Gürcistan (Conflict of Georgia) sorunu değerlendirme raporu

8/7/2019 Grcistan (Conflict of Georgia) sorunu deerlendirme raporu

1/81

GRCSTAN KRZDEERLENDRMERAPORU: TRKYEYE,

BLGEYE ve KREYEETKLERUluslararas Stratejik Aratrmalar Kurumu

Eyll 2008


2/81

USAK Raporlar NO: 08-03

Rapor Genel Koordinatr: Sedat LANER

Rapor Editr: Hasan Selim ZERTEM

USAK Grcistan Krizi Deerlendirme Raporu Uzman Heyeti

Alfabetik Sra le

Ycel ACER: Uluslararas Hukuk ve GKullanm

hsan BAL: Terrizm ve Uluslararas Gvenlik

M. Turgut DEMRTEPE: Orta Asya, Kafkasya,Etnik atmalar

Bahadr DNER: ABD D Politikas

Arzu Celalifer EKNC: ran

Rovshan IBRAHIMOV: Kafkasya, Azerbaycan,Enerji Gvenlii

Habibe KADER: Rusya Federasyonu; Karadeniz

Kamer KASIM: Kafkasya; Ermenistan ve Rusya

brahim KAYA: Uluslararas Hukuk ve GKullanm

Sedat LANER: Uluslararas likiler, Trk DPolitikas, Kafkasya ve Ermenistan

Mirzet MUJEZNOVC: Kosova Krizi ve RusyaFederasyonuna Etkileri

Mehmet ZCAN: Avrupa Birlii

Hasan Selim ZERTEM: Rusya Federasyonu,Grcistan, NATO, Enerji Gvenlii

Gner ZKAN: Kafkasya, Rusya Federasyonu,Enerji hatlar, Etnik atmalar

Ercment TEZCAN: Uluslararas Hukuk, AB veGrcistan Krizi

Fatma YILMAZ: Avrupa Birlii

Mehmet YEN: ABD ve Kafkasya

Rapor hakknda her trl bilgi iin 0312 212 28 86y (Nuray zkan) arayabilirsiniz.

USAKUluslararas Stratejik Aratrmalar Kurumu

International Strategic Research Organization

Ssl Sokak, No. 2, Mebusevleri, Tandoan, Ankara

Tel: 0312 212 28 8687, 212 28 65, 212 28 52,

GSM: 0533 486 09 74, Faks: 212 25 84

http://www.usak.org.tr, http://www.turkishweekly.net, http://www.usakgundem.com


3/81

USAK Grcistan Krizi Deerlendirme Raporu

1

indekiler

SUNU...................................................................................................................................................... 3

I. GENEL TESPTLER ............................................................................................................................. 4II. KRZN GELM ............................................................................................................................... 7

II.1 OCAK 2008 - AUSTOS 2008 ......................................................................................................... 8

II.2. GN-GN KRZN SEYR.............................................................................................................. 11

II.3. KRZ HIZLANDIRAN / DERNLETREN UNSURLAR ..................................................................... 29

III. SAVATA TARAFLARIN POLTKALARI: GRCSTAN, RUSYA, ABD, AVRUPA ve NATO ............... 31

III.1. GRCSTAN KRZ BLNL OLARAK MI BALATTI?.................................................................... 32

III.2. RUSYANIN GRCSTANA YANITI VE SAVATAK HEDEFLER.................................................... 33

III.3. ABDNN SAVA KARISINDAK TUTUMU VE YEN SOUK SAVA SENARYOLARI ..................... 35

ABD BAKANLIK SEMLER VE GRCSTAN KRZ......................................................................... 38

III.4. NATONUN GELECE VE RUSYA LE LKLER........................................................................... 38

III.5. AVRUPA VE ABDNN KRZE BAKIINDAK FARKLAR .................................................................. 39

III.6. RUSYANIN SAYGI TALEB........................................................................................................... 40

III.7. RUSYA, ABDYE KARI NE YAPABLR?....................................................................................... 41

III.8. ABD RUSYAYA KARI NE YAPABLR?........................................................................................ 43

III.9. BLGE LKELERNN KRZDEK POZSYONLARI .......................................................................... 44

IV. TRKYE VE KRZ ......................................................................Hata! Yer iareti tanmlanmam.

IV.1. TRKYE KRZ Y YNETT M?................................................................................................. 49

IV.2. TRKYENN GRCSTANI AIKTAN DESTEKLEMES BR HATA MIDIR?................................. 50

IV3. TRKYE KRZDE ABDDEN UZAKLATI MI?............................................................................... 52

IV.4. YEN BR 1 MART TEZKERES VAKASI YAANABLR M?.......................................................... 54

IV.5. TRKYE KAFKASLARDA ARABULUCU OLABLR M? KP NERS GEREK MDR?............. 54

IV.6. TRKYE-ERMENSTAN LKLER VE GRCSTAN KRZ............................................................ 56

IV.7. GRCSTAN KRZNN TERRLE MCADELEYE OLASI ETKLER................................................. 59

IV.8. GRCSTAN KRZNN KOMULAR LE LKLERE OLASI ETKS................................................ 60

V. ULUSLARARASI HUKUK .................................................................................................................. 61

VE ........................................................................................................................................................... 61

GRCSTAN-RUSYA SAVAI ................................................................................................................... 61

VI. NERLER ................................................................................................................................... 66

EKLER ..................................................................................................................................................... 72Ek-1 Grcistan Ekonomik Verileri ...................................................................................................... 72


4/81


5/81


3

SUNU

Rusya-Grcistan Sava kimilerince srpriz saylsa da olaylarn geliimi atmalara adm admgidildiini gsteriyor. mzalanan atekes anlamasna ramen Rusyann Grcistan konusundaki

hedeflerinin ksa dnemde sonulanmayaca da anlalyor. Grcistan Sava kk bir lkede yerel

bir atma olmann ok tesinde dorudan etkilere neden oldu ve olmaya da devam edecek.

imdiden yeni bir Souk Savan ortaya ktn sylemek iin erkense de yenidnya dzeni

mcadelelerinin nemli safhalarndan birinin de Kafkasyada yaanaca anlalyor.

Grcistandaki krizden en ok etkilenecek lkelerin banda ise yine Trkiye geliyor. Kriz Trkiyeyi

sadece Rusya ile deil, en yakn mttefikleri ile de sorunlu hale getirebilir. Bu adan, dengelerin bu

kadar hzl deitii bir ortamda en hazrlkl olmas gereken lkelerden biri de Trkiye. Tpk Ortadou

sorunlarnda olduu gibi Kafkasyadaki deiimin de Trkiyeye getirecei ykler ve frsatlarbulunuyor.

Bu erevede Uluslararas Stratejik Aratrmalar Kurumu (USAK) uzmanlar, uzunca bir sredir takip

ettikleri krizin scak atmaya dnmesini ve srecin bandan sonuna kadar gelimeleri byk bir

dikkatle incelediler. Elinizdeki raporda krizin adm adm geliimi ve ardndan da nasl patlak verdii

ortaya konuyor. Bu arka plan zerinde USAK uzmanlar ABD, AB ve Rusya da dhil olmak zere tm

aktrlerin kriz karsndaki tutumlarn ele alyorlar. Krizin Trkiyeye etkisi ve Ankarann politikalar

ise ayr bir balk altnda ele alnd. Deerlendirme raporunda krizin hukuki deerlendirmesini bulmak

da mmkn. Son olarak rapor neri ve ngrler ile sona eriyor.

Raporun, krizin daha iyi anlalmasna ve yeni krizlere hazrlksz yakalanlmamasna hizmet etmesi

dileiyle,

Sayglarmzla

Do. Dr. Sedat LANER

Bakan


6/81


4

I. GENEL TESPTLER

Kafkasya Anadolu, Pers lkesi, Rusya, Karadeniz ve Hazar havzalarnn giri kapsniteliindedir ve bu nedenle tarih boyunca zellikle Trkler, Ruslar ve ranllar arasnda

paylalamayan bir blge olmutur. Osmanl ve rann gerileyii sonucunda blgede Rus etkisi

19. yzylda artm, I. Dnya Sava sonrasnda ise blge tamamen Rus etkisi altna girmitir.

Bu durum Ruslar iin yzlerce yllk bir hedefin gereklemesi anlamna gelmitir. nk

Kafkasyann ele geirilmesiyle birlikte Trkiye ile Trk dnyasnn arasna bir set ekilmi,

Trkiye ve rana kar son derece stratejik bir tutulmutur. Blge Ortadouya inmek gibi

emperyal hedefler kadar Rusyann savunmasnda da en nemli stratejik noktalardan biri

saylmtr.

Kafkasya, Trkiye asndan da hayati bir konumdadr. Blge hereyden nce Trkiye ile Trkdnyas arasnda bir gei noktasdr. Bu nokta, I. Dnya Savandan sonra hzla Rus etkisine

girmitir. Gneyde rann Trk dnyasna gei salayan bir lkeden ziyade engel grevi

grmesiyle birlikte Trk dnyas ile fiziki ba da kopmutur. Souk Sava artlar ve

Cumhuriyetin yeni ideolojisini yerletirmek iin zamana ihtiya duyulmas bu kopuu fikri

plana da tamtr. Cumhuriyet dneminde Trkiye blge sorunlarndan bilinli olarak uzak

durmu, Ortadou, Kafkaslar ve Balkanlar sorun kayna yerler olarak grmtr. Bu durum

Ortadou rneinde bataklk olarak tarif edilmitir. Dnyann bu blgeye bakn Trkiye

de paylamtr. Bu anlamda, Trkiye blgesinden memnun olmayan bir lke konumunda

olmutur. Trkiyenin blgeye dnk ilgisizliinde lkenin ekonomik olarak zayf, siyasi olarak

ise krlgan olmasnn da byk rol vardr. Buna karn Souk Sava dneminde rakipleri SSCBgibi byk glerdir. Trkiye Cumhuriyetinin d siyaseti uzun yllar var olma / ayakta kalma

siyaseti olmu, bu dnemde ortaya kan korkular zamanla kemiklemi ve refleks halini

almtr. Bu balamda Kafkasya ve Orta Asya ile ilgilenmek faistlik, Ortadou ile ilgilenmek

dincilik/gericilik, Osmanl ile ilgilenmek ise Osmanlclk olarak grlebilmitir.

Trkiyenin korkularndan arnmas ve zgvene kavuabilmesi iin ekonomik anlamdabymesi ve d ticaretinin neminin artmas, buna paralel olarak da sz konusu blgelerin

Trk mdahalesine hazr hale gelmesini beklemek gerekmitir. Bu balamda Turgut zaln

Kafkaslara dnk alm politikalar bir tesadf olarak grlemez ve sadece zal felsefesi ile

aklanamaz. Blge ve Trkiye arasndaki ekim ve deiim gz ard edilmemelidir.


7/81


5

SSCBnin dalmas ile birlikte blgenin Trkiyeye, Trkiyeninse blgeye ilgisi hzlanmtr.Moskova ekim gcn kaybetmi, sadece eski SSCB cumhuriyetlerinde deil, Rusya

Federasyonunda dahi en basit ihtiyalar dahi karlanamaz hale gelmitir. Ekonomik k ve

siyasi zayflama Sovyet cumhuriyetlerine bamszlk frsatn vermi, ancak gerek anlamda

bamszln Moskovadan uzaklamaktan getii tespitini hemen hemen tm cumhuriyetler

yapmtr.

Kafkasyann bir dier nemi ise Kafkas halklarnn modern Trkiye Cumhuriyeti ile yaknbalara sahip olmasnda yatmaktadr. Anadoluda Osmanlnn son yllarnda Rumlar ve

Ermenilerden boalan yerlere Balkan gmenleri ile birlikte nemli oranda Kafkasyadan gelen

gmenler de yerletirilmitir. Bu durum hem Anadolu halkn Kafkaslara, hem de Kafkaslar

Anadoluya daha ilgili klmtr. Souk Sava dnemindeki yapay engellerin 1991de

dalmasyla birlikte taraflar arasnda doal bir yaknlama balamtr.

Grcler Kafkasyada Ermeniler ile birlikte milliyetiliin en gl olduu halklardan biridir.Grc milliyetilii Sovyetler Birliinin zel abalarna ramen ayakta kalmay baarm ve

Sovyetlerden ayrlma dncesi her zaman canl kalmtr.

Sovyetler Birliinin kmesi ile birlikte Gney Kafkasya cumhuriyetleri (Azerbaycan,Grcistan ve Ermenistan) bamsz olmulardr. Fakat Moskova blgeyi arka bahesi olmak

bir yana Rus topra gibi grmeye devam etmitir. Moskova SSCBnin dalmas ile birlikte

kaybettii topraklardan Kafkasyay nemsemi ve bu durumu iine bir trl sindirememitir.

Dier eski SSCB cumhuriyetleri gibi Kafkasya cumhuriyetleri iin de gerek bamszlkekonomik ve siyasi olarak Moskovadan uzaklamaktan gemitir. Bu nedenle Ermenistan ve

Beyaz Rusya dnda kalan tm cumhuriyetler ekonomilerini Moskovaya baml olmadan

yeniden yaplandrma ve Rusyay dengeleyecek siyasi ortaklar arama abasna girmilerdir.

