GRKA ARHITEKTURA Atenina riznica, izgraena u znak sjedanja na
Maratonsku bitku.u Delfima. Dorski stubovi,hram s antama,
Partenon, Atinska Akropola,najvaniji grko hram i spomenik,u ast
boginje Atene, 448.-432.p.n.e.:dorski stubovi, najvei i
najraskoniji dorski hram na podruju dananje Grke. Iktin je sainio
nacrte, a Kalikrat je preuzeo voenje gradnje. Na golemom kamenom
podnoju od tri stepenice, ija je temeljna povrina na gornjem rubu
mjerila 70 x 30 m uzdizalo se 46 stupova visokih preko 10 m dorskog
tipa. Obrubi s likovima i skulpture na zabatima ubrajale su se meu
najvee kiparske radove na svijetu. Iznad tamnocrvenih zidova
unutranjosti tvorio je zavretak jedan obojeni drveni kasetirani
strop. Sredite hrama bio je 13 m visok Fidijin kip boice Atene. Bio
je od zlata i slonove kosti; 7,5 mm debele zlatne ploe mogle su se
skidati da bi se kontrolirala teina, a to se godine 433. pr. Kr.
doista i uradilo, kad su Fidiju bili okrivili da se okoristio tim
zlatom. Partenon je najbolji primjer hrama dorskog reda: uzduna
graevina od dvije prostorije i vanjskog pravokutnog omotaa od
stupova; na podnoju sa stubitem diu se stupovi sastavljeni od
valjkastih tambura s ljebovima (kanelire), te kapitelom
sastavljenim od ehinusa(kruni jastui) i abakusa (kvadratne ploe);
stupovi nose gredu (arhitrav), a iznad arhitrava je friz sastavljen
od triglifa (tri okomite linije) i metopa (reljefno obraene ploe);
iznad friza je vijenac koji na proelju hrama uokviruju zabatni
trokut (timpan). cijeli hram napravljen je od mramornih blokova
koji prilijeu jedan na drugi bez veziva; gdje je bilo potrebno
blokovi su vezani metalnim zakovicama. Krov je bio dvoslivni i
pokriven crijepom napravljenim od crvenih ronjaa (gredica), a
drvene grede koritene su i za tavanice to je otvaralo veliku
mogunost pravaca.
Partenon dominira atenskom Akropolom i najskladnija je graevina
svih vremena. Odnosi visine njenih dijelova na proelju - stupovlja
(A-B) i vijenca (B-C) u istom je odnosu u kojem se odnosi stupovlje
prema cjelini (A-C).BC : AB = AB : AC savreni omjer, tzv. zlatni
rez.
Monumentalna plastina dekoracija na Partenonu (zabatne figure i
friz) vjerojatno je djelo kolektivnog rada radionice kipara Fidije,
izveden po njegovoj zamisli i pod njegovom paskom. Reljefi i
skulpture s Partenona predstavljaju: Gigantomahiju (bitka bogova s
titanima); Borbu Atenjana s kentaurima i Amazonkama; Trojanski rat
i Povorku panatenejskih sveanosti. Erehtej (grki: Erekhteion) je
grki hram jonskog stila posveen bogu Erihtoniju Atenskom. Izgraen
je od pantelikog kamena na atenskoj Akropoli, a gradili su ga
arhitekti Filoklo iArhiloh od 421. do 406. pr. Kr.Graevina je
komplicirana i nepravilna tlocrta s nekoliko odvojenih kultnih
mjesta sa svetitima i rtvenicima, te celama (prostorija sa
svetitem): Pandroseion, Posejdonovo svetite, svetite Atene Polias i
najuveniji Trijem kora sa est kipova mladih enakarijatida koje nose
ravni krov trijema (danas su zamijenjene kopijama). Grko
pozorite,polukruni amfiteatar otvorenog tipa sa orhestrom u sredini
i scenom ispred amfiteatra,ostvarena maksimalna akustinost,Antike
grke [1] olimpijske igre Poele su 776. pr. Kr. u Olimpiji u Grkoj,
te se odravale do 393.
