješenje za zbrinjavanje čvrstog otpada je korištenje savremene, projektovane i na sanitarni način eksploatisane deponije.. Kvalitetno rješavanje pitanja zbrinjavanja čvrstog i opasnog

otpada na području grada Prijedoar, pozrazumjeva kvalitetno rješavanje kompleksa problema, kako prikupljanja i selektovanja, tako i transporta i konačnog odlaganja otpadnih materija

U cilju obezbjeđenja preduslova za kvalitetno zbrinjavanje čvrstog otpada i predupređenja

negativnog uticaja na životnu sredinu, u oblasti upravljanja čvrstim otpadom neophodno je obezbijediti sanitarno deponovanje na gradskoj deponiji „Kurevo“, riješiti pitanje zbrinjavanja opasnog otpada,

spriječiti nekontrolisano odlaganje i stvaranje divljih deponija te obezbijediti primjenu selektivnog odlaganja čvrstog otpada.

3. Izradnja sistema upravljanja i kontrole kvaliteta životne sredine i edukacija stanovništva

Prisutni neriješeni problemi ugožavanja životne sredine na području grada Prijedora potencirani

su činjenicom da provodivost zakona iz domena zaštite životne sredine nije na zadovoljavajućem nivou te da nije uspostavljen adekvatan organizacioni i institucionalni okvir u ovoj oblasti. Prisutne slabosti u

planiranju i organizaciji sistema zaštite životne sredine se manifestuju kroz nesprovođenje potrebnih mjera zaštite životne sredine što ima za posljedicu pogoršanje zdravstvenog stanja stanovništva-

Izgradnja sisteme upravljanja u kontrole kvaliteta životne sredine na području grada Prijedora

podrazumjeva sprovođenje aktivnosti na unapređenja organizacije i planiranja kao i uspostavljanje adekvatne kontrole i nadzora u oblasti životne sredine.Da bi se realizovane planirane mjere zaštite i

unapređenja životne sredine neophodno je obezbijediti i planirati finansijske sredstva prije svega kroz afirmaciju principa „zagađivač plaća“ s ciljem uključivanja većeg broja subjekata u aktivnosti na zaštiti

životne sredene.Paralelno sa ovim aktivnosti potrebno je koristiti različite oblike angažovanja na planu

podizanja nivoa ekološke svijesti stanovništva grada Prijedora.



93

8. IMPLEMENTACIJA, MONITORING I EVALUACIJA

9. INFORMISANJE JAVNOSTI

10. ZAKLJUČAK

94

II PRILOZI

PRILOG 1-PROJEKTI P R I J E D L O G

Projekat:

Kulturni centar „Ljetna bašta“

Strateški cilj:

Razvoj i unapređenje životnih uslova, podizanje nivoa kulturne svjesti, stvaranje pozitivnog

kulturnog ambijenta Operativni cillj:

Poboljšanje sveukupnog položaja mladih kroz

kulturu i umjetnost – kreativna industrija

Opis projekta:

Nedostatak kvalitetne edukativno-kulturne ponude koja bi mladima aktivno popunila slobodno vrijeme, kao i prostora u kome bi se ista odvijala, jedan je od temeljnih problema sa kojima se sustreću mladi

ljudi grada Prijedora.

Ljetna bašta je prostor i epicentar organizovanja koncerata, tematskih večeri i manifestacija, ljetnjeg festivala kratkog filma, jaz kluba, organizovanja škole stripa, takmičenja u umjetničkom plesu, tematskih

večeri za najmlađu i stariju generaciju te ostali javni događaji (proslave maturanata, slikarske kolonije, sportska takmičenja i sl.

Jedan od pretpostavljenih vidova funkcionisanja istog je u obliku Javne ustanove, pri čemu Opština istu

kreira, zapošljava menadžment, kadrove, sugeriše program i finansijski je održava. Svrha centra je ponuditi mladima razvojna i obrazovna iskustva, koja će ih definisati i promovisati u

kvalitetne ličnosti i aktivan faktor razvoja savremenog društva. Potpunim opremanjem ovakvog prostora omogućili bi da se mladi iz ruralnih dijelova grada Prijedor mogu okupiti na jednom mjestu radi druženja i

edukacije. Neophodno je stvoriti mogućnosti za kvalitetno korištenje prostora Ljetne bašte za potrebe mladih.

Ovo podrazumijeva nekoliko segmenata:

1. Izrada plana interijera i eksterijera uz pomoć stručnog lica 2. Registracija Ljetne bašte u obliku Javne ustanove

3. Sistematizacijom predvidjeti i popuniti potrebna radna mjesta (direktor, glavni i odgovorni urednik za kulturu,samostalni stručni saradnik za scensku kulturu i umjetnost, administrator, ton

majstor...)

4. Izgradnja (reparacija ) prostora za boravak, druženje i komuniciranje mladih 5. Nabavka dodatne opreme za kulturne manifestacije, koncerte i sl. (dodatni dio razglasnog

sistema, kompletnu rasvjetu, monitoring sistem i prateća oprema.) 6. Izgradnja čvrstog krova na bini i prostoru predviđenom za usluge ljetnog šanka,

7. Izgradnja ugostiteljskog objekta i prostora za druženje, komuniciranje i sl.

Neophodno je stvoriti uslove za razvoj Kreativne industrije koja u Prijedoru postoji, ali kao takva nije prepoznata, kanalisana i dovoljno zakonski zaštićena. To je najviše izraženo u sektoru muzike, filma,

izdavaštva i programerstva. Kvalitetan audiovizuelni proizvod može se plasirati u zemljama regiona i kao takav ostvariti profit kako za matičnu distribucijsku kuću, tako i za Grad Prijedor koji može koristiti ista

sredstva da bi motivisali i podstakli mlade umjetnike u razvoju njihovih početnih projekata.