Kafkasyada Ermenistan Azerbaycan ile yaad sorunlar ve tarihi Trkiye korkular nedeniyle

Rusyaya daha fazla yaklamtr. Ermenistan ve blgedeki dier Ermeniler (Abhazya ve

Cevahiti Ermenileri) tpk gemite olduu gibi Rusyann ileri karakolu gibi hareket

etmilerdir.

Rusya ve Ermenistan ittifaknn en nemli sorunu iki devlet arasnda dorudan toprakbalantsnn olmaydr. Trkiye ve Azerbaycann Ermenistan ile snrlarn kapatmalarsonucunda Ermenistan olduka zor durumda kalm, Rusyadan da bekledii yardmlar

alamamtr.

Rusya, SSCBnin dald ilk gnden itibaren Kafkasyada gcn yeniden tesis etmek istemi,bunun iin Kafkasya cumhuriyetlerinde Rusya yanllarn desteklemitir. Ancak bu istei

zellikle Grcistan ve Azerbaycanda ciddi bir direnle karlamtr. Bu tr bir muhalefete

alk olmayan Rusya 1990lar boyunca eitli faili mehul cinayet ve saldrlarn arkasnda

olmakla sulanmtr. Rusya asndan bu dnemde devletlerin i ilerine karmak olaan bir

gelimedir.


8/81


6

Kafkasya cumhuriyetlerinde siyasi gruplar hedefleri dorultusunda etkilemeye / kullanmayaalan Rusya asndan bir dier kart da etnik sorunlar olmutur. Gerek Rus aznlklar, gerekse

homojen olmayan nfus yaplar Moskovann eski gcn canlandrmada avantaj olarak

grd aralardr.

Rusyann blgeye mdahaleleri asndan en arpc rneklerden birini Karaba Savaoluturur. Bu sava esnasnda Rusya arln Ermenistandan yana koymu ve Azerbaycan

topraklarnn % 20ye yakn bir ksm Ermenilerin kontrolne gemitir. Ermeniler bu savata

Karaba almakla kalmam, Karaban etrafndaki Azeri yerleim birimlerini de, 1 milyon

kiiyi evsiz brakarak, ele geirmi ve bylece Ermenistan ile Karaba arasnda dorudan

balant salamlardr. Bu savata Nahvann da ele geirilmesi dnlm, hatta blgeye

saldrlar balam, ancak Nahvana girilmesi halinde Trkiyenin de savaa girecei tehdidi

zerine Ermeni gleri durmak zorunda kalmlardr. Bu gerilim esnasnda RusyannTrkiyenin savaa girmesi halinde III. dnya savann balayaca tehdidinde bulunmas

manidardr. Rusya, Ermenilerin blgedeki tecavzlerini rahata yapabilmesi iin sadece askeri

deil, siyasi ve diplomatik destek de vermi, adeta koruyucu roln stlenmitir.

Rusya Karaba Sava ile birlikte Azerbaycan nemli lde kaybetmitir. Ermenilere verilenak destekten sonra Azerbaycanda Rusya yanls politikalar gtmek ok zorlamtr.

Rusya, 1991den gnmze Grcistanda da etnik sorunlar ile yakndan ilgilenmi ve BatnnGrcistan zerinden blgeye yerlemesini kabul edilemez bir gelime olarak grmtr.

Ancak, Grcistann zellikle Gl Devriminin ardndan hz kazanan Batyla yaknlama arzusuve Azerbaycan ile Karaba savanda bozulan ilikiler, Kafkasyay d politikasnda ncelikleri

arasna koyan Rusya iin Gney Kafkaslarda nfuzunun giderek zayflamas anlamna

gelmektedir.


9/81


7

II. KRZN GELM


10/81


8

II.1 OCAK 2008 - AUSTOS 2008

Grcistan 2008 banda asker saysn 32.000den 37.000e karma karar ald. ubat aynda Kosova Batnn cesaretlendirmesi ve destei ile Srbistandan tek tarafl olarak

bamszln ilan etti. Rusya Kosovay tanmazken Kosovann zellikle Kafkaslara rnek

tekil edebileceini syledi.

Mart 2008de Grcistann NATOya katlma talebi Rus parlamentosunda huzursuzlua yolat. Milletvekilleri zerinde Abhazya ve Gney Osetyann bamszln tanma basks

olutuu belirtiliyor.

3 Nisanda NATO krize uygun bir zemin olumasna yol at. Grcistana gelecekte bir gnmutlaka NATOya tam ye olaca sz verilirken, Rusyann basks altnda yelik mmkn

olmad. Bylece Grcistan Batl dostlarnn tam gvencesini bu ekilde alamayacan, NATO

yesi olmak iin baka giriimlerde bulunmak zorunda olduunu anlad. Dier taraftan Rusya

ynetimi de Grcistan (ve Ukraynay) NATO dnda tutabilmek iin son bir ans daha

yakaladn dnd. Tabloya bakldnda NATOnun verdii, yelii ileri bir tarihe

ertelemeye dnk tereddtl kararnn her iki taraf da endielendirdii ve olas bir atmaya

zorlad sylenebilir.

NATOnun kararndan yaklak 13 gn sonra Rusya Bakan Vladimir Putin Gney Osetya veAbhazya blc glerine olan Rus desteini yeniledi. Putin bu aklamasnda Grclerinsaldrabileceklerini iddia ederek her iki zerk cumhuriyette de Rus bar glerini

glendireceini belirtti. Dier taraftan Tiflis ynetimi Rusyay kendisini provoke etmek ve bu

sayede her iki blgede kontrol ele geirmekle sulad. Grcistana gre Rusyann bu iki

blgede gcn arttrmas fiili bir ilhak anlamna geliyordu. Aslna baklrsa 16 Nisandaki bu

karlkl sulamalar Austosta patlayacak atmann en ak habercisiydi.

21 Nisanda Grcistan Rusyay Grcistana ait bir insansz ua Abhazya zerinde vurmaklasulad. Benzeri sulamalar takip eden gnlerde devam etti.

25 Nisanda Rusya Grcistan Abhazya ve Gney Osetya sorunlarn zmek iin NATOyagvenmemesi konusunda uyard. Rusya ayrca bu blgelerdeki Rus vatandalarn korumak

iin kendisini hereyi yapacan da syledi. Ayn gn Rusya Dileri Bakanl Grcistann

Abhazyaya askeri mdahale hazrl iinde olduunu iddia etti.

30 Maysda NATO Rusyann blgeye asker sevkiyatnn Grcistann toprak btnlnnaltn oyduunu iddia etti.

2 Maysda Amerikan Dileri Bakan Rice Abhazyadaki asker saysndaki art endie ileizlediklerini syledi.

5 Maysda Grc haber kaynaklar Rusyann Abhazyada bar gc ad altnda yeni biraskeri s inaa ettiini duyurdu.


11/81


9

9 Maysda Grcistan Babakan Yardmcs Giorgi Baramidze Rusya ve Grcistan arasndasavan bu akam, yarn, her an kabileceini syledi.

15 Mays 2008 gn Rusyann Gney Osetyada asker artt bildiriliyor. 26 Mays: Grcistandaki BM Gzlem Misyonu 21 Nisan gn Rus jetlerinin Grcistana ait

insansz hava aracn Abhazya zerinde drdn dorulad. Rusya saldrnn Abhazlar

tarafndan yapldn iddia ediyordu. Rus Diileri BM Gzlemcilerinin grn elikilerle

dolu buldu.

31 Mays gn Rusya 300 silahsz askeriAbhazyaya bozulan demiryollarn tamir etmesi

iin gnderdi. 40 kmden fazla demiryolu

Austos ayna kadar tamir edilirken Grcistan bugiriimi Abhazyay Rusyaya balama

politikasnn bir aya ve Grcistana saldr

planlarnn adm olarak deerlendirdi.

Haziran aynda Abhazya ynetimiGrcistan saldrlarn arkasnda olmakla

sulayarak Tiflisle tm ilikisini kestiini aklad.

5 Haziran: AB Abhazyada tansiyonu drmek iin tm taraflara yardmc olmaya alacanaklad.

6-7 Haziran: Grc lider Saakavili ve Rus lider Medved grt. Taraflar sorunlarn birandahalledilemeyeceinde anlatlar.

15 Haziranda ise Gney Oset gler ile Grcistan askerleri arasnda kan atmalarda 8 kiiyaraland. Abhazyada da ana yolda nemli patlamalar yaand. 29 Haziranda Abhazyann bir

tatil beldesinde iki ayr bomba patlad. Temmuzda yeni bombalar takip etti. Galide bir

gvenlik grevlisi dhil olmak zere 4 kii hayatn kaybetti. Rusya ve ayrlk glere gre

sorumlu Grcistand.

Temmuz aynda sadece Abhazyada deil, Gney Osetyada da gerilim trmand. Snrdabalayan srtme sonucunda Grc gleri Osetyann snr blgesini atee tuttu.

Grcistann niyeti bu saldrlarda ok net bir ekilde ortaya kmaktayd. Rusyann uyars

gecikmedi ve 8 Temmuzda Rus jetleri ABD Dileri Bakan Condoleezza Ricen Tiflis ziyareti

esnasnda Grc hava sahasn 40 dakika boyunca ihlal etti. Rus jetleri Gney Osetya

topraklarn turlayarak adeta buralar benim korumam altnda mesajn verdi. Hem

Grcistan, hem de ABD bu ihlali knad. Grcistan Rus jetlerinin bu tr bir tecavz

tekrarlamalar halinde jetleri vuracan aklad. Bu aklamann Rice Grcistanda iken

yaplmas Grcistann nasl bir tepkiyi gze aldn ve tek bana hareket etmediini de

gstermektedir. Ayn gn Abhaz snrndaki atmada bir Grc polisi ve 3 Abhaz yaraland.

Rusya Grcistan sava heran

kabilir, bu akam da kabilir,yarn da.

Giorgi Baramidze, Grcistan

Babakan Yardmcs, 9 Mays 2008


12/81


10

15 Temmuzde Grcistan Devlet Bakan Saakavili ABD ile eski bir Sovyet ssnde 1.000kadar Amerikan deniz piyadesinin katlaca ortak askeri eitim program ve tatbikat ilan etti.

Programn ad Acil Karlk idi. Programa katlan Amerikal komutanlardan James Haunty

kendilerinin Abhazya ve Gney Osetyadaki gelimeleri de takip ettiklerini, ancak Amerikan

askerleri Grcistanda olduu srece ciddi bir olayn olamayacan aklad. Bu tr

aklamalar elbette Grcistan kanadnda kendilerine verilmi bir gvence olarak algland.

Ayn gn Grc televizyonunda konuan Grc lider Kafkasyann bu stratejik dalk

blgesinde Grcistan en iyi eitimi alm ve en iyi donatlm orduya sahip olduunu

kantlamtr aklamasn yapt.

Grcistann ABD ile balatt Acil Karlk eitim programna Rusyann yant ayn gn geldive Rusya da kendi askeri tatbikatlarn yapmaya balad. Rusya Savunma Bakanl bunun ABD

Grcistan ortak eitim programna bir yant olmadn akladysa da taraflar verilenmesajlar gayet iyi bir ekilde alyorlard.

Rusya bu dnemde Osetya ve Abhazya problemlerinin Grcistann NATO yelik arzusu ileilgili olduunu eitli yollarla Tiflise duyurdu ve NATO yeliinden vazgeilmemesi halinde

Rusyann bu konularda yardmc olamayaca sylendi.

2930 Temmuz 2008: Gney Osetya, Grcistan invali evresindeki kyleri bombalamaklasulad. Grcistan ise Gney Osetya glerinin kendilerine ait gzlemci grubuna saldrda

bulunduunu iddia etti.

1 Austosta Grcler ve Osetler arasnda atmalar balad. Gney Osetyada patlamameydana geldi. Grc kaynaklar iki polis memurunun yaralandn duyurdu.

7 Austosta Grcistan Gney Osetyann bakenti invaliye girdiini ve ehri kontrol altnaaldn aklad. Saldr havadan ve yerden oldu. Fakat birka saat iinde Rus kar ata

balad ve Rus silahl gleri Grcleri ehirden atmay baard.


13/81


11

II.2. GN-GN KRZN SEYR

6 Austos 2008, Sal:o Gney Osetya snrndaki Grc kylerine konulanan birlikler Oset yerleim yerlerini

top ateine tuttu. invali ve evresinde 18 Oset ve 2 Gc askeri hayatn kaybetti.

o ok sayda Oset evi ykld, atmalarda 2 Grc zrhls da havaya uuruldu.

