Η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Ενημερωθείτε!

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΜΕΑ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ&

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER & ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η έκδοση συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο της ΕΕ

1

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Έχοντας ως βασικό άξονά του την εφαρμογή των αρχών τηςκοινοτικής ψυχιατρικής, το Υπουργείο Υγείας και ΚοινωνικήςΑλληλεγγύης έχει ξεκινήσει και υλοποιεί με σταθερούς ρυθ-μούς το Σχέδιο «ΨΥΧΑΡΓΩΣ», ένα ολοκληρωμένο σχέδιομεταρρύθμισης των ψυχιατρικών υπηρεσιών της χώρας, τοοποίο συγχρηματοδοτείται από την Ελληνική Πολιτεία και ταΔιαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ, στο πλαίσιο του ΕπιχειρησιακούΠρογράμματος «Υγεία-Πρόνοια» 2000 – 2008.

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

2

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Αποτελέσματα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης

ΠΕΔΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ στην ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

1. Ολοκληρώθηκε η άρση των ασυλικών τμημάτων, κλεί-σιμο και μετασχηματισμός σε 5 Ψυχιατρικά Νοσοκομεία,όπου διαβιούσαν μόνιμα χιλιάδες χρόνιοι ιδρυματοποι-ημένοι ασθενείς, κάτι που αποτελούσε δέσμευση τωνΕλληνικών αρχών. Συγκεκριμένα καταργήθηκαν τα άσυ-λα των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων Πέτρας Ολύμπου,Κέρκυρας, Τρίπολης, του Θεραπευτήριου ΨυχικώνΠαθήσεων Χανίων και του Παιδοψυχιατρικού ΝοσοκομείουΑττικής και οι ασθενείς μεταφέρθηκαν σε περισσότερεςαπό 400 δομές στην κοινότητα.

2. Βελτιώθηκε αισθητά η πρόσβαση του πληθυσμού σε υπη-ρεσίες πρόληψης και πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιαςαντιμετώπισης ψυχικής ασθένειας και πρόκειται να βελ-τιωθεί περεταίρω η πρόσβαση αυτή καλύπτοντας το 20%του πληθυσμού. Έχει ξεκινήσει η λειτουργία 66 δομώνπαροχής φροντίδας ψυχικής υγείας στην κοινότητα.

3. Μέσω των αποκεντρωμένων υπηρεσιών αυτών έχει απο-στιγματιστεί τόσο η παροχή της υπηρεσίας ψυχικής υγείας,όσο και η αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας, ενώ προ-λαμβάνεται σημαντικά η χρονιοποίηση των περιστατικών.

4. Στις νέες δομές του Προγράμματος δημιουργήθηκαν περισ-σότερες από 3000 νέες θέσεις εργασίας. Το σύνολο τωνεργαζομένων, που στελεχώνουν τις παραπάνω δομές έχεικαταρτιστεί σε προγράμματα, τα οποία χρηματοδότησε τοΕΠ Υγεία-Πρόνοια 2000-2008, για την απόκτηση ειδικώνδεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών για την υλο-ποίηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.

5. Έχουν δημιουργηθεί και χρηματοδοτούνται περισσότε-ρες από 20 Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις σεόλη την Ελλάδα, στις οποίες απασχολούνται εκατοντά-δες πρώην ασυλικοί ασθενείς, ενισχύοντας με τον τρό-πο αυτό την κοινωνικοποίηση και το εισόδημά τους, ενώαίρεται σταδιακά η αντίσταση της εργοδοσίας απέναντιστην απασχόληση ψυχικά ασθενών.

3

4

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Περίοδος 2007 – 2013

Για τη συνέχιση και εδραίωσή της, η ψυχιατρική μεταρρύθμισησυνεχίζει με στόχο την κάλυψη της χώρας με υπηρεσίες στηνκοινότητα για πρόληψη και αποασυλοποίηση τουλάχιστον στονευρωπαϊκό μέσο όρο, μέσω της ανάπτυξης κέντρων ψυχικήςυγείας, ιατροπαιδαγωγικών κέντρων, κέντρων ημέρας και κινη-τών μονάδων σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, ψυχιατρικών τμημά-των (παίδων, εφήβων, ενηλίκων) σε δευτεροβάθμιο επίπεδοκαθώς και της εκπαίδευσης προσωπικού. Περιλαμβάνεται επί-σης η υποστήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας των κοι-νωνικών συνεταιρισμών των πρώην χρόνιων ασθενών. Η ολο-κλήρωση του δικτύου κέντρων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασηςαποτελεί βασική προτεραιότητα.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός στον τομέα αυτό περιλαμβάνει τηνπλήρη εφαρμογή του Νόμου για την ψυχική υγεία (Ν. 2716/99),την κατάλληλη χρησιμοποίηση και πλήρη λειτουργία όλωντων δομών που δημιουργήθηκαν σε προηγούμενες περιόδουςπρογραμματισμού, τη συνέχιση της λειτουργίας των δομώνπου θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της περιόδου 2007 - 2013,των δομών που αποβλέπουν στην εξασφάλιση του συνεχούς

της φροντίδας και όλων όσων οδηγούν τελικά στην κατάργη-ση των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και στην κάλυψη των αναγ-κών περίθαλψης σε κοινοτικές υπηρεσίες.

Ειδικό στόχο αποτελεί επίσης το κλείσιμο όλων των ΨυχιατρικώνΝοσοκομείων έως το 2015 και η θέσπιση σχετικών νομικών δια-τάξεων για την κατάργηση της νομικής τους υπόστασης, η δια-τήρηση του προσωπικού στο πλαίσιο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης,η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ασθενών που παραμένουνστα ψυχιατρεία ή που σταδιακά αποασυλοποιούνται, η ενίσχυσηπολιτικών ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης και η αύξηση τωνεπενδύσεων σε υλικούς και άυλους πόρους.

Ενδεικτικές ειδικές παρεμβάσεις αποτελούν:

• Ψυχοκοινωνική αποκατάσταση – Πρόληψη της χρονιο-ποίησης νέων περιστατικών – Αποκατάσταση ατόμων μεπροβλήματα ψυχικής υγείας, που διαβιούν στην κοινό-τητα (ξενώνες, οικοτροφεία, διαμερίσματα, θεσμός ανά-δοχης οικογένειας)

5

• Εξασφάλιση συνεχούς φροντίδας – ΜετασχηματισμόςΨυχιατρικών Νοσοκομείων – Ολοκλήρωση της κάλυ-ψης των αναγκών περίθαλψης σε κοινοτικές δομές (Κ.Ψ.Υ.,Κ.Μ.Ψ.Υ., Κ.Η.)

• Οριζόντια – διατομεακά προγράμματα πρόληψης των δια-ταραχών σε επιλεγμένους πληθυσμούς «υψηλού κινδύ-νου», προαγωγής της ψυχικής υγείας και συνηγορίας,ενημέρωσης – εκπαίδευσης του κοινού και καταπολέ-μησης του στίγματος και των προκαταλήψεων

• Παρακολούθηση, προτυποποίηση, αξιολόγηση και πιστο-ποίηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας και κατάρτιση επαγ-γελματιών και στελεχών άλλων τομέων

• Διοικητική, λειτουργική και επιστημονική υποστήριξη τωνΤ.Ε.Ψ.Υ για την προώθηση του θεσμού και τη στήριξη τουέργου τους

• Επέκταση ή / και δημιουργία δομών βραχείας φιλοξενίαςοικογενειών, που συνοδεύουν άτομα που νοσηλεύονται

• Περιορισμένα οικοτροφεία και προστατευμένα διαμε-ρίσματα

6

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

• Κέντρα αντιμετώπισης της κρίσης από τη χρήση ναρκω-τικών ουσιών ή αλκοόλ

• Εξειδικευμένα κέντρα παρέμβασης στην κρίση και την αντι-μετώπιση προβλημάτων ακούσιας νοσηλείας (πιλοτικά)

• Ξενώνες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης

Από την υλοποίηση των προβλεπόμενων δράσεων αναμένε-ται να ωφεληθούν εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες των υπη-ρεσιών υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά και οι επαγ-γελματίες και εθελοντές του χώρου της ψυχικής υγείας καιγενικότερα της υγείας. Οι παρεμβάσεις θα συγχρηματοδοτη-θούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης καιτο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο στο πλαίσιο των ΕπιχειρησιακώνΠρογραμμάτων της περιόδου 2007 - 2013.