Ciljna grupa:

Građani Prijedora i svi građani ruralnih oblasti – korisnici usluga mladi od 15-35 godina

Očekivani kratkoročni rezultati:

Dograđivanje pomoćnih objekata i nabavka

dodatne opreme portrebne za nesmetano funkcionisanje

Indikatori:

„Ljetna bašta“ opremljena sa dodatnom opremom i

popratni objekti sa kancelarijskim prostorom

95

Očekivani dugoročni rezultati:

Kulturni centar „Ljetna bašta“ kao centar dešavanja, osmišljenih programa i organizovanja

slobodnog vremena mladih.

Indikatori:

Prijedor kao regionalni centar organizovanja koncerata, ljetnog festivala, otvorenog kina,

radionica iz oblasti plesa, stripa,

slikarstva,takmičenja i sl. Povećan broj posjetilaca.

Partneri za implemantaciju: Grad Prijedor, strani i domaći donatori, Budžet strategije

Sponzori i donatori:

Ministarstvo prosvjete i kulture RS, Nevladine omladinske organizacije, Ministarstvo za porodicu, omladinu i sport, međunarodni donatori, poslovni subjekti grada Prijedora

Preduslov za realizaciju projekta:

1. Finansijska sredstva 2. Izvedbeno rješenje projekta.

Faktori rizika:

Finansijska sredstva i vremenske prilike

Procijenjena ukupna vrijednost projekta:

1. Registracija i konkursi za radnike 5.000 KM

2. Plate (bruto) 95.000 KM 3. Dodatna oprema 60.000 KM

4. Namještaj 15.000 KM

5. Izg.čvrstog krova-bina 10.000 KM i ljetni šank

6. Izgradnja ugostitelj.objekta i prostorija za mlade 250.400 KM

_________________________________ UKUPNO: 435.400 KM

Trajanje projekta:

36 mjeseci

Osnovni cilj prijedloga revitalizacije objekta „Ljetne bašte“ jeste povećanje aktivnosti i produkcija raznovrsnih programa, odnosno uspostavljanje planiranog sistema organiziacije i

menadžerskog plana kako bi objekat opravdao do sada uložena sredstva.

Ovakav plan moguće je ostvariti, ali jedan od osnovnih preduslova jeste preregistracija „Ljetne bašte“ u Javnu ustanovu, čime bi se ostvarila finansijska sigurnost i povećao iznos sredstva predviđenih

za realizaciju programa i nabavku dodatne opreme. Iako „Ljetna bašta“ sa svojom postojećom infrastrukturom pruža velike mogućnosti za

organizovanje različitih kulturnih manifestacija, evidentno je da sve to do sada nije iskorišteno do kraja.

Uz nabavku dodatne opreme i izgradnje jednog dijela prostorija potrebno je zaposliti i nekoliko radnika, od menadžerskog do tehničkog osoblja.

Pored aktivnosti koje je moguće realizovati u ljetnom periodu zimski period se do sada svodio na planiranje aktivnosti za narednu godinu, pronalaženje dodatnih izvora finansiranja putem pisanja

projekata ili sponzorskih ugovora. Nabavkom određene opreme i izgradnjom još jednog skladišnog objekta moguće je u toku zimskog perioda u prostorijama „Ljetne bašte“ organizovati razne vrste

radionica koje bi bile realizovane u saradnji sa omladinskim i NVO sektorom.

Osnovna vizija funkcionisanja ljetne bašte morala bi biti u tome da je ovo mjesto jedinstveno u širem okruženju i da je potrebno organizovati razne aktivnosti kojima bi se popunilo slobodno vrijeme

mladih ljudi. Sam kvalitet programa ne znači mnogo ukoliko nemamo publiku, tako da se mora pronaći način

kako da se publika privuče i zadrži, da joj se stvori svakodnevna navika dolaska u „Ljetnu baštu“.

Ciljna grupa ovog rada jesu mlađi građani Prijedora, koje treba pokušati privući raznim manifestacijama. Pored koncertnih aktivnosti potrebno je organizovati razne tematske večeri,

prikazivanje koncerata, filmova, tematske večeri za djecu (disko, igraonica, crtani filmovi) ili stariju generaciju (starogradska muzika ili muzika 60-70, plesne večeri).

Posebnu pažnju treba obratiti na zimski period kada se u „Ljetnoj bašti“ ne mogu organizovati nikakve aktivnosti na otvorenom. Dogradnjom određenih prostorija u „Ljetnoj bašti“ bi se mogao

uspostaviti i opremiti Info-desk za mlade putem kojeg bi se mogli informisati o mogućnostima i

sadržajima koje nude sportske i kulturne organizacije u gradu, promovisati programe i vršiti distribuciju reklamnog materijala i informacija koje su interesantne mladima, izrađivati reklamne kampanje o

mogućnostima korištenja slobodnog vremena i radionice o istom. U saradnji sa omladinskim

96

organizacijama, OSOP-om i NVO sektorom raditi na organiizaciji radionica i okruglih stolova na kojima bi

se moglo diskutovati o sledećem: • Identifikovanje kulturnih potreba građana putem anketa i okruglih stolova

• Permanentan i strateški rad na kreiranju kulturnih programa za ljetni period • Bolji marketing kulturnih dešavanja

• Veće uključivanje omladinskih grupa

• Bolja i redovnija kulturna ponuda tokom ljeta • Bolja kulturna saradnja na regionalnom i međunarodnom nivou

• Uključivanje medija kao stalnih partnera u proces definisanja i ostvarivanja kulturne politike, afirmacije kulturnih vrijednosti i animiranja publike