7 Austos 2008, Perembe:o Grc ve Oset gleri atekes ve atmalarn durdurulmas konusunda anlat.

Rusyann da grmelerin devamn salamas kararlatrld. Ancak saatler iindeGrc tarafnn srpriz saldrs balad.

o Grc gleri hzla bakent invaliye kadar ulat. Grc glerinin Osetyadakikomutan operasyonun amacnn blgede anayasal dzeni yeniden kurmak

olduunu syledi.

o Saakavili Rusyay Osetleri kkrtmakla sulad ve Sava istemiyoruz, bu kimseninkarna deil, bu delilie son verilmelidedi.

o Tiflis, amalarnn ayrlk glerin sivillere saldrsn nlemek olduunu iddia etti.o Rusya ise Grcistana asla gvenilemeyeceinin bu saldr ile anlaldn syledi.o Reuters Gney Osetya istikametinde Grc askerleri ile dolu 30 otobs ve 7 askeri

ara grntledi. Baz yerlerde Grc askerleri aalk blgelerde saklanarak saldrann

beklemeye

balad.

o Rusya Tiflise bir temsilci gnderdi.o Abhazya Gney Osetya ile Grcistan arasnda sava kmas halinde bu savata

Grcistana kar yer alacan aklad.


14/81


12

8 Austos 2008, Cuma:o Rus askeri gleri ve zrhllar Kuzey Osetyay Gney Osetyaya balayan tek karayolu

balants olan Roden Geidinden Gney Osetyaya girdi. invali civarnda Grc

gleri ile scak temas saland.

o Grcistan Devlet Bakan Mikhail Saakavili askeri glerinin Rusyann hava saldrsaltnda olduunu duyurdu. Saakavili buna ramen invaliyi ellerinde tuttuklarn

aklad. Dier taraftan Osetler ehrin kontrolnn kendilerinde olduunu iddia

ettiler.

o Rus taraf 21 askerini kaybettiini aklarken Grcler kayplarn 30 olarak aklad.Grcistan Rusyann Tiflise saldrmasndan endie edildiini aklad.

o Tiflis Irakta grevli 2.000 askerinin Osetyaya sevk etmek zere geri ardnduyurdu.

o Binlerce insan Osetyada zor durumda. ok sayda Oset Kuzey Osetyaya kaarkenGrcler de Grcistana yneliyor. Yardm kurulular tetikte. ok sayda ev hasar

grd. ecek su ve yiyecek sknts ba gsterdi.

o Osetya hastanelerinde koridorlara taan ameliyat grntleri ok sayda yaral velnn olduunu kantlyor.

9 Austos 2008, Cumartesi:o Rusya glerinin invaliyi Grc glerinden temizlediini aklad. Grcistan

Meclisi sava durumu ilan etti. Grcistan atekes istedi, fakat Rus Genelkurmay

Grcistana sava ilan etmediklerini, sadece Rus bar gc askerlerine destek iin

orada olduklarn aklad.

o Rus uaklar Grcistan iindeki hedefleri vurmaya balad. En nemli hedef Osetyasnrna yakn Gori kenti idi. Bombalanan yerler daha ok sivil yaam alanlar oldu.

o l says Grc rakamlarna gre 60 buldu. Rus ve Oset verilerine gre savanbandan beri l says 1.400 at. Grcistan ise kayplarn 130 olarak veriyor.

Bunlarn 37sinin sivil olduu belirtildi. Rakamlar gereki bulunmamakla birlikte

Gney Osetya hzla boaltlmaya baland.

o Grcistan 10 Rus uan drdklerini aklad. Rusya ise sadece 2 uaklarnndtn belirtti.

o

Grcistan Ulusal Gvenlik Sekreteri Aleksander Lomaya Rusyann sadece halkpanie sevk etmeye altn, Rus askerlerinin herhangi bir yeri ele geiremediini

ne srd.

o Rusya Babakan Vladimir Putin Grcistan soykrm yapmakla sularken, Saakaviliise Rusyay Grcistan yok etmeye almakla sulad. AGT, ABD ve ABden bir heyet

Tiflise hareket etti. Rus medyas Grcistan Trkiye ve ABDnin silahlandrdn ve

Rusyaya kar kkrttn yazyor.

o Trk Kzlay Erzurum ve Trabzonda acil mdahale hazrlklarna balad. 10 Austos Pazar:

o Grcistan askerlerine atekes emri verdiini aklad. Grc gleri Osetyadan geriekilirken Rus gleri invalide kontrol tam olarak ele geirdi. Rusya atmalarn


15/81


13

srdn iddia ediyor. Bu gereke ile Tiflis de dhil baz Grc topraklarnda Rus

hava saldrs sryor. Hedef Grcistann askeri altyapsn nemli oranda ortadan

kaldrmak.

o Rus sava gemileri Grc kylarn kuatma altna ald. Potideki kuatma dahabelirgin bir hal ald. Grcistan petrol gemilerinin durdurulduunu aklad. Rusya

srarla petrol ihracatn hedef almadn aklad. Sava gemilerinin nemli bir ksm

daha sonra geri ekildi.

o Abhazyada ise ynetim 1.000 kiilik bir askeri gc Grcistan glerinin zerinesrdn aklad. Grc gleri Abhazyann gney snrnda Kodori blgesini elinde

tutuyordu.

o ABD gelimeleri kayg ile izlediini aklarken Rusyay sulad ve ABD-Rusyailikilerinin bu durumdan kanlmaz olarak etkileneceini aklad.

11 Austos 2008, Pazartesi:o Tiflis ve Osetya snrndaki stratejik Grc hedefleri Rus uaklarnca bombaland.o Rusya, Abhazyadan ikinci cepheyi de at ve Grc topraklarnda ilerlemeye balad.

Rusya Abhazyadaki asker saysn 9.000e, zrhl ara saysn ise 350ye kard.

Moskova Anlamas Rusyaya bu blgede en fazla 3.000 asker bulundurma yetkisi

veriyordu.

o Senakinin Abhazyadan gelen glerce de alnmasyla birlikte Grcistan fiili olarakikiye blnm oldu. Rusya ise Grcistan kendi ilan ettii atekese uymamakla

suluyor.

o Rusya, Abhazya sahillerinde de gvenlik eridi oluturdu. Rusya GenelkurmayAbhazya sahillerini havadan, denizden ya da deniz altndan gemeye alan her trl

gcn yok edileceini duyurdu.

o Ayrlk Abhaz Devlet Bakan Sergey Bagap: Barl mzakerelerden sonu yok.Askeri zme karar verdim. Havadan ve toplarla Grc birliklerine saldryoruz.

o Fransz Dileri Bakan Bernard Kouchner bakanlnda Grcistana gelen Avrupaldiplomatlar Saakavili ile Tifliste grtler ve ona taslak bir atekes anlamas metni

sundular. Heyet yeleri Moskovaya hareketinden nce Rus bombardmannda harap

olan Gori mahallelerini gezdi. Diplomatlar daha yola kmadan Rusya herhangi bir

atekes anlamas imzalamayacan, nk Grc glerinin Gney Osetyadaki

saldrlarnn devam ettiini aklad.

o Grcistan taraf ise Rus glerinin Osetyadan gneye doru hareket ettiini vehedefte Gori kentinin olduunu aklad. Moskova iddialar yalanlyor. Grcistan ise

Rus askeri Goriye girdi diyor.


16/81


14

o Ayn zamanda Abhazyada da gerilim artyor. Snrda atmalar var. Rusya GrcistanAbhazyadan tamamen kmas iin uyard ardndan Abhazyaya binlerce asker

takviyesinde bulundu. Grcistan Rus askerlerinin Karadeniz kysndaki Poti limannagirdiini de iddia etti. Rusya iddiay yalanlarken, savata yer deitirmek zorunda

kalan insan saysnn 20.000e ulat tahmin ediliyor. Rusya ise 30.000 kiinin Kuzey

Osetyaya getiini iddia etti.

o Saakavili Babakan Erdoan arad ve Ltfen bize yardm edindedi. Erdoan BMGenel Sekreteri Ben Ki Moonu arad ve atmalar durdurma olanaklarn grt.

Grmede Kafkaslar ttifak nerisi de grld. Babakan Erdoan Rusya

Babakan Putin ile herhangi bir grme talebinin olmadn, fakat kendisini

aramay dndn syledi. Erdoan gazetelerde yer alan Putinin telefonuna

kmad iddiasnn ise yalan olduunu syledi.

o Rusya Babakan Putin: Siyasiler kendi karlarndan baka bir eyi umursamaz, amabu kez umursamazlklarnn ap arpc. Siyah beyaz sanma, saldrgan kurban,

kurban saldrgan gsterme ve sorumluluu kurbanlarn omuzlarna ykleme

becerileri artc... Elbette ii kylerini ezdi geti diye Saddam Hseyini asmak

gerekiyor. Ama bir saatten az srede tanklarn ocuklarla yallar arasndan geiren,

insanlar evlerinde diri diri yakan Grc liderliine gelince gerek yok. Bilakis bu

liderlerin korunmas gerek!

o ABD Bakan Yardmcs Cheney:Saakaviliyi itidallilii, atekes nermesi ve

glerini lkesinin Gney Osetya blgesindeki

atma alanndan ekmesinden tr

vyorum. Kendisine Rus saldrganlnn

yantsz kalmamas gerektiini, saldrlarn

srmesi halinde uluslararas toplulukla Rusya

arasndaki ilikilerinde ciddi sonular

olacan syledim.o ABD Bakan Bush: Onlara (Medvedev ve

Putin) iddetin kabul edilemez olduunu,

Rusyann orantsz yantndan ciddi kayg

duyduumu, Gney Osetya dndaki bombalamay iddetle knadmz syledim.

o Grcistan ziyaret eden ABD Dileri yetkilisi Matthew Bryza Rusyann eylemlerininsoykrm andrdn iddia etti. Bryza, Bak-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol boru hattna

saldr giriiminde bulunduunu iddia ettii Rusyaya, Avrupaya kesintisiz doalgaz

salayacana dair nasl bir gvence vereceini merak ediyorum dedi.

Grcistan, G. Osetyadaki

atmalar balayana kadar

Irakta 2.000 kadar askere

sahipti.

Bu haliyle Grcistan, Irakta

ABD ve ngiltereden sonra

en ok asker bulunduran

nc devlettir.


17/81


18/81


16

o Tifliste ise 100.000 akn gstericiye hitap eden Saakavili Rusyay igalci olmaklasulad ve tm dnyadan yardm istedi. Saakavili BDTden kacaklarn da syleyerek

Ukraynay da ayn yolu izlemeye davet etti. Sarkozy Moskovadan Tiflise geti.Burada da Saakavili artlar kabul ettiini aklad.

o Rus Dileri Bakan Lavrov Saakavili ile masaya oturmak istemediklerini, Saakaviliiin en iyisinin grevi brakmak olacan ne srd.

o Rusya Devlet Bakan Medvedevise Saakaviliyi tk olmakla

sulayarak Kan kokusu ald m

durmak bilmiyor dedi.

o Dileri Bakan Ali BabacanCumhurbakan Abdullah Gleen son durum hakknda brifing

verdi.

o Cumhurbakan Abdullah Gl:Grcistann toprak btnl

korunmal. Buna ok nem

veriyoruz.

o Gl, Babakan Erdoann dilegetirdii Kafkas stikrar Forumu

zerinde altklarn aklad.

o Trk Kzlay ekibi Tifliste.o Grcistan, Rusyann petrol boru

hatlarna saldrdn aklad. Savan bandan beri bu ynde gelen nc iddia.

Fakat Rusya, Grcistann yalan syleyerek Trkiyeyi savaa ekmeye altn ne

srd.

o BP gnde 90.000 varil ham petrol tayan Bak-Supsa ve Bak-Tiflis-Erzurum hatlarngvenlik gerekesiyle kapattn aklad. atmalar durursa hattn tekrar alaca

belirtildi. BP hatlarda herhangi bir saldr tespit etmediklerini de duyurdu.

o BM Mlteciler Yksek Komiserlii verilerine gre savan bandan bu yana mltecidurumuna denlerin says 100.000 kiiyi buldu.

o ABD Bakan aday McCain Rusyay saldrgan olmakla sulad ve hepimiz Grcyzdedi.

o ABD Bakan Bush: Rusya, egemen komu lkesini istila edip halk tarafndandemokratik yollardan seilmi bir hkmeti tehdit ediyor. Bu tr eylemler 21. Yzylda

kabul edilemez. Rusyann eylemleri Grcistan ve blgeyle ilgili niyetleri hakknda

ciddi soru iaretleri uyandrd. RusyaNn dnyadaki konumuna ar zararlar verip,

ABD ve AB ile ilikilerini tehlikeye soktu.

