GÜRÜLTÜ, İŞİTME KAYBI

ve MESLEK

HASTALIKLARI

Alp ErgörHalk Sağlığı AD

Kasım 2010

alp.ergor@deu.edu.tr

2 4001 – 2 4018

• Gürültü nedir?

• Nerelerde karşımıza çıkar?

•Nelere yol açar?

•Gürültü bireysel düzeyde farklı sonuçlara yol açar mı?

•Korunma ilkeleri nelerdir?

GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ 

Gelişigüzel bir yapısı olan bir ses spektrumu,

öznel olarak,

istenmeyen ses biçiminde tanımlanır.

GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELİĞİ 

… amacı , kişilerin huzur ve sükununu beden ve ruh sağlığını gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu amaca uygun olarak gürültü ile ilgili terimlerin tanımlanması ile gürültü kontrolünün uygulanacağı sınırların belirlenmesi …

GÜRÜLTÜ:

85-90dBA ↑ mesleksel işitme yitimine neden olur

65-70 dBA ↓ biyolojik stres etmenidir!

Babeu, Cameron

• Yerkürede 120 milyon insan gürültüye bağlı işitme güçlüğü yaşıyor

• EU kapsamında insanların 1/3’ünün gürültülü alanlarda yaşıyorlar

• Çalışma yaşamında insanların %80’i gürültüyle bir biçimde karşılaşıyor

WHO, 2007

Tarihsel süreçte gürültü…

Plinius (MS 23-79)

Naturalis Historia (bilinen ilk ansiklopedi)

Antik Yunan kenti Sybarites sınırları içinde nalbantlık, demircilik gibi işler

yasaklanmış…

Plinius Nil boyunca şelalelere yakın yerleşimlerde insanların “sağır”

olduklarını yazmış…

Barut’un keşfi…

Sanayi devrimi - makineler

Victor Hugo – ünlü romanı – yazında yer alan ilk mesleksel işitme kayıplı kahraman…

(1831)

Gürültü bir STRES etmenidir

Artışının temel nedenlerinden biri KENTLEŞMEDİR

Percentage of population highly disturbed by noise during sleep in the Netherlands: survey results for 1998 and 2003. World Health Organization 2009

Decibell Hell. Environmental Health Perspectives, Vol 113; (1); 34-41; 2005 •

Decibell Hell. Environmental Health Perspectives, Vol 113; (1); 34-41; 2005 •

Metro sistemi inşaatı, kalıp alanı basınçlı hava ile temizleniyor !

GÜRÜLTÜDEN ETKİLENME

işitme ↓

fizyolojik etkiler

psikolojik etkiler

iş veriminin azalması (!?)

duyulan seslerin anlaşılmaması …

Gürültü Kontrol Yönetmeliği

EN ISO 11690 ofis ortamında gürültü düzeyinin sınıflandırılması

‹30 dB(A) Mükemmel

30-40dB(A) Çok iyi

40-45dB(A) İyi

45-50dB(A) Kabul edilebilir normal

50-55dB(A) Kötü değil

›55dB(A) Çok gürültülü

Çalışma ortamında (ofis) gürültü kaynaklarının ses düzeyleri

Kişisel telefon 30-40 dB(A)

Bilgisayar çalıştığında 35-55 dB(A)

Klavye kullanıldığında ! 55-65 dB(A)

Printer çalıştığında 55-60 dB(A)

Fotokopi çalıştığında 60-70 dB(A)

Ofis telefonu çalarken 60-80 dB(A)

Derleme, A Öztürk, 2008

İşkollarından gürültülü işlem-süreç örnekleri

Tarım işkolu Büyükbaş hayvancılık 104-115

İnşaat Yıkım 100

Acil hizmetler Siren sesi 115

Eğitim Çocuk bakım evi 80.3

Maden-Mühendislik Galeri açmak 100-110

Eğlence Orkestra şefi vd 88

Sağlık hizmetleri Acil servis ortamı 88-95.2

Fabrika Havalandırma, bakım - onarım

92

Tekstil Dikiş işlemleri 90

Ulaşım Kamyon şoförü 78-89

Derleme, A Öztürk, 2008

Çeşitli düzeydeki gürültünün etkileri(WHO ve ILO)

• 0-30 dB : Hiçbir rahatsızlık duyulmayan aralık • 30-60 dB : Psikolojik • 80 dB : Psikolojik + Fizyolojik • 85-125 dB : Psikolojik+Fizyolojik+Otolojik

GÜRÜLTÜ ve TANIMLANAN SAĞLIK ETKİLERİ

Biyolojik etkiler

Fiziksel zarar – duyu organı

İşitme yitimi – mesleksel işitme kaybı

Fizyolojik etkiler

Uyku bozuklukları

Endokrin etkiler

Stres – kan basıncı değişiklikleri vb

Deri direnci değişimi

Algı bozukluğu

Psikolojik etkiler

Davranış değişiklikleri (özgün olmayan)