• Edukacija djece i mladih u cilju podizanja kulturne svjesti i prevencije štetnih vidova ponašanja (alkoholizam, narkomanija i dr)

• Povećanje broja i učestalosti programa namenjenih djeci i mladima

• Uključivanje mladih u proces odlučivanja i kreiranja kulturnih programa • Bolja saradnja institucija kulture i obrazovnih institucija

• Permanentne kreativne radionice za djecu i mlade: pozorišne, likovne, muzičke, novinarske • Nagradni konkursi za djecu i mlade kao podsticaj afirmacije pozitivnih vrijednosti

Ugostiteljstvo

Jedna od slabosti „Ljetne bašte“ jeste i nepostojanje šanka za koji postoji uređen prostor. Radna snaga, konobari i šankeri, mogli bi biti angažovani na određeno vrijeme jer u toku zimskog

perioda nema potrebe za takvim kadrom. Sa srednjom Ugostiteljskom školom moglo bi se dogovoriti i odrađivanje praktične nastave za učenike, konobare. Šank bi u toku ljetnog perioda radio svakodnevno.

Suština nije da se od ljetne bašte napravi kafić ili klub, ali je isto tako nemoguće očekivati da se čitavo

ljeto organizuju različite manifestacije bez mnogućnosti da posjetioci konzumiraju kafu, sok ili neko drugo osvježavajuće piće.

Ljetno kino

Veliki dio planiranog programa u toku ljetnog perioda pored koncertnih aktivnosti jeste i projekcija filmova na velikom zidu „Ljetne bašte“. Sklapanjem ugovora sa filmskim distributerima ljetno

kino postaje realna opcija. Pored osnovnog repertoara moguće je prikazivanje retrospektive filmskih festivala iz okruženja, tematske večeri, sedmice evropskog filma, prikazivanje dokumentarnih,

studentskih filmova i sl.

Takođe bi se na zidu „Ljetne bašte“ mogla pratiti i sva veća sportska dešavanja: evropska i svjetska prvenstva u svim sportovima Olimpijske igre i sl.

Otvoreno kino je forma prikazivanja koja je slabo praktikovana u našem gradu, a pruža užitak koji ne možete dobiti gledajući filmove u kućnoj varijanti. „Ljetna bašta“ posjeduje neophodne

preduslove za prikazivanje filmova na otovrenom, veliki zid i HD projektor. Posjetiocima pored mogućnosti osvježenja na šanku treba pružiti komforan i ležeran smještaj.

Pored klasičnih stolica nabaviti ležeće, poluležeće i sjedeće spužvene kocke (tzv. lazy bag) Koncept ljetnog kina odstupa od klasične forme kino sala i za cilj ima stvaranje ugodnog ambijenta za ljetno mjesto okupljanja gdje posjetioci mogu pogledati kvalitetan film, koncert ili neki

sportski događaj. Ulaganja u ovakav koncept kina nisu velika jer bi trebalo nabaviti samo određeni broj lazy bag-ova.

Program

Osnovni cilj je da se poboljšanjem programskih aktivnosti stvore navike dolaska u „Ljetnu baštu“ i da se svaki dan nešto dešava. Postoji više tipova manifestacija koje je moguće organizovati u

prostoru kakav je „Ljetna bašta“: Veći i srednji koncerti i muzički festivali. Isti bi se pored budžeta finansirali prodajom

ulaznica, prihodima od šanka, sponzorskim ugovorima sa proizvođačima pića. Ovo je

programski dio koji je produkcijiski najzahtjevniji, ali i najreprezentativniji. U ove aktivnosti

ubrajamo nastupe najpopularnijih grupa i pjevača sa prostora bivše Jugoslavije i organizovanje muzičkih festivala.

97

Manji koncerti i pozorišne predstave. Nastupi lokalnih ili regionalnih bendova koji ne

zahtijevaju plaćanje nastupa, organizovanje manje zahtjevnih pozorišnih predstava za koje je

lakše postaviti scenografiju. Projekcije. Podrazumijevaju projekcije na video zidu „Ljetne bašte“ u koji možemo ubrojati:

revije filmova različitih produkcija, retrospektive filmskih festivala, projekcije starijih filmova koji

bi se mogli obezbijediti preko Kinoteka Republike Srpske i Srbije, projekcije novijih filmova u saradnji sa distributerima, projekcije koncerata i raznih sportskih dešavanja.

Učešće u kulturnom ljetu. „Ljetna bašta“ je i do sada bilo mjesto na kojem su se održavale

manifestacije Kulturnog ljeta. Pored nastupa kulturno-umjetničkih društava moguće je organizovati nastupe horova i pjevačkih skupina iz bratskih gradova i programe nacionalnih

manjina.

Ostalo. U ostala tematska dešavanja možemo ubrojati likovne kolonije, književne i pjesničke

večeri, sportska takmičenja (streetball, florball, odbojka, šahovski turnir), plesna takmičenja (break dance, hip-hop), dječije tematske večeri (disko, igraonica), proslave maturskih večeri,

brucošijade, program omladinskih, studentskih ili srednjoškolskih organizacija. Zimski period. Organizovati razne radionice, okrugle stolove.

Tehnička oprema

Finansijski najzahtjevnija stavka pri organizovanju bilo koje manifestacije jeste produkcija. Pod produkcijom ovdje podrazumijevamo tehničku opremu-razglasni sistem, rasvjetu i prateća oprema,

poslove i ljudsku snagu potrebnu za realizaciju događaja-montiranje, funkcionisanje i demontiranje.