Ayrlk Gney Osetya

Yzlm: 3.900 km2

Nfusu: 70.000 (rakamlar

tartmal ve sava ncesine ait)

Resmi Dil: Osete, Rusa

Din: % 60 Hristiyan, % 40

Mslman

Bakan: Eduard Kokoyti

Babakan: Yuri Morozov

Para Birimi: Ruble


19/81


17

13 Austos 2008, aramba:o Sk sk atekesin ihlal edildii haberleri geliyor.o ABD, Rusyaya eletirilerini sertletiriyor ve Grcistana destek konumalarn

sklatryor. ABD Bakan Bush Rusyadan verdii sz tutmasn ve atmalar sona

erdirmesini istedi.

o Moskova ise ABDnin sert eletirilerine ayn sertlikte karlk verdi ve ABD Tiflis ileMoskova arasnda seim yapmak zorundadr dedi. Rusyadan gelen aklamada

Grcistandan sanal proje olarak bahsedilmesi dikkat ekti.

o Ayn gn AB dileri bakanlar Brkselde acil durum toplants yapt. Taraflaragtrlen anlama metnine tam destek verilirken, ABnin blgede bar gzleme

abalarnn da srdrlmesi kararlatrld.o Ruslarn saldrlar ise hem Abhaz, hem de Oset snrlarnda sryor. zellikle Gori ve

Senaki evresindeki Rus askeri operasyonlarn Lavrov da kabul etti. Rusya bu

operasyonlarn sivillerin hayatn korumak iin yapldnda srar ediyor.

o Abhazlar Kodori Vadisinden Grcleri kardktan sonra Saakavilinin yaptrdhkmet binasn da yktlar.

o Goride gasp ve yamalar devamediyor. Baz Trk TIR ofrleri

ayaklarna kurun sklarak mallarnn

gasp edildiini belirtiyorlar. Goride bu

ana kadar 175 Grcnn ld

belirtiliyor.

o Trkiyenin Grcistana silah tayan birUkrayna uana hava sahasn

amayarak izin vermedii ne srld.

ddia Ukrayna kaynakl bir sitede yer ald. Rus haber ajanslar da Ukrayna Dileri

Bakan Volodimir Ogrizko'nun, 'iinde insani yardm malzemesi olan bir kargo uan

Trkiye'nin hava koridorunu kapatmas nedeniyle Grcistan'a gnderemedik'

eklindeki szlerini duyurmutu.

o Babakan Recep Tayyip Erdoan ani bir kararla Rusyay ziyaret etti. Ziyarete DileriBakan Ali Babacan da katld. Ziyaret Moskova dndaki Meindorf atosunda

gerekleti. Erdoan, Devlet Bakan Medvedev, Babakan Putin ve Dileri Bakan

Lavrovla alma yemeinde biraraya geldi. Trkiye Kafkasyada stikrar ve birlii

Platformu nerdi. ki lke bakanlar neri zerinde alacaklar.

o Putin, Erdoana Trkiye ok uzun bir sreden beri gvenilir ortamz dedi.o Erdoann ziyareti esnasnda Rusya taraf dier ziyaretlerde nadiren grlen jestler

ile Trkiyeye verilen nemin altn izdiler. rnein, Devlet Bakan Medvedev,

Erdoan bina knda aracna kadar gelerek uurlad.

O (Saakavili) bir tk. Kan

kokusu ald m durmak bilmiyorDimitri Medvedev,

Rusya Devlet Bakan


20/81


18

o Grcistan eski Cumhurbakan Eduard evardnadze Saakavilinin Gney Osetyayagiriini vahim hata olarak deerlendirdi. evardnadze bu krizden yeni bir Souk

Sava kmayacan da iddia etti.

14 Austos 2008, Perembe:o lk Amerikan yardm gemisi Grcistana ulat. Yardmlarn devaml olaca sz

verilirken Grcistann yannda olunduu srarla vurguland. Amerikann ikinci en

byk askeri kargo ua Tiflise indi. Uak Bakan Bushun havadan yardmlarn

engellenmemesi konusunda Rusyay uyarmasnn ardndan Tiflise indi.

o Goride Rus ve Oset igali sryor. Dzen ortadan kayboldu. Rus gleri Grc polisiniehre davet ediyor, fakat Rus igali srerken Grcistann ehirde dzeni salamas

zor grnyor. Yer yer iddet ve yamalama olaylar grlyor. Osetlerin Rusyatarafndan iddete tevik edildii iddia ediliyor.

o Abhazyave Gney Osetya liderleri

Moskovada Medvedev ile

grt. Medvedev

sizlerin kararna sayg

duyacaz dedi. ki

ayrlk lider ise

bamszlk hedeflediklerini

akladlar.

o RusyaDileri Bakan

Grcistann toprak

btnlnn aleyhine

aklamalarn srdryor.

Rus bakana gre Grcistann toprak btnlne atfta bulunan her trl bar

anlamas Abhazlara ve Gney Osetyallara yaplm insanlk d bir hakaret olacaktr.

Lavrov Grcistann toprak btnln unutun. Bu l bir konudedi.

o Rus bakan Lavrov ABDyi sulad: Grc liderlii ABDnin zel projesi. Ama bir gnABD, bu sanal projedeki prestijini savunmak ile Rusyayla hareket etmeyi gerektiren

gerek ortaklk arasnda tercihini yapmak zorunda kalacak.

o ABD Dileri Bakan Rice: ABD gl bir ekilde Grcistann toprak btnlnnarkasndadr.

o Rice Rusyay uluslararas tecritle tehdit etti: Komu ekoslavakyay igal ettii,hkmetlerini devirip bedel demedii 1968de deiliz. Artk iler deiti.

o Grcistan ABDyi daha fazla blgeye ekmek istiyor. Saakavili Grcistan hava vedeniz kaplarnn ABDnin kontrolne gemekte olduunu iddia etti. Bu ortamda ABD


21/81


19

ve Rusyann silahl atmaya girebilecei iddialar konuuluyor. Beyaz Saray iddialar

yalanlad ve biz orada hava-deniz kaplarn savunmak iin deil, insani yardm iin

bulunuyoruz aklamas geldi. Amerikan Savunma Bakan Gates de bu aamadaABDnin silah kullanmasn gerektirecek bir durum olmadn aklad.

o Grc Meclisi Saakavilinin gndeme getirdii BDTden kma kararn onaylad.o Osetyada kalan Grclere iddet uygulanarak lkeyi terk etmeleri salanyor.o Babakan Erdoan Grcistann toprak btnlnn korunmas gerektiini

savundu. Erdoan Tifliste Grcistan Devlet Bakan Saakavili ile gerekletirdii

toplantnn ardndan dzenledii ortak basn toplantsnda Trkiye olarak,

Grcistann bamszlnn, egemenliinin ve uluslararas hukuk ile BM Gvenlik

Konseyi kararlarnca tannan toprak btnlnn muhafaza edilmesinden yanayz

dedi. Erdoan Tifliste de Kafkasya iin ortak ibirlii platformu nerisini yiniledi.o Babakan Erdoan, Bak-Tiflis-Ceyhan boru hattnn gvenliinin lkeyi, Trkiye,

Azerbaycan ve Grcistan ilgilendirdiini syleyerek, bu nedenle daha geni anlamda

ne gibi tedbirlerin alnacann lke tarafndan oturulup deerlendirilmesi

gerektiini belirtti.

o Erdoan Goride yklan evlerin yeniden inaas iin de yardm sz verdi.o AB Grcistana 1 milyon Euro, Almanya 1 milyon Euro, Avustralya 1 milyon Avustralya

Dolar, Hollanda 500.000 Euro yardm yapacan aklad. ABD, talya ve

Yunanistann insani yardm aralar Tifliste. Trk Kzlay Tifliste 150 adr, 2500

battaniye ve 1000 ime suyunu sivillere datmaya balad.

15 Austos 2008, Cuma:o Condoleeza Rice Tifliste Saakavili ile grt. Grme 5 saat srd. Ardndan

Saakavili AB ndeliinde ulalan atekes metnini imzalad. Saakavili Grcistann

hibir toprak kaybn kabul etmeyeceini aklarken, Baty, zellikle de Avrupa

lkelerini Grcistan NATOya almamalar hususunda eletirdi.

oRice de Rusyann artk Grcistan topraklarndan biran nce kmas gerektiinibelirtti. Fransa, Rus Devlet Bakan Medvedevin de anlamay imzalayacan ve

sznde duracan aklad.


22/81


20

o Almanya Babakan Angela Merkel ise Soide Medvedev ile grt. MerkelRusyann Grcistandaki baz hareketlerinin orantsz olduunu ifade etti.

Medvedev ise bundan sonra Gney Osetya ve Abhazya haklarnn Grcistann paras

olmay kabul edeceklerini sanmadn syledi.

o Medvedev kendilerinin blgede uluslararas bir bar gcne kar olmadklarn,ancak blge halknn sadece Rus askerine gvendiini de iddia etti.

o Rus gleri Grcistann birok blgesinde faaliyetlerini srdrmeye devam ediyor.Poti, Gori ve Senakide Grc askeri altyaps tamamen yok edilmek isteniyor.

o ran Devlet Bakan Mahmud Ahmedinejad Grcistanda bu gelimeler devamederken, Trkiye ziyaretinde Rusyann blgede artan gcnden tr memnuniyetini

ortaya koyarak Grcistan dahi koruyamayan ABD, rana saldramaz! aklamasn

yapt.

16 Austos 2008, Cumartesi:o Rusya da bar anlamasn imzalad. Fakat askeri glerini ek nlemler aldktan sonra

tam olarak geri ekeceini aklad.

o Rus Bakan Lavrov: Plan uyarnca GrcistandakiRus glerinin ekilme takvimi yok.ekilme ne kadar gerekiyorsa o kadar srecek. Rus gleri ekilmek iin ilave gvenlik

nlemleri alacak.o Rus tanklar bakent Tiflise 35 km mesafede (Igoeti ky civar) bulunuyor.o Rus gleri demiryollarn tahrip ederek lkeyi kara ulamndan sonra tren ulam

asndan da iki paraya blm oldu.

o Ukrayna fze savunma sistemi konusunda Avrupa lkeleri ile ibirliine hazrolduunu aklad. Ukrayna Karadenizdeki Sivastapol ssn kapatmak iin de aray

iine girdi.

o Rusyann saldr tehditleri Polonyay endielendirdi. Polonya Dileri BakanRodoslaw Sikorski Moskovann fze savunma ssne deneti yollamasna az.

nk Rusyaya kar olmadna dair somut kantlar vermek istiyoruz dedi. Fzekalkannn radarnn ise ek Cumhuriyetine konulanmas ngrlyor.


23/81


21

o ABDnin Grcistana gndermek istedii iki dev hastane gemisi Montr BoazlarSzlemesine takld. Szleme gerei Trkiyenin geie izin vermeyecei belirtiliyor.

Szleme ABDye ayn anda Karadenizde 45.000 tonun zerinde sava gemisibulundurma hakkn vermiyor. Oysa gemilerden sadece birinin tonaj 69.000 ton

civarnda.

17 Austos 2008, Pazar:o Rusya Devlet Bakan Medvedev Fransa Devlet Bakan Sarkozy ile yapt telefon

konumasnda Rus glerinin Pazartesi gn Grcistandan ekilmeye balayacan

aklad. Fakat Rusyann anlamada belirtilen hususlara uymayaca, tm glerden

ok ek glerin geri ekilecei endieleri var. Sarkozy Rusyann imzalad atekese

uymamas halinde ciddi sonular ile karlaaca uyarsnda bulundu.o Rus gleri Goriden kmak bir yana pozisyonlarn glendiriyorlar.o ABD, NATO lkeleri ile acil bir durum deerlendirme toplants talep etti. Dileri

Bakan Rice toplant iin Avrupaya gidiyor.

o Alman Babakan Merkel de Grcistan ile dayanmann altn izmek iin Tiflise gitti.Bkre Zirvesinde Grcistann NATO yeliini engelleyen lkelerden biri de Almanya

olmasna karn Merkel Grcistann

mutlaka NATO yesi olacan belirtti,

fakat bir takvim vermekten kand.

Merkel ayrca Rusyay gleriniGrcistandan ekilmeye ard.

o Dileri Bakan Ali Babacan son 2 gniinde Grcistan konusunda 5 dileri

bakan ile grt (ABD, Fransa,

Almanya, sve ve Finlandiya dileri

bakanlar).

o ABD Savunma Bakan Robert Gates Rusyann Grcistandaki eylemlerinin bir bedeliolmas gerektiini ne srerek Rusya ykmllklerini yerine getirmiyor. Umarm bu

kez Medvedev szn tutar dedi.

Grcistan bir kar topran dahi

brakmayacaktr

Saakavili, Grcistan Devlet

Bakan


24/81


22

o Saakavili Grcistan topraklarnda Rusya tarafndan Grclere kar bir etnik temizlikyapldn syledi. Saakavili Rusya ile grme talebinde de bulundu. Saakavili

Grcistan bir tek kilometrekare topran bile brakmayacaktr dedi. Bu esnadaGrc topraklarnn yaklak te ikisi igal altndayd.

o Gney Osetya Rusyadan lkesinde kalc bir Rus ss kurmasn talep etti.o Kzlha Gney Osetya nfusunun yaklak yarsnn g ettiini duyurdu. Mevcut

nfusun 35.000 kadar olduu tahmin ediliyor.

o BM Goride ok ciddi yama izleri olduunu aklad.o Gney Osetyann bakenti invalide yaklak 130 sivil Grc resmi makamlarca

rehine olarak tutuluyor. Rehinelerin yars kadn ve ilerinde 12 yanda bir ocuk da

var. 4. Cenevre Konvansiyonunun 3. Maddesi bu tr bir rehin almay yasaklyor.

o ngiliz Muhafazakr Parti lideri David Cameron, hkmete Ruslara ngiltereye girivizesi vermemesi arsnda bulundu. Cameron Rus saldrsn da Hitlerin kk

devletleri yutma stratejisine benzetip, ngiliz resmi yetkililerden nce Saakaviliyi

Tifliste ziyaret etmiti. Cameron Ruslarn G-8den karlmasn da talep etti.

