SDE Kurt Sorunu Raporu

8/7/2019 SDE Kurt Sorunu Raporu

1/24


2/24

DE - STRATEJK DNCE ENSTTSetin Eme Bulvar Aa veler Mh.Cd. 1330. Sk. No: 12

6460 ankaya / ANKARAel. : +90 (312) 473 80 45aks : +90 (312) 473 80 46-Posta : [email protected]

RAFK - BASKIaak Matbaaclk ve Tantm Hiz. Ltd. ti.atrk Bulvar Meka Plaza No:5/15mat / Yenimahalle - ANKARA

el. : +90 (312) 397 16 17aks : +90 (312) 397 03 07-Posta : [email protected]


3/24

KRT SORUNU:

ZM N NERLERRAPORA KATKIDA BULUNANLAR:

Alper TAN, SDE Yksek stiare Kurulu yesi, Kanal A Genel Yayn YnetmeniAydn BOLAT, SDE Stratejik Planlama Kurulu Bakan, E. SubayAytekin GELER, SDE Savunma ve Gvenlik Program Koordinatr, Do. Dr.Bekir Berat ZPEK, SDE Uzman, Liberal Dnce Topluluu, Do. Dr.Birol AKGN, SDE Uluslararas likiler Program Koordinatr, Prof. Dr.Dou ERGL, SDE Yksek stiare Kurulu yesi, Prof. Dr.Emin AKTAR, Diyarbakr Barosu Bakan, AvukatErtan BEE, Sosyolog, Gvenlik Bilimleri Uzman, Do. Dr.Faik TARIMCIOLU, SDE Yksek stiare Kurulu yesi, 17-18. Dnem BitlisMilletvekili, E. Askeri HkimFazl Hsn ERDEM, Dicle niversitesi, Prof. Dr.Fehim IIK, Eitimci-Yazar, Krt Kltr ve Aratrma Vakf Bakan Yrd.Hilal BARIN, SETA Uzman

Hseyin YAYMAN, Gazi . BF retim yesi, SETA Aratrmacs, Do. Dr.hsan DAI, SDE Yksek stiare Kurulu yesi, ODT Uluslararas likilerBlm Bakan, Zaman Gazetesi Yazar, Prof. Dr.Kudret BLBL, Siyaset Bilimci, Do. Dr.Levent KORKUT, SDE Uzman, Yrd. Do. Dr.Mesut YEEN, Sosyolog, ehir niversitesi, Prof. Dr.Murat YILMAZ, SDE Uzman, Dr.Mt YKSEL, Aratrmac-YazarNecdet PEKYZ, Aratrmac-Yazar, Diyarbakr Siyasal ve Sosyal AratrmalarEnstitsNevzat EK, Gazeteci-YazarOrhan MROLU, Gazeteci-YazarSedat YURTDA, Siyaseti, 19. Dnem Diyarbakr Milletvekilimit FIRAT, Aratrmac-YazarVahap COKUN, SDE Uzman, Dicle niversitesi, Yrd. Do. Dr.Vahdettin BAHADIR, adamYasin AKTAY, SDE Bakan, Prof. Dr.Ylmaz ENSAROLU, SETA nsan Haklar KoordinatrYusuf TEKN, SDE Demokratikleme ve Politika Program Koordinatr, Do. Dr.


4/24


5/24

indekiler Sunu ................................................................................................................6

A. MEVCUT DURUM: POTANSYEL, MKAN VE TEHDTLER ............. 7 1. Mevcut Durum: mkanlar ve Avantajlar ................ ................ ................. ..... 7

2. Mevcut Durum: Snrllklar ve Dezavantajlar ......................... ................. .. 9

B. ZM SRECNDE SOMUTLAAN TARTIMALAR ................. ..... 11

1. Demokratik zerklik veya Yerel Ynetimler Reformu ............... ............. 11

2. Eitimde Anadilin Kullanlmas ................ ................. ................. ................ 13

C. SRECN YNETM: ATILMASI GEREKEN ADIMLARA

LKN NERLER ................. ................ ................. ................. ................. .. 15

1. atmazlk Ortamnn Korunmas ve iddetsizlik Halinin Devam ........... 15

2. Perspektif ve Dil ............... ................. ................. ................ ................. ........ 16

3. Sorunu Depolitize Edecek nc Bir Gcn nas ............... ................. .. 17

4. Gven Arttrc Admlarn Devam ............... ................. ................. ............. 18

5. Yerel Ynetim Reformunun Gndeme Alnmas ................ ................. ........ 20

6. Anadilde Eitime likin Talep Dorultusunda rade Ortaya Koymak ........ 21

Son Sz: zm Salayacak Bir Siyaset Mmkn ................. ................. ..... 24


6/24

Sunu

lkemiz bugn Krt sorunuyla ilgili olarak kritik bir dnemete bu-lunuyor. Bu srecin nasl deerlendirileceine bal olarak iki ihtimaldensz edilebilir: Trkiye, ya neredeyse Cumhuriyetle yat olan bu sorunudemokratik bir ekilde zebilme basireti gsterecektir ya da zme dairumutlar ve beklentileri tketip eskisinden daha kt bir sosyo-politik du-rumun ortaya kmasna sebebiyet verecektir.

Artk statkonun korunmasnn mmkn grnmedii bir aamadayz.Bu aamada potansiyelleri ve imkanlaryla mevcut durumun analizi ve bu-radan hareketle zm mmkn klacak bir perspektif ve strateji nerisizerinde younlamak, bu lkede adalet ve bar gibi deerleri nemseyenveya bar iinde bir arada varolma kaygs tayan herkes iin siyasi ol-maktan nce ahlaki bir sorumluluk olarak tebarz etmektedir. zellikle de,iinde bulunduumuz krlgan skunet halinin sona erdirilmesinin ihtimald olmad bir ortamda.

te bu kayg ve deerlendirmelerin nda, geldiimiz aamada SDEtarafndan sorunu bir kez daha masaya yatrmak, mevcut durumu btn bo-yutlaryla analiz etmek, bu srete zm kolaylatran ve zorlatran fak-trleri tespit etmek ve btn bu tespit ve deerlendirmeler nda atlmasgereken admlar somutlatrmak amacyla bir altay dzenlenmitir.

Krt Sorunu: zm in neriler baln tayan ve 22 Ocak 2011tarihinde Ankarada gerekletirilen bu etkinlik, konuyla yakndan ilgiliakademisyen, siyaseti ve kanaat nderini yuvarlak masa etrafnda bir ara-ya getirmitir. Elinizdeki rapor, ite bu bulumann ve bu vesileyle yaplangeni kapsaml bir mzakerenin rndr.

Bu raporun ortaya kmasnda, kir ve analizleriyle ufkumuzu aan kirinsanlarna teekkr bir bor biliyoruz. Gn boyu sren ve her an harare-tini koruyan diyalojik bir atmosferin rn olan bu rapor, doal olarak bir-birinden farkl yaklamlar olan btn katlmclarn kolektif kanaatleriniifade etmemekte, ancak onlarn ufuk ac yaklamlarndan hareketle kale-me alnm bir metin olarak SDEnin ulat sonular yanstmaktadr.