Rahatsızlık duygusu

Algılama ve iletişim sorunları (55-60 dBA düzeyinde)

…* Stansfeld SA, Matheson MP. Noise pollution: non-auditory effects on health. British Medical Bulletin 2003; 68: 243–257* Decibell Hell. Environmental Health Perspectives, Vol 113; (1); 34-41; 2005* NIGHT NOISE GUIDELINES FOR EUROPE. World Health Organization 2009

Kronik bir çevresel stres etmeni olarak GÜRÜLTÜ çocuklarda bilişsel gelişmeyi ve özellikle “okuduğunu anlama” becerisini

olumsuz yönde etkilemektedir!

2844 çocuk

77 okul

3 ülke

(BK, İspanya, Hollanda)

•S A Stansfeld ve arkadaşları. Aircraft and road traffic noise and children’s cognition and health: a cross-national study. Lancet 2005; 365: 1942–49

Meslek hastalığı olarak işitme yitimi

Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü,ekli liste

Etkilenme Süresi : … gürültülü işte en az 2 yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85 dB’in üstünde olan işlerde

en az 30 gün çalışmış olmak …

Yükümlülük Süresi : 6 ay

Meslek hastalığı olarak işitme yitimi ve tanı süreci

Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü,ekli liste Kesin Meslek Hastalığı Tanısı Madde 17:* Bilateral eşik odyogramı yapılmalıdır. Değerlendirmede 40

yaşından sonraki her yaş için yarım desibellik düşme fizyolojik azalma olarak hesaplanmalıdır.

*Odyometri konuşma ve ses odyometrisi olarak yapılmalıdır.*İşyerinde sağlığa zarar verecek düzeyde gürültü bulunduğu

saptanmalıdır.*Varsa işe girişte ve aralıklı bakılarda çekilmiş odyogramlardan

yararlanılmalıdır.*İşitme zararına yol açan travmatik, toksik, tıbbi ve dejeneratif diğer

etken ve nedenler giderilmelidir.

http://www.cdc.gov/niosh/topics/noise/pubs/50yearold.html

http://www.cdc.gov/niosh/topics/noise/pubs/hearinglossdecline.html

Gürültü Etkileri ve Biyolojik Yanıtlar (Babisch, 2002). World Health Organization 2009

Gürültü ile karşılaşma

(ses düzeyi – dBA)

Doğrudan etki Dolaylı etki

İşitme kaybı

Rahatsızlık hissi

Uyku bozukluğu, konuşma ve iletişimin

etkilenmesi

Bilişsel ve duygusal yanıt

Stres etmeni olarak gürültüye yanıtlar

Risk etmenleri

Ortaya çıkan hastalıklar

Özgül olmayan davranışsal yanıt

Otonom sistem – sempatik sinirler

Endokrin sistem (hipofiz, adrenal)

kan basıncı kan lipidleri pıhtılaşma faktörleri

kardiyak output kan glukozu

Hipertansiyon Arterioskleroz İskemik kalp hastalıkları

Gürültü ve sağlık etkilerinin farklılaşmasına neden olan etmenlerUyarlama: Ising, Kruppa Noise & Health 2004

Sesin özellikleri

ses düzeyi, frekans, karşılaşma süresi

Ortama bağlı özellikler

İletişim, odaklanma vb

Nöronal uyarı

Ses algısı

Bireye bağlı özellikler

uyum, duyarlılık vb

Fizyolojik ve psikolojik mekanizmalar üzerinde etkiEndokrin, bilişsel, duygusal …

Sesin GÜRÜLTÜ olarak algılanması

Stres etmenleri

Zaman baskısı, iş stresi …

Risk etmenleri

Sigara, obesite, sedanter yaşam…

Akut etkiler

HT, rahatsızlık, stres

hormonları↑…

Perfomans↓

Kısa süreli bellek↓ ,

odaklanma ↓

Kronik etkiler

MI riski ↑, HT …

gürültüye bağlı uyku bozukluğu ya da

çok gürültülü ortamlarda çalışma

Çayeli Bakır İşletmesi, patlatıcı yerleştirmek için cevher yüzeyinde delme işlemi gerçekleştiriliyor, yaklaşık 100 dBA

İşyeri Sağlık Birimi, Odyometri, Çayeli Bakır İşletmesi

Koruma ilkeleri• Etmen-kaynak yok edilmeli• Etmen-kaynak yalıtılmalı• Etmen izlenmeli• Etkilenen izlenmeli• Kişisel koruyucular

kullanılmalı• Etkilenim saptanırsa

karşılaşma sonlandırılmalı!

Birincil koruma

İkincil koruma

Üçüncül koruma

TEŞEKKÜRLER