Hadithi Hamsini Na Mbili Za Matukio Makuu Katika Bibilia · Mungu hakuweza kuumba ulimwengu katika Siku ya sita ya saa ishirini na nne. Nilishtuka wakati niliposoma hiyo. Basi kumbuka

HadithiHamsiniNaMbiliZaMatukioMakuuKatikaBibilia

MwandishiNi:Dk.BillMounce

A Swahili Translation By:

Rev Patrick Njuguna, www.breakthroughnetworks.weebly.com

ImeletwaKwakoNaMarafikiZakoKutoka:BiblicalTraining.org

HadithiHamsiniNaMbiliZaMatukioMakuuKatikaBibilia 2

OrodhaYaYaliyomo

MifululizoYaUtangulizi.................................................................................................................................................41.UumbanjinaMungu...................................................................................................................................................52.Uumbajinasisi........................................................................................................................................................113.Kuanguka.................................................................................................................................................................184.Themafuriko...........................................................................................................................................................265.IbrahimuMkataba...................................................................................................................................................336.Yusufu......................................................................................................................................................................407.MusanaMapigo......................................................................................................................................................478.TheAmrikumi.........................................................................................................................................................559.uwepowaMungu....................................................................................................................................................6310.UtakatifuwaMungu(Law)....................................................................................................................................7011.KuuzwaKatiyaMungu(Kumbukumbu)................................................................................................................7712.Waamuzi................................................................................................................................................................8313.MunguniMfalme(1Samweli)..............................................................................................................................9014.DaudinaGoliathi...................................................................................................................................................9915.Zaburi23.............................................................................................................................................................10716.MapambanonaConfession(Zaburi51)..............................................................................................................11517.Sulemani-WisenaFoolish(Mithali)...................................................................................................................12218.Ayubu..................................................................................................................................................................13019.Eliya.....................................................................................................................................................................13620.IsayanaUtakatifuwaMungu..............................................................................................................................14321.Isaya53................................................................................................................................................................14822.Mika.....................................................................................................................................................................15423.Hosea...................................................................................................................................................................16224.Habakuki..............................................................................................................................................................16925.YeremianaEzekieli..............................................................................................................................................17726.Maombolezo.......................................................................................................................................................18327.KuzaliwakwaYesu...............................................................................................................................................19128.Yohane.................................................................................................................................................................19729.Nikodemo............................................................................................................................................................20330.Heri......................................................................................................................................................................21031.BwanaSwala.......................................................................................................................................................21632.KutafutaMungu..................................................................................................................................................22233.UunguwaKristo..................................................................................................................................................22734.Uanafunzi............................................................................................................................................................23335.GreatestAmri......................................................................................................................................................23936.Eschatology.........................................................................................................................................................244


37.RohoMtakatifu...................................................................................................................................................25038.MezayaBwana...................................................................................................................................................25739.KifonaUfufuo.....................................................................................................................................................26340.AgizoKuu.............................................................................................................................................................26941.Pentekoste..........................................................................................................................................................27642.Kanisa..................................................................................................................................................................28443.Kuhesabiwahaki..................................................................................................................................................29544.TheGraceyaKutoa.............................................................................................................................................30245.MkristoFuraha....................................................................................................................................................30946.Unyenyekevu.......................................................................................................................................................31747.KilaandikolenyepumziyaMungu......................................................................................................................32448.Waebrania...........................................................................................................................................................33249.JamesnaTongue.................................................................................................................................................34050.1Petro(MatesonaMbinguni)............................................................................................................................34751.1YohananaUpendowaKikristo.........................................................................................................................35452.Ufunuo.................................................................................................................................................................361


MifululizoYaUtangulizi

Natakakusemamanenomachacheyautanguliziwamfululizohuuwamahubiri.Nilipogunduakwambanitaachamafundishokatikaseminarinanilitakakuingiakatikamadhabahuamapondiokwangu,1yamifululizoambayonilitakakufanyailikuwani'HadithihamsininambilizaMatukiomakuuyaBiblia.Hilinijamboambalonimekuwanahamuyakupatawakatiwabaadayenasasaniwakatiwakufanyahivyo.HivyobasitutaanzakuhusumatukiohamsininambilimakubwaauhadithihamsininambilikuukatikaBiblia.PenginetanguwakatiwamatengenezoyaKanisahakujawawakatiwaujingakuhusuBibliakamailiosasakatikaAmerikayaleo.Kwabahatimbayakatikamaeneomengi,sioyote,lakinikatikamaeneomengikanisanimailimojakwaupananainchimojakwaurefunahiisiojinsiMungualivyokusudiaiwe.

Nilisikiakuhusumchungajiambayealikuwaakiongeakatikamkutanonaakachukuautafitiwawatu.Mojayamaswaliyeyealiulizailikuwa,'Bibliainahadithikuhusumtuambayealimezwanasamakimkubwa.Alikuwanani?Asilimiathemaniniyawatukatikakundihilo,kwaushujaawakasema,'Pinocchio!'MarlaaliniambiatukiwabadokatikaibaadakwambaswalihilobadoliliulizwakatikakanisaambakoalihundumukatikaKusinimwaCalifornianawaopiawalikuwanajibuhilo;kundilavijana;watotowaliokuakatikakanisawalidhaniilikuwaPinocchio.

Mchungajialiendeleakusemakwambakunaalamailiokuwakatikamwishonimwauwanjawampira,nyumayalangolangoli,kulikuwanaishara,alikuwanaYohanana3naalamanakuminasitaimeandikwajuuyake.Aliwaulizawatu,'Je,hiyohusimamiakuwa?'Walichangazwazaidijuuyahili;hawakuwanauhakika.LakiniwengiwalijibukwambailikuwauzitowaJohnMadden.Wenginewalidhaniilikuwabaadhiyamaelekezoisiyoyakawaidakwendakwamsalani.Mimisinautani!HawakuwanaufahamukwambaulikuwamstariwaBiblia.

KujuakusomanakuandikaBiblia

TunaishikatikanyakatizaujingakuhusuBiblia,hivyonatakakuhakikishakuwatunajuahadithi. BibliainasehemukubwayamafundishoyakekwanjiayahadithinaminatakakuhakikishakwambasisiwotetunajuahadithikatikaBiblia. NatakakuhakikishakwambasisiwotetunajuahadithihamsininambilizamsingikatikaBiblia.

UmuhimuwaKitheologia

Pianatakakuhakikishakwambatunajuatheolojia. Maana ya hadithisitumaanayakufikishahadithi,lakinikufikishakitukilichonaumuhimuwakitheolojia; umuhimuwakitheolojia. Miminatakakuhakikishatunajuakwamba. Unajuanijuuyanini,kwamfano,hatuanzimayakitabuchaYonakinazungumzia? Je,unajuakwambasamakihapahainaumaarufukabisa. Niyaumuhimukidogosanakatikahadithihiiyote. YonaalikuwaMyahudinaWayahudiwawakatihuowaliaminikuwaMungualikuwatuMunguwaIsraeli,kijiografianakikabila. NahivyowakatiMunguanaelezeaYonakuhusukwendakwawatuwaNinewinakuhubiri,Yonaanasema,'Haiwezekani,waosiyoWayahudi! Mungu,huwezikuwanahajanao,waoniMataifa. Miminajuakilenitafanya. ItabidinikimbiekutokamipakayakawaidayaIsraelikwasababundipoMunguhatawezakunipata. HatuayaKitabuchaYonanikwambaMungunimkubwakulikoIsraelikijiografianakikabila. Hilondilonamaanishawakatinasemakwambatheolojiainakujakwanjiayahadithi. Natakakuhakikishakwambatunayajuahayo.

MuundoWaJumlawaBiblia

Tatu,natakakuhakikishakwambasisisotetukonaufahamuwamuundowajumlawamaandiko. Maandikokatikamaanahalisi,nihadithiyakwanza. InaanzakatikaUumbanjinakuishiakatikambingumpyanaduniampyanakuishiusokwausonaYesu. Hiinihadithiyakwanza,nanadhanimaranyingisanatunajuavipandevipandelakinihatujuiambapozinaingiana. Natakakuhakikishakwambatunaelewakatiyakenaambapovipandehuingiana,hivyokwakipindikifuatachochajumbehamsininambilitutazungumziakuhusuhadithihizo.


1.UumbanjinaMungu

KwanzatutaangaliakatikaMwanzo,Surayakwanza.Nivizurikilawakatikuanzamwanzoni,hivyonatakakuanzanaMwanzo1nahadithiyaUumbanji. Mwanzo1nimojayasurambiliautatumuhimuzaidikatikaBiblianzima,kwasababuhuwekamsingikwakaribukilakituambachohujabaadayake.

KamaukisomakupitiaAganolaKalenakatikaJipya,unawezakuonawaandishitenanatenawakirejeakuhusuUumbanjinakuunganishaukwelikuhusuuumbanjiuliotendakazikatikamudawaonakatikahalizao. Mwanzo1inafanyakaziyaajabuyakuwekamsingikwamaandikomenginemengi. Kwakweli,inaitendakazihiyonzuri,napiahivyokamilikwatheolojia,nilijaribuniwezavyo,lakiniSikuyawezakuibanandaniyadakikathelathini. Ninamatumainikwambasitafanyahivyokwavifungunyinginevyovyote,lakinitutaigawanyaMwanzo1katikamahubirimawilitofauti. Kunautajirimwingisanahapo.

Mwanzo1,pamojanakuwakamili,niyenyeutatasana. Niyenyeutatakwasababukwabaadhiyawatu,wanasemakuwahailinganinasayansi. Nakwambainaletautata. NilikuwanikisomaufafanuziwaajabujuuyaMwanzo; ndioborazaidiyazilenimepatakatikamaishayangu. Miminilikuwanaifurahia; ilikuwayenyekitheolojia; ilikuwayenyekuelezamaandishi,namwandishiakafikasehemuambapoalikuwaakizungumzajuuyaSikuyasita. Je,niSikuyasitazenyevipindivyasaaishirininanne? Je,nivipindisita? Nimuundowafasihiwakufanyakwelitheolojiahiyo? Alikuwaanajaribukufanyakazinamaswalihayo. Akasemajambolakushangazazaidi. Alisema,'KaribuwanasayansiwotewanakubalianakwambaduniahaikuumbwakwaSikuyasita,hivyoniwazikwambahikisiokileMwanzoinafundisha.' Naminikaitazama,nanikawaza,'huzunijema! HuyunimsomiwakiwangochajuuambayeniwaKiinjilikabisalakinianamwabiaMungukwambakwasababuyakilewanasayansihufikiri,kwambaMunguhakuwezakuumbaulimwengukatikaSikuyasitayasaaishirininanne. Nilishtukawakatiniliposomahiyo. Basikumbukakunautatanasisitunafaakuwanaufahamuhuo.

KunapiautatakuhusuMwanzo1katikakanisa,nakunawatuwaduniachanganawatuwaduniakuunamjadalahuowote. Lakinimsimamowowoteninaoushikiliakuhusumasualahayo,nafasiyoyoteunaoshikiliakuhusumasualahayo,naaminikwambakwanzakabisaMwanzo1niyakitheolojia. Wakatikilakitukinginekimewekwakando,madhumuniyakeyamsinginikutufundishakitheolojiakuhusuMuumbaninaninakutufundishakitheolojiakuhusuUumbanjininini. Ilemisingimikuuyakitheolojianimuhimuzaidikulikomasualayakisekondarikamasayansinahistorianampangiliowake. Mimisisemikwambamambohayosiyomuhimu,lakiniyakokatikanafasiyapiliikilinganishwanakileMwanzo1inajaribukuelezea. Tatizonikwambasisihujipatakatikamijadalahiinamaranyingikupotezakiinichamaswaliyamsingi; kuingiakatikamijadalayaulimwengumchanganaulimwengumkuuhaditunasahaukwambaMwanzo1inatufundishakuhusutabiayaMungu,naMwanzo1piahutufundishakuhusutabiayaUumbanji. Sitakikufanyamakosahapa. KileninatakakufanyanikuzingatiamafundishoyamsingiyaMwanzo1nakwambaniyakitheolojiakatikayaleinayosemakuhusuMungunakuhusuUumbanji.

Baadayakusemahivyo,hebutuangaliesuramojayaBiblia,Mwanzomoja.'Hapomwanzo,Mungualiziumbambingunanchi. Nayonchiilikuwaukiwa,tenautupunagizalilikuwajuuyausowakina,naRohowaMungualituliajuuyausowamaji.' Mstariwakwanzanikichwa. Nikichwaambachosuranzima,labdanzimasurakadhaahujengwajuuyake. ZinathibitishaukweliwakatiwaMwanzomojakwambaMunguniMuumbapekeewakilakitu. KwambaMunguniMuumbapekeewakilakitu. KuwaMungunaMungupekeendiyemwenyenguvunahekimayakuumba; naMungunaMungupekeendiyemkuujuuyakilakituambachoamefanya.

KunamambokadhaaambayoMusahanahajakutufundisha. YeyehanahajakuthibitishakwetukuwepokwaMungu. YeyehanahajakutuonyeshakwambaMungualifanyajambomambohayo,ingawayametanjwakatikakichwachahabarihii. 'Mbingunanchi'zinaitwamerism,ambaponihaliyakinyumeinayonyeshakilakitu. LakiniyalehayakuwamamboambayonimuhimukwaMusa. YaleyakuwamuhimukwaMusayamokatikamstariwa2,baadayakusemakuwaMungualifanyahivyo,yeyeanaingiakatikahadithiyamaelezoyaUumbanji. Angaliadunia


katikamstariwa2:Niukiwa,niutupukatikamuundonaMungukatikaRohoametuliajuuyaardhinayukotayarikuchukuahatua. Hiyonimstariwa2.

SikusitazaUumbaji

KishatunaingiakatikaSikusitazaUumbaji. TunapoangaliakatikaSikusitazauumbajitunajuanininiinaunganishaSikuya1,ya2,naya3kwaya1,naniniinaunganishaSikuya4,yatanonayasitakwaya1. IjapokuwakunahalitofautikatikakilamojayaSikuyahizi,kunamadainayozunguka1katikaSikuya3zaUumbanjiambayoinafunganishayotepamoja. NakishakunamadatofautikidogoinayozungukakatikaSikuya4,tanonasita.

Je,nibaadhiyamandhariganiinafunganishaSiku1hadiSikuya3paya1? HiziSiku3zauumbanjihuonyeshakwambaMungualikuwakatikamchakatowakubandilishakilichokuwabilauhainakukifanyakuwanauhai. 1Siku3zaUumbanjiwoteMungualisongeakatikamachafukonahaliisionamuundonakilekilichokuwabatilinakuifanyakuwanamuundo,nakuifanyayenyemuelekeo,nahataiwesehemuanayowezakuishibaadaye. Sikuya1,2na3nikaziyakuifanyanchiyenyekukalika. NadhanihiyondiomadainayounganishaSikuhizi3pamoja.

SikuYaKwanza-Nuru

Sikuya1,Musahuanzakatikamstariwa3,"NaMungualisemabasikuwenuru. NakukawananuruMunguakaonanuruilikuwanzuri. NaMunguakatenganurunagizanaMunguakaiitanurumchananagizaakaiitausiku. Naikawajioni,ikawaasubuhi,Sikuya1.' Siku1Mungualiumbanurunanuruilifanyanini? Inatenganisha; huletampangilio; hutenganishamchananausiku. NahiyondiyoSiku1yaUumbanji.

Fahamunguvuyamwishowaulimwengunazaidi; kwambaMunguanaongeatunaUumbanjiunatokea. Anasemanakunakuwanautulivukatikamachafuko; kwambawakatiMunguanaongea,mambohutendeka. Miminajuahiinihadithiinaofahamikanawengiwetu,nawakatimamboyanafahamikamaranyingihupotezakilekinachomaanishwa.

Fikiriajambohili:Munguanawezatukusema; Munguambayetunaabuduhivisasa,Munguambayetunasemakuhusu,Munguambayetunamtumikia,Munguambayetunamuomba,aliwezatukusemanaulimwenguukaumbwa. Munguwakonimkuukiasigani? Hiloniswali,sihivyo? Munguwakonimkuukiasigani? SisihumuabuduYeye,sisihumtumikiayeye,Anatuitakuingiakwake,naanatuitakumpendayeye. Munguwakonimkuukiasigani? Naam,itabidinikuelezijinsiMungualivyomkuu:kwambaMungunimkubwasana,kwambaanaumbanurubilakuwajua. Je,umeonahivyo? JuanamwezinanyotahazikuwekohadiSikuya4. LakiniMunguhakuhitajijuailikuumbanuru. Yeyehanahajananyotayakuumbanuru.

KamatungekuwanawakatiningekusomeabaadhiyaitikandikuhusuUumbanjizawapagani. Habarihizonizaajabukabisa. MojakatiyazilizomaarufuzaidiniEnumaElish,hadithiyaBabelinanimfanowaainahiiyafasihiambayoinaongeakuhusufujonamachafukonamiungunanyotanamajitubaharininamonsterwotezinazopigananakilamojazikikatanavichwanakutoanamatumbo. NaTiamatanapatakupigwakatikamachonakatikamachoyakendikokunatokeamitoyaHidekelinaFrati. HiyoniainayaduniaambayoMwanzo1imeandikwakatika; duniaambayonyotazinanguvu,mamlakakudhibitimaishayabinadamunahatimayabinadamu. BasiMusaanaandika,'Hebukuwenanuru. Mimiwalasinahatahajayanyotailiniumbenuruyangu.' Sikuya1.

SikuYaPili-Mpanuko(anga)

Sikuya2inaanziakatikamstariwa6,'Munguakasema,Naiweangakatikatiyamaji,nahebumajiitenganishwenamaji.' Munguakafanyaanganakutengamajiyaliyokuwachiniyaangakutokamajiyaliyokuwajuuyaanga. Naikawahivyo. NaMunguakaiitaangambinguni,[aukatikaESVtafsili'anga'],nakukawajioninaikawaasubuhi,Sikuya2.' KatikaSikuya2yaUumbanji,Mungualiumbaangakutenganisha,kwamaranyinginetena,majihapojuu,mawingunamambomenginekutokakwenyemajihapachini. Yeyeanaletamfumokwamachafuko;na mpangilio. Yeyeanafanyaduniakuwezakukalika.


SikuYaTatu-Kutenganishabaharinanchikavu-kuzalishamimea

Sikuyatatu. Munguakasema,'Majiyaliyochiniyambingunayakusanyikemahalipamojakatikaeneo1nailipakavupaonekane,naikawahivyo.' Wakati[SA1]Munguanaongea,inatendeka. 'Munguakaiitaardhikavudunianamajiyaliokusanyikaakayaitabahari. Munguakaonayakuwanivyema.' Kisha[SA2]taratibuhiiinakomanaMunguanafanyakitendocha2chauumbanjikatikaSikuya3.'Munguakasema,Hebuardhiichipuzeuotowaasili,mimeayenyembegundaniyake,namitiyamatundaitakayozaamatundakulingananambeguzao,kilamojakulingananaainayakehapaduniani,naikawahivyo. Nchiikatoamajani,mimeayenyembegukwamujibuwaainayaowenyewenamitikuzaamatundaambayoyanambeguzao,kilamojakufuatananaainayake. Munguakaonayakuwanivyema. Nakulikuwajioninaikawaasubuhi,Sikuya3.'

Sikuya3Mungualitenganishamajiilituwezekuwanamajinatunaardhi. KishakutokanchiMunguanasema,'Mazaoyaotenakuzaamatunda.' TafadhalisikilizaMusajuuyajambohili,hasawalewaliokatikashuleyasekondarinakatikachuo. Nchihainauwezowakuzalishamaisha. Mwisho. Nchihainauwezowakuzalishamaishanahakunauwezowaasiliwakufanyahivyo. NchiinazalishamimeakwasababuMungualiiamurukuzalishamimea. Munguyukokatikabiasharayauumbanjiyayotemwenyewe. Yeyehatakiauhahitajimsaadawamtuyeyote,hakikahatasionchi. HakunadhanakatikaBibliayaMamaDunia. Dhanahiyohaiponasikweli. HapomwanzoMungualiziumba. MungualizungumziaardhinaardhiinazalishanganoinaoitwaGlennDobbinkwasababuMungualiiambiaifanyehivyo.

HivyotunazoSikutatuzaUumbanji. Unaduniayenyeukiwanamachafukokutengenezwakuwanaumbonakutengenezwavema; kuwekakatikanafasi. Angaliajinsimimeainazaanakulingananaainayake. [SA3]Munguamewekavitukatikamwendo,naamewekamaishakatikamwendokwautaratibu. Hakunamachafuko. Tena,somahitikadiyawapagani,utaonahilo. Uumbanjiniuzalizajikatikawengiwahabarihizi. LakinisikwambahayndioyanaendeleakatikaMwanzo. MungualifanyahivyokwautaratibumzurinaakawekamipakajuuyamambonaAnasema,'Wewefanyahivyokwanjiahii.' KunaMungummojatu. Hakunamtuanayemsaidia. YeyepekeyakendiyemwenyenguvunaUumbanjihutokananakuzungumzakwake. Yeyepekeyakenimwenyehekimayote. Yeyehanahajayakuulizamaoniyamtuyeyote. Yeyehatafutiushauriwamtuyeyote. Ayubualipatahii,jehakuipata? 'Ulikuwawapiwakatimiminiliumbayotehaya,Ayubu? Weweninanihatauniulizemaswali? Miminiliyaumbahivyo,miminimwenyenguvuzote,miminimwenyehekimayote,namiminihurukwasababuzotenakileninachokiumbanimaliyangu,nakileninachokifanyahukidhibiti.

SikuYaNne-Nyota

TunaSiku31zaUumbanji. TunaduniasasainawezakuichiwatunahivyokatikamudawaSikuya4,tanonasita,tunaonaMungukuanziamaishahapaduniani. NaYeyekuanzakatikaSikuya4,mstariwa14,'Munguakasema,Naiwemiangakatikaangalambinguilimchanauwetofautinausiku. NayoiwendiyoisharanamajiranaSikunamiaka,nakuwaiwemiangakatikaangalambinguitienurujuuyanchi.' Naikawahivyo. NaMunguakafanyamiangamiwilimikubwa,ulemkubwautawalemchana,jua,naulemdogoutawaleusiku,mwezinanyota.' Nikaribuainayakawaida,'Eeh,ndio,Yeyealiumbanyota. hazitumiinguvuyoyote,mamlakayoyote,aumamlakayoyote. Naam,Yeyealiumbanyota.'NaMunguakaziwekakatikaangalambinguzitienurujuuyanchi,kuutawalamchananausikunakutenganishanurunagiza. Munguakaonayakuwanivyema. Nakulikuwanajioni,ikawaasubuhi,Sikuyanne.'

KatikaSikuyanneMungualiziumbanyotakukaaangani. Tafadhalikumbuka:Mungundiyeanadhibiti. Anaumba,Yeyemaeneoyao. Yeyehuamuamajukumuyao. Nyotasimiungu; waosimamlaka; waosimamlaka. WaoniUumbanjivyakekwambanikuwekaambapoYeyeunawekayaonawanafanyaniniAnawaambiachakufanya. Nahunakwendamythologykipaganikuonahiimfano,je? Woteunakufanyanikuchukuagazetiasubuhi,mimininakuchukuanibadohuko,nakuangaliakupiganaunawezakuonaUumbanjiwawanyonge,haunamaana,kudharauliwajaribiolahaliyakuwanyotanamamlakajuuyaMungunanyotanamamlakajuumiminawewe.


Hogwash!! Naaibujuuyawewekamawewekusomayao. Mungupekeumbanyotanakilakitukingine. MungupekeendiyemkuujuuyaUumbanji,sinebulae,sinyota,galaxiessi; Mungu.

SikuYaTano-Samaki,Ndege

Sikuyatano,mstariwa20.'Munguakasema,MajinayajawekwamakundiyawaleUumbanjihainandegewarukejuuyanchikatikaangalambingu,'hivyoMungualiumbaUumbanjikubwabaharinakilakiumbechenyeuhaikiendachokwaambavyomajipumbakulingananaainazake,nakilandegearukaye,kwajinsiyake. Munguakaonakuwanivyema,naMunguakawabarikiakisema,Zaeni,mkaongezeke,mkaijazemajinabahari. Ndegenawazidikatikanchi.' Nakulikuwanajioniikawaasubuhi,Sikuyatano.'

KatikaSikuyatano,MungualiumbasamakikukaamajinaAmeziumbandegekukaaangani. NakunajambojipyaambalohufanyikakatikaSikuyatano,nikwelilipo? MunguhuwabarikiUumbanjivyake. Yeyewamekuwawakisemawotepamojakwambanivizuri,nasasayeyekweliinasemabarakazakejuuyandegenajuuyasamaki. Nayeanasema,'Zidisha.' Kwamanenomengine:kikamilifukukaaanga,kikamilifukukaamaji. Nanapendakusematena,lichayakilebaadhiyaunawezakuwaauwanafundishwakatikamadarasayakobiolojia,namimikuombakwambaunawalimuambaohawanakilagibberishhii,sijuininikinginesimuyake,nakamamwalimuwakoanasemakunakituzaidiyaGodlessmageuzi,basikuombakwaajiliyamwalimuwako,wewekusaidiamwalimuwakokwasababuwaonikuchukuahatari,lakinilichayakilewengiwetuwalikuwakufundishwakatikashuleyasekondari,baharinanchihawanauwezowaasiliwakujengamaisha. Nahaijalishinimarangapimimialiambiwakwambanilipokuwajuniorkatikashuleyasekondari,badohaikuwakweli. Nasikwelisasa. Sinabaadhiyakipandechaprimordialkutukwambanikanawajuuyabaadhiyapwaninakupitiavikosivyaasiliakawanafsihai. Hiyohaiwezikutokea,unajuakwanini? Kwasababunchikavunabaharinihawanauwezowaasiliwakujengamaisha. Mungutuanauwezowakusemamaishakatikakuwepo. Nawalakuthubutubasimtukukuambiavinginevyo.

HatimayaUumbanji

Sikuyasita. SisiniviongozikuelekeakilelechaUumbanji. NakatikaSikuyasita,kamavilekatikaSikuya3,tunavitendombiliubunifu. Tunauundwajiwawanyamanakishatunauundwajiwawatu. NakishasisikupatakilelekweliwakuundwaSikuyasabawakatiMunguanakaa.

MimitunaendakuwailikukabiliananaSikuyasitanaSikuyasabaujumbeijayo. Mimituhawezikufaayakeasubuhihii,nasitakifitnikatika.Wakatihiyoijayo,sisinikwendakuangaliaSikuyasitanaSikuyasabanatunakwendakuuliza,'Bibliainafundishaninisisi,nininiUumbanjikutufundishakuhususisiwenyewe?'

TunajifunzaninikuhusuMuumba-MungukutokaSikuyaza1-5?

Lakiniswalinatakakuulizaweweni,'JeUumbanjikutufundishajuuyaMungu? Je1SikuyatanoyaUumbanjikutufundishajuuyaMungu?' Kamanilivyosemaawali,kuna,wengi,mambomengiwenginikufundisha,lakinikunajambo1kwambanikatikakichwa; kunajambo1kwambaanatufundishajuuyayote. NakwambanitukwambakunaMungum1tu. KunaMungum1tunaYeyealiumbavituvyote. Monotheism.

ImanikatikaMungumya1,ndiokipekeenaWayahudi. NialifanyakabisahakunamaanakwawatuwakalekwasababukilamtuanapantheonsnamengineyonangazimbalimbalizaMungu,nakatikaUyahudi,katikaMwanzo1,kunaMungum1tu. NahakunamtumwingineambayeanashirikikatikaUumbanjiukokwaketu sijua,simwezi,sinyota,siTiamat,naMarduk,simamaNature,sinchi,simaji,sinchi. PoleDarwin(sikweli). HakunaMungumwingine,hakunabinadamu,kushirikikatikaUumbajinaMungu. Kunam1tu. Nahiindiyomaana1yaamrikumini,'MiminiBwanaMunguwako,weweUsiwenamiungumingineilamimi.' KatikaIsaya42:8,`MiminiBwana,kwambanijinalangu. Utukufuwangunawapahakunawengine. Walasifazangusanamuyakuchonga.' Mungusikushirikiutukufuwake,MungusikushirikisifakwambanikutokananaMuumbanamtuyeyoteaukitukinginechochote. Mungu,kamamwenyenguvuzote,mwenyehekima,kila-huruMuumbawakilakitu,mahitajinaana


hakiyakudai,kiongozikatikakilakitukabisakatikaUumbanjivyake. Nakwambapamojanamawazoyangu,namoyowangu,nanafsiyangu.

Naam,kamakwambaniuthibitishowakatiwaMwanzo1,nilazimakujakamahakunamshangaokwambahiyonihakikuukwambanikushambuliwanaulimwenguwadhambi. Dunianikujaribumnokuaminikwambaumbayenyewe. Tafadhaliwanafunzi,hasa,walakuwanamkadanganywashuleni. Utakuwakufundishwa,uwezekanomkubwa,sawamumbo-jumbokwambanilikuwakufundishwa. 'Naam,sisikufuatanjiayakisayansihapa.' KanakwambambinuzakisayansiniMungu. Naniniwaonikusemanikwambakwakilaathari,kunasababundaniyadunianyenzoni. Kwambakilakituyaani,inasababishwanakituambachotunawezakuona; kituambachoninyenzo. Na'kamaunatakakuwadini,kamaunatakakuwanaimani,vizuri,hiyoninzuri,lakinisisiniwanasayansi,sisikumtelekezakwambakwakishirikinaSikuyazanyuma.' Hiyoninininilikuwakufundishwa. Sikatikamanenohayo,lakinihiyowazi.

Duniahatakikuwakuwajibikakwamtuyeyoteaukituchochote. NahivyoduniaanarudiUumbanjikatikamunguwakemwenyewe,naanatuitakuabuduyenyewe. Nadunianirelentless,si? Nirelentlesskatikakushambuliayetunakujaribukuvutasisichini. Bibliainasema,katikaWarumi1,kwambakwasababusisiniwatuwenyedhambisisiibadayaUumbanjibadalayaMungu. Bibliainasemanikwasababuyadhambi,sinjiayakisayansi; nikwasababuyadhambiambayotunasemahapanaMungu. Nikwasababuyadhambiambayosisikujaribukuwashawishiwenyewekwamba`MiminiMungu,ninachechezaMungu',kamaHenryHigginsanasemakatikaLadyMyFair. Nadunianirelentlesskatikakujaribukuwashawishikwambasisinimiunguyetuwenyewe.

Nainachukuaainanyingi. InachukuaainayaMormonism,inachukuafomuyaAnimishi,yaumrimpya,yaUhindu,yaUtu,nayaitikadinyinginenyingi,lakininiuongohuo. Nidhambihiyo. NiuongokuwaUumbanjianamuhimukwakuwepokwakemwenyewe. NaMwanzo1naWarumi1kusema'Nohuna!' Mwanzo1nihapakupanuamaonoyetuyaMungu. NihapakutusaidiakuonaukubwawaMunguninani.

Naainahiiyamahubirinidaimagumukwasababuwakatiwowotekujiingizahuuundanindaniyatheolojia,zaidiyakwenda,manenokuendeleakushindwanamanenokuendeleakushindwa,nanikamahuwezikuelezeakituambachonilaajabusana. HuwezikuelezeakwamanenobinadamuukubwawaMungukwambasisiibada; ukubwawaMungukwambasisikutumika. WewenamimikumtumikiaMunguambayeanazungumzamambokatikakuwepo. Sasamimisijuikuhusuwewe,lakinihiyonibalaakwangu. Siwezihatakumalizabintiyangubunkkitanda. Imean,mimikwendanjenakununuambao,mimibadokuwanabaadhiyascrewskuwekakatika,baadhimisumarikuwekakatikaYeyeakaangukanjeyakitanda.; kamasikwambamotishayakufanyakitu,sijuininini. Siwezikupatakitandakijinga! Munguanaongeanaipo. SasakamanilikwendanyumbaniusikuwaleonanimeonamatusikuwekajuuyakitandaKierstenyanapendakuangukachinikatikahofunakatikasifanaibadayaMungualiyewekamatusijuuyakitandabintiyangu. Lakinihiyosikitu'ikilinganishwanauundwajiwakilakitu.

1yaNjefavoriteyanguni1yamaeneoNASA. MimikawaidakwendayakekilaSikuya. Maelezoyakeniprettywapagani,lakinipichakutokadarubiniHubbellnimaranyingiajabu. Hiininebula,NGC60. Kunagalaxiesnyingikwambahawawezijinayao. Wanakuzihesabu. Nebulaambayoina200kipyanyota. Ni1500nurumiakahela. Hiyoniidadiunfathomable! HataNyotahipEnterprisehawawezikupatahelanebula. HataGeneRodenberry,MuumbawaStarSafarimfululizowatelevisheni,naUtuwakeuliokithirinaimanikatikauwezowabinadamu,uwezekufikianyotakamaunatakatunivibayakutosha,hatayeyehawezimimbawanebulahiyoni1,500nurumiakahela. Kamawewenikwendawarpkumi,hiyonimiaka150kupatahelaNebula! NawamewezatuwamezipatakwakukunjasabamarayamwishoIchecked. Hiyoni1500nurumiaka,miaka150katikakizazikijachoEnterprise!

Lakininadhaninini? Hiyosihataidadikubwa. HiiNebulawengineninuruwamiakamilioni300mbali. Hatuwezihatakuelewanambahizi. Najuawanasayansikutumianambahizi,lakiniwaohawawezikuelewamaanayake. Waonikubwamno,piagargantuan. Nadhaninini? Nebulahiinikwamba. NitusehemukidogokatikaSpiralGalaxyM33. Hawawezihatamwishogalaxies. MimimaranyingikujiulizawakatinikiwamtotokwaniniMungualifanyanafasikubwasana. Haikuwampakamiakayahivikaribunikwambatumekuwakujakutambuanafasihiyonikubwasana. I


mean,Mungu,kwaniniwewekufanyahivyokubwa? Mtumara1alisemakuwawanayokutafutakwadarubiniHubbellnikwambabilakujalijinsimbaliwaokuangalia,wanaendeleakutafutazaidi. Najuakwambabaadhiyawanafizikiahudhanikuwakamawaokuangaliamudawakutosha,wataonanyumayakichwayaokwasababuitakujakuwamduara. Takwimukwambam1nje.

Lakini,nafasianaendeleakupanua. KwaniniMungu? KwasababuMbinguzatangazautukufuwaMungu; nakwasababuangayaitangazakaziyamikonoyake. Haijalishikamawewekuishikatika10,000BC,aukamawewekuishisasa,mbingunazobadokutangazautukufuwaMungu. Nawakatiukiangaliakwamba,kitupekeeambacholazimakuwakatikaakiliyakoni,'WOW,Mungu! Ajabu!!'

Sasawapaganiangaliainterstellarvumbi,nakwambanimbayasana,kwasababuhiyohatiyaMungukatikausowaulimwengu. Lakiniunajuaninikwelikushangaza? KuwaMungualiyeMuumbaNebula604katikaGalaxy33Mungundiyemwenyetunakuabudu, niMungukwambasisikutumika; niMungukwambasisikuwaita'Babayetuuliyembinguni'. NiMungukwambasisikupigakelelekwamaumivuyetu. NiMunguambayesisihutegemeakwenyenyakatizashida.

Mungunikatikakudhibitihatawakatihatuelewikwanini. HuyundiyeMungukwambasisikutumika. HuyundiyeMungukwambasisikumtukuzawakatisisiniwatotowakutiikatikafamiliayake. HuyundiyeMunguambayeinajenganebulae,Mungunim1ambayelikotumainiletukwaajiliyawokovunautakasonamilele. YeyeniMunguwanyota,kuelewekakatikanuruwaMwanzo1,ambayenisadakayetuyakutoabureyawokovukwambakamawewekukubaliwewenimwenyedhambi,kwambakifochaKristokulipwafidiayadhambiyakojuuyamsalaba,nakamaweweUtakuwakufanyamaishayakokwaMunguambayehufanyagalaxieszaidiyaidadi,basiunawezakuishinayemilele. HuyundiyeMunguambayoinauwezowakubadilisharushwamoyowabinadamu. Namimimtuhumiwauwezowakubadilisharushwamoyowabinadamunikazizaidiyauundwajiwagalaxiesnanyota,tunadhani.

JinsikubwaMunguwenuninini?

JinsikubwaMunguwenuninini? HiloniswalilaMwanzo1.Inakuwa. JinsikubwaMunguwenuninini? Je,Munguwakokuwandogosanakwambahawezihudumakwaajiliyenu? NiwasiwasinakukatishwatamaanawasiwasiwaulimwenguhuubalaawewenaMungunindogosanakwambahawezikutunzamatatizoyako? MiunguyaduniahiikuwahivyokubwakwambasisiibadayaobadalayaMunguwaMwanzo1; munguwafuraha,miunguyamafanikio,miunguyafedha,munguwawakatihuo,munguwa'mimininakwendakufanyakilenatakakufanyanjiayangumwenyewenahakunamtuanayewezakuniambianinichakufanya.' Je,MunguwaMwanzo1kuwandogosanakwambaYeyeanakushindananakatikaduniahiinimiungu? Je,MunguwaMwanzo1kuwahivyounsatisfyingkwambamiunguyaduniahiikuonekanazaidiyakuridhishanasisikulazimishaMungukushindanakwaupendowetu?

AuanaMunguwakokuwakubwanayakutishanamkubwa. Je,MunguwakokuwaMunguwaMwanzo1? NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyeanaongeamambokatikakuwepo? NiMunguwenuhivyokubwakwambayeyenimkuujuuyakilakitukabisakwambaamefanya? NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyeanamamlakayote,nawakatiyeyeanakwambiakwendanakufanyawanafunziunasema,'Naam,bwana.' NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyenimwenyehekimazaidiyachochotetunawezauwezekanokuelewa? NiMunguwenuhivyokubwakwambaAnastahilikuwanakuifuatakwakilaaunziyashaukuyakuwaYeyeamewekanakuwezeshwakatikamaishayetu? NiMunguwenuhivyokubwakwambaAnastahilisikugawanautukufuwakenamtuyeyoteaukituchochote? NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyenianastahilinafasiyakiongozikabisakatikamamboyote? Munguhawatakuwanawapinzani. Kunam1tuMungukatikaMwanzo1.Yeyealifanyakilakitu,naYeyemadaiuhurujuuyakilakituYeyealifanya. JinsikubwaMunguwetuninani?


2.Uumbajinasisi

Hebutuombe:Baba,dunianiuongo. DhambikupotoshwaniniYoukuundwakwakuwanzurinasisikukirikwamba. Duniaanatuelezamambomenginainatuambiakwambakilawimbowa2wakilaSikuya1,nakwakihereherejuuyetunainaongezamambondaniyapsycheyetuyandani,mambokamaheshimayetunathamanizetukujakwasababuyautendajiwetu. Loo,Baba,hayaniuongo. Lakinitunahitajikuelewakwaonatunahitajikujuajinsiyakupambananao. Baba,tunaombakwambakamasisikuangaliaMwanzo1tenaleoasubuhikuwaWewekufunguamachoyetunakwambakwanguvuyaRohowakoUtakuwakutusaidiakuelewaniniMtumishiwakoMusaalituandikiayamiakamingiiliyopita. KatikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

Marayamwishosisiinaonekanakwamara1SikuyatanoyauumbajikatikaMwanzo1nasisialiulizaswali,"Je,walewa1SikuyatanokutufundishajuuyaMungu?"TulionakatikaSikuya1ma3ambayoMungunikuchukuakituambachoniukiwanautupunakuifanyainhabitable. Kishakatikasafumkonowakulia,Sikuya4,tano,nasita,MungunahivyokufanyaardhinaanganabahariwenyejinaYeyekuwekawanyamanandegenasamakikatikaUumbanjivyake. Tumejifunzanininamambomawiliyamsinginarekuhusiana. 1nifundisholamonotheism. Mwanzo1niwotekuhusuMungum1nakwambaMunguinajengabilashauri,bilamsaada,nakwahiyo,yeyesikushirikiutukufuwakenakitukinginechochotekatikaUumbanji. NasisipiakujifunzakwambaMunguhuyum1nikubwananenokwaasubuhiniukubwawaMungu.NajinsiMunguambayeinajenganebulae,ambayeinajengagalaxieshivyowengikwambahatuwezijinayao,niMunguyuleyuleanakujakwetu,ambayeanatupendanakukutananasisikatikamajaribuyetunadhiki,ambayemoyosisiwakatimaishaanapatangumu.WakatikuangaliavideoWakristowaSudan,unatakakuulizayao,"JinsikubwaniMunguwako?"DhanayanguniMunguwaonimkubwakabisa.Hiyonininisisiinaonekanakatikawikiiliyopita.

II.SikuyaSix

LeonininatakakufanyanikuangaliaSikuyasitanasabanakuulizaswalitofautikidogo.Leonatakakuuliza,"Je,Uumbanjikutufundishakuhususisiwenyewe,siMuumba,lakinisisiwenyewe,kamasehemuyaUumbanji?"Hiloniswalinatakatuangalieleoasubuhi.

A.Wanyama

KatikaSikuyasitazauumbajitunambiliubunifuvitendokuusambambanaSikuya3.1yawalenikatikaMwanzo1kuanziasaaayaya24.KamaMunguinajengawanyama,Musaanaandika,"Munguakasema,'NchinaitoevileUumbanjihaikulingananaainazake,mifugonavitambaavyonawanyamawanchikulingananaainazao,naikawahivyo.Munguakafanyawanyamawanchikulingananaainazake,namifugokulingananaainazake,nakilakitukitambaachojuuyaardhikulingananaainayake.Munguakaonayakuwanivyema."KatikaSikuyasitaMunguhuanzakwakujengawanyamaambayokukaakatikanchikavusasa.

UumbanjiB.Binadamu

LakinibasiAnaendeleana2kubwayaubunifukitendochaSikuyasitananikuundwakwabinadamu.Kablayamimikusoma,mimituhajayakutajajamboya1.Nenolililotafsiriwa"mtu"hapanikutafakarinenolaKiebrania"adam";ninenogenericambayoyanawezamaanakurayamambombalimbali.Niinawezakutajaubinadamu,jamiiyabinadamu.Piainawezakumaanishawanaumekinyumenawanawake,na"Adam"katikaKiebraniaUnawezapiakuwajinabinafsikamailivyokatikaMwanzo2.Hivyokamasisikwendakwanjiayasehemuhiiya2,taarifakwambakwasababuyamaanayanenomwanadamu,kwasababuya"adam",uwezerejeanikatikau1nakatikawinginaninenoya1."Munguakasema,'Natufanyemtukwamfanowetubaadayasurayetunawaache


kutumiamabavujuuyasamakiwabaharini,nandegewaangani,najuuyamifugo,nanchiyotepia,nakilakitambaachochenyekutambaajuuyanchi.'Munguakaumbamtukwamfanowake,kwamfanowaMungualimuumba,mwanamumenamwanamkealiwaumba.MunguakawabarikianaMunguakawaambia,'Zaeni,mkaongezeke,mkaijazenchinakuitiisha,mkatawalesamakiwabaharini,nandegewaangani,nakilakiumbechenyeuhaikiendachojuuyanchi.'"Hiyonimuhtasariwakuundwakwabinadamu.Mwanzo2nikwendaretellhadithiyakuumbwakwaAdamunaHawakwaundanizaidikidogo,lakinihiyonikwaajiliMwanzo1.

NdipoMusaanaendeleanahufanyakaulimbilimwisho.1inanininautoajiwaMungukwaajiliyachakulanaanaandika,kuanziakatikamstariwa29,"Munguakasema,Tazamanimewapakilamcheutoaombeguzilizojuuyausowaduniayote,nakilamtiambaombegukatikamatundayake,mtakuwanawatuwakewawapechakula.'"Kwamanenomengine,AdamunaHawawalikuwawalajimboga.NyamahakupewakwetukulampakabaadayaNuhu."'Nakilamnyamawanchi,nachakilandegewaangani,nachakilakitukitambaachojuuyanchi,nakilakituchenyepumziyauhai,nimewapakilakupandakijanikwaajiliyachakula."`Kwamanenomengine,wanyamapiawotewalikuwamboga.Nashangaaambapodinosaurswalionaokatika?"Naikawahivyo."Mimidaimakujiulizajuuyahilo.Lakinikishakupatamstariwa31ambayonihitimishokuu,"Munguakaonakilakitualichokifanya,natazama,nichemasana.Nakulikuwanajioniikawaasubuhi,Sikuyasita."

KileniMusakujaribukufundishasisikuhususisiwenyewe,kileMunguanajaribukutufundisha?Naam,kunamambomengi.Mtuakaniambiabaadayahudumaya1,"Wewekuangaliakwelikuchanganyikiwahukojuu.Ilikuwakamawewealikuwanamengiyakusemanahivyokidogomudawakusemahivyo."Naminikasema,"Wewenihaki.Hizinikwendakuwangumu52mahubirikwaajiliyangukwasababukwakuokotahadithimsingi,Miminikuokotawalewalionatheolojiayandanikabisanaukamilifu."Hivyonikwendakuwaainayachangamotokwakuzingatiakatikajuuyajamboya1.

III.WatuJe,kilelechaUumbanji

Lakinihapanijambo1kwambakinachoendeleakatikaMwanzo1kamainahusiananamiminawewepia:watunikilelewaUumbanji.Watu.AdamunaHawa,miminawewenikilelechajuhudizauumbajizaMungu.KamakusomakwanjiayaMwanzo1hatakutokakwaupandewafasihi,unawezakuonajengocrescendokamawewekwendakwanjiazotezaMwanzo1.urefuwamaelezoyakilaSikuyanikupatamudamrefukidogonakilaSikuya.BasiMusanikuanzishamfanowafasihi,dansikwaUumbanjihadithi.Nahivyoanasema,"Hebukuna....naikawahivyo."Munguanawaambiakuzalianakulingananaainazake.Kunataarifayamarakwamara,"Nanivyema."Kunakibwagizohikinakunamfanohuuinajengwanjiazotesehemu1yaSikuyasita.LakinisasasisinikatikakilelechaUumbanjinamwelekeokuwayoteiliyopita.Nautambuzi,"Iwe"inakuwa"Natumfanye"nabadalayaUumbanjikuzalianakulingananaainayake,watunikuundwa,"kwamfanowetu",kwamfanowaMungu,hasawakiumenawakike.Nabadalayakujazaardhinawanaoishikatikahiyo,tunaambiwakutawalanchi,kwakutumiamabavujuuyawenyejiwotewadunia,kutawalajuuyawenyejiwanchinabaharinaanganakwakweli,kuwanamamlakajuuyaduniayenyewe.NakishacrescendohiisualalautimilifuwakekatikataarifayakekuwaMunguanaangaliakilakituamefanya,nasiyonzuritu,nivizurisana.

A.NiniUumbajiTufundishekuhusukwetu?

JeUumbanjikutufundishakuhususisiwenyewe?InatufundishakwambasisisibaadhiyamakosaDarwin.Tafadhalikusikiakwamba.WewenamimisibaadhiyamakosayaUumbanji,sisisibaadhiscumprimordialkwambanikanawaupjuuyapwaninakwanamnafulanialikuwatumvutohakiyakuzalishamaisha.Hiyosiyosisininani.SisihakuwanakufanyahivyokwajuuyangaziyamabadilikokwasababutunaThumbspinzaninauwezowakufikiriabstractly.Hiyonikwaninisisinininisisini.MiminihatuayaUumbanjiwaMungucrowning.WewenihatuayaMungukwamakusudi,aliamurutendolauumbajicrowning.NahiiyoteiliundwailiawezekujengakituambayoinafananaMwenyewenaingekuwamahalipakuwekayetu.Anayejuayote,mwenyenguvuzoteMungubaadayakuletwafomukutokaformlessness,baadayawenyejinyanjazote,alisema,"Natumfanyemtukwamfano


wetu."MungualitakakituambayoinafananaMwenyewezaidiyandege,zaidiyasamaki,zaidiyawanyama,zaidiyamiti.AlitakakituambachoinafananaMwenyewenahivyoyeyealifanyaAdamunaHawa,naakakufanyeninyinyinayeyeamenifanya.MimikuwepokwasababuMungualifanyamimi,nakamahiyohaikutosha,Nayeamenifanyakufanananamwenyewe.Nakamahiyohaikutosha,Nayeamenifanyakutimizamalengoyakewakatimiminikohapanawewenihapa.Sisinikuwaangamizakwadunia,sisinikutawalayake,sisinikuwanamamlakajuuyajambohilo,nasisinikutunzayake.Naweweyote,kamahiyohainakuyeyukasiagiyako,mimisijuininimapenzi.Tena,changamotoyakuhubirinachangamotoyakusomakifungukamaMwanzo1kwambanihivyomaalumunikwambatunasema,"Ndio,ndio,Mungualiniumbandaniyakepicha...."Nanirahisitubasikwambakuwamajimbalibatayanyuma.LakiniMungualitakakituambayoinafananaMwenyewenaakakufanyeninyinyi.Nakwambaniweweninani.HiyoniujumbewaMwanzo1kamainahusiananasisi.

B.NiNaniPlural"sisi"

Sasa,kunawanandoawaspecificskwambamiminatakatuangaliekatikakifunguhiki,na1ni:ambaonihuu"sisi"?"Natumfanyemtukwamfanowetu."Naniwingi?Taarifakwambakatikamstariwa27,Anaendeleakwauya1,kwambasisinikuundwakwa"mfanowake".Naam,kunachaguzikadhaa.Fafanuzinatheologiakamawanasemajuuyamambohaya.Lakinimsimamokwambaninahatimayekuja,naunahitajikujuakwambaniupandewakihafidhina.Hiyohainakufanyahivyohaki,lakininiupandewakihafidhinawawigowakitheolojia,lakinihey,mimininaainayakihafidhinayaguy,nininawezakusema?Naaminikuwaninisisihapaniladhayau3.UumbanjiinaonyeshaMungukuwamkazoMungumya1,siyohivyo?Imean,kwambanininiimekuwakinachoendeleawotekwanjiayaMwanzo1.Yeyeanaulizahakunashauri,Yeyeanaulizakwamsaadawowote.KunaMungum1tuambayeinajengakabisakilakitu.NabadohatahapakunaladhakwambakunazaidiyaMungukulikohukutanajicho,kwambayeyenitofautinasisi.Kwambakatikauchachewakekunabaadhiyaainayawingi.Tumekuwatayarikuonakwambakidogokatika1ayambili,nasisisi?HapomwanzoMungualiziumba,nabadonikwambaniimetuliajuuyausoyaulimwenguhuuukiwaRohowake.Nijambolakushangazakamawewekuchukuaswalihilinawewekuangalianiweavenjiayakekwanjiamaandiko,kupatanaAganojipyanawewekujuakituambachosiwazijuuyahatuahiyo.Hiyonitu,ambayealiumbakilakitu?MunguwaMwanzo1ninani?NiYesu,je,tunajuakwamba?InaonekanakwambaMunguBabamipangonamtotowa,lakinikatikamaanayajumla,inaonekanakwambaniMunguMwanaambaokwakwelianafanyakazi,ambayekutimizampangoBabayake.Wakolosai1,kuanziasaamstariwa16,nakuzungumzajuuyaYesu,"Kwakuwakatikayeyevituvyoteviliumbwambinguninaduniani,vinavyoonekananavisivyoonekana:wenyeenzi,auusultani,auenzi,aumamlaka.Vituvyoteviliumbwakwanjiayakenakwaajiliyake."Yesu,MwanawaMungu,mjumbewa2waU3,MunguMwananiwakalawaUumbanjivyoteambayoiliundwanaYeyenakwanjiayakenakwaajiliyake.Nyumakatikasura1yaInjiliyaYohanakatikamstariwa3,tena,kuzungumzajuuyaYesu,"Vyotevilifanyikakwayeyenapasipoyeyehakunachochotekilichofanyika."Hiini"Nasi",naamini,katikaMwanzo1.KamaMungunikuzungumzanayeyemwenyewe,MunguBaba,MunguMwananakumwambia,"Natumfanyewatu,lakinihebukufanyawatuinafananaNasizaidikulikokitukinginechochotekatikaUumbanji."Hiisihatuazakitaalumajuuyawingihuu.Tunakwendakuonakwambainakuwaincrediblymuhimukatikakidogotu.

IV.Je,ninihii"Image"yaMungu

Jambojinginenilitakakumwekanjenitukuulizaswalihili:nininimaanayakuundwakwamfanowaMungu?Inamaanaganikwakuundwakwasurayake?InamaanaganikwakuundwakwamfanowaMungu?Tena,kamawewekusomafafanuziautheologia,kunakurayamaoni.Historiayakanisaumeonyeshawatukujaribukupatasehemu1tuyakilenikuwamtunakwambasehemu1nikuwakatikamfanowaMungunakwambanijinsimjadalainakawaidagone.Lakininadhanimjadalakando,kunamambokadhaaambayosiwezikujuakwauhakikajuuyaninimaanainaposemakwambawewenamimiwaliumbwakwamfanowaMungu.


A.Image:SisiKutafakariMungu

Ni1yayoteinamaanakwambanamimiwaliumbwakwamfanowakeambayoinamaanakwambasisinikamaYeye,lakinisisisiyeye.Hiyonihatuamuhimukuongeleawikiiliyopita,kwambamimiiliundwakwamfanowaMungu,kwambamimikufanananaMungu,lakinimimisinaMungu.MiminitofautinaMungu,UumbanjiwotenitofautinaMungu,naainazotezaimanizamiujizanaPantheism,iweniumrimpya,aukamanikanisalaMormoni,auchochote,ikiwanianadaikwambatuna"chechezaMungu",basinimakosa.SisinitukatikamfanowaMungu.Lakinikwaupandemwinginewasarafu,nadhanininimaanayake,nakamawewekurudinyumanakuangaliamazingiranamtiririko,niprettywazininimaanayakuwakatikasurayaMungu.InamaanakwambawewenamimikufanananaMunguzaidiyasehemunyingineyoyoteyaUumbanji.Nakunamambomengiambayokwendakatikakufanyahivyo,lakiniwazokuunihili:Mungualitaka,kwasababuyoyote,sehemuyaUumbanjikufanananaYeyezaidikulikondege,zaidiyasamaki,zaidiyawanyama,zaidiyaYosemitekatikayoteyauzuriwake,zaidiyamitiredwoodkatikayoteyauzuriwao,AlitakakitukatikaUumbanjikufanananaYeye,nahivyoalivyokufanyeni,Nayeamenifanya,YeyealifanyaAdamunaHawa.Naunajua,mbinguninakaziyaajabu,siwao?MbingunikupatakutangazautukufuwaMungu.Lakiniwewenamimikupatakuangaliakamanaye,nakwambanijamboambalohakunamlima,hakunajioni,hakunaangastarryunawezamilelekufanya.HawawezikuangaliakamaMungu.Hawawezikufanananayeye.Wanawezaamriutukufuwake,lakinihawawezikuangaliakamayeye.Wewenamimiwaliumbwakwaajilihiyo,kwakufanananaYesunakufanyajukumulake.

Hiyoinamaanagani?Naam,nadhanikunapandembilikwakuwasarafukuwanilitakakutumiamudajuuyaleoasubuhi.WewenamimiwaliumbwakwamfanowaMungunakwaupandem1kwambamaanayakenikwambasisikutafakarikwake.Kwambakatikausowetunamachonipetu,sisikutafakari,sisikuangaliakama,sisiinafanananaMunguwaulimwengu.Nakamanilivyosema,kunamengikatikaniniinachukuakufanyahivyo.Kunasehemukiroho,kwamfano,katikazwakwamfanowaMungu.KwambawewenamiminizaidiyamwilinamifupakwambawewenamimikuwanarohokamaMunguniRohonatunaufahamuwakiroho,tunaufahamuwaMungu.Hiyonisehemuyamaanayakuzaliwa,kwakuundwakwamfanowaMungu.Tunauwezowaakili,uwezowakufikiriabstractly.Tunauwezokimahusiano,ambapotunauwezowakuhusiananaMungu,kwakuwanahajayaushirika,kwakushirikipamojanaye.HiyonininiMwanzo2niyotejuu.BalikwavilealikuwakuundwakwamfanowaMunguinanininababieswetuwakimaadilipia.Kwambatunayodhamiri,kwambatunaelewakwambakunahakinabatili,kwambakunatofautikatiyambili.Kwambatunauchaguzinakwambasisikuwajibishwakwauchaguzisisikufanya.HiyonininiMwanzo3niyotejuu.HivyomamboyotehayapamojanapenginewengizaidiniyaleambayoMungukuwekakatikamiminandaniyaweweilikamasisikusimamakamamakamuRegentsMungukatikaduniahiikufanyaamriyake,kwambasisiinafanananakwakezaidikulikokitukinginechochotekatikaUumbanjiwote.

Sisitumepewambwakubwanapakawawilikatikanyumbazetu.Mbalikamambwanapakawanawasiwasi,waoninzuri,hataPJKunahistoriandefuyawafupakautanikatikafamiliayangunaninakuwekakuombamsamahakwaajiliyao.Tunawanyama3kubwa,wanapendayetu,hatapaka.Waohudumayajuuyetu.Kunakituambachokinaendeleahuko,lakiniFosternaPJnaJuankamwe,wanyamahaowa3,mazurikamawao,kamwekufanananaMuumbawao.Hawawezikuletaainahiyoyautukufukwakekwambamiminaweweunawezakuletakwasababutuliumbwa,siwanyama,kwamfanowaMungu.

B.NiniUumbajiTufundisheKuhusukwetu?

Sasakunawengi,wengimwelekeotofautikwambanawezakwendanahilina1yachangamotoyawikihiililikuwaninyembambanichiniyamaombi1nahapani.Je,nimimimaanayamsingiyaukwelikwambamimi,BillMounce,nikuundwakwamfanowaMungunituhii:nimfanowaMungukwambanichanzochaheshimazotezabinadamu.SasahiyoniMouthful,lakinitafadhalifikiriakuhusuhilo.NiukwelikwambawewenamiminikuundwakwamfanowaMungu,kwambanichanzochaheshimazotezabinadamu.Heshimaninenokubwa.Nikwambamaanayathamaniyakwambasisiwanatamani,hisiayamaana,kwakujuakuwamimininamtu,kwambamiminikohapakwasababu,kwambamiminikohapakwamakusudi,kwambamimisibaadhituyamakosa,lakinikunaheshima


katikamimininani,kunaumuhimu,kunaumuhimu.Namambohayoyotenimamboambayodunianifranticallykwaajiliyakutafuta,siwao?Tufranticallykutafutamaananathamani,kuangaliakwaheshima.Mwanzo1nihapakutuambiakwambachanzopekeechaheshimaniukwelikwambamiminawewewaliumbwakwamfanowaMungu.Kamamimimawazokuhusuhili,nimekuwatuamevutiwatenanatenanajinsikabisamessedupduniani.Dunianihivyomessedupjuuyasualahili.Nenokaribunikwakuwani"kujithamini",sawa?Unawezakuonaduniafranticallykufanyakituchochoteinawezakutafutakwaheshimanamaana.Nakamaukiangaliamamboyotemamboniganikupatamaana,nikinyumenayenyewe,unaendeleakatikamaelekezokinyume,nitunahofukwasababunikuangaliakilamahaliisipokuwachanzotendoambalonilaubunifuwaMungu,kujengasisikwamfanowaMungu.

Natakakuchunguzahiikwamudakwasababumiminatakawewekwelikuelewanikwasababunim1wawalemamboambayotunasikiakilaSikuya.Kilawakatikurejeakwenyetelevisheni,wewenikwendakusikiahiiinahubiriwa,ufafanuzizaididunianiyaheshima.NamiminatakakutoaRohoMtakatifumuda,Yeyehanahajayakemiminadhani,lakininatakakuwakunamudakwaajiliyamambohayakuzamakatikanalabdakatikamaishayakokutambua,"Unajuanini?Mimiwamenasakwenyemtegowakufikirizaididunianijuuyahadhikatikaeneohili."Hivyobasimimitukushughulikiamambombalimbali.DuniaanadaiheshimalakininimadaihayombalinaMungu,hiyonitatizokuu.Madaiduniautu,nikutafutakwaajiliyake,anadaikwambainakupatikana,lakininikuangaliakatikamaeneoyotemabaya.UjumbewamnarawaBabelikatikaMwanzoilikuwaninini?Munguanasema,"Zaenimkaijazenchi."NaUumbanjidhambianasema,"Hakunanjia,Sitakikueneza,natakakukaakatikasehemuya1.Natakakujengamnarakwasababutunawezakufikiambinguni."NamnarawaBabelialikuwakatika1kwa1bilayaamriyaMungunahivyotusidhanimnarawaBabelinihistoriayakale,nikasikiakwenyetelevishenijanausiku.UmewahikusikilizawimbomandhariyaBiashara,karibuniStarSafarispinoff?Huko,nilivyoelezaStarSafariJuma2miwilimfululizo,mimisikutajahayotenakwamuda.Mimikufurahiakuangaliashowhii."Ninaimanikatikamoyo"(vibayakituchaimani),"Siwezikufikianjenakugusanyotayoyote."Angalia,hiyoniMwanzo,hiyoniBabeli.Hiyoakisema,"Siwezikufikiaumuhimunamaana,mimiinawezakufikianjenakugusanyotayoyote,hatawaleambaonimiakamiamilionisitanurumbali."Nakwambanimaanayamaisha,kwambaniumuhimu.NiniUumbanjianafanyanikwambaniwakidai,kwayenyewe,heshimazotenautukufuwotenimalitukwaMungunamatendoyakeyaubunifu.Nikwajinsiganiduniakudaiheshima?Fikiriakuhusuhilo.Naam,1yanjiayakuwanianadaiheshimanikwambahatuayautendajiwetu.Duniaunawekayetuwotejuuyautendajikufuatilia,siyohivyo?Nainasema,"Weweniyenyethamaniyakitukamawewekufanya."Nasituainayoyoteyautendaji."Unakufanyanjiayetu,wewekukubalimalengoyetu,maadiliyetu,nakishakamawewekwendaupandehuobasiutakuwana1yawatunzurinasisibasiwewekuwekatuzoinaonyeshakwenyetelevishenikutupatuSAPsnyinginenafasiyapatwewejuuyamigongo,loo,nawewatunzuri,nakukuambiajinsikubwa,jinsiyaajabuweweni.Ndiyo,unamaana!"Nadhanininimimikuzungumzajuu?Nanituduniaakisema,"Hawaniwatuzuri.Waowamejitahidibaadayamamboambayotunaonakamamuhimunakwasababuwaowamefanikiwa,kwasababuwanawezakukimbiakwakasikulikowewe,unawezakurukajuukulikowewe,wanawezakukabiliananamagumukulikowewe,wanawezakupatapesazaidikulikowewe,wanawezakuimbaborakulikowewe,basihiyoniutu,kwambaniheshima,kwambaniutukufu,kwambandiyomaanakatikamaisha.Haoniwatuambaonimuhimu."Sisihatakuwanatelevishenishow,LifestylesyaTajirinamaarufu.YupokatikanyinyianayekuangaliaLifestylesyaMeeknaHumble?Nabadowalenimaishakwelinimuhimu,siwao?Duniahiianatakakuwapaheshimakwawatukulingananautendaji,nawewewote,nikuanzakwakwelivijana,siyohivyo?Walikuwawewemilelemtotoiliyopitawaliochaguliwakwaajiliyadodgeball?Je,weweulikuwaauwalikuwawewesistarterkwenyeshuleyasekondariyampirawakikaputimuyako?Wasichananawavulana,je,kuangalianjekilamtuaukufanyawewekuangalianjeyawatunzuri?Angalia,hiiniinsidiousnakuanzamwanzonisana,sanayamaishayetuambapotunaambiwakwambathamaniyetu,thamanizetu,hadhiyetunimisingiyaninitunawezakufanya.

Je,unajuakwambakatikahesabuyamwishokunaaina127yaakili?127lithibitishwe,ainakupimikawaakili.Duniahiimaadilikuhusu3.HainathamanimtuambayeMunguamewapauwezohuuwaajabukutembeandaniyachumbanakuhisimaumivuyamtukatikachumbahicho.Hiyosimuhimukatikaduniahii.Duniahiianataka


kuondoamaumivu.Lakiniainahiyoyauwezo,napendakusema,nimengiyotemuhimuzaidikulikokuimbakamandege.Lakiniduniavinavyolinganajuuyahadhikulingananautendaji.Hiyoinamaanakamawewenamimisikufanyalikingyao,kwaviwangovyao,basi,sisinihaunamaana,hatunautu,hatunamaana.Nawotekwambasisininjemakwanikurejeakwenyetelevisheninakupongezawatunzuri.Hiyonimachukizo.Hiyonimachukizo.

Jambohilizimalaunyanyasajinidhanakwambamimiwanajitahidikuelewa,kwambabaadhiyenunikujaribukunisaidiakuelewakilekinachotokeawakatimtotonivibaya.Kunahisiayaaibuhiyohutokanazaidiyamtoto,baadhiyawewekujuaninimimikuzungumzajuu.Hisiayaaibukwambakwanamnafulanimimilazimahaunamaanaaubabayangubilakuwanakosahilikwangu,aumjombawangubilakuwanakosahilikwangu,aujiranibilakuwanakosahilikwangu.Nakunahisiayaajabukamamimininakufahamukama,"Miminihaunamaanakwasababumtualiniambiakuwamiminihaunamaanakwakitendochao."Duniahatuahadhimakaojuuyautendaji.Lakinitukuonyeshajinsimessedupduniani,hainatukinyumekabisa,pia.Kunaharakatileokuonakujithaminikamakitukabisatofautinautendaji,pia."Naam,sisituwanatakawatotokujisikiavizurikuhusuwaowenyewe."Lakinininikamawaoninzurisi?""Haijalishi,miminatakatuwaokujisikiavizurikuhusuwaowenyewe".Lakinininikamawaoninzurisi,hatuwezikukabiliananahalihalisi?Miminilikuwanauzoefukushangazazaidiwakatimimialikuwaakifundishawatuseminari.HaikuwahataKigiriki,ilikuwarahisidarasani,utafitiAganojipya.Nailikuwamidtermnamwanafunzim1alikuwaflunked.Sasa,yeyehakuwatuflunk,ilikuwa41aukitu.Nailikuwahakunamshangaokwasababuyeyeilitumiazaidiyamudawakekuunganishaswetayakejuuyapuayakenakuangaliakaribukatikadariyadarasanikwamara1wikitanoyadarasa.Yeyealikujakwangunakusema,"Je,kunanjiayoyotenawezakupita?"Naminikasema,"Hakunanjia!"(Sikwambakabisaunkindly,lakinimiminilikuwakidogokulishwajuunayake.)Huyomamaakajibujambolakushangazazaidi,alisema,"Unajuanini?Mimibadowanaonanzurikuhusumwenyewe.Imean,nadhanimimininamwanafunzimzuri."Nanilikwenda,"NINI!?Wewenimwanafunziwakutisha.(Mimisikwelikusemahivyo,lakininilitakahivyovibaya.)"Wewenimwanafunziwakutishakatikadarasahili.Labdakatikamadarasayakomengineunafanyakazinzuri,lakiniwewesihatakujaribu!Wewenikukaanyumahukokufikirikwambamimininakwendakupitakwasababuwewekuketikatikakitikwambakwamasaa20.Sitakujakufanyahivyonawewe."(Hiyoninininilitakakusema,lakinihatamiminawezakusemakwamba).Lakiniilikuwaajabukwangukwambakatikakutafutayakekwautu,tafutayakekwaajilimaananaumuhimu,yeyealikuwaobliviouskwaniniyeyekwelialikuwa.Naninialihitajialikuwakipimochaafyayahalihalisi,nakujifunzakuchukuamaelezoyawachache.Nimekuwawamekwendajuuyamudawakutosha.Hey,natakawatotowangukujisikiavizurikuhusuwaowenyewe,sikutoelewamimijuuyasualahili.LakiniMiminatakawaokujisikiavizurikuhusuwaowenyewekwasababuwaoniwatotonzuri.NamiminatakawaokuelewakwambawaoniwatotonzurikwasababuMungualifanyanaomzuri.NatakawaokuelewakwambawaoniwatotonzurikwasababuTylernaKierstennaHaydenwaliumbwakwamfanowaMungumzuri.Nakwakwelikwambalikoutuwao.Ndiyo,Miminatakawaokujisikiavizurikuhusuwaowenyewe,Natakawaokufikiauwezowao,kwambaniyotemuhimu.Lakinisikwambawaoninani,sikwambamimininani,sikwambaweweninani,hatakamawewenimtuwamwishowaliochaguliwakwaajiliyadodgeball.Hiyosiweweninani.WewenikilelewaUumbanji.MungualifanyahivyokwaajiliyenunaAlitakakituambachoinaonekanakamamwenyewe,ambayoinafananaMwenyewe,ambayoinawezakumpendakamaYeyeanapenda,ambayoinawezakufikirikamaYeyeanadhani,ambayoinawezandotokamaYeyendoto,ambayoinawezawanatakaushirikakamaanatakaushirika.Nayekuumbeni,nayeniumba.Hiyoniheshimanakwambanichanzopekeechahadhiyabinadamu,zwakwamfanowaMungunazwanzuri.Ndiyo,pichailikuwakuharibiwa,haikuwahivyo?IlikuwakuharibiwakatikaMwanzo3.DhambiwakaingiaUumbanjinzuri.LakinimfanowaMungunibado.NaMungualipendaUumbanjivyakesana,mfanowaMungumaanasanaMungukwamba,KwahiarialimtumaMwanawakekufakwaUumbanjivyake.Alifarikiiliawezekutukomboakutokakwenyeshimolakuzimunakutekasisinanafsiyake.Naunajuamwishowamchakato?Je,unajuakwanininimuhimukuonakwamba"Natumfanyemtukwamfanowetu"niMunguBabanaMunguMwana?KwasababuyaYohana3,mwishowaSikuya,wakatisisikusimamambeleyakenasisikumwonausokwauso,YohanaanatuambiakwambasisikuwakamaYeye.WewenamimiwaliumbwakwamfanowaMungunatumekuwakukombolewakutokakatikadhambizetu,walewakwetuambaowamekubalidhambizetunakukiriimaniyetukatikaYesuKristo


Mwokoziwetunaamempamaishayetu,kileuongombelenimaonosafiyaMunguSikuya1mbinguniambakotutaonanayeusokwauso.NakwambamfanowaMungu,kwambaalikuwakuwekakatikasisikatikaUumbanji,crescendokujenganaatakujakutimizwakwake,namikuangaliakamaMwokoziwangu.NaweweutaangaliakamaMwokoziwako.

Nimekuwaakisemawotepaya1,kwambawatunikilelewaUumbanji,kwambasikwelikabisa.Katikahayoyoteiliundwa,sisinikilelenasisinikilele.LakiniMwanzo1hatuachinapichakwambakwasababuMwanzo1inatupamtazamokiasikikubwaMungu-katikatiyaukweli.NaniwazohiloMungu-katikatiyaukwelikwambanadhaninini?Wewenamiminiwotewahadhisawa.Kilam1wetuniwathamanisawakwasababukilam1wetuiliundwakwamfanowaMungu.Vijananawazee,wanaumekwawanawake,Marekaninakilamtumwingine.SotekushirikikwausawakatikasurayaMungu,lakiniunajuakwaniniwewehatimayeviliumbwa?Ndiyo,ilikuwakwakuitiishadunia,ilikuwakwakutumiamabavujuuyajambohilo,lakiniunajuamwisho,sababuyamwishowewewaliumbwakwamfanowaMungu?Isaya42,MunguimekuwaikiendeleakwanjianakuzungumzajuuyaukweliwawokovuwakenaAnasema,kuanziakatikamstariwa6,"Nitamwambiakaskazini.'Nipeniup.'Naupandewakusini,'Je,sikuizuia.Kuletawanawangukutokambalinabintizangukutokamwishowadunia,kilamtuambayealiitwanajinalangu,niliyemuumbakwautukufuwangu."`Hiinikwaninidunianihivyovibaya.Utunamaanahaitokaninakilesisiniuwezowakufanya.UtunamaanalinatokananaukwelikwambamimiiliundwakamakitendomakusudiwaUumbanji.Nilipewambinguninadunianikuwaangamiza,kwakutumiamabavujuu.LakinihatimayesisisotenikupewakaziyaajabuyakuwamtiifukwaMungunakupitiakwambakuletautukufukwake,kitupekee,kitutuyaheshimanathamanihatimayekatikaulimwenguhuu.Ilisisikamwehupatahisiazetuzaumuhimukutokananakilesisikufanya,ilisisidaimahupatanikutokasisininani,kuundwa'mzuri'kwamfanowaMungunakukombolewanaSikuya1,sisikuwakamaYeye.Dhambizetunikwendakuwawamekwenda,natutawezakuwakamaYeye.

Hebutuombe:Baba,wakatisisikuachakufikiriakuhusuhilisisikukiri,vizuri,sisisitukuelewa.Nihivyovigumukuelewakwaninimtuwaukubwawako,Munguzaidiyauwiano,zaidiyakawaidawanatakakujengamimi,ilikujengakilamtukatikachumbahiki.Lakini,Baba,hakuwanaloo,sisinikushukurukwaajiliyake.Baba,tunaonauongowaduniahiikwaninini.Ilisisikamwekujipimawenyewejuuyaviwangovyake.Huendasisitukupimanijuuyaviwangovyayakonainawezatunaelewakwambasisisotetutasimamachachiniyamsalabawathamanisawa,yahadhisawa,kwasababuyayalealivyofanya.Baba,ilisisikamwekuwakatikatiyaulimwenguhuu,baliachenikatikakilakitusisikusemanakufanyakufanyaYoukatikatiyaulimwengu.NakwakuundayakokwambainaonekanakamaWewe,ilisisikujiungakatikawimbowambingukutangaza,"utukufuwakonaangawakitangazakaziyamikonoyako."LooBaba,Weweatukuzwekwelikatikasisininaninaninichakufanyakwaajiliyenu.Amina.


3.Kuanguka

Baba,tunatambuakwambausawanivigumu,kwambanirahisikwasisikujachiniupandem1wateeterleganakupuuzamengine.Baba,nirahisikwasisikujachinijuuyadhambinamadharamakubwakwambadhambialikuwajuuyaUumbanjiyako.NipiarahisikwasisikujachinijuuyaukomboziupandekwambaupendosisinahudumakwaajiliyetunakwaajiliyetunakuletakwetuMwenyewekuishinaWewembingunimilele.Lakini,Baba,wotewawiliwakwelihizonizakwelinatunatambuayaombeleyako.WotewawilinikufundishakatikaMwanzo3.Baba,tunaombakamasisikazikwanjiahiyo,kamasisikwendanyumbanileo,kwambatutakwendakatikaurariwakuelewahorrificnesswadhambi,lakinipiaajabuyaukomboziwakokwaajiliyaUumbanjiwakodhambi.Kwamaanahiyo,Baba,sisiAsantekwambaWewesituMunguwahukumuauMunguwaukombozi.SisiAsante,katikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

Tulianzahabarizetu52yaBiblianakufanyakaziyaMwanzo1wikikadhaailiyopita.TulionanamnaMungum1aliumbavituvyotenasisipiaalizungumziamfanowaMungunaninimaanayakuundwakwamfanowake.KatikakitabuchaMwanzosuraya2kamamimikusomaawali,MusaretellshadithiyaUumbanji,lakiniwakatihuuyeyeanaelezeanikwamsisitizojuuyauundwajiwaAdamunaHawanayeyemazungumzojuuyajinsiAdamualiumbwakutokananaudongowaardhiyakufanyakazichininakishayeyeanaelezeajinsiHawailiundwatanguwakatiwaAdamuilikuwanamsaidizikwambaalikuwanahakitukwaAdamu.HiyonininiKiebranianikujaribukusemanahatuwezikabisakusemanikwaKiingerezakwaurahisi.Nakwanjia,tuparenthetically,neno"msaidizi"hainamaanakwambayeyeniwathamanikidogo.NenonikwelikutumiwanaMungukatikaAganolaKale,lakinikwambanininiyeyeiliundwakwaajiliya,kuwahakitukwaAdamu.

YaliyoyahakikamaMungualivyokusudiayao.HayonijinsiganikukomeshaMwanzoSuraya2.Munguimeundakilakitunamamboninjiatuanatakayao.Hakunamaumivu;hakunamaumivukatiyaMuumbanaUumbanji,hakunamaumivukatiyabinadamunawanyama,nakunahatamaumivuyoyotekatikandoa.NahiindiyomaanamstariwamwishokatikaSuraya2nimuhimusana.Walikuwauchinaaibu.Kulikuwanakabisahakunamvutano,hakunamaumivukatikandoazao.Nakitutualikuwanakufanya,jambo1tu,ilikuwasikulamatundayamtimya1.Mungualiwapabustaninzima,bustaninzima."Je,saahiyo,"Alisema.Kunamtim1tundiyonaMuumbaameshikaUumbanjikuwajibika.YeyekutoaUumbanjinjiaambayowanawezamtakaseninamumhishimukupitiautii.Nakwambanininimtiwaujuziwamemanamabayaniwotekuhusu,nikwambatendo1lautii.

II.AkauntiyaKuanguka

Pamojanakwambakuwaalisema,sisikuhamiakatikaMwanzoSuraya3,nahiiinakihistoriaimekuwakuitwa"kuanguka,"kuangukakwaAdamunaHawanahivyojamiiyoteyawanadamu.KuangukakutokananakileMungulengokatikaUumbanji,kwakuangukakatikadhambinajinsiulivyokuwasisehemuyaniayaawaliyaMungu.BasihebukazikwanjiaMwanzoSuraya3Nakwanjia,1yamamboNimekuwanikizungumzanaStevenaRobynkuhusuwikihiinikwambakamatunakwendakuwaambiahadithi52,ninakuridhikakwakuwaambiahadithi,nahiinitofautikidogokwaajiliyangu.Nisingependatukuchukuamistarinamanenopekeyake,balitunakwendakutumiamudahiziwiki51kusimuliahadithi,lakinibasidaimakuletaumuhimunjeyayaohivyoutaonayao.

SwaliA.Shetani

Mwanzo3kuanzanaShetanikuulizaswaliHawa,kuchukuafomuyanyokanakuulizaswali.Nakuanza,"BasinyokaalikuwamwerevukulikowanyamawenginewotewamwitukwambaBwanaMungualifanya.Alisemakwamwanamke,'Je,Mungukwelikusema,'Msilematundayamitiyotekatikabustani?'"Imean,kutokananamaneno1kabisanjeyakinywachake,Shetaniniuongo,nisiyeye?NaninikiinichauongowaShetani?Kiinichauongo


ShetaninimisrepresentationwaMungu.YeyekupotoshamaandaliziyaMungukwawinginakishayeyekuchukuakwambakukataza1nakupiganjeyauwianonawakasokotayakekatikamajaribu.KiinichauongohapanimisrepresentationyaMungunayeyeninaninaniniAmesema.

B.HawaJibu

HivyoHawamajibuyakekatikamistariya2na3,"NaMwanamkeakamwambianyoka,'Tunawezakulamatundayamitikatikabustani,'"(nayeyealikuwanahaki),"'lakiniMungualisema,'WeweMsilematundayamtiuliokatikatiyabustani"(nayeyealikuwanahaki),""Walakugusa'",(ambayoMunguhakusema),"'Msijekufa.'"Unawezakuona,katikakujibumisrepresentationShetani,HawamisrepresentsamrizaMungunautoajiwaMungu.Lakinijambolileniyakuvutiakatikakifunguhikikamaukiangaliakatikamaelezo,neno"wewe"niwingi.AmbayeniShetaniakizungumzana?Naam,kamaukiangaliamchoro,nikawaidanyokanaHawa,lakinisiyo."Wewe"niwinginaAdamamesimamapalemudawote.Nakwakwelikatikamstariwa6,nialifanyawazi.Hakujakatikamjadalahuubaadaye.Mudawotemajaribuhuukinachoendelea,Adamniamesimamasikufunguakinywachake,sikuinuakidole,kuruhusuShetaniasijemkewe.Nimuhimusanakuonakwamba,nakwabahatimbayasanaamedievalmwanyahuokwaajiliyetu.

RebuttalC.Shetani

HivyoHawa,siAdamu,rebutsShetaninakishaunaShetanikuruditenakatikamstariwa4nayafuatayo,"LakiniNyokaakamwambiamwanamke,'Huwezihakikayakeatakufa.KwamaanaMunguanajuakwambaSikuyamtakayokulamatundayake,machoyenuyatafunguliwanawewekuwakamaMungu,mkijuamemanamabaya."`

Angalia,Shetanianakujanyumanauongomara3.NiajabukwambaYesuanamwita"babawauongo"kwasababukilakitukwambamtiririkonjeyakinywachakenikweli.Angaliaanafanyanini.Yeyeanasemauongo3.Awaliyayote,yeyewitoMungumwongo,hainayeye?Je,unawezakuonakwamba?"Huwezikufa.UongoyaMungukwako."2yayote,yeyeanahojitabiayaMungu.Imeankatikaparlanceyakisasa,yeyekusema,"Unajua,Munguanajaributukuwekawewechini.Mungunikujaribukuwalindakutokakutambuauwezowakokamili.Yeyeanajuakwambakamawewekulamatundayamtihuu,wewenikwendakuwakamaYeye,hivyoyeyehatakiwewekuwakamaYeye.YeyehatakiwewekutambuauwezowakokamilinaYeyekuwekawewechini."Angalia,ShetanikuhojitabiayaMungu.Nakisha3,kunauongokwakusema,"Unawezakuwamiungu."Shetanianasema,kwamaana,"Puuzakilakituumejifunza.KupuuzaMwanzo1na2katikakupuuzakwambaumekuwaaliiambiakwambawewenisehemuyaUumbanjinakwambahuwezikuwaMuumba.UnawezakuwaMuumba.Unawezakuwamungu.Kulatuyamtinawewekuwamiungu"uongomara3.;Shetaninikwelibabawauongo.

D.AdamnadhambiyaHawa

Nahivyokatikamstariwa6,AdamunaHawakutendadhambi."HivyoMwanamkealipoonayakuwaulemtiwafaakwachakula,nakwambawapendezamacho,"(wotewawilinikweli),"nakwambamtiwakutamanikakwamaarifa,basialitwaayamatundayakenakulanayeyepiaalitoawenginemumewewimpyambayealikuwapamojanaye,nayealikula."Angaliamaendeleo.AdamunaHawaaliaminiuongo,je,unawezakuonakwamba?Kuwamtiilikuwakutamanikakwabusara.Mioyoyaoalikuwakuwakupotoshwa,akilizaoalikuwakupotoshwa.WaowaliaminiuongokutokakwaShetani.Basininjeyakwambamoyowadhambi,ambapoanzishadhambizote,haki?Nikutokananamoyowadhambi,basi,kwambavitendodhambikujanawaokuchukuamtim1kwambawaliambiwawasileya,nawaokula.

TafadhalikumbukamakosayaAdamu.HiisimaranyingikujadiliwakatikaMwanzo3,lakinini1yakaulimbiukuukatikasura.Adamniyaawaliwimp;yeyeniwimpwamtu,nayeyeniwimpyamume.Je,unawezakufikiriamarangapiAdamimekuwanakuombamsamahambinguni?"AhhivyoweweniAdam!""Samahani,samahani,ndiyo..."Lakiniyeyeniwuss.Hakuwanakuinuakidole,hakuwanakufunguakinywachake.Naunajuajinsimbayaambaoni?Ambayehutoalawamakwadhambikuingiaduniani?Sasa,kamawewekusomaBenSira,m1waKalevitabu


apocryphal,niHawa.BenSiraalikuwamisogynous,yeyekuchukiwawanawakewotenakulaumiwayaokwakilakitu.LakiniPaulo,kutokakatikaBiblia,haisemikwambadhambiasilinaHawa.Je,unajuaWarumi5:12?"Kamaviledhambiiliingiaulimwengunikupitiamtum1nakifokupitiadhambinahivyokifokikaeneakwawatuwotekwasababuwotewamefanyadhambi."NakishamjadalaunaendeleakatikaWarumi5kuhusumadharayadhambiyaAdamu.Unawezakuona,tunaonahadithi,tunasikiaHawakuzungumza,lakiniAdamamesimamapale,sikufanyakituchochoteilikulindamkewakeaukulindandoayake.Nayeyukopale,yeyenisehemuyake,nayeye,Adamnikulaumiwakwamlangowadhambiulimwenguni.Naniyakuvutiaswalilakwanini?KwaniniAdamukubebaadhabu?Nakunakidogoyautatamashartiyajibulakwamba,nakamamimisitayarialisemakwamba,napendakusemaniwazi.Wakatikunautata,namikujaribuSikuyazotekukuambia.Wakatimimikuhubirinamimihawanasifamwenyewe,naaminimimininakuchukuakiwango,nafasihalisi.Kamanikifunguutata,mimiitabidihuwanakukuambia,okay?Nahiini1yamamboambayonivigumu,nahivyo,nikwendakuwanautata.NadhanijibukwaniniunaHawakufanyakuzungumzanahatimayeAdamukupatalawama,yanawezakupatikanakatikamimiTimothy2HiinikifunguchaambaohutoauongozikatikakanisanaPauloanasemakwambaniwanaumeambaonikwanauongozikatikakanisa,nakishasababuyake,mimiTimothy2:13,ni"kwaAdamualiumbwa1."NakileambachoPauloakisema,naamini,nikwambakamayeyeanaangaliaMwanzo1,2,na3,kuumbwakwaAdamu1naUumbanjiwaHawakamamwenzasawakatikathamani,lakinikamamtuambayealikuwapalekusaidiaAdamu,inaonyeshaukuuwakiumekatikandoanakishakatikamimiTimothy2,hivyo,ukuuwakiume(sinenozuri)uongozikatikakanisa.HiyonijibutukwambamimikufahamukwambainaelezakwaniniAdamupatikanajiwasamakilawamakwasababuyeye,kamamumewaHawa,kuzaawajibuwakulindamkewakenakulindandoayake.Nayeakakaapalemudawotenahakusemaneno.Nahivyo,kwamileleyote,niAdam,nasiHawa,ambayehutoajukumulakuingiakwadhambiulimwenguni.Je,hiyokuonekanakuwaajabukidogo?Linimarayamwishotulionaimarakiumetabiakatikatelevisheni?Duniahapendiujumbehuu.Lakininimaandiko,naamini.Yesuakakaahuko,hakuwanakufunguakinywachake,hakuwanakuinuakidole,nahivyo,dhambiiliingiakatikakupitiaAdamu.

III.Matokeo

NdipoMusahatuajuuyamadharayadhambi,kuanziasaamstariwa7.Namsingiwotewamatokeohayoni1mandharinanimuhimukwambasisikuonahii.MandhariambayoiliongozamatokeoyotenikuwaUumbanjinzuriMungunitenakufanyakazikamaMungualivyokusudia.SasaMunguhakuwakushangaa,Mungualijuahiialikuwaanaendakutokea,anakwendakufanyamashartikwaajiliyakekablayakupatanamwishowaMwanzo3LakinimadamuhimunikwambaMungualiumbaUumbanjinzuri.Ameziumbahivyobilamaumivunasasadhambihiyonanguvuyadhambiumeanzishwaulimwenguni,mambosikwendakufanyakazikamaMungualivyokusudiayao.Hiyondiyodhahirikatikamatokeohayayote.

A.Interpersonal

Matokeo1nikatiyakatikamstariwa7."NdipomachoyaAdamnaHawawalikuwawawilikufunguliwanawaoalijuakwambawalikuwauchinawaosewedmitinileavedpamojanaalifanyawenyeweloinsanda."Uchitenadaliliyaurafikikamili,mstariwamwishokatikaSuraya2.Uchisasaniisharayaaibu,nauhusianokatiyaAdamunaHawanimapyayakubomoka,nawaokufanyakitukamasillykamakupatamajaniyamtininakujaribukufichawenyewe.Tunajuapiakutokamstariwa2kwambawaonikwendakuanzamchezolawamaprettyhivikaribuni."Sikosalangu!"Lakinimahusianohayoyotebinafsinimapyayakubomoka.

B.zilizopokatiyaMungunaUumbaji

Lakinisiyotumahusianokati,nijinsiganiMungunaUumbanjiyanahusiananakilamya1.Mahusianohayopiacrumbling,kuanziasaamstariwa8"NaowaliposikiasautiyaBwanaMungu,akitembeabustaniniwakatiwajuakupunga.NamtunamkewewakajifichakutokauwepowaBwanaMungukatikatiyamitiyabustani.LakiniBwanaMunguakamwitamtunakumwambia,'Ukowapi?'Akasema,'Oh,nikasikiasautiyaYoukatikabustaninikaogopa


kwasababunilikuwauchinanikajificha.'Nayeakasema,"Ninanialiyekuambiayakuwauuchi?Je,matundayamtiwaniliyowaamuruninyisikula?"Kuona,mahusianonicrumbling,wanaposikiaMungunaaibuamewatengayaonawalitakakufichakutokakwaMungu.Imean,dhambikweliinatufanyakufanyamamboyakijinga,siyohivyo?Imean,hiini1yawalehadithikwelisillykatikahisia,waowanajuaMunguninani.WanajuaYeyealifanyanao.WanajuaYeyealifanyakilakitu.Waowanawezakuwanaufahamukwambaalifanyanebulasnagalaxiestofauti,lakiniwanajuahiiniMungualiyeMuumbawavituvyote.Hivyowanafanyanini?WaokujaribukujifichakwaMuumbawaulimwengukwakupatachininyumayamti.Hiyoniprettykijinga,nadhani.Karibukamakijingakamamamboambayodhambianatoamimikufanyanaanatoawewekufanya.Kamavilemajaniyamtiniwalikuwakufichaaibuyaokutokakwamtumwingine,hivyopiamafichonikatikabustanialikuwakufichaaibuyaokutokakwaMungunawotewalikuwasawaufanisi.Dhambimatokeoyakenikutengwa,siyohivyo?Imean,hapaniShetaninauongo,"Kamakulamatundayamtihuu,kamawewekutendadhambihii,utakuwamungu."Nahatahivyowakatiwaodhambi,kinyumekabisahutokea,nabadalayakuwanamiungu,waowanajikutawametengwa.Situwametengwambalinawenyewe,lakiniwametengwambalinaMuumbawao.

C.Lawamamichezo

Kishalawamakuanza,siyohivyo?Mstariwa12na13,"Hapomtuakasema,'Naam,mwanamkeambayealitoaWewekuwapamojanami.Yeye,yeyealinipatundalamtinaminikalahilo!'BwanaMunguakamwambiamwanamke,'Hiinininikwambaumefanya?'Mwanamkeakasema,"Sawa,Nyokaalinidanganyanikala."`Sasainakujamchezolawama.AdamukuwalaumuHawa,"Nikosalake!Nikosalake!"Naam,sikweli.AmbayehanaAdamkwakwelilawama?"Mwanamkewewealinipa."Mnaona,Ayubusim1tuambayeanapatakatikashidapamojamistarihaya.Adamameketihapa,hivyokusema,akizungumziakidolechakekatikaMungu.Labdaalikuwa,mimisijui.LakiniyeyeakizungumziakidolechakekatikaMungunakusema,"Nimakosayako!Sikosawangu!Wewealifanyahivyo,nayeyealifanyahivyo!"Mimikuzungumzakamahiikwasababumiminatakakuelewajinsiyakijingahuunikamawaokuchezamchezohuulawama.Imean,hiinimuathirikamawazojuuyasteroids,sihivyo?Nawikiyotenimekuwaakisema,"Wimp!Tukuchukuakamamtu,Adamu.Tukusimamapalenakusema,`Mimimessedup.Niniadhabunajinsiganinawezakurekebisha?'Tukuchukuahiyo.""Nimakosayako,Mungu.NikosaYAKE."Je,unawezakufikiriajinsiHawawaliona?Imean,hapanindoakamili.Hakunamaumivu,hakunamvutano,kilakitunikazikamaMungualivyokusudia.Waodhambi,wanatambua,"Loo,jamaniwema,nimefanyanini?"Waonikufanyamajaniyamtini,waonimafichoninyumaminaziauchochote,sijui.Nakishakufanyamambomabaya,mumewaHawakaribukamilimbeleyaMunguanasema,"Nikosalake."FikiriajinsiHawawaliona.Ningependakuwatickedoff,pia,wanawake.Ningependakuwanawazimu.

Naam,Hawahujapamojanaanasema,"Naam,siwezikumlaumuMungu,mimisikwendakupatayelledsaakwanjiahiyo.Nanidhahirikuwalaumumkewangusikwendakufanyakazi,hivyohebukuchukuambinumbalimbali."Nilikuwamkadanganywa!Siyokosalangu!Miminilikuwamkadanganywa!'"Nabilashaka,mchezolawamakamwekazinaMungu.Wewenamiminiwajibukwadhambizetudaima.Kipindi,mwishowamajadiliano,sawa?

IV.Laana

Kishahujalaana.Natafadhalikumbuka,sisiwitohuulaana3,lakiniAdamunaHawanikamwekulaaniwa.Nyokanikulaaniwa,ardhiimelaaniwa.LakiniMungusikulaaniAdamunaHawa.Atahukumuyao,lakiniyeyesikulaaniyao,hayonimuhimu.Natena,kamawewekwendakwanjiayalaanahizinahukumu,mandharikwambaanatoanjiazotenikwambanianjemayaMungukatikakuumbasasanikwendakuwaakageukakichwachini.Mamboambayowalikuwailiyoundwakufanyakazivizuribilamaumivusasawanakwendakuhusishamaumivu.Namaumivunikwelikiinichalaananahukumu.Utaonanenokujakupitiamistari.NakishakwambathwartingyaUumbanjiwaMunguatakujaukombozi,utaonahiyo.


A.nyoka

YeyehuanzananyokanaShetanikatikamstariwa14,"BwanaMunguakamwambianyoka,Kwasababuumeyafanyahayo,wamelaaniwaniwewejuumifugowotenajuuwanyamawotewamwituni.JuuyatumboyakoutakwendanamavumbiyatakuwakulaSikuyazotezamaishayako.Naminitawekauadui(chuki)bainayakonamwanamkenakatiyauzaowakonauzaowake.Yeyeutakupondakichwanaweweutampondakisigino."KamaMungulaananyokakatikahukumu,namimisikwelihudumakuhusunyokakwambasehemukubwa,hivyosisinikwelisikwendakutumiamudahuko,lakinikamayeyelaananyoka,YeyelaanaShetani.Piawakatihuohuosanainaahidiyaukombozi.Je,unawezakuonakwamba?KwambaMungusituMunguyahukumu,lakinikatikamara11sana,YeyepianiMunguwaukombozi.Hilakatikakuelewafunguhilinikuelewaasiliyaneno"kizazi"."Offspring"ninominoyapamojanakwahiyo,unawezarejeanikamawingi,kamakatikakundilawatoto,lakinipiaunawezarejeanikatikauya1,kamakatikakizaziya1,waukoomya1.Nanikwelikunamambomawilikinachoendelea.AwaliyayotekunaunabiiwamigogoroSikuyazijazo,nisihuko,kwambawatotowashetani,katikamanenoyaYesu,"waleambaowanaShetanikamababayao",kwamanenomengine,kilaunredeemed.Shetanihakuwanawatotonamapepokidogo.LakiniwatotowaShetanininaniniunredeemedwalewote,unregeneratekatikaduniahii,naowatakuwakatikamgogoronawalewakwetuambaoniwatotowaHawa,walewakwetuambaonikukombolewa.Kunaunabiihuuwavitainayoendeleakatiyakukombolewanaunredeemed,"waleambaowanaShetanikamababa,nawaleambaowanaMungukamaBabayao",tenakwakutumialughayaYesukatikaInjiliyaYohana.Lakinineno"kizazi"nipiauya1,nakamau1huuniunabiiwaukombozi.Huuniunabiikwambakutakuwanawatotoya1,waukoom1HawaambayeSikuya1kupondakichwachaShetani.Nabilashaka,kwambaukooniYesu.NikwelikitendohichokamaunawezakuonakatikaESV,"Yeyeutakupondakichwanaweweutampondakisigino",lakinikwasababunibruisingkichwaambayonijerahahufa,dhidiyabruisingkisiginoambayonihakihatari.HiyonikwaniniImeandikwaswichivitenzikaribunanimazungumzojuu,"Wewemgomokisiginochake,lakiniYeyekupondakichwayako."Kwahiyowakatilaanasanayanyokanakatikaunabiiwamgogorounaoendeleakatiyakukombolewanaunredeemed,regeneratenaunregenerate,piakunaahadiyamatumainiuliofanyikanje.AhadiyamatumainikwambaSikuya1mgogorohuukatiyamemanamabaya,mgogorohuukatiyaYesunaShetaniSikuya1ku3liwa,naitakuwaku3liwakwanjiayamtuwaYesuKristo.

B.Hawa

Hivyohiyoninyoka.KishaMunguakageukanaHawakatikamstariwa16naanasema,"Akamwambiamwanamke,'Hakikakuzidishamaumivuyakokwakupatawatoto,kwauchunguutazaawatoto.Natamaayakoitakuwakwamumeo,nayeatakutawala."`KusudilaMungu,Mwanzo2,nikwambaHawaitakuwamsaidizikwaAdam,sawa?NiyaleambayoBibliainasema.Nabado,kwasababuyadhambi,kwasababuyahukumuyaMungujuuyaEva,kunamambomawiliambayonikwendanamabadiliko.NiayaubunifuwaMungunikuwa,kwamaana,pingwa.NaWa1nikwambaHawabadoatafanyayakekaziyakipekeekikewakuzaawatoto,Sikuya1kuzaamtoto.Lakinihiyokuzaliwasasakuwakatikamaumivu.Umeonanimarangapineno"maumivu"linajitokeza?Hiyonikiinichalaananahukumu,maumivuambayosasanikwendakuingiaUumbanji.Yeyebadokuwanawatoto,lakininikwendakuwachungu.Lakinisikwambamahalipekeeambapokunakwendakuwamaumivu.Nusuya2yahukumunikwambakutakuwanamaumivukatikauhusianokwambayeyeanakwaAdamu.Hiiniutatakiasifulani,lakininapendakukuambiaambapomiministarehekwenyehili.Nakalainasemakwamba"tamaayakoitakuwakwaaudhidiyajuuaumumewako."Mwanamkem1aitwayeSusanKamilialiandikamakalakuhusumiaka20iliyopitaambayombalikamanawezakukuambiaimechukuliwakamanafasikiwangochajuuyaninilaanajuuyaEvani.SusananasemakuwahukumujuuyaEvanikwambatamaaHawanikuwazaidiyamumewe,kunyakuanafasiyakeyauongozikatikandoanakatikafamilia.Nitafsiriborakuwamimimilelekusomajuuyamstarihuunanivizurimkononaimekuwanivizurikupokea.LakinihukumujuuyaEvanininikutumikakuwakikamilifumaumivubure,uhusianowakenamumewakesasanikwendakuwaflip-flopped,nayeyenikwendakuwanahamuyakutawalamumewe.NakishaMusaalimalizamanenoyaMungunainasema,"LakiniAdamatakutawala."HiiniCompacttheolojiahivyotunakuwainterpretive,lakiniamainamaanakwambaHawahawatafanikiwaaumaanayakeni


kwambajinsiAdamnahivyowatuwote,kutekelezauongozikatikafamilia,piainaendakubadilika.Baadhiyatafsiribadalayakusema"utawalajuuya"na"kutawala".HiyotamaayakeitakuwakunyakuanafasiyamumewenauhusianoAdamunayakepianikwendakuwanakuharibiwanakwambayeyekujaribukutawalakwake.Kifunguutata,tafsiriborakuwanawezakupata.

MimialiulizaRobynkamamiminawezakutumiahiikamakielelezonayeyekwahuzuniakasema,"Ndiyo."Lakiniaminiausio,kilamara1kwawakatiRobynnamiminabaadhiyakutoelewana.Nikwambaokaykwambamchungajiwakokuhubiriinakutoelewananamkewake?Nzuri.Natunafanyakazikwanjiahiyonasisikupatauhakikawakuombaradhi.Kilamara1kwawakatiRobyn,nagrinjuuyausowake,watasema,"Ah,laananiimarapamojanamileo."Namiinawezakuwaalizaliwawakatiwausiku,lakinisiusikuwajana,namimikamwekusema,"Naam,hiyonihaki!"Kwakawaidamiminadhanikusema,namimininapolekamamimisi,asali,"Naam,mimisikufanyasehemuyanguama.Mimisikuwaainayamumehatamiminiwe."HiinihukumujuuyaEvakwambailipitishwachinikwasababuhiyonisehemuyakileMwanzo3niwotekuhusu,sihivyo?Hiinimafundishoyadhambiyaasili:kwambahukumujuuyaAdamunaHawailiyopitaninimaanayakuwabinadamukuwakamakwambahawakuwanamwelekeowadhambi,lakiniwewenamiminikuzaliwakwamwelekeowadhambi.Wewenamiminikuzaliwakwakuvutahiikufanyanininivibaya.HiinininiWarumi5niyotejuu.KusomamchanahuuikiwaNingependa.Wewenamiminimzaliwawachiniyanguvuyadhambinasisihatimayedhambi.AsiliyetuyakibinadamulimeharibikakwasababuyaAdamunaHawakutendadhambi.NakwambanijinsidhambiyaHawawanawakenawanaumelabdailiyopita.

C.Adam

Kishasisihojayatatizohalisi,natatizohalisiniAdam.Matokeohakunakosakuhusuhilo,matatizoyakwelikatikaMwanzo3nisinyoka,siyoHawa,tatizohalisiniAdam.Hiyonikwaninikunaaya3miongonimwamambomenginejuuyahukumuAdamswa,kuanziasaamstariwa17,"NakwaAdamAlisema,'sababuweweumeisikilizasautiyamkewakoukalamatundayamtiwaniliyowaamuruninyi,'Weweasilekatikahilo',ardhiimelaaniwa."YeyehanakulaaniAdamu,laanayaardhi."Kwasababuyawewenakatikamaumivu,mtakulamazaoyakeSikuyazotezamaishayako.Miibanachokitatoakwaajiliyenu,nanyikulamimeayashamba.Kwajasholausowakoutakulachakula,hatautakapoirudiaardhi.Kwanjeyaambayokatikahiyoulitwaliwa;kwamaanaumavumbinamavumbiniwewewatarudi."Mnaona,kusudilaMungulilikuwakwambaAdamalikuwaanaendakufanyakazichini.Nanidhahiriardhiilikuwakwendakushirikianapamojanaye.Ilikuwanikwendakuzaafadhilazakebilajuhudinyingi,bilamaumivu.Lakinilaanajuuyaardhisasainamaanakwambaardhisikwendakushirikiana,nanikwendakuwekanjemiibanakunyoshamichongoma,chakulainedible,ambayonikwendakufanyakaziyaAdamukaziyamaumivu.Nikwendakufanyahivyotaabu.NanidhahirikusudilaMunguhaikuwahivyotu,lakiniilikuwakwambaAdamunaHawawangewezakuishimilele.Sasakwakuwasiwazialisema,lakininadhaniinamuungatunakujanahitimishokwamba.HiyonininiinafanyalaanakatikaMwanzo2hivyonguvu."KatikaSikuyautakapokulamatundayake,utakuwakufa."Hakusema,"Wewewatakufamapema."Akasema,"Die."NakwambanijinsiMungualiumbavitukuwa,Adamkufanyakazichininaingekuwakushirikiana,nakishakuishimilelekatikauwepokamilimaumivuyabureyaMungu.Nabadokwasababuyadhambinalaanajuuyaardhi,hiinihukumujuuyaAdamu.Mambomawili:Adambadokufanyakaziyakesasa,lakiniitafanyikakwamaumivu.Wakatiwatotowenuwadogokuuliza,"MamanaBaba,kwaninikunamiiba?"NiextrapolatesnjeyaswalimimidaimaaliulizakupandajuukatikaMi4sota,"Kwaninikunambu?"Najibunikwasababubabawetuwa1dhambinaMungualiilaaniardhikwasababuyadhambinahojahakikatikahadithiyaukombozi.Lakinihiyonikatikakipindichawanandoamistari.

Nakishahukumuya2na,yaani,hatimayeAdamuatarudiardhiambayokatikahiyoiliundwa.HiyonihukumuyakenaHawahisakatikakwamba,pia.Adamtualikufakiroho.UhusianowakenaMungukamaMuumbacrumbled.NamchakatoalikuwakuwekakatikamwendonaSikuya1,hatimayeatakufakimwili.


V.TunajifunzaNini

HiyonihadithiyaMwanzo3TunajifunzaninikuhusudhambinatunajifunzaninikuhususisiwenyewekutokananaMwanzo3?Gazillionmambo;hapanimbili.