Bu almann, sadece siyaset oluturma ve icra mevkiinde olanlarn de-il, bu kronik sorunun zm konusunda sorumluluk hisseden herkes iinbir referans kayna olmasn diliyoruz.

Yasin AKTAY, Vahap COKUN, Berat ZPEK


7/24

Mart2011

KRTSORUNU

7

Krt sorununda zm dorultusunda atlmas gereken admlar tespitedebilmek bakmndan, ncelikle bugne ilikin bir deerlendirme yap-mann gerektii aktr. Bugn Trkiye nasl bir noktada bulunmakta-dr? Bugnk durumun zm asndan ifade ettii avantajlar ve deza-vantajlar nelerdir? Olumlu ve olumsuz faktrlerin oluturduu nasl birbilekeden sz edilebilir?

Sorunu Tanmlamak

Krt meselesinin esas, aamal biimde yle tarif edilebilir:1. Cumhuriyetin tek dilli-tek uluslu olarak kurulmasyla ilgilidir.2. Bu bahsedilen duruma itirazla ilgilidir.3. Bu itiraza silahn mdahil olmasyla ilgilidir.

Mesut YEEN

1. Mevcut Durum: mkanlar ve Avantajlaratmaszlk Durumu: Bugn gelinen noktada en nemli im-kan, mevcut atmaszlk durumudur. Eylemsizlik durumununsona erdirildiine ilikin olarak PKK tarafndan yaplan son ak-

lama kayg verici olsa da henz iddet eylemlerinin balamamolmas hala bu imkann srdn gstermektedir. atmasz-lk hali, meselenin aklselim ile ele alnmasn kolaylatrmas,bir konuma ve anlama imkan salamas bakmndan mutlakakorunmaldr.

Demokratik Alm: zledii inili kl grae ve ierdii s-nrllklara ramen demokratik alm, devlet paradigmasnndeiimini ve zm yolunda bir eiin almasn ifade ettiin-den bu sreteki en byk avantajlardan biridir. Sorunun zmsrecinde kesinlikle balam olduumuz noktadan ok ileride-yiz. Bu konuda hi bir admn atlmam olduu ve almn iibo bir sylem olduu iddias hakkaniyete smaz. Alm srecisayesinde konuya dair devlet paradigmasnn deimi olduutescillenmi ve Krt meselesine dair her konu siyasete alm-tr.

Dolaysyla sonularndan ve yrtl biimindeki hatalardanbamsz olarak almn kendisi nemlidir. nk alm, Cum-huriyet tarihi boyunca sorunun ilk kez bildik gvenlik eksenlive zgrlk kart perspektif ve yntemlerle zlemeyeceibilincine ulam olmann rn olan temel bir zihniyet ve para-digma deiimini yanstmaktadr.

A. Mevcut Durum: Potansiyel,

mkan ve Tehditler


8/24

Mart2011

KRTSORUNU

8

Almla birlikte sorun ilk kez eitli boyutlaryla ciddi ve kap-saml bir biimde ele alnmaya balanm ve toplumun ok fark-l kesimlerince demokratik bir ekilde tartlmaya balanmtr.Alm politikalar, dier kronik sorun alanlarnda olduu gibiKrt sorununda da, artk evrensel tecrbeyi gz nne alan haktemelli bir perspektin egemen olmas gerektiini gstermek-tedir. Ancak bu nemli zihniyet ve perspektif deiiminin ge-rektirdii veya ondan beklenen bir yaklam biiminin, zmsrecinde henz yeterince fark oluturmad ortadadr.

zmn ki n art

Gary Adams, iki nkouldan sz eder:

atan taraflarn silahla bir yere varlamayacan anlamalar1. gerekir. Sanrm, bu anlalmtr. CHP kanadndan bu destein

gelmi olmas ok sevindiricidir. CHPnin gelecei izgi reformistbir izgi olacaktr. Bu izgi Krtlerin taleplerini karlamaz amanemli bir rahatlatma yaratr.

ktidar partisinin iktidarn kaybetme riski olmamaldr. Her iki2.unsur asndan da pozitif bir durumun olduunu syleyebilirim.

Fazl Hsn ERDEM

Referandum Sonras Olumlu Atmosfer: 12 Eyllde yaplananayasa referandumdan kan sonu, zm konusunda son de-rece olumlu bir etki yapmtr. Referandum srecinde demok-ratik alm politikasnn sahibi olan bir iktidarn savunduupaketin, milliyeti duyarllklaryla bilinen Orta Anadolu bataolmak zere lke apnda ald anlaml destek gz nne aln-dnda, toplumun reform iradesini destekledii ve sorunun -zm konusunda bir tr vize verdii tespiti yaplabilir.

Demokratikleme Admlarnn Katks: Ksmi veya yeter-siz de olsa, bugne kadar atlan demokratikleme admlarnn,Trkiyede demokratik bir ortam dourduu, sivil toplumun g-rnrlk kazand ve zm konusunda bir aktr olarak olum-lu katk yapt grlmektedir.

Sivil Toplumun Devreye Girmesi:

zellikle Gneydoudakisivil toplum rgtlerinin atmaszlk srecinin devam konu-sunda inisiyatif alarak irade ortaya koymalar iddetin dlanma-s konusunda ok daha elverili bir ortam oluturmu ve iddetidlayan alternatierin g kazanmas bakmndan olaanstnemli bir etki yapmtr. Ayn ekilde slami duyarllklarylabilinen baz STKlarn da -anadil kstlamalarnn kaldrlmasdahil- hak ve adalet temelli zm konusundaki irade beyanlarda gven arttrc bir atmosferin oluumunda katkda bulunmu-tur.


9/24

Mart2011

KRTSORUNU

9

D Konjonktrn Elverililii: Krt sorununun zm ko-nusunda asl nemli olann i dinamikler olduunu tespit etmek-le birlikte, blgesel ve kresel koullarn da katalizr olarak etkisaladn gz nne almak gerekir. Maripten balayan ve nce

Msr, sonra da Libyada otoriter rejimleri dntren gelime-ler, aadan yukar bir demokrasi ve zgrlk dalgasnn yay-lan etkisini ifade etmektedir. Bu erevede gerek Ortadoudaesen demokratikleme rzgarlar, gerek Irak Krdistan BlgeselYnetiminin (IKBY) Trkiye ile ilikileri*1ve gerek dnya ka-muoyunun iddetsiz zm dorultusundaki beklenti ve telkin-leri bir avantaj olarak srece katk salamaktadr.

2. Mevcut Durum: Snrllklar ve Dezavantajlar

Silahszlandrma ve Gven Sorunu

Krtlerde, devlete gvensizlik yaygn bir anlay halindedir. Bu, silahbrakmann nnde nemli bir engeldir.

Bir ulusal Krt konferans gereklese bile, burada PKKninsilahszlandrlmasn salayacak bir zm kmaz. nk KDP ve YNK,PKKnin silahl olmasndan rahatsz deil. nk silahl bir PKK, Trkdevletiyle ilikilerini dengelemeye yaryor.

Bir gven inasna ihtiya var. Devletin bu konuda ne yapmay dndnaklamas gerekiyor.