U dosadašnjoj praksi pri organizovanju manifestacija, tematskih večeri ili koncerata korišten je postojeći dio razglasnog sistema dopunjen iznajmljenim elementima. Pri organizovanju velikih

kioncerata i festivala kompletna oprema je morala biti iznajmljivana po komercijalnim cijenama jer postojeća oprema nije ni izbliza bila dovoljna da podnese takva opterećenja. Nedovoljan zvučni sistem i

nepostojanje rasvjete te nedostatak ljudske snage za organizaciju dovodio je do toga da se većina sredstava predviđenih za organizaciju manifestacija morala iskoristiti za iznajmljivanje opreme.

Ovaj problem može biti riješen na dva načina:

1. Kupovina kompletne opreme za realizaciju koncertnih aktivnosti koja podrazumjeva dodatni dio razglasnog sistema, kompletnu rasvjetu, monitoring sistem i prateća oprema. Za realizaciju ovog

prijedloga potrebno je izdvojiti velika finansijska sredstva, ali bi se problem riješio dugoročno. U suprotnom sredstva potrebna za kupovinu ove opreme potrošili bismo za nekoliko godina na

iznajmljivanje, opreme i ljudi potrebnih za organizaciju.

2. Drugi način jeste potpisivanje sezonskog ugovora sa produkcijom ili agencijom koja se bavi iznajmljivanjem opreme čime bi se ostvario popust na najam potrebne opreme.

Ljudski kapaciteti

Ukoliko „Ljetna bašta“ postane Javna ustanova Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta potrebno je

definisati pozicije za osoblje koje bi obavljalo poslove menadžera i administrativnih poslova kao i

tehničkog osoblja koje bi bilo zaduženo za organizaciju koncertnih i ostalih aktivnosti.

SWOT analiza

SNAGE – Strenghts SLABOSTI - Weaknesses

Osnovna infrastruktura

Osposobljeno i kvalitetno osoblje

Iskustvo u organizovanju kompleksnih

kulturnih i komercijalnih manifestacija Podrška Grada

Podrška Administrativne službe Grada

Prijedor

Kvalitetan dio tehničke opreme

Posjedovanje video i računarske opreme

za produkciju multimedijalnog materijala

Tehnički nedostaci

Nedostatak dijela audio opreme

Nedostatak binske rasvjete

Manjak osoblja

Nepostojanje dodatnih pomoćnih

prostorija Nepostojanje šanka u ljetnom periodu

Nedovoljna motivacija kadrova

Nepostojanje omladinskog kulturnog

centra

98

Definisani pravilnici o radnom vremenu

Volonterizam

Sponzorstvo i donacije

Povezanost sa medijima. Dovoljni

prostorni kapaciteti

Sposobnost stvaranja različitosti

Stručni i privrženi zaposleni

Neadekvatan odnos sa javnošću

Komplikovana procedura finansijskog

poslovanja

Neadekvatan marketinški pristup.

ŠANSE – Opportunities PRIJETNJE – Threat

Nepostojanje sličnog objekta u regiji

Mogućnost formiranja ljetnog kina

Mogućnost pokretanja ugostiteljske

djelatnosti

Zapošljavanje novih radnika

Uspostavljanje saradnje sa omladinskim i

NVO sektorom, organizovanje okruglih stolova i konferencija

Fondovi EU iz oblasti kulture i mladi

Razvoj filmskih festivala

Promocija turizma kroz dokumentarne

filmove

Razvoj kulturnog turizma Scenska umjetnost-obogaćivanja turističke

ponude i privlačenja turista povezano sa

muzikom

Blizina Banjaluke kao kulturnog centra

Loše vremenske prilike u ljetnom periodu

Pad standarda građana

Finansijska sredstva

Odlazak kadrova

Smanjenje volonterskog duha

Neusvajanje strategije razvoja kulture na

nivou RS

SNAGE

Navedene faktore snage ne treba posebno obrazlagati već samo voditi računa da se one zbog nemarnog odnosa ne pretvore u slabosti.

SLABOSTI

W - Pod tehničkim nedostacima možemo navesti nepostojanje klima uređaja u kancelarijskom prostoru što dovodi do problema zagrijavanja radnog prostora u zimskom periodu i može stvoriti potencijalne

probleme za postojeću audio, video i računarsku opremu.

W - JU Centar za prikazivanje filmova i Opština Prijedor su 2010. godine na osnovu projekta Kultura za razvoj dobili dio razglasne opreme - bas zvučnike sa pojačalima, miksetu i prateću opremu. Međutim

„Ljetna bašta“ ne posjeduje glavnu komponentu razglasa—osnovni razglasni sistem kao i monitoring

sistem. Iznajmljivanje ove opreme po komercijalnim cijenama nije isplativo. Potrebno je napraviti sezonski ugovor za korištenje razglasnog sistema, sve dok „Ljetna bašta“ i Grad Prijedor ne obezbjede

sredstva za kupovinu iste. Kupovina potrebne opreme isplatila bi se u roku od nekoliko godina.

W - Nedostatak binske rasvjete po svjetskim standardima predstavlja problem pri organizaciji koncerata

jer iznajmljivanje otežava bilo kakvu ekonomsku isplativost određene manifestacije.

W - Pri organizaciji većih kulturnih događaja ili omladinskih manifestacija javlja se problem nedostatak tehničkog osoblja, pa bi se pored radnika koji bi eventualno bili zaposleni mogli zapošljavati dodatni

radnicipo ugovoru o djelu.

W - Postojeće pomoćne prostorije jednostavno nisu dovoljne za skladištenje opreme i aparature i za

skladištenje ambalaže i robe za šank. Postoji mogućnost izgradnje dodatnih pomoćnih prostorija iz vanjskih toaleta.