Cameron ngilterenin potansiyel babakan olarak grlyor.

o Ermenistan Dileri Bakan Edvard Nalbandyan ve Rusya Dileri Bakan SergeyLavrov Moskovada grt. Grme iki saatten fazla srd.

18 Austos 2008, Pazartesi:o Anlamaya ramen Rus glerinin ekildiini gsterir ciddi bir belirti yok. Tiflis

yaknlarnda konulanm Rus askerlerinden biri basnda yer alan demecinde

buradan dakikalar iinde ekilebiliriz. Ama byle bir emir almadk dedi. Askerlerin

atekes konusunda herhangi bir bilgisinin olmad da anlald. Ruslarn zellikle

aalk blgelerde askerlerini gizlemeye alt grlyor.

o Rusyann Grcistan ilerinde 10.000 askeri ve 150 tank olduu tahmin ediliyor.Grcistann yaklak te ikisi hala Rus igali altnda.

o Rus gleri Gori-Tiflis yolu zerinde kontrol noktalar kurdu. Birok Grc ofr gerievrildi ve kendilerine Grcistandaki Rus eliliinden izin almalar gerektii sylendi.

o Grcistan Ruslarn ekilmek bir yana kritik yerlere iyice yerlemeye ve kontrolettikleri topraklar arttrmaya altn iddia ediyor. Grclerin bir dier iddias da

Rus glerinin lkenin eitli yerlerine mayn dyor olmalar

o Grc Dileri: Ruslar Senakide bir Grc ssne girdi.


25/81


23

o Rusya Gney Osetyada kalc askeri noktalar ve geni bir gvenlik eridi oluturmayaalyor. Oysa 1999 Anlamas Rusyaya sadece 500 bar gc askeri bulundurma

hakk veriyordu.

o ABD Dileri Bakan Condoleezza Rice: NATO Rusyann Grcistan igalinden bir tekstratejik zafer kazanmasna dahi izin vermeyecektir. Bizler Rusyann g kullanarak

Grcistann demokrasisinin devletinin zayflatlmasn ieren stratejik

deerlendirmelerini/hedeflerini reddetmeliyiz. Rusyann Atlantik aan lkeler

yapsna henz entegre olamam lkelerle araya bir hat ekmesine izin

vermemeliyiz.

o Almanya Dileri Bakan Frank-Walter Steinmeier Rusyaya kar dnmeden veani reaksiyonlar verilmemesi konusunda uyard. NATO-Rusya Konseyindeki

grmeler esastr. letiim kanallarn ak tutmamz gerekiyor diyen bakann

uyarlar Almanyann Rusya konusundaki ekincelerini ortaya koydu. Rusyaatmalar baladktan sonra Konseyde bir grme talep etmesine ramen ABD bu

istei engellemiti.

o 18 Austosa kadar atmalar nedeniyle 18.000 turistin Grcistandan Ermenistanagetii belirtiliyor. Geenlerin yardan fazlas Ermeni turistler.1

19 Austos 2008, Sal:o Brkselde toplanan 26 NATO lkesinin dileri bakanlar NATO ile Rusya arasndaki

ilikilerin Rus gleri Grcistandan kncaya kadar normalleemeyeceini akladlar.

1 Citizens of Armenia Didnt Suffer From The Military Actions in Georgia, Public Radio of Armenia, 18 August;2008, (http://www.armradio.am/news/?part=pol&id=13263).


26/81


24

o NATO karar da fare dourdu eklinde yorumlanrken, Rusya karar ciddiye almad.Kararlar Grcistan yanls bulmasna ramen Rus makamlar kararn Grcistana ders

olmas gerektiini belirttiler.

o Grcistan Rus askerlerinin Grc liman Potide petrol ykleme limanna girdiini ve20 Grc polisini gzaltna aldn aklad. Rusya bu iddiay dorularken gereke

olarak Grc polislerin ar silahlar olmasn gsterdi. Rusya atekes ilan edilmi

olmasna ramen Grcistanda en basit silahlar bile kalmayncaya kadar bu lkede

kalmaya kararl olduu iddia ediliyor.

o ngiltere Dileri Bakan Milliband NATO ve ngilterenin Grcistana desteinigstermek iin Tiflise gitti.

20 Austos 2008:o Polonya ve ABD fze savunma sistemini Polonya topraklarna yerletirmek zere

anlama imzalad. 10 fze Polonyann Baltk kylarna yerletirilecek. Riceanlamann NATOya 21. Yzyln tehlikelerine yant vermede yardmc olacan

syledi. Rice ayrca sistemin savunma amal olduunu ve kimseyi hedef almadn

iddia etti.

o Rusya fzelerin kendisine kar dnldne olduuna inanyor. RusyaGenelkurmay Bakan General Anatoly Nogovitsyn bir hafta nce Polonyann bu

konuda cezalandrlmadan kurtulamayacan sylemiti.

o Grcistandaki atmalardan nce Polonyada fze sistemine nemli bir muhalefetvard, fakat Rus saldrlarndan sonra sisteme destek Rusya korkusuyla % 65e kadar

kt.

o ABD bu projeye 100 milyar dolardan fazla kaynak harcad.o Erdoan Bakde Azerbaycan Devlet Bakan lham Aliyevi ziyaret ederek Kafkasya

stikrar ve birlii Platformu (KP) oluturma konusunda mutabakat salad

o Rusya Parlamentosundan Abhazyann ve Gney Osetyann bamszlntanyabileceine dair aklama yapld.

o Suriye Devlet Bakan Moskovay ziyaret ederek Rusyann yannda bir tutumsergiledi. Rusyay desteklediklerini belirten Esad, Rusya tmyle meru karlarn

savunuyordedi.

21 Austos 2008, Perembe:o Rus Dileri Bakan Lavrov Grcistana silah ambargosu uygulanmasn istedi.


27/81


25

22 Austos 2008, Cuma:o Gney Osetya lideri Eduard Kokoity Rus haber ajans Regnuma verdii

demete blgelerinde bir tek Grc yerleim sahasnn dahi kalmadnaklad.

o Grcistan ileri Bakan Vano Merabivili, Grc Gori blgesinde bulunankylerin % 60nn grc kuvvetler tarafndan kontrol edilebildiini aklad.2

o Rusya Dileri Bakan Sergey Lavrov ile Azerbaycan Dileri Bakan ElmarMemmedyarovun yapt telefon grmesinde Grcistandaki krizin blgeekonomisine olumsuz etkileri grld.3

23 Austos 2008, Cumartesi:o BDT bnyesinde kurulan Ortak Gvenlik Anlamas rgt Kafkasyann da

aralarnda bulunduu bir alanda her iki ylda bir geni kapsaml askeritatbikatlar yapacan aklad. rgtn savunma bakanlarnn Ermenistann

bakenti Erivanda perembe gn yaptklartoplantsnda alnan karara gre yelersavunma alanndaki ibirliklerini arttracaklar.Blok u ana kadar Ermenistan, Tacikistan veRusyadan 4.000 askerin katlmyla 4kademeli tatbikatlar yapt. rgtn Rusyadndaki yeleri unlar: Ermenistan, Belarus,Kazakistan, zbekistan ve Tacikistan.4ABD'nin Grcistan'a insani yardm tayan ilk

sava gemisi dn Boaz'dan geti. Karadenize Amerikan sava gemileriningeii krize yol amt. Gemilerin tonaj drlerek Montr Antlamasnauygun bir gei salanabilidi. ABD gemisinin yan sra bir Polonya askerigemisi de NATO tatbikat erevesinde Boazlar geti. Yunanistan'n Giritadasndan yola kan ABD ve Polonya'ya ait 2 askeri gemi Polonyann"General Pulasky" adl askeri gemisi, saat 08.00'de, ABD'nin "Mc Faul-74" adlgemisi ise saat 08.30 sralarnda anakkale Boaz'na giri yapt. Polonyann"General Pulasky" gemisi anakkale Boaz Gemi Trafik HizmetleriMerkezi'ne, Romanya'nn Kstence limanna yanaaca bilgisini verdi.

o ABD'nin "Mc Faul-74" gemisi ise var limann bildirmedi. Geminin yk"bebek mamas, battaniye ve hijyen kiti" olarak bildirildi. Mount Whitney ve

Dallas adl ABD gemileri de Boazlar'dan geecek. Dileri Bakanl'ndanyaplan aklamada, yabanc bayrakl askeri gemilerin Montr Szlemesibalamnda Trkiyeye yaplan bildirimlere uygun olarak Trk Boazlar'ndangetii belirtildi.

2 : 23 , (Grcstannileri Bakan: Mltecilerin Goriye ve Dier Kylere Dn 23 Austosta balayacak), REGNUM, 22 Austos2008; (http://regnum.ru/news/1045451.html).3

,

(Moskova ve Bak Kafkasyada ok Boyutlu Olarak Karlkl Etkileimin Kurumsallama Sorunlarn Grt),REGNUM, 22 Austos 2008; (http://regnum.ru/news/1045405.html).4 Russia Led Defense Bloc to Hold Regular Drills: Official, Xinhua, 23 August 2008.

Grcistann Sava Kayplar

len Asker Says: 170

Yaral Asker Says: 1.200


28/81


26

Rusya gemilerin geiini NATOnun Karadenizdeki askeri gcn arttrmas olarakdeerlendirdi ve Rusya Genelkurmay Bakan Yardmcs, Anatoly Nogovitsyn durumu

ar phe verici olarak tanmlad.

Rus gleri hala birok kilit noktay tutmaya devam ediyor. Rusya buna ramen geriekilme ileminin tamamlandn iddia etti.

Gori ehri evresinde Grc gleri yeniden belirdi. Rus gleri Abhazya yaknlarndaki Senaki ehrinden de kt. Grc slerinin

hibirey kullanlamayacak hale getirilerek terk edildii anlald. Grcler askeri sse

geldiinde binlara ineklerin igal ettiini grdler.

Grc resmi makamlarna gre 170 Grc askeri atmalarda hayatn kaybederkenyaral asker says 1.200. Grc yetkililer mevcutta ne kadar askerleri olduu

konusunda kesi rakam vermekten kanyorlar.

Grcistan binlerce mlteci iin almalarn hzlandryor. Grc resmi kaytlarnagre Gney Osetya nedeniyle mlteci durumuna denlerin says 120.000. Gerek

rakamn ise 200.000 civarnda olduu tahmin ediliyor.

Grcistan ve AB Rusya tarafndan oluturulmaya alan Grcistan kuatacakgvenlik blgesinin atekese aykr olduunu sylyor.

24 Austos 2008o Grcistan Devlet Bakan Mikheil aakavili ordularn yeniden inaa etmekte

kararl olduklarn syledi. Grc lider ayrca Gney Osetya ve Abhazya da


29/81


27

dahil olmak zere Grcistann toprak btnln tek bayrak altnda

salayacaklarn iddia etti.5

o Rus gleri hala Grcistann Poti limannda.o Fransa, Rusya ile ilikileri ve Grcistana yardmlar grmek zere AB acil

zirvesi istedi. Toplant Rusyann atekes artlarna yeterince uymamas

nedeniyle talep edildi. Fransz yetkililer Rusyann tm glerini 7 Austos

ncesine ekmesi gerektiini belirttiler. Buna gre Rusya Gney Osetya ve

Abhazyada asker bulundurabilir, buralarn evresinde 5 millik dar bir

gvenlik hattna da devriyeler karabilir. Fakat atekese gre dar gvenlik

hattnda Rus slerine izin verilemez.

o lk Amerikan gemisi Batum limanna ulat. Resmi grevi insani yardmgetirmek.6 Fakat Rusya Amerikan gemisini gvde gsterisi ve tehlikeli bir

giriim olarak gryor.

o Petrol tayan bir tren Goriyaknlarnda Rus glerinin

yerletirdii bir mayna

arparak infilak etti. Hasar

byk. Saldr Grcistann

ekonomisini ve ulam

hatlarn hedeflerken,

Azerbaycann ekonomik

k yoluna da zarar

veriyor.o Saakavili Grcistann tm dnyada mttefikler kazandn ve yeniden inaa

kampanyasnn balatlacan syledi. Saakavili Amerikan desteinin devametmesini beklediklerini de syledi. Saakavili ayrca Amerikan bakanlk yarndakiCumhuriyete aday McCain ve Demokrat bakan yardmcs aday Bidenle dzenliolarak grtklerini de ifade etti. 7

o ABD Bakan George W. Bush, Rusya Bakanna Grcistann ayrlan blgelerininbamszln tanmamalar iin kendi milletvekillerine tavsiyede bulunmasarsnda bulundu. Bushun uyars Rus Meclisi Abhazya ve Gney Osetyay bamszbirer devlet olarak tanmaya hazrlanrken geldi. Bush Grcistann toprak btnlve snrlar Rusya da dahil olmak zere tm uluslarnki gibi ayn saygy grmelidirdedi.