Sedat YURTDA

zm Kolaylatracak Bir Siyasi Yaknlamann Zay: Krt sorununun zmnde muhalefetin durumu ve soruna yak-lam nemlidir. Ancak imdiye kadar muhalefet partilerininzme katk salayabilecek bir perspektif ve dil oluturamadtespit edilmektedir. Son dnemlerde zellikle CHPdeki yeni po-litika araynn gemie gre daha az olumsuz bir durumu ifadeettii ve eski sert ret cephesinde bir anmann varl gzearpmaktadr. zellikle PKK lideri Abdullah calan ile gr-

* altayda, IKBYnin zm srecinde oynayabilecei pozitif role ilikin genel bir kanaatin

belirginletii grlmtr. Bununla birlikte, bu roln nitelii konusunda ar iyimser olma-mamzn gereine ilikin olarak iki katlmcnn dikkat ektii hususlar da belirtmekte yararvardr. Sedat Yurtdaa gre KDP ve YNK, PKKnin silahl olmasndan rahatsz deildir. n-k, silahl bir PKK, Trk devletiyle ilikilerini dengelemeye yaryor. Fehim Ik da bu katknnnitelii konusunda ar iyimser olmamamz, u ifadelerle savunmaktadr: Irak Krdistan

Blgesel Ynetiminin Trkiye ile ilikilerinin, mevcut durumda Trkiyedeki Krt sorunununzmne sanld gibi olumlu katklar salamayabilir, inancndaym. Trkiye, Irak Krdistan

Blgesel Ynetimi ile uzlamak zorunda olduunu bildiinden uzlam gibi grnyor; IrakKrdistan Blgesel Ynetimi de Trkiyeyi karsna alamayacan bildiinden, onu dikkatealmak zorunda kalyor. Bu Makyavelist ilikilerin sonucunda Trkiye, ne yazk ki bir dnem

Erbil zerinden ierde Krt sorununu bastrmay da denedi. Dolaysyla bu karmak ilikilera iinde, Krt sorununun zm iin yzlerin Erbile dnmesi yerine, ierdeki g merkez-lerinin ciddiye alnmas, daha sonu alcdr, daha etkilidir, inancndaym.


10/24

Mart2011

KRTSORUNU

10

me konusunda CHP lideri Kldarolunun olumlu yaklam,bu srete gerilimi kayda deer lde azaltmtr. Bununla be-raber muhalefetin hala zm konusunda hkmeti daha geri birnoktadan eletiriyor olmas durumu geerliliini korumaktadr.

Seim Atmosferi, MHP ve BDP

Seim atmosferi siyaseti daha da kutuplatryor. Siyasette karlklnyarglarn varl bir sorundur ve bunlar amakta zorlanyoruz. MHPninve BDPnin tersinden birbirlerini destekleyen politikalar zmszldestekliyor, bu da nemli bir skntdr.

Alper TAN

Yaklaan Seimler: Seim dneminin yaklam olma-s, kapsaml ve uzun vadeli admlar atlmasn engelleyici birfaktrdr. zellikle de btn siyasi partilerde mevcut olan ve

milliyetiliin oy kazandrdna -ve Krt sorunu konusunda -zme ynelik radikal adm atmann oy kaybettireceine- ilikinyaygn ve temelsiz inan, bu konuda seim ncesi ciddi admatlmasn gletirecektir. Seim dneminde siyasilerin sert birdil kullanacaklarn ve ayrtrc kutuplatrc bir sylem be-nimseyeceklerini gz nne aldmzda, bu dilin de zmsrecinde kolaylatrc etki yapmayacan ngrmek mm-kndr.

KCK Davasnn Dourduu Ortam: KCK operas-yonlar, balangta kimi evrelerce almn nn aacak birmdahale olarak grlmt. zellikle de sokaklarn ciddi bi-

imde hareketlendirildii, molotof kokteylli saldrlarn yaan-d bir dnemde, KCK operasyonlarnn zme engel olanunsurlarn tasyesi anlamna geldii dnlmt. Ancak yleolmad. KCK operasyonlarnn oluturduu siyasi gerginlik, a-lm srecine zarar verdi. Legal politik alanda siyaset yapan ak-trlerin ve bilhassa seilmi liderlerin kelepeli fotoraar buolumsuz etkinin simgesel ifadesi olarak grlebilir. Mahkemesafhasnda da Krte ifadeye ilikin bir metnin okunmasna izinverilmemesi ile balayan ve uzun sre hakim karsna karl-madan devam eden hapislik durumlaryla daha da arlaan biratmosfer sz konusudur. Geldii nokta itibariyle KCK Davas,

zellikle de Krtler arasnda meydana getirdii rahatszlk gznne alndnda, srecin olumlu ynde ilerlemesinin nndekien byk engellerden biri haline gelmitir.

KCK Davasnn Etkisi

KCK Davas, ciddi bir gerilim yaratyor. Bu bir dman hukukunadnyor. KCK, yarglamasz hkme dnyor. Krtlerin talepleri artyor.

Alg farkllklar zmleri de farkllatryor. Ve sanyorum, buradangrldnden daha fazla bir gerilim yaratlyor.

Sedat YURTDA


11/24

Mart2011

KRTSORUNU

11

Krt sorununa her dnem, farkl bir tartma veya talep damgasn vur-makta veya arln hissettirmektedir. inde bulunduumuz dnemdeise, bu konuda esas olarak iki kritik tartmann yrtld grlmek-tedir. Bunlardan ilki anadilde eitim, dieri ise zerkliktir. Her ikimeselenin de yapc bir tartmaya konu edilemedii grlmektedir.Oysa makul ve serinkanl bir biimde ele alndnda, her iki konudada sanld gibi uzlamaz elikilerin mevcut olmad tespiti yaplabi-

lir. Buradaki en belirgin sorun, taleplerin de onlar karlamaya ynelikolarak atlmas gereken admlarn da kayda deer biimde somutlat-rlamam olmasdr. Oysa zmn nn aabilecek veya tkayabile-cek iki temel konu budur.

Krt Devlet Akl

calann roln abartmamak gerekir. calan ikna etmek suretiyle bu sorunuzmek mmkn olmayabilir. nk ne zaman olutuunu bilmediimiz birKrt devlet akl var. Krt devlet akl; AB kanad, BDP, Kandil, avukatlar vecalandan oluuyor. Bu devlet aklnda avukatlar nemli ve stratejik bir roloynuyorlar. Krt devlet akln ikna etmeyen bir zm, sorunu zemez.

Fazl Hsn ERDEM

1. Demokratik zerklik veya Yerel Ynetimler Reformu

Abdullah calann ortaya koyduu demokratik zerklik talebininDemokratik Toplum Kongresi (DTK) tarafndan ieriklendirilmesidorultusunda imdiye kadar yrtlen almalar, zellikle de z sa-vunma gleri trnden talepler, bu konuda henz olgunlam veyaerevesi somutlatrlm bir talebin mevcut olmadn gstermekte-dir. Diyarbakrda dzenlenen Demokratik Toplum Kongresi ve o et-

kinlik kapsamndaki tartmalar da bunu tamamen deitirmemitir.