Περισσότερες πληροφορίες για το Πρόγραμμα «‘Υγεία-Πρόνοια» 2000 - 2008 και τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις του τομέα στην περίοδο 2007 - 2013 θα βρείτε στο www.ygeia-pronoia.gr

7

8

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Το ΕΠ Υγεία – Πρόνοια 2000 - 2008 σε αριθμούς:

• 1200 έργα, 850 φορείς υλοποίησης

• 58.500 τ.μ. κτιριακής υποδομής υγείας

• 53 νέες μονάδες υψηλής βιοϊατρικής και διαγνωστικά εργαστήρια

• αποασυλοποίηση του 50% των χρόνιων ασθενών

• δημιουργία 10 νέων ψυχιατρικών τμημάτωνσε Γενικά Νοσοκομεία

• δημιουργία 5.000 ενδιάμεσων και μόνιμων θέσεων εργασίας

• κατάρτιση 27.000 επαγγελματιών του τομέα υγείας

• 150.000 άμεσα ωφελούμενοι

9

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

συμβάλλει στην ανάπτυξη της απασχόλησης, της ικανότητας προσαρμογής και της ισότητας των ευκαιριών, επενδύοντας στους ανθρώπινους πόρους.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

συμβάλλει στην άμβλυνση των ανισοτήτων όσον αφορά στην ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδομεταξύ των διαφόρων περιφερειών, καθώς και στη μείωση της καθυστέρησης των λιγότερο ευνοημένων περιοχών.

10

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Σ

Δρ Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος – ΨυχίατροςΚώστας Νικολάου, ΨυχίατροςΌλγα Λυμπεροπούλου, Γνωστική νευροψυχολόγος

11

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΜΈΣΟΥ ΟΡΟΥ ΖΩΗΣ στις αναπτυγμένες και κυρίως,στις υπό ανάπτυξη χώρες, έχει ως αποτέλεσμα και την αύξη-ση της συχνότητας εμφάνισης των παθήσεων της τρίτης ηλι-κίας, όπως η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, τα αγγειακά εγκε-φαλικά επεισόδια και οι άνοιες.

Σήμερα, οι άνοιες με συχνότερη τη νόσο Αλτσχάιμερ (50-60%του συνόλου), είναι ένα σημαντικό ιατρικό, κοινωνικό και οικο-νομικό πρόβλημα. Ο αριθμός των ασθενών αυξάνεται αλμα-τωδώς: υπάρχουν 150.000 ασθενείς στην Ελλάδα, 6.000.000στην Ευρώπη και 26.000.000 παγκοσμίως. Στο μέλλον, ο αριθ-μός και το κόστος της φροντίδας των ατόμων της μεγάληςαυτής πληθυσμιακής ομάδας θα αυξηθούν σημαντικά.

Έτσι, γίνονται συντονισμέ-νες προσπάθειες πρόληψηςκαι θεραπείας όλων τωνμορφών της άνοιας.

Ferri CP et al, Lancet, 2005Διεθνής Εταιρεία Αlzheimer

0

20

40

60

80

Αριθμός ανοϊκών ασθενών

60,1%

2001 2020 2040

Αναπτυσσόμενες χώρες

Εκατ

ομμύ

ρια

Αναπτυγμένες χώρες

64,5%

71,2%

Οι επιστήμονες, οι ασθενείς, οι φροντιστές και οι οργανώσειςΑλτσχάιμερ έχουν ενώσει τις προσπάθειές τους με αποτέλε-σμα οι γνώσεις μας για τη νευροβιολογία των ανοϊκών δια-ταραχών να αυξηθούν τρομακτικά τα τελευταία 30 χρόνια:

� Η διάγνωση σε πρώιμα κλινικά στάδια είναι εφικτή. Η παθο-λογική διεργασία στον εγκέφαλο των ασθενών με νόσοΑλτσχάιμερ αρχίζει δεκαετίες πριν την εμφάνιση των κλινικώνσυμπτωμάτων. Η αιτιοπαθογένειά της είναι προφανώς πολυ-παραγοντική. Σήμερα αναζητούνται εντατικά τρόποι αναγνώ-ρισης των υποψήφιων ασθενών και διερευνάται η πιθανότη-τα μη ειδικοί παράγοντες (όπως ορμόνες, αντιοξειδωτικοίπαράγοντες ή αντιφλεγμονώδεις ουσίες) να μπορούν να ανα-στρέψουν ή να καθυστερήσουν την παθογόνο διεργασία.

� Στα άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου η συχνότη-τα της άνοιας είναι μεγαλύτερη. Ειδικά σχεδιασμένες μελέ-τες έχουν δείξει ότι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση στην ενήλι-κο ζωή αυξάνει τις νοητικές εφεδρείες και πιθανά προστατεύειαπό την άνοια με τη δημιουργία νέων νευρωνικών δικτύωναλλά και νέων εγκεφαλικών κυττάρων.

12

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

� Καινούριες θεραπευτικές προσεγγίσεις της νόσου Αλτσχάιμερόπως η ανοσοθεραπεία, η γενετική τροποποίηση, η αναστολήτης συσσώρευσης του β-αμυλοειδούς και άλλων παθολογι-κών πρωτεϊνών έχουν περάσει από το στάδιο της θεωρίαςστην κλινική πράξη. Πάνω από 100 φάρμακα βρίσκονται σεαυτή τη στιγμή σε διάφορες φάσεις κλινικών δοκιμών.

Σήμερα η πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ είναι εφικτή καιη ριζική θεραπεία θεωρείται βάσιμα μια κοντινή προοπτική!

Αθήνα, Μάιος 2008Δρ Παρασκευή Σακκά

Νευρολόγος – ΨυχίατροςΠρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Αlzheimer

& Συναφών Διαταραχών Αθηνών

13

14

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

15

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΟΣΟ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ

Τι είναι άνοια;

� Ο όρος «άνοια» αναφέρεται σε μια σειρά συμπτωμάτωνπου παρουσιάζουν άτομα με νοσήματα που καταστρέφουντα εγκεφαλικά κύτταρα. Τα συμπτώματα αυτά είναι καταρ-χήν απώλεια της μνήμης και ακολούθως διαταραχή των υπο-λοίπων νοητικών λειτουργιών: του λόγου, της προσοχής,της συγκέντρωσης, της κρίσης. Αποτέλεσμα αυτής της παθο-λογικής διεργασίας είναι η σταδιακή και αργή επιδείνωσητης ικανότητας του ατόμου να λειτουργεί ικανοποιητικά στηνκαθημερινή ζωή και τελικά η πλήρης αποδιοργάνωση τηςπροσωπικότητάς του. Πολύ συχνά, ο όρος «άνοια» χρησι-μοποιείται λανθασμένα από το ευρύ κοινό και τα μέσα μαζι-κής ενημέρωσης ως συνώνυμος της νόσου Αλτσχάιμερ.