W - Nepostojanje šanka moglo bi u velikom dijelu unaprijediti održivost i bolju posjećenost

manifestacija. U proteklom periodu prihvatane su jednokratne ponude za točenje alkoholnih i

99

bezalkoholnih pića na većim manifestacijama, dok je bilo slučajeva kada ugostiteljski objekti nisu htjeli

preuzeti rizik točenja pića pa je prostor usupan po minimalnim cijenama. Izgradnjom šanka „Ljetna bašta“ bi na sebe preuzela svu kontrolu nad točenjem osvježavajućih pića i kontrolom sredstava.

Ovakav sistem bi omogućio i sklapanje ugovora sa pojedinim distributerima ili proizvođačima određenih pića pa bi se na osnovu reklame ili sponzorskih ugovora obazbjedila nabavka robe po nižim cijenama

ŠANSE

O - Nepostojanje sličnog objekta u regiji čini objekat „Ljetne bašte“ jedinstvenim u regiji za realizaciju kulturnih aktivnosti.

O - Mogućnost formiranja ljetnog kina proširila bi djelatnost te bi se stvorilo mjesto gdje bi se u ljetnom periodu mogla prikazivati sva filmska ostvarenja. Aktivnost bi bila organizovana uz naplatu ulaznica.

O - Mogućnost pokretanja ugostiteljske djelatnosti. Ova aktivnost opisana je u obrazloženju „Slabosti“

kao stavka 6. O - Zapošljavanje novih radnika. Proširenjem programa, aktivnosti i organizovanja manifestacija, kao i

otvaranjem šanka stvara se potreba i za zapošljavanjem dodatnog broja radnika. Bilo da je riječ o stalno zaposlenim radnicima ili o radnicima na određeno vrijeme (u toku ljetnog perioda).

O - Uspostavljanje saradnje sa omladinskim i NVO sektorom, organizovanje okruglih stolova i

konferencija. Ovaj dio posebno se odnosi za rad u zimskom periodu jer bi se dogradnjom pomoćnih prostorija u već postojećim povećao prostor koji bi mogao biti iskorišten za orgsnizaciju raznih radionica

i okruglih stolova. O – Fondovi EU iz oblasti kulture i mladi. U toku zimskog perioda vrijeme bi se koristilo za rad na

projektima kojima bi se konkurisalo za dobijanje sredstava, dobara i realizaciju projekata prekogranične saradnje iz oblasti kulture.

PRIJETNJE Ono na što najviše treba obratiti pažnju jeste promjena trenda mladih, s obzirom da oni predstavljaju

naše ciljne korisnike. Upravo zato treba pratiti sva dešavanja koja mogu uticati na modu i trendove koje prate mladi (veća zainteresovanost mladih za odlazak u igraonice, kafiće i video klubove, i sl.)

Nedovoljno upoznato tržište sa uslugama Ljetne bašte predstavlja trenutni problem , koji planiramo da

prevaziđemo adekvatnom marketing strategijom. Prijetnje u ovoj SWOT analizi označene su kao faktori na koje se ne može direktno uticati. Neki od ovih

faktora su socio-ekonomskog karaktera za čije rješavanje je potrebno obimnije društveno angažovanje (blizina Banjaluke kao kulturnog centra, pad standarda građana)

dok se na vremenske uslove u toku ljetnog perioda ni na koji način ne može uticati.

Projekat:

Modernizacija rada javne ustanove primjenom digitalizovane tehnologije

Strateški cilj:

Razvoj visokoškolskog obrazovanja u Prijedoru dovodi do toga da sve više mladih ljudi nastavlja

svoje školovanje u Prijedoru umjesto da kao do

sada odlaze u druge gradove, a ujedno se i povećava broj studenata koji iz drugih gradova

prijedorske regije dolaze ne studije u Prijedor. Ovakav vid priliva mladih ljudi stvara portebu za

unapređenje uslova u oblasti kulture.

Operativni cillj:

Digitalizacija kina „Kozara“, izgradnja još najmanje jedne kino sale, igraonice i dodatnog

kancelarijskog prostora za JU „Centar za prikazivanje filmova“ Prijedor na spratu postojeće

zgrade.

Opis projekta: Sanacijom i uređenjem sprata zgrade stvorlili bi se uslovi za realizaciju većeg broja različitih aktivnosti.

Pored redovnih kino projekcija održavali bi se okrugli stolovi, radionice, izložbe i ostali skupovi za koje bi

prostor bio adekvatan. Uz poslove na sanaciji dijela zgrade potrebno je izvršiti i opremanje postojećeg kina digitalnom

100

opremom, na kojoj će se moći prikazivati filmovi u 3 D tehnologiji i koja sadrži savremeni zvučni sistem.

Novim uglaganjem pratili bi najsavremenija dostignuća. Kino Kozara u uslovima u kojima trenutno posluje ne zadovoljava u potpunosti potrebe građana Prijedora, u prvom redu ljubitelja filma. Naime,

kino posjeduje opremu za prikazivanje filmova koja je zastarjela. Projektori za prikazivanje filmova sa 35

mm traka koji su na raspolaganju proizvedeni su 1960. godine prošlog vijeka koja je prije tri godine samo reparirana. Problem je što se ubrzanom modernizacijom i promjenom tehnologije snimanja i

prikazivanja filmova u velikoj mjeri prešlo na prikazivanje filmova sa digitalnih medija, a to je ono što kinu Kozara nedostaje i što je uz dogradnju i opremanje nove kino sale cilj ovog projekta. Distributeri sa

područja BiH više nisu u mogućnosti nabaviti filmove na 35mm trakama što nas stavlja u inferioran položaj u odnosu na druga kina u okruženju. (u Bijeljini je u rekonstrukciju starog kina i nabavku

opreme uloženo 500.000 KM). Svjedoci smo rapidnog širenja digitalizacije bioskopa, stalnih promjena i

usavršavanja u toj oblasti. Ta činjenica nameće imperativ sveobuhvatnog ovladavanja problematikom i inovacijama u oblasti digitalizacije bioskopa od strane svih zaposlenih u Ustanovi. U tom cilju je

neophodno obezbijediti uslove za internu, permanentnu edukaciju i usavršavanje svih zaposlenih. Za to je potrebna jedna opremljena prostorija, odvojena kancelarija za upravu kina, kako bi se funkcionalno i

efikasno nastavilo sa radom.