Demokratik zerklik

Demokratik zerklik projesi, rktc bir dille kaleme alnm, tm toplumugzetim altnda tutan ve bir rgtsel yap tarafndan batan aaya tanzimedilmi totaliter bir yap arzu ediliyor. Bu proje, blgede BDP d Krtlertarafndan hibir ekilde kabul grmemektedir. nk ngrlen, bakaunsurlarn da katlmn mmkn gren bir demokratik yap deil, blgeninbelli bir kesiminin merkezden zerklik temin etmesidir.

Yasin AKTAY

B. zm Srecinde

Somutlaan Tartmalar


12/24

Mart2011

KRTSORUNU

12

Ancak, bir noktann zellikle alt izilmelidir. BDP ile DTKnn dilegetirdikleri demokratik zerklik modelleri arasnda gerek lek, gerekyetki ve gerek hukuki stat bakmndan nemli farkllklar vardr. DTKnerisinde lek, yetki ve stat konusunda belirsizlikler sz konusuiken, BDP nerisinde bu noktalarda bir berraklk vardr.

BDPnin talep ettii zerkliin ana hatlarn yle resmetmek mmkn-dr: Trkiye, idari ve siyasi bakmdan 25 farkl blgeye ayrlacaktr.Bu ayrm, etnik bir temelde olmayacak -yani sadece Krt corafyasnadayanmayacak- btn lkeyi kapsayacaktr. Blge meclisleri olutu-rulacak ve meclisler -anayasada gvence altna alnan yetkileri kapsa-mnda- blge ile ilgili idari, siyasi ve iktisadi bakmlardan asl yetkiliorganlar olacaktr.

Bu talep ile AB Srecinde Yerel Ynetimler art kapsamnda hkme-tin gerekletirmesi gereken dzenlemeler arasnda uzlamaz bir elikivar mdr? Baz evrelerdeki genellikle eksik bilgiden kaynaklanan -ve biraz basitletirerek ifade etmek gerekirse mutlaka vardr trndenbir tahmine dayanan- yaklamlarn aksine, byle bir uzlamaz eliki-nin sz konusu olmad grlmektedir.

Devlette Deiim Var, Krtlerde De Deiim Lazm

Bir muhasebe yapmak gerekiyor. Devlette bir deiim var, ama bu deiim Krt tarafnda ne ekilde yansyor? Sorunun bu boyutuyla yzleildii

kansnda deilim. Aliza Marcus ve smet msetin yazd dnda bu konuallm da deil.

Demokratik zerklik, yeni bir Krt ve Trk siyasi ibirliinden ziyade,Krtleri ben bu ekilde yneteyim isteidir.

nc yolun geerli olmas iin, taraflarn nc aktr kabullenmesi gerekir ki, PKKde bu istek yoktur. PKK tasfiye korkusunu sreklipompalayan ve endieyi genileten bir siyasi dil kullanyor.

Orhan MROLU

Bu tartmalarla ilgili ikinci bir sorun ise, yerel ynetim reformu ve

zerklikle ilgili taleplerin niter devletten zorunlu bir kopuu ierdi-ine ilikin yaygn kandr. Oysa niter devletin tartlmaz olmamasbir yana, bu konuda gerekletirilecek dzenlemeler zorunlu olarak budevlet formunu terk etmeyi gerektirmemektedir. rnein demokrasiyegei srecinde spanya, gl federatif dzenlemeler ieren bir anaya-say niter ereve kapsamnda gerekletirmitir. Yine kat merkezi-yetiliiyle bilinen Fransa ile dier baz AB yesi lkeler de, zellikleson 10-15 yl iinde siyasi ve idari rgtlenmelerini gl bir adem-imerkeziyetilik temelinde radikal biimde dntrmeyi baarmtr.


13/24

Mart2011

KRTSORUNU

13

Bu sreteki en etin tartma, yukarda ifade edilen z savunma g-leri konusundadr. Krt corafyasnda gvenlikle ilgili byle bir neri,otomatik olarak tasarlanan Bamsz Krdistann silahl kuvvetlerineilikin kayglar pekitirdii gibi, blgedeki demokrasi ve zgrlk ko-nusundaki BDP d Krtleri de kayglandrmaktadr. Bu kapsamda dilegetirilen kirlerde, z savunma glerinin kime kar kullanlacasorgulanmakta ve bunun blgede siyasi eitlilik ve oulculuu bas-tracak bir Krt Kemalizmi retecei kaygs dile getirilmektedir.yimser olmamz salayan husus ise, z savunma gc talebinin birolmazsa olmaz ifade etmemesidir.

z Savunma ve zm in slup Sorunu

z-Savunma nerisinin kabul mmkn deildir. En radikal fikirler bile

tartlmal. Tartmadan bir fikre nasl ulalabilir ki? Tartlsn ki gerekisnrlar da grlsn. zerk blge ve eyalet gibi kavramlarn ksa ve ortavadede toplumsal karlk bulmas mmkn deil. Blgenin Krt kesimleriarasnda bile bunlar tartma konusudur.

Mmkn mertebe muhafazakr ve dindar Krtlerin bu iin iine ekilmesi gerek. Ancak o takdirde zm iradesi btn Trkiyeye amil halegelebilir. Talepleri demokrasi ve insan haklar zerinden yapmak gerekiyor,yoksa radikal milliyeti temellerde saplanp kalmamak lazm. Bu benimhakkmdr, alacam senden gibi iddetli ve kaba bir sylem zerinden deilinsan haklar kavram zerinden. yi bir dil ve temsil dili ok nemlidir.

Vatandal etnik vurgularn tamamen aykland bir temele kavuturmak

gerekiyor. Krt dilinin gelimesi iin eitimin mutlak anlamda gerekliolduu, ama bunun mutfak ksmnn, yani teknik ksmnn nihayetindetartmal bir konu olduu da kabul edilmeli.

zme dair bir devlet akl olumutur. Konuya ilikin teknik bilgilergelimitir. Bu aamada tm radikal ular, zmn nnde tehdittir. Yersizve slupsuz aklamalar yapmamaya dikkat edilmeli.

Vahdettin BAHADIR

2. Eitimde Anadilin Kullanlmas

zm srecine damgasn vuran ikinci nemli tartma ise anadilinkullanmna ilikindir. Krte anadilde eitim talebi, bugnk aama-da dier btn kltrel taleplerin tesine gemi grnmektedir.

Anadilde eitim talebiyle ilgili olarak Babakan Erdoann ilk yakla-mlar, bu hakkn dlanmas veya reddedilmesi eklinde olmu veya byle alglanmtr. Bu durum, zmn ihtiya duyduu iyimserlik,yapc yaklam ve gven atmosferine olumsuz etkide bulunmutur.


14/24

Mart2011

KRTSORUNU

14

Siyasi Mesele Deil nsanlk Meselesi

Dil kullanm bir insan hakkdr ve bu temel bir kltrel haktr. Bu birinsanlk meselesidir ve bu mesele siyasal bir dille deil, tamamen eitimle

ilgili sorunlar zerinden topluma anlatlmaldr. Bu siyasal bir talep olarakdeil, bir insanlk hakk olarak anlatlmaldr.