5 C. J. Chivers ve Michael Schwirtz, Georgian President Vows to Rebuild Army, The New York Times, 24 August2008.6

, (Grc Liman Potiye Amerikan Frkateyni

Yanat), LENTA, http://www.lenta.ru/news/2008/08/26/destroyer/ , 26 Austos 2008.7 C. J. Chivers ve Michael Schwirtz, Georgian President Vows to Rebuild Army, The New York Times, 24 August2008.

200.000 Grc atmalar

nedeniyle Mlteci konumuna

dt. Bunun 36.000i sava

ncesinde Gney Osetyada

yaayan Grcler. 1.500 kadarise Abhzayada Kodoriden

gelenler


30/81


28

o Dier Batl lkeler de Rusyay iki ayrlk blgeyi tanmamas iin uyard. BununNATO yelii yolunda olan bir lkeninparalanmas anlamna gelecei Rus

tarafna hatrlatld.o Rusya Devlet Bakan Medvedev

uyarlar fazla ciddiye almadizlenimini verdi. Rus lider RusyannNATOya ihtiyacndan ok daha fazlaNATOnun Rusyaya ihtiayac var. EerBat ittifak tm balar zedeleyeceksebunda korkacak hibirey yok dedi.8NATO-Rusya Konseyi faaliyetleri kriznedeniyle askya alnmt.

o ABD Bakan Yardmcs Dick Cheney 2Eyllde blgede olacak. Cheney Grcistan dnda Ukrayna ve Azerbaycan da ziyaretedecek. talyaya da urayacak olan Cheneynin Kafkaslardaki tek NATO yesi olanTrkiyeye uramamas dikkat ekici. Cheney Rusya konusunda ahin grleri iletannyor.

o ABD ayrca Grcistann yeniden inaas iin ihtiyalar tespit edecek bir heyeti deGrcistana gnderiyor.

o Grcistanda muhalafet Bakan saakaviliyi eletirmeye balad. Eski bakanlardanmuhalif Georgy Khaindrava: Saakavili iledii aptallk suu nedeniyleyarglanmaldr, fakat hangi dava olursa olsun nce barbarlar kovulduktan sonrayaplmaldr.9

o Grcistanda yiyecek fiyatlar artyor. Yaklaan Sonbahar mlteciler iin endieleriarttryor.

o Rusya Bakan Medvedev Moldovay Grcistann hatasn tekrarlamamas iinuyard.10 Rusya, Moldovaya da 1990l yllarda ayrlk Transdinyester ile Moldovaarasndaki atmalar durdurmak iin bargc gndermiti. Medvedev Grcistankastederek bu herkes iin ciddi bir uyardr dedi. Moldova da Rusya yanls ayrlkTransdinyesterin tannmasndan korkuyor.

8

Ben Feller, Bush Opposes Independence for 2 Regions in Georgia, The Associated Press, 25 August 20089 As Georgians Assess Damage, Anger Likely to Grow, The New York Times, 25 August 2008.10 Russia Warns Moldova Against Georgian Mistake, The New York Times, 25 August 2008.

Grcistann toprak btnl ve

snrlar Rusya da dahil olmak

zere tm uluslarnki gibi ayn

saygy grmelidir

George W. Bush, ABD Bakan

24 Austos 2008


31/81


29

25 Austos 2008:o Grc lider Saakavili bakanlar ile birlikte Goride.11o Almanya Babakan Merkel de Rus Bakan Medvedeve Rus Senatosunun ve alt

meclis Dumann Abhazya ve Gney Osetyay tanma tavsiye kararna uymamasarsnda bulundu.12

26 Austos 2008o Dimitri Medvedev Rus Senatosu ve alt meclis Dumann ald tavsiye karar

dorultusunda Abhazya ve G. Osetyann bamszln tand.

II.3. KRZ HIZLANDIRAN / DERNLETREN

UNSURLAR

Rusya asndan krizi atmanoktasna getiren en nemli unsurlar

unlardr:

o NATO Genilemesi: RusyaNATOnun genilemesinden ve fzeprogramlarndan rahatsz olmaktadr.

Genileme Dou Avrupadan balam ve

Baltk cumhuriyetleri ile eski SSCB cumhuriyetlerine sramtr. Karadenizde

Bulgaristan ve Romanyann katlm ile birlikte Karadenizin gneyi ve bats NATO

topraklar haline gelmitir. 2008 Nisan aynda gerekletirilen Bkre Zirvesinde

Grcistan ve Ukraynann yeliklerinin gndeme gelmesi barda taran damla

olmutur. Eer bu iki lke de NATO yesi olur ise Karadenizde NATO topra olmayan

sadece Rusya kylar kalacaktr. Rusyann Batdan kuatlmas hzla gneye ilerlemi

olacaktr ki bu durum Moskova tarafndan kabul edilemez bulunmakta ve Ruslar

aka tehdit etmektedirler. Rus korkularn fze kalkan ve fze programlar da

atelemektedir. Rusya rana kar gelitirildii iddia edilen Amerikan fze

programlarnn dorudan kendisini hedef aldn dnmektedir. Grcistanda

atmay ateleyen en nemli hzlandrc unsur olarak NATO genileme planlar ve

fze programlar n plana kmaktadr. Nitekim Rus Dileri Bakan Lavrov Tiflisin

NATOya katlma hevesi kan dklmesine yol aacak, Grcistan ve Ukraynann

NATOya ye olmamas iin hereyi yaparz demiti.

11

Mikheil Saakashvili Arrives in Gori, The Georgian Times, 25 August 2008.12 , (Ayrlma Hakk Olmakszn), Gazeta, 26 Austos 2008;(http://www.gazeta.ru/politics/2008/08/26_a_2821737.shtml ).

Grcistan ve

Ukraynann NATOya

ye olmamas iin

hereyi yaparz

Rusya Dileri Bakan

Lavrov


32/81


33/81


31

III.SAVATA TARAFLARINPOLTKALARI: GRCSTAN,

RUSYA, ABD, AVRUPA ve NATO


34/81


35/81


36/81


34

Eer Grcistan igal edilebilir ya da Bat yanls ynetim drlebilirse bu durumda Trkiye-Grcistan-Azerbaycan hatt krlm ve yerine Rusya-Grcistan-Ermenistan hatt kurulmu

olacak, Bat etkisi de blgede krlm olacakt. ran ile nispeten iyi ilikiler dnldnde

Kafkasya ve hatta Orta Asyada Rus etkisi tekrar tesis edilmi olacakt. Grcistan zerinde Rus etkisinin art enerji hatlar zerinde de Rus etkisinin art anlamna

gelecektir. Grcistann taraf deitirmesi ile birlikte tm Hazar Havzasnn enerji hatlar yine

Rus blgesinden geecektir ve Avrupaya alternatif hat fikri daha batan boa karlm

olacaktr. Bunun yan sra gerek anlamda bamsz olabilmek iin enerjilerini Rusya d

hatlarla dnyaya pazarlamaya alan Azerbaycan, Kazakistan ve Trkmenistann hayalleri de

gereklemesi imknsz hale gelecektir.

zetle Grcistan blgedeki tm dengeleri deitirebilecek nemde bir blgeyi igaletmektedir. Rusya bu blgeyi etki sahasna alabilmek iin hereyi yapabilecek bir hazrlk

iindeydi.

Rusyann Grcistana saldrsnn rasyonel aklamalar olsa da saldr sadece mantklaaklanamaz. Sorunun duygusal boyutu da olduka nemlidir. Rusya yllarca kendi idaresinde

kalan Grcistann ABD ile yaknlamasn ihanet olarak grmtr ve rasyonel hedeflere ek

olarak ders verme, intikam alma, haddini bildirme gibi duygu ykl hedefler devreye

girmitir.

Rusya, Grcistann saldrsna bilinli bir oyuna ekilip ekilmediini dnmeden ve uzundeerlendirmeler yapmadan ani ve ar tepki vermitir. Grcistann Gney Osetyaya saldr

karar tartlabilir ve Saakavilinin liderlii sorgulanabilir. Ancak Rusyann Saakaviliden

daha akllca bir strateji izlediini syleyebilmek de kolay deildir.

lk gnlerde Rusya nerede duracan bilememitir.

Grcistan

Rusya

Azerbaycan

Ermenistan

Trkiye


37/81


35

Savan hemen her gnnde Rusya kanad sinirli ve maksad aan ifadeler kullanmtr.Rusyann halkla ilikiler konusunda ciddi sorunlar ortaya kmtr.

Temelde Grcistann i ileri saylan Gney Osetya nedeniyle Rus glerinin Grcistan igaletmeye kalkmas Uluslararas Hukukun ve Birlemi Milletler (BM) sisteminin aka

inenmesidir.

Bata Gori kenti olmak zere, Rus glerinin ok sayda sivili ldrmesi, yaralamas, sivilyerleim yerlerine zarar vermesi Rusyann iini kolaylatrmamtr. Dahas Rus glerin

korumas altnda Oset milisleri Goride ocuk

yata Grcleri katletmi, on binlerce Grc

evini terk etmek zorunda kalm, iyerleri

yamalanmtr. Bunlar da Rusya asndan

gereksiz ve Rus karlarnn aleyhine eylemlerdir.

Kontrolsz g, g deildir. RusyaGrcistan ile savata her zaman gcn kontrol

edebilen bir g olmamtr.

Atekes antlamasnda mutabkkalnmasna ve Medevedevin Sarkozye sz

vermesine karn Rus glerinin atekes kararna

uymamas, atekes metni imzalandktan sonra

dahi Rus glerin askeri eylemlerinin srmesi Rusyann gvenilirlii konusundaki pheleri

arttrmtr.

Rusya, Grcistanda askeri gcn kantlamtr. Fakat kar-zarar muhasebesi yapmak iinhenz erkendir.

Atekese ramen Grcistandan kmayan Rus askerinin dalm ve kontrol altna aldnoktalar dikkate alndnda Rusyann Grcistan haritasn yeniden izmek istedii

anlalmaktadr. u an itibariyle Grcistandan Abhazya, Gney Osetya, Acaristan, Cevahiti

ve Grcistan olarak 5 ayr devlet karmak mmkndr. Abhazya ve Gney Osetyann

bamszlklarn tanyan Rusya bu ynde ilk adm atmtr. Yeni haritada Grclere braklan

yer daraltlarak bu devletler arasnda topraklar birbirine yakn oranlarda da paylalmak

istenebilir. Bu durumda her bir mini-devlet Rusyann denetiminden kamayacak birer

uyduya dnecektir.

III.3. ABDNN SAVA KARISINDAK TUTUMU VE YEN SOUK SAVA SENARYOLARI

ABD bu atmada Rusyann ar g kullanm karsnda hazrlksz yakalanmtr. Sava iingerekli hazrlklarn yapldn gsterir iaretler mevcut deildir.

ABD, Rusyann Grcistan mdahalesine kar sert bir dil kullanm, Rusyay aktan tehditeder bir dili tercih etmitir. Pentagon 1523 Austos tarihlerinde ABD, Rusya, Fransa ve

ngilterenin Japon Denizinde yapaca ve Rus liman Vladivostokun da kullanlaca FRUKUS

Rusyann Grcistan haritasn

yeniden izmek istedii

anlalmaktadr.u an itibariyleGrcistandan Abhazya, Gney

Osetya, Acaristan, Cevahiti ve

Grcistan olarak 5 ayr devlet

karmak mmkndr.


38/81


36

deniz tatbikatn iptal etmitir. Ayrca Rusyann G-8den dlanmas ve Dnya Ticaret

rgtnn dnda tutulmas seenekleri de gndeme getirilmitir.

Sava esnasnda gelen sert uyarlarn Rusya zerinde ciddi hibir etkisi olmamtr. Grcistanda halk arasnda ABDnin itibar nemli oranda dmtr. Sava ncesinde

ABDnin en youn halk destei ald, hatta Bakan Bushun ABDden dahi daha popler bir

lider olduu Grcistanda ABDye pheyle bakanlarn saysnda nemli bir art vardr. Rusya

yanllar bu memnuniyetsiz kitlelerden yararlanarak Saaakaviliyi eitli yollardan devirmeyi

deneyebilir.

Rusyann kk bir mttefikini dahi koruyamam olmas ABD destei konusunda nemlisoru iaretlerine yol amtr. Hatta, ABDye kar yneltilen eletirilerin arasnda krize ge

mdahil olmas da yer almaktadr.

Bakan Yardmcs Dick Cheney, Dileri Bakan Rice ve Savunma Bakan Gates Rusyanneylemlerinin cezasz kalmayacan sylemilerdir. Eer bu Amerikan devletinin bir karar iseABDnin Rusyaya yantnn henz gelmediini, nmzdeki gnlerde bu yantn beklenmesi

gerektiini hatrlatmak gerekir.

Grcistan Devlet Bakan Saakavili ABDyi savaa ekebilmek iin zel bir aba harcad. AncakABD savaa dhil olmamak iin titiz bir gayret iinde oldu.

ABD, Grcistanda itibar kaybna uram olsa da Grcistandaki atmalar bir Rusya-ABDsava iin yeterli gerekeleri sunmamaktadr. ABD byle bir atmaya normal artlarda tek

bana girmez. Iraka dahi 50den fazla lkenin destei ile giren ABDnin Rusya ile scak

atmaya ani bir kararla girmesi beklenemezdi. Fakat bu durum ABDnin Rusyadan korktuu,

ya da Rusyaya kar elinde mcadele arac olmad eklinde de yorumlanmamaldr.

ABDnin Rusyay kuatma politikas nmzdeki dnemde de devam edecektir. nk ABDiin yakn dnemde kresel rakip ran veya slam dnyas deil Rusya ve indir. slam

dnyasn ve dier olas rakipleri zayflatma almalar srecek olsa da temelde kontrol

altnda bir Rusya ve in ncelikli iki hedeftir. Rusyann Grcistandakine benzer iddet

kullanmna varan klarn ABD benzeri aralar ile cezalandrmak isteyecektir. Rusya ve ABD

arasnda karlkl olarak gcn kar tarafa

ispat yar balamtr. Yartan kimin galip

kaca henz belirsizdir.

Bu tabloya bakarak yeni bir Souk Savanbaladn sylemek doru olmaz. SoukSava zel bir dnemin koullarnda ortaya

kmtr. Yeni gerilim Souk Savatan farkl

artlarn rn olacaktr.

Ayn zamanda Souk Sava temelinde her ne kadar g mcadelesini barndrsa daideolojilerin att bir dnem olmutur. Bugn itibariyle Rusyann gemite olduu gibi

savunduu bir deerler btn bulunmamaktadr.

1991de kresel dzen yklm, ancak yerine yeni bir dzen kurulamamtr. u an yaanansanclar yeni dzen kurmak iin rakiplerin rekabetinden kaynaklanmaktadr. Bu durum 19.

Yzyl Avrupa dzeninin bizzat Avrupa gleri elinde yklmas ve I. ve II. Dnya Savalar ile

yeni bir dzenin ortaya kmasna benzemektedir. Bu durumda 21. yzyln ilk dneminin

ABD, Rusya karsnda kk bir

mttefikini bile korumaktan acizlke grntsn vermitir


39/81


37

olduka sancl gemesi beklenebilir. Yeni bir dzen kurmak iin ok kanl savalar da

gerekebilir. Eer yeni dnem de ngilterenin 19. Yzylda kurduu kresel dzenin yklmas

gibi ekil alacaksa bu durumda ABD-Rusya rekabetinin yeni sper g veya gler dourmas

da mmkndr.

Rusyann ABD karsndaki en nemli avantaj olarak enerji hatlarn kontrol etmesigsterilmektedir. Oysa ABDnin Rusyaya dorudan gaz veya petrol bamll

bulunmamaktadr. Bu durum daha ok AB lkeleri iin sylenebilir. Ancak petrol arz eden bir

lkenin ithalatlar karsnda rnn siyasi ara olarak kullanmasnn bir snr olduu

1970li yllarda ok net bir ekilde anlalmtr. Petrol ve gazn silah haline getirmeye

alacak bir Rusya bundan yarardan ok zarar grebilir. Rusya ekonomisindeki byme enerji

sektrndeki bymeye fazlasyla baml hale gelmitir ve Rus ekonomisi petrol ve gaz

fiyatlarndaki deiim karsnda ok savunmaszdr. Ekonomisi ok az sayda rne bal bir

ekonominin ABD ve AB ekonomileri karsnda uzun vadede dayanmas olduka gtr.Rusyann enerji rnlerindeki satlarda tek tarafl bir bamllktan sz etmek mmkn

deildir.

Bunun dnda unutulmamas gereken bir nokta da ksa ve orta vadede bu politikalar belli birseviyeye kadar etkili de olsa uzun vadede devletlerde yeni sisteme uyum salama adna

yaplan deiikliklerle bu gibi politikalarn etkinlii zayflamaktadr.

ABD, Grcistandaki Rus saldrlarnn karln en yakn zamanda vermek isteyecektir.Kafkaslarda ve Karadenizde Grcistan olaylar

ile birlikte dengeler daha hzl bir ekilde

deimeye balamtr.

Rusyann en nemli sorunu askeri gcdnda nispeten zayf oluudur. Rusya

komularna herhangi bir siyasi ya da

ekonomik dzen / model nerememektedir.

ABDye kar klar tek bana bir dzen

nerisi saylamaz. Rusya ile birlikte olmann tek yarar Rusyann saldrlarndan korunmak

olmaktadr. Bu ise uzun dnemde Rusya iin yeterli deildir. Saldrlma endiesi ile devletleri

uzun sre yannzda tutmanz zordur. Buna karn AB ve ABD ekonomik ve siyasi bir dzeni

temsil etmektedir. Balkanlarda, Dou Avrupada ve Kafkaslarda lkeler ABye kendi istekleri

ile katlmak istemektedirler. ABDnin nderliini yapt kresel dzen de sadece tehditzerinde ilememektedir. Kresel ya da blgesel liderlik sadece askeri gle olmaz. Yumuak

gc olmayan, istikrar ve refah vaadedtmeyen bir lkenin orta ve uzun vadede gcn

koruyabilmesi zordur. Rusya Stalin dneminden hareketle bunu en iyi bilen lke olmalyd.

Stalinin Boazlar ve Dou Anadolunun bir ksmn igal etme tehditleri Trkiyeyi NATOya

srklemiti. Bir anlamda Stalin Trkiyeyi NATOnun kollarna itmiti. Ayn durum Grcistan

iin de yaanmaktadr. Rusya korkusu lkeleri Rusyaya yaklatrmamakta, aksine ondan

uzaklatrmaktadr. Eer Rusya blgesel ya da kresel g olmak istiyorsa ekonomik ve siyasi

alandaki yumuak glerini devreye sokmal, korkudan ok mit vaat etmelidir.

Rusyann nemli bir hatas da fkeyle hareket etmesi, ABDnin uluslararas hukuk vergtlerden karlar dorultusunda yararlanma yeteneini yeterince gsterememesidir. Bazdurumlarda ise ABD yapt ise ben de yaparm sylemi kullanlmaktadr. ABDnin uluslararas

ABD, Grcistandaki Russaldrlarnn karln en yakn

zamanda vermek isteyecektir


40/81


41/81


39

NATO genilemesi Rusyay endielendirmekte ve kuatlmlk hissine neden olmaktadr.zellikle genilemenin Rusyann en yakn snrlarna dokunmu olmas NATOyu Rusya kart

bir rgt olarak alglanmaya itmektedir.

NATO genilemesine Rusya Grcistan ve Ukraynann yelikleri gndeme gelene kadardirenememitir. Buradaki baarnn srr, NATOya ve Avrupa Birliine (AB) yelik srelerinin

birbirlerini destekler ekilde almasdr. Orta ve Dou Avrupa lkeleri ve Baltk lkeleri

NATOya girmeden nce ABye girmilerdir. Ekonomik ve siyasi anlamda Avrupann gerek

bir paras haline gelen bu lkelerin askeri klbe de ye olmalar daha kolay olmutur. Bu

anlamda AB yesi olmayan Ukrayna ve Grcistann NATOya dhil olmalar fikri Rusyada

tehlikeli bulunmu, AB emsiyesine sahip olmayan bu lkeler Moskova karsnda daha fazla

savunmasz kalmlardr.

Bundan sonraki srete meseleye sadece askeri aralarla baklmamaldr. NATO, ABnin oknnde gitmemeli, en azndan ABye aday yelik kartlar ile birlikte devam etmelidir.

Trkiyenin AB yelik srecinin hzlandrlmasnn da NATO genilemesine katks olacaktr.AB yesi olmadan uzun yllar nce NATO yesi olan Trkiyenin tam yelii sayesinde

Kafkasya ve Karadenizde AB etkisi artacak ve bu durum NATO genilemesine de katk

salayacaktr.

Grcistan ve Azerbaycana AB yelik perspektifi kazandrlmas da yararl olacaktr. Krizin zmnde en etkili ara ise Grcistan (ve Azerbaycana) NATO yelii takvimi

karlmasdr.

III.5. AVRUPA VE ABDNN KRZE BAKIINDAK FARKLAR

ABD Souk Savan bitiminden bu yana Orta ve Dou Avrupada Rusyann zayfln istismarederek yol almaktadr. Rusya, ABDye karlk veremedii iin birok adm sineye

ekmektedir. ABD frsattan istifade etmekte ve daha ok askeri nlemlere arlk

vermektedir.

Avrupa, zellikle de Almanya ve Fransa ise Rusyann Avrupa ktasna bir daha tehditoluturmayacak ekilde entegre edilebilmesi zerinde durmaktadr. Ekonomik karlar ile

Rusyann Avrupaya olan bamlln arttrmaya alan bu lkeler enerji fiyatlarndaki

patlama ve Rus ekonomisindeki dzelme ile birlikte Rusya karsndaki en nemli kartlarn

kaybetmi oldular. Borlarn nemli oranda kapatan Rusya bugn Avrupa karsnda daha

rahat bir konuma sahip. Hatta doalgazda artan Avrupa bamll Moskovay glendiriyor.

Rusyann getiimiz yllarda Ukrayna zerinden gelen doalgaz kesmesi Avrupa lkelerineenerji konusunda Rusyaya olan bamllklarn sert bir ekilde hatrlatt ve alternatif hatlar

konusunda araylar artt. Bu konuda en iyi alternatif olarak Hazar enerji kaynaklar ve

bunlarn Rusya d bir hattan, Grcistan ve Trkiye zerinden tanmas daha fazla gndeme

geldi. Ancak enerji alanndaki bamlla ramen Avrupa Birliinin Rusya ile ilikilerde daha

as saldrgan yntemleri tercih ettii biliniyor. zellikle Almanya kuzeyden oluturmay

planlad Rusya enerji balants ve bu lkedeki yatrmlar ile Rusyay fazlaca kzdrmamak

gerektiini dnyor. Tarih boyunca en nemli sorunlar Rusya ile yaam bir lke olarakAlmanyann tarihi korkular Alman-Rus gerilimini trmandrmay yararl bulmuyor. Nitekim


42/81


40

Grcistan ve Ukraynann NATO yeliini engelleyen lkelerin banda da Almanya ve Fransa

geliyordu. ki lkenin bu konudaki ekingenlii devam ediyor.

ABDnin Rusyaya kar sert retoriini ve ani eylem taleplerini AB kanadnda yeterincegremiyoruz. Bu durum eski Yugoslavyada da gzlenmi ve ABD devreye girene kadar ok

sayda katliam gereklemiti. Kafkasyada da ABD ile AB arasnda bu fark net bir ekilde

ortaya kt.

Rus saldrganl eski Dou Avrupa lkelerindeki kayglar zirveye kard. Fransa veAlmanyann ekingen tutumu bu lkelerde rahatszla yol ayor ve Rusyaya kar kesin

garanti aray iindeler. Savan balamasndan sadece bir hafta sonra Polonya, Litvanya,

Letonya, Estonya ve Ukrayna bakanlarnn Saakaviliyi ziyaret ederek dayanma

gsterisinde bulunmalar Grcistandaki gelimeleri ne kadar yakndan takip ettiklerini

gsteriyor. AB ve NATO yeliine ramen Dou Avrupada Rusya karsnda gvenlik araylar

sona ermi deil. Bu durumda sz konusu lkeler uluslararas liderlik konusunda Berlin, Parisveya Brkselden ok Washingtona gveniyorlar. Nitekim Sarkozynin Medvedevle

grmesinde Rusyann Kafkasyada vatandalarn koruma vb. Gerekelerle baz haklar

olduunu sylemesi Baltk lkelerinde ve Dou Avrupada Fransaya gvensizlii daha da

arttrd. Bu durum Avrupa gvenliinde ciddi bir ikilie yol aabilir.

Dou Avrupa lkeleri, Ukrayna ve Baltk lkeleri Fransa ve Almanyann sava esnasndakiperformansndan memnun deiller. Alman Dileri Bakanl Rusyac olmakla sulanyor.

Polonya Devlet Bakan Lech Kaczynski Fransa ve Almanyann Moskovaya kar ok yumuak

olduunu ayrca ABnin bu konudaki tutumunu tek balarna belirlemeye altklarn iddia

etti. Yakn dnemde AB D Politikas konusunda tpk Irakta yaand gibi atlaklar

byyebilir. ABD ve ngiltere hatt Rusyadan korkanlar ile birleerek Fransa ve Almanyaya

meydan okuyabilir.

III.6. RUSYANIN SAYGI TALEB

Rusyann Grcistandaki g kullanm hereyden nce gcne sayg talebidir. ABDninkendisine sayg gstermediini ve kresel dengelerde hak ettii yeri vermediini dnen

Rusya neler yapabileceini kantlamak istemektedir. Putin Rusyann gerek gcnn ne

olduu konusunda gemite eitli defalar klar yapm, ancak bu uyarlar dikkatealnmamt.

