HACI HASAN AKYOL EFENDİ TASAVVURÂT_I HAYRİYYEM’İ GÜZEL DÜŞÜNCELERİM

8/3/2019 HACI HASAN AKYOL EFEND TASAVVURT_I HAYRYYEM GZEL DNCELERM

1/191

KUTBULRFNHACIHASANAKYOLEFEND

KADDESELLHSIRRAHLAZZ

VE

TASAVVURTIHAYRYYEM(GZELDNCELERM)

hramczdeHac smailHakk

ALTUNTA


2/191

BRKLTRHZMETDRPARALESATILMAZ

SBN:[email protected]://ismailhakkialtuntas.com

Dizgi :H.smailHakkAltuntaKapak :HalukKarslolu

Bask Cilt :GzdeMatbaaclk

24Mart2010

stemeAdresi:GzdeMatbaaclkMcellit&ReklamHizmetleriSan.veTic.Ltd. ti stanbul

Tel:02124818169


3/191

nallahyaknbirzamangelecekki;Tasavvurthayriyyem

hsnkabulolacaktr.

HacHasanAkyolkaddese'llhsrrahulaziz


4/191


5/191

DARENDEL HACIHASANAKYOLKADDESELLHSIRRAHLAZZ

(18951984)


6/191


7/191

NSZ

Hac Hasan Akyol Efendinin kendi el yazsylatuttuu notlar slm ve Ahlk isimli kitaptaKadirMERALBeyefenditarafndan1988ylndaOsmanlcadanTrkeyeevrilerekhazrlanmtr.Kitapmuhtevaasndangzelvefaydalbireserolmasna ramendzenbakmndan yaniayetler,hadisler,hikmetliszlerveilmihalbilgiler ilekarkolup,birdzen iindeolmayn

danokuyucununyeterliolarak istifadeedemeyeceini dndk. Bu nedenle eitli zamanlarda zuhurat veya baka bir sebepten dolayolumu bilgilerletutulmu hikmetliszlerinbirksmn yeni bir tasnifle tekrar istifadeye sunulmutur.

Hikmetlerorijinalnshalardave slmveAhlkisimlikitaptadank ekildeolduundankendiierisinde gruplamaya gidilmitir. Bu ekildeayn mevzular bir yerde toplanmtr. Ayrcacmleyaplarndagnmzinsannnanlayna


8/191

8HacHasanAkyolEfendi

kolaylkolsundiyedemanayauygundzenlemeleryaplmtr.

Notlardaki ilmihal bilgiler asndan umumunbelli bir birikimi olduu, ayet ve hadislerindegenellikle tasavvufkitaplarndamahedeedileceidncesiyleksaltmalaragidilerekbirelkitabhacmindehazrlanmtr.

Ayrcakitaptakihikmetliszler ierikolarakbirtasavvufi terbiyede Nak Hk mektebindekimrifet,edepvednceyiaksettirmesiasndan nem arz etmektedir. Son eyhi Gavslzam Hac smail Hakk hrmczde Sivaskaddesellh srrahulazizin (hyt. 1969)SIDDIK lakab ile tesmiye buyurduuHacHa

sanAkyolEfendi ile tarikinrifne seyri slndenhaberdarolmaktammknolacaktr.

TevfikAllahTeldandr.

hramczdeHac smailHakkAltunta

Esenler/stanbul2010


9/191


10/191


runamiracedecekmminlerslihkulunumuntazr olurlard. Bu durumlar grmek ve yaa

mak ocukluk vegenliimingzelhatralarndandr.

Biz her zaman Hac Hasan Efendiyi grdmzdededem hramczde smailHakkEfendiyihatrlamadanedemezdik.nkonunaradabir enMehmedEfendiilebizegnderdiikutu

kutuhelvalarntadunutulacakgibideildi.UluCamii Hadimi Hac Murat Amca1, Marangoz

1Mahlaselebi veavu idi.Kk yata srtndasemalarseyrettiimizMuratAmcaveHesnaTeyzebizim ocukluumuzun ve genliimizin en gzel

hatralaryd.[Kendisine ar ihtiram gsterilmesinden holanmayanvekendisiniAllah`nenacizkuluolarakgrenMuratAmca,bazenelinipengenlerinhemenardndan,odaonlarneliniperekbirtevazurneisergilerdi.CamiyecemaategelengenleriBugenler var ya,bunlarmelek,melek!diyereknamaza

ve ibadetetevikedenMuratAmca,birgnkendisini ziyarete gelenMustafa imekadl bir talebenin,kendisindenduatalepetmesizerineonaplastikbircismiiaretederek yletverir:DualarAllahuZlCelalmutlakakabuleder.Senudemiri iyicenargibikrmzoluncayakadarkzgnatetestrsan, iyicebiryakarsan,bak uplas

tiin stne bastrdn zaman `coooosss! diyeiine girer. Sen de hele bir farzlarn, nafilelerinigzelce eda et, samimiyetleCenab Allah` zikredevamet,geceleri teheccdekalkpyalvaryakar,gndzleri orucunu tut, hsl kelam u kalbini odemir gibi iyice bir yak da gr bakalm dualarnnaslkabuloluyormu.


11/191

Giri11

Yinebirdefas

ndakendisiniziyaretedennianl

s

ndan ayrlm ve bu ayrlmann sebebini sihir veyaby olduunu zanneden skntl bir gence henzdahahalinidinlemeden yledemitir:Allahalanlarsever,almakokgzelbir eydir. Sevdii iin, alanlara hep verir. urada birtanegaribanbiradamvar,tanmametmem,para

s

z pulsuz fakir birisi... Benden sebze arabas

n

istedi, `stnde bir eyler satacam, alacam`dedi.Bende`mademalacaksnalgtr`dedim.Allahdayle ite,alacamdersen sanaverir.Bu konumadan sonra ben dersimi aldm diyengenadamsorununbyveyasihirolmadn,aslsorunun`isizlii`olduunuanlar.

Sivasl kuyumcuAhmet Nalbant, bir gnhramczadeHazretleri`nin trbesininnndeoturmaktayken, orta byklkteki siyah sevimli bir kpein, tpk ziyarete gelen insanlar gibi trbeninkapsnnnnegelerekhikprdamadanbe dakikakadarbekleyipgittiine ahitolmutur.KuyumcuAhmet, o makama sayg duyarak orada dua eder

gibibekleyenkpeinbirmddetsonraMuratAmca`nnoturduu,camininbahesindekiodannnne gittiini ve kapnn nnden Murat Amca`nnayakkabsnn birini alarak baheye braktn syler.OesnadaoradangeenbirisiayakkabyalarakMuratAmca`yagerigtrr.Bu olaya ahit olan Kuyumcu Ahmet, o anda Bu

kpei bu trbeye eken ey neydi acaba, aklmalmyor? Beni ne ekiyorsa onu da o ekiyordurherhalde. akackpek dikkat ekerek Murat Amca`nn tevecchnmaryorduacaba?diye iindengeirdiinianlatr.KuyumcuAhmetNalbant,birkeresindeMuratAmca`yziyaretegittiiniveMuratAmca`nnkendisine


12/191


RaufUstaEfendi 2 ilebirsohbetolsancededemsonraHacHasanEfendigelirdi. hvanln

inceliini ve edeplerini rendiim Koca RaufUstaEfendimherzamanHacHasanAam..diyerekbirszebalarvebirhatraybizeanlatrken mahviyete brnm rifibillah HacHasanEfendiyibizesevdirdi.

HacMuratAmcadaherzaman;

Hac Hasan Aam biz gidince hramczdesmailEfendidensizekimhaberverecekdiyerek ondan bahseden bir konuyuUlu Camiininbir direi dibinde halden hale koyar, saatleridakikayaevirir,bizidemestederdi.

ocukluumuzla balayan bu sevgi nianesindendedemizeolanhasretimizigiderdiimHacHasanEfendimihayatmdeitirenbirisiolarakyd etmeden hibir zaman kendimi alamammdr. Onun Hakk yolunda bana den bir

alamakl bir ekilde unlar sylediini nakleder:Aha geldim gidiyorumben. Sana getireceim biramelim de yok, boynum bkk Allah`m. Yarnhuzurumaherdeneyaparm?`Buszlerdensonra `Nazar ber kadem; yani gz ayakta olacak. Bukaide bizde ok nemlidir diye hatrlatmalardabulunduunu ekler. Hsl kelamSivas`n Murat

Amca`s hramczde`nin salnda onun en yaknyardmclarndan birisiydi. Kendisi Biz onun avuuyduk diyerek bunu ifade eder.(Kaddesellhsrrahulazz)](AydnBAAR,Eriim;02.03.2010)2AbdurraufAIKALIN.MuhterembirkiiolupHacHasanAkyolEfendionuedebindendolayoksevervedeerverirdi.


13/191

Giri13

payn ekillenmesindekihimmetininaslunutabilirim!Dedemhakkndahazrladmkitaplarn

bilgilerine temel girii onun attn yeni yenianlamaktaym.

mam Hatip Lisesi drdnc snfta okurken(1981), edebiyat dersinde vahdeti vcuduileyen bir gazelin aklamas ile balayan tasavvufunderinkonusunu,HacHasanEfendime

sormak iineviniziyaretegitmem ilebirateinyaklnn bilmemezlii ile gnle girmiiz. Ozaman Hac Hasan Efendiye hizmet edenNureddin Abiden daha sonra duyduumdaEfendinintorunubizevahdetivcudusordubiliyormusunuz?diyebizionurlandrmt.

mamHatipLisesinedevamederkenSivasilininiftiharolanVaizAhmetYILMAZHocamnhuzurundadasabahnamazlarnmteakipArapaderslerini almaya giderkenHacHasan Efendimin odasndan kan ve karanl delen ntambe ylboyuncagrdmsyleyebilirim.

nk dersleri genellikle Dikilita Camiindeokuduumuzdanyolumuzhepevininnndengeerdi.

tebu ekildebalayanbusevdayolu,dedemhramczde smailHakk Efendimin en gzideihvan ilegenlikak gibi ksabirmddet g

rmelerle gese de btn hayatm boyuncaHacHasanEfendimvarolacakt.

Drdncsnfbitirmi birtatilgnziyaretinegitmitim.

Efendimtarikategirmekistiyorumdedim.


14/191


Sen gensin dedi. Bende biraz srar edincebirazbanaacdzannediyorum,sonradediki;

O zaman devaml abdestli ol ve her namazdansonraonbiradetsalavt erifeokursun3buyurdu. Bu benim srrn son demine kadar

3HacHasanDarendevkaddesellh srrahulaziz

efendim kuran harfleriyle yazd

kendi el yaz

s

kitabndayazm olduu fusul sebdaRaslllahsallallhaleyhivesellembuyurduki:Arn sanda krsi olur, brahim aleyhisselmonda oturur. Arn solunda krs bulunur banameknolur.Ashabsualetti.YaRaslllah! (sallallhaleyhive sellem) sizden

bakasoradaolurmu?Raslllahsallallhaleyhivesellembuyurdummetimdenherkimher farznamazpeine selamverinceakabindezerimeonbirsalvatverirsebanayaknolur,yzleriaynondrdgibimnevverolurbuyurdu.Mridim Hac Hasan Darendev kaddesellh

srrahulaziz efendim bir ziyaretimde evvelki sohbetlerimizdeki gibi ay yaptrd. 2 saat sohbetimizsrdvedediki:AllahTelbamdakisalarmteliadedincesrlarnkefedecek zekaklnimeti ihsanetti.Acizliimidebilmeyide lutfetti.BugnekadarHakktanayrolmadm. eytanbizigrmedi.SalihleriAllahTel

hfzeyledi.MiracdaAllahTelbuyurdu.Habibimhibirnebiyenasibolmayanltfumsananasiboldu.Birdemmetiniarayakoydun.mmetinin salihlerini de nebilerimle namazda andn.buyruunu duyuran eyhim, salihlerden olduunuaikr etti. Bize de kim ile sohbette olduumuzuanlayabilmeyi ihsan eden rabbimin ltfundan aciz


15/191

Giri15

herkestensaklayanHacHasanEfendiminbanailkdersioldu.Fakatsonra;

sendebabangibihafzolurmusun?BabanaMescidi Aksda ta giydirdiler. Biz ahit olduk,sendebildiyebuyurdu.Bende;

Efendim ben okulda okuyorum, nasl olacakki?dedim.

Sonra

HakkBabaHakkBaba

Hafz smail,Hafz smail,Hafz smaildedi.Sonra;

KelamlHalk,KalemlHakk

(Halkn szleri Allah Telnn kalemidir) kelmn buyurdu. Anladm ki efendim hafz olmamarzuediyordu.Hakkn kalemine kaderimiyazdryordu.Bende;

Efendimbuseneyiokuyum,balarmdedim.

Bu ekilde sanki bir szleme, imzalam

t

k.imdi imdi anlyorum ki, ilelerle geecek birgelecein temellerini atarak, bana da dersimitarifetmi olacakt.