16

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Η άνοια είναι ένας περιγραφικός, γενικός όρος, ενώ η νόσοςΑλτσχάιμερ είναι συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία ευθύνεταιγια περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας. Η αμέ-σως επόμενη σε συχνότητα άνοια είναι η αγγειακή άνοια, ηοποία προκαλείται από πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια,μικρά ή μεγάλα. Άλλες μορφές άνοιας οφείλονται σε σπα-νιότερα αίτια όπως π.χ. η νόσος με σωμάτια Lewy, η άνοιατης νόσου Πάρκινσον, οι μετωποκροταφικές άνοιες κλπ.

Είναι η απώλεια της μνήμης σύμπτωμα

του φυσιολογικού γήρατος;

� Στο παρελθόν ήταν κοινή η πεποίθηση ότι η απώλεια μνή-μης είναι φυσιολογικό επακόλουθο των γηρατειών. Δεν είναισπάνιες οι περιπτώσεις ανθρώπων που εκ των υστέρων εκτι-μούμε ότι έπασχαν από νόσο Αλτσχάιμερ, αλλά δεν έτυχαν διά-γνωσης και θεραπείας ακριβώς επειδή θεωρήθηκε από τουςοικείους τους ότι απλά γέρασαν και «τα έχασαν».

Σήμερα ξέρουμε ότι στη φυσιολογική διεργασία του γήρατοςπεριλαμβάνονται και οι δυσκολίες στη μνήμη. Οι φυσιολογι-κοί ηλικιωμένοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μάθουν

και να ανακαλέσουν τις πληροφορίες. Το επίπεδο όμως τηςμνημονικής λειτουργίας συνολικά είναι επαρκώς υψηλό καιτους επιτρέπει να βιώνουν την καθημερινότητά τους χωρίςιδιαίτερα λειτουργικά προβλήματα.

Αντίθετα, η μνήμη και η λειτουργικότητα των ασθενών με νόσοΑλτσχάιμερ είναι ξεκάθαρα επηρεασμένες και επιδεινώνον-ται σταθερά.

17

18

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Υπάρχουν αναστρέψιμες άνοιες;

� Σε λίγες περιπτώσεις η άνοια εμφανίζεται σαν αποτέλεσμαάλλου υποκείμενου σωματικού νοσήματος π.χ. μιας βαριάςενδοκρινοπάθειας (υποθυρεοειδισμός) ή της έλλειψης απότον οργανισμό συγκεκριμένων βιταμινών (Β12) και ιχνοστοι-χείων. Η άνοια μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα όγκωντου εγκεφάλου ή να είναι αποτέλεσμα τοξικής δράσης στονεγκέφαλο ουσιών όπως το αλκοόλ ή διαφόρων φαρμάκων(ηρεμιστικά και παλαιά αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για τη νόσοΠάρκινσον, αντιυπερτασικά φάρμακα). Τέλος, ψυχικές παθή-σεις, όπως η κατάθλιψη και η γενικευμένη αγχώδης διαταρα-χή μπορεί να προκαλέσουν μνημονικές δυσκολίες. Η ανίχνευσητέτοιων περιπτώσεων δευτερογενούς ανοϊκής συνδρομήςέχει σημασία γιατί αντιμετωπίζοντας το υποκείμενο πρόβλη-μα θεραπεύουμε και την άνοια, μερικά ή ολικά.

Τι είναι η νόσος Αλτσχάιμερ;

� Η νόσος Αλτσχάιμερ ευθύνεται για το 50-60% των περι-πτώσεων άνοιας της μεγάλης ηλικίας. Είναι μια εκφυλιστικήνόσος του εγκεφάλου. Αρχικά της συμπτώματα είναι η ήπιαέκπτωση της μνήμης και των άλλων νοητικών λειτουργιών πουσυχνά περνούν απαρατήρητα τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσοκαι από τα μέλη της οικογένειάς του.

Όσο όμως η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οιδραστηριότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή οι κοινωνικέςσχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η οδήγηση, η φροντί-δα του εαυτού. Με την πάροδο του χρόνου οι δυσκολίες αυτέςγίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκλη-ρωτικά από τους άλλους. Στα παραπάνω προστίθενται κάποι-ες φορές, και διαταραχές στη συμπεριφορά, απάθεια ή επιθε-τικότητα, διαταραχές ύπνου και όρεξης, υπερκινητικότητα.

Στον εγκέφαλο των ασθενών που πάσχουν από την νόσοΑλτσχάιμερ ανευρίσκονται χαρακτηριστικά παθολογοανατομι-κά ευρήματα, όπως είναι οι «γεροντικές πλάκες» και οι «νευ-ροϊνιδιακοί σχηματισμοί», που εντοπίζονται σε συγκεκριμένεςπεριοχές που ελέγχουν τις νοητικές λειτουργίες.

Η νόσος συνήθως εκδηλώνεται σε άτομα άνω των 65 ετών,ενώ είναι σχετικά σπάνια σε μικρότερες ηλικίες.

19

20

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ποια είναι η συχνότητα της νόσου Αλτσχάιμερ;

� Η συχνότητα της νόσου αυξάνει με την ηλικία. Εμφανίζεταιστο 5 -10% των ατόμων άνω των 65 ετών, ειδικά δε μετά τηνηλικία των 85 ετών η πιθανότητα εμφάνισης είναι 1 στα 3 άτο-μα. Επομένως, η συχνότητα στο γενικό πληθυσμό είναι αρκε-τά μεγάλη, ώστε δεν είναι σπάνιο να πάσχουν δύο ή περισσό-τερα μέλη μιας οικογένειας. Η μεγάλη αύξηση του αριθμούτων ανοϊκών ασθενών αποτελεί αναπόφευκτο επακόλουθοτης γήρανσης του γενικού πληθυσμού λόγω της αύξησης τουμέσου όρου ζωής.

Ritchie and Kildea, 1995

Αριθμός ανοϊκών ασθενών

65-69 70-74 75-79 80-84

Ηλικία (χρόνια)

85-89 90-94 95-99

Επιπ

ολασ

μός

(%)

0

10

20

30

40

50

Είναι η νόσος Αλτσχάιμερ κληρονομική;

� Η νόσος Αλτσχάιμερ κληρονομείται σε ένα ποσοστό μικρό-τερο από 5%, σύμφωνα τουλάχιστον με τα επιστημονικά δεδο-μένα που έχουμε μέχρι σήμερα στη διάθεσή μας. Έχουν ανα-γνωριστεί 3 γονίδια υπεύθυνα για προγεροντικές μορφές τηςνόσου. Στις περιπτώσεις αυτές, η ηλικία έναρξης της νόσουείναι ανάμεσα στα 40 και στα 60 χρόνια.

Υπάρχει κάποια εξέταση που να μπορεί να προβλέψει

εάν ένα άτομο θα προσβληθεί από νόσο Αλτσχάιμερ;

� Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο εξέτασηπου να μπορεί να προβλέψει εάν ένα άτομο θα προσβληθείστο μέλλον από νόσο Αλτσχάιμερ. Ειδικά στην περίπτωση τωνατόμων που εμφανίζουν την νόσο πριν τα 50 συστήνεται προ-ληπτικά γενετικός έλεγχος στους ίδιους και στα μέλη της οικο-γένειάς τους ώστε να διαπιστωθεί εάν φέρουν κάποιο από ταγνωστά γονίδια που ευθύνονται για τις προγεροντικές μορ-φές της νόσου. Ακόμα όμως και αυτή η εξέταση δεν μπορείνα προβλέψει με βεβαιότητα εάν κάποιος θα νοσήσει.

21

22

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Επιτρέπει μόνο να γνωρίζουμε αν έχει περισσότερες πιθανό-τητες από τους υπολοίπους να εμφανίσει την νόσο. Για τονλόγο αυτό, αλλά και εξαιτίας του μεγάλου οικονομικού κόστους,ο γενετικός έλεγχος δεν συγκαταλέγεται στις εξετάσεις ρου-τίνας που προτείνονται στους ασθενείς.

Ποιοι είναι οι κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες

για την νόσο Αλτσχάιμερ;

� Ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου είναι η αύξηση της ηλι-κίας. Επιπλέον, τελευταία πολλαπλασιάζονται αλματωδώς οιεπιστημονικές ενδείξεις που συνδέουν τους γνωστούς παρά-γοντες κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο (υπέρταση, σακ-χαρώδης διαβήτης, υπερχοληστερολαιμία, παχυσαρκία, κάπνι-σμα) και με τη νόσο Αλτσχάιμερ, κάτι που επιτρέπει μερικώς τηνπρόληψή της. Πρόσφατες σχετικές μελέτες δείχνουν ότι ο έλεγ-χος της αρτηριακής πίεσης, του σωματικού βάρους, των επιπέ-δων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα είναι ευεργετικόςτόσο για τον εγκέφαλο όσο και για το καρδιαγγειακό σύστημα.Επιπλέον, η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκη-ση και η υγιεινή διατροφή φαίνεται ότι προστατεύουν από τηνάνοια. Ειδικότερα, όσοι ασκούνται πνευματικά (σπουδάζοντας,διαβάζοντας, ...παιδεύοντας το μυαλό τους) παθαίνουν νόσοΑλτσχάιμερ σε μικρότερη συχνότητα ή σε ηπιότερη μορφή.

Είναι η νόσος Αλτσχάιμερ θανατηφόρος;

� Η φυσική πορεία της νόσου Αλτσχάιμερ οδηγεί τελικά τουςασθενείς στον θάνατο. Η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχικάπεριορίζεται σε δομές που σχετίζονται με τη μνήμη και τις νοη-τικές λειτουργίες γενικότερα.

Στη συνέχεια όμως επεκτείνεται σταθερά σε ευρύτερες περιο-χές του εγκεφάλου επηρεάζοντας σταδιακά όλες τις λειτουργίεςκαι τα συστήματα του σώματος. Η πιο συχνή αιτία θανάτου τωνανοϊκών ασθενών είναι οι λοιμώξεις μια που, καθώς η νόσοςεξελίσσεται, το ανοσολογικό σύστημα όπως και ο οργανισμόςσυνολικά είναι αποδυναμωμένα.

23

24

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ;

� Η νόσος Αλτσχάιμερ εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους,που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πώς ήταν ο ασθενήςπριν τη νόσο (προσωπικότητα, φυσική κατάσταση και τρόποςζωής). Τα συμπτώματα μπορούν να γίνουν καλύτερα κατα-νοητά στο πλαίσιο των τριών σταδίων εξέλιξής της: ήπια,μέτρια και σοβαρή νόσος.

Τα στάδια χρησιμεύουν ως οδηγός για το μέλλον και βοηθούνόσους φροντίζουν ανθρώπους με Αλτσχάιμερ να γνωρίζουνεκ των προτέρων τα πιθανά προβλήματα και να προγραμμα-τίζουν τις ανάγκες φροντίδας. Όμως, σε κανένα άτομο, η εξέ-λιξη της νόσου δεν θα είναι πανομοιότυπη με των υπολοίπων.

Ορισμένα από τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σεοποιοδήποτε στάδιο της νόσου. Επίσης, σε όλα τα στάδιαμπορεί να εμφανιστούν σύντομες περίοδοι διαύγειας.

Ή π ι α ν ό σ ο ς

Το στάδιο αυτό συχνά παραβλέπεται και αναγνωρίζεται λαν-θασμένα από τους επαγγελματίες υγείας, τους συγγενείς καιτους φίλους ως σύμπτωμα της ηλικίας. Καθώς η εξέλιξη τηςνόσου είναι σταδιακή, είναι δύσκολο να αναγνωριστεί ο ακρι-βής χρόνος έναρξης. Το άτομο με ήπια νόσο μπορεί:

k να εμφανίζει απώλεια πρόσφατης μνήμης

k να δυσκολεύεται να κατονομάσει πρόσωπα καιαντικείμενα

k να εμφανίζει δυσκολία στη λήψη αποφάσεων

k να μην αναπτύσσει πρωτοβουλίες και να μην έχειενδιαφέρον για τις μέχρι τότε ασχολίες του

k να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και εκνευρισμό

25

Μ έ σ η ς β α ρ ύ τ η τ α ς ν ό σ ο ς

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα προβλήματα γίνονται πιο εμφα-νή και πιεστικά. Ο ασθενής με μέτρια νόσο Αλτσχάιμερ δενείναι πλέον αυτόνομος γιατί:

k ξεχνάει συστηματικά πλέον, ιδίως τα πρόσφαταγεγονότα και τα ονόματα των προσώπων

k δυσκολεύεται να εκφραστεί, ψάχνει τις λέξεις,χρησιμοποιεί λάθος λέξεις

k χάνεται μέσα στο σπίτι ή στη γειτονιά του

k δεν είναι σε θέση να μαγειρέψει, να καθαρίσει ή να κάνει ψώνια

k χρειάζεται βοήθεια με την προσωπική του υγιεινή, π.χ. τουαλέτα, πλύσιμο και ντύσιμο

k εμφανίζει "ακατάλληλες" ή απρόβλεπτεςσυμπεριφορές

k ακούει, βλέπει ή "ζει" καταστάσεις που δεν υπάρχουνστην πραγματικότητα (παραλήρημα, ψευδαισθήσεις)

26

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Π ρ ο χ ω ρ η μ έ ν η ν ό σ ο ς

Στο στάδιο αυτό ο ασθενής είναι απολύτως εξαρτημένος καιαδρανής. Οι διαταραχές της μνήμης είναι πολύ σοβαρές, ενώοι σωματικές συνέπειες της νόσου είναι πλέον εμφανείς. Ο ασθενής με σοβαρή νόσο :

k δεν αναγνωρίζει τους συγγενείς, τους φίλους ή οικείααντικείμενα

k δυσκολεύεται να κατανοήσει ή να ερμηνεύσει τα γεγονότα

k αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί

k δεν είναι σε θέση να βρει το δρόμο του μέσα στο σπίτι

k δυσκολεύεται να περπατήσει

k έχει ακράτεια ούρων και κοπράνων

k μπορεί να είναι καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκιή στο κρεβάτι

27

28

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ποιες είναι οι ανάγκες των ανοϊκών ασθενών;

Ήπια νόσος

• Φυσιολογική ζωή

• Οργάνωση της καθημερινότητας - ρουτίνα

• Ενημέρωση και υποστήριξη της οικογένειας

• Προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης

Μέσης βαρύτητας νόσος

• Απλούστευση του τρόπου ζωής

• Υποστήριξη στις καθημερινές δραστηριότητες

• Ανοχή των ιδιαιτεροτήτων

• Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης, εργοθεραπεία, θεραπείες τέχνης

Προχωρημένη νόσος

• Αναγνώριση, κάλυψη συναισθηματικών αναγκών

• Διασφάλιση της αξιοπρέπειας και της σωματικήςάνεσης

• Πρόληψη κατακλίσεων και δυσκαμψίας

29

30

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Είναι δυνατή η ακριβής διάγνωση της νόσου

Αλτσχάιμερ;

� Ένας έμπειρος κλινικός γιατρός μπορεί να διαγνώσει τηννόσο Αλτσχάιμερ με βεβαιότητα έως και 90%, συνδυάζονταςτα διαγνωστικά μέσα που έχει στη διάθεσή του.

Την κλινική, νευρολογική και ψυχιατρική εκτίμηση συμπλη-ρώνουν: ο παρακλινικός έλεγχος (μικροβιολογικές εξετάσεις,απεικόνιση του εγκεφάλου, προσδιορισμός δεικτών στο εγκε-φαλονωτιαίο υγρό, γενετικός έλεγχος) και οι εξειδικευμένεςνευροψυχολογικές δοκιμασίες (τεστ μνήμης και των άλλωννοητικών λειτουργιών).

Οι νευροψυχολογικές δοκιμασίες επιτρέπουν, εκτός της διά-γνωσης, και την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου όπωςκαι την αξιολόγηση των φαρμακευτικών ή άλλου είδους παρεμ-βάσεων.

Είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση;

� Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση βοηθά τον ασθενή και τοφροντιστή να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι ώστε να περά-σουν ομαλά τα διάφορα στάδια της νόσου. Η σωστή διάγνω-ση είναι επίσης προϋπόθεση μιας αποτελεσματικής θεραπεί-ας. Πρώτα τα μέλη της οικογένειας αξιολογούν τα προβλήματαπου παρουσιάζει ο δικός τους άνθρωπος. Αν διαπιστώνουνσυμπτώματα σαν κι αυτά που έχουν προαναφερθεί θα πρέπεινα απευθυνθούν σε γιατρό, ο οποίος θα κάνει την επίσημη διά-γνωση.

Ο φροντιστής βοηθά τον γιατρό:

• να βάλει τη διάγνωση του ανοϊκού συνδρόμου

• να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών θεραπειών

• να αναγνωρίσει και να θεραπεύσει προβληματικές συμπεριφορές

31

32

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ο γιατρός βοηθά τον φροντιστή:

• να δεχτεί τον ρόλο του χωρίς θυμό και ενοχές

• να αντιμετωπίσει τον ασθενή με τρόπο ρεαλιστικό και αποτελεσματικό

• να χειριστεί τα συμπτώματα της νόσου

Υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ;

� Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την νόσοΑλτσχάιμερ. Σήμερα όμως έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακαπου αναστέλλουν και καθυστερούν σημαντικά την εξέλιξη τηςνόσου, ιδίως αν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια. Οι ασθενείςσε θεραπεία επιδεινώνονται πολύ βραδύτερα από ότι αυτοί πουδεν λαμβάνουν θεραπεία, η ποιότητα ζωής τους είναι σαφώςκαλύτερη, ενώ ευκολότερη γίνεται η φροντίδα τους και μικρό-τερο το βάρος για τις οικογένειές τους. Είναι σημαντικό να τονι-στεί ότι όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο μεγαλύ-τερο θα είναι και το θεραπευτικό όφελος για τους ασθενείς.

Η σημαντικότερη κατηγορία φαρμάκων για τη θεραπεία τηςνόσου Αλτσχάιμερ είναι οι αναστολείς της ακετυλοχολινε-στεράσης: δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη και γκαλανταμίνη. Τελευταίαέχει προστεθεί και η μεμαντίνη για τα προχωρημένα στάδιατης νόσου.

Επιπλέον, υπάρχουν φάρμακα και στρατηγικές που μπορούννα ανακουφίσουν την κατάθλιψη, την επιθετικότητα, τον αρνη-τισμό και τις λοιπές προβληματικές συμπεριφορές των ανοϊ-κών ασθενών. Για περισσότερες πληροφορίες συμβουλευ-θείτε το γιατρό σας ή άλλους επαγγελματίες υγείας.

33

34

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Υπάρχουν μη φαρμακευτικές θεραπείες για τη νόσο

Αλτσχάιμερ;

� Τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως χρησιμοποιούνται μηφαρμακευτικές θεραπείες, οι οποίες απευθύνονται κατάκύριο λόγο στους ασθενείς που βρίσκονται στο αρχικό ήμέσο στάδιο της νόσου και εφαρμόζονται σε συνδυασμό μετη φαρμακευτική αγωγή. Κοινός στόχος των μη φαρμακευ-τικών θεραπειών είναι η κινητοποίηση του ασθενούς, η ενί-σχυση της αυτονομίας και της καθημερινής λειτουργικότη-τάς του και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο του ιδίου,όσο και της οικογένειάς του. Ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικα-νότητες και ανάγκες του κάθε ασθενούς, προτείνεται η συμ-μετοχή του σε προγράμματα:

k νοητικής ενδυνάμωσης

k λογοθεραπείας

k εργοθεραπείας

k θεραπείας τέχνης

k σωματικής άσκησης

Τι είναι η νοητική ενδυνάμωση;

Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης είναι μία από τις αποτε-λεσματικότερες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Στοχεύουν στησταθεροποίηση ή ακόμα και στη βελτίωση της γνωστικής κατά-στασης του ασθενούς μέσω της αξιοποίησης των γνωστικών τουλειτουργιών που παραμένουν σε ικανοποιητικό επίπεδο. Τα προ-γράμματα νοητικής ενδυνάμωσης αποτελούν μια εξατομικευμένηθεραπευτική προσέγγιση και περιλαμβάνουν: α) ασκήσεις μνήμης,προσοχής, λόγου κλπ. β) προσανατολισμό στο χώρο, το χρόνο καιτην επικαιρότητα γ) επανεκμάθηση υλικού (ονόματα οικείων, αντι-κειμένων κλπ.) δ) εκπαίδευση στην εφαρμογή μνημονικών τεχνι-κών και στη χρήση εξωτερικών μνημονικών βοηθημάτων, κ. ά.

35

36

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις μη φαρμακευτι-κές θεραπείες και τη δυνατότητα συμμετοχής του αγαπημένουσας προσώπου σε αντίστοιχα προγράμματα μπορείτε να πάρε-τε από τις Εταιρείες Αλτσχάιμερ. Για παράδειγμα, μπορείτε ναεπικοινωνήσετε με την Εταιρεία Νόσου Alzheimer και ΣυναφώνΔιαταραχών Αθηνών ώστε να σας αποσταλεί δωρεάν το εγχει-ρίδιο με τίτλο «Νοητική ενδυνάμωση: ένας οδηγός για τους

φροντιστές», το οποίο περιέχει απλές ασκήσεις μνήμης, λόγου,κλπ που μπορείτε να κάνετε μαζί με τον ασθενή.

Τι είναι η Αγγειακή Άνοια;

� Πρόκειται για τη δεύτερη σε συχνότητα άνοια. Προκαλείταιαπό ανεπαρκή παροχή αίματος σε περιοχές του εγκεφάλουπου οδηγεί σταδιακά στη νέκρωσή τους. Είναι αποτέλεσμααγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, μεγάλων ή μικρών,μεμονωμένων ή πολλαπλών. Η πρόληψη της αγγειακής άνοι-ας είναι δυνατή γιατί οι αγγειακοί παράγοντες κινδύνου παί-ζουν μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας είναι κατάθλιψη, απάθεια,επιβράδυνση των νοητικών λειτουργιών, αδυναμία οργάνωσηςκαι εκτέλεσης σύνθετων πράξεων (εκτελεστική δυσλειτουργία).

Η απώλεια μνήμης είναι ήπια και δεν είναι κύρια εκδήλωση αυτήςτης κατάστασης. Η βάδιση είναι αργή και ασταθής με συχνές πτώ-σεις και συχνά εμφανίζεται ακράτεια ούρων.

Στα πλέον προχωρημένα στάδια, οι ασθενείς δεν μπορούν ναεκτελέσουν απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως η ατο-μική υγιεινή, το ντύσιμο, το μαγείρεμα και τα ψώνια ή πιο σύν-θετες εργασίες, όπως η χρήση του τηλεφώνου, οι τραπεζικέςσυναλλαγές ή η φυσικοθεραπεία για την αποκατάσταση τωνκινητικών τους προβλημάτων.

Φάρμακα όπως οι αναστολείς της ακετυλοχολινεστεράσης,που χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα στη θεραπείατης νόσου Αλτσχάιμερ, βοηθούν και τους ασθενείς με αγγει-ακή άνοια.

37

38

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Υπάρχει πρόληψη για τη νόσο Αλτσχάιμερ και

την άνοια γενικότερα;

� Θα πρέπει και πάλι να τονίσουμε ότι ο έλεγχος των αγγειακώνπαραγόντων κινδύνου συντελεί σημαντικά στην πρόληψη τηςάνοιας. Πρόσφατες σχετικές μελέτες δείχνουν ότι η υγιεινή δια-τροφή και ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, του σωματικούβάρους, των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμαοφελούν τόσο τον εγκέφαλο όσο και το καρδιαγγειακό σύστημα.

Επιπλέον, η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκη-ση, φαίνεται ότι προστατεύουν από την άνοια. Άτομα υψηλούμορφωτικού επιπέδου που ασκούν συστηματικά το μυαλό τους,παρουσιάζουν νόσο Αλτσχάιμερ σε μεγαλύτερη ηλικία και σεηπιότερη μορφή σε σχέση με άτομα που κρατούν το μυαλό τουςσε αδράνεια. Δραστηριότητες όπως το διάβασμα, τα πνευματι-κά παιχνίδια (χαρτιά, σκάκι) ή ακόμη και πιο απλές δραστηριό-τητες όπως η λύση σταυρολέξων μπορούν να κρατήσουν ζων-τανές τις νοητικές λειτουργίες των ηλικιωμένων και να βοηθήσουνστη διατήρηση της μνήμης τους.

Τραφείτε υγιεινά !!!

Ασκηθείτε πνευματικά και σωματικά

για να προλάβετε τη νόσο Aλτσχάιμερ !!!

Αν η μνήμη μου χειροτερεύει με το πέρασμα

του χρόνου, είναι βέβαιο ότι θα παρουσιάσω

νόσο Αλτσχάιμερ;

� Η έκπτωση της μνήμης είναι αναμενόμενη στους ανθρώ-πους της τρίτης ηλικίας και δεν εξελίσσεται απαραίτητα σενόσο Αλτσχάιμερ. Πολλοί ηλικιωμένοι βιώνουν δυσκολίεςστο να ανακαλέσουν συγκεκριμένες πληροφορίες, όταν όμωςτους δοθεί αρκετός χρόνος τελικά τα καταφέρνουν. Το ναανησυχεί κανείς για τη μνήμη του συχνά επιδεινώνει την κατά-σταση. Σήμερα, έχουμε στη διάθεσή μας νέες και αποτελε-σματικές μεθόδους που αυξάνουν σημαντικά τις δυνατότη-τες έρευνας και ακριβούς διάγνωσης των διαταραχών μνήμης.

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια πραγματικότητα. Πολλοί

άνθρωποι ήδη πάσχουν και πολλοί περισσότεροι θα

νοσήσουν στο μέλλον από αυτή.

Αν αντιμετωπίζετε προβλήματα μνήμης που δυσκο-

λεύουν την καθημερινή σας ζωή, απευθυνθείτε

σ’ έναν ειδικό. Όσο πιο νωρίς αντιμετωπίσετε το

πρόβλημα, τόσο καλύτερο θα είναι το μέλλον σας.

39

40

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Μήπως έχετε αρχίσει να ξεχνάτε;

k Ξεχνάτε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων;

k Συναντάτε δυσκολία στο να εκφραστείτε; Ψάχνετε να βρείτε τις κατάλληλες λέξεις;

k Χάνετε τα προσωπικά σας αντικείμενα (γυαλιά, χάπια, κλειδιά);

k Αντιμετωπίζετε δυσκολία στο να κάνετε πράγματα που παλαιότερα σας φαίνονταν πολύ εύκολα, π.χ. να μαγειρέψετε, να οδηγήσετε, να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας;

k Ξεχνάτε τα πρόσφατα γεγονότα, παρόλο που θυμάστε πολύ καλά τα παλαιότερα;

k Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε στο χώρο; Χάνετε το δρόμο σας σε περιοχές που γνωρίζετε καλά;

k Ξεχνάτε τα ραντεβού και τις υποχρεώσεις σας;

k Ξεχνάτε γενικά πολύ περισσότερο απ’ ότι στο παρελθόν;

Εάν αντιμετωπίζετε κάποιες από αυτές τις δυσκολίες και ανησυχείτε

για την εξέλιξή τους, απευθυνθείτε άμεσα σε κάποιον ειδικό.

41

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER

& ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών,είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 2002από συγγενείς ανοϊκών ασθενών, γιατρούς, ψυχολόγους καιλοιπούς επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με τη νόσοΑλτσχάιμερ. Έχει σκοπό να προωθήσει την ενημέρωση, τηνκατανόηση και την υποστήριξη όλων όσων έχουν οποιαδή-ποτε σχέση με τη νόσο αυτή. Σήμερα αριθμεί 950 μέλη.

Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Ανοϊκών Διαταραχών

Αθηνών πραγματοποιεί μεγάλο αριθμό ενημερωτικών, εκπαιδευ-

τικών και άλλων εκδηλώσεων για τους φροντιστές, τους ασθε-

νείς αλλά και το ευρύτερο κοινό. Σκοπός των δραστηριοτήτων

αυτών είναι η ευαισθητοποίηση της κοινότητας και η προαγωγή

της ποιότητας ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους.

42

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Δραστηριότητες

1. Μηνιαίες ενημερωτικές - εκπαιδευτικές συναντήσειςγια το κοινό στο Κέντρο Ημέρας Ανοϊκών Ασθενών της Εταιρείας.

2. Eκδηλώσεις στις Λέσχες Φιλίας και τα ΚΑΠΗ τηςΑττικής, αλλά και άλλων Νομών της Ελλάδας μεσκοπό την ενημέρωση και τον έλεγχο του γενικούπληθυσμού των ηλικιωμένων για διαταραχές μνήμης.

3. Συνεδρίες Νοητικής Ενδυνάμωσης για ανοϊκούςασθενείς και Ομάδες Μνήμης για υγιείς ηλικιωμένουςσε Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων.

4. Έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων και εγχειριδίων για τους φροντιστές των ασθενών και το κοινό.

5. Εκπαίδευση γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείαςστα ανοϊκά σύνδρομα.

6. Ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια.

7. Επιστημονική έρευνα και εφαρμογή νέων θεραπευτικώνμεθόδων.

8. Υπηρεσία «Βοήθεια στο σπίτι για ανοϊκούς ασθενείς».Πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό

Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) κατά 80% και από το Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης κατά 20%, στο πλαίσιο του Ε.Π. «Υγεία Πρόνοια» 2000-2008. Μέτρο 2.3.

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών Διαταραχών Αθηνών για:

43

H γραμματεία της Εταιρείας λειτουργεί τις εργάσιμες ημέρες, 09.00 - 17.00, στο τηλέφωνο 210 7013271, fax: 210 6012239

Μπορείτε ακόμη να επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο της Εταιρείας στην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.alzheimerathens.gr

Τα e-mail της Εταιρείας είναι: info@alzheimerathens.gr

και kentroalz@ath.forthnet.gr

• να πάρετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις άλλες μορφές άνοιας

• να ενημερωθείτε για τις τελευταίες εξελίξεις στην έρευνα για τη νόσο

• να αναζητήσετε βοήθεια για σας και τον ασθενή που φροντίζετε

• να λάβετε μέρος στις δραστηριότητες της Εταιρείας

• να προσφέρετε εθελοντικά τη βοήθειά σας

44

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

ΚΕΝΤΡΑ ΗΜΕΡΑΣ ΑΝΟΪΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ

Στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος

«ΥΓΕΙΑ-ΠΡΟΝΟΙΑ» 2000-2008 – Γ’ ΚΠΣ

ΑΘΗΝΑ

Το ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΑΝΟΪΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ της ΕταιρείαςΝόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών ιδρύθηκετον Φεβρουάριο 2007 και λειτουργεί ως μονάδα ημερήσιαςπαραμονής, απασχόλησης και θεραπευτικής φροντίδας ασθε-νών με νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες συναφείς διαταραχές(Δευτέρα-Παρασκευή, ώρες 9:00-17:00). Εξυπηρετεί καθημε-ρινά 50 ασθενείς και στελεχώνεται από προσωπικό 11 ατό-μων (Νευρολόγο, Ψυχίατρο, Ψυχολόγους, Λογοθεραπεύτρια,Κοινωνική λειτουργό, Νοσηλευτή, Γυμνάστρια και διοικητικήυπάλληλο). Σήμερα στα προγράμματα του Κέντρου συμμετέ-χουν περίπου 150 ανοϊκοί ασθενείς και 200 συγγενείς και φρον-τιστές ασθενών.

45

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗΕυρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο-ΕΚΤΕ.Π. «Υγεία-Πρόνοια 2000-2006»

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΥπουργείο Υγείας & Κοιν. ΑλληλεγγύηςΔιεύθυνση Ψυχικής Υγείας

Δραστηριότητες• Τακτικό Ιατρείο μνήμης

• Διαγνωστική εκτίμηση νοητικών λειτουργιών

• Ομάδες θεραπείας νοητικής ενδυνάμωσης

• Τροποποίηση προβληματικών συμπεριφορών

• Δημιουργική απασχόληση

• Ειδικές θεραπείες (Λογοθεραπεία, εργοθεραπεία κ.ά.)

• Γυμναστική

• Βοήθεια στο σπίτι

• Διασύνδεση με την κοινότητα

Από 6/4/2009 σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων λειτουργείΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΑΝΟΪΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ, το οποίο στε-γάζεται στη Λέσχη Φιλίας Πανόρμου: Βαθέως 25 & Πανόρμου,Αμπελόκηποι. Εξυπηρετεί καθημερινά 15 ασθενείς και στε-λεχώνεται από προσωπικό 5 ατόμων (Ψυχολόγους, Νοσηλευτή,Φυσικοθεραπευτή και βοηθητικό προσωπικό).

46

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών

M. Μουσούρου 89 & Στίλπωνος 33, 116 36 Αθήνα,

Τηλ: 210 7013271, Fax: 210 6012239

e-mail: info@alzheimerathens.gr • www.alzheimerathens.gr

Το Κέντρο Ημέρας «Ο ΝΕΣΤΩΡ» λειτουργεί

από τον Μάρτιο του 2005, στελεχώνεται από

41 εργαζόμενους και παρέχει τις εξής υπηρεσίες:

Τον Μάρτιο 2009 εξυπηρετήθηκαν από τις υπηρεσίες του:

Εργοθεραπεία: 167 άτομα, Ιατρεία: 70 ασθενείς

Ψυχολογικό ιατρείο: 81 άτομα, Νομική Υπηρεσία: 17 συγγενείς / φροντιστές

Βοήθεια στο Σπίτι: 15 ασθενείς, Κοινωνική Υπηρεσία: 15 άτομα

47

• Ψυχιατρικό και ΝευρολογικόΙατρείο

• Ψυχοθεραπευτική Υποστήριξη

• Εργοθεραπεία, Φυσικοθεραπεία

• Νομική – ΣυμβουλευτικήΥπηρεσία

• Κοινωνική υπηρεσία

• Βοήθεια στο Σπίτι

• Εκπαίδευση των Φροντιστών

• Κοινωνική Λέσχη – CaféAlzheimer

• Ψυχοεκπαιδευτική ΟμάδαΦροντιστών

• Γραμμή SOS Alzheimer

ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Ο ΝΕΣΤΩΡ»

Ιωάννου Δροσοπούλου 22, 112 57 Αθήνα,

Τηλ: 210 8235050, Fax: 210 8235002

e-mail: hagg@otenet.gr • www.gerontology.gr

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΝΟΣΟΥΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ - ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ» ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του2007 και λειτουργεί Δευτέρα – Παρασκευή, 8:00-16:00, μεπροσωπικό 30 ατόμων (γιατροί, ψυχολόγοι, διοικητικό και βοη-θητικό προσωπικό, κ.ά.).

Δραστηριότητες

• Κέντρο Ημέρας ασθενών με άνοια

• Κέντρο Φροντίδας Περιθαλπόντων και Υποστήριξη της οικογένειας

• Υποστήριξη και Νοσηλεία κατ’ οίκον

Στους χώρους της Μονάδας εξυπηρετούνται καθημερινά 80 ασθενείς και περιθάλποντες.

48

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

49

Τα Προγράμματα στα οποία συμμετέχουν οι ασθενείς περι-λαμβάνουν: Εργασιοθεραπεία, Πρόκληση ευχάριστων ανα-μνήσεων, Προσανατολισμό στην πραγματικότητα, Γνωστικήνευροαποκατάσταση, Χαλάρωση, Μουσικοθεραπεία καιΦυσικοθεραπεία, Ατομικό πρόγραμμα γνωστικής αποκατά-στασης στον υπολογιστή, Ατομική ψυχοθεραπεία ασθενών,Διπλά έργα γνωστικού τύπου (Άσκηση μνήμης και κατασκευα-στικά έργα), Εικαστική Ψυχοθεραπεία.

Οι περιθάλποντες συμμετέχουν σε προγράμματα Εκπαίδευσης,Ομαδικής ψυχολογικής στήριξης, Διδασκαλίας τεχνικών χαλά-ρωσης, Διδασκαλίας συμπεριφορικών τεχνικών, Συμβουλευτικήςκαι ψυχοθεραπείας.

Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών

Πέτρου Συνδίκα 13, 546 43 Θεσσαλονίκη,

Tηλ: 2310 814011, 2310 925802

e-mail: info@alzheimer-hellas.gr • www.Alzheimer-hellas.gr

ΒΟΛΟΣ

Η Μονάδα Αντιμετώπισης Νόσου Αλτσχάιμερ (Μ.Α.Ν.Α.) λει-τουργεί από τον Απρίλιο του 2005 στις Αλυκές Βόλου περι-λαμβάνοντας τις ακόλουθες δομές: Κέντρο Ημέρας, Οικοτροφείο(βραχείας φιλοξενίας) και Εξωτερική Μονάδα Στήριξης Οικογένειας.Το προσωπικό αποτελείται από 26 εργαζόμενους (νευρολόγο,παθολόγους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και νοση-λευτές, διοικητικό προσωπικό).

Δραστηριότητες

• Στήριξη των φροντιστών μέσω της ενημέρωσης, της εκπαίδευσης και της ψυχολογικής ενδυνάμωσης

• Νοσηλευτική φροντίδα και εξειδικευμένη ιατρικήπαρακολούθηση των ασθενών

• Ομάδες δημιουργικής απασχόλησης

• Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα που αφορούν στη νόσο

• Εκπαίδευση των φροντιστών σε δεξιότητες που προάγουν τη φροντίδα και τη βέλτιστη διαχείρισητων συμπτωμάτων της νόσου

50

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Στο Κέντρο Ημέρας εξυπηρετούνται καθημερινά 35-40 άτομακαι στο Οικοτροφείο 20 άτομα. Η Μονάδα στήριξης Οικογένειαςεξυπηρετεί μηνιαίως 40-50 άτομα.

Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Βόλου

Ανθεστηρίων 5, 385 00, Αλυκές Βόλου

Τηλ: 24210 87265, 87266, 87267

e-mail: alzheimervolos@hotmail.com

51

ΧΑΝΙΑ

Το Κέντρο Ημέρας Νόσου Αλτσχάιμερ δημιουργήθηκε τονΑύγουστο του 2006 και λειτουργεί ως μεταβατική ημιστεγα-στική δομή (Δευτέρα – Παρασκευή, 7:30 – 15:30).

Δραστηριότητες

• Θεραπευτικές παρεμβάσεις

• Παρεμβάσεις αποκατάστασης

• Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης και υποστήριξης των ασθενών και των οικογενειών τους

• Δραστηριοτήτες ψυχοπροφύλαξης στις οικογένειες για διαχείριση του stress και του φορτίου μέσα από διαδικασίες αποδοχής

• Ενημέρωση και διασύνδεση με Ιατρικό Προσωπικό,Κυβερνητικές και μη Κυβερνητικές Οργανώσεις,Κοινωνικές Υπηρεσίες και Ευρωπαϊκά Ινστιτούτα

• Ψυχοεκπαιδευτικά μαθήματα σε επαγγελματίες υγείας(ιατρούς, ψυχολόγους, νοσηλευτές κ.ά.)

52

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Εξυπηρετεί καθημερινά κατά μέσο όρο 15 ασθενείς ενταγμέ-νους στο Θεραπευτικό Πρόγραμμα καθώς και εξωτερικούςασθενείς. Tο εξειδικευμένο προσωπικό αποτελείται από 12εργαζόμενους (Νευρολόγο-Ψυχίατρο, Ψυχολόγο, ΚοινωνικήΛειτουργό, Λογοθεραπεύτρια, Εργοθεραπεύτρια, Νοσηλευτέςκαι Γυμναστή).

Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών –

Παράρτημα Χανίων

Χρυσοπηγής 58, 73100 Χανιά

Τηλ: 28210 76050

e-mail: inerekal@otenet.gr • www. alzheimer-chania.gr

53

54

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών ΔιαταραχώνΠέτρου Συνδίκα 13,Τ.Κ. 546 43 Θεσσαλονική2310 810411, 2310 925802Γραμμή βοήθειας: 2310 909000

� Σωματείο Αλληλοβοήθειας ΣυγγενώνΦροντιστών με νόσο Alzheimerκαι Συγγενών Διαταραχών ΑθηνώνΚάνιγγος 23, Τ.Κ. 106 77 Αθήνα210 3811604Γραμμή βοήθειας: 210 3303678

� Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών Διαταραχών ΑθηνώνΜ. Μουσούρου 89 και Στίλπωνος 33, Τ.Κ. 116 36 Αθήνα210 7013271

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών ΚαλαμαριάςΝικομηδείας 24, Τ.Κ. 551 32 Καλαμαριά Θεσσαλονίκη2310 909000, 6973 302750

� Εταιρεία Μελέτης Νόσου Alzheimer και Αγγειακών Ανοιών Κ. ΜακεδονίαςΣτ. Τάττη 10, Τ.Κ. 546 21 Θεσσαλονίκη 2310 280707

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών ΒόλουΑνθεστηρίων 5, Τ.Κ. 385 00 Αλυκές Βόλου24210 87265

� Ινστιτούτο Alzheimer Βόλου«H Αγία Σοφία»Χατζηαργύρη 110, Τ.Κ. 383 33 Βόλος24210 43448, 44921

� Σωματείο Alzheimer Ιωαννίνων«Ιπποκράτης» Γενικό Νοσοκομείο ΧατζηκώσταΛ. Μακρυγιάννη, Τ.Κ. 450 01 Ιωάννινα26510 80420

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer και ΣυναφώνΔιαταραχών Ηρακλείου «Η Αλληλεγγύη»Νταλιάνη 22, Τ.Κ. 713 06 Ηράκλειο2810 224427, 6974192595

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών ΚαβάλαςΒενιζέλου 5, Τ.Κ. 654 04 Καβάλα2510 83951, 6938 528251

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Λάρισας Τέρμα Λαγού και Κραννώνος,Τ.Κ. 412 22 Λάρισα2410 235169

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer καιΣυναφών Διαταραχών «Μνημοσύνη» Σωσικράτους 12, Τ.Κ. 265 00 Πάτρα, 6945 395040

� Σωματείο Αlzheimer Ξάνθης28ης Οκτωβρίου 252, Τ.Κ. 671 00 Ξάνθη6977 720669

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών Διαταραχών Ρεθύμνου«Συμπαράσταση»Μοάτσου 7, Τ.Κ. 741 00 Ρέθυμνο28310 53500, 6946 269540

� Σωματείο Στήριξης ασθενών ΝόσουAlzheimer & Συναφών Διαταραχών και Υπερηλίκων ΠέλλαςΔήμος Μ.Αλεξάνδρου, Τ.Κ. 580 01 Καρυώττισσα Πέλλας24210 58218, 6937 080565

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer καιΣυναφών Διαταραχών ΚαλλικράτειαςΧατζηαργύρου 68,Τ.Κ. 630 80 Ν. Καλλικράτεια Χαλκιδικής6974 900754

� Σωματείο Alzheimer Σερρών4ο χλμ Σερρών - Δράμας,Τ.Κ. 621 00 Σέρρες23210 55789, 6988 915945

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer καιΣυναφών Διαταραχών Παράρτημα ΧανίωνΧρυσοπηγής 60, Τ.Κ. 731 34 Χανιά28210 76050

� Ελληνική Εταιρεία Αγωγής Υγείας ΧίουΑλ. Παχνού 11, Τ.Κ. 821 00 Χίος22710 41020, 6946 330549

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤAIΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΝΟΣΟΥ ΑLZHEIMER ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

55

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών Διαταραχώνhttp://www.alzheimer-hellas.gre-mail: info@alzheimer-hellas.gr

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer καιΣυναφών Διαταραχών Αθηνώνhttp://www.alzheimerathens.gre-mail: info@alzheimerathens.gr, e-mail: kentroalz@ath.forthnet.gr

� Alzheimer Europehttp://www.alzheimer-europe.orge-mail: info@alzheimer-europe.org

� Alzheimer’s Disease Internationalhttp://www.alz.co.uke-mail: info@alz.co.uk

� Alzheimer’s Associationhttp://www.alz.orge-mail: info@alz.org

ΙΑΤΡΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΔΗΜΟΣΙΑ

� ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER &ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΘΗΝΩΝΜ. Μουσούρου 89 & Στίλπωνος 33, Αθήνα210 7013271

� ΚΕΝΤΡΟ ALZHEIMERΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» Ι. Δροσοπούλου 22, Κυψέλη 210 8235050

� ΛΑΪΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝΑγ. Θωμά 17, Γουδή210 7456000

� ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΣισμανογλείου 1, Μαρούσι210 8039273

� Α΄ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΚΑ(πρώην Παπαδημητρίου)Τέρμα Ζαΐμη, Μελίσσια210 8106319

� ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΑΘΗΝΩΝΛ. Μεσογείων 154, Χολαργός210 7474536

� ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚOΝΡίμινι 1, Χαϊδάρι210 5831100

� ΙΑΣΙΣΚριμαίας 73, Άνω Γλυφάδα210 9608020

� ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣΠΕΙΡΑΙΑΝοταρά 77, Πειραιάς210 4170546.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ (links)

ΙΔΙΩΤΙΚΑ

� ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΥΓΕΙΑ»Ερυθρού Σταυρού 4, Μαρούσι210 6867079

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΜΕΑ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

ΓΛΑΔΣΤΩΝΟΣ 1Α, 106 77 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 213 1500 750e-mail: ygpro@mou.gr • www.ygeia-pronoia.gr

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER & ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΑΡΚΟΥ ΜΟΥΣΟΥΡΟΥ 89 & ΣΤΙΛΠΩΝΟΣ 33, 116 36 ΑΘΗΝΑΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 210 7013271, FAX: 210 6012239e-mail: info@alzheimerathens.gr • www.alzheimerathens.gr