A.KiinichaDhambiKuhojiMungu

Nambaya1:KiinichadhambikuhojiMungu.KiinichadhambikuhojitabiayaMungu,nikuhojiwemawake,nikuhojihekimayake,nanikuhojiupendowakekwaUumbanjivyake.Kuona,wakatimiminawewedhambi,tunasemakwambaMungunikosa.Wakatimiminawewedhambitunasemakwambahatunaimanitabiayake.Wakatimiminawewedhambi,tunasemakwambaMunguhajuibora,kuwayeyeamewekamambohayambeleyetunaakasema,"Hiinijambojema.Hiininininiborakwaajiliyenu."Nasisikuangalianinakusema,"Mungu,WewesijuininiWewenikuzungumzajuu."Munguanasema,"Kilakilichosafinanzurinaheshima",Wafilipi4,"yatafakarinihayo."Nasisikusema,"Mungu,WewesijuininiWewenikuzungumzajuu.Namimininakwendakusomakitabuchochotenakuangaliamovieyoyotenataka.Mimisikwendakukaajuuyakilenisafinanzuri."Munguanasema,"Semaukwelinaitakuwaaliyopewanawewe,vyombovyahabarichini,bombazaidi."Nasisikusema,"Hakunanjia!Hiyonifedhayangu!Wewenikatikahakunamahalipakuniambianinichakufanyanamaliyangu."Munguanasema,"KumbukaSikuyaSabatonauitakase",kwambakunakitumaalumnatofautikuhusuJuma2kamasisikukusanyakwaibada.SabatoniJuma2kwaWakristo.Natunasema,"UsiniambieninichakufanyaSikuyaJuma2.Nakamamimikuamuakwendakanisani,vizuri,tunapaswakuwanafurahanakwamba."Je,unawezakuonamigogoroambayokinaendelea?Mimioverstatingnikwabaadhi,labdasikwawengine,mimisijui.Lakiniwakatitukifanyadhambi,ninisisinikufanyanikuangaliakileambachoMunguamesemaninzuri,nahaki,nahaki,natakatifunasisinikusema,"Najuabora,namimininakwendakufanyanininatakakufanyanaHuwezikufanyamimikuacha."Naam,Yeyeanaweza.Mwanzo3nisihistoriayakale,ninini?Mwanzo3nimatukioyasasanadhambihaujabadilika.NisawatusasakamailivyokuwakatikaMwanzoSuraya3.Shetanibadonikutuambiauongohuokwambatunawezakuwamiungu,tunawezakufanyamaamuziyetuwenyewe,kwambasisiniwakuuwahatimayetunamabwanawanafsizetu.Hakunakituniiliyopita,hakunakituiliyopita.

B.MunguWaoNiJajinamkombozi

KiinichadhambikuhojiMungu,Lakini,ujumbewa2waMwanzo3,nahuwezikuondokaMwanzo3bilahii,nikwambaMunguniwahakimunamkombozi.KwambaMungunitusihakimuwadhambi,lakiniYeyepiamkomboziwadhambinahukumuyakenaukomboziwakekuanzahivisasa.Angaliamstariwa21,"BwanaMungualifanyakwaAdamunamkewemavaziyangozi,akawavika."Angalia,AdamunaHawawalijaribukukabiliananadhambizaopekeyaonakitukamasillykamamajaniyamtini.NaMunguanasema,"Hakunaweweniwenyedhambi,umefanyadhambi,namiminamimikuwanakuhukumuwewekwadhambiyako,lakinimimipiamkomboziwako."Wapingozikujakutoka?Wametokawanyamawaliokufa.Hiipenginenitaasisiyamfumomzimawakafara.Nasisisiyoaliiambiamaelezoyoyote,lakiniunawezakufikirianiniilikuwakama.AdamunaHawagotpamojanawanyamafaini.Adamalikuwam1aitwayeyao,hapakuwanamvutano,kulikuwahakunamigogoro.Baadhiyawatuhatakusemakuwawanyamahakuwezakuzungumzakwawakatihuu.LakiniAdaminaonekananjenaanaonaMungukuchukua1yawanyamakwambayeyealikuwanawajibuwa,kuwaalikuwanajinalake,naMunguSLAUGHTERSwanyama.BaadayakusemahayoripsngozimbaliyawanyamanaYeyeWrapskuzungukaUumbanjivyakenaAnasema,"Dhambiniyakutisha.Dhambiinahitajikifo.MimiSikuyazotekuhukumudhambi.Kunadaimaitakuwamatokeoyadhambi.Lakinimimisinatuhakimu,miminimkombozi,namimi,siwewenamajaniyakomitini,namikutoaukombozikwadhambiyako.UkombozikwaajiliyadhambinitukwakifochanakishamimilitamalizikawewekatikaukomboziwangunautaishimapumzikoyaSikuyayakoamefungwakatikangoziyawanyamawaliokufa,amefungwakatikangoziyautoajiwaMungukwadhambizako."Angaliahiyonikitukingine,sihivyo?Mungunihakimu,lakiniYeyepiamkombozi.Nakishaunaendelea,hivyotafadhalikusomamapumzikoyaSuraya3wakatiwakwendanyumbanikwasababuMungumatekeyaonjeyabustani.Kwamaananyingine,ilikuwani


kitendochahukumu.Lakinikwamaananyingine,ilikuwanitendolaukombozikwasababukamaAdamunaHawaalikuwanakukaanawaliokulayamtiwauzima,nahilinijambolavigumukuelewa,Munguanasemawaoangeishimilele,lakinisinzurikwamiminawewekuishimilelekatikadhambizetu.Hiyonijambombayaambayoinawezakutokea,kwakulazimishwakuishimileleamefungwakatikangozizaukomboziwetu,kuishikatikadhambizetu,kamwekuwanauwezowahojazaidiyake.NahivyoMunguanasema,"Acha.Nakamamimikuhukumiwawewe,Adam,kwadhambizako,nawamesemakwambamtakufa,kwambapianiukomboziwenukwambaSikuya1maishahayayadhambiitafanyikanawewewatakuwawamekwenda.Naukomboziwangulitamalizikayenyewekaribunawewekwanjiaambayohuweziuwezekanowakufikiria.TunajuakwambaukombozihatimayezinazotolewakatikamaishayaYesuKristojuuyamsalaba.WakatiWanafunziwakaondoka,alirudinahabarizaushindiwaYesu,Yesualisema,"NilimwonaShetani,akiangukakutokambinguni."Yesuilikuwakatikamchakatowakusagwakichwachanyoka.Lakiniwakatimsalabaunawotewawilihukumunaukombozi,je?Kwasababuyamsalabaunaadhabuyadhambi,kuwanikubwanakwambainahitajikifo,hatimayekifochaMungu.Kwaniniunafikirimsalabanihivyomaarufukatikaalamayetu?Kwasababuyamsalabanimaarufukatikahistoriayote.Nimahalipahukumuyadhambinamaraya2huosana,nisehemuyaukomboziambapoMungumwanaekuuawailiwewenamimi,kamasisikukubalidhambizetu,kamatunaaminikwambamautiyamsalabainalipaadhabukwaajiliyadhambizetu,sisikutoajuumajaniyamtini.Nadunianikujaribukufunikayenyewekatikamajaniyamtini,sihivyo?Dunianikujaribukutunzadhambizakenahaiwezikufanyahivyo.Nikamasillykamapichayamajaniyamtinimbeleyawatuuchi.LakiniMunguhutoasadakanasadakayamwishoilikuwanisaamsalaba.NaamawalewakwetuambaokukubalidhambizetukuaminikwambakifochakemsalabanikulipwabeikwaajiliyadhambizetunatunaahidiyeyekamaMwokoziwetunaBwanawetu.Sisiniwaleambaonikukombolewa,ambaowatakuwaupandeHawa,siupandenyoka.NaSikuya1sisikupatakwendanyumbani.LabdaSikuya1sisikuishikatikaamanikamilifukwaMungu,sisikuishikwaamanikamilinamtumwingine,sisikuishikatikaamanikamilifukwawanandoazetunawatotowetu,nawenzakeyetu,nawakubwawetu,nawaajiriwetu.LabdaSikuya1!Kwawalewakwetuambaokuelewamsalabatunapatakwendanyumbanikwaambakohakunamaumivu,ambapohakunamvutano,ambapohakunadhambi.NatutaonaMunguusokwausonasisikuwakamaYeye.Je,niajabukwambakilio1yakanisaalikuwa"Maranatha!KujakwaBwanaYesu!"

Hebutuombe:Baba,sisikukirikwambaingawamioyoyetuwamekuwailiyopita,ingawanguvuyadhambiimevunjwakatikamaishayetu,sisikamaAdamunaHawa,mapambanonahii.TunafahamukwambaMwanzo3nikwelileoasubuhi,nikwelimchanahuunakwambaShetanihaujabadilikauongowake.NaAdamunaHawakuhisinaudhaifuniyetuwenyewe.Lakini,Baba,sisipiakuelewakwambakwanjiayamsalaba,Wewekuhukumiwadhambi,Wewekuhukumiwakilamtukatikachumbahiki,nakwanjiahiyo,WeweamefungwaMwanawakokaribunasi.Nasisikuvaakwakekamavazi,vazilakafara,vazilamalipoyadhambi,lakinivazilamatumaini.Kwasababutunajuazaidikivulichashakayakileuongombelekwaajiliyetumbinguni,wakatiwaamaninapainlesskuwepokatikamilelenawewe.Ah,BwanaYesu,naombakujaharaka.Amina.


4.Themafuriko

Hebutuombe:Baba,sisikukaakatikanzuristarehevitiyetunabadosisinialiwakumbushakwambaduniayanjeinawezakuwagizanambaya.Niinawezakuwagizanambayatuhakichiniyamitaanikamawatuambaowanaishikaribunasisinikuzimu-bentnainaongozwa1kwa1kwaajiliyauharibifu.NainawezakuwanagizanambayakatikamaeneoyaduniaambapowatuhawaruhusiwikukusanyanabadoBaba,katikamaeneohayogizaWewekuonyeshaMwenyewekamaMungu.NahatakwanguvuzoteajabuyaserikaliyaChina,Badoinayotolewamilioni60-70yawatuwakokwaYourself.Hizininambakubwa,Baba,najinsikatikatiyadhambiWewekuwakomboawatuwako,BabailisisikuondokahapamoyonachangamotoyakuonaYouwotekamajajiwadhambinakamamkomboziwawatuwema.KatikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

Naam,sisikushotohadithikatikaMwanzo3naAdamunaHawaanaanzakuhisimadharayadhambiyaonamatokeoyaulajiwaonakufukuzwakwaokutokakwenyebustani.Nakishakatikasuraya4kupitiasehemuyakatikatiyaSuraya6katikakitabuchaMwanzo,kitabucha1katikaBiblia,sisikuanzakuonakwambadhambinamatokeoyakekuendeleakukua.KatikaSuraya4,Cainunauanduguyake,Habili.Nakatikatuvizazinane,tunakutanaLameki,ambayebragskwambayeyealioawanawakewawili,hivyokuvunjaamriyamahakamakatikaMwanzo2,nakishamajisifukwambayeyekuuawamtu.Dhambinamatokeoyakewameendeleakukuanyeusinanyeusi,nakamawewetukuongezahadimiakakatikanasaba,tukoangalaumiaka1,500mbalinawakatiwaAdamu.

II.MunguKamaHakimu

KishasisikujamwanaLameki,Nuhu.NatunasomahadithiyaNuhunamafuriko.SisinikuokotakatikaMwanzoSuraya6kuanziasaamstariwa5Musaanaandika,"BwanaakaonayakuwamaovuyamwanadamunimakubwadunianinakwambakilakusudianalowazamoyonimwakenibayatuSikuya.NayeBwanaalikuwapolekwambaalikuwaamemfanyamwanadamudunianinahuzunikwakekwamoyowake.HivyoBwanaakasema,'Miminitawafutiamtuniliyemwumbakutokakwenyeusowaardhi,binadamunawanyamanaUumbanjivitambaavyonandegewaangani,kwaNasikitikakwambanimewafanya.'"WakatihotubazaBibliakuhusuMungukuwapolehainamaanakwambaMungualifanyamakosa.HiyondiyonjiayaBibliayakusemakwambaMungunikuhusukufanyakitufulani.NaUumbanji,Uumbanjibinadamuimekuwambayamno,hivyombayakwambaukumbituwazikwaMungunituilikuiharibu.Taarifamarudiokatikamstariwa5,"kilaniayamawazonibayatuSikuya."HatuanikuwaalifanyakwambadhambiambayoilianzakatikaMwanzoSuraya3,kamatumeonakukuakwanjiayaSura4,5,na6amekujakichwambalikamaMunguniwasiwasi.NakilakitunimbayanaMungumaanayakenikufanyakitujuuyake.

A.TheolojiayaSini

Kamakuchukuakitabutheolojianatuangaliemafundishoyadhambi,utakutakifunguhikihasakutokeatenanatenanatenakwasababuhiiniya1wapoyavifungunguvukatikayoteyaAganolaKalekuelezeadhambiyamwanadamu.Sisikwendakwakifunguhikinasisimajadilianojuuyadhambiyaasili.NakaladhambinifundishokwambawakatiAdamunaHawawaliumbwahawakuwanatabiayauovu,iliwakatiwaowalikulamatundayamtinichaguowazi.Lakinikwasababuyakutendadhambi,nikuruhusiwadhambikwaumekujaulimwengunilakinimafundishoyadhambiyaasilikuwafundishakwambamaanayakuwabinadamuimekuwailiyopitakamakwambawewenamimihawazaliwikimaadiliupandewowote,nakwambawewenamiminikuzaliwakwatabiayadhambi.Wanatheolojiakuzungumziakurithiasiliyadhambi.Siaminikwambasisinikuzaliwanahatiayadhambi,lakinisiaminikwawatuwengikwambasisikurithiasiliyadhambi.Nahiini1yavifunguhivyokwambamazungumzojuuyamadharayadhambiyaasili,kwambaimechukuajuunakilamtu,hadimstariwa7,yaani,inaakiuguadhambi.


Sisipiakupatamafundishoyetuyakumnyimanjeyakifunguhiki.Jumlayakumnyimanifundishokwambakilakipengelechauhaiwetuinachafuliwanadhambi.Akilizetu,moyowetu,mapenziyetu,kilanyanjayamimininaninaninaniweweniimekuwawalioathirikanadhambi.Nakilesisikuonakatikakifunguhikiniwatukabisapotofukuwakabisa,kabisapotofu,je,sisi?Kwambakilaniayanyoyozaonimbayatu."Waovu"nininiPauloanasemakatikaWarumi3Anasema,"Hakunamtunimwenyehaki,hakunahatamya1."Hiini1yavifungumuhimuzaidikatikayoteyaBiblialinapokujasualalatheolojianakamaukiangaliaTaarifayaImanikwakanisaletu,utaonakumnyimanadhambiyaasiliyalijitokeza.Hasakatikamanenokwambasisinikwaasilinakwawenyedhambiuchaguzi.

Hatuahiyokifungunikujaribukufanyanikwambamaranigiza.Hiisinzuri.MaranigizanadhambikuzidiwaUumbanjiwaMungu.Lakinikunakitukinginekuhusumafundishoyetuyadhambi,mafundishoyetuyakidiniyadhambiiliyondaniyakifunguhikikwambamiminatakakuhakikishatunaona.Katikamstariwa6,BwanaalikuwapolekwambaYeyedamemfanyamwanadamudunianinahuzunikwake.DhambiInanihuzunishamoyowaMungu.NiakiwanahuzuniyamoyowaMunguwakatiAdamunaHawawalikula.NiakiwanahuzuniyamoyowaMunguwakatiLamekiakajitwaliawakewawili.NiakiwanahuzuniyamoyowaMunguwakatijamiiwalikubalianakwambamauajiilikuwasawa.DhambiInanihuzunishamoyowaMungu.Hiini1yamambohayo,nadhani,ambapounaainayakurudinyumanakufikirijuuyakekwakidogotubasinikwelikuzamakatikailiMunguwaMwanzo1amefunguamoyowakekwakonakwangunani.kutoawewenamimiuwezowahuzunikwake,kuumizakwake.Uliwahikufanyakitusahihi?Je,uliwahikuumizawazaziwako?Mimisikuzungumzatukwavijana.Aminiusiamini,hiiinawezakuwaainayavigumukuamini,lakinimimimara1kwawakatikupandajuu.NamimimamboambayowalikuwanamakosanaMamanaBaba,ninimaneno,kusimamiwabodiya"Igotit".Naonidhamunamiminamimininakushukurukwaajiliyake.Lakinikulikuwanamarachachewakatimimialifanyamamboambapokulikuwanakitutofautikuhususualahilo,namimisiwezikukumbukakwasababumimikamwegotkuadhibiwakwaajiliyake,lakiniakiwanahuzuniwazaziwangu.NisafarinidhamuSikuyazanyumananikuwadhuruhivyokwaundanikwambahawakuwanauwezowakujibu.LakinihawakuwanakwasababuSikuyawezakuonakatikamachoyao.Mimialifanyakituki1IjumaamimibadoSikuyambukinikitugani,namimihakuwanawitobabakumuuliza.Lakinisiwezikukumbukaninimimi,lakininajuailikuwaSikuyaIjumaa.Kishanikaonakatikamachoyababayangunamimiakasema,"Mimialifanyakitukwelivibaya.Nilifanyakituambachonitofautinatabiambayayanguyakawaida."Mimihuzunibabayangu.Namiminawezakuonakatikamachoyake.NanilipoamkaJumamosiasubuhinamimitualikuwanakupatababayangu.YeyealikuwaakipigachombokatikakanisaJuma2ijayo.Sikuyajuaninikanisaalikuwakuchezakatika,hivyomimialikuwaakiendeshagaripandezoteBowlingGreenambapoNilikuwakuishi,kuangaliakwababayanguiliniwezekuombamsamahakwake,namimihatimayekupatikanakwake.Angalia,mimihuzunibabayangu,mimialifanyajamboambaloalikwendaundanindaniyamoyowakekwambayeyehakuwanahatakujibukwahasira,hakuwanakujibukatikanidhamu,lakinihiyoilikuwaimeandikwayotejuuyausowake,ilikuwakatikamachoyake.WakatiBibliainasemakwambadhambiInanihuzunishaMungu,nadhanihiyoninininikuzungumzajuu.Kwambasisinikupewafursa,kamanikwelikatikauhusianowowote,kwambawakatiwewekuingiakatikauhusianonikutoawatuuwezowakukatwakatikamoyowako.NakwambanininiMungualifanyakwamiminawewe.Nawakatitukifanyadhambi,niInanihuzunishamoyowaMungu.Sitakimtuyeyotekuondokaleoasubuhi,sitakimtuyeyotemilelekufikiriahadithiyaNuhunamafurikotenanakufikirikwambadhambisikubwampangohuo.Kunamengiyanegativesmarambilihuko,lakiniSikuyawezakupatanjianyingineyakusemahivyo.Sitakiwewekuondokahapakutoitambuadhambi.Sitakiwewekuondokahapakufikiriyamafurikonakwenda,"Naam,hiyonihadithinzuri."Mimisitakiwewekuondokahapaasubuhiyaleokufikirikuwa,"Naam,dhambisiokwambamabaya."Bilashaka,kamakitusikwambambaya,inamaanasiyokwambanzuriaidha.Lakiniwakatisisimbinudhambikwanjiahiyo,nadhanikwambasisikupuuziamoyowaMungu.Sisikupuuziamaumivutuwezekusababishakwake.Kwasababukiletunasemawakatisisikupuuziadhambi,wakatisisikusemanisikubwampangohuo,je,sisinikusemanikwambautakatifumambobaadhiyawakatitu.Dhambinimbayakutosha,mstariwa7,kwaatalifutamaishayote.DhambinimbayakutoshakwahuzunimoyowaMungu.


B.Je,StoryyamafurikoStorywatoto?

Napendakuulizaswalikwanjianyingine.Nihadithiyahadithimafurikoawatoto?Sisikufanyacutekidogokata-mitumbwiyarainbowsnasisifimboyaojuunasisikuimbawalekutisha"arky-arky"nyimbo.Tuyakutisha150wakatikusikia.Nanadhanikunakitundaniyetukwambaanatakakufanyamafurikohadithicutewatotowadogo.Naam,bilayashakahiinihadithiyawatotokatikawawezekuelewa,lakinihadithiyamafurikoni1yamudamfupigizakatikakuwepobinadamu.Ilikuwagiza,ilikuwambaya,nailikuwayakushangazakamaMungukuharibuUumbanjivyakeilikuwaadhibudhambiyabinadamu.Hiyonigiza,giza,sasa.Kunapichanilitakakuonyeshanilakiniilikuwatuhivyogiza,Sikuyawavizurikufanyahivyo.KunamsaniiwaUfaransanamimisikwendakusemajinalakekwausahihi,lakiniGustavDore,waliochotapichainayoitwa"Gharika".Nanipichaambapowotekuonanimajinakishakatikatikunakilelechamlimamrefuzaidi,kipandetuyaardhikushotokwambaalikuwanasikufunikwanamafuriko,najuuyapichaniwatotowa3natigerkubwaamesimamaupandekwaupande.Zaidiyaanganinikungurukujaribukuwekaflyingnakatikamajimiilibloatedwafunahakimbeleyamwambanimumenamkeambaonikusukumajuuyamtotowaowa4kwagharamayamaishayaowenyeweilikupatamtotohatakilelechamlimakujaribukuokoamaishayake.UnawezakuonakwaniniSikuyawezakuonyeshakuwanawewe.Hiyoniujumbewamafuriko.Niwakatidarkestkatikahistoriayaduniahadihatuahiyo.NiR-ratedmovie,labdaX-ratedsinema.Nakwakweli,tunyeusiwakatihuomimininaufahamuwakatikayoteyaBiblianimasaayagizakablaYesualikufamsalabani.Kwasababu,unawezakuona,mafurikonamsalabanikufanyakitukiya1,siwao?MafurikonamsalabaniepicswotekatikahistoriayabinadamuambapoMungumajajidhambi.Nayehakimudhambikatikamafuriko,naAnahukumudhambikatikamsalaba.Dhambinidaimakubwampangohuo.Nidaimauharibifu,daimanikuadhibiwa.Nilazimasikupuuziayake.Utakatifudaimamambo.Hiyoninusu1yaujumbewamafuriko.Siyohadithiyawatoto.Nigiza,gizahadithiyakuombolezaMungunachukiyakeyadhambi.

III.MunguKamamkombozi

Sasasiwewefurahaalikujahapaasubuhiyaleokusikiahii?LakinibustaniyaEdenikatikaMwanzoSuraya3nawakatigiza,pia,haikuwahivyo?Yasadakanangozinakufukuzwakutokabustani,nabadokilichokuwapiakinachoendeleakwawakatimya1?Mungunikuonyeshamwenyewekuwamkombozi.

A.kukutanaNuhu

Angaliamstariwa8,"LakiniNuhuakapataneemamachonipaBwana.HivindivyovizazivyaNuhu.Nuhualikuwamtumwema,alikuwambalinahatiayoyotekatikakizazichake;NuhualikwendapamojanaMungu."Katikahadithiyamafuriko,NuhuanasimamatofautikabisanamtumwinginekatikaUumbanji.UnakumbukalughayalaanakatikaMwanzo3:15ambapowatotowanyoka,Shetani,nawatotowaHawa;unredeemednakukombolewa;udhalimunahakiitakuwabruisingkilamya1?YalekatikasehemuhiiyahadithiniwatotowaHawa,Nuhu,katikamgogoronawatotowaShetani,kilamtumwinginekatikaduniahiiyawaovu.NasisikukutananaNuhu,mtuambayemoyowotealikuwazifuatazobaadayaMungu,kwamoyowotealikuwakutafutahaki.NamaraMusaimeanzishaNuhukamatabiabasitunawezakuchukuahadithikatikamstariwa14,Mwanzo6:14:MunguanasemaNuhu,"Muwesandukulamtiwamvinje.Kufanyavyumbakatikasandukunakuifunikandaninanjekwalami,Hivindivyowewenikufanyahivyo.Urefuwasafina,mikono300;upanawake,dhiraa50;naurefuwake,dhiraa30.Kufanyapaakwaajiliyasandukunakumalizakwakipimochamkonojuunakuwekamlangowasafinakatikaubavuwake.Matokeoyakenipamojanayachini,ya2na3melini.Kwamaana,tazama,nitaletagharikayamajijuuyanchikuharibuwotewenyemwiliambaonipumziyauhai."NaunawezakusikialughayaMwanzo1na2njiazotehii."Kilakitukilichokokatikanchiwatakufa,lakinimimiimaraaganolangu."Hapaniukombozi."'Naminitafanyaaganonawenaweweataingiakatikasanduku,wewe,nawanawenu,mkeonawanawakonawakenawewe.Nakatikakilakilichohaichenyemwiliwotewataletawawiliwakilanamnakatikasandukukuwahifadhipamojanawe.Hizizitakuwakiumenawakike.Yandegekulingananaainazake,yawanyamakulingananaainazake,kilakitambaachojuuyaardhikulingananaainayake,wawiliwakilanamnawatakujakatikawewekuwahifadhi.Pia


kuchukuanawewekilaainayavyakulaunavyokulanakuhifadhiup.Nayokutumikakamachakulakwaajiliyenunakwaajiliyao.'NayeNuhualifanyahivyo.YeyealifanyayoteambayoMungualiyokuwaamemwagiza."Katikatikabisayakuwaadhibudhambi,MunguanaonyeshamwenyewekuwamkomboziwaNuhuambayenimwenyehaki.NaMungumkombozianaelezeaNuhuwatuwemakuhusumafurikokujailikumkomboa.Munguinampamipangokwaajiliyasanduku.

BaadayekatikaSuraya7tutaonakuzitumawanyamanakishakatikaSuraya7,mstariwa16,nininikaribuinaonekanakamakupitakwaundani,lakininijambolenyeumuhimuuliokithirikitheolojia,nikwambaniMunguambayeanafungamlango.MungunimkombozinaMunguanafanyamamboambayoMungutuanawezakufanya.Mungumkombozikamwekupotezaudhibitiwamafuriko.Yeyesimuyakejuuyamilimanayeyeanaelezeanikumalizawakatikusudilakenikosa.Nawakatinijuu,MungumkombozinikwendakukubalisadakayaNuhu.Hatakatikatiyadhambi,nahatakatikatiyamatokeo,MunguanafanyakaziukomboziwanaomchaMungu.Hiyonimambomawiliinterwovenkatikahadithiyamafuriko.Je,ARDENyaEdeni,nahilosanduku,namsalabawotepamoja?Kila1yamambohayama3nimahalipahukumuyadhambi,NAmahalipaukombozikwawatuwema.HiyohatakatikatiyaMungukuwaadhibudhambizetu,yeyeniSikuyazotekunakuwakomboa.Hiyoniujumbewamafuriko.

B.NiniJe,Garden,NuhunaMsalabaKuwakatikakawaida?

Je,wewekatikatiyadhambi?Je,wewenikatikatiyamatokeoyadhambiSikuyazanyumananiwewehisiakama,kupanuamfano,majiyamafurikonakupanuliwajuuyakichwayako?KishaujumbewamafurikonikwambasiotuniMungumwamuziwadhambi,lakiniMungupianiMunguambayeredeemskatikatiyadhambi.NakamayeyekukombolewaAdamunaHawa,nakamayeyekukombolewaNuhunafamiliayake,hivyopiaYeyekuwakomboaninyi.Amefanyahivyokwamsalaba,nayeyeatafanyahivyokwasasa.Hiyoniujumbewamafuriko,kwambakatiyahukumu,Mungunimkombozi.

IV.NuhunimtuwaImani

JambojinginekwambaniyakuvutiakatikahadithiyamafurikonitabiazaNuhu.Nuhunimtuwaimani.Sasa,Mwanzokifunguhainakutumianenoimaniwaziwazi.NimazungumzojuuyaNuhukwamoyowotekutafutahaki,waNuhukutembeanaMungu.Lakinikamaunajua,wakatiflipjuuyakitabuchaWaebraniakatikaAganojipya,Suraya11,nininithabitikatikaMwanzoniwazikatikaWaebrania.MwandishiwaWaebraniakuanza11:1,"Basiimaninikuwanahakikayamamboyatarajiwayo,nibayanayamamboyasiyoonekana."SasakamasikwambaNuhu,sijuininini.Imean,Munguanamwambiakunakwendakuwamafuriko,kujenganasanduku,naNuhuanaaminiyeye.Kwakweli,mstariwa6,"Lakinipasipoimanihaiwezekanikumpendeza"nakishakatikamstariwa7,"katikaimaniNuhuakiishakuonywanaMungukatikahabarizamatukiokamabadosirikatikakumchaMungukujengasafinakwaajiliyakuiokoanyumbayake.Byhiiyeyealilaaniulimwengu,akawamrithiwauadilifuunaotokananaimani."Nuhualikuwamtuwaimani.IIPetro2:5inasemakwambaalikuwa"mhubiriwauadilifu."

A.Historiayamafuriko

Je,umewahimawazokuhusujinsiyaajabuimaniNuhualikuwa?KuwekamwenyewekatikaviatuyaNuhu.Namimininakwendakusomakidogokatiyamistarihapa.LakiniMunguhujakwaNuhunaAnasema,"Nuhu,mimininakwendakupelekamafuriko."SijuijinsiNuhukwelialijibu,labdaAlisema,"nini?Ninihiyo?"Imean,hakunadalilikwambajambokamahilialiyewahikilichotokea."Naam,mafurikomengiyamaji.KwahiyokileMiminatakawewekufanyanikujengasafina.""Nikwamba,Mungu?""Naam,nikwelikwamudamrefuskinnyyaliyomajahaziainayakitu.""Naam,mudagani,Mungu?""Naam,1namashambanususokakatikaurefu."(Hiyonidhiraa300)."Nakisha,kufanyahivyo25yadipana..Namiminatakawewekwakujenganangazi3kwa15mguutaken."Natakakufanyahiikwamudamrefu,skinnysandukuhivyokubwakwambanikwendakuchukuamudawaSikuyasabakwawanyamakujazaitup.""Umm,sawaMungu,"Nuhuanawezakuwaalijibu,"MiminitafanyejeBadhili?


"Munguanasema,"Wewesi.Hakunakeel,hakunausukani,hakunameli.Utakuwakatikahurumayangu,Nuhu.Oh,kwanjia,Nuhu,"Munguanasema,"Wakatiwewenikosakujengakubwahiiyaliyomajahazi,kupatachakulachakutoshandaniyakekwamarayamwishowewenawanyamawotekwazaidiyamwakamya1."Unawezakufikiria,labda,niniNuhuinawezakuwawalionakwamaraya1.UnawezashakakufikirianinimajiraniNuhuwalionakama.Hatujuimudaganialichukuakujengasafina.Niinawezakuwakatikamaeneoyajiraniyamiaka100,naunawezakufikiriakejeli."Kwambajiraniyajengoyetuninini?!Yeyekuzuiamaoni,siwezikuonaAraratitena.Tunahitajikupatakanunikatikasehemuhapa,tunahitajikufanyakitukuhusuhili."Je,unawezakufikirianinikitatokeakamaMungualiulizayetuyakujengasafinakatikakurayamaegeshowetu?Mimipacedkuwambalijanausikukidogo.Ingekuwakwendakutokaupandehuuwalaminakufunikakijaninyasieneokatikati,hiyonijinsipanani.Namimikufikiriakuwaaliamuakwendazaidiyaurefuwanchiyetuhapa.Je,unawezakufikiriakamaMungualiulizayetuyakujenga3tieredyaliyomajahazikatikayadiyetunyuma?Kituganimajiranikufikiri?Je,unafikiritunawezakupatakibalikutokakwamji?Sidhanihivyo.LakiniangaliamajibuyaNuhu.Angaliamajibuyake.YeyeanaaminiMungunayeyeanajibukatikautii,Suraya6,ayaya22,"Nuhuakafanyahivyo,yeyealifanyayoteambayoMungualiyokuwaamemwagiza."Suraya7,mstariwa5,"NuhuakafanyayoteBwanaalivyomwamuru."Nanialirudiamarambilizaidikatikahadithi.HiyoniimaniyaWaebrania11.HiyoniimanikwambainaonekanakatikakilehawajaonanakusikiaNenolaMungunaanaitikiakwakutiihaki.Hiyoniimani,sihivyo?NashangaajinsitunatakakujibukamaMungualiulizayetukufanyakitukamasillykamakujengasafina.

Naam,NoaalijengasafinanaSuraya7,kuanziasaakuhusumstariwa11,Musaanatuelezamatukioyamafuriko.MafurikokweliilidumumwakanaSikuyakuminimchakatojumla.Nakunapichakwambamiminitakuonyeshawamafuriko.HiinikutokananamsaniiQuakeraitwayeEdwardHicks.Ni1yapichafavorite,lakinikwabahatimbayakatikakonayajuuupandewakushotokonaambapomimiclippedpicha,kunandegekuruka,nanipichayanguvusana,nadhani.Mara1nilionayake,literallyalichukuapumziyangumbalikwasababuhapaniwanyamawotekwambaMunguametumanawaoniyaamani.Waoniwamesimamakatikamstarinawaonikutembeandaniyahilosanduku.Namaelezoyauchorajinimeonainahiikamahukumuyamwisho."Heshimaumriwasimbastaring1kwa1katikamtazamajiinalengatahadharijuuyasomohililanguvuzaMungukuharibunakuwakomboa."

BasiNuhuinaingiawakatiraindropswakaanzakuangukajuuyakichwachake.Taarifakwambayeyealikuwanaumriwamiaka600.Ilikuwanimweziwa2naSikuya17.2-17,Sikuyakuuyakukumbuka,Februari17,Sikuyakuzaliwayangu.HiyonikwanininawezakukumbukaumriganiNuhualikuwawakatimafurikokuanza.Majiwalifikakutokamashimochiniyaardhi,waoikaangukakutokambingunikwamudawaSikuyaarobainimchananausiku,majiyamafurikoyaliyotokeampakauchorajihataDorehainakuombakwasababuyavichwasanawamlimajuutipsnikufunikwa.Nakishakatika7:21-23tunasomakwambamafurikomafanikiokusudilaMungu,"Wakafawotewenyemwiliwaendaojuuyanchi,ndege,mifugo,wanyama,Uumbanjiwotewenzakekwambapumbaduniani,nawanadamuwote.Kilakitukatikanchikavuambaopuanipumziyauhaiwalikufa.Yeye(maanaMungu)kufutikakilakilichohaialikuwajuuyausowaardhi.Binadamunawanyama,wadudu,nandegewaangani,walikuwakufutikakatikanchi.AkabakiNuhutunawalewaliokuwapamojanayekatikajahazi."Dhambidaimanikuadhibiwa,sihivyo?Dhambinidaimakutisha.

B.BaadayaDeluvianupyaKuundwaDunia

Ilichukuamiezimitanohivi,Sikuya150,kwamajiilikuanzapunguka,kuzamatenakwenyedunia.Sikuya150baadayesandukuameketijuuyamlimambalimbaliyaArarati.HiinikaskazinimasharikimwakisasaUturuki,kusinimwaRussia,kaskazinimagharibiIran.NitusubirikuhusumbilizaidiyamiezikamamajikupunguanaNuhuinapelekanjekunguruambaokamweanakujanyuma,nakishanjiwahuendanje,lakinisiyonguvukamakunguru,hivyoanakujanyuma.NuhutusubiriSikuyasaba,kuzitumanjetena,wakatihuuanakujanyumanatawilamzeitunikinywanimwake.Mizeitunihaiwezikukuakatikamaeneoyamwinukoyajuu,wanawezatukukuakatikamaeneoyamwinukoyachini,nahivyoilikuwadalilikwambamajiimeshukahatakatikamabonde.Nuhutusubiri,inapelekanjenjiwatena,hainakurudi,nabadoNuhubadotusubirimpakaMunguanasemanisawanakuondoka.


Katikasuraya8,kuanziasaamstariwa14,"katikamweziwa2,Sikuya27yamwezi,nchiilikuwakavunje."Huunimwakam1naSikuyakumibaadayamvuakuanza."KishaMunguakamwambiaNuhu,'Tokakatikasafina,wewenamkewakonawatotowakonawanawakonawakenawewe.Kuletanjepamojanawekilakilichohaikilichomopamojanawe,chenyemwili,ndegenawanyamanakilakitambaacho,chenyekutambaajuuyanchiiliwapatepumbadunianiwawenauzazinawazidikatikanchi."

Tafadhalikusomamapumzikoyahadithimchanahuuauwakatiunamuda.Tafadhalikusomakuonaninihiirecreatedduniailikuwakamakwasababumafurikonikilakidogoujumbewaburudanikamanchinikurejeshwakwamajihaliyamachafukoni,kamatunavyosomakatikakitabuchaMwanzo1nakishaupya.Nakamawewekusomasuraya2,utaonakwambakunabaadhiyamamboambayokusimamanje,mstariwa17,"makusudiyaMungubadokusimama."WotewadhambinawotewauharibifukimwilisipingwampangowaMungunaYeyebadoanatakawatukuwawatazaanakuongezeka.Mbili,MunguinaendeleakuwaMunguukombozi,kwambasadakayaNuhuyanayompendeza.WakatidhambiakiwanahuzuniMungu,sadakaNuhunikupendeza,8:20-22.KishaMunguinasimamiadhambinaanasemakuwanikosamjimkuuwakuchukuamaishayamwingine,Suraya9,mstariwa6.NahatimayeMunguanafanyaniniakaahidiangefanyakwaNuhumwanzoni.YeyeitaanzishaahadiyakekwaNuhu,nakilabinadamunakwawanyamawote.AganonidhanamuhimumnolaKale.TutawezakuzungumziasualahilowakatimwingizaidiijayowakatisisikuangaliaIbrahimu.LakiniMungutaasisiahadiyake,Yeyehufanyamakubalianoyakenautaratibuwakekuundwa,kamwetenakuharibukilakitukwamafuriko.NakishaAnasema,"Nitawekaupindewamvuaanganikamaisharayaaganolangu,hivyowakatiunawezakuonaniutakuwaaliwakumbushakwambamimikamwetenakuharibukilakitukwamafuriko."

Lakinilabdaayamuhimuzaidinikatikamstariwa21kwasababuhatakwaadhabuhiyo,watusiiliyopita.Nakaladhambinibadokatikanguvu,kumnyimanibadokatikanguvu,unaonakwamba?Suraya8,mstariwa21,kuanziakatikati,"Mimikamwetenakulaaniyaardhikwasababuyamtu",nahapanadhanitafsiriyaNIVnimengizaidi,"hatakamaniayamoyowamwanadamunimabayatanguujanawake."Munguanasema,"Mimikamwetenakulaaniardhihatakamadhambiambayoprecipitatedlaanahiihaujabadilika."Watusiiliyopita.MungukuuawakilamtuisipokuwaNuhunafamiliayake,nawatuhakunamabadiliko,nabadotunahitajimkombozi,je,sisi?Badotunahitajimkombozi.

V.Hitimisho

Mafurikosiyohadithizawatoto.Tafadhaliwalakugeukakuwakatikakitucutekwambabypassesujumbewake.

Baadayakuonahivyomvua,tafadhalikukubaliananaMungukwambaanachukiadhambi.Baadayakuonaraindrops,kukirikwambadhambizetuInanihuzunisha,kupunguzwaMoyowakesana.Yeyeanawezakucheleweshaadhabu,anawezakutupamudawakutubu,Warumi2:4,IIPetro3:9.Lakinidhambinidaimakutisha,daimaniuharibifu,itakuwadaimawaadhibiwe.NakwambanininiKrismasiniwotekuhusu,sihivyo?Krismasinikuhusukuzaliwa,siyacutekidogomtoto,lakiniKrismasinihadithiyakuzaliwakwamwanakondoowaMunguambayeSikuya1yatafanyikadhambiilimiminaweweunawezakuwahakiyaMungu.Tunapoonamvuanatunafikiriyamafuriko,sisikuthubutukusahauujumbewamafuriko.Lakinitunapoonaupindewamvua,kukubaliananaMungukuwayeyeniradhinahaki.KukubaliananaMungukwambabilaimanihaiwezekanikumpendeza;kwambaniwatuambaoimaniyaoinaongozakwautiiambaowatakuwakukombolewa.Hiyoniujumbewaupindewamvua,yaaganoambaloMunguimeanzishakwasababuyeyeniMunguukombozihatakatikatiyadhambizetunamatokeoyadhambizetu.

Je,MungualiulizawewekufanyakituchochotekwelisillySikuyazahivikaribuni?InaAliulizawewekufanyakituchochoteambachojiraniyakoitakuwatukuangaliawewenakutikisavichwavyaonakusema,"Whatgoofus!Imean,nininivibayakwamtuhuyo,walawanamaanayoyotewakatiwote?"Je,MungukuulizawewehatuanjekatikaimanikamaAliulizaNuhualipokumtakakujengasafina?NiMungukuulizakitusillykamaAliulizaMusakurudiMisrikuwaokoawatuwake?NiMungukuulizawewekufanyakitusillymbalikamadunianiwasiwasi,kama


alipomuombaHudsonTaylorkupuuzahekimayoteyakawaidajuuyaujumbenakwasikwendakubwamiji,mikoani,lakinikwendasehemubaralaChina?HudsonTayloralifanyahivyo.EricLiddellkupuuzwakaziyakekatikariadhanaalifanyahivyo.Nasasahivikunawakristomilioni60-70Kichinawanaohitajimsaada.NiMungukuulizawewekufanyakitusillykamachukidhambi,hatatoyingnahayo,lakinikujiingizautakatifu,kwakusemakwambautakatifuSikuyazotemambo?Kamawewekujiingizautakatifu,kamawewekuelewanamimikuelewakwambadhambiInanihuzunishamoyosanawaMungu,tutakuwawakamdharau,tutakuwakuchekwa."Kundilaprudes!Ninimbayanawewe?"LakininiMungukuulizawewekuthibitishakwambautakatifuSikuyazotemambo.NiMungukuulizawewekufanyakitusillykamakutoayoteyamwenyewekwake,sizuiokituchochote,lakinikuwawanafunziambaowalijitoakabisakwaYesuKristo?

Mungu,hakimuwadhambi,inatoamatumainiyakeyaukombozikwakilam1wetunakilakitusisikufanyanikukubaliananayekwambadhambinikutisha,kwambainakutengwasisikutokakwaMungu.TunakukubalikuwakatikamsalabaHuyoakawamwamuziwadhambinazinazotolewaukombozi,kwambakifochaKristomsalabanikulipwafidiayadhambizetunatunakukubalikwambaMunguwamafurikoanastahilikamilinajumlautiiwetukamawafuasikikamilifukujitoakwaYesuKristo.HilondiloYeyenisadakawewenajiraniyako,nakwaushirikianowenu-wafanyakazi,nakwakupanuliwayakowanafamilia.Popotekunawatukwendakuzimu,ambayenikwendakuwanikanawambalikatikamafuriko,Munguhutoazawadiyabureyawokovu.MimikuwakaribishakujibukwaimanikamaNuhu.Mimikuwakaribishakuaminikilehuwezikuona.MimikuwakaribishanaimanishowyakoyenyewekatikahakinautiikwafurahanakufanyakituchochotesillyMungunikuulizawewekufanya,kwachukidhambi,nakupendauadilifu."Heriwenyenjaanakiuyahaki."NatuweNoahskatikaSikuyazetunaumri.

Hebutuombe:Baba,hadithiyamafurikonimengizaidifurahawakaticutoutswakenasisikuimbanyimbocutekidogo.IlaBaba,mbalinawakatiWewekushotoMwanaojuuyamsalabawakatiAlilipaadhabuyadhambizetu,ilikuwaniwakatiwagizakatikakuwepobinadamu.Nipichayachukiyakoyadhambi,nanipichayakushindwakwetukutendahakimbalinakaziMwanawakojuuyamsalaba.Baba,sisichukidhambi.Nawakatisisikusemakwawenyewe,"Naam,sikwambambaya",inawezatunatambuakwambasiyokwambanzurinakwambakwaundaniInanihuzunishamoyowako.lakiniBabakwawalemiongonimwetuambaonikatiyadhambiaukatikatiyamatokeoyadhambi,naombakuletanuruwamatumainikatikamaishayaokujuakwambaWeweniMunguukombozianayewapendakwaundani,ambayealikufakwaajiliyadhambizaonaameshikanjekutoabureyamsamahailituwezemaranyinginetenakutembeamkonokwamkononawewekamaAdamunaHawakutembea,nakamaNuhualikwenda.KatikajinalaYesu,Amina.


5.IbrahimuMkataba

Hebutuombe:Baba,sisikusikiahadithikamawalikuwapamojanasisikutokaUkrainenakwabaadhiyetunituzaidiyacomprehension.Itnihivyombalinjeyauzoefuwetukuwamlevinakutupamtotonjeyadirishakatikatakatakanakishasikuwachukua.Nijamboambalosisituhawezikudhanikwasababusisehemuyauzoefuwetu.Nabadotumeshuhudiamachafukomenginenatunasikiandiokamahiinarohozetukilionjekwenu,"Mungu,jinsiganiunawezakuwamzurinawenyenguvu?NituhaiwezekanikuwanzurinayenyenguvuMunguinaruhusuainahiiyamambokutokea.Nabado,Baba,wewewametoawitokwetukuamini,kuaminikwambawewenimzuri,kwakuaminikwambawewenithawabuhakinapunisheryauovu.Nampakatunaonakwamba,wewewametoawitokwetutukuamini.Baba,sisikuangaliahadithiyaIbrahimuleoasubuhinawitowakokwaimanikwaupandewake,kwambasisiinternalizeujumbe,sisiinternalizehadithitumekuwahabarifomuUkraine.Nasitunaomba,Baba,kwambautakuwa,penginekwanamnakamwekablakatikamaishayetu,kutusaidiakuelewaniniimaninawema,nguvuzaMunguni.KatikajinalaYesu,Amina.

I.Baadayamafuriko

TunasomakatikaMwanzo8:21kwambamafurikohakunamabadilikomoyowabinadamu.Munguanasema,"niayamoyowamwanadamunimabayatanguujanawake."

Nakamasisikusomauliopitahadithiyamafurikotunaonakwambadhambinamatokeoyakekuendelea.Wanaendeleam1m1kamasisikusomakuhusumwanawaNuhu,Ham,nakulaaniwakwadhambiyake.TunasomakuhusukueneakwadhambimuunganokamataifakukusanyadhidiyaamriiliyofafanuliwayaMunguyakujengamnarawaBabelinakujaribukufikiaumuhimumbalinaMungunawanaadhibiwakwaajiliyake.

Nahivyotunaonadhambikuendelea,lakinipiatunaonaukomboziwaMungukuendelea.MandhariyabustaninamafurikonikuendeleakwasababuMunguhuchagua1yakizaziNuhu,awaliaitwayeIbrahimu,nabaadayejinaIbrahimu.TunaonahadithiyajinsiMungualimfanyaIbrahimkuwawakalawakewaukombozi,njiaambayoMungualikuwaanaendakukabiliananadhambi.

II.MunguimebadilishaWitoyakekwaIbrahimu

MunguwitoIbrahimukuondokaUru,nichinimahalifulaniKuwaiteneohilo,labdakidogokaskazinizaidikatikaramaniyakisasa.NayeIbrahimunafamiliayakelikizonawaokukwamakatikaHeronambayonikuhusunusukwaKanaani.WanaishihukompakababaIbrahimu,Tera,akifa;tukomahalifulanikaribu2100BCNakishakatikaMwanzo12tunasomakuhusuMungukufanywaupyawitowakekwaIbrahimu.MwanzoSuraya12,kuanziasaamstariwa1,"SasaBwanaakamwambiaAbramu,'Nendakutokanchiyakonajamaayakonanyumbayababayakompakakatikanchinitakayokuonyesha.Naminitakufanyawewekuwataifakubwananitakubarikinakulikuzajinalakoilinaweuwebaraka.Naminitawabarikiwalewanaokubariki,nakilaaliyeanamwaibishawewenamilaana.Nakatikawewejamaazotezaduniaitakuwaheri.'BasiAbramuakaenda.MunguanasemaIbrahim,"Kamakuondokanchiyako,kamawewekwendanchikwambamimikutambuakwaajiliyenu,basihapaniahadikwambamimininakwendakuweka."Nakunakimsingisehemumbilikwaahadi,sihuko?

A.SehemuMbilikwaAhadi

Awaliyayote,MunguameahidikuwaatakuwakufanyataifakubwanjeyaIbrahimu.Tunaposomakuhusuhilibaadaye,tunaonakwambaMunguimekuwanakuahidiyakewazawa,naAmekuwanakuahidiyakenchi.Ingawa,kuvutia,katikaMwanzo12,MunguhainabayanakwambakizazichaIbrahimuatakuwakupitiamwanawakemwenyewe.Lakinianafanyawaahidikizazi,ameahidiyaonchi,ameahidikuwafanyataifakubwa.


Nakisha2,MunguameahidibarakaIbrahimu.MunguameahidikubarikiIbrahimu,ameahidibarakawalekubarikiIbrahimunakulaaniwaleambaomatumiziyakawaidayake,nakwaupandewake,Abrahamnikuwaambiakwambayeyeatakuwabaraka,situkwakizazichake,lakinikwajamaazotezadunia.HiyonimarambiliahadikwaIbrahimuwataifakubwanabarakakubwa.

B.HatuaMbilikatikakumpokeaAhadi

Basiunawezakuonakamawewekusomahadithi,kwambakunahatuambiliambazoIbrahimuinakwendakwanjiakamayeyekwendakupokeaahadihizombili.Kunamambomawilianakufanya.1nikwambaIbrahimunilazimaaamini.IbrahimunilazimaaaminikwambaahadizaMungunizakweli.NilazimaimaniahadizaMungu.Kwamanenomengine,Ibrahimuanaitwakuwanaimani.Ingawaneno"imani"sikutumikakwauwazikatikaSuraya12,hainakutokeakatikaSuraya15,nakatikakitabuchaWaebrania,Suraya11wanapokuwaretellingyahadithi,hatuanzimakwakuwaIbrahimualiitwakuwanaimani.HivyokamaIbrahimunikwendakupokeaahadihizimbili,kunamambomawilianakufanya.Awaliyayote,yeyeanaamini,yeyeanakuwanaimanikwambaahadizaMungunizakweli.Nakisha2,yeyelazimatuchukuehatuajuuyaimanihiyo.Nikwelinimuhimukuonakwamba.HiiniahadimashartikutokakwaMungu.MungusikwendakufanyataifakubwanakubarikiIbrahimukamayeyekukaahaponakusema,"Unajua,Mungu,kwakwelimimikuaminikwambaWeweniMungunaninaaminikwambakileUnawezakusemanikweli,lakiniunajuanini?Mimininaainayafurahahapahivyomimininatusikwendanakwendapopote."Katikasuraya12,ahadinimasharti,naIbrahimunilazimaaaminikwambaahadiniyakweli,lakinibasilazimakuwekamiguukwaahadihizo,kwakuwaimani.Yeyekwauaminifukutiilazima.BasiIbrahimuanauchaguziwakufanya,hanahuyo?NayeIbrahimuakiamuakuaminiahadizaMungunakishaIbrahimukumt'iiMungukwauaminifu.YeyeanaaminiahadizaMungu,nakisha,kwasababuimaniyakeniyakweli,yeyekumt'iiMungukwauaminifu.YeyemajaniHeronnayeyehusafirikwenyenchiyaahadi,Kanaani.

III.IbrahimuMkataba

KunahadithikadhaakutokeabaadayakuwanatunakwendakuchukuanyumahadikatikaMwanzoSuraya15.Mwanzo15inaIbrahimukatikaKanaani,nahiinihadithiyakiletunachokiitaAganolaIbrahimu,aganoambaloMunguhufanyanaIbrahimu.KamahiiingekuwamahubirimfululizojuuyahadithiyajuukumiyaBiblia,hiiitakuwani1ya2baadayakuundwa.Nikwambamsingiwahadithi.Mwanzo15nauundwajiwamapatanokatiyaMungunaIbrahimu,nakishaIbrahimunakizazichake.

A.UfafanuziwaAgano

Mimininakwendakuzungumzamengikuhusuneno"agano"nahivyomiminatakakuelewaninimaanayaneno.Neno"agano"maanatukwambakunamakubalianorasmikatiyapandehizombili.KamaukiangaliamaandikoyakalenjeyaBiblia,unawezakuonashereheahadizotejuuyamahalipale,kwamfano,wafalmewawilikupatapamojanawaokuanzishaahadinakilamya1,waokuanzishauhusianorasmi.Nakatikaahadi,itakuwayameandikwanjeniniwajibuwaoni,ninimarupurupuyao,jinsivyamahiviviwiliwanatakiwayanahusiananakilamya1.NakamawewekusomakatikaMwanzo15,kuanziasaamstariwa7,nanapendamoyowakufanyahivyomchanahuu,unawezakuonahalisiyashereheahadikuwaalitendanje.Kwasababunimamboganiwafalmebilakufanya,kwamfano,nikwambawangewezakuchukuasadakazawanyama,wangewezakatayaokatikanusunawangewezakuyawekawazi.Nakishakatikakawaidashereheahadi,wafalmewotebilakutembeakwanjiayasehemumbilizawanyama.Kilewanachosemani,"Kamamimikuvunjamashartiyaaganohiliinawezatumefanyaninikwawanyamahawakifanyikekwangu."NitofautikidogokatikaMwanzo15kwasababutuMunguanatembeakwanjia,lakinihiyonishereheahadi.Hivyoahadinimakubalianorasmiambapounapandembilinawaokukubalianajuuyamajukumuyaohusikanawaokukubalianajuuyamarupurupuyao.Mimiitabidikuzungumzamengikuhusumahusianoahadi,kwakweli,mimiitabidikuzungumzakuhususualahilonjiazotenyinginezaBibliakwasababuhiyonininikinaendeleahapa,uhusianonikuwaimara.Nakunamarupurupufulaninamajukumu


ndaniyauhusianohuoIbrahimuinakamasehemuyaahadi.LakinimimininapiakwendakuwakuzungumzajuuyajamiiAganokwasababuaganolaMungusiotunaIbrahimu,ninini?AhadiyaMungu,uhusianowakerasmi,nipamojanaIbrahimunakizazichake.Basihizomanenoyangunamimininakwendakuwanakutumiawikinawikiyaobaadayahii,sawa?Covenant-makubalianorasmiambakokunamajukumunakunamarupurupunakunauhusianohuokwahiyoipo,katikakesihii,katiyaMungunaIbrahimunakizazichakenaIbrahimunakizazichakenijamiiAgano,kundilawatuwaliokatikauhusianokwaMungu.

B.MkatabawaSherehe

HebutuangalieMwanzoSuraya15,kuanziasaamstariwa1,kwasababuhiinihaliambayoinaongozahadishereheahadi."Baadayahayo,nenolaBwanalikamjiaAbramukatikamaono,'Usiogope,Abramu,Miminingaoyako'(maanamiminiMfalmewenu,miminimlinziwenu).'Malipowenuatakuwakubwasana.'LakiniAbramuakasema,'OBwanaMungu,itakuwajewakatiWewenipemaanamimikuendeleabilamtotonamrithiwanyumbayanguniEleazeriwaDameski.'Abramuakasema,'TazamaUmenipabilakuachamtotonamwanachamawawatotowanguatakuwamrithiwangu."`TunachokionanimazoeziyakalekwambakilewanandoanamtotobilakufanyakatikaSikuyailenaumri,wangewezakupatamtunamteuleyaokamamrithiwamalizaonakwambanininiIbrahimunidhahiriamefanya.Hanamtoto,yeyekupatawakubwa,naakakutaEleazeri."Natazama,nenolaBwanalikamjia,'Mtuhuyuhatakuwamrithiwako.Mwanayakomwenyewesanaatakuwamrithiwako.'Nayeakamtoanjenakusema,"Angaliakuelekeambinguninaidadinyotakamawewenikuzihesabu.'KishaYesuakamwambia,'Ndivyoutakavyokuwauzaowako."`MunguanakujanyumaAbramu.Abramuanahakiamefanyabaadhiyamambonadhifukweli,mamboyaimani,naMunguanasema,"Malipoyakonikwendakuwakubwa."NakishaAbramuanaulizakwakeswali,nakwakwelinimuhimukuelewakwambakatikamstariwa2swaliAbramuhainakujanjeyakukosaimani.Kwakweli,swaliAbramuhujakwasababuanaaminiMunguhivyokwaundani.WakatiAbramuwitoMungu,"BwanaMunguwangu",nijinalakawaidasanakwaKiebrania.NijinaambayoinasisitizakuwaMunguniMwalimunaIbrahimuniwatumwa.BasiIbrahimuhanawakiongozwanjeyauhusianowakenaMungu,yeyetuhainakuelewaninikinatokea.NanikwasababuanaaminiSuraya12hivyokwamakinikwambayeyescratchingkichwachakenayeyeakisema,"Mimisikupata,Mungu.Sielewininikinatokea."BruceWaltke,katikaufafanuziwakeborajuuyaMwanzo,anasemahili,"Ibrahimuanalalamikanjeyaimaniyake,sikutoaminikwake.Inachukuanguvuyakirohoyaimaniyakulalamikakwakulinganishanatamaakimyakimya."Abramuanasema,"Naaminiwewe,Mungu.NaaminikuwaUtakuwangaoyanguyaulinzi.NaaminikuwaWewenipemalipomakubwa,lakinikilenzuriujiranikamaMimisinamtotowayangumwenyewe?Maliponinininzurikamamimisinamrithiwangumwenyewekuondokakwa?Sielewininikinaendelea."NahivyoMungu,katikahurumayake,anafafanuaahadikwambaYeyealifanyaAbramukatikasura12.Anasema,"taifakubwakwambamimialiahidiwewenikwendakuwakupitiamwanaomwenyewe."NakishaYeyeanachukuaAbramunjenaYeyehumwonyeshanyotanaAnasema,"wazawawakokuwawengikamanyotahiziwasiohesabika."KwahiyoMungukurudiaahadiyakeyaSuraya12,YeyeanafafanuaahadiyakeyaSuraya12,Yeyeanaendakuanzishashereheahadikuanziamstariwa7kurasimishaahadihiyo.NajeAbrahamnini?Mstariwa6,1yamistarimi3aumi4muhimusanakatikaAganolotelakale,namimininakwendakwaugaviantecedentskwaViwakilishi,"IbrahimualimwaminiBwananaBwanaakamhesabiajambohilikuwaIbrahimukuwanihaki."IbrahimuwanaoaminikakuwaMunguatafanyakilealichosemaangefanya.HiyonikiinichaimaniyaIbrahimu.Yeyenimzee,yeyeamekuwaaliahidimambo,yeyebadoanaaminiyeye,lakiniyeyescratchingkichwachakenayeyeakisema,"Mimibadohawaelewijinsihiiyotenikwendakufanyakazinje.Eleazeri,mwanangu,Sielewi."Munguanarejeleaahadiyakekwake.Kitukingineimebadilikahaki?Imean,Sarahtuhakuwanakujambiondaniyachumbaakisema,"Miminimjamzito!"KitukingineimebadilikanaMunguanafafanuaahadiyake,naIbrahimuanaaminiahadizaMungunaMunguakamhesabiajambohilikuwakwakekuwahaki.IbrahimuwanaoaminikakuwaMunguatafanyaalichosemaAlikuwaanakwendakufanya.WakatiPauloretellshadithikatikaWarumi4:21,anasemakwambaIbrahimalikuwa"wanaaminikabisakwambaMungualikuwanauwezowakufanyayalealiyoahidi."Kunatafsiriyakoyaimani.ImaninikuwanahakikakabisakwambaMunguanawezakufanyaniniameahidi.KuwanaimanikatikaMungu,


kumwaminiMungu,kuaminikatikaMungu;yotehayaninjiazakusemakwambaIbrahimualikuwaameshawishikakikamilifukwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaMunguatafanyakileanachosemakuwayeyenikwendakufanya.WakatiIbrahimuanajibukwaimani,MunguanajibukwakutangazaIbrahimuhaki.Katikawigosana,chiniyakiwangochamaanayaneno"haki",inaelezeakuendeshakwambanisahihindaniyauhusiano.Kunamaananyingineambazozinatokananahayo,hasakatikaAganojipya,lakinikatikangaziyakemsingikabisa,MungualimwitaIbrahimukatikauhusianowaaganonaYeyeakasema,"NdaniyauhusianohuuahadiNatoawitowewekuwanaimani.Hiyonitumajibusahihinaahadiyangu.Hivyo,Abrahamuanajibukwanamnaambayoinatarajiwayakekamamtotowaahadi.AnajibukatikaimaninaMunguanasema,"Nimepatahivyo!Hiyoninininatakakutokawewe,hiyonihaki.KwasababuwewewaliitikiaMenjiasahihi,kwasababuwewewaliitikiaMekatikaimani,kwasababuwewealiaminiahadiyangu,wewenihaki."

IV.NiniMunguKutarajiawakwetu?

HiyonininiMunguinatarajiwawaIbrahimu.Nahivyoswalimantikiyakuulizani:Munguanatarajianinikwetu?Jibunirahisisana:Hasakitukiya1.NimaadiliambayoMunguanatarajianini?JibukwambaMunguanatarajiakutokakwenunamimiwakatitunaishikatikauhusianowetuwaAganonayeninini?NasisinikatikauhusianowaAganonaMungu,sisisi?"Hikinikikombechadamuyanguyaaganojipya."Sisi,pia,kamaIbrahimunikatikauhusianowaAganonajinsinisisikuitwakujibu?

A.KwaMatumainiyake

Tumeitwailikukabilianakatikaimani.HiyonininiMunguanatakakutokakwetu.Anatutakakumwamini,ilikumwaminihatakamaunakwendakinyumenakilekinachoonekanakuwakesi.HatawakatisisikusikiakuhusuhadithiyawatotokatikaUkraine,sisinikujibukwakuaminikuwaMungunitakatifu,Mungumwenyehakiambayeatakutuzahaki,naambaokuwaadhibuuovu.Hiyonimwitowaimanikwawalewakwetundaniyajamiiyaimani.

Vifunguviwili,kunawatuwengizaidikwambatunawezakuangalia,lakiniWaebraniakatikaAganojipya,mstariwa1,"Basiimaninikuwanahakikayamamboyatarajiwayonabayanayamamboyasiyoonekana."HiyoniIbrahimu,sihivyo?Ibrahimuinauhakikakamilihatakamanitukituambachoyeyenimatumainikwa.YeyenikabisawanaaminikwambaMungukushikanenolakehatakamahawezikuona.LakinikifungufavoriteninabiiKaleHabakuki.Habakukiinaonekanakatikadunianaanasema,"Mungu,inaonekanakamawatuwemanikupotezanawaovunikushinda.Ninikinaendelea?"NaMunguinaingiakatikamazungumzonaHabakukinaanaelezeakwakeninikinaendelea.NakishamwishonimwaHabakuki,yeyewitonabiikwaimani.NakusikilizakwaHabakukimajibu,Suraya3,mstariwa17na18,"Pamojanakwambamtinihaipaswimaua,walamatundakuwajuuyamzabibu,mazaoyamizeitunikushindwa,nauwanjamavunohakunachakula,kundiatakatiliwambalinamaranakusiwenakundikatikamaduka,lakininitafurahi."Mnaona,hiyoniimani."MimifurahinikatikaBwana.NamikuchukuafurahakatikaMunguwawokovuwangu."Habakukianasema,"Mimisijalikamakunasimitininyingine1kwenyemitimitinikote.Sijalikamamizabibuzotehawanazabibu.Sijalikamamizeitunihawanamizaituni.Sijalikamahakunakondookatikazizi.Sijalikamamadukanitupukabisa.Hatahivyo,nitafurahikatikaBwana.Mimikuwanaimanindaniyake,namikuwekamiguukwaimanikwamba,namikwauaminifukutii."Sasahiyoniimani.Kwambahakunajamboganimechini,badowanaaminikwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaatafanyakileanachosemaYeyeanaendakufanya.

Ninitabiayabinadamulinapokujasualalahili?Tabiayabinadamusiyokuamini,sihivyo?TabiayabinadamunikinyumekabisanaimanikatikaMungu.Tabiayabinadamunikutakahutegemeakwenyekitufulani.Binadamutabiazadhambinikusema,"Naam,kamamiminawezakuonaMungutu,basinapendakuamini."Mwelekeowabinadamunikusema,"Naamkamamiminawezatukujisikiauwepowake,ndipomimikuamini."Nasisiunatakakituzaidiyaimani.Tunatakakituambachonikimwilinahisia,kituambachotunawezakuonanakugusa.Nanikatikamioyoyetukwasababuyadhambibadonisasa.NabadoThomasgotkatikamatatizomengikwahiyo,hakuwayeye?SisibadowitoThomas,"mashakaThomas",kwasababuganiThomaskusemawakatiwao


alimwambiakwambaMolawaoalikuwaamefufuliwakutokakwawafu?Yohana20:25,"Nisipoonamikononimwakealamazamisumari,nakutiakidolechangukatikaalamazamisumari,nakutiamkonowanguubavunimwake,sitasadiki."Oh,siunatakaunawezakuchukuamanenohayotena?KwasababukishaYesuinaonekananaanasema,"Tazamanakugusa."NaThomasikochininainafanyanatamkoajabukwaWayahudi,"BwanawangunaMunguwangu."NakishaYesuanasema,"Heriyaowaleambaohawajaonanabadokuwanawaumini."

BilajenivigumukumpendezaMungu?Imani.Bilaimani,sibilahisia,sibilaainafulaniyakimwiliauhisiaassuredness.BilaimanihaiwezekanikumpendezaMungu.Hivyo,wotenimsingi,mahitajikiinichahaki.KamaunatakakujuaninimapenziyaMungukwamaishayako,hiiniyake.KwambawewenamimikuwawanaaminikabisakwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaatafanyakileanachosemaatafanya,hatakamaniunakwendakinyumenakilakitumbeleyamachoyetu.BruceWaltkeanaandikabaadaye,"Wakristoniwatuwasikiosijicho.Munguhaionekanikuonekana,lakiniYeyeanaongeakusikilizwa."Nanapendakuongeza,waumini.HiinininiMunguanatakakutokakwaIbrahimu.Nikileanatakakutokakwangu.Nikileanatakakutokakwako.Anatutakaimaniahadizake,kuaminiahadizakenakishakamaimanikwambanikweli,nadhanininikinatokea?

B.ImaniyaKweliDaimaInaonyeshayenyewekatikaAction

Kamanikweli,itakuwadaima,daimakuonyeshayenyewekatikahatua.Kamaimanisiikifuatiwanautiimwaminifu,ikiwaimaninisikamaIbrahimu,basiimaniyetunisiborakulikoborawamapepo.Kwasababuhatapepowanaamininakutetemeka,James2:19.NaJamesunaendeleanaanasema,"Hiindiyosababuimanibilamatendoimekufa."Imanihiyohainamabadilikoyamaishayako,imanikwambahanahojawewehatuanjekatikaimaniamekufa,nibure,siyowatuwemanaMunguhatakikituchakufanyanahayo.Lakinikamaimaninikweli,kamawewenamimiwanaaminikabisakatikaahadizaMungu,basiitakuwashowyenyewekatikamaishayetu.

NiimanikwambaalifanyaNuhukutiiMungunakujengasafina.NiimanikwambaalifanyaIbrahimukuondokanchiyakenakatikaSuraya22yakutoaIsakasadaka.NiimanikwambaalifanyaMusakukataanguvuyaMisri.NiimanikwambaalifanyaMfalmeDaudikumtukuzaMunguhatakatikatiyakuvamiwanamaligned.NiimanikwambaalifanyaHabakukikumtukuzaMunguhatakamamtinibilamaua.NiimaniambayoimesababishaPaulomjiniNewushahidiwakusema,"Naonakuwamatesoyawakatihuuwasasasikitukulinganishanautukufukwambanikwautakaodhihirishwakwetu",Warumi8:18.NiimanikatikakichwaPaulokwambaanasema,"Mambonimagumu,mambonimbaya,mimininakupigwa,mimininakuwameli-wamesababisha,mimininakuwakuchekwa."Naam,hiyonihakunampangomkubwa."Hayayoteyanayotokeakwangu,lakinibilakujalijinsimbayaanapata,siyohatakitukulinganishanautukufuajabukwambauongombelekwaajiliyetu."Hiyoniimani.NiimanikwambainafanyamumeimaniMunguhatawakativipimovyaafyamkewekupendekezayeyeanakansa.NiimanikwambainafanyamkeimaniMunguhatabaadayayeyeanakuzikwawatotowakewawiliwa1.NiimanikwambainafanyaJerrySittserkumwaminiMunguhatakamaderevamlevialiuawamkewake,mama,nanaaminimabintiwawili.NiimanikwambaalifanyaGretchenHill,lichayakuwanasaratanikatika21yayake22tezikurudiUturukinakushirikishainjilikwaWaislamukatikaIstanbul.NaniimanikwambautasaidiamumeGretchennawavulanawakewadogo4sasakwambayeyenigone.NiimanikwambaalifanyaLeeDadykushirikipamojanamiSikuyanyingineambayoanaaminikuwakunakitumaalummbelekwaLouJean.NaniimanikwambaalifanyaAnnaRagland,Sikuyakadhaazilizopitajuuyakifokitandachake,kuulizamtotowakeGaryLeonard,"InakuwajemtuyeyotekwendakwanjiahiinakuwaMkristo?"

Lakinitunaonaimanisitukatikamambohayayaajabu,lakinitunaonaimanikatikamamboyakawaidapia.TunaonaimanikatikamaishayamumeambayehuachavishawishivyaulimwengunaheshimavipaumbelevyaMungukatikamaishayake.Hiyoinamaanawakatiatakapokujanyumbanikutokakazini,yeyeanachezampirawamagongonawatotowakewakatiyeyedbadalavegSikuyaJumamosi.JamesDobsongotkunukuukubwakuhusuhili.Anasema,"maishasawa"(Napendakuiitauhaiwaimani),"kwamtukufanyakazinikuunganishasurayakoamechokanjeyakitandaSikuyatanokwawiki,wiki50katiyamwaka.NikupatalikizowikimbilimweziAgostinakuchaguasafariambayotafadhaliwatoto.Maishayaimaninimatumiziyafedhayakokwabusarawakatiwewed


badalakujiingizakatikampyachochote.NikuchukuamwanaobaiskeliwanaoendeshaSikuyaJumamosiwakatiunatakahivyovibayakwakuangaliamchezowabaseball.NikusafishanjekarakanayakojuuyaSikuyayakombalibaadayakufanyakazimasaa60kwawikikabla.Maishayaimaninikukabiliananahomayakichwa,nainjinitune-ups,nacrabgrass,naainayakodiyamapato.NikuchukuafamiliayakokanisaniJuma2wakatiweweNimesikiakilawazokwambawaziriinakutoa."Jambozurihayasimawazoyangu."NikuwafanyasehemuyamapatoyakokwakaziyaMunguwakatitayariajabujinsiweweutakuwakupatamahitaji."Angalia,hiyonimaishayaimani,katikakesihiikwamume,ambayeanazoteLureshizinamambohayayotekatikambeleyake,lakinianaaminikatikavipaumbelevyaMungunayeyeunawekaMunguwake,nayeunawekafamiliayake1nayeyeanasemahakunakwamambomengine.Niimaniambayealiongozasabawasichanawadogokatikakanisahilinakuchukuausafidarasamudanyuma,nakuahidikushikiliakwausafiwaowakimapenzikwasababuwaliaminikwambanjiayaMunguniborazaidi.Niimanikwambakilichomsukumawanafunziwachuokukaakwadhamirayaoyausafikatika1yanyakatingumusanakatikamaishayaowakatikilakitunibure.Niimaniambayoimesababisha20mwenyeumriwamiakakijanakatikakanisahiliambayealikuwamisplacedusafipeteyakekuombamwezim1kwaSikuyayakeyakuzaliwa.Niimaniambayoinaongozamtum1kupatarizikiyakekatikaKristo.

C.Je,wewekikamilifuWanaaminikwambaniniMunguAnasemanikweli?

HiiniimaniyaIbrahimu.HiiniimaniyakuwaafuatemsimamowaahadizaMungunakishakwauaminifukutiikwake.HiinininiMunguanatakakutokakwaIbrahimu,hiinininiMunguanatakakutokakwakonakwangu.Nahivyoninakuulizaswali:Je,wewekikamilifuwanaaminikwambayaleambayoMunguanasemanikweli?Je,wewekatikakinakirefu,gizasehemuyarohoyakohakikakabisakwambaMunguninaniAnasemayeyeyukonakwambaatafanyakileanachosemaatafanya?Kwasababukamaweweni,basiunamaishayafuraha,furahakwambanikirefu,chinindaniyasababuwewenikupokeabarakazaMungu.WewenikukubaliMungukatikaNenolakenaweweniwanazidinjekatikaimaninawewenikuangaliakwakekutimizaahadizake.AmbayeanapatabarakazaIbrahimu?Wewenamimi.Wagalatia3:7nayafuatayo:".FahamukishakwambaniwalewaimanindiyowanawaIbrahimu,wanawotenabinti"Naandiko,"HukuakijuakimbelekwambaMunguatawahesabiahakiMataifakwaimanikuhubiriInjilikablayaIbrahimuakisema,'Katikawewemataifayotewatabarikiwa.'Nahivyobasi,walewaliowaimanihubarikiwapamojanaIbrahimu,mtuwaimani."

KamamiminawewewanaaminikabisakwambaMungunikweli,basisisinimrithiwabarakazaIbrahimu.BarakaambazoMungualimpanakwanjiayakekubarikifamiliazotezadunia.KamasiafuatekwambaMungunikweli,basininayomachacheyakuuliza:1,ungewezakuwatayarikupigakelelenababakatikaMarko9?YeyehuletapepoyakemwanaYesu.Anasema,"KamaWeweUnawezakumponya."Yesuanasema,"Kamanaweza!"Namtuanajibukatika1yamaazimionzurizaidikatikamaandiko,"Naamini,msaadakutokuaminikwangu."Nanapendakuwakaribishaasubuhihii,kamawewewamekuwawakifanyasehemuyamoyowakonyumaambapowamekuwakukataakweliwanaaminiMungu,kupigakelelekwake,"siaminiMungu,lakinitafadhalimsaadakutokuaminikwangu."Nakisha2,tafadhalihatuanje.TafadhalihatuanjejuuyaahadizaMungu.Kamawewekucheza,nisalamawewenikwendakuwapole.Lakiniimaniyakwelidaimakushinikizawewenjekwamtihani,kuchukuanafasi,kuhatarishakuamini.NaniniutapatanikwambakamaweweniafuatemsimamowaahadizaMungunawewekuchukuahatarinahatuanjekwasababuunaaminikatikaMungu,hapondipoutaonaMungukazikatikanjiaambazolabdawewesijawahikuonayakekablayakazi.

Hebutuombe:Baba,kunakuwaLaodikiamiongonimwakatikatiyetu.Huendakunakuwamtum1ambayekuondokakatikaeneohilivuguvugu,ambayeainayaanaamini,ambayeanadhaninisawanakuwasehemuyamudaMtakatifu,mwanafunzinusuniayaYesuKristokwasababusikwambaimani,ninini?Loo,Baba,kunakitukwambanawezakufanyakwamanenoyangunagarihiinyumbaniuhakika.NaombakupitiakaziyaRohoMtakatifukatikamaishayakilamtuhapatunaombakwambasisiwenyewe,"Je,sisiwanaaminikabisakwambaMunguanawezakufanyakamaalivyoahidi?"Kamasisini,haleluya!Kamasisisi,basiBaba,tunaamini,lakiniloo,Baba,


kutusaidiakatikakutoaminiyetunakutupaimanikutembeanjekwasababuWewenimwaminifunaUtakuwakuwatunzawatotowako.Tunatakakuwavuguvugu.Amina.


6.Yusufu

AhadiI.MungukwaIbrahimu

MungualitoaahadihuruIbrahimu,hakuwayeye,nyumakatikaSuraya12?AliahidikuwaIbrahimuatakuwataifakuu,kishayeyebaadayesifakwambaahadiyakeitakuwakukamilikakwanjiayamwanawakemwenyewesana.Naam,Mwanzo,Sura21-36,nihadithiyaMunguambayenimwaminifukwaahadihizoAgano.Isakahatimayealizaliwamiaka25baadayaahadi.IsaacndoaRebecca,hadithiyaajabuyautawalawaMungukamaAnaendeleanamtumishiwaIsakailikubaininjetumkewakuliakwaIsaka.Wanawavulanapacha,EsaunaYakobo,nahadithiyaukomboziinalengakatikajuuyaJacob.Kishakupitiatendolinginelauhuru,Jacobkuoadadawawili,kuvutiahadithi,LeanaRaheli,nawakatiwamchakatohuoJacobilikuwajinaIsraeli.Katiya,Jacob,LeanaRahelinamasuriakadhaawalikuwanawanakuminawawili.Hizinimababu,hayanikabilakuminambilizaIsraeli.Nakishahadithiyaukombozinarrowskwamaranyinginetenajuuyam1wawalewana,yaaniYusufu.MwanzoSura37-50kuwaambiahadithiyaYusufu.Niwazikuwanikiasimudamrefusanawahadithikwaretellkwaundaniyoyote,nanapendamoyozotekuisoma.NihadithiyaajabuyauaminifuwaMungu,hiyonikuukipengelechahadithihii,kwambaMungunimhusika,siYusufu,siFarao,sindugu,Mungu.NakwambaMungunikatikabiasharayakutunzaahadizakeAganonaIbrahimukutoakizaziyakenakufanyanayetaifakubwa.KamasisikuangaliaYusufuhadithi,kunamambomengiambayonikufundishwa,lakini1hakikainakuwamafundishoyaMunguMwenyezi.Ninenojema,kamaweweauwatotowakohawajuihilo,unahitajikujua.InamaananguvuzaMungu.MafundishoyaMunguMwenyeziinamaanakwambaMunguanawezakufanyaloloteanatamanikufanya.NahiyondiyosehemukubwayakilehadithiyaYusufunikuhusu,kwambaMungunimwenyenguvunakwambaYeyeanawezakufanyachochoteanachotakakufanya.Mwinginenenokwambasisikutumiakwambanikisawekwa"mwenyenguvu"ni"huru."HiyoMungunimkuu,kwambaMunguniMfalmemwenyenguvuzotejuuyaUumbanjiwakewotenayeyenikatikakudhibitinaanawezakufanyaloloteatakavyochakufanya.KamamiminawezakuelezakisahichoNapendaunpackasubuhihii,nihii:MunguninguvusananahivyomwanifukwaahadizakeAganokuwayeyekushikaahadihizohatakamaitakuwanamaanayakufanyakazikatikatiyadhambiyamwanadamu.

II.HadithiyaYusufu

NiwazimimisiwezikusemakwaundanihadithiyaYusufu,lakininapendakwendakupitiabaadhituyamambomuhimunawewe.Yusufualipendwababayake.Mimininamaranyingi,niseme,kufurahishwa,katikawatukuangaliamababukujifunzajinsiyakuwababamzuri.IsakanaYakobonaYusufusimfanobabakwanjianyingi.Katikabaadhiyanjiawao,nawitowaokwauaminifunaimaniyaokatikaMungu.Lakiniwaokuchezafavorites,nawalichezafavoritesmudakubwa,naYusufualipendwababayake.NahivyoJacobinatoamwanaweYusufukanzuyakeyaranginyingikamaisharayaupendeleowake.Hivyo,hakunaduh,nadhaniambayeanachukiaYusufu?Wakenduguwenginekuminaya1.

A.KuuzwaKamaMtumwa

NahatimayekuwachukialiwaongozakuuzanduguyaoYusufukamamtumwanaYusufumwishojuukatikaMisrinayeyenimtumishiwamkuuwaaskari,muungwanakwajinalaPotipherMisri.Yeyekuuzwakwanduguzakekatikautumwa,yeyenikatikanchiyakigeni,lakininadhanininikinatokea?Katikatiyadhambinduguzake',badoMungunimkuu.MungubadonikufanikishamalengoyakenaMungubadonikuwekaahadizake.AngaliaMwanzoSuraya39,tafadhali,mistari2-6:"BwanaakawapamojanaYusufu,nayeakawamtumafanikionaalikuwakatikanyumbayabwanawake,yuleMmisri."Kwamanenomengine,yeyehakuwanjekatikamashamba."BwanawakeakaonayakwambaBwanaalikuwapamojanayenakwambaBwanaunasababishwazotekufanikiwakatikamikonoyake,hivyoYusufuakaonaneemamachonipake,wakamhudumia.Kishaakafanyanayemsimamiziwanyumbayakenakumtiakatikamalipoyavituvyotealivyokuwanavyo.TanguwakatihuoyeyealifanyaYusufumsimamizikatikanyumbayakenajuuyavituvyotealivyokuwanavyo,BwanaakaibarikinyumbayayuleMmisrikwaajiliya


Yusufu.BarakayaBwanaalikuwajuuyavyotealivyokuwanavyokatikanyumbanashamba."KwahiyoaliachavituvyotealivyokuwanavyokatikamalipoYusufunakwasababuyake,Potipherhakuwanawasiwasikuhusukituchochotelakinichakula(SPACEBAADAYASIDEya1).Wakatikunanikuumiza,auwakatikunamaumivu,kamanikatikamaishayaYusufuaukatikamaishayetuwenyewe,kunatabiayabinadamukufikirikuwaMunguamesahauYusufu,nikwelilipo?KunatabiayakufikirikwambaMunguametuacha,kwambakwanamnafulanikwasababukunaudhalimu,kwambakwasababukunamaumivu,kwambakwanamnafulaniMunguamepotezaudhibitiwahalihiyo.LakinisituniMungukatikaudhibitiwahaliyaYusufu,Yusufunikatikatheworsthaliyanimekuwaamewahikuwa.Imean,Sijawahiwamekuwawakiuzananduguzangukamawatumwakatikanchiyakigeni.LakinisituniMungukatikakudhibiti,Yeyenikuletabarakakubwakatikatiyamaumivu,katikatiyakuumiza,katikatiyaudhalimu,Mungunikuletabarakakubwa.WakatimwingineMunguanaendeleasisikutokananamadhara,siyoyeye?1yanyimbofavoriteniwimboAmyGrantambapomstarini,"mlevimbionjeyagesikablayambionjeyamimi."Najinalawimboni"MalaikaKuangaliaJuuYangu'.Wengi,maranyingiMunguanaendeleayetunjeyamadhara,Yeyeanaendeleayetunjeyaudhalimu,Yeyeanaendeleayetunjeyamatokeoyadhambizawatuwengine,natatizo,kwamaana,nikwambaYeyeanafanyakazinzuriyayakekamakwambawewehatasijuiingekuwakilichotokea.Imean,siwezikusubirikuonawakatimiminikombinguni,naaminikatikamalaikawalinzi,natakakujuamamboyotemalaikawanguauMolawangunaendeleakutokakuangukakatikasababumimihawanafununumadharaambayoMungunaendeleakutoka.Naam,mimikuwanafununukatikamaeneomachache.Lakinimaranyingine,Munguhufanyakazikatiyadhambi,Yeyeanafanyakazikatikatiyakuumiza,kamayeyeanafanyanaYusufu.Nawakatiyeyeanafanyakwamba,Yeyebadonihuru.Yeyenihivyohuru,yeyenihivyonguvuzote,kwambamipangoyakehaiwezikuzuiwanadhambizabinadamu.Hiyoniujumbewasehemu1yahadithiYusufu.

MkewaPotifaB.

Naam,mambokuendeleakwamuda.YusufuniherinaMungu,lakinibahatinzuri,aulabdakwabahatimbaya,piaalikuwaherikatikakuonekana.NamkePotipherilikuwawaaminifukwamumewakenakuifuataYusufu.Tunakaulikubwaya,"NinawezajedhambidhidiyaMungu?"YusufuanasemakwamkePotipherya.Hatimayeyeyeanafanyaninimtuakijaribunayeyeanaendeshakutokamvutowakenavishawishiyake.Kamamimiwalikuwakuandikahadithi,katikahatuahiikatikaMwanzoYusufuanakataakutoakatikauasheratiwake,napendakuwawatalipwaYusufu.Ningependawatalipwanayekwausafiwakewakijinsia.Ningependawatalipwanayekwaajiliyakuendeshambalinadhambi,lakiniSikuyawezakuandikahabarihii.Nakatikakukabiliananausafiwake,mkePotipheryauongokwamumewakenainaYusufukutupwajela.SasakufikiriajinsiYusufuanahisikatikahatuahii.Siwezikaribukumsikilizawitonje,"Mungu,sihivyokutoshakwambanduguzangukuuzwayangukatikautumwa?Je,siniwakutoshakwambanimekuwakutengwanafamiliayangu?"Kamaunajuamwishowahadithi,swalila1Yusufuanaulizani,"Jebabayanguangalihai?""Je,siniwakutoshakwambanimekuwawamekuwakutengwanababayangu,nduguzangu,nikwambahaitoshi?Je,hiinikutokanamimikupatakwakubakizausafiwangu?"NinimajibuyaMungu?KatikatiyadhambiyamkePotipher,MunguanasemaYusufu,"Mimibadohuru.Mimikukamilishamakusudiyangu.Mimibadokutimizaahadiyangu."AngaliakatikaMwanzo39mistari21nazifuatazo,"LakiniBwanaakawapamojanaYusufu,akamwonyeshaupendothabitinakumpakibalimachonipamkuuwagereza.YuleaskariwagerezakuwekaYusufukatikamalipoyawafungwawotewaliokuwakatikagereza.Chochoteilifanyikahuko,yeyealikuwam1ambayealifanyahivyo.AskariwagerezakulipwahakunamakininakituchochoteambachoalikuwamsimamiziwaYusufukwasababuBwanaakawapamojanaYusufunachochoteYusufualivyofanya,Bwanaalifanyahivyokufanikiwa"Soundfamiliar.?Mungu,tukamakatikakayaPotipher,sasakatikajela,badokufanyakitukiya1.YeyebadonikufanyakazikatikatiyadhambinadhulumanabarakaYusufu.BadoMungunimkuu.

C.YusufukutafsiriNdotoyaBakernamnyweshaji

Naam,miakakwendana,hatujuikwauhakikaniwangapi,tunajuakulikuwananyingi,naYusufuanapewanafasiyakutokanjeyajelakwasababuwawiliwamaafisawaFaraowalikuwakutupwajela.Hatimayewotewawilikuwana


ndotonawaokujuakwambaYusufumnawezakuaguandoto,hivyokumwombaajenakutafsirindotozao.AngaliaMwanzoSura40:8.Nikaribuinaonekanakamakihistoriakandomaoni,lakininikweliincrediblymuhimu.Wakamwambia,"Tumekuwanandotonahakunamtuwakufasirindoto.Yusufuakawaambia,"Naam,siwezikufanyahivyo."Hiyosikilealisema,ninini?"Je,tafsirisizaMungu?Kwendambelenakuniambiandotoyako."Unajuakutokakwaupandewabinadamu,nawasiokuwaMungukwaupande,mtuanawezakujaribiwakufikirikwambaYusufuanahakiyakuwamwendawazimusaaMungu,lakiniyeyesi.Yeyehanahatawanatakakupatamikopo,yeyehatakikupatautukufukwakuwanauwezowakufasirindoto.Hatabaadayakilakituambachokilitokea,YusufuangalidhamirayakumpaMunguutukufunayeyenikusema,"Hapana,niMunguambayeanatafsirindoto.Kwendambelenakuniambiandotoyako."

Hivyowaokufanya.Yeyeanatafsiriyao,tafsiriyakeyakujakweli,mwokajinikunyongwanamnyweshajinihatimayealirejeahudumaFaraonawakatiyeyemajani,Yusufutuanaulizaneemaya1,neema1yaguyhii,Suraya40,verse14,"NiUnikumbukewakatinivizurinawewenatafadhalikufanyamimiwemakutajamimikwaFarao.Nahivyokupatanaminjeyaeneohili.KwakwelimiminilikuwakuibiwakutokanchiyaWaebranianahapapianimefanyanenololotehatawanitieshimo.1turahisikidogoupendeleo.Mimikutafsiriwandotoyako.NajuakwambaMunguanajuayaleyakuzungumzajuu.Je,tafadhalikupatanaminjeyahapa,mimisimalihapa."Nahivyokatika,shukranikubwakirefudhati,mnyweshajianapatanjeyajelanakusahaumara1wotekuhusuYusufu.

D.YusufukutafsiriPharoahyaDreams

Kwakweli,yeyekusahaunayekwakaribumiakamiwili.Lakinibasi,tukokatikaMwanzo41katikahatuahii,basiFaraoinamichacheyandoto.Mnyweshajianasema,"Oh,Iforgot,Iforgot.KunaKiebraniakijanahuyukijanajelanayeyemnawezakuaguandoto."Kwasababuhakunahatam1wawagangawaFaraoauwatuwenyehekimanaweza.HivyowaokutumakwaYusufunayehujanaFaraoanasema,"Mimikusikiawewemnawezakuaguandoto,"Mwanzo41:16.YusufuakamjibuFarao,"Sikwasababuyangu.MunguatampaFaraomajibumazuri."Nadhaniambayebadokatikamalipo?YusufuanajuakwambanguvuyakutafsirihutokakwaMungu.BasiFiraunikumwambiandotozakembili,Yusufuanasema,"Hapanininimaanayake.KunakwendakuwamiakasabayamavunomakubwanakishakunakwendakuwamiakasabayakutishanjaakubwakatikanchikatikanchiyaMisrinakwingineko."Nakishatena,nikaribuanasomakamapostscriptkidogo,lakini41:32,"NamaradufundotoyaFaraoinamaanishakuwajambonifastanaMungunaMunguhivikaribunikuletajuu."NanikatikamaliposituyaYusufu,lakiniMisrinakilakitu?BadoMungu,sihivyo?Kunasikivulichashaka,lichayakilakituambachokilitokeaYusufu,ambayenimsimamiziwaulimwengu?NibadoMungu.Mungunimkuu,Nayekutimizamalengoyake,Yeyekutimizaahadizakekwanamnayakenakwawakatiwake.BasiFiraunianasema,"Ninaaminiwewe."NayeimemteuaYusufukama2katikamalipo,ya2kwaFarao,kukusanyanafakakatikakipindichamiakasabamemailiWamisriingekuwakituchakulakatikakipindichamiakasabayanjaa.TafadhaliangaliaSura41,aya39nayafuatayo,"BasiFaraoakamwambiaYusufu,'KwakuwaMunguamekuonyeshahiiyote,hapanamwenyeakilinahekimakamaweweni.Weweutakuwajuuyanyumbayangunawatuwanguwoteatakayepangawenyewekamaamri.Tuinayohusiananakitinitakuwamkuukulikowewe.'FaraoakamwambiaYusufu,Tazama,nimekuwekajuuyanchiyoteyaMisri.KishaFaraoalimchukuamuhuripeteyakemkononimwake,nakuitiakatikamikonoyaYusufu,akamvikamavaziyakitanisafinakumtiamkufuwadhahabushingonimwake.NayeAlimpandishakatikagarila2.Wakamwitanjembeleyake,'Pigenimagoti.'NahivyoyeyeamwekejuuyanchiyoteyaMisri.Aidha,FaraoakamwambiaYusufu,MiminiFaraonabilaidhiniyako,hakunamtuwatapigamkonowalamguukatikanchiyoteyaMisri.'"Ninikinaendelea?SamekituyaliyotokeakatikanyumbaPotipherya.Kituki1kilichotokeakatikajela.BadoMungunimkuu.Nakatikatiyadhambizabinadamu,nakatikatiyaudhalimu,Munguanabariki1wateulewake.Yeyekutimizamalengoyake.Yeyekutimizaahadizakekwanamnayakenakwawakatiwake.

BrothersE.YusufuKujaMisri

HivyotafsiriYusufukujakweli;miakasabayamavuno,Yusufuimekuwakukusanyatanoyakuzalisha,nakishamiakasabayanjaaijayo.KilamtuanaendeshanjeyachakulananjaasiyotunchiniMisrilakinihadihadikuingia


Kanaanipia.NduguzakeYusufukujaMisriiliwanunuenafaka.HawanakutambuaYusufu,wanafikiriyeyekufanasasauwezekanomkubwa.Yeyeawashitakiyekuwawapelelezi,waokwendanyumbani,waokukimbianjeyachakula,wanakurudimaraya2.Yusufunikuchezapamojanao,toyingpamojanao,kujaribukuwafundishasomo.Yeyeawashitakiyeyakuwawezi,kamahunakujuahadithi,tafadhalikusoma.Naunakuelewa,hawandiowatukumiambaoniwageniambaohawanakitulakinifedha,ambayowaohawawezikula,nawaoniakizungumzanawa2katikaamriyaMisri,chanzokikuuchachakulaulimwenguwakale.Hiisihalinzuriyakupatamwenyewekatika,kuwawatuhumiwawakuwakupelelezanamwizi.

KishakatikaMwanzoSuraya45,tunapatanininaamininikilelechahadithi."HapoYusufuhakuwezakujizuiambelewalewotewaliosimamakaribu.Akaliakwasauti,'Matokeokilamtukwendanjenamimi.'Hivyohakunamtukukaapamojanaye,Yusufualijifanyainayojulikanakwanduguzake.AkapazasautiyakeakaliahivyoWamisriwaliposikiahayo,pamojanajamaayaFaraowalisikiamanenohayo.Yusufuakawaambianduguzake,MimindimiYusufuNibabayanguangalihai?'Lakininduguzakehawakuwezakumjibukwawakafadhaikambeleyake."Ohmimiitabidibethao."Usifadhaike"hainamgomomimikamamaelezohakiyakilichokuwakwelikinachoendeleakupitianyoyozao.Walikuwanahofu."BasiYusufuakawaambianduguzake,'Karibunikwangu,tafadhali.Kupatakatikausowangunakuangaliasaayangu.'Naowakakaribiaakasema,`MimininduguyenuYusufuambaye"(sasatafadhalikuangaliaViwakilishi),"ambayemliniuzakwendaMisri."Je,youthinknyoyozaokuzama?"Nasasamsiweshidaauhasirananyinyikwasababukuuzwayanguhapa,maanaMungualinipelekambeleyenukuhifadhimaisha.Kwakuwanjaaimekuwakatikanchimiakahiimiwili,naikotenamiakamitanoambaokutakuwanakulimawalakuvuna.Mungualinipelekambeleyenukuhifadhikwaajiliyenumabakidunianinakuwekahaikwaajiliyenuwaathirikawengi.Hivyoilikuwasininyiambaokuwekakwanguhapa,lakiniMungu."`SijuiyataarifayoyoteyaajabuzaidikatikayoteyamaandikokamayaajabuhurukudhibitikwambaMunguexecutesjuuyaUumbanjiwake.Hiyohatakatikatiyadhambiyakutishanakutishadhuluma,nininamimimaanakwasababuyadhambi,Mungukatikamuwezawakenauhurumaanayakenikwaajiliyamema.HiyoniujumbemsingiyaMwanzokatikahadithihiiyaYusufu,ninibinadamumaanayadhambi,nailikuwanimbaya,haikuwahivyo?Imean,kunasimengiyahakikatikahadithihii.Binadamuhaki.Lakinininimaanayabinadamudhambi,Mungumaanakwaajiliyamema.

Hatimaye,wotewafamiliayaYakobo,sabinimiongonimwaokatikayote,niakaletwampakaMisrinakukaahuko.NaMungu,kwanjiayaYusufu,nauwezekanozaidiyawatendajikatikahadithihiikamailivyokuwa,Farao,nimwaminifukwaahadiyakekwaIbrahimunaIsakanaYakobokuhifadhiyaonakuwafanyakuwataifakubwanakuwabariki.Juuyadeathbedyakemiakakadhaabaadaye,Jacobnibarakanakatikamichacheyakesilaana,wanawekuminambili.Nijambolakushangaza,katikaMwanzoSuraya49wakatiyeyeanapataYusufuninianasema,Mwanzo49,mistariya23na24,kamakunaswalilolotekatikaakiliYakobokamakwamamlakayaMungu,hapanijibulake,akizungumzayaYusufu,Jacobanasema,"wapigamishalekwauchungukushambuliwakwake,risasisaayake,nawanasumbuliwayakevibaya."HiyonitathminiJacobwamaishawamwanawe,nanikweli,haikuwahivyo?Yusufualikuwachiniyamashambulizi."Hatahivyoupindewakealibakiahawayumbi,mikonoyakeyalifanywaagilekwamikonoyaMwenyeenziwaYakobo."JacobnikutambuadhambizotenamtikisikoyoteYusufuinakukabiliananakatikamaishayake,nabadokatikabarakazakeanasema,"mkonowakohakuwawakiongozwa,wewekukaaimara.Sikwasababuweweniukakamavu.Sikwasababunimepataainahiyoyautu,lakinikwasababuMungu,nininimaneno?"KwasababuMungualifanyamikonoyakoagile.NiMunguambayenikatikaudhibitiwamaishayakonaniMunguambayeanafanyakaziyakekatikatiyadhambi".KauliAmazing!

HatimayeJacobakifa,nduguzakeYusufukuwanawasiwasi."Ah,babagonesasa,sasatunakwendakupatahiyo."Kunahadithimstarikubwakatikaakauntihiikuhusunguvuyahatia.NawakatiwowotekuzungumzianduguzakeYusufu,wewenikuonahatiakazini.WalikuwanauhakikasasakwambaYusufualikuwaanaendakupatayao,hivyowakasema,"Hebuuongo.HebusemaBabaalisemahuwezikufanyakituchochote."NakatikaSuraya50,mstariwa20,Yusufuanasema,"Nawewe,wewemaanamabayadhidiyangu."Yeyesikuwateteanduguzakewakatiwote,ninani?"Wewemlinikusudiamabaya,baliMungualiyakusudiakuwamemakuupelekakuhusukuwawatuwengi


kuhifadhiwahai."Hatakatikatiyadhulumazote,maumivuyote,kuumizawote,dhambizote,YusufubadoanaaminikwambaMungunimkuujuuyawote,nianauwezowakutimizaahadizake.

III.TunajifunzaNini

HiyonihadithiyaYusufu.Tunajifunzanini?Naam,kunawengi,wengi,mambomengikwahadithihiiyaYusufujamboambalotunawezakujifunza.Lakinimaanawakowa3Natakakusisitiza.

A.MungundiyeMwenyenguvu

Nambaya1:Mungunimwenyenguvu.Mungunimkuu.MunguanawezakufanyakituchochoteYeyechekeshajivizuriyanayompendeza.YeyeniMfalmewawote.Kamaunatakakumbukumbumstari,hasakwawatotowenu,Zaburi115:3,"Munguanafanyayoteamtakaye."Kamakwambahanakujakwanjiakatikahadithihii,sijuinini,kwasababukunamengiyadhambihapa,jekunasi?Kunamengiyadhuluma.Kunamengiyamadhara,nabadohakunajamboambapoYusufualijikuta,mbalikamasisikujua,alikataaamlaaniMungunakufa.YeyedaimaalitoaMungumikopo,alitoaMunguutukufu.NaMungualikuwaakifanyakazikutimizaahadiyakekwaIbrahimunabarakaYusufukilaalikokwendanamwishowaSikuya,kwakutumiaYusufunaFaraokutimizamalengoyakekwakutimizaahadizake.Mungunikwelimwenyenguvu,yeyenikwelihuru.

B.MunguAnaendeleaAhadiZake

2,utawalawaMunguinaruhusukwakekutimizaahadiyake,hatakatikatiyadhambiyamwanadamu.NadhaninirahisikuelewaaukufikiriakuhusuutawalawaMunguwakatikilakituninzuri.Nijambojinginewakatimambonimbaya.Nijambojinginewakatimambonimagumu.LakinihadithiyaYusufuinatuonyeshakwambahatakatikableakestyanyakati,wakatisisiniengulfednadhambinamatokeoyake,Mungunikatikakudhibiti.Wakatidhambi,wakatimaishainaonekananjeyakudhibiti,imaniinasemakwambaMungunikatikakudhibiti.Hiyoni1yaahadiambazoMunguanatutakakuaminijuuyakemwenyewe.Sasa,miminimepatakuwapasifambiliharakahapa.Ya1:Munguhafanyiuovu.Je,unaaminihilo?Munguhafanyiuovu.YeyehakufanyanduguzakeYusufukumuuzautumwani.YeyehakufanyaPotipheryamkeuongo.HiinilabdamahalipaalisemanguvuzaidikulikokatikaAyubu.BaadayamudawotekwambaAyubualisisitizakuwamwadilifu;nahatimayewatuhumiwaMunguwadhambi.NaElihuhaiwezikuvumiliatenanaYeyeanaongeakatikaAyubu34,kuanziasaamstariwa10,Elihuanasema,"Kwahiyokusikiamimi,wewewenyeakili."Nakwambanimanenosarcasticsana."HayanayawembaliMungukwambaYeyelazimakufanyauovunakutokaMwenyezikuwayeyenilazimakufanyavibaya.Kwamujibuwakaziwamtu,Munguatamlipa,nakwakadiriyanjiayamwanadamu,Munguatafanyahivyomsibakwake.YaukweliwaMungusiMunguhatatendamabayanaMwenyezisikuipotoshahukumu."KunabaadhiyawatukatikamfumowaokitheolojiakwambawanadhanikwambaMunguanafanyamaovu.Yeyehanakutendamabaya.Nabado,kufuzunambambili:Munguanachamadhambikuwajibika.NduguzakeYusufuwalihusikadhambiyao.HataYudaalikuwanawajibuwadhambiyake,hakuwayeye?Yudaalikuwakutimizaunabii.Yeyekukamilikakilekilichoandikwajuuyake.NabadokileYesuanasemajuuyaYuda,Mathayo26:24,"MwanawaAdamu"(Yesu),"huendakamailivyoandikwajuuyake.Unabiiyanatimia.LakiniolewakemtuyuleanayemsalitiMwanawaAdamuninatiwa.Ingekuwaafadhalikwamtuhuyokamayeyehangalizaliwa."NduguzakeYusufu,Yuda,wanawajibuwadhambizao.Lakinipamojanahayosifambilikwaupande,tafadhalikuelewakwambaMunguninguvusana,Yeyenihivyobusara,kwambayeyehawezikufanyakazikatikatiyadhambiyamwanadamuilikutimizamalengoyake.HilondilomayakinishokatikaMwanzo45nakatikaMwanzo50niyotejuu,"Wewemaanayakekwauovu.Mungualikusudiamema"HiinimahalipawazizaidialisemakatikaAganojipyakulikokatikaWarumi8:.28-29.Similelekunukuu8:28bilakunukuu29wakatihuohuo,tafadhali.PaulanasemakanisalaKirumikwambatunajuakwambakwawaleupendoMungu,kwamanenomengine,hiisiahadikwamtuyeyote,hiisiahadikwawasiowaumini,lichayabaadhiyakudaikwambaMunguanadaiwayao.Munguhanadeniyaosquat."LakinikwawalewanaopendaMungu,mamboyotehufanyakazinakuifanikishapamojanawalewalioitwakwakusudilake."Lakinimuhimunikuelewa


ambayeamefafanuaneno"nzuri".NaPauloanasema,"Hebukufafanuakatikamstariwa29.'KwawaleambaoMungutangumwanzo,piaaliwachaguatangumwanzowafananishwenamfanowaMwanawake.'Hiyoninzuri.'Nawaleambaotanguasili,Alitoawito,YeyewaadilifunaYeyeutukufukutoka."HakunahutokeakwambaMunguameagizahaipaswikutokea.Hiyoninjianyingineyakuangaliamafundishoyauhuru.Mungukamwekupotezaudhibiti.MatendoyetuyadhambikamwekuzuiamamboambayoMunguanatakakukamilisha.NaMungunihivyohuru,naYeyenihivyokatikakudhibitikwambaameahidisisikwambabilakujalininikinatokea,yeyeanafanyakazikatikatiyakukamilishakusudilakejemananzuriyakenikwambawewekuangaliakamaMwanawake,YesuKristo.Faidayakesiokukomakwamaumivu.Faidayakesi"jinahilonakuidai."NzuriyakenikwambasisiwafananishwenamfanowaMwanawake,iliSikuya1sisia3kuzwanatunapoonakwake,tutaangaliakamaYeye,kamaYohanaanasemakatikaYohana3,kwasababututamwonausokwauso.UtawalawaMunguinaruhusukwakekutimizaahadiyakehatakatikatiyadhambi.Hatakatikatiyadhambi,Munguanafanyakazindaniyangunandaniyako,nakufanyatuangaliekamamwanae.

C.SisiniKuitwaKwaImani

Idadi3:ninisisikujifunzakutokaYusufuhadithi?Tena,nenosikutumika,lakinimaanaimeandikwakatiyakilamstariwahadithi,kwambawewenamimitumeitwaimani.KwambawewenamimitumeitwakuaminiahadizaMungu.Kwambawewenamimitumeitwakukirikwambawakatimaishainaonekananjeyakudhibiti,imanianasemaMungunikatikakudhibiti.KamaYusufutumeitwakumtegemeaMungu,kwakuangaliazaidiyamara1nakuaminikwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaatafanyakileanachosemaatafanya.NaMwenyeziMunguAnasema,"Mimiatakutuzahaki.Nitawaadhibuuovu,"nawewenamimitumeitwawanaaminikwambakatikaNjiayakenakwawakatiwakekwambanininihasaatafanya.Jambozurikatikahilinikwambahatunakuelewaniwakatiwote.Munguhanawitowetukuelewakilakitu,Yeyetuwitokwetukuaminikilakitu.Sasakwabahatinzuri,hatunakuwekaakilizetujuuyarafu.Wakristowanawezakuwanamawazoyawatu.LakiniyaleyanayompendezaMungukatikasehemuzandanikabisayanafsiyakesikwambawewenamimikuelewakwake,lakiniyaleyanayompendezaMungunikwambawewenamimikumwamini,kumuamini,naimanikatikaYeye,hasakatikanyakatingumuyamaisha.Isaya55,mstariwa8na9,"'Maanamawazoyangu,'Munguanasema,'simawazoyenu,walanjiazenusinjiazangu,asemaBwana.'Kwamaanakamavilembinguzilivyojuusanakulikonchi,kadhalikanjiazanguzijuusanakulikonjiazenu,namawazoyangukulikomawazoyenu."`Siwezikufikiriahakunamfanomzuriwaukwelihuukulikowikihii.Je,Mungukuwekatamaamoyonimwangukuhubirimfululizojuuya52MatukioMejawaBiblianawakatihivyomimikugongaYusufuhadithiJuma2hii?Je,Mungukuiwekakatikamoyowangusikuzungumziatheolojiadhambiambayomimiawaliilikuwakwendakufanya,nailiyopitamoyowangukwakusema,"Hapana,majadilianojuuyauhuruwanguwikihii"?NijinsiganiMungukupatamhubirikuhubirijuuyakileanatakanayekuhubirikuanziawikitanoausitayaawali,nakishapolisikufanyaninikufanyawikihii,nakishaBeckyHaffnerkwendakatikaFamiliaTakatifuwikihii,nanduguKarenKrotzerakifahiiwiki.NikwajinsiganiMungukufanyahivyo?Unajuanini?Sinawazohabarihatatone.Sinawazololotejinsianafanyahivyo.LakininafurahikwambaYeyehufanya.NafurahikwambaYeyehufanya.Namimikuangalianyumakatikamaamuzinafikirimimikufanya,auStevehufanya,sisikuangalianyumanatunaonawotepaya1.AnnaRaglandalikufawikihii.Niniwikikuhamasishasisikatikamaishayamtakatifuwaaminifu.Imean,jinsiganiYeyekufanyahivyo?Sijui.SinakujuakwasababubilaimanihaiwezekanikumpendezaMungu,sibilaufahamukamiliyaakiliyamamlakayaMungu.Kwasababukusemaukweli,kamamiminawezakuelewamawazoyaMungu,napendakumwabudu.Kwasababumimisikuabuduyaliyosawa.Mimitukuabuduyaliyomakubwazaidi,kubwazaidi.

HadithiyaYusufusiudhalimumkubwakatikahistoria.NasimfanoborazaidikatikakaziyamamlakayaMungukatikakatikatiyadhambizabinadamu,ninini?Wikihiisihadithikubwayakukosekanakwahakikatikahistoriayadunia.Mungualifanyakazikatikatiyadhambiyamwanadamuwakatiwaokuuawamwanaekamilifu.Hiyonihakikubwakwambaaliyewahikuwaunaofanywakatikayoteyaukweli.NakamaMunguhawezikufanyakazikatikatiyaainahiyoyakumnyimanakatikaainahiyoyadhambi,Yeyehawezikufanyakazikatikatiyamaishayakonayangu.SualalaYusufunitu:Je,unaaminikwambaMungunimkuu?Hiloniswali.Je,unaaminikwamoyowakowote,"Ee


Mungu,kuwasaidiakutokuaminikwangu,lakininaamini."Je,unaaminikwambaMungunimkuu?Je,unaaminikwambawakatimaishayakoinaonekananjeyakudhibitikwambaMungunikatikakudhibiti?HiiniimanikwambaMunguanaulizawakwetu.HiiniimanikwambaMungualiulizawaIbrahimu,nahiiniimaniinayompendezaMunguwaulimwengu.Je,unaaminikwambayeyenihuru?

Hebutuombe:Baba,akilizetubendnasnapkatikamatukioyawikihii.NikwaajiliyazaidiyaakilizetuwaliokujakutokananaudongonaatarudivumbijinsiMunguhuruinawezakuwakazinikatikanjiakwambaWewenikatikatiyadhambiyangu,nadhambiSteve,nadhambim1wetuwaliohapa.Lakini,Baba,tunaaminikwamioyoyetukwambaWeweniMungumkuuambayeanapendaUumbanjiwakenaanafanyakazindaniUumbanjivyakekufanikishamalengoyako,kuwekaahadiyako,kwanjiayakonakatikamudawako.Tunaamini,Mungu,kuwasaidiakutoaminiyetu.Amina.


7.MusanaMapigo

Hebutuombe:Babakwawakatihuuwamwakasisinikushukurukwamambomengi.TunashukurukwakifochaMwanawakoambayouliwezekanakwasababuyakuzaliwakwake.Sisinikushukurukwafurahanyingikatikamaishayetu.NaBaba,sisikuelewakwambasisipianikuwanafurahakwahuzunikwasababukupitiahuzuniWewekuonyeshaMwenyewenguvu.Baba,tunaombakwambakamasisikuangalialeoasubuhikatikahadithiyaMusa,yakwambaa3pakwamaranyinginetenauthibitishonauelewakwambaWewewalikuwakatikakazina,mwishowaSikuya,utukufuwotehainaniwako.KatikajinalaYesu,Amina.

KatikakitabuchaMwanzonyumakatikaSuraya15,tunasomajuuyaIbrahimnaaganoambaloMungualifanyapamojanaye.Tunakwendakuwanakuangaliamengiyamistariasubuhihii,hivyowewenikwendakutakakufunguaBibliayakonayaowaachewazikamasisikazikwanjia,hasakitabuchaKutoka.LakininyumakatikaMwanzo15,kuanziasaamstariwa13,wasomaji,"KishaBwanaakamwambiaAbramu,'Ujuehakikakwambawazaowakowatakuwawagenikatikanchiambayosiyao.Naowatakuwawatumishipalenawatakuwakuteswakwamudawamiaka400.Lakinimimikuletahukumujuuyataifakuwawaokutumikianabaadayahapo,waowatatokanamalinyingi.'"Naam,kamasisikuendeleakusomahadithitunajifunzakwambanchihiyokwakwelinikatikaMisrikwasababumjukuuwaIbrahimu,Jacob,piaaitwayeIsraeli,hatimayesafariyaMisriambapomwanawe,Yusufu,naFaraoanawezakuwatunzawakatihuuwanjaa.NahiinihadithikwambasetihatuakwakitabuchotechaKutoka,kitabucha2katikaAganolaKale.NakatikaKutokasuraya1,kuanziasaamstariwa8,tunasoma,"BasiakainukamfalmempyakutawalaMisriambayehakujuaYusufu.Nayeakawaambiawatuwake,Tazama,watuwaIsraeli''(kwamanenomengine,kizazichaJacob),"'niwengimnonanguvukulikosisi.Haya,hebukushughulikiashrewdlypamojanaowasijekuzidishanakamavitamapumzikonjewaokujiungaaduizetunakupigananasi,nakutokakatikanchihii."NauamuzihuukwaupandempyawaFaraohatimayeilisababishautumwawataifazimalaIsraelnahatimayekwamauajiyayotewatotowachangamtotowavulana.LakinikatikaakauntimiujizahapoMusaalizaliwa,yeyealiokolewa.HatimayeyeyeakakimbiliaMisri,yeyehuendakwaMidiani,ambayonikutokanamasharikinjekatikajangwa,naalitumiamudawamiakaarobainiyamaishayakehuko.NakishasisikujaKutokaSuraya3nahadithiyakichakakuungua.Musaninjekutunzamifugoyake.Anaonakichakakwambanimotolakinisizinazotumiwanaanakwendajuuyakuangalianinje.NakatikaKutokaSuraya3,kuanziasehemuyanjiaingawamstariwa4,tunasoma,"Munguakamwitakutokamsituni,'Musa,Musa.'Akasema,Mimihapa.'Munguakasema,'Je,sikujakaribu.Kuchukuaviatuyakombaliyamiguuyakokwanafasiyajuuambayoweweniamesimamaninchitakatifu.'Akasema,`MiminiMunguwababayako,MunguwaIbrahimu,MunguwaIsaka,MunguwaYakobo.'NaMusaakafichausowakekwamaanaaliogopakunuruliaMungu."Kwanjiabadalayakuvutia,MunguanapataMusamakininaAnabainishamwenyewesiotukamamunguyeyote,baliMunguwaMusababa,ileyaIbrahimu,Isaka,naJacob.Nakishakuanziasaamstariwa7,MunguinaelezeakwaMusajinsiyeyenikwendakutumiaMusakutimizaahadiyake,kutimizaahadiyakekwaIbrahimu.Munguanasema,"NimeyaonamatesoyawatuwanguwaliokoMisrinanimekisikiakiliochaokwasababuyawasimamiziwao.NajuamatesoyaonanimekujakuwaokoakutokakatikanchiyaMisrinakuwaletakutokanchiile,hatanchinjemanapana,nchiiliyojaamaziwanaasali."Kwamanenomengine,"MiminijuuyakutimizaahadiyanguAgano.MimialiahidiIbrahimukwambanapendakumpawatoto.MimialiahidiIbrahimukwambanapendakumpanchi.NamiminikuhusukuletawatotowakekutokaMisrikwakuwanchikwambamimiahadi."Nakishachinimstariwa13,tuna1yakitheologiaayakatikaAganolaKalekamaMunguinaonyeshajinalakekwaMusa.SasawakatimamanababayangualiamuasimuyanguBillNiliwaulizamaraya1,"KwaniniunaniitaBill?Williaminamaanisha'mshindi',nadhani.Mimiainayakamahicho."Wakasema,"HapanasisitufiguredkwambahakunamtuanayewezakufanyafurahayajinaBill."Hainamaanasanawote,lakinikwakweli,sikwambanjiahiyonikatikaOldKale.Jinainaelezakiini,tabiayamtu.NahivyoMungukuwapajinalakeniyaumuhimumuhimukamasisinikwendakuelewananihuyuMunguwaaganoni.Mstariwa13,"NdipoMusaakamwambiaMungu,"KamamimikujawatuwaIsraelinakuwaambia,Munguwababazenuamenitumakwenu.'Naokuulizamimi,'Jinalakeninini?'Nisemeninikwao?'KishaMunguakamwambiaMusa,'IAMambayemiminiko.'Akasema,'SemahuukwawatuwaIsraeli,"MIMIamenitumakwenu.'Napia


MunguakamwambiaMusa,'SemahuukwawatuwaIsraeli,Bwana,Munguwababazenu,MunguwaIbrahimu,MunguwaIsaka,naMunguwaYakoboamenitumakwenu.HiiniJinalangumilelenahivyomiminikuwakumbukumbukatikavizazivyote."

MunguinaonyeshajinalakenajinalakekwaKiingerezatafsiriniYHWH.Kwakweliwakatiwowoteunawezakuonaneno,"Bwana"kwaherufikubwakatikaBibliayako,hiyoninjiaWatafsiri'yakusemakwambawaonikutafsirijinahilimuhimulaMungu,YHWH.SasainawezakuangaliaainayakamajinaisiyoyakawaidanahiyonikwasababuwakatiwewekusemaKiebraniakunavokali,lakiniwakatiwewekuandikaKiebrania,hakunavokali.Basiwotetunanikonsonanti.Kwabahatimbaya,hatunauhakikakabisaninihasavokalinipamojanakonsonanti,nakwahiyo,hatunauhakikakabisajinalakenamaanaganijinalaMungulilikuwanakile.Tunajuanisumunakitenzi,"Mimini",kitendo"kuwa"katikalughayaKiingereza.LakinihatunauhakikakabisanatumefanyanininikuchukuliwavokalikutokajinalamtumwinginewaMungu,Adonai,nakukwamakwaona(vizuri,sisihakufanyahivyo,Wayahudiwalifanyahivyo),konsonantiambayosisikupatajina,Bwana,ambayoilianzaKiingerezakama"Bwana."SasanasemakwambawotekwasababumjadalawaBwananakilejinainamaanahutumiasuranasuranavitabunavitabunatheolojianzimakamawanatheolojiawalijaribukufikirininiMungujinaalikuwananinaninimaana,naninimaanayake.Nakatikamajadilianoyotekunaangalaumamboma3kwambawaonivizurisananakusema,"HivindivyojinalaMungumaanayake."Awaliyayote,jinahalisiBwana,miminiko,nimadaikwambaMunguyupo.KuwaMunguwaIbrahimuniMunguwaIsaka,naMunguwaYakobonikwelisana.Yeyesihadithi,yeyesihadithikwambabibiyangualiniambiakuhusu,lakiniyeyenikwelisana,kwambaMunguniBwana,Mungu"IAM",kwambamimikuwepo.2yayote,katikajinasananimadaikwapekee,nimadaikwambahakunamtumwinginekamayeye."Mimininanimiminahakunamtumwinginekamamimi."kiitikioHiyoinakujajuunjiazoteBibliakatikaSuraya15,katikawimbowaMusabaadayawaokwendakwanjiayaBahariyaShamukatikamstariwa11,Musakuimba,"NanialiyekamaWewe,Bwana,katikamiungu?NinanialiyekamaWewe,mtukufukatikautakatifu,kutishakatikamatendoyautukufu,mfanyamaajabu?"Najibulakeni"kabisahakunahatamya1."Hiyojinasana"IAM"nimadaiyapekeekabisa."Mimininanimiminahakunamtumwinginekamamimi."Na3,kilamtuniwalikubalianakwambakatikajina"IAM",kunamadaiyafaradhiMungu.Ninenojema,ninenozuritunahitajikujua.fundisholafaradhiyaMungunifundishokwambaMunguhainamabadiliko.Hiyonininimaanayake."Miminihayabadiliki,miminiunchanging,Miminimimininani."Sasamiminawewe,angalaukwakiasifulani,nimatokeoyauzoefuwetu,sisisi?Angalaukwakiasifulani,sisinimatokeoyamazingirayetu.Tulikuwanavikosikazikatikamaishayetuambayoyamesaidia,kwakiasifulani,surayetukatikasisininani.LakiniMunguanadaikuwahakunawavikosihivinjenanguvuyoyotekufafanuakamakwakuwayeyeninani."Miminimimininani.Sininiwatuwenginekujaribukufanyamimikuwa.Mimininanimimi,nakwahiyo,mimisinakigeugeu."NjiayotekupitiaBibliamadaihayanikufanywakwasababuMungunikuwayeyeninani,Yeyehainamabadiliko.Kwamfano,katikakitabuchamwishochaAganolaKale,Malaki3:6,Munguanasema,"Kwamaanamimi,Bwana,sinakigeugeu.Kwahiyo,wewe,loowanawaYakobo,sizinazotumiwa."Kwamanenomengine,"Kwasababumimininanimiminawalamabadiliko,mimiitaendeleakuheshimuahadiyanguAganokwakonamimisikuruhusu,watuwangu,kuharibiwa."Nimadaiyakuwepo,nimadaiyapekee,nimadaiyafaradhi.Onpointihizo3,wachambuzinawanatheolojianialikubali.

"Miminimimininani,"MunguanamwambiaMusa.Hiyoniufunuowamwenyewe.Sasa,bilashaka,Munguhujifunuasitukwajinalake,lakinihatimayePiahujifunuakatikaMwanawake,hainaYeye?NasiwezikutajaBwanabilaakimaanishaYesu.KatikaYohana14:9Yesuanawaambiawanafunziwake,KwambaYesuniufunuokamiliwaMunguninani,hatazaidiyaulewakilejinamaanayakeni"YeyoteameonamimiamemwonaBaba.".LakinihiinikwanininimuhimukuelewakatikaYohanaSuraya8aya58YesunikupambananaWayahudi,Anasema,"YeyeIbrahimuasijakuwako,miminiko."NaWayahudiwalielewaninihasaYesualikuwaakidai.Yesualikuwaakidaikuwa"miminiko."AlikuwakudaikuwaBwana,Munguwakichakakuungua.Hiyondiyomaanawakaokotamawenaalijaribukumwuakwasababuhawakuaminiyake.LakiniMungunikuwayeyeninani,kipekeenazisizobadilika.


HivyoMunguwitoMusa,inampaulinziwake,naMusaanaongozakuelekeaMisrinanduguye,Harun.NaninikuvutiakatikaKutokasuraya4,MunguanamwambiaMusaninianawezakutarajia.Kutokasuraya4,kuanziasaamstariwa21,"NaBwanaakamwambiaMusa,'WakatikurudiMisri,angaliakwambahunambeleyaFaraomiujizayotekwambamimikuwekakatikauwezowako.Lakininitaufanyamgumumoyowakeiliyeyesikuwaachawatuhaowaende.KishautasemaFarao,Bwanaasemahivi,'Israelinimwanangumimi,mzaliwawa1.Namiminawaambia,basimwanangukwendailiapatekunitumikia,lakinikamaweweumekataakumparuhusawaendezao,tazama,mimikuuamwanao,mzaliwawa1.'"Sasawakatiayahiiinatupakurawahabari,nihakikainaletakurayamaswali,siyohivyo?Imean,marakumikatikaKutokamaandishiinasemakwambaMunguakaufanyamoyowaFarao.YeyehufanyamoyowaFaraokwabidiiiliyeyesikujibumiujiza.Nawewescratchkichwayakonakufikiri,"Kwanini?!KwaniniWewekwendakufanyahivyo,Mungu?"Lakinibasikunamaswalimengineyaliyotolewa,pia,kamasisikusoma.MarakumimaandishiinasemakwambaMungukigumumoyowaFarao.MarakumiNakalaanasemaFaraoakaufanyamoyowakemwenyewe.Naweweniscratchingkichwayakonakufikiri,"Naam,ambayemgumumoyowaFarao?Je,MungukufanyahivyoauFaraokufanyahivyo?"Naam,ayainaibuamaswalimengi,lakinimaswaliambayoyatajibiwakamasisikupatanjiayahadithi,lakinikwahakikakifunguhikihainakutusaidiakuelewapigolakumi.Pigolakuminipigovigumukuelewa,si?Mauajiyamzaliwawa1katikayoteyaMisri.NamiongonimwamambomenginetunaambiwamapemajuuyakuwaMisri,kamaitaendeleakuuamzaliwawa1waMungu,taifalaIsraeli,ndipokwaupandekuua.Nikitendochahukumujuuyadhambizao.

BasiMusakuanzakujuaninichakutarajia.AnaendeleambeleyaFarao,Suraya5kuanziasaaverse1,"BaadayahapoMusanaHaruniwakaingianaakamwambiaFarao,Bwanaasemahivi,MunguwaIsraeli.'WapewatuwanguruhusailiwapatekunifanyiaSikuyakuujangwani.'LakiniFaraoakasema,'BwanahataniisikilizesautiyakenakuwapaIsraeliruhusawaendeninani?SijuiBwana,nazaidiyahayo,mimisikuwapaIsraeliruhusawaende."`Misrihakuwanauhabawamiungu.Walikuwanapantheonsyao,walikuwanamiundoyao,lakinihakunamahalipopotekatikapantheonalikuwaMunguaitwayeBwana.Faraoanasema,"hiiMunguninani?Sijuiyeye.Mimisibasiwatuwakokwenda."Nakatikasurazinazofuatakamahadithinikufunuliwa,tunaonaMungunakuifanyambilikaulimuhimumno.Kauli1nikwambaMunguzinathibitishaMusa,Yeyezinathibitishakwawatotowake,iliyeyekushikaahadizakeAgano.AngaliaKutokaSuraya6,kuanziasaamstariwa6,"KwasababuhiyonawaambiawatuwaIsraeli,'MiminiBwananamimikuletamtokechiniyamizigoyaWamisri,namikuwaokoaninyikutokakatikautumwakwao,namiminitawakomboakwamkonoulionyoshwa,nakwamatendomakuuyahukumujuuyaMisri.Mimiitachukuawewewatakuwawatuwangu,naminitakuwaMunguwenunanyimtajuayakuwamiminiBwana,Munguwenu,ambayealiwatoachiniyamizigoyaWamisri."HiinininiKutokaniyotejuu.NihadithiyaMungukuwamwaminifukwaahadizakeIbrahimu,nakumpawatotonakurejeawatotokwambakatikataifalenyenguvunakuwapanchinakuwabarakakwanjiayaonadunia.NahadithiyaKutokanihadithiyaMungukuwamwaminifukwaahadiAgano.NakiinichaAganoimeelezwakwamara1hapawakatikimsingiMunguanasema,"MiminitakuwaMunguwao,naowatakuwawatuwangu."HiyonikiitikiokwendanjiazotezaBiblia.Hiyonikiinichaahadi,"MiminiMunguwaonawaoniwatuwangu.MimiobligatingMwenyewekatikauhusianonawatuhawakutendakamaMunguwao,Mwokoziwao,mlinziwao,kukuangaliazao.Nakwaupandewaonikutendanawatakuwawatuwangu.MiminitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwangu."NaMunguanasema,"Mimikufanyakituchochote,chochotemuhimukutimizaahadiyangu,kuwekaAhadiyangukuwaMunguwaoilinaowatakuwawatuwangu."HilondiloKutokanikuhusu,siyotuhadithiyakundilamamboyakutishayaliyotokea.NihadithikwambaMungunimwaminifukwanenolake,naanaendeleaahadizake.

Lakinikunakauliya2katikasurahiziutekelezaji.NanikauliyakuvutiakwasababuBwanaanasema(SPACEBAADAYATAPE).AngaliaSuraya7,kuanziasaamstariwa3,ambapoMunguanasema,"LakinimimimgumumoyowaFaraonaingawamimikuwanyingiisharazangunaajabukatikanchiyaMisri,Faraohatawasikizaninyi.NakishanaminitawekamkonowangujuuyaMisrinakuletamwenyejiwangu,watuwangu,haowanawaIsraeli,watokenchiyaMisrikwamatendomakubwayahukumu.WamisriwatajuayakuwamimindimiBwanawakatimiminitaunyoshamkonowangujuuyaMisrinakuwatoawatunaIsraelikutokakwao"Hapatunajibulaswalihiloalifufukamapema.KwaninimoyoMungumigumuFarao?Munguanatakakutangazaukuuwake,Yeyeanataka


kutangazajinalake,Yeyeanatakakutangazautukufuwake,YeyeanatakakutangazayeyeninanikwaWamisri.NakamaMusaakaendanaakamwambiaFarao,"Waachewatuwanguwaondoke!"NaFaraoakasema,"Sawa",kunaingekuwahakunanafasi.KunaingekuwahakunamatendoyahukumukuuambayoMungualiwezawametangazautukufuwakenakutangazakuwayeyeninani.MungukigumumoyowaFaraoilikwambayeyesikujibumapigo#1.kishakuzitumaPlague#2.MoyowaFaraonimgumuiliMungua3maPlague#3nakadhalika.Hiyonininikinaendeleahapa.UgumuwamoyowaFaraonihatuaambayoMunguwanawezakutumamapigoyayotenakatikayotekumimapigoAnatangazajinalakenautukufuwakenanguvuzakenaajabuzake.Sasa,bilashaka,kunasababunyingine.TunajuakutokananaMwanzo15kwambapianikitendochahukumu.LakinijambokuukwambamaandishinikufanyanikwambaMunguanahamuyakutangazajinalakekwaWamisri.YeyekigumumoyowaFaraonatunamapigokumi,hakunahatamya1.NaMunguinafursakumikutangazautukufuwakekwaWamisri.

Najuabaadhiyawatuwanawezakuangaliakwambanawaoilikuangaliawakatiwotekuumizanamaumivukwambakujakwanjiayamapigo,hasazaidiyakumi,nakunakitundaniyetukwambaanatakakuulizaMungu,"Naam,alikuwanithamaniyake?Ilikuwanikwelithamaniyake,Mungu,iliatoekwambakiasichamaumivuyaMisriilikutangazajinalako?"Mungumajibu,"Ndiyoilivyokuwa."Katikasuraya14,Yeyeanaendahasakuzungumziautukufuwake.NajibulaMungunikwamba"utukufuwangunimuhimuzaidikulikozotekuumizanamaumivuambayohusababishwanamapigokumi.Hatamauajiyamzaliwawa1."Sisiitabidikuzungumzazaidikuhusuhilikatikasuraya14.

HivyohatuayakuwekanakatikaKutokaSuraya7,ayaya14,njiazoteSuraya10,tunamapigokumi.Nawotekufuatahuomazingirayamsingi.MusaconfrontsFaraonaanasema,"HebuwanawaIsraelikwendakwenyejangwakuabuduMunguwao."MoyowaFaraonimgumu.Anakataawakawaachawaendezao.PigolinatokananakatikakesinyingiFaraoanasema,"Ohmimiilikuwanamakosa.Musa,kuombakwambaMungukuchukuamapigombalinabasimimiitabidiwaturuhusawaende."Musaanaomba,pigonikuondolewanakisha,bilashaka,Faraomabadilikoyaakiliyakenahainakuwaachawatuhaowaendekwasababumoyowakeningumu.HivyosisikuanzanaPlague#1yakugeukaNilekuwadamu.Pigo#2yakutumavyurainfestnchiyoteyaMisri.#3kutumagnatskwainfestMisri.Pigo#4kutumainzikwainfestMisri.Nakishapigo#5,mambokubadilika,kwasababuMunguhufanyahatuahiyokutokahapajuuyanjemapigonitukwaMisri,waosikwendakuwaalitembeleajuuyawatuwake.YeyeanaendakufanyatofautikatiyaMisrinawatuwaIsraeli.NahivyoMungua3maPlague#5naunauamengiyamifugo.KuzitumamajipukwambawagangahataFaraohawezikusimamakwasababuyamajipujuuyamiguuyao.Kuzitumamvuayamawekuuawanyamanawatunamazao.Kuzitumanzigekuuamazaonahatimayeyeyea3maSikuya3zagizanasisikupatanjiamapigotisa.NamoyowaFaraobadoningumunayeyesibasiwanawaIsraeliruhusa.Kamawewenikusomakwanjiayahadithikatikahatuahiitena,kunamwinginekuvunjawawanandoawasurakwasababuMungunikuandaaMusanawatuwakekwapigolakumi.YeyeanajuakwambapigolakuminikwendakuvunjangumumoyowaFarao.YeyeanajuapigolakuminikwendakusababishaFaraokutolewawanawaIsraelinakuwaruhusunyaraWamisri.KumbukaahadiyakekwaIbrahimukatikaMwanzo15?Yeyehatakwendakuwekasehemuhiiyaahadi.YeyeanaendakuruhusuwanawaIsraelikupora1yamataifamakubwakwambaaliwahikuishi,ileyaMisri.

AngaliatafadhalikatikaSuraya11,kuanziasaamstariwa4.MungunikuwaambiaMusahakujualakusema.Kutoka11,kuanziasaamstariwa4,"Bwanaasemahivi:`KamausikuwamananemiminitatokanjekatikatiyaMisrinawazaliwawa1wotekatikanchiyaMisriwatakufa.Tangumzaliwawa1waFaraoaketiyekatikakitichakechaenzi,hatamzaliwawa1wakijakazialiyepalenyumayajiwelakusagia,nawazaliwawa1wotewawanyama.KutakuwanakiliokikuukatikanchiyoteyaMisrikamavilekunahaijawahiwalahaitapatakutokeatenatena."Katikamstariwa9,"KishaBwanaakamwambiaMusa,'FaraohatawasikizanaweweilikusudiajabuzanguinawezakuwanawameongezekasanakatikanchiyaMisri.MusanaHaruniwalifanyaajabuhizozotembeleyaFaraonaBwanaakaufanyamoyowaFarao,nayewalahakuwapahaowatuwaIsraeliruhusawatokenchiyake."Hiinipigongumu,nisi?Nivigumukuelewamauajiyamzaliwawa1.Nivigumu.Wewenihisiandaniyenu,mimikuhisikuwandaniyangu.NabadoMungunimwenyehakinaupendonaanahamu,zaidiyayote,kutangazajinalakena


kutangazautukufuwake.Katiyakuwanakitendochahukumu,Yeyenikuhusukuuawazaliwawa1katikakilafamiliahukoMisrikwasababuFaraonimauajimzaliwawa1wake.

Suraya12nihadithiyaPasaka,kamaweweniunfamiliarnahilo,ikiwaniwatotoniunfamiliarnahayo,tafadhalikusoma.Nisuramuhimu,mimituhawanamudawakwendandaniyake.LakiniWaisraelinimaelekezoyakuuamnyamawakafara,kuwekadamukuzungukamlango,hivyokwambawakatimalaikawakifosweepskupitiaMisri,yeyesikuuamzaliwawa1katikafamiliahusika.NahivyosisikupataKutoka12,kuanziasaamstariwa29,"UsikuwamananeBwanaakawapigawazaliwawa1wotekatikanchiyaMisritangumzaliwawa1waFaraoaliyeketikatikakitichakechaenzi,hatamzaliwawa1wamatekaambayealikuwakatikanyumbayawafungwa,nawazaliwawa1wotewawanyama.Faraoakaondokausiku,yeyenawatumishiwakewote,naWamisriwote,nakulikuwanakiliokikuukatikaMisrikwahapakuwananyumbaambapomtuhakuwaamekufa.BaadayakusemahayoalimwitaMusanaHaruniusiku,akasema,"Up.Kwendanjekutokamiongonimwawatuwangu,ninyinawatuwaIsraelinakwendakumtumikiaBwanakamaulivyosema.Twaenikondoozenunang'ombezenuwotewanaumesemanakuwawamekwendanabarakayangupia."NgumumoyowakeFaraoukawahatimayekuvunjwa,naMungukunyongwayaketunawemahukumujuuyataifayaMisri.FaraoakatumawatuwaIsraeli,mzaliwawa1waMungu,watokekatikanchi.Naniyakuvutiasana,kuangaliachinitafadhalimstari36.Hizikaribukuonekanakamaafterthoughtsauupandekidogocomments."NaBwanaalikuwaamewapawatuhaokibalimachonipaWamisriiliwawezewaachekuwawakiulizwa.NahivyowaonyaraWamisri.NawatuwaIsraeliwakasafirikutokaSukothiRamseskwawanaumekuhusu600,000kwamiguukuhesabuwanawakenawatoto."SidebarKitheologia?Kabisasi.NikutimizaahadiAganoambaloMungualifanyanaIbrahimumiaka430mapemakatikaMwanzo15.WaowaliporaWamisri.MunguameuhukumukwasababutaifalenyedhambinaMungunimaamuziIbrahimukuwataifakubwa,siyeye?Tayarikunawanaume600,000pamojanawanawakenawatoto.MungunimwaminifukwaahadiyakeAgano.

Sasakugongasehemuhiinaunasema,"Naam,hiyonimwishowahadithi,sihivyo?"LakinisiyokwasababuhadithiyaKutokahalitafanyikahadisisikusomakwanjiayaSuraya14,hadithiyakuvukaBahariyaShamu.Mungua3maMusakatikanjiafulanikwamakusudikwasababuinafanyaIsraelikuangaliakwaFaraokamahawajuiambapowaowanaendanawaoniupotofukatikajangwa,waowanaendakatikaduru.HivyoMunguanamwambiaMusa,Suraya14,kuanziasaamstariwa3,"FaraoatasemawawatuwaIsraeli,'Waoniupotofukatikanchi.JangwaameyafumbayaokatikanamimgumumoyowaFarao,nayekujiingizakwaonamimikupatautukufujuuFirauninaaskariwakewote.NaWamisriwatajuayakuwamimindimiBwana."Imeandikwasmootheskwamba1ayanjekidogokwaajiliyetuambapoMunguanasema,"MimiwatapatautukufukwaFaraoMwenyewekupitia."Mungusikosa.MungusikufanyikakutangazayeyeninanikwaWamisrinaWaisraeli.Yeyesikufanyikakufafanuajinalake.Yeyesikufanyikakutangazautukufuwake.NahivyoyeyekigumumoyowaFaraoiliFaraoanafanyakituambachonikweliwajinga.FaraoanaambiwakuwawanawaIsraeliwameondoka,mstariwa8KwamaranyinginetenaBwanaakaufanyamoyowakeFarao,MfalmewaMisri.Anadhani,"Natakawatumwayangunyuma."Kwahiyoyeyeanachukuambalibaadayao.IsraelionaWamisriijayo,mstariwa13,"Musaanasemakwawatu..."Ni1yamistarikuukatikaBiblia.Kamasiyoyalionyeshakatikawenu,kunahajakuwa."Usiogope,kusimamaimaramuuonewokovuwaBwanaambayoYeyekazikwaajiliyenuleo.KwaWamisriambaounawezakuonaleo,wewekamwekuonatena.Bwanaatawapiganianinyinaunatukuwakimya."Ah,kamatunawezakujifunzasomotunatarajiakuwanyumbanihuru,bilasisi?HivyoMunguanamwambiaMusakatikamstariwa15,"Kwaninikiliokwangu?KuwaambiawatuwaIsraeliwaendeleembele."BaharinyekundunihakipalenaYeyeakawaambia,"Nendenimbele!KuinuafimboyakonakunyooshamkonowakojuuyabaharinakuigawanyakuwawatuwaIsraeliwapatekwendakwanjiayabaharikatikanchikavu.NamimigumumioyoyaWamisri."SasaMunguniugumumioyonikilamtu.Unawezakufikiria,napendakufikiri,kuwamsimamowaMisrihukokuangaliaBahariyaShamuiligawanyika,nakamawamewezakuonamovie,wawilikatiyao,wanafanyakazinzuriyakutusaidiataswirajinsiyaajabukwambambelelazimawamekuwa.Nawaoniamesimamakuangaliabaharipesa."Mimisikwendahuko!A-uh!Hiyoniajabu."LakiniMungukigumunyoyozao."MimimigumumioyoyaWamisriilinaowataingianyumayao,baadayawanawaIsraeli."Badkosa."NamikupatautukufujuuyaFaraonajeshilakelote,kwamagariyakenawapandafarasiwake.


NaWamisriwatajuayakuwamiminiBwanawakatiNimepatamtotoutukufujuuyaFarao,namagariyake,nafarasizake."

Hivyounajuahadithi.WanawaIsraelinikumpiganjiakwanjiayakutoapesaRedSea.Wamisrikufuata.Waokupataupandewa2naMungucollapsesbaharinyekundunaunauawotewajeshilaMisri.Kabisahadithi,sihivyo?Hiini1yahadithizileambazowatukamakutumiakatikaakisemadhidiBiblia.Sijuinimarangapinimekuwawaliposikiahayo,wakasema,"Naam,BahariyaShamuhakuwakirefusanahapa,ilikuwaniyakinakirefusananaIsraelitutrompedkwanjiayamatope."JibuMkuu.Gee,hiyonihatamiujizazaidi.Kwenda,"Jinsigani?"HiiinamaanaMungukuuawaWamisrikatikainchi3yamaji!WatukuwanashidanaMunguwaulimwengukutenganishamajiyake.Sana,ndogosana,ndogoMungu.

TumejifunzaninikutokananahadithiyaKutoka?Kwanjia,"Kutoka"ninenokufanywanjeyamanenomawiliyaKiyunani,kamamanenoyaKiingerezani."Ex"nikihusishikwambamaanayakeni"njeya"na"hodos"ni"njiaaunjia",naKutokaninjiayanjeyaMisri.Tunajifunzanini?Naam,kunamengiwazi.Lakininininatakakujihusishahiiasubuhijuuya,nininisisikujifunzakutokakitabuchaKutokakuhusuMungunasehemuyakeyaagano.Katikakikaokijachotunakwendakujifunzakuhususehemuyetuyaagano.Oh,mambomengiambayoningewezakushiriki.Nikupembili.Nambaya1:Mungunimwaminifu.MungunimwaminifukwakutimizaahadizakenaMungunimwaminifukutimizaahadiyakekwakoleo.Munguatafanyachochotenimuhimuilikutimizaahadizake,kuwekaahadiyake.KutokanazimefunguliwayabaharinyekunduamekuwawokovutukiolamsingikatikaBiblianzima,prefiguringmsalaba,kuongozahadihilo,mimiPeter.NahojanikwambakamaMunguatafanyahuuilikuokoawatuwakeYeyeatawaokoasasa.WoteunakufanyaniflipjuunaKutoka15yanyimbozaMusa,naunawezakuonahiialisemakwamaraya1,"NitamwimbiaBwanakwaYeyeametukukasana.FarasinampandaYeyekutupwabaharini."Angalia,kunakutafakariyakokwenyeBahariyaShamu.NahapanihitimisholaMusakuwayeyehuchotakuundauaminifuwaMungu."BwananinguvuzangunawimbowangunaYeyeamekuwawokovuwangu.HuyundiyeMunguwangu,namikumsifu,Munguwababayangu,namikushangiliakwake."KamaMunguatafanyahivyo,ikiwaataletawatotowakekutokaMisri,kamaYeyeatatangazajinalakekwaWamisri,akipendasehemubaharinyekundunakuhaributaifailikupatautukufukwamwenyewenakuwamwaminifukwanenolake,kishaatakuwamwaminifukwangunaYeyeatakuwamwaminifukwakoleo.Wakatimarakupatamgumu,sisikuwanatabia,je,sisi,kwakuwamfupiwenyekuona.SisikuwanatabiawakatimambokupatangumukusahauuaminifuwaMungukatikaSikuyazanyuma.Nakunatabiakatikawengiwetu,angalaunindaniyangu,kufikirikwambawakatiMunguamekuwamwaminifukwanguhukonyuma,muhimuzaidi,Yeyeimekuwamwaminifukwaahadizakekwangu,lakinihiiniubaguzinaMungualishinda'tkujakwanjiayakipindihiki.Kunakuwanatabiandaniyetu,nipalesiyo?NabadoKutokanikiliochaimaninapasipoimanihaiwezekanikumpendezaMungu,Kutoka14:13."Usiogope,kusimamaimara,mkauonewokovuwaBwanaambayoYeyekazikwaajiliyenuleo.Bwanaatawapiganianinyinaunatukuwakimya."Hiyonikiliochaimani,hiyonikiliochaKutoka,kwambahatawakatimwinginenivigumu,wakatisisikuwanatabiayakusahauuaminifuwaMunguSikuyazanyumakwaahadizakekwetu,kiliochaimaniinasema,"Simamaimara.Hawanahofu.KuwakimyanaMunguatakuwamwaminifukwaahadizake."Kwahiyokwalonely,Munguameahidi"Mimikamwekuondokaweweaukukuacha,"NahadithiyaKutokaanatuitakukumbukakwambaMunguambaohufanyaahadikwambakwaweweleoniMunguwakichakakuungua.Nakwaimanitumeitwakujibu,"Sawa,sitaogopa."Kwawaleambaonimzigo,Munguameahidi,"mzigowangunimwepesi."NatunapaswakukumbukakwambakwambaMunguniMunguwamapigonaimanichaKutokainatufanyakujibu,"Mimikusimamaimara."KwawenyedhambiMunguahadi,"Hatadhambizenukamanyekundu,zitakuwanyeupekamatheluji."Nawakatimarakupatamgumu,tunapaswakukumbukakwambakwambaniMunguambayewakagawanabaharinyekundunakwaimanisisikujibu,"Bwanawatapiganakwaajiliyangu.Atakusamehenidhambizangu."Hakikahiini1yafikrakubwazaidikwambahutokanjeyaKutokakwambaMungunimwaminifu,Yeyenimwaminifukwakutimizaahadizake.NaamefanyaahadikamaMunguwetuwaAganokwakonakwangu,waleambaoniwanafunziwake,nayeatakuwamwaminifukwaahadihizo.


Lakinikunaukweli2katikahadithiKutoka,naniukwelikwambaMunguniwenginiayautukufuwakemwenyewe.IleyamamboyoteambayonimuhimukwaMungu,jambomuhimuzaidiniMwenyewe.Sautiajabu?SiyoakihubirisanaSikuyahizi,lakinisisiKUWAkufikirinjiahiikwasababuhiininjiayaBibliayakufikiriajuuyaMungu.Mungunizaidiniajuuyakilakitukinginekatikautukufuwake,shukraninasifawanapewakwakejuuyakilakitukingine.Napendakufafanuakwamba1katikareverse,basitutawezakurudinakuangaliani.Dhambianasema,"Miminikatikatiyaulimwengu."Dhambianasema,"Miminikujiingizanzuriyangumwenyewe."Dhambianasema,"Miminikujiingizayangumatakwayakebinafsiwenyewe."Dhambianasema,"Miminikumsifumwenyewe",sawa?HiyoniyakutiazimaladhambiilikuondoaMungukutokakatikatiyaulimwengu,ilikuondoaMungukutokakatikatiyamaishayetunakuwekanafsiyetudunikatikakitichamaishayetunakutangazakwambasisinikatikatiyaulimwenguNahukonivielelezowengiwahii,nadhanim1wawalenguvuzaidiniserikali,namimisikuzungumzakuhususualahilimaranyingi,lakinihaliyawengiwamakanisa,namimihajayakusemanchiniMarekani,kwasababuhunakupatanidunianikotenjiayasisikufanyakatikaAmerika.Kwasababulengokatikamakanisamengi,lengokatikaibadayamakanisamengi,nijuuyajinsinyimbonijisikie.NaMungunikujitoakamazilizopokwafurahayangu.NakwambaMunguyupokuchukuamaumivuyangumbali.NaMungunihiiCokemashinekubwanasisifimbokatikaroboyetunaMungulazimabarakayangu.NaMwenyezi"Mimi"inakuwakatikati,lengo,yaibada.Natumainimakinikwelikaribunamanenoyanyimboambazosisikuimbahapa.Kundihililanyimbosisiwaliimbaleoasubuhiwalikuwaajabu.Tafakariyakinakitheolojiakwambamimisikatikatiyaulimwengunakwambasifazotenautukufuwotenautukufuwoteniwatuwalasimimi,sikwaSteve,sinawewe,lakinikwaMungu.Nininiwitowakatisisikujiwekakatikakituochakilakitu,wakatikilakituni,"Naam,nijinsiganihiinijisikie?"Niwitoibadayasanamu,sihivyo?Niwitosanamukwasababumimisinzurikubwakatikaulimwenguhuu.Sinalengoyajuu.SinaMungu.NakamaJuma2asubuhinikuhusumimiaukuhusuwewe,kamakanisanikuhusumwanadamu,kamamaishayetunijuuyetu,basi,sisiniwashirikinasababutunawaliporabadalayaMungunakwambaYeyepekeyakenikuwakituohicho.Mungunimkubwamzuri.Mungunifurahayetuzaidiyakuridhisha.Yeyenikatikatiyaulimwengu,nakwahiyo,nilazimakumsifu,sisisiwenyewe,katikakilakitusisikufanya.Kamasisikulaaukunywa,chochotesisikufanya,PauloanaelezeaWakorintho,"Je,yotekwautukufuwaMungu."Naam,kamanikwelikwaajiliyetu,kamaMungunikuwakatikatiyakilakitu,basihiyonikwelipiaMungumwenyewe,kwasababukamaMunguhakutakautukufuwotekujakwake,Angekuwakuwekakitukinginebadalayake,ingekuwayeyesi?AngekuwakuwekakituchochotekatikamahaliambapoMungupekeenimali,nakwahiyo,Munguniniayamwenyewe.Munguniwenginiayautukufuwakemwenyewenakitukinginechochote,kituchochotechiniyakwambakwaMungu,itakuwanidhambi.Ninjiambalimbalizakuangaliamambo,sihivyo?YawaandishiwotekatikaBiblia,Isayaanaonyeshaukwelihuuwazizaiditenanatenanatena.Michachetuyavifungu:Isaya42,mstariwa8,Munguanasema,"MiminiBwana.Hiyonijinalangu.Utukufuwangunawapahakunamwingine."Nakwambatusi,hamnaMungu,hiyonikwahakunamtumwingine.Isaya43,mstariwa7,YeyekuzungumzajuuyawatotowakeIsraelinajinsiAmeziumbataifa.KwaninialifanyakujengataifalaIsraeli?Naam,Isaya43:7inatuambia,".Kilamtuambayeanaitwakwajinalanguniliyemuumbakwautukufuwangu"IsraelihaikuwakimsingiiliundwakwaajiliyaIbrahimu.IsraeliliundwakwaMunguilikupitiakwake,kwanjiayawanawaIsraeli,nakwanjiabarakazaMasihi,Mungubilakupatautukufukwamwenyewe.Yeyenikatikatiyakilakitukabisa.Isaya48,mstariwa9na11,YeyekuzungumzakuhusuniniYeyesikwendakuruhusuwatotowakekuharibiwa.Anasema,"Kwaajiliyajinalangumimikuahirishahasirayangu."YeyealikuwamwendawazimunaWayahudi,Kishaakawatumawaendeutumwani,lakiniyeyehakuwaruhusukuharibiwa.Kwanini?"Kwaajiliyajinalangumimikuahirishahasirayangu.Kwaajiliyasifayangumimikuzuianikwaajiliyenu."Fungula11,"utukufuwangumimisikumpamwingine."Mungunikutafutautukufuwakemwenyewe,kwasifazakemwenyewe.Sasakwamiminawewekufanyahivyo,itakuwaibadayasanamu.LakinikwaMungukujiingizautukufuwakemwenyewenikitupekeetunawatuwema,hatakufikiahatuakwambaMungunimwenyehakinatakatifukatikamkutanonjehukumunamauajiyamzaliwawa1katikakilafamilianchiniMisri.Kwasababuyautukufuwakenimuhimuzaidi.UtukufuwakenimuhimusanakwambaYeyenitafanyamapigoyakekumiyaMisrikamakitendochahukumu,lakinizaidikamatangazolautukufuwakenanguvuzakenautishowake,iliWamisrikamavilewanawaIsraeliwatajuakwambayeyendiyeBwana.NiMunguwahakiyakufanyahivyo?Kabisa.HiyonikiliochaimanikwambanikiliochaKutoka.KatikaWarumi9,


Pauloanawekahatuakwauwazisana,"NatakahurumaambayeNatakahurumananitaufanyamgumuyeyoteyuleambayenatakamigumu."HiinichaguolaMungu.Yeyenihuru.Yeyenimkuu.Yeyenihaki.Yeyeniupendo.Nayekufanyachochotekutangazajinalaketakatifuyaduniahiiyenyedhambi.

Oh,kuwanaimanikwakuangaliazaidiyamaraya1,kwakuangaliazaidinzurinamadhara,kuwanaimanikuonakatikakilakitu,kwambachochotekinachotokea,chochotekinachotokea,anatoawewenamimifursayakutangazautukufuwaMungu.Ninjiayakuishi.Imean,hiiinawezakuwakushangaza,wenyemsimamomkalimtazamowaMungukamakitovuchamaishayote.KwaniniYesubasiLazarokufa?Wanafunzikujakwakenakusema,"Yeyeumpendayenikufa."HiiniMariananduguyaMartha,wa3katimarafikiborasana,sanaYesu.Yesuangewezailiondoamaumivu,lakiniAnasema,"Miminikwendakukaahapampakayeyeninzurinawafu,nakishanitakwendakumwona."Naunasema,"Kwaniniunafanyahivyo,Yesu?"Yesuanasema,Yohana11:14,"NikwautukufuwaMunguiliMwanawaMtuatukuzwekwanjiahiyo."YesubadoniniayakutangazautukufuwaMungunaA3miakuumizanamaumivuyakufanyanininimuhimuzaidi,nakwambanitamkolaYeyeninani.AngaliamatoleoyetukufanyakaziyaEssenceyetuStatementnaMissionStatementwetu."SisiniwatukutafutaMungukatikarohonakweli,"nawakatimwinginenadhanitunahitajikuongeza,"kwautukufuwake."DhamirayetuStatement,"ShiloHillsFellowshiplipokufanyawanafunzikikamilifukujitoakwaYesuKristo.ByMungukuwezeshasisikuhamasishawatukujiingizaMungu."Yeyenikatikatiyapembe3,sawa?"KuendelezaMungukwanjiayamaombi,ibada,naNeno.Nakishakujiingizakuwamwanafunzikwaukomavubinafsi,ushirikakwaajiliyakuujengakilamya1,nakuwafikiakwaajiliyawokovuwawengine,wotekwautukufuwaMungu."SisikumtumikiaMunguyakushangazazaidi.SisikumtumikiaMunguwaIbrahimu,IsakanaYakobo.Yeyeniyakipekeekabisa,yeyenihayabadilikikabisa.YeyeniBwana,"IAMambayemiminiko."SisikumtumikiaMungualiyemwaminifukabisakwaahadizakeAganokwakonakwangu.NasisikumtumikiaMunguambayetamaakwautukufuwakekupitishayote.MsifanyemaishayetukwamtazamohuuwenyemsimamomkaliwamaishaambayoinafanyaMungunautukufuwakekilakitu.

Hebutuombe:Baba,sisikukubalikwambawakatisisikusikiaainahiiyamistari,majibuyetunimapambano.Kunamamboambayohatuelewi.Hiinikwamujibuyetuyadhambi,kumnyimayetu,badokazinimapiganoyetu.Lakini,Mungu,huendakiliochaKutoka,inawezakiliochaimani,uwewetukwambaWewenizaidiniayautukufuWakokulikokitukinginechochotekwasababuWewenifurahakubwa,Wewenikuridhikakubwa,Wewenikatikatiyaulimwengu.Baba,maishayetukuliwa,kuangaliazaidiyamaraya1,maumivunamadhara,kamavilenzuri,kwahamukwambakamasisinikulaaukunywa,bilakujalininitunafanya,sisikufanyakilakituiliUnapokeasifa,Weweunastahiliutukufu,naWewekupokeaheshima.OhMungu,looBwana,huendaikawahivyo.Amina.


8.TheAmrikumi

I.Utangulizi

Naam,sisinikatika,naamini,hadithisabawa52matukiomakubwayaBiblianaleotunakwendakuangaliahadithinyinginekuhusuMusa,lakiniwakatihuu,hadithiyaMusanautoajiwasheria,woteAmrikumi,piahujulikanaDekalojia,napiasheriakwambakufuata.TukokatikaKutokaSura20.MungualiingiakatikauhusianonaIbrahimu,hakuwayeye?AliingiakwenyeuhusianowaAganonaIbrahimunakatikamazingirayauhusianohuo,katikamazingirayaahadihiyo,MunguakafanyaahadifulanikwaIbrahimu.Aliahidikwambaatakuwanakizazi,akaahidikwambaatakuwananchi,naakaahidikwambakwanjiayawazawahayoMunguangebarikiulimwengu.KatikaKutokaSuraya6:7,sisiinaonekanakatikamuhtasariwalilelaambapoMunguanasema,Ni1yavifungufavoritekatikaAganolaKale"MiminitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwangu.".Niwazimuhtasariwayaleahadiniwotekuhusu,nadhani,kwambaMungunitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwake.NakunasehemumbilikwataarifakwambaAgano,sihuko?Onnusuya1,Munguanasema,"MiminitakuwaMunguwao."Kwamanenomengine,MunguanatendaMwenyewekufanyamambofulani,chochoteanahitajika,ilikwambaniweMunguwao.NawikiiliyopitatulionakuwakwambailimaanishakuwaYeyealimtumamapigonakwambaAlivutakizazichaIsraelikutokaMisrinakuwaletakatikanchimpya.Anachokifanyanusuyakeyaagano.Lakinipiakunanusunyinginekwaahadiambaowaowatakuwawatuwangu.NakamawewekuhamianjeyaKutoka14nahadithiyakupitakatikabaharinyekundu,wanawaIsraelinikuhamiakatikaeneohilojangwaupandewamasharikiyaMisri,kusinimwanchiyaahadi,nasisikuanzakuonaprettyharakakwambakunakipengelemashartikatikaahadi.Sasa,Munguanakwendakutimizaahadiyakebilakujali.Hiyosimasharti.IbrahimualijibukwaimaninaMunguamefungwaMwenyewebilamashartikuwaMunguwao.NabadokamakusomakwanjiayasurayakuongozahadiKutoka20,unawezakuonakwambakunakipengelemashartikwambakamamtubinafsinikwendakupokeaahadiyaagano,kamamtubinafsinikwendakuwasehemuyajamiiAganonakupokeabarakayakuwakatikaahadi,mtuhuyolazimaawemtiifu.Angalia,tafadhali,katikaKutoka19.Kunamaeneokadhaaambayotunawezakwenda,lakinitafadhaliangaliaKutoka19,kuanziasaamstariwa2.Inasema,"WaoyaliyowekwakutokaRefidimunakufikajangwalaSinainawakapangakatikajangwa.NahukoIsraeliwakapangahemazaokablamlimahukuMusaakapandakwaMungu.NayeBwanaakamwitatokamlimaulemsemo,'HivyoutasemakwanyumbayaYakobonakuwaambiawatuwaIsraeli,'MmeonajinsinilivyowatendeaWamisrinajinsimimialiyewazaajuuyambawazatainakuletwawewemwenyewe.Basisasa,kamakwelikutiisautiyangunakulishikaaganolangu,wewewatakuwamilkiyanguhazinamiongonimwawatuwotekwaduniayoteniYangu.Nanyimtakuwakwanguufalmewamakuhaninataifatakatifu."Nikifunguajabu,sihivyo,ambapoMunguanasema,"Miminikufanyasehemuyanguyaagano.IhavealiwatoaMisri,Ihavealizaliwawewejuuyambawazatai.Nakwasababuyanininimefanya,sasa,kwahiyo,kamakwelikutiisautiyangu,basiwatakuwamilkiyanguhazina"Kunakipengelemashartikamawewenamiminikupokea.,KamawanawaIsraeli,mtuyeyote,nikupokeabarakazaagano.Nakusemaukweli,hiihaipaswikujakamamshangaokwasababukumekuwanakipengelemashartitangumwanzokatikaMwanzo,jenilionakuwa?NyumakatikabustaninaAdamunaHawa,walikuwakuwekakatikapeponihuu,lakiniwalikuwawametoaamri1walikuwanakufuata."Je,sikulamatundayamtiwaujuziwamemanamabaya,kwasababuSikuyahiyohunakwamba,utakuwakufa."Kwamanenomengine,MungualiwapaAdamunaHawanafasiyakumtii,nakwahiyo,nafasiyakutomtii.AlitoaAdamunaHawanafasiyakubarikiwa,lakiniyeyepiaalitoafursayakulaaniwa.HilikipengelemashartikatikasualalakupokeabarakakutokakwaMunguimekuwepotanguSikuya1.KamainaonekanakatikahadithiyaIbrahimu,IsakanaYakobowote,kulikuwanaSikuyazotekipengelemasharti.Wotewalikuwaaitwayekujibukatikautiimwaminifukamawalikuwanakupokeabarakazaagano.Hakunahadithinanguvuzaidiyakwamba,nihuko,kulikohadithiyaIbrahimukutakiwakutoaIsakamwanawe,hadithiyakutishakatikamaananyingine,lakinilabdani1yahadithinguvukatikahotubayaKalekwambaMunguanahitajiutiimwaminifuwawatuwake.HivyonilazimakuwayahaishangazikamatumekuwakwendakwaMwanzonasasaKutokakuelewahilikipengelemasharti.DhamirayaMungukwaahadinimasharti.YeyeatafanyayaleAmesema


atafanya.AkatembeakatiyawanyamawaliouawakatikaMwanzo15pekeyake,kumbukahadithihiyo?Ametendamwenyewe,lakinikamamtuyeyotenikupokeabarakazaagano,ikiwamtuyeyotenikuwasehemuyajamiiAgano,nahiinipamojanaIsakanahiinipamojanaJacob,nahiinipamojanawanawaIsraeli,napamojanawewenamimi.KamasisinikuwasehemuyajamiiAganonakupokeabarakazaagano,basisisinikupewanafasiyakutiinakubarikiwa,aukutendadhambinakulaaniwa.

HiyonimazingirayaKutokaSura20ambayonihadithiyautoajiwasheria,kutolewakwaamrikumi.Neno"Dekalojia"niainayanenodhanatu,lakininiamrikumi,nakupewaDekalojia.HivyohebutuangalieKutokaSura20.Nikuanzasaamstariwa1,"NaMungualisemamanenohayayoteakasema,`MiminiBwanaMunguwakoniliyekutoakatikanchiyaMisrinakatikanyumbayautumwa.'"Kumbukakwambawakatineno"Bwana"nimtajiaukatikakofiandogo,hiyonitafsiriyajinalaMungukatikakichakakuunguaambayoniBwana.NamimininakwendakubadiliBwanakatikamarakwamarakwasababuanapatamaanayakifunguhelakidogowazinadhani.KileniMunguakisemamwanzonikabisa?Anasema,"Mimi,Bwana,niMunguwako.MiunguyaMisrisiMunguwenu.MunguwaKanaaninanchiyaahadisiMunguwenu.Mimi,Bwana,niMunguwako,Munguwenutu."Naumuhimuwatangazohilokatikamstariwa2tuhayawezikudharauliwakwasababuhiini1ya,kamasiuthibitishokuukatikayoteyaAganolaKale,nakwakwelikatikayoteAganoJipyapia.NikanuniyamsingikuwaMunguanampawatotowakekwamba"mimi,Bwana,niMunguwako."Kipindi,mwishowamajadiliano.Nakilakitukingineniufafanuzi.WoteamrikuminitunjiayaMunguyakusaidiaMusanaWaisraelikuelewamaanahalisiyauthibitishohuukatikwamba"mimi,Bwana,niMunguwako."Kwahiyomiminatakawewekukumbukakwamba,niwazokuulaKutoka20,madaiyaMungukwapekee,madaiyaMunguyauhuru,"MiminiMunguwakonahakunamtumwinginezaidiyamimi."

II.1Amri4-FocusjuuyaMungu

Sasaniwazileoasubuhisinamudawakupitiaamrikwaundaniyoyote,mimininakwendakufanyamuhtasariwakwao.LabdaSikuya1natakakuhubirikwanjiayaopolepole,lakinihiyoitakuwamiakamichachembalizaidiuwezekano.JinsiganiAmrikumikuanzaunpackuthibitishohuukatiyakwambaBwananiMunguwao?

A.Amri1

4za1zaAmrikuminikulengajinsiganinamimiyanahusiananaMungu.KamaMunguniMunguwetunahakunamtumwingineniMunguwetu,jinsiganikwambaatharijinsitunavyohusianakwake?Hivyosisikuanzanaamri1katikaKutoka23.IdadiMya1.Usiwenamiungumingineilamimi"Mungumadai,Bwanamadaikiongozikabisa.Bwanamadaiutiipekee.Mungukijitohakunawapinzani,Yeyesikushindananamtuyeyoteaukituchochote.Hiyoni1ndiyo,"Usiwenamiungumingineilamimi."

B.Amriya2

Amriya2nikatikamstariwa4-6,"Weweatafanyakwamwenyewe..."kunamaarufusanapasfauxkatikatafsiriyaBiblia,nikuitwamabayaBiblia.Waliondokabaadhiya"wasiokuwanacho"njeyaamrikumi.HebusikuunganawenyewenaBibliawaovu.Amriya2,mstariwa4,"Usifanyemwenyewesanamuyakuchongawalamfanowakituchochotekilichojuumbinguniwalakilichochinidunianiwalakilichomajinichiniyadunia.Hapanahatakuiabuduaukuitumikia."Kwanini?"Kwamaana,Bwana,Munguwako,niMungumwenyewivukutembeleauovuwababawatotowa3nacha4chawanichukiao,naminawarehemumaelfuelfukwamaelfuyawalewanipendaonakuzishikaamrizangu."amriya2nikukatazadhidiyakufanyapichayaMungunakishakuabudupichahizo.Kwamanenomengine,kunasisehemuyoyotekwamungukatikangaziyasekondari.Sasahiinimapinduzikamaunajuatheolojiayakokaleauchochote.Maranyingikulikuwanamamiayamiungu,kulikuwanakuagizayamiungu.Nahivyo,kamakatikaMisri,kulikuwanamiunguhadisaajuu,RanaOsisnaOsirisnabaadhiyahaya,lakinibasikulikuwanamiunguyotehayawatuwengine.KatikanchihiyowanawaIsraeliwalikuwawanakwendakulikuwanamiunguyaBaalinaAsherijuu,lakinikulikuwanamiunguminginepia.Naamriya2nikwambahunakufanya


sanamuyamunguyeyote,nahunakuabuduyoyoteyapichahizo.NaniniamrianasemasiyotuunawezakufanyamfanowaBwananakuabudukwake,lakiniwewehawaruhusiwikatikangaziyasekondarikuabudumunguyeyote,munguyoyoteile.Nakatikamstariwa5dhanayakuvutianivishawishi,sihivyo?Napenginewewenamimikujibukwahiinjiatofautikutegemeajuuyaasiliyetu,lakiniMunguutangulizidhanakwamba"MiminiMungumwenyewivu,kwambamimisitayarikushirikiwewenamungumwingineyeyote,nawenginekuchongapichayoyotewakatiwote."Sasa,wivuinawezakuwajambozuri,hawezihilo?Imean,kunanjiaambazokatikasualakwaajiliyenunakwaajiliyangu,wivuinawezakuwajambozuri.Sitakikushirikimkewangunawewe.Mimininawivuwayake.Yeyeniwangukamamiminiwakwake,naSinaniayakugawanayake,sikatikaurafikiwandoa,sikatikaupendo.SitakujakwakushirikiRobinnawewe,yeyeniwangukamamiminiwakwake.Sasa,yeyeanakurayamarafiki,kurayamawasiliano,yeyehanaprettymuchchochoteyeyeanataka,namimininakushukurukwaajilihiyo.Lakinimimisikwendakwakushirikiyakenawewe,sikwamaanayakina,sikwamaanayakaribusana,sikatikangaziyamapenzinaupendo.Sitakikushirikiyake,nayeyesikushirikikwangu.Nakwambanijambojema,sihivyo?Sasa,ndiyo,wivubinadamunikawaidambaya,sihivyo?Nakwakawaidawakatiwaumeniclassifiedniwivu,nikwasababuwanawakezaowamefungwakatikabaadhiyachumbanasilazimawaonjenamamboyotemabayakushikamananakwamba.Hivyokwakawaidawivunijambobaya,lakini,linapokujasualalawivuwaMungu,wivuwaMungu,daimanijambozurikwasababuniMungujambo.Nakusemaukweli,SitakiMungukwakushirikiyangukwamiunguyaduniahii.SitakiMungukuridhikanavipandetuyamoyowangu.SitakiMungukuridhikanamimikuabudukwakenakishakuwakiwangozimalamungusekondarikwambamimininapiakuabudu.Sitakihiyo.MimitickledhadikufakwambaMunguwanguniMungumwenyewivu,naanatakakilakipandechayangu.Hilonijambojema.Nahiindiyomaanaamriya2nikwambaMunguhayukotayarikushirikinasikwayoyoteyamiunguminginekatikaduniahii.Sisisikufanyasanamuzamiunguyoyote,nasisisikuabudukwao.Amriya2.

C.3Amri

Amriya3nikatikamstariwa7,"UsilitajejinalaBwanaMunguwakobure,kwakuwaBwanasikushikiliayakehatiamtualitajayejinalakebure."Unawezakuona,kamaBwanandiyeMunguwangutu,basimimihawatakikupuuziakwake.SitakikutibuYeyekwakutoheshimu.Natakamtakase,sitakikuchukuautukufumbalinayeye.Nahiyondiyoamriya3niyotejuu.Nanimazungumzojuuyakuchukuajinalakeburenakwambasitukuapishwa,hiyonikawaidanadhanininitunafikiriyamaneno,lakinikuchukuajinalaMunguburenakwasababujinalakeniNuruyatabiayamtu.KuchukuajinalaMunguburenikuchukuatabialakebure.Nikuchukuakituambachonitakatifunasafinatofautinakutibukamakituambachonikawaidananiyaburenayakidunia.NaamrisikwakupuuziaMungu.SikwadeglorifyMungu.SikuharibuMungu.KamaBwananiMunguwangutu,basinimeitwayakuishikatikanamnaambayomimitukuletautukufukwajinalake,kwambamimitukuletautukufukwatabiayake,nakwanafsiyake,nakwaheshimayake.Tunaposema,"Katikakilajambosisikufanyanakusema,inawezakuwakumtukuzaWewe,"hiyonichanyauthibitishowaamriya3.Kuletautukufukwake,sikwakuzuiakutokakwake,sikuchukuajinalakebure.

D.Amriya4

Amriya4:niliwaambiatulipokuwatunakwendakupitiahizibadalayaharaka.Fungu8-11,"IkumbukeSikuyaSabato"(Sikuyamwishoyawiki),"IkumbukeSikuyaSabatouitakase.Sikuyasitafanyakazi,utendemamboyakoyote,lakiniSikuyasabaniSabatoyaBwanaMunguwako.Sikuyahiyousifanyekaziyoyote,wewewalamwanawako,walabintiyako,mtumishiwakowakiumeaumtumishiwakowakike,aumifugoyakoaumgenialiyendaniyamalangoyako."Je,unatakakujuakwanini?Naam,hapanikwanini."MaanakwaSikuyasitaBwanaalifanyambingunanchi,baharinavyotevilivyomondaniyake,nakishaakapumzikaSikuyasaba.Nakwahiyo,BwanaakaibarikiaSikuyaSabatoakaitakasa."Amriya4niamrikuhusunamnayakuhusiananaMungukatikaibadayetu.Amriya4inasemakwambaMunguimaramfanokatikaUumbanji,mfanowakazinakishawengine,wakatiwa


mapumzikokwamiiliyetuambayoinatupamudawakuzingatiakuabudukwake.MfanokwambailianzishwamwakaUumbanjinaamriya4inasemakwambanilazimakufuatakwambamfanokatikaUumbanji.

Basihizo4za1yaamrikumi.Waoni1njia4ambazouthibitishokwambaBwanandiyeMunguwangu,jinsikwambahuonyeshayenyewekatikajinsimimiyanahusiananayeye.

III.AmriTanoKupitiakumi-FocusjuuyaWengine

Amrikupitia1005kubadilimwelekeowaokidogo,nawaokuulizaswali,"KamaBwananiMunguwangu,kamaYeyeniMunguwangutu,basinijinsiganiyanayoathirijinsimimikuhusiananawatuwengine?"Nahiyonihatuayamsingiyaamritanokupitiatisanakwakwelitanokupitiakumi.1yawalekuzingatiawatukaribunasisi,familiazetu.

A.AmriyaTano

Amriyatanonikatikamstariwa12,"Waheshimubabayakonamamayako;Sikuyazakozipatekuwanyingikatikanchi,ambayoBwanaMunguwenuanawapaninyi."Amriyatanosikusemawalitoawewekuzaliwanahivyo,kufanyaniniwaokukuambialakufanya.AmriyatanonikwambaBwananiMunguwakonakwahiyo,amriyakenikwaajiliyenukwaheshimayamamayakonababayako.

B.AmriyaSitaKupitiaTisa

Amrisitakupitiatisampangowotekwakuchukuamambokutokakwajiraniyako.Sikuyawakujanahii,hiinikatikavitabuvyotemimikusoma.KamaMungu,kamaBwanandiyeMunguwetu,basisisisikuchukuamaishayamtumwingine."Usiue."KamaBwananiMunguwenu,huwezikuchukuamkewamtumwingineaumwanamkemwingine."WeweUsizini."KamaBwananiMunguwenu,huwezikuchukuamaliyamtumwingine."Usiibe."NakamaBwanandiyeMunguwako,huwezikuchukuasifayamtumwinginenauwezekanowauhuruwao."Walakujitoaushahidiwauongo."Kamweusilalejuuyaokatikamahakamayasheria.

C.kumiAmri

Nakishaamriyakumi,"WeweUsitamani",kwamanenomengine,sikutakakileambachoniwatuwengine,nitofautikidogokutokaamrimbilikwanjiayatisa.Nimengisanakamaamri1kwasababumikatabaamriyakumikwamoyo,siyohivyo?Hasa,amriyakumiinahusiananamtazamowamoyoambaoitasababishasikuvunjaamriuliopita.Kwamanenomengine,mstariwa17,"Usitamaninyumbayajiraniyako,usitamanimkewajiraniyakoaumtumishiwakewakiumeaumtumishiwakewakike,walang'ombewake,walapundawake,walachochotealichonachojiraniyako."Katikanyinginemaneno,moyokwambahanatamaahaiui.Moyokwambahanatamaahainahufanyauasherati.Moyokwambahanatamaa,hainakuiba.Namoyokwambahanatamaa,siuongo.Basihizoamrikumi,kituochaSheriaKale.Penginenjiayaharakamimimilelewamekwendakupitiakwaokatikamaishayangu.

IV.Je,hiisualaLeo?

Penginewengiwetukujuaamrikumi.Naswalihalisini,je,nijambo?Imean,jeamrikumikwelijambo?Imean,baadayayote,niAganolaKale,sawa?Nizamani,nivigumukusomanakuelewa,nikutokamudamrefuuliopita.Nikwelihusika.Imean,kitupekeeambachokwelinimuhimuniaganojipya,sawa?Kunamtukuachayangu,tafadhali!Je,sibasimimikufanyahivyo!NabadoNashangaajinsiwengiwetukutibukwanjiahiyo?Je,amrikumi,hainaumriwaKalejambo?Naam,Yesualikuwanamambokadhaakusemajuuyasualahilo.KatikaMathayosuraya5karibumwanzowaHotubayaMlimani,Mathayosuraya5,ayaya17na18,Yesuanasema,"Sidhanikwambanimekujakufutasherianamanabii."HiyoninjiayaakimaanishayaWayahudiAganolaKale."Sikuyajakutangua,balikutimiliza.Kwakwelinawaambiampakambingunanchizitakapoondoka,sinukta,sinuktaitapitanaSheria


mpakayoteyametimia,mpakayoteyametimia."Ndiyo,niganijambo,siyohivyo?4za1yatanoyamambohayakitabu.NasikidogokidogokalamukiharusijuuyatabiaKiebrania,kwambaninininuktayaani,kinaendahakitapitakablaniwoteyametimiaYesuKristo.Ndiyo,hainajambo.KatikaMarkosuraya12,YesunikatikamjadalanabaadhiyaviongoziwaWayahudi,nayeyestumpingyao.1mwandishimatangazokwambaYesuanafanyakazinzurinahivyoyeyekwendakujaribukwafimboyakekwaswalingumu.MarkSuraya12,aya28nakufuatiatunasoma,"Namya1wapowawaandishiakafikajuunaakasikiamabishanoyaonamtumwinginenakuonakwambaYeye,Yesu,amewajibuvema,anaulizakwake.'Niamriganiiliyomuhimuzaidiyayote?'Sasa,unakuelewakwambailikuwaniainaya"katika"swalikitheolojiayaSikuya."Kunaamrikumi,ambayo1nikwelinimuhimuzaidi?"Yesuakajibu,"muhimuzaidini,'SikiaOIsraeli,BwanaMunguwetuniBwanam1nampendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,nakwarohoyakoyote,nakwaakilizakozote,nakwanguvuzakozote."Nahatakamaaliombaamriya1,Anasema,"Huwezikusema1bila2.2ndiyohii:Mpendejiraniyakokamawewemwenyewe.Hakunaamrinyingineiliyokuukulikohizi."HiinihatuamuhimumnokatikaAganojipyakamasisikutafutakuelewaumuhimuwaKale,hasaAganolaKaleDekalojia,amrikumikwasababukileYesuanafanyanikunukuumbiliOldvifungulaKalenahawavifunguviwilizamanikwambaYeyenikunukuuambayonimuhtasariwakewakilaamrikumi.HivyoYeyenikuthibitishaumuhimuwaamri,lakiniYeyepiakuchemshachinikatikaamrimbili.Nakishakamasisitukuelewanatutafuataamrihizimbili,basisisikwaasilikuwakutiiamrikumi.HivyonatakakutumiamudakidogohapajuuyaniniYesuanasema.

A.UpendowaMungu

AnanukuumbilivifunguAganolaKalekwakifupiamrikumi.1niKumbukumbu6:4.NiwitoShema,nimarakwamarakilaSikuyanaWayahudihatazakisasa."SikilizenienyiIsraeli,BwanaMunguwetunim1nampendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,nakwarohoyakoyote,nakwaakilizakozote,nanguvuzakozote.Kumbukumbu6:4nikupitiwanaYesukamamuhtasariwaamri4za1.Napendakusemakwambatena.Duet.6:4nimuhtasariwaYesukuhusuamri4za1.(Nafasimwishonimwamkanda).KamaupendoMunguhuwezikufanyanayekushindananamungumdogowaduniahiikwasababuhuwezikumpendaMungunafedha,unaweza?HuwezikumpendaMungunaumaarufu.HuwezikumpendaMungunaanasa.Unakuchagua,Yesuanasemakwambahaki.HuwezikumpendaMungunamtunahuwezikumtumikia.Unakuchagua.NakamaBwanandiyeMunguwangu,kamaBwananiMunguwenu,kishavijitohakunawapinzani.Yeyesikushindananahatamiungumdogowaduniahiiikiwanimali,auumaarufu,aubahati,auukosefuwamaumivu,auyoyoteyamamboambayoduniahiiinaadhimisha.KamaupendoMunguhuwezikufanyanayekushindananamiunguhao.IkiwatunampendaMunguwewenamimikufanyakituchakupunguzautukufuwake.IkiwatunampendaMungu,hatuwezikutibuyakekamakituambachonikawaida,kituambachonikilaSikuya,jamboambalonikidunia,ambayonininimaanayakeyakidunia,yakawaida,yakawaida,yakilaSikuya,kinyumenakilichokitakatifu.IkiwatunampendaMungu,basinamimikatikakilakitusisikusemanakatikakilakitutunachofanya,itakuwarohokuwezeshwahamuyakumpendezanakumtukuzayeye.Nahiyondiyokinyume,sihivyo,wakuchukuajinalakebure?HivyokamasisikumpendaMungu,tutafanyakituchakupunguzautukufuwake,sisisikuchukuajinalakebure.KamaupendoMungu,utakuwakuonyeshakuwa,namikuonyeshakuwa,kwakufanyaSabatotofautinaSikuyanyinginezajuma.Sasa,napendatukusemaparentheticallynasiwezikwendandaniyake,SabatoyaKikristoniJuma2.SijaliSikuyaganiwaokuwekakatikamwanzowakalendayetu.SabatoilikuwaSikuyamwishoyawikikazi.KwasababuyaufufuoilikuwaSikuyaJuma2,KanisalaKikristokubadilishwamambonaJuma2inakuwaSikuyamwishoyawiki,nasionitafautiyoyotekitheolojianawitoJuma2yaSabato.Hiyotusidebarkielimu,lakininilikuwanakusemahivyo.KamananampendaMungusisikuonyeshakuwakwakufanyaSikuyamwishoyawikikazi,Sabato,Juma2yetu,tofauti.

Sasahebukuwawaaminifuhapa.Sisisiyofoolingwatuhapakwasehemukubwa.Wengiwaevangelicalismanaaminikatikaamritisa,siwao?Evangelicalswengiwanaaminikatikaamritisanadakikayakuanzakuzungumzajuuyaamriya4,dakikayakuanzakuzungumzajuuyaSabato,mtuwaowanaendakuchukuastudio,"legalist",nawaowanaendamuhurikwenyekifuachakonakukimbiamayowekutokananauwepowako.Nandiyo,kufuatasherianitumbinukwambaanasemakilakituninjenayoteambayoMunguanatakaniutiiwanje,kusahaumoyo.


Ndiyo,kufuatasheriainavibayaSabato,inasihivyo?Sana!KumekuwanaMafarisayokatikanyakatizazamaninakunawatuMafarisayosasaleo,sihuko?Sasakunamizigoyotehaya,kuthubutunasema,historiahiiyotenanajuakwambabaadhiyahiinikwendakwabaadhiyaakiliyako.Nihakikasafarikwakupitiamawazoyangu.Lakinimamayangualinifundishakuhesabukwausahihi.Kunaamrikumi.Kunasitisa,kunaamrikumi.NaamriyaSabatosiobaadhiyasehemulisilolabaadhikitabuchazamanikwambakwanamnafulaninilisilonamimileo.AmriyaSabatonisehemuyakitambaasanayaUumbanji.HiisiKaleSheriaOldkwambatunawezanamnafulanikupuuza.SabatohainakuanzakatikaKutoka20.SabatokuanzakatikaMwanzo2nakamaalikuwanawakatiambapomimialikuwaakihubirijuuyaMwanzo1na2,hatuanilitakakufanyanikwambaUumbanjihainamwishonakuumbwakwaAdamunaHawa.HiyosikilelechaUumbanji.HatimayaUumbanjinimwanzo2nakwambaMungualipumzikakutokakaziyakenaYeyealiwekaSikuyasabamuundonaanasisitizakuwakamayeyeulipatikana,kamayeyesiinavyoelezwanashughuli,vivyohivyoUumbanjiwotenikupumzikanaUumbanjinisikwakuelezwakwashughulizao.HiiimeandikwakatikakitambaasanayaUumbanjikwambakutakuwanawenginemzunguko.Namimininalegalistnaunajuakwamba.

Napendakusemaninjianyingine.KwamanenoyaKumbukumbu6:4,ikiwanampendaMungu,natakakumwabudu,sawa?KamaBwananiMunguwangu,natakakumuabudu,ninakumuabudu,mimininainaendeshwakumwabudu.Hiyonininikwambauthibitishokatikamstariwa2niyotejuu.YeyeniMunguwangu,Yeyesirafikiyangu.YeyeniMunguwangunayeyeanastahiliibadayangu.YeyemadaiibadayangunanjiayakeyakupigamiminawewekumwabudunikuchukuaSikuyamwishoyawikimbalinawenginebaadayataabuyetunakumwabudu.Najuakunawatuambaokujibu,"Naam,mimihawanahajayakufanyahivyo.Ninanjianyingineyakuabudukwake."Oh,samahani.SikuyambukiMungukuulizawewe.Mungualisema,"MimikuwaimaramzungukokatikaUumbanji,mzungukoambaounahusishamaeneomengine,kutoamiiliyenukupumzikanakukupamudawakuzingatianakuniabudu.Hiyonininimimikutarajiakutokakwenu."Kunaamrikumi,nikwelilipo?Kunasitisa.

B.UpendoJiraniYako

HivyohiyoniKumbukumbu6:4,"MpendeBwanaMunguwako"najinsikuwamuhtasariwaamri4za1.Ayaya2aliyoifanyaYesuananukuukatikaMarko12niLawyamaeneoyote,MamboyaWalawi19:18inayosema,"Mpendejiraniyakokamawewemwenyewe."Nahiinipretty1kwaya1,kwasababuunawezakuonajinsiMamboyaWalawi19:18nimuhtasariAmriya5-10.Kwasababukamaweweupendojiraniyako,wewenikwendakuanzanyumbaninakuwaheshimuwazaziwako.Kamaupendoninyijiraniyako,wewesikwendamauajiyao.Kamaupendoninyijiraniyako,wewesikwendakuchukuamkewake.Kamaupendoninyijiraniyako,wewesikwendakuchukuamaliyake.Kamaupendoninyijiraniyako,wewesikwendakuchukuasifayakeauuhuruwake.Kamaupendoninyijiraniyako,huwezitamaa,huwezitamaakilichochake,kwasababutamaanikinyumechaupendo.PaulanasemaWarumikatikaSuraya13,mstariwa9amri"WeweUsizini,Walamauaji,weweUsiibe,weweUsitamani,"nakishaPauloanaongeza,"Naamrinyingineyoyote,niinaongozwakatikahuu:Mpendejiraniyakokamanafsi"Ndiyo,amrikuminikamakwelileokamailivyokuwamaelfuyamiakailiyopita..WaonimuhtasarikwaYesukatikaMarko12,waonimuhtasarikatikaamrikatikaKumbukumbu6:4kumpendaMungunakatikaamriyaWalawi19kumpendajiraniyako.NakamasisikumpendaMungu,ikiwatunapendamajiranizetu,basiBwanandiyeMunguwangu.HilondiloMunguwanguanatarajiayangu.NahiinininiMunguwanguanatarajiayenu.

Sasakunaextremesmbilikwambawatukwendajuuyasualahilinamimituhajayakutajayaokatikakufunga.Kunam1uliokithirikwambawatukwendaambapowanafikirikwambautiiwanjenikitupekeeambachoMunguanataka-sheria.Kusahaumoyo,kusahaunia,wotekwelimambonikwambamimikupitiahatuazanjenakwanamnafulanihiyoniyoteambayoMunguinahitaji.Imean,kusahaukwambabilaimanihaiwezekanikumpendezaMungu.Kunamaelfuyaayanyingineambayoningewezakunukuujuuyajambohilo.Lakininiwazokwambautiiwanje,kwambaSherianikilakitu.Nituilitokeakwangu,hadithiyakijanatajiri.Yesuanasema,"Unajuaamri."Anasema,"Miminaendeleayaotangukuzaliwayangu."Yesuhanahawakubalianinaye.Anasema,"Nendaukauzevituulivyonavyonakujakuwamwanafunziwangu."KuonaniniYesualikuwaakionyeshanikwambaalijuakwamba


BwanahakuwaMungukijanahuyuwa.Utajiriwakealikuwamunguwake.Lakinihaikuwahivyojambonje,nijambolandani-ilikuwamoyowake.Alipendafedhazakenaeti,alikuwanauwezowakuwekanjeyasheria.LakinihiyoilikuwasikilealikuwamuhimuzaidikwaYesu.Niniilikuwamuhimuzaidinimoyowamwanadamunaalikuwakatikautumwakwautajiriwake.Nahivyokwawatuhawaambaowanadhani,"Naam,mimiwotekufanyanikwendakwamwendo.Gotkwendakanisanimara1katikamuda,labdakutoakidogomara1katikamuda,sitekembwamara1katikamuda"Ainayambinulegalistkwamaisha..NawanasemahiyoniyoteyaleambayonimuhimunaYesuanasema,"Hapana,hapana.Kwendakuuzakilakituuna.Kuwanamoyohiyokuuzwanjekwangu,hiyonikabisanakabisaniaMiminaufalmewangu."Kamautiiwanjeilikuwaniniamrikumiwalikuwakweliwotekuhusu,wewehakuwezamuhtasariyaonaupendo,unaweza?Kamaamriwalikuwanjetu,basiupendoisingekuwasahihiausummationwakutoshawasheria.LakinikwasababukumpendaMungunakumpendajiraniyakonisummationwaSheria,basiamrikwelikuwanakufanyananinindani.Wananininamioyoyetu.KumbukanilihubiriiliyopitamajirayaWarumi12."Je,simsiifuatishenamnayaduniahii,balimgeuzwekwakufanywaupyaniazenu."Hiyonikuanzakatikamoyowako,nikuanzakatikakichwayakonakishaunapitakutokandaninanje.Nakufuatasherianimakosakwasababunikuanziamwishonimwamakosayawigo.Amrikumikuanzakatikamoyo.Nabaadayayote,wengiwenukujuahadithikatikaMathayosuraya5ambapoYesuanasemakuwakamachukinduguyako,wewewamevunjaamriyasita.Kamakumtamanimwanamke,wewewamevunjaamriyasaba.Sheriakuanzakatikamoyo,huanzanaupyawaakilizetunamioyoyetunadhamirayetusikwatamaa,ahadiyetusikwachuki,ahadiyetusikwatamaa,dhamirayetuyakuwekaYesukatikakitichamaishayetu,nakishakwambakazinjekatikautiiwanje.Hivyokufuatasherianimakosa.Allyakenikuwekamzigomzitojuuyamabegayakokwambahuweziuwezekanokushika.Hiyoni1yaextremes.

Lakinikunauliokithirinyinginenipaya1,nipalesiyo?Kunauliokithirikwambaanadhanikwambautiinilazima.Je,alikutananawatuhawa?Badalayakuwanatahadharijuuyaexternals,tahadharizote,vizuri,waonikusemakwambautiinisimuhimuwakatiwote.Siwezikuishinamnayoyoteilenatakanamasualachochote.Kunaugonjwainahubiriwa,naNajuahakunamaelezozaidiyahilozaidiyamanenoyakawaidaambayonimarakwamaraakihubirikwambailikuwaMkristozoteunahitajikuwananiwakatiwahiarichanya.Je,habarihii?Hayoniyoteinachukua.Kwamaanakamakupasuliwa2,woteunakufanyanikuwanaainayamawazochanyajuuyaYesunakupatayako"Kutokanjeyakuzimubure"kadi,naunawezakuishikwanjiayoyoteunatakanahaijalishikwasababuwewealikuwawakatiwahiarichanya.Wewealikuwam1sappymawazokuhusuYesunasasawewenisalamamileleyote.Kunahadithiyakuwamimikuwaambiamaranyinginamimisijuikamanimekuwaaliiambianiwewebado,imekuwanimuda.Katikakanisakubwakatikamjiambapomimikutumikakuishi,mhubiriakasimamanakusema,"Kamakuamkanakamaisharakitabuchakukunjwakanisafulani,naweutaokoka."Hiyoilikuwaniwazoyakuvutia.Lakinihalihiyogotmbaya.Aliendeleakwakusema,"habarinjemayainjilinikwambakunanjiambilizaunawezakuishimaishayako.UnawezakwendanjeyahapanakuwaMkristomzurinaunawezakufanyamamboyahakinaMungukuwaradhinakwamba.LakinihabarinjemayaYesuKristonainjilinikamawewekutembeachiniaisle,kamaisharakitaburoll,unawezakwendanjenakuishikwanjiayoyoteunatakanabadoukokwendakupatakwendambinguni.Umeshapatawakatiwakowahiarichanya."KunakitukwakuwamtuwaAgano.Kunakituchakuwamwanachamawaahadi.Hiyoniuliokithirinyingine.Utakatifudaimamambo.Daima.WatuambaokuhubiriinjilikwambanikwendakuwaamesimamakwakitichaenzichaMungukatikaSikuyahukumunawaowanaendakuangaliawatuwaokwendakwa.(Mimininahypothesizing.)WaoitabidikuangaliawatuwaokwendakwanaokuangaliawatuwaokutumwakuzimukwasababuwakawawanahubiriHabariNjemaduni.Je,unawezakufikirianinihiyonikwendakujisikiakama?Simimi!Natakamikonoyanguwenukablasijafa,kwamaananzuri,kwasababumimininakwendakutangazainjili.Utakatifudaimamambo.Kutoka19,mstariwa5,"Kamahakikakutiisautiyangu,kamawewekushikaaganolangu,ndipowatakuwamilkiyanguyathamani."

Kunapandembilikwaahadiyetu,kulikuwanapandembilizaaganonaIbrahimu,IsakanaYakobo.KulikuwanapandehizombilikwaaganonaMusa.KunapandembilikwaahadikwambawewenamiminaMunguwetu.NayeniniayakuwaMunguwetunakufanyakilakitukwambanimuhimukuwaMunguwetu,kuhifadhiyetu,ilikutoakwaajiliyetu,hudumakwasisi.Lakinikunaupandemwinginewaahadi,kunaupandemwingineakisema,"Mimi


nitakuwawatuwake."NaujumbewaAganolaKalenaujumbewaAganojipyaniusiojulikanakwakuwaMunguanatupanafasiyakuwamtiifukwake.Anatuambianinimapenziyakeni,yeyeinatuwezeshakuwamtiifukwamapenziyakenawewenamimikuwanakazinafurahayakupendezaMunguwetunaMwokozi,yakuwamtiifukwakenakuleta,kamaYesuanasema,utukufukwajinalake."KwahiliBabayanguanatukuzwa,ikiwanimtiifukwamatakwayake."

Kunapandembilikwaagano.Ombilangukwamahubirihayaimekuwakwambakamaunakisheriamizigo,huwezikukimbiamayowekutokahapa.Nimekuwawalijaribukuwamakininaukwelikwamba.LakiniwakatiukiangaliaKutoka20naukiangaliauthibitishowakatiwaBiblia,BwananiRicknaShellyyaMungu.Hiyoinamaanagani?NinimaananikwambaRicknaShellywameitwakumpendaMungunakutokananamoyowaupendo,waokumwabudu.WaokumwabuduMwenyeziMungupekee,waosikuchukuajinalakebure,watakuwamumhishimukatikaibadazaonawengine.NakamaRicknaShellynaBwanakamaMunguwao,naohawana,basihiyoinamaanawaoutakuwaupendomajiranizao.Waosikuibakutokakwao,waosikuwaua,waosikuchukuamalizao,waoheshimayao."MpendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,kwarohoyakoyote,kwaakiliyakoyotenakwanguvuzakozotenakishakumpendajiraniyakokamawewemwenyewe."HiyoniupandewetuwaahadihiikubwaambayoMungukatikaneemayakenahurumayakeinakupanuliwakwakilam1wetu.

Hebutuombe:Baba,sisikuelewakwambasisisihurukwendanjenakufanyachochotetunataka,wakatiwowotetunataka,hatahivyotunataka.KwambakatikamanenoyaPaulo,sisiniamamtumwawadhambiauutumwakwaMungu.Baba,sisikufurahi,sisituliowanafunziwako,furahinikwasababutukokatikautumwakwakokwasababuuhurutukatikaduniahiinikuwamtotowako,kwakuwamtumishiwako,nikuwasehemuyawatuwakoAgano.Mungu,kamasisikuachanakutafakari,niajabukwetukwambaWeweamefungwaMwenyewekwetukuwaMunguwetu.Baba,kwanguvuyaRohowako,naombakutuwezeshakuwawatuwako,kufanyayaleyanayompendezanakuwanafurahaisiyoelezekayakuwamwanachamawaaganolako.Huendakwambakuwamaishayetu,ilisisiupendo.Amina.


9.uwepowaMungu

I.KwaNiniMunguKujengaKilakitu?

HapomwanzoMungualiziumbambingunanchi.Kwanini?Umewahikujiulizaswalihilo?Kwaninikwendakaziyoteyakujengawotewaukweli?Naam,Mwanzohadithihainakweli,angalaukwauwazi,kuwaambiakwaniniyeyealifanyahivyo.Jambo1tunajuakwahakikanikwambaMunguhakuumbaduniakwasababukwambaanahitajichochotekile.Munguhakutuumbakwasababuyeyewalikosakitu.Lakiniinakujanjeyahurumayakenafadhilayakenanjeyaukamilifuwake.Lakinikwaniniyeyekujengakilakitu?Naam,kunawanaonekanakuwasababukadhaa,lakinim1waonikwambaMungualituumbailikushirikiananasi.Yeyehakuwanakushirikiananasi,lakiniyeyealitakakushirikiananasi.AlitakakukaapamojanaUumbanjiwake.Hiyoni1yasababukwaniniAmeziumba.NahiindiyomaanahadithikatikaMwanzo2nimuhimusana,hadithiyabustaniyaEdenikwasababukunakatikabustaniunapichayaniniMungulengokatikaUumbanji,waMunguakishukakuwausokwausonaUumbanjivyakenakuongeanaonakutembeapamojanao.HivindivyoMunguyaliyokusudiwakatikaUumbanji.

KuwepoA.MunguKuvurugika

Lakinibilashaka,uwepowaMungunaUumbanjivyakeilikuwakuvurugika,haikuwahivyo?Ilikuwakuvurugikakwadhambiyamwanadamunaushirikailikuwa.NakamahadithiyaBibliahueneza,tunatambuakwambakunawatukwelinusumbilikwakuvunjikahii.Kwaupandem1tunaukwelikwambaMungunitakatifu.TunaukwelikwambaMungunikinyumekabisanatofautikabisakutokananadhambina,kwakweli,YeyesiwatakaakatikatiyadhambikwasababuyeyenikamaMungutakatifu.HiyonininikitabuchaMamboyaWalawiniwotekuhusunatunakwendakuangaliaLawwikiijayo.LakiniupandemwinginewaswalikutokautakatifuwaMungunidhambiyamwanadamu.Nadhambiyetu,inatutengatakatifunaMunguwetukujenga.Hivyokwaupandem1unaMungutakatifuambayeanatakakukaapamojanaUumbanjivyake,nakwaupandemwingineunaUumbanjiwenyedhambikuwamnomahitajiuwepowaMuumbawake.HivyounamvutanonamaandikoinakuwakumbukumbuyaMungutakatifukushughulikanadhambiyamwanadamuilikurejeshauwepowakekamilinaUumbanji.HiyonininihadithiyaBiblianikuhusujinsiMungutakatifuinawezakwendakwanjiayakaziyaukomboziiliawezemaranyinginetena,kamakatikaMwanzo2,kikamilifusasanaUumbanjivyake.

B.Kutoka

TunaposomaMwanzonakishandaniyakitabuchaKutoka,sisikuanzakuonamvutanohuuutvecklaszaidinazaidi.Kwamfano,sisiinaonekanakatikakitabuchaKutoka6,mstariwa7,nasummationwaahadiambapoMunguanasema,"MiminitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwangu."Kunamizaniyako,kunayakonusumbilikwambaMunguanatakakuwayetuMungu,YeyeniMunguwetuwaAganonaYeyeniniayakufanyamambofulaninakwakuwamambofulanikwaajiliyetu.Lakinikwaupandemwingine,namimininamawazohapayakifungukatikaKutoka19:5kwambasisiinaonekanakatikawanandoawikiiliyopita,kwambakamasisinikwendakuwawatuwaMungu,kwambakamasisinikwendakuishikamaMunguwatu,kamasisinikwendakuishikatikauwepowake,kamasisinikwendakufurahiabarakazaaganonakuwasehemuyajamiiAgano,basi(Kutoka19:5),"Kamahakikakutiisautiyangu,kamawewekulishikakwakweliaganolangu,ndipowatakuwamilkiyanguhazinamiongonimwawatuwote"Hivyokunamizaniyako.AganoMungu,watuwaAgano.Nanikwambamvutanoambayomiongonimwamambomengineinaongozakwaamrikumikuwasisiinaonekanakatikawikiiliyopita,yakutolewakwaamrikumi,ilituwezekumjuaMunguninaninajinsiambayokazinjekatikamaishayetu.Lakinihiyomvutanohuo,"MiminitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwangu,"kazinjekwanjianyingine,ambayonatakatuangalieleoasubuhi,nakwambahadithizamaskani.


II.Hema

A.Maelezoyahema

Hemailikuwanihema,nzurinaukubwahema,namaskaniilikuwanimahaliambapouwepowaMungutakatifuinawezakukaahatakatikatiyawatuwakewaAganonadhambi.Hiyotukaziyahema.NimahaliambapoMunguanawezakuwasasakudumishautakatifuwakehatakatikatiyawatuambaodhambi.NahivyomaskaniniwotekuhusuuwepowaMungukatikatiyetu.

B.MusaGoesUpMlimaSinai

Kamahadithihueneza,MusahuendajuukwenyeMlimaSinai,tukokatikaKutokasuraya25,nayeyekwendakwendakupatamaelekezokwahekalunahukokilakitukwendandaniyake.Kutoka25,kuanziasaaverse1,"BwanaakamwambiaMusa,'OngeanawatuwaIsraelikwambawaokuchukuakwaMemchangokutokakilamtuambayemoyowakehumchochea"(kwamanenomengine,nikwendakuwahuru-mapenzisadaka)",mtapokeamchangokwaajiliYangu.'"NakishaMunguinaelezeaainayamamboambayowaonikutoanakishakatikamstariwa8,"NawaachekufanyaMepatakatifuilinipatekukaakatiyao."Hiyonininihemaniyotejuu.Kutumialughayetu,Musazinatakiwakuwanahiarimjimkuuwakampeni.Nakamawatukutoavifaa,wa3miavifaavyakujengamakaoyauwepowaMungu.BasiMusanijuuyaMlimaSinai,yeyekupatamipangoyasanduku,nameza,namaskani,nasehemuzotetofautiyahiyo.Lakiniwakatihuohuo,nyumakatikakambi,kunachamakinaendelea.

C.Israelidhambi

TukokatikaKutokaSura32.MusaimekuwagonekwaangalauSikuyaarobaini.Naunakuelewa;nitukuwasualalamiezi.Imean,ilikuwatusualalamieziiliyopitakwambawatuhawawalionamapigo,walikuwainayotolewakutokaMisri,kutembeakwanjiayaBahariyaShamukatikanchikavu,nakishatumiezimichachebaadayeMusanigonekwamudawaSikuyaarobaininani,"Naam,miminadhaniguyhiinaMunguwakenigone.Hey,Aaron,hapanirundoladhahabu.Kutufanyasanamu,tutawezakumwabudu."KwahiyowaokufanyandamayadhahabunawanachamakubwanawaokusherehekeamonstrosityhiikamaetiMunguambayealiwatoaMisri.UpMungujuuyamlimakuzungumzanaMusa.Yeyesifurahasana.YeyeinterruptsnakumwambiaMusaninikinaendelea.Musainakujachininaanakuwaadhibuwatu.Nikatikamaanaganitunaonaniupandewa2wa19:5kwamba"Kamakutiisautiyangu,basiutakuwanamaliyanguyathamani.Kamahawatiisautiyangubasiutakuwawaadhibiwe."NaawaliMungunilitakakuondoshataifazimanakujengaupyataifakupitiaMusa.Musaakipatikanapamojanaye,"Hapana,sikufanyahivyo."KwahiyohatimayewanawaLawikujanawaokwendakwanjiayawanawaIsraelinawaokuuawatuzaidiya3000kamaadhabukwadhambizao.Lakinihiyohaikuwaadhabumbaya.AdhabumbayahujakatikaKutokaSuraya32,kuanziasaaaya33,"BwanaakamwambiaMusa,MtuamefanyadhambidhidiMeMiminitawafutiayakitabuYangu.Lakinisasakwenda,risasiwatumpakamahalikuhusuambayonimezungumzanawewe.'"Kwamanenomengine,kwendanchiyaahadi."Tazama,malaikawanguutakwendambeleyenu.Hatahivyo,katikaSikuyawakatimimikutembelea,mimiwatatembeleaajiliyadhambiyao."Mnaona,adhabumbayanikwambaMunguanakwendakuondoauwepowakekutokataifalaIsraelikwasababuAnasema,"Kamamimikutembeleawewe,mimi'Mkwendanakutembeleaadhabujuuyenukwadhambiyako.Mimiitabidikuifutawewenjekwasababuwewenimwenyedhambi,watukamahaowenyeshingongumu."Kwahiyotishiokubwa,adhabukubwakwasababuyadhambizao,niuondoajiwauwepowaMungukatiyaokamawatu.Hadithiinaendeleakatikasuraya33,"BwanaakamwambiaMusa,'Ondoka,kwendakutokahapa,wewenawatuambaoumeletakutokanchiyaMisri."Hiyonilazimakuwastungkidogo."KwanchiniliyowaapiaIbrahimu,IsakanaYakobo,nikisema,kwauzaowakonitakupa.'MimiatapelekamalaikakablanamikuwafukuzaWakanaani,Waamori,Wahiti,Waperizi,Wahivi,naWayebusi.Kwendahadinchiiliyojaamaziwanaasali,lakinimimisitakwendakatiyenunisiwaangamizeninyikatikanjiakwaajiliyenuniwatuwenyeshingongumu."Nakishachinikatikamstariwa5,"NenanawanawaIsraeli,'Weweniwatuwenyeshingongumu.Kamakwadakika1miminipandekatiyenu,napendakulawewe."`


Duniakwelitrivializesdhambi,siyohivyo?Nianachekakatikadhambi;nikumtaniaMunguwetutakatifu.LakiniMunguhanawatawachekadhambi.Yeyehanamaskharayake.Humuadhibuyake,nasisinikuonaupandewa2waKutoka19:5,lakinimbayazaidikatikaakilizaMusa,adhabuzaidiwaoga,niMungukujiondoauwepowakenawatuwake.

III.MusakamaMfanowaUtii

Sasayotehayoniainayaupandem1wahatua,kamanawezakuwaitahiikuigiza.NiupandewahatuayaninikinatokeakamahunakusikilizasautiyaMungu,kamawewehawatiiamrizake,kamahunautakapojifurahishakatikayeye.KwaupandemwinginewahatuaanasimamaMusa.BasiMusanimfanowamtuambayeameendeleakutiiMungu,ambayeameendeleakufanyayaleambayoMunguanatarajiajuuyake,namalipoyake,nenosikutumikalakinihiyoniwazo,kuwanimaliponikwambaMusaanapatakufurahiauwepowaMungukwanjiaambayohakunamtumwinginegani.HivyoyeyenikatikauwepowaMungu,upandemalipoyamchezowakuigiza.NakatikaKutokaSura33unahadithimbilikwambakusisitizastareheMusawauwepowaMungu.

A.hemalamkutano

Wa1nihadithiyahemalamkutanokuanziasaamstariwa7.NiwazikamaalivyofanyaMusahatanikwambayeyealiamuakwendanjeyaeneoambalowatuwotewanaishinaaliamuakwendakwenyehemawakatiyeyealitakakukutananaMungu.NauwepowaMunguashuke,watubilakuonakatikaibada,nakwambaalikuwawakatiMungunaMusaalipatakuzungumzanakilamya1.Waogotkuwanaushirikanakilamya1.Katikamstariwa11tunasoma,"KwahiyoBwanakutumikakuzungumzanaMusausokwausokamavilemtuasemavyonarafikiyake."Nabaadayekatikamstariwa34tunaonakwambawakatiMusakushotoyahemalamkutanokwasababuyeyealikuwakatikauwepowaMunguusowakeumeonyeshahivyokiasikwambayeyealikuwanakuwekapaziajuuyake.NiniajabupichayaniniMunguanatakakwawatuwake.NinipichayaniniMunguanatakazaidikulikokitukinginechochotenikuwakatikauwepowetunasisikuwapokatikauwepowakenakusimamausokwausonakuzungumzanakwakekamarafiki.HuyundiyeMunguwaulimwengunaMusaanaongeanayeyekamarafiki.Bilashaka,Musahakuwezarafikiwa1waMungumilele,ilikuwayeye?UnajuakifungukatikaJameskwambamazungumzojuuyaIbrahimu,Yakobo2:23,"IbrahimualimwaminiMungunaikahesabiwakwakekuwahaki;nayealiitwarafikiwaMungu."IbrahimualikuwarafikiwaMungu.Yeyealijibukatikautiimwaminifu,nayealikuwarafikiwaMungu.Kituki1nikweliyawanafunziwaYesunakwahiyo,kituki1nikweliyawewenamimi.KatikaYohanasuraya15,kuanziasaamstariwa14,Yesuakawaambiawanafunziwake,"Ninyinirafikizanguikiwahivyoninayowaamuru.Tenakufanyamiminakuitenimtumishi,kwamtumishihajuininibwanawakenikufanya.Lakinimiminimewaitarafiki."SasahatuwezikupataneemakwaMungu.Mimikupatamwenyewekufanyakufuzuhiitenanatena.Mimininakwendakufanyahivyomara1nakishamimininakwendakujaribusikufanyahivyotena,sawa?HatuwezikupataurafikinaMungu,haki?Hakunakituchochotekwambasiwezikufanya.Siwezikutiikilautawala1katikadunianakulipwaurafikinaMungu.UhusianowangunaYesuKristo,uhusianowakonaYesuKristo,kuanzakwandani.Nihuanzanauandikishajiwadhambi,wakiaminikatikakifochaKristomsalabani,katikaahadiyamaishayetukwake.NikuanzajuuyandaninakishaMunguimebadilishamawazoyetu,yeyeupyamioyoyetu,nanjeyakujautiiwetuwaaminifukwake.KuwatulipataMwenendosawa?WakatisisinimarafikiwaMungusisisikupataneemakwaYeye,lakinikwasababuyakileMunguamefanyakatikamaishayetu,kwambakamatunatakakumtii,kamavileMusaalitakakumtii,kamavileIbrahimualitakakumtii,kwambasehemuyaupendeleonamaliponikwambasisinimilkiyakehazina.Kwambasisikuzungumzanakwakeanakwaana,ilisisikuzungumzanakwakekamarafiki.Hiyonikitutofautikabisakulikodinikwasababunikuanzajuuyandaninanikazinje.Hemayakukutania.


B.MusasirikatikaZitakapoyaRock

LakinikunahadithinyinginekatikaKutoka33ambayonaamininikufanyahatuahiyonakwakweliinafanyamengizaidikwanguvu,nanihadithiyaMusakuwasirikatikaufawamwamba.Ni1yahadithiyangufavorite.Kisahikinikuulizaswali,naswalini:ninihatimayeamefafanuawatuwaMungu?NinihatimayeamefafanuakamawewenimiminirafikiwaMungu?Angalia,ninikinatokeanikwambaMusabadonikweliwasiwasikwambaMungualisema,"Mimitukwendakutumamalaika.Sitakikwendakatikatiyenu."KwahiyoMusahuendanayeyeakipatikanakwaMungukwakuwekauwepowakenawao.AngaliaKutoka33kuanziasaamstariwa12,tafadhali."MusaakamwambiaBwana,ÀngaliaUnawezakusemakwangu,'Wachukuewatuhawa',lakiniWewesibasimimikujuaambayeUtakuwakutumanamimi.'"Kwamanenomengine,"KamaWewesikwenda,sijuiambayenikwenda.""Hatahivyo,"(hatuaya2),"Hatahivyoumesema,'NajuakwajinanawewepianimepatakibalimachoniMwangu."Angalia,Musanikujengasyllogismhapa,je,unawezakuonakwamba?"Basisasa,ikiwanimepatakibalimbelezako,tafadhaliunionyeshenjiazako,nipatekujuaWeweilikupatakibalimachoniyako."Kwamanenomengine,Musaanasema,"Mungu,natakakujuaWewe.NatakakujuazaidinazaidiyaWeweninaniiliniwezekuwamtiifukwako,lakininahitajikujuazaidiiliniwezekujuaniniUnatarajiahabarizangu."Nakishayeyeainayaanaongezakidogoyaziada."Nakufikiria,piakwambataifahiliniwatuwako,"Musaanasemakwaupole."Situwatuwangu,waoukoWatuwako,pia,Mungu."Munguakasema,"Usowanguutakwendapamojanawe,naminitakuparaha."KwahiyoMunguanayetendaMusakwambauwepowakekukaa.NiniMusakwelianatakakusisitizakwaMungu,kwambanikwelimuhimukwambauwepowakeakakaapamojanao.Nahivyoanaendeleamjadalakatikamstariwa15,"MusaanasemakwaMungu,"Kamauwepowakosikwendanamimi,walaaliyetuletahukukutokahapa."Kwamanenomengine,"KamaWewesikwendakwasisi,SitakikwendaKanaani.Sitakikwendanchiyaahadi.Nisingependakuwakatikauwepowakokulikokatikanchiiliyojaamaziwanaasalibilauwepowako.""'Kwajinsiatakuwaijulikanekwambanimepatakibalimbelezako,miminawatuwako.Je,sikatikayakokwendapamojanasi,katikauwepowakoilikwambasisinitofauti,miminawatuwako,kutokakilaummajuuyausowadunia?'BwanaakamwambiaMusa,'Jambohiliambaloumesemanitafanya.KwamaanaumepataneemambelezangunakutokaNajuakwajina."Angalia,Musakumwambia,kamamiminawezakupanua,Wayahudinakilaainayataratibuzakidini,haki?Wana614Deuteronomicalsheriaambazowaokufuata.Unajua,sikuchemshambuzikatikamaziwayamamayake.Ninakufuzukwambahiyonimwana-mbuzi,simtotowakaidi;sehemuyasheriazaomalazi.Imean,waonimepatakilaainayamilabinadamu,kwakweli,milaMungukwasababuMungualiwapakwao,nakilaainayasherehezakidinikwambakufafanuaambayeMyahudini.MimialikuwaanajaribuilikipazasautijanakutokasehemuyanyumamjiniNewYork.Ilikuwanidakikakumi5:00,alisema,"SamahanitukokufungwampakaJuma2asubuhi."Hiyonihaki,kampunihiinikukimbianainamilikiwanaWayahudi.Sabatoyaonikuanzia,waonikuzimamapema,nawaoutakuwawaziJuma2asubuhi.Wayahudinamilahizizotekutokakwenyemaandikonakishabaadhikwambakufafanuawaoninani.Lakinihiyoilikuwasikileinavyoelezwayaozaidi,nakwambaninininatakakuona.Musaalikuwanamila,alikuwasherehezakidinikupitia,lakinihiyohaikuwaniniilikuwamuhimukwake.NiniilikuwamuhimukwaMusa,bilakutenganishawatuwaMungukutokakwawatuwenginewotejinsiulivyokuwasikitunje,nikitundani.IlikuwaniuwepowaMungu.BasiMusakuelewakwambahiyoilikuwamuhimukwaambaowalikuwakamawatuwake.Hiyonininikinaendeleakatikakifunguhiki.

Ayaya18,"Musaakasema,Tafadhaliunionyesheutukufuwako."Hiiniainayahatuaya3.MusaalikuwanawasiwasikwambaMungualikuwaamesemaangewezatukutumamalaikawake.MusaakipatikanakwaMunguaendepamojanao.Munguanakubaliana.MusainasisitizakwambaanatakauwepowaMungukwakubakinaMunguanakubaliana,lakinibadokunahatua1zaidi.MusaanatakakuonautukufuwaMungu.MusaanatakakushuhudiauwepowaMungu.MusaanatakakujuazaidikuhusuMunguninaninahivyokatikaSuraya33,kuanziasaamstariwa18tunasoma,"Musaakasema,Tafadhalishowmeutukufuwako.'Munguakasema,'NaminitafanyawemawanguwotembeleyenunaatatangazakablaJinalangu,Bwana."`KamatulivyojifunzaSikuyanyingine,Bwana."'Namineemaambaomimiitakuwaneema,namikuonyeshahurumaambayemimikuonyeshahuruma.'LakiniAlisema,'HuwezikunionausowangukwamtuhataonaMiminakuishi.'NayeBwanaakajibu,TazamahapapanamahalikaribuMeambapoatasimamajuuyamwambanawakatiutukufuwanguhupitakwa,mimikuweka


wewekatikaufawamwambanamikuwafunikamkonowangumpakamimikupitana.NakishaNaminitaondoamkonowangunamtaonanyumayangu,baliusowanguhautaonekana."KwahiyoMunguanasema,"Wewealitakakuonautukufuwangu.Miminitakuonyeshautukufuwangu."KwahiyoMusahuendajuuyamlimanakatikaKutoka34kuanziasaamstariwa6:"BwanaalipitambeleyaMusanakukiri,'Bwana,Bwana,Munguhurumananeema,simwepesiwahasira,nimwingiwaimaraupendonauaminifu."Mnaona,YeyeMwenyeweakifafanuaMusailiMusaanawezakujuazaidiyayakenakutiinjiazakekikamilifuzaidi."Kwakuwekaupendothabitikwamaelfu,mwenyekusameheuovunamakosanadhambi;lakinininaninahakunanjiayawazinahatia,kutembeleauovuwababanawatoto,nawatotowawatotokwa3nacha4."NajinsikingineunawezakujibukwambaEpifania,kwambamaonoyaMungu,zaidiyakileMusaanafanya,mstariwa8,"NaMusaharakaakainamishakichwachakehatanchi,akasujuduakasema,"Kamasasanimepatakibalimbelezako,eeBwana,nakuomba,Bwana,uendekatiyetu.Tafadhali."Kwamanenomengine,"Pleasedonotkujiondoauwepowakokutokakwetu.Tafadhali."

C.ABCwaInjili

Nakishakuwasikilizapointi3kuwaMusahufanya,"Kwamaanasisiniwatuwenyeshingongumuukasameheuovuwetunadhambiyetunakuchukuatuweurithiwako."Sasakamasikwambaujumbewainjili,sijuininini.SijuijinsiganiunawezakusemahilotenakwauwazikulikoMusainasemahapakatikaayaya9.MimimaranyingikutumiaABCyakushirikiinjilikwambasisiKukubalitukowenyedhambi,ilisisiAminikwambakifochaKristomsalabanialilipaadhabukwaajiliyadhambizetu,nakwambatumekuwaNiamaishayetukwakekamaBwananaMwokoziwetu.NakwambanininiMusaanasemahapahapa,"Mungusisiniwatuwenyeshingongumu.SisinidhambinatumetengwanaWewe.Ukasameheuovuwetunadhambizetu."Musaanaelewakunakitukwambaanawezakufanyailikupatamsamaha,inaafunguliwenaMungukwauhurunahuruma."Nakishakuchukuatuweurithiwako.Sisiniwatuwako,sisiniwatuwakomaalum,"Musaanasema.Kamahiyoujumbewainjili,sijuininini.

Katikangaziyandanikabisa,watuwaMungu,marafikiwaMungu,waleambaokufurahiauwepowaMungukatikangaziyakeyandanikabisa.Mafundishonimuhimu,unajuamimi.Mafundishonimuhimu.Utakatifunimuhimu,mambohayoyotenimuhimu.LakinininiamelalachinikwenyemsingiwayotehayanihamuyaMusakuwakatikauwepowaMungu,usokwauso,wakawawanazungumzanaye.HiyonikiininininiMusaanaliakwananikiinichainjili.Nikituambachosinje,lakinindani.Pauloanasemakituki1kwamanenotofautikatikaWarumiSuraya8:9-11.Anasema,"Wewe,hatahivyosikatikamwili,lakinikatikaroho."Kwamanenomengine,"Wewenimwanafunzi.""KamakwakweliRohowaMunguanaishindaniyenu.MtuyeyoteambayehanaRohowaKristohanamaliyake,lakinikamaKristoakiwandaniyenu,ingawamiiliyenuitakufakwasababuyadhambi,rohoniuzimakwasababuyahaki.IkiwaRohowaMungualiyemfufuaYesukatikawafuanakaandaniyenu,yeyealiyemfufuaKristoYesukutokakwawafuataipatiauzimamiiliyenuambayohufa,kwaRohowakeanayekaandaniyenu."WewekusikiatenanatenakatikakifungukwambasisinikuelezwakamawatuambayeRohowaMungu,RohowaKristo,RohoMtakatifu,anakaa.Hiyoniujumbewainjili.

Wakatimimialikuwaakifundishanyumakatikaseminari1yamamboyakweliyabaridikwambamimigotkufanyaniushirikianokuongozaziarayaIsraelnasisigotkwendakabisamarachache.NaziarayetukuongozakilawakatialikuwaguyaitwayeDaudi.DaudialikuwaArgentineanMyahudiambayealikuwakuhamiaIsraelalipokuwamdogosana.Alikuwa,loo,kuhusukwambafupiyakuwaKizayuni.Alipendanchiyakenanilazimakuwanainjilipamojanayemaramilioni.HiyonininikinatokeawakatiwewekuwekakuchukuaseminariwanafunziwaIsraeli.Davidmaratusiiliyopokelewa,lakinikujuaDaudinilazimamtukumpendaMungu.Na1yaSikuyaborailikuwaniSikuyakwambatunatakakuamkasaa4:00asubuhiilikupatanjiayamilawaMisrinakuendeshagarikwaStCatherineutawaambayoniyamsingiyaMlimaSinaikishasisiakapandaMlimaSinai.Walewakwetuambaowalikuwawaogaalichukuangamiazaidiyanjia.NakamasisiwalikuwawanakwendaMlimaSinaimarayamwishonilikuwamajadilianoyakuvutianaDaudi.Namimininakwendakwakuonyeshapichayavideoyahuukatikahakiya2.Ilikuwawakatisisiwalikuwawanakwendanamimiakasema,"David,juuyamlimahuu...,"NahatujuikwawafuhakikakwambahiiniMlimaSinai.Tukosana,hakikasanani,lakinikamahiihaikuwaMheshimiwaSinai,ni


kamayaleMlimaSinaiingekuwakama.Tunakwendajuuyamlima,mimijuuyangamianaDavidkutembea,nanilisema,"David,wakatisisikupatajuu...."Ilikuwaniainayagorofa;unawezaainayakueneanje.Naminikasema,"NawezakusomakitabuchaKutoka33?"Nayealinitazamanakuangaliablankestkifudifudi,akasema,"Naam,sisidaimakusomaKutoka20,utoajiwasheria."Mimialisema,"Miminajua,unawezakusomakwamba,hiyoninzuri.LakinisiwezikusomakitabuchaKutoka33?"Nayealinitazamanakusema,"Kwanini?KwaniniunatakakusomakitabuchaKutoka33?"Naminikasema,"Kwasababu,Daudi,mahalifulanikaribuhapakatika1yapangozamajabali,MungualiwekaMusanawotewawemawakewanapita.NatakakusomaKutoka33."Anasema,"Faini.Mimiitabidikufanya201nakishakufanya33."NanihitmevigumukulikomilelealikuwakablatofautikatiyaMyahudinaMkristo,aukwelitofautikatiyamtuyeyoteambayesiyoMkristonaMkristo.DaudiniMyahudiyasiyoyaKimasihi.HaaminikwambaYesualikuwaMasihinayeyeniinavyoelezwanaamrikumi,sheriayanjenasheria.HiyonininiDaudini,nayeifuatavyoyaokwabidii.LakinimiminiMkristonawakatiAmrikuminimuhimukwangu,jambohilonimuhimuzaidikwangunikwambaMunguyupokatikamaishayangu.NawakatimimialikuwaamesimamajuuyaMlimaSinai,kwambanininiilikuwakubwasana,balaakwangu,ilimahalifulanikaribuhapambeleyaMungualikuwawanapita.KujuaDaudinilazimamtukumpendaMungu,yeyetukwambaainayaguy.LakiniDaudiinaelezwanavigezonjetu,nataratibuzakidinimazurikamawalivyo.YeyesiinavyoelezwanauwepowaMungunamahalifulanihadipaleMusaalikuwakusukumakwamkonowaMungukatikaufawamwambanawemawake,uwepowakekutembeakwa.

IV.KwaNiniMunguKujengaKilakitu?

HapomwanzoMungualiziumbambingunanchi.Kwanini?AliwaumbakukaapamojanaUumbanjivyake,kwakushirikiananasikamamarafiki.Lakinikwasababuyeyenitakatifunasisiniwenyedhambi,kitumaalumalikuwakutokea.NakitumaalumkwaajiliMusaalikuwamaskani.KulikuwanamahaliambapouwepotakatifuyaMunguinawezakukaahatakatikatiyadhambi.LakinikwawewenamimikwambakitumaalumnimtuwaYesuKristo.KatikaYohana1:14inasema,"Nenoalifanyikamwili,Yesuakawamwanadamu,akakaamiongonimwetu,"hilondilotendokwelianasema.Kwambaalikuwamaskani,kwambaalikuwauwepowaMungukatikatiyetu.HiyonikwaniniYesuanawezakusemaFilipo,"YeyoteameonamimiamemwonaBaba."NikwaninijuuyaMlimawaMageuzi,wakatiYesuakapandapamojanaPetro,YakobonaYohane,naukwelikwambaYesualikuwaMunguinayoonyeshakutokananakwambaYeyeumeonyeshanjiaaliyofanya.BasiMusaalishukanamaranyinginetenagotkuangaliakatikausowaMungukatikamionziyakeyotenakatikauzuriwakewote.NaSikuya1,Sikuya1,wewenamimiambaoniwanafunziwaYesuKristopiakuwanauwezowakuonakwakeusokwauso,kutembeamkonokwamkononakuzungumza1kwa1kwake.LabdaSikuya1tutakuwanauwezowakufurahiauwepowakekatikanjiaunmediated.SisimaranyinginetenakuwakatikabustaniyaEdeni.NaUfunuo22mwishonimwaAganojipyaambaposisinipamojanayeusokwauso,mtiwauzimanihuko.IlikuwanikatikabustaniyaEdeninanikusubirikwaajiliyetukatikaGardenmwishoyaEdeni.

Sualalahadithizamaskaninitu:niwewenisehemuyawatuwaMungu?Je,inaelezwarenakwamamboyanjehatakamaukomambomemanje?Auweweni1kabisamtuambayeRohowaMunguhaianaishi,ambayeRohowaMunguhaianakaanaanafanyakaziyakubadilishamioyoyetunamabadilikoyaakilizetu.NakishakutokananamoyoiliyopitananjeyastareheyakuwakatikauwepowaMungu,kamakasorokamailivyokatikaduniahiiyenyedhambi,sisinibadokazinjeyauwepowakekamaRohokazindaniyetu.Naninjeyakwambauwepokwambatunatamanikumpendeza.NahiinijinsiYeyendiyeMunguwetu,nasisiniwatuwake:nauwepowaMungukwambaanakaandaniyetu.

Kamahiyosikweliyaleoasubuhi,napendausomeayayaMusa,kukubalikwambawewenimtushingongumu,dhambinatofautikutokakwaMungu,kumliliaMungukusamehedhambiyakokwasababukunakituambachounawezakufanyakuhusudhambizako.Yesujuuyamsalabatuwanawezakuwatunzadhambizako.NakishakualikaYeyekatikamaishayakoilikutendamaishayakokwaMungu,kuwamilkiyakehazina,kuwaurithiwa


Mungu.NakishaSikuya1,sisiwotekupatakuondokamwambahuunakwendanyumbani.Hiyonihadithiyamaskani.

Hebutuombe:Baba,sisiniUumbanjikamilinahatakwawalewakwetuambaowamekuwakusamehewakwarehemayakonaneema,dhambibadomioyonimwetu.LakinieeMungu,tutathaminiakijuakwambaWewewaliopokatikamaishayetu.Tutathamininyakatihizoniutumishiwautiiambapotunawezakweliuzoefuwemawako.Tunajuanipale,lakinilinapokujahutumiasisieeBaba,sisinihivyokushukurukwamaishaambayoWeweumetumiayetu.KamaMusa,Baba,sisikupigakeleleilitupatekujuaWewezaidiilituwezekufuatanjiazako.LakiniBaba,sababutukwambatunawezakusemakwambanikwasababusisiniwatuwenyeshingongumu.SisinidhambinakutengwanaWewe.SisialikirikwambamsamahakutokananadhambilipotukatikaWewe,tukupitiakifochaMwanawakojuuyamsalaba.NaBaba,kamakunamtuyeyotehapa,tunaombakwambawaokukirikwako,mtuyeyotehapaambayeanahitaji,kukirikwako,Baba,kwambasisisasaniwako,kwambasisinimilkiyakothamani.Wewekusamehewakwetudhambizetu.Asantekwaajiliyakuishimiongonimwetu.TunatarajiaSikuya1kwakujanyumbanikwachumbakwambaWewekuwatayarikwaajiliyetu.KatikajinalaYesu,Amina.


10.UtakatifuwaMungu(Law)

I.UtanguliziwaWalawi

Asubuhihiinatakatuangaliem1wawatuwengimkazokitheolojiavitabukatikaAganolotelakale.Kitabukupenywe,kupenywenamafundishoyautakatifuwaMungu,kwambayeyenitofautikutokananadhambinaAnatarajiawatuwake,vivyohivyo,kwakuwatakatifu.Anatarajiawatuwakekuwatofautinamaeneomengineyadunia.KitabukwambainatuambiadhambinininiilituwezekuepukahayonakufanyamapenziyaMungu.Nakitabukinachosemakamatunashindwa,basiMunguniMwenyekusamehenahurumayaMungu,nakwambafaidawawilayayamsamahaniuwepowaMungu.Kamaambavyotukumalizakuimbakwambayeyendiyehewakwambamimikupumua,uwepowakosana.AsubuhihiinatakatuangaliekitabuchaMamboyaWalawi.MamboyaWalawinikitabucha3katikaAganolaKale,maelekezoaliyopewaMusawakatiyeyenijuuyaMlimaSinai,nakatikamtazamowa1kitabuchaMamboyaWalawi.inaonekanakuwakitabuprettyajabu,siyohivyo?Kitabuchaajabunataratibuajabukuhusumamboyaajabu.Sheriazotejuuyajinsiganisadakazawanyama,unafanyaninikamaGoresng'ombejiraniyakomaraya2,kilaainayamambomuhimukamahayohayo.Bilashaka,kamawewewalikuwagoredmaraya2nang'ombejiraniyakopenginewanatakakujuaninichakufanya.Sheriakuhususherehemaalumnadamunamafutanahindquarters.Mamboyaajabukatikamtazamowa1.NabadoLawhutumikanauweposananautakatifuwaMungu,kwambayeyenitofautinadhambi,hiyondiyoutakatifumaanayakenikwambayeyenitofautikutokananadhambinaanatarajiawatuwakekuwazaidikamaYeyekulikokuwakamamapumzikoyadunia.

II.Sadaka

Kunasehemunyingitunawezakuangalia,lakinikwamfano,Law18,kuanziasaamstariwa2,"SemanawatuwaIsraelinakuwaambia,`MiminiBwanaMunguwako.UsifanyekamayaleyanchiyaMisrimliyokaanausifanyekamawanavyofanyakatikanchiyaKanaaniambayonitaletayenu.Hapanahataukiendakatikasheriazao,nanyikufuatasheriayangunakushikaamrizangunakuishikatiyao.MiminiBwanaMunguwako."`Sura19,ayaya18,"Usilitajekisasiaukuwanakinyongojuuyawanawawatuwakomwenyewe,baliumpendejiraniyakokamawewemwenyewe.MiminiBwana."Kwakweli,kanunikatikaMamboyaWalawiniwakatimuafakanamuhimukamakiasileokamailivyokuwakatikaSikuyawakatiwaokuchinjwamafahalinambuzinakondoo.KunamengiyamaeneoambayotunawezakuangalialeoasubuhikatikaLawlakininatakakituochakatikajuuyamfumomzimawakafara.Nakunakurayasadakambalimbali,kunasheriatofautikutolewakwaajiliyajinsiganisadakazawanyama.Lakiniwotenisawakimsingi.Hivyokugeuka,tafadhali,ilisura1yaWalawinahebutuangalieseti1yamaelekezo.MamboyaWalawisuraya1,kuanzianamstariwa3.NamimininakwendakwaugaviantecedentskwawachacheViwakilishiwaziitup."Kamasadakayake",kwamanenomengine,mtukuletasadaka,"Kamasadakayakendiyosadakayakuteketezwayang'ombe,hapanijinsiyakufanyahivyo.Ataletamumemkamilifu."Kwamanenomengine,"Je,sikuletaMeruntsyakoyauchafu.Je,sikuletaMewanyamavilema.Je,sikuletaMendiombovu.Kunileteandioborauna,miminianastahilihiyo.BringMemumemkamilifu.""NamtukuletasadakaatamletakaribunamlangowahemalamkutanoiliapatekukubaliwambelezaBwana.Nakishayeye(mtukuletasadaka)atawekamkonowakejuuyakichwachahiyosadakayakuteketezwanayoitakubaliwakwaajiliyake,ilikufanyaupatanishokwaajiliyake.Nakishayeye(tenamtukuletasadaka),Nayeatamchinjahuyong'ombembeleyawanaBwananaHaruni,haomakuhani,watailetakaribuhiyodamunakutupadamudhidiyatimuyamadhabahuiliyombeleyamlangowahemayaMkutano.Nakishayeye(tena,mtukuletasadaka)atamwuasadakayakuteketezwa,(ngoziyake,kwamanenomengine),nakuikatavipandenawanawaHaruni,makuhani,ndiokuwekamotomadhabahuninakupangakunijuuyamoto.NawanawaHaruni,makuhani,ndiokupangavipande,kichwanamafutajuuyakunizilizojuuyamotomadhabahuni.Lakiniwake,matumboyawanyamanamiguuyake,yeye(mtukuletasadaka),ataoshakwamajinamakuhaniatayateketezawotewamadhabahunikamasadakayakuteketezwa.


SadakayaungakwaharufuyakupendezakwaBwana."Nakwakupendezaharufu,hiyoninjiaLaw'yakusemakwambaMunguatakubalisadakanakuwasamehedhambi.HatuahiyoalifanyawazikatikaSuraya4,ayaya20.

Kifungukuvutia,sihivyo?Nakamakituhujakwanjiayawazikatikakifunguhiki,nikwambamtuambayenikuletasadakanimshiriki,siyeye?Mtukuletasadakasiowaangalizikatikamchakatohuuwakatiwote.Nimtuambayeamefanyadhambiambayeanapatawanyama,yeyehuletakwahemalamkutano,yeyeunawekamkonowakejuuyakichwachamnyama,nayeyekupunguzwauwezekanomkubwaslittingkooyake.Nakishayeyengozizawanyamanayeyehacksvipandenakishayeyewashesgutsnakishamambohayayotenikutolewakwakuhani,nakuhaninzitoyaojuuyamoto.Yeyeanachukuabaadhiyadamunakumtupiajuuyamadhabahu.Wakatimwinginedamuiliyotengenezwambeleyamadhabahu,katikakesichache,damunikwelikutupwanyumajuuyakafarapia.Hakunaswaliambayeanahusikanakosalake,nihuko?Imean,wakatiukiangaliamchakatounawezakuonakwambakunahakunamtumwinginewakulaumiwa.Mtuamefanyadhambi,waoumeletasadaka,waonimshirikikatikamchakato,namatokeoyakemwishonizao,wamesamehewa.

A.MunguniMunguMtakatifu

UnawezakusomautaratibuhuumkuukwakutoasadakatenanatenanawengiwamandhariwaliopokatikakafarawaliopokatikamijadalamingineyaWalawikatikasualalajinsiganikuwasafinajinsisikufuatabaadayanjiazadunia.Nakamaukiangaliahizonakamawewemullyaojuu,kunawatuwengi,mambomengiambayotunawezakujifunza.Pamojanamambomengine,sisikujifunzamambofulanikuhusuMungukatikamfumowakafara.Na1kabisasisikujifunzakuwaMunguniMunguMtakatifu.Yeyehanadhambinakwambayeyendiyekabisatofautinadhambi.KamaumekuwakusomakwanjiayaAganolaKaletumeonawazohililautakatifuwaMungukuanzamazaoup.NisasainamuungakatikabustaniyaEdeni;nikuanzakujazaidiwaziwazimstariwambelekatikahadithiyakichakakuunguakatikaKutoka3ambapoMungualimwambiaMusa,"Vuaviatuyakombalikwaajiliyenunijuuyaardhitakatifu."NaardhiilikuwatakatifukwasababuMungutakatifualikuwepokatikakatikatiyakichakakuungua.TunaonautakatifuwaMunguzimepigwakatikamaeneokamavileKutoka19ambapowaonikupatatayarikwaajiliyaMusailiwaendeMlimaSinainatunaonaamrikumi.NaunakaribusuranzimayamaelekezokuhususikuruhusumnyamayeyoteaumtuyeyotejuuyaMlimaSinai.Kwanini?KwasababuMungunitakatifusasajuunakamakiumbechochotedhambiAtakayegusamlimawakatiMungutakatifunijuuyake,kwambakiumbemwenyedhambi,iwenimtuaumnyama,itakuwakuuawapapohapo.WewekuanzakuonaMungukufundishawatuwakeninimaanayakuwaMungutakatifu.NawakatikupatakitabuchaMamboyaWalawiunaonaMungukuendeshagarihiinyumbaniuhakikakwasababuniutakatifuwaMungu'kwambaanatoamfumomzimawakafara.Nimuhimukwawewewotekuonakwamba.Munguhamchukiiwanyama.Mungusiyokikatiliauhazibadiliki.Hiyosikilenikuendeshagarimfumowakafara.Je,nikuendeshagarimfumoniukwelikwambaMungunitakatifu.MamboyaWalawianaulizaswali:kwaninikafara?Naam,niwazikwasababuwewedhambi.Naam,nininimpangokubwakuhusudhambi?Naam,dhambikupunguzwawewembalinauwepowaMungutakatifunakwahiyokituinakufanyikakuhusuhilo.Angalia,niisGodyautakatifuhiyokuendeshagarikilakitu.Kamamiminawezahaliyakuwakinyume,kamasisikukuakatikaufahamuwetuwautakatifuwaMungu,ninikitatokea?Sisipiakukuakatikaufahamuwadhambizetuwenyewe,je,sisi?NakamasisikukuakatikaufahamuwetuwautakatifuwaMungu,nadhambizetuwenyewe,sisikujakuelewakwambalazimakuwenaadhabukwadhambizetu.Nitusehemunasehemuyakitukiya1.KifunguhichoStevekusomakutokaIsaya6hufanyataarifahivyowazi.WakatiIsayakatikamaonoyakeanaonaMungumirefunakuinukanawaonikutangaza,"Mtakatifu,Mtakatifu,Mtakatifu,"niniyeyekufanya?Hanakurukakatikanakumwabudu.Nidhambiyakeambayonibalaakwakenaanasema,"Siwezikuangalia,mimininamtumchafunamimikuishimiongonimwawatumchafu.Ninakusamehewa."Angalia,hiyonikilekinachotokeawakatiunawezakuonautakatifuwaMungu.NahiindiyomaananimuhimusanakuonakwambasiyobaadhiukatilikwawanyamawazokwambakusukumaLaw.NininikusukumaLawnikwambaMunguniMunguMtakatifunasisiniwatuwenyedhambi.Nawalewawilihawawezikwendapaya1.Nakumbukakusikiakuhusumaonikwambamchungajialifanyamara1naalitangazahadharanikwambakamwetenaitakuwa,dhambiitahubiriwakutokakwenyemimbariyake.Nadhaninini?Kamwetenawalikuwautakatifu


mileleakihubirikutokakwenyemimbariyake.Milele.SisikujifunzamengikuhusuMungu,lakinimuhimuzaidikwambaMungunitakatifu,Mungutakatifu.

B.KuhusuDhambi

Nikituganitunayojifunzakutokananamfumowakafara?Naam,sisikujifunzamengikuhusudhambi.Sisikujifunzamengikuhusudhambinabidiiyakeyakuelekezanguvukatika....Imean,kunamambomengiambayotunawezakuzungumzia.Napendatukushirikimambomawilikuhusudhambikwambakujanjeyamfumowakafara.Nambaya1:mfumowakafarakatikaLawinatufundishakwambadhambiniuvunjajiwasheriazaMungu.NiniinatuletakwauhakikawawanaohitajikuwasadakailituwezekufurahiauwepowaMungutakatifu,kwambadhambiniuvunjajiwasheriazaMungu.MungupekeyakeanaamuasheriakatikaLaw.HanakuulizamaoniMusa.HanakuulizaHarunimaoniyake.HanakuulizaMiriammaoniyake.HanakuulizaMikeMurraymaoniyake,aumaoniyamtumwingine.Mungupekeyakeinafanyasheria.Nadhambinikuvunjasheriayake.SasahiyonimuhimukuelewakwasababuhutuongozaukwelimwinginenakwambanikwambadhambihatimayedaimadhidiyaMungu.Unawezakuona,ikiwanisheriaiMungu. . (nafasimwishonimwamkanda).Napendanyumahadihapa.1yamamboambayosisikujifunzakutokamfumowaKilawinikwambadhambiniuvunjajiwasheriazaMungu,kwambaMungunaMungupekeyakehuamuanininidhambinaninisidhambi.NahiinikwaninihatimayedhambizotenikinyumechaMungu.Yusufuhakikawalielewahii,hakuwanayeye?WakatimkewaPotifaalikuwaanajaribukuwapotoshayake,alijuakwambakamaalikuwaakiuguakwamba,atakuwadhambidhidiPotifanabadoanasemakwamkewaPotifa,"InakuwajemimikufanyajambohiliovunadhambidhidiyaMungu."YeyeanajuakwambasheriakwaajiliyauasheratihutokakwaMungunakwahiyo,kwakufanyauzinzi,angekuwakuvunjasheriasiPotifa,lakinisheriazaMungu.NakwahiyodhambinikinyumechaMungu.Katikazaburi51,m1waZaburinguvuzaidikatikaBiblia,hiiniZaburiyaDaudibaadayayeyeamekuwawanakabiliwanaNathankuhusudhambiyakenaBathsheba.Nakusikilizajinsiyeyeanakirikosalake,Zaburi51,kuanziasaamstariwa1,"Unirehemu,eeMungu,kwamujibuwaupendowakoimara,kwamujibuwahurumayakokwawingi,uyafutemakosayangu.Unioshekabisanauovuwanguunitakasedhambizangumaananajuayamakosayangunadhambiyanguimbeleyangudaima."Nakishaanasema,"Dhidiyako,Wewetu,namimidhambinakutendayaliyomabayamachoniyako."Ndiyo,DaviddhambidhidiBathsheba,DaudialitendadhambidhidiyaUria,mumeBathsheba.Lakiniwakatikamiliyamsingingazi,DaudialifahamukuwanisheriazaMungunawakatiyeyekuvunjasheriazaMungu,alifanyadhambidhidiyaMungu.NabilayashakamfumowaKilawinikutusaidiakuonahili.

Sasaramificationsyahiiniprettymuhimu,siwao?Inamaanakwambakamawewenamiminiukatilikwadadazetuaunduguyetu,sisinidhambidhidiyaMungu.Kamasisidevaluewatunaukiondoayaokutokatimuyetukidogoshuleni,sisinidhambidhidiyaMungu.Kamamiminawewekutoheshimuwenziwetu,sisinidhambidhidiyaMungu.Nakamakatikamawazoyetubinafsinamatendoyetubinafsikamaukokamiliyatamaanachuki,kishasisinidhambidhidiyaMungu.HiyonininimfumowaKilawinikujaribukutusaidiakuelewa.Angalia,hunasadakakwamtumwinginekatikaMamboyaWalawi,je?Huwezikuuamnyamamdogoilikutulizahasirayamumewakonakishang'ombeilikutulizahasirayaMungu.Imean,wewedborakukabiliananamkewako.LakinidhambihatimayenikinyumechaMungu.Ninjiambalimbalizakuangaliadhambinadhani.NinjiayaBiblia.Hilonijambo1sisikujifunzakuhusudhambikutokakatikamfumowaKilawikwambaniuvunjajiwasheriazaMungu,sheriayaMungu,nakwahiyodhambinikinyumechaMunguhatimaye,hatimaye.Ndiyo,watuwenginenikushiriki,lakinihatimayeniMungu.

Naam,hakika2yayote,mfumowaKilawiinatufundishagharamakwakiasikikubwajuuyadhambi,siyohivyo?HiyondiyomaanaMimikusomaMamboyaWalawi1,hiyondiyosababumimialiwekawazikwambaungependakujuaninaniunawekamkonowakejuuyamnyama,ambayempasuokooyake,ambayengoziyake,ambayehacksvipande,ambayewashesgutswake,ambayemikonoyakekwakuhani?Angalia,nimwenyedhambikuwaanafanyahivyo.NimtukuletasadakanakileMunguanajaribukutusaidiakuelewanijinsidhambimbayakwelini.Sisihakikawanaishikatikadunia,walasisi,kwambabelittlesdhambi?Tunaishikatikaulimwengukuwaridiculesutakatifu,


kwambakumtaniahaki.TunaishikatikaulimwenguinayosemausafinitukwawanyongenaWafilipi4mtihani;"Kilaninzurinaheshimanakupendeza,kukaajuuyamambohaya'"nitukwawalewanaopatahasara.Je,sikwambakileduniainasema?Linimarayamwisho,habarizausafiwakijinsiakuzingatiwakatikatelevisheniaukatikasinema?MamboyaWalawiinasemakwambadhambinimbayakwambaadhabukukubalikatukwaajiliyakenikifo.

Sasa,mimininakwendakuendeshahatuahiinyumbanikidogozaidi.Ninimimikuhusukusemanimorbidkidogo,alijuakamakuwamorbid,lakininiBiblia.Nasijuijinsiyakusemahayolakinikukuambiakwendanyumbaninakufanyahivyo,lakinimimininauhakikakwambamiminatakawewekufanyahivyo.Lakinikwendanyumbaninakupatabunduki.KwendanyumbaninakupataFidoyakonakumtiakwenyepajayako,kuwekamkonowakojuuyakichwachake,kupatasiagikisu,kushikiliakuwakwakoobundukikatika,nakishakumwelezaMungukwambanyeupeuongosikwambambaya.,Ilidhambibinafsinibiasharahakunamtumwingine.Kwambadhambikidogosisualahilo.Imean,Lawinawatukuchinjang'ombekwaajiliyadhambibilakukusudia.Unawezakuonanguvuyapichayakafara?Huwezikufikiriakufanyahivyonawakatihuohuokusema,"Ndiyo,bunduki,wewenikwendakufakwaajiliyadhambiyangu"nakishawakatihuohuokusema,"Dhambinikuwambaya."Imean,unaweza'tkufanyahivyo,sawa?Huwezikufanyahivyo.Hiyoninguvuyamfumowakafaradhambihiyoniyakutisha.Ukweliwamambonikwambakamamtuanaonakuwadhambinisiyombaya,waosikusomaLaw.Nakamamtuanadhanikwambadhambinisiyombaya,waotusikujakuondokananautakatifuwaMungu.Hiyoninjiatuni.MamboyaWalawiinatufundishamambomengikuhusudhambilakinihayomawilinimkubwa,kwambaniuvunjajiwasheriazaMungunanisana,mbayasana.

C.Kuhusumsamaha

LakiniWalawipiainatufundishamengikuhusumsamahanahiinimaranyingiamekosawakatiwewekusomaMamboyaWalawikwasababukatikakitabuchaMamboyaWalawini1yapichanguvukunakatikaBiblianzimafupiyamsalaba,1yapichayanguvukwambaMungunikusameheMungu.NakwambaMunguanatusamehesikwasababusisistahiliyake,lakinikwambaMunguanatusamehekwasababuyeyeniMunguwahurumanayeyeniMunguwaneemanaYeyenifurahayakupanuamsamahakwawalewaliokujutailiwawezekufurahiauwepowake.Je,Munguanakusamehewewenamimi?Je,MunguanakusameheMusanayoyoteyawatuwaliokuwawakiishikatikaIsraeliwakatiule?HakunaHakunakitukatikatabiayaMunguambayoinahitajiakusamehenaMunguanawezakuwakikamilifuhakinakikamilifutakatifunakikamilifuupendonakuruhusukilamtuambayeamefanyadhambikufakatikadhambizaonakutumiamilelekatikamotowaJehanamu.Yeyenikikamilifuupendonahakikamakwambanininiyeyealiamuakufanya.Lakinikwasababuyahurumayakenakwasababuyaneemayake,Munguanaamuakupanuamsamahakwawalewakwetuambaohawanastahili.NanikwasababutuyahurumayaMungunaneemahiyoAlisemamauajiyawanyamayataathiriupatanishonaAtakusameheni.Je,unakumbukanyumakatikaKutoka34,Musaanasema,'Natakakuonautukufuwako,Mungu.NatakakujuaWewehivyosiwezikukufuata."NawakatiuwepowaMunguanakujakatikanjiayenyenguvukatikaKutoka34nautukufuwaMunguunaendeleambeleyaMusakamayeyenikatikaufawamwamba,kukumbukajinsiMunguanatangazamwenyewe?Kutoka34,kuanziasaamstariwa6,"Bwanaalipitambeleyake(Musa),akapigambiu,"Bwana,BwanaMungu,hurumananeema,simwepesiwahasiranamwingiwarehemanauaminifu,kuwekaupendothabitikwamaelfukusameheuovunamakosanadhambi."Angalia,kwamba,pia,niujumbewaWalawikwambaMungunimwenyehurumanaMungumwenyeneemaambaohadimsamahakwanguambayehanastahiliyakenaYeyelinahusumsamahakwaweweambaohawanastahili.MunguniMungukusamehe.

Sasamimihajayakuongeza,kweliharakajuuyahili,kwambamsamahasio1kwaya1.Siyo1kwa1katikaLawnasiyo1kwa1sasa.Napendakuelezakwamba.Hisia1kwambaunawezakupatawakatiwewekusomaMamboyaWalawini"Hey,kamamimikufanyakitukibaya,mimikuchinjwamnyamanaMunguinaanisamehenakitukinginechochotemambo."NaunawezakimakosakusomakwambakatikaMamboyaWalawi,lakinikamawewekusomakupitiaAganolaKalenahasawakatikupatamanabiikusudilaMungukatikasadakahakuwananamnafulani1kwa


1atakusameheniNatutakuwekeninjiayoyotekwambaunataka.Lakinikwambailibidikuwanaimani,alikuwanakuaminikwambaMunguangewasamehe,naalikuwanakutubu,wewealikuwanamabadilikonjiazenumbaya,vinginevyosadakahawajafanyajambololote.Kunawengi,wengivifungukwambatunawezakuangalia,lakinituangalieIsaya1,tafadhali.KatikaIsayasuraya1,MungunaIsayanikulishwajuunawazohilikwambakamamimitukwendakwamwendofulani,kishakwanamnafulaniMungunikwendanaanisamehe.NiainayakamaMungunimashineCoke,kuwekakatikaroboyakonaunawezakufanyaMungukufanyachochoteunataka.LakiniwotewawiliIsayanaMunguniuchovuwawatukutoasadakalakinikukataakutubu,kukataakujibukamaMunguanataka.Hivyokuanziasaamstariwa11,MunguanasemakwaIsaya,"'Ninikwanguwingiwasadakazenu,asemaBwana.'Nimepatakutoshayasadakazakuteketezwazakondoowaume,namafutayawanyamanono.Sinafurahakatikadamuyamafahaliaukondooaukatikambuzi.'"SasayeyekuzungumzajuuLawhapa,siyeye?"WakatiumefikakwakufikambeleyaMe,ambayeitachukuliwatramplinghiiyamahakamayangu.Hawazaisadakazaidibilamafanikio."Katikanenonyingine,siyokuathirimsamaha.Waosiyokufanyakilewalichokuwailiyoundwakufanya."Uvumbanichukizokwangu,mwezimpyanasabatonawitowamakanisa."Sasa,kwaniniMungu?Imean,waokufanyakiletuLawanasemachakufanya.KwaniniWewehivyowazimukatikawanawaIsraeli?HebuMekukuambiakwaninimimininawazimu."Siwezikuvumiliauovunakusanyikolamakini.SiwezikusimamaniwakatiumefikakwahekalunakwendakwamwendowakidiniyakonawewekufanyamamboyakidininakuwekabaruayanjeyaSheriabaliweweniambakoinapatikanadhambikatikamioyoyenu,wewenikamiliyauovuwewenikukataatubunakubadilishanjiayako."Munguanasema,kwamaana,"HiiinafanyaMemgonjwa!InafanyaMewagonjwakuangaliawewekwendakwamwendowakidininakuishikatikadhambi.Hiyonikwaninidhabihuzenuhayafai."KamawewenikwendakuishikatikauovunikamaMunguanasema,"Je,sihatakutoasadaka".NakumbukawakatimimialichukuayanguSAT,waoalikuwatualiwekautawalampyakwambakamawewekuondokaswalikujibiwanibalaya1.Kamajibuhilokimakosa,unabalambili.Namiminilikuwakufikiri,unajua,kwambanininikinaendeleakatikamstariwa13."Ingekuwaborakwenukamwehatawalikwendailiwatoesadakakamawewenikwendabandaridhambikatikamoyowakonakukataakutubu.Mwezimpyayakonakaramuzenuzilizoamriwa,nafsiyanguanachukia.Wamekuwamzigokwangu.Mimininauchovuwakuzaayao.Wakatikueneanjemikonoyakonitafichamachoyangukutokakwenuhatakamawewekufanyasalanyingi,mimisikusikiliza.Kwanini?Kwasababumikonoyenuimejaadamu.Badalayake,unapaswakufanyanini?Unajiosha,muwesafi.Ondoaubayawavitendoyakokutokambeleyamachoyangu.Achenikutendamabaya,kujifunzakutendamema.Kutafutahaki,ukandamizajisahihi,kuletahakikwayatima,atawateteamjane."Kunakitu1kwa1kuhusumsamahakatikakitabuchaMamboyaWalawi.Nakunakitu1kwa1leokuhusukwendakwanjiayamatendoyakidini,nakwendakanisani,nakuwekadolayakotanokatikasahanikamaweweniambakoinapatikanauovukatikamoyowako,nihuko?Ndivyoilivyoleokamailivyokuwawakatihuo.MunguniMungukusamehe.Humsamehekwasababuyahurumayakenakwasababuyaneemayake,lakiniyeyeinahitajitobayakweli,tobayakweli,sireligiosity.Yeyeinahitajitobayakweli.

III.MamboyaWalawihuandaaNasikwaMsalaba

Naam,kunamengikwambasisinikujifunzajuuyaMungu,juuyadhambinakuhusumsamaha.LakinisiwezikuondokaLawbilakufanyahatuamuhimuzaidi.KwambakitabuchaMamboyaWalawi,nakishakamanikusaidiwanakitabuchaWaebraniakatikaAganojipya,muhimuzaidihuandaasisikwakuelewaninimsalabawaYesuKristoniyotejuu.Kwakweli,wewetuhawezikwelikuelewamsalabaisipokuwawewekuelewaLaw.NikweliinawezekanakwasababuMamboyaWalawiinatufundishakwambadhambizetunakutengwasisikutokakwaMungutakatifu,tumekuwakuvunjwasheriayake.MamboyaWalawiinatufundishakwambaadhabuyadhambihiinimauti.KamaPauloanasemakwaWarumi,"mshaharawadhambinimauti."LawinatufundishakwambamsamahanitukwanjiayahurumananeemayaMungu.Hatuwezikuipata.NaWalawiinatufundishakwambamsamahanikupokeatuwakatisisikusimamambeleyamadhabahukatikatobayakwelinakutoasadakakwambaanatamani.NawewekuchukuahiyonakishakuiwekakatikanuruwamafundishoyaAganoJipya,nahasaWaebrania,nawewekutambuakwambahatimaye,hatimaye,juuyamsalabasadakayamwishozililipwa.


Msamahahatimayekupatikanakatikaukamilifuwakewotenaukamilifuwakewote.Namsalabainakuwamadhabahuninajuuyahangsmadhabahuni,kamaYohanaanasema,"Mwana-kondoowaMungu,aichukuayedhambiyaulimwengu."Yesunisadakayamwishonakwakweli,Bibliainafundisha,anatimizamfumowakafara.Je,unatakakujuakwaninihatuwezikuuang'ombenambuzitena?KwasababuYesu,Mwana-kondoowaMungu,kutimiamfumowakafara.Alikuwasadakayamwishonayeyehatimayeimefanyamsamahainapatikana.NakitabuchaWaebrania,napendatukutajayaokwaufupi,Waebrania9:22inasemapasipokumwagadamuhakunamsamahawadhambi.HakunamsamahabilamaishaikimwagwakwenyedamunabadokatikaWaebrania10:4katikatwistyakuvutiasana,kamawewe,mwandishianasemakwambahaiwezekanidamuyamafahalinambuzikuondoadhambi.Naukiangaliahiyonawewescratchkichwayakonakusema,"Naam,ninikinaendeleakatikaLaw?"NinikinaendeleakatikaMamboyaWalawinikwambaMunguanajuakwambamwanaeatakufa.Munguanajuakwambamwanaenikwendakutoatukafarakwelikwaajiliyadhambi.NayenimwanzowakufundishawatuwakekuhusuMwenyewenakuhusudhambinakuhusumsamaha.Nayeheshimasadakakwasababuanajuawakatim1katikaSikuyazijazosadakaalikuwaanaendakutolewa,kifochaMwana-kondoowaMungu.Najuuyamsalaba,Munguwetutakatifuhutoasadakakamiliyakupatamsamahahatamilele.Nahatunakutoasadakazawanyamatena.Mwana-kondoowaMungutayariamefanyahivyo.

Unajua,mimikutumiaABCwakatiwotepamojananyikushirikiinjili,sawa?KwambatunaKubalikwambatukowenyedhambi.Yoyotepichayawaziyamauajiyang'ombe?TunaAminikwambawokovu,msamahawadhambi,nikatikaMungupekeyake.Mungupekeyakeanapokeasadaka.NabaadayaAganojipya,niYesupekeyakeambayeuongomsamaha.NakishasisihojakatikauwepowaMungu,kamavilewalivyofanyakatikaLaw.WalitoasadakazawanyamanawaokuhamiakatikamsamahawaMungukwamaranyinginedhambiamekuwakusamehewa.Halikadhalikananinyinamimi,kamasisikuwawanafunziwaYesuKristo,hojandaniyauwepowakenakuishinaye.ABC.

Miminatakawewekuondokaleoasubuhinasurayasadakahatamilelekupandakatikakichwayako.Miminatakakujuamimiupinzaninakuletambwawanguasubuhihiiyakufanyahatuahii.Lakininatakawewekuondokahapamilelenasurayasadakailiyoingiakatikakichwayako.PichakwambaungependakuwekamkonowakojuuyawanyamanaMungubilakukubalihilokamaadhabukwadhambizako.Ungependawatakatakooyake,basibilayangoziyake,basibilahackvipandevipande,naungependakufuagutsyake.Nakishakuhanitakenakumchomamotonakuinyunyizadamuyakejuuyamadhabahunawakatimwinginekuinyunyizanyumayenu.Nakamamiminawezakuchukuapichahiyonakupanua,nituinaonekanakwangukuwakamatunawezatukuelewakwambailikuwamikononimwetunakuuawaYesu.Kamatunawezatukuelewakwambailikuwamikononimwetukwambakusagamisumari.UnakumbukapichaThomasBlackshearya"Kusamehewa"?Hiinihatuayakuwayeyekujaribukufanya.KamatunawezatukuelewaninimaanawakatisisikusemakwambaYesualikuwakafarayetu,basisisibilakuangukachiniyaulinziwamsalaba,mahalipasadaka,natunatakakumwabudu.Tunatakakuwanakuzidiwakwashukranikwamsamahawakekwambaanakuja,sikwasababumimistahiliyake,lakinikwasababuyahurumananeemayake.NakishanjeyakwambaatakujatamaayakumpendezaYeye,kufurahiauwepowaMungutakatifu.KumbukaWarumi12:1?NikwahurumazakeMungukwasababuyakilakituambachoMunguamefanyakwaajiliyetu,kwasababuyahurumayakekwambasisinikutoamiiliyetukama"dhabihuhai".HiyoniujumbewaWalawi.Lakinilabdazaidiyamaonoyasadaka,MiminatakawewekuondokanamaonoyautakatifuwaMungu.DhambiambayonimbayamnokwasababuMungunitakatifu.

Hebutuombe:Baba,katikamanenoyaMusakatikaKutoka34,sisikuwakaribishandanikatiyetu.Sisikuwakaribishandanikatiyetukamafamilia,naBabaNaombakamakunamtuyeyotehapaambayesim1wawatotowako,kwambawangewezakuwakaribishakatikamioyoyao,katikatiyao.SisiniwatuwenyeshingongumuBaba.Sisikufanyadhambi.TumevunjaamriyakonakamaDaudianasema:"KutokananaWewe,nakatikaWewepeke"tumefanyadhambi.Tafadhaliukasameheuovuwetu,unisamehedhambizetu.TunawashukuruBaba,kwambakufanya.Kuchukuatuweurithiwako.Baba,asantekwamsalaba,kwambabadalayasadakayamwisho,sadakahiyoilikuwayakutoshailikufidiadhambizote.Nakwasababuyamsalaba,katikaKristopekeyakeni


msamahanakatikaKristopekeyakekwasababuyakujitoakwakekwadhambizetu,niupatikanajiwaYoukatikautakatifuwakowote.BabatunakushukurukwamsamahawakonautukufuwakokupitiakileambachoKristoamefanyamsalabani.Amina.

KuelewakwambakunaiaMungutakatifu.Nasiwewefuraha,sikiasikwambatukowenyedhambi,lakinikwakuwatunafahamukwambakunanjia1tuyakupatakutokakwenyekinachadhambizetukwautakatifuwaMungunauwepowakemilele.Siyokupitiadini;siyokupitiamaana,asiyetubusadaka.NikwanjiayaKristopekeyakebaadayakilealichofanyajuuyamsalaba.Lakinikamam1wenuniwatuwenyeshingongumunaunasialikiridhambiyako,sialikiriimaniyakoyayaleambayoYesualifanyajuuyamsalabailawewekutokadhambihiyo,nawamefanyamaishayakokwaMungukuishikatikauwepowakesasanamilele,napendakuwakaribishakujanakuzungumzanasisibaadaye.Lakiniinawezakwenda,watuwenyeshingongumu,kusamehewakwasababuyayaleKristopekeyakeamefanyamsalabani.Wewenikufukuzwakazi.


11.KuuzwaKatiyaMungu(Kumbukumbu)

Hebutuombe:Baba,kwaupandem1hatutakikuonaWewe,tunatakakuaminiWewe.TunatakabarakakwambaWewealitamka,"Heriwalioamininabadokuonekana."Nasisikuelewa,Baba,kwambasaayamsingikwambanininiUnawezakuulizam1wetu,kuaminiWewe,kuaminikwambaWeweninaniWeweumesemaWeweninakwambawewekufanyaniniwewealisemawewekufanya.Lakini,Baba,tunatakakuonaWewekazi.SisikufunguamioyoyetunamikonoyetunamidomoyetunaWewekamavyombotayarikuwamagariyaneema,yakugawanahabarinjemayaMunguambayeanapendawatunaanatakakuwabariki,kubarikiwatuhaokwauwepowake,kubarikiwatuhaokwamwanae,nakubarikiwatuhaokwamilelembinguni.Baba,natuwewatuainahiyo.KatikajinalaYesu,Amina.

Tyeye4kitabukatikaAganolaKalenikitabuchaHesabu.NakitabuchaHesabuinaongeahadithihakibaadayaIsraeliwameondokaMlimaSinai.Wamewezakupokeaamrikumi,wamewezakupokeakesizasheria,nawamewezakupokeamaelekezokafarakatikaLaw.Naokuchukuambalinawaokusafirikaskazinimpakawanchiyaahadi.WaokutumakatikawapelelezikuminambiliwakuangalianjeyanchiambayoMunguameahidikuwapa(1yamanenomuhimuzaidi).Naokurudinawaokukubalianakwambaninchikubwa,nchiiliyojaamaziwanaasali.LakinikumiwawapelelezikuminambilihawaaminikuwaMunguanauwezowakuwapanchi.NaokuwashawishiwatukuaminikwambaMunguanauwezowakuwapanchi.Nikwelikabisaajabuwakatiunawezakuonahiikatikamazingira.HawaniwatuambaowatchedmajiyasehemuRedSea.Hawaniwatuambaowalionamanakilaasubuhijuuyaardhi.HawaniwatuambaowalionaMungunyaraWamisri.NabadohawaaminikwambayeyeniuwezowakuwapaardhihiyoAmekuwakuwaleta.HivyoMunguanawaadhibuyao.Kuzitumakwaonyumakwajangwanakwamudawamiakaarobainiwaotanganyikanimpakakilamtumzimawakiumeambaohawakuaminiamekufa.HiyonikitabuchaHesabu,adhabukwakutoamini.KumbukumbunikitabuchatanokatikaAganolaKalenaKumbukumbuinaongeahadithihapa.Lakinibaadayamiakahiyoarobainiyakutangatangakatikajangwa,watotowaIsraelinimaranyinginetenawamesimamakatikampakawanchiyaahadi.NakatikaKumbukumbu,MusanimuhtasariwamafundishokatikaKutoka,WalawinaHesabu.NakamakusomakwanjiaKumbukumbu,utaonakwambakunawatuMadaimbilizamsingi,wawilikwelizamsingikwambaMusanikufundisha.KamahunamazoeanaKumbukumbunapendausomesura4-8naSura11.Huunimoyowakitabu.Lakinikamawewekusomasurahizonakamaukiangaliakitabukwaujumla,utapatakwambakunamambomawilikwelizamsingikwambawanafundishwanjiazotekitabuchaKumbukumbunamuhtasariborakatikaKumbukumbu6:4.

1yahayomawilimayakinishokatiniimanikatikamonotheism,imanikwambakunaMungum1najinalakeniBwana.Hiyoni1yambilimayakinishokuukatikakitabuchaKumbukumbu,yakwambakunaMungum1tunajinahilo1laMunguniBwana,jinakwambayeyealijifunuanaMusakatikakichakakuungua.Natena,nilivyosemakabla,lakinikatikakesiwewenimpya,wakatiwowoteunawezakuonanenoBwanakatikamechizotekatikatafsiriyako,hiyoninjiaWatafsiri'yakuwaambiakwambawaonikutafsirijinaBwana.(Nafasimwishonimwamkanda).Sisihuwanakusahauhayo,lakinikatikaulimwenguwakale,kudaikwambakunaMungum1tuniyakipekeekabisa.Kilamwinginealikuwapantheon.Kilamtumwinginealikuwawashirikina.Waowaliaminikatikamiunguminginahuendakulikuwanauongozi,huendakulikuwanamungumkuu,lakinibadokulikuwanawatuwengi,miungumingihatachiniyaibadayamababu.NabadoKumbukumbuanasemawazikwambakunaMungum1tunajinalakeniBwana.AngaliatafadhalikatikaKumbukumbuSuraya6nakuangaliamstariwa4.Naningependasisikusomakifunguhikipamojatafadhali,Kumbukumbu6:4,"Sikia,Israeli,BwanaMunguwetuniBwanamya1."NiinayojulikanaleokamaShema.NisehemuyasalayakilaSikuyaMyahudiyeyotewachaMungu.LakininiuthibitishokuukatikakitabuchaKumbukumbu,nakwakweli,reappearsjuuyamidomoyaYesu,siyohivyo,wakatiYesunialiulizanininiamrikuu.NiuthibitishowakatiwaKumbukumbukwambakunaMungum1tunajinalakeniBwana.Bwanasibaadhiukusanyajiwamiungukikabila.WakanaaniwalikuwanaBaalyaoAshera.WamisriwalikuwanaCyrusyaonaambayeanajuawenginewangapi.LakinikwawanawaIsraeli,kwawatuwaMungu,kuna1tuambayeniMungunajinalakeniBwanandilojinalakeBwana.Nawenginewotehivyokuitwamiungu,Musa


kuwafundishawatumapepoamaaunikitu.Kunamaeneomenginemengiambayotunawezakuangalia,lakinituflipnyuma,tafadhali,iliSura4.MusaimekuwakuelezamamboyotekipekeekwambaMunguamefanyailikuundataifalaIsraeli.Nakishakatikamstariwa35,yeyekuanzakuletakwahitimisho.Anasema,"NinyialionyeshwamamboyotekipekeekwambaamefanyailimjuekwambaBwana,Bwana,niMungu.Walahakunamwinginebadalayake.KutokambinguniYeyeinakuwezeshakusikiasautiyakeiliawezenidhamuwewe.NadunianiYeyebasiwewekuonamotowakemkuu."(HiinihadithiyaamrikumipaleSinai)."NaukasikiamanenoyaketokakatiyamotonakwasababualiwapendababazenunaalichaguawatotowaobaadayaonaaliwatoaMisrikwauwepowakemwenyewe,kwauwezowakemkuu,kuendeshagarinjekablayamataifawewemakubwayenyenguvukukupitawenyewekwakuletakatika,kukupanchiyaoiweurithikamailivyoleo.KwasababuyahayamamboyoteyakipekeenayaajabuambayoMunguamefanya,(mstariwa39),ujue,basileonakuitiamoyonimwakoyakuwaBwanandiyeMungukatikambingujuunakatikanchichini.Walahakunamwingine."Kunatu1ambaoniMungunajinalakeniBwana.JinalakeniBwana.

HiiniuthibitishomuhimukatikakitabuchaKumbukumbunainaongozakifikranakitheolojiakwakukatazaibadayasanamu.Kwaupandem1unauthibitishokalikuwakunaMungum1tunaniYesuKristo,nahiyoinamaanakwaupandemwinginekwambanimakosakuabudukitukinginechochotekamasanamu,kuabudukitukinginechochotekamaMungu.AngaliaKumbukumbusuraya4tena,tafadhali,kuanziakamamstariwa15Musainasema,"Basi,muwewenyewekwamakinisana.TanguweweSikuyaonafomuSikuyahiyoBwanaakasemanawewehukoHorebu(jinalinginelaMlimaSinai),tokakatiyamoto,tahadharimsijemsiasikwakufanyasanamuyakuchongakwawenyewekatikamfumowasurayoyote,mfanowamwanamumeaumwanamke,mfanowamnyamayeyotealiyeduniani,mfanowandegeyewingedanayerukahewani,mfanowakituchochotekitambaachojuuyaardhi,aumfanowasamakiyeyotealiyemajinichiniyadunia.Natahadharinimsijekuinuamachoyakohatambinguninawakatiunawezakuonajuanamwezinanyota,jeshilotelambinguni,wewekuwainayotolewambalinakuiabudunakuitumikia."KwasababukunaMungum1tu,tupatesikuwatumikiawenginewanaoitwamiungu,vituvilivyofanywakwamfanowaUumbanji.Tunawezakugawanywakatikauaminifuwetu.Tunawezakugawanywakatikaibadayetu.Monotheismnasambambayake,kukatazakatikaibadayasanamu.

Kumbukumbunikwelikuulizamaswalisisiwawilikatikahatuahii.Nanishaurilaubishikwambawakatiwewe1kusikiayaonirahisikutoajibulako.LakininapendakuwakaribishakufikirikwakinakidogokuhusumaswaliambayoKumbukumbunikuuliza.1yamaswaliambayoKumbukumbunikuulizasisini:Je,wewemonotheistauwewenimshirikina?Je,unaaminikatikaMungum1ambayeniBwana,ambayeniYesu,auje,unaimanikatikapantheonwamiungu,nakundilamungukwalabdaYesukamamungumkuu,lakinipantheonwamiunguhatahivyo.Niswalinzuriyakuulizakatikajamiihiivarieradambayotunaishi.

Napendakupendekezaufafanuzitofautikidogoyaneno"mungu"kutusaidiakufikirianjiaswalihili.Tafsiriyanguya"mungu"au"mungu"nikwambamungunichochotesisikuabudu.Miunguyetunichochotesisikuabudu.Mungunininisisikuchukuafurahamwishokatika.Mungunininisisikuchukuafurahakubwakatika.Mungunininisisithamanizaidi.Nadhanikatikangaziyavitendosanaunawezakufafanuamungunakwambaambayowewekutumiafedhayakonawakatijuuya.Sasa,kamawewenitayarikukubalikwambakamaufafanuzi,tunaombasualalaKumbukumbutena.MiminimonotheistnandilojinalakeBwanaaunimimimshirikina?Sikiahadithiyamtuwikiiliyopita.Yeyehaishihapa.Kabisaworkaholic,workaholickabisa.Yeyeanafanyakazisaa8:00asubuhi.Yeyehanakupatanyumbanimpaka9:00usiku.Yeyeanafanyakaziangalautano,wakatimwingineSikuyasitakwawiki.Yeyehanakwendakanisanikwasaa1nanusuSikuyaJuma2asubuhinakishakila2wakushoto,yeyenautafutajimkewekwatunyumbahaki.Hiiunaendeleawikibaadayawiki,mwezibaadayamwezi,mwakahadimwaka.8:00-9:00,saa1nanusukwaMunguSikuyaJuma2asubuhi,nakila2yamaishayaobadalayakuwawaoninjekwaajiliyakutafutanyumbakwalengolabahari.Sasaniyeyemonotheist?Jinalamunguwakeninini?Sijui;Sinahakimu.Siyouamuziwangu,nashiriki.Lakiniwakatiukiangaliaainahiyoyamaisha,kweliunaajabu,je,kamakila2nimsingiwamkusanyikowamalinamatumiziyakejuuyanyumbakwalengola...Ninyumbanzuri.Nikaonaniwikiiliyopita.Unawezakuangalianjenakuonabahari;unawezakuonaCatalinaSikuyawazi,kamaunajuakusinimwaCalifornia.


Nyumbanzuri.Ndogoikilinganishwanawalewenginekuzunguka.LakininininiMunguyulemtu?Naniyeyemonotheistauganimaishayakeinaonyeshakuwakatikahalihalisinimshirikina.Mungunininisisikuchukuafurahamwishokatika.Mungunininisisikuchukuafurahakubwakatika.Mungunininisisithamanizaidi.Je,wewenamimiwanaaminiMunguMya1,aunisisiwashirikina?

KunaswalijinginekwambanisambambanahilikwambaKumbukumbunikuulizanatunakuulizanisisiwenyewe.Nakwambanikwa:kufanyasisikuabudusanamu?Naam,kwawashirikina,jibuni1kwaya1,ndiyo,sisiniwashirikina.Lakinije,sisikuabudusanamu?Unajua,tafadhalisidhanikwambasanamunipichatukuchonganjeyakuninakuchonganjeyamawe.Mimininauhakikawengiwenualiposikiahayotangutumekuwawatotowadogo.Lakinisikwambakilesanamusi.SanamunikituambayohufanyikawaMungu.KifungutunasomakatikaKumbukumbusuraya4nikukatazadhidiyakuabuduUumbanjinakituchochoteambachonisehemuyaUumbanjibadalayakuabuduMuumba.HiyonimarufukuibadayasanamukatikaKumbukumbu4.Nanapendakupendekezakwambabaadhiyasanamuyetu,kwakweli,nikufanywanjeyakuni.Labdacabinkatikaziwa.Baadhiyasanamuzetunikufanywanjeyafiberglasskamalabdatunakuwabainishiajuuyakubwanamashuakasi.Labdasanamuzetunikufanywanjeyangozi.Nilidhanikuhusuhilikamanilikuwakuangaliampirawakikapujanausiku.RafikiyangualisemakuwaWakanaaniwaliabuduBaali,lakiniutamaduniwetukuabudumpira.Labdabaadhiyasanamuzetunikufanywanjeyanyamanamfupakamasisiibadawenyewenakujitoazaidikwaburudaninautulivunamungumwenyeziwahiidunia,kujitosheleza.Nilionatangazokuvutiakwenyetelevisheninguvujanakamanilikuwakuangaliaslam-dunkkugombea.Nilialikwakushuhudiakuishimilele,wrestlers.Je,mambohayalazimamuabuduo?Bilashakasi,bilashakasi.Namimikuwakilaniayatapingmchezowote-nyotausikuwaleoiliniwezekujaKongamanolaMaombisaa6:00nakishakuangaliawatukufanyamamboambayosiwezikuzipatakufanyanampirawakikapu.Lakiniwakatisisikuchukuafurahamwishondaniyao,wakatiwaokuwathamaniyetuyajuunasisinizinazotumiwanawao,wamekuwapantheonwamiungunatunakuwawashirikina.NahaijalishikamasisikuwekaYesukatikakichwachapantheon,gani?Sisibadoniwashirikina.MkazoKumbukumbuyajuumonotheismnakitambulishowakewaBwananikwambaMungunim1tunakukatazayakeyaibadayasanamunikamamuhimuleokamailivyokuwamiaka3500iliyopita.

Wasiwasiwanguasubuhihiinikwambaainayakutaconditionedpopupkatikaakiliyako."Oh,kunahuendamchungajitena.Yeyehapendikituchochote."Hiyosikweli.Mimiupendokwendaziwani.MiminilikuwaalimfufuakatikaMi4sota.Sinavizuriisipokuwamimininakuogeleakatikatiyaziwa.Mimiupendoskiing.Miminawezakutembeakablamimiskied,lakiniSikuyawezaSkikablayamiminawezakufanyakaribukilakitukinginechochote.Mimiupendowampirawakikapu.Nilitoamwiliwanguninamimininakulipabeikwaajiliyakehivisasa.Hayanimamboambayomimikufurahia,lakinisiwaonichanzochafurahayangumwisho.Namimisikuliwanawatuhao.Mimininakuangaliamtuambayempirawakikapukocha.Miminatakakuhakikishamimikuhitimumwenyewe.Je,sisiwanaaminiMunguM1auwashirikina?SikituyetuyakisasaniSikuyagani?Siwezikujibuswalihilokwaajiliyenu,tuunawezakujibuswalihilo.Lakinihiyoni1yambiliwapangajiyamsingiyaKumbukumbu,yakwambakunaMungum1tu,kunakituki1tuchamwishofurahanafuraha.

Lakinikunamafundisho2yamsingikatikakitabuchaKumbukumbu.InakujanjeyaShema,Kumbukumbu6:4namaeneomenginemengi.NakwambanifundishokwambasisinikuwakabisakujitoakwaMungu.KwambasisinikuwakatikaSikuyazakisasakienyeji,"kuuzwanjekwaMungu."NendanyumaKumbukumbu6,tafadhali."Sikia,OIsraeli,BwanaMunguwetuniBwanamya1."Natena,tafadhalikusomapamojanaminjeayakubwa5,"MpendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,nakwarohoyakoyote,nakwanguvuzakozote."HiinilughayakujitoakikamilifukwaMungu,yakuwakuuzwanjekwake.NakamavileMusaunaendeleanakamaStevekusomaawali,kwambanikwanininimuhimusanakujuamaagizoyaMungu,amrizaMungu,iliupendowetuanajuajinsiyakuonyeshayenyewekatikaSikuyahadiSikuyamaisha.KwasababukunaMungum1tu,mantikitu,hitimishokitheolojiatu,nikumpazotezaibadayetu,ilikuuzwanjekwake.Kamawewewanashangaanini1yarasilimaliyangukuukatikamahubirimfululizoni,nikitabuhiki,PauloHouse,"KaleTheolojia."Nikitabukubwa.PauloanaandikakuhusuShemajuuyaukurasa172,upandemafundishoyamimikujanje."Kuonyamsingiya


Kumbukumbunimakalinawote-absorbinguaminifuambayoIsraelianadaiwaBwanaambayepekeyakeninzuri.KitukidogokulikoahadiunshakablekwaMungutuhufanyautiiAgano."SiwezikusemanikamavilePauloalisema.KiinitaarifawetuanasemakwambasisiniwatukutafutaMungu,sawa?TukowatumatembezibaadayaMungusi.TukowatuambaoSprintkuwasambambanakwakeSikuyaJuma2ilituwezekupatanyumayakeSikuyaJuma3si.LakinisisiniwatuniayawotenjeharakatizaMungu,kuwezeshwanaRohoMtakatifu,ambayekwaupandenikutafutayetu.MissionStatementwetuanasemakwambasisinikuwawanafunziambaowalijitoakabisa,sisehemuyamudawaangalizi,lakiniwashirikiyamuda.SisininiayakuwanawatuambaoniupendoBwana,Munguwetu,kwamoyowetunawotewarohozetunawotewanguvuzetu.

Tafadhalikumbukamtiririkowatheolojiakupitiaayahiifupi.Nahiinipaleambapomimininakwendakupatakwelimbalinamaelezoyakomahubiri.Kunaukweliangalau4kufundishwa.Ya1,kunaMungum1tunajinalakeniBwana.Mbili,kwahiyosisinikumpenda,lakinikwaupendokwambainaonyeshayenyewekatikautii.KumbukayaleambayoYesualisema,Yohana14:15,"Mkinipenda,mtazishikaamrizangu."Hakunakituiliyopita,badonisawa.IkiwatunapendaYesu,kamasisiupendoBwana,sisikushikaamrizake.NatafadhalikumbukakatikawawiliYohana14,nakatikaKumbukumbu6:4,unausawawaupendokwambakuanzajuuyandaninakishamasualayanjenjekatikautii.Nirahisisana,nahiiniwasiwasiwangukuuwakatimimikuhubirijuuyamambohaya,nikwambawakatiwewekusikiamimimajadilianojuuyautakatifunaukwelikwambautakatifuSikuyazotemambonautiinaamrinakufanyanaDon'tsnaainahiiyoteyamambo,wasiwasiwangunikwambaunafikirihiyoniyotekunahiyo.Nakunawatuwengiambaowanadhanihivyo,je,kunasi?Watuambaowanadhanikwambawotekwakweliunakufanyanikwendakwanjiayamatendofulaniyakidini."Ninakufanyahili,mimisikufanyahivyo,nakwambanikweliyotekunahiyo."Nahiyoniuchafu,nanyinyote.NiupotoshajiwaAganolaKalenaniupotoshajiwaAganojipya.Ninenonguvu,lakininaaminikwamoyowanguwote.Kuwaniupendoambaokishamasualanje,niikamwagikandaniyamaishayangukamautii.Nabilamoyo,kilaNinanibaridikufuatasheria,kilaNinaniPharisaism,nakwambasikileSherianikuhusu,siyokileAganolaKalenikuhusu,siyokileNewTestamentnikuhusu.BiblianzimaniusiojulikanakwambakileMunguanatakanimoyowangu.Nakishakutokananamoyowaupendokwakehutokanjeutiinamapenziyake.Pandezotembilinimuhimu.Lakini,namba3;taarifakwambautiilazimauwejumla.Moyowanguwote,rohoyanguyote,nguvuzanguzote.HiininjiazotekitabuchaKumbukumbu.Kwamfano,KumbukumbuSuraya10,Kuangaliamstariwa12nayafuatayo.Musaanaandika,"NasasaIsraeli,nininiBwana(kofiandogo),MunguwenuanatakaweweilaumcheBwanaMunguwako,upatekwendakatikanjiazakezote,kumpenda,kumtumikiaBwanaMunguwakokwamoyowakowotenakwarohoyakoyotenakuwekaamrinasanamuyaBwanaambayoninayokuamuruleokwafaidayenu."Tumesikiakituki1katikaAganojipya,Mark8:28,"Kamaunatakakuwawanafunziwangu'"Yesuanasema,"KamaunatakakuwaMkristo,kukataamwenyewe(siosehemuyawewemwenyewe),wewechukuamsalabawako.WewekuishikilaSikuyakama1aliyesulubiwakwamaishayakemwenyewe.Nakishakwanjiahiyo,"Yesuanasema,"wewekufuataMimi."VituyaduniahiinikwacompartmentalizeMungu,sihivyo?Nikusema,"SawaMungu,naminitakupasehemuhiiyamaishayangu."HiinikwelikatikaSikuyazaMusananikwelikatikakusinimwaCaliforniananikwelikatikaSpokane.Nishaukuyakuchukuasehemukidogoyamaishayangunakusema,"SawahiiniyakoMungu.Sawa,sasakwanamnafulanimiminimepata'Kutokanjeyakuzimubure'kadiyangu.Hayoniyotekuchukuliwahudumaya.Lakinisikugusamapumzikoyamaishayangu,nitafanyachochotemiminatakazaidiyahapa."Nihadithiyafalmembilikamaniwakatimwingineaitwaye.NiwazohilikwambatunawezacompartmentalizeMungukwaJuma2asubuhiaulabdacompartmentalizeMungukatikamaishayetuyaumma.Lakiniukwelikwambamimininamazoeayapichazauchinilisilonamaana,baadhiyawatuwanawezakusema.Katikamaishayanguyaummamimikuwekakwenyeshownzuri.LakinikunawazohilikwambatunawezacompartmentalizeMungu,lakiniyote,YesuniaidhaBwanawawote,auYeyesiBwanawakatiwote.Nirahisikamahayo.YesuniaidhaBwanawawoteauyeyesiBwanawakatiwote.Yoteaukituni.Natumeitwakumpendakwamoyowetu,nawotewarohozetunawotewanguvuzetu.Anastahilihiyo.

Naambayoinaongozakwauhakika4ambazoMunguinaonyeshamapenziyake.HiinikilekinachotokeakatikaKumbukumbu6.Munguinaonyeshamapenziyake.Sasasisikuwaitaamri,nahukumu,dosnaDon'ts,chochote


unatakakuwaitahao,haijalishi.LakiniMunguanafunuamapenziyakeiliupendowetu,upendowetukikamilifukujitoa,anajuajinsiyakumwagayenyewenjekatikaulimwenguwakweli.Je,unawezakufikiriaupendomtunabilakujuajinsiyakuelezahayo?Je,unawezakufikiriakuwahivyotukatikaupendonamkewako,lakinikutokuwananjiayoyoteyakuelezahayo,aukusemahivyo?Je,hiyosautiisiyoyakawaida?Nilisikiakuhusuwanandoawikihiiambaonimeambiwawapenzikilam1nabadoupendopenginem1waonikwendakuuamtumwinginehalisi.Yeyetayarikutupwasamanidirishani.Waokuendeleambalinakujanyumapaya1.Hawanawazojinsiyakuonyeshaupendowao,waohawanawazojinsiyakuwasilianaaumajadiliano.Angalia,hawajuininichakufanya.Lakiniwaokuhisiupendohuunashaukuhiinimeambiwa.Miminajua,Mimisielewiilanikaonazimakatikadirisha.Je,unawezakufikiriaupendomtunabilakujuajinsiyakuelezakwambaupendo?Sisikuiitauliokithiridysfunction.LakiniMungukatikaneemayakenaMungukwafaidayetuanatuelezajinsiupendowetunikumwagikanjekatikamaishayakilaSikuya.Sisikuwaitaamri,sisikuwaitakufanyanaDon'ts.LakiniwaonizawadiyaMungumwenyeneemakwamiminawewepiailiupendohuukwambatunakwakeanajuajinsiyakuelezayenyewe.NahivyotumeitwakutoakilakitutunasababukunaMungum1tunakwasababutunampendahivyokwaundanikwambasisinibilamashartikujitoakwakenakwambaspillsnjekatikakilaSikuyawikiyetu,siJuma2asubuhi.

Lakiniunajuajambolakushangazakatikayotehaya?WakatiukiangaliaShema,Kumbukumbu6:4,5,jambolakushangazakatikayotehayanikwambaMunguanatamanikubariki.Msijekuondokamawazoyako,"Naamkwambaalikuwam1wawaleainayamahubiriambapomimikwendanjehisiainchisitamfupikulikonilipofikakatika."Naam,hiyonisawa,kwambanininivifungukusema.Lakinikuelewakwambakatikayotehaya,hamuMungusikulaani.MapenziyaMungunikubariki.KoteKumbukumbu,fliphadimwishotafadhalikwaKumbukumbuSura30.MimininakwendakuanzasaaKumbukumbu30,mstariwa8MusaimekuwakuzungumzajuuyakutubunaMunguajabuneemanazawadiyatoba.Kishamstariwa8,"nawewetenakutiisautiyaBwanaatakuwanakushikaamrizakezotenikuagizayoleo.BwanaMunguwakonitafanyakwawingimafanikiokatikakaziyoteyamkonowako,katikauzaowatumbolako,katikauzaowang'ombewako,katikauzaowanchiyako,kwamaanaBwanatenakuchukuafurahakatikaondokeowewekamaalivyoalichukuafurahakatikababayakowakatiwewekutiisautiyaBwanaMunguwakokwakushikaamrizake."mapenziyaMungu,nikubariki,siyokulaani.Nanajuainjiliafyanamaliinakupotoshwanamafundishohayo,mafundishohayoniyotejuuyanchihiiyayetukwambachipsiMungukamaCokemashinekubwakamaNimekuwamaranyingialisemanawewe.KuwekakatikadolayakonakishakudaikwambaMungukukupaniniunataka.KuwaMunguakubarikikwanjiahiyowewemahitajikubarikiwanaMunguakubarikiwakatiwewemahitajikubarikiwa,nakwambatudisgusting.Lakinihatahivyo,badonikwelikwambamapenziyaMungunikubarikiwatotowake,kubarikiwatuhaokwabarakazakenakuwabarikikwawakatiwake.NaKumbukumbuanatutaka,"Je,unatakabarakazaMungukupumzikajuuyawewe?"Kamawewenimwanafunziwashuleyasekondariauchuomwanafunzi,kamaweweni1aukuolewa,unatakabarakazaMungukupumzikajuuyawewe?Je,unatakabarakazaMungukwawenginejuuyafamiliayako?Je,unatakabarakazaMungukupumzikajuuyakanisahili?VizurinjiayabarakasicompartmentalizeMungu.Siyokwadabblekatikamamboyaduniahii,siyomajichiniinjilinakurejeakwakekatikabaadhiCokemashinekubwa.Njiayabarakazotembilikwaajiliyangukamamtubinafsinakwaajiliyetukamakanisa,njiayabarakanikufanyaBwana,Munguwetu,Munguwetupekee.Nakumpendakwamoyowetunawotewarohozetunawotewanguvuzetunakishabasikwambaupendokatiyakendaniyautii,utiifurahakilasaayakilaSikuyakilawikiyakilamweziyakilamwakakwambaMunguanatupailikutembeakatikaduniahii.Nayekumwagabarakazake.KwambaahadiyaKumbukumbu.Watakuwabarakazake;watapewakatikaNjiayakenakwawakatiwake.Anawezakuchaguaakubarikinamateso;Anawezakuchaguaakubarikinamafanikio.Sijui;sikwambakaziyangukujua.LakininajuakwambanjiayabarakanikatikaShema,nikatikaKumbukumbu6:4,5.

Nahivyokatikakufunga,NingependasisikusomakwasautitenatoleokidogoiliyopitayaKumbukumbu.Tafadhalisomahiipamoja,kwakweli,jetafadhalikusimamanamimi?Tusomehiipaya1:"Sikia,Ee,BwanaMunguwetuniBwanamya1.MimikumpendaBwanaMunguwangukwamoyowanguwote,kwarohoyanguyotenakwanguvuzanguzote."


Tuombe:Baba,Naombawalekatikachumbahikiambaowanahitajikuwanamoyowatahamasishwa.KwamaanakunahakikawatotowakoambaokwanguvuyaRohoyakonikujitahidikuimarishawokovuwao,Wafilipi2,naupendoninyikwamoyowaowote.NabadoninakudhanikwambahuendakunabaadhiambaocompartmentalizedwewenaniupendoWeweauangalaunilikingWewenabaadhiyamioyoyao.NaBabatunakirileonamimikuombakwanguvunadhamirayaRohowakokwambasisiwamesemanininikwelikwambaniniayetuyaupendoWewekwamoyowetunawotewarohozetunawotewanguvuzetu.NaBaba,Wewekatikanjiayakonakatikamudawakokufunguamilangoyambinguninakutoakwetuzaidiyakilehatatunawezakufikiriaaukufikiri,Waefeso3WeweniMungumkuu.WeweniMungutu.Utusamehewakatitunakuabuduwengine.KatikajinalaYesu,Amina.


12.Waamuzi

AsubuhihiitunakwendakuangaliakitabuchaWaamuzi.Hebutuombe:Baba,kunavifungukatikamaandikokwambanifurahanakusisimuanakunavifunguvingineambavyonigizanainatisha.Nabilayashakahiini1yavifunguhivyokwasababukatikakitabuchaWaamuzitunaonaupinzaniwakowadhambinakilekinachotokeawakatikizazikijachohainaupyadhamirayaonaWewe.Baba,tunaombakwambakamasisikwendanjekutokahapaasubuhiyaleokwambatutawezakwendanjehatia-riddennanzitomoyolakinikwambatutawezakwendanjenaufahamukamiliwakileumetuitachakufanyanamsisimkonafurahakatikamioyoyetukwambasisikupatakuwasehemuyamaandaliziyakizazikijachoyawaumini.Tunaomba,Baba,kwambakamasisituangaliemfanohasikatikaWaamuzisisipiakuonamfanomzuriambayoyanawezakutokeahapa.Kwajinalakotunaomba,Amina.

I.MkatabaRenewalSherehe

KitabuchaJoshua,1sawambeleWaamuzi,kumalizikakwakitukinachoitwashereheupyaahadi.KatikaJoshuaSuraya24JoshuainakusanyakabilazotezaIsraelipaya1,mahalipaitwapoShekemunakuanziamwaka24:1,JoshuakuanzakusimuliamamboyaajabunaajabunakutishakwambaMunguhakuwakuanzianaIbrahimuilikujengataifalaIsraeli,kwakuhifadhi,kuupelekakatikaMisri,ilikupambanakwaajiliyake,nakuwapanchi.NakatikaJoshua24,kwakuanzianamstariwa12,Joshuamuhtasariwaniniamekuwaakisemanayeyeanaandika,"Haikuwanaupangawakoaukwaupindewako,mimi(maanaMungu)aliwapanchiambayoalikuwanasikazinamijialikuwanasikujengwanawewewakakaahumo.Kulamatundayamizabibunawotewabustanikwambahukuipanda."Mungukwelialikuwashujaa,ambayealipiganavitanakumpanchiyaahadikwawatotowaIbrahimu,ndioMwenyeziMunguhapana?Lakinikishakuangaliajinsiganiinaendelea,nahiiniupyaahadisehemu,"Basisasa,(kwamanenomengine,katikanuruwakileMunguamefanyakwaajiliyenu),hofuBwananakumtumikiakwauaminifunauaminifu,kuiwekambalimiungukwambababazenuwaliitumikiang'amboyaMto(maanaYordani)nakatikaMisrinakumtumikiaBwana.NakamanimabayamachoniyakokumtumikiaBwana,kuchaguaSikuyahiiyulemtakayemtumikia;kwambanimiungubabazenuwaliitumikiakatikamikoang'amboyaMto,aukwambanimiunguyawaleWaamorikatikanchiambayowewekukaa,lakinikamamiminanyumbayangututamtumikiaBwana."Joshuaniwitokizazichakekwaupyaagano.YeyealielezeajinsiMungunaendeleasehemuyakeyaagano,kwambayeyeananiaMwenyewekwakizazihikinaJoshuakwaupandewitokizazichakeupyaahadikujitoleakwaMungukamaMunguwaoAgano.Sasakunakitukipyakatikabiasharahiiupyaahadi.NiimekuwakinachoendeleambalinyumakamaIsakanaYakobonainaonekanakwambakatikatukuhusukilakizaziMunguimebadilishaahadiyakekwakizazikile.YeyeahadikuwaMunguwaokamawatakuwawatuwake.Nahivyokutokaupandewawatuwamambo,sehemuyaoyashereheupyanikujitoleakwaMungukamaMunguwaoAganokatikautiimwaminifu.HaitoshikwawazazikujitoleakwaMungukamakwambamzazikuwaIbrahimu,IsakanaYakobo,auBillnaRobin.Siyotukutoshakwaajiliyawazazi,lakinibadalayakilakizazi,nawanawetunabintizetu,nilazimakutoaahadikwawenyewe.Hiyoniupyaahadi.NahivyokamaJoshua24unaendelea,JoshuaanawaitakujitoleanawaoahadikwambaMungunitakuwaMunguwao,Bwana,nitakuwaMunguwaonakwambawatakuwawatuwakenaahadiniupya.

Unajua,kunamambomengiambayosisikupitakwenyewatotowetuvinasaba,je,sisi?Tunawezakupitakwenyehaibayetu,sehemunzurinasehemuquirky.Tunawezakupitakwenyekifundochamguuwetupronatednatabiayetusleepwalkkamamiminawatotowangu.Kunamamboambayotunawezakupitakwenyekizazikijacho,lakinikunajambo1kwambahatuwezinasikupitakwenyekizazikijachonakwambaniimaniyetu.Imanisimaumbile.Siwezikupitaimaniyangujuuyawatotowanguauwatotowenu.Siwezikuwafundisha,siwezikulea,siwezikuhamasisha,lakinisiwezi1kwa1kuhamishaimaniyangukwawatotowangu.Imanisimaumbile.Hakunampangofamilialinapokujasualalawokovu.NaHaydensikwendambingunikwasababubabayakenikwendambinguni.Lakinikilam1wawanawetunakilam1bintizetu,kilakizazi,lazimakutoaahadizaowenyewe,lazimaupyaAganouhusianowazaziwaokwaBwana,Munguwao.Imanisimaumbile.


Pamojanamambomenginebilayashakahiianaelezeamsisitizojuukufundishawatoto.ImekuwaninjiazoteKutoka,Walawi,Hesabu,naKumbukumbu.Kamatumekuwakusomavifungu,hasawaleambaotumekuwasiwamekuwakuangalia,utakuwaumeonamudanawakatitenamaamrishoyakufundishawatotowako.Kuanzisharundolamawenawakatiwanawenukuuliza,"Je,mawewalekusimamakwa?"Sema,"HiyoilikuwawakatiMungualifanyahivyo.Waonimaweyakumkumbuka."Ujumbehuuumekuwanjiazotesehemu1yaAganolaKale,lakinitukwamfano,kifungu1niShemanyumakatikaKumbukumbu.Unakumbukakwamba?"SikilizenienyiIsraeli,BwanaMunguwetuniBwanam1nampendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,nakwarohoyakoyotenanguvuzakozote."NakishajinsiganiMusakuendelea?Kumbukumbu6kuanziasaamstariwa6,"Namanenohayaninayokuamuruleo,yatakuwakatikamioyoyenu.Naweuwafundishewatotowakokwabidii.Nanyimajadilianoyauketipokatikanyumbayako,nautembeaponjiani,naulalapo,nauondokapo.Yafungekamaisharajuuyamkonowakonaowatakuwakamautepekatikatiyamachoyako.Tenayaandikejuuyamiimoyanyumbayakonajuuyamalangoyako."TaifalaWayahudiilikuwakufundishwakwambailikuwahaitoshikwawaokuwauaminifumtiifu,lakiniilikuwamuhimusanakwambawaokuwafundishawatotowaoKilaSikuyakuhusunjiazaBwana.Hivyolinapokujawakatikwaajiliyawatotoupyaagano,watakuwakatikaukwelikufanyahivyo.HiinikwaninimimimoyosanawawakatihuowakatikupatapamojanaunasufuriacrockyakonakukaribishamgenimpyajuubaadayaJuma2auhatawakatiwewenikukaakaribunamezayachakulachajioni,majadilianojuuyamichezomajadilianojuuyahaliyahewakamakweliwanataka,lakinitafadhali,kuendeleanakituambachonimuhimu,kwelimuhimu.NakuzungumzanawatotowakokuhusuahadinakuzungumzanawatotowakokuhusuMungunakilealichonachokwaajiliyetunakileanatarajiakuundayetu.Kutoamafunzokwawatotowetu(Kumbukumbu6),kwambanikwanininimekuwakuhamasishamambomengiyakufanyahivyo.Sasanajuayakuwabaadhiyawatotohapanikutokafamiliaambapolabdatumzazim1niMkristoaulabdawalawaoniWakristolakinikaribusotewalikuwa.Napendakupatamanenoyanguhapahapa.WakatiBwanawakarudisisinanafsiyakeYeyedaimakaribualifanyahivyokupitiamtumwingine,sivyo?KulikuwanamwalimuwaShuleyaJuma2,aumwalimuVBS,aumtukatikakambi,aujirani,aumzazikwambaalishirikiimaniyaonawewenamimipia.NawakatinanikawawanafunziwaYesuKristokwakiwangofulaniimaniyetukatikaYesualikuwaamefungwakatikatabiayamtuambayealishiriki,sawa?Imean,nikiasiganiwanawezasitaausabaumriwamiakakuelewa?NawakatiwatotowanguakawaMkristo,sehemukubwayanikwasababuMamanababawalikuwaWakristo.Lakiniitakujawakatikatikamaishayakilamtu,namiminilionahayowakatimimikufundishakatikachuokikuukwamiakakumi,utakujawakatiambapowatuwatasema,"UnajuamambohayaYesuulikuwamzurikwamamanababa,lakininihakikwaajiliyangu?"Nakilam1wetuanapaswakwendakwakuwamchakatowakufanyauamuzikwawenyewe.Maranyingiinajitokezakatikachuo,mimialigundua,ambapowatasema,"Je,huyuimaniyangu?"Kuona,hiyoniupyaahadi.Hiyonikuchukuaimaniwazaziwetunakuifanyayetuwenyewe.NakwambanininikinaendeleakatikamwishowakitabuchaJoshua:witokwaupyaagano.

II.Waamuzi

HivyoSasamnawezakwamaishakatikaNchiyaAhadi,SasamnawezakwamaishabaadayaJoshua.NasisikuhamiakatikakitabuchaWaamuzinaCharlesDickens1mstarikatikaTaleyamijimiwilipenginenijinaborakwakitabuchaWaamuzi."Ilikuwaniborayanyakati,ilikuwambayazaidiyamarakwamara."

A.JuuyaTimes

Ilikuwaniborayanyakati,Waamuzisuraya2,mstariwa7,"WatuhaowakamtumikiaBwanaSikuyazotezaYoshuanaSikuyazotezahaowazeewalioendeleaambaoJoshuawatuwalioshuhudiatukiokaziyotekubwaambayoBwanaamekuwaakifanyakwaIsraeli."Hiiilikuwanikizazikubwanakatikanuruwaninimimikwendakusemakatikadakikatu,nikwelimuhimukwambawewekusikiahiijuumbele.Hiiilikuwanikizazimkubwa.Kamaukiangaliavizazivyotewaliokujakablanabaada,kizazihikinadhanizaidiyakizaziyoyotenyinginekuelewekaniniAganomwaminifuutiimaana.WalielewaninimaanayakumpendaMungunakupendana.HiiilikuwanikizazikubwakatikahistoriayataifalaIsraeli.NahivyokamawewekuanzakusomakatikaWaamuzi,utaonamakabilaya


YudanaSimeonikupatapamojakufanyakazipamojailikumalizaushindiwanchi.WewekusomakuhusuYerusalemukuwaalitekwanakabilalaBenyamini.UnawezakuonakuanzahiikubwabaadayakumalizaJoshuaushindiwanchi.Ilikuwanimarayakubwa.

B.nyakatimbaya

Lakinihunakusomambalisanakwakutambuajinsiyaharaka,nakwambajambolakushangazakatikakitabuchaWaamuzinadhani,jinsiyaharakaikawambayazaidiyamarakwamara.AngaliaWaamuzi2,mstariwa10,tafadhali,"Nawotewakizazikile(kizazichaJoshua)piawalikuwawamekusanyikakwababazao(hivyowotewalikufa)nakulitokeakizazikinginenyumayaoambayehakujuaBwanawalailekaziambayoaliyoyatendakwaajiliyaIsraeli."Katikakizaziki1elimuyaMunguniwaliopotea.Nitualichukuakizazikiya1.Nikweliilianzakidogomapemakulikohiyo.Flipnyuma,tafadhali,iliWaamuzisura1mstariwa19.WaonikuzungumzajuuyaYuda,kizazikubwa,kabilanzuri,kumalizaushindiwanchiyao.Mstariwa19,"BwanaalikuwapamojanaYudanayeyealichukuamilkiyanchiyavilimalakinihakuwezakuwafukuzawenyejiwawazikwasababuwalikuwanamagariyachuma."Hilosiyokauliyakihistoria.Hiyonihukumujuuyakukosaimani.MunguambayewakagawanamajiyaBahariNyekundunikushindwanamagariyachuma?Sidhanihivyo.Sidhanihivyo.Kitunitayarikinachoendelea.UkosefuwaimaninimapyakujanjetayarikwasababuMungualiahidikupambananakumpanchikwaajiliyaokamawangekuwawaaminifu.Lakinitayariwaonimapyayakushindwakatikakazizao.Angaliachinimstariwa21,tafadhali.WatuwaBenjaminnikuzungumzajuuyamshindiYerusalemu,"KwawatuwaBenjaminhawakuwafukuzaWayebusiwaliokaaYerusalemu.HivyoWayebusiwamekuwawakiishinawatuwaBenyaminindaniyaYerusalemuhatahivileo."Nakishakatikamstariwa27hadimwishowasura,mwandishiinawekakushindwawenginewotewataifalaIsraeli.JinsiyaharakakizazihikikubwailishindwakufanyamamboambayoMungualikuwaamewaitawafanye.HawakuwakukamilishaadhabuyaMunguyaWaamori,waoushirikianokamaumeandaliwanawatu,nakamatunaonakwaharakasanawaokuanzakuabudumiunguWaamori'.Naunahiiondkushukakwambakwelimatekekatikagiakatikasuraya2nainaendeleakupitiakaribukitabuchotechaWaamuzimpakakupatamstariwamwishosanakatikasurayamwishokabisaambapomwandishianasemakuwa"kilamtualifanyamemamachonipakemwenyewe."

HivyoelimuyaMungu,maarifayaBwanaimekuwawaliopotea.Ahadiyakuwauaminifumtiifukwanjiazakezimepotea.NabadalayakuruhusuBwana,Mungu,kuamuanininihakinanininivibaya,kilamtuanafanyakilewanachotakakufanya.Hiyositaarifakihistoria.Hiisimjadalawamachafukoyakisiasa.Nimjadalawakukosaimaninauharibifukwambaambayoinaongozakwa.Hawakuwakutoamafunzokwawatotowao.WaohakusikiaayazifuatazoShema.Nahawakuwakuzungumzakuhususualahilomezanichakulachajioni.Hawakuwakuandikanijuuyamikonoyao,hawakuwakuandikakwenyemiimoyamilangoyao.Hawakuwakutoamafunzokwawatotowaokwaajiliyaupyaahadi.Nakatikakizazikiya1,mya1,elimuyaMunguniwaliopotea.Naondhiikushukakuchocheakasi.

Lakinisitukufanyavizaziijayokuangukakwaharaka,waokuangukambali.KamawamewezakusomamengijuuyaMwamoriauMkanaaniaudiniMfilistiunawezakuonajinsikabisa,hakunanenokatikalughayaKiingerezaauyoyoteyalugha,wajinsimbayadiniyaoilikuwa.Ilikuwanimachukizokwamsingi.WatuhawakuabuduBaaliambayealikuwamkuuuzaziMungu.Yeyenafasi,waowalidhani,uzazikwanchinakwawatu.NamkewakemkuuulikuwaAshera.Nailikuwadiniyakutisha.UnakumbukaKumbukumbu00:31MusaanawaambiakilakitumbayakwambaBwanaanachukiawamefanyayao.Nakwambahakikanikweli.Wakanaaniwaliabudusanamu;Wakamwabudusanamu,ikiwanipamojanakafarazawatoto.KamaunawezakusomaMamboyaWalawi18unawezakuonakinachakumnyimangonokwambawatuhawawalikuwawamekwendanakumnyimangonohaikuwamaishatukilaSikuya,ilikuwamaishayakidini.DininautamaduniwotewalikuwailimalizikanaupotovuwaWalawi18walikuwaupotovuwadiniwadiniMwamoriyaushoganaincestnawanyama.LakininadhanihiigotinaendeshwanyumbanikwangungumukulikowakatimwinginewowotemiakamichacheiliyopitanilikuwakatikaNewOrleanskwabaadhiyamikutanonanikaenda,SikuyawajuuyaBourbonStreet,Sikuyawakatika1yamaeneo


mabayayamji.Miminilikuwakatikaeneonzuriyamji,akaingiakijijinikuhifadhimarakwamarakuangaliakwabaadhiknickknacksaukitu,nanikaingia,mimialishangaakabisa.NilikuwakuangaliarundolafigurineskuchonganafigurineskuchongaNilikuwakuangaliakatikaNewOrleansmiakamiwiliiliyopitawalikuwakufanananapichazasanamuMkanaanikwambanilikuwanakuonekanakatikavitabuvyakiadaakiolojia.Figurineskwavyombovyainavyosemachumvingonokwasababuhiyondiyodiniyaoilikuwa.SasakamamimikuangaliabaadhiyamambohayananadhanikuhusujinsimbayaWaamorini,nivigumukufikiriakwambasisisiyombalinyumayaokamataifahapa.Upotovuwakingonowaushoga,incestnaunyama,kuabudusanamunakuabudungono,labdasisisiyokwambambalinyuma.

LakiniWaisraelisituakaangukaharaka,waliangukangumukutokaajabuibadayaMungum1waMungusafitofautinadhambi,ndaniyakumnyimangonoyaibadaWaamori.NayalekatikaWaamuzibasi,nimfululizowamzunguko.Nakaribumizungukoyotenisawa.Nakunasehemu4nahiyo.Kifungukuanzambalinamwandishikusemakitukama,"kwambawatuakafanyayaliyomabayamachonipaBwana."Nakatikakaribukilakesikamasikilakesi,mbayamarakuabuduBaali.2,nininibasiMunguanafanyanikuzitumaaduitaifakwakuwaadhibu.WakatimwinginekuzitumaWamidiani,wakatimwingineanatumaWafilisti,nawakatimwinginekuzitumakwawatuwengine.NawatuaduikuoneawanawaIsraeli.Nakisha3,Israelihatimayekuitakatikatoba,waokuitakwaMungukuwasaidia.Nakisha4,yaleambayoMunguanafanyanikuzitumahakimu.Kuzitumamtuambayeatawaongozakatikavita,ambaoatashindaaduinakishamtuhuyo,kwambahakimuitasababishataifalaIsraelikwamudawotewamaishayake.NahivyotunamajajiwaOthnielinaEhudi,Deborah,Yeftha,Samson,Gideonnahatunamudawakwendandaniyoyoteyahadithizaokina,lakinikamaunatakakusoma1NingependausomehadithiGideonkatikaSuraya6,7,na8WamidianiwalikuwakuwakandamizaIsraeli;waokujakatikakilamwakanakuvamiamavuno.Waokupigakelelebaadayamiakasaba,MunguhuwafufuaupGideonnakushindwaWamidianinaanatoarahanchi.Angalia,hiinimzunguko,nakwaharakakamaGideonamekufa,wanaanzakufanyadhambitena.WaokufanyamambomabayambelezaMungunawanaabuduBaali.

LakinihiyonimzungukokwambahuendanjiazotekitabuchaWaamuzi.Yakuabudumiungumingine,naMungukutumaadhabu,watukutubunakishaMungukwakumtumahakimuilikuwatoakutokananaukandamizajiwakigeni.Waamuzinigiza,gizakitabuliterarilynakitheolojiaakizungumza.NiwalidhanikuwakitabugizakwasababuinaonyeshakilekinachotokeawakatikuachananaMungukwambahakunajambojinsinguvukizaziki1ni,kamakizazikijachokutelekezwaMungukamawaokuangukakatikadhambi,kilekilichotokeakatikaWaamuzikitatokeakwetupia.SasakunamaeneomachachemkalikatikaWaamuzi,siwengi,lakiniwachache.Pengine1yapichayanguvuyaMungukusameheinawezakupatikanakatikaWaamuzikwasababuhakunajambojinsimarakwamaraIsraelidhambi,nabilakujalijinsikutishadhambizaoni,Mungukatikahurumayakenaneemayakedaimanipalekusameheikiwatobanikweli.HivyokunabaadhiyataamkalikatikakitabuchaWaamuzi,lakininikitabugizanakitabugizakwamakusudi.

III.UmuhimuwaMkatabawaRenewal

Yamambomengi,ingawa,kwambaMajajiinatufundisha,kuna1kwambamimikwakwelialitakakusisitizaleoasubuhi.Nakwambaniumuhimuwakufanywaupyaahadi.JoshuawitokizazikijachoupyadhamirayaoyaBwana,MunguwaAgano,lakiniwalishindwakufundishakizazikijachonaWaamuzianaelezeakilekinachotokeawakatihakunajambojinsinzurikizazicha1ni,jinsiyaharakakizazikijachoanawezakushindwa.HiyonininikitabuchaWaamuziniyotejuu.Imanisimaumbile,ninini?Siyomaumbile.Kilakizazilazimakufanyamaamuzikauliyakemwenyewe.Kilamtu,kilamwana,kilabinti,lazimakufanyaakilizaowenyewekamakwakamawatakuwaupyamkatabawawazaziwao.

Nakumbukakamamtotomovienikwendakuzungukaaliitwa"KwaAjiliPeteya."Nikukwamakatikamawazoyangukwasababumimibadounawezakukumbukaguykusema,'Naam,mimininakwendakupatambingunijuuyampangowafamilia.'Hakunampangowafamilia.Siwezikuhamishaimaniyangunawewe,kwawananguaukwabintiyangu.Kilakizazilazimaupyaahadikwawenyewe,nilazimakutoaahadizaowenyewekwaMungu.Waamuzi


nipichayakilekinachotokeawakatiahadisiupya.Waamuzinihapakuonyeshasisikwambakamalilesiupyanawatotowetu,kwambakamawatotowetukutendahakikatikamachoyaowenyewe,basiharakawatotowetuushirikianoKuchanganyikaibadanaMabaaliwaduniahiinahatimayekutoawenyewekabisambeleyaBaali.ChochoteBaalihutokeakwakuangaliakamakatikaSpokanekatika2003.

HiyonininikitabuchaWaamuzianatueleza.Imean,sisiwotetunajuawamakanisa,sikuchukuajuuyamakanisamengine,lakinisisiwotekujuayamakanisa,je,sisi,ambaoulianzanguvunakumalizikadhaifu.Sotetunajuayamakanisaambapokizazicha1walikuwawatuwachaMungu,kwauzitoniayaMolawaoMlezi,lakiniwalishindwakutoamafunzokwakizazikijachoyawaumini.Nawakatikwambasetiyaviongozikupitajuu,kamawanavyofanyakatikaWaamuzi2,wakatikizazikijachosualalauongozi,mshangao,mshangao,mshangao.Hawanakufanyaupyaaganokwambawalihitaji.Nampendakizazihiki.Sisinikufanyakilakitutunaweza,lakinimaishanimzunguko,nakitabuchaWaamuzilazimascaredaylightswanaoishinjeyaweweyajinsiyaharakawatotowanawezakuondokaimaniyawazaziwao.Kamavileinategemeayetu,sisilazimakuwaniayakuwainuakizazikijachoyawaumini.

A.JukumulaWazeeKizazi

Nakwaupandewetu,je,hiyokuangaliakama?Naam,kunaorodhandefulakinikwahakikatunakuanzakwakufundishawatotowetu.Namafundishomarakwamaraanaanzanyumbani,siyohivyo?Kamatunawatotowakokwamasaamawilikwawiki,hatuwezikupambananaduniahii.Wotekwambatunawezakufanyaimekujapamojanawewenakusaidianiniunafanyakatikanyumbayakokuzungukachakulachajionimezayako.Nanilazimakujitoakwakuwafundishawatotowetunyumbani.Nilazimakujitoakwakuongeanaokuhusuushirikinanakileinaonekanakama.Nilazimakufanyanaokuzungumziamonotheismnakileambachoinaonekanakama,naniniinaonekanakamasikutumikiaMabaaliwaMarekani.Tunahitajikuanzamazungumzonakusema,"Je,kweliwanaaminikatikaMungumya1?Je,nimiungumashindanokwenyemtandao,nakwenyetelevisheni,nakatikasinema,nakatikamtaawako,nakatikashuleyako?JeBaalikuangaliakamaleo"Hiyonirahisi1-?Yeyenimunguuzazi.HainakuchukuamawazomengiyakufikirininiBaaliinaonekanakamaleo.KwahatukubalikuitumikiaMarekanimaashera,lakinikumtumikiaMungum1naYeyetu.Hapondipoinakuanza,siyohivyo?Hiyonininidhamirayetuinakuwakamasisinikweliyawekizazikijachoyawaumini.Tunakuendeleakukubaliwajibuwakuwafundishawatotowetunyumbanikaribunamezayachakulachajionimarakwamara,kuwanijuuyamidomoyetu,kujanjeyamidomoyetu,iliyoandikwakwenyeutepekatikatiyamachoyetu(namimihatasijuininifrontletni),iliyoandikwakwenyemiimoyamilangoyetu(Kumbukumbu6).

Unajuatumekubwanikufundishamtukutii.Jinsiganiunawezakufundishamtukutii?"Sasawewekufanyahivyo,nawewekufanyahivyo..."Hiyosiyokwendakufanyakazipamojanami;Sidhanikamanikazinaweweama.Njiapekeeyakufundishautiinikwamfanohayo,haki?Njiapekeekwamfanoniyakutumiamuda.Inachukuamudawetu.Wakatimwinginenadhanidhambikubwanibusynessyetukwasababukamawewenihivyobusyhunakiasiyoyote,huwezikufanyakituchochote.Huwezimfano,huwezikutumikia,huwezikufundisha,huwezikuhamasishakwasababutukohivyostinkingbusynamaisha.Watuwa3waliokuwawaliokuwamuhimukabisakatikamaendeleoyamimikamamtu.MheshimiwaCornforthalikuwaDarajayangumwalimu3.ZamunjealikuwarafikiRogerMarisborakamazamaniNewYorkYankee.MimidaimakujiulizakwaniniMheshimiwaCornforthaliwezakugongaSoftballnjeyaplayfield.MheshimiwaMunsonilikuwadarasalatanomwalimuwanguShuleyaJuma2.MheshimiwaEberlyilikuwasabayangumwalimuDarajashule.NilikwendashuleyaKikristokatikadarasalasaba.NaMheshimiwaCornforthnaMheshimiwaEberly,wakatiwaowalikuwawamefanyanamimikamawaalimuwangu,wakaendazaidiyamimininauhakika,kilewalichokuwawanalipwa.Naoalichukuaniayangunawalitakakuleamimikamamtu.NahasaMheshimiwaEberlykulelewayangukatikaimaniyangu.MheshimiwaMonsonalikuwahukokilaJuma2tayarikwaajiliyaShuleyaJuma2.Sisialitumiamudakatikanyumbayake.Kwanini?Kwasababualikuwakuwapamfanoutauwakwakizazikijacho.NaMheshimiwaMonsonkuelewakwambahiyondiyonjiapekeeambazounawezakwelikusaidiawatotowakizazikijachokuandaaupyaahadizaoAganokwaMunguwao.Inachukuamuda.Sisikuwakukatatamaakatikasalakwaajiliyao.Niduniambayawaonikupandajuukatika


sihivyo?Imean,wewewotekatikachuowanakabiliwanamamboambayomimikamwenimeotayakatikachuo,hatajuuyachuoKikristo.Watotowangunikuwawanakabiliwanamambokamanimtandaoaumtuchinikwenyekona.Mimisikufikiriyamtufulanikwenyekonakatikakitongojiyangu,lakinimtuproverbialkwenyekona.Man,wanatakakuharibuwatotowangunawaonimepatadawa,nawaonimepatapichazauchikwakufanyahivyotukamahiyo.Niduniambayanakamasisisikujitoleanakuwaombea,siyokwendakufanyakazi.Tunakuelewakwambahiiningumu.Imean,orodhahiiinawezakwendajuunajuunamimisitakikupunguawewe,natakamoyo.Lakininivigumukufanyahivyo.Nikwelinirahisikusema,"njoonakusikiaBillkuhubirimambohayanakwendanyumbani."Lakinisikwambaainayakanisatumekuwaniayakuwa.Tumekuwaniayakuwakanisafamilia,nakwambamagumu.Nivigumukwasababunigharamakubwa.Hiimpangowaupanuzisisinikazinikwasababuhatunavifaamuhimukufanyakiletunahisitunapaswakufanyakwawatotokatikakanisahili.Hivyonigharamakubwa.Tunakwendakuwanakuendeleakuwarahisi.Ukweliniukweli,hainamabadiliko,nakwaasilisifazetudaimakukaasawa.SisidaimakutangazaMunguninaninakilealichokifanya,lakiniainayasifakwambanikwendanamabadiliko.Pole!Nitukuepukika.TutakuwaMyahudikwaWayahudinawatuwamataifamengineKigirikikwanahiyoinamaanafomuyetuyanjenamanenonikwendakuwanamabadilikokamasisikujitahidikufundishakweliyamileleyaMungu.Tutakuwaaliwekanjefarajakandazetu.

MimiakaendakanisanikubwachinikatikaCaliforniawakatimiminilikuwakwenyelikizo.Niwito"MwambaBandari"nanapendakukuambia,ilikuwarockin'!Ilikuwakusonganailikuwakutikisa,kilaelfu4wao,wastaniwaumri25.Je,hawaoniwaangalizi1katikakanisamzima.Kilamtualikuwamshirikikatikaibada.WamejifunzakuwasilianaukweliwaMunguwamilelepamojanaCostaMesa.Lakiniainayanjenikwendanamabadiliko;waokuwanamabadilikokamasisinikwendakusimamakwelikwaahadiyetuyakuandaakizazikijachoyawaumini.Kwaupandewawatotowetu,wananirahisisana.Mudawaoatakuja.Lakiniwaokuwachangamoto,nawaokuwachangamotokwakuelewakwambawaolazimaupyaahadiwazaziwaowenyewe.Kwambakilam1waonikwendakuitwakufanyauamuzikwaajiliyakemwenyeweaukwaajiliyakewakatifulanikatikamudakatikamaishayake.NamaombiyetukwambawazazikamamtubinafsinakamawanachamawafamiliahiiyaMungu,kwambasisiwamefanyaninitunawezakuwatiamoyonakuwafundishanakutoachangamotoyakizazikijachoyawaumini.

.NinasomoNingependakaribunaasubuhihiikatikanatumainikwambahuwezinadhaninimaonyesho;siyoniayakuwa.Lakininilitakakuwekamwilinamifupanyumaninisisinikuzungumzajuu.Rick,niwaochini?Hayakatika.Natakakuonamalengoyaahadiyako.Miminatakawewesikuonahayakamaidadi,lakinikamamaishayathamaniambaoutakaamileleamambinguniaukuzimu.NaMunguametuwekasisikatikanafasiyakuwanamkonokatikamchakatohuomzima.Waoainayakujuaniniwaonihapa.Waoniuhakikakabisa.Tulikuwanasaawatu100wa1kutokachekecheahadikwanjiayakuminambilidarajanailikujiunganaumatihuu,kamawewenikatikadaraja1kwendakwanjiayachuo,nakamawewekufikiriaShilohHillsFellowshipnyumbanikanisalako,napendawewekusimamatafadhali.HizinivituyakitabuchaWaamuzikatikamaishayetu,nanyinyote.Kwawaleambaowanasimama,natakakukuambiakwambakunaatakujawakatikatikamaishayako,labdanitayariumefika.KutakujawakatikatikamaishayakoambayowewenikwendakuwanakuamuamwenyewekamaYesunikuwaYesuyakoaula.KutakujawakatikatikamaishayakoambapoitabidikuamuaBwananiMunguwakonakamawewekumfuataaula.KunaatakujawakatiambapokwasababutuMamanababaniWakristohainamaanakwambahiyonihakiyenu.Nautakuwanakufanyauamuzihuo.Namaombiyetukwakilam1wenuamesimamanikwambaShemaitakuwakauliyakomwenyeweyaimani.Nimekuwakatikamakanisaambapowatotonisikuwakaribishailiwawezekuzungumzawotewanatakanamimitukupenda.Maombiyetukwakilam1wenunikwambaSikuya1utakuwakusema,"SikienienyiIsraeli,BwanaMunguwetuniBwanamya1,namikumpendaBwanaMunguwangukwamoyowanguwote,narohoyanguyote,nawoteyangunguvu."Hiyonimaombiyetukwakilam1wenuambayeniamesimama.Tunawashukurusana,kiasikwambaMunguametumawewekwetukuwasehemuyafamiliazetu.Itakuwakilamtumwinginetafadhalikusimama?Waleambaowanasimamanisasa,kwasehemukubwa,sasawatuwazimakizazi.HiinikizaziJoshuanakitabuchaJoshuaanatakamimikuulizawewe:jekutoaahadimuhimu,ilimbalikamaniinategemeajuuyenu,kwambakitabuchaWaamuzisikuelezeakizazihikiijayo.Je,unakubaliananamistariifuatayoShemakwambahiiniahadiyakokwahii,kizazikijacho?Kamaniahadiyako,kisha


Ningependakaribuasubuhihiinakuwakilam1wetukusomapamojaKumbukumbu6:6-9kamaahadiyakizazikijacho.Je,tafadhalikusomanamimi,"Namanenohayaninayokuamuruleo,yatakuwakatikamoyowako.Naweuwafundishewatotowakokwabidiinaatakuwamajadilianoyauketipokatikanyumbayako,nautembeaponjiani,naulalaponauondokapo.Yafungekamaisharajuuyamkonowako,nayoyatakuwakamautepekatikatiyamachokamayako.Tenayaandikejuuyamiimoyanyumbayakonajuuyamalangoyako."Ombilangunikwambakwambaniahadiyetukwakizazikijacho.

Hebutuombe:Baba,sisikuelewakwambakatikahurumayakonaneemayakowewekushikilianjeofayamsamahanawokovukwetukwamba1kwa1unayotuitianaunasema,"MiminitakuwaMunguwenu,jekuwasehemuyawatuwangu?"Tunafahamu,Mungu,kwambawakatisisinikuokolewakatikafamiliayaMungu,sisikutembeakwanjiayamlangomtum1kwawakati.Namamayanguhawezikutembeakupitianamimi,babayanguhawezikutembeakupitianamimi,MheshimiwaEberlyhawezikutembeakwanjiayamlangopamojanami.Hiyoniuamuziwangu;niTylernaKiersten,naHaydennaRyannaBrentya.Nikilam1wawatuwazimahawavijanana'uamuziwatoto.Baba,tunaombakwambaWewekuhimizasisikuwaainayakanisaambapoWaamuziinakabisahakunanafasikatikamaelezohayayadhambi.Huendakilakitusisikufanyakumpendezawewewotekatikakizazihikinakatikavizazivijavyo.Amina.


13.MunguniMfalme(1Samweli)

Hebutuombe:Baba,Wewenikwelimfalme,kwambalichayakuonekanayanguvuzabinadamunautashiwabinadamu,tunatambuakablakwambaWeweniMfalmenakwambaWewenikatikaudhibitiwahistorianaWewenikatikaudhibitiwawatuambaowanaonekanakuwamaamuzihistoria.Baba,kunamambomengihatuelewi,hatuelewijinsikazinje,hatuelewijinsihiyomabayayanawezakuwepokatikaulimwengukutawaliwananzurinamwenyenguvuzoteMungunabadohatuwezikudainaimanikwambatunaimaniWeweninzuriwakatiwote,kwambaWeweniMfalme.TunaombakwambahasakamasisikuangaliawimbowaHanaasubuhihiikwambasisikujambalinahatiaaumoyo,chochoteitakavyokuwa,nauelewakwambaWewenihurunaWewenikatikaudhibitiwahistoria.KatikajinalaYesu,Amina.

I.Samueli-JajiMwisho

SamwelialikuwamwamuziwamwishokatikahistoriayaIsraeli.Piaalikuwanabiinapiakuhani.NakatikakitabuchaSamwelikatikaBibliayako,sisikusomakuhusumaishayaSamwelinapiakuhusumaishakamakuu1mfalmewaIsraeliSaulinasisinivishawishinaDaudi,ambayeanakuwa2kubwamfalmekatikahistoriayaIsraeli.LakinimimiSamuelipiamashahidikwakipindichampitosana,nimuhimusanakatikahistoriayaIsraelikwasababukatikamimiSamuelitunaonampitokutokatheodicykwakifalme.Israelilikuwaimeundwakuwatheodicy,nchihiyoulitawaliwanaMungu.Yeyehakikaingekuwakazikupitiawatu,waamuzinamanabii,lakinitheodicyinamaanakwambaMungunimtukichwa.NakatikamimiSamuelitunaonampitokutokatheodicykwakifalmeambapowanawaIsraeliwalitakamfalmekuwajuuyao,hawakutakakuwachiniyatheodicywaMungu.Hivyonikitabumuhimusanakihistoria,lakinipiakitabumuhimukitheolojianahiinimchezowakuigizaunaoendeleawakuingiliaMungukatikahistoria.

A.KuzaliwakwaSamweli

MimiSamuelihuanzanahadithiyamajinamtuElkanaambayealikuwanawakewawili,PeninanaHana.Hanaalikuwatasa;Hanahakuwezakuzaawatoto.Nakamaunawezakufikiria,ingawaalikuwam1wawakewawilinam1kwambahawakuwanawatotowowote,hakufanyamemamaishayanyumbani.ElkananafamiliayakekilamwakaakaendaShiloilikumtoleaBwanadhabihunakatikamimiSamweli1,tunaonanaokatikasafarihiiShilonatunaonahadithiyasalaHana.Nimaombinzuri,mimiSamweli1,kuanziasaamstariwa9,"BaadayakulanakunywahukoShilo,Hanakufufuka.NayeEli,kuhani,alikuwaakiketikitinikandomwimowahekalulaBwana.NayeyealikuwaundanishidanakumwombaBwanaakaliasana.Nayeyeakawekanadhiri,akasema,"EeBwanawamajeshi,ikiwaweweutaliangaliatesolamtumishiwakonakunikumbukanakusahaumtumishiwako,lakininitakupamtumishiwakomwana,basinaminitamstareheshakwaBwanaSikuyazotezamaishayakenawembeutaokichwachake."Kwamanenomengine,yeyeitachukuakiapoMnadhirinakuwanaarikwaMungukatikamaishayakeyote.Nanidhahirialikuwahivyobidiikatikasalayake,kuhaninawalidhaniyeyealikuwaamelewa,mstariwa12."KamayeyeanaendeleakumwombaBWANA,Elialionakinywachake.Hanaalikuwaakiongeamoyonimwakemidomoyaketuwakiongozwanasautiyakeisisikiwe."Kwahiyo,Elialimpelekakwakuwamwanamkeamelewa."NaEliakamwambia,'mudaganikwendakwenyekuwamlevi?Kuwekambalidivaiyakowewe.'"Penginewalionanzurijuuyakemwenyewe."NaHanaakajibu,'Hapana,bwanawangu,miminimwanamkewanasumbuliwakatikaroho.MimiSikuyanywadivaiwalakileo,lakininimekuwakumwagarohoyangumbelezaBwana.Je,sikuzingatiamtumishiwakokamamwanamkehaunamaana,kwawotepamojaNimekuwaakizungumzanjeyawasiwasiwangumkubwanamajonzi.'NakishaEliakajibu,'NendakwaamaninaMunguwaIsraeliakupeombilakoambaloumewekakwake."Hanahakuwezakuzaawatotonahakukuwanalaanazaidikatikaulimwenguwakalekulikokuwatasa.IlikuwakutafsiriwakamaisharayaMungukuwahakufurahishwanawewe.Hivyoyeyehakuwanawatoto,yeyehakuwanakupatapamojanamumewemkemya1.Nzurihojakwandoayamkem1inaonekanakwangu.Lakiniyeyeanajuaambaokurejeakwa,hainayeye?YeyeanarudikwaBwananayeye


hutokamoyonimwakenayeyeanafanyahivyokwanishatihiyokubwanakamakanikubwakwambaElianadhaniyeyenimlevi.NashangaakamanimekuwaamewahikuwahivyokukatatamaakatikamaombiyangumbelezaBwanakwambamtukudhanikuwamimialikuwaamelewaaunjeyaakiliyangu.

HanamajaniShilo,yeyehuendanyumbani,namanenoElinikweli.SamuelializaliwanawakatiSamwelianaumriwakutoshakuishijuuyakemwenyewebilamamayake,waokwendanyumayaShilonaHanahuendakuangaliakwaEli,nayeyeanaonanaye.Katikasuraya1,mstariwa26,tunasoma,"Nayeakasema,(nahiinikwaEli),'Molawangu,kamawewekuishiBwanawangu,miminimwanamkeambayealikuwaamesimamahapambeleyakokuombakwaBwana."Kwamanenomengine,kumbukamwanamkewewewalidhanialikuwaamelewa?Nimimi!"KwamtotohuyuniliombanaBwanaamenipaduayangukwambamimialifanyakwake.KwahiyomimiameipanayekwaBwana.Kwamudamrefukamaanaishi,yeyeniameipakwaBwana."Nihadithikubwa,habariyamwanamkeambayenikukatatamaambelezaMunguwake,namajibuyamaombiyakenayeyeanaendeleakiapochake.Penginehaikuwajamborahisikufanya,ingekuwanikuwa?KwakuwaalitakamwanahivyomnonakishawakatikupokeayakekuwekanadhiriyakonakumpanyumakatikautumishiwaBwana.LakinihiyonininianafanyahivyonaSamueliwalikaanaikakuanaElikatikanyumba.

ManenoB.HanawaSifa

Suraya2ni,nadhani,suramuhimuzaidikatikayoteyamimiSamuelinapenginewotewaInaIISamuelikwasababukatikamimiSamweli2,tunamaombiHana.NikweliwimbowasifakwaMungukwambakatikanuruwahaliyakenakatikanuruwakilakituambachoMunguamefanyakwaajiliyake,yeyemapumzikonjekwasifa,nakamasisikuangaliamistarihii,tunawezakuonaniniHanakujifunza.Nahiyondiyoswalinatakakuendeleakwanjiayaakiliyako:niniHanakujifunza?NininiuzoefuwamaishakatikaMungukuingiliakwambaunasababishwayakekujifunzamambokuhusuyeyemwenyewe,nakujifunzamambokuhusuMungu?Nahivyokatikasuraya2,mstariwa1,yeyekuanzakwakutangazakwambayeyenikwendakumtukuzaMungukwakilakitukabisakwambayeyeana.NaHanaakaomba,akasema,"MoyowanguunashangiliakatikaBwana.NguvuzangumkijitapakatikaBwana.Kinywachanguderidesaduizangukwasababumimikufurahikatikawokovuwako."Hanaanasema,"MimininakwendakumtukuzaMungunamimininakwendakwakumsifukwamamboyotenina,kwamoyowangu,kwanguvuzangu,nakwakinywachangu."NakishakatikaBibliamtindomzuri,yeyekwelianamsifuMungu.Akisema,"Bwanaasifiwe"sisifa,sawa?AkimsifuMungunitamkolaYeyeninaninakishayakilealichokifanya.Hiyonininisifani.Hivyomstariwa1nimwitowasifa.Anasema,"Miminikwendakumsifukwakilakitunina.

SasabasimimikumtukuzaMungukwavilealivyo,"mistariya2na3."HakunaaliyemtakatifukamaBwana.Hapanamwinginezaidiyawewe.HakunaRockkamaMunguwetu.Majadilianotenahivyokujigambasana.Hebusikiburikujakutokamdomowako,maanaBwananiMunguwamaarifa,nakwahuyovitendonikupimwa."Nininiukamilishwajinzuriyaamriya1.UkamilishwajinzurikwambakunaMungum1tunakwambakatikamaishaHanayeyesikwendakufanyanayekushindananawenginewanaoitwamiungu.HakunapantheonwamiungukatikamaishaHana.KunasimkusanyikowamiungunalabdaBwanajuunakishahawamiungumingineyotekwambayeyepiakuabudu.KunaMungum1tu."HakunaaliyemtakatifukamaBwana.Hapanamwinginezaidiyawewe."Nakishayeyenihatuayandanikwakutumiamfanomzuriwamwamba,mfanokwambahuendanjiazotehasaAganolaKale.NawakatiyeyeanatangazakwambahakunaRockkamaMunguwetu,nininiyeyenikutangazakwambanikatikaMungukwambanimepataulinziwangu.NikatikaMungukwambanimepatausalamananguvunautulivunakimbilio.KwambaMunguniMwambawangu,YeyeniwokovuwangunaYeyehawatajali.MaazimiomakuuyaMunguninani,kwambakuna1tunakwambaYeyeniMwambakwawatotowake.

Lakinikatikamstariwa3,yeyepiaanadaikwambaMunguniMungumwenyehaki,kwambayeyenihakimumwishonakwambahatimayeAtahukumunakileYeyeanajuakuwanikweli.Nimuhimusanahasakamatheologiayawimbomamlakayenyewe.KuwaMunguhakimuhautakuwaswayednakiburinakamatunaonakamasisikuangaliamaishayaSauli,hukumuyaMunguhaitakuwaswayednamafanikiobinadamu,lakiniMunguanajuanikwelinaAtahukumukulingananakileYeyeanajuanikweli.KauliyaajabuyasifakwaMunguninani.


Lakinibaadayakufanyakwamba,yeyehatuakwahatuaya2yasifanakwambanikumsifuMungukwayaleamefanyakatikamstariwa4nayafuatayo.NaniniHananikwendakutangazanikwambakatikaneemayaMungu,katikauhuruwake,akiamuakubarikibaadhinalaanawengine.SasalughayalaananabarakahainakwelikutokeakatikawimbowaHana,pamojanakwambaimekuwanjiazotezaBiblia.KunawakatikatikamudaambaowanawaIsraeliwalishindanchinaowakaendahatamilimamiwilinanusukabilawalikuwakwenye1mlimanakusemabarakazaMungu,nanusunyingineyamakabilawalikuwakwenyemlimamwinginekutangazalaanayaMungujuuyawatuambaowangekuwawasiotii.MandhariyabarakanalaanaimekuwanjiazoteAganolaKalehadihatuahii.Yeyehanakutumiamanenohalisilakinikwambanininiyeyenikuzungumzajuu.KwasababuyeyenikuzungumzajuuyamabadilikoyabahatinakwambaMungukatikaneemayakenakatikamamlakayakeninguvunanibureilikuondokananabahatiyawatu.Naniniyeyenikwendakufanyanikuanzishasetisabayatofauti.Wa1ninguvunadhaifunaWazonikwambaMunguamechukuanguvunaalifanyanaowanyongenaMunguamechukuadhaifunaalifanyanaowenyenguvu.Yeyeniuwezowakubadiliwafungwawawatu.Nahivyotofautiniimaranadhaifu,kamilinanjaa,tasanarutuba,waliokufanahai,wagonjwanaafya,maskininamatajiri,mnyenyekevunakupandishwa.Hebutuangalieaya."Pindeyamashujaazimevunjikalakinikumfungadhaifujuuyanguvu.Waleambaowalikuwakamiliwaajiriwaowenyewenjekwamkatebaliwaowalionanjaawameachanjaa.Tasainaalizaliwasaba,lakiniyeyeambayeanawatotowenginiakionyeshausowahuzuni.Bwanaunauanahuletakwamaisha.Hushushahatakuzimu(aukuzimu)nayeyehuwafufuaup."Hiyonimgonjwanapiakulinganisha."Bwanahufanyamaskininahutajirisha.Yeyehuletachininayeyehuinua."Nakishayeyeinasisitizahatuajuuyautajiri."Yeyehuwafufuaupmaskinikutokananaudongo,Yeyeakanyanyuamasikinikutokamajivuchunguilikuwafanyakukaapamojanawakuunakurithikitichaheshima."Mimihajayaharakakuongezaparentheticallykwambasikilamtuambayenimgonjwaaunjaanilazimawaovu.Hiyosiyokilekinachofundishwahapa.LakininininikufundishwanikwambaMunguanatawalanaYeyeanawezakufanya(vizurikitheolojiamrefuhapa)chekeshajivizurichochoteanachotakakufanya.Nakamahiyoinamaanakubadiliwafungwawawatu,nindaniyamamlakayakenandaniyaneemayakekufanyahivyo.

Sasaunawezakuwanakufikiri,"Jinsigani?NikwajinsiganiYeyekufikiriYeyeanawezakufanyahivyo?KwaniniMungukufikirianawezakupatambalikupunguzawafungwawawatu?"Naam,jibunikatikanusuya2yamstariwa8,"KwanguzozaduniazinaBwananajuuyaoAmewekadunia."SababuMunguanawezakubadilibahatiyamtuyeyoteYeyechekeshajivizuriakiamuanikwambakilakituniwake.Dunianinivyakehatamisingiambaojuuyakedunianiyaponiwake.Nakilamtunakilakitukwambaanaishihapadunianiniwake.NayenihurunaYeyenihurukufanyachochoteYeyeanataka.Yeyenimfalme,yeyenikatikakudhibiti.

Naam,kutokananaukwelikwambaMunguanawezakufanyakileanatakanakutokananaukwelikwambaYeyenikwendakubarikibaadhinaYeyeanaendakulaaniwengine,swaliasilini,"Jinsiganiunawezakupataupandewakemwema?"Ninanikuwanayeatakibarikia?Imean,Mungusiyohazibadiliki.Yeyetuhainakwendambalinakufanyachochoteyeyeanataka,kwamaana.Lakinininaniniyeyekwendakubariki,nawaliowaovukwambaYeyeanaendakuwaadhibu.Naam,jibunikatikamstariwa9na10."Nayewalinzimiguuyawaaminifuwake."HaondioYeyeanaendakubariki."Lakiniwaovuwatatengwakatikagiza,kwasikwauwezohuyomumeaumwanamkekutawala.WapinzaniwaBwanaitavunjikavipandevipande.DhidiyaoYeyeradimbinguni."Nimfanokubwa,sihivyo?HutokeanjiazotehotubayaKalekwambaMunguradidhidiyawaovunaawaadhibu.Bwanaatawahukumumwishowadunia,nayeatawapanguvuyawafalmewakenakujiinuanguvuyayakemafuta."NaninzuribahatiganiMungukubadili?DhidiambayeanafanyaMunguradi?Waovu.Ambayeanafanyakubarikikwanguvunachakulanamaishanaafya?Waaminifuwake.Mimihajayakufanyadakikanjenakutumiamudananenoganihilomaanayake.Ni1yamanenomuhimusanakatikaOTnzima.Tumekuwatayarikujifunzaneno1laKiebrania,jinalakibinafsilaMunguni"Bwana."Sawa,hapaniHebrewmuhulawakowa2,nimepatakumezamateyako,"Hesedi"ninenoambalonimuhimukwatheolojiayaOTnainakabisahakunamrefusambambakatikaKiingerezaauyoyoteyalughambalikamamimikujua."Hesedi"kimsingiinaashiriauaminifuauuaminifu.Lakininininivigumukutafsirikatikamanenonikwambainahusuuaminifuauuaminifuambaoupondaniyauhusiano.Nitusiuaminifuauuaminifukwaujumla,lakinininenokwambainasemakwambaMunguimeingiakatikauhusianonawatuwake.Sisi


kuiitaahadi.NakatikamazingirayakwambaahadiMunguamesema,"MiminitakuwaMunguwenunayoteunahusuhiyo.Hiyoinamaananitakuwamwambayako,nitakuwamkomboziwako,naminitakuwasanctifieryako,nitakuwamkomboziwako,naminitakuwamlinziwenu.HayanimamboyotemimikufanyaMwenyewekufanyakatikamazingirayauhusianowaAgano."KunanyakatimengizaidihotubazaBibliajuuyaMungukuwa"Hesedi"kulikowewenamimikuwa"Hesedi."NabadowewenamiminiPiainaitwakuwa"Hesedi."LakiniwewenamimitumeitwakuwawaaminifunamwaminifukwaMungukatikamazingirayauhusianowetu,katikamazingirayaahadiyetu.Hilondiloneno'Hesedi'maanayakenahiindiyosababuhakunanenokutafsiriKiingereza.Niimarauaminifu,uaminifukwasababukunauhusianokwambaimekuwaimarakatiyaMunguambayeatakuwaMunguwetu,nasisiambaowatakuwawatuwake.Hilondiloneno"Hesedi"ni.HivyowakatiHanaanasema,"Yeyewalinzimiguuyawaaminifuwake",yeyeniwakidaikwambaMunguwaAganoatakuwamwaminifukwasehemuyakeyaaganokwawalewatuambaoniwaaminifukwaupandewaowaagano.Hiisiahadiyawatukwaujumla.HiisiUbabawaMungunauduguwawatunaainahiyoyagibberish.HiiniahadiAganolaMungukwawatuwakenakujitoleaHananyumakwaMunguwakewaAganokuwayeyeatakuwamwaminifunayeyekuwawaaminifu.

SisiawalialisemakuwaMunguatawahukumunaukweli.Sisisasakujuanininikweli.KiwangoambachoMungumajajiniahadi.KiwangoambachowatuwaMungumajajiniuaminifuwakekwawatuwakewaAganonawatuwaliokatikauhusianonaye,jinsiganiumekuwamwaminifunyumakwaMunguwaoAgano.NakamawewenamimikuishinjeyauhusianokwambaAgano,kamasisikuvunjauhusianowaAgano,basiHanaanasemaMunguradidhidiyako.Munguawalaani.Lakinikamawewekuishikatikamazingirayaahadi,kamawewekukabiliananaMungunakumpendaYeyekwamoyowakowote,nakwarohoyakoyotenanguvuzakozote,kamawewekujibukwakuaminikwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaYeyekufanyakileanachosemaatafanyanakwambamtiririkokutokandaniyautiifuraha,basihaondiowatunayeatakibarikia.Haoniwatuambaomiguuatayalinda.Hiyoninini"Hesedi"maanayake.

WimbowaHananikiliochaimani.Ni1yakiliokubwayaimanikatikaBiblianzima.Nimekuwamaranyingialisemakuwa1yamaswaliyamsingi,kamasiswalilamsingi,nikufanyawewenamimikwakweliwanaaminikuwaMunguniyotememawakatiwote?Imean,kwambanijambolamsingisualalamaishambalikamanawezakukuambia.NakilioHanaimanini,"ndiyokwambanininihasanaamini."NapendakusomawimbowaHanatena.Utasikiawakatihuuikiwawasiyasikiekabla."MoyowanguwanachokionakatikaBwana,nguvuzangunikupandishwakatikaBwana,Kinywachanguderidesaduizangukwasababumimikufurahikatikawokovuwako."Bilakujalikilakitukinginekatikamaisha,hiinikilioHanaimani."HakunaaliyemtakatifukamaBwana.HapanamwinginezaidiYou.HakunaRockkamaMunguwetu.Majadilianotenahivyokujigambasana,basisikiburikujakutokamdomowako;kwamaanaBwananiMungunimaarifa,nakwayeyevitendonikupimwa.NapendakumtukuzaMungukwayaleamefanya.Vikombevyamashujaazimevunjika,lakinikumfungadhaifujuuyanguvu.Waleambaonikamiliwaajiriwaowenyewenjeiliapatechakula,lakiniwaleambaowananjaawameachanjaa.Tasainaalizaliwasaba,lakiniyeyeambayeanawatotowenginiakionyeshausowahuzuni.Bwanaunauanahuletakwamaisha.Hushushahatakuzimunayeyehuwafufuaup.Bwanahufanyamaskininahutajirisha.Yeyehuletachininayeyehuinua.Yeyehuwafufuaupmaskinikutokananaudongo,yeyeakanyanyuamasikinikutokamajivuchunguilikuwafanyakukaapamojanawakuunakurithikitichaheshima."Kwanamnaganiyeyekufanyahivyo?"KwanguzozaduniazinaBwananajuuyaoAmewekadunia."Kunaainambilizawatukatikaduniahii."Yeyewalinzimiguuyawaaminifuwake,lakiniwaovuwatatengwakatikagizakwasikwauwezohuyomumekutawala.WapinzaniwaBwanaitavunjikavipandevipande.DhidiyaoYeyeradimbinguni.Bwanaatawahukumumwishowadunia.Nayeatawapanguvuyamfalmewakenakujiinuanguvuyamafutawake."Sasakamahiyosiyoimani,mimisijuininini.HiyonikilioHanakatikanuruwakileyeyeanaonanakileyeyeamejifunza.

NaHanaamejifunzamambokadhaa,hanayeye?Hanaamejifunzakwambavitavyamaishasialishindakupitianguvuzabinadamu.Kunamanenonadhifukatikamstariwa9,"Kwasikwauwezoatakuwam1kutawala."SikwauwezowetukwambasisikushindavitalakinivitanimaliyaBwanawetu.AlikuwashujaakatikaWaamuzi,alikuwayeyesi?Nayeyebadonimpiganaji.Kunavifunguvingikwambakuchukuamadahii.1yafavoritesyanguni


Jeremiah9kuanziasaamstariwa23,"Bwanaasemahivi:`Hebusimtumwenyebusarakujivuniakatikahekimayake,basisimtuhodarikujivuniakatikanguvuzake,sikujivuniatajirikatikamalizake,lakinibasiyuleinajivuniakujivuniakatikahuu:kwambaYeyeanaelewanaanajuaMe(maanaMungu),kwambamiminiBwanaatendayeupendothabiti,"(kunayako"Hesedi"),"hukumunahakikatikanchi.Kwamaanakatikahayomimifuraha,"asemaBwana.NiMunguambayehufanyadhaifuimaranainafanyanguvudhaifu.NiMungundiyeanarudiwashindikatikakhasirinakhasirikatikawashindi.Yeyenishujaaambayeamefanyahili.HanaamejifunzakwambaMunguhuwabarikiwatuwakewaaminifu.(Nafasimwishonimwamkanda).Njeyaimanikwambamtiririkoutiimwaminifu.KuaminikwambaMungunimwambawetu,kwambaMungukwetusisinikimbilio,wakuishikwakiasikikubwaMungu-katikati,Mungum1maisha.SisisiyokulazimishaMungukushindanakwashaukuzetu.Yakutokuwanapantheonwamiungunamambohayayotetunapendanasisiibada,nalabdatunafikiriMungunijuu,lakiniyeyepenginesikamatunapantheon.LakiniHanaamejifunzakwambaamaYeyeniBwanawawote,auYeyesiBwanawakatiwote.Nayeyenimonotheistkali.YeyenikukataacompartmentalizeMungu.Zaidinazaidimimininalikingkufikirikatikasheriahizo.KunatabiakatikawengiwetukwacompartmentalizeMungu,kufikirikwamba,sawa,mimiitabidikumpaJuma2asubuhi,lakinimimininakwendakuwekakilakitukinginekwamwenyewe.NaHanahajuichochotechahiyo.WalahainaYesu.Hakunacompartmentalization;kunaamaMungu1ausisikuabudumiungumingi.Hakunaeneokijivukati.HiyonikilioHanaimaninakwambanininiyeyeamejifunza.

SasakwaninimimikutumiamudasanajuuyamimiSamweli2?Naam,mimikamahiyo.Lakinikunazaidikulikohiyo.TheolojiaHananikuonyeshakatikawimbowakehutoamuundowakitheolojianamsisitizowakitheolojiakwawotewaSamwelinakwakweliIISamweli.Na,kwakweli,kamawewekwendahadimwishowaSamweliwa2,utasikiaDaudikuimbawimbowakewasifakwambaStevekusomaleoasubuhi.NaniinashangazakamaHanasihivyo?NahivyokilewamefanyanikwambawaokuwekawimbowaHanasifamwanzoni.WamewezakuwekasifaDaudimwishoninawaonibookendskitheolojiakwawotewaInaIISamuelinawaokutusaidiakuelewakitheolojiakinachoendeleakamasisikusomakuhusuwafalmenampitokutokatheodicykwakifalme.Tunaposomasurahizo,sisikuendeleakuonamambosawa.MunguniMfalmenakwaupandewetutumeitwa"Hesedi",sisikwakweliwameitwakuwa"hesedim".SawanenokwaKiebraniayakalekamakwaKiebraniakisasa.

II.Sauli

Hivyo,pamojanawalekamabookendskitheolojianamandhariyaInaIISamuelikuweka,sisikuhamianjeyawimbowaHananasisikuanzakusomakuhusuSamuelinahatimayetunapatahadithiyaSauli.NamimininakwendakurukahadimimiSamueliSuraya8kwasababuhiinimarayangozozamsingi.Kwasababukatikahatuahii,wanawaIsraeliwanatakamabadiliko.Katikakiiniwanachotakanikupatanjeyaahadi.WaokuangaliawatotowaSamweli,waoniwatotowaovu,mbaya,nawaokutambuakunasikwendakuwamfululizoyoyotekamanawafalmewaonakwaakilizao,waonikulishwajuunawanatakakuwakamakilamtumwingine.Wanatakamfalmeambayeatakwendanjenakupiganavitakwaajiliyao.NahivyokatikamimiSamweli8,kuanziasaamstariwa4,"BasiwazeewotewaIsraeliwamekusanyikaakamwendeaSamwelihukoRama,akamwambia,'Tazamawewenimzeenawanawenuwalakutembeakatikanjiayako.Basi,tufanyiemfalmeatuamue,mfanowamataifayote.'LakinijambohilililimchukizaSamueliwaliposema,'Tupemfalmeatuamue.'NayeSamweliakamwombaBwananaBwanaakamwambiaSamweli,'Tiinisautiyawatuhawakatikakilawanasemanawewe."Kwanini?"Kwamaanahawakukukataawewe,baliwamenikataamimikuwamfalmekutokajuuyao."Nimuhimusanakuonaninikinaendelea.MungualiumbataifalaIsraeli.AlipowatoaMisri.Alipiganakwaajiliyao.Akawapanchiyaahadiiliwawezekuwatheodicy.IliwawezekuwataifaambaloMunguilitawalajuuyao.NambalinyumakamaKutoka19,surayakablatulipataamrikumi,MunguanaelezeawanawaIsraeli,"Wewenikuwatofautinamtumwingine.WewenikuwaufalmewamakuhaninanikwendakuwakupitiakwakokwambabarakaatakujakuwamimialiahidiIbrahimu,barakahiiambayoinaendakwendanjeyaduniayote.Wanatakiwakuwatofauti.MunguniMfalmewakonawewenikuwaufalmewamakuhaniupatanishibarakazaMungukwamataifakaribunawewe."WanawaIsraelialisema,"Nah,hawatakihilo."Nahiindiyomaanakilewalichokuwawakikifanyanihivyovibaya.Nihivyodhambi.WaonikumkataaMungu;waonikutakanjeyaahadi.Munguanasema,"Sawa,Samueli,kuwaonya.Kuwaambia


nininikamakuwanamfalme;siyopichapretty.Nahaokuwapawanachotaka.KuwapaSauli."Nahiyonijinsihadithihueneza.Naam,tafadhalikusikiahiliwazisana.HatawakatiIsraelimabadilikokutokatheodicykwakifalme,Munguhanaalijiuzulukitichakechaenzi.KamawewenikwendakusomaInaIISamueli,unakusikiahiikwendanjiazotevitabuhiviviwili.KwasababutukunamfalmehainamaanakwambaMunguhahusikikuwaMfalme.YeyebadoniMfalme.Yeyebadonikatikaudhibitikamili,namfalmewaIsraeli(ndogok)nimakamuRegentMungu.YeyenikuwajibikakwaMfalmenanichamatawalakatikasehemuyake.MunguhanaalijiuzuluutawalawakenamamlakayakenautawalawakeSauliauDaudiauSulemani.YeyebadoniMfalme.

Hivyohadithiunaendeleananimaranyingikesi,Saulianaanzanguvunakuishiadhaifu.SisikutumiakaulihiikatikauhusianonaWaamuzi."Ilikuwaniborayanyakati,ilikuwambayazaidiyamarakwamara."Hiyonibadokesi.Nahivyomambokuanzamzuri,mzuri.WaokwendanjenakushindwaWaamonikatikamimiSamueli11.Katikamstariwa13,Saulianasema"BwanaamefanyakaziwokovukatikaIsraeli."Tazama,yeyebadoakamtukuzaMungu.Yeyenimfalme,dogok;yeyeanaelewakuwaMungubadoniMfalme,kubwaK,kwambaMungubadonimpiganajinayakeniushindikwakutoa.Yeyebadoanaelewakuwa.Hiyoninzuri.Marabadoninzuri.Suraya14,mtotowakeJonathanhuendanjenakushindwaWafilistinaJonathananasema,"KwachochotewanawezakuzuiaBwanakutokakuokoa."WotebabanamwanawekuelewakwambaMungubadonimpiganajinaniMunguambayebadoinatoaushindi.Lakinibasikamanihivyomaranyingikesi,mambokuanzakwendakuteremkanakwendakuteremkaharaka.Saulisimkuu;yeyehanamamlakanasadaka.YeyeanasubirikwaajiliSamweli.SamuelihainakufikahukonahivyoSauliinakwendambelenatambiko.Kubwahakuna-hakuna.Kamawewenikuhani,hunasadaka.Yeyeanapatakatikamatatizokwaajilihiyo.MunguwitokwaSaulikuuawoteWaamaleki.Saulianakataakufanyahivyo.NahivyohatimayekatikaSuraya15,MunguanaelezeaSamwelikwendakuzungumzanaSaulinakumwambiakuwaMunguamekataayake.LakinitafadhalitaarifakwaniniMunguanakataaSaulikamamfalme.MimiSamweli15,mstariwa26,SamweliakamwambiaSauli,"KwakuwaumelikataanenolaBwananaBwanaamekukataaweweusiwemfalmewaIsraeli."Standardyamafanikionakiwangochakushindwasikituambachoninje.Siyojinsivitavingikushinda.Siyojinsikubwakanisalakoni.Kiwangochamafanikioni:wewenamiminaSauliniwaaminifukwaMunguwetuwaAgano?HiyonikiwangoambachomafanikioMungunikipimo.NayeSaulialikataaNenolaBwana.YeyehakuwamwaminifukwanenolaBwananakwahiyo,MungudeemsyakekushindwanakumwambiayeyetenautakuwamfalmejuuyaIsraeli.KwambahaliyahukumuyaMungu,onaHanaalijuahii,niuaminifukwaMunguwetuAgano.Siyotrappingsyoteyanjeyamaisha,ni'Miminiwaaminifu?'Je,nampendaBwanakwamoyowanguwote,narohoyanguyote,nanguvuzanguzote,nainakuwaupendokwaMungunakwambakumwaminiyeyeukifurikakatikautiifurahakamainaelezwanaahadi.HiyoniMungukiwangoambachoAnahukumu.Hiyonikiwangokwambanikweli,nakwambanininiHanakuelewekanakwambanininiSaulihakuwanakuelewa.NahivyoSaulialiambiwakwambayeyenihapanamfalmetenanakamawewekusomajuuyahadithi,maishahuendatu1kwa1chiniyaSauli.YeyekurudiaanajaribukuuaDaudinainaonekanakwambaalikuwakaribuhuendamwendawazimu..BaadayaSamweliakifa,anahitajihabariiliyeyehuendakwamchawihukoEndorinaanapatayakekwaconjureupSamweli.Kwelikubwahakuna-hakuna.NahatimayeyeyealiuawanaWafilisti,vichwa,namwiliwakenikukwamakwenyeukutawamji.SanakwamfalmewaIsraeli.

Je,HanakujuakwambaSaulihakujua?HanakuelewakwambaMunguniMfalme.HanakuelewakwambaMungunikatikakudhibiti.HanakuelewakwambaMunguniMwambanandaniyakepekeyakeniwokovu,katikaYeyepekeyakeniulinzinakimbilionahukokilakitusisihivyomnowanatamani.NaHanakuelewakwambayalemambokwetunisinje,kiduniainaelezwamafanikio.Lakiniyalemambokwaajiliyetunikwambasisikuwawaaminifu.KwambatunaishimaishakwakiasikikubwaMungu-katikati.KwambahatunanguvuzaMungukushindananamunguwaduniahii,nawaoniwengi,je!Si?SisiniwanaaminiMunguM1makubwanakunaMungum1tunaniBwana.NaniYeyenayeyepekeyakekwambasisikutumikakwakilaaunziyamatesokwambasisikatikamiiliyetu.HiyonininiHanaalijuanaSaulihakufanyahivyo.

Unajua,OTnikiasiprettyshahidinaukwelikwambakwasehemukubwa,watusitukupatahiyo.Je,umegunduakwamba?Mtualikujakwangubaadayahuduma1naakaniambia,"Miminimefurahiwewealisemakutokana


NimesomaOTtenanatenanamimininaendeleakujiuliza,"Je,watuhawamilelekwendakupata?"Najibunihapana.Kamwekupata.SijuikamaNimeshirikihiipamojananyiaula,lakinimiminina1kuokotahabarihiziOT.NilitakamtuambayeanajuaOTborazaidikulikonifanyeniniilikuwachukua.JinalakeGaryPratico.AnafundishaKalekatikaGordonConwellKitheologiaSeminaryambapomimikutumikakufundisha.PhDKale;akawafundishakatikamaishayakeyote.NaimekuwaagonizingkwaGarykwakuukatakwa25au30hadithi."Huwezikuondokanjehadithihiyo!""Unajua,Gary,30,tena,bud,hiyoniyake."Kwahiyoamekuwakuokotahabarihizi.MimialimwitaAlhamisiauIjumaakwasababunilikuwakuchanganyikiwakutokananamahubiri,namimialisema,"Gary,tatizonahadithikwambawewenikunipanikwambawakatimajinayawachezajinitofauti,nikituki1tenaninatenanatena.BwananiMungu.Yeyenikatikakudhibiti.Yeyenikatikamalipo.Sisiniwitokwaupendonasisinialiyeitwakuwawaaminifukwakenakuwanakwambaimaniwingikatikautiiwafuraha.Gary,nikituki1tenanatenanasiwezikuendeleakuhubirikituki1tenanatena.Mbonakunipayotehaya?"NakatikasanaHarvardPhDnjiaGaryalisema,"Duuhhh!!Hiyonihatuanzima,Bill.HiyonihatuawotewahotubayaKalekwambawatuhawapatiyake.Wewekuwaambiatenanatenanatenanatena.Kuwatumamajaji;hawanakupatahiyo.Kuwatumawafalme;hawanakupatahiyo.Kuwatumamanabii;hawanakupatahiyo.Hawanakupatahiyo.NakwakweliMuswadawaSheria,uhakikanikwambakamwekupata."KunainawezakuwabaadhiyawatuwakawaidakamaDaudinaHana,Joshua,watuwaajabusanaambaowanapatazaidikulikowengine.Lakinikwasehemukubwa,watukatikaAganolaKalesikupata.Kwakweli,hawawezikupata,nahiyoni1yapointikuuyaAganolaKale.

III.Miaka1000baadaye-Mary

MiakaelfubaadayamudawaHana,SamwelinaSaulikulikuwanamwanamkemwingineambayealikuwanakamwealikuwanawatoto.Munguakampamaishakwatumbolake.NaMariamukwazawadiyaMunguyamaishakwanjiaambayoniinashangazasawanajinsiHanaalijibu.NamimininakwendakusomaMagnificatbaadaye.NikatikaLukaSuraya1.LakinijambolakushangazakamaweweutakuwakwendanyumbaninatuangaliewimbowaHana,tuangaliewimbowakeDaudi,nakishakuangaliawimbowaMariawafuraha.Nawewenikwendakuonakwambawaoniwotekwendakusemakituki1msingi.NamwanawaMariaalizaliwa,aliishinaalikufa,nakatikamchakatoYesualifanyaninihakunamtumwingineanawezakufanya.AlipendakikamilifuMungukwamoyowakenawotewanafsiyakenawotewanguvuzake.NawakatiYesualikufamsalabani,Yeyekulipwaadhabuyadhambisitu.DhambiyaliyofanywanawatuambaokamaMungubaadhiyawakati.LakinikifochakepiakuletwakatikaninialiitwaAganoJipya.NaMkatabawaNewnikiasikamaOldambapoMungubadoKingnasisibadowameitwaimani.LakininininikwelimpyakatikaaganojipyanakatikajibulaunabiikatikaJeremiahnikwambapamojanaMkatabawaNewhujauwezowakumpendaMungukwanamnaambayobilaRohoMtakatifutuhawakuwanauwezowa.Nawakatialikufajuuyamsalaba,kumbukayeyealiwaambiawanafunziwakekatikaUpperRoomDiscourse,"Nijambozurikwambamimikwendambalikwasababuwakatimimikuondoka,BASImfarijiwanawezakujani.NayeitasababishakwenyekweliyotenaYeyehatianiulimwenguwadhambi."Nakwakifochakemsalabani,KristousheredkatikaAganojipya,aganoambayoinampawatuambaonisehemuyaahadikutiiahadi.KumpendaMungukwamoyowaowote,nakwarohozaozotenanguvuzaozote.NanikwanguvuhiikwambaanakujanjiayaRohoMtakatifukwambatunawezakujuakabisakwambabilaimanihaiwezekanikumpendezaMungunaimanikwambakwelidaimakufurikakatikawaaminifunautiiwafuraha.NikwauwezowaRohoMtakatifuhuukwakuwatunafahamulabdakwanjiaundanizaidiinawezekanabilakuwahatuwezikuombaMunguilikushindananamunguwaduniahii.KwambaRohoMtakatifupalealipohutuhakikishiadhambi,nikumtiahatianikwetukuwakunaMungum1tu,nabinadamumwelekeowadhambinikuabudumiungumingine,dogog.NabadoRohoMtakatifuinasemakwambakuna1tuambayeniMungunaamautakuwaupendokwakenachukidunia,auutakuwaupendodunianautakuwachukinaye.HakunaGray,hakunakati.MimiYohana2:15,"Msiipendeduniaaumamboyadunia.Mtuanayeupendaulimwengu,upendowaBabahauwezikuwamondaniyake.Maanavituvyotevilivyokatikaulimwengu,tamaazamwilinatamaayamacho,nakiburichauzima,havitokaninaBaba,balinikutokananadunia.Naduniainapitapamojanatamaazake,baliyeyeafanyayemapenziyaMungu,yeyoteni"hesedim",yeyotealiyemwaminifu,hukaamilele.


Hiinichangamotoyaduniavarierad.Duniakwambaanasemakunamiunguminginaunawezakuchukua1unatakakumtumikia.NaHananaDaudi,nakwanjiayakaziyaRohoMtakatifuNaomba,nawewenamimi,kuelewakwambahiyonihaikubaliki.HiyotumeitwanakatikamanenoyaHananyumakatikasuraya2kwakupigakelele,"HakunaaliyemtakatifukamaBwana.HapanamwinginezaidiYou.HakunaRockkamaMunguwetu."NanikwanguvuyaRohoMtakatifuhuukwambamwishonimwaSikuyatunaelewakwambasiyoanasazaulimwenguhuuambayonimuhimu.Siyoahadinusu-moyokwaMungukamaSaulialikuwa.MwishowaSikuyaRohoMtakatifuinatuambiakwambasiyosualalamafanikioyabinadamu;sikwambamsingiwahukumu.LakinimsingiwahukumuniaganonaMunguakisema,"Huuniyalemambonamimi.Yalemambokwangunilaininaupolewamoyo."MoyokwambanimoldedkwamkonowaMungu,uwezonaRohowake,tayarikufanyaamriyake,kuuzwanjekabisakwaMungu,wenyemsimamomkalimonotheist,kwakiasikikubwaniayaMungu-katikatimaisha.YotehiiinawezekanakwasababukatikaNewCovenantMungualimtumaRohowakeilikuwawezeshayetuilikutimizawajibuwetuwaahadi.

KusherehekeaushindiwaMfalmewetu(IKor11:.23ff)

NingependaleoasubuhikuwakaribishakusherehekeaushindiwaMfalmewetu,nakwambamtajiK.YesuuliletaMkatabawaNew,Nayeakafanyahivyokwakifochake.Nakatikakifochake,yeyealishindaushindijuuyakubwayamaadui,nakwambanikufa.NaShetanialianguka.Nanikwanjiaya'reinterpretationwaWayahudiiitwayoPasakatamashakwambatumeitwakuitangazakuwaniYesuYesukufakwambakulipwaadhabuyadhambi.IlikuwanikifochaYesukuwausheredkatikaMkatabawaambayotunawezasasa,uwezonaRohowake,kumpendaMungukwarohoyetuyotenanguvuzetuzote,nakilakitukwambatuna.KatikamimiWakorintho11PauloanatuelezajinsiYesuupyaSikuyakuuhiiyaWayahudinaanasema,"KwamaanakupokeakutokakwaBwanakilepiamikononiwewekwambaBwanaYesu,usikuwakatiulewakusalitiwa,alitwaamkatenawakatiAlitoakushukuru,akaumega,akasema:`Huunimwiliwangu,mwiliwanguuliokwaajiliyenu.Kufanyahivyokwaukumbushowangu.'Kwanjiahiyohiyopiaalichukuakikombebaadayakulamsemo,'Hikinikikombechaaganojipyakatikadamuyangu.Kufanyahivyokamamaranyingikamawewekunywakwaukumbushowangu.Kwamaanakilamaramnapokulamkatehuunakunywakikombehiki,mwaitangazamautiyaBwanahataajapo."

MimikuwakaribishakujiungakatikamaadhimishokwambaMfalmewetualikuwamshindiwajumlananikwanjiaMkatabawaNewYeyekuletwanakifochake,kwambatunawezasasakuwa"hesedim".Kwambatunawezakuwawaaminifukwakekamaalivyodaimaimekuwamwaminifukwetu.Tunakwendakushirikimkate.Naombawewekushikiliakuwanakwambatunawezakuchukuanipaya1.

HakunaaliyemtakatifukamaBwana.Hapanamwinginezaidiyawewe.HakunaRockkamaMunguwetu.NahiiniMungualiyeviumbavituvyotenaanatakauhusianonawewekuwaMunguwakonawewekwakuwawatuwake,alifanyaiwezekanavyokwasababumwanaealikufakwaajiliyadhambizenunakwamgodi.Huendasisikutangazakwambakifopamojasasa.

Najuahizininyakatimakini,lakinipianimarayafuraha.KusikiakilioMariawaimanikatikaMagnificat.Mariaakasema,"MoyowanguwamtukuzaBwananarohoyanguinafurahikwasababuyaMungu,Mwokoziwangu,kwaYeyeinaonekanajuuyamaliisiyohamishikamnyenyekevuwamtumishiwake.Kwamaana,tazama,Tangusasavizazivyotewataniitaheri.HakikaYeyeambayenihodariamefanyamambomakubwakwaajiliyangunatakatifunijinalake.NaHurumayakekwawamchao("hesedim").KutokakizazihadikizaziYeyeumeonyeshanguvukwamkonowake.Yeyehutoakwakiburinamawazoyamioyoyao.Amewashushawenyenguvukutokavituvyaovyaenzinamkijitapawalewawanyenyekevuisiyohamishika.Amewashibishawenyenjaakwavituvizurinamatajiriamewaachawaendemikonomitupu.AmemsaidiaIsraelimtumishiwakeakikumbukahurumayakekamayeyealizungumzanababazetu,Ibrahimunakwamzaowakehatamilele."

MoyowanguwamtukuzaBwananarohoyanguinafurahikwasababuyaMungu,Mwokoziwangu.Natabasamukutokasikiokwasikio,hebuwatafurahipamojakatikakipawachaMunguwetu.HuendawewekwendakamawatuambaowanaMunguushindiambaoniMfalme.Nahatawakatihatuwezikuonahivyo,kwambatuinatupanafasiya


kuthibitishakwaimanihatahivyozaidikwambaMungualikuwakatikaudhibitiwahistoriakatikaInaIISamweli.Nadhaninini?Yeyebadokatikakudhibitileo.Huendawewenendakwaamani.


14.DaudinaGoliathi

Asubuhihiitunakwendakuangaliakumina4ya52matukiomakubwakatikaBiblia,hadithiyaDaudinaGoliathi.1yahadithiboramaalumu,hadithikwambaimefanyayenyewekatikalughazakienyejizaWakristonawasioWakristosawa.MimimaranyingikusikiawasioWakristokuzungumzia"hutegemea'emjuukamaHamen"auwaomajadilianojuuGoliathi.Nashangaakamakuwanawazololoteambapolughayaonikujakutoka.HivyotutaangaliaDaudinaGoliathikatikamimiSamuelileoasubuhi.

Hebutuombe:Baba,mimikuelewakatikamaishayangumwenyewenaNaelewakatikanchinyingineambazonijambo1kusemakwambavitanimaliyaWewe,nijambo1kuimbakwambatunamtumainikwajinalaBwana,lakiniSikuyaJuma3asubuhiwakatisisi'rewanakabiliwanakwambajiraniaukwambamfanyakazikuwatunajuahivyowaziwewewalituambiakwambasisinikushiriki,sisinikujengamahusianonakwambatumekuwaamepewamamlakanaMfalmewaulimwengukufanyahivyo,badongumu.BabatunaombakwambakamasisikuangaliaDaudinaGoliathi,sisikuwanakuangaliawenyewenaMarynaSuenaYohananaJacknayeyotenikatikamaishayetukwambanikuwasilishachangamotokwetu,tunaomba,kamaDaudi,tutakuwanawatubaadayamoyowako,kwambatutakuwanawatuwenyeimani.KatikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

HadithiyaMfalmeDaudianaanzakatikakitabuchaSamweli,Suraya16.TulionawikiiliyopitajinsiSaulialikuwakukataliwaMungunahivyokwaupandewake,MungualikataaSaulokamamfalmejuuyaIsraeli.

A.SamwelikumpakaDaudi

KuanziamwakaSuraya16tunaonajinsisiriSamuelihuendanakumpakaDaudikuwamfalme.Nihadithiyakuvutia.Munguanasema,"NendaBethlehemu,kupataJesse,m1wawatotowakenikuwamfalmempyawaIsraeli.HivyomawasilianoSamueliJessenawanakutananaJessekuanzagwaridewanawembeleyaSamweli.MimiSamweli16,kuanziasaamstariwa6,"Walipofika(maanawana)yeye(Samueli)alimtazamaEliabu,mkubwa,namawazo,'HakikaBwanamafutambeleyake."`SamuelialikuwakuangaliakwanjenaanaonamtuambayeinaonekanakamamfalmenahivyoakubalikwambaEliabunimfalmeujaowaIsraeli.LakiniBwanaakamwambiaSamweli,"Je,sikuangaliajuuyausowake,walaurefuwakimochakekwasababumiminimemkataa."KamanjiaHebrewyakusema,"Sikuyachaguayake.""KwasababuBwanaanaonasikamaMtuanaona,mtuinaonekanasurayanje,baliBwanainaonekanajuuyamoyo."Samuelialikuwakuangaliakwanje.AlionamtukwambainaonekanaRegalnaalikuwanamakosa.HivyoJesseinaendeleagwaridewanawembeleyaSamwelinakilawakatiBwanaanasemaSamweli,"Nope,siyake,siyake,siyeye."Nasisikupatachiniyakifungucha11naSamuelianasemakwaJesse,"Je,woteniyakowanahapa?"NaJessealisema,"Naam,badobadokunamdogo.Yeyenjekutunzakondoo."Niainayakama,"Oh,hapana,yeyesim1unatafuta.Yeyenimdogo,yeyehukonjekushughulikanakondoowalekijinga."SamweliakamwambiaYese,"Tumanakupatanayekwahatutakuwakukaachinimpakaatakapokujahapa."BabaHataDaudialikuwakuangaliakwanje.Alikuwakuangaliamdogowawavulanawake."Hakikahiisimfalme."Naam,DaudianakujanaBwanaanasemaSamueli,"Hiinimfalme."NayekumpakaDaudi,lakiniyeyekumpakanayekwasiri.SamwelikwelihofukidogoyaSauli.

B.SauliAkutanaDavid

Katikakipindicha2,basi,bilaSuraya16,tunahadithinyingine,mstariwa14,"SasaRohowaBwanailikuwaimemwachaSauli,narohombayakutokakwaBwanaanaumwayake."SaulialikuwakukataliwaMungu,hivyoMungukukataliwaSaulikamamfalmejuuyaIsraeli,nakwakweliinapelekarohombayakwaadhabuyake.NiwaziwakatiwanyakatihizipamatesokitupekeeambayoingewezaVisaSaulialipokuwamuzikihivyoalisema,"Nendakupatamtuambayenimwanamuzikimzuri."1yawashirikawaSaulianasema,mstariwa14,"Nimeonamwanawa


Yese,Bethlemite,aliyestadiwakupigakinubi,mtuwavita,mtuwavita,anenayekwabusara,namtuwambelenzuri.Bwanayupamojanaye."Kamaguywotekuzungukanzuri,miminadhani.Nahivyo,bilakujuakwambaSamwelialikuwatayarimafutaDaudiawemfalme,SauliDaudiameingiakatikaualakenainaawemahakamamwanamuzikikuchezakatikanyakatihizimatata.NiwaziDaudiakaendanakurudikwasababuwakatimwingineyeyekuchungakondoozababayakenawakatimwingineyeyenipamojanaSauli.HiyonihistoriayahadithiyaDaudinaGoliathiambayosisikishakuanzakatikamstariwa17.Kwanjia,mimininakwendakutumiazaidiyamudaasubuhihiituretellingyahadithinakujazakatikabaadhiyamashimo.

II.DaudinaGoliathi

A.AwaliMapambano

Katikamstari1-11,tunaonamapambanoyaawalikatiyaGoliathinajeshilaIsraeli.MajeshimawiliniiliyoandaliwakatikavitakatikasehemuinayoitwaBondelaEla.Nikuhusu17mailimagharibi,kusinimagharibimwaYerusalemu.Mabondeni2:58mailimbalihivyowaoukopenginekwakutafautishayabonde.TunasomakuhusumapambanokwakuanzanaGoliathikatikamstariwa4,"Kisha,akatokakatikakambiyaWafilistibingwaaliyeitwaGoliathiwaGathiambayeurefuwakeulikuwamikonositanashibiriya1."Alikuwakuhusutisamiguumirefu."Alikuwanachapeoyashabakichwaninaalikuwanasilahanakanzuyachumanauzitowakanzuhiyoilikuwashekeli5000yashaba."Kuhusu£125."Nayealikuwanashabasilahajuuyamiguuyakenamkukiwashabakatiyamabegayakeakautupa.Mpiniwamkukiwakeulikuwakamamtiwamfumajinakichwachamkukiwakekilikuwashekelimiasitazachuma(kuhusu£15,tukatikahatua)nambebangaoyakeakamtangulia."Prettykutishashujaakwamtuyeyote,napendamtuhumiwa.Mtumkubwa,kubwa.LakininatakatukutajakatikakupitakwambamaelezoyasilahanamaelezoyaukubwaGoliathinizaidiyaudadisiwakihistoria.Mwandishinikuandaasisikwawazokuuyakitheolojiakwambayeyekwendakufanyakatikahadithi.YeyeanatakakuelezeakutokakwaupandewabinadamujinsiyaajabuniGoliathi.Goliathlinatokananayeyehufanyachangamotoyakekuanziakatikamstariwa8,"YeyealisimamanakupigakelelekwamajeshiyaIsraeli,'Kwaninimmekujanjeyakuandaakwavita?MimisiMfilistinaniwewesiwatumishiwaSauli?Kuchaguamtukwawenyewenaajechinikwangu.Kamayeyeniuwezowakupigananaminakuniua,sisitutakuwawatumwawenu,lakinikamamimiitashindadhidiyakenakumuua,basimtakuwawatumwawetu,nakututumikia.'YuleMfilistiakasema,'MimikumpingamajeshiyaIsraelihivileo.Nipemtuilitupatekupiganapamoja."`YeyealifanyahivyomarambilikwaSikuyakwamudawaSikuyaarobaini.Nikwelialikuwaprettykawaidakatikavitavyakalekuchaguabingwakutokapandezotembilinakuwanaokupambanabadalayakuwamajeshikupigana.NikamwewazikabisakatikahistoriakamaupandewakupotezakwelikumjalimwishowaSikuya,lakinihaikuwahivyokuwajambolakawaidayaeneo.Ilahiiilikuwanikidogoupandemya1.NgumukidogokuchukuaGoliathi,umakini.NiainayakamaMikeTysonchangamotokwangumapambano.Unajuamimiwaliangalianakuangaliakwapichazatukiohilinawaonikweligorykabisakamawewekwendakatikakaziyasanaa.WaozinaonyeshakaribupreadolescentDavidameshikahiigargantuan,tupu,umwagajidamunywelekichwani.

HivyonijinsiganiIsraelikujibu?Angaliamstariwa11,"BasiSaulinaIsraeliwotewaliposikiamanenohayoyaMfilisti,wakafadhaikanakuogopasana."Waisraeliwaliitikiakatikahofu.Sasatafadhalikusikiahii.Mstariwa11sibaadhiudadisiwakihistoria.Mstariwa11nihukumuyakitheolojiakwaukosefuwaowaimani.NjiazoteMunguAganolaKaleimekuwakufanyahivyokwawingiwazikuwayeyeniMunguwaIsraeli,kwambaYeyenishujaawao,iliyeyewatapiganavitayao.Jerichoalifanyakwambaprettywazikuwayeyeatawapanchiyaahadi.NabadoIsraeli,badalayakufanyanaahadizaMungu,badalayakuaminikwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaatafanyakileanachosemaatafanya,waokuangaliahiikubwanawaokujibukwahofubadalayaimani.Jinsimbaliwaowamekujatanguwakatiwakutoka.JinsimbalitaifaimekujatanguwakatiwakuangaliaMungusehemuBahariyaShamu.JinsimbaliwamewezakujakutokakumjuaMunguambayehuwapaNchiyaoyaAhadikwakuharibuaduizao.Mstariwa11nikitheolojiakimsinginatu2yakihistoria.


MaingilianoB.Daudi

Kwahiyo,kunamapambanoyaawalikatiyaGoliathinamajeshiyaIsraeli.Katikasetiya2yaakaunti,tunasomakuhusuDaudi.TunasomakuhusumahusianoyaDaudinajeshi,nanduguyakekubwa,nahatimayekwaSauli.Natena,Davidanakujakwenyeeneolatukio,JesseanatakakujuajinsindugukubwaDaudiunafanya.Anasema,"Chukuabaadhiyachakula,kuonajinsiwanachokifanya."Anaendelea,yeyemajanichakulanamambomenginepamojanawalinzimizigonyumayajeshi.NakishayeyekusikiaGoliathihapoatokaponachangamoto.Tutawezakuchukuahadithikatikamstariwa23,"WatuwotewaIsraeliwalipoonamtuukampaanawakaogopasana."Waonikukabilianakatikahofu.LakiniDaudianajibukatikaimani.Hiyonitofautikatiyahadithihii.Angaliamstariwa26,nusuyanjia.Daudianasema:"NaniMfilistiasiyetahiriwahiihataawatukanemajeshiyaMungualiyehai?"Davidanaonamambokwamachoyaimani.DavidanaonamambokamaMunguanavyoyaona.NayeDaudianaonakuwaGoliathisiyokwakukaidimajeshiyaIsraelikamayeyenikukaidiMunguwamajeshiyaIsraeli.DaudianajuakwambaMunguameahidikuwashindamaaduiwawatuwake.NahaijalishijinsikubwaaduinikwasababuDaudianaimaninasihofu.AnajibukamaMunguanakusudiakwake.DaudianaaminiMungu.Suraya17,tukutokakwaupande1kwa1fasihinisurayaajabu.Kunakilaainayamichezokwenyemanenonapuns,lakinihasakulinganishakinachoendelea.Mwandishim1anaandikakuhusukifunguhiki.Anasematofauti,tofautikubwakatiyamanenoyaaskariwakujiuzulu,mstariwa25,namanenoyaDaudighadhabu,aya26.NaowatuwaIsraeliinaitwaGoliathi"mtuhuyu."Daudiakimwita"huyuMfilistiasiyetahiriwa."WanasemakuwaGoliathiametokakumpingaIsraeli.DavidanasemayeyeametokailikumpingamajeshiyaMungualiyehai.WaorejeaGoliathiuwezomshindiyeyoteanawezakumuuakama"mtuyuleatakayemwua."Davidinahusuyeyekama"mtuambayeatakayemwuaMfilistihuyonakuondoshaaibuhiikatikaIsraeli."SasaninihuwezikuchukuakatikaKiingerezanikwambanenohilohilomsingiKiebranialikonyumayaneno,"kumpinga"na"aibu".HiyoGoliathnikukaidiIsraelinaDaudikuhusukuondoaaibuhiikatikaIsraeli.Kwakifupi,watuwaIsraelionainsuperable,kutishakubwaambayenikulaumianaIsraeli.DavidanaonatuMfilistiasiyetahiriwaambayeanaujasiriwaaibumajeshiyaMungualiyehai.Niyotekatikajinsiukiangaliamambo.Tunawezaamakuangaliakwamachoyawoganakuonakampunikubwapekutevu,autunawezakuangaliakwamachoyaimaninakuonaaibukwambaMungunikuhusukuondoa.HiyonitofautikatikatikahadithiyaDaudinaGoliathi:waimaninahofu.

(Nafasimwishonimwamkanda).Kamaunandugukubwa,wewenikwendakuonyeshakifunguhiki.Kamaunanduguproverbialkubwa,mimilazimakusema.Ukiangaliahiyo."SasaEliabu,kakamkubwa,alisikiahapoDaudiakaongeanawatu.NahasirayakeEliabuikawakajuuyaDaudi,akasema,'Kwaniniumeshukahapa?"Kwamanenomengine,"KwaninibasishukaBethlehemu?""Nakwaumemwachiakondoowalewachachenyikani?"Siyopongezi."Wewekubwawuss!",Nikileanachokisema."Najuadhulmayakonauovuwamoyowako,kwamaananimekujakuonavita."NayeDaudiakasema,"Kwaninimefanyaninisasa?Thamaniyakehaikuwalakinineno?"Kuona,EliabuanadhaniyeyeanajuamoyowaDaudi.AnadhanikwambaDaudiameshukagawksaayao.Mapemasisinialiiambiakatikahadithikwambamkubwawanawa3waYeseakawaaskari.Daudialikaautunzajiwakondoo.Eliabuanadhaniyeyeanajuanduguyakemdogonaanadhanikwambayeyekujatukwagawk.Naam,ukweliwamambonikwambakamaSamweli,Eliabunikuangaliatukwanje.Woteanaonaninduguyakemdogoambayesiyonzurikwachochoteisipokuwakutunzakondoo.Daudianasema,"Kwaninimefanyaniniwakatihuu?"

Naam,situEliabu,lakiniSaulikusikiakuhusukujivuniaDaudi,kauliDaudikatikaimani,DaudialikuwatayarikupambananaGoliathi.BasiSauliaitwayeDaudikatikanatenajambola1kwambasisikuonaniSaulikuangaliakwanjenawoteanaonanikijana.Naanasema,"Naam,mimikufahamuukwelikwambaukotayarikujaribukupambana,lakiniwewetuvijana."Samweli,Jesse,naEliabunasasaSauli,walikuwawotekufanyakitukiya1,waliangaliakatikanjenawaokuonamonsterGoliathinawaokuonahuyu,itty-BittymchungajikijanaaitwayeDaudi.

NijambolakushangazajinsiDaudijitetea.Yeyekuanzambalikwakusemakwalughayetu,"Unajua,mimisiwimp.Kuwamchungajisiyotenikupasukajuuyakuwanamimi,kwauwezowaMungu,walimuuakubebanasimbakatikakuteteakondoowangu."Angaliachiniaya36."Mtumishiwakoamepigasimbawawilinabearsnahuyu


Mfilistiasiyetahiriwaatakuwakamam1wao.""MimininahakunawimpnaGoliathnihakunatofautikulikosimbanadubu."Kwakweliyeyenitofautikidogokwasababuyeyeanaendelea,"KwamaanaalikaidimajeshiyaMungualiyehai."NayeDaudiakasema,"Bwana,Bwana,aliyeniokoanamakuchayasimbanakutokakatikamakuchayadubu,ataniokoanamkonowaMfilistihuyu."NaSauliakamwambiaDaudi,"NendanaBwanaawepamojanawe."NenolaKiebraniakwamakuchanamkononinenoya1,hivyounawezakusikiapunningkinachoendelea."Bwanaameteteamiminamkonowasimba,namkonowakubeba,naYeyeataniokoanamkonowaMfilistihuyuasiyetahiriwa."

Daudi,alipokuwamtuwavita,wakatialipokuwampiganajihodari,DavidkuelewakwambanguvuzakekubwailiyokuwakatikaBwana.HiyonichanzochanguvuDaudikwasababuyeyeanaaminikatikaMungunaanaelewakuwavitakwambayeyenikuhusukupambananimaliyaBwana.Saulianasema,"Naamsawa,hapa,kuchukuasilahayangu."NayeDaudikidiplomasiasanaanasema,"Hapana,mimisikwelikutumikakwamambohaya.Nisawa."Lakinikunakwelimuhimuzaidi,sababuyakithiolojiamengizaidikwaniniDaudihakutakasilahaSaulinatunakwendakuonakatikamistarimichache.

C.DaudiconfrontsGoliath

BasiDaudihuendanjekupigananaGoliathi.Kuanziakatikamstariwa40,Daudihuandaakwavita."Kishaakachukuafimboyake(nifimboyamchungaji,siwafanyakazishujaawa,siyomkuki,siyomkuki)naakachukuafimboyakemkononimwakenakumchaguamawelainimatanokutokakijitonakuziwekakatikamfukomchungajiwake.KombeolakealikuwanalomkononimwakenaakakaribiaMfilisti.Kutumiaslingskatikavitailikuwakawaidakabisa.Ningozikirakauliofanyikapamojanamashartimawilikujanjeupandemiguumi3mudamrefu.Nawalipokweliviwandanimawewalitaka2-3incheshela.WaosiyokokotokidogokwambaDaudinikuokota,waonibongeukubwanzuriyamwamba.Lakiniyeyeanapatayao,nakwanjia,kamawewekwendaleokatikaBondelaElakamawataliiwengikufanya,utakuwanaamefurahikupatamawelaininjiazotemahali.Nautasikiakuchukuanyarayakoyanyumbaninakufurahiayao,"KamailivyoDaudialikuwa!"Naam,kwakwelimara1kwawikiidarayautaliikatikaIsraelianaungamkonoloridamponamadampokatikamawelaini.Lakinibadoainayabaridikwakuwanamawelainimatano.

BasiDaudinitayarikwaajiliyavita.Anasilahayavita,nzurisana1mara1wewenimzurikatikahilo.Katikamstari41,tunasomakuhusuchangamotoGoliathi."NaMfilistiwakiongozwambelenaalipomkaribiaDaudinangaoyakembebambeleyake.NaHataMfilistialipotazamanakuonaDaudi,yeyepuuzwayake.IlikuwanimachukizokwaGoliathi."Kwakuwaalikuwanakijanatu;mwekundunamwenyesuranzuri.NaMfilistiakamwambiaDaudi,'Miminimbwakwambaweweunakujakwangunavijiti(akimaanishawafanyakazimchungajiwake)?MfilistiakamlaaniDaudikwamiunguyake."ChifuMfilistimungualikuwaDagoni.Ambayokujakatika2."NaMfilistiakamwambiaDaudi,'Njonikwangunaminitakupamwiliwakondegewaanganinawanyamawamwituni."Kwakwelilaanaprettykawaida.Sisikusomakatikamaandikoyasiyoyakibibliavilevile.Sasakuna1kipandekidogochahabarikwambamimisikufunikwanaGoliathiwanawezakuwawamesahau.NinyumakatikamimiSamueliSuraya5ambapoIsraelialifanyabaadhiyamambosillynasandukulaaganoalikamatwanaWafilistinakuchukuliwakatikahekalulaDagoni.Jambolakawaida.Ungependakushindaaduiyako,basibilayakuchukuamunguwao,basibilayafimboyakekatikahekalumunguwenu,nakwambailikuwaninjiayakusemakwambamunguwanguninguvuzaidikulikomunguwenu.Basi,wakachovyasandukulaAgano,ambalowaodalitekwa,HekalunimwaDagoni.Wakasimamaasubuhi,DagoniilikuwagorofakatikausowakekatikanafasiyaibadakablaNuhuWaokuwekaDagonisanamunyumajuu..Waokujakatikaasubuhi,situniyeyejuuyausowaketena,lakinikichwachakeimekuwakukatwa.Kidogotuyakejelikinachoendeleakatikahadithihiiambayoniwaziatakujakwelikatikadakikachachetu.

HivyoGoliathiinaalitamkachangamotoyakenakishaDaudimsingiziachangamotoyakenanichangamotoyaimani.HayanimanenoyaimanitukamawimbowaHanaalikuwakiliochaimani.HivyopianichangamotoDaudinichangamotoyaimani."NdipoDaudiakamwambiayuleMfilisti,Weweunanijiamiminaupanganamkukinafumo,


lakinimimikujakwenukwajinalaBwanawamajeshi,MunguwamajeshiyaIsraeliambaounaalikaidi.SikuyahiiBwanaatawaokoamikononimwangunamimgomowewechininakukatwakichwayako."SasanawezakufikiriaGoliathimsemo,"Kwanini?!Fimbo?Inatishayakokubwakombeo?"Daudianaendelea,"MiminitakupamizogayamajeshiyaWafilistiSikuyahiikwandegewaanganinawanyamawakaliwaduniakwambaduniayotewajuekwambayukoMungumbinguninakwambamkutanohuuwotewajuekwambaBwanaanaokoa,sikwaupanganamkuki,kwanivitaBwananayeatawapaninyimikononimwetu."Angalia,DavidameketituhapanayeyenikutupatuyamanenoGoliathinyumakatikausowake.Je,kusikiakwamba?KatikakaribukilakituGoliathiamesema,Daudiinaendeleanainakutupwahakiyanyumakatikausowake.Natena,katikaKiebrania,kunabaadhiyaViwakilishibinafsikwambanimkazosananakamawewedkusikiahiikwaKiebrania,ungekuwakusikiaDauditukuitukanaGoliathikwakutupamanenoyakenyumanaye.Hadikatikamstariwa33anasema,"Miminimbwakwambaweweunakujakwangunavijiti?"KunaViwakilishiyako.Daudianasema,"Wewekujakwanguukiwanaupanganamkukinafumo,lakinimimikujakwenukwajinalaBwana."YeyekutupatukilakituanawezakuungakatikaGoliathinaGoliathnikwelikupataticked.Kwelikupataticked,miminadhanikatikahatuahii.Lakinitena,taarifatofautifasihiambayoinaendanjiazotekifunguhiki.Hapanikubwakubwanasilahakubwazinazokabilimchungajikijanakwakombeonafimbo.Hiinikwaninikatikasehemu1yaSuraya17mwandishiinaelezaGoliathisilahanaukubwakwaundanihizo.Yeyeanatakakuanzishakulinganisha.HiinikwaniniDaudihakutakakuchukuasilahaSaulikwasababuhakutakakuwakunaswalilolotekuhusuukwelikwambaushindiniwaMungunasikwaDaudinarisasibahati.Unatofautizotehiziameketihapanawanaanzakupiganakatikamstariwa48."WakatiMfilistiakasimamanaalikujanaulipofikaaendekumlakiDaudi,Daudiakapigambioharaka."Ilovekwamba,hiyonialielezeakatikaBibliayangu.Daudikatikambiowafu.HawezikusubirikuonaMungukutoaGoliathimikononimwake.Yeyenikatikambiowafu."YeyembioharakakuelekeauwanjawamapiganoyakukutananaWafilisti.NayeDaudiakawekamkonowakekatikamfukowake."Mimisijuikamayeyembiowakatiwotehuu,mimikamawanaangaliakuwayeyeni."Naakatoa1yamawenayeyeakautupaniakampigaMfilistikatikakipajichausowake.NajiwekuzamakatikapajilausowakenaGoliathiakaangukakifudifudihatanchi.HivyoDaudiakamshindayuleMfilistikwakombeonajiwe,akampigaMfilistinakumuua.HakukuwanaupangamkononimwaDaudi."Kunahatuayako.VitaalikuwaBwana.Daudihakuwanahajasilaha.WotealihitajinayotealiyokuwanayoalikuwaBwana.HakukuwanaupangamkononiDaudi."NdipoDaudiakapigambio,"(yeyebadosprinting),"kusimamajuuyaMfilistinaalichukuaupangawaGoliathinaakaufutaalaninakumuuanakukatwakichwachakenahayo."SasakunanjianyingizakuwekamistarihiipamojanainawezekanakwambajiwewamemuuanayeDaudiakafanyakwambadhahirisananadecapitatingyakenapiainawezekanakwambajiweknockedyakefahamunakishaDaudikukatwakichwachakeilikuhakikishakuwaalikaachini.Lakinikwavyovyotevile,aidhanjia,ninikinaendelea?Ambayokufanyahivyo.Katikabaadhiyasanaaclassicniinayotolewa,nigraphicsanakwasababunikamamvulanapreadolescentameshikakichwakwambahuendakutokahapahapa,kilanywele.Nipichayaajabuyakulinganisha,lakinimimisikwendakuwekakwenyescreen.

KamaDagoniakaangukanaalikatwakichwachake,hivyopiayulekulaaniwanajinalakeakaangukanaalikatwakichwachake.UnakuonakulinganishakwasababukatikawawiliniMunguambayealishindavita.WafilistiwalikuwakupelekwaIsraelikuwafukuzakwakaribumailikumi,akajanyuma,waliporakambiyaonakishakamapostscriptkuvutia,tunasomakuhusuninikuchukuaDaudialikuwa,niniilikuwamatekayakekutokaushindi.Angaliachiniaya54tafadhali."NayeDaudiakakitwaakichwachakeyuleMfilistinakukiletaYerusalemu,17maili.Lakiniyeyekuwekawake(maanaGoliathi)silahakatikayake(labdaGoliathi)hema."Eliabunanduguwakubwawalikuwaaskari,wangalipatamahema.Davidtuakashukailikuangalianinikinatokea,hivyoyeyepenginehakuwanahemayakemwenyewe.HivyonyarazaDaudiniGoliathihema,upangawakenasilaha,nakishayeyeamebebakichwaguyaliyekufakaribupamojanaye.NaSaulibadohadipalekujikunakichwachakekujaribukufikiriambaoguyhiini.Unawezakufikiriaainayawasiwasi,"Hiinikijanaambayeanaendeleakuchezamuzikikwaajiliyanguwakatimimisikujisikiavizurisana.YeyehukonjenakuuaGoliathi.Ambaobabaniguyhiihatahivyo?"NaohawajuihivyoAbnerhuletayakejuu.Angaliaaya57.AbneranapatanayenahuletanayembeleyaSaulinakichwachakeyuleMfilistimkononimwake.Davidsiyokuruhusugoyakichwahuunayeyeakawatoakilamahaliaendako.


Sikuyawezakuandikahadithi,hiyonininianasema.MimiSamweli17sihasahadithiyaushindiwakijana.DaudinaGoliathisiwatendajiwakuukatikahadithihii.MuigizajikuuniMunguambayeanapambanavitanaanatoaushindi.MimiSamweli17,hadithiyaDaudinaGoliathinikwelihadithiyaBwanaambayekushindwaaduizakekupitiakijana.NihadithiyaMungukufanyakazikupitiamtuambayeamanakwakekabisanakabisanainaungaamanaMunguwaIsraeli.HilondilohadithikatikamimiSamweli17nikweliyotejuu.

III.SomolaGoliath:HatuanjekatikaImani

KunamafunzomengiambayotunawezakujifunzakutokananahadithiyaushindiwaBwanakupitiaDavid,lakinikwahakikakubwanituchangamotokwambaanatoakwamiminawewe.NichangamotokwambakamavileDavidkupitiwanjekatikaimani,hivyopiawewenamimitumeitwahatuakutokakatikaimani.Kuelewa,Daudiangewezakukaakatikanyuma.Angewezakukaanyumanahandlersmizigonahapondipokakayakealidhaninimali,haki?Angewezakukaanjeyavita;yeyehakuwam1waaskari.Aliwezawamechaguakufanyakitusalama.Aliwezawamechaguakukaandaniyafarajazakeeneo.Kwakweli,yeyehatawangewezaakajilazakatikalughayakidini.AngewezainaonekanakatikaGoliathinakusema,"Ooooh,sitakuwamtihaniBwana,Munguwangu.Nabaadayayote,natakiwaheshimababayangunamamayangu.Naunajuakitukondoo-waoukotatizo.Waonipenginekuumakilamya1,mimihajayakupatanyuma."Yeyewangefanyahivyo.Nayeyangeonekanayadinisananasalamasanakatikamchakato.LakiniDaudihakuwamtusalama.Alikuwamtuwaimani.Alikuwa,kwakweli,mtubaadayamoyowaMungu(Matendo13:22).NaninimstarihuomaananikwambaDaudianaonamaishakupitiamachoyaimani.IngawaWaebrania11:6alikuwabadoimeandikwa,DaudinimfanohaikwambabilaimanihaiwezekanikumpendezaMungu.Davidkuelewakwamba.DaudialifahamukuwaMungualikuwananiamwenyewekwawatuwake.NayeDaudialiamini;alijuakwambaMunguatakuwamwaminifukwanenolakenaitakuwaushindi.NayeDaudihakutakakukaakatikakitichanyuma.Hakutakakuwakatikamstariwanyuma,alitakakuwasehemuyaushindi.Hakutakakukaakando,lakinialitakakuwakatikatiyavita.Kwanini?Kwasababualikuwakaranga?HakunasababualijuakwaimanikwambaMunguingewezakushikanenolake.Nayealitakauzoefunakuwasehemuyavita,akijuawotepamojakwambavitanimaliyaBwana.DaudialiaminiMungunahiindiyosababualikuwamtubaadayamoyowaMungu.

LakinipiaDavidkuelewakwambaimaniyakwelidaimaanatoamtukutenda-daima.Unawezakuona,imanikwambauongodormant,imanihiyohainakupanuayenyewesiimani,ninini?KatikaYakobo2:26tunasomakwambaimanibilamatendoimekufa.Imanikwambanikimyahakunaimanihatakidogo.Imanikwaufafanuziwakesanapropelssisikutokapembeni,katikatiyavita.Nawakatimwinginewakatisisiniwitokwahatuakutokakatikaimanibadotukondaniyaeneofarajayetu.Wakatimwingine,wakatiBwanaanaongeawakatiRohoMtakatifuanaongeanayemarachachevifijo,Yeyekawaidatiawasiwasi,lakininiwazikabisakamawewenikusikiliza,sawa?NatunajuakileBwanaanatakatufanyemaranyingi.Nawakatimwinginemambohayonindaniyaeneofarajayetu.Tunawezakujisikiauneasykidogoauqueasykidogo."Majadilianoyamtuhuyoupandewa2wandegeaisle,Bill.""Unamaananinakupanuamwenyewe?""Bill,wewekamwekwendakumwonatena,haijalishininianadhaniyawewe."Wakatimwinginenikidogouneasy,lakinibadotukondaniyaeneofarajayetu.LabdanitusimbanadubukamakatikakesiyaDaudi.Nisawa.Bwanawanawezakushughulikiahilikwanjiayamimi.Lakinitukokatikafarajayetu.LakinikunashakamaranyinginewakatiMunguanatuitasituhatuanjekatikaimani,lakiniAnatuitakwendanje,njiayanje,tareheyamwishoyakiungo,hainaYeye?Nabinadamuyetu,upandeyetuyadhambi,huwanakujibukamamajeshiyaIsraeli.Tutawezahuwanakujibukatikahofu,lakiniimanidaimautaonamaishakupitiamachoyaMungu.NatutawezadaimakutendakwasababusisianajuakwambavitanimaliyaBwana.Kamaweweaumiminindaniaunjeyaeneofarajayetu,imanianasemakwahatuakutokakatikaimani,hatuayajuuyasahani.Kamanimuhimukwendanjeyakiungo,kwasababuvitanimaliyaBwana.Nanininapokuwadhaifukuwayeyenihodari.

Miminilikuwakwenyendegemara1naalikuwanaviti3wotekwangukatikamstariexit.Miminilikuwakaziyakufanya.Mimialikuwaameketikaribunadirisha.Nilikuwatuupendomaisha.Kulikuwanamtuupandewa2wa


aislekwambanaendeleakutakakuzungumzanamimi.Miminilikuwakufikiri,"Je,wewetafadhaliamefungwa?!"Mimihakusemakwake,lakinimiminilikuwakuangaliambelekwamasaama3yaamaninautulivu.Guyhiibilakuachakuzungumzanamimi.Mawazoshilingimawazoyangu,"Bill,labdaNatakakuzungumzanaye.""Oh,wotewaMunguwakulia.Mimiitabidikuachaprogramu,kugeukakompyutambali."Naam,nizamunjejinalamtualikuwaMikeConstance.Sijuitajilakehalisi,lakiniyeyenikatikamakamuwaraisngaziyaCampusCrusadekwaKristo.Natulikuwanawakatiajabukuzungumza,hasakwasababunilikuwamwanzotovutiyamradiwangujuuyaBibliaMafunzonanilikuwakutafutanjiayakupatamadarasachaseminarinjekwawatu.Kampeniitakuwaninjianzuriyakupatamihadharaseminarinjekwawatu.Katikamwendowamajadilianonilivyosema,"Niambie,je,ni1jambolakushangazazaidikuhusuMuswadawaSheriaMkali?"NaMikealisemamaraya1,"jambolakushangazazaidikuhusuMuswadawaSheriaMkalinikwambaanawezakuaminikituchochote.Chochote,hawezikuamini.Namiakamingiiliyopita,RohoMtakatifualimtiawasiwasiBillBright,'UnaGoliathi."NadhaniilikuwaniUCLA,auilikuwaniUSC?Mimikupatahadithiyangumchanganyikoup.NadhaniilikuwaUCLA.Akasema,"Nataka,BillBright,kuwafikiawanafunziwotekatikaUCLA."NaDkMkalialiaminiMungunaCampusCrusadekwaKristonisasasilahazaMunguwakushambuliaaduidunianikote.Lakinikuanzakwasababumtum1aliaminiMungunahakuaminikwambaGoliathiilikuwakubwamno,nayeyekupitiwanjekatikaimani,naMungualishindavita.

HudsonTaylornimfanomwinginemkubwawahii.HudsonTayloralianzishaBaraChinaMission.HekimayakawaidawakatihuonikwambawewekwendamijimikubwajuuyamzungukowaChina,lakinihunakwendakatikaChinawakatiwote.NaMungualimwambiaHudsonTaylor,"Nendabara.Kuanzakazi."NaNingependakusomanaweweayambilitukuhusutukiohililaHudsonTaylorkuwanakuondokamamayakenamwambaoLiverpoolwakatiyeyealichukuambaliyakwendaBaraChinaMission."Mpendwawangu,sasayautakatifu,mamawaliokujakunionambalinaLiverpool.KamwenifanyekusahauSikuyahiyo.Yeyealikuwaameketikandoyangunaalijiunganamikatikawimbomwishokwambatunatakakuimbapamojakablazimefunguliwakwamudamrefu.SisimagotinayeyealiombasalamamajananilikuwakusikiakablayakuanzakwaChina.Ilanialipewakwambanilazimakutenganishanatulikuwananikawaage,kamwewanatarajiakukutanadunianitena.Kwaajiliyanguyeyekuwazuiahisiazakekamaiwezekanavyo.Sisikutoapesaakaendakandoyaziwa,kunipabarakazake.Mimialisimamapekeyakejuuyastahanayeyeikifuatiwamelikamawakiongozwakuelekeamilangokizimbani.Kamasisikupitakwakupitiamilangonamgawanyokwelikuanza,mimikamwekusahaukiliochauchunguilitokakwamoyomamayangu.Nisafarikwakupitiakwangukamakisu.Sikuyajuahivyokikamilifumpakabasinini"Mungualiupendaulimwengu"maana.NaninauhakikakabisakwambamamayanguyathamaniyakujifunzazaidiwaupendowaMungukwakuangamiakatikasaailekulikokatikamaishayakeyotekabla.Munguasifiweidadiinaongezekaambaonikutafutafurahamno,isharayaajabuyahurumayakealiahidiwaleambaokumfuatanakuondoawenyewe,kuondokawotekatikautiikwatumeyakekubwa."WakatiChinakufunguliwanyumajuu,makadirionikwambakanisaKichinanikuhusumilioni70wenyenguvu.NaHudsonTayloralikuwammishonaritukwambakusikilizaMungunakwendabara.Alikuwam1ambayealianzayakenakwendabaraChina.Chachewatuwenginewalifuata.

Kamasisihatuakutokakatikaimani,wakatimwinginetutakuwanandaniyaeneofarajayetu;wakatimwinginehatutakuwanandaniyaeneofarajayetu.LakinihasakamaMunguanatuitanjefarajayetu,nahaliYeyeanatuitakweliimaniyetukwake,unajuaninikitatokea?TunakwendakuanzakuonaGoliathskuanguka.Tunakwendakuanzakuonakilekinachoonekanakuwainsuperablekikwazokuanguka.Naimaniyetunikwendakukuanasisikamawatubinafsinasisikamakanisanikwendakuwanauwezowakuaminimambokuwamkuu.NatakakuulizaDaudiwakatimimikupatakukutananaye,"Je,weweulikuwanahofukablayasimbanadubu,kwasababusidhanikamawewewalikuwanahofukablayaGoliathi."NamibilakuwanakushangaakusikiaDaudikusema,"Naam,Miminikidogowasiwasimaraya1.Miminikidogowasiwasikuonasimbanadubunakujuakuwanilikuwanakuwaua.Lakinimimikupanuliwamwenyewekatikaimani.NiliaminikatikaMungunakwawakatimimigotGoliathi,nayealikuwachochoteilaniMfilistiasiyetahiriwanaSikuyawezakusubirikubebakuzungukakichwachakeWaliikatakatakatikaushindi."Mimimtuhumiwakwambanininimimininakwendakusikia.


Je,niGoliathskatikamaishayako?Nichangamotoinaonekanainsuperablekwambaweweniinakabiliwananini?Labdanijiraniyako."MiminikwelizinatakiwakushirikiBwanakwajiraniyangu?""YES!"KamavileDaudialijuakwambaMungukuuamaaduiwaIsraeli,vivyohivyounawezakujuakuwawewenikushirikiimaniyakonamajiranizakokwasababuwewenaNimekuwaaliiambiakwa.MamlakayoteamepewaBwanawetunaAmetuambia.Hatunahajayaruhusayajiraniyetu.Tumeambiwakufanyawanafunzi,kuinjilishayao,kufuasayao,kushauriyaoiliwawezekufanyamamboyoteYesualivyoagiza.Hakunaswalininitunaambiwakufanya.Swalituni:Je,tunaaminiMungunamapenziimanikwambakufanyakwetuhatuayajuuyasahani?NaimanikwambakutuwezeshahatuanjenakuangaliaMungugarimwambanyumbani.HiyonichangamotoyamimiSamueli17.Kunawezakuwanachangamotonyinginekatikamaishayako;Sijuiyao.LakiniMimimoyohatuayajuuyasahaninahatuakutokakatikaimani.Nazaidiyakwendanjeeneolakolafaraja,zaidiyawewekupatakuonaMungukushindavitazake.

Hebutuombe:Baba,mimisijuikamaUtakuwakuwaitayeyotekatiyetukwazoeziainayaimanikwambaHudsonTayloralipoitwaauBillBright.Sijuininiunamipangokwaajiliyangu,aukwaRobin,aukwawatukatikafamiliayanguhapakatikakanisahili,kwajiraniyangukokotenitakakokwenda,sijui.Lakininajuajamboya1,Mungu,kwambawametoawitokwambamiminamwamini.Wewewametoawitomimikuaminikwambaweweninaniwewekusemaweweninakwambawewekufanyaniniwewekusemawewekufanya.LakinibadoWewepiaaliahidikwambavitaniWako.SinakuuaGoliathikwaupangawangu,mimitunakutupamwambanaWewekuchukuahudumahiyo.Baba,sisikujulikanakatikaeneoletukamawatuambaoupendosituMungu,lakinikumwaminikwamoyowaowote,nakwarohoyakeyotenanguvuzaozote.KatikajinalaYesu,Amina.


15.Zaburi23

Katikamaandamanoyetukwanjiaya52matukiomakubwakatikaBiblia,leotunakwendakuwanakuangalianusuya2yamimiSamuelinabaadhiyamatukiokatikamaishayaDaudinakishasisinikwendakuzingatiakatikajuuyaZaburi23nauthibitishowaDaudikumwaminiMungukamamchungajiwake.

Hebutuombe:Baba,tunatambuakwafurahananashirikinauaminifukwambahakikayetulipokatikaWewenauhakikakwambaniherikweli.Baba,sisikudaikwambasisiimanikatikafarasinamagari,kwambasisiimanikatikajinalakeBwanawetu.Tunawashukuru,Baba,kwanjiaambayoimanituinaruhususisikuwashukurukwauhakikawaumrihuu.TunawashukurukwambaWewekuonyeshaMwenyewenguvunakwambakwanjiayamatukiohayaambayonikuhusukuanza,inaonekana,kwambaWewekutekawanaumenawanawake,wavulananawasichanakwaYourselfnakwambaWewekutusaidiakuelewakwambauhakikakwambatunaniuhakikakwambaanakujakwasababuWeweniMchungajiwetu.Tunaomba,Baba,kwambahakikayetumapenzi,kwakweli,uongokatikaWewenakatikaWewepekeyake.KatikajinalaYesu,Amina.

I.BackgroundkwaZaburi23

BaadayaushindiwaDaudijuuyaGoliathi,mamboaliendeleasawakwaajiliyakekwamaraya1.YeyemaendeleourafikiwakaribusananamwanawaSauliaitwayeJonathan,nakwakweli,SauliakawapangaDaudikatikamalipoyasehemuyajeshinaBwanaakaibarikiaDaudi.KilaDaudiakaendavitani,Munguilimfanyaushindi.VitabadonimaliyaBwana.Hatahivyo,niajabukatikamimiSamweli18jinsiyaharakamambokuanzakuangukambalikwaDaudi.SauliinakuwawivuwamafanikioyaDaudi,kwakurudiaanajaribukumuua,nahatimayeDavidakakimbilianyikani.Anaendeleatokajangwayapangokwajangwakatikamaeneombalimbali.Nawakatiyeyeninjehukowanaumekujakwake,wapiganajikujakwake.Waonikamailivyoelezwawatuambaowalikuwakatikadhiki,ambaowalikuwawenyeuchungunawalikuwakatikamadeni.KundikabisawawatukuhusikanaDaudi.LakinihayoniwaumemashujaawaDaudi.IlikuwaniwakatimgumukwaDaudi.KamahunamazoeanahadithihiziNingependausomenusuya2yamimiSamweli.IlikuwanimarayakukimbiakutokaSauli,wamafichonikutokaSauli,wamapigano,nayakuvamia,naainahiiyoteyamambo.Natuwakatiunafikirihaiweziuwezekanowakupatayoyotembaya,sisikupatamimiSamueliSura30.DaudinawatuwakewamekuwanjemapiganonawaokurudinawaokujuakwambaAmalakiteskuwakuchomamotomjiwaonawamechukuamatekawotewafamiliazao.Tuwakatiunafikirihakuwezakupatayoyotembaya,nigani.NawatuwaDaudikuanzakurejeajuuyakekwasababuwaoniwazimu.Waonikutafakarikumuua.NawakatikupatasehemuhiikatikamimiSamueli30,wewemwenyewekupatakuulizaswali,"Je,Daudikwendakujibuwakatihuu?"MimihakikakufikirikuwakunakitundaniyaangalaukwangukuwakamaningekuwaDavidmimiingekuwakujaribiwakujibu,"Unajua,Mungu,mimivitaGoliathi,mimivitanaWafilisti,mimisikuuawaSauli,nimekuwakufanyavizuriyangu,nahiinikutokanakwambamimikupatakwaajiliyake?Phooey!"NapendakushangazwakamakuwaaliamuakwendakwamawazoyangukamaningekuwaDaudi.Kumbe,lakinimimisikoDaudi.

DaudialikuwanimtubaadayamoyowaMungunakwahiyo,Davidanajibuhatakwahalihiimbaya,sikatikahofu,lakiniyeyeanajibukatikaimani.Nakamakusomakwanjiayanusuya2yamimiSamueli,niniutapatanikwambaimaniDaudikwakwelinikusukakitambaakupitiazahadithinzima.UnawezakuonaDaudimudabaadayamudakukabilianasikatikahofu,lakinikatikaimani.NamajibuyakekatikamimiSamueli30,mstariwa6,ni1yaaffirmationskubwayaimanikatikanyakatingumukwambanimekuwamilelekuonekana.Mstariwa6,"NaDaudiwalikuwawanasumbuliwasanakwawatu,askariwake,alizungumzakwambaapigwekwamawekwasababuwatuwotewalikuwauchungumioyonimwao,kilam1kwawanawenabintikwasababuwaoamechukuliwamateka.LakiniDaudialijitianguvukatikaBwana,Munguwake."Daudianajuakwambamarejeshoyarohouongosikatikamamboyabinadamu,lakinimarejeshoyauongonaMungu.Nahivyowakatimarakupatavigumu,nikwaBwana,Munguwakekwambayeyeanarudikwakurejeshwa.


MimikamakutumiahadithihizinahasamimiSamueli30kamakuongezekakwamajadilianojuuyaZaburi23.Zaburi23niya1wapoyaborakujulikananakupendwaZaburikatikayoteyaBiblia.NasisiniuhakikawakatiDaudialiandikaZaburi23,lakininihakikakupitiahalingumukamavilesisinikusomakatikamimiSamueli30waliowafundishaDaudiyakwambaBwanaalikuwaMchungajiwake."NakwasababuBwananimchungajiwangu",Daudianasema,"Mimisiunatakanasitaogopa."Kwamanenomengine,mimiSamueli30nimazurikamasehemunyingineyoyotekatikamaishayaDaudikutumiakamakuongezekakwaTheolojiayaZaburi23.Napendatukusemahakijuumbele:nimpangajikuu,nininimafundishoyakatikatikaZaburi23?Naam,1yadalilikwambasisikatikamashairiyaKiebranianikwambawaohuwakuwekajambomuhimuzaidinimekwamakatikati.NakamaungependakuonaZaburi23zimepangwakatikaKiebraniakatikadansinawewekuhesabiwakutokajuukwendachininachinikwendajuu,kitovuchaZaburinisehemuyakatikatiyamstariwa4.mandhariyakatikwambaDaudinikujaribukufundishakatikaZaburi23ni:Weweupamojanami.Zaburi23nikuhusuuwepowaMungu.Nikuhusumtuwaimani,mtuambayenibaadayamoyowaMungu,ambayekatikatiyauhakikawamaisha,katikatiyamaumivuyamaisha,wakatikilakitukingineinaonekanakuwakusonganakutikisa,kunajambo1kwambaDaudianajuakuhusukilakitukingine,nakwambanikwambaMunguyupamojanaye.KuwaMunguyupopamojanaDaudikatikanjiabinafsi."Bwanandiyemchungajiwangu."NakwasababuDaudinihivyowanaaminikwambaMunguyupokatikamaishayake,katiyaimanikwambamtiririkouelewawaDaudikwambaMunguitatoakwaajiliyake.NaninjeyaimaniyakembeleyaMungukwambaDaudianaelewakwambaMungukumlinda.HiyonininiZaburi23niwotekuhusu:uwepowaMungukatikamaishayam1wakondoozake.

II.Image#1:MungukamaMchungaji

HebutuangalieZaburi23kipandekwakipande.1yasurambilikwambaDaudianatumiakufanyahatuahiiyalabdaborainayojulikananakwambanimfanowaMungukamamchungaji.oDavidhuanzakatikamstariwa1:"Bwananimchungajiwangu."Ninininiforakuhusuverse1nikipengelekibinafsisanakwambaanaendeshanjiazoteZaburi23.UnaposomakatikaAganolaKale,kulikuwanamwamkomzuriwaushirikaasiliyadiniyaWayahudi.KulikuwanauelewakuwaMungualikuwa"mchungajiwetu"kwataifakwaujumla.

LakininininiforakuhusuZaburi23nijinsikibinafsisanani,woteunakufanyanikuwaelezaViwakilishinjiazoteZaburi."Bwanandiyemchungajiwangu.Yeyehufanyamimiuongochini,yeyeinaongozamimi,yeyekutayarishayangu,Ananiongozakatikanjiazahaki."Nakishawakatiyeyeanapatasehemuyakatikatiyawimbonayeyekuzungumzajuuyamambomagumuyamaisha,yeyenikupatahatazaidiyabinafsinaanasema,"Wewenipamojanami,fimboyakonagongolako,vyanifariji."HiyonininichakushangazakuhusuZaburi23,nihiiasilikibinafsisana.Sasa,sehemukubwayaibadaIsraelinamengiyaUkristoniushirika,siyo?KuwakunahalihalisiambayoMunguni"Munguwetu",nakwakweli,kamakusomakwanjiayaAganolaKale,utaonaMungumudanawakatitenakuitwaMchungajiwaIsraeli,iliAlikuwakatikamchungajiukwelijuuyataifazima.NahatakatikakifungukamaShemakatikaKumbukumbu6:4,niuwingikwamaraya1."Sikiliza,Israeli,BwanaMunguwetuniBwanamya1."KunamaanahalisiambayosisinisehemuyakundinaMunguniMunguwetu,Mungunimchungajiwetu.NabadoDavidanaelewakuwawakatiShemainaendelea,unaendeleakatikauya1."SikilizenienyiIsraeli,BwanaMunguwetuniBwanam1nampendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,nakwarohoyakoyotenakwanguvuzakozote."HatanyumakatikamimiSamueli30,mwandishiwamimiSamuelianaelewahiikuhusuDaudi.Unawezakuonatamkoiliyotumiwa,inasema,"LakiniDaudialijitianguvukatikaBwana,Munguwake."Daudianaelewakuwakunazaidiyaibadayakweliyakipengeleushirika.Kamakwelinamuhimukama,yaani,ninisetiDaudipekeyaokatikatukuhusuAganolaKale,niDavidanaelewakipengelebinafsikatikadiniyakweli.Hiini1yahallmarksyaDaudikatikamtiririkowaufunuokupitiaAganolaKale.DavidanaelewakuwaMungusitumchungajiwetu,lakiniMungunimchungajiwangu.Katikautamaduniwetumagharibiambapokilakituhuelekeakuwabinafsi,sidhanikamatunawezakuhisijoltkwambakingetokeakamawalikuwakatika1000BCnakusikiaZaburi23naaliposikiahayokiliomkazobinafsiyaimanikwambaMungunimchungajiwangu.


LakinihiyonininiDaudianaelewa;nininisetiyakembalikatikaAganolaKale.NinjeyahiiimanikibinafsisanakwambaMungunimchungajiwangu,Daudiniuwezowakukabiliana,"Kwahiyonitakuwasitaki.Mimiwalahawana."HiinikiliochaimanikwambaDaudianaaminikwambaMchungajiMwemakufanyakazinzurikatikakutoakwaajiliyake.Kwakweli,Zaburi23njiazotenikiliochaimanibaadaimanibaadayaimani,imanibinafsikatikaMunguwake."BwananimchungajiwangunakwasababuyeyeniMchungajiwangu,namisitaki,mimihatahitaji."BilashakaSualasiyo:wanakosanini?NaniyakuvutiakwambaDaudibaadayekatikaZaburi84majibuswalihiliambapokatikaZaburi84:11anasema,"Hakunajambozurianafanyakuizuiakutokakwawalewaendaokwaukamilifu."DavidanaelewakuwaMunguhuamuaninitunahitaji.Munguhuamuayaliyomemakwaajiliyetu.NaMunguamefanyaMwenyewekwakutoakilakitukizurikwambawewenamimihaja.NayeDaudianaelewakuwaBwanandiyemchungajiwangunamisitaki,mimihatahitajikituchema."

BasikwaniniDaudianafanyakatikaZaburiyakenikwambayeyekuanzakuorodheshanayeyeinatupasabawotepamoja,lakiniyeyekuanzakuorodheshanjiazoteambazoMchungajiwetuMwemahutoakwaajiliyakondoowake.HebutukufanyakazikwanjiayetukwanjiayaZaburihiinakuonarizikiyaMolakwambaDaudinikujadili.Lakinikamasisikwendakwanjia,tafadhalionakwambamambohayayoteyanajambo1katikakawaida.Wotesabawamashartihayokuwakituki1katikakawaida.Waonisafi,uchu,unrestrainedmaelezoyaimanikatikakutoaMungu.Kilam1wahayanitamkolaDaudilasifanaimanikwaMungukwambandiyo,Wewenimchungajiwangunakwahiyo,mimisitakikwasababunaaminikwambaUna,kwambaWeweni,nakwambaWeweitaendeleakutoakwaajiliyangu.Niimanizoteni,njiazoteZaburi23.Nahivyoanaanza,"Wewekufanyamimiuongochinikatikamalishoyakijani."Wakatiwabaridinaspringhaikuwakwambanivigumukupatachakulakwaajiliyakondoo,lakinikujamajiranakishakatikakuanguka,ilikuwavigumu.Hivyowachungajiingekuwakuchukuakondoonjekutafutamalisho.NahiyondiyopichakatikaakiliyaDaudiwaMunguMchungajiwakekwendanjekutafutariziki,kuangaliakwaajiliyachakula,kuangaliasitukwaajiliyachakula,lakinikwaajiliyamalishoyakijani,kwaajiliyamalisholush.2yayote,hiikutoaMungu,"Ananiongozakandoyamajibadonakwahiyonitakuwasitaki."Tena,nipichahiiyaMchungajisikwendanyumayakondoonakuwapigakwafimbo,lakininipichayaMchungajikwendakablakondoowake,bilauongoziwao.Nakondoowakekusikiasautiyake,kondoowanaijuasautiyake,nakondookufuataMchungaji.

Sikuyawanawakati,kwakweliSikuyawezakupatakitabu,namiminadhaniakampambali,lakinimtum1aitwayeKelleraliandikakitabukiitwachoMchungajiLookskatikaZaburi23.NikitabukuvutiajuuyaumuhimuwakuwanakondoonainafanyaZaburikujahai.Baadhiyetukujuakitukuhusukondoo,sijuimengiyakituchochotezaidiyakuwanilikuwakufukuzwana1maraya1,hivyoninamizigoyotehayanakondoo.Nilikuwatukujaribukuchukuapichayake.Lakinikamamimikuelewa,(nafasimwishonimwamkanda)....nakamaYeyesitukuwapelekamaji,lakinibadomaji,majikuwawanawezakutumiailikukidhikiuyao.NipichanzuriyaMungukutuongozanakutoakwaajiliyetu.Idadi3:"Bwanandiyemchungajiwangu;Mimisitaki.Yeyekutayarishanafsiyangu."Sasa,njiaKiebraniaanaendeshamashairi,nenolazimahapakusimamakwazaidiyamwelekeowakirohowasisininani.Nitunjianyingineyakusema"mimi".NaniniDaudinikusemanikwambakwasababuBwanandiyemchungajiwangu,Yeyekutayarishayangu,Yeyerevitalizesyangu,Yeyeanitiayenguvu.KamaDaudikwendakusemakatikamstariwa4,Yeyehuletamimifaraja.Situkwasehemuyakirohoyanafsiyangu,lakinikwasehemuyakimwiliyakuwawangu,nayotekwambamimindiye.NawakatikusomahiiyakupatahisiakwambaMchungajiDaudianasema,"Slowchini.Kupatapumziyako.Miminikwendakutoakwamalishoyakijani.Miminaendakukupabadomaji.Miminikwendakurejeshawewe,rohoyakonamwiliwako."NabilayashakahiinininikinaendeleakatikamimiSamueli30,sihivyo?WakatiDaudi,katikajotoyasasa,wakatiwatuwakenikufikirikuhusuapigwekwamawe,yeyeanarudikwaBwanakuwakujengwajuu,kurejeshwa,kuimarishwanamoyo.

TunamfanohuokatikaYesu,je,sisi?TunamfanohuoambapoAnaendeleanjenandivyoinavyokuwatenanatenakatikaInjili.AnaendeleanjenainaSikuyakwelibusyuponyajimengiyawatu,akitoamengiyamapepo,kufanyamengiyakufundisha.Hufanyakuhubirihudumamarambiliwanaonekanavisivyokuwa.Bilashaka,mimikamakumwekanjekwawatuAlifarikiwakatialipokuwa33.Sinahakikamimiwanatakakufuatahiyo.LakiniYesualifanya


ninibaadayaSikuyangumuyahuduma?Yeyeanakujanyumbani,yeyeunawekamiguuyakejuuyasofa,yeyepopswazimfukowapretzels,yeyeflipskwenyeTVnaveggesnjekwamasaamawili,haki?Wewewanatakiwakuachamimi!Je,Yesunini?Yesuhuendanjekatikajangwa,Yeyeanapatambalikwanafsiyake,YeyeanapatambalinawatunaYeyeanapatambalinabusyness.YeyeanapatambalinawizaranayeyehuendambalinayeyeanatumiasaabaadayasaabaadayasaakumwombaBabayake,nakuombakwaBwanawake.Yesukuelewakituki1kwambaDaudianaelewakuwaMungundiyekutayarishanafsiyangu.ImekuwaniainayawikikumtiahatianikwaajiliyangunamimiTumeangaliakatikamaishayangunanimepataalisema,"wapimimikwendawakatimimihajayakuwanafsiyangukurejeshwa?"

LakiniDaudiinaendeleananjia4ambazoMunguhutoa.Daudianasema,"BwananimchungajiwangusitapungukiwanakitukwasababuAnaniongozakatikanjiazahaki."Kamavilemchungajihuchukuakondookwenyenjiayahakikuelekeamarudiohaki,vivyohivyoMunguhutuongozanjianikuelekeakuliahakimarudio,kuelekeamarudiokwambanikwelinzuri.UnakuonakatikamtiririkowaZaburijinsiyotehayanikwenda,wenyeimaniyaDaudikatikaMunguambayehutoachakulanachakulanamarejeshonauongozikwaajiliyake..YeyekuniongozaKatikanjiayahaki,kuchukuayangukatikamwelekeosahihi.Lakinikwanini?Ni1yamaswaliyakuvutiayaZaburi23.KwaniniMungukufanyahivyokwaDaudi?KwasababuDaudinimtumkubwa?Hakuna,Yeyeanafanyahivyokwaajilihatimaye1yasababu,nasababu1tu."Yeyeinaongozakatikanjiazahakikwaajiliyajinalake."SababukuukwaniniMunguinaongozaDaudikatikanjiazahakisiotukusaidiaDaudi,lakinihatimaye,katikangaziyandanikabisa,Munguanafanyaninianafanyakwaajiliyakemwenyewe,kwaajiliyajinalake.MunguanafanyaninianafanyahivyokwambamwishonimwaSikuya,Yeyeanapatautukufu,Yeyeanapataheshima,Yeyeanapatasifakuwanijinalakekuwaniutukufu.NimkazoMungu-katikatipichayahalihalisi,si?Unajua,nadhanitabiayabinadamunikwendakupitiamaishakufikirikwambamiminikatikatiyaulimwengunakwambakilakitukabisamhusishayangu.Nakwahiyo,wakatimimikuombakwaMungumchungajiwangunamimikuulizakwahiinamimikuulizakwakuwa,Yeyeanafanyahivyokwasababumiminikatikatiyakilakitu.Mimininamuhimuzaidi.Kilakitukuhusumimi,sawa?Hakuna,siyokuhusumimi.Wakatiyamsingiyakeyandanikabisacha,nikuhusuMungunanijuuyajinalakenasifazakenautukufuwakenaheshimayake,nasifazake.HiyonininiDaudianaelewa.AnaelewakwambamamboyotenikufanywakwautukufuwaMungu.Mamboyoteyanayofanyikakwautukufuwake.Hiyonikwaninikauliyetuyadhamiramwishoyanjianigani."YotekwautukufuwaMungu."NakamavilesisinikuhusuutukufuwaMungukatikakiletunasemananinichakufanya,hivyopiaMungunikuhusuutukufuwakekatikakilakituambachoAnasemanaanachokifanya.Hiini1yaunifyingkubwa,pengine,mandhariunifyingkwambaanaendeshakwanjiaBiblianzima.Kunavifungukilamahalikwambatunawezakuangalia,lakinitukwawanandoa:Zaburi25mstariwa11.NiZaburinyingineambayoDaudialiandikanayeyekumshukuruMungukwambaMunguametusamehedhambizake.KatikaZaburi25:11,Daudianaandika,"Kwaajiliyajinalako,eeBwana,msamahahatiayangukwakuwanikubwa."Davidanatakadhambiyakekusamehewa,kufanyamakosajuuyahilo.Kunakipengelebinafsikatikakwambaanatakadhambiyakekusamehewa,balikwambayeyeanaelewakuwasiyohatimayekilekilichomsukumaMungu.NinihatimayemotishaMungunikwambaitafanyikakwaajiliyajinalake,kwaajiliyajinalaMungu,hivyokwambawakatiwatukumwonaMunguamsamehedhambi,kishasifazetunautukufuwetunaheshimayetunakuabuduyetuhainakwendamwenyedhambi.Hainakwendamhubirialiyesemakuhusudhambi.Lakinibadalayake,sifanaheshimanautukufukwendakwaMungu.Nikwaajiliyajinalake,sifazake.Zaburi31,mstariwa3,Daudianaandika,"KwaWewenimwambawangunangomeyangunakwaajiliyajinalakoWewekusababishanakuongozayangu."DhanahiininjiazotezaBiblia.NakwambaDaudianaelewakuwaMungunikatikatiyaulimwengu,iliyotezinahusukwakenahatimayekilakituambachotunasemanasisikufanya,kwambasisikufikirinakwambasisikutenda,kwambatunaamininakwambasisikufundishanakwambasisikuhubirinasisikusema,mamboyotehaya,kilam1wao,nikuletasifanautukufunaheshimahatimayekwake,nakwakepekeyake.NayeDaudianaelewakuwa."YeyekuniongozaKatikanjiazahakikwaajiliyajinalake."Davidsikatikatiyaulimwengunawalamimisi,nawalaniwewe,nashiriki.

Katikamstariwa4,basi,Davidhatuajuuyamadatofautikidogo.YeyehatuanaimanikatikautoajiwaMungukwaimanikatikaulinziwaMungu.Naanasema,"Naam,nijapopitakatiyabondelauvuliwamauti,Sitaogopamabaya."


Ayahasasahihikwakuangaliakatikausikuwavita.Kiebranianilughapicturesquesana.Kamainatakakusema,"Mungugotwazimu"inasema,"usowaMunguilikuanyekundu".Kamaunatakakusemakwambamtunimgonjwa,Kiyahudianasema,"puayakenindefu."Nipicturesquesana,lughaweirdkatikabaadhiyanjia.Nasemahiviweweutakuwakuelewakwambamimisikabisambaliukutawakatinimazungumzojuuyakifo.NizaidiuwezekanonjiaHebrewyakuonyeshamshikamanowakinakikubwasehemuyenyegiza.Nabilayashakakuwanipamojanakifo,lakinikuangaliamtiririkokupitiaZaburi."Bwanandiyemchungajiwangu,Yeyeanafanyamamboyotehaya,Yeyekuongozayangukatikanjiazahaki."NahatakamaMchungajianaendakusababishakondoowakekupitiamahalipagizasanaambapomahasimuwataishi,ambapokunauwezekanowakondookuvamiwanakuuawa,hatakamaMchungajinikuongozayaokupitia,eneohilikwakweligizahatari,Daudianasema,"Sitaogopamabaya."Tafadhalikusikiahii.Uwepowahatari,hatahatariyakifo,hainamaanakwambasisinijuuyanjiasahihi.Nirahisikufikirikatikaainahiiyahali,kamanimadharayakimwiliaukiakili,auhaliyakitaifaaungumutu,nirahisi,si,tunapojikutakatikatiyabondelauvuliwamauti,katikamaeneogizakatikamaisha,nirahisikufikirikwambaMunguhajalitena.NirahisikufikirikwambaMungukwanamnafulanikupotezaudhibiti.Nirahisikufikirikatikahalihizingumu,"Naam,miminadhaniniyotehadihivisasa,sihivyo?"IlikuwaniBenjaminFranklin,siBibliakuwaalisema,"Munguhusaidiawaleambaomsaadawenyewe."Nanisautiyahofunanisautiyakukosaimanikwambainaonekanakatikabondelakivulichamautinaanaitikiakatikahofu.Lakininihasakatikatiyamaumivu,nihasakatikatiyahatariyamaisha,kwambaimani,walahofu,lakiniimani,anasemabadoMunguniMchungajiwangunaYeyebadonikuchukuayangunamahalibora.Yeyebadonikuongozayangukatikanjiazahakinakamahiyoinachukuayangukatikabondelakivulichamauti,mimisikwendakutupaimaniyangunjeyadirishanakusema,"KwanamnafulaniMungutenaanayejali."HiyonimtiririkowamawazokatikaZaburihii.

Nilikuwakusoma1yamaoninaaliulizaswali,"KwaniniwakatimwingineganiMungukutuongozakatiyabondelakivulichamauti?"Najibuni:kuchukuayetukwakuwamahalibora.NamajibuyetuyaimaninilazimawakatisisinikatikasafariyabadowanaaminikwambaMunguniMungunaanajuakileanachokifanya.

SisikishakuondokanakituonisehemuyaZaburikatikanusuya2yamstariwa4.DaudinikuhusukutuambianiniyotehayayamekuwakuhusunaDavidnikwendakutuambiakwaninianaaminihivyomkazokwambaMungukumlinda.Hapatenaonamabadilikokatikapronounskutoka"yeye"kwa"wewe".Kutokabinafsikwakwelibinafsi."Naam,nijapopitakatiyabondelauvuliwamauti,Sitaogopamabaya."Kwanini?"KwaWewenipamojanami."HiyoniuthibitishokatiDaudianatakakufanyakatikaZaburi23,DaudianafurahiauwepowaMungukatikamaishayake.NaninjeyaimaniyakemwaminifukwambaMunguyupamojanayeSikuyazote,hatakatikamabonde,DaudiniuwezowakukabilianakatikaimanikwambahiiMungupiakutoanakwambahiiMungupiakulinda.

BasiDaudiunaendelea,anasema,"gongolakonafimboyakovyanifariji."Fimbonimfupi,nzitochombokutumikakwaajiliyakupambananawanyamambali.Wafanyakazinimudamrefu,mwembambazaidiyamchungajiwafanyakazikwambaitakuwakwaajiliyauongoziaukwatuproddingkidogo.Daudikushukurukwahayo.DaudikushukurukwambaMunguanaklabukuwapigaaduizakejuuyakichwana.DaudinikushukurukwambaMunguanawafanyakazikutoamwelekeonamwongozokwakondoo.LakinihiyosiyokatikatiyaZaburi.KituochaZaburinakwambaambayoinatoaDaviduhakikamkubwanikwambaanajuanaimaniyazaidiyakivulichashakakwambaMunguyupamojanaye.HiiniasilikibinafsisanawaZaburi23.Yeyealiyesemakuhusukituki1katikaZaburimapemakatikaZaburi16.NakatikaZaburi16,mstariwa11,DaudianasemahuukwaMungu,"Wewekuwajulishamiminjiayauzimakwakatikauwepowakokunazikofurahatele,katikamkonowakowakuliafurahazamilele."Hiinimtuwaimani,mtuambayenibaadayamoyowaMungu,ambayeanaelewakuwazaidikulikokitukinginechochote,katikamsingisanayaimaniyake,katikamsingisanawadiniyake,katikamsingisanayauhusianowakenaMunguniMunguambayenizawadimkononimwake,nakatikauwepowakehukozikofurahatele.HiyonimoyoyaZaburi23nakwambamoyowaMfalmeDaudi,uwepowaMungu.Nanikwasababuyakuwanaimanikwambakilakitukinginemtiririko.


III.Image#2:MungukamaJeshi

Naam,kamakwambawalikuwakutosha,basiDaudiinaendeleakatikamstariwa5,nayeyekuhamakwasuratofautiyaMungu.WakatihuuyeyenishiftingkwamfanowaMungukamaukarimukaramujeshi.Kamasisikuangaliahizimashartimi3yamwishoyaMungu,wotenikusemakituki1msingi.WaoniwoteakisemakwambaMungunimwingiwarizikizake.Munguninyingikatikarizikizake.Mungunikifaharikatikautoajiwakekwaajiliyetu.Daudianasema,"kujiandaamezambeleyangumbeleyaaduizangu."MunguhaitoiDaudinaBurgerkutokadukamtaa,mazurikamahiyoinawezakuwani.Yeyehutoasisinakaramu,kifaharinamaraexuberant.Yeyekumpakakichwayetunamafuta,isharayaukarimu,isharayafuraha.KikombechaDaudikufurika.Mungunikujazaupkikombechake,nikumtiajuuyamakalinaMungubadonikumtiaMwenyewekatikakikombechaDaudi.Nipichayaziadanawinginalavishness.NayeDaudianajuazaidikivulichashakakileYesuwatasemamiakaelfubaadaye,"Miminimekujampatekuwanauzimanakwambaunawezavigumukupatanjiayamaishascrimping."Hapana,Yesualisema,"Miminimekujampatekuwanauzimakishawawenaotele."NiainaMunguwamema.Munguhuamuanzurihatahatakikuizuiakwaajiliyetu.Munguhuamuaainayawingitunakwendanayo.Lakiniwingiwakeninyingi,niyakifahari,nizaidiyachochotekwambatunawezahatakufikiriaumatumainiaukuomba(Waefeso3).Munguninyingi,nyingi,fujokatikarizikizaketelekwaajiliyenunakwaajiliyangu.Kwanini?KwasababuYeyenimchungajiwangu,kwasababuYeyeyupamojanami.Naninjeyakwambauhusianohuorizikizakenaulinzikatiyakeyake.NayeDaudianapatamstariwa6,hitimisho,uthibitishowamwishowaimanikatikamstariwa6naanasema,"HakikawemanafadhilizitanifuataSikuyazotezamaishayangu,naminitakaanyumbanimwaBwanamilele."Davidanajuakwambabadalayakuwanakuifuatakatikagizanamahasimu,kuwaatakuwanakuifuatakatikahalizotenawemawaMungunakwahurumayaMungu.UnajuanenolaKiebranianyumahuruma.Ni"Hesedi".WakatiDaudianasemawemanahuruma,niwemawaMungu;nihurumayaMungu.Lakinisiyowemawakenahurumakwambayeyeshedsnjeyanchikwawatuwote.HizinisualaAganonaMunguamefungwayakembeleyaDaudikamaMunguwakewaAganonaDaudiimekubalikuwasehemuyawatuwaMunguwaAgano,hivyonikatikamazingirayauhusianohuokwambaDaudianajuakwambaniwemawaMungu,kwambaniAganolaMunguuaminifu,hurumayakenaupendokwanchiyakemwenyeweambayokumfuataSikuyazotezamaishayake.Mstariwa6,kwakweli,yoteyaZaburi23hainayanahusukilamtu.NiinatumikatukwakondoowaYesu.

IV.Hitimisho

Hivyokunauna3mayakinishokuuyaZaburi23:Jambola1anasema,jambokatikatianasema,najambolamwishoanasema."Bwananimchungajiwangu,Wewenipamojanami,naminitakaanyumbanimwaBwanamilele."NininiilikuwamuhimukatikauhusianowakeDaudinaMunguhaikuwadiniyaushirika.IlikuwaalijuakwambayeyealikuwanauhusianowakibinafsisananaMunguwakichakakuungua,naMunguwaKutoka,naMunguambayealiwapaNchiyaoyaAhadi.Naninjeyakwambauthibitishowaimaniyauwepo,uwepobinafsiwaMungu,Daudiniuwezowakusema,"Namisitaki.Sitaogopamabaya.NaminitakaanyumbanimwaBwanamilele."KiliochaimanikamanzurikamawaokujakatikayoteyaBiblia.

MiakaelfubaadayaMfalmeDaudialiishinakufa,Mchungajiwakealizaliwa.JinaMchungajialikuwayeyenawakatiYesuilikuawakubwanakuanzahudumayake,YeyeilichukuapichazasawanaAlikuwaanajaribukuwasaidiawatukuelewaYeyeninani.KatikaYohanasuraya10,YesukubainishamwenyewekamaMchungajiMwemanaanasema,(mimininakwendanamabadilikobaadhiyaviwakilishikwakufanyahivyobinafsi),Yohana10,kuanziasaamstariwa3,"Kondoowanguwaisikiasautiyangunamimiwitokondoozangukilam1kwajinanakuwaongozanje.Nawakatimimiumeletanjepekeyanguyote,mimikwendambeleyao.Nakondoozanguanifuate,kwaniwanaijuasautiyangu."Baadayekatikamstariwa10,MchungajiMwemaanasema,"Miminimekujakondoozanguwawenauzima,kishawawenaotele.MiminiMchungajiMwema,naMchungajiMwemahutoauhaiwakekwaajiliyakondoowake."NamiakamichachebaadayaYesukusemamanenohayo,Yesuhakuwakuyatoamaishayake,alifanyaYeyesi,kwakondoowake?Nayeakawekamaishayakechinichiniyamsalabaambapoyeyekulipwabeikwadhambiambayokondoowakealikuwanania.HabariyainjilinikwambaSikuya1Mchungajiwetu


Mwemanikuruditenakwaajiliyetu,siyeye?LabdaSikuya1amakatikakifochetu,auwakatiMunguBabaanasema,"anatoshakuwaniwakutosha"naYeyehuletamwishokwamudanaMchungajiwetuanakujanyumakwaajiliyetu,basitutawezakuwanauwezowakusemakwaDaudikatikaZaburi23,"NamimiwatakaakatikanyumbayaBwanamilele."

KatikaUfunuo7,kitabuchamwishochaBiblia,nimazungumzojuuyamwishowawakati.YohanaMtumewenualiyekuandikainaongeapichazahuo.YeyekuzungumzajuuyakondooYesukwambawaliuawakwasababuwaowalikuwakuteswa.NaanasemakatikaUfunuo7,kuanziasaamstariwa15,"Kwahiyo,wao(kondoo)nimbeleyakitichaMungunakumtumikiamchananausikukatikaHekalulakenayeyeaketiyejuuyakitichaenziatatandazayaonauwepowake.Naonjaatenawalakiutena,juawalamgomowaoaujotokaliyoyotekwasababuMwanakondoo(Yesu)katikatiyakitichaenziatakuwamchungajiwao,nayeatawaongozakwenyechemchemizamajiyauzimanaMunguatayafutakilachozikatikamachoyao."Kishayulealiyeketijuuyakitichaenziatakuwahifadhiyaonauwepowake.Nadhifupicha,sihivyo?

SualalaZaburi23nikwelinirahisisana.SualalaZaburi23ni:niwewe1yakondoowake?Nachojiraniyako1yakondoowake?Je,coworkersyako,niwanafunziwenzakom1wakondoozake?KwasababuahadiyaZaburi23nisikwakilamtu.Ahadiyauweponautoajinaulinzinitukwaajiliyakondoowake,je!Si?Nakondoozake,nakondoowaYesu,unajuawanahitajiMchungaji.Aukamamimimaranyingikusemahivyo,wanajuakwambawaoniwenyedhambi,kwambawaotumekuwakutengwanaMungunawanajuakwambakunakituwanawezakufanyakuhusudhambizao.KondoowaYesukuaminikuwaMchungajiwaoaliyatoamaishayakekwaajiliyao.TunaaminikwambakifochaYesumsalabanikulipwafidiayadhambizetu.NakondoowaYesukusikiasautiyake.NakondoowaYesukumfuata.Wanayoyafanyamaishayaokwake.Kamawewenim1wakondoozake,basimimikuwakaribishaleoasubuhiilikuombaABC.Kukubalikwambawewenimwenyedhambi,nakuaminikwambakifochakemsalabanialilipaadhabuyaMungukwadhambizako,nakufanyamaishayakokwaMungu,nakuwam1wakondoozakenakwafurahanafurahakufuatamchungajiwetu.Kamawewenim1wakondoozake,kishaZaburi23inachangamotokwaajiliyenu,sivyo?Nichangamotokwawewekuishinjeimaniyenu,kuelewakatikamsingisanayasisininani,kwambasisiniwatuambaouwepowaMunguanakaa.NaninjeyakwambauhusianowakaribunabinafsinaMunguwaulimwengukwambalazimakatiyakeimaniyetukatikarizikizake,naimaniyetukatikaulinziwake.Hiyonichangamotokwakuwakondoowakenakishakuishikamakondoowake.

Ningependakufanyakitukatikakufungakwambanikidogoisiyoyakawaida.Ningependakilam1wetukwendakwanjianakusemaZaburi23paya1.Nakishanatakakuvunjachinikatikavipande3namiminatakakuzungumziautoajiwaMungunakuwapamudakwasautikubwakwakumshukuruMungukwaajiliyautoajiwakekatikamaishayako.KishatutawezakusongakwamarayakumshukuruMungukwaulinziwake,nakishahatimayetutawezakusongakwamarayakumshukuruMungukwauwepowakesana.KwamaanaMunguhakutuitatuishikwadininakwasherehezakidini,lakinikwakaribunabinafsinauhusianokudumukamamzabibukatikatawikwambaMunguyupokatikamaishayetusana.

Hebukusimama.NakamawewesikwelimazoeanatafsirifulaniyaZaburi23,mimininakusomanjeyaBibliabenchi.Tusomepaya1."Bwanandiyemchungajiwangu,Sitapungukiwa.Yeyehufanyamimiuongochinikatikamalishoyamajanimabichi;Ananiongozakandoyamajibado.Yeyekutayarishanafsiyangu.Ananiongozakatikanjiazahakikwaajiliyajinalake.Naam,nijapopitakatiyabondelauvuliwamauti,Sitaogopamabayakwamaanaweweupopamojanami.Fimboyakonagongoyakovyanifariji.Kujiandaamezambeleyangumbeleyaaduizangu.Wewepakakichwachangumafuta.Kikombechangukufurika.HakikawemanafadhilizitanifuataSikuyazotezamaishayangu,naminitakaanyumbanimwaBwanamilele.

Tuombe:Baba,sisikuwashukurukwautoajiwako,utoajiwakokimwili,utoajiwakobinafsi,mamboyotekwambaWewekutupa.KusikiakiliosasanayableatingyakondoowakokumshukuruYouajiliyautoajiwako.

Baba,kusikiakiliochashukranikutokakondoowakokwaajiliyaulinzi,kirohonakimwilikwambaWewekumudukilam1wetuhatakatikabondelakivulichamauti.


BabakusikiakiliochakondoowakokamasisiAsantekwauwepowakosanakatikamioyoyetunakatikamaishayetu.

OhBaba,WeweniMchungajiwetunahakunakitukatikambinguniaudunianikwambatunatamanizaidiyaYou.Amina


16.MapambanonaConfession(Zaburi51)

I.MbiliMatukioMejakatika2Samweli

KitabuchaSamweliwa2inaanzanahadithiyaDaudikusikiakuhusukifoMfalmeSaulinaDaudiniharakamafuta,wakatihuuhadharani,kamamfalme,lakinitumfalmewakabilakusiniwaYudanakwaajiliya2miakasabananusu,kunazinazopiganakatiyanyumbayaDaudinanyumbayaSauli,hasakwaAbner,KamandawaSauli.LakinihatimayewotewaIsraelikuamuakuwaDaudikuwamfalmewaonawaokumpakakamamfalmejuuyaIsraeliwote.Davidumriwamiakathelathiniwhoppingkwawakatihuu.NayeDaudiMfalmekwamiakathelathininasabajuuyaIsraeliwote.Yeyehushindakaribuwotewanchiyaahadi.Yeyeinapunguzamataifakaribunayekwakibarakawamataifailiwawezekuwanakulipakodi.NihakikanizamadhahabuIsraeli,angalau,kisiasa.Tukomahalifulanikaribu1000BCkwenyekalendayamatukio.Nusu1yaIISamuelinimahaliambaposisikusomakuhusuhadithikwambakilichotokeawakatihuu.KunamatukiomawiliambayosisinialiiambiajamaanaDaudikwambanianastahilikutaja.

A.MkatabanaDaudi

1nawezatukutajakwakifupi,lakininitutukiokamahilomuhimukwambasiwezirukayake.NihadithiyaahadiyaDaudinaMungukatikaSamweliwa27.MunguanasemaDavidkwambabaadayaDaudiakifakwambaMunguatawateulienim1wawazaowakekimwiliambaowanamilikijuuyakitichakechaenzimilelenakutawalajuuyaufalmewamilele.Kutimizakwaunabiihuo,bilashaka,niYesu.KamaweweniunfamiliarnakwambaunabiikatikaSamweliwa27,tafadhalikusomamchanahuu.

B.DaudinaBathsheba

Lakinitukiola2katikamaishayaDaudikatikakipindihikiwakatinihadithiyaDaudinaBathsheba.NialiiambiakatikaSamweliwa2suraya11na12,natena,kamaweweniunfamiliarnakisahiki,Najuanihadithimagumu.Ni1yahadithihizo,kwamaana,hiyohainaniperadhiyoyotekuhubirijuu.Lakininitupiakatiyahadithiruka.HivyotafadhalikusomaSuraya11na12kamaweweniunfamiliarnahadithi.HadithiinaanzanaMfalmeDaudikuangalianjeyanyumbayakenaanaonaBathshebakuogajuuyanyumbayake.YeyeanajuakwambayeyenikuolewanaUria,Mhitiambayenim1waaskariwake.Nabadoyeyewitokwaajiliyakenahuletayakendaniyaukumbinaanapatamimbayake.Nakishakwakiwanjadhambiyake,yeyeinachocheamauajiwakatiwavitawaUria,mumewake.KamawewekupatanjiayamwishowaSuraya11,weweniscratchingkichwayakonawewenikusema,"Jinsidunianiwanawezahuyukuwa"mwanamumebaadayamoyowaMungu"?Tuliangaliakwambawikiiliyopita.JinsidunianiwanawezamtuambayedhambikamahiihuendakuwanasifakamamtubaadayamoyowaMungu?Kunaangalaumichacheyamajibukwaswalihilo.M1waonikwambawatuwemakushindwa.WatuwemakamaIbrahimu,naIsaka,naYakobo,naMusa,naGideon,naSauli,naMfalmeDaudi.Watuwemakushindwa.Hiyonisehemuyajibu.Lakinikatikangaziyandanikabisajibulaswalila"KwanamnaganiwatuambaonibaadayamoyowaMungukufanyamambokamahayoyakutisha?"HilojibunikuonekanakatikanamnaDaudianajibu.NakamasisikuangaliaIISamueliSuraya12nakamatunaonajinsiDaudianaitikiakwakosalake,sisikuelewaninimaanayakuwamwanaumeaumwanamkebaadayaMungumoyomwenyewe.KatikaSamweliwa2suraya12,nabiiNathananakujanayeyeconfrontsDaudinadhambiyakekwanjiayanguvusana.TunajuakwambaDaudianakirikosalakenani1yahadithihizokamawewekusomakupitianakunakadhaawahayakatikaBiblia,nadhani,ambapotunaposomayaotunasema,"MtuNilikuwanapendawamekuwakurukajuuyaukuta.NilikuwanapendatumesikiajinsiMfalmeDaudi,mwanamumebaadayamoyowaMungu,kukiriainahiiyadhambi.Lakinikwabahatihiini1yanyakatizileambazotunawezakuwainzikwenyeukuta,kwasababuDaudiwamesemaalisema.AlituambiakatikaZaburi51.


II.Kiliokwamsamaha-Zaburi51

Tafadhalikurejeakunaleoasubuhi,naZaburi51,kwasababuhiinimahaliambaposisinikwendakutumiawingiwawakatiwetu.Zaburi51yakichwahuanza,"Kwamkuwakwaya,ZaburiyaDaudi,wakatiNathani,nabiiakaendanayebaadawalikuwawamekwendaBathsheba."Zaburi51niungamoladhambiyaDaudinakiliokwaMungumsamahakwasababuyamatendoyakekwawoteBathshebanaUriamumewe.Ni1yamanenoyenyenguvuzaidiyahuzunipopotekatikaBiblia,si?1yamanenoyenyenguvuzaidiyatobana1yamanenoyenyenguvuzaidiyaimanikatikautashiwaMungunakatikauwezowaMunguwakusafishakabisadhambinadhambi.Ninguvu,nguvuZaburi.Nakuanzakatika1mistarimiwilinakiliochaDaudimsamaha.Tunakwendakutumiazaidiyaasubuhikuangaliaayahizimbili1.Nilitakakuanzaasubuhihiitunasisikuisomapamojakwasauti.Zaburi51,mstariwa1na2,kusomanamimi,tafadhali."Unirehemu,eeMungu,kwamujibuwaupendowakoimara,kwamujibuwahurumayakokwawingi,uyafutemakosayangu.Unioshekabisanauovuwanguunitakasedhambizangu"kiliomsamaha.;nakunamambomengiambayotunawezakujifunzakuhusukukiri,nakiasikwambatunawezakujifunzakuhusumsamahakutokaayahizimbili,lakininapendakuonyeshachachetu.

A.KweliKuungamanikamili

Ya1:ushahidiwakwelianakitunyuma.Hiyogotkuwakitubalaakujisikianakwambawewekusikiawakatikusomamistarihiimiwiliya1,kwambakukirikwelianakitunyuma.Lakinikukirikwelinikamili,nauandikishajijumlayadhambi.Hainakutoavisingizioyoyote.Hainakunyoosheakidolemtumwingine.HakunaladhakatikamistarihiiwakatiwotekwambaDaudianasema,"Naam,Bathshebakwelihaipaswiwamechukuaumwagajiyakehukonjeambapomiminawezakumwona."HakunamaanayaDaudiakisema,"NaammumeweMhiti,yeyemgeni,hainakwelijambo."Hakunawazola,"Mungu,mimininanyekundu-bloodedmtu,gottamtukufanyaninigottamtukufanya."Hakunamaanaya,"Imwaathirika."Kunaihakunamaanaya,"Naam,nikwelisikosalangu.Maskiniyangu.Maishasihaki."Hakunakugawanayalawama.Hakunawahii.Lakinikukirikwelianasema,"Nilikuwakabisanamakosakabisa."Hakunaudhuru.Kipindi.NiuandikishajiwaaminifukamainanikumbushawimbohiyokuimbakatikaBillyGrahammikutano,"Kamavilemimi.Maskini,mnyonge(hiyoninenokubwa)nakipofu."InanikumbushamajadilianoyaPaulokatikaWarumiSuraya7ambapoanasema,"mamboambayonatakakufanya,Mimisikufanyanao.MambosanaSitakikufanyamimikuishiakufanya."Nakatikamstariwa24,nikamaPaulograbskichwachakenaanasema,"Olewangu,maskinimimi.Naniatakayeniokoanamwilihuuwamauti."?Angalia,hiyonikukirikweli.HiyoniainayakukirikwambahatuamoyowaMungu.Hiyoniainayakukirikwambahanakituchochotenyumanaanasema,"Miminikabisanakabisavibaya."Kuungamasiyokwamtumwingine,ninini?Kukirisiwakatiwauhakikanakusema,"Naam,waonimakosa,pia!"Hiyosiuhakika.Huwezikufanyachochotekuhusuwao,hiyonikaziyaMungu.NayoteweweaumimisiwezikufanyanikujambeleyaMungunakukubalikiletayarianajuanikweli,kwambamiminisahihi.SisihakikakuonakwambakatikaZaburi51.

B.KweliConfessionAnakubaliananaMungukuhusudhambi

2,sisipiakuonakwambaungamokwelikukubaliananaMungukuwadhambiniyakutisha.Nanimekuwawanajitahidiwikihiinakutafutanenosahihina"kutisha"Niborakwambanawezakujana.KunasitunenokatikalughayaKiingerezakamambalikamamimikujua.Labda"mnyonge"niborazaidi.LakinikukirikwelikukubaliananaMungukuwadhambinimnyongekabisanakutisha.DavidhainawanasemanaNathanalipokuwaanakuja.Nathananakuja,confrontsyakenadhambizake,NaDaudiMfalmehaisemichochotekama,"Aw,kujajuu.Siyokwambakubwayampangohuo."HakunamaanakatikaDaudikwambayeyekwendarangidhambikatikavivuliyakijivu.Davidmaonidhambikwaninidhambi,yeyeanaonanikatikanyeusinanyeupe,nakwambadhambiniyakutisha.Kwakweli,kunabaadhiyafasihivifaakuvutiakinachoendeleakatikaayahizimbili1kwasababuDaudikutumiamanenoma3tofautikwadhambi:kosa,uovu,nadhambi.Na2ngupyamanenohayanimaanayakusisitizaujumlawadhambikutishayaDaudi.Nakishaparallelingmanenohayoma3yadhambinipichazamanenoma3kwajinsiMungukuwasamehedhambizake.2ngupyapicha3nenoinasisitizaujumlawamsamaha


waMungunahuruma.NayeDaudianasema:"Msamehevunjemakosayangu.Kuondoayaokutokakatikakitabuyakoyakumbukumbu.Kufutayao.Kuifutanje.Unioshekabisanauovuwangu.DhambinidoakwambamahitajiyakuwanikanawanaMungunjeyamaishayangu.Unitakasedhambizangu."Hiinilughayakikuhani.Kamaungekuwamchafu,labdaaitwayeMkoma,weweingekuwakutengwanaushirika;weweingekuwakutengwanajamiiyaIsraeli.Nakamaweweingekuwakupona,weweingekuwawamekwendambeleyakuhani,kuhaniingekuwakuchunguzawewe,nakamaungekuwasafi,yeyeingekuwakuchukuliwabaadhihisopo,kupandandogo,nakuichovyakatikamajiakawanyunyiziawewe,kuonyeshakwambaungekuwasasasafi.NaniniDaudianasemani,"Oshenimimikutokadhambiyangu,natakakurudiushirika.Natakakurejeakatikajamii,situkwaIsraeliwenzangu,lakinizaidi,natakakurudiushirikanaMunguwangu.Uyafutemakosayangu,Unioshekabisanauovuwangu,unitakasedhambizangu."NjiazotekwambaDaudianazinaonyeshakuwasitunikosalakekutishakabisa,lakinibadoMunguanauwezonaniayakusamehehatambayazaidiyadhambi.

NadhanipenginenitabiayabinadamunakuangaliakitukamaZaburi51nakusemakitukwaathariza,"Naam,ndiyo,kamaalikuwakubakwaaualiuawamtu,napendakukirikamahili."Lakinibasikufikiri,"Naam,nininimefanyasikwelikuwambaya,nakwahiyo,mimisikwelihajayakukirikwanjiahiyo."Kwamanenomengine,nadhaniniisehemuyahaliyabinadamu,utatabinadamu,dhambi,rangidhambikatikakivulichakijivubadalayauchorajikatikaranginyeusinanyeupe."Naam,hey,nimekuwasikubakwaaukuuawamtuyeyoteSikuyazahivikaribuni.Zaburi51hainayanahusumimi".REALLY?Je,kunamtum1katikachumbahikiambayehajawahialipendamno?Yesuanasemakuwakamaunainaonekanakatikamwanamkekwaniaufisadi,wamewezauasheratinianayemoyoniyako.Mtuyeyotekatikachumbahikisimilelealiuawamtuyeyote?Kweli?Kilaanayemchukianduguyakenikutozwaniaya1.HilondiloYesuanasemakatikaMathayoSuraya5.MimimtuhumiwakwambakamatulionadhambikamaMunguanaonajambohilo,kwambatunatakakuangaliamengizaidikamaDaudikulikolabdatunafikirikufanya.Natunatakazaidiyamara1kuvutaBibliazetuwazinakwendaZaburi51nakusema,"Miminimtu,"HatuahiyoDaudiakampaNathan,"MiminimwanamkenaZaburi51inatumikakwamimi."KuungamakwakwelikukubaliananaMungukuwadhambiniyakutisha.Hainakuchezakulinganishamichezo,hainarangiyakekamakijivu;nirangiyakekamanyeusinanyeupe.

C.ConfessionKwelianakubalikwambaSisiJe,siDeservemsamaha

Kitukingine,namba3,uwezekuonakuhusukukirikatikamistari1nambili,nikwambakukirikwelianakubalikwambawewenamimihawastahilikusamehewa.Unaposomamistarihiimiwili1nawenginewaZaburi,hakunamaanayaDaudikujadiliananaMungu.Hakunamaanayakeakisema,"Oh,yeah,lakinituangalieyotemimitumefanyakwaajiliyenu.Mimininamfalmewakobaadayayote,sawa?WewealitamkamimiMwanawako(Zaburi2).Imean,mimikuuawaGoliathi,mimivitaWafilisti,SikuyawezakuuaSauliwakatimiminaweza.Mimisiokwambamabayayaguy.Imean,kujajuu,haweziwewenipefaidayashakanabasihiislide1kwa?"KunakitukamahichokatikaZaburi51.Hakunamaanaya"mimistahilikusamehewa."LakinibadalayakilealichofanyaDaudianafanyabadalayakubishanakesiyakekwaMungu,yeyerufaakwatabiazamsingizaMungukuwayeyeniMunguwaupendothabiti,au"Hesedi",nakwambaYeyeniMunguwahurumatele.UnakumbukanyumakatikaKutoka34wakatiMungukuwekaMusakatikaufawamwambanautukufuwakewanapitanaMungualitangazayeyealikuwanani(Kutoka34kuanziasaamstariwa6)."Bwana,Bwana,(jinalakebinafsi),Mungu,hurumananeema,simwepesiwahasiranamwingiwarehemanauaminifu."HuyundiyeMunguninani."Kuwekaupendothabitikwamaelfu,mwenyekusameheuovu,nauasi,nadhambi."Manenoyaleyalema3ambayoDaudianatumiakatikaZaburi51.NahivyoDaudianajuayeyehastahilikusamehewa.Yeyehaijafanyachochotekuipata,lakinibadalayake,yeyerufaakwaupendowaMunguwaAgano.YeyerufaakwahurumateleMungu,hurumayakejuuyamasikininawasiostahili.NayewitokwaMunguamsamehe.Kukirikwelianakitunyuma.Nianakubalikwambadhambiyanguniyakutishanaanakubalikwambamimihawastahilikusamehewa.Nguvumistarimiwilisivyo?


III.Zaburi51:3-17

A.DaudianatakaKuwaKusamehewa

NinikinatokeakishakatikamaeneomengineyaZaburi51nikwambaDaudianaanzaSpellnjespecificskwambayeyetayarikufunikwakatikaayahizimbili1."Kwamaananajuamaasiyangunadhambiyanguimbeleyangudaima.KinyumechakonaWewetumimidhambinakutendayaliyomabayamachoniyako."YeyemessedupBathshebanaUriaprettyvibaya,lakiniyeyeanajuakwambahatimayedhambizotehuendakwamoyowaMungu."HataUnawezakuwawaadilifukwamanenoyakonalawamakatikahukumuyako."Kwamanenomengine,"WhenYoukutamkakuwamimininadhambizangu,Wewenihaki.Wewenihakikwakufanyahivyo.""Tazamamiminaliumbwakatikahaliyauovunadhambiganimamayangumimbayangu.Tazama,WewefurahakatikaukwelikatikandanikuwanaWewekunifundishahekimamoyonisiri."Fungula5na6kutoakulinganishakuvutiakatiyakileMunguanachotakanaambayeDavidkwelini.Katikamstariwa6,Mungunizaidinianauhaiwetundani.Yeyeanatakatuwenaukwelikatikauhaiwetuwandani.Yeyeanatakatuwenahekimamoyonimwetusiri.Kwamanenomengine,Munguni1kabisanawasiwasinaninindani,nasisininani.Nakisha2,naninichakufanya.LakiniMunguinahusikananinindaninabadalayaukwelikuwandaniyaDaudi,Daudinizinazotumiwanadhambiyakenahivyomstariwa8hutoatofautikatiyakileMunguanatakaDaudikuwanaambayeyeyeni.NikaulimashairiambayoinasisitizaujumlawadhambiyaDaudi."Mungu,Unatakaukwelikatikautuwanguwandani,lakinimimikuhisinaninamachafukatikadhambiyangumbelezako."HiyoikulinganishakwambaDaudinikuanzishakamayeyeanajaribukukubalikabisakwambayeyenihatiayadhambiyake.Siaminikwambamstariwa5niukweliwakitheolojiahusikakwawatotowotewachanganaviinitetewapyamimba.Hiyosikileikinachoendeleakatikamstarihuu,sidhanikama.NinikinaendeleanitofautihiikatiyamamboambayoMunguiliundanianatamanikuwepokatikamioyoyetu,nautambuziwaDaudikwambayeyenikabisadhambimbelezaMungu.Kwahiyobaadayakukirikosalake,yeyeanaendeleaombilamsamahakatikamstariwa7kupitia12."Unisafishekwahisoponanitakuwasafi.Unioshenanitakuwamweupekulikotheluji.Napendakusikiafurahanashangwe.HebumifupakwambaWewewamevunjaushangilie.Kufichausowakokutokakwadhambizangunakulifutahatiazanguzote.UniumbieeeMungumoyosafi,nauifanyeupyarohoiliyotuliandaniyangu.UsinitengenausowakonakuchukuasiRohowakoMtakatifuusiniondolee.Unirudishiefurahayawokovuwakonakuzingatiamimikwarohoyakupenda."DaudianajuakwambaMunguamsamehe.DaudianajuakwambamsamahawaMunguitakamilikanajumla.NabadoDavidanaelewakuwadhambizinatuachanamaanahiindaniyautupunaupweke.LakinipamojanamsamahahujamarejeshoyaushirikanaMungu.YeyeanajuakwambaRohowaMungualiondokaSaulinayeyehatakikuwakutokeakwake.Yeyeanajuakwambakatikamsamahamarejeshoyauhusianolinatokananafurahanashangwekurudi.Nahiyondiyosehemuzotezaombilakekwamsamaha.

B.Daudianatakakuwatofauti

LakinitaarifakwambaDaudihatakitukusamehewa,nimuhimukuonahii.Yeyehatakitukusamehewa,anatakakuwatofauti.YeyeanatakaMungukubadilikwake.YeyeanatakaMungukubadilikwakekwakufanyamoyowakesafinakwaMungunakuifanyarohoyaketayarikutii.HakunakufuatasheriakatikaZaburi51wakatiwote.Hakunamaanaya,"Naam,mimininakwendakwamwendofulaninamimiwanatakakuangaliavizurikwawatuwaliokaribuyangunalabdakufanyaainafulaniyatobaisharaaukitu."Kunahakunawakwamba.KunakituhiyoninjekatikaZaburi51.NiniDaudiwakipigakelelekwaMungukufanyani,"Changemagariyangu.Mabadilikoyaninianatoamimi.Kuufanyamoyowangusafi.Kufanyarohoyangubinadamutayari.NatakakutiiWewe;Natakakufanyanininihaki.Natakaimaniyangukatiyakekatikautiiwafuraha."Davidsiyomaudhuinakusematu,"Samahani."Anaelewakwambamsamahahalisiinamaanakwambasisiniiliyopitanamabadilikokuanzajuuyandaninakishaunatokananamioyoyetunayeturohonjekatikaninichakufanya.


C.DaudiinachukuaVowyaanayetubu

Kishahatimaye,DaudihuendanayeyeanachukuakiapoyakurejeakwaMwenyeziMungu.Daudianasema,"Mungu,kamawewenipenafasi,kwamanenomengine,kamaweweatanisamehe,basinitakusifukwawatu."Angaliakatikakifungucha13-17,tafadhali."Kishawakatiunanisamehe,Nitawafundishawakosajinjiazakonawenyedhambiwatarejeakwako.Uniokoenadamuhatia,eeMungu,eeMunguwawokovuwangu,ulimiwangukuimbakwasautiyahakiyako.EeBwana,kufunguamidomoyangunakinywachangukutangazasifayako.Kwakweli,Mungu,napendakuwaambiaWewesasahivininimimikwendakusemawakatiWewenisamehe.KwaHuwezifuraha,kwasababuMunguhanafurahakatikasadakaaunapendakuwapa,Huwezikuwaradhinasadakayakuteketezwa.DhabihuzaMungu,sadakaambayoMunguanataka1kabisa,nirohoiliyovunjika."EeMunguuliovunjikanakupondeka,,hutaudharau."Davidanasema,"HiinininimimikwendakuwaambiawatuwakatiWewenisamehe.'Walakujibukwadhambinarohopekutevu,lakinikukabiliananaMungunakuvunjikamoyo.Wakatiweweniwanakabiliwanadhambizako,je,wanasemakwambadhambiyakonikuwambaya.Lakinibadalayake,katikakukabiliananayanayowakabilidhambikichwayakojuu,moyowakonilazimauvunjwenamoyowakoanahitajikuwahuwaokoa.HiyonininiMunguanatakawakatikuzitumaNathanskatikamaishayetuyakukabiliananasisinadhambizetu."Nipichanguvu,si?Nipichayanguvuyakukirinawatobaambapokunakiingilioimejaahatia,kufanyachochotenyuma,sikutoaudhuruwowote."Ndiyo,Mungu,Wewenihaki.Miminisahihi."NipichayakikamilifukukubaliananaMungukuwadhambiyanguniyakutisha,nagiza,namachukizo,namiminimnyonge.Hatuwezikutumianenokutoshatena.Maishayangunimnyongewakatimiminikokatikadhambi.Namimisikwendakwarangidhambikatikakivulichakijivu;ninyeusinanyeupe.Nanipichayenyenguvunatafadhaliusikosehiikwakukirimambodhambizote.NipichayenyenguvuambayoMunguhusamehe.HumsamehekabisanaHumsamehekabisa.Sasawakatimwinginekunanikwendakuwamatokeo.NakamawewekusomakatikaSamweliwa212,kulikuwanamatokeokwambaDaudialikuwanakulipa.Pamojanamambomengine,mtotowakealikufa.Wakatimwinginebadokunamadharakwadhambizetu,lakinidhambiyenyewenikabisanakabisakusamehewanahiyonikwasababusisisistahiliyake.Kamatungekuwachumamsamaha,kishashahadayamsamahawetuitakuwaunategemeajinsivizurisisichumahayo,haki?LakinihatuwezikupatamsamahakwasababuhatuwezikuletakituchochotekwaMungukatikakubadilishana.Wotekwambatunawezakufanyakatikakukirinikutupawenyewekatikamikonoyakenakusema,"Mungu,WeweniMunguwaupendonaWeweniMungu,siwahuruma,lakinihurumayatele.NamimikutupamwenyewekatikamikonoyakonamimiAsantekwamsamaha"Sisikukiridhambizetunayeyenimwaminifunawahakihataatuondoleedhambizetunakutusafishanawote,uovuwote(IYohana1:9)..

IV.MarayaKuungamaniKufafanuaMoments

Marayakukiri,marayamapambanonadhambinakukiriiliyofuata,naamini,nibaadhiyakatiwakatikufafanuakwawewenamimininanim1m1naambaowewenamiminikamamwiliwaKristo.Najinsiwewenamimikujibukwadhambi,jinsimiminawewekujibuujumbewaNathanalipokuwakidolesaawewenaanasema,"Wewenimtu.Wewenimwanamke."Jinsiwewenamimibinafsinapamojakukabilianakuwakufafanuamudamfupi.Nakunakimsinginafasimbilitunawezakuchukua.WakatiNathananakujanakidolechakekatikasisi,tunawezakuchimbavisiginoyetukatika,tunawezakukataakukiri,autunawezakukirikidogo,lakinikukataakwelikujasafi.Tunawezalawamawengine.Tunawezamigumumioyoyetu.Tunawezakusema,"Oh,nikwelikuwambaya,Mungu,kujajuu."Hatuwezirangidhambikatikavivuliyakijivu.Nimekuwamaranyingiwasiwasijuuyajinsimtuwakisasaingekuwaimeandikwa1mistarimiwiliyaZaburi51.Nadhaniingekuwakwendakitukamahii,"Kuwanzurikwangu,Mungu,buddy,mwenyeumriwapal,rafikiwazamani,kwamujibuwagushyyako,upendowimpynawemawangu,waacheindiscretionsyangumadogo.Baadayayote,hiiilikuwajambo,hatunakuiitauasherati.Nyunyizamiminamajikidogo,kamanikosalanguaula."MimimtuhumiwakuwanijinsiduniahiibilakuandikaZaburi51kamawalikuwanafursa.Lakiniunajua,ainahiiyamtuanajuasana,kidogosanayaungamonakwahiyo,anajuasana,kidogosanayamsamaha.Naunajuaninihuzunikatikajambohilizima?SisisiyozifuatazoMunguwakatisisikukataakukiri.Je,umewahimawazokuhusuhilo?Nathananakuja,anasemakidolechakekwetusisi,nachinikina


tunajuayeyenihaki,lakinisisikufulitayayetu,sisizipmidomoyetu."Sigonnakukiri,nope,sigonnakufanyahivyo."NanikaribukamatunafikirikukirinikwaajiliyaMungu.KwambakwanamnafulanikamamimisikukirikileMiminajuamimininakufanyavibaya,kishakwanamnafulanikweliMungusikwendakuwanauhakikakabisa."Unajua,hawakumkirihadharanidhambizao,labdawaosikwelinahatiayajambohilo."Nikejeli,lakinikwanamnafulani,wakatimwinginenadhanihiyoniangalaujinsimawazoyanguanafanyakazi.Kwambakamamimisihadharani,siyokweli.LakinikukirisiokwaajiliyaMungu,ninini?Kukirinikwaajiliyetukwasababuwakatisisikukataakujasafi,kilatunafanyanikuumizasisiwenyewe,kwakweli,kwasababuMunguanatakatuwenafurahanaMunguanatakatuwenafuraha.HilondilomaishayaMkristo,yamtukusamehewaniyotejuu.Kuwakunafurahanakunafuraha.NasisikuchimbavisiginoyetukatikanasisikukataakujasafinaMungu.Naninitunasemani,"SitakiFurahayakonafuraha.Ninafurahasanakwauchunguwangunahasira,Asantesana."KwasababuhiyondiyoyanafasiyafurahayaMungunafuraha.

Hiyoninjiaya1wapoyakukabiliananaNathanalipokuwaanakujanaanasemakidolechakekatikasisi.

Njianyingine,bilashaka,niyakujibukamamwanamumeaumwanamkewaMunguwanapaswakujibu.MtuwaMunguanaulizaMungukufanyadhambiyakewazikwake.MtuwaMunguanasema,"NitumieNathan.Nionyeshenimakosayangusiri,kuthibitishakuwamimilamakosayangudhahiri."Nawengikatikamaishakwabahatimbaya,kuchaguakwendakwanjiayamaishakuhalalishakilakituambachosisikusemanakufanya.Nasisikwendakwanjiayamaishanasilahafoldednascowlsetchedkatikavipajivyanyusozetu,furahanazimbaa,umejawanawivunahasira,kwasababusisikukataakukubalikwambasisialifanyakitukibaya.LakinimwanamkewaMunguanaulizaNathanijayo.NamwanamumenamwanamkebaadayamoyowaMungukujibukwakiingilioimejaahatianakufanyachochotenyuma,waokujibukwakukubalikwambadhambinimbaya,kwambakutengwasisikutokakwaMungunainakujazwayetukwahasira.NasisiwitokwahurumayaMungunaupendoakisema,"Mimisistahiliyake,Mungu,lakiniAsante,Asantekwambakatikaupendowakonahuruma,WewekuchaguakusameheWatotowako."HiyoninjianyingineyakushughulikiaZaburi51.

Je,umewahikuwahivyokwaundaninaufahamuwadhambizakokwambayoteunawezakufanyanikuangukajuuyamagotiyakonakupigakelelekwaMungunamanenokushindwa?KitutuunawezakufanyanikuangaliakwaBibliayakonakuvutanikufunguanakusomaZaburi51kukiwanamachozinaviliovyauchungu.Je,umewahikuwakatikahatuahiyo?Kamaunanawewewamekirikikamilifunakikamilifunia,basiumekujakikamilifukujuaninimsamahaniyotejuu.Nautajuakwambamoyowakolilifanywasafinarohoyakolilifanywatayarinauzoefufurahayandanikabisa,furahayandanikabisakunasababuuchafuwamaishayakoilikuwakuondolewa.NanafasiyakekuchukuliwanafurahanashangwekwambatuhutokakwaMungukwawatotowakewalipokukiridhambizao.Nanikwasababuyauaminifuwakenahakiyakekwambayeyehataatuondoleedhambizetunakutusafishanaudhalimuwote.

Je,mtuyeyotekatiyenunaSikuyahuzunijana?Je,sikuinuamikonoyako.Mimiameketihapajanaasubuhinasalayangukwaajiliyenukilawikiniprettykiasisawakwambakatikamanenoambayomiminasemanamanenoambayomimikusoma,kwambawaleambaowanahitajikupewamoyonimoyonawaleambaowanahitajikuwahatiaatakuwanahatia.Ombilanguilikuwanikidogonanguvujanaasubuhi.Ombilangunikwambakwamtuyeyotekatiyenuambaowanaishibilakuungamadhambi,ambaowanadhanikwambawewenikufuatiaMungunasiyakukirikikamilifukwambawalikoseanaakimsihiYehovakwasababuyaupendowakenahurumayakemsamaha.NiliombakwambawalikuwadunikabisajanailiungependakujakanisaninakusikiamanenofurahanakuogeayaMungukwambahakunajamboganidhambiyako,bilakujalinimarangapiumefanyakosahilo,bilakujalijinsikina,nachafu,nambaya,namachafu,namnyongeni,Munguanawezakufuawewe.Anawezakufutadhambizako,kutamkawewesafi,kikamilifunakabisa.Naombakwambahakunamtumajanihapaasubuhiyaleowatumwawakuungamadhambi.Hakunasababu,hakunasababuhatakidogo,kubebamzigokwambajuuyamabegayako,hakunachochote.


Hebutuombe:Baba,mimikuombakwamwenyewekamakwanduguzanguwapenzinadadakwamba,1yayote,kamakunadhambikatikamaishayetu,kamakunamamboyanayoendelea,nahasakamasisibilakujuayao,kamatunawakawakanushakwamudamrefuausisitusijawahikuonayao,tunaomba,Baba,kwambaNathanatakuja.TunaombakwambaRohoMtakatifuatakujanahatianidunia,nakwambapamojanami,yadhambizetu.SYoukwambaatamtumaRohowawatukatikamaishayetuakisema,"Bill,siyohakikwawewekujibukwahasirakamahiyo.Stevesiyosahihikwawewekujibukwanjiahiyo.Siyohakiyenubandarimambo."Na,Baba,Naombalabdahatakwamara1kwawatuwengihapa,kwanguvuyaRohowako,WewekuwawezeshakukirikileTayarikujua,kwakushikilianyumakwakuwakukirinakusema,"Ndiyo,Mungu,chochotemazingirainawezakuwa,mimivibayanaWewenihaki.NawaombaUpendowakonakwahurumayakotelekuifutamoyowangusafi.NipeeeMungumoyosafi,nakufanyarohoyangutayari,kwafurahanafuraha,kutiiWewe."KatikajinalaYesu,Amina.


17.Sulemani-WisenaFoolish(Mithali)

I.BackgroundwaMaishaSulemani

Naam,katikanusuya2yakitabuchaSamweliwa2,tunasomakuhusumwishowamaishayaDaudi,tunasomakuhusumatatizoaliyokuwanayonamtotowakeAbsalom.NakishawakatisisikuhamiakatikaKitabuchaWafalme,tunasomakuhusukifochaDaudinakishatunasomakuhusuSulemaninautawalawakenahatimayekifokamamwanawaDaudijuuyakitichaenzi.

A.MaombikwaajiliWisdom

KunamambomengiyakuvutiayaliyotokeakatikahadithiyaSulemani,lakinipengineni1yaboranikilekinachotokeakatikaSuraya3yaWafalme.SulemaninayeakampendaBwana;akatoasadakakwakemarakwamara.Namara1alipokuwakutoasadaka,Bwanaakamtokeakatikamaononakusema,"Sulemani,unatakanini?"NakatikaWafalme3,mstariwa9,tunasomajibulake."Nipenimtumishiwako,kwahiyo,ufahamuakiliyakujitawalawatuwakoilinipatekupambanuamemanamabaya."NaMungualisikianaMungualijibusalayaSulemaninakumfanyamtumuadilifukulikokwambaaliyewahikuishi.Nakishakatikatwistyakuvutiasana,Munguanasema,"Kwasababuwewehakuwanakuulizakwautajiriaukwamaishayamudamrefu,mimininakwendakutoamaliyenunamaishayamudamrefu."Kwakweli,Sulemaniakatawalakwamiakaminginearobaini.Sisinijuu970-930BCkwenyekalendayamatukio.Kwanamnanyingine,SulemanialikuwamkuuwawafalmewotewaIsraeli.Yeyehakikaalikuwahadithikwahekimayakenawatuatakujakutokanchipandezotekumsikilizanakusikiahekimayake,malkiawaShebapamojanawatuwengine.KatikaWafalme4,mstariwa29,tunasoma,"MunguakampaSulemanihekimanaufahamukupitakiasinaupanawaakili,kamamchangawapwani,ilihekimayaSulemanikuzidihekimayawatuwotewamashariki,nawotehekimayaMisri",aya32.Piaalizungumza3000Mithalinanyimbozakezilikuwa1005.Sulemanialikuwahadithikwahekimayake.AliendelezamipakayakisiasajuuyaIsraeling'amboileyahatakilebabayakealikuwanauwezowakukamilisha.Akajengahekalu;yeyeserikalikuuibadakatikaYerusalemu,jamboambaloalikuwamuhimusana.Nayeamassedutajirimkubwa.Hivyokatikabaadhiyanjia,SulemanialikuwamkuuwawafalmewaIsraeli.

B.DiesFool

LakiniSulemani,kamawatuwenginewengi,ilianzanguvunakumalizikadhaifu.Niainayamfanokwambasisinikuona,sihivyo?Lakinibaadayamuda,watuhawakuanzanguvunakishakuishiadhaifu.NyumakatikaWafalme3,verse3,hiinimwanzonimwautawalawake,"SulemaninayeakampendaBwana,akiendakatikaamrizaDaudi,babayake."Yeyekuanzaimara.Lakinibasimapemasana,yeyekuoabintiFarao,ndoazakisiasa,lakinikituambachoaliambiwawaziwazikwambahakuwezakufanya.Nilazimasikuoamabintiwawafalmewakigeni.NakishaSuleimanianatumiakazikulazimishwanakodinzitokukamilishaushindiwakenamipangoyakeyajengo.AinahalisiyamatatizoambayoSamwelialiwaonyaIsraeli,"Hiindiyomaanamfalmegani.Kamakweliunatakamfalme,hiinininiwaonikwendakufanyanawewe."Nakamawewekusomakina1surakumina1katikaWafalme,unawezakuonamaishaSulemanikwenyemteremko.Nahatimaye,mtumuadilifukulikoinakuwamjingakwalughayakemwenyewe,katikamanenoyakemwenyewe.

KatikaWafalmesuraya11,kuanziasaamstariwa1,tunasoma,"SasaMfalmeSulemaniakawapendawanawakewengiwagenipamojanabintiwaFarao,Mmoabi,Mwamoni,Mwedomi,Sidoni,naMhitiwanawakekutokamataifakuhusuambayoBwanaalivyosemakwaWatuwaIsraeli,'Weweasiingiekatikandoapamojanao,wala,ndiowalenawewe,kwahakikawataigeuzamioyoyenukuifuatamiunguyao.'Sulemaniakaambatananaokwaupendo.Yeyealikuwanawake700,kifalme,namasuria300nawakezakewakamgeuzamoyowake,kwaSulemanialipokuwamzee,wakezakewakamgeuzamoyowake,afuatemiungumingine,walamoyowakehaukuwakwelizimakwaBwana,MunguwakekamamoyowaDaudi,babayake."NamaandishianaendeleakuzungumziaSuleimani


mahekalujengomiunguyotehayakigeni.Nijambolakushangazakwambakweli,kitutukwambamamboniuaminifukwaagano.HapanimambohayayoteSulemanialiyokuwanayo.Alikuwanahekima,alikuwanauwezo,alikuwautajiri,lakinimwisho,hawakuwakuwamuhimu.NiniilikuwakwelinimuhimuilikuwanikamaauSulemanialikuwamwaminifukwamalipoMungu,kamaalikuwamwaminifukatikakutimizaahadi.Nanijuuyakuwakiwangonakwambakiwangochapekekwambayeyeamekwishakuhukumiwa.NayeamekwishakuhukumiwamjingamwishonimwaSura11.MunguanaelezeaSuleimaniyaleyakwendakufanyanakwasababuyamwanawaSulemani,yeyenikwendamachozitaifalakekatikambili,makabilayakaskazini10nikwendakutolewakwaufalmemwingine,nabadokwasababuyauaminifuDaudi,MungukushikamakabilamawiliyakusininawanawotewaSulemaninanyumbayakeSulemanikutawalakabilahizombili.Kabisamaishayadunianimuadilifukulikomtuambayealikufamjinga.

II.KuanzishwakwaMithali

NingependakutumiamaishayakeSulemanikamakuongezekakwaKitabuchaMithali.Sulemanialiandika3000methali,baadhiyahaya,pamojanamethaliiliyoandikwanawatuwenginezilikusanywapamojakatikakitabukwambasisikuwaitaMithali.NikitabusahihibaadayaZaburikatikatiyaBibliayako.Namethalihiziniyakuvutiasana.Sijuikamaumefanyaalitumiamudamwingikusomawaoaula.Lakiniinaonekanakwambamethalihiziunakituchakusemakuhusuchochotenakilakitu.Niajabuniniunawezakuchimbakatikakitabuhikinakamawewewalikuwawanahubiri,unawezakuchukuamethaliyakofavorite,lakinininakuhubiri,hivyohapanimithalifavorite.Tena,kunamandharifulani,ingawa,kwambakupitia.Lakini1yakaulimbiukwambaMithalianapendakuzungumzakuhusuniuvivu.Tenanatenanatena,Mithalimazungumzokuhusumtumvivu.Kwamfano,Mithali20,mstariwa4,"Mtumvivuhatakikulimakatikahainavuli.Yeyekutafutawakatiwamavunohanakitu."IlovekwambapichayamtuwavivukwendanjewakatiilikuwamarakatikaMasharikiyaKatikupandakatikavuli,lakiniyeyesikwendanakwendanjenakupanda,lakinilinapokujasualalamudakwaajiliyamavuno,atokanaanasema,"Hey,wapichakulachotekwenda?"Nipichahiiyaajabuyakuwamvivu;kurayakusemakuhusuuvivu.

Mithaliinakurayakusemakuhusuutulivu.Sijuimarangapimimikusikiakupandajuu,Methali14:30,"SasaBilly,"mamayangukusemakwangu.MimiSikuyazotealijuamimialikuwakatikashidawakatimiminilikuwaWilliamauBilly."SasaBilly,moyoutulivuhuwapauzimawalewenyemwili."Nilikuwamtotobadalamfumuko."Je,siwewetuutulivuchini,Bill?Moyoutulivuhuwapauzimawalewenyemwili,lakiniwivuhufanyamifupakuoza"mtumwinginenikasikiamengialikuwaMithali15:1.."Jibulaini,Billy,hugeuzaghadhabu,lakininenokalihuchocheahasira."Kurayakusemakuhusuutulivu.

Kunamengiyakusemakuhusuutajiripia,hasamgonjwakupatautajiri.Lakinikwamfano,Mithali17:1,"Boranitongekavunautulivukulikonyumbayenyekaramunyingipamojanamagomvi."JambohiloniyakuvutiakuhusuMithalinikwambawaonivitendokatikamaombiyaoyahekima,balikwakuwanimwingindanizaidi.Hiyoni1yamamboambayonimekuwakwelikuonekanawikihiikwambawaosiyotu,"hapanijinsiganikufanyahivyonahapanijinsiganikufanyahivyo."Lakinikunakinakudumukwelizamsinginyumayawengiwamambohayo.17:1nisualalamaadiliufafanuzi,sihivyo?Jambomuhimuzaidinawewe,kuwanafedhanyinginaugomvi,aukuwanakidogonaamaninautulivu?Ukwelinikwambamsingiamaninautulivunimuhimuzaidi.Kurayakusemakuhusuutajiri.19:17,"YeyoteniwakarimukwamaskinilendskwaBwana,Nayeatamlipakwamatendoyake."HiyoniMsemowaajabukwasababuhuendakirefundaniyamoyowauwakili,siyohivyo?WazokwambakiletulichonachoniMungunasisiniwajibukwakekwajinsiyakutumiahiyo.NawakatisisikuchukuamaliyaBwananakuwapamaskini,tukokatikaukweli,kutoaninyumakwaBwananaAtawalipasisikwaajiliyake.Imean,kwelinzitopamojanahekimainayotumika.Mengiyakusemakuhusuutajiri.

Piainamengiyakusemakuhusumethali.MsemowangufavoritepamojamistarihayaniMithali5,kuanziasaamstariwa18,"Furahinikatikamkewaujanawako,kulungunzuri,Doegraceful.Kuwawamelewadaimakatikaupendowake."Mimikamakwamba.MimikusomahiikwaRobinwikihiinaalisema,"Ohkubwa,sasamimininakulungu,mimininaDoe.""Ah,lakininzuriya1,1graceful,mpenziwangu."Mengiyakusemajuuyanzurimke.Na


nikweliinakidogokabisachakusemakuhususimkemwemaikiwanipamojananahitajiuhakikakwambamazingirayaMithalinibabakufundishamtotowake,nahivyonininzurikwaajiliGooseninzurikwaganderkatikamambohaya.Napendakulikuwanamambomengikuhusuwaumelousy,kunasimengiyakwamba.Lakinikwamfano,katikaMithali21:9,"Niborakuishikatikapembeyadarinikulikokatikanyumbapamojanamkemgomvi."NendakuangalianjewanaoishikatikatafsiriyaBibliayakwambawakatikupatanyumbani.Nibadalayaubunifunayakuvutia.Mengiyakusemakuhusuhilo.

Lakinipiainamengiyakutishalakusemakuhusuuasherati.Inamengiyakusemakuhusuuaminifuwakijinsia.LabdakifungunguvuzaidiyayotenikatikaMithaliSuraya5.Nasehemuyamimianatakarukahayo,lakinikamamimininakwendakuwakwelinaMithali,siwezi,kwasababuni1yakaulimbiudominatingkatikaMithali.Mithali5,kuanziakatikamstariwa3,"Maanamidomoyawanawakeharamunjiayamatoneasali."Mwanamkeharamusiotumalaya.Mwanamkeharamunimwanamkekwenyetovutipornographicaukwenyegazetipichazangono.Mwanamkeharamuningonoshuleyasekondarinangonomwanafunziwachuo.Nadhanimwanamkemzinifu,mwanamkeharamunihatayaleyanayoendeleakatikaelimuyau2yaflirtingnamarakwamarakusukumayavikwazovyakimwilinahisiakwambatuna.Mithaliinasema,"midomoyamwanamkeharamu,"nahebukuwawahaki,mtuharamu,"matoneasali.Nahotubayakenilainikulikomafuta.Lakinimwishowakenimchungukulikopakanga;Nimkalikamaupangawenyemakalikuwili.Miguuyakekwendachinikwakifo,hatuayakekufuatanjiampakakaburini(jehanamu)."1yamsingikabisa,msingimandharikwambaanatoanjiayakenjiazoteMithalinikatikalughayao,mjingatuinaangaliamudamfupi.Namimikusemakatikalughayaokwasababumamayangualinifundishakamwewitomtuyeyotemjinga.LakiniSuleimanianawaitamjinga,hivyokwamantikihiinina.Mjingainaonekanatukatikamudamfupi.Namtumwenyebusarainaonekanakwamudamrefu.MsingimandharinjiazoteKitabuchaMithali.Namjingainaangaliamwanamkehuyuharamunaanaonamidomodrippingasalinahotubaambayonilainikulikomafutanaanasema,"Hakunamadhara.Kunakitukwamudamrefuni,nitumudamfupi."VilemadakuukatikakitabuchaMithali.

LakiniwoteMithalinayamandhariyote,muhimuzaidinipengineMithali1,mstariwa7.Tafadhalikurejeahuko.Suleimanikuanzakitabukwamsemohuunaninjeyamsemohuukwambawenginewotewakitabuinakuja.

Kamaunatakakuwanahekima,kamaunatakakuwakwelismart,basitafutawakokwahekimahuanzanahofuyaBwana.Hiyonihatuayamwanzo.Hiyonichanzokatiyahizohekimawenginewotekatiyake.Sasa,wakatisisimajadilianojuuyahofuyaBwana,nirahisikwakutoelewaninimanenomaanayake.Kwaupandemya1,hainamaanakwakuwanahofu,bilashakaweweniwanaoishikatikadhambinaNingependakuwanahofuyahukumu,pia.LakinihiyosikwelikilehofuyaBwananijuu.NahofuyaBwanahaiweziinapuuzwakwakitukamakuwanaheshima,upandewa2.LakinihofuyaBwananikitukatikakatinasisikutumiamanenokama"yenyestahahofu",au"worshipfulheshima".LakinikatikareverentialhofuauheshimaworshipfulnajinsitunavyohusiananaMungu,ilinimwanzowahekima.Hiyoambapokilakituinatokanana.

NyumakatikaKutoka14,pichabadalayanguvuniwalijengakutusaidiakuelewaninihofuyaBwana.Je,umewahikuwekamwenyewekatikaviatuyawatukatikaBiblianamileleajabunininikama?NatumainikwambasisikupatareliveBiblianzimambinguni,kwasababunatakakwendakwanjiayaBahariyaShamunanatakakuonamajisehemunakuangalianjekamakunasamakihuko.Ni1yamambomimikwakweliwanatakakufanya.Lakinikuwekamwenyewekatikaviatuyao.WaotumekuwamatekampakaWamisri.Mungukatikanguvuzakeinapelekamapigokumiyakutishanareleaseswewe,wewekuchukuambali,milioni1nanusuyawewe,wewekujaBahariyaShamu,kiongoziwakoananjefimboyake,majisehemu,wewekwendakatikanamaanahiyoinakujaadui.Wewekuangaliamajikuangukajuuyaonakuwaua.Nawakatihuokatikawakati,jinsiganiunadhanikuhusuMungu?HiyonihofuyaBwana.Kutoka14,mstariwa31.IsraeliakaionailekazikubwaambayoBwanaalitumiakinyumechaWamisri.HivyowatuwaliogopaBwananawaowakamwaminiBwana.HiyonininihofuyaBwanani,yenyestahahofu,heshimaworshipful,jinsiambavyoungehisikuangaliaMungukupasuliwabaharinyekundumbalinakishakuangaliaMungukuzimiabaharinyekundunyumajuuyaadui.Hiyo,jinsiganiyakukabiliana,nihofuyaBwana.NahofuyaBwananiwapihekimakuanza.Nikitovuchakilakitu.Kamamiminawezakusemaninjianyingine,


ningesemahivyokwanjiahii.Kamawewekutafutakwahekima,unakutaMungu.HiyonininiMithali1:7inasema.Kamawewekutafutakwahekima,utakutaMungukwasababuhekimayakwelihuanzanakumjuaMunguninani.AngaliaMithali1,tafadhali,kuanziasaamstariwa1,"Mwanangu,kamakupokeamanenoyangunakuyawekaakibamaagizoyangunawewe,nakufanyawewemakininahekimanakuelemeamoyowakoupatekufahamu.Ndiyo,kamawewekuitakwaufahamunakuongezasautiyakoupateufahamu,kamawewekutafutanikamafedhanakutafutanikamahazinasiri."Je,siniajabukamasisialifanyahivyo?Je,siniajabukamakanisahiiitakuwainajulikanakamawatuambaonishaukuyaharakatizahekimayaMungu,"kutafutanikamafedha,kutafutanikamahazinayasiri,basiutakuwakuelewahofuyaBwananakupatakumjuawaMungu?"kianziokwaajiliyahekimanihofuyaBwana.NahofuyaBwanahuanzanakumjuaMunguninani,kuelewayeyeninani.Nakishamara1unajuaMunguninanibasitu1kwa1kuelewakwambaYeyenaYeyepekeendiyechanzopekeechahekimayakweli.Angaliamstariunaofuata,mstariwa6,"KwasababuBwanahuwapawatuhekima,kutokakinywanimwakehutokamaarifanaufahamu."HivindivyoJamesanasemakatikaSuraya1,kwambakamakwenuakipungukiwanahekima,kuombanaBwananitakupahekima.HatuayamwanzoyahekimanikuelewahofuyaBwana,kuelewayeyeninaninayaliyoyakweli,nayaliyoyahaki,nayaliyonahekimahutokakwake.Naam,najuakwambawakatimwinginesquirrelkipofuanawezakupatambeguzamafutakilamara1katikamuda,haki?Kilamara1katikawatumudainawezakujanakituambachonikweli.Lakinichanzochahekimayakwelinachanzochayaledaimanibusara,niMungu.HiyonininiMithali1:7niyotejuu.Kamakusikiakitukinginechochoteasubuhihii,tafadhalikusikiahii.Munguanajuazaidi.HiyonininiMithaliniyotejuu.NjiazaMungunizakweli,njiazaMungunihakinaBabayetuMunguanajuazaidi.HilondilomsingiwawotewaMithali,kwasababuhiinihekimayake.NahivyokuanzianikuelewakwambaYeyenihakinakwahiyo,hekimayakeniyakweli.

III.AinaMbiliZaWatukatikaDuniahii

Kunaainambilizawatukatikaduniahii.Mimikamakujaribukuvunjamambochiniyasehemuyaorahisiwakatimwingine;Mimisioninikusaidia.Kunaainambilizawatukatikaduniahii:kunawaleambaowanaaminikwambaMungunihakinawaleambaowanaaminikwambaMungunikosa.Hiyoninjiaya1wapoyakuangaliani.AidhaunaaminikuwaMunguanajuaYeyekuzungumzajuunaYeyenibusara,auwewesidhanikwambaMunguanajuaYeyekuzungumzajuunakwakweli,Yeyenimjinga.KunaainambilizawatukatikaduniahiinaMithaliinalughakalikwaainahizimbilizawatu.

A.Wise

Kwaupandemya1,unabusara.HiyonininiSuleimanianatuita.NamtumwenyebusaraanaaminikwambanjiazaMungunikwelidaima.MtumwenyebusaraanaaminikwambanjiazaMungunikwelidaima,ilinjiazakenidaimaboralichayakilemarafikikusema,lichayakilei-umatianasema,lichayakaribunikisaikolojiafad,lichayakilehomoniyakounayoambiwa,lichayakilehamuyakijanauhurunikumwambia,lichayaudanganyifu,mudamfupiiwezekanavyofaidayadhambi,lichayamambohayoyote.NamambohayoyotewanapiganaMungusiwao?Lichayamambohayomtumwenyebusaraanasema,"Unajuanini?NaaminikuwaMunguniyahaki.NaaminikuwaYeyenimwenyehekima."NamtumwenyebusarakwambaanaaminikwambaMungudaimanihakinikishakufundishwasana,siyeye?UkiangaliakwambakifungukwambasisikusomakatikaSuraya2katikati."Kamakutafutanikamafedhanakutafutakwaajiliyakekamahazinasiri,"kamawewenikufundishwa,kamakweliunatakakujifunza,kamaunatakakuwanahekima,basiutakuwakuelewahofuyaBwananautapataelimuyaMungu.Kwambamtuambayenibusaranisikivu,hatakamahiyoinamaanakujifunzamasomomagumukatikamazingiramagumu,kwasababumtukufundishikaniwazihatawakatiyeyenikuwananidhamu.1yamethaliboramaalumunikatikaMithalisuraya3,mstariwa11na12."Mwanangu,usidharauadhabuyaBwanaaukuwanauchovuwakulaumiwayake.KwasababuBwanahumkaripiayuleYeyeanapendavilebabamwanaweambayeanafurahi."Nimarangapi,wazazi,nasisiakamwambiawatotowetu,"Hiimachunguyanguzaidikulikowewe."?Nawaokwenda,"Naam,haki!""Oh,hakuna,mimininakufanyahivyokwasababunakupenda.""Yeah,haki!"HiyonininihasaBabayetuwambinguni,wazazi,nikufanyakwetu.Kwambawakatitukifanyadhambi,wakatisisi


kuchaguanjiasahihi,sisininidhamu,namtumwenyebusara,hatakatikatiyanidhamu,anaelewakuwawanajifunza,nawanatakakujifunzakwasababuwanatakakuwanahekima,kwasababuwanaamininamoyowaowotekwambahekimahuanzanahofuyaMungunaYeyenichanzochakilenikweli.MtumwenyebusaraanaaminikwambaMungunihaki.Mtumwenyebusaranisikivukatikahalizotenamtumwenyebusaraanaaminikwambahaki,kwambakufanyamambokwanjiazaMungu,daimawatalipwakwamudamrefu.NilisemahilimapemakuwakunatofautikatikaMithalikatiyamudamfupinayamudamrefukufikiri.Hayonimanenoyangu.Suleimanihainamatumiziyao.Lakininiwazokwambamtumwenyebusarahainakuangaliatukatikaharaka,lakinimtumwenyebusaraanaelewakuwakunamadharanakunamaishabaadayauamuzihuu.Namtumwenyebusaraanawezakuangaliachiniyabarabaranakusema,"Unajuanini?Munguatawalipahaki.Munguwalipawaliokutendahaki."Na1yamambonadhifukwelikwambakinachotokea,namtuyeyotekatiyenuambaowamekuwaWakristokwamudamrefuzaidikumbukenijambohili:weweainayakuanzawakatiwewenivijanakamaMkristonahunakuonatuzoyoyotejuumbele,je?Kilakituambachoniyamudamrefu."Kwaninisiwezikusemahili?""Naam,nijambolahakiyakufanya."Hapondipowewekutambuajuuyachiniyabarabara,"Unajuanini?Niborakamamimikuangaliakinywachangu.Niborakamamimisibasimajadilianoyoyotebovukujanjeyakinywachangu."Lakinikilekinachotokeanikwambakileilikuwayamudamrefuinakuwamfupimrefu,siyohivyo?NawewekuanzakuonazaidinazaidikwaharakakwambanjiazaMunguninjiaboranahivyokuwa,hatakatikanyakatizanidhamuwakatiMungunidhamuyetu,wakatisisinimatesomatokeoyamatendoyetu,tunawezahatakuonandaniyao,ndiyo,Mungunjianinjiabora.Kwamba,kulingananaMithali,nininihufanyaupmtumwenyebusara.NjiazaMungunibora.Waoni,kwahiyo,sikivunawaokuelewakwambakatikamudamrefu,namaranyingikatikamudamfupi,kwambaMungutuzohaki.

Sasasidhanikamakwambawakatiwowotemapema,wakatiwowotehivikaribuni,waowanaendakuwamaamuzikadiyabiasharakwawatukwelibusaramiongonimwetu.Mimishakakwambawaoitabidimilelejinaviatuyoyotebaadayawatukwelibusara.Miminilikuwanabaadhiyamapendekezonzuribaadayasaa1:"AirTeresa",na"SuleimaniSoles".SidhanikamawalenimilelekwendakukamatakwasababuduniahainahudumayajuuhekimayaMungunasikwendakwawalipahekimayaMungu.Lakinihatahivyo,hekimayaMunguniyakwelinadaimanihaki.HiyonimtumwenyebusarakatikaMithali.Hiinimarayapekeeyamimikupatakwakutumianenokwambamamayangualisemasiwezikutumia.

B.wajinga

Piakunawapumbavukatikaduniahii.HiyonininiSuleimaniwitowatu.WajinganiwaleambaohawanakusikilizaMungu.Wajinganiwaleambaowanadhanikwambamarafikizaokujuabora.Kamatunawezatukurudinyumanatukuangaliahiitunatakakusema,"Hiiniujingatu."Hiisitritenasimaanayakuwadisrespectful,lakiniwikihiinzimazotenimekuwanauwezowakufikirianihiikubwambingunimchezowamielekanasisikutembeandaniyauwanjanamtangazajihuenda,"Katikakonahii,mungu!Mungutayarialiishimilele.Yeyealifanyakilakitu.Yeyeanajuakilakitu.NayeUnawezabenchichochoteYeyeanataka.Nakishakatikakonahiinishuleyasekondarirafikiyako.Yeyesihatakwanjiayaujanabado.Waotujamboanawezakufanyanifujo.Namimininauhakikaanajuakitu;yeyenauhakikahawezikupitahistoriadarasani.Nazaidikwambaanawezabenchinipaya1."Imean,wakatiunafikirikuhusuhilo,wanafunziwashuleyasekondari,kujuahasanininimimikuzungumzajuu."KatikakonahiiniMungunakatikakonahiinirafikiyakokatikadunianaswalini:Naninisahihi?Mjingaanasema,"Mimininakwendakwaguyskinnykatikakona."Namimisimaanayakufanyanuruwajambohilo,lakiniwakatikurudinyumanakuangaliani,hiyonijinsiwajingajambohilizimani.Nakilekinachotokeaniwakatimiminawewekufanyamaamuziwajinganawakatinamimikwendachininjiayauovunanjiayawatuwasionaninikitatokea?Sisikupatakujulikana,je,sisi?1yamethalinguvuzaidiniMithali5,ayaya22,"maovuyawaovukutegakwakenayeyeniuliofanyikaharakakatikakambazadhambizake."Je,sikwelihayo?Je,sinikwelikwambakamaniuongoaukitukinginenakupatakwendachiniyabustaniyampumbavu(wanayaitabustaniyampumbavukwasababukwasababusipeponi),nasisikufanyamaamuzinasisikwendachinikuelekeabustaniyampumbavunadhambiWrapstentaclesyakekaribunasinatamaayakeniitapunguzakilaaunziyauzimanapumzinjeyamiiliyetunawajinga


kupatakujulikana.Waosisikivu,lakiniwaokupatakunaswanadhambi.Tena,kwakuwamtumwenyebusaranikutafutamudamrefu,mjingatuinaangaliamudamfupi.Nimjingaambayeanasemahakunamadhara.Nimjingaambayeanasema,"Miminaendakuchukuabarabararahisi."Nimjingaambayeanasema,"Kitutumimihudumayajuunifurahayapapo.Mimiwalahatakufikirikutakuwanamadhara.Mimisinia."1yamsingizaidimandhariyamsingikatikayoteyaMithali,"busarainaonekanamudamrefunamjingainaonekanashortkanakwambahakunakesho."

Mifanomichache,namimininakwendakuwabadalawazikwasababuBiblianiwazinakwaajiliyangu,sikwakuwawazinikuwasikwelikwamaandishi.MungujuuhapakatikakonayakenaAnasema,"Bill,chochotenikweli,yoyoteyakupendeza,yomema,(Wafilipi4)kukaajuuyamambohaya.Fikiriajuuyahaya.Hayanimamboambayolazimahutumiaakiliyako.Hiyonibusara.Mimialifanyawewe.Mimikuwekawewepaya1.Miminajuakilekinachotokeawakatifujoup.Je,sikufanyamamboambayowengine.Yoyoteyaliyosafinanzurinaheshima,yatafakarinihayo."Naskinnykidogomtotokatikakonanyingineunaendelea,"Hebukwendakwenyesinemachafu.KunampyaR-ratedsinema.Nitukidogoyakuapishwa."Loo,hivyomimininakwendakuwasikilizaMunguwangujinamadawayakulevyakupitialundotakatakayaduniahiitumichachemara.Kwambainafanyasawa.Munguanasema,"Bill,kamasiyosafinanzurinaheshimanakupendeza,siyonzurikwaajiliyenu.Nikwendakuharibuwewe.Kunanikwendakuwamatokeo."Skinnykidogomtotoanasema,"Ondoka."Je,niwewekwendakufanya?Ambaoniwewekwendakuamini?

Nakumbuka1R-ratedmoviemimimileleakaenda.M1waR-ratedchachesinemanilikwenda.Nilikuwakijana.SiudhurulakinirafikiyanguboraalitakakwendakwenyesinemanaSikuyatakakuangalianiniilikuwamaraya1.Bigkosa.Nakunapichakwambanikuchomwakatikakumbukumbuyangukwambakamwe,milele,milelekuondoka.IhaveapeweBwana,"Mungu,samahani.MimiSikuyajuta;Sikuyajuanininilikuwakufanya.MimiSikuyawanamakini.Mimialifanyakijinga,uamuziwenyebusara.Je,wewehuwezitafadhalikupatapichahizinjeyakichwayangu?"Nakwaajiliyangu,jibulaMunguni"Neemayanguinatoshakwaajiliyako.Kidogomwibakatikamwilikufanyamema,Bill."Nahivyoninavitahii,kumbukumbuhiiambayonapendaitakuwakuondolewanaSiaminikatikakesiyangunikwendakuondolewampakamimikupatambinguni.Angalia,nilifanyauamuziwakijinga;Nilifanyauamuziwenyebusara.Miminikasema,"Kunasikwendakuwamadharayoyoteyamudamrefu,nirafikiyangubora.Hakikahakutakakuchukuamimihojambaya.Nayealinipelekamachafu,bovu,kujamiianasinema.Namimininakulipamadharakwaajiliyake.Angalia,nimjingaambayeanasemahakunamadhara.Nimtumwenyebusaraambayeinaonekanamudamrefu.MungujuuhapanaAnasema,"Mimikuumbeni,Bill,kwamwanamkemya1.Siwawiliwanawake,siwanawakewa3,siwanaume.MimiumbaAdamunaHawa,mimiumbawewekuwanamkem1namimikuumbenikuwekamoyowako,namikuumbenikuwekamwiliwakokwamkewako.Nizawadikubwaunawezakutoawake."Skinnykidogomtotokatikakonaanasema,"Ah,kujajuu.Hebumatani.Nihakunampangomkubwa,ninini,prude?!"Munguanasema,"Bill,mimikuumbenikwaRobin.Kuangaliani!Kuwamakini,kunamadhara!""Oh,hakunamadhara.Naam,kisonono,kaswende,naUKIMWI,mauajiyamtotowakowa1katikautoajimimba.Lakinibadalayakuwa,hakunamadhara."Nawewenikukaahapanawewenikusema,"Etinaamini?Je,naaminimtuhuyoambayemidomokwanjiayamatoneasaliambayemanenoyakenikamalainikamamafuta?AunaaminiBwanawangunaMungu?HiloniswalilaMithali,sihivyo?Nakwabahatimbayahivyowatuwengiwamekuwawapumbavunakuanzavijana.Usishangae.Hadithinasikianiajabutujinsivijanaainahiikitukuanza.Lakininihukonjenamtuambayeanasemahakunamadharakwauasheratihaelewikwambahatawakatiwewenikusamehewa,nakumtukuzaBwanamsamaha,piakunamadhara.Sijuikamaumegunduakwamba,lakinikatikamaeneomengikatikadhambiKalenimakosa,lakinibadokunamadhara.Umeonakwamba?WakatimwingineMungukuondoshamadhara,wakatimwingineYeyehana.DaudinaBathshebawalikuwakusamehewadhambizaonamtotoakifa.Kunamadhara.Nahivyoukiangaliahalinaungependakusema,"Msiwemjinga,Bill."Nawatasema,"Kuwamjinga,Bill!Hakunamadhara."Ndiyo,kunamatokeokwasababuwakatihuo,wakatihatimayekufanyakukutanaRobinyako,basiwewetunasehemuyamoyokumpanayoteuliyonayonibaadhikutumikaviungovyamwili.Nakusemakwaouwongonawaowalikuwanamakosa.HiyoniujumbewaMithali.Je,sikuwamjinganakufikirimudamfupi.Daimakunamadharakwadhambi,dhambihasawakijinsia.Hasakwamba.


Bwanaasifiwemsamaha.Sisinikusamehewadhambi,Amina?Lakinikunamatokeoambayokwakawaidakuwanakulipwa.Nilikuwakuzungumzanarafikiyangu,mimisikutambuakwake,nasitakiembarrassyake,.Juniormwalimuwashuleyasekondarialikuwaananielezakuhusubaadhiyamatatizonidhamualikuwaakifanyanayekatikashulemwakajana.Hiinikabisanjeyauwanjawauzoefuwangu.Sikuyawanawazokwambaainahiiyamambokutokeakatikasabanayananedaraja.Yeyealikuwaakiwaambiayawatotokufanyabinafsiuharibifumambonamimialikuwaakisema,"Je,siwatotohawakuelewakwambakamawewekuendeleakufanyamamboyakijinga,kamawewekuendeleakufanyamambomapumbavu,kuwakunamadhara?Je,siwaokuelewakwambakunajambovizazihapaninaunakuvunjanaunamakini,unakupatakupitiashuleyasekondari,weweainayakuwanakupatatendoyakopaya1,penginehajayakwendajuuyakupatabaadhiyaelimuyaziada,kwambakamawaohawapatikulengabaadaye,waoitabidikamwe....."Narafikiyanguilianzalaughatme.Yeyesikuangaliasaayangu.Anasema,"Bill,watuhawahawanahatakuangaliambelekwachakulachajioni.Hawanahatakujuaninikinatokeakatikachakulachajioni.Hakuna,kilamtuawehajuiniwapimguuyaoijayolabdahatua."Waoniwatuwasionawaoukowajingakwasababuwanafikirikwambahakunakesho,kwambahakunamadharanawanakataakuangaliachinibarabaranakuonaambaponikuchukuayao.

Kunaainambilizawatukatikaduniahii.Kunawatuwenyebusaranakunawajinga.NasualalaMithalinisana1kwa1hadi.Je,unaaminikwambaMunguanajuazaidi?Je,wewehekimaauniwewemjinga?LabdainayojulikanaboraMsemowawote,mbalinalabda,"Omvivu,fikiriaant"nikatikaMithalisuraya3,mstariwa5na6,"MtumainiBwanakwamoyowakowote,walausizitegemeeakilizakomwenyewe.Katikanjiazakozotemkiriyeyenayeatayanyoshamapitoyako."MatumainiBwana.Je,sikondajuuyawewemwenyewe.Je,sikondajuukwambaskinnykidogopreadolescentmtukatikakona,lakiniimanikatikaBwana.KondajuuyaBwananakukirikwakekwambakuanziaSikuyabaadayaSikuya,njewakatiweweniwanakabiliwanahalikusema,"Ndiyo,Mungu,namikukiriWewe.Wewenihaki.NaaminikuwaWewenihaki."NawakatiwewenamiminaaminikatikaBwananawakatisisikufuatanenolake,ndipoYanyoshenimapitoyetu.Yoteinakujachinikwaimani.HivyomaranyingikatikahizivifunguAganolaKale,hitimishoniimani.Je,unaaminikwambaBwanaanajuazaidi?Je,tumainiletuMungu?SidhanikamakunamengizaidiinayompendezaMungukulikomtu,penginehatamtum1ambayeanarudinyumayakejuuyadunianakusema,"KwaimaniMungu,naaminikwambanjiazakonibora."Nahiyoningumu,sihivyo?Naanapatavigumukwakilakizazi,nanimekuwatunauwezowakuonamichache.Lakinianapatavigumunakilakizazikwasababuwakatikugeukanyumayakojuuyadunianaunasema,"Mimisikwendakufanyakitukijinga.MimininakwendakufanyakituMungu,"duniavitawewewakatikufanyauamuzihuo.Lakiniunajuanini?UnaRohoMtakatifukatikakonayakonaYeyekupambanakwaajiliyenu.Wakatikugeukanyumayakojuuyadunia,duniaitakuwakejeliwewe.Lakininadhaninini?Mungufurahakatikawewe.Naunaposema,"MimininakwendakufuatahekimayaMungu"duniahawatakubaliwewe.Nanajuahasakwawewekatikaelimuyajuu,hiyoni1yamamboscariest,sihivyo,yakutokuwanakukubalikaumuhimuuliokatikamaendeleoyetu,mimikuelewakwamba.Lakiniduniahawatakubaliwewewakatikugeukanyumayakojuuyake.Lakininadhaninini?Munguatakubaliwewenawakatinamimikusimamambeleyakitichaenziwake,YeyekuangaliasaayanguauYeyeitabidituangalieJakenaYeyeitabidikusema,"Jake,vizuri,mtumishimwemanamwaminifu.IngiakatikafurahayaBwanawako."Sasamimisijuikuhusuwewe,lakinihiyonikundiambalonatakakukubaliwana.NaMiminajuaningumu.Nilikuwakijanamara1mudamrefuuliopita.Nanivigumu,lakininapendasanabadalayakuwanaRohoMtakatifumapiganokwaajiliyangu,napendasanabadalayakuwaMunguhupendezwanamimi,nanapendasanabadalayakujuakuwahakikaYeyenikwendakukubalimiminakushikiliayangukatikamikonoyakenakusema,"vizuri,wewealifanyajambosahihi,Bill."

Wisdomnikamahekimagani,sawa?Suleimani,mtumuadilifukulikokatikaduniaalikufamjinga.Kwanini?Kwasababualijuamethali,lakinihakufanyayao.NahivyokwakuwakamaasiliMimikuondokaleoasubuhi.Tafadhali,situkuamuakwambaMunguanajuaYeyenikuzungumzajuu.Kilamtuasiangaliekielimu,"Naamhiyonihaki.NjiazaMunguniyahaki."Hatahivyo,hekimanikamahekimaganinahekimainamaananitatii,kwambanitakuwamwaminifukwaMunguwanguahadi,nanjeyauhusianowangunaMungunaupendowangukwakekatiyakeutiifurahakamamimigumbapuayangukatikadunianamimikuangaliakwaMungunanasema,"Weweamenifanya,


Unajuamimi.UnajuaninihufanyamimiJibu.Unajuaninikitatokeakamamimikufanyakitukibaya.Natakanjiayako.Nituhufanyaakili."Wisdomnikamahekimagani.Hebukuwawatuwenyebusarawanaokufakamawatuwasio.

Hebutuombe:Baba,nirahisikwasababusisinidhaifunakwasababuyadhambidaimaniinakuoteamlangoni,nirahisikusema,"Oh,Mungu,sidhanikamaUnajuaniniWewenikuzungumzajuu.NatakakufanyaniniFreddyanatakakufanya.NatakakufanyaniniSusieanatakakufanya."Baba,hawanivitakwamba,unajuakwambamimikupigana.Mimimtuhumiwakilamtukatikachumbahikimapambanokatikanjia1aunyingine.Lakini,Baba,tunatakakuwa,katikanguvuzaRohowako,watuwalionahekima,watuambaowanakubalikwambahekimahuanzanaWewenakutokaWewekujayaliyokweli.NaBaba,wakatisisiniwanakabiliwanawalemaamuzikilaSikuya,kamawananininauasherati,auuvivuauchochote,tunaomba,Baba,kwambaWewehatianimioyonaakilizetunakutupanguvukatikaRohoilituwezewalakutendakamawapumbavu,balikwambasisikutendawanaumekamawenyehekimanawanawake,wavulananawasichana,katikakutambuakwambaWewenaWewepekeyakonichanzochahekimayote.NatunatakakufuataWewe.KatikajinalaYesu,Amina.


18.Ayubu

Kazini1yavitabundanikabisakatikaBiblia.Nikusomakwabidii.Nikaribuwotemashairi.Unakutumiamudamwingikutafakarijuuyake,kutafakarijuuyake,mullingjuu.Nikamiliyatheolojiakinanafalsafakinapia.Nimikatabanamasualayakuumizanamaumivu,namasualayaenzinaajabu,nanguvuzaMungu.KitabuchaAyubukuulizaswali:Je,unawezakumwaminiMungu?Hiloniswaliyakeyamwisho.Je,unawezakumwaminiMungu?NakitabuchaAyubutuhaiwezikufunikwakatikamahubiriya1.Kunatuhakunanjia.Hivyoninimimikwendakufanyaasubuhihiinikutembeakwanjiayamuundowakewamsingi,natakakuonyeshayakemambomawiliyamsingi,lakinimimikwakweliwanatakakuhamasishakilam1wenukusomawikihii.Wewesikwendakuwanauwezowakusomakupitiakatikaameketimya1.Nipiakinakwaajilihiyo.Lakininapendakuhimizawewekufanyanisehemuyakusomayakokilawikinakutoamwenyewenafasiyamulljuumashairi,nakishamulljuuyanininianasemananinimaanayake.Siwezikufanyahivyokwaajiliyenuleoasubuhi.BasihebukuangalianjiayaAyubu.

I.Dibaji(1-2)

Suramimina2katikakitabuchaAyubuniniutangulizi.Hadithiyakekwambasetihatuakwaninikuja,nahivyosisikuanzakatikaAyubu1:1nasisikusoma"KulikuwanamtukatikanchiyaUsi,jinalakealikuwaakiitwaAyubumtuhuyoalikuwamkamilifunamwelekevu,mwenyekumchaMungunaakageukakuepukananauovu."Ayubuniborayaborakatikamanenomengine.Yeyeniborakuna.Katikamstariwa6."Ilikuwa,Sikuya1ambayohaowanawaMungu(labdamalaika)walikwendakujihudhurishambelezaBwananaShetaninayeakaendakatiyao.BwanaakamwambiaShetani,"Kutokaambapommekuja?"ShetaniakamjibuBwana,akasema"Kutokananakwendahukonahukodunianinakatikakutembeahukunahukujuuyake."BwanaakamwambiaShetani,"Je,yakokuchukuliwamtumishiwanguAyubu?Kwakuwahapanam1aliyekamayeyeduniani,mlalamikajinamwenyehakianayeogopaMungunakuepukananauovu?"Majadilianojuuyauchorajing'ombejichojuuyakifuaAyubu,sawa?KatikakesiunahakuonekanaAyubu,napendakukuambiakuhusuzaidihaki,mtuzaidilawamakunaduniani.ShetaniakamjibuBwana,nakusema,"Je,AyubuhofuMungukwasababuhakuna?Je,sikuwekauakaribunayepamojanajamaayakenayotealiyonayopandezote.Unaherikaziyamikonoyake,namaliyakeimeongezekakatikanchi,lakinikunyooshamkonowakonakugusayotealiyonayo,nayekulaanimbelezausowako."NayeBwanaakamwambiaShetani,"Tazamayoteyeyenikatikamkonowako.Tudhidiyakewalakunyooshamkonowako."KwahiyoShetaniakatokambelezausowaBwana.

Unawezakuona,hojayamsingiShetaninikwambasababutukwambaAyubunilawama,sababutukwambaAyubunimwenyehakinikwambaMunguakambarikisana,nakwahakikaShetaninikusema"KamamtuyeyotekubarikinjiaheriAyubu,wao'utakuwanamkamilifunamwelekevupia."Hiyondiyosababuyeyenihivyohaki.NikatikaayahiifupikwambamwandishiinawekambilimandhariyamsingikatikakitabuchaAyubu.Kunawengi,wengimambokinachoendeleakatikaAyubu,lakinikunamambomawiliyamsinginawaozimepangwakatikaayayake1kabisa.

1).Mambomabayayanawezakutokeakwawatuwema.Mambomabayaambayosikosalao.Tunaonakwamba.TunaonaMunguuchorajing'ombejichokwenyeAyubunaanasemakwaShetani,"Nendasaayake,situkumgusakimwili".Mambomabayakutokeakwawatuwema.NahekimayakawaidayaSikuya,nanadhanibadoleo,nikwambamaumivunamatesonidaimakutokananadhambi.Sawa?Ambapokunamaumivunamatesokunawatuwengiambaowatasema,"Naamlazimakuwenadhambiundisclosedkatikamaishayako.Kwasababuhakutakuwanamaumivunamatesombalinadhambi."Hiyonihekimayakawaida.NaninikitabuchaAyubunikwendakufundishasisinikwambaMunguinaruhusumaumivuhatawakatihakunadhambi.KitabuchaAyubunikwendayatufundishakwambaMungunibure,kwambayeyenihurukufanyakileyeyeakiamua,hatakamawewenamimisielewihayo,nahatakamawewenamimisidhanikwambanihaki.Neno"theodicy"nimaranyingihutumikakuhusiananakitabuchaAyubu.TheodicyniulinziwatabiayaMungukatikanuruwamatesoyabinadamu.Theodicyanaulizaswali,"KwanamnaganiMungukuwanzurinayenyenguvunakuruhusumatesokatikamaisha


yako.NakwambahakikanimengiyaninikinaendeleakatikakitabuchaAyubu.Katikajaribiolakekutufundishakwambamambomabayayanawezakutokeakwawatuwaadilifunawema.

2)Lakinikunaswalila2katikakitabuchaAyubu.Naniswalihilonimengizaidikulikokuwa,nanimengizaidikulikomsingitheodicyyoyote.SwaliyamsingizaidiyakitabuchaAyubuni"Je,Mungumuaminifuhatakamasisisiheri".HiloniswaliShetanianaulizaMungu,Ayububilakuwamkamilifunamwelekevukamahakupataheri.NiMungumuaminifuyetu,hatakamahatuwezikupatakituchochotekwaajiliyake?Hatakamasisisiheri.Je,mimikuwanaimanikatikaMunguhatakamamimikuteseka?Hiyoniya2nayamsingizaidinaswalikinakatikaAyubu.NiMungumuaminifu?

BasiShetanimajanimbeleyaMungu,yeyekuharibuyoteyamaliyaAyubu.Hataunauawatotowake,nabadoAyubuanakataakulaaniMungunakatikamstarihuomaarufukatikamstariwa21,"Miminilitokakutokatumbonimwamamayangu,nauchi,naminitaruditena.BwanaalitoanaBwanaametwaa.LimetukukajinalaBwana."ShetaniinakwendanyumampakambeleyaMungunaanasema,"Naamsababutuyeyehakumlaaniwewenikwasababuhakuwananapendakugusamwiliwake."NaMunguanasemasawa,weweanawezakugusamwiliwakelakinihuwezikumuua.BasiShetaniinakwendanyumanayeyeunawekavidondakutokajuuyaKazikichwachiniyamiguuyake.NamkewaAyubuanasemaniniShetanianatakayakekusema,anasema"laanayaMungunakufa".NabadoAyububado,hatakwaainahiiyamaumivumakaliyakimwiliambayoimejengwajuujuuyauchunguzotehisiayakupotezafamiliayakenakupotezamaliyake,AyubuanakataakulaaniMungu.Kwakweli,katikamstariwakumianasema"ItakuwasisikupokeamemamkononimwaMungunanasitusipatemabaya.KamamimininatayarikukubalimemamkononimwaMunguanatakiwasipiakuwatayarikukubaliuovu."Wotemsibahuunamaumivuhayoyote,nakatikamambohayoyoteAyubuhakufanyadhambi.

II.Majadiliano(31/4)

Ninikinatokeawakatihuonimarafikiwa3waAyubukuja.Waokujakuwafarijiyake,nakilekinachotokeakatikakitabuchaAyubunikunamfululizowamazungumzo.Nihuanzakatikasuraya3naufunguzikuombolezaAyubu.YeyelaanaSikuyakuzaliwakwake,yeyeanatakayeyehangalizaliwa.Nakishakatikasura4hadi31kunamizungukomi3yamazungumzo.Katikamzungukowa1,m1wamarafikiwaAyubuconfrontsAyubunaAyubumajibu;rafikiwawilianaongeabaadhiyamajibuAyubu;rafiki3anaongeanamajibuAyubunakishakitukinachotokeamaraya2nakishamzungukohutokeamaraya3vilevile.Kamakusomakwanjiayamzungukohayayamazungumzo,1yamamboambayonikwendakujaakiliyakoni,vizurikwarafikikamahaoambaomahitajimaadui?WaonipalekuwafarijiAyubu,lakiniwaonikwelikali,kwasababumarafikiwaAyubunaMunguyotefigurednje.Milelealikutanamtuyeyoteambayeanajuakilakitu.HakunasirikushotokatikaMungukunakiburikitheolojiatu.Naammarafikiwa3waAyubuwalikuwakamahiinawalikuwawateteziwahekimayakawaida.Maumivunidaimamatokeoyadhambi.Munguhanauhuruwakutendakatikanjianyingineyoyote.Mungulazimakuwasilishakwaufahamuwangubinadamuyachanzonaathari.Kwambakamamimininadhambimimiataadhibiwa,hivyokamamimininakuadhibiwamimilazimawamefanyadhambi.NahakunauhurukwaMungukufanyakitukinginechochote.Yeyelazimakuwasilishakwanjiayaoyakufikiri.Nautaonayaoakisemahayotenanatenakupitiamfululizohizizamajadiliano.Ayubuwewedhambiusoyake,kukubalihilo,kukirihilo,nayeyeatakuponya.Kazianasema,"Mimisikufanyakituchochotekibaya!"Ndiyo,wewealivyofanyaAyubuwewenikuadhibiwa.

UnaposomakupitiamidahalopiawewepiakuonaAyubu,nanadhaninimuhimukuelewakwambakatikamajadilianoAyubuinaosehemukubwayaimaniyake.WengiwamajibuambayoinatoaAyubunimajibusana,vizurisana.UkwelikwambaAyubunirelentlesskatikakutafutaMungu,katikawakipigakelelekwajibunitabiayaimanikatikangaziya1,kwasababuyeyeanaaminikwambaMunguanakwendakumjibu.Angaliahiyonikauliyaimani.AnamliliaMungukumuonyeshadhambiyake.Hiyonikauliyaimanisihivyo.Yeyeanafanyahivyomarakadhaa,Ayubu6:24.AyubuanasemakwaMungu,"Unifundishenamikuwakimya,kufanyamimikuelewajinsimimitumepotea."Angaliakazibadonimteteziwahekimayakawaida.Yeyebadoanadhanikunauhusianokatiyadhambinamateso,tatizoniyeyeanajuayeyehakukosa,nahivyoyeyenikilionjekwaMungunanikiliochaimani,


kuonyeshaTumekilenimepatakufanyikavibayanamimikutubu,lakinimimisijuininimimitumefanyamakosa,sijuikwaninimimininamatesonjiaIam.BaadayeAyubuanaonyeshakwaimanimauajiyakekwambaSikuya1Mungukumkomboa,nabaadhileoitakuwajuunayeyeatakuwanaMungutena.KunamengiyamambomemakatikamajibuyaAyubu.LakinimahalifulanikwenyemstariAyubukuanzakutelezanamambokuanzakubadili,naAyubukuanzakudaikwambaMungukumjibu.NakwakweliAyubuunawekaMungujuuyakesinakunamsemokisheriakatikasehemuhiiyaAyubuambapoyeyekusema"mimininakwendakujengasheriamahakamani.Mungunimepataijayo.Ninamalalamikodhidiyenunalazimajibumimi."NakatikamchakatowaAyubukufanyahivyonawaakisisitizakuwahanahatia,AyubuinaonyeshaniayaswalikamaMungunikweliwasionahatiayadhambi.HakunakitukibayanakumliliaMungu.Hakunakitukibayanatukufunguamoyowakonakuruhusunimaskininjemaumivunadhiki,nakuumizanausaliti.Hiyosisahihi.AngaliaZaburi,ninjiazotekwanjiahiyo.Zaburiistmwishonakauliyaimani,lakinikunamifanomingikamaAyubuambapowatukufunguamioyoyaonakupigakelelekwakekatikauchungunakukatatamaakwasababukatikaMungukubwayakutosha.Yeyenikubwayakutoshakunyonyamaumivuyetu.LakiniAyubuhanahatuajuuyamstarialipoanasisitizakuwahanahatianayeyeyukotayarikuletakatikaswalihakiyaMunguilikudumishahatiayakemwenyewe.WakatiMunguhatimayehainakuzungumzanaAyubukatikasuraya40:8,anasemahuuhasa,"Je,hatakuwekakwangukatikamakosa,jekulaanimimi,iliuwekatikahaki?"HatuaAyubujuuyamstari.Nakatikaniayakeyakusisitizakwambayeyehanahatia,yeyeyukotayarikuhojitabiasananahatianawemawaMungu.

III.Elihu(32-37)

Kamakusomakwanjiayamzungukohayayamazungumzo,kilekinachotokeaniwanaendeleakupatamfupi.Mazungumzo2nimfupikulikoya1,mzungukowa3nimfupikulikoya2,nakwakwelikatikamzungukowa3rafikiwa3kamweanaongea.Niainayakamahojanivilimachini.Nikamamarafikikusema,"Unajuatunawezatukusemahivyomaranyinginilazimauwemwenyedhambikwasababuwewenimateso."NaAyubuanasema,"KunatunjianyingizaNawezakusemamimihawanakosalolote."Nahivyomazungumzonivilimachini.Baadayakupatanasuraya32,unakutakwambakunakwelinirafikiwa4.Mtum1aitwayeElihu,nayeyenimtumdogo,nakwasababuyaumrinaheshimakwawazeewakeyeyeameamuasikusemamapema.Lakinisasa,yeyeanaonakwambamarafikizakewakubwanikufanyikakatikasura32-37yeyeunawekasentiwakewawilikatika.Najambolakushangaza,Elihunikaribusananaukwelikulikowatuwenginewa3.Wenginewa3nikwendakupataghadhabuyaMungu,baliMungukamweanapatawazimukatikaElihu.KunahakikabaadhiyamamboambayoElihuanasemakwambanimakosa.Badoanaonahiiuhusianoimarakatiyadhambinamateso,lakinimengiyayaleElihuanasemanihakikabisa.NamambomengianasemaanaonakuwatatizokuukatikamaishayaAyubualikuwanahamuAyubukujihakikishiakuwamwemanasikuhalalishaMungu.Elihuanasemakuwabadalayakuwahivyowasiwasikuhusumwenyeziyangu,kwambaAyubulazimawamekuwanawasiwasijuuyaMwenyeziMungu,naalikuwanazaidiyahamuyakuonaMungukatikajinsiyeyealikuwaakikimbiaulimwengukuwawaadilifunawasionahatiaalitangazakulikokuwayeyeniwasionahatiamwenyewe.HivyokwamfanokatikaAyubu32,kuanziasaaubetiwa2,"BasiElihumwanawaBarakeli,Mbuzi,,jamaayaRamu,kuchomwamotokwahasira..AkazichomahasirakatikaAyubukwasababukuwawaadilifumwenyewebadalayaMungu"Baadayekatikasuraya34kuanziasaamstariwa5,Elihuanasema"KwaniAyubuamesema,"Miminikatikahaki,naMunguameniondoleahakiyangu;lichayahakiyanguMimikuhesabiwamwongojerahayanguhainadawani,ingawamiminikobilakosa."tamaaAngaliaAyubunikujihakikishiakuwamwemakutangazakwambahanahatia,kwambayeyehastahilihii,nisihaki!NakatikamaswalimchakatoAyubuiwapoMungunikwelitu.Angaliakatikasura34:10na12."IsiwehivyokutokakwaMunguhatanifanyeuovunakutokaMwenyezihatanifanyevibaya.Nikweli,Munguhatatendamabaya,naMwenyezisikuipotoshahukumu."

WawilikatimistarimuhimusanakatikaBiblialinapokujasualalatheodicy.Kwambahatakatikautawalawakemkuuwamamboyote,Munguasifanyedhambi.Yeyenimwenyehaki,yeyehanahatia.NiniElihunikufanyanikusemakuwaAyubuanaonamwenyewekamawanaoishikatikangaziya1,wakatiwakilelesawanaMungu.AyubuanaonamwenyewekamawamesimamambeleyaMungu,puakwapua,nausokwauso,nakuwanauwezo


wakuzungumzanayenakuwanauwezowakudaijibu."ElezamwenyeweMungu"nininiAyubuanasema.Ayubunitenahaikamakiumbe,yeyehawaishitenakatikautiikwaMuumbawake,lakiniyeyeamesimamaanadhanianakwaana,toenatoe,kutangazakuwahanahatianakuhojiiwapoMungunikwelihakiaula.NakamahiyohaikutoshakatikaSuraya38Munguanaongea.

IV.Munguakizungumza(38-41)

UnamajibuyaMungukatikaSura38kupitia41.Munguanaanzakatika38:2,"Ninanihuyudarkensshaurilangunamanenoyasiyonamaarifa?Mavazikwaajiliyahatuakamamwanamume,Mimiswaliwewenawewekufanyahivyoanajulikanakwamimi."Hiini1yavifunguhivyokatikaBibliaambapomimininafurahakwelimimisitabiakatikaBiblia.MiminikwelifurahaSinaAyubusababunapendakuwanahofuspitlesskamaMungualinitokeanakusema,"Ninanimjingakwambanigizashauribilamaneno.Kuwamtu,kusimama,mimininakwendakuulizabaadhiyamaswali.Kwakwelimimininauchovuwawewekuulizamaswaliyangu.Nizamuyangukwakuulizamaswalinamiminatakajibu.Je,unawezakufikiriajinsiAyubuwalionamwishonimwamstariwa3?LakiniMunguhuendakwanjiayamajibumawili,nakatikasuraya38na39yeyeanasemakuwaMungunikubwanahekimakulikoAyubu.Suraya38mstariwa4na5,"Ulikuwawapinilipoiwekamisingiyanchi?Kuniambia,kamaunauelewa.Ambaokuamuavipimovyake-hakikaunajua"mfanomkubwawakejeliBiblia!.Nahatuanzimakatikasuraya38na39nikwambakamaMunguanaangaliazotezahekimakwambaalitakiwakujengaUumbanjinakishakudumishaUumbanji,uhakikanikwambahekimayaMungunikubwazaidinazaidiyaAyubu.NamimimtuhumiwakwambakamaMungualikuwaanapitakatikahiimazungumzoAyubunilikuwakufikiri"Sawanawapa,ndiyo."KusubirikwaMungukwakuchukuapumzihivyokusemanakatikasuraya40:4wakatiMunguinafanywaAyubuanasema"Tazamamiminimiongonimwandogoakaunti;nifanyekujibuwewe?Nawekamkonowangujuuyakinywachangu.Nimesemamara1nasitaitika;marambili,lakinisitaendeleazaidi."NilikuwaMunguvibaya.Mimininakwendakufungakinywachangu.MungualisemakunazaidiAyubu.Nakatikasuraya40na41anaendeleakufanyauhakikakwambaMungunizaidikubwananguvuzaidikulikoAyubuninguvu.Katikamstariwa9,"Je,mkonokamaMungunaunawezawewengurumokwasautikamayake?"Nayeunaendeleanayeyemazungumzojuuyabehemoth,nayeyemazungumzojuuyaLeviathannamambomengine,lakinihatuahiyoMunguanajaribukufanyanikwambasiotumiminipokubwanahekimakulikoweweAyubu,miminikubwananguvuzaidikulikowewe.KatikakazinyingineMunguanasema"Wewenamimisisawa.Wewenamimisikuishikatikangaziya1.Wewenamimiwalakusimamatoenatoe,puakwapua,jichokwajichokatikangaziya1.MiminiMuumba,kubwabusara,kubwananguvu,nawewenisehemuyaUumbanjiwanguvyathamanitu.

KamaukiangaliajibulaMungukwaAyubuunawezakuonaniniyeyeilivyotarajiwa.KileinatarajiwachaAyubukatikatiyamatesoyakeilikuwandiyo,kupigakelelekatikadhiki,ulalamikemaumivuyako,miminikubwayakutoshasiwezikuchukuahiyo.LakinipiaMunguinatarajiwaAyubukutambuamapungufuyakemwenyewe.UpungufukwasababuyeyenisehemuyaUumbanji,nakwambasiyoyotejuuyangu,lakininiwotekuhusuMungu.Siyowotekuhusumiminayangumachungunamaumivuyangu,"NasidhanikamanihakiMungu".NiwotekuhusuMungunaniYeyetunaniYeyemwenyehakinaniYeyemwenyehekimakwelikweli,naniYeyekwelinguvu.Hilondilosualahiloni.MunguanatoaAyubujibulilelilePauloalitoaWarumikatikaSurayaTisa.KatikamwanzowasuratisaPauloimekuwakuzungumzajuuyaukuuwaMungu,ukwelikwambaMungunimkuuYeyenikatikaudhibitiwakilakitukabisa.Nakatikamstariwa19Pauloanaandika"Wewewataniambiakisha"KwaniniYeyebadokupatakosa,kwaambaowanawezakupingamapenziyake."Kwamanenomengine,wewekusemakwangusiyohaki.KamaMungunimkuu,kamaMungukatikaudhibitibasi,jinsikujamimininakwendakuwakulaumiwakwadhambizangu.SiyokosalangunikosalaMungu.HiyonitoleolakisasayamsemowazamaniFlipWilsonmiminadhani."Munguamenifanyakufanyahivyo."AngaliakatikajibulaPaulo,"LakiniweweninanimzeekujibunyumakwaMungu.Jemoldedkusemakwamolderyake?Kwaninialifanyamimikamahii?Inamfinyanzihawanahakijuuyaudongokwakufanyanjeyahiyodonge1chombokwaajiliyamatumizikuheshimiwanamwinginekwaajiliyamatumiziwafuatetamaambaya."Hiyonijibu.SisisiMungu.YeyeniMungu,nayenikamamfinyanziambaowanawezakufanyaloloteanatakanaudongo,nanadhaninini,udongohanahaki.Nihanahakiyakusema"Wewe


sikuwanahakinamimi.Sielewi.LazimajibumimiMungu.Mimisinalawama.Kuthibitishamwenyewewasionahatia.Udongohanahakiyakufanyahivyokwamuumbawake.

Kwakwelikatikasura41:11,Munguanasema"Ninani1kutolewakwaMekwambanilazimakulipayake?Chochotechiniyambingunzimanichangu."HiyoninjianusumpoleMunguyaakisema,"Mimisinadeniwewechochote."SasasisinikushukurukwambasisikuelewakwambaMungunikinyumekabisathabitikwatabiayake.KwambaMunguSikuyazotekufanyakilichosawanatakatifunayahaki.Yeyekamwekukataatabiayakeyamsingi,nahatakamasisihatuaminiyeyehudumuwakuaminiwa.Shukraninyingi,tunajuaahadihizizotezaMungu,lakinilinapokujasualalahakiyachinikwahiyomfinyanzinimaliponaudongoanafanyaninimfinyanzianaelezeanikufanya.HiyonijibukatikaWarumi9NanisehemuyajibukatikaAyubu.

V.Epilogue(42)

Epiloguehujakatikasuraya42,naAyubuanapotubuyamashtakayakedhidiyaMungukatikamistariya2na3.Ayubuanasema,"Najuakwambaunawezakufanyamamboyotenakuwamakusudiyakohayawezikuzuilika."NajuakwambaweweniMfalmeMungu,naMiminajuawewenikatikamalipo.Nakishasehemuyanjiakupitiaaya3,"KwahiyomimialitamkaniniSikuyaelewa,mamboyaajabumnokwanguambayoSikuyajua."MimiitakuwakuwepokamakiumbewakondaniyamipakayahekimakiumbewaniniUnakuruhusiwamimikujua.NakishaMungukutayarishabahatiAyubumaranyingizaidi.HiyonikitabuchaAyubu.

Katikangazi1Ayubunitheodicy.NiulinziwatabiayaMungu,wemawakenanguvuzakekatikanuruwamatesoyabinadamu.Je,maumivutukutokadhambi?HakunaJe,Ayubustahilikuteseka?HakunaIlikuwaAyubuvibayakupigakelelekwaMungukatikauaminifunakatikakukatatamaa?HakunaIlikuwaAyubuvibayakudaikwambaMungukujitetea?Ndiyo.AyubuilikuwanamakosakwakuwanawasiwasizaidikwahakiyakemwenyewekulikokwaMungu?Ndiyo.KunatheodicykinachoendeleakatikakitabuchaAyubu.LakinikatikangaziyachinizaidikitabuchaAyubunikuulizaswalimengizaidiyamsingi.Wakekuulizaswali"niMungumuaminifuhatakamasisinikamweherikwakufanyahivyo?NiMungumuaminifuhatakamahatujuimajibuyote?NiMunguanastahiliimaniyetuhatakamamaishayetunikujaakwamaumivu?"

GordonFeenaDougStewartwameandikakitabukingine,kilamtuhapaanastahilikupata,nikitabukubwa.Niwito"JinsiyakusomaKitabuBiblianaKitabu.AkiongozwaTour."Tenamimikufanyahakunafedhakutokananamauzoyakitabuhiki.WanachokifanyaniwaokwendakwanjiayakilakitabuchaBiblianaainayakushikiliamkonowako,kukupamuundonakujibubaadhiyahabarimuhimu.Nikitabusana,vizurisana.HiinimuhtasariyaoyakitabuchaAyubu:uzuriwakitabuhikilikokatikaukwelikwambaingawainaonekanakanakwambanitheodicy,binadamukuwekaMungujuuyakesinakusisitizakuwamaelezokwavitendovyake,nizamunjekwakwelikuwatheolojia.Mungukuwekabinadamukwenyekesikamakwakamawatakuwakumwamini.Sihivyotuwakatiwaokupokeahakunafaidayaharaka,lakinipiawakatiyeyehanakuwapamaelezowanadai.Nahivyokamakwakamawatakuwawanaishindaniyamipakayahekimakiumbe.

NiswalilaAyubuakajibumilele?Ni1yamaswaliyakuvutiazaidiyakitabu.Je,MungukilakujibuKaziswalila"Kwanini,ninimimikufanyakwastahilihii?"Kwaupandemwinginejibulaswalihiloni"Hapana".Kazinikamwealiiambia,mbalikamasisikujua,kuhususura1nambili.MungukamweanawaambiaShetanialikujambeleyakenaMunguwalijengabullseyeonAyubunakumwambiaShetanikwendasaayake.Katikaswali1maanaAyubuya'kwanini?'nikamweakajibulakiniwakatizaidizaidiyamsingikiwangochajibuni"Ndiyo".KilioAyubukwauelewailijibiwalakinihaikuwaakajibukwamaelezo.Hiyonimuhimuhapa.KilioAyubukwaniniilijibiwalakinihaikuwaakajibukwamaelezo.Sura1nambilinikamwealielezea.Kunakitukama"vizuriAyubuweweainaalikuwaplateauedkidogo.Kunasimengiyachangamotokatikamaishayakona,unajua,kukuakatikaukomavuwakirohokupitiamaumivukidogo,hivyoningependa....."KunakitukamahikikwambaunaendeleakatikakitabuchaAyubu.LakiniMunguajibuAyubusinahabari,lakiniyeyemajibuAyubunaye.NaAnasema"Miminijibulaswali.Katikautukufuwanguwote,nakwahekimayanguyote,nakwanguvuzanguzote,nakatikaenziyanguyote,miminijibu.


SihabarikuhusuMimi,Miminijibu.WakatisisikuelewaMunguninani,katikayoteukuuwake,naajabu,nanguvu,wakatisisikuelewakwambasisihazipokatikakiwangosawakamaMungu,wakatisisikujakuondokananaukwelikwambasisisisawalake,wakatisisikujakuondokananaukwelikwambahatuwezikudaikwambaMungukuelezamwenyewe.WakatisisikujakuondokananaufahamukwambaYeyehanakufuatasheriayetu.Munguifuatavyosheriayakemwenyewe.KishawakatisisiniiliyotolewanamaonoyaMungunakwambapazianivunjwanyumanatunawezakumwona,angalaukidogoyayeyeninani,kwaenziyakeyote,nakwamshangaowakewote,nakatikautukufuwakewote,kwambanijibu.

MtuambayemadaikwambaMungukujibumaswaliyakemtumishiwaMungukwambanikubwandogomno.SisikumtumikiaMunguambayehanadaimakutupamajibu,lakinianatupaMwenyewenaYeyeinaruhususisikumwonakatikahekimayakenakatikanguvuzake.Nawitowakejuuyamaishayakonayangusiokusema"Mimihajayahabari,nahitajiukweli."Lakinimwitikiowetuni1yaimanikwambaanasema"MungutunapoonaWewenawakatisisikuelewaWeweninani,hatakamasisidon'tkuelewakilakitu,hatakamamaishamachungu,hatakamahaionekanikwambamaishanihaki,Weweni.NahatawakatisisisinguvuWewenimwenyenguvu.Katikaenzizoteyetu,katikautakatifuwakowote,naajabuyakoyote.Hiyonimajibuyaimaninamatatizoyamaisha.

Ayubuanaulizawakatiwenziwetuwamwakam1aumiaka48akifa,AyubuanaulizanawezabadokumwaminiMungu?Ayubuanaulizawakatibintiyetuwasaa3akifa,nawezabadokumwaminiMungu?Mimikupokeahakunafaidakwaajiliyake,nawezabadokumwamini?Wakatisisisikukubaliwanawatotoshuleni,niMungubadoanastahiliimani?Wakatiwatotowetukuishimaishayauasinadhambi,wanawezaMungubadokuaminiwa?Wakatimamanababayangunihaifanyikazifujo,badoanawezanatumainiMungu?Wakatijerkkazinianapatakukuzanahuna,unawezabadokumwaminiMungu?Wakatimaishahainamantikihatakidogo,nawezabadokumwaminiMungu?HiloniswalilaAyubu,naAyubuajibusinaukweli,hainakujibunahabari,lakinimajibunamaonoyaMungu.KuunganishanyumayapazianakutusaidiakuelewaMunguninanikatikahekimayakeyotenaambayeMungunikatikauwezowakewote,naambayeMungunikatikayoteyautukufuwakenaajabunahofu.Namtuwaimanianasema"Sinahajayakujuaukweliwote.Sinahajayakufikiriyotenje.AllIhajayakujuaniMungu.NakatikaMungunatumaini."


19.Eliya

I.Background

A.UnitedMtawa

Sisikutumianeno"u1kifalme"kuelezeawakatikatikahistoriayaIsraelihapoSauli,DaudinaSulemaniwaliokuwawafalme.Ilikuwaniu1kifalme,walikuwawafalmejuuyayoteyaIsraeli.

B.kugawanywaMtawa

LakinikufuatiakifochaSulemanisisikuhamiakatikakipindichamudakiitwacho"kugawanywakifalme"nasisinikatika1Wafalme12.BaadaSuleimaniakifakugawanyikaufalmenakusinimwamakabilamawiliyaYudanaBenyaminikufuatamwanawaSulemaniambayejinalakelilikuwaRehoboamunawaokuwainajulikanakamaufalmewakusini,autu"Yuda."makabilayakaskazinikumikufuatawenzakeaitwayeYeroboamu,naowatakuwainayojulikanakamaufalmewakaskaziniau"Israeli."mjimkuuwakusinimwaufalmeanakaaYerusalemulakinimitajiyaufalmewakaskazininimjiSamaria,mrefukwambahatimayeilitumikakwaajiliyanchinzima.

C.YudanaIsraeli

Kwamanenomengine,manenoYudanaIsraelikumaanishamambomawilitofautikutegemeajuuyawapikatikaBiblia.Lakiniwakatihuowakifalmekugawanywa,YudainahusuufalmewakusininaIsraeliinahusuufalmewakaskazini.

YeroboamuanatatizonautawalawakempyakwasababuibadazotekinachotokeakatikaYerusalemu;shereheyoteyakidininikatikaYerusalemunaYerusalemunikusiniyampaka.JerusalemnikatikaYuda.Kileniwasiwasikuhusuniwatuwakekwendaufalmehuom1ilikuabudu.BasiYeroboamuinajengavituoviwilimpyaibada.1nikatikaBethelambayonikatikasehemuyakusiniyautawalawaketukaribunampakanawenginenikatikaDanhadimwishowakaskaziniwaIsraeli.Hiiilikuwanikubwahakuna-hakuna.NiwazisanakatikaSheriayaMusakwambakunasehemu1tuwewekuabuduninakwamba,iliyokoYerusalemu.LakiniYeroboamuinajengahizivituoviwilimpyaibadakatikaBethelinaDaninakishayeyeinajengang'ombewawiliwadhahabunayeyeunaweka1katikakila1yavituovyaibada;wakidaikwambandamawadhahabuhizinimungukwambakuletwawanawaIsraelikutokaMisri.YeyetaasisikidinitamashaSikuyahiyohiyokamakidinitamashakwambawalikuwakutumikakwakuwa.Hataanaukuhaniwakemwenyewe.WaosiWalawi,tenanyinginekubwahakuna-hakuna,lakiniyeyeinajengaukuhaniwakemwenyewe.Anawapanguodhanahivyonibadoainaya"anahisi"kamadinikuwanaumriwaukoowaozilitumikakuabudu.

II.Syncretism

A.Ufafanuzi

JibuYeroboamuwatatizolakenisyncretism.Syncretismtumaanamchanganyikowadinimbili.Ninenokubwakujua.NaniniYeroboamusyncretist,jenikwambayeyehuingizaMusadiniyaBwananadiniMkanaaniyaBaalinaAshera.BaalinimungumkuukatikaMkanaanidinimaranyingipichanikamang'ombenahiindiyosababuyeyealifanyandamazadhahabu.Yeyenimunguuzazi;alikuwakatikaudhibitiwarutubayaardhi;napiauzaziwabinadamu.Yeyenimungudhorubanahivyomiongonimwawenginemamboyeyekudhibitiwa,hivyowaowalidhani,mvua.

Asheraalikuwamkewake,mpenziwake.HivyoBaalinaAsherakuwamungunamunguwadiniWakanaaninakileYeroboamunikufanyanikuunganishaibadayaWakanaaninakuabuduBwana,nadiniyaMunguwakweli.Bado"anahisi"kiasifulanikamadinikwambazamani."Naam,kunamamboambayonitofauti.Sisisiyokatika


Yerusalemu.Kunandamawadhahabu,sisisiyokutumikakwambalakinibadoanahisinjiaileile."HiyoninguvuyasyncretismnabadokatikamaliYeroboamukimsingiilibadilikaibadanaBwana,Bwana,tuakawamungumwinginekatikapantheonwamiunguyaWakanaaniambayealikuwazinazotumikakwanguvuyaBaali.HiyonininiYeroboamusyncretist,alivyofanya.

NakwanjiayanabiiElia,MunguinalaaniYeroboamukatika1Wafalme14:8tunasoma,"Hatahivyohamjakuwa[MunguanasemakwaYeroboamu]kamamtumishiwanguDaudi,aliyezishikaamrizangunakunifuatakwamoyowakewotekufanyatukwambayaliyomemamachonimwangu."Hiiinakuwakiwangochahukumunjiazotekipindihikiwakatiwakifalmekugawanywa.KamamfalmealikuwamwaminifukwaahadiyaMusa;kamayeyealikuwamwaminifukwakileambachoMungualikuwawazikatikaKutoka,Walawi,HesabunaKumbukumbu;kamamfalmeilikuwanikamababayake,Daudi,basiMungualitamkabarakanasifajuuyakuwamfalme.Lakinikamahiyomfalmekuathirika;kamakwambamfalmewalijaribukuchanganyadiniyadunianadiniyaKitabualikuwanahatia.Naniyakuvutia,hakuwanajambohilojinsinguvunanzuri,pengine,mfalmealikuwakatikamaeneomengine.Sikuyajalijinsialivyokuwakisiasaaukijeshiaukijamii,hatakidogoyalejambonamwandishiwa1Wafalme.Kitutukwambamamboni"walikuwawewemwaminifukatikakutimizaahadi?WalikuwawewekamaDaudi?Auje,wewekujaribukuchanganyadiniyaMunguwakweli,Bwana,nadiniyanchi?"

Naujumbekwambasisikupatakatikamaonihii1kwanjiayaElianawotekwanjiayahadithiEliyanikwambanilazimamaelewano.NilazimamaelewanokwakuchanganyaibadayaMunguwakwelinaibadayamiunguyauongo.Nilazimamaelewanokwakujaribustraddleuziokatiyadininamiungu.NilazimamaelewanokwakuchanganyamafundishoyaMunguwakwelinamafundishoyamiunguyauongo.Hiyonikiwangoambachowafalmenikuhukumiwawakatiwakifalmekugawanywa.

B.Rehoboamu

HadithiinaendeleanasisikusomakuhusumfululizowawafalmewaliomilikikatikaYuda.MwandishihuanzanaRehoboamumwanawaSulemani,suraya14:23nayeyemazungumzojuuyajinsiWayahudikujenga"mahalipajuunanguzonamaasherajuuyakilakilimakirefu,nachiniyakilamtimbichi,napiakulikuwanamakahabaibadakiume"naanamalizia:"WaowakafanyasawasawanamachukizoyoteyamataifaBwanaaliowafukuzambeleyawatuwaIsraeli."Kwamanenomengine,katikakizazikiya1,aulabdambili,wakawakamaWaamoriJoshuaalimfukuzakutokanchi.

C.Asa

Basi,huendakutokaRehoboamumwanawe,Abiya.NiinakwendakutokaAbiyamwanawe,Asa.BasiAsanikweli1yawafalmechachenzuriwakatiwakifalmekugawanywa.Katika1Wafalme15:11tunasoma:"Basi,AsaakafanyayaliyomemamachonipaBwanakamaDaudibabayakealikuwaamefanya."Kunakiwangochahukumu;kunamuhuriwaidhini;kunauaminifukwaahadi.NabadoniyakuvutiakamawewekusomajuuyahatakwaAsa,mstariwa14:"Lakinimahalipajuu[sehemuzaibadaMkanaani,BaalnaAshera]walikuwasikuchukuliwachini.Hatahivyo,moyowakeAsaulikuwakwelikabisakwaBwanaSikuyazakezote."Asaniguynzuri.Yeyenimfalmenzuri.Nabado,aliruhususyncretism;Mungualiruhusumaelewanonadiniyaduniayakuendeleanahakuwakuharibukilamahalipajuu.

D.Ahabu

MwandishiwaWafalmekishaanarudikutokaufalmewakusinikwaufalmewakaskaziniwaIsraelinakunakambam1wawafalmembayabaadayamwingine.KuanzianaYeroboamumwandishikazinjiayakekwanjiawafalmewatanotofautinahatimayefikakatikaAhabu.Katikasura16:30tunasomahivi:"NaAhabumwanawaOmriakafanyayaliyomabayamachonipaBwana,zaidikulikowotewaliomtangulia.NakamailivyokuwajambojepesikwamtuhuyuawezekutembeakatikadhambizaJerobammwanawaNebati,[yeyealifanyakitumbayazaidi]alichukuakwamkewakeYezebelibintiEthbaali[kusikiaBaalikwajinalababayake]mfalmeyaSidoniya[waouko


kutokaSidonihadikaskazini]akaendaakamtumikiaBaali,akamsujudia.[Ahabu]kujengwaBaalimadhabahukatikanyumbayaBaali,aliyoijengahukoSamaria[yeyekwelikujengwanyumbampakaBaalkatikamjimkuuwakemji]naAhabuakafanyaAshera.AhabuakazidikumfanyaBwana,MunguwaIsraeli,kwahasirakulikowafalmewotewaIsraeliwaliomtangulia."Syncretism.Kuachanakuchanganyadaimainaongozakwaupagani.Nislipperyslope.YeroboamuSikuyazotehusababishaAhabu.

III.Eliya

HiisetihatuasasakwanabiiElia.Tukomahalifulanikaribu870BCnakatika1Wafalme17sisikukutananabiiElia.Hatajinalakeinatuambianiniyeyenikuhusu.Jina"Elia"maanayake"BwanandiyeMunguwangu."Kwamanenomengine,katikayakesanajinaEliyanikutangazakwambayeyeimefanyauchaguzinakwambayeyesikwendakuabuduBaalilakiniyeyekwendakuabuduBwana.YeyeanaendakuabuduBwana.

Nabii,Elia,anaombakwambasimvuakwamiakami3.KunaumuhimukwakuwakwasababuBaalietialikuwanamamlakayahaliyahewa.LakininabiiwaBwanaanaombakwaBwana,nayeBwanashutsupmbingunihivyokwambahakunamvuakwamiakami3.Nakishakatikasuraya18Ahabu,hatimaye,confrontsEliya.Kuanziakatikamstariwa17:"WakatiAhabualipomwonaEliya,Ahabuakamwambia,'Je,niwewe,wewekutaabishaIsraeli"Ahabunikujaribukupitamume."Hiisikosalangu.Hiinimakosayako."NikamakuwalaumuFiremankwamoto.Eliyaakajibu,"MimisinawasiwasiIsraeli,lakiniuna,nanyumbayababayako,kwasababuwewewameachanaamriyaBwananakufuatiwaMabaali."[Wakati"Bwana"nikatikamijimikuundogohiyonijinalakibinafsilaMungu;hiyoniWatafsirinjiayakusemakwambawaosiyokutafsirimajinamenginekwaMungu,mimininakutafsirijinakwambayeyealimpaMusakatikakichakakuungua,Bwana.Nijinalakibinafsi.]Kishakatikamstariwa19Eliyamasualachangamotoyake:".BasisasapelekenihabarinakukusanyaIsraeliwotekwangukatikamlimawaKarmeli,nawalemanabii450waBaalinamanabii400waAshera,ambaokulakatikahekaluYezebeli"NikatikatiyaBaaliibada.Eliyasikuangaliakwaardhiupandewowote.Yeyeanatakakwendandaniyamoyowakambiyaaduinakufanyakileyeyekwendakufanya.

Yezebelialikuwaproselytizer,yeyekusukumadiniBaalinayeyealichukuahudumayamanabiiwote.HivyoEliainasema,"HebukupatakilamtupamojajuujuuyamlimawaKarmeli."Nakishatunachangamoto,mstariwa20:"Basi,AhabuakapelekawatuwotewaIsraeliakawakusanyamanabiipamojakatikamlimawaKarmeli.NayeEliyaakawakaribiawatuwote,akasema,"Mudaganiwewekwendakiwetekatikatiyamawazomawilitofauti?KamaBwananiMungu,mfuateniyeye;baliikiwaBaali,basikumfuata.'Nawatuhakumjibuneno."Eliaanasema,"Je,wewezotekufanyaakiliyako!Jesamakiweweaukukatachambo!Je,kuegeshaaumaziwahayo!!.Je,kuachakukaajuuyauzio"AukwamanenoyaJoshuakatikaYoshua24:15:"Chagualeoyulemtakayemtumikia"ChangamotoElianikwambawakatikwamaelewanoyamepita;kwambahuwezikuishinamguum1katikakilakambi.Unakuchagua.Huwezikuishinamguum1katikaibadayaMunguwakwelinamguumwinginemahalipopote.Kamanidinimchanganyikoaudinizakipagani,huwezikufanyahivyo.Huwezistraddleuziotena,Eliaanasema.

Kishakuanziasaa18:23yeyeinaelezeamaelezoyamashindano:"'Hebung'ombewawilikuwatuliyopewa[ilaniwaoning'ombe;kunataniyamfanokinachoendelea.HebukuchukuakituambachokumshirikishaBaali.]Nawaache[manabii]kuchaguang'ombem1kwawenyewenakukatwavipandevipandenakumwekajuuyakuni,wasitiemotonahiyo.Namikuandaang'ombem1nakumwekajuuyakuniwalasitatiamotochini.Nautakuwakulitangazajinalamunguwenu,namikulitangazajinalaBwana,naMunguyuleajibuyekwamoto,yeyendiyeMungu.'"Kwahiyokugombeaniilikaririwa.Mstariwa26nikuanza:"Nao[manabii]alichukuang'ombeambayoilitolewakwao,wakaandaayakenakuitwajinalaBaalitanguasubuhimpakasaasitamchanamsemo,'EeBaali,utusikieLakinihapakuwanasauti,nahakunamtuakajibu.Naolimpedkuzungukamadhabahuwaliyoifanya."NapendakupendwakwausokuonekanaEliakatikakipindihikisaa3au4.NatumainiwakatisisikupatambingunitunapatarelivehistoriayaBibliakwasababumiminimepatamaswalimengi.NashangaakamaEliaalikuwaamekaa


palerollingmachoyake?Mimiajabukamayeyealikuwamimickingyao?Nashangaakamayeyetuakageukakichwachakekatikaupinzani?MimikwakweliunatakanilijuaniniEliaalikuwaakifanyawakatiwalesaa3au4.

Lakinikatikamstariwa27tunajuaanafanyanininayeyeanapatanasty."NasaasitamchanaEliyaakawafanyiadhihaka,akasema,'Pigakelele,[kuliakwasauti]kwakuwayeyenimungu.Aidhayeyenimusing[mwingiwamawazo]auyeyenikupunguzamwenyewe,auanasafiri,aulabdaamelala,shartiaamshwe."MarafikizanguKiebraniakuwahakikishiakwambamimiKiebrania"kupunguzamwenyewe"nicrasssana.Eliyasikupendekezakuwalabdayeyenimimiitabidibasikujazakiletafsirihalisiingekuwaamefanya"gonekwabafu."."Wakapigakelelenakujikatabaadadesturizaonamapanganamikuki,mpakadamuikawachuruzika.Nakamamchanakupita[taarifakwamudaganihiiimekuwaikiendelea]waoravedjuuhatawakatiwakutoasadakaya,lakinihapakuwanasauti.Hakunamtuakajibu.Hakunamtukulipwamakini."Unawezapichaeneokatikaakiliyako.

SasaniEliaupande.HivyoEliahujengamadhabahunikwamujibuwaSheriayaMusa,niwazikuwakinyumenaMkanaanimazoezinakwakweliyeyekupunguzwamferejinjiayoteyakuzunguka.Yeyeunawekakunikatikamotohuo.Yeyeunauang'ombenakuwekawanyamawafujuuyake.Nakishayeyeanawatukuzimapamojanamaji.Yeyehatakimtuyeyotekufikirikwambatukwanamnafulanimotokuanza.Basidousednadousednadousednadousednimara4kwauhakikakwambamferejikuzungukamadhabahunikamilinamaji.

Nakishakuanzasehemuyanjiakupitiaayaya36,Eliainasema:[natenamimininakwendakubadilijinalaMungukwasababuwasiwasiwangunikwambawakatiwewekusoma"Bwana"unafikirininenokwaMungukwaujumlanasiyo.Wakati"Bwana"nikesiyachininijinalakibinafsihivyobasimimikubadilijinalakebinafsi:"OhBwana,MunguwaIbrahimu,IsakanaYakobo[Eliaanasema]ijulikaneleoyakuwaweweniMungukatikaIsraeli,nakwambaMiminimtumishiwako,nayakuwanimefanyamambohayayotekwanenolako.MkinijibuOBwana,unijibu,iliwatuhawawajueyakuwaweweEeBwana,niMungu,nakwambaunaakageukanyoyozaonyuma."KishataarifajinsiyaharakaMungumajibuyake."NdipomotowaBwanaukashuka,ukaiteketezasadakayakuteketezwa,nakuniziponamawenamchanga,naukayarambayalemajiyaliyokuwamokatikamfereji.Nawakatiwatuwotewalipoonahayowaowakaangukakifudifudinakusema,'Bwana,ndiyeMungu,Bwana,yeyendiyeMungu.'NaEliaaliwaambiakumtiamanabiiwaBaali;basihatam1waokutoroka.'Nawakawakamatahao.NaEliyaakawachukuampakakijitochaKishoni[ambayoinaendeshakandoyamsingiyamlimawaKarmeli]nakuchinjwayaohuko."Elianikwendakuondoavikosiyoyoteyasyncretismnamaelewanokuwayeyewaweza.

HadithianakujakaribunaMungunakuishiaukamenakutumamvua.Bwananilililothibitishwa;kuwaniYeyesiBaaliambayenimkuujuuyawote,ikiwanipamojanahaliyahewa.Nakamawewekusomajuuyakupitiakitabucha1Wafalmenandaniyamwanzonimwa2Wafalmeutaonakwambakunawatuwachachehadithinyingine,mamboambayoEliyaalifanya.HatimayeyeyehupitajuuyajukumulakelakinabiikwamwanafunziwakeaitwayeElisha.KishaElianihawakupatajuukatikakisulisuligarininanikuchukuliwanyumbanimbinguni.Eliyanim1wawatuwawilikatikaBibliaambaokamwekufa.

IV.UjumbeEliakatikaAganojipya

LakinisikwambamwishowaEliakwasababuujumbe;suluhuujumbe,waEliainaendeleakatikaAganolaKalenahasakatikaAganojipya.Kunainaendeleakuwamsisitizoilikusiwenamaelewanonadunia;kwambasisikabisahawezistraddleuzio.Hatuwezikuishinamguum1katikaUtawalawaMungunamguum1katikaufalmewaShetani,ambayoniduniahii.YesuanasemakatikaMathayo6:24:"Hakunaanayewezakuwatumikiamabwanawawili,kwamaanaatamchukiam1nakumpendamwingine,auatashikamananam1nakumdharaumwingine.HuwezikumtumikiaMungunamali."HuwezikumtumikiaMungunamali.Maliinamaanishakileambachoninyenzonainakumbukumbuyakeyamsingikwafedha,lakinikumbukumbuyakeyamsinginiyaleyaleninyenzo,yaliyoyaduniahii.Yesuanasemahuwezikutumikiawotewawili.Unakuchagua.Unasamakiaukukatachambo.Huwezistraddleuzio.


KatikakitabuchaUfunuo,kitabuchamwishokatikaAganojipya,YesuanazungumzamakanisasabayaliyokuwakatikakonayakusinimagharibiyakileniSikuyakisasaUturuki.NakatikaUfunuo2yeyekuzungumzakanisanikwambaalikuwakatikamjiuitwaoThiatira.Nakusikilizakwaninianasemakwawatuhao:"Najuamatendoyako,upendowakonaimaninahudumanasubira,nakwambamatendoyakoyamwishoyamezidiyaleya1.[Kwamanenomengine,wewenikuongezeka.]Lakinininanenojuuyako,yakwambaunamvumiliayulemwanamkeYezebeli,yeyeajiitayenabiinakuwafundishawatumishiwangunakuwashawishikufanyamazoeziuasheratinakulachakula[inayotolewa]kwasanamu.Nimempamudawakutubudhambizake,lakinihatakikuachananauzinziwake.Tazama,mimikutupayakekwenyekitandachaugonjwa,nawotewaliofanyauzinzinayenamikutupandaniyadhikikuu,wasipotubumatendoyake,naminitawauawatotowakekwamauti."Hakunanafasikwasyncretismkitheolojia.HakunamahalipakuchanganyamafundishoyauongonamafundishoyaMungu.WakatiPauloanaandikakwaWagalatiayeyeexcommunicates;yeyeanatangazalaanajuuyamtuyeyoteambayeakihubirikuokolewakwanguvukazi.

HakunanafasikatikaAganojipyakwauvumilivuwamafundishoyauongo,hatakidogo.Kwendakwenyesuraya3katikaUfunuomahaliambapoPauloanarudikwamjimwingineaitwayeLaodikia.NaLaodikiakatikaUfunuo3kuanziamwakamstariwa15Munguanasema,"Nayajuamatendoyako:wewesibaridiaumoto.Ingekuwaherikamaungekuwabaridiaumoto!Kwahiyo,kwasababuunauvuguvugu,walasimotowalabaridi,nitakutapikautokekatikakinywachangu."

Laodikianihalikatiyamijimiwilimaarufu,kwaupandem1niKolosainaupandewa2niHerapolis.Kolosaialikuwamaarufukwamajiyakechemchemibaridi.Herapolisnimaarufukwamajiyakechemchemzamoto.Majihutokanjekaribu140digrii.NiniwatuwaliokoLaodikiaalifanyaalikuwawanatengenezaaqueductsndogonawaokuletwamajibaridikutokaKolosainamajiyamotokutokaHerapoliskatikaKolosai.(Badounawezakuonamabombaleo.)LakinitatizolilikuwanawakatimajigotLaodikiamajibaridiilikuwayajotonamajiyamotoilikuwayajoto.Kwamanenomengine,ilikuwanihaunamaana.Unawezasikufanyakituchochotenahalihiyonayeyeanachukuakuwahadinaanasema,"Ahkuwautakuwanabaridiaumoto."Matokeoyauchaguziwako!Lakinihiivuguvugu,hiiuhaikatikati,hiistraddlingyauziowakutokuwanamwanafunzikikamilifukujitoa,nitakutapikautokekatikakinywachangu.

UjumbewaEliahuendanjiazoteAganojipya.Ujumbekwambasisikuthubutustraddleuzio.Sisikuthubutukuishinamguum1katikaufalmewaMungunamguumwinginebadokatikaduniakatikaufalmewaShetani.Unajuawakatisisistraddleuziowakatimwinginenadhanitunamaanahiikwambahiinimahalisalamakuwa."Igotmguum1katikaMungunamiminimepatamguum1juuhapaambapomimininakidogovizurizaidi."Natunahisiahiikwambakwanamnafulanistraddlingyauzionisalama.LakiniujumbewaElianikwambani1mahalihatarizaidikuwawewenamimisiwezikwenda,nistraddleuzio.Munguanasemasitakistraddled.Mimisikuathirika.Unawezakuwavuguvugu.HakunanafasikwakuwakatikaufalmewaMungu.

NadhaniyamfanowandoanauzuriwandoawachaMunguambapohakunamaelewano;ambapohawashirikimkewakonawewehawashirikimwenyewe.LakiniwewenikabisanakabisaniayandoaAganonajinsinzurikwambani.Nabadojinsimbayandoaanawezakurejeaunapoanzamaelewanonakuanzakushirikimwenyewenakuvunjaahadiyenunamkewako.Hiyonikwaninitumeitwa"bibiharusiwaKristo,"hiyondiyosababuwakatiwewekuachana,mimikuachananaIsraelikutelekezwaahadi,waonikuitwamakahaba.Kwasababuniwoteaukituchochote.NaMungumadaikamilinajumlaAganouaminifu.Yeyemadaikwambasisisistraddleuzio,lakinikwambasisikujitoakabisakwake.Anasema,"Achenikiwetekote.Kufanyauchaguziwako.Naniamamimikabisa,aunikitukinginelakinihuwezistraddleuzio."

1Yohana2:15ni1yakauliyenyenguvuyahiikatikaBibliaambapomtumeYohanaanaandika,"Msiipendeduniawalamamboyaliyomokatikadunia.Mtuanayeupendaulimwengu,upendowaBabahauwezikuwamondaniyake."NiayangumukwasababudunianinzurikamaMungundiyealiyeliumba.Hilondiloinjilianasema.Huwezi


straddleuziohuo.WeweamakumpendaMunguauupendodunia.Huwezikufanyazotembili.Huwezikuishikwamguukatikakilakambi.

Sasaduniainatufundishakuwatunawezastraddleuzio.DuniakuwafundishauwezekumpendaMungunaunawezakuwakatikaupendonaduniakwawakatimya1.Nahivyokilekinachotokeanikanisasyncretisticyaleoakihubirimaelewano.NiakihubirimaelewanonautakatifuwaMungu.NianatangazaInjiliyautukufuambayohainaujumbewakumpendaMungunayakuwachukiadhambi.KanisasyncretisticleoakihubiriilituwewatupleasersnasiMungupleasers;kwambatunapaswakupunguzaviwangovyetu.Nawakatisisimaelewanoviwangovyetu;wakatisisikuchaguailikujaribukumpendaMungunakumpendadunia,ambayobilashakahaiwezekani.Tunapojaribustraddlekwambauzioninikitatokea?YeroboamuSikuyazotehatuayaAhabu.Syncretismdaimahatuakwaupagani.Takwimusasakunahakunatofautidiscerniblekatiyakanisanadunia.Takwimunikusemahayo.Kwahakika,baadhiyatakwimunihatayajuukatikakanisa.Nasisiwameacha,maranyingi,kuwanuruwaulimwengukwasababusisikuangaliakamadunia.YeroboamuSikuyazotehatuayaAhabu.

InjiliinasemakwambalengoletunikuwakamaYesu.Injiliinasemakwambatunapaswakuwakukomaakatikaimaniyetu.Hiyoninininijambomuhimusana.1Yohana3tunapaswakuangaliakamaYesu.HivyokuwamstariwakamaWarumi8:28,29;Warumi5:1-5;James1:2-4;kwambawotekufundishakwambamatesonamaumivuinawezagariyetukwaukomavu;unawezakuendeshagariyetukwakuangaliazaidikamaYesu.Nakwahiyo,sisinikwelikufurahikatikamatesoyetukwasababuyayaletaabuhuletaauinawezakuzalishandaniyetu.Mafundishongumu.Nabadoduniainatufundishakuwalengolamaishayetunikuwakukosekanakwamaumivu.Lengolamaishayetunikwambatunapaswakujiingizakatikarahahivyokuwahawawawilimafundishodiametricallykinyumenaninikitatokea?KanisasyncretisticmaafikianolengolaMungukwamaishayetu.NiakihubiriafyanamaliinjiliambayoinasemakwambalengolamwisholaMungukwaajiliyenunakwaajiliyangunikwambasisikuwanaafyanatajirinasidhanikamaanayejalisanakamasisinibusara.Nakwambamaumivu,kulikokitusisikufurahikatika(mafundishodhahiriyamaandiko):maumivunidaimaisharayadhambinaisharayakukosaimaninaisharayahasirayaMungu.WatuhawasikusomakitabuchaAyubu.

Injiliinasemakwambasisinikukanawenyewe,kuchukuamsalabawetunakumfuataYesu.(Marko8:34)Injiliinasemakwambatunapaswakuwawafuasikikamilifukujitoa,wanaoishisikwawenyewe.Sisinikukanawenyewe.TunapaswakuishikilaSikuyakamawatuambaowamesulubiwakwawenyewe.Nasisinikwakuishikwawenyewelakinisisinikuishikwaajiliyake.Wazimafundishosahihikatikamaandiko.Hakunaswalijuuyahilo.NiwaziyaleambayoBibliainafundisha.Nabadoduniahiisyncretistickwaupandemwingineinafundishakuwakitupekeeambachokwakwelimamboniu3waovu:mimi,mimimwenyewenamimiduniainasema,"Je,sikukataamwenyewe.Kilakitunijuuyako.Wewenikatikatiyaulimwengu.Je,sikukataamwenyewe.Hiyoniupumbavu."Nahivyokanisasyncretisticakihubiriukomboziwakilekinachoitwa"neemanafuu."Hiyomara1kupatayako"kutokanjeyakuzimubure"kadi,unawezakwendanakuishianywayunatakanahaijalishi."Huwezikuwakukataamwenyewe.Hunakuchukuamsalabawako.Tukunyanyuamkonowako,kusemasalauchawinakwendanjenakuishianywayunataka."

DietrichBonhoeffer,GharamazaUanafunzi,anasemahivikuhusumazoeziyakanisasyncretisticyakufundishaneemayabeinafuu,neemabilakuwamwanafunzi:"Neemanafuunimahubiriyamsamahabilakuhitajitoba,ubatizobilakanisanidhamu,ushirikabilakukiri,msamahabilaungamobinafsi.Neemanafuunineemabilakuwamwanafunzi,neemabilamsalaba,neemabilaYesuKristoaliyefanyikamwilihai.Neemanagharamakubwa,yaleambayoBibliainafundisha,nihazinailiyofichikashambani.Kwaajiliyahayomtukwafurahakwendanakuuzayotealiyonayo.NiLuluyathamanikubwakununuaambayomtumishikuuzamaliyakeyote.NiutawalawakifalmewaKristoambayekwaajilimtukung'oanjejichoambayohusababishayakenamashaka.NiwitowaYesuKristoambayomwanafunzimajaninyavuzakenaifuatavyoyake."


MudakwaajiliyamaelewanoniSikuyazanyuma.HiyoniujumbewaElia.Nakamwealikuwakwelizaidikulikoilivyosasa.Mudakwaajiliyamaelewano,kwastraddlingyauzio,kwakufikirikwambatunawezakumpendaMungunakumpendaduniahiikwawakatim1niSikuyazanyuma.

Kuchagualeoyulemtakayemtumikia.Mudaganiunawezakwendajuuyakiwetekatikatiyamawazomawilitofauti.KamaBwananiMungukumfuata,baliikiwaBaali,basikumfuata.


20.IsayanaUtakatifuwaMungu

20ya52matukiomakubwayaBiblia.LeosisinikwendakuangalianabiiIsayanakuangaliahasakwamafundishoyakeyautakatifuwaMungu.NakishawikiijayosisinikwendakuangaliaIsaya52,53na54,namatesomtumishinamafundishoyaIsayayaukombozinamarejesho.HivyotutakuwanawikikadhaakatikaIsaya.

Kuanzishwa

Miaka100baadayamudawamamboEliabadonikwendakuteremka.UfalmewakaskaziniwaIsraeliamekuwana1mbayamfalmebaadayamwingine,labdakwa1ubaguzimfalmewaYehu.HatimayeufalmewakaskaziniwaIsraelimaraalishindakwaAshuru,walishukakutokakaskazininaameshindaBabelikwawakatimya1,lakiniwaoalishindaMsamaria,kamaalikuwaamekujakuitwaIsraeli,katika721BCUkitakakusomamjadalawahiyo,nikatika2Wafalme17.KunamwandishianawekawazikabisakwambawatuMwashuriyaalishindaMungukwasababuwalikuwawashirikina.Walikuwakuvunjwaahadinailikuwayakutoshayakutosha,naMungusituMunguwaaganoYeyepianiMunguwahukumukwaajiliyadhambi.Israeliwalifukuzwanchinihumo,waowalikuwamakazimapya,wengiwaokatikamaeneombalimbalipamojaambaponyekundumshalenijuuyaramani,naeneolaIsraeliilikuwakupelekwakwawageninasyncretismkuwekakikamilifukatika.Kwamfano,katika2Wafalme17:33mwandishianatueleza"iliwaweze(re-makaziyawatu)waliogopaBwanalakinipiakuitumikiamiunguyaowenyewe,sawasawanakawaidazataifakutokamiongonimwaohaowaliokuwawamechukuliwa."KwahiyowatuwotehawawakigenialikujakatikaIsraeli,wakamleteamiunguyao,walikubaliBwanaMUNGUkama1katiyamiunguwengi,nanimchanganyikohuuwajamiinadinihiyokujulikanakatikaAganojipyakamawasamaria,nahivyomigogoroambayoWayahudiwalikuwanaWasamaria.

UfalmewakusiniwaYudaSihakikwambaborazaidiama.Walikuwanamchanganyikowawafalmewazurinawafalmembaya,nawewekujachiniyamfululizowawafalmewa4.SisikukutanaAzariaambayepiaaliitwaUzia,naYothamu.Wotewawiliwalikuwawafalmewazurinabadohawakuwanakuharibumahalipajuu.Hiyonimadanjiazotehii.Walikuwawafalmewazurilakinihatahivyokuruhusiwasyncretismkuendelea,kuchanganyawadini,hawakuwakujikwamuamahalipajuu.Ahazialikujakatikaeneombaya,mbaya,mbayamfalmeambayepamojanamambomengineinayotolewamtotowakemwenyewekamakafara.AhaziniikifuatiwanaHezekia,mfalmesana,vizurisanaambaokwakwelikuharibumahalipajuuyayote,ambayekuaminiwakatikaBwana.Wafalmewa4,Azaria,Yothamu,naAhazi,naHezekia,aliyetawalatoka792BCkwa686BCIlikuwaniwakatihuukwambamanabiiAmos,Hosea,naMikaaliwahi.Nailikuwawakatiwawafalmehaowa4ambaoIsayaalitabiri.Isayaanaonekanakuwanafamiliaaristocratic.Alikuwawenyeelimu.25%yamanenokatikakitabuchaIsayahatujuimaanayake.Tunakufanyaguesseselimu.Msamiatiwakeninjeyaduniahii.NikitabugumukatikaBibliakutafsiri.Nim1wawatuwengialinukuliwavitabuKalekatikaAganojipya,niinaongozwanamandhariyautakatifuwaMungunahukumunaukombozi,nainapichayawaziyaKristonakilenikuwamfuasiwaKristopopoteOldKale.

I.DirayaMunguchumbachaenzi

Labdanguvuzaidi,napenginesuramaarufukatikakitabuchaIsayanisuraya6.Natakatuangaliesuraya6leoasubuhi.Katikasuraya6IsayaanapewamaonoyachumbachaenzieneolatukionayeyenikuruhusiwakuonaMungu."KatikamwakaulealiokufamfalmeUzia(hiyoni740BC)NalimwonaBwanaameketikatikakitichaenzi,mirefunakuinuka,natreniyavazilakekujazwahekalu."Nipichayanguvukabisanajumlanamkuunamamlakananguvu,nakusemaukwelinikwambaeneolatukiomanenokushindwa.Manenokushindwakuelezakilehatimayenikatikaajabusana.NataarifakwambaIsayakwelihawezikuingiakatikamaelezoyaninimaana,yoteanawezakufanyanikusemahiininininikaona,nahiinimbalikamamanenoinawezakuchukuayangu.MiminilikuwaaliwakumbushanyumakatikaKutoka19waeneowakatiMungualikuwakaribukurejeaMlimaSinaiuliokokutolewakwaamrikumi.KatikaKutoka19kuanziasaamstariwa16Musaanaandika"KatikaasubuhiyaSikuya3palikuwanangurumonaumemenawinguzitojuuyamlima,nasautikubwasanatarumbetailiwatuwotekituoni


wakatetemeka,nakishaMusaakaletawatunjeyakambiyakukutananaMungu,nawalichukuamsimamowaokatikamguuwamlima.SasaMlimaSinaiamefungwakatikamoshikwasababuBwanaalikuwaalishukakatikamoto,moshiyakeakapandakamamoshiwatanurumlimawoteukatetemekasana.NakamasautiyatarumbetailikuakubwazaidinazaidiMusaakawaambianayeMunguakamwitikiakatikaradinaBwanaalishukajuuyaMlimaSinaihadijuuyamlima.

II.Munguwautukufu

Tena,hiinikiasifulaniainahiyoyapichayautukufuwaMungunanguvuzaMungu,namanenotukushindwakuelezeamengineyakusematuhilininininikaona.Naimekuwawikiprettyfrustratingkamanimekuwawalijaribukuelezakileniajabusananamimihatimayeakatoanamawazoyangualikwendapichahiyoinawezakuwaniukookwetukidogozaidi.MineakaendakwenyemlimaStHelen.Tulikuwahukomiakakadhaailiyopitanasidhanikamanimekuwamilelealikuwakwambaainayauzoefukatikamaishayangukamamimikutembeachini,vizurisisialimfukuzakatika,kamawewetumekuwahuko,unajuanininikaona.Kuhusumaili20kutokakwaghaflamitiyoteniwoteknockedchini.Mwelekeohuo.Hiyoilikuwanikweliweird.Nakishakupatandaniyamaili5nahakunakitutu.Kunakitu.NasisikusimamishwanasisikutembeachiniyaRohoZiwananilihisinilikuwakwenyemwezi.Ningependakamwekuwakatikanafasikamahiikablaambapomitivijananamauavijanawalikuwatukuanzakukuanyumatena,nakishakwendajuunakusimamakilele1mbalinakilekutumikakuwakilelechaMlimaSt.Helen,nakwakusikiamaelezoyakilekilichotokeawakatimlimaulikuwaunavuma.WakatiMountStHelenyalipoanzanirisasisafuwimayapondwamwambamaili15katikaangakatikadakikaya15.Niiliendeleapampunjeashkwamasaa9kuzalishawingujeusikwambauliofanyikamahalifulanikatiya1.7nabilioni2.4yadizaujazowavifaa,kiasiyamadinikatikayadiwakonyumaNaelewa.Umemekuundwakwacollidingchembemajivuulinuruziapandekandokandoyawingu.Mgambohukoalielezeakuwawakatiupandewamlimamwanyahuoakatokamahalifulanikaribumaili600kwasaa.Incineratingkilakitumaishayabinadamunamimeaambayonikuguswa.Nayeakaendeleanajuunajuuyaainayatakwimunawotekwambamiminawezakufikirianikwambahiisikitu.HiinikitukabisaikilinganishwanaIsaya6Ilikuwashowkubwayanguvumimimilelekusomakuhusukatikamaishayanguyote,hakikamilelekuonekana,nakamawamekaakuangalianzuri,kutumikakuwamlimanzurinadoesn'tkuwaupandewakaskazinitena,nanikituikilinganishwanakileIsayaalionaalipoonaBwanamirefunakuinuka.

LakinibasiIsayaanaendeleakusemakatikajaribiolakekuelezea."Juuyakewalisimamamaserafi.Kilam1alikuwanamabawasita:nambilialifunikausowakenakwamawilialifunikamiguuyakenakwamawilialiruka.Namtum1aitwayehadinyinginenakusema:Mtakatifu,Mtakatifu,MtakatifuniBwanawamajeshi;duniayoteimejaautukufuwake!NamisingiyakizingitikukitikisakatikasautiyayulealiowaitanaNyumbayoteikajaamoshi."Hawasitawingedmaserafiitaonekanamahalipopotekatikamaandiko.LabdakaribusisikupatayaoniUumbanjihaivi4katikaUfunuo4,ambazozinakazi1nakwakwelikusemakitukiya1.Nenokwelimaanayakeni"kuchomandio",nawazonikwambawaonimoto,kwambawaonimoto,nakwambawaonimkalinawaoniwenyenguvu.Kusimama,waokuruka,waohoverkatikauwepowaMungu,nawaonihivyonguvukwambawakatiwaokuzungumzamisingiyahekalukutikisika,nabadohatawaowanawezakuangaliajuuyaMungu.Nakwaunyenyekevuwaokuchukuawawiliwambawazao,nakufunikamiguuyao,nakwaunyenyekevuwaokuchukuawawiliwambawazao,nawaocovermachoyao.NaMungunikweliMunguyautakatifunaMunguwautukufukwasababuyalewanayosemashakesmisingiyahekalu.Mtakatifu,Mtakatifu,MtakatifuniBwana.Yeyesitakatifu,yeyesimtakatifuniBwanalakininitakatifu,Mtakatifu,Mtakatifu.3marudiomaranakusisitiza,kamawanyongekamamanenowanawezakufanyakazi,nakusisitizaukamilifuwautukufuwaMungunaajabuzakenafaharizakenauwezowake.Ukamilifukwambatumefikakujuakamau3.

Mtakatifuni1yamanenohayokuwavigumusanakufafanuasihivyo?Maanayamsingiyanenotakatifunikuwakuwekambali,kutengwakwaajiliyamatumizimaalumyaMungu.Nahivyowakatisisimajadilianojuuyetuauvichwavyetuaumikonoyetuaumidomoyetu,auchochotekamakuwatakatifu,vibayamaanayakenikwambasisi


nikutengwanadhambi,vyemamaanayakenikwambasisinikikamilifuariyaMungu.Hiyonininitakatifuinamaanawakatiinapotumikakwetunakwamambo.LakininikitukinginekujaribukutumianenotakatifukuelezeaMungu.Hakikakatikamtazamohasi,Munguakiwatakatifuinamaanakuwayeyenitofautinayotenidhambi,lakininijinsiganiunawezakuelezeavyemaninimaanainaposema"Mungunitakatifu".VizurimaanayakenikwambaMungunikikamilifuariyanafsiyake.Mungunikikamilifukujitoleanaheshimayakenautukufuwake,kwasababuhakunakitujuuyaMungu.Hakunakituanastahiliibada,kunakitubora,hakunakituchochotetamu,kunakitunguvuzaidikulikoMungu,nahivyokwaMungukuwatakatifumaanayakenikwambayeyenitakatifuarinaniayautukufuwakekwasababuhakunakituzaidi,kunanikituzaidiyaajabu,hakunakituchochotezaidiyakifalme.Yeyenikabisakatikaukamilifuwakewote.

MiminilikuwakuangaliamahubiriYohanaPiperyajuuyakifunguhikikwasababuyeyeniborakwamanenokulikomimi,nahataYohanaakatoakatikahatuahii.Napendakusomaninianasema."UwezekanowalughakubebamaanayaMunguhatimayekukimbianjenakumwagikajuuyamakaliyaduniakatikakubwahaijulikani.UtakatifuhubebasisikwaukingoninakutokeahapouzoefuwaMungunizaidiyamaneno.Katikamwisho,lughaanaendeshanje.KatikanenotakatifusisimelihadikisiwachaUumbanjivyotekuishiakatikaukimyamkubwawaheshimanaajabunahofu.NakishayeyeananukuuHabakkak2:20"Bwanayumondaniyahekalulaketakatifu;duniayotenainyamazekimyambelezake."

MunguniMunguwautakatifu,nakwakweliduniayoteimejaautukufuwake.Glorynirahisikidogonenokufafanuakulikoutakatifunakwakwelinipandekinyumechasarafuya1.GloryniuwakilishiinayoonekanayautakatifuwaMungu.KilahotubazaBibliakuhusukupatamtazamowautukufuwaMungukilesisikuonaniutukufu,nautukufuwakeunaonekanakamanurumkali,kamashambuliolaumeme,utukufuwaMungunikusikia,magandayakeyaradi,kamaUumbanjishidaanajaribukutangazautukufunautakatifuwaMungu.Utakatifunautukufunikitukiya1,utukufuniutakatifuumebaini.Utakatifuniutukufunaendeleakimya.NanidunianzimakwambanimnokujaribunamhubirikwenunakwangukuwamuumbawakenitakatifunakwambaMuumbawakeniutukufu.KilakonayadunianiwakipigakelelemnokuelezeautukufuwaMungu,nahaijalishikamawewekuangaliamdogosanakatikamaelfuyanambazamaumbilewamefungwakatikaDNAmbilihelixkatikakilaseliyamwiliwako,doesn'tkujalikamaunadhanikuhusuelfukumiyasamakiajabukwambasisipenginekamwekuonakatikakinachabaharikwambakubebataazaowenyewepamojanao.HaijalishipenginekamasisikuangaliamaelfuyaainambalimbaliyamauaambaokatikaainazotezaonautofautizinatangazautukufukifalmewaMungu.Iwaposisikuangaliamatrilioniyanyotakwambakufanyayamatrilioniyagalaxies.Zotezadunia,kutokakilakonayadunia,tunaonaMunguMuumbakuwakifaharikatikamapamboyakenatunaonadunianzimawakiwawamejaautakatifuwakenautukufuwake.Kamatutulikuwanamachoyaimaniyakuonanamasikioyaimanikusikiahivyokwambawakatisisikuangaliamilimakatikaenzizaozote,tunaposikianjiazotembalimbalinandegechirp,ikiwatutungekuwanamachonamasikioyaimanikwakuonanakusikianakuwanakuzidiwanautukufuwaMuumbawetuMungu.Duniayoteimejaautukufuwake.

JinsikubwaMunguwenuninini?KamatutungewezakuelewaniniIsayakueleweka.Lakininisikesihiyo,Munguwetuhuelekeakuwandogo?Nakwanjiayadhambizetunaupungufuwadamuyetu,naukosefuwetuwamaononakusikia,Munguakirudi.Atashindwamadaraka.Anakuwahawezikuokoa,naanakuwalisilonamaishayetuyakilaSikuya.Natabiayetu,si,kumpaJuma2asubuhikwamudamrefukamasiyomajirayajoto.Nikumpanafsizetulakinisimaishayetu.Kanakwambahizozilikuwamambomawilitofauti.LakiniMunguwaIsaya6niMunguwaUumbanjiambaotukwakusemaumbaukweli.YeyeniBwanawamafuriko,ambayekwanenokufunikwapeaksyajuunamaji.YeyeniBwanaambayekuokolewawatotowakekutokaMisri,ambayewakagawanabaharinyekundunakuwaletakupitia.YeyeniBwanamwenyekuwafufuawafu,yeyeniBwanaambayeSikuya1utakuwakuharibukilakitunaMiminaonanakujengambingumpyananchimpya.HiiniBwanaambayembeleyakemaserafikusemanamisingiyanyumbakutetereka.JinsikubwaMunguwenuninini?NaYeyendiyekweliMunguwautukufu.


III.Munguyahukumu

LakiniMungusituMunguwautukufunautakatifu,YeyepianiMunguwahukumu.AngaliajinsiIsayaanajibukatikamstariwa5IsayaanaonaMungunaanasema"Olewangu!KwamaanaMimiwaliopotea;kwamaanamiminimtumwenyemidomomichafu,namininakaakatiyawatuwenyemidomomichafu;kwamachoyanguyamemwonaMfalme,Bwanawamajeshi!"

Mimininawanajitahidiasubuhihiikwasababumanenohayawezikuelezeahiiunawezawao.MimituhawajuijinsiyakuelezeakifunguhikinamaombiyangukwaajiliyenunakwaajiliyanguwikihiiyotenikwambaMungukuwakatikakazikatikamioyoyenu.Hivyoninakwendakunong'onajuu,lakinisiyomanenoyanguambayoyanawezakuelezeaMungu.Niturohokufanyakazindaniyenu.Hivyotafadhalikumsikiliza.

NikwajinsiganiIsayakujibuMunguwahukumuwakatianaonaMungukwavilealivyo?NidhambiIsayakwambainakuwanuru.HiyotunapoonautukufuwaMungunininisisikwelikuangalianikumnyimayetunaudhaifuwetu,nakushindwakwetu.KwambawakatitunaonaMunguhatuwezikuchukuadhambizetukiurahisi.Nituhaifanyikazikwanjiahiyo.WatuambaosidhanidhambinikubwampangohuohawajuiMungu.Hawawezi!KwasababuhuwezikuonaMungumirefunakuinukanakufikirikuwadhambinisawa.NayeIsayasi1tukwambainatuambiahuu.NinjiazotezaBiblia.WanawaIsraelinyumakatikaKutoka20,wamewezakuonekanaMungushuka,vizuriwamewezakuonekanahuathiriwaMunguakishuka,haonihofuspitless.MusaanapataAmrikumikatikaKutoka20:18"Watuwotewalipoonaradinaumemewaumeme,nasautiyatarumbeta,namilimasigara,watuwalikuwanahofunahofu(mimiitabidibetwalikuwa)naowakasimamambali(Mimiitabidibetwalivyofanya)naakamwambiaMusa"WewekuzungumzanasisinasisikusikilizalakinisibasiMungukuzungumzanasitusijetukafa."WalielewaniniilikuwakuwanamaonoyaMungu,nakamalabdaupandenote,kunamaeneokadhaainawezekanakwanafasiyaMlimaSinai.M1waonigranitemelted.MusaalitakakuonautukufuwaMungunaMungukuwekaMusakatikaufawamwambanautukufuwakewanapitaMusanaAlisema"unawezatukuonanyumayautukufuwangu,Musa".NahiihufanyikakatikaKutoka34.NikwajinsiganiMusakujibu?Akainamakichwachakekuelekeanchinakuabudu.WakatiEzekielialipewamaonoyakeyaMungukatikasura1yakitabumstariwa28"yeyehuangukakifudifudi".WakatimtumeThomasanaonaMunguamesimamambeleyakekwamikononamiguupiercedanasema"BwanawangunaMunguwangu".HiyonininikinatokeawakatiunawezakuonaMungu.Wakatisisikuimbawimbo"MiminaonaBwanamirefunakuinuka"kufanyasisikweli?Je,sisikweliwanatakakuonaMungumirefunakuinuka?MimishakasisimilelemapenziupandehuuwambingunisikwamaanayaBiblia.WatusikwambawengiwalionaMunguauutukufuwakenakwakweliYesuanasema"hakunamtualiyewahikwelikuonekanah\Yeye".Je,sisikweliwanatakakuonaMungumirefunakuinuka?Wakatisisikuimbawimbotulikuwaborakuwatayarikuangukagorofayausowetu,nauongokusujudumbeleyake,nakupigakelelekatikakukiridhambizetu.Olewangukwamaanamiminimchafunahivyonikilamtukaribuyangu.Hiyonitukukubalika,majibuBibliakuonaMungu.YeyeniMunguwautukufulakiniyeyepianiMunguwahukumuambaoanachukiadhambi,nahivyosisiwakatisisinikatikauwepowake.

IV.MunguwaWokovu

LakiniMungupianiMunguwawokovu,nayeniMunguwamarejesho.NasisinikwendakuzungumzamengizaidikuhusuwikihiiijayowakatisisikuangaliamatesomtumishikatikaIsaya52na53.Lakinimbegukwasurahizonikupandwakatikamstariwa6hadi8.BaadaNaIsayaanasemahivi"Kisham1wamaserafialirukakwangu,Katikamkonowakewakuchomamakaayamawekuwaaliwezakwakoleotokamadhabahuni.Nayeakanigusakinywachangunaakasema:"Tazama,hililimekugusamidomoyako.Hatiayakoimeondolewa,nadhambiyakohusafishwa.KishanikasikiasautiyaBwanaikisema,"Nimtume,naninaniatakayeendakwaajiliyetu?"Ndiponikasema,"Mimihapa!Nitumie."

Huwezibasipichayakifunguhikikwendanyumayenu.1motoinachukuamakaayamawekuchomakutokaMungukubadilishanayeyekugusamidomoyetunahatiayetunikuondolewa,dhambizetuhusamehewanatumeitwa


katikahuduma.Kupuuzakichwachahabarikablayamstariwa8katikaBibliayako.Siyowalidhanikuwahuko.Mungukatikautakatifuwakewotekatikayoteyautukufuwake,katikayoteyautukufuwake,katikayoteyaukamilifuwake,YeyeMwenyewecondescendskutoanjiaambayonambayadhambizakoyangugizasinisterinawezakuchukuliwambali.Nimefanyakituchastahili.Sinakituchochoteiliwamsaidie.Yeyehanakuombamsaadawangu.Mimiwalakutoahayo,siwezikumpa.Olewangu.Miminimtuasiyesafiwanaoishimiongonimwawatumchafu.Ninachowezakufanya,nakwambawoteunawezakufanyanikupigakelelekatikaudhaifuwako,akiombakwamakaayamawekuchomaaletwekutokaMungukubadilishakugusamidomoyakonaanatakakukutakaseni,nakishakwakuwaMungukwacondescendkwamaranyinginetenanakutoawitowewenamimikatikahudumayautukufuwake.YakuwawafuasikikamilifukujitoakwaYesuKristo.

UnajuasikilamtuanajibukamaIsayaanajibuje,wao?Miaka700baadayaIsaya6,hiyotukufu,Mkuu,Mungutakatifualikujadunianikamamtoto.Basi,akiongozwakwahukumunaalipofikakwaajiliyawokovu,naalikuwamate,alipigwa,alikuwataunted,alikuwakuteswa,aliuawanaalipofufuliwakutokawafu.NabaadhiyaSikuyawewenanitasimamambeleYesuhuyunakitabuyatafunguliwa,nasisikutoahesabukwamaishayetu.Mimikuwakaribisha,kamanimepatawalioalikwamimimwenyewe,kupatatayari.NasisinikwendakupatatayarikwakujuakwambasisikujibukamaIsayaalijibu.Tutaonadhambiyetunasisikukirihilo.Tutaonamakaayakekuunguanasisikukubalibasi,nasitutasikiawitowakenamaombiyangukwakilam1wetunikwambasisikuwaakajibukwambanakwambasisiwamesema"Tazama,mimi,nitumemimi."Nitumieakiwamishonari,mimikutumakwajiraniyangu,mimikutumakwayangumwenzawafanyakazi,mimikutumakwafamiliayangu,mimikutumaambapomileleUnatakaMungu,lakininipenafasiyakutangazaukuuwakonautukufuwako,nanguvuyakonamanenoambayokushindwalakininiuwezonakaziyaRohowako.NatuwetayarikwaajiliyaSikuyahiyonatuthaminikamaIsayaanajibu.


21.Isaya53

KunaahadikwambaanatoanjiayakenjiazoteAganolaKale.NiahadikwambawakatifulanikatikaSikuyazijazokunakwendakuwamtuambayeatakujananikwendakuwaMwokoziwetu.AhadihiiinaanzakatikabustaniyaEdenikatikaMwanzo3:15wakatiMungukutamkalaanajuuyanyoka,anasemakuwaHawanikwendanamtotonakwambaukooatakupondakichwani.Kwamanenomengine,m1wawazaowaHawaatampondaShetani;kuuashetani.NauzihuuwaahadimaalumanaendeshanjiazotekatikaAganolaKale.

LakiniahadihiyosualalamstariwambelekatikakitabuchaIsaya.Karibunamwishowakitabukunaunabii4zamtukatikaSikuyazijazo.NaMunguakimwita"Mtumishiwangu,`nahukukamatutawezakuonawatuwanakwendakumkataanakwambayeyeanaendakuteseka.Nahivyosisikutumianeno"MatesoMtumishi"kwamtuhuyukatikaIsaya.

Kunamara4katikakitabuchaIsayakwambamatesoMtumishinikujadiliwalakini4nimuhimuzaidiyamafunguyotenahiyoni1NatakaFocujuu..NiIsayasuraya52kuanziasaamstariwa13kupitiamwishowasura53.II.InjilikatikaAganolaKale

HiinimikonochiniyakifunguzaidialinukuliwakutokaAganolaKalealinukuliwakatikaAganojipya.Nichumajina"injilikatikaAganolaKale"kwasababuyauwaziwakenaumuhimuwake.Kamawewekutumiamudawakupitiamarejeoyakomsalabautapatakwambakaribukilaaya1nikweliunabiikwambamiaka700baadayeilitimiakatikamtunakaziyaYesuKristo.Ni1tuyavifunguhivyokatikaBibliayakokwambamara1umefanyakusoma,penginekilaneno1nimstarinayalionyesha.

MtumishiManeno,1ya4,mapumzikokatikastanzastano.Mimininakwendakwamakininawa3lakininatakakutembeakwetukatikaManeno.

Mimi.KuadhimishwayaMtumishi

Hivyo1yastanzastanonikatikaIsaya52mstariwa13kupitia15.NininiIsayaanafanyanikuanzishasisiMtumishikwakujadilikuadhimishwayake;yeyeninani.Anasema,"Tazama,mtumishiwanguatakuwakutendakwabusara;Nayeatakuwamirefunakuinuka,nakilaanayejishushaatakwezwa.Kamawengiwalishangazwanawewe(akizungumzanaMtumishi)-muonekanowakeulikuwaumeharibiwasanazaidiyainayofananiabinadamu,naumbolakezaidiyaileyawatotowawatu-hivyoatainyunyizamataifamengi(katikaESVhakunahajayakufuatadasheskufanyamaanayahukumuhiyoWengiwalishangaanapiawengiwatakuwatuache;.itakuwanyingikusamehewadhambizao)wafalmewatamfumbiavinywavyaokwasababuyake.;kwakuwaambayohaijawahialiwaambiawaokuona,nayaliyokamahawajapatakusikiahabariwanaelewa."

IsayaanaanzakifunguhikijuuyamatesoMtumishikwakusisitizakuadhimishwayake.NayehufanyakatikalughaambayonikukumbushayaIsaya6"MtumishiWanguatakuwakutendakwahekima.Nayeatakuwamirefunakuinuka."(Isaya6)Kishaanaanzakusisitizakupandishwa,ajabu,asiliMkuuwaMtumishinayehufanyanatofautiyakenaudhalilishajiwake,unyenyekevuwake.

II.Udhalilishajiwamtumishi

Nimandharikwambanikuletwakatikamstariwa14.NiwaziuzitowahudumayaYesu,hasajuuyamsalabanaatharijuuyamuonekanowake,naye"ulikuwaumeharibiwazaidiyakufananayabinadamu."Baadayekatikasuraya53,nusuya2yamstariwa2Isayaanasema,"Yeyehakuwanafomuauenzikwambatunapaswakuangaliasaayake,nahakunauzurikwambatumtamani."Kwamanenomengine,mbalikamawatuwalikuwanawasiwasiwakatiwaoinaonekanakatikaMtumishi,Isayanikumwambiakwambawewe'resikwendakutarajiamambomakubwakutokamtuhuyu.Hiiniguyambayoinakubwa"L"yameandikwajuuyapajilausowake,"loser."Yeyeniguywakatiwewenikuokotanjetimu,yeyenimchezajiwamwishowewenikwendakuchukua.Nabadokile


kinachoonekanawewekuwahivyomnyenyekevunahivyomnyenyekevu,mchezajimbayaunawezauwezekanokuwakatikatimuyako,zinageukakuwayeyeniMwenyeOne,yeyekwendakubwamchezo.YeyekwendakuwamirefunakuinukakwasababuMunguanakwendanitamtukuza.

Hiini1ainayatofautikatiyaunyenyekevuwaKristonakuadhimishwayakekwambasisikusomakatikaWafilipi2,tenamtumwinginewavifunguhivyokwambakamasiyalionyeshakatikaBibliayakoinahitajikuwa.PauloakizungumzanakanisalaFilipikuhusuKristonayeyekuanzakatikasuraya2:6kwakusema,"IngawaalikuwakatikaumbolaMungu(hiiniMtumishi,Yesu),hakuwakuhesabusawanaMungukuwanikituchakushika,lakinialijifanya,kuchukuafomuyaMtumishi,kuzaliwakatikasurazabinadamu.Alipochukuaumbolamwanadamu,alijinyenyekezakwakuwamtiihatamauti,naammautiyamsalaba"Hiiniloserkubwa.;hiinikubwa"L"kwenyepajilauso,guymwishoungependakuchukuakwatimuyako.

LakinikwasababuyakileKristoalifanyajuuyamsalaba,kuonajinsimstariwa9kuanza,"Kwahiyo[kwasababuyaaibuyake]Mungualimwadhimishamnonaakampajinalililojuuyakilajina,ilikwajinalaYesukilagotilipigwe,mbinguninadunianinachiniyanchi,nakilaulimiukirikwambaYesuKristoniBwana,kwautukufuwaMunguBaba."

HivyokuwamwanzonimwakifunguhikiMtumishikauliyakuadhimishwayakekulinganishwanaukweliwaudhalilishajiwake,kutokakwaupandewabinadamuyeyeinaonekanakamaloser.NakwambanininianaendeleakuzungumziakatikaUbetiwa2,udhalilishaji.Isayaalisema:"Ninanialiyesadikikilewalichokisikiakutokakwetu?NakwananianamkonowaBwanateremshwa."Kwamanenomengine,ninabiiwakipigakelele,"Nimtuyeyotekusikilizayangu?Je,mtuyeyotekuaminichochoteambachomimikusema?Miminajuakuwanivigumukuamini,kutokananaudhalilishajiyake""Kwamaana[Mtumishi]alikuambelezakekamamchemdogo,nakamamzizikatikanchikavu.;hakuwanafomuauenzikwambatunapaswakuangaliasaayake,nahakunauzurikwambatumtamani.Alidharauliwanakukataliwanawatu;mtuwahuzuninyingi,ajuayesikitiko;nakamamtuambayewatuhumfichanyusozao,Alidharauliwanawalahatukumhesabukuwakitu."

Kwaupandem1unamakadirioyaMunguyaMtumishi,kwambayeyenimirefunakuinukanakwaupandewa2unamakadirioyabinadamu;kwambayeyeniloser.Hakunasababuyaasilikwakuvutiwakwakenakwakweli,watunyweakutokakwake.Waoitabidikugeukakutokakwake.Yeyenipiakamiliyahuzuni;yeyenipiakamiliyahuzuni."Sitakichochotechakufanyapamojanaye.Kwakweli,sijuihatawanatakakuangaliayake."

III.KaziyaMtumishi

1stanzasmbilikishakuwekahatuakwaUbetiwa3.NaUbetiwa3nikatikatiyaunabiinakwambamaranyingiambapomoyowaunabiinikuweka,hakiyakatikati.Hiyoambaposisini,katikaUbetiwa3.Isaya53:4-6.Nakamamimikusomakifunguhiki,tafadhalimakinikwelikaribunaViwakilishi.Nimuhimusanakwambawewetaarifashiftingnakurudi.

Isaya53:4-6"Hakikayeye[Mtumishi,Yesu]ameyachukuamasikitikoyetu,amejitwikahuzunizetu;lakinihatukumhesabukuwaamepigwa,amepigwanaMungunakuteswa.Balialijeruhiwakwamakosayetu;alichubuliwakwamaovuyetu;juuyakeilikuwaadhabuyaamaniyetu,nakwakupigwakwakesisitumepona.Sisisotekamakondootumepotea;amegeukiakilam1kwanjiayakemwenyewe;naBwanaamewekajuuyakemaovuyetusisisote."KifunguajabukatikaIsaya,injilikatikaAganolaKale.

Kunawengi,mambomengiambayoningewezakuzungumziatunjeyamistarihiimi3lakinikuna4ambazonatakakusisitiza.

1ni,nininimaanakatikamstariwa4inaposemakwambaMtumishikuzaamasikitikoyetu,amejitwikahuzunizetu?Jelughahiyoinamaanishanini?Hiinilughaambayosisiniukoona.SisimaranyingimajadilianokuhusujinsiYesualiadhibiwakwaajiliyadhambizetu.Nakwambahakikakweli;kwambamimidhambinaYesualiadhibiwakwaninimimi.NabadokamawewekwendakupitiaIsayanahasakamawewekwendakatikaAganojipyautapata


kwambakunamengizaidikulikotukuwakuadhibiwakwadhambizetu.NapenginekifunguchamuhimuzaidijuuyamadahiikatikaBiblianzimani2Wakorintho5:21.KamahiisiyalionyeshakatikaBibliayakonilazimaiwe;nikwambamuhimuyakifunguchakamatunakwendakuelewakilekilichotokeajuuyamsalaba.NamimininakwendakusomalakinimimininakwendambadalaantecedentskwaViwakilishi.PaulanasemaWakorintho:".Kwaajiliyetu[Mungu]alifanya[Yesu]kuwadhambiyeyeasiyejuadhambi,ilikatika[Yesu]sisitupatekuwahakiyaMungu"IngawaYesukamwedhambi,MungualimfanyakuwadhambiiliwewenamimiambaonidhambiinawezakuwahakiyaMungu.

Siyosana,kiasikwambaYesualikufabadalayetu,ingawakwambanikweli,lakininikwambaalitendadhambikwaajiliyetu.Yesumsalabani,nakwamara1katikamileleyotealikuwakutengwanauwepowaMunguBaba.Mungu,katikahurumayakenaneemanakatikaupendowakenahaki,akamwonaYesukutenda;wakatiYesumsalabani,yeyedhambiBillMounceya.Yeyedhambikwaajiliyetunakwahiyoalikuwakuadhibiwakwadhambihiyo.Kishahasarayakwambaniajabukwasababusikwambawewenamiminikwanamnafulaninikutibiwakamatulikuwawatuwema,ilakwambasisinikwelikuwawaadilifu.KwambasisikwamaanayakushirikikatikatabiayaMungunanihakiyaYesukwambasisisasawamiliki.SiyokamaBillMounceniwatuwema.BillMouncenihakikwasababuYesunimwenyehaki.HiyonininimaanakwamaanayaukamilifuwakewakatiIsayaanasemayeyeameyachukuamasikitikoyetunayeyekubebahuzunizetu.

Mrefuwakiufundikatikaduruyakitheolojiakwayotehayani"upatanisho."Nininikilichotokeajuuyamsalaba?Je,sadakayaKristokukamilisha?Nasisimaranyingimajadilianojuuyasubstitutionaryupatanisho,naWazonikwambaYesualichukuanafasiyetu,katikadhambizetu,nakatikakufakwetu,ilituwezekuchukuanafasiyakekatikahakiyake.Kunamichacheyavielelezonilitakakukupasababuhizinikwelikwambanihivyokirefukwambakamahunakutafakarijuuyaonamulljuuyao,hawakutakakuzamakatika.

1yavielelezolinatokananaYohanaBunyan,aliyeandikaMaendeleoHijaya.Piaaliandikatawasifuyakemwenyeweiitwayofadhilakuu.BunyanJihadipamojanadhambi.Alijitahidikwakuelewajinsi,hasakwavilealikuwadhambisananadhambialikuwaametendazilikuwambovu,nijinsiganiMunguuwezekanonimsamehe?YeyeanaelezeahadithiyakutafakarijuuyaayazakekatikaWarumi3:24.NapendakusomaniniYohanaanasema."Nilipokuwakutembeahukunahukukatikanyumbakamamtukatikahalimbayazaidi,kwambaNenolaMunguakamshikamoyowangu'WewenihakiburekwaneemayakekwanjiayaukomboziuliokatikaKristoYesu(Warumi3.:24).Lakinioh,niniupandealifanyajuuyangu.Sasa,kamamiminiliamshwakamanjeyabaadhiusingizimatatizonandotonakusikilizahukumuyakembinguni,ilikuwanikamamimialikuwanahabarihiyonahivyoaliwaelezakwangu."Kwamanenomengine,hiinijinsialifahamuWarumi3:24.IlikuwanikamaalisikiaMungukumwambia,"Mwenyedhambi,unafikirikwambakwasababuyaudhaifuwako[kwasababuyadhambiyako],siwezikujiokoanafsiyako?Tazama,Mwanawangunikwanjiayamiminajuuyakemimikuangalianasijuuyawewe,naatapambananawewekwamujibukamamiminikoradhinaye."Hiyonisubstitutionaryupatanisho.HiyonimtuambayeanaelewahorrificnessyadhambiyakemwenyewenakileKristoalifanyajuuyamsalaba,kuelewakwambaMungunikutibuwewenamimikwanamnaambayoYesuanastahilikutendewa,nayeyekutibiwaYesujuuyamsalabakwanjiaambayowewenaMimiwanastahilikutendewa."Hakikaameyachukuamasikitikoyetu,amejitwikahuzunizetu."Sioukwelikwambaunawezatukusomanakuelewambalijuuyakichwayako,lakininikituambachohuchukuamudanawakatimwingineuzoefukwakweligarinyumbani.

Mambomenginema3nilitakakumwekanjekatikasehemuhiiyaMtumishiManeno.2niukwelikwambaMtumishialikuwaanaendakukataliwanawatusanayeyealikujakuokoa.Angalianusuya2yamstariwa4."Hatahivyohatukumhesabukuwaamepigwa,amepigwanaMungunakuteswa."Mungutuhainakufanyamambokwanjiazetu,gani?HapatunaonaMtumishihuunasisikumwonana"L"kubwajuuyapajilausowake.Wewewotetunajuawimbomimikuendeleaakimaanisha,mimininakuchukuakwambawewewotetunajuahii.NiLoser.Hasarazaidiniyotejuuyausowake.Naunawezakuonakwambanawewekukataakwake,akisema,"Sitakichochotechakufanyapamojanaye".Nawakatisisikuangaliasaayake,sisihatakupatakwauhakikaambaposisikusema,"NiMungukuwaadhibuyake.YeyeniamepigwanaMungu.Lazimaawekwelilousykuwakamaloser.


AngaliakileambachoMunguanafanyanaye."MtumishiwaMungu,kukataliwanawatusanayeyealikujakuokoa.Nabadoalikuwabadoalijeruhiwakwamakosayetu.KusomahadithikatikainjiliyaYohanakuhusukutoboawatimuyakenamkukinatunawezakuongeakuhusukusulubiwa.Lakiniwakatimwinginenadhanisisikwelihakunahajayakusaidiakuelewaninimaanayakuwaalijeruhiwakwamakosayetu.

MarayamwishonilipokwendaIsraeli,nilikwendaMakumbushoIsraelnakuhusumiaka10iliyopitawaokuchimbwa,nakwakadriyaufahamuwanguhiini11wamewahikupatikanakamahii,jenezandogonandaniyajenezaulikuwasehemuyamguu,anklenamguuwamtuna4-inchchumaMwibainaendeshwahakikwanjiayakifundochamguu.Ukiangaliakwambanakwenda,"Alijeruhiwakwamakosayetu".Kwamiaka10nimewafundishakatikachuokikuu,mara4muhulamimikufundishwaNewTestamentKuanzishwa,30,40yawanafunzikatikakilaya1.KilawakatimimiilionyeshaYesuFilamu,1ambayoCampusCrusadekwaKristoalifanya.Katikakiladarasaya1,katikakilamwaka,kilamtumya1,kutokastereotypical,ndogo,dhaifuCoedkwakubwa,mgumumchezajiwampira,kwamwanafunziwakimataifaambaoshidasanawaliwezakuelewaKiingereza,machoziakamwagakatikamachoyaokamawaokwa1wakatilabda,kwakwelialikujakuelewaninimaanayakenikwambahii"loser"alijeruhiwakwamakosayetu.Yeyealijeruhiwa.UzitowadhambiyakonadhambiyangualiwaangamizaYesujuuyamsalaba.Kwamara1katikamileleyote,yeyealikuwakutengwanauwepowaMunguBabakwasababuMunguBabahawezikuwakatikauwepowadhambinaalikuwanakugeukakichwachakewakatiMunguMwanalilifanywakuwadhambiiliwewenamimisiwezikuwahakiyaMungu;ilikuwakusagwanahatimayekulia,"Munguwangu,Munguwangu,mbonaumeniacha?"kunukuuZaburi22,wakijuakwambaZaburi22kuishiakatikauthibitishowaimaninafuraha.Sisikukataliwamtusana,Mungusanakwambaalitumwailikuokoa.

Jambola3inanininaadhabukatikamstariwa5b."Baadayayeyealikuwaadhabuyaamaniyetu."Yeyeamaniyetu.Hakuwanakutuleteahisiazaamani.Hakuwanakutufanyakusema,"Naam,unawezakujisikiavizurikuhusuwewemwenyeweleonaambazozinawezakuwawamekwendakesho".Hakuwanaainayakirakasisijuu.Mamayanguimekuwanashughulisabakatikakipindichamiakasaba.Yeyeni82.WalifanyakirakaMamajuu,nayeyenikufanyasawa.LakiniMunguhakuwakirakauprohozetu.Hakuwanakirakasisijuu.Aliponyayetu.Adhabuhiyoilikuwajuuyakeamaniyetunasisitumepona.

Dhanamrefukwahiikatikaduruzakitheolojiani"kujitoshelezayamsalaba."Katika1akapigaswoopYesuKristoalifanyasadakayamwisho,hivyokwambahakunajamboganikubwayadhambiwewekufanya,bilakujalijinsimaranyinginilifanyadhambiyangufavorite,amaninauponyajiniSikuyazotekatikauwezowetu,kwasababuYesunidaimakatikauwezowetu.Hakunakituchochotekwambaunawezakufanyahivyowanawezakushinikizawewenjeyawigowamsalaba,kwamudamrefukamawewekuombakwaajiliyake.HaijalishikamawewenimalayajuuSecondStreet,kamawewenimkekuku-peckingkwambaimefanyamaishayamumewakodunikabisa,kamaunamumechukiambayevibayakwamaneno,labdakimwilimkewakonawatoto.Haijalishikamawewenimtotowaasi,ambayeamefanyakilakituwewewawezakufanyawazaziwakonadadazenunanduguzenukuwachukianinyi.HabarinjemayaInjiliyaYesuKristonikwambaunawezakuwanaamani,uwezekuponywa,uwezehojakwanjiayakuumizanakupitiadysfunctionnakupitiamaumivu,kwaukamilifunakwaamaninakwaafyayakiroho.NahunakwendawingikilaSikuyanare-misalabaniYesu;aukamabinamuyanguanasema,"kwendakafara".Hunakwendapurgatory,kanakwambamatesokwanamnafulanihusaidiaYesukuokoa.HuwezikuwanakubishajuuyamilangonaMashahidiwaYehova;nahunakufanyamambomengiyakidininaWabaptisti.Kwasababuwewesim1ambayehuletaamani.Wewesim1ambayehuletauponyaji.Hiisikituambachowewenamimi,kwasababuilikuwajuuyakekwambaadhabuiliwekwa.Nailikuwawakatiyeyealikuwakurudiwa,wakatiYesukuteswaadhabuyadhambizetu,kwambatunawezahiyokuponywanakwambatunawezahiyokujakwaamaninaMungu.Hatunakumsaidia.Hatunastahili.SisinimaitibilaKristo.Sisiniwafukatikamakosanadhambizetu.LakininineemazotezaMungu,maanawakatitulipokuwabadowenyedhambi,Kristoalikufakwaajiliyangu.Sikwasababumimistahiliyake,sikwasababunimefanyachochotekustahilihayo,lakinikwasababuyahurumayakenaneemayakenaupendowake.AdhabumarajuuyaYesunakwahiyotunaamaninatunauponyaji.


Hatuaya4inanininau1wadhambiyamwanadamu.KunamengikatikaUbetihuumfupi,je,kunasi?U1wadhambinikwambakabisakilamtuamefanyadhambi.Isaya53:6:"SisisotekamakondootumepoteaSisiwamegeukakilamtunjiayetuwenyewe."Njiayakemwenyewe.KusikilizakwaViwakilishi."NaBwana"Bwana,"amewekajuuyake",Mtumishi,"maovuyetusisisote".Hakunaukiondoautawalahuuwowote.KilakondoomwishokwambaMungualiumba,wewe,mimi,rafikiyetunzuri,majiranizetunzuri,kilamtuwamwisho,mbalinakaziyaYesuKristokatikamaishayao,amekwendakupotea,ameachanjiayahakiyaMungunaimeshukakatikadhambi.Hakunakabisatofautinahii.Tena,ni1yakaulimbiukuukatikaBiblia;nihapakatikaIsaya53:6.Paulinatumiakuhusu3surakatikakitabuchaWarumikuendeshagarihiinyumbaniuhakika,kwambasisisotebilaKristo,wanastahiliilakuzimu,kwasababusisiwotebilaKristo;wamefanyadhambi.NamwishoniananukuukundilavifunguKalegarihilonyumbani.Hapanimichachetuyaaya:Warumi3,kuanziasaamstariwa10:..."Hakunahatam1nimwenyehaki,hakunahatam1HakunamtuanaelewaHakunamtuanatafutakwaMunguwotewamepotokaPamojanaozimeharibikaHakunamtuanafanya..mema,hakunahatamya1."

MbalinakaziyaYesuKristokufanyakazikatikamioyoyetunakuchorasisinanafsiyakenasadakayetuzawadiyabureyamsamaha,kilamtuamefanyadhambi.Unahiipichayaajabukatikamstariwa6wasurambaya,kutishadhambihiiyote;nabadalayakutibusisikatikanjiayasisistahili,jeMungunini?Atajengajuuyamwanawethamanidhambizakonadhambiyangu.Hiinineema.Hiiniboramaelezo,pichaborayaneemaNadhanikunakatikaBiblianzima.UtakatifuwaMungu,kudumukatikagizaladhambizangu,kwakabisahakunasababuyoyote;Mimisistahiliyake.Mimisikufanyakituchochotekumsaidia.Lakiniyeyenizagizaladhambizangukwasababu1nasababu1tu,kwasababuyeyeamechaguaupendokwetu.AmewachaguakutumaMwanawake,ambayeatakuwadhambiyangu,iliniwezekuwahakiyake.Hiyohainamantikikwanguhatakidogo.

Sisimaranyingikupigakelele,"Hiyosihaki,Mungu",je,sisi?Wakatimambosikwendanjiatunatakawao,tunasema,"Haya,Mungu,hatuakatikahapanakurekebishatatizohili.Wewenikutokuwanahaki."Nitakuambianinisihaki-Yesukufakwaajiliyangu,kwambanininisihaki.Yesulilifanywakuwadhambi,asiyejuadhambi,lakininiMungunanineemanahurumaninaniupendo.

Isayainaendeleastanzasmbilizamwisho,kuzungumzajuuyaudhalilishajiwamtumishinahatimayekuadhimishwa.Napendausomeyao.Kamawewekuangaliakumbukumbuyakoyamsalaba,kuhusukilakauli1tuniunabiikutimiakwaKristo,kutokakusulubiwakatiyaweziwawiliwaovu,ilikuzipamojanaYusufutajiriwaArimathaya.NiunabiinguvuyakifochaKristonaufufuowake.

HiinikuhusukamawazikamaInjilianapata.SijuijinsiyakusemahayokwauwazizaidikulikoIsayaanasemakatikaUbetiwa3,kwasababunikamawazikamaA,B,Cskwambatunazungumziakuhusu.Kwambakamaunatakakuwamzima,kamaunatakakuwaamani,kamaunatakaapatekupona,basihuanzana-kukiriwewenimwenyedhambi.Nikuanzakwakusema,"Miminikondoonamimiwamepotea,nimegeukianjiayangumwenyewe."B-kuaminikwambakifochaYesumsalabaniinalipafidiayadhambihiyo.KuaminikwambaBwanaamewekajuuyaYesumaovuyetusisisote.KuaminikwambaYesualizaliwamasikitikoyetu,amejitwikahuzunizetu.KuaminikwambaYesualijeruhiwakwamakosayetunayeyealijeruhiwakwamakosayetu,najuuyaYesualikuwaniadhabuyaamaniyetu.NakwakupigwakwaYesu,kupigwakwake,mimikuponywa.NakishaC-Kujitoa.Yesuanasema,kamaunatakakuwamwanafunziwangu,lazimaajikanemwenyewenakuchukuamsalabawakokilaSikuya,anifuate.Kuishikamamtuambayeamefarikidunianayeyemwenyewenakufuatayangukamamwanafunzi.

Mwishonimwahudumaya1,RitaClarkalikujakwangunaaliniambiahabari.AlikuwanchiniItaliamiaka10iliyopitanayeyealikuwaamekwendakanisamahalifulanikwambaalisemaalikuwauchongajikushangazazaidialisemayeyealikuwaamemwona.AmesemakuwanisanamuyaYesunailikuwakabisahivyomaisha-kamanaunawezakuonaindentationskatikamikonoyake.Unawezakuonamadharayakuwaaliwaangamizakwasababuyadhambiyakonayangu.Alisema,"Miminajuahakuwawalidhanikugusa,lakinimimikufikiwanjenamimikuguswa,nanikasema,'SamahaniNilifanyahivyokwawewe,samahani".KishaRitaalisema,"Ilikuwanikamanikasikiasautikatikakichwachangukwambaalisema,'Nisawa,nisawa'".Miminikasema,"Rita,kuangaliaIsaya53.'Kutokashida


yarohoyake,Mtumishi,ataonanakuridhika'"HiyoninjiayaIsayayakuandaasisikwamanenoyamwishoyaYesu,"Imekwisha".Ninikukamilika.NimefanyakaziambayoMungu,Babayangu,alinipelekakufanya.NimekuwadhambiilisasaunawezakuwasawanaMungu.SasaunawezakuwahakiyaMungu.Wotekwambasisibilakuelewa,niniRitaaliona,sisialifanyahivyokwake.Nanisawa,nisawa.Hiindiyosababuyeyealikuja.Juuyakeilikuwaadhabuambayohuletasisiamaninainatuletauponyaji.

Hakunanjianyingineyaamaninauponyaji.Yesualisema,"Mimininjia,ukwelinauzima.HakunaawezayekwendakwaBabailakwakupitiakwangu".MbalinaYesuKristo,sisikutumiamilelekatikamotowaJehanamu.PeteranasemaWayahudikatikaMatendo4:"Hakunawokovukatikahakunamtumwingine,kwakuwahakunajinajinginechiniyambinguwalilopewawanadamulitupasalosisikuokolewa."Hiininjiapekee.Confucius,Buddha,MaryBakerEddy,hakunahatam1watuhawawalifanyachochotekuhusudhambi.KunaMtumishim1tunatuAlibebamizigoyenu.AlikuwamtuwahuzuninahuzuninaakawadhambiyanguiliniwezekuwahakiyaMungu.Huendasisikuelewakwambakwanjiaambayolabdasisikamwekuwakabla.


22.Mika

LeosisinikwendakuangalianabiiMika.Yeyenim1wakilekinachojulikanaManabiiWadogo,sikwasababuyalewaliyoyasemahakuwamuhimulakiniwaliandikachiniyaIsayanaYeremia.

Hebupray.Father,kamamimikurudiaaliulizawikihii,hivyotenamimikuulizakwambaRohoyakopigokwanjiayamahalihapanakwawaleambaowanahitajikuwanamoyo,inawezakuwanamoyowao.Kwawaleambaowanahitajikuwawanakabiliwanachangamoto,inawezakuwachangamoto.Baba,masualahayakwambasisiniukoona,hadithikwambatumesikia,mistarikwambatunakusoma,Baba,inawezawanakatakwamioyoyetunainawezatunaelewaujumbewaMikakatikaAmerikatoday.InjinalaYesu,Amina.

I.Olenanyalio

WakatihuohuokwambanabiiIsayaalikuwaakifanyakazi,piakulikuwanawachachemanabiiwenginekatikakazinam1wamanabiiwalenijinaMika.UkusanyajiwamaandikoyaketunatoawitoKitabuchaMikakatikaAganolaKale.

KitabuchaMikanikupangwakuzungukamizungukomi3yaninikatikamaandikoinaitwaolenanyalio,mwenyeumriwanenolaKiingereza.Byole,waomaanakwambaMikanikutamkahukumu,kwambayeyeniunabiiuharibifuunaokujawautawalawakaskaziniwaIsraelinaufalmewakusini.Ole,nimeonawikihii,nikwelilughayamazishi,iliwakatiYesuanasema"OleMafarisayo"yeyenikusema"umekufa,wewenikatikajenezayako".NyalioanaumriwaKiingerezanenokwambamaanabarakanasisikuitumiakwasababuyaalliteration,niwazi,namchanganyikopamojanayoteyakauliya"ole"Mika,kauliyahukumu,pianikauliya"nyalio",kauliyabaraka,ambapoMikaanasemakwambakamawewekujanjekwanyakatiyahukumukutakuwakatikaSikuyazijazokuwamarayabaraka;kutakuwananyakatizamarejesho.HivyoMikaanatoaolenanyaliopaya1,yahukumunabaraka.Msafarambili,hukumunabaraka,mzunguko3,hukumunabaraka.Natakatuangaliemizungukowalewa3leoasubuhi.

A.1Msafara(Sura1-2)

Mzungukowa1waolenanyalionikatikaMika,Sura1na2katikaMikahuanzakwanjiayahotubauharibifuunaokujawaSamaria,utawalawakaskaziniwaIsraeli.HiiilitokeawakatiwauhaiwaMika.Katika722-721MilkiyaAshurualishukanaalishindautawalawakaskazini.MikapiaametabiriuharibifuunaokujawaYuda,KusinimwaUingereza.Walikuwa,baadayayote,kuwatukamaIsraeli,ufalmewakaskazini,nakatika586BCBabeliTaifaimeingiakatikanakuharibiwaKusinimwaUingereza.

MikaniwazikabisakamakwasababunikwaniniMungunikutumanguvuzakigeniilikuwaadhibuwatotowake.

1niibadayasanamu.Walikuwawakaabudumiungumingine,waliyoifanyasanamuzakuchonga,nawalikuwawametiiamri1naya2.Hivyo,kwamfano,katikaMika1:7MikaanasemakuhusuuharibifuunaokujawaSamaria,"Allpichayakeyakuchongazitapondwavipande.MshaharawakewotezitateketezwakwamotonasanamuzakezoteNikotayaritaka.Maana,kutokananaadayamalayayeyekuwakusanyanandaniyaadayamalayawatarudi."Israelialikuwanakuwawashirikina.

Lakinisababuya2katikaMika,nanilitakakutumiamudazaidijuuyahilinamimitusikwendakuwanauwezowa,lakinisababuya2kwauharibifuunaokujaniwotewahakiyakijamiikatikanchi.NimandharikubwasanakatikaMika,kamailivyokatikaIsayanakatikaAmos.Ilikuwanimarayamafanikio.Ilikuwaniwakatiambaobaadhiyawatuwalikuwasana,tajirisananabado,kwasababuyamalizao,waliwezakuoneamaskini.Kwahiyo,kunaujumbemzitokatikaMikakuhusuhakiyakijamiinamaskinikuonewanayatimanawajane.Mika2:1-2kwamfano.


LakinikifungunatakakuzingatiaasubuhihiinikatikaMika,Suraya2,mstariwa6na7Unaposomamanabii,kamawewesiukoonahayo,unakwelimakininanafasiyaziadakwambawaharirikuwekakatiyaayazao.Je,umegunduakwamba?Utakuwakusomapamojanaghaflakutakuwananafasiyaziada.Manabiiwalipendakubadilimsemajinahawanakukuambiawaonikufanyahivyo.Munguanazungumzananabiianazungumza,basiwatunikuzungumza,naunaendeleanakurudi.Naam,katikamstariwa6watuambaoMikanikuhubirikwaunafanyaakizungumzanawatuwanasemakwaMika"Je,sikuhubiri"hivyowaokuhubiri."Mtuhapaswikuhubiriyamambokamahayo.Aibusiovertakeyetu.Lazimahiikuwaalisema,OBarazalaJacob,inaBwanamzimapapara?Nimatendoyakehaya?"

Kwamanenomengine,watuwanasemakwaMika"Hapana,hapana,hapana,hapana!Usitabirikuhusukujauharibifu!Hakikaunapaswakuwakuhubirijuuyahilo.Hakikaaibusikwendaiwafikieyetu,baadayayote,sisiniwatotowaIbrahimu!SisiniwazawawaIsraeli!SisiniwateulewaMungu!"Nawalikuwa,nawalikuwamaalum.Aibuhakikasikushindaus!HiyonikilewanachosemakwaMika.

Wazo1nimarakwamaranyinginetenakatikaMikasuraya3katikamstariwa11.Mikaanaongeakuhusudhambiyotekinachoendelea;Viongozinikuwarushwa,makuhaninikufundishakwabei.Kisha,katikatiyamstariwa11,swichiunabiinawatu,kwamaranyinginetenawaleambaoyeyenikuhubiri,wanasema"Hatahivyo(Israeli)kondajuuyaBwananakusema...Je,siBwanakatikatiyetu?Hakunamaafaatakujajuuyetu."

Kilewanachosemani"Sasakusubiridakika!SisiniwanawaIsraeli!SisiniwazawawaAbrahamu!Munguimondaniyetu!HakikaNOhukumu,hakunaadhabuitakujajuuyetu."Unawezakuona,WatuambaoMikaunabiikuaminikatikadiniyanje.HiyonimuhimukatikaMika;kwambawatuyeyenikushughulikiamatatizonayeyenikushughulikianikwasababuwatuwanaaminikwambadininijamboambaloninje.WatuwanaaminikwambayoteambayoMunguinahitajinikwambasisimarakwamarakwendakwanjiayaainafulaniyaibadayanje,baadhiyaibadazakidini.HivyokwawatukatikaSikuyazaMika,wangewezakwendakwanyumbaSikuyaSabato.Wangekuwa,pengine,kutoabaadhiyafungulakuminasadakabaadhi.Waowalikuwawakiishimaishayaonatrappingsyareligiositynachiniyahiikunahatadhanayamsingizaidi.WaowaliaminikwambakwasababuwaoniwazaowaIbrahimukikabilakwambahatimayewotenikwendakuishiakatikaMbinguni.

KunakifungumaarufukatikafasihimarabiambapoIbrahimuanasimamanamilangoyaJahannamukuhakikishakuwahakunaMyahudiwaliotahiriwahuendakatikaJahannamu.HivyokuwadhanahiiyamsingikwambakwasababumiminikuzaliwaWayahudi,njia1aunyingineMiminikwendakupatakatikaMbinguni,nakishajuuyakeMiminiDOINGmambohayayakidini;kwendaSabato,kutoafungulakumikidogo,kutoasadakakidogo...trappingsyareligiosity...nakisha,hapanitatizo,ninikinatokeanikwambawalichokuwawanasemamapumzikoyawikiMiminaendakwendanjenakufanyachochotemimiwanatakananisawakamamiminimiongonimwawashirikina.Nisawakamamiminiwaaminifu.Nisawakamamimikuoneamaskini.Haijalishikamamimichinitrodwajanenayatima.Hayoniyotesawakwasababubaadayayote,mimikwendanyumbayaSabato,natoazakayangunasadakanabaadayayote,MiminimzaliwawaWayahudi.Hivyonikwelihainajambo,gani?

Hiyonininimaananadiniyanje;kwambakwasababumimiDOfulanisherehezakidinikwambanawezakwendanjenakufanyakitukinginechochotenatakanahaijalishi.HiyoilikuwaniangakitheolojiakatikaSikuyazaIsraeli.

KatikaAmerikatunaangasawa.Tunaainahiyoyafikranainachukuaainambalimbali.Kwabaadhiyawatuwanasema"Naam,mimialikuwanauzoefuwanguwakidini.Unajua,mimialisemamaombiuchawi,mimiakainuamkonouchawikatikaKambi...namimiupendomakambinanafurahikwauzoefukwambawatotowana,lakinimimisifurahawakatikwambaniyotewaliyonayo.Lakinikunawazohilikwambakamaninauzoefubaadhiyadini,aukamamimikwendakanisani,aukamamimikutupamabadilikoyanguhurukatikaMungu...baadayayote,MiminimzaliwawaMarekaninawazaziwanguwalikuwawadinisananakunampangohuufamilia,wanafikirikwamba,kamaMamanababaniwatuwadinikwanamnafulanikwambaanapatamimikwendambinguni.Hayanimamboyoteyanje.Nimamboyakidini.Niniwatuwanadhaniwakatimwinginenikwamba"kamaninafanyamambohaya,mimikupatawangu'Kupata-njeyaJahannamu-Freekadi',aukwakuwasisinikatikamanabiimimilazimakusema


'Kupata-njeyaGehenna-burekadi'.Namimikuwanakadiyakwambanamimisiwezikwendanakuishianywaynatakanahaijalishikwasababu...Hey,cominJuma2'!Nitakwendanakufanyamamboyanguyadini."HiyonisawakabisamawazodhidiambayoMikaniunabii.

Unawezakuona,waovibayamafundishoyauvumilivuwaMungu.Mungunimgonjwanasisi.Hanakutuadhibumara1wakatitukifanyadhambi.LakiniyeyeinatupawakatikusikiasautiyaRohonakuwawanakabiliwanadhambizetunakutubu.WaowalidhanikwambakwasababuMungualikuwamgonjwapamojanaokuwayeyekamwealikuwaanaendakuwaadhibu.KwambauvumilivuwaMungunadhambizaokwelidalilikwamba"Hey,siwezikuendeleakufanyahivyonamimikamwekwendakuadhibiwa".

Kituki1anakujajuukatikaaganojipya,katikaWarumi,suraya2,Pauloimekuwaikiendeleakwanjianakujadilidhambi.KusikilizaninianasemakatikaKirumiya2kuanziamstariwa4.

"Auwaudharauwingiwawemawakena

uvumilivunasubira?"

Kwamanenomengine,niwewekufikiriakwambakwasababuMungunimwemananimgonjwakwambakwanamnafulaniyeyenikamwekwendakuwaadhibuwewe?

"BilakutambuakwambawemawaMungu,(kukataakwakekuwaadhibuwewemaraya1)...nimaanayakusababishawewedhambi."

Pauloalisema,hunakuelewanikwaniniMungunikuwanasubira.Yeyenikutoamudawakutubu.Lakinikwasababuyabidiiyakonawasiotubumoyo,Pauloanasema,wewenihifadhighadhabu(SasakamahiyohainascaremtuSijuininimapenzi)wewenihifadhighadhabukwaajiliyakomwenyewekatikaSikuyaGhadhabuwakatihukumuyahakiyaMunguitakuwawazi.

NikwelikatikaSikuyaMikananikwelikatikaSikuyazetunanikwelikatikaSikuyazaYesu.

Hiiniainayakufikirikwambaanasema"MiminikwendakufanyamichacheyamamboyakidininakishasiwezikwendanjenakuishianywayNataka,haijalishi."HiyoniainayakufikirikwambagotYesumadderkulikotukuhusukitukinginechochotekatikaBiblia.Hakuwanakuokoaannunciationswakemkubwakwawatuwenyedhambiuliowazi,kamasisimaranyingikufikiriyadhambi.Akawaokoakwaajiliyaainayakidini,.NahakunamtugotwakamtukanadhidikadriMafarisayo.

KusikilizaniniYesuanasemakuhusureligiositySikuyaJuma2asubuhinawanaoishinjiayoyoteunatakamapumzikoyawiki.Mathayo,Suraya23kuanziasaamstariwa25;

"Olewako(kunaolenenolako)WaandishinaMafarisayo,wanafiki,kwamaanamnasafishakikombenasahani,butinsidewaommejaaudhalimunaunyang'anyi.Mfarisayokipofu1safishenikikombenasahanikwambanjealsomaysafi.OlewenuwaandishinaMafarisayo,wanafiki,kwakuwammefanananamakaburiyaliyopakwachokaa(ambayosikitukizuritosay,hasakwamtuambayeniWayahudi.Weweniwitomandharikutembeauchafu.Wewenikaburi,weweunajisiwatu,buttheydon'thatakujuawewenikuchafuayaokwasababuwewearesoprettynje.)ambayoyanaonekanamaridadibutwithinyamejaamifupayawatuwaliokufanawoteuncleanlinesssowewepiayanaonekanahakikwawatuwenginelakiniwithinyoummejaaunafikinauovu."

Samekitu,sihivyo?SamekitukatikaMika.SamekitukatikaSikuyazaYesu,nakwabahatimbaya,kituki1sehemunyingi...hasakatikakanisalaMarekani.

Naam,baadayakuwekanjeOle,Mikaifuatavyonafupi"nyalio"kifungukatikaMikasuraya2kuanziasaamstariwa12nabaraka.

"Hakikanitakukusanyanyote,EeYakobo,NaminitakusanyamabakiyaIsraeli.Mimikuwekayaopamojakamakondookatikazizi,kamakundikatikamalishoyake,wingiwawatukelele."


Mikaunabiihukumuijayoyafalmezotembilinakishayeyeameshikanjeahadikwambakwabaadhiyawewe,baadayazimewezakupitiahukumu,Mungukufikiamkonowakenayeyeatawaokoanayeyekuletatenakwamwenyewe.Lakinitaarifanenoambayohutumiwa...mabaki.HiininenomuhimumnokatikatheolojiaKalekwasababuahadiyawokovusikwawotewalioWayahudi.AhadiyaukomboziujaokatikaMikanaIsayanamanabiiwanaotokakutokakwao...ahadiyaukombozinikwaajiliyamabaki.Sasakamawewekwendachinikwadukakitambaanakupatamabaki,ninikupata?Je,kupataboltzimalavifaa?Hakunawewenikupatatusehemukidogoyahiyo.Weweniainayakupatahisiayakileniwakushotojuu.NiniMikanikusemanikwambasiowatuwotewaIsraelinisehemuyajamiiAgano.Kwambanijambokubwakwakusema.Nigargantuan.KwasababuhadiwakatihuukulikuwanaprettymuchmawazokwambakamamiminiWayahudinakamamimikufanyamambofulanimiminikwendakufanyahivyoMbinguni.Namafundishoyamabakianasemakwambasiokesi,lakiniahadiyaukombozinikwakundindogolawatu.NikwawaletuambaoNIwatuwema.Nakamawewekusomamaandikojuuyahiimaranyingikutajamabakikama"mabakiyahaki",kwasababuhiyonijinsiyakupatanakuwasehemuyamabaki.

SasaAganolaKaledaimakufundishwakwambabarakazaaganonitukwawaleupendoMungunanjeyakwambaupendokwaajiliyake...Shema,Kumbukumbu6:4...nanjeyakwambaupendomtiririkoutiiAgano.Daimanikufundishwakwanjiahiyo.Lakinisasa,ndogokambiyawatukuwanajina,watuambaoniWayahudilakiniambaoniwaadilifu,najinanawaoni...(akageukamkanda)mabaki.

.....passagesKamaWarumi11:1-6,kifungunzuriyakusoma,lakinipiaanakujajuuinamuungakoteAganojipya.Kwamfano,Mathayo7(hiini1yawalevifunguinatishakatikaBiblia)KatikaHotubaMlimani,Mathayo7,kuanziasaamstariwa21,hapanininiYesuanasema..."Sikilamtuaniambiaye,Bwana,Bwana,ataingiaUfalmewaMbinguni.LakiniyuleanayefanyamapenziyaBabayangualiyembinguni,(yaanimtuambayenikwendakuingiaKingdom).Sikuyahiyo(SikuyaMalipo)wengiwataniambia"Bwana,Bwana"(kuangalianiniwatuhawaalivyofanya.Angaliakatikanzurimamboyakidiniwalivyofanya!)"Je,sisisiunabiikwajinalako?Hatukufanyapepokwajinalakonakufanyamiujizamingikwajinalako?!(AngaliamamboyotememaambayosisiDID!)Ndiponitawaambiakutangazakwao"Sikuyawajuaninyikamwe.Ondokenikwanguninyiwafanyakaziwauasi."

Hiyonimabakitheologia;kwambawatuambaonikwelikuokolewaaukuwakurejeshwa,hatabaadayawaozimewezakupitiahukumu,siokundikubwa.Katikalughayetu,SikilamtuambayeanajiitaMkristo...siyokilamtuambayeanakujakanisani...nisikilamtuambayeanafanyamamboyakidini...lakinimabakiwenyehakiniwalewanaofanyamapenziyaBabayangualiyembinguni.

Swalikatikaakilizetuzotelazima"Jinsiganiunawezakupatakuwasehemuyamabaki?"Imean,kwambanisehemuNatakakuwakatika.KamakujakanisaninakufanyamamboyakidinihainakufanyamiminisehemuyaMunguAganojamii;kamaakifanyaunabiinakomoonamiujizamingisininiinachukuakwaajiliyangukuwasehemuyamabakiwenyehaki,basinatakakujuajinsiyakuwasehemuyamabakiwenyehaki.

B.2Msafara(Sura3-5)

Mikakuanzamzungukowakewa2wa"olenanyalio"katikaSuraya3kupitia5.Yeyeanatangazahukumujuuyawatawalanamanabiinakatika"nyalio"kifungu,Mika4na5,yeyemazungumzojuuyawokovumustakabaliwamabakinapalenijambo1tunatakakumwekanjekatikakupita,lakininimuhimusanasiwezirukayake.

KatikaMikasuraya5,ayaya2,unamstarihuumaarufusanaambapoyeyenikuzungumzajuuyakujakwaMasihi:

"Lakiniwewe,EeBethlehemuEfratha,ambaonimdogomnokuwaamongtheelfuzaYuda;kutokakwakoatatokeakwaajiliyangum1ambayehuuniatakayekuwamtawalakatikaIsraeli,ambayeasiliyakenitanguzamanizakale,kutokaSikuyazakale."

WikiiliyopitakuongeleauziwawokovukwambaanatoanjiayakekwanjiaKale,ahadiyamtubinafsikujaambaowatakuwaMwokozi.WengiwamistarihiyoniliyowapaninyiwikiiliyopitazinasemakuwamtuhuyonikwendakuwaukoowaDaudi.Katika2Samweli7:13MunguameahidiDaudikwambam1wawazaowakeatakapoketi


katikakitichamilelenamilele.KatikaIsayasuraya11unaunabiiwarisasikujakutokakisikichaYese,JessekuwababayaDaudi,nasasaunaunabiiwaMasihi,ambayeniwaukoowaDaudinakwahiyoitakuwakuzaliwakatikanyumbayaDaudimababu,ambazoniBethlehemu.Nanikwanjiayamtubinafsihii,nikwanjiaMasihi(kwaKiebrania),Kristo(kwaKigiriki)hiiyamtubinafsikujailiMungukuletawokovuwawatuwake.Ukombozisikundilamradi.UkombozikwamabakinikupitiamtuwaYesuKristo,Masihi,Kristo.

C.3Msafara(Sura6-7)

Mikahuopiaunaendeleakwamzungukowa3wa"olenanyalio"katikaSuraya6na7nasisikugongakwelimoyowaunabiiwaMika.MoyowakauliOle.TafadhaliangaliaMika,suraya6mstari6-8.HikinikifungukuonyeshakatikaBibliayako.NatenakatikaSuraya6Waisraeli,siMikalakiniIsraeli,niakizungumzanawaonikutokuwanaheshimasanakwaMunguaukwaMika.Waokuanzakwakusema:

"KwanifanyekujambelezaBwananakuinamabeforeGodjuu?

(Kwamanenomengine"Unatakanini?"Sikilizalafudhikatikasautiyangu.)

"Nijembeleyenunasadakazakuteketezwa,nandamazaumriwamiaka?(Ndamawalikuwakuchukuliwa1yasadakamuhimuzaidikwasababuyathamaniyao.NijeMungunaubora?Naamlabdakamauborahanakazi,Mika,labdamimihajayakufanyawingi)Fungu7...

"Je,Bwanaatapendezwanaelfuzakondoowaume,na10,000wamafutariversof?"

(Nakisha,katikamachukizotwistwaokuleta,vizuri,labdamimilazimakuingiakatikakafaramtoto,jamboambalokujuaMunguanachukia)

"Je,mimikutoamzaliwawanguwa1kwakosalangu,mzaowamybodykwadhambiyarohoyangu?"

(NikamawatuwanasemaSawa,unatakaniniMika?Shutup!Unatakaninitufanyenini?Imean,niniMunguanataka?Sisiniuchovuwawewenaggingus!)

NaMikamajibuyaokatikamstariwa8:

"Yeye(maanaMungu)amekuambia,ewebinadamu,jambolililojema."(Kwamanenomengine,wewekujuahasanininiMunguanatakakufanya!)"NaniniBwana(niniBwana)zinahitajiyawewe?Je,haki,kupendarehema,nakwendakwaunyenyekevunaMunguwako."

Mikahasemikwambamfumowakafarahalinaumuhimu.SadakabadoninjiayamsamahakatikaAganolaKale.LakinininiMikaNIkusemanikwambadiniyanje,diniambayoniyasadaka,dinikwambaanasemavizurimimikuwawamekwendakanisailikitukinginemambo,kwambaainayadiniyanjenihaunamaanakabisa.Mwandishim1anasemahivi;"Munguhananiayakuzidishayavitendotupukidini."Naninimabakihakikuelewanikwambadiniyakwelikuanzakatikamoyo.

"Sikia,OIsraeli,BwanaMunguwetunim1nampendeBwanaMunguwakokwamoyowakowotenakwanafsiyakoyotenakwanguvuzakozote."

MabakiyahakinimwenyehakikwasababuwaokuelewakwambakileMunguanatakanimoyowetu;kuwanikuanzandani,nakishakutokananamoyowaupendokwaMunguunapitautiiwaAgano;mtiririkoupendo;mtiririkowema;mtiririkounyenyekevu.

NahiisiujumbewakipekeekatikaMika.HiinikilamahalikatikaAganolaKale.1yavifungunguvunikatikaZaburi,Suraya51.HiinipenitentialZaburiyaDaudibaadayadhambinaBathshebanakatikaZaburi51kuanziasaamstariwa16kusikilizaniniDaudianasema.Hiinimiaka300auzaidikablayaMika.


"Kwahuwezifurahakatikasadaka,aunapendakuwapa.(DavidspeakingtoMungu)Huwezikuwaradhinasadakayakuteketezwa.SacrificesofMungunirohoiliyovunjika.EeMunguuliovunjikanakupondeka,,youwillhutaudharau."

Unawezakuona,DaudianaelewakuwabaadayadhambiyakenaBathshebayeyetuhawezikwendakuuambuziaukuuang'ombenakilakitunisawa.DavidanaelewakuwaMunguanachotakanimoyowetunanimoyowetukwambalazimakuvunjwa.Nimioyoyetukwambalazimailiyopondeka...nabasininjeyakwambakuvunjikakwambayeyekufanyasadaka,atakuwakutoakafara.Lakiniwaonidhabihuzasifakwasababuyeyenikukiriumaskiniwake,kwambahakunakituchochotekwambanawezakufanyakuhusudhambiyangu.Moyowanguumevunjikanamiminikwendakuelezakuwakatikakafara.Lakinikamanisadakatunayenyewenihaunamaana.Inamaanakitukabisa.Kwakweli,nimbayazaidikulikokituchochote.Nidamning.Isaya,Sura1ninguvuyamatamshiyaainahiikatikaBiblia.Natena,kamahiisikifungualamakatikaBibliayakoinahitajikuwa.KusikilizaniniIsayaanasemakuhusuwatuambaowanadhanikwambakamawaotukufanyakafarazaowawezekwendanakuishikwanjiayoyotewanatakanakwanamnafulaniwanawaoKupata-Kati-ya-Gehenna-burekadi'.KusikilizaniniIsayaanasemakuhusuhilonjiayakufikiri.

Isayasura1kuanziasaamstariwa10;"LisikieninenolaBwana,

EnyiwaamuziwaSodoma.SikilizenikwamakinimafundishoyaMunguwetu,youPeoplewaGomora.(NayeyesikuzungumzanaSodomanaGomora.YeyenikuzungumzanaWayahudiAkizungumzakwaMungu.Isayaasema..)"Ninikwanguniwingiwasadakazenu,asemaBwana,Ihavealikuwakutoshawasadakazakuteketezwazakondoowaume,namafutayawanyamawellfed.Sinafurahakatikadamuyamafahaliaukondooauofgoats.Wakatiumefikakwaatakayeonekanambeleyangu,ambayeanarequiredofwewetramplinghiiyamahakamayangu?Hawazaiofferings.incensezaidibilamafanikionichukizokwangu.NewmwezinaSabatonathecallingyamakusanyiko...

(nahayanimamboyotemazuri,siwao?Imean,hayanimamboyotenikatikakanuniKilawi.HizininjiazoteambazoMunguanasema"Hiinijinsiganiunawezakuelezashukraniyakonakufilisikayakoyakirohokwangu."LakiniMunguanasemaSitakikituchakufanyanadhabihuzenu)

Mwishonimwamstariwa13..."Siwezikuvumiliauovunakusanyikolamakini."

(Munguanasema,"YanguinafanyawagonjwakuonawewekwendanyumbanakupatawachaMungusananamakinisana...hiyonimkutano...nahatahivyowakatiwotewewenihapakatikanyumbakuwawachaMungunamakinimaishayakoimejaamaovu,nikamiliyadhambinaweweniataondokanyumbanakwendamwingine6½SikuyazawikinakuishikwanjiayoyoteunatakanakuoneamaskininayatimanawajanenawewenikwendakuabudusanamuzenunakishawanaendakurudiJumamosiijayokwamkutanowamakini.NaMunguanasema"kwambainafanyaMEMGONJWA!"MimihateIT!SiwezikusimamaITwakatiweweKUFANYAHIVYO!SiweziKUVUMILIAuovukatikamkutanowamakini.)

"Sikuyakuuzenuzamwezimpyanakaramuzenuzilizoamriwa,nafsiyanguanachukia!Waokuwamzigokwangu.(Unawezakuona,waonimbayazaidikulikokitu!WaonimzigokwaMungu.)"Mimisinarahaaliongezahapo.Wakatikueneamikonooutyour(uwezekanomkubwakatikaibada)nitafichaeyesfromyanguwewe.Hatakamawewekufanyamaombimengimimiwillnotkusikiliza."

(Unajuakwanini?Mikonoyakoimejaadamu!UnawezakuonaIsayaanasema,MunguanasemakupitiaIsaya,siwezikusimamaniwakatikwendakwamwendohayayoteyakidininawakatihuohuomikonoyenuimejaadamu.Wewenikuishikatikadhambinawewesijali!Siwezikusimamareligiosity!)

"Safishawenyewe!Unajifanyasafi.Ondoaevilofmatendoyenuusiwembelezamachoyangu.Achenikutendamabaya.Learntokutendamema.KutafutaHaki.Ukandamizajisahihi.Kuletajusticetoyatima,atawateteamjane."(KinyumekabisanakilenikwelikinachoendeleakatikaMika.Nakisha,1yamistaricoolestkatikaBiblia.)


"Hayabasi,tusemezaneasemaBwana,dhambiThoughyournikamaranginyekunduzitakuwanyeupekamatheluji,ingawaninyekundukamabenderanaowatakuwakamapamba."

IsayanaMika,Daudi,nawengiwamanabiiwengine,hasaAmos,wotekwamanenoyaleyale.HiyokamaunadhanikwambakwendakwabaadhiyamilazanjeniyoteambayoMunguinahitajinakwanamnafulaniunausalamawawavuyakonaunawezakwendanjenakuishimapumzikoyawikinjiayoyoteunataka,Mikaanasema"KilawewenikwendakupataniMunguhukumukwakuwa".

II.Hitimisho

Kamamimiwamekuwawakifanyakazikwakifunguhikiwikihii,katikamoyowangumimimwenyewemiminawezakuwekahisiakidolekwendakatikamtumwingine.Nikwelinirahisi,sihivyo,wakatiwewekusikiaainahiiyakifungu,wakatikusomaIsa1naMika6unasema"Yeh,kwambakweliinatumikakwawewe"Nikwelinirahisikufanyahivyo,sihivyo?Nanikajikutawikihiiakisema"Katikahatuahiimimisikwendanawasiwasikuhusuwewe,mimininakwendakuwanawasiwasijuuyangu."Namiminikwendamoyowakufanyakitukiya1.Manenohayayameandikwakwawotewakutufundishasisi,namimisijuimoyowenu.MiminajuawewenihapaSikuyaJuma2asubuhi,lakinimimisijuininikufanyamapumzikoyawiki.Sijuininiwewenimawazoya,aunininiuhusianokatiyatrappingswadiniyamaishayangunamoyowangunajinsimimimwenyewekuishinjekatikafaraghayanyumbayangunashuleninakazini.Sijuimambohayo.Lakininajuaniasiliyabinadamukurejeakidolembalinawewemwenyewenakusema"Yeh,hiikwelihainayanahusumtuhuyo."Lakininapendakuulizakufanyakituki1kwambamimialikuwanakufanyawikihiinakwambanikunyoosheakidolemwenyewenakujiuliza"Miminikufanyahivyo?""Je,nadhanikuwakwanamnafulani,kwasababumimikwendakwanjiayamilafulani,siwezikuishikwanjianyingineyoyotenanisawa?"

MunguSikuyazote,hatimaye,kuwaadhibudhambi,siyeye?Hivyonilazima.Nidaimakwendakutokea.MunguSikuyazote,inevitably,kuwaadhibusin.Younasiwezikuitumikiamiungu(ndogog)...Wewenamimisiwezikuoneamaskini...Wewenamimisiwezikutibuwajanenayatimakamalisilo...(ujumbewaMika)

Hatuwezikufanyahivyobilahatimayekuadhibiwa.Nikinaendakutokea.HiyoniujumbewaMika.HaijalishiWHOweweni.Haijalishimimininani.KunaNOisipokuwakwasheriahii.HaijalishikamamimializaliwaMarekani.Haijalishikamamimikufanyamamboyakidinisana,hatakusimamahapanakuhubiri.Haijalishiwazaziwanguninani.Hatimaye,dhambinikuadhibiwanjia1aunyingine.Isipokuwa,bilashaka,nikukirinakusamehewa.

Kamawakonadiniyanguninje...Kamamiminawewekuwekamatumainiyetukatikasherehezakidininakishakwendanjenakuishikwanjiayoyotekwambatunataka...Kamasisikwendakanisaninakishakwendanyumbaninamanenovibayawenziwetunawatotowetu...KamasisikwendaYouthGroupnakishakwendashulenakuishikamaeveryoneelsekatikashule...KamananadhanikwambatunawezakufanyamambofulaninjeyakupatakibalichaMungunakishakuishimapumzikoyawikinamnayoyoteiletunataka,basinamimikuangukachiniyahukumuyaMikanaBwana.

LakinihabarinjemayaMikanahabarinjemayaInjilinikwambabaadayahukumuinakujamarejesho.IlikwanjiayakaziyaMasihi,mwanawaDaudi,ambayealizaliwahukoBethlehemu,ninjiayakaziyakejuuyamsalabakwambawewenamimikuwasehemuyamabakiwenyehaki.Nisikwendakanisani.

Mimialiulizaswaliawali,"Je,wewekuwasehemuyamabakihaki?"

Jibu,kamamimimaranyingialisemanawewe,nirahisikamaA,B,C,sihivyo?

....IliKukubalikwambawewenimwenyedhambi.KukubaliananamakadirioyaMunguyamiminaweweninani.

B...KwakuaminikwambakifochaYesumsalabanikulipwafidiayadhambizetu.ThatheasiyejuadhambilikawadhambiiliwewenamiminawezakuwatheRighteousnesswaMungu.KuaminikwambaYesualikuwamakaaya


mawekuchomafromIsaiya6,kuguswakwamidomoyetuilikuondoahatianakufanyaupatanishokwaajiliyadhambi.

C...Kwakufanyamaishayetukwake.KuishikamaYesualisematunapaswakuishi;kwadenyourselvesnakuchukuamsalabawetunakumfuata.

HiyonihabarinjemayaMikanakwambanihabarinjemayaInjiliyaYesuKristo.HiyohatakatikatiyaadhabukunawokovukwawaleambaonimwenyehakikatikaYesuKristo.

Kamahiinihabarikwawewe,napendakuangaliambelekwanafasiyakuongeanawewekuhusuhilo.

Hebupray.Father,inawezaRohowakokuchomakatikamioyoyetu.Kuchomakuwafarijinakuwatiamoyokwawaleambaowanahitajihiyo,lakinikuchomakushitakiwakatikawaleambaowanahitajihiyo.Baba,kamakunayoyotemiongonimwetuambaowanadhanikwambakuwasehemuyamabakiyahakiinamaanakwambatunakwendakanisaninakufanyakitukingine,kwambamaanayakenikufanyamatendofulaniyakidininakishakufikiritunawezakuishimaishayetukwanjianyingineyoyote.KamakunawatuambaowanadhanikwambakituchochotelakininayenimwanafunzikikamilifukujitoakwaYesuKristonikukubaliwanawewe,BabainawezaujumbewaMikakatikasuraya6nakatikaIsayasuraya1,kuchomaundanindaniyanyoyozaoleoasubuhi.Tunawashukuru,Mungu,kwambawewenibabawawokovunamarejeshonakwambakushikiliakwambanjekwamabakiyakoyawatu.AsanteJesus.InJinalaYesu.Amina.

MabakinikwelikusubirikwapumziyaBwananamabakinikwelikushukurukwambawaonikamiliyapumziyaBwana;ameitwaRohoMtakatifu.

HuendawewekwendakuondokakwambahatuwezikupatakuwasehemuyamabakiyaKristokwakufanyamambo.TunapatakuwasehemuyakekwasababuyakileambachoKristoamefanyakwaajiliyetu,nakutokananamoyowamajibusisikujibukatikaimaninakatikaupendo.Kwendakatikakwambaassuredness.


23.Hosea

Hebupray.Father,baadhiyalughakatikaBiblianikupendezanasoothingkwamasikioyetunakwanafsizetunasisinistarehenahalihiyonatunawezakupumzikanahayo."Kamakiukulungukwamaji,hivyonafsiyangukiukwaajiliyenu."Sisikamawaleainayamanenonamawazonavifungu.Nabado,Baba,umeandikanenolakokwabaadhiyalughakalisanalinapokujasualaladhambi.Baba,leoasubuhikuwa1yajuu-majibu;HuendasisisikuangalialughanakukimbiamayowenaeneohilowasionashukranikwakaziyotemazuriambayoumefanyakatikamaishayetunaushindikwambaRohowakoakifanya.Nabado,Baba,naombapiakwambakwawaleambaowanahitajikusikiaujumbewaHosea,kwambaatakujakwajinaclearly.InYesu,Amina.

I.Utangulizi

Mimilazimakusemahiini1yawalemahubiriambayotenamimivitakwa.NilidhaniilifanyikaSikuyaAlhamisinanilikuwabadomessingnayakejanausiku.Hiyonikwaninihakunamatumiziyakawaida;Sikuyajuaninikinachoendeleakutokealeoasubuhi.Hiini1yawalevifunguambapomiminaendeleakuwahisiakamamimialikuwaakihubirikwakwaya.Weweniwaleambaowatakuwakuelewahili.Niwaleambaosihapakwambawanahitajikusikiaujumbe.LakininiHosea.NikifungumuhimukatikamchakatowaufunuokatikaAganolaKale.

WakatiIsayanaMikawakafanyaunabiiwaKusinimwaKingdom,Hoseaalikuwaunabiiutawalawakaskazini;kwaIsraeli,ambayopiahujulikanaEphraim.Sisinimahalifulanikaribu760-720BC,nakamaIsayanaMika,HoseaalikuwaanatabiriwakatiwautajirinakufilisikakirohotukamaSpokanenaMarekani.Kitabuchakeinamaelezoyamchorowadhambikuendelea.Yeyeinatumialughayamakahaba,makahaba,namakahabakufanyauhakikawake.LakiniHoseapiagraphicallyhuonyeshaupendowaMungukuendeleakwamkewemashaka,Israeli.Kamamumeanatamanikwamkewakenamashakakurudinyumbani,hivyoMunguanatamanikupokeawatuwakenyumayake,kamatuwangekuwawaaminifu.HiyoniujumbewaHosea.

II.Gomeri

Sura3za1zakitabukuanzanaMungukumwambiaHoseakwendakuoamalayanabaadhiyafafanuzikuwanashidakufikiriMunguatawezakufanyahivyo,lakininiwazi,sawambelemaanayamaandishinaMunguanafanyaniniMunguchekeshajivizurianatakakufanya.NaMungualimwambiaHoseakwendakuoamalaya.Hivyoalimuoamwanamkem1aitwayeGomerinawazonikwambandoawaHoseailikuwakuwasomokwaWayahudi.KwambakamavileHoseaalikuwakumpendaGomerikamaHoseaalikuwanahamuyakekuwawaaminifu;kamaHoseaalikuwatayarikusameheyakenakuchukuanyumayake,kamaangewezatuahadikuwawaaminifu,hivyopiaMunguanapendawatotowake.KwanjiahiyohiyoMunguanatamaniwatotowakekuwamwaminifuPiayukotayarikusamehewatotowakenakuwapelekanyuma,ikiwatuwangekuwawaaminifukwake.HakunakutajayawazololotekatikakitabuchaHoseakwambaMunguanatakakuwarejeshaikiwahawawezikuwawaaminifu.HiyosiyodhanayaBiblia.Kiliomsamahanawazisilahanitukamaahadikuwawaaminifu.

KatikaHosea,Suraya1,inasemahiikatikamstariwa2"WakatiBwana1alizungumzakwanjiayaHosea,BwanaalimwambiaHosea`Nendaukatwaemkewauzinzinakuwanawatotowauzinzikwanchi(kwamanenomenginewanawaIsraeli)kufanyauzinifumkubwanakuachaBwana.'(KunakitabuchaHosea.)BasiakaendaakamwoaGomeri,bintiDiblaimu;nayeakachukuamimbanakuzaamwana.NayeBwanaakamwambia(Hosea)'MwitejinalakeYezreeli;kwakatikakidogotuhukunitawaadhibunyumbayaYehudamuyaYezreelinamikukomeshaUtawalawanyumbayaIsraeli.(Utawalawakaskazini).NaSikuyahiyonitauvunjaupindewaIsraelikatikabondelaYezreeli."

MungualimwambiaYehukuuanyumbayaAhabunakukomeshadhambiyaAhabulakininidhahiriYehuhakufanyahivyondivyoMungualitakanaMungunisasakuhusukuwaadhibuutawalawakaskazinikwaniniYehualifanyakatikabondeYezreeli.HivyoHoseamajinamtotowakewa1Yezreeli.


"Akapatamimbatenaakazaamtotomwanamke.NayeBwanaakamwambia(Hosea)MwitejinalakeNoMercy,kwamaanahakunazaidinihurumienyumbayaIsraeli,kwamakosayaoATALL."

Mstariwa8:AlikuwakumwachishaNoMercy,akachukuamimbaakazaamwanaBwanaakamwambia,`WaitejinalakeSiWatuWangu,kwamaananinyisiwatuwangu,walamimisiMunguwenu".

Mimimaranyingikufikiriawakemanabii,kwasababumanabiiwoteakafanyahivyohivyo,wakemanabiiamesimamanjemlangonizaonyuma(kamawalikuwanyumayamilangosidhanikamawalivyofanya;.Milangolabdambele)nakunguruma"NoMercy!SiWatuWangu!Mudawakula!"Lakinikatikakiliosananjeyamajinayao,ujumbewababayao,nabii,ilikuwawazi.HuuniujumbewaHosea;kwambaMungutena,baadayakarneyadhambikuendelea,Mungutenakuwanahurumajuuyawatuwake.WaoniNOTwatuwakenayeyesioMunguwao.

Jambolinalofanyasualahilikidogonguvuzaidi,pengine,nizaidiyafafanuzikuaminikwambaHoseanahatababa,yahasamwanawamwisho,nalabdamwisho2watoto.LakiniyeyebadonikumtajayaonayeyebadonikutumiayaokatikakutangazaujumbewaMungu.

LakininininipiaajabukuhusukitabuchaHoseanikwambawakatinikimsingihukumujuuyadhambikuendelea,katikakilahatuaHoseabadoniwitonjekwamkewake,kwambahakunajamboambapoyeyenikatikadhambizake,iwenikuwanahizizamwisho2watotoaukama,kamaSuraya3mazungumzokuhusukwambayeyenidhahirigotkuuzwakatikautumwa,naalikwendanakununuliwanyumayakenaakatoanafasinyingine,yakekwambakatikakilahatuaHoseabadoniwitonjekwamkewake..."Kamautakuwanawaaminifu,miminikotayarikusamehenakupokeanyuma."Kwahiyopia,katikakilahatuayadhambizetu,Munguamesimamapalenakusemanawewenamimi,"Kamawewenitayarikuwamwaminifu,basimiminikotayarikusamehenamiminikotayarikuchukuawewenyuma."Hatakatikatiyakutokuwawaaminifuwetu,Munguananjemsamaha.AukamaPauloanasema,"Wakatitulipokuwabadowenyedhambi,Kristoalikufakwaajiliyetu."

NadhaniHosea2:16nim1wawatuwengimistarigutinayoumizakatikayoteyaHosea.Kuanziakatikamstariwa14amekuwakuzungumzajuuyamudafulanikatikaSikuyazijazowakatiIsraeliahadikuwawaaminifu,atarudiMunguwao,katikamstariwa16,MungukupitiaHoseaanasema:

"NakatikaSikuyahiyo(kwakuwaSikuyatoba)asemaBwana,wewewataniita"Mumewangu"natenaitakuwaunaniita"Baaliwangu"

Munguanatamaniwatuwakekwakuangaliasaayakenakusema"Wewenimumewangu".Jaribukufikiriamumekamili...(Miminitakupamudakidogokwaajilisnickerskushuka)...Jaribukufikiriakamilimumemwaminifunaupendokatikanjiazakezote,kamwekupotezamatumaini,daimatayarikusamehehatakamawakemkenichiniya2ndStreetnakwendakwamtuyeyoteambayekulipayake.Namumehiikamilianatamani,mahalipasiriyandanikabisayamoyowake,kusikiabibiyakekusema"Wewenimumewangu.Iloveyou!"

NipichayaajabuyaMunguyaajabu.Munguwahurumaambayechipsisisikatikanjiasisihawastahili.PichayaajabuyaMungukusameheambayeanatakakutusamehenaanatakasisikurudiIFsisiahadikuwamwaminifu.

III.PichayaSpiralKushukawadhambi

Suraya4njiaya13wakatihuo,katikaHosea,rangipichayanguvuyaondkushukayadhambi.Waonisuragiza.Waonisurayahukumu.Waosi"kujisikiavizuri"sura.Naondhiihuanzanaibadayasanamu.Hoseaanawekawazisanakwambamwanzowadhambiniibadayasanamu.Hosea4,sehemu1yamstariwa12...naunatakakuondokaBibliazenuwazikwasababusisinikwendakuwaflippingnakurudikidogokabisa...KatikaHosea4:12Munguanasema:

Watuwanguwaulizekwakipandechambaonakutembeawafanyakaziwaokuwapamaneno.


Hiinikejelikinabiikatikauliokithiri!KwambawatuwanatakakujuamapenziyaMunguiliwawezekuongeanakipandechambao,auwafanyakaziwaokondajuuwakatiwaokutembeakuanzakuongeanaonakuwapachumbachandani.Ondkushukayadhambihuanzanaibadayasanamu.Ibadayasanamunizaidiyasanamuyambao.

IbadayasanamunikituchochoteambachohufanyikawaMungu.NasanamunikitukwambatunatamanizaidiyatunatamaniMungu.

NasisikuwawashirikinakamasisiupendokituzaidikulikosisiupendoGod.WeniwashirikinakamatunatamanikituzaidikulikotunatamaniGod.AndsisiniwashirikinakamasisikutafutakituzaidikulikosisikumtafutaMungu.

Dhambihuanzanaibadayasanamu;wakuondoaMungukwenyekitichaenziambapoyeyeninakuruhusumamboyaUumbanjinahuendanyumajuunakuchukuajuuyakitichakechaenzi.Nahatakatikatiyaibadayasanamuyetu...HiinihatuamkalikatikaHosea...Hatakatikatiyaibadayasanamuyetumumewetubadowitokwasisi,kuulizasisikurudi.Hosea2,kuanziasaamstariwa14:

Kwahiyo,tazama,miminitamshawishi(ninamwombayake)nakumletanyikani(ambayonijambozurihapa)nakusemaupolekwakenahukonaminitakupamashambayakeyakenakufanyabondelaAkorimlangowamatumaini;nahukoyeyeatakuwakujibukamakatikaSikuyazaujanawake,kamawakatialipofikanjeyanchiyaMisri.

KumbukanyumakatikaSikuyahizomapemawakatikilakitukilikuwampyanayakusisimuanawalikuwahivyopassionatelykatikaupendonamchumbawako;passionatelykatikaupendonamkewako.Munguanasema"Sikuya1nikwendakuwakamakwambatenakwawatuwangu."

Lakinikwakuanzianaibadayasanamu,kasiyaondhiikushuka,lichayamwalikowaziwaMungukwetukurudi,kasiyaondkushukahuelekeakuongezana1yanjiaambayoinaongezanianasa.Hiini1yanguvundogoyapaziakatikaHosea.Kwamfano:Hosea10:1

Israelinimzabibuluxuriantkuwamavunomatundayake.Zaidimatundayakekuongezekamadhabahuzaidialiyoijenga(Hayanimadhabahuyakipagani.)Kamanchiyakebora,yeyekuboreshwanguzozake.

JuukatikaSuraya13,mstariwa6,(tenaakizungumzayawatotowaMungunamashaka)

Lakiniwalipokwishakuchungawaoalikuwakuwakamili.Walishibanamoyowaoulitukuka,kwahiyowakasahauyangu.

Wewenamimikufanyakazinzuri,je,sisi,bilawakipigakelelekwaMungukatikahaliyakukatatamaawakatimambokuumiza;wakatikunamatatizo;wakatimambosikwendavizuri.SisikufanyakazinzurikwakweliyawakipigakelelekwaMungukatikakuumizanamaumivu.LakiniujumbewaHoseanabaadhiyamanabiiwenginenikwambawakatifedhaniinapitanawakatimaishaniburekutokananamaumivu,sisikusahauMungu;nazaidinazaidisisikuabudumiunguyamalinamiunguyafaraja.Hiiondkushuka,Hoseaanasema,ondhiikushukakwadhambituiliongezekakwautajirinaanasana,nakatikaondhiikushukadhambi,ambayeanapatahawakupatandaniyake?Watotowetu.Tena,hiini1yakaulimbiunguvukatikaIsaya,kwambakamasisikurejeaondkushukayadhambi,watotowetunihawakupatajuukatikahilo.Tena,lughahapanisana,kalisana.Katikasura1mstari2yeyemazungumzojuuyakuwanawatotowauzinzi;watotoambaonikwendakuwakamaGomeri.

Katikasuraya4,ayaya6:

Watuwanguwanaangamizwakwakukosamaarifakwakuwaweweumeyakataamaarifa;kwakuwakukataliwamaarifa.Mimikukataaweweusiwekuhanikwangu,natangukuwaumeisahausheriayaMunguwako,mimipiakusahauwatotowako.

Kwasababuyadhambizawazazi,nakwasababuwaowamesahausheriazaMungunaniwazihawezikufundishawatotosheria,hivyopiaMunguanakwendakusahauwatotowao.Angaliamstariwa13;Mimisikufanyamambohayajuu.


Wao(maanawazazi,Waisraeliwasionaimani)wavitoajuuyavilelevyamilimanakuchomasadakajuuyavilima(hizinisadakayoteyaBaali),chiniyamwaloni,poplar,naelmskwasababukivuliyaoninzuri,kwahiyo,bintizenukuchezauasheratinabibiarusizenuhufanyauasherati.

Dhambiyakizazinijambombaya,sihivyo?Nijambombayawakatisisikuanzakusongachiniondhiinabadalayakufanyakilakitutunawezakushinikizawatotowetunjeyaond,sisikunyakuayaonakuvutayaochininasisi.NiniTofautinanjianiwalidhanikuwa.

Kumbukumbu6(sisiquoteShemamengi)"Sikiliza,Israeli,Bwana,Munguwetu,Bwanandiyem1nawempendeBwanaMunguwakokwamoyowakowote,nakwarohoyakoyote,nakwanguvuzakozote.Nakishakatikamstariwa7,naweuwafundishe(sheria)watotowakokwabidiinaatakuwamajadilianoyauketipokatikanyumbayakonautembeaponjianinaulalaponauondokapo.

NiainaganitofautikabisayakitengochafamiliakwambaMunguanaonakatikaKumbukumbukulikoyaleHoseaanaona.Nijambo1kwafujoupmaishayangumwenyewe.Nijambo1kwaMEkuwanamashaka,kamawatotowasionaimaniyaIsraeli;nijambo1kwaMEkuwamshirikina,lakiniNikotayarinaukotayari...niWEtayari...kuharibumaishayawatotowetukatikamchakato.KwasababuujumbewaKitabuchaHoseanikwambanininihasakinaendakutokea.Nininihasakinaendakutokea.

Baadhiyaunawezakuwakufikiri...OhBill,msiwenahivyokufanyamambokwavitendo!...MimininaNOT!Hoseasiaidha,nawalaniMusa.Katikakutolewakwaamrikumi;Kutoka20kuanziamstariwa4,amriya2:Usifanyemwenyewesanamuyakuchonga,walamfanowakituchochotekilichojuumbinguniwalakilichochiniduniani,walakilichomajinichiniyadunia.Hapanahatakuiabuduaukuitumikia.(Idolskuchukuafomunyingi,siwao?Waosiwafanyakaziwotekutembea.)KwamaanaBwana,MunguwenuniMungumwenyewivu,nawapatilizawanamaovuyababajuuyawatoto3nakizazicha4yawaleambaochukinami.

Unawezakuona,kamahatuwezikufundishawatotowetumaagizoyaBwana;kamahatuwezikusemanaowakatisisinikukaachininawakatisisinikusimama.Kamahatuwezikuziandikamiimoyamlangowetu,basinijinsiganiwanawezakujuayao?NajinsiganiwanawezakujifunzakupendaBwana?

Nabado,kamawatotohuwanakuwahawakupatakatikaondhiikushuka,hatakatikatiyakwamba,mumewetuanatuitakurudi.Hiyoninurumkali.HiyonihadithimkalikatikaKitabuchaHosea;kwambabilakujalijinsimbayadhambiinakuwa;bilakujalijinsimbalichiniondmtuamekwenda,Mungubadoyapo.Mikonoyakebadoniwazinaanasema"Natakakusamehewewe!Miminikotayarikuchukuawewenyuma,kamaungependalakinitubunakujitoakwakuwamwaminifukwangu.

Suraya10,mstariwa12:(Hoseanikuangaliambelenawakatiujaowamarejesho.)

Kupandakwawenyewehaki,vuneniupendothabiti,kuvunjaudongokatikakondezenu,kwakuwaniwakatiwakumtafutaBwanailiawezekurudinamvuahakijuuyenu.

HiyonininiMunguanatakakufanya.Yeyeanatakatuwewaaminifukwake...nanashirikitunaRohoMtakatifusasa.Tunauwezeshajikufanyajustkwamba,kwasababumumewetuanatakasisi.Yeyeanatakamvuahakichiniyamiminawewe.Hakunajamboambaposisinikatikaondyadhambi,naamsamehe,mumewetuwaaminifuanatakasisinyumbani.

Lakinihatimaye,kamawatuwanaendeleachiniondhii,waokupatakwauhakikaambapoHoseaniwazisanakwambawamekuwahivyokabisadhambikwambawaoniuselessnawengimanenomengine.AngaliaHosea8,mstariwa8,tafadhali.

Israeliamemezwa;Tayariwaonimiongonimwamataifakamachombomaana.

(Ninihukumu.)Waonimaanayakuwanuruyamataifa...nuruwaulimwengu...sisinikuwachumviyadunia.Sawa?Nabado,wamekuwahivyodhambikwambabadalayakuwaUfalmewamakuhaniwaMungu,Kutoka19,


kwendanjenaupatanishiMungukwamajiranizaonaushirikianowafanyakazinafamilianamarafiki,ninikilichotokeanikwambawamekuwachombohainamaanakwawaohawezikufanyajamboambaloMungulengowafanye.

Hoseainaendelea;anasemawamekuwahawanauwezowaakili,mstariwa12katikaSuraya8,Munguanasema"Weremimikuandikakwake,(Israeli)sheriazangunamaelfukumi,wangewezakuonekanakamajambolaajabu.

Waisraeliwalikuwatukuwahawezikuelewa.Naopiakutowezakuwahanahatia.Kuangalianyumakatikamstariwa5:Ihavedharaundamayako,OhSamaria,hasirayanguimewakajuuyao.Mudaganiwaokuwahawezikuwahanahatia?

Hosea9:5Waowamekuwamachukizokamakituwalichokipenda.

Sisiwotekuwakamakilesisiupendo,je,sisi?NaIsraelialikuwanakupendwauasheratinawalikuwakuwakamamachukizokamamakahaba.

Hosea5:11:Niniayakwendabaadayauchafu.

11:7...Watuwangumiongonimwaokugeukambalinamimi.

4:10...WaoCherishuasherati.

4:12...Wanarohoyauzinziambayoinaongozayaokupotea.

Ondanaendeleakwendachini.Hakiwakatiunafikirihaiwezikwendayoyotezaidi,anaendeleakwendazaidichinimpakawatukuwahainamaanazaidina;uwezowaakili;hawezikuwahanahatia.Machukizo.

Kunamtualiniambia,namimisikwendakupatajina1kwaya1,lakinini1yapichakatikaMaendeleoHijawa,yam1wawahusikakuwaMkristohukutanaambayenikatikangomenabaayangomenidhambinayeyehawawezikupatanjeyangomenayeyeanaishikatikangome.Yeyenitrappedkatikangomelakinikufulihaijafungwa!Naawezekufunguamlangowakatiwowoteyeyeanatakanakuhamianje.Lakiniyeyenihadisasachiniondyadhambiyeyehajuianawezakupatanjenayeyeniamefungwanachumadhambi.HilondiloHoseanikuzungumzajuu.

Kunachiniyaond,ingawa.Sijuikamakwambanihabarinjemalakinikunashakanichiniyaond.Nachiniyaondwadhambiniwakatimsamahainakuwavigumu.Kunahatuaambayodhambiinakuwahaliwezikusamehewa.Hivyo,hamnahata?NasikwasababuMunguhatawasamehebibiyake.TatizonikamwenaMungu.Tatizonikwambabibisikuombamsamaha.Sisisikuombamsamaha.

Hosea5,mstariwa4:VitendovyaohaziruhusuwarudikwaMunguwao,maanarohoyauzinziimondaniyaonakuwahawajuiBwana.

HivyokilekinachotokeanikwambaMunguunaondoka.Suraya5,ayaya6:

Pamojamakundiyaonamifugobasi,watakwendawakumtafutaBwana,lakiniwaosikumpata;yeyeimejienguakutokakwao.

Nakwakweli,nininiMunguanafanyanikwambayeyeanatoabibiyakekatikahukumu.Suraya9mstariwa15...nusuya2yamstariwa15:

Kwasababuyauovuwamatendoyao,nitawafukuzawatokekatikanyumbayangu.Mimiupendowaotena.

Hiinimafundishoyamoyomgumukwambasisi1alikutanakatikaFirauni.AnapatakujadiliwazaidikikamilifukatikaWarumisura9Watukuwahivyozinazotumiwanadhambi,kukataakufanyalolotekuhusuondkushukayadhambi,ilikupatakwauhakikaambaponyoyozaokwabidiiwaosikwendakuombamsamaha.NijamboambaloYesuwitodhambiisiyosameheka.Najuabaadhiyawatuwanawasiwasikuhusukuwadhambiisiyowezakusamehewa.Kamaunawasiwasikuhususualahilo,hujafanyahivyo,kwasababukamawewewamefanyahivyohamjuihilo,hunahuduma,nahawatakikutubu.Lakinikunahatuaambazo,kamasisikwendachiniondhiiyadhambi,ilisisikupata


chini;mahalipamoyomgumu.MahalipadhambiisiyosamehekananimahalihapakwambaHoseainayoitwa"uasherati".

Uasheratihainamaanasawanadhambimarakwamara.Nihainamaanasawanawakatisisikufanyatendomashaka.UasheratimaanayakenikwambatunakuwawatuwasionaimaninawakatitunakuwanamashakakwaMungu,wakatitunashindwakumpendakamatunapaswa:tukimpendamamboyaduniahiizaidikulikosisikumpenda,basitunakuwawashirikinanahatimayetunakuwamakahaba.

Nabado,chechezanurukatikaHosea,kwambahatachiniyaond,wakatisisibadounakwendakupitiahukumu...naIsraeliwalikuwawamezipatakwauhakikaambapoMunguanasemakupitiaHosea"Hakunanjianyingine.WeweWILLkupitiahukumu.WeweKUWAkupitiahukumu.Nijambotukwambaniwakushoto.'Hatahivyo,upandewa2wahukumuanasimamamumewetumwenyeupendo.Badotayarikusamehenabadoniayakuwanasisinyumakamasisiingekuwalakinikuwamwaminifu!Amesimama,kwamanenoyaHoseasuraya6kuanziasaamstariwa1,hiinininimumeyetuanatamanikusikiasisikusema,hataupandewa2wahukumu,chiniyaond,yeyeanatamanikusikiasisikusema

"Haya,hebukurudikwaBwana;kwamaanalenyesisiiliapatekutuponya.Yeyeamepigasisichininayeyea3fungajerahazetu.BaadayaSikuyambilia3fufua.KatikaSikuya3a3fufuasisijuutupatekuishimbeleyake.Hebukujua,hebuwaandishiwahabarijuuyakujuaBwana,wakekwendanjenikuhakikishakamaalfajirinayeyeatakujakwetukamakuoga,kamamvuaspringyainyweshayonchi.

Hatakatikatiyahukumu,mumewetuwaaminifuanatamanikwatutubunakujanyumbanikwake,kamatunatakakuwalakiniwaaminifu.

IV.NewTestamentImagerychaHosea

WakatipichazahiinihatuayandaniJipya,niilichukuakamamfanowamiminawewepaya1,kuwabibiharusiwaKristo.Nivigumukidogodhana,nadhani,kwaguyskupatamikonoyaokaribu,lakinihatahivyonidhanamuhimumnokuwasisisotepamoja,wanaumenawanawakekamakanisa,niBibiHarusiwaKristo.PaulanasemaWakorintho,2Wakorintho11:2

Mimiameposwamumemya1,sasawewenikamabikirasafiKristo.

Unawezakuona,kwambaniniayaPaulo.DhamirayaPaulosiyokwambatunabaadhiyahisia,uzoefuwakidininakufikirikwambatunawezakwendanakuishinamnayoyoteiletunataka...nakwabahatimbayaPaulonimaranyingimis-kusomaakisemakuwa;yeyekamwegani.Niayakeilikuwanikutusaidiakujaimani,kuishikamawanafunziwakekukuakatikaukomavuhivyokwambawakatisisikusimamambeleyaKristosisinisafi;sisinimabikira...sisisimakahaba.Sisiniiliyotolewa,kamaPauloanaelezeakanisalaEfeso,safinabilalawamambelezake.

KatikaUfunuo,suraya19,mwishowawakati,maonoyaYohanakuhusuninikinaendakutokeawakatihuonijuuya;yeyeinaongeapichazahuo.Ufunuo19kuanziasaamstariwa6:

Nakishanikasikiakitukamasautiyaumatimkubwawakamasautiyamajimenginakamasautiyangurumokuuyaradi,wakipigakeleleHaleluya!KwasababuBwanaMunguMwenyeziMfalme.Tufurahinakujiinuanakumpautukufu.KwandoayaMwanakondooumefikanabibiarusiyukotayari.Ilikuwaninafasiyakekwanguoyeyemwenyewe(hiinimiminawewe,wewewote!)Niilipewayake...niilipewaBill,niilipewawewe...kwanguomwenyewenasandasafi,mkalinasafi,maanakitaninzurihiyonimatendoyahakiyawatakatifu.!

KwambanijinsiwewenamiminikuvikwakamabikirasafikablamumewetukamasisikupatatayarikwaajiliyandoanaSikuyakuundoakwambawatapatawalewakwetuambaoniwanafunziwaYesuKristo.Aliyevaauaminifu.

SualalaHoseanikamadhahirikamailivyobutu.Miminihawakupatakatikaondkushukadhambi?Namimitoyedna,aukuwanamimikuwamiongonimwawashirikina.


UpendokituzaidikulikonampendaMungu;kutamanikituzaidikulikoNatakaMungu;kutafutakituzaidikulikonaonaGod.Hassanamuyanguyamekuwaspedupnaanasawangu?Tena,kwakutumiapichazakinabii;SasanimekuwamafutanawamesahauMungu?Je,watotowangukulipabeikwadhambiyangu?Namimikuwahainamaana...haweziakiwahanahatia?Miminichiniyaond?Miminiuasherati?

YakomwaminifuMungu,mumewetu,anasimamambeleyetu,mikonoyakeulionyoshwa,kwamoyokwambayukotayarikusamehenakupokeanyumanakupokeayangunyuma,ikiwatututakuwanawaaminifukwake,kuwezeshwanaRoho,aliyevaamatendoyahakiyawatakatifu.

Hebupray.Father,kunakitundaniyetukwambaanatakakujisikiavizurinakujisikiavizurinakujisikiakikamilifukukubaliwabilakujalinakuwakituinaitwadhambi.Baba,kamasisiniwenyedhambihatutakikujisikiavizuri.Hatutakikujisikiavizurikuhususisiwenyewe.TunatakakujisikiakutishanamnyongekwasababusisiNIwatukutishanamnyongembalinaneemayaYesuKristo.Baba,tunatamanikuwahuru.Tunatamanihojakwanjiayakuvunjikakatikauzima.Tunatamanikuwabibiyakowaaminifu.Baba,katikakilahatuayaondtupatekutokeakwakuwa,babaanawezawewekwauwezowaRohoyakokuchukuaHoseanakuzungumzanasisi;imara,kwaupendo,nainawezatunaonakwambawewekusimamapalenamikonoyakoulionyoshwa,sadakayetumsamaha.Kuulizasisikujanyumbanikwako,kamatunawezakuwawaaminifutujinabride.InYesu,Amina.


24.Habakuki

Hebupray.Father,sisikukirikwenukwambakilakitukatikautuwetuwaasilinakaribukilakitukatikaduniahiiyaasilidivertsmawazoyetukutokakwenunakutokananakilenikweli.TunashukurukwashahidiwaUumbanji.Tunashukurukwaufunuoyakomaalumandiko;mambohayaambayokuvutayetunawewe.LakiniBaba,nguvuzamwilinanguvuzadhambininguvunanirahisikwakuangaliamaishanakusahaukilenikwelinimuhimu,nakwambaniWewe.Baba,tunaombakwambakamasisikutembeakwanjiayamaishaHabakukinachangamotoaliyokuwanayo,nawitowakokwakekuwamwaminifu,kwambatunatakakusikiahuonichangamotopetekatikayetujinaears.InYesu,Amina.

I.Utangulizi

NabiiHabakukialitabiripenginemahalifulanikaribu640-610BCAshurualikuwaameshindautawalawakaskaziniwaIsraelijuuya80miakakablayayeyekuanzanaufalmewakusini,ambapoHabakukimarakutoka,alikuwakwelikuonekanaufufuowakiroho.LakinikwawakatiHabakukialikujakatikaeneohiloalikuwaduninyumachininakuwamahalipawaovu.Tajiriwalikuwakuwakandamizamaskini,walikuwakatikaudhibitiwaMahakamaSherianahakukuwanahaki.DuniaHabakukihaikuwamahalimrembo.KitabuchaHabakukiinamjadalawakekwaMungukuhusujambohilimahalisiyomzuri.Kwakawaida,katikamanabii,tunasikiaMunguakizungumzakupitianabiikwawatu.LakinikatikakitabuhikitunapatakusikiaMungunanabiikuzungumzanakurudikwakilamya1,namarambilikatikakitabuhikikifupiHabakukianaulizaMunguswalinaMungumajibu,nakishakatikaSuraya3tunapatakusomamajibuHabakukikwamajibumawiliMungu.

II.MaswaliAlipoulizwa

A.1Swali(1:2-11)

Swalila1najibukuanzakatikaHabakuki1kutokamistari2kupitia11.Nininitunakatikasehemuhiini1yakauliclassicjuuyakilekinachoitwatatizolauovu.NguzoyamsingikwaHabakukinikwambaMungunimwenyehakinaMungumwenyehaki.HiyoYeyemalipoyahakinakwambaatahukumuuovu.Hiyonidhanayamsinginanikwelialisemakatikamstariwa13.LakinimvutanohujajuukatikatatizolamabayakatikamaishaHabakukiwakatiyeyeanaaminihivyo,lakiniwakatiyeyeanaangaliahalihalisiinaonekanakwambauovunimsafarawaushindi.KwambaMungukwakwelisizawadihakinaMungukwakwelisikuwaadhibuuovu.NakwambanimvutanowamaishaHabakuki;katiyakileyeyeanaaminikuwanikwelikuhusuMungunakilekinachoonekanakatikahalihalisi.

Habakuki1:2-4.

EeBwana,hatalininifanyekuliliamsaadanahuwezikusikia.Aukuliakwavuruguwewenawewesikuokoa?Kwaninikufanyamimikuonauovunakwaninidomokuangaliavibaya.Uharibifunaudhalimuumbeleyangu.Ugomvinaubishikutokea.Hivyosherianimgonjwawakupoozanahakihaitendekikamwe.Kwawatuwabayahuwazungukahakinahivyohakiinakwendaimepotoka.

YudasimahaliprettykatikamaishaHabakuki.NiswaliwaaminifukwambaHabakukinikumuombaMungu.Yeyenikumwagamoyowakenayeyenikuwamkwelinamaumivuwaaminifu,kwasababuuwepowaudhalimunauwepowauovunichungukwaHabakuki.Nimachungu!

Je,umewahikuwakatikaainahiyoyahaliyakomwenyewe?Wakatiwewenikuangaliahalihiyo,labdakatikamaishayakoaukatikamtumwinginemaisha,naunawezakuonakwambamtuhuyonimwongonahainamilelewanaonekanakupatahawakupata;kwambamkewasiowaaminifuhaionekanikutokananamadharayoyote;naukiangaliaainahiiyahalinakusema"Hiyosihaki,Mungu!""Hiyosihaki!WewenimwenyehakinaMungu


mwenyehaki;unaniayazawadihakinauovukuwaadhibu.Nininikinachoendelea?"HilonitatizolauovunakwambanitatizoambaloHabakukiniyanayowakabili.

Naam,MunguajibuHabakuki.MungudaimahainakujibuwatukatikaBiblia,KutokaWarumi9andAyubutunajuathatGoddaimahainakujibumaswaliyetu.LakinikunakitukuhusuHabakukinakunakitukuhusujinsiyeyeanaulizaswalikwambawitoMungukujibu...naanafanya.AnawaambiaHabakukikwamba"MiminikwendakuwaadhibudhambiyaYuda.Itakuwawaadhibiwe.NamiminikwendakuwaadhibunakuwapelekaWakaldayo."KamajinalinginelaBabeli.Babeliyatakujanawanaendakuharibuufalmewakusinikamaadhabukwadhambizao.

AngaliaHabakuki1,aya5hadi7.

Angaliamiongonimwamataifanakuonaajabunakuwastaajabiwa,kwanafanyakazikatikaSikuyayakokwambawewehuwezikuaminikamaaliiambia.

Kwamanenomengine,hiinikwendakwelimshangaowewe,Habakuki,kileMimikuhusukufanya.Hiisikituambachoungependakutarajia.

TazamamiminitainuaWakaldayo,taifalilekalipupa,ambayemaandamanokupitiaupanawaDuniakumtiamaskanisiyaowenyewe.Waonidreadednakutisha.Hakizaonautunaatokewenyewe...

NamjadalawaBabeliinaendelea.Kwamanenomengine,MunguanaelezeaHabakuki"Kunaukomowasubirayangu.MimitukuwekanadhulumanauovukwamudamrefunakunaunakujawakatiambaonitawaadhibuuovukatikaYudea."Sasa,kuvutia,YeyekamweanaelezeaHabakukiwakatiYeyeanaendakufanyahivyo.Tunajuakutokananahistoriakwambakilichotokeakatika586BC;penginebaadhi30aumiakabaadayaHabakukialianzakutoaunabii.Babelialishukanaalitekwanakuharibiwaufalmewakusini.LakiniHabakukinikamwealiiambiawakatiilikuwakinaendakutokea.

HivyoMunguajibuHabakuki1swali,lakinibadalayaku3atatizo,katikaakiliHabakukiMungutukuifanyambayazaidi.KwasababukatikaakiliHabakuki,kamambayakamaWayahudini,Babelinimbaya!Hivyosisihojakatikaswalilakela2kwambakuanzasaaaya12.Natafadhali,wakatiunawezakuonamstariwa12,angaliaimani.Kunaimaninjiazotemstariwa12.

B.2Swali(1:12-2:1)

Habakukiswalila2:

Je,wewesiwamilele,Bwana,Munguwangu,MyMtakatifu.Sisihatakufa.(Kwamanenomengine,mataifaasipotee.)Bwana,unaakazifanya(Babeli)kamahukumunawewe,eeMwamba,kuwaimarayaokwakuwaonyawatumakosayao.

Unawezakuona,kwambanikaulikubwayaimani.NiHabakukikusema"Sawa,mimikukubalijibulako.Naelewahilo.WewenikwendakutumiaBabeliilikuwaadhibudhambizaWayahudi,lakinimimibadosielewikwaniniunatumiaBabeli!"Angaliamstariwa13.

Ninyimlionamachosafikulikokuyaonamabayanahawezikuangaliavibaya.(Unawezakuona,HabakukinireassertingimaniyakekwawemanaukamilifuwaMungu.WewesiMungumaovu.WeweniMungumwema.)Kwaninidomotuangaliewasalitinanikimyawakatimwovuammezapomtuzaidimwenyehakikulikoyeye?

Napendaugaviantecedents."KwaninidomokuangaliaBabeli?Kwaniniwewekimyawakatihizo,BabeliwaovuwaovukuwamezaWayahudikwambahatakamanimbaya,waosimbayakamawatuwaBabeli?"Je,unawezakuonatatizoHabakuki."Kwaninikutumiakitumbayazaidikuwaadhibukituambachonimbaya?"Hiyoilikuwanikwaninijibu1waMungualifanyaHabakukipuzzledkiasikwambazaidi.

HivyoMungumajibu,kuanziasaaSuraya2,ayaya2nayafuatayo.Angalia,hasa,katikamstariwa3.MunguanaelezeaHabakuki;


Kwabadomaonowatapatamudawakemaalumu.Nikufanyaharakahadimwisho.Itakuwakusemauongo.

Kwamanenomengine,miminikwendakukuambianinimiminikwendakufanya.MiminaendakukuambiakatikamaonokileMimikwendakufanya.Namaonoambayokujakuzaamatunda.Ninachosemakinaendakutokea.{Je,siupendomashairiBiblia?Unakwelikutafunamambohaya!}Munguanasema,miminikwendakukuambianinikinaendakutokea,nabilashakakitakuwakutokea.Kamainaonekanapolepole,kusubirikwaajiliyake!Kuwahainabudikuja.Itakuwasikuchelewa.Munguanasema,miminikwendakujibuswalilako.MiminikwendakuchukuahudumayaBabeli,lakinimiminikwendakufanyahivyowakatimiminikotayarikufanyahivyo.Munguhanakazikatikawakatiumboletu.Tunapoonauovunaudhalimu;tunapoonamamboambayosihaki,sisiharakanakurukakwahukumunakusema"Mungunimepatakufanyakitujuuyake!Hivindivyounakufanyahivyo!Na,lookwanjia,unahitajiwamefanyahivyojana!Hiyoniainayajinsisisikufikirijuuyamambohaya.

LakiniMunguanasema"Miminikwendakukabiliananatatizohili,Habakuki,lakinimiminikwendakufanyahivyowakatimiminikotayarikufanyahivyo,nakaziyakonikuwanasubirananikusubirikwamimikufanyakileMiminaendakufanya."

Kisha,kuanziamwakaSuraya2,mstariwa6,kunamfululizowa5kauliole,ambapoMunguanawekawazisanakwambamaraYeyeametumiaBabelikuwaadhibuWayahudikwasababuyadhambizao,nayekugeukakuliakaribunaAtawaangamizaBabelikwasababuyadhambizao.MungunikweliwemanatuMunguambayeatakutuzahakinaambaokuwaadhibuuovu...wakatiyeyeyukotayarikufanyahivyo.

Kwamaranyinginetena,Habakukisialiiambiawakatihuukinaendakutokea.Tunajua,tenakutokananahistoria,kwambakilichotokeakatika539BC,kuhusu47miakabaadayaBabelikuharibuKusinimwaKingdom,nawaowenyewewalishindwanakuharibiwakamataifa.NininiyakuvutiakuhusutarehehiyonikwambaHabakukipenginekamwekuonajambokama.HabakukipenginealikufakablahimayayaBabelialiadhibiwakwaajiliyadhambizao.Nabado,MungualipoitwakuaminikwambaMungukuwaadhibuuovuwao.

C.KatiSwali

YotehayoniainayakuongezekakitheolojianayakihistorialaswalikuuyakitabuchaHabakuki.SwalikuuyakitabuchaHabakukini"Je,wewekuishikatikakatika-katiyawakatiwake?"Jinsiganiunawezakuishikatikahuohuo?

Kwaupandem1kunabaadhiyamamboambayosisiknow.WekujuakwambaMungunimwenyehaki.

(akageukamkanda)

Lakini,kwaupandemwingine,sisikuangaliauzoefunatunaonakwambawatuwemabadowatalipwa...auangalaukikamilifuwatalipwa.Tunajuakwambawaovubadokuadhibiwa,aubadokikamilifukuadhibiwa.Basihizopande2.Hiyoilikuwaniahadinakutimiza..KunabaadhiyamamboambayotunajuakuhusuMungukuwanikweli:YeyenimwenyehakinaMungumwenyehaki.Nabadokatikauzoefuwetuhatunadaimakuonahakiwatalipwa.Hatunadaimakuonauovukuadhibiwa.Hivyoswalini...Je,tunaishikatikahuohuo?Je,sisikuishikatikakatika-katiyamuda...katiyakileambachoMunguamesemayeyenikwendakufanyanawakatiyeyekweligani?

Nikwambawazi?MimiJihadipamojanakujaribukufikirijinsiyakufanyahiliwazi.Wakatiwewekwendanyumbanileo,tafadhalikuzungumzanakilamya1;kuzungumzanawatotowako;kuhakikishakuwakuelewadhanahii...yaahadinakutimiza.YatabiayaMungunaahadizaMungunakutimizahilonajinsitunaishikatikati.Kuhakikishakuelewakwamba,tafadhali.

Kwamfano:Je,wewekuishikamakatikati,wakatiwakwendashulenanikinyumechamaadilimwanafunziambayeanapatatahadharizotenamwanafunziwakawaidaanapatahakunamakiniwakatiwote.Hiyonikuishikatikahuohuo.Kwambaniwanaoishikatikakatika-katiyamuda.WewekwendakufanyakaziSikuyaJuma3nalabdanimtuunethicalambaonikwendakupatakukuza,nakufanyakazingumu,mtukimaadiliyapoambapowao


nijuuyangazizashirikanasqueaksna.Sisikuimbamapema,"Sisinikuvunjwa,wewenimganga".Hiyonijuuyaupandehuu,nabado,kamasisikuangaliamaisha,tunaonabintiwenyeumrimdogokuwamapambanokilaSikuyanamaumivu.Tunaonawatuambaodamukatiyakehainakurudimiguuyaonainakuwaulikatwa.Natunakuishikatikati.JinsiganiunawezakuwaMungualiyemwemanamwenyenguvunamwemanawahakinazohizindizoainayamamboambayosisiuzoefuSikuyandaninanjeSikuya.Je,sisikuishikatikakatikatiyayotehayo?Je,sisikuishikatikamvutano?

HiloniswalikuuyakitabuchaHabakuki.NakwambapenginenikwaninikitabukwambalazimakutengwakatikaBibliazenunakusomamarakwamara.

III.Hitimisho

A.KatiJibulaKitabu

JibunikatikaHabakuki,suraya2,mstariwa4.Pengine1yajuumistariya10katikaAganolotelakale.1yamistarikuukatikaAganojipyanialinukuliwamara3,marambilinaPaulo,kamahojamuhimukwamafundishoyake.Hiini1yawalemuhimu,mistarimuhimukatikaAganolaKale.

MunguanasemaHabakuki,"Tazamarohoyake(maanarohoBabeli)hujivuna.Siunyofundaniyake.Mwenyehakiataishikwaimaniyake.

Maishayahaki,maishayamtuambayenisawanaMungu,nisifa...nikupenywe...kwaimani.NaniimaniyetukwambaunatuwezeshakuishikatikamvutanokatiyaninitunaamininakujuakuhusuMungunakilesisikuonaSikuyandaninanjeSikuya.Hebumajadilianojuuyaimanikwasasa.

NadhanisisiujumlakufikiriaimanihasakatikauhusianonakuwamwanafunziwaYesuKristo.Tunapozungumziakuhusuimani,ninisisinimaranyingikuzungumzajuuyanijinsiganimimikuwasawanaMungu?

Naam,tunaaminikwambahunakuwasawanaMungunaworks.WehawaaminikuwatunakuwasawanaMungukwakufanyathings.Wefulaniwalakujakwamguuwamsalabanamambokatikahands.Lookyetujinsinzurimimiam.Inihivyoborazaidikulikoneighbor.Iyangualitoa$10.00mara1nilipokuwamtoto.

Hatunakujamsalabanamambomikononimwetu.Hayonikazinawaowotekushindwakwasababuhakunakitutunawezakutoabadalayamaishayetu.

Hivyosisimajadilianojuuyaujiowamsalaba,kujakwaKristo,nakuamini...sinakupataneemakwaMungu,kwasababuhuwezi...lakinikwakifupikuaminikwambasisiniwenyedhambi,ilitumeitwakutubudhambizetu,yakuwasisinikutengwanaMungu,nasisitukuaminikwambayaleambayoYesualifanyajuuyamsalabainatoshakulipafidiayadhambizetu.

Hiyonikawaidamazingirawakatisisikufikiriyaimani;kwambanininisisikufikiria.Kwakweli,hiiniyaleambayoPaulopullsnjeyamistarihii.WakatiyeyeananukuuHabakuki2:4katikaWarumi1:17naWagalatia3:11,hiinihatuakuukwambayeyenikujaribukufanya;kwambatunakuwasawanaMungusikwasababuyaninichakufanya,lakinikwasababuyaimaniyetu.Kwasababuyayaletunaaminikilichotokeajuuyamsalaba.

LakinikunazaidiyajibulaMungukwaHabakukikulikotu.NautakuwataarifakatikamaeneomengiyaBibliazenuunatanbihijuuyaneno"imani"natanbihianasema"auuaminifu".Kiebraniamaanayakenizotembili.Mwenyehakiataishikwawake,auyake,uaminifu.Sasaninimaanagani?

InamaanakwambaNdiyo,hatuwezikuwamwanafunziwaYesuKristokwaimani.Kwambanijinsiuhusianowetunayeyehuanza.Kwakuamini,kwakuwaimani,kwambayeyendiyeambayeAnasemaYeyeninakwambaatafanyakileanachosemaatafanya.LakinibasitunaishikilaSikuya1kuwamwaminifukwake.Je,unawezakuonatofauti?


SisikuanzanayenimwanafunziwaYesuKristokwaimani.Tunaaminimambofulanijuuyake.LakinibasiimanikwambainaruhushuhivyomaishayetukwambaSikuyandaninanjeSikuya,wakatisisikuangaliamatatizonamamboyuckyyamaishahayanatunawezakuelewa,sisikuendeleakuwawaaminifukwaMungu.Tunapoangaliamatatizotunasema"Sielewiyotehaya,lakinimimikuishikujuakwambaWewenimwenyehakinakwambaWewenimwenyehakinakwambaWewenihaki,nakwambaWeweninzurinakwambaWeweninguvu.NakilaSikuyasisikuimarishaimaniyetukatikaYesuKristo.SisikuimarishaimaniyetukatikaMungu;nasisiniwaaminifukwake.

SehemunyingineambayoHabakuki2:4nialinukuliwaniWaebrania10.NahiinijusthatuahiyomwandishinimaamuzikatikaWaebrania10.kitabuchotechaWaebraniainahusikanauasi.NiwasiwasinawatukuachaimaniyaKikristo,yakuachakwasababuyamateso.WakatikunamengiyatheolojianzurikatikaWaebrania,hatuayavitendokwambakitabunikujaribukufanyanikwambalazimakuvumilia.Lazimakuvumilia.Lazimakuendeleakuishimaishawaaminifu.QuotationnikwelikatikaWaebrania10,ayaya38,lakinimazingirakuanzasaaayaya36.

Kwamaanahajayauvumilivu,iliwakatiumefanyamapenziyaMunguunawezakupokeakileahadi.AnanukuuHabakuki2:4nakishakatikamstariwa39,lakinisisisiyawalewanaorudinyumananikuharibiwa,lakinikwawaleambaowanaimaninakuhifadhirohozao.

MwandishiwaWaebraniaanaelewa,naPauloalivyofanyapiakwamba,kunazaidiyaHabakuki2:4kulikotukwambasualaawaliyaimani.LakinisualaambaloawaliyaimaninihivyopermeatemaishayetuSikuyahiyondaninanjeSikuyawitokwasisikuvumilia;hutegemeakatikahuko;kuwekakuaminiMungu;kuwekaimanibilakukatatamaajuuyake.Wenyehakiwataishikwaimani.Wenyehakiwataishikwaimanindaniyao.Je,unaelewatofauti?Ni1yamamboambapowewetunamullhii1juuyakwamuda,labda.

MajibuHabakukiwakatihuo,nikatikaSuraya3,nayehuendakwanjianakunamajadilianoyaKutokanaMungukuokoakazikatikaKutokanakishawakatikupatanusuya2yaHabakuki3:16,unakauliyakewaziyaimanikwamba....MimiitaendeleaSikuyandaninanjeSikuyakwakuwanaimanikatikaMungu,bilakujalinaona,mimiitaendeleakuwawaaminifu,NaHabakukianasema...Hatahivyonamikimyakimyakusubiri(nenohilohilokuwatulionakatika2:3)HatahivyonamikumngojeakwautulivuSikuyataabukujajuuyawatuambaokuvamiasisi.KujajuuBabeliambaonikwendakuvamiaWayahudi.

NadhanihiinikwaniniMungualijibuHabakuki.KwasababunjiazotekitabuhikiHabakukinimtuwaimaniambayeanamaswaliwaaminifuwaMungunayeyeanatakakuelewa,kwasababuuwepowauovunihivyochungukwake.HatahivyoyeyenimtuwaimaninaMunguanajibu,naHabakukianajibuKATIKAimaninaanasema"Sawa,mimikimyakimyakusubirikwasababunaaminikwambaWeweninaniWeweumesemaWeweni,kwambaWewenikwendakufanyaniniunasemaWewenikwendachakufanya."NaHabakukikamwekuonaMungukutimizaahadiyakeya2,nabadoalikuwaanaendakimyakimyakusubirikwasababualiaminikuwayeyeingekuwa.

Nakisha,katikawawiliwamistarimkubwakatikaAganolaKale,mistari17na18,HabakukiinaonekanambelekwauharibifuwakilimokwambanikuhakikishakujawakatiWababilonikujanakusikilizaninianasema.

"Pamojanakwambamtinihaipaswimaua,walamatundakuwajuuyamizabibu,mazaoyamizeitunikushindwa,mashambahayatoichakula,kundiatakatiliwambalinamara,kusiwenakundikatikamaduka,Kwamanenomengine,bilakujalijinsimbayaanapata,Mungubilakujalijinsimbayauharibifu;bilakujaliwaokufanyailimashambayetu,bilakujaliwaokufanyailiwanyamawetu...nahiiniuchumiwakilimo,sawa?Hiinimaishayao!NaHabakukianasema"Sijalijinsimbayaanapata...angalaupataujuziwajinsimbayaanapata...lakininitafurahikatikaBwana.NamikuchukuafurahakatikaMunguwawokovuwangu.

ImaniyaHabakukisiwatazamajitu.Hakunamaanayakujiuzulu.Hakunamaanayafatalism.Nikazi!Alisema"Miminikwendakuishangilia!Namikuchukuafuraha"KinachotokeakatikamaishaHabakukinikwambaimaniyakeametuwekahurunaye!;pinguzahofunakuangukambalinaamekuwahuru.Sikwakuwawatazamajitunakusema"SawaMungu,miminadhaniwewenikwendakuwekamapenziyako,mimiitabidikukaa...."KunahakunawakwambakatikaHabakuki!Lakinihatakatikausowamaafakupitakiasi,Habakukiatakuwamwaminifunahiyo


inamaanakwambakilaSikuyayeyenikwendakuishangiliaMungu!YeyekufurahikatikaMungu,Mwokoziwake!Yeyekuchekakatikausowahalingumu.Atasema"Kwahiyonini!KwahiyokileBabeli!Mimibadowanaamini.Nitakuwamwaminifu.

B.MsingiMamboInahitajikawaWanafunziWake

NiniMunguanatakawanafunziwake?Nininimsingizaidi,msingijamboambaloMunguanatakawewenamimi?Wakatikiinisanayamaishayetu,niniMunguanatakasisi?

Kujisikiavizurikuhusukwakenakujisikiavizurikuhususisiwenyewe.Mtutafadhalikusema"Hapana"."Asante"Sisiwanatakiwakwendakanisani!No.ReadBibliazetu!NoBelievemamboyahaki!Nodomambomemanasikufanyamambomabaya!Hakuna

Hayonimamboyotemema.Waonimamboyotenikwasifakatikamaishayetu,lakiniNONEyaoniyamsingizaidi,msingi,kiiniainayakitukwambaMunguanatakawewenakwambaYeyeanatakamimi.Msingizaidi,msingijamboambaloMunguanatakawewenamiminikwambatunaIMANI!

Waebrania11:6Lakinipasipoimanihaiwezekani(sivigumu...haiwezekani)kumpendezaMungu.

HakunakiasichakanisakwendanakufanyajambosahihinasikufanyamambomabayanakusomaBibliazetu....Kamakwambaniyotetuyafanyayolakinihatunaimani...kamasisiniSikuyasiwaaminifundaninanjeSikuya...kwambahana'tkumpendeza!Kwasababuniimanikwambaniyamsingi,ngaziyamsingi.Munguwitowewenamimikuwanaimani,bilakujalininikinatokea.Kuaminikwambayeyenimwenyehakinawahaki.KuaminikwambaYeyemalipomwenyehaki,kwambaatahukumunauovu,njiazakenidaimabora...nakishakuishikilaSikuya1,bilakujalihali,bilakujalianakujajuumbeleyetu.Natunasema"Siwezikuelewahili,Mungu.Mumewangubadotalakayangu.Sielewijinsihiiinawezakuwa,lakininaaminikwambaWewenimzurinamwenyenguvunamwemanamwenyehakinakwambaniwakutosha...HiyoilikuwanijibulaAyubuMungu,nakuendeleanasafarikumbukaYeyekamwealielezeachumbachamahakamaeneolatukiokwaAyubu;Alisema"Miminiwakutosha?"NaAyubualisema"Ndiyo,Weweniwakutosha."

Hiinimaraya2kinachoendeleakatikaWaebrania11,kuanziasaamstariwa1.surakubwajuuyaimani,kamamwandishiwaWaebraniaanashikiliamakubwayaimanikatikaKalenaWaebrania11kuanza...Sasaimaninikuwanahakikayamamboyatarajiwayo,nibayanayamamboyasiyoonekana...HiyonininiMunguanataka!Munguanatakasisikuishimaishayetukwauhakikakabisa,kushitakiwakabisaingawahatuwezikuonahivyo!HiyonikatikakiinichaninihufanyaMungutabasamuzaidikulikokitukinginechochote.LakinikamawewekwendakwanjiayamiambayaimanikatikaWaebrania11,tuangaliemifanoyaimani.

AbelalitoasadakakwaMungu.

Enochhakuwanakufa.

Noaalijengasafina.SikuyandaninanjeSikuya,mwakabaadayamwakanafinallywentkatika.

Ibrahimualiondokanyumbanikwake.

Sarahaliaminikuwaangewezakupatamtoto.

IbrahimualitoamwanawewapekeekwasababualiaminikwambaMunguraisehimkutokawafu.

Jacobalikuwanaimaninaheriwatotowake.

YusufualikuwanaimaninakuombakwambamifupayakekuchukuliwakutokaMisriwakatiGodtookwanawaIsraeli,hatimaye,nyumayaNchiyaAhadi.

Hiinimifanoyayote,siwakiletunachokiitaimaniyakuokoa,siimaniambayosisikuwawanafunzi,lakinihizinimifanoyaimaniambapoSikuyandaninanjeSikuya,kamasisikukutananamaishakichwajuunahaionekanikwa


kuwahakinawahaki,sisibadowanasema"NaamininamikuishimwaminifukwaMunguwangu."Nikumkomboaainayaimani,sihivyo?LaititungewezazotekuwahurunakwambaainayaimanikilaSikuyamaishayetu.Kuonaimaniyetu...kuonauaminifuwetu...permeatingkilanyanjayamaishayetu.KwambakatikausowatabiambayainaonekanainsuperablesisibadowanaaminikwambaMunguninaniAnasemaYeyeni...kwambaatafanyakileanachosemaatafanya...bilakujalijinsimaishamemaaumabayainakuwa...sisibadowanaaminiMungunimwenyehaki.SisibadowanaaminikwambaMungunimwenyehaki.Nabilakujalinaonanabilakujalinasikia,mimibadowanaaminikwambanjiazaMungunibora!Nakwambanjiazaididunianinimbaya.

Hiiniainayaimanikwambainatufanyasisikutokaduniahii.Inatufanyasisikutokahajayakuwakukubalikashuleni.KwasababutunaaminikwambakumjuaMungunitamukulikomarafiki.

Niainayaimanikwambafreeswasichanawadogo;inatufanyayaojuunahajayakuvaamashatitightkwambasichochoteilanikuuzamiiliyao,kwasababuwanaamininiborakuvaakatikawatuwemanakupambwanaadabu(1Timotheo2:9).

Nikumkomboaainayaimanikwambafreeswavulananawanaumevijanakutokakuwamahasimuwakijinsiailikuthibitishawenyewe,kwasababuwanaaminikwambangononidhamanatukwakuwawalifurahiakatikandoa.

Niainayaimanikwambainatufanyasisijuukutokakutumiamaishayetukujaribukupatausalamawakifedha...nahakunakitukamahicho.Lakinibadosisikuangaliadunianasisikujitahidikwanyumbakubwa,toyszaidi,anasazaidi.Lakiniimanikwambainatufanya,katikalughayaWaebrania11anasema"Hapana!Sisiniwageninasisiniwaliohamishwa.Sisinikutafutanchiyambinguni.Duniahiisinyumbayangu,Mimitukupitia.Hilondilotunaamini.Hiyonininitunajuakuwakweli.Nalichayakilakitudunianianasemakwetu,katikahuohuotunasema"njiazaMunguniboranaduniahii...MshukuruniBwana!...Sionyumbani!Sitakiyake.MimiwalahatakufikirinatakaYerusalemuMpyanaMbinguMpya,kusemaukweli.Natakanjeyahapa.Natakakwendanyumbani!

Hiyonininiimanigani.Imanifreeswakatiunawezakuonazaidiyamachungunamaumivu,kukatishwatamaanahuzuniyamaisha.InatufanyasisijuuilituwezekuangaliakatikausowakileHabakukiwito"uovu,uharibifu,navurugu"naimaniyetuanasema"badoMunguninaniAnasemaYeyeni.Yeyenimwenyehakinayeyenitu".Naimaniyetuanasema"MunguatafanyakileanachosemaatafanyawakatiYeyenitayarikufanyahivyo.Ndipoatakapomlipahakinaatawaadhibuuovu.Nawakatihuohuo,nami,kwauwezowaYesuKristonaRohowaMungu,kuwamwaminifukwake,wanaishinjeimaniyangu.Kamwemashakayoyote.Kamwekupotea.Daimakuwakweli.

SualalaHabakukinisanasawambele.Nirahisisana.

Je,unaaminiMungu?HiyoniHabakuki.

Je,unaaminiMungu?Je,kuwanawaaminifukwakeSikuyandaninanjeSikuya...katikakilaSikuyamaumivunakutokuwanauhakika?KatikakilaSikuyafarajanausalamadhahiri.Je,kupigakelelekwaMungu..."Pamojanakwambamtinihaipaswimauawalamatundakuwajuuyamizabibu,mazaoyamizeitunikushindwanamashambahayatatoachakula,kundiatakatiliwambalinamaranakusiwenakundikatikamaduka.HatawakatiwamvuajuuyaPalousewakatiwamavuno...lakininitafurahikatikaBwana.NamikuchukuafurahakatikaMunguwawokovuwangu.

HiloniswalilaKitabuchaHabakuki.Je,naninaimaninawewenamimikuishimaishawaaminifu,kilaSikuya,bilakujaliduniathrowssaayetu?

Hebupray.Father,tatizolauovuni1yamasualahayoyamsingikwambakilamtumapambanona.Tunakirikwamba.Nanimapambanotunapoonamaumivunamatesonamaudhinakilekinachoonekanakuwakukosekanakwausawakamakaribunasi.Nivigumu,Baba,kuelewa.Nabado,Baba,kwanjiayaimanihatuwezikuaminikwambaWeweniMungumwenyehaki...kwambaWeweniMungumwenyehaki...kwambaWeweniMungumwema...kwambaWeweniMungumwenyenguvu.Hayanimamboambayotunaamininahayanimamboambayosisikushikamanazaidi,Baba,wakatisisiusonyakatingumujuuyaJuma3,naJuma4.Wakatisisinikujaribu


kufikirinininguoyakuvaa,niniutanikuwaambia,nivigumukufanyakazikatikakazi;mambohayayotememaambayowewewametoawitotufanye.1kabisa,Baba,sisikuwamwaminifukwako.Huendasisi,katikakilakitusisikusemanakufanya,nakilakituhatuwezikusemanasikufanya,ilisisikuletautukufukwawewekwakuwawaaminifu,kufanyakwatunuzetu,nakuendeleakatikaimaniyetunaimaniyetukatikaYou.InjinalaYesu,Amina.

Kunakitukumkomboakuhususikujalininiduniaanadhani.KunakitukumkomboawakijuakwambasisinihapatukwablipnasisikupatawajibufurahayakuwamwaminifukwaMunguwetu.Napendakuhimizawewekwendanjenakatikausowamateso,katikausowamgogoro,tuwatawachekayake.KwasababuMunguwetuninguvunanadhaninini?Atashinda!Nimesomakitabuchamwisho..."SisikushindanaWaokupoteza".Nendanaimanikwamba.


25.YeremianaEzekieli

Hebupray.Father,hakunakituchochotekwambasiwezikufanya.Hakunakituchochotekwambamtuyeyotekatikakanisahiiinawezakufanyakubadilimoyowabinadamu;Unawezatu.Hakunakituchochotekwambamimiaumtumwingineyeyotekatikakanisahilianawezakufanyailikuwawezeshasisikuishiainayamaishaambayosisizilijengwakuishi.Hiyopekeyakenihakiyako.Baba,sisikuelewa,upyapengine,leoasubuhikuwaniweweambayekuokoa,niweweambayemabadiliko,niweweambayehuwapakamawewepiganasikatikasafarihiiyajinadiscipleship.InYesu,Amina.

I.Utangulizi

TangusisinikaribunamwishowaAganolaKale,mimiwalidhaniitakuwawakatimzuritukuwanamapitioyaharakasana.Natakakwendanyumayasura1yaMwanzoambapoMungualiahidiIbrahimunchi.Aliahidinayekizazi,nakishayeyealiahidikwambakupitiaIbrahimuMunguangebarikiulimwengu.Ilikufanikishahili,MungualifanyaaganonakizazichaIbrahimukwanjiayaMusakatikaMlimaSinai,baadayawaowaliokolewakutokaMisri.TunawezakusikiamoyowayaleambayoMungualitakakatikaKutoka19kuanziasaamstariwa5Munguanasema"Basisasa,ikiwamtaitiisautiyangunakamawewekushikaaganolangu,hapondipomtakapokuwatunukwanguhazinamiongonimwawatuwotekwawotenchiniyangu.Nanyimtakuwakwanguufalmewamakuhaninataifatakatifu.

Hatimayekiitikiokuanza"MiminitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwangu."

HiyonimoyowamapenziyaMungukwaajiliyetu.YeyeniMunguwetunakwambasisikuwawatuwake.

Kwabahatimbaya,ingawa,zaidiyahistoriayaIsraelinijinsikizazichaIbrahimualishindwa.UtawalawakaskaziniharakaakaangukakatikaibadayasanamunaMunguakawatumamanabiikamaEliaambayehatiasyncretismkwaBaali.KishaakawapelekamanabiikamaHoseawaliotangazakutokuwawaaminifuwaonaikilinganishwayaokwamkemashaka;nabadowalahawakutubunakatika722BCMungualimtumahimayayaAshurukuharibuutawalawakaskaziniwaIsraelinakuwaadhibukwaajiliyadhambizao.

KingdomKusinimwaalionaglimmerschachezamatumainiwakatiwaufalmeiliyoongozayaHezekianaYosia.Lakiniwao,kamadadazaowakaskazini,piaaliangukakatikadhambinahivyoMunguamewawekamanabiikamaMikaambayeinalaanidiniyanjeambaponisualalakinywanasimoyo...nahawakusikiliza.MunguamewawekamanabiikamaIsayaambayeanazungumzakuhusuutakatifuwaMungunadhambiyamwanadamu.YeyemazungumzokuhusujinsidhambiatasamehewakupitiakaziyamatesomtumishiwaMungu,nabadoufalmewakusinihawakutubunaMungualimteuaDolayaBabelinakatika586BCalimtumaWababiloniwaharibuufalmewakusinikamaadhabuyakarnenavizazivyadhambi.

IlikuwawakatikamahuukwambaYeremianaEzekielikutabiri.YeremiaalitabirikidogokablaBabeliwakamwendeanaEzekielametabiribaadayawatuwalichukuliwambalikatikautumwawaBabeli.Nawalihubiriujumbewahukumunabadodaimaujumbewamatumainikwambabaadayauhamisho,baadayaadhabuzao,Mungukuletawatotowakenyumbanikwaonakwambaatakuwakurejeshayaonakuwapamatumaini.

II.MandhariyaMoyo

Katikahalihiyo,let'slookkatika1yakaulimbiumaalumkatikaJeremiahnakwambanimandhariyamoyo.KamawewekufanyasearchnenojuuyanenomoyoutapatamengiyamarejeokatikaJeremiah,55naamini.Jeremiahanaelewanalinaonyesha,labdakwauwazizaidikulikonabiimwingineyeyote,kwambamoyonininimsinginatabia,wakatimuhimu,niyasekondari.UhusianokatiyamoyonatabianimuhimukamawewenikwendakuelewaujumbewaYeremia,kwasababuMoyonikitovuchamapenziyetu.Nikatikatiyamawazoyetu.Nikatikatiyamaamuziyetuuamuzi.Nikatikatiyatamaazetu.HivyondivyoBibliainatumianeno"moyo".Maamuziyote


yaliyotolewakatikamoyo;vipaumbelevyetunikuweka,maadiliyetuniimara,naniwapimoyoinaongoza,namiguuyetunamidomoyetutukufuata.HiindiyosababukatikaJeremiahmkazosijuuyabaadhiyakanunizanjezamaadili...ninimiguuyetukufanya;lakinimkazonijuuyamoyowetunakilekinachoendeleakirefuchinindaniyasaayamsingiyauhaiwetu.Daimakunasababuzakwaninitunafanyaninichakufanya.Hatakamahatujuisababu,kunakitukatikamoyowetukwambakunatuchocheakufanyaninichakufanya.Tunaombamapenziyawatotowetuvijana"Kwaniniumefanyahivyo?"Naoshrugmabegayaolabdanawanasema"Sijui".Hakunawaohawana.Kunakitukatikamoