Granice wolności słowa w prawie karnym

cz. I Zniewaga prezydenta i flagi

Art. 135. § 1. Kto dopuszcza się czynnej napaści na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

http://demotywatory.pl/4629535/35-memow-z-Andrzejem-Duda-bohaterem-internetow#obrazek-8

§ 2. Kto publicznie znieważa Prezydenta

Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 137 k.k.

§ 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy.

Art. 135 § 2

Przestępstwo określone w art. 135 nie posiada

odpowiednika w kodeksie karnym z 1969 r.

Konstrukcja tego typu czynu zabronionego nawiązuje

do zapoczątkowanej rozwiązaniami kodeksu karnego

z 1932 r. tradycji szczególnej ochrony

Prezydenta RP przed zamachami przyjmującymi

postać czynnej napaści lub znieważenia Prezydenta w

art. 125 § 2.

Typ czynu zabronionego, o którym mowa w art. 135, stanowi lex specialis w stosunku do przestępstwa przewidzianego w art. 226 § 3 w zakresie dotyczącym publicznego znieważenia konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej.

Tak więc nie zachodzi kumulatywny zbieg przepisu art. 135 § 2 i przepisu art. 226 § 3 ze względu na zastosowanie reguły lex specialis derogat legi generali.

Art. 226 k.k.

§ 1.Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Przepis art. 222 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Znamiona charakteryzujące typ

czynu zabronionego

1. Przedmiot ochrony

Zachowanie się sprawcy skierowane jest przeciwko czci Prezydenta RP. Przepis ten chroni godność i dobre imię oraz cześć należną Prezydentowi RP, która stanowi tzw. dodatkowy przedmiot ochrony (por. wyrok SN z 27 stycznia 1988 r., V KRN 366/87, OSNPG 1988, nr 8, poz. 76).

Znieważenie Prezydenta nie musi być dokonane w czasie lub w związku z pełnieniem przez Prezydenta obowiązków służbowych. Przedmiotem ochrony bowiem jest nietykalność i godność Prezydenta jako głowy państwa.

W literaturze przyjmuje się, że cyt.: „każdy obywatel ma niezaprzeczalne prawo do wypowiadania wysoce nawet krytycznych poglądów, dotyczących decyzji podejmowanych przez organy władzy, w tym również i organy naczelne.

Każdemu przysługuje prawo wyrażania równie krytycznych ocen dotyczących panującego ustroju, byle oceny te w swej formie nie przybierały postaci obelżywej, obraźliwej, świadczącej właśnie o tym, iż zamiarem autora nie jest dokonanie krytyki organu władzy (odpowiednio: ustroju), ale jego zelżenie, wyszydzenie, czy poniżenie.

* w odniesieniu do art. 270 k.k. z 1969, [w:] Prokuratura i Prawo 1995 (wkł.; nr 11-12, s. 3).

Przyjęcie założenia odmiennego, niż wyrażone powyżej stałoby w oczywistej sprzeczności z zasadą swobody wyrażania poglądów i wolności słowa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.10.1993 r. II KRN 160/93, nie publikowany).

Ciężar udowodnienia tego, iż sprawca przekroczył granice dozwolonej krytyki, nadużył wolności słowa, a zamiarem jego nie była, powodowana obywatelską troską, chęć dokonania oceny określonych mankamentów ustrojowych czy błędnych - zdaniem sprawcy - posunięć organów władzy, lecz wyszydzenie, zelżenie lub poniżenie ustroju lub naczelnych organów, spoczywa oczywiście na oskarżycielu publicznym.

Konstytutywne dla treści art. 270 § 1 k.k. nastawienie sprawcy nie może być zatem przyjęte przez sąd orzekający w oparciu o domniemanie, domysł, ale wywiedzione być musi z analizy materiału dowodowego, tj. nie tylko treści, ale i formy wypowiedzi sprawcy*

* w odniesieniu do art.. 270 k.k. z 1969, [w:] Prokuratura i Prawo 1995 (wkł.; nr 11-12, s. 3).

Znamiona strony przedmiotowej

czynu zabronionego

1. Podmiot czynu zabronionego

Przestępstwo określone w art. 135 ma

charakter powszechny. Jego sprawcą może

być każdy zdatny podmiot odpowiedzialności

karnej.

wyrok Sądu Najwyższego z 28 lipca 1993 roku

(OSNKW 1993/11-12/73)

Interpretacja art. 270 § 1 k.k. nie może kolidować z ratyfikowanymi przez Polskę postanowieniami Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (m.in. art. 19 ust. 2) oraz Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (m.in. art. 9), które wprowadzają zasadę wolności publicznego ustosunkowywania się zarówno co do prowadzonej przez dane państwo polityki i podejmowanych w jej ramach przez określone organy decyzji, jak i uprawnienie do publicznego wyrażania krytycznych opinii w tym przedmiocie.

W związku z tym przyjąć należy, że penalizacja zachowań opisanych w art. 270 § 1 k.k. dotyczyć może jedynie takich publicznych wystąpień, które nie są tylko opinią dotyczącą działalności osób wchodzących w skład naczelnych organów państwowych albo też całego takiego organu, związaną z podejmowanymi przez nie decyzjami politycznymi.

2. Znamiona określające czynność wykonawczą

„znieważa publicznie” (patrz art. 133)

Publiczne znieważenie Prezydenta RP -

dokonane w miejscu publicznym (na wiecu,

zebraniu, demonstracji) albo w taki sposób, iż

zniewaga mogła dotrzeć do nieograniczonego

kręgu osób (np. wypowiedź w telewizji,

publikacja prasowa).

Komentarz do art.135 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, LEX, 2010,

wyd. V.

Znieważenie dokonane jest publicznie (ze względu na miejsce), jeżeli nastąpiło w miejscu, w którym fakt zniewagi mógł być zaobserwowany przez nieograniczoną liczbę indywidualnie nieokreślonych osób, warunkiem jest, aby publiczność, określona jako otwarty zbiór osób indywidualnie nieoznaczonych, miała rzeczywistą możliwość zapoznania się ze znieważającą wypowiedzią.

Stanisław Hoc, O prawnokarnej ochronie przedstawicieli państw obcych oraz ich symboli państwowych, Prokuratura i Prawo 2003, nr 12, s.19.

Jeżeli więc znieważenie zostało dokonane w miejscu dostępnym dla publiczności, ale w czasie, gdy w miejscu tym poza zainteresowanymi stronami nie było innych osób, nie można przyjąć, że przestępstwo zostało popełnione publicznie. O publicznym charakterze decydować może także sposób popełnienia, powodujący, że fakt znieważenia mógł być odebrany przez nieograniczoną liczbę osób.

Stanisław Hoc, O prawnokarnej ochronie przedstawicieli państw obcych oraz ich symboli

państwowych, Prokuratura i Prawo 2003, nr 12, s.19.

Chodzi tu o sytuację, w której znieważająca w swej treści wypowiedź, zostaje rozpowszechniona za pomocą środków masowego przekazu, prasy, radia, telewizji, Internetu. Zniewaga może być podana do wiadomości publicznej także za pomocą ulotek, plakatów, urządzeń nagłaśniających. [...]

Forma popełnienia [...] czynu […] może być werbalna (np. użycie zwrotów obraźliwych zmierzających do poniżenia np. głowy obcego państwa) i inna (np. zrzucenie nakrycia głowy).

Stanisław Hoc, O prawnokarnej ochronie przedstawicieli państw obcych oraz ich symboli państwowych, Prokuratura i Prawo 2003, nr 12, s.19.

Przestępstwo ma charakter formalny zarówno w części kryminalizującej czynną napaść na Prezydenta RP, jak i w części kryminalizującej znieważenie Prezydenta.