Dou ERGL

Anadilde eitim, evrensel insan haklar erevesinde tartmasz bir hakolup, demokratik hukuk devletlerinin imzalad temel haklara ilikinuluslararas szlemelerde de ifadesini bulmaktadr. Trkiyenin ana-dilde eitime ilikin maddesine ekince koyarak imzalad ocukHaklar Szlemesi gibi evrensel metinlerin yannda, anadilde eiti-mi btn vatandalar iin gvence altna alan Lozan Antlamas ve

Cumhuriyete kadar geerli olan tarihsel haklar da anadilde eitimtaleplerinin meruluunu desteklemektedir.

Son olarak bu talep, hkmetin veya devletin, zm srecinde bln-me kayglarna teslim olmadan nemli bir siyasi adm hayata geiripgeiremeyeceini gsterecek olmas bakmndan da zm bekleyenkamuoyu asndan simgesel bir nem tamaktadr.

Anadilde Eitimden Kimse Endie Duymamal

Anadilde eitime, nceden aklanacak bir takvimle ve pilot blgelerde

uygulama ile arzalarn giderilmesinin ardndan ihtiya duyulan her yerdegeilebilir. Bundan kimsenin endie duymamas gerekir.

Alper TAN


15/24

Mart2011

KRTSORUNU

15

Atekesin veya eylemsizlik halinin sona erdirildiine ilikin kayg ve-rici haberlerin geldii mevcut srete, yeniden atma ortamna geridnmenin gerekelerini veya bahanelerini ortadan kaldrmak ve geridnsz biimde bir daha iddete meydan vermemek, bu konuyu artktamamen gndemden karmak iin gereken siyasi iradenin gsteril-mesi hayati nem tamaktadr. Daha nceki atekes veya eylemsizlikdnemleri, ne yazk ki gerei gibi deerlendirilmemitir.

Bu erevede ve gemite yaplan hatalarn da nda, srecin yne-timinde sahip olunmas gereken perspektif ile atlmas gereken somutadmlara ilikin neriler yle sralanabilir:

atmazlk Ortamnn Korunmas ve iddetsizlik Halinin1.Devam: Mevcut durumda en nemli adm, atmazl srekliklmaktr. Mart 2011 tarihi itibaryla PKK tarafndan atekesinsona erdirildiine ve ilikin aklama, bu konuda acilen admatmann hayati nemine iaret etmektedir. Sreci ilerletebilmek bakmndan, silahlarn devreye girmesi mutlak surette engel-

lenmeli ve atmama durumu muhafaza edilmelidir. Zira a-tmaszlk, demokratik zm zorlatran karlkl milliyet-iliklerin snmesine, barn inas iin gerekli olan reformlarnmzakere edilmesine ve sonraki aamalarda yaplacaklar iintoplumun hazrlanmasna imkan salar.

Asl atma Durduunda Konumak Gerek

Krt meselesinde yllardr yaplan nemli bir yanl var. ktidar vemuhalefetiyle siyasal aktrler, sadece atmalar yaandnda bu konuyaeiliyorlar, atmalarn bulunmad durumlarda sanki sorun yokmu gibidavranyorlar. Oysa yaplmas gereken bu tavrn tam tersidir. atmazlkhallerinde konuya odaklanmak, fili ve hukuki nlemleri almak, sorunu btn

ynleriyle tartmak ve sorunun demokratik mekanizmalarla zleceidncesini glendirmek gerekir.

atmazln tesisi noktasnda kesime nemli sorumluluklar dmektedir:Birincisi siyasal iktidardr. ktidar atmazl srdrmek iin -calan ilegrmelere devam etmek ve onun hapislik koullarn dzeltmek de dahil-gerekli tm nlemleri almaldr. atmazln sona erdiinin aklandbir dnemde, henz yeni bir iddet sarmal sz konusu deilken, bu krlgan

skunetin daimi bir bara evrilmesi iin PKKnin silahszlandrlmasnda ieren bir demokratikleme programn hazrlama iradesini de ortayakoymaldr.

C. Srecin Ynetimi: Atlmas

Gereken Admlara likin neriler


16/24

Mart2011

KRTSORUNU

16

kincisi calan ve PKKdir. calan ve PKK, bu srecin karmak, zorluve uzun bir sre olduunu hesaba katmal, yaanan ilk olumsuzluktahemen tehditlere bavurmaktan ve silaha sarlmaktan kanmaldr. Bugn

Krtlerin dada syleyip de ovada syleyemedikleri herhangi bir talep szkonusu deildir. Dolaysyla calana ve PKKye den siyasi olanaklarnderinletirilmesidir.

ncs ise, sivil toplum kurulular, siyasi partiler ve aydnlar-kanaatnderleridir. Bu kesimlerin rol iki ynldr. Bir taraftan, siyasal iktidarzgrlk ve demokratik admlar attnda tevik etmeli ama iktidarzm iradesinden ve demokrasiden uzaklatnda eletirilmeli ve

zorlanmaldr. Dier taraftan, atmazlk halinin devamn salamak zerePKKye arda bulunmal, bar ve zm torpilleyen her adma kardurmaldr.

Vahap COKUN

2. Perspektif ve Dil: Krt sorunu konusunda ilk kez yaygn bir iyim-serliin egemen olduu bir atmosfer ve zme ilikin her trl krinifade edildii bir mzakere atmosferi mevcuttur. Ancak raporun ban-da da ifade edilen bu byk avantajn kendisinden beklenen olumluilevini ifa edebilmesi, siyasi aktrlerin onunla uyumlu bir perspektifve dil gelitirebilmelerine de baldr. Bu kapsamda:

neriler Kamusal Mzakereye Almal: Evrensel tecrbeyigz nne alan hak temelli bir perspektife uygun bir dil ve m-zakere tarz gelitirilmelidir. Bu balamda, alm politikasnnyrtlmesi srecinde hibir talep peinen reddedilmemeli, ter-sine, -anadilde eitim talebinde olduu gibi- kamusal mzake-reye almaldr.

Dil Meselesi ve Hkmetin Sorumluluu

ki dil konusu Krtlerin genel olarak zerinde mutabakat salad birnoktadr, artk buradan geri dn yoktur. Hkmet, artk szde hkmetdeil, vesayetin bir lde geriletildiini sylemek mmkndr. Ama AKP,

sorunu zecek noktadan uzaklayor.

Sedat YURTDA

Hibir zm Dil Konusundaki Talebin Gerisinde Kalamaz

Ama dil konusu nemli. ki dil, neredeyse btn Krtlerin mutabk olduklartek konudur. Dolaysyla hibir zmn bunun altnda kalma ans yoktur.

Bu talebi siyasi partilerin ve toplumun gndemine mnasip bir dille sokmakgerekir.

Yasin AKTAY


17/24

Mart2011

KRTSORUNU

17

Olumsuz armlar Olan Kalp ve fadelerden Kanl-mal: Tek devlet, tek bayrak, tek vatan gibi, son seksen ylnhomojenletirme politikasn artran ve dolaysyla Krtlerarasnda olumsuz armlar olan slogan ve sylemlerden ka-nlmaldr. Ayn ekilde, Terristba, terr rgt veyablc rgt gibi uzlama atmosferine zarar verici tanmla-malardan kanlmal ve mmkn olduunca deer yargs ier-meyen, ntr bir dil kullanlmaldr.