Cumhurbakan Abdullah Gl de yabanc bir gazeteye verdii demete yeni dnemde ABDningc paylamas gerektiini vurgulamt.

ABDnin tek tarafl eylemleri ve tek sper g olarak devam etme arzusu tm dnyadarahatszlklara yol amaktadr. Fakat unutulmamas gerekir ki iktidar kendiliinden

paylalabilen bir g deildir. ktidar isteyen payna deni gcn gstererek almak

durumundadr. Rusya henz gc konusunda ABDyi ikna edebilmi deildir. Bu arada

belirtmek gerekir ki tarih kendisini ok gl sananlar ve gcndeki azalmay fark

edemeyerek iktidar dierleri ile paylaamayanlarn yaadklar felaket rnekleriyle doludur.


43/81


41

ABD ve Rusyann rekabeti her ikisine de ummadklar zararlar verebilir ve bu aradan baka

gler kendilerine kresel ynetimde yol bulabilirler.

Rusyann Grcistan saldrs sadece sayg talebi olarak deerlendirilemez. RusyaGrcistanda yeterli diren ile karlamamas halinde Sovyetler dnemindeki reflekslerine

dnebilecektir. Grcistandaki gelimeler ilk olarak Rus aznla sahip eski SSCB lkelerinde

byk bir endieye yol amaktadr. Bunlarn banda Kazakistan, Ukrayna, Letonya, Moldova

ve Estonya bulunmaktadr. Burada Rusyann sayg talebi ile sz konusu devletlerin

bamszlklarna ve toprak btnlklerine sayg talepleri atmaktadr.

III.7. RUSYA, ABDYE KARI NE YAPABLR?

ABD ve Rusya arasndaki gerilimin daha ne kadar trmanacan bilemiyoruz. Eer nmzdekignlerde Rusya-Bat kutuplamas ykselecek ve ABD Rusyaya kar ok sert nlemler almaya

balayacaksa Rusyann da elinin bo olmadn grmek zorundadr. Olas bir kutuplamada

Bat-kart bir Rusyann yapabileceklerini ylece sralamak olas:

o ncelikle Rusya ABDnin sevmedii ne kadar lke varsa bunlarla ilikilerinigelitirecektir. ran, Suriye ve Venezella listenin banda. Venezella Ruslar Latin

Amerikaya davet ediyor bile. Venezella-Rusya ikilisi Bat Yarmkrede ABDyi zor

durumda brakacak birlikteliklere zemin hazrlayabilir. ran ve Suriye ile ibirlii ise

ok daha tehlikeli. Filistinden Afganistana kadar geni bir blgede Rusya-Suriye-ran

ibirlii ABD projelerinin altn oyar, blgedeki mevcut dengeleri altst eder. Elbetteran-Rusya ibirliinin Kafkaslarda da nemli etkisi olacaktr. Hem ran, hem de

Suriye Rusyaya en son Grcistan olaylarnda destek vererek byle bir ibirliini

kolaylatrdlar. Suriye Devlet Bakan getiimiz hafta Rusyadayd. Burada tam iki

gn geirdi ve Grcistan olaylar nedeniyle Rusyay savunup, Baty eletirdi.


44/81


45/81


43

kullanabilir. En azndan kendisi dorudan kullanmasa da enerji stnl kar tarafta

psikolojik stnle yol aabilir. Nitekim Almanyann Rusyaya kar lml olduu

anlardaki en nemli kayglarndan biri de enerji alanndaki ibirliklerinin zarar

grmemesidir.13

o Kafkasya ve Orta Asya Rusyann kendisine en fazla gvendii blgeler. Rusya OrtaAsyada Kafkasyadan bile daha rahat. Gerilim ortamnda ABDnin Orta Asyadaki

sleri ve yerleme planlar da sekteye urayabilir. Zaten Rusya, ABDnin Orta Asyada

yaylma planlarn da uzun bir sredir kendisini kuatma planlarnn bir paras olarak

deerlendiriyor.

o Scak atma alanlar Afganistan ve Irak, ABDnin en zayf noktalar arasnda.Rusyann bu blgelerde ibirliinden dmanla kay ABD iin bu blgeleri her

adan daha maliyetle hale getirebilecektir.

o Ayn ekilde Ortadouda Lbnan ve Filistinde Suriye ile rann mttefiki olacak birRusya ABD-srail ikilisine nemli sorunlar yaatabilir.

o Liste daha da uzatlabilir. rnein Souk Sava sonrasnda artan uluslararas organizesularla mcadelede Rusya ile yaplan ibirliklerini yeni dnemde gerekletirmek

zorlaabilir. Sz konusu olan Avrupadan Pasifik Okyanusuna kadar uzanan bir dev

olduunda ABDye verebilecei zararlar da artmaktadr. stelik tm dnyann ABDyi

dengeleyecek bir devleti mumla arad bir dnemde olduumuzu hatrlayacak

olursak, Rusya meydana gelmi olan byk muhalefet boluunu yakalam ve

gcnn ok tesinde bir nfuza kavumu olur.

III.8. ABD RUSYAYA KARI NE YAPABLR?

En u seenek Rus gleri ile arpmann gze alnmas ve blgeye askeri g sevkedilmesidir. Bu ynde henz bir iaret bulunmamaktadr. Ayrca ABDnin tarz Rusya gibi

byk bir gle dorudan atma yerine dolayl atmalar tercih etmek ynndedir. Gerek

SSCB ve Rusya Federasyonu, gerekse ABD II. Dnya Savandan sonra daha ok gleri ile

orantsz derecede kk ve zayf lkelere saldrdlar (Kore, Irak, Haiti vb.)

ABDde zerinde durulan ilk seenekler arasnda Rusyay G-8den karmak, Dnya Ticaretrgtnn dnda tutmak ve hatta 2014 K Olimpiyatlarn Rusyann elinden almak gibinlemler bulunuyor. Rusya ile Japon Denizinde yaplmas dnlen tatbikat da iptal edildi.

Bu seeneklerin olumsuz yn ise Rusyay Bat ile iliki iinde tutan aralarn elden kacak

olmas. Bu nlemlere kar kanlar Sovyetler Birliinin karlkl grmeler yoluyla

yenildiini, Rusyann Bat ile tm balantlarnn kopmasnn Rusyadan ok Batya zarar

vereceini iddia ediyorlar.

13Bilindii zere halihazrda Rusya Almanya arasnda hibir lkeden gemeden direk Almanyaya ulaacak Kuzey

Akm doalgaz boru hatt projesi devam etmektedir. Proje tamamlandnda ilk aamada Rusyann Almanyayabu boru hatt zerinden ilk aamada 27,5 milyar m 3 gaz satmas beklenmektedir. 2007 ylnda AlmanyaRusyadan 35,5 milyar m3 gaz ithal etmitir. (BP Statistical Review of World Energy 2008)


46/81


44

ABDnin Rusyaya kar tek bana eylemlerden ok ilk olarak NATO atsn kullanmasbekleniyor. Dier uluslararas rgtlerin de devreye sokulmas beklenebilir. Washington

Rusya karsnda uluslararas kamuoyunun lideri konumunda olmak isteyecek ve tek bana

hareket ediyor izlenimi vermek istemeyecektir.

AB iinde talepleri ciddi bir diren ile karlarsa ABDnin ngiltere ile birlikte yeni NATOyeleri ile ortak hareket etmesi ve AByi Rusya konusunda ikiye blmesi de olanakldr.

ABDnin Karadenizde ve Kafkaslarda daha fazla g bulundurabilmek iin ykleneceilkelerin banda Trkiye geliyor. Trkiye Rusyay kzdrmamak ve uluslararas antlamalar ile

ters dmemek isteyecek, bu durum da ABD ile ilikilerde gerilime yol aabilecektir.

ABDnin zel taleplerde bulunaca lkelerin arasnda Azerbaycan da bulunmaktadr. ABDeer Ortadoudaki forml Karadeniz ve Hazar Havzasna da uygular ise dorudan sler

kurmak isteyecektir.

zellikle Karadenizin stats konusunda Trkiye u ana kadar ABDden ok Rusyaya yakndurmutur. Fakat Romanya ve Bulgaristann ABD ile ortak hareket etmesi ve ABDnin srarc

olmas halinde Montr Boazlar Anlamas ile kurulan dzen zerindeki bask zirveye

ulaacaktr.

Grcistan ve Ukraynann en ksa zamanda NATOya alnmalar ABD iin en iyi seenektir.Fakat bu grndnden daha zor durmaktadr.

Ayrca Azerbaycann da NATOya alnmas halinde ngiltereden Hazar Denizine kadar genibir hat NATO topraklar haline gelecektir. Afganistanda yerlemi olan ABD askerleri yakn bir

dnemde Hazar ile Afganistan arasndaki dengeleri de kendi lehlerine evirmek

isteyeceklerdir.

Rusyann etki sahasnda ABnin de hzl ilerleme gstermesi yararl olabilir. Daha ncebelirtildii zere tam yelik olmasa bile ABD ile NATOya aday grnen lkeler arasnda

artacak ilikiler ve aday statsnn verilmesi, ayrca Trkiyenin ABye tam yelik srecinin

hzlandrlmas sayesinde blgesel dengelerde AB ve ABDnin arl artacaktr.

III.9. BLGE LKELERNN KRZDEK POZSYONLARI

ERMENSTAN:

Rusyann 1991den bu yana blgedeki doal mttefiki olan Ermenistan, Rusyann blgeyearln koymas nedeniyle avantajl bir konuma gelmitir.

Ermenistanda ok gl bir Rusya lobisi bulunmaktadr. Sz konusu lobi RusyannKafkasyada artan gcnn Ermenistan da glendireceini dnmektedir.

Osetya ve Abhazya gelimelerinin Karabaa da yansmas ve hatta Rusyann Karaba datanmasn umut edenler vardr. Ancak Karaba iin resmi tanma Rusya iin ar bir admolacak ve ulusal karlarna zarar verebilecek bir adm olabilecektir.

Ermenistanda devlet kademelerine de yansyan ciddi endie ise ABD-Rusya rekabetininyoun bir ekilde Kafkasyaya tanmas olasldr. Bu durumda her iki devletle de iyiilikilerini devam ettirmeye alan Ermenistan iin daha zor gnler balayabilecektir.

Ermenistan her trl bloklararas scak atmada ayakta kalmas zor bir lkedir. Denizleredorudan k olamayan ve doal kaynaklar asndan da fakir olan Ermenistan, ABD


47/81


45

tarafndan giriilecek en ufak bir izole etme giriiminde ekonomik olarak kebilir.Devletleraras scak atmalarda da Ermenistan en ok zarar grecek lkelerin bandagelebilir.

Ermenistan, Grcistann ve Azerbaycann NATOya girmesini istemiyor. NATOnun blgeyegelmesiyle birlikte zerindeki basknn ve blgesel gerilimin artmasndan endie ediyor. Bunakarn ABnin blgede genilemesini memnuniyetle karlyor.14

Ermenistann memnun olduu bir dier gelime ise atmalardan sonra Trkiyenin ortayaatt KP. Ermenistan bu neriye scak bakyor ve Trk yetkililerin Ermenistanla dagrlebilir aklamalarn nemsiyorlar. Erivan iin en nemli nceliklerden biri deTrkiyenin Ermenistana dnk izledii izole etme politikasn yumuatabilmek, hattakrabilmek. Eer snr kaps alabilir ve taraflar arasnda diplomatik ilikiler normalleebilirseErmenistan iin Grcistan tek deniz k kaps olmaktan kacak, ithalat ve ihracatmaliyelerinde nemli dler yaanabilecektir. Trkiyenin platform projesini blgede enscak karlayan lkenin Ermenistan olduu dahi sylenebilir.

Grcistann sava alan haline gelmesi ve ulam yollarnn savatan etkilenmesi denizlerek olmayan Ermenistan iin istenmeyen bir durum olmutur. Trkiye ve Azerbaycansnrlar kapal olan Ermenistan, d ticaretinin nemli bir ksmn Grcistan zerindenyapmaktadr. atmalar Ermenistana ulam ve bu lke ile tamacl daha riskli ve pahalbir hale getirmitir. Bu nedenle Ermenistan zarar gren Grc ulam hatlarnn yenideninaas iin tpk Azerbaycan gibi Grcistana yardmc olmaya alyor.15

Grcistandaki kriz nedeniyle lkeye Grcistan zerinden gelen mallarda gecikmeleryaanmaktadr. Bu da Ermenistan ekonomisi zerindeki mevcut basky daha daarttrmaktadr. zel bir irkete ait 1500 ton petroln Ermenistana sevkiyat gecikmitir. Bugibi nedenlerden dolay Ermenistanda ksa dnemli yakt sknts yaanmaktadr.16

Ermenistan Rus saldrlar nedeniyle Grcistann tamamen Azerbaycan ve Trkiye kanadnakaymasn ve Ermenistana tavr almasn ciddi bir olaslk olarak gryor ve bu ynde birgelimeyi engelleyebilmek iin Tifl

Documents

Gürcistan (Conflict of Georgia) sorunu değerlendirme raporu