Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΣΟΤ ΝΕΣΟΤ

ΕΛΑΦΙ(Αλζξανδροσ

Κοτηακελίνθσ)

Οι φυςικοί πλθκυςμοί του ελαφιοφ που υπάρχουν ςτθ χϊρα μασ δυςτυχϊσ ζχουν ςχεδόν εξαφανιςτεί. Ο μοναδικόσ πλθκυςμόσ που επιβιϊνει ακόμα είναι αυτόσ τθ κεντρικισ Ροδόπθσ. Ηει ςτα δάςθ κυρίωσ πλατφφυλλων ι και μικτά και μακριά από τουσ ανκρϊπουσ. Ζχει ςϊμα μικουσ 2 μ. και φψουσ 1,5 μ. και το βάροσ του μπορεί να φτάςει τα 300 κιλά. Σο τρίχωμά του είναι κοντό και καςτανό. Θ ουρά του είναι μικρι κι ζχει κιτρινωπό χρϊμα, όπωσ θ κοιλιά και το εςωτερικό των ποδιϊν του. Σο κθλυκό είναι μικρότερο από το αρςενικό Σρζφεται με φφλλα και κλαδιά δρυόσ, καςτανιάσ, οξυάσ, βάτου και πόεσ.

ΑΓΡΙΟΧΟΙΡΟ(Μιχάλθσ Σαβουλτςίδθσ)

Είναι ηϊο νυκτόβιο. Ηει ςε μικρζσ ομάδεσ και είναι παμφάγο. Σρϊει βολβοφσ, ρίηεσ, φροφτα, μανιτάρια, κακϊσ και ηωικισ προζλευςθσ τροφι, όπωσ ςκουλικια, ςαλιγκάρια, ερπετά κ.α. που βρίςκει κακϊσ ςκάβει ςτο ζδαφοσ. Προτιμά τα βελανίδια και τα κάςτανα. Κάνει ςυχνά λαςπόλουτρα για να απαλλαγεί από τα παράςιτα του δζρματοσ. Σο τρίχωμά του είναι πολφ ςκλθρό(γουρουνότριχα). Σο χρϊμα του είναι γκριηόμαυρο και κιτρινωπό. Τπάρχει μια πυκνι χαίτθ που καλφπτει το μζτωπο και το πάνω μζροσ του λαιμοφ. Όταν το αγριογοφρουνο είναι ςε ζνταςθ θ χαίτθ αυτι αναςθκϊνεται. Σα αρςενικά ζχουν κυνόδοντεσ(χαυλιόδοντεσ) πολφ αναπτυγμζνουσ που προεξζχουν από το ςτόμα.

ΑΓΡΙΟΓΑΣΑ(Βαλζρια Κικιδάκθ)

Είναι ςτενι ςυγγενισ τθσ γάτασ, αλλά είναι πολφ άγρια και εξθμερϊνεται δφςκολα. Μοιάηει με κοινι οικιακι παρδαλι γάτα, θ ουρά τθσ όμωσ είναι πιο παχιά και πιο μακριά. Σο μικοσ του ςϊματόσ τθσ φτάνει μζχρι και τα 1,2 μ., ενϊ πάνω από το μιςό καταλαμβάνει θ ουρά τθσ. Ηυγίηει γφρω ςτα 8-9 κιλά, ενϊ ςε φψοσ φτάνει τα 10 εκ. Σρζφεται με μικρά τρωκτικά, κουνζλια, λαγοφσ, πουλιά, ερπετά και ζντομα. Ηει κυρίωσ ςε δαςϊδεισ περιοχζσ. Είναι ντροπαλό ηϊο, βαςικά νυκτόβιο. Ο μζςοσ όροσ ηωισ τθσ είναι τα 10-12 χρόνια. Ο πλθκυςμόσ τθσ ζχει μειωκεί τα τελευταία 250 χρόνια, εξαιτίασ του κυνθγιοφ, τθσ καταςτροφισ των δαςικϊν περιοχϊν και τθσ εξάπλωςθσ του ανκρϊπινου πλθκυςμοφ.

ΜΕΟΓΕΙΑΚΗ ΧΕΛΩΝΑ(Αγάπθ Μακαρίδου)

Θ Μεςογειακι χελϊνα προςτατεφεται από τθ φμβαςθ τθσ Βζρνθσ.Είναι γνιςια χερςαία χελϊνα. Ηει ςτα λιβάδια, ςτα καμνοτόπια και ςτα ανοιχτά δάςθ. Είναι πολφ αργοκίνθτο ηϊο. Ζχει ζνα κολωτό κζλυφοσ περίπου 20 εκ. μικουσ. Σο χρϊμα του κελφφουσ είναι κίτρινο, πορτοκαλί, καφετί ι πράςινο. Ζχει ςτθν άκρθ τθσ ουράσ τθσ μια πλατιά φολίδα. Σα πόδια είναι μονοκόμματα. Είναι φυτοφάγο και το χειμϊνα πζφτει ςε χειμερία νάρκθ. Ηει ςε λιβάδια και ςε ανοιχτά δάςθ.

ΟΡΝΙΟ(Αλζξανδροσ Κοτηακελίνθσ)

Παλιότερα τα όρνια ιταν κοινά αρπακτικά πουλιά ςτθν πατρίδα μασ και κακάριηαν τον τόπο από τα ψοφίμια των κτθνοτροφικϊν ηϊων. Πρόκειται για ζνα πολφ μεγάλο γφπα που το άνοιγμα των φτεροφγων του πλθςιάηει ςυχνά τα τρία μζτρα. Ηει ςε ανοιχτζσ ορεινζσ και θμιορεινζσ περιοχζσ με εκτεταμζνα απόκρθμνα βράχια, όπου φωλιάηει ςε αποικίεσ. Σρζφεται αποκλειςτικά με ψοφίμια, κυρίωσ από γιδοπρόβατα, αγελάδεσ κ.α. Θεωρείται απειλοφμενο είδοσ ςτθν Ευρϊπθ και ςτθ χϊρα μασ απομζνουν λιγότερα από 150ηευγάρια. Σα τελευταία χρόνια ζχει παρουςιάςει δραματικι μείωςθ, κυρίωσ λόγω τθσ χριςθσ δθλθτθριαςμζνων δολωμάτων. Θ ζλλειψθ τροφισ, θ διάνοιξθ όλο και περιςςότερων δρόμων, το παράνομο κυνιγι, ακόμα και θ θλεκτροπλθξία αποτελοφν, επίςθσ, απειλζσ για το είδοσ.

ΜΑΤΡΟΠΕΛΑΡΓΟ(Άννα Ζουμπουλάκθ)

Ο Μαυροπελαργόσ είναι ςπάνιο πουλί και μζνει ςτα απομακρυςμζνα δάςθ μακριά από τουσ ανκρϊπουσ. Μόνο 20 ηευγάρια ζχουν παραμείνει ςτθ χϊρα μασ. Ο Μαυροπελαργόσ είναι καλοκαιρινόσ επιςκζπτθσ που ζρχεται το Μάρτιο και φεφγει το επτζμβριο. Φωλιάηει ςε δζντρα και βράχια και τρζφεται με ψάρια και αμφίβια.

ΕΛΑΣΟΜΠΟΤΦΟ(Άννα Ζουμπουλάκθ)

Νυκτόβιο αρπακτικό που ονομάηεται και Χαροποφλι ι Αιγωλιόσ .Μοιάηει με τθν κουκουβάγια , αλλά είναι μεγαλφτερο με πιο χοντρό κεφάλι. Θ ακοι του είναι καλφτερθ από τθν όραςι του. Σρϊει ςυνικωσ ποντίκια. Μζνει ςε πυκνά δάςθ με μεγάλο υψόμετρο. Κυνθγάει κυρίωσ το ςοφρουπο ι νωρίσ το πρωί και παραμζνει κρυμμζνοσ τθν θμζρα. Ζχει γκρίηο πρόςωπο με μαφρο περίγραμμα και κίτρινα μάτια.

ZAΡΚΑΔΙ(Ακαναςία Καλοτραπόεηθ)

Σο ηαρκάδι αποτελεί το μικρότερο είδοσ αρτιοδάκτυλου κεραςφόρου μθρυκαςτικοφ τθσ οικογζνειασ των ελαφοειδϊν. Ζχει διαφορετικό τρίχωμα κατά τθν περίοδο του καλοκαιριοφ, το οποίο είναι λείο κι ζχει καφεκόκκινθαπόχρωςθ. Από το επτζμβριο όμωσ, το τρίχωμα αυξάνεται ςε μικοσ και πυκνότθτα και παίρνει μια καφζ-γκρίηα απόχρωςθ τθν οποία και κα διατθριςει μζχρι το τζλοσ τθσ άνοιξθσ, όταν και κα αρχίςει να ρίχνει το χειμερινό του τρίχωμα . Σο ηαρκάδι είναι ηϊο που ηει ςτα δάςθ και γενικά ςε περιοχζσ πλοφςιεσ ςε βλάςτθςθ και κάλυψθ. Διακζτει εξαιρετικι όςφρθςθ και ακοι, ενϊ είναι πολφ καλόσ δρομζασ, κυρίωσ άλτθσ, μιασ και μπορεί να υπερπθδιςει αποςτάςεισ πάνω από 15 μ. από 10-12 χρόνια, αν κι ζχουν παρατθρθκεί και ηϊα θλικίασ πάνω από 18 ετϊν.

ΑΠΡΟΠΑΡΗ(Μίλτοσ Γκουρτηισ)

O Aςπροπάρθσ είναι ο μικρότεροσ ευρωπαϊκόσ γφπασ και είναι πλζον ςπάνιοσ καλοκαιρινόσ επιςκζπτθσ, κυρίωσ ςε θμιορεινζσ περιοχζσ. Ο πλθκυςμόσ του δεν ξεπερνά ςτα 200 ηευγάρια ςτθ χϊρα μασ, όπου ζρχεται ςτα μζςα Μαρτίου και φεφγει το επτζμβριο. Σρζφεται με κάκε είδουσ ψοφίμια και ςκουπίδια, αλλά και με ερπετά, αμφίβια , ζντομα κ.α. Σο είδοσ μειϊνεται ςτθν Ελλάδα, όπωσ και ςε όλθ τθν Ευρϊπθ, λόγω τθσ μείωςθσ τροφισ, των δθλθτθριαςμζνων δολωμάτων και τθσ ενόχλθςθσ κατά το φϊλιαςμα. Δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικόσ. τον ενιλικα Αςπροπάρθ το πρόςωπο και ο λάρυγγασ είναι γυμνά και κίτρινα, ενϊ ςτο κεφάλι του φζρει λευκοκίτρινθ χαίτθ. Σο ράμφοσ του είναι πιο λεπτό από των άλλων γυπϊν κι ζτςι καταφζρνει και τρϊει όλα τα υπολείμματα ςεζνα ψοφίμι που δεν μποροφν να φτάςουν οι άλλοι γφπεσ με το χοντρό ράμφοσ.

ΛΤΓΚΑ(Χριςτίνα Καοφρθ)

Ο λφγκασ ανικει ςτα αιλουροειδι και είναι ςαρκοφάγο. Σο μικοσ του κυμαίνεται από 70 ωσ 130 εκ. και το βάροσ του φτάνει τα 35 κιλά. Σο τρίχωμά του είναι πυκνό, μακρφ ανάλογα με τθν εποχι. Σο χρϊμα του είναι κιτρινοκόκκινο ι κοκκινοκαφζ ανάλογα με τθν περιοχι ςτθν οποία ηει. Σα αυτιά του είναι μυτερά, ενϊ ςτθν άκρθ τουσ ζχουν μια φοφντα από μαφρεσ τρίχεσ. Μπορεί αν ςκαρφαλϊνει ςτα δζντρα και να πθδά ψθλά. Κυνθγά τθ νφχτα, κυρίωσ ελάφια, πρόβατα και αλεποφδεσ .Σθν θμζρα μζνει κρυμμζνοσ ςε ςπθλιζσ ι κοιλότθτεσ και κοιμάται. υνικωσ πνίγει πολλά ηϊα, περιςςότερα από όςα αντζχει να φάει. Πίνει το αίμα τουσ και τρϊει μόνο τα καλφτερα κομμάτια. Σο υπόλοιπο το τρϊνε οι λφκοι και οι αλεποφδεσ. Ηει κυρίωσ ςτα δάςθ. ιμερα ελάχιςτα ίχνθ λφγκα εντοπίηονται ςτα Καρπάκια και ςτθν ορεινι περιοχι μεταξφ Ελλάδασ, ΠΓΔΜ, Αλβανία, Βουλγαρία.

ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΤΔΑ(τζλλα Χοροηίδου)

H καφζ αρκοφδα βρίςκει ιδανικό βιότοπο ςτα δάςθ τθσ Κεντρικι Ροδόπθσ. Τπολογίηεται ότι ςτθν κεντρικι Ροδόπθ υπάρχουν κάπου 25-30 αρκοφδεσ. Σο χρϊμα του τριχϊματοσ ποικίλλει ςτισ αποχρϊςεισ του καφζ, ανάλογα με τθν θλικία , το φφλλο του ηϊου, αλά και το περιβάλλον. Αν και είναι παμφάγο ηϊο, δείχνει ςαφι προτίμθςθ ςτισ φυτικζσ τροφζσ και ιδιαίτερα τα άγρια φροφτα, τισ ρίηεσ και τα μανιτάρια. Σο διαιτολόγιό τθσ περιλαμβάνει ακόμθ ζντομα, ζμβια και κτθνοτροφικά ηϊα. Σο φκινόπωρο οι αρκοφδεσ ζχουν το μζγιςτο βάροσ τουσ, κακϊσ ζχουν αποκθκεφςει λίποσ για να καλφψουν τθν ενεργειακζσ τουσ ανάγκεσ για τθν περίοδο του χειμερινοφ λικαργου. Θ αρκοφδα δεν είναι εκ φφςεωσ επικετικι, αλλά μπορεί να επιτεκεί ςε περίπτωςθ που νιϊςει κίνδυνο για τθν ίδια και κυρίωσ για τα μικρά τθσ. Είναι ηϊο μοναχικό και κινείται κυρίωσ το ξθμζρωμα το ςοφρουπο και το βράδυ. Ευκίνθτθ παρά τον όγκο τθσ μπορεί να ςκαρφαλϊνει ςε δζντρα, κακϊσ και να ςτζκεται πίςω ςτα πόδια τθσ. τισ αρχζσ του χειμϊνα αποτραβιζται ςε προφυλαγμζνα μζρθ και πζφτει ςε λικαργο μειϊνοντασ τισ λειτουργίεσ του ςϊματοσ τθσ για 4-5 μινεσ. Σο παράνομο κυνιγι και θ κανάτωςθ από πρόκεςθ αποτελοφν τθν κφρια απειλι του είδουσ ςτθν Ελλάδα.

ΑΓΡΙΟΚΟΤΡΚΟ(Κωνςταντίνοσ Κατςάνοσ)

τθν πατρίδα μασ τον ςυναντάμε ςτα δάςθ τθσ Ροδόπθσ. Ο πλθκυςμόσ του εκτιμάται γφρω ςτα 330-380 άτομα. Οι ςοβαρότερεσ απειλζσ για το είδοσ είναι θ υποβάκμιςθ των βιότοπων, ιδιαίτερα θ καταςτροφι του δάςουσ και θ μεγάλθ αφξθςθ των αρπακτικϊν όπωσ θ αλεποφ, το κουνάβι, ο λφκοσ, διάφοροι πτερωτοί κυνθγοί κ.λ.π. Ο αγριόκουρκοσ τρζφεται με διάφορα είδθ ηωικά και φυτά. Σρϊει ςκουλικια , πεταλοφδεσ , ςαλιγκάρια, ςκακάρια , ακρίδεσ , βολβοφσ, φφλλα φρζςκα , μοφρα , διάφορα άλλουσ άγριουσ καρποφσ , το δε χειμϊνα επιηεί χάρθ ςτισ βελόνεσ των κωνοφόρων. Οι διαφορζσ του αρςενικοφ αγριόκουρκου (κόκορα) από το κθλυκό (κότα ) είναι μεγάλεσ και ευδιάκριτεσ .Σο αρςενικό είναι πολφ μεγαλφτερο , ηυγίηει περίπου 4-5 κιλά κατά μζςον όρο και φτάνει τα 90-95 εκατοςτά, ο δε χρωματιςμόσ του είναι ζντονοσ .Σο κθλυκό είναι πολφ μικρότερο , ηυγίηει περίπου τα μιςά κιλά και το ςϊμα τθσ φτάνει το μικοσ 65-70 εκατοςτϊν .

ΒΙΔΡΑ(Κωνςταντίνοσ Βακιάνθσ)

Θ ενυδρίδα ι βίδρα είναι ζνα πολφ ςυνθκιςμζνο κθλαςτικό ςτθ χϊρα μασ. Ανικει ςτθν ίδια οικογζνεια με τισ νυφίτςεσ και τα κουνάβια. Είναι υδρόβιο ηϊο. Μπορεί να κολυμπιςει κάτω από το νερό για εκατοντάδεσ μζτρα. Θ φωλιά τθσ βρίςκεται κοντά ςτο νερό ,είναι υπόγεια κι ζχει πάντα δφο ανοίγματα. Είναι ηϊο παιχνιδιάρικο και εξθμερϊνεται εφκολα. Ζχει λεπτό κορμό, μακρφ λαιμό, μακριά ουρά, μικρά αυτιά και κοντά πόδια. Πολλζσ φορζσ ςτζκεται όρκια ςτα πίςω τθσ πόδια. Εχκροί τθσ είναι ο λφκοσ, ο λφγκασ, οι αετοί και τα ελεφκερα ςκυλιά. Ωςτόςο, οι ςθμαντικότεροι κίνδυνοι για τθν επιβίωςθ τθσ βίδρασπροζρχονται από τον άνκρωπο και είναι θ ρφπανςθ των ποταμϊν και των λιμνϊν, θ αποξιρανςθ των υγροτόπων και τα υδροθλεκτρικά φράγματα. Θ βίδραπροςτατεφεται από τθ φμβαςθ τθσ Βζρνθσ και από το Κόκκινο Βιβλίο των απειλοφμενων ςπονδυλόηωων τθσ Ελλάδασ.

ΔΑΗ ΗΜΤΔΑ(Βαλζρια Κικιδάκθ)

Κατεξοχιν ψυχρόβιο είδοσ, θ ςθμφδα με το χαρακτθριςτικό τθσ λευκό κορμό και τα λεπτεπίλεπτα «τρεμάμενα φφλλα» τθσ, εμφανίηεται ςποραδικά ςε δάςθ οξιάσ, δαςικισ ι πενταβζλονθσπεφκθσ και ερυκρελάτθσ.ΘΡοδόπθ αποτελεί το νοτιότερο άκρο τθσ εξάπλωςθσ τθσ ςθμφδασ ςτθν Ευρϊπθ. Σθ ςυναντάμε με τθ μορφι μεμονωμζνων ςυςτάδων ςτθν υψομετρικι ηϊνθ 1.000-1.950 μ.

ΟΞΤΑ(τζλλα Χοροηίδου)

Φυλλοβόλο δζντρο μεγάλου μεγζκουσ, φψουσ 30-35 μ. με κόμθ κωνικι ςε νεαρι θλικία, ενϊ όταν το δζντρο γεράςει μετατρζπεται ςε πλατιά κολωτι. Είναι είδοσ που το ςυναντάμε ςε ψυχρά κλίματα. Χρειάηεται εδάφθ νωπά, με πολφ οργανικι ουςία και πλοφςια ςε κρεπτικά ςτοιχεία. Επίςθσ, απαιτεί ςτακερά μεγάλο ποςοςτό υγραςίασ του αζρα, ενϊ είναι ανκεκτικό ςτθ ςκιά περιςςότερο από όλα τα πλατφφυλλα .τθν Ελλάδα απαντάται ςτα ψθλά βουνά και ςχθματίηει πανζμορφα δάςθ, τα οποία ,ιδίωσ το φκινόπωρο, προςφζρουν εικόνεσ μοναδικισ ομορφιάσ.

Ο ΚΡΙΝΟ ΣΗ ΡΟΔΟΠΗ

(Ακαναςία Καλοτραπζηθ)Σο πιο διάςθμο αγριολοφλουδο

τθσ Ευρϊπθσ είναι ο κρίνοσ τθσ. Με ζντονο κίτρινο ι πορφυρό χρϊμα ανακαλφφκθκε το 1951 ςτθ βουλγαρικι πλευρά τθσ οροςειράσ. τθν Ελλάδα ζχει παρατθρθκεί ςποραδικά ςε υψόμετρο πάνω από 1300 μ. Προςτατεφεται από τθ φμβαςθ τθσ Βζρνθσ ,από τισ εκνικζσ νομοκεςίεσ τθσ Ελλάδασ και τθσ Βουλγαρίασ και περιλαμβάνεται ςτο Κόκκινο Βιβλίο των φυτϊν τθσ Ελλάδασ. Θαυμάςτε τον κοντά ςτο Δαςικό Χωριό του Ερφμανκου.