Bir Sz Btn Emekleri Heba Edebiliyor

Silahlarn ksmen veya ve tamamen sustuu bir ortamda bu konu hem Krtler, hem de Trkler asndan makul, hem de ideolojik ballktanazade bir ekilde tartlabilirse zme katk sunabilir. Dile dikkat etmek

gerekir. Bir ifade ile bugne kadar yaplan tm emekler heba ediliyor.

Mfit YKSEL

Ayn neri, PKK ve BDP iin de geerlidir. Sorunun zmngletirecek, Krt olmayanlarda husumet uyandracak ve do-laysyla kendisinden zm beklenen siyasi iradenin adm at-masn gletirecek ifadelerle, silaha atf yaplmasna ve iddettehdidine ilikin dil terk edilmelidir.

Tekleyici Sylemin armlar

Saduyu sahibi insanlar olarak Babakana u sylenebilir tek millet, tek

bayrak, tek vatan sylemlerini tamamlayan ey tek partidir. Babakanabunun aslnda iyi bir ey olmadn sylemek gerekiyor. Bu syleminarkaplannda ne olduu hususunda onu uyarmak gerekiyor.

mit FIRAT

3. Sorunu Depolitize Edecek nc Bir Gcn nas: Sorunudepolitize etmek, atlmas gereken admlar siyasi fke ve tarafgir-lik duygularnn tesinde serinkanl bir zeminde ele alabilmeyi ifadeetmektedir. Bunun baarlmas ise, atmalarn dorudan taraf olma-yan, dolaysyla sorunun tartlmasnda ve zm perspektinin geli-tirilmesinde tansiyonu drecek ve konuyu soutarak daha kolay elealnmasn salayacak nc gn devreye girmesini gerektirmek-tedir.

altay srasnda Prof. Dr. hsan Da tarafndan dile getirilen bu g-r, Krt sorununda zm ynnde arlk oluturacak nc bir g-cn nemini gndeme getirmitir. Buradaki nc g, soruna im-diye kadar dorudan taraf olmam, ama ondan etkilenen ve mdahilolmasyla birlikte zmn nn aabilecek kesimler, kil insanlar veCumhurbakandr. zm srecinde onlardan beklenen ise, etkili bi-imde varln hissettirecek biimde mdahil olmalardr.


18/24

Mart2011

KRTSORUNU

18

zellikle mevcut siyasi iktidarn, kendi taban olarak grd ve dola-ysyla kanaatlerini gz ard edemeyecei kesimlerin anadilde eitimveya idari reform gibi kritik konularda atlacak admlar desteklemesihayati neme sahiptir. Bu balamda zellikle muhafazakar duyarllbelirgin kesimlerin zmden yana irade ortaya koymalarnn yolununalmas, srecin baarsn dorudan etkileyecektir.

Her kesimden kil insanlarn srece birlikte mdahil olmalar da, soru-nun aktrleri arasndaki tkanmalarn almas ve yeni yol kazalarnnminimize edilmesi bakmndan ikame edilemez bir ilev grebilir.

Sivil toplumda byle bir kaygnn mevcut olduunu, son aylarda budorultuda birok somut giriimin gerekletirildiini grmek heyecanvericidir. Bu balamda yaplmas gereken, sivil ve siyasi iradelerin, bu

nc gcn veya glerin aktive edilmelerinde aba harcamalardr.4. Gven Arttrc Admlarn Devam: Seimlere kadar geecek olanzaman kritik neme sahip olacaktr. zellikle de calann somut bir ge-lime olmad taktirde aradan ekileceine ilikin uyarsyla Blgedegerilimin dozunun arttna ilikin duyumlar, iinde bulunduumuz s-recin iyi deerlendirilmesinin gereine iaret etmektedir.

Hkmetin Sorumluluu: Gven arttrc nlemler ereve-sinde Babakan Erdoann stanbul Milletvekili Ufuk Uras ileyapt grme, ieriinden bamsz olarak nemlidir ve sa-

dece bu grmenin duyumu bile bir yumuama etkisi olutur-mutur. imdi siyasi iktidardan ve BDPden beklenen, bu ko-nudaki temaslarn kesintiye uramamas konusunda sorumlulukhissetmeleridir.

Bir Arlk Merkezi na Edebilmek

Btn yol haritasn calana dayandrmak akl d bir ey olur, ama oolmadan da gidilecek bir yol deildir bu. zm iin bir arlk merkezioluturmak nemlidir. Bu arlk merkezinde dindar ve muhafazakarkesimlerin yer almas ok nemlidir. Bazen hkmet kendi korkularntopluma giydiriyor.

Bekir Berat ZPEK

Hkmetin, KCK Davalarnda anadil ile savunma engelinin almasiin inisiyatif almas, Krt corafyasnda derin yaralara sebebiyet verenkoruculuun kaldrlmasna ynelik hazrlklara girimesi, zorunlu gmadurlarna destek sunmas ve temsilde adaletsizlie yol aan seimbarajn drmesi gibi nlemler ilgili gven artrc atmosferin tesisiiin son derece nemlidir.


19/24

Mart2011

KRTSORUNU

19

Yer simlerinin adesinde Gecikilmemeli

Adlarn deitirmek isteyen birimlere, bir yl iinde, bavurularn alp,baka bir ilem yapmadan hemen iade edilmeli. zalp ilesindeki kladan

Mustafa Mulalnn ad silinmeli.Emin AKTAR

Bunun yan sra, demokratik alma inanc zedeleyen baz yanl uy-gulamalara son vermek de hkmetin sorumluluundadr. Bunlarn ba-nda, Blgedeki baz valilerin Krte yre isimlerinin iadesine ilikinolarak Belediye Meclislerinin kararlarn yargya tamas ve reform-lara engel olduu konusundaki genel bir kanya uygun olarak yargnnda bu kararlar iptal etmesi gelmektedir. ileri Bakan Beir AtalaynKrte isimlerin iadesine ilikin tarihi beyanna ramen bakanla ba-

l valilerin bu tasarrufu, almn samimiyetine ilikin soru iaretleriniartrmtr.

Silahszlandrma ve Siyaset

Hem PKKnin silahszlanma, hem de devletin silahszlandrma niyeticiddidir. Burada iki sorun var: Nasl yaplacak ve ne pahasna yaplacak?

PKK nmzdeki dnemde silahsz siyaset yapacak, ama niyeti siyasetikendi tekelinde tutmaktr.

Krtlerin, devlete dair bir hafzas var ve bu hafza PKKnin imdi sert birekilde eletirilmesini engelliyor. Fakat siyaset geliirse bu eletiriler de

artacaktr.Mesut YEEN

zm in Yntem: Silahszlandrma, Eylemsizletirme ve Entegrasyon

Silahszlandrma: Silah brak dediinize baka bir ara temin etmek zo-rundasnz. Silah braktnda saygnln yitirmeden, silahla yapacan

silahsz yapabilecei bir ortam salamadka bir zm olmaz.

Eylemsizletirme: Bu insanlar ne yapacaktr? Kendilerini nasl tanmla- yacaktr? Kendilerini tanmlayacak alternatif eylem ne olabilir? Siyasetolabilir mi?

Entegrasyon: 1. Hangi topluma entegre edilecek? nk ktklar toplumile girecekleri toplum ayn deildir. 2. O toplum bu unsuru kabul edecekmi? 3. Kendileri yeni duruma ayak uydurabilecek mi? Mafyalamaya m

gidecek yoksa yasal alanda m kalacak? portac olmay kabul edecek mi?Tm bu sorunlar, bu iin ok ncelikli olarak dzenlenmesi gerekiyor.

Dou ERGL

Krt Muhalefetinin Sorumluluu: PKK-BDP eksenindekiKrt muhalefetinin de, gven artrc atmosferin tesisi ve srd-rlmesine hizmet etmeyen ve demokratik alm olumsuzlama-


20/24

Mart2011

KRTSORUNU

20

ya ynelik propagandalar besleyen baz yanl sylemlere sonvermelidir.

Bu kapsamda zellikle BDPnin hayati rolne iaret etmek ge-

rekir. Eylemsizlik srecinin gidiatn deerlendirmek zere biraraya gelen BDPli yneticiler PKKye eylemsizlii devamettirme arsnda bulunma hakkmzn olmadna inanyoruzeklinde bir aklama yaptlar. Bu sylem, bir siyasi partinin dil-lendirebilecei bir sylem deildir. Siyasi partilere den, herartta, demokratik siyasetin savunusunu yapmak ve demokratikmcadele alanlarnn genilemesi iin iddeti sona erdirilmesi-ne dnk aba harcamaktr. Dolaysyla BDP politik dilini, id-detten veya iddet uyarsn/tehdidini ne karan sylemlerdenarndrmaldr. Ayrca, z savunma gleri gibi hem PKK-

BDP izgisine yakn olmayan Krtleri endieye sevk eden, hemde zm srecindeki Orta ve Bat Anadolu desteini zmeyeyol aabilecek taleplerden de kanmaldr.

Ayn ekilde, PKK-BDP izgisinde olmayan Krt siyasi ahsiyetve rgtlerini tekiletirmeye veya hedef haline getirmeye ili-kin btn beyanlara son verilmeli ve yazar Orhan Mirolununhedef gsterilmesi rneindeki yaynlar bizzat ve ncelikle on-lar tarafndan mahkum edilmelidir.

Rakip Deil Payda Olmak2011 Meclisinde nasl bir tablonun kaca, bu balamda BDP ve AKPnin

seim srecini nasl yrtecekleri ve seim sonrasnda birbirlerininyzlerine bakp bakamayacaklar son derece nemlidir.

Bunlar, AKP ve BDP, birbirlerini payda olarak grmelidirler. Eer AKP siyasetten silinse, AKPnin oylarn BDP almayacak. PKK, hkmetledidimek ve hkmeti yaralamak adna eylem yaparsa seimden sonra AKPzm iradesi zayflar.

Bu sorun devletle zlmeyecek, hkmetle zlecek.

hsan DAI

5.Yerel Ynetim Reformunun Gndeme Alnmas: nceki Cumhur-bakan A. Necdet Sezer tarafndan veto edilen kamu ynetimi reformu-na ilikin yasal dzenleme, sadece Krt Sorununa zm bakmndandeil, lkenin ademimerkeziyeti bir reorganizasyon ihtiyacna cevapverecek olmas bakmndan da nemliydi ve bu nem bugn de ge-erlidir. zellikle de PKK-BDP izgisinin demokratik zerklik kap-samnda dile getirdii baz taleplerle AB Srecinin gerektirdii yerelynetimler reformunun buluturulmas iin bir dizi sempozyum veya


21/24

Mart2011

KRTSORUNU

21

konferanslar dzenlenmeli ve bu konuda genel bir mutabakatn oluma-

s iin aba sarf edilmelidir.

Yerel Ynetim Reformu: llerde Ynetim ki Bal Olmamal Ben merkeziyeti telakkinin yumuatlmasndan yanaym. Osmanleyalet (benzetilebilirse Federatif bir yapyla) sistemiyle ynetilirdi. Armerkeziyetilik Cumhuriyet dneminde baskc bir mahiyette uyguland.

Bunun yerine idar vesayet ve yerinden ynetimlere bir ksm imknlartannd. Yeter mi yetmez. are? Az nce aktardm seim sistemi, ilvalilerinin seimle gelmesi, yerel ynetimlerin daha glendirilmesi amadaha sorumlu hale getirilmesidir.

Yerel Ynetimler Reformu asndan iyi niyetli birok adm atld, amahep brokrasiye takld. Bunda siyaslerin ve semenlerin kabahati

yok, brokratn sorumluluu var. Mesela nerilerden biri ve belki de en

nemlisi; llerde ynetimin iki bal deil tek bal olmaldr; O nedenleyrenin valilii ve belediye bakanl grevleri birletirilmeli ve ad neolursa olsun (vali ya da belediye bakan) seimle baa gelmeli, il zelidareleri belediye hizmetleriyle birletirilmelidir.

Prof. Dr. Ali AFAK(zel grme notu)

Yerel Ynetim Reformunda Kolaylatrc Bir Hukuki Temel

Avrupa Yerel Ynetimler zerklik art 1988 imzaland; 1991deonayland. Baz maddeleri onaylanmad. Ama Kabul kanununda, yerel

ynetimlerin zerkliini gelitirmeye ynelik dier hkmlerin de kabul

edilmesi konusunda bakanlar kurulunun yetkili olduuna ilikin hkm var.Yani hkmet isterse, artn kalan maddelerini de lkeye kazandrabilir.

Prof. Dr. Levent KKER(zel grme notu)

6. Anadilde Eitime likin Talep Dorultusunda rade Ortaya

Koymak: altayda en fazla dile getirilen hususlardan biri, Krt soru-

nunda bugn anadil meselesinin vazgeilmez bir talep olarak belirgin-

letii ve bu talebi karlamaya ynelik admlarn nemli olduuydu.

Dolaysyla Krt meselesine ynelik bir zm plan, her eyden nce,

anadilinin, bata eitim olmak zere, kamusal makamlarla olan iliki-

lerde kullanlmas talebini karlamaldr. Bu balamda bu talebin nasl

realize edileceinin tartlmas ve bu dorultuda inisiyatif ortaya ko-

yulmas nemlidir.


22/24

Mart2011

KRTSORUNU

22

Aamal Bir zm Olarak Anadilde Eitim Veren Okullar Almal

Krt sorununun nemli lde bir dil sorunu, yani bir Krte sorunuolduunu grmek gerekiyor. Bugn sorunun ulam olduu politik balam

iinde Krtlerin byk bir ounluu anadilde eitim hakkn talepetmektedir. Bu hakkn devlet tarafndan karlanmas ile ilgili teknik zorlukkuku gtrmez bir gerektir. Ancak bu zorluklarn varl hakkn hakolarak teslim edilmesine mani deildir. Bu konu sadece PKK sempatizanveya BDPli Krtler arasnda deil, neredeyse dindarndan en laikine,

sacsndan solcusuna, CHPlisinden AK Partilisine kadar btn Krtlerarasnda zerinde mutabk olunan bir konu olmutur. Dolaysyla Kteile ilgili bir dzenlemenin bu mutabakat tasnn altna dmesi halinde

sorunun zm konusunda hibir aamann kaydedilmemi olacagrlmektedir.