Formalny charakter przestępstwa czynnej napaści odróżnia ten typ

czynu zabronionego od przestępstwa naruszenia nietykalności cielesnej określonego w art. 217, którego dokonanie następuje dopiero z chwilą naruszenia ciała osoby atakowanej.

Komentarz do art.135 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

Przestępstwo z § 2 może zostać popełnione

zarówno przez działanie, jak i przez

zaniechanie (niewłaściwe z zaniechania).

Ma charakter materialny.

Komentarz do art.135 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] M. Mozgawa (red.), M. Budyn-

Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, Kodeks karny. Komentarz praktyczny, Oficyna, 2010, wyd. III.

Znamiona strony podmiotowej

Przestępstwo określone w art. 135 ma

charakter umyślny (por. wyrok SN z 13

września 1982 r., II KR 203/82, niepubl.).

Jedynie z zamiarem bezpośrednim

możliwe jest dopuszczenie się zniewagi

Prezydenta RP, z uwagi na intencjonalny

charakter znamienia "znieważa".

Komentarz do art.135 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M.

Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks

karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

Oba typy (art. 135 par. 1 i 2 popełnić

można tylko umyślnie, w obu postaciach

zamiaru.

Komentarz do art.135 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] M. Mozgawa (red.), M.

Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, Kodeks karny. Komentarz praktyczny, Oficyna,

2010, wyd. III.

Nie jest objęte zakresem tego przepisu

zniesławienie prezydenta*.

*Stanisław Hoc, Ochrona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w nowym

kodeksie karnym , Wojskowy Przegląd Prawniczy, rok LXXIII 2000 Nr 1 (213)

s. 12-13).

Zagrożenie karą i środkami

karnymi

Przestępstwo przewidziane w art. 135 § 2

jest występkiem zagrożonym karą

pozbawienia wolności do lat 3.

Może budzić zastrzeżenia szczególna i surowsza regulacja odpowiedzialności karnej za znieważenie funkcjonariusza publicznego (art. 226 k.k.) czy publiczne znieważenie Prezydenta RP (art. 135 § 2 k.k.).

Wydaje się, że choć dobrem, jakie podlega ochronie, jest w tym przypadku nie tyle część wewnętrzna osobowego substratu podmiotów czynu zabronionego (a więc funkcjonariusza czy prezydenta), ile autorytet państwa, który owe podmioty reprezentują, to jednak w sposób nieuchronny (zwłaszcza dotyczy to art. 135 § 2 k.k.) wypowiadanie krytyki osoby Prezydenta RP wiąże się na ogół nie z reprezentowanym przezeń urzędem i autorytetem państwa, lecz właśnie z osobniczymi cechami substratu osobowego (znieważa się określonego Prezydenta RP, a nie urząd Prezydenta RP, który zajmują w różnym czasie różne osoby).

Nie ma zaś szczególnego powodu, aby stosować zaostrzoną odpowiedzialność karną osoby znieważającej polityka, który w danym czasie sprawuje urząd Prezydenta RP.

M. Górski, Glosa do wyroku ETPC z dnia 2 lutego 2010 r., 571/04.

Tryb ścigania

Przestępstwo określone w art. 135 jest

przestępstwem publicznoskargowym,

ściganym z urzędu.

„ … Skoro sędziowie w Strasburgu

zakwestionowali z perspektywy współczesnych

poglądów na demokracje istnienie przywileju

głowy obcego państwa wiązanego wyłącznie z

pełnioną przezeń funkcją albo posiadanym

statusem politycznym, uwagi te można

zastosować do analogicznego lub zbliżonego

przywileju własnej głowy państwa oraz

specjalnej ochrony przyznanej organom państwa”.