Sen Kurn Kerimde kendini buldun mu,okudun mu?Dedi.O zamanlar cahiliz ya bir

ey anlayamadk! Fakat sonraki zamanlardaMusa aleyhisselmn hayatna benzer olaylargeince,anladmkiHacHasanEfendiminlevhiokuyangzlerine ahitolmu veimanetmitim.

olduuminancmhfzeyleye.


16/191


Onlarn isteklerine sadeceboyuneilir.Emekmecburiyetindeyiz.nkisteklerilevhinyazg

s olunca kim ne diyebilir ki?Ne olursa olsunAllah Tel tabi ki yardm edecekti. Lakinbenimamdanoktazorbirhayatolacakt.

Beincisnfbitti.DedeminHakkayrd2Austos 1982 tarihinde hafzla baladm. Butarih, benim sevdiim arkadalarmdan ayrl

mvednyayadavedaediimolmutu.oktaduymuumdur. smailbaarlbirtalebeidi,delimi ne oldu. Evet deli olduk, ama bilmem nedelisi.

Hafzlabalaymn ilkhaftasndaHacHasanEfendimiziyaretegittim.Kapsnsankigelece

imibiliyormu gibiaralklbrakmt.Yanndakimseyoktu.Benikarlad.Kkaydanlilekokuluayndanikrametti.

Efendim

Hafzla baladm dedim. Hac Hasan

EfendimEbubekir radiyallhuanhnRaslllahsallallhaleyhivesellemileolansrrnhikmetiyle;

Dedenoksevindidedi.Bende

Dedemsevindimi?dedim.

Benim iin bu ok bykmjde olmutu.Dedem hramczde smail Hakk Efendimin telerden gelenmjdesini ancak ve ancak yalnzHacHasanEfendimvermiti.Birho olmutumvebykbirkuvveteulam vegeleceinilesine katlanacak kudrete kavumutum.O gn


17/191

Giri17

Onun elinden aldm sandal kokusunu halacierlerimin iinde hissederim. Bu benimHac

Hasan Efendim ile son grmem olmutu.Birok defa grmek iin ziyaretine gitmeme,huzurlakapsnavarmamaramenhastaolmasnedeniylebirdahadnyagzilenasipolmad.

HacHasanEfendimi31.07.1984 tarihindekankanserihastalndanHakkayrmesindenbir

zamannceyineziyaretinegitmitim.Gnlmkanilerevanolarakkapsndagrmedendnpkarken evinin kap komusu Bayram Ali YILMAZ Abinin dkknn yaknnda birden karmda Seyyid Osman Hulusi ATE Efendim ilekarlatm. Yannda kimse yoktu. Eliniptm.

BanaszDerslerinealyormusun?oldu.Tabikiokardm. Daha sonra Hac Hasan EfendimHakka yrynce anladm ki, bundan sonrakihayatmzdaonunlaberaberolacaktm.

Hac Hasan Efendim Hakka yrynce, sankiSivasbizedargelmiti.Btngcmkrlmt.Banadagurbetyoluvesebeplerigrnmt.EyllayndaKtahyaSimav lesinegidipaybirmddetlehafzlmnkalannHafzMustafaHocam ilebitirdim.Daha sonramemleketednmekiinnceAnkarayatasavvuftaulam

olduu engin deryasndan alm olduumuzbilgilerinden istifade ettiim Enitem OrhanZarifolunun yanna gittim. Onunla beraberdedeminvazifelendirdiiAnkaraHatimHocasKara Mevlana Hac Ahmet Turan Efendininyanna gittik. Dertletik dersler konusunda ne


18/191


yapacamz sorunca, Seyyid Osman Hulusikaddesellh srrahl azz Efendinin yetkili

olduunuonunlabuyoladevametmekgerektiini beyan buyurdu. Daha sonra Mart 1985ylndaSeyyidOsmanHulusiEfendi ileolanbireyhvemridlikbamzbalad.OnunHakkayrmesinden sonra olu Seyyid HamideddinEfendi ileksa srelibirberaberliimizolsada

yolumuz ayr

ld

. Bu ayr

lma kaderin bir gereiidi,emirleoldu.

Bu ekilde sren tasavvufhayatmzda sadecetek bir eyi grdk. O da vefaszln verdiiaclar. Byklerden hibir sknt duymadm.Fakat herzevekillerin acmasz oklar srekli

yarastne yara atlar. Bu aclarneticesindebizde kitap yazarak tarikatlerin bir kolu olanNakHkninbilgilerinikaydageirmekhizmetine balama nedenimiz oldu. Bu ekilde dedem hramczde smail Hakk Efendime birhizmet veonun sevdiklerindenunutturulmayaallan baz kimseleri ve eyleri gn yznekarmak gayreti ile karncamisali almalarabaladk.oktaolmasabirmesafekatettiimiziyeniyenianlamaktayz.

Beniduygulandran enbyk tecelli,dedeminhayatn kalemealrkenonubirbodrumda (i

yerim) topra

n bar

nda kefen keserek yazmamoldu.Hazrladmkitab isminemnasipki topran kalbinde oldu. Anladm ki;hramczde smailHakkEfendimiancakkefenikesiliplenleranlayacakt.lmedenncelenler kefeni kesilenlerin says ise gnden gne


19/191

Giri19

azalmaktaoluncaveiinancakresmiyetirevatakalncaok eydesylemekartkzorlat.

te bu ahvalden ve sevgiden bir niyet hsloldu. hramczde smail Hakk efendiye lkintisab eden ihvan Hac Hasan Efendimdir.EfendiHazretleribuyurduki;

HacHasandandahayal ihvanmzyoktur,sddmzdr. Biz ondan razyz O da bizdenrazdr.

Hasan Efendimin de onun hakkndaki u szokmanidardr.

Ben birok eyh grdm gibi, eyhehizmetettim.SrrnvehaliniensakltutanO

idi. Biz Onu anlayamadk, bakalar da anlayamadlar.

Benim Hac Hasan Efendim hakknda zerimebir alma yapmakzerimebirborolmutu.nk onun gibi arif insanlar dnya gz ilegrmekAllahTelnnkullarnaihsanklden

byknimetlerdendir.AllahTelnn efaatlerindenbizlerimahrumvemahcupklmamasndileriz.

Amin.


20/191

A)BEER HAYATI

HacHasankaddese'llhsrrahulazizEfendi,1895ylndaHacDervi Mahallesi'ndedodu.MftHseyinEfendi'nin torunlarndanMehmet Sabit Efendi'nin oludur. Amcakz Mnevver Hanmla evlendi. Drt olu, bir kzolmakzere5ocuuolmutur. lkveRdiye

tahsiliniDarende'deyapmtr.

HacHasan Efendi, evresinde sevilen saylanbir kii idi. Madd ve manev himmetleriylebirok insann ticarete atlmasnda,Darende'ninilimveirfandiyarolmasndabykkatksolmutur.

Darende'nin Kurtba Mahallesi'ne kendi ismiyle 1957 ylnda yaplan camiide dokuz ylfahr imamlk yapmtr. Daha sonra 20 Eyll1966ylndaSivas'atanmtr.

Kitaplar ok sever, kitaplardan bahsetmenin

dahibireitimretimsebebiolacansylerdi.Genellikle slamAhlk, slmTarihi,Tefsir,Hadis, Fkh, mehur mutasavvflarn Divanlargibidini ieriklieserler yanndaCorafya,Matematikgibi ilmi feneserleriylede ilgilenmitir.nk ilk eyhi Hac Mustafa Hak kaddese


21/191

BeerHayat21

llh srrahulazizoluBahaddin Efendiyi eczaclkzeretahsilyapmasnnteminibuhusu

saiarettir.

Kendisihayatnnheraamasnda ilimleve ilimadamlaryla beraber olmu, maddi ve manevianlamda ilmin nemine olan inanc sayesindeokgeni bir ilimanlaynasahipbir insanolmutur.okgeni veeitlikonulardanoluan

birktphaneyesahipti.Srekliokumaysevenbirkiiydi. slamikonularahkimvegereinceyaamaykendisine iaredinmiti.Kitap konusunda okhassasdavranmt. "Kitabnehlinelayk olduunu" syler, herkese kitap hediyeetmezdi.Hakka yrdkten sonra kitaplarnn

bykbirksmSivasKemleddin bniHmamVakf emsiSivsYurdunabalanmtr.

iiryazanlarnaslamacnnkendilerinigstermekdeil.Mevla'ybildirmekolduunu sylemitir.Kendisidezamanzaman iirlerleanlatt konulara renk katmaya almlardr.Kendi

el yazs ile tuttuu notlar, sohbetleri venasihatlarnbirksmdahasonra slmveAhlkadylayaynlanmtr.

31.07.1984 ylnda kan kanseri hastalndanSivastakendievindeHakkayrmtr.KabrimbarekeleriSivasYukarTekkekabristannda

Hac Mustafa Tk kuddise srruhulazz Hazretlerininkabricivarndadr.


22/191

B)DABIMUERET

Elerinerkeklereverilmi biremanetolduunu,AllahTelnn zaman zamanonlarlabizi imtihan edeceini hatrlatr; onlara kar iyi muamele ile davranlmas gerekliini, yapabileceklerihatalarakaranlayldavranlmasgerektiini sylerdi. Kadnlara hep iyi muamele de

bulunulmasgerektiinitavsiyeederdi.

Bu konuda uHadisi erifi zikrederdi: Ailesinin huysuzluuna sabreden erkee Eypaleyhisselmn sabrndan dolay nail olduuecri.Kocasnnhuysuzluunasabredenkadnada Firavun'un haremi Asiye'nin nail olduu

ecirverilecektir."

Daimaocuklarvetorunlarileilgilenir,onlarnAllah Tel'ya kul, Raslllah sallallh aleyhive selleme mmet olmalar konusunda sonderece titizdavranrd.Onlarabirarkada gibiyaklar,Raslllahsallallhaleyhivesellemin

ocuklara olan sevgisini kendi hayatna aktarmayaalrd.

Giyim konusunda son derece sade davranr,lks ve arlktan holanmazd. Elbisesinin temiz olmasna zen gsterir, genellikle lacivert


23/191

dabMuereti23

vesiyahrenkleritercihederdi.Darkacaklarzamanpardsgiyerlerdi.Sohbetlerindesrarla

tutumlu olmann neminden bahseder, israfyaplmasnn haram olduunu vurgularlard.Ayrcagerek szlgerekseyazlolarakbukonuyugndeme tar,Mslmanlarnbuyasailemelerininnnegemeyeurarlard.

RaslllahsallallhaleyhivesellemEfendimi

zin iyibir takipisiolanHacHasan Efendi, suierkenkbleyekardner,otururve suyuyudumdaierdi.

okazyemekyer,dahaokorbatryemeklerden holanr, genel anlamda yemek ayrtetmezdi.

Daima tasarruflu olmak gerektiini, tasarrufludavranan kimsenin sknt grmeyeceini sylerdi. Tutumlu olmann tarifini de yapan HacHasan Efendi, cimrilik ile tasarrufun kartrlmamasgerektiinibelirterekderdiki;

"Tasarruf ancak Cenb Hakk'n inayet veihsanbuyurduunimetleriherkesgibievlatveyli ile yiyip imek, bulamayan muhtalarayardmveAllahTel'yahamdsenaetmekveileride aile etrafna zaruret ektirmemeksuretiyle ihtiyaten tedbirli bulunmak, yoksabtnbtneldetutmakdeildir."

Mslmannkimseyemuhtaolmayacakkadarmaddi gcnn olmas gerektiini, bunu salamanneniyiyollarndanbirisininticaretolduunu sylerdi.Kendiside ticaretleurar, toptanclk yaparlard.Ticarihayatndrstlk ve


24/191


gzel ahlk ilkesi zerine kuran Hac HasanEfendi, kimseyi incitmemitir. "Bizi aldatan

bizden deildir."dsturunca hareket eder; eksik tart yapmaktan, ar fiyat art ile satyapmak, bozuk mal salam gstermek gibigzel ahlka smayan yanl davranlardansonderecekanrd.


25/191

B)DN HAYATI

Raslllah sallallhaleyhi ve sellemin snnetinesonderecebalbirhayatyaamtr.Snnetin byk kk eklinde ayrma tabi tutulmasn istemez, kendisi iin byle bir ayrmnsz konusu olmadn sylerdi. Camiye saayakla girer, sol ayakla kar; bununda ok

nemli bir snnet olduunu sylerdi. Hibirzaman namazlarn snnetlerini terk etmez,bunlarasonderecenemverirdi.AllahTel'nnrzasnancakRaslllahsallallhaleyhivesellemin yaad gibi bir hayatla kazanmannmmknolacansylerveonagrebirhayat

yaard

.RaslllahsallallhaleyhivesellemeuymannbirKur'nemriolduunuhatrlatrve uyetikermelerizikrederdi:

"Raslsizeneverdiyseonualn;sizeneyiyasakettiyseonualmayn."4 "AllahTel'ya ve

Raslneitaatedinkirahmeteerdirilesiniz."5

4Har,75li mran,132


26/191


HacHasanEfendi,gereksaadetinvemutluluun ancak Raslllah sallallh aleyhi ve

selleminyaadgibibirhayatlammknolabileceini uszlerledilegetirirdi:

"BizMslmanlarhakikibirnezahete,birfazilete nail olmak istersek Raslllah sallallhaleyhivesellemEfendimizinsnnetine,ahlkvedabnariayetkrolmayaalmalyz."

Daima elinin altnda bir Kur'n bulundurur,srekliKur'anKerimiokur,hergnmuhakakhizip6okumay tavsiye ederdi. Kur'an Kerimiokuyanlara gnl ifas olacan sylerdi.Kur'anKerimitanetaneveyava yava okur;bykbirhuzurvehuuiindeokunanKur'an

Kerimidinlerdi.

Kur'anKerim ilebirhayatyaamannpeindeolanHacHasanEfendiiin ylebirolayanlatlr:

"Birgnbir sohbetanndabirkonuzerinde

ihtilafa dlr. Hac Hasan Efendi, hemenKur'anKerim'iaarvehisayfalamadanatyerdekiilgiliayetigstererekkonununaslnortayakoymutur."

Hac Hasan Efendi, srekli abdestli gezer, abdestsiz yere ayak basmazd. Bunun maddi ve

manevi temizlik iingerekliolduunu sylerdi.Namazlarn daima cemaatle klmaya alrd.GenellikleSivasMeydanCamiiveyaSivasUluCamiinde namazlarn klmaya gayret eder:

6Enazbe sahife


27/191

DniHayat27

"Sivas'agelipdeMeydanCamiiveUluCamiindenamazklmayannaklna aarmderdi.

HacHasanEfendinamazkonusunda isebuyururduki;

"slamdinindeamellerinenstnnamazdr.

Namazn gayesi Allah Tel'y zikir ve tefekkrdr."

"Namaz mmininmiracdr.Manevi yaknlasebeptir. nsannamazsayesinderuhenykselir; kalben alm olur. Kendinde pek gzelduygularmeydanagelir."

Kabir ziyaretinin insana ahireti hatrlatacan

bunun ihmaledilmemesi gerekenbir konuolduunu hatrlatrd.zellikle Salih kullarn kabirlerinin ziyaretiyle maddi ve manevi birokfaydann hsl olacan belirtirdi. Kendisi dezellikle eyhi smailHakkEfendiHazretlerininkabriniziyaretederek,bunarnekolmayaalrd.

hramczde smail Hakk Hazretlerinin kabriniziyaretedeceizamanbykbiredeple,kabrinbaucundaki Ulu Camiinin kapsndan girer:ziyaretiniyaptktansonrayinebykbiredeplegeldiikapdankmaytercihederdi.

HacHasan Efendi,mbarek geceleribir frsatolarak grr, onlar gecesiyle ve gndzyleihya etmeye alrd.Gndzleriniorulu, gecelerini ibadetle geirirdi. "Gndz sim ge


28/191


cesi kaim"7 olacak ekilde bu gnlerin ihyaedilmesigerekliinivurgulard.

SrekliolarakPazartesi vePerembegnleriniorulugeirir,Muharremayndavekandilgnlerinde oru tutmay tavsiye eder; kendisi debyle davranrd. Orucu: "Nefsin tezkiyesine,sabra almasna, iradenin terbiyesine ve cisminshhatinehadim"olarakdeerlendirirdi.

defahaccagitmitir.Haccagiderkenkimseye yk olmamak iin bol para alnmasn, okdaha sabrlhareketedilmesini vehacarkadann ok titiz, seilmesi gerektiini sylerdi.Hac ibadetin artlar ile ilgiliolarakgerekyazlgerekseszluyarlardabulunurdu.

Kutsalmeknlara saygldavranr,oralaraolansevgisinden ve hramczde smail Hakk Hazretlerinin Mekke veMedineyiburas (Sivas)yaptk8 kelmndan dolay "Evladm! Biz herzamanMekkeveMedine'deyiz!"derdi.

7Gndzorulu,gecesiniyazl8TasavvufterbiyedeRaslllahsallallhaleyhivesellemin snnetini yaamak ve yaatmak ileomeknMedinekabuledilir.


29/191

C)TASAVVUFHAYATI

Askerliini stanbul'daSelimiyeklasndayapt srada (Tokat mebusu) hulefayNakibendiye'den Seyyid Mustafa Hakkaddese'llh srrahulaziz Efendi'ye9 intisapetmitir.Buradahem vatan grevini hemdeilmvedinalmalarnberaberyrtmtr.

Hac Hasan Efendi, Tokatl Mustafa Hkkuddise srruhulazizden ilk dersini alrken,ncekalbdenderstarifedilmi.Fakataynmecliste Tokatl Pir kemlatnn ulviyyetine istinaden dersi letiflerden hapsi nefese geirerekbirnefestesra ile3571521adetleri

ne sra ile ykselterek seyri slknhakikatiniikmlettirmitir.Yaniilkdersiverilipvealndanda slk ikmlettirilerek kmilmertebeyeulamtr.

Mridinin Hakka yrmesinden sonra SivasMebusu Hac Mustafa Tak kaddese'llh

srrahulaziz Efendi'den,10 hramczde smail

9(Doum:r:1272/m:18551856;Hakkayry:15KanunisniPerembe1336/m:15Ocak1920)10

(Doum:r:1289/m:1873;Hakkayry:r:1Austos1341/1Austos1925Cumartesi)


30/191


Hakk Efendi ile beraber, rdnl Konandazahiredepuslgereislk11karmtr.

1925ylndaTakEfendi'ninHakkayrmesiyle hramczde smail Hakk Toprak kaddese'llh srrahulaziz Efendiye12 ihvan olarak ilkintisapedendir.

eyhinehizmetetmek iinSivasahicretetmive birok hizmette bulunmu, hramczdesmailHakkEfendininsrda,yaknarkadaveonundarzamanlarndagnldaolarakdestekvermitir.

HakkayrmesizerineSeyyidOsmanHulusiEfendiHacHasanEfendinintasavvuftakihalini

u ekildebeyanetmitir.OlhalkhasenhulkihasenismiHasan'dAllahidiarzusunesennebendimridehizmeteyledifeyzinazaraldAhlkpesendidesihephulkihasendi13

11

Kemlatvevelyetderslerinebalamakvegemekiingeirilenhalvetlizikir12

(Doum:r:19Haziran1296/m:01Temmuz1880;Hakkayry:02Austos1969)13Yaratlgzelahlakgzelismigzel(Hasan)'diAllahidiarzusunesen,nebendimridehizmeteyledifeyzinazaraldBeenilmi ahlakhepgzelyaratlndand


31/191


32/191


"Efendim! Allah Tel hayrl mrler versin,amadnyanzdeitirince sizide hramczde

Efendi Hazretlerinin kabrinin yanna defnedelim"diyenlere

"Siznesylediinizibilmiyorsunuzgaliba!Bennasl olurda efendimin yannda ayaklarmuzatpyatarm."cevabnvermitir.

eyhineolanbuballnneticesiolarakulam olduuycemertebesini hramczde smailEfendiO'nunhakknda:

HacHasandandahayal ihvanmzyoktur,sddmzdr. Biz tarikatn kendisi isek HacHasan'da bu tarikatn kapsdr.. Biz ondan

raz

y

z O da bizden raz

d

r. buyurarak onunkemalatnihvanahaberdarederdi.

Ksacarneklerini verdiimizHacHasan Efendiyi tanmak iin riflerin hakikatini bilmemizgereklidir.Bu ekildeonlarhakkndaki;

[Tevhide tanklketmeninhakikati,bizzatAllah

Tel'nn ahitliketmesidir.TevhidinhakikatlerinedalanriflerHakknhakikatlerineynelipO'nda gereklemiler, mahlkatla ilgileri kesilmi,Hakk'abalanmlar,O'nunlaolan ilgilerinitamamendzeltmilerdir. teonlarmmetin efendileridir. Onlarn hallerini bildirmek,

bakasiingtr.Kendilerinindekendihallerini bildirmeleri, yine glkten uzak deildir.Hakk ilemnasebetlerinidzeltmeklemakamlar salamlatrmlar, fakat kendilerine gelenilhamlar, ilhsrlardahalktangizlitutmuturlar.OnlarAllahTelnnhccetidirvekullarn


33/191

Tasavvufahsiyeti33

barnadr. Dereceleri, her dereceden stndr.nkonlar,huzuravarmak iinyolak

mlardr, huzurdan ayrlp ekillere gelmezler.Sadecebirfarzyapmak,birmridiyetitirmek,slkedenbirmrideyolgstermek iingelirler.Bunlar tasavvufta temkine istikamet erbabdr. Btn slk hallerinde bunlar nderlerdir.]14

[AllahTelonlarsemi,kendisinibirlemeninhakikatleriyle nimetlendirmi, mnacatylaonlar desteklemi, onlara zel ltuflar ihsanetmi,aknonlarnkalbinedrmtr.Onlar kendisi iin setii ite kullanm, onlarnkalplerini kendini anmak iin semi, ruhlarn

akyla temizlemi, onlar kendisine yaklatrm,ltuflarnonlaraboaltm,kelmnonlara ltfetmi,onlarndillerindenhikmetler syletmitir.Kendisindenbakahermanayonlardan kaybetmi, onlar kendisi iin kendisiyleynetmitir. Onlarn delili, gdcs, kumandan, eiticisi kendisi olmutur. te AllahTel'nn velilerine zg kld, dostlarnmesud ettii ltufbudur.Onlar kendisine kavuanlarn temizlii ile sslemi, korunanlarnkorunmas ile korumutur. Onlar kadimgaybnda semi olduu kimselerden yapm,sevgisine uygun ilerde kullanm, kendisine

yaklatrm, kendisiylelfet ettirmitir.Onlarzahiren delillerle de koruyup desteklemitir kionlar, yeryznde Hakkn feneri, gkyzndemeleklerin nderi olsunlar.Onlar, Allah Tel

14(MuhammedibniHseyinesSlemi,1981),123


34/191


akyladoludurlar,her eyibrakp yalnzO'nabakmaktadrlar. Bir insan tmAllah Tel iin

olmadan, Allah Tel onun iin olmaz. OnlarAllah'n,kendisiylevekendisiiinsetiikullarvelkeleriintemizlediiinsanlardr.Oonlarndostu,arkada,sohbetedeni,kalblerininnimeti,gzlerininnurudur.Onlarnbedenigerihalkiledir, ama ruhlar halktan umutur,melekt

leminidolamaktad

r.Onlar halk

n lmbalar

,sdkehlininsevinkaynadr.

Allah Tel, dostlarn ve kendisine ibadetedenleriazizkld eyleazizklm vebuycezmreyi yaratklar arasnda seip kendisinezg klmtr. Bunlar yznden sevgili

Raslllahsallallhaleyhivesellemedahi;EyMuhammedbuSuffahalk,benimdir,bendeonlarnm Veben seninim, sende benimsin.Ohaldesenbenimolan ileberaberol, ukimse ile olma ki ne sen onunsun, ne de o,benimdir.ycekitabndabuyurduki;

"Sabah akam, srf Onun rzasn isteyerekRablerineyalvaranlarkovma."15vebuyurmu:Sabah akam, srf O'nun rzasn dileyerekRablerine yalvaranlarla beraber oturmaanefsinialtr."16

AllahTelbuzmredenhepiaretlerle(unlarki,onlarki eklinde)szetmi, insanlardan iseakolarakbahsetmitir.Buzmreninmakam

15

Enm,5216

Kehf,28


35/191

Tasavvufahsiyeti35

larn ancak veliler ve sekinler bilir, bakasbilemez.BunlarAllahTel'yseveninsanlardr.

OnlarngnlleriArabaldr,bedenleriyalnzla,sevgiaackalplerinedikilmitir.Halkarasnda iaretleri csusedir?Onlarn tavan gk,ateleri gne, lmbalar ay, dostlar marifet,arkadalarRabbdr.Halkbunlarnmakamlarna eriemez.Allah Tel'ya karmuameleleri

aktr.HalkiseAllahTel'yaamelilemuameleeder. Bu zmre Rabbden Rabbe bakarlar. nsanlariseameldenRabbebakarlar.

Bu zmre Allah Tel'dan bakasna aldrmaz,Ondan bakasn sevmez. Baksana sarholukderecesine varan kii, utanmay arlanmay bir

kenara atar, evde olan hibir eye aldrmazolur.Onunkalbiuucu,bedenigidici,ruhukoucudur.

Buzmreninnefisleridnyada,kalpleriukbada,ruhlar Mevladadr. Bu zmre hesaptan deilmahcupluktan korkarlar, Bu zmre imtihankprlerinden geip mihnet sergileri stndedurmular, kerem diliyle kendilerine hitapedilmi.Behtacgiydirilipsafasergisindeoturtulmulardr. Dnyay ve iinde bulunan hereyi unutmulardr. Bunlarn gnlleri hasta,tasalaruzundur,AllahTelilegizlikonuurlar.

Eerkulkiminkuluolduunubilsesevincindenlrd.]17

17 (Muhammed ibni Hseyin es Slemi, 1981),

s.134135


36/191


Nasrbz'densorulduki

NedenRaslllah sallallhaleyhive sellemmrifetzerindeazkonutu?

Mrifette kemale ermiti. Bir eyde kemaleeren,ohusustaazkonuur,dedi.18

Bu szden anlalyor ki Raslllah sallallhaleyhiveselleminbtnhalvehareketlerinde

riflerin hallerini bulmak mmkndr. OnuniinAllahTelnnRaslllah sallallhaleyhive sellemeuymadakiemribu sebepledir.Yaniuymakilekavuulanhalzahmetilekavuulacakhaldendahakolayvedorulukasndandahaisabetlidir.

Allah Tel, kendisini birleyenleri, Rablntanyanlar uszylebelirtmitir:

Kendisinden baka ilh olmadna bizzatAllah, melekleri ve adaletlidavranan ilim sahipleritanklketmitir19

18a.g.e.,s.140

19li mran,18


37/191


38/191


39/191

HasenHatralar39

***

Hac Hasan Darendev Efendim bir sohbettebuyurduki:

Hacgarda bugnekadarHakktanayrhalim olmad. Bu halimi bilende olmad. AllahTelbamdakisalarmteliadedincesrlarnkefedecekzekaklverdi.Bugnekadarbizieytan grmedi. Salih kullar Allah Tel hfzeyledidiyenmridimefendimSalihliinibyleaikredip,dediki:

Raslllahsallallhaleyhivesellembuyurduki;

Mirataylemakamaerdirildimkikinatn

kaderini yazan kalemin gcrtsn duyuyordumbuyruunuduyurduvedediki:

AllahTel:

Habibimhibirnebiyenasipolmayanltfumsana nasip oldu. Fakat sen birde mmetini

arayakoydun.MsteriholmmetininSalihlerini de nebilerimle bile namazda andrdmbuyruunu duyuran mridim Hac HasanDarendev efendimin nebilerle bile namazdaanlanSalihlerdenolduunainandm.Elhamdlillah.

***

HacHasan Darendev kaddesellh srrahulazizefendimisonzamanlarnayaknbirziyaretimdedediki:


40/191


41/191

HasenHatralar41

Hac garda burada iin bitince Sinopa kynegidersin,deilmi?dnyayahergelende

burada iibitinceaslkynegider.devamlhizmetinde olan Hac Sabit efendiye sabaholdumu?demi imsakdeyinceyattyatakta niyet ederek duvara ellerini srp teyemmmetmi.

Sabit blbl gl bekler durur, fakat blbl

uykuya varnca gl aar, uyanr gl grr,alardildkeruardnerdnerdurur,demive namaza durmu. Kendini semada dnergrm.Uyandnda vuslata eren tebessmleholuunuaikredenbabasnakapanm scack yzne bakm alam durmu. Taziyeye

gittim. Hac Sabit Efendi yast altna yazpbraktvasiyetmektubu20gsterdi.

***

Hac Hasan Darendev Efendinin olu Haki

Efendianlatt.31.07.1984senesindebabamHakkayrmedenbirkagnnceHulusiEfendiziyaretniyetiyle Sivasa geliyor. Ben dkknda otururkenbabam telefonu aldrd yukar ktm, banasorduki;

Seyyidgeldimi?Bencevapveremedimdkkna indim,baktmki,HulusiEfendidkkndaoturuyor. Hemen Hulusi Efendi ile babamn

20MektuplarBlmndeyazldr.


42/191


yannaktk.Babamdediki;

eyhimle grtm bendeki emaneti teslimal.

HulusiEfendibykbiryknaltnagirmi birinsan gibi, babamn ayaklarna uzun sre kapand ve bende kaldramadm.Nureddin Aabeygeldionubirodayageirdik.HulusiEfendinincezbelihaligetive

YaRabbiHacHasanAamnnnebiradmatmadm, szne bir sz katmadm dedi vealad,BayramAlininevinegittiler.

***SeyyidOsmanHulusi Efendiye gittim buyurduki:

Bu gne kadar hatim okutan okutacak,tevhidekenekecek. hvanslkdersiniehlinden belleyecek. Tarikatmz Nakibend

HalidHak.HacHasanAamnedebidzenidevamedecek.

***

1989daumrehacmzda SeyyidHulusi Efendi

Haremi erifde altnoluk karsnda direeyasland. Direin arkasndaydm szlerini tamduydum.Elhamdlillh.Dediki:

Namazn asl farz ikidir. Sar iin el kaldrmak ama iin sesli tekbir almak. Bu Mekke


43/191


44/191


duymu.

HacHakkgeldemi.HacHakkKoer,HacHasanEfendiye saygldiyeHacHakkKoeresaygszlk eden Doktor Metine Hulusi Efendidemi ki:

MetinHacHasanaamlabizetkemikgibiyizetikemiktenayramazsnzdemi.

BirylevvelMedinedeKubamahallesindeHafzHacAhmedinevindeHulusiEfendisohbette Hac Hasan Efendiye ziyarete gitmeyenleriHacMhyiddinvearkadalarnn eriatszlnduyurdu. smenyerdiHacHasanEfendiyesayglolanHacAhmedTuranAnkarahatimho

cas

yd

,diyeedebinivd,sondemindeMridimizlegrtnhatrlatt.MeerMridimizhayatta ikenbirgurup ihvanSivasagitmiHulusi Efendiye seyyidliini yazd beytlerinihatrlatmlar. Mridimize eyhlii HulusiEfendiyeverdemilerMridimizdemi ki:

Gardam! eyhlii kiiden almadk demiHulusi Efendi Sivasa gitmi Efendiden zrdilemi.

Mridimizingavsulazamolduunuszlerininvahiy olduunu aikr eden beyitler yazmDarendedenbirgurupaynkiilerbudefaHac

Hasan Efendiye gitmiler Hulusi efendiye biatetmesinisylemiler.BirziyaretimdemridimHacHasan Darendev kaddesellh srrahulazizefendimdediki:

GeenayDarendedenbirgurup geldi,dedik


45/191

HasenHatralar45

ki siz iinizegidin,Darendeye tarikatbizgetirdikSeyyidseyyidliinibilir,dedikdedi.

Baka bir ziyaretimde kendi ziyarete gelen ikikiiyedediki:

Sizniyetettiinizyeregidinbiziaikrgrecekgznzvarsagrnzdiyesitemetti.

Bakabirziyaretimdedediki:

stanbuldan ikikelle geldi,Darendeye gnderdik.

Geenhafta stanbuldanikiihvanmzsizidetanyorlar birisi imam oldu namaz kldk, dedimkimuttaki imam21peindenamazklmak

nebipeindenamazk

lmakgibidirdedi.Dahaevvelce bir ziyaretimde mridim Hac HasanDarendevkaddesellh srrahulazizefendimdediki:

Hulusiyigrdnm?

Ah!BabasngrseydinHatibHasandiyebili

nirdi.Fakatahretgardaolduk.Enefdal ibadetintefekkrolduunuahrettenhabergetirdi.Dedi.

***

MridimHacHasanDarendevkaddesellhsrrahulazizefendim1980ylndaHacHasankaddesellh srrahulaziz Efendiyi, Hulusi

21stanbulSultaniftliihalifesivehatimhocasNuri

Efendihakkndasylenmitir.


46/191


Efendi onsekiz arkadayla ziyarete gitti. HacHasanEfendi,HulusiEfendiyehitaben;

Seyyidmaherdetoplandmzgrdm,benbirycekiiyesarldm,sendebizimeteimizdentutundundedi.HulusiEfendi;

Tarikatta tevhit ncmzsn, baka kimesarlaymdedivealamayabalad,arkadalardaaladlar.

***

Bir gn Efendi Hazretleri abdest alrken HacHasan Efendi, sabuna ihtiya olduunu fark

etmi, acelebir tanesabunyerinebirkolisabungetirmi. hramczde smailHakkHazretleribudavranamemnunkalarak;

Gardam! Sabunun bereketli olsun HacHasan Akyol eyhinin szne intisap edereksabunlar eve gtrm. Hanm da eve biri

hediye getirse, devaml

olarak ona kar

l

k busabunlardan verirmi. Komularndan biri durumufarketmi.

Hanmsenelerdir, bumarkasabununeredenbuluyorsun?demi. HacHasanAkyolunhanm;

Bizimki bir sabun getirdi, ondan veriyorumKomuya halin aksettirilmesi bereketi ortadankaldrmtr. Akamleyin Hac Hasan Efendidurumavakfolunca,

Niyesyledinhanm,bubyledahaokgider


47/191

HasenHatralar47

didemiler.

***HacHasanEfendi,hanm ile45seneevliliindebirhuzurbulamam artk, EfendiHazretlerinegelip ikyetetmi.

Efendim45senedirbensaagittiisem,osolagittibirhuzurumyokdemi.EfendiHazretleri;

Gardam! Bizde senelerdir ayn haldeyiz.

DediindeHacHasanEfendi ikyetindenvazgemitir.

*** Hac Hasan kaddesellh srrahulazizEfendi, Seyyid Osman Hulusi ve BedreddinEfendilerebuyurduki;

Efendimdediki;Bendensonraharfler

22

okolacak. lave olarak Hac Hasan Efendi de,SeyyidOsmanHulusi Efendiye tekrarbuyurduki;

Bizden sonrada, hurflar 23 ok olacak, bulisteyekaytolma.

***TrkeliliMevlnaKkHseyinEfendidendinlediklerimiaktaryorum.

HacHasanEfendimizinevinegittik.Sabahkahvaltsn yaptk.Buyurdu ki; eyhimizi ziyaretettinizmi?yle ise,bizde eyhimizdenhaberederiz.dedi.ayierkenilvetenbuyurduki;

eyhim ikicihannkutbu idi. eyhimle43yl

22Sahte eyhtipiadamlar.23 Uyduruk tarikat ehilleri; tahrif edilmi tariktzihniyetinesahibkiiler.


48/191


beraberoldumikitendebircanidik.Halendeberaberiz. phe edenler bende, bir yara a

snlar eyhiminkabrinideapbaksnlar. eyhim kabrinde hay (diri) duruyor. Ayn yarayeyhimdegrrler.

Her nebinin yardmcs bendesi vard. Musaaleyhisselmn garda Harun aleyhisselm.Raslllahsallallhaleyhiveselleminbendesi

Alikerremellhvechedir.Herasrnhalifesininde varislerihalifeleri vardr.Bizde eyhime ihvanolduk,hemdebendesiolduk,duyduklarmduyurmayavesileolduk.

En ziyadeacdan yara,dilyarasdr.Heryarann tedavisi vardr. Dil yaras maherde

mahcupluktur.

eyhimin anasnn abdestsiz emzirmedim,sznhatrlattdediki:

Benimanamdazamanhanmlarnsultanyd.Abdestsiz emzirmemi. 12 yamda namaza

baladm 22 yamda ihvan oldum 27 czKur'an Kerimi hfzu Kuran oldum. Anamdediki:

Oul vasiyetim var. Bu hanemizden mderris yetitiini, dedenden duydum. Bu hanemizeharamgirmemi.Bugrevsizedt,

dediini sohbette bize duyuran Mridiminhalifesimrit olduunu bize duyuran eyhimHacHasan Darendev kaddesellh srrahulazizefendimdediki:

Bugnekadar pheli yemedim, anamn ya


49/191


50/191


51/191

HACIHASANEFENDNNHADSMECMUASI

HacHasanEfendi,MustafaTakikaddese'llhsrrahulaziz Efendinin Krk Hadis isimli almasn istinsah ettii el yazmas eserine ihvanlardan bazlarnn istei zerine eklediiHadisi eriflerdenoluanbirmecmudr.

Bismillahirrahmanirrahim

1Vatansevgisiimandandr.

2 Kalbin ifa ve cilas Kur'an Kerim okumaktr.

3Kalbincretvekuvveti imannsalamlndadr.

4liminuykusu,cahilinibadetindenhayrldr.

5Hayki (utanmaktr), imandanbir ubedir.

6 Allah Telnn sevdii, istedii, raz olduuKur'anahlkiileahlklannz.

7 Bo szden yz evirmek skt,birhikmettir.

8Barkolmakhkmlerinefendisidir.


52/191


53/191

HadisMecmus53

23 lim nur gibidir, ondan mutluluk hslolur.

24Halkaikrametki,ikramgresin.

25Eerbirzalimelaykolduuakbetigstermezsem zulm edici olurum. (HadisiKudsi)

26Annerahmindetakdirolunan eyelbet

temeydanagelir.

27Gybetedenvegybetdinleyengnahaortaktr.

28 Vicdann rahatsz eden ve skan eyiterket.

29Dnyadagaripveyahutgeenbiryolcugibiol.

30 Elbette Kostantiniyye (stanbul) fetholunacaktr. Onun komutan gzel komutandr.Ordusudavlm birordudur.

31nsansevdiiileberaberdir.32Misvakhemazvedileritemizlerhemde Hakkn rzasn insann kalp gznn almasnasebepolur.

33 Sefer ve seyahat ediniz ki, shhat verzknzdagenilikolsun.

34HikmetinbaAllahTel'dankorkmaktr.

35 Mmin klcyla, diliyle aba ve gayretgsterendir.


54/191


55/191


56/191


57/191

TASAVVURTIHAYRYYEM24

Her insan Allah Tel'ya ve btn emirlerineiman ettikten sonra dininin mahiyetini etraflbilmek iinevvel ilmin tahsiline iddetle ihti

ya duyacaktr. nk bilgisiz hibir ey eldeedilmez. lmirenmekAllahTelnnKurnKerimle bildirdii sabit olan emirleridir. lminfaziletinibilmekilmedebaldr. lminfaziletiniehlindenbakakimsetakdiredemez.

limdininkadriniykseltmitir.Birhadsi erif

te Raslllah sallallh aleyhi ve sellem mmetimin sekinleri limlerdir. limlerin sekinleri de ilimde derinleen ve rsuh peydaedenlerdir buyurdular.

24 Hac Hasan Akyol Efendinin el yazmalarndaki

hikmetveedebeaitsohbetlervednceleri slamveAhlakisimlikitaptabirletirilmitir.

nallah yakn bir zaman gelecek ki;Tasavvurthayriyyem

24hsnkabulolacaktr.fadesinebalolaraklzumuzerineyenidenyaynlanmas gereinden dolay Tasavvurt Hayriyyeadaltndahazrlanmtr.


58/191


59/191


60/191


AHLK

lmiahlk; insanlarn sahipolduklarbir ksmmelekelerden ve mkellef bulunduklar birtakmvazifelerdenbahsedenilimdir.

lmiahlkn faydaspekok,gayesipekycedir.

pheyokki,herilminkymeti;vereceifaydann derecesi ve gayesinin ykseklii ile uygunolacaktr. lmi ahlk ise bu noktai nazardanpek yksek bir mevkide bulunmaktadr. Zira

ahlk insanlara fazilet dersi verir. nsanlarahayrve errigsterir.Birtakmruhanhastalklarn sebebini tayin ederek insan ruhunu buhastalklardan, muhafazaya alr. Bu sayedekalbimizde faziletlere mteveccih gzel heyecanhusulegelir.Artkbylebir ilmin lzumvefaydasndankimtereddtedebilir?

Hi phe yoktur ki,dine ait fikirdenmahrumolanlarn en byk ihtiyalar yine dinlerinegereksinimleriolacaktr.Neyazkkibunutakdiredemiyorlar.

Ahlk ashabnn vazifesi de, mmkn olduu

kadar btn insanlara dindarne, insaniyetkrnebirterbiyevermektir.

Dindenkm zavallkimseleri iradaalarak,budiniilhninfeyzindenfaydalandrmaktr.

slmDini ahlkn esaslarn, kanunlarnhakiki


61/191

TasavvurtHayriyyem61

stinatghnkatisurettetayineder.

Ahlkn ehemmiyeti her tasavvurun stndedir.Zira insaniyetinbekasahlk iledir.Beeriyetin dzene kavumas ahlk temizlii dairesinde devamllna bal olup, sonu olaraksadet ve kemle ulamas ahlk sayesindeolacaktr.

Raslllah sallallh aleyhi ve sellem buyurduki;

Yumuaklkvetatlmuamelebulunduu eyegzellik kazandrr. Ondan mahrumiyet isektlkveirkinliktir.26

Mahrum sahalarda fazilet saadeti bulunmaz,

cehalettenbakabir eygrlmez.Herfenalanderlikeder;hakikimedeniyettenesergrlmez.Fakatahlkslahvedzenlemekkabildir.Bu hususta din, limler, okul ve messeselerbirok vaazlar, tavsiyeleri ihtiva etmektedir.Eerahlk ilegzelletirmekolmasa idibuka

dar kitap, nasihatler, alma ve gayretler gereksizolmazmyd?

nsanlardabirde ihtiyari ahlk vardr, yani insanlar ahlken mkellef olduklar vazifeleriyappyapmamakkudretinemaliktirler.Bundandolaydrki,ahlkfiillerdenmesulolurlar.

Hulasa;ahlkn yegne kaynaKurnKerimileRaslllahsallallhaleyhiveselleminsnnetidir.Bu ikikaynak ile teyitolunmutur.Ah

26

EbDavud;Cihd1;Edeb11


62/191


63/191


64/191


65/191


66/191


67/191


68/191


69/191


70/191


71/191


Bulunur herkesin iptilas, kimisi selametlegeti.

Bu dnya deimli bir hayalin glgesi, haldenhalenaklederhalini.

Sebepsiz iptilalar insana mcerret kemli ikmal iindir. Yksek mertebesini daha yceyeulatrr.

inde yaadmzdnyannher yerindebelvemusibetvardr.

nsannpakve temizolmasancakmihnetvemeakkatiledir.

Bu dnyada fsk kimselerin errinden kim

zdekalabilmi ki?HattaAllahTel raslleribilebubeldankurtulamamtr.

Her zaman selmetteolmak ister isenhayrlilereyaknol.Ozaman erlerdenhemenuzakkalrsn.

Mazlumun hakk zayi olmaz. ektii cefalar

Allah Telnn vefsdr. ptils ise imtihanEnbiyveevliyadr.

Zliminzulm,kendisinihelakesevkeder.

erehli kimselerlegrmek, frtnal zamandadenizdebirtahtaparaszerindebulunma

yabenzer.Zamann en iddetli musibetine mruz kalanbtn mslmanlarn ahvlleri sana malm.Ehdiyyetiilahiyyendenrahmetlervekolaylklarihsaneyle!Amin.


72/191


Enbykmusibet,zamanlarndadahihayrlarna engel gelmeyecek kadar iman ve ihlslar

kavi ve metin olan ztlar iin dnyada dahirettedeazapyoktur.

Baz ibtillar insanamcerred kemlini ikmliindir. lmin tahsili dinini ykseltmek iindir.Yoksadnyaytahsiliindeildir.

CAHLVECEHALET

Cahilkimselerdnyannefkrvessylemarurolupkalrlar.

Suher eyitemizler,sukarasn29temizlemez.

Allah Telnn yakt mumu frerek sndrmekisteyenlerinancaksakallartutuur.

Umuma gelmi eyi hususi dnmek vezlmektefaydayoktur.

Gafletten ban kaldrmayan talihsiz gafillere

musibetrevad

r.nsan erriniifaetmek,herkeseitimatetmek,dost ve dmann fark ve temyiz etmemekdahicehaleteserlerindendir.

DOSTLUKhtiya zamannda dostluunu gsteren, insanlarnendeerlisidir.

29Rutubetiziniboyailekapatmakokzordur.


73/191


74/191


75/191


76/191


77/191


78/191


kemliinsaniyyeyevslolamaz.

EMR BLMARUFVENEHY ANLMNKER

nsan iin her eyden evvel vazifesi iman,amelleri ve ahlk gzelletirmek ynndennefsininnoksann ikmaletmektir.Sonrakendicinsinden olan bakalarn ikmal ve hayr olan

eylerle irat etmek, er olan eylerden menetmektir.AllahTelkemalsfatlarbeyanettiigibi ikmaledicisfatlardaKurnKerimdebeyanetmitir.

AllahTel,dnyann imarn insanatevdiettiinden insanmahlkat iindepekmmtazbir

mevkideyaratm,dnyaveahiretsaadetlerinikazanmaya muktedir bir kabiliyet verdiindenher ikicihet iinalmasnemretmitir.Fakatinsanocukluundaenacizvebiareolduundan onun bir insan kmil olmas iin biroksebepler ve terbiyeye muhta olup, evvela

terbiyesini annesi zerine terettp eder. Bilahare ilimve irfantahsili ilebirkmilinterbiyesine muhta olur. nsaniyet rtbesine eri isemaksutolandr.Bunedenlebykler insanlarirat edip doru yollar gsterdiler. KurnKerimdekiderin ve gizlimanay veRaslllahsallallhaleyhiveselleminsnnetindekisrlarapretip,yaatrlar.

Byklerinin sznden ayrlmayann, evlatlardakendilerindenayrlmaz.

Adalet,AllahTelnnhalk iin iinekoyduu


79/191


80/191


81/191


Rh emiri34Huda'drtenglafolmu ona,Dahlkrederbirt kimryanola.

ldkten sonra yaayanlar; llerin mezarbandaherkesikandilgibiyakarlar.

nsann ahlknda salbet, tabiatndamertlik,szzerindedorulukbulanztinsankmildir.

EVLYAYAMUHABBET

Birmrid,AllahTel iinbirevliyayagitmitir.Trikimuhabbettedostittihazetmitir.

Evliya(AllahTeldostlar)ziyaretininsonucu

dinvednyasaadetidir.

Bazehlihalryasndamnacatedip;YaRabbi!Sanaehilolmaktarikinedirdiyesormular.Hemennefsinibrakpgeldemiler.

Evliyaya yaknlk byk bir saadettir. kr

mmkndeildir.Onlarbedenecan,ruhag

da,kalbe safa, yaraya ila, btn dertlere devasevileninsanlardandr.

Kalplerinnefretettiiinsanlardansaknn.

u aramzdaki muhabbet ve sevgi bizimelestteki ruhlarn tanm olduklar ile tahak

kukeder.

FAZLET

Her insanda drt fazilet bulunmaldr. zzet,

34Kl


82/191


83/191


84/191


lh emirler dhilinde dnya ve hirete aitevkli almak zaman ksaltr, hayat uzatr,

ehilveayalinimreffehyaatr.Cemiyete faydal bir insan ve Allah Telya hlis bir kulolur.

Grlyor ki bu gzergh fenann hibir eyinde renk ve beka yoktur. Daha yakn ryagibidir.

Vcud ilh cmertlik, hayat yce bir ihsan,nefes rahmet hediyesi, kelm verilmi fazilet,beden Hda evi, rh hrmet ve luff edilminefes, kuvvetler ikram edilmi hediye, hislerhkim ilerdir.yleyse bu kr hanede35 bizimneyimizvardr."

FETANET

Hnerimizneisegeleceimizodur.

Hayattadinvednyaiindenfrsatlargaip

etmemeli,nkbulutgibidirler,aslakararlar

yoktur.Hneronukarmamaktr.

GNL

Eygnl!Birtakmilletlivempteladamlarn

visalini isteme. Bir takm megul adamlarnmuhabbetiyle megul olma! Kmillerin kapeiinde dola. Yani daima byk insanlarla;mridi kmillerlelfet vensiyet et.Belkio

35Bui yerinde


85/191


86/191


87/191


mal ki bugn iin hayrl ve yarn iin faydalola.

Hayatnstndebir eyvarsashhattir.Hayatamudilbir eyvarsaservet,lmnstndebirey var ise keyfsizlik, lme bedel bir ey varisefakirliktir.

Ruhu ilgilendiren hususlarn snr yoktur. Busonsuzuzaykadargenitir.Ya ilerledikeinsanrhendahaziyadasknakavumu olupbyleinsanHakk'ayaklatran ruhanve lhutdevrannaslbakagrlr.

HAYRET

Allah Teldanmanev zevk geldii vakit necihan kalr ne de vicdan. Sbhne mentehayyerefisun'uh'lukul.36

Zekayrbiritir.Oi dniindekiruhtur.Bugrlmez, sezilir.Ruhu ise ancak rh sezer ve

bilir.Bu lemin ekil ve hallerini hayretle grenkimsebinkitapokumaktanokgzeldir.

Bin dersi marif okunur her var eyde YaRab!Negzelmektepolurmektebilem.

36YaptilerdeakllarhayrettebrakanAllahTel

her eydentenzihederim.


88/191


HAVF(KORKMAK)

AllahTel'dankorkmak,O'ndanuzakkalmaktankorkmaktr.KendisindenHakknhilfnabireyin kmasndan,Hakk'ngzndendmektenkorkmaktr.

MevlnCmhazretleribuhakikati yle tasviretmitir:

Evet, yaknln mihneti, rhn tesiri dahaziyadedir. Hl ehli vuslatn mahrumiyetteolunca niyeti kavuma midinden baka bireydeildir.Yaknlkhalinde isebtnbtnkaybetmekorkusuvardr.

tebubeyandananlalm oluyorkiRaslllah

sallallh aleyhi ve sellem hikmetin ba daAllahTelkorkusudur37 buyurdu.Buhadisierif,hemavam iinhemdehavas iinenbykahlkbirkuralolmaya lyktr.ArtkAllahTel korkusu sebebi ile yaplan bir vazifeninkymetinaslolurdatakdiredilemez?

HAY

Hay (utanma),AllahTel'nnheybetveazametinidnmekten ilerigelir.O'nunazametini dnnceO'nu birlemekten,O'nu bilmek

ten,O'nahizmetetmektendahiutanr.nkbilirkiyapther eydeeksiklikvekusurvardr.Bunlar,Allah'nemrinekarlkdeildir.

nsafdininyarsdr,gzelvasftr.Hayimann

37Acln,Kef'lhaf,I,421,Taberani


89/191


bir ubesidir.

HAZER(SAKINMAK)

AllahTel'dansaknmannsrrO'ndanbakalarnabakmaktankorunmaktr.

Herzamannefsini,vcudunuzarardanmuhafazadahivecibezimmettir.

Dekiriyazamanlabir eyinnoksanklpbereketikamaktr.Riyanndnyadanoksanetmesi,riyakaranmalaolduugibiriyayalankimseninhaysiyetinedahieksiklikrzolur.Zirariyayadm zengin kimseninhernekadarmal

ok olsa da ak

beti fakre ve mal

n

n bereketizevalemruzolduugibiokimse insanlararasndaveadaletsizveemniyetikaybolmu,faskunvanyla mruf ve kalb kasaveti ve kabalksahibiolur.Binenaleyhinsanlarindindehaysiyetvehrmetinzevalinesebepolur.

HKMET

Aklvehikmetsahiplerikimseyeacnmazvemerhametolunmazdemilerdir.

sraf ve sefahati yznden fakru zarurete d

enler.Hrssebebiylegnahadenler.

Zalimolup,zulmyzndenbelyadenler.

Akllkimsenineli,nefsindizgininisk tutarsaktyollarasalvermez.


90/191


Drst alanlar iin servet, uyanklar iinibret, tembeller iin nedamet, slihler iin ni

metmukadderdir.

nsannher iinde; idare,saadetinanas; israfisefakruzaruretinbabasdr.

Eybiravutoprakolandembuvnmenedir?

nsanlaraakllarmiktarncakonuunuz.38

Bir eyinvaktigelmedikehibir eymeydanagelmez.Beklemekte,oangelincezevkverir.

Hak sz nerde olursa olsun, kimin azndankarsaksnhaktr.

Aklsahibiiinfakirlik,kanaatkragam,yalancyaikram,hasetedenerahatlk,fesatkaranahrmetyoktur.

AllahTelnnkudretinimahedevehikmetli eserlerini irfan ehli ile mteala ve sohbet,yksekduygularveinkiaflarzuhurettirir.

insanlarn cehaletinden olan sebepler ve nazardan kurtulanlar pek azdr. (Her ii edeneyleyenAllahTeldr.)

Suyu dnmek susuzluu gidermez. Ateteyakmaz.Herdavadadileekavuturmaz.

Kendiboluumuzvesadeliimizbizekfidir.

38Biznebiler,insanlaraakllarnnderecesimikta

rncakonumaklaemrolunduk.(KeflHafa,c.1,s.196,hn:592)


91/191


92/191


Bulemdeistirahatverahatvarsaodaancaksaf ve hlis vicdanda bulunur.Maksut da bu

dur.

Umum db, ilim ve hakikat ve maneviyataait kinayeli, rumuzlu szlerin ismi tasavvuftur.Yazlanbukelmvehikmetlercmletentasavvuftur.

Banzdakinimetlerpekbyktr,takdirediniz.Olurkisizidetakdiredenlerbulunur.

nsann zihnine ve aklna muhalif, manaszfikirler gelmesi vardr ki, bunlarn devam daakln, muhakemenin temizlik ve selmetinemni olabileceinden gelmelerini men etmek

eldeolmazsadadevamlar

n

menkabildir.RaslllahsallallhaleyhivesellemEfendimizhazretleri, bu gibi eyler hatra geldii vakitdevamlarnameydanvermemeyi,mkul ilerlemegul olarak onlar zihinden karmay emretmilerdir.

Kelm hikmet mminin yitiidir. Hikmetlikelmal;herhangibirkaptankm olmasnnsanazararolmaz.

Hzraleyhisselmnkssasndadzelttiiduvarn altnda u hikmetler hazine olarak beyanedilidi.39Denildiki,olhazinealtnvegm idi.Yahutilimkitaplaridi.Lkinmehurolanaltndanbirtahtaolupzerine yleyazlm idi:

(Bismillhi'rRahmni'rRahm

39Kehf,82


93/191


Taaccpederimolkimselerekikazavekadereimanolupgameke.

RzknAllahTel'danolduunubildiklerihaldezahmeteke.lm tasdik ederken ferah ve sevin iindeola.Kyamete imanvar ikenvaktinigafletlegeire.Dnyaygeicibilirkenonanicegnlbalaya.

LilaheillallahMuhammednReslllah)

LKLER

Akrabann dmanl, dostun cefas ylanzehrindendahaokruhungzelliinibozar.

yilikbilmeyene iyiliketmek, iyilikbilen insanlaraktlketmektir.

Fedakr insanlar ayakaltnda kalmazlar. Fazlkimselerfazilettenbakamkfatistemezler.

Sanakarhataedenbirkimseyiaffetmekveezasnatahammletmektenbykfaziletyok

tur.

Doruinsanlarnmalabuksatlr.nkmalinsandeilemnveemniyetisatar.

Mnasebetsiz kimselerleoturmaktansa yalnzoturmakdahahayrldr.

Biradamsavmak,kovmaktanhayrldr.

Haksz yere tecavz edene sabrederek tahammletmeklazmdr.

nsannenkymetlimanevi ibadetibakasnnhukukuna tecavz eden deil, hrmet eden


94/191


95/191


Bir insan birinin aleyhinde olursa hareketlerihouna gitmez. yiliini dahi kt kabul eder.

Buruhunhakikatlerindendir.

nsann kymeti yapabildii ey ile takdir olunur.

nsann bakalarn slah etmesinden kendinefsinislahetmesidahahayrldr.

nsana yardm, iyilik ve ktl gsterir birmizandr.

Altnnayarnmihenktabildirirolduugibi,insann ayarn da muamelesi, servet, rtbe,maneviyat bidirir ve seciyesinimeydana karr.Ruhuyksek isertbesini,dkn isereza

letinigsterir.

Bir insann terbiyeveahlkkyas ileedebveyksekahlklzevatnhuzurlarndaanlalr.

Nefsine acmayan bakalarna merhamet etmez.

efkatli nasihat sahipleri er'an sana her nederlerse kabul et. ayet muhalefet edersenseninimannzayflnahkmolunur.

Bir hediyenin deeri sahibinin kudretiyle uygunolmastabiideildir.

Bulemdehibiritevefvesebatyoktur.Yzaklileyaamaksanatatakfidir.Artkbylecihan slikleri iin beka tasavvur olunur mu?Yalnzihlsilekulolmaksanakfi.

Beyhude insanlarn tel vardr. Yalnz idrakisarfetmekvardr.


96/191


Aklnbamdaratnsdr.Mdaraetmeyendepimanlkgrlr.

Dnyada yaadka btn insanlarlamdaray40istilzameyle.nksenindurduundnyamdarahnedir.Aklbandaolanlarmdarayaitina ederler. Etmeyenler nedamete yakn olduklargrlr.

Bircemiyeti,bir irketinekadarazolursaolsun gevetecek, zarara drecek her fiil vehareket cinayettir. Bu gibi iler iyilik yapmakiinvedaha ileri i grmekdubaras 41altndaolur.

Vakti frsata kadar dmanamdara etme

mek olmaz, mdaral

bulunmamak ak

ll

kr

deildir. nk frsat bulduu vakit yapmayacayoktur.

Her eydemenfaatgzlemeyeninsann,cihanhalkcmleakrabasdr.

Tuzekmekbilmeyenkimsenankrdrler,her

trlfenalkumulur,bunlarnsonusefalettir.

lemdeenzengin,en erefliadamennamusluolankimsedir.

40MDARA:Dostgibigrnme.Yzeglme.*Ba

kalarnn fikirlerine uyarcasna hareket etmek. *Sulhvesalhzerebulunmak.(Merubirsuretteveiyibirnetice iinyaplanmdrmemduhtur.Fenabirneticeiinise,ktdr; slmlayakmaz, slmonumen'eder.)(Bak:Mmaat)41

Dubarac:sfat,argosz Oyunla,hileyle,aldatmacayla,dzenlei gren(kimse),dzenci.


97/191


98/191


NSAN

nsan erefinin derecesi, yksek himmeti,faziletivemeziyetikadardr.

Ruhutemizolaninsan,mesutolandr.

Elimenfaatliolankiininbadevletliolur.

Gayretsiz insanlarn bozgunculuktan bakakrlaryoktur.

okevlatsahibiolannrzkgenitir.

nsanneserlerigittiktensonraaakar.

lhiemreuymakvacipolmasaidiakllolanlarazlarnsrtnayaptrrd.

nsanlarn en aklls insanlarn hareketlerinitakdiredendir.

Baz insan suretindekiler insanakrebgibi sokarvektilidir.Akrebinsoktuutedaviolur,akrepinsanlarnsoktuutedaviolmaz.

Bu zaman mslmana gpta edilecektir. Birkimsekizamannbilip lisannhfzeder.Ancakbilmelisin ki derdinindahi sendenhaberi yoktur.

Senkendinikkbir eyzannediyorsun.Hlbukibyklemlersendenkarlmtr.

Temiz ve gzel olan zatn sohbeti de gzelolur.

lemde en zengin insan, en fazla namusluolaninsandr.

nsansidvekemalolanzatnsohbeti ilek


99/191


100/191


nsanniradesinekadarkuvvetliisebakalarnatesiriokadardr.

Sebebihakikatin iradei ilhiyye'siolmaynca,sebeblerin tesiri olamayacana dair bir hkmdr.

radei lhiyye'ye kar acele etmek siedebdir.

Vakti gelmeyince hibir ey vcut bulmaz.Vaktimerhun44budur.

AllahTelnngsterdiidoruyolagitmeksizin kendi hevasnauyan kimseden daha zlimkimvardr?

Hak'tansonradallettenbakanevard

r?

RAD

nsanlardoru yola sevketmeknbvvettensonrainsannkavutuubirgrevdir.

nsankendinefsinemlikvehkimolamayncabakalarnne surettedoruyola sevkedebilsin.

SLMDN

Kitap okumaktan maksat kr krne bir

vak'ayii, hdiseleri bellemek deildir. Marifetbuvak'alardanbyk biribret,dersalmaktr.

slmdiniArabistan'nkzgnllerindenkm,oray az zamandamedeniyet nuruna gark ey

44

Rehinbraklm vakit


101/191


102/191


vehkmdarlar yerine imdi saltanat srmek,zevk ve sefa ile nihayetsiz israf ile yaamak,

istipdat ile kudretini gstermek isteyen hkmdarlar tredi. Zamanlarnda her trl idaresizlikler, teksller, si istimaller, zulmler,etraflarnsaran fesat,ahlkszlklar,sefhetleralp yrmee balad. Ahli arasnda ahshrslarvatankaygusunuunutturdu.

Kendilerini gren ve kendilerine vcud vereninsanlar,Hkmdarlarcmlesi terkidadaaihayat ile zimi dar karar oldular. Anlardandnyadanebirhaber ve nebir eser kalmad.Ancak Allah'n kullarna reva grdkleri ktlklervefenalklarnazabvehesabkald.

nsaniyet,muhabbetvefaziletzelliklerinibukadar ykselten ancak dinimizin kendine hasbykldr.

slmdiniahlknbanisivemuhafazasdr.

AllahTelnnbize ihsanettiimaddmn,

inayet ve slmiyettir ve maneviyata aittir.Kendi ahsmz iinbolukvesadelikbizekfidir.

Dine hrmet etmeyen kii insanlar yanndahimesabesindedir.

Dinimizin her emrine riyet eden kimseninvcudutemiz,kalbivevicdanpkdr.

STARE

Her hareketinde ve iinde o gn iin hayrl


103/191


gryorsan ile. Tereddde dtn zamanreyveaklsahiplerinedan veistiaredebulun.

Grmyormusun ki,birhamaln kaldramayacaykbirkakolaylklakaldrr.

Erbabylamaverevemzakereeylemekaklacilaverir.

KALP

Hakikatinmecruhu45 olmak bir kalp iin ifadr.

Kalbin zlmesi nefse ho gelir. Bo ilerleuramaktaruhaeziyettir.

Arifinkalbindebiryervardrki,mesrurolmaz.Mnafn kalbinde bir yer vardr ki, mahzunolmaz.

Kalbin gzel duygularla dolu olan dnya veahirettemesutolur.

Kalpte kabiliyet olmay

nca hay

r tlerinetkisiyoktur.

Allah Telnn ismi kalbin dinlenme sebebidir.

KANAAT

stndeki insanlarabakan fakirlik,kendindenaasnabakaniinisezenginlikvardr.

Ne kimsenin hasedine zl, ne de bir eyehasret ek. Allah Telnn ihsanna kanaat

45Mecruh:Yaralanm,yaral,incinmi,krlm


104/191


ederekhayatnyaamayabak.

Nimetnimetiizaleedicidir.

Kanaatsahibininrzkndagamyoktur.

nsanisrafetmeziseparasabuktoplanr.

Dnyada, herkes hline ve hakkna raz olsahi bir mnazaaya hacet kalmaz, hkmetelzumgrlmezdi.

Rzk seni talep eder, senin rzk talep ettiingibi.

teden beri nifak ve haset ateleri az grlmyor, imdi ise aikr. Allah Tel'dan korkmakvehalktanutanmakkald.

Akll ve kanaatkr zevatlarher zamanhalinerazolarakzengindirveperianolmazlar.

"nsannnezektverecekkadaroknedekimseyemuhtaolacakkadarazparasolmamaldr."

KAZAVEKADER

Her eyin ve her iin Allah Tel'nn takdiriezelsi ile olduuna inanmaktr. Kadere inanmamak ilmi ezeli ilhyi tasdik etmemektir.

MademkiAllahTelkadimveezeldir.Enkk eyigemiteolduugibihlvegelecektededahiherneolacaksakemli ilim ilebilir.Ohalde kk, byk her eyin ilim ve takdiriilh ile olduuna phe yoktur. Ancak ezeldenetakdiredildiibizcemehulbulunduundan


105/191


bizim elimizde olan ve zahiren mlik olduumuziradeyiilhemirlerdairesindesarfetmek,

yani erdenkanpvehayragerekleri iinsarftakdiredilmitir.Mkellefiyetimizbudur.Fakatne zamanda ok defa istediimizi hem de yapabileceimizi zannettiimizbir isteimizi isteimiz hilfna olarak yapamadmz dnrsek,kendiirademizdendahakuvvetlibirirade

nin tesirindeolduumuzuanlamakta, tereddtetmeyiz. te mslman hem kendi iradesiylehareketedeceinekanidir,hemdeirdesindendahakuvvetliolan irdei lhiyye'ninyardmna,himayesinemuhtaolduunuunutmaz.

Bize lzm olan akl ve tedbir ve Hakk ve adl

zere hareket ederek mmkn olduu kadarselmete ermektir. Bundan tesi kudretimizharicindedir. Demek ki Allah Tel'nn hemhayr hem de erri yaratmas muktezay hikmettir. O halde insan Cenb Hakk'n eseriinayetiolan hayra nail olmak ricasnda bulunmasnm,muktezayhikmetiolan erredrolmaktanendieetmesinmi?

AllahTelbizleriikaziinfarzedinizkibircaniyzlercemasumun hayatna son vermi bulunuyor. imdibucngadabilhiyyeyeurayaraklykolduucezaybulmasnm?

Bu ceza ise o cn hakknda erden baka bireymidir?

Allah Telnn Kahhariyyet sfat ezeliyyesinianlamayanlar,AllahTel'nncezalarvemkfatlarnn yaratmasnn srrn tasdik etmeyen


106/191


ler, kuvvet ve kudret sahibinin aciz olduunusanm olanlar canilerinde cezasz kalmalarn

tasavvuretmi olmuyorlarm?

HAllahTelhikmetsahibidir,kudretsahibidir. Her ferdin sevabna mkfat, gnahnakarlkverilecektir.

Hayrve errAllahTel'dandr.

Hayr, Allah Tel'dan lkin er Allah Teldan olamaz diyenmezhepler vardr. Fakatbu iyi anlayamamaktan doan bir ihtilftr.nk mademki lemde ne varsa hep ilmiezeliilhiletespitedilmi idi.Hayrnda errindeolmasndailmi lhninnceliivardr.Son

rahayr

nas

lAllahTelhalkve takdirbuyurmu, eytan ve btl da Allah Tel'nn halketmi olduukabuledilmitir. nsanlarnfiillerininyaratcsAllahTel'dr.Sizide,yaptklarnzdaAllahyaratmtr46

Ayn zamanda bilinmelidir ki bu hayr ve er

bizenispetledir.AllahTelyanispetle yaratllarn her eyi hayr ve her olannda dengihayr ve adalettir. Cenb Hakk'a nispetle eryoktur.

Hayrve errinfailiinsandr,fakatancakyaratcs Allah Tel olduuna yaknen inanmamz

dr.Bulemevedettiktensonratekrarhayatbulacamz,ahiretevehesapgnne,dnyadailenmi amelegreecirvesevapveyaazapvecezagrleceineimanederiz.

46Saffat,96


107/191


Kazavekaderhaktr.AllahTelbtnolacaklarolmazdanevvelbilir.Kazadenilen eybu

dur. Nasl biliyorsa olmas gereken kaderdir.AllahTelnnbilmedii eyyoktur.

Her insanhakkndaezeli takdirolmu birhkmvardr.Birkereyrm kalemsenin iinbirdahageridnmez.

AllahTelnnkaderikulungidiinegredir.

Kazavekaderanahtarkimseninelindedeildir.AncakAllahTelnnelindedir.

AllahTelbir eyinolmasndilersesebeplerinikolaylatrr.

Bir eyin vakti gelmeyince acelenin faydas

yoktur.

Herinsannhakkndakitakdirkendinibulur.

Bakmakla kaderin srr ve hakikatini bilmeealanlarn eline zihin yorgunluundan bakabir eygirmez.nk snrlolanaklmzbunu

ihataedemez.Bizhldnyannvebelkikendiyaradl vehlkeyfiyetimizihakkylabilmekten ciz bulunuyoruz. Nerede kald ki. lhmakamdamalmolankazasrrvebak kudretinibilelim.

nsan kmil gayet ndir bulunan azz'l

vcuddur. nsanlarn myar ve istikametinelettir.

AllahTelezeldemahlkatyaratmadannce amellerini takdir ve ksmet eylemitir vemahlkathkmnnvaridatnneserleridir.Ve


108/191


herbirinin rakamne isean iler,onunmuraddr.Vehkmanndr.Vehkmndedildir.

Kimseye niin byle yoktur. Ve her kimseninsrrnedir, inayeti kiminledir?Ona gre takdiretmitir.

KEMALAT

Dirayetliokaranr,azbulunur.

Dirayet, dmana mdafaada silahtan dahaoki grr.

nsanlarn en yksek sfatlar sarslmaz azim,kuvvetliiradevekatimetanettir.

Ruh temiz cihandan sana misafir gelmitir.Misafiriaziztutmakgerekir.

nsan suretinden dolaymutlumesut zannederiz.Hlbukisaadetnemal,nede ilim iledir.Osrfsadecekemalahlkiledir.

Eer ahlkta kemal sahibi olunmazsa, nefisfiilleregalipolurdu.

Akllkimsebirolaydansonraarebulandeil,olay nceden kefeden ve tedbirini ncedenalandr.

nsandoruluklabyklerinrtbesineerer.

Mavere ilemuamele grenin faydasn hementakdirvetahmineder.

Tasavvuf, vaktinemliolan eye sarf etmektir.


109/191


110/191


111/191


112/191


lar,bununilhfeyzindenmahrumkalmlardr.Budazaruridir.

MADDYATVEMANEVYAT

Biryerdemaneviyatvehalvardr,oradadnyannkymetiyoktur.

nsana dini, ahreti veya dnya maieti iinmuhafazaetmesiemredilmitir.

Verilen szzerinde sebatetmek,durmak, ive ticaret leminde en ndir ve en kymetlifaziletlerdensaylr. nsanlklemindeahddenilenbunoktadr.

yigrebilmekiingznshhatiyerindeolmal.

MARFET

Mrifet.AllahTel'nn,sekinkullarnazatiy

lebilinmesidir.ByleceAllahTel,onlardanma'rifetve ekil izlerinitamamenatar,ohalegelirlerkiAllahTeldanbakasnbilmezler,Ondanbakasngrmezler.

Azmarifetokilimdenveameldenhayrldr.

Arifleryan

nda ibadetetmek,Hd ilegeirilmeyenvakitzayiolmutur.48

nsan ruhu safa verici gzel yazlm hikmet

48

badether zamanbulunabilir, fakathikmet sahibindenbakasndaneldeedilemez.


113/191


inasszleriokuyaokuya iyi eylerisylemeyealr ve ulema snfna girer. Sde ve li bir

surettefikriidrakemuktedirolur.

Batndzenlemek,zahirdenhayrldr.

Krnglgesigenitir.

Bir meseleyi iyice anlayp dinlemeden hkmetme.

nsanbilmedii eyleri sualetmedikegitmemelidir.

Yalnzhayrilerindeisrafyoktur.

ikyetvegnldarl,marifetazlndandr.

Srrnifaedenileriniifsateder.

Arifolmayanlar ruhu ihmalederek lafzasarldlar.

Bir eyinmarifetinibilmekonunvarlninkretmekveetmemeyiistilzametmez.

Fikri ilhi ilemegulolanlarnuru ilhiyemazharolurlar.

Halkn nazarn Hakkn nazar ile kaybetmeklazmdr.

Ariflerearifdenilmesiher eyibildiklerihaldebilemezliktengelmeleridir.

Marifetehliolanlardnyagamntercihederler.Sefasnvezevkiniahretebrakrlar.

Allah Telnn yardm olmaynca akbet bokar.


114/191


Bulemingamszsafsnsrenancakariflerdir.Anlarmsivayarabetetmezler.

nsanlar sevmek ve sevilmek iin dnyayagelmilerdir. rfan ehli yaratcsn sevmektefaydasnozamananlamtr.

Maneviyataterakkietmekarzuedenlerorayaancakhsnahlkveistikametyollarilekabilirler,bakayolyoktur.

Arifgzyledeil,kalpgzylegrr.

Riyasetsevdasbirmarazdrkidevasyoktur.

Her ey ki sa'y gayretolmak sizin ile gee,devambekasolmaz.

phesiz ki Allah Tel'y dndke bylefikrindeokszlerbuluyor.

nsanherzamanfaziletvemarifetsahibiolmal.Eermarifettasvirvetehiredilecekolsaidilemisersemederdi.

MECNUN

Mecnunahrmetvetazimyoktur.

MURAKABE

Murakabenin (dnmenin) tesiriyle zikreimtisal49olunur.

nsanlarn fikirlerinihakkyla tenvir iinnazar

49

mtisl:yapma,tutunma,uyma,sarlma.


115/191


larnkinatkitabnabaklmal.Ruhundakimsevar ise sr kudreti tefekkrle kendi kendini

hemenayarlar.

MAHADE

Mahade, Salikin, gayblerde cereyan edeneyleri, Allah'n gerek kendi hakknda gerek

dier yaratklar hakknda yaptklarn grmesi,gelengidenhalibilmesidir.Mahadesahipleridemkefeehligibibulunduklarmakamlaragrederecelereayrlrlar.

Her sabah sehervaktihoroz,nedenyle feryat eder bilir misin? O seherde mrden bir

gecenindahagetiiniveseninbundanhabersiz olduunu grr de onun iin durmaypefgneder.

NAZAR

sabeti ayn (nazar), haktr. nsann zehri gznde,ylannisediindedir.

sabeti ayn, rhu insannin tesiratndadr,sahibinin ktlnedelletetmez. u kadarki,ktnazarlolmakhasetinsanlarniidir.

sabeti ayn'den ihtiraz etmek lzmdr. Yaniekinmek lzmdr.Ve ihtiraz iinbazsebepleretevessleylemekmeru'olduugibi,sebeplere tevessln mukadder olan bir bely defedemeyeceiveher eydehkmve tesirancak Allah Tel'nn olduunu ve encm


116/191


emru'llaha tevekklden baka are olmadnve herkesin Allah Tel'ya itimad lzm oldu

unubuayetikermehabervermitir.50

Dnyaya gzel ruh ile gelen her grdngzelgrr.

NYET

Niyetmrnsermayesidir.

Hayr,ilemektetereddtcaizdeildir.

Bakalarnn dedikodusu ile uramaktan elebir ey gemez. Kendi kalbimizi niyetimizi dzelterekAllahTeldostuolmayabakmalyz.

Mmininniyetiamelindenhayrldr.

Mmininniyetienhayrlamellerdendir.

mr ve hayatn beyhude geiren kimseninmahsulpimanlktr. stediin olmuyorsa olacaniste.

Ktniyetleritimibirhastalktrki,birlemiolanbtnvarlklarsarsarvekntyegtrr.

Sen eriatzerehareketet,varsnhasetedenler iftira etsinler ve ne isterlerse sana isnat

etsinler. Sana dil uzatanlardan korkmak, geriAllahTelkatnda sdknmuhakkaktrvemalmdur. Bu yz akl kfidir. (Elhamdlillahalnmakyzmaktr.)

50Bakara,102


117/191


Bilhassa unu belirtelim ki; Baz kimselermminleringerekerkeklerinevegereksekadnla

rna ilemedikleri sularla onlara iftira etmeksuretiyleezederler.Onlareitlisularnkartarafa isnat ve iftiralarndan toplanan bykgnah yklendiler ki, haksz yere iffetli kadnveerkeive kusursuzolanehli iman incittiklerindenazab lhiyemstehakoldular.nk

kusuruolmayan insanahaks

z yereez etmekazapsebebidir.

Malmdur ki Raslllah sallallh aleyhi vesellem Efendimizin mbarek hayatna gerekhicretten evvel ve gerek hicretten sonrasikastecretedenlerbulunmutu.Fakat.Al

lahseniinsanlardanmuhafazaeder51

mucizeiKur'niyye'si tahakkuketmi,hayatnda,dmanlarnntecavzlerindenkorunmutur.

REC'(MT)

Rec', nefsin huzur ve hidayet bulmasna yardmeder.Korku ile ilgilideildir.Rec'olmasakorku, insanperian eder.Rec' galip gelincekulumutlanr,korkugalipgelinceumutsuzluader.Ohaldeikisinindengeliolmaslzmdr.

mitruhungdasdr.

RIZ

Rza,Allah Tel'nn kendisinden raz olmasn

51Mide,67


118/191


dnerekkendirzasndanvazgemektir.

AllahTeltakdiriylegelenmusibettendolayszlanma,zirahermihneterzavesabrmukadderat lhiyye'ye razolanbyk rhsahiplerininahlkndandr.

AllahTelzikrolundukakalplerindekorkusuhusule gelen ve Kur'n Kerm okundukaimanlar artan Allah Tel'ya mtevekkil olupnamazlarneda,mallarndanmuhtalaraverenmminlerin Allah Tel katnda kadri lidir.Onlariinkatndayksekderecelervardr.

NEML HTYALAR

Tasarrufedenskntgrmez.

Herkese lazmve laykolandininevednyasylaalakalhayrlarileocuklarnanasihatediptvermesidir.

Tuzu sarfettikten sonra tuzluuatma,olaki

yinelzmolur.

TasarrufancakCenbHakkninayetveihsanbuyurduunimetleriherkes gibievlt veayaliile yiyip imek,bulamayanmuhtalara yardmveCenbHakk'ahamdsenaetmekve ilerideaileefradnazaruretektirmemek suretiyle

ihtiyatentedbirlibulunmak,yoksabtnbtnimsaketmekdeildir.

Tasarruf ilemeydanagelenmaldanbirmiktarn ihtiya iin saklamak lazmdr. Bu tasarrufcimrilikdeildir.


119/191


SABIR

Sabr eitli bellardan lezzet almak, gnleritkeninceye kadarlmn tamaktr (dimalmgznndetutmaktr).

Allah Telnn teatine sabretmek, azabnasabretmektenkolaydr.

nsanlarnekserisibelnnbireidineve erliinsanlarn azarlarna dtklerinde sabr ilemaksatlarnakavumular.Sabr ifaltedbirdir.Fakatsabrlatedbiralnacak eyibakabir eylealmak mmkn deildir. Hibir kimse kendikusurundanistifadeedemez.

usaylnefeslerbirgnbitecektir.

Meydana gelmesimmknolan ilerde sabrvesebatsafiyetitemineder.

ylebirzamandayayoruzki,ileritamamenrndan kardlar. erler oald, hayrlar

tamamenazald. imdinbetsabrageldi.

Sabrhermklnanahtardr.

nsanniindekiderdinikimseyesylememesi,nefsinitezkiyeeylemesisabrdansaylr.

Sabr, hakikatte ne kadar byk bir meziyet

ise, sabrszlk da o nisbette fenadr. Birokmuvaffakiyetliilerdenalkor.

htiyatandolayo kadar feryat etme.nksenden daha muhta, daha nasibsiz kimselergrrsn.


120/191


Makam sabrdan makam rza ldr. SabrilerzaytahsiledenvslMevl'dr.

SALT

slm Dininde amellerde ncelik namazdr.Namazlgatteduamanasndadr. stilhtaicrasmuayyenbilinen ibadetmnsn ifadeeder.

Yirmidrt saattebe vakitnamazklmak farzdr. Farz olmayp da vacip veya snnet veyamstehapolannamazlardavardr.

Namaznmuhtevi olduu hareket ve vazifelertetkik edilirse Allah Tel'ya kar tazim vetekrimiindecisimveruhakardahivazifeleri

muhtevi olduu grlr. Namazda Allah Telyatazimvetekrimvebalamasndanitibarenmevcut olduu gibi edasndan evvel ve edasesnasnda edilen tekbir ve tesbihler, kyam vekuudlar, rk ve scudlar hep Allah Tel'yatazimvekullukifadeeder.Namazdanaslgaye

AllahTel'yzikirvetefekkrdr.Gerekten ben, Allah'm; benden baka hibir ilh yoktur. Onun iin bana ibdet et veanmakiinnamazkl52

Namaz ierisinde hareket ve teferruat ise herbirinde mhim hikmetler konulmu mahsusekillerdir. Ve namaz vaktinde ed etmek lzmdr.

Arif kul, namazn birleme, gerekte ayrlma

52TaHa,14


121/191


olduunu bilir. Ayrlmadr, nk kul ancakkinattan ve kinatta bulunan her eyden ay

rlmadkaRabbiylebirleemez.VenamazndaRabbiylezelkonutuunubilir.

slm dininde cisim ile ruh, yahut dier birtbirle nefsin madd ksm ile manev ksmbirbirineo kadarbirletirilmitir ki,btn ibadetler,herikisitoplucadhilolurlar.

Zatenmadd,mnevi hayr temin eden her islm dininde ibdet, gerek cisme ve gerekruha edilen hrmetler btn Allah Tel'nnemirlerinetazimvesaygvenefsinkontrolvetezkiyesi mhim emirleri elde etmek olduuhalde, cismin taharetine, shhatine hizmet et

mesidebizzat ibdeteAllahTelya kar tazimveubdiyyetiniinedhildir.

Namazncismeyarayancihetiabdesttenbalar.AbdestinAllahTel'yaibdetiinniyetveheruzuv ykandka o uzvun hayrda kullanlmasolup, erdekullanlmamaslzumunuhatrlatanfaziletleri olduu gibi ayn zamanda temizlii,shhati ak menfaatleri da vardr ki, bunlarnhepsiAllah Tel'ya tazim ve itaathareketleriile eitli ekillerde bulunur. Esasenmslmanlktatemizliktemeldir.

AllahTelsizebirglkdilemez, fakatsizitertemiz yapmak ve zerinizdeki nimeti tamamlamakister;tki kredesiniz53

53Mide,6.


122/191


Namazdapekulvbiribadettir.Namazmminlerinmiracdr.Maneviyaknlavesiledir. nsan

namaz sayesinde ruhenykselir;kalbenneeliolur. Kendisinde pek gzel duygular husulegelir.

Ey iman edenler, sabrla ve namazla AllahTel'dan yardm isteyin. Muhakkak Allah'nyardmsabredenlerleberaberdir.54

Bu makamda batn amellerin en zoru olangnahlar terketmektir. Salt tmyle ibadettir.Zahiriamellerinenbyolandabe vakitnamazdr.AllahTelbunedenlesabredenlerlebe vakit namazlarn ed edenlerin dualarnkabuledip lhiyardmnonlarlaberaberklar

kigerekyardmdabudur.

Namaz ile cisme edilenhizmet yalnz cisimdetaharetten ibaret olmayp elbisede ve namazklnacak yerlerin dahi temiz olmalar arttr.Yalnz taharette kalnmayp dbmuaerete,tabiatauygungzelelbisethirvenazifolmaslzumudabildirilmitir.

Namazn ruha, yani nefsin mnevi cihetinehizmeti,nefsin terbiyeve tezkiyesineolanhizmeti pek byktr.Namaz klan kimse btnkuvvetini namaza hasredecektir. Ancak secdemahalline bakp baka tarafa bakmamak vekimse ile konumamak ve kullua hasretmesigerekir.

nsann gereknamaz esnasnda, gerek namaz

54

Bakara,153


123/191


dan sonra lh emirleri ve kendi amellerinidnerek yaptklar iyi ise devam, fena ise

tekraryapmamak iinazimve ihtimametmesigerekir. Halkn namazda iken yollad bu selmdanherkimhissedarolmakdilerseslihkiiolsun,yoksabykfazilettenmahrumkalr.

Dikkatediliyormu?

Teehhddeki Esselm aleyna ve alibadissalihnsylenenbumbarek lfzAllahTel tarafndan kendilerine balanmcevmiul kelm ahmedye55 cevherlerindenbiridir.Bulfzlarisemelikeikiramnhepsinemilolduugibinebiler,rasller,sddkler,vehsl slih olan kullarn hepsine mildir. Bu

byk ilh nimete kar kretmemiz lzmgelmezmi?

tenamaz krnbtn eidini toplayanbiribadettir.

badetler iinde enmhim olan be vakit na

mazdr. Kyamet gnnde en evvel sorguyaekilecek namazdr. Eer namazndan gzelhesap verirse dier ileri de dzelir. Eer aksizuhur ederse, dier amellerdeki hesab da birbirkmazagirer.Hulsanamazdabtnbeerhayatnsuretvemertebeleribulunmaktadr.

Mnsnanlamak,ezberlemekvegereizereAllah'aibadetetmekiin:(EyResulm),sanavahyedilenKuranokuvenamaz(devamlbe

55Raslllahsallallhaleyhiveselleminazkelime

ileokmanalarifadeedebilmezellii


124/191


125/191


mektecizvehayrettedir.Vicdanbirkeyfiyet57olduundanszle,cevapvesualiletarifimm

kndeildir.Keyfiyyethaldir.

Muhabbet, hakikatte bir emri zevki ve birnri evkidir. Sevdii ztn ztiyle idrakindenparldar.

Muhabbetbir irinhaldirkionunlaaclartatlbaldr.

Muhabbet birdevadr kionunlaher illet ifbulur.

Muhabbetbirciladrkionunlaherkeder safolur.

Muhabbetbir irinhaldirkionunlahermarazshhattedir.

Muhabbet bir candr ki onunla lye canllkverir.

Muhabbetneticeimarifettirveyaknlavesiledir.

Hercevhermuhabbetinolmasebebi,muhabbetipirvedevamlzikriokyapmaktr.

KurnKerime riayet edenadamlar,heranMuhabbetiHddrlar.

Muhabbetingzelolmas,ahdevefanngzel

olmasyladr.

Bir eyetevecchveikbalo eyeolanmuhab

57

Keyfiyyet:Bir eyinessve iyz.Naslolduuciheti.*Kalite.Madde.(Kemmiyetinzdddr.)


126/191


betingereindendir.

Hissiyat gzel olmayanlarn ileri irkinliktenkurtulamaz.

Hergzsevdiinigzelgrr.

Muhabbet Allah Telnn dostlarna hidayetve inayetidir. Kimde Allah Tel sevgisi olumutur,ondandmanlkduygularkaldrlm

tr.

Yaknlkveuzaklkmuhabbetiniaretideildir.ok uzaktakiler yakndaki olandan daha okmuhabbeteder.

Ayrlkcehennemazabndandaha iddetlidir.

Yurdundanayrdenedeilsadkdostlardanuzakdenegaripdenir.

Her kimde muhabbetu'llah mertebesini bulmutur.Ondan kibir, haset, bugz, adavet, kinve keder, ucb ve enaniyet efkr kalkm veuzaklamtr.

Kmil insan hayatn muhabbet urunda geirmek ve yolunda can verirse ehittir. Dierhedannfevkindedirdemiler.

ERAT

Mnigidince,memnunavdeti eriatiktizasdr.58

58Birzamanuygulayamadnyasaklanan eriamel

engelkalkncauygulanmagerekleriilegerigelir.


127/191


ERHAYIR

Herhayrnsebebiuygunlukher erridedourannifaktr.

hsanaktlklemukabelehemmusibethemalaklktr.

SalihAleyhisselmnkavmininhelakivaktinde,Salihaleyhisselm ileehli imanhelktenveo

gnn rsvalndannecatverdiivebunecatltfu lhcmlesindenaynrahmetolduuveAllahTelnnasilerihelakeveehliimanolanlara necat vermee kudret ve kuvvet sahibibulunduuvedmanlarndan intikamalmaakadirvegalipolduunadelleteder.Demekki

insankendikendinibelya ilgaediyor.Bu takdirde insan erri eytandan ziyade kendindenAllah Tel'dan istize59 etmelidir. Hl byleiken ya niin insan istizede enmhim tarafbrakyordaenzayftaraftanbalyor?

KR

Allah Tel helalinden dnya nimetlerini katkat ve srekliolarak ihsanetmitir. Sizde krnyerinegetiriniz.

Takdiri mmkn olmayan byk hizmetinzuhuruelbettebykbirnimettir.nk ihtiyacdefedennimet ihtiyacnnisbetindetakdirvekymetiyksekolur.

nsan lh nimetin krn bilmeyi yerinegetirmektendeaciz

Documents

HACI HASAN AKYOL EFENDİ TASAVVURÂT_I HAYRİYYEM’İ GÜZEL DÜŞÜNCELERİM