Naime, primjenom nove tehnike i tehnologije možemo aktivno pratiti sva dešavanja u filmskoj djelatnosti u svijetu, nema kašnjenja sa prikazivanjem filmova, film u Prijedoru bi paralelno prikazivanj

sa filmovima svetskih kina. Prihodi znatno veći, time i veći procenat samofinansiranja Ustanove, a i opšti interes građana kroz zadovoljavanje kulturnih potreba različite starosne dobi gledalaca.

Ciljna grupa:

Korisnici usluga (građani, posjetioci, studenti i učenici, investitori, preduzeća i sl.) i zaposlenici

Očekivani kratkoročni rezultati:

Razvoj organizacione sposobnosti za pružanje

kvalitetne usluge, otvara mogućnost za prikazivanje najnovijih filmskih ostvarenja, a

samim tim vratiće se i izgubljena navika odlaska u kino i povećati sadašnji broj posjetilaca.

Indikatori:

- Povećanje broja publike – Novim pristupom

kulturnom nasljeđu učiniti ga privlačnim i pristupačnim za sve kategorije posjetilaca,

popularizacija i veći finansijski efekti.

Očekivani dugoročni rezultati:

Kontinuirano povećanje zadovoljstva korisnika usluga, privlačenje sponzora i donatora, proširenje

dosadašnjih poslovnih aktivnosti i ostvarivanje postavljenih ciljeva.

Indikatori:

Digitalizovana kino– sala stavljena u funkciju. Povećanje publike na određenim lokacijama,

povećanje u prodaji karata i ostalo. Zadovoljstvo korisnika usluga, te prepoznavanje i

predupređivanje prepoznatih nedostataka

ustanove.

Partneri za implemantaciju:

Grad Prijedor, JU „Centar za prikazivanje filmova“ Prijedor-Budžet strategije

Sponzori i donatori: Ministarstvo prosvjete i kulture RS, međunarodni donatori, poslovni subjekti grada Prijedora

Preduslov za realizaciju projekta:

Sistematizacijom popuniti dva radna mjesta:Šef računovodstva i glavni i odgovorni urednik za

kulturu. Osiguran dio finansijskih sredstava, postojeća oprema koju je potrebno nadograditi.

Faktori rizika:

Nedostatak finansijskih sredstava, nedostatak prostora, nedostatak kvalitetnog visoko stručnog

kadra.

Procijenjena ukupna vrijednost projekta:

1. Digitalizacija postojeće sale 178.000 KM 2. Renoviranje prostorija sprata i ulaz,

grijanje,hladjenje i ost. 500.000 KM 3. Digitalizacija nove sale 2 D oprema

105.520 KM

4. Plate (bruto) 41.310 KM 5. Namještaj za kancelariju, stolice za kino

salu, oprema igraonica za djecu i ostali namještaj 30.000 KM

UKUPNO: 854.830 KM

Trajanje projekta:

Trajanje projekta: 2 godine

1. Digitalizacij kina i modernizacija opreme

101

2. Rekonstrukcija i opremanje sprata, izgradnja još jedne kino sale, igraonice, kancelarije i

opremanje istih 3. Pretvaranje domova kulture u centre kinematografije

4. Organizacija i razvoj filmskog festivala 5. Kadrovski potencijal (obuke, seminar)

6. Nabavka dodatne opreme za održavanje konferencija, okruglih stolova

Svaku strategiju treba shvatiti kao obuhvatni plan za postizanje definisanih ciljeva. Zadatak koji smo

postavili pred sebe u radu na kulturnoj strategiji Prijedora je odgovor na pitanje kako poboljšati konkurentski položaj grada u odnosu na okolinu. Da bismo to postigli u strateškom planu smo se

koncentrisali na tri principa: optimalno koristiti unutrašnje snage i prednosti

izbjegavati prijetnje iz okoline tj. minimizirati vlastite nedostatke i slabosti

stvoriti umreženu organizaciju.

Ova tri principa se odražavaju kroz sve postavljene ciljeve.

Kino u Prijedoru je počelo sa radom 1928. godine i od tada do danas ima svoj kontinutet. Ova

djelatnost je prolazila različite faze uspona i padova ali je 90-tih godina prošlog vijeka, nakon rata i opšteg gubitka standarda skoro zamrla.

Konačnom transformacijom u Javnu ustanovu, opština Prijedor izdvaja značajna sredstva

potrebna za rekonstrukciju zgrade bivšeg kina "Radnik" u kojem danas posluje kino "Kozara". Sala kina „Kozara“ je nakon rekonstrukcije objekta klimatizovana, opremljena savremenom zvučnom

opremom i posjedujue 161 udobno sjedište. Međutim u tom periodu urađena je samo reparacija postojeće kino opreme koja datira iz 1960. godine.

Trudeći se da pratimo trendove u filmskoj industriji i da ne zaostajemo za velikim kino centrima primorani smo pristupiti projektu digitalizacije kina Kozara jer bi smo u suprotnom došli u situaciju da

nam distributerni ne mogu dostavljati filmove na 35mm trakama koje se u potpunosti povlače iz

upotrebe. Samim tim naš rad i dalji opstanak bio bi doveden u pitanje.

Ciljevi: Privlačenje većeg broja gledalaca, povećanje broja aktivnosti, filmskih projekcija i programa

čime bismo opravdali dosada uložena sredstva

Organizovanje filmskog festivala

Riješavanje imovinskih pitanja sprata zgrade, stvaranjei dizajna i projektne dokumentacije za

izgradnju minipleks kina u centru Prijedora

Cilj 1: Privlačenje većeg broja gledalaca, povećanje broja aktivnosti, filmskih projekcija i programa čime

bismo opravdali uložena sredstva

Mjere: U što skorijem periodu izvršiti digitalizaciju kina Kozara

Napraviti marketinšku kampanju nakon izvršenog projekta digitalizacije putem javnih medija i

interneta (Facebook i web sajt)

Proširiti filmski program uvođenjem dodatnih projekcija i kvalitetnijih filmskih sadržaja

Očekivani rezultati: Povećan interes za filmsku kulturu u gradu, digitalizacija kina donosi mogućnost prikazivanja

najnovijih svjetskih ostvarenja iz svijeta filma, a samim nametanjem kvalitetnijih sadržaja

umanjuje se odlazak naših sugrađana u kina u druge gradove (Banjaluka-Multiplex Palas) i povećava broj posjetilaca, jačanje konkurentnosti, kvalitet i kvantitet filmskih projekcija donosi i

povećanje prihoda, a digitalizacijom se ujedno smanjuju se troškovi slanja filmova. Otvara se

mogućnost dodatne zarade od marketinga, emitovanja reklama prije projekcija filma.

Indikatori: Broj posjetilaca u 2012. godini oko11.000, broj projekcija 476, broj prikazanih filmova 76,

aktivno učešće u manifestaciji „Kulturno ljeto“. Potrebno je naglastiti i saradnju sa NVO

102

sektorom i učešće u organizaciji raznih tribina, prezentacija i okruglih stolova za koje postoje

tehnički preduslovi. Samo u prva dva mjeseca 2013. godine odražano je 5 takvih manifestacija.

Cilj 2: Organizovanje filmskog festivala

Mjere:

Filmski festivali sužavaju svoje polje interesa i umjesto velikih smotri kao što su Cannes, Berlin

ili Venecija, stvaraju se manji tematski festivali koji svoj interes prebacuju na tačno određene filmske žanrove, nacionalne kinematografije i slično. Festivali koji se bave marginaliziovanim

društvenim grupama, kao što su imigranti, autohtono stanovništvo, etničke manjine, mjesta su stvaranja novih društvenih zajednica. Prijedor vidimo kao grad koji bi mogao da organizuje

jedan ovakav festival npr. “Festival filmova o ljudskim pravima“

Saradnja sa filmskim radnicima (glumcima) iz Prijedora pri organizovanju festivala

Očekivani rezultat: Pored podizanja kulturne svijesti građana, želimo u Prijedor privući i nove ljude, umjetnike,

filmske radnike, sponzore. Filmski festivali ujedno su šansa za sineaste kao i za 'manje'

nacionalne kinematografije da se uključe u svjetske krugove filmske distribucije. Festival kao manifestacija nije samo gledanje filmova, on predstavlja područje business-a, stvaranje novih

talenata, kao i samo kreiranje filmske kulturne svijesti koja je tokom rata nestala. Organizacija

filmskog festivala, makar i u manjem obliku, je projekat koji će pored lokalnih i republičkih vlasti zahtijevati i sponzorska i donatorska sredstva. Ovim bismo podstakli i preduzetništvo u kulturi i

podstakli proizvodnju kulturnih sadržaja na viši nivo. Čitav ovaj projekat imaće za cilj omasovljavanje i proširivanje proizvodnje filma.

Napomena:

Orgnizacija ovakvog jednog festivala zahtijeva i svesrdnu pomoć svih elemenata društva.

Entuzijazam, predanost i trud volontera imaju nezaobilazno mjesto u radu svih festivala. Ovim

volonteri stiču vrijedno iskustvo jer će zaviriti iza kulisa filmskog festivala te će naravno upoznati mlade ljude sličnih interesa i zabaviti se. Očekujemo da će volonteri prepoznati svoju ulogu i

važnost te zadržati entuzijazam, iskrenost, odgovornost i pouzdanost. Poslovi koje bi volonteri obavljali jednostavni su i sastoje se od pozdravljanja i usmjeravanja gostiju, dijeljenja i

sakupljanja glasačkih listića, pomaganje pri registraciji i unosu podataka, distribucija

marketinških materijala, rad na infopultu, pružanje podrške svim posjetiocima festivala.

Indikatori: Popratni sadržaji, izložbe, filmske radionice, okrugli stolovi

Cilj 3: Riješiti imovinska pitanja sprata zgrade, stvoriti dizajn i projektnu dokumentaciju za izgradnju minipleks kina u centru Prijedora

Mjere: Iznad postojećeg kina nalazi se nedovršen i nesređen prostor koji bi se eventualno nakon

rješavanja imovinsko-pravnih problema mogao pretvoriti u još najmanje jednu kino salu,

dodatne kancelarije potrebne za nesmetano poslovanje JU Centar film, izgradnju moderne igraonice za djecu i prostora za održavanje radionica i okruglih stolova. Javna ustanova „Centar

za prikazivanje filmova“ Prijedor smatra da će se u narednim godinama nakon digitalizacije kina

i prikazivanja filmova u 3D tehnologiji povećati interes građana za posjetu kinu. Zbog prostornih ograničenja i očekivano povećanog zanimanja publike za film mislimo da ima smisla pokušati

dizajnirati „Grad kino“ u središtu urbane zone grada sa nekoliko kino sala koji će omogućiti bolji pristup i istovremeno nuditi publici širi izbor filmova. „Grad kino“ može značajno doprinijeti

kulturnoj ponudi u centru grada.

Očekivani rezultati:

Povećan broj gledalaca, porast ukupnog kulturnog stvaralaštva u gradu, razvoj marketinških

aktivnosti, mogućnost zapošljavanja novih radnika.

103

SWOT analiza

SNAGE – Strenghts SLABOSTI - Weaknesses

Osnovna infrastruktura

Položaj u centru grada

Izražena volja građana za obrazovanje u

kulturi

Postoji objekat za rad

Postojanje nepokretnih spomenika

kulturnog nasljeđa Postoje zakoni o djelatnostima u kulturi

Postojanje udruženja u oblasti kuture

Postoje obrazovne ustanove za potrebe

kulture na svim nivoima

Postoje ustanove kulture

Postoje fondovi za rad institucija u kulturi

Cijene ulaznica

Udoban ugođaj

Kadrovi

Saradnja sa lokalnim organima vlasti

Sponzorstvo i donacije

Povezanost sa medijima.

Nedostatak digitalne i opreme 2 D i 3D za

prikazivanje filmova

Nedovoljan broj i profil profesionalnih

kadrova za rad i razvoj kulture, Nezadovoljstvo korisnika usluga kvalitetom

i kvantitetom filmskih sadržaja

Nepostojanje strategije razvoja kulture na

nivou grada Nepokretanje inicijative za poboljšanje

zakonske regulative koja će uključiti

razvojnu i finansijsku komponentu

Nedovljna finansijska sredstva za nabavku

opreme i organiziovanje programa u kulturi

Nedovoljno sponzorstvo i donacije

Neadekvatan marketinški pristup

ŠANSE – Opportunities PRIJETNJE – Threat

Mogućnost proširenja objekta i dogradnja

još jedne kino sale Razvoj ugostiteljske djelatnosti, prodaja

kokica, grickalica i sokova

Donošenje prostornog plana u kojem je

ugrađena razvojna komponenta kulture Poboljšanje zakonske regulative koja će

uključiti razvojnu i finansijsku komponentu

Izbor raznih filmova, promocija turizma i

kulture kroz dokumentarni film u regiji i

inostranstvu; razvoj filmskih festivala Partnerstvo privatnog, društvenog i

cicilnog sektora

Formiranje funkcionalnih mreža u kulturi

Sredstva EU fondova za razvoj kulturnih

potencijala

Blizina Banjaluke i širok repertoar

multipleksa Palas Pad standarda građana

Ubrzano širenje kulture skidanja filmova

sa interneta

Odlazak kadrova

Gubljenje motivacije.

Politizacija kadrova u kulturi

Neusvajanje strategije razvoja kulture na

nivou RS Konfrontacija privatnog, društvenog i

civilnog sektora.

SNAGE

Snage predstavljaju faktore koji lokalnoj zajednici daju konkurentsku prednost, a samo područje čine atraktivnim za život i poslovanje. Jedna od velikih prednosti kina Kozara jeste lokacija u središtu glavne

ulice. Cijene ulaznica koje su niže od istih u okruženju predstavljaju takođe jedan od parametara koji bi trebalo da privuče gledaoce jer za istu uslugu u Banjaluci potrebno je itdvojiti od 5 do 7 KM. Udobnost i

klimatizovana sala takođe su jedan od preduslova za dobar provod.

SLABOSTI

Slabosti su faktori ili trendovi koji čine prepreke ili smetnje ekonomskom razvoju. Najveći nedostatak kina Kozara jeste nedostatak digialne opreme pomoću koje bi se u Prijedoru prikazivali najnoviji

holivudski hit filmovu u isto vrijeme kada i u ostatku svijeta, bez kašnjenja od po mjesec ili više dana. Samim tim stvorili bi se uslovi da naši sugrađani mogu pogledati ove filmove bez odlaska u banjalukčki

bioskop Palas.

ŠANSE

Mogućnosti predstavljaju šanse koje razvoj konkurentskih prednosti čine lakšim. Ukoliko se projekat digitalizacije uspješno ostvari, bili bismo u mogućnosti da prikazujemo i po nekoliko različitih filmova u

104

toku dana što do sada nije bio slučaj. Samim tim povećao bi se i broj gledalaca i povećali prihodi od

prodaje ulaznica. Povećanjem obima rada došli bismo do mogućnosti proširenja postojećeg kina izgradnjom još jedne sale na spratu zgrade. Uz ovu kino salu potrebno bi bilo izgraditi i dodatne

kancelarije za nesmetan rad JU Centar za prikazivanje filmova, igraonicu za najmlađe posjetioce kao i prostor u kojem bi se smjestio bife ili šank za prodaju kokica, grickalica i sokova.

PRIJETNJE Prijetnje su nepovoljni trendovi koji vode ka gubitku ili opadanju regionalne konkurentnosti, ili

ekonomskog razvoja uopšte. ono što je trenutno najveća prijetnja jeste neposjedovanje digitalne opreme usljed čega dolazimo u situaciju da nam distributeri nisu u mogućnosti isporučivati filmove.

Samim tim nastavlja se odlazak naših sugrađana u Banjaluku. Jedna od velikih prijetnji jeste i ubrzan razvoj piratskih internet stranica za besplatan download filmova, na kojima možete skinuti svjetske hit

filmove samo nekoliko dana nakon njihovog izlaska na bilo kojem digitalnom mediju.

Kritična pitanja:

1.Izrada lokalne strategije razvoja kinematografije 2.Idejna i izvedbena rješenja filmskih postavki

3.Razvoj kadrovskih potencijala

PRILOG 2-FINANSIJSKI ASPEKTI STRATEGIJE

PRILOG 3-UČESNICI U PROCESU IZRADE STRATEGIJE

105

Documents

GRAD PRIJEDOR INTEGRALNA STRATEGIJA RAZVOJA GRADA