Ireneusz C. Kamiński, Ochrona dobrego imienia głów państw obcych a swoboda wypowiedzi. Orzeczenie

Trybunału w Strasburgu w sprawie Colombani i inni przeciwko Francji, Przegląd Prawa Europejskiego

2003, nr 2, s. 27

„ … Choć nie posunąłbym się tak daleko, aby in toto określić jako sprzeczny z Konwencją [Praw Człowieka] każdy przypadek skazania na podstawie art. 135 § 2 i 226 § 3 [Kodeksu karnego], to jestem zdania, że jeśli już te przepisy muszą istnieć - w co osobiście mocno wątpię - ich zastosowanie powinno zostać ograniczone do wyjątkowo poważnej, niesprowokowanej i pozbawionej usprawiedliwienia obelgi, mogącej grozić bezpośrednią i rzeczywistą szkodą (a więc nie tylko hipotetyczną, a tym bardziej "symboliczną") istotnemu dobru publicznemu…”.

Ireneusz C. Kamiński, Ochrona dobrego imienia głów państw obcych a swoboda wypowiedzi. Orzeczenie Trybunału w

Strasburgu w sprawie Colombani i inni przeciwko Francji, Przegląd Prawa Europejskiego 2003, nr 2, s. 27

Odpowiedzialność karna za czyny opisane w [...] przepisach [art. 135 § 2 i art. 226 § 1 k.k.] nie jest związana z treścią wypowiedzi, lecz z jej formą, mającą charakter znieważający.

Co innego są granice dopuszczalnej krytyki (które zbyt wąsko ujęte mogą w konsekwencji prowadzić do nieuzasadnionego ograniczenia wolności wypowiedzi), a co innego forma, w jakiej się to czyni. Istniejących regulacji nie można zatem traktować jako kneblowania społecznie uzasadnionej krytyki.

J. Raglewski, Wybrane zagadnienia prawnokarnej ochrony czci w Kodeksie karnym z 1997 r., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk

Penalnych, 2003/2/63

Chodzi jedynie o przeciwdziałanie sytuacji, w której powołując się na wolność słowa, argumenty w dyskusji zastępuje się zniewagami.

Należy wyraźnie rozróżniać dopuszczalną krytykę od zniewag. Mając powyższe na uwadze należy uznać, że pomiędzy prawnokarną ochroną dobrego imienia tzw. osób publicznych przed zarzutami znieważającymi, a prawem każdego człowieka do wyrażania swoich poglądów nie zachodzi kolizja, która wymuszałaby poświęcenie jednego z tych dóbr prawnych.

Wydaje się, że nieuprawnione byłoby również kwestionowanie regulacji zawartych w przepisach art. 135 § 2 i art. 226 k.k. z powołaniem się na argument ich sprzeczności z zasadą równych praw obywateli państwa demokratycznego.

J. Raglewski, Wybrane zagadnienia prawnokarnej ochrony czci w Kodeksie karnym z 1997 r., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk

Penalnych, 2003/2/63

Janusz Palikot nie odpowie za nazwanie prezydenta kurduplem - informuje radio TOK FM. Lubelska prokuratura umorzyła postępowanie w tej sprawie w oparciu o opinię biegłego językoznawcy.

http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,7420526,Proku

ratura_o_Palikocie__Slowo__kurdupel__nie_obraza.html

Prokurator podjął decyzje o umorzeniu śledztwa "wobec braku znamion czynu zabronionego", tj. publicznego znieważenia prezydenta RP - poinformowała Beata Syk-Jankowska, rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Lublinie. Ponadto prokuratura uznała, że nie ma interesu społecznego w obejmowaniu ściganiem z urzędu czynu, który ma charakter zniesławienia i może być rozpatrywany w trybie prywatno-skargowym. Syk-Jankowska dodała, że kluczowa dla prokuratury była opinia biegłego z zakresu językoznawstwa. Jej treści, jak i treści uzasadnienia decyzji o umorzeniu, prokuratura nie ujawnia, zanim nie zapoznają się z nią strony postępowania. Z nieoficjalnych informacji wynika, że biegły językoznawca uznał, że słowo "kurdupel" nie jest wyrażeniem obraźliwym.