Anadilde eitim konusunda tespit edilen bu mutabakatn yan sra bundan

daha az olmayan bir mutabakat konusu da, anadilde eitim talebindenTrke yerine Krtenin de bir resmi dil olarak ikamesinin anlalmaddr.

Anadilde eitim Trkenin resmi dil olarak Krtler tarafndan reddedilmesianlamna gelmedii gibi Krtenin de bir resmi dil olarak teklif edilmesianlamna gelmemektedir.

Bu iki nemli noktann alt izildikten sonra anadilde eitimindzenlenmesiyle ilgili muhtemel teknik sorunlara dikkat ekmek gerekiyor.

Birincisi, kendi ocuklarnn anadilinde eitim grmesini isteyenlere buhakkn tannmas saf vicdann itiraz edemeyecei bir konudur ve iin teknikaksamyla ilgili almalar yaplmaldr.

kincisi, bu hakkn tannmas ynnde bir talep varsa da, Krtlerinnemli bir ksmnn ocuklarn Krte eitim verilen bir okulda okutmakistemeyebilecei gereidir. Trkiyede birok alanda frsat eitliinin

Krte eitim grm olanlar iin ciddi bir sorun haline gelme ihtimalivardr ve birok Krt velisi kendi ocuklarn hibir zaman Krte eitimverilen bir okulda okutmak istemeyebilecektir. Sadece Krt velileri deil,ayn zamanda, zellikle Krt nfusunun youn olduu yerlerde, Krtolmayan unsurlarn da ocuklarn istedikleri dilde (Trke, Krte ve

Arapa) okutabilmeleri temin edilmelidir. Bu durumda Krte eitimbir blgesel etnik zerklik kapsamnda deerlendirilmekten kesinlikleuzak tutulmaldr. Aksi takdirde Krtlerin Trke eitimden muzdarip

olduklar hususun ou, bir etnik zerklik kapsam altnda dier unsurlarayaatlmasnn n alnamaz.

Anadilde eitim hakk, Krtlere zorla anadilde eitim verme abasnada dnmemeli, tam anlamyla bir zgr tercih konusu olarakdzenlenmelidir. Buna gre isteyen velinin ocuklarn istedikleri trokullarda okutabilmesi iin dzenlemeler yaplmaldr. Bu takdirde blgedeveya byk ehirlerde zgrce talep edilen kadar Krte eitim verenokullarn almas salanmaldr.

Bu okullara alternatifin ayn okul ats altnda Krte eitim veya Trkeeitimin verilmesidir ki, ilk-orta ve lise seviyesindeki renciler arasnda


23/24

Mart2011

KRTSORUNU

23

bu durumun renciler arasnda bir ayrma ve gerilim konusu olmaihtimali de vardr O yzden ayr okullarda bu iin organize edilmesi dahauygundur.

Yeterince Kte bilen retmenin bulunmad gerei karsnda, yeterlisayda niversitede lisans seviyesinde Krt Dili ve Edebiyat blmlerininkurulmas ve buralarda retmenlerin yetitirilmesi salanabilir.

Ksacas, anadilde eitimin ruhunun, bandan sonuna zgrlk olmasgerekiyor. Talep lsnce alacak eitim kurumlarnn miktarnn yinetalep seviyesine gre belirlenmesi ve bu talebin oluturulmas hususundakimsenin vatandalar zerinde bask yapmamasnn temin edilmesimmkndr.

Arz-talep dengesine gre dzenlenecek okullarn, silahlarn sustuubu ortamda, Krte eitim hakknn karlanmas ynnde zaman

geirilmeksizin faaliyete geirilmesi gerekiyor.

Yasin AKTAY


24/24

Mart2011

KRTSORUNU

Silah Susturmak in Ne Yaptk?

unu gocunmadan kabul edelim; Trkiye siyasetinin, 2011 ylnda bileinsan hayatn ilgilendiren bir meseleyi politik malzeme olarak grmesindehepimizin pay var. Yarn snecek hayatlarda, dklecek her damla kandahepimizin duyarszlnn, klielerinin katks var.

Kendimize u soruyu soralm; silah susturmak iin ne yaptk? Sadecesulamak ve savunma pozisyonuna gemek dnda ne? Silahn oluturduu

felsefeyi, iddetin yaratt kalplar reddetmek iin nasl bir yntemizledik?

Siyaset her eyden nce yaatma sanatdr. Sorunlara zm bulmaaraydr. Kapanm kaplar ama sanatdr siyaset. Ve grndnntersine hantal deildir. Yeryznn bu hareketli corafyasnda silkinen,kendine gelen toplumsal dinamiklerin yn verdii yeni siyasetin Krt

sorununa daha cesaretle yaklamasn diliyor insan. Kendi toplumunagvenen Trk, Krt siyasetiler hayal ediyor.

Bejan MATUR(Yazarn Zaman Gazetesinde 4 Mart 2011 tarihinde yaynlanan yazsndan alnmtr.)

Onlarca yl sren iddet ortamnn meydana getirdii tahribatn ste-sinden gelmek ve bar tesis etmek, Cumhuriyet tarihi boyunca ilk kezbugn, ulalabilir bir hede ifade etmektedir.Bu altayda dile getirilen grler ve onlardan hareketle kaleme alnanbu rapor, sorunun zm konusunda nihai bir yol haritas iddiasndaolmayp, kararl bir iradenin izlemesi gereken yolun ana izgilerine ia-ret etmekte; adalet ve bara dair kayg ve sorumluluk hisseden herkesive her kesimi, srece olumlu katk yapmaya armaktadr.Bu hedefe ulamak, sorunla ilgili btn siyasi aktrlerin, sivil toplumunve onun kanaat nderlerinin, entelektellerin, niversitelerin ve med-

yann olumlu bir perspektif, dil ve nerilerle srece mdahil olmasnaihtiya gstermektedir.Gemiin hatalarn ve aclarn tela etmek mmkn olmayabilir; amabizden sonra gelecek kuaklarn bir daha bu aclar yaamamas, Trk-ler, Krtler ve dier etnik kimliklere mensup bizlerin bugn gstereceidirayete ve gayrete bal olacaktr. Bu ynyle sorunun zm, bulkede yaayan herkes asndan siyasi olmaktan nce ahlaki bir devolarak ortaya kmaktadr.SDE olarak, kaybedecek zamanmzn ve sorunu ihmal lksmzn ol-madn hatrlatr, bu raporda dile getirilen tespit ve zm nerileriningz nne alnmasn dileriz.

Son Sz: zm Salayacak Bir

Siyaset Mmkn

Documents

SDE Kurt Sorunu Raporu