Określenie "kurdupel" pojawiło się kilka miesięcy temu właśnie na blogu posła. Wcześniej na konferencji prasowej przed swoim domem na lubelskiej starówce Palikot po raz kolejny pytał, czy prezydent ma problemy z alkoholem. Prokuratura badała, czy w obu tych przypadkach nie doszło do znieważenia głowy państwa, ale odmówiła wszczęcia śledztwa. Pełnomocnicy prezydenta zaskarżyli decyzję prokuratury. Zażalenie rozpatrywał Sąd Okręgowy w Lublinie. Uznał, że śledczy powinni wszcząć postępowanie w sprawie "kurdupla" i zbadać, czy nie jest to określenie obraźliwe. Sam Janusz Palikot podkreślał, że jego zdaniem "kurdupel" nie jest sformułowaniem obraźliwym czy znieważającym. Stwierdził, że używając tego słowa odnosił się do dzieciństwa braci Kaczyńskich, kiedy na tle rówieśników byli wyjątkowo mali. Jak mówił, nie żałuje, że tak napisał na swoim blogu.

Strona AntyKomor.pl została zamknięta, po tym jak

do mieszkania jej twórcy wkroczyła Agencja

Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Funkcjonariusze weszli do mieszkania

właściciela strony o 6 rano. Zajęli laptopa i

nośniki pamięci, przeszukali mieszkanie, a

nawet piwnicę. Autor strony miał usłyszeć, że

działania mają związek z obrazą prezydenta

Bronisława Komorowskiego.

Kancelaria Prezydenta zapewnia, że nie ma

żadnego związku ze sprawą. Jak twierdzą

przedstawiciele prokuratury w Tomaszowie

Mazowieckim, która zleciła ABW działania,

doniesienia złożył jeden z odwiedzających

stronę.

Autor na stronie zamieszczał znalezione w sieci

obrazki, gry lub filmy, których autorzy żartowali z

prezydenta.

Znieważenie flagi

Art. 137

§ 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy.

Przestępstwo określone w art. 137 stanowi

odpowiednik typu czynu zabronionego

przewidzianego w art. 284 § 1 k.k. z 1969 r. w

zakresie dotyczącym ochrony polskich znaków

państwowych oraz przestępstwa przewidzianego w

art. 285 w części dotyczącej ochrony obcych

znaków państwowych wystawionych publicznie

przez przedstawicielstwo obcego państwa lub

przez inny podmiot na zarządzenie polskiego

organu.

Kodeks karny zmienia charakter

przestępstwa znieważenia polskiego lub

obcego symbolu państwowego, zaliczając je

do kategorii przestępstw przeciwko

Rzeczypospolitej Polskiej, podczas gdy

w kodeksie z 1969 r. ten typ czynu

zabronionego zaliczony było do

przestępstw przeciwko porządkowi

publicznemu.

Znamiona charakteryzujące typ

czynu zabronionego 1. Przedmiot ochrony

Przepis art. 137 przydaje ochronę interesom Rzeczypospolitej Polskiej związanym z poszanowaniem symboli państwowych.

Ochronie na podstawie art. 137 podlegają także uczucia osób żywiących szacunek dla znaków symbolizujących określoną organizację państwową (L. Gardocki, Prawo karne, s. 212).

W przypadku zamachów skierowanych przeciwko symbolom państwowym państwa obcego przepis art. 137 przydaje także ochronę stosunkom międzynarodowym Rzeczypospolitej Polskiej (M. Olszewski (w:) System prawa karnego..., t. IV, cz. 2, s. 826).

Znamiona strony przedmiotowej

czynu zabronionego Podmiot czynu zabronionego

Przestępstwo określone w art. 137 ma charakter powszechny. Jego sprawcą może być każdy zdatny podmiot odpowiedzialności karnej.

Przestępstwo, o którym mowa w art. 137, może być popełnione zarówno przez obywatela polskiego, jak i cudzoziemca oraz osobę nieposiadającą żadnej przynależności państwowej (tzw. bezpaństwowca). W razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 137 § 1 przez cudzoziemca za granicą, podlega on odpowiedzialności karnej na zasadach określonych w art. 110 § 1.

Znamiona określające czynność wykonawczą

Zachowanie się sprawcy przestępstwa z art.

137 zostało dokładnie przez ten przepis

opisane i polega na:

- znieważaniu,

- niszczeniu,

- uszkadzaniu lub

- usuwaniu godła, sztandaru, chorągwi,

bandery, flagi lub innego znaku

państwowego.

Skutek

Przestępstwo określone w art. 137 w części, w jakiej kryminalizuje zachowania polegające na niszczeniu, uszkodzeniu lub usuwaniu znaków państwowych, ma charakter materialny. Do jego znamion należy skutek w postaci zniszczenia, uszkodzenia lub usunięcia określonego symbolu państwowego.

Zachowanie sprawcy zmierzające do jednego z wymienionych wyżej skutków, który niezależnie od zamiaru sprawcy nie następuje, stanowić może usiłowanie przestępstwa z art. 137.

Dla przyjęcia odpowiedzialności za skutek w postaci zniszczenia, uszkodzenia lub usunięcia symbolu państwowego konieczne jest ustalenie szczególnej więzi między zachowaniem się sprawcy a rzeczonym skutkiem.

W wypadku gdy sprawca zrealizował znamię czynności wykonawczej przez działanie, konieczne jest ustalenie związku przyczynowego, w przypadku zaniechania - ustalenie, że na sprawcy ciążył obowiązek określonego działania.

Ponadto należy ustalić, że zachodzi powiązanie normatywne między zachowaniem się sprawcy a skutkiem, przesądzające istnienie stosunku sprawstwa.

W przypadku zachowania polegającego na znieważeniu symbolu państwowego przestępstwo określone w art. 137 ma charakter formalny, dla realizacji jego znamion nie jest więc konieczne wystąpienie jakiegokolwiek skutku.

Przedmiot bezpośredniego działania

Przedmiotami wykonawczymi przestępstwa

przewidzianego w art. 137 są: - godło, - sztandar, - chorągiew, - bandera, - flaga, - inny znak państwowy. Zgodnie z brzmieniem art. 137 przedmiotem bezpośredniego działania

mogą być zarówno polskie symbole państwowe, jak i symbole państwa obcego.

Okoliczności modalne

Artykuł 137 § 1 wymaga, aby wymienione w nim czynności zostały przez sprawcę zrealizowane publicznie. Dopuszczenie się jednej z form zachowania wyliczonych w tym przepisie niepublicznie nie stanowi realizacji znamion przestępstwa z art. 137 § 1.

W literaturze podkreśla się, że art. 137 § 1 nie zawiera znamienia "wystawione publicznie", które zastąpione zostało znamieniem "publicznie". Wydaje się, iż zmiana ta oznacza rozszerzenie zakresu kryminalizacji na takie zachowania, które stanowią publiczne znieważenie, zniszczenie lub uszkodzenie symboli państwowych, które nie zostały przez nikogo wystawione, lecz które sprawca na przykład przyniósł ze sobą.

Artykuł 137 § 2 wymaga,

aby zachowanie sprawcy

nastąpiło na terytorium

Rzeczypospolitej

Polskiej.

Nie stanowią realizacji

znamion przestępstwa

określonego w art. 137 § 2

zachowania wymierzone

przeciwko symbolom

państwa obcego popełnione

poza granicami

Rzeczypospolitej Polskiej.

Znamiona strony podmiotowej

Przestępstwo przewidziane w art. 137 ma charakter umyślny.

W odniesieniu do czynności sprawczych polegających na niszczeniu, uszkadzaniu lub usuwaniu umyślność może się przejawiać zarówno w formie zamiaru bezpośredniego, jak i zamiaru wynikowego.

W przypadku przestępstwa określonego w art. 137 § 2 konieczne jest jednak, aby sprawca miał świadomość, że jego zachowanie wymierzone jest przeciwko znakowi państwowemu obcego państwa.

W wypadku zachowania polegającego na znieważaniu znaku państwowego umyślność może się przejawiać jedynie w formie zamiaru bezpośredniego, z uwagi na intencjonalny charakter znamienia opisującego czynność wykonawczą.

Zagrożenie karą i środkami karnymi

Przestępstwo określone w art. 137 jest występkiem zagrożonym grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Możliwe jest odstąpienie od wymierzenia kary na podstawie art. 59.

W wypadku odstąpienia od wymierzenia kary sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na określony cel społeczny.

Możliwe jest warunkowe umorzenie postępowania karnego, jeśli spełnione są przesłanki określone w art. 66.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 października 2008 r. (II AKz

777/08)

Nie budzi wątpliwości, że każdy obywatel RP ma nie tylko prawo, ale i obowiązek czcić symbole państwowe, do których zaliczyć należy też barwy narodowe, ujęte we fladze, a co za tym idzie przepis art. 137 § 1 k.k. przydaje ochronę interesom RP związanym z poszanowaniem symboli państwowych, chroniąc jednocześnie uczucia osób żywiących szacunek dla tych znaków. Zaniechanie powyższemu obowiązkowi nie jest równoznaczne z realizacją znamienia znieważenia, w szczególności w sytuacji, kiedy stanowi ono wyraz lekkomyślności.

W doktrynie przedmiotu znieważenie traktowane jest jako działanie intencjonalne, mające na celu wyrażenie lekceważenia dla polskich symboli państwowych.

Znieważenie oznacza zatem takie zachowanie, które według zdeterminowanych kulturowo i powszechnie przyjętych ocen społecznych stanowi wyraz pogardy, ośmieszenia, czy uwłaczania wskazanej w art. 137 § 1 k.k. symbolice państwowej, dyskredytujące w zamierzeniu sprawcy określone wartości związane z trwałością Państwa, jako pewnej organizacji.

Przykładowo do takich zachowań zaliczyć należy szydzenie, podeptanie, oplucie flagi państwowej.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29

października 2008 r. (II AKz 777/08)

Skoro zatem oskarżeni śpiewając w stanie nietrzeźwości "Polska, Biało-Czerwoni" dawali wyraz utożsamiania się z Państwem Polskim, nie sposób - mimo krytycznej oceny ich zachowania - uznać, że jednocześnie ich intencją było znieważenie polskich barw narodowych, nawet w sytuacji, gdy w pewnych fragmentach zdarzenia upuszczali na ziemię polską flagę, bądź też ciągnęli ją po ziemi. Brak jest bowiem nie budzących wątpliwości podstaw do przyjęcia, iż w takiej formie

chcieli wyrazić pogardę dla flagi państwowej oraz że to stanowiło motywację ich działania.

Postanowieniem z dnia 29 września 2008 r. Sąd Okręgowy w Katowicach umorzył postępowanie karne wobec Wojciecha M. i Marcina B., oskarżonych o to, że w dniu 30 kwietnia 2008 r. w M. wspólnie i w porozumieniu znieważyli flagę państwową przez ciągnięcie jej po ziemi, uznając, że w działaniu oskarżonych brak jest znamion czynu zabronionego z art. 137 § 1 k.k.

W motywach rozstrzygnięcia Sąd stwierdził, że celem oskarżonych nie było znieważenie flagi państwowej, lecz będąc pod wpływem alkoholu chcieli oni dać upust swojej energii.

W kwestii ciągnięcia flagi po ziemi ustalono natomiast, że wypadała ona oskarżonym z rąk, co spowodowane było ich stanem nietrzeźwości, wtedy zaś Wojciech M. i Marcin B. podnosili ją i wymachiwali, co wskazuje na brak zamiaru z ich strony, by flagę znieważyć. W tej sytuacji Sąd I instancji przyjął, że działanie oskarżonych nie wyczerpywało znamion czynu zabronionego, opisanego w art. 137 § 1 k.k.

Koniec

dziękuję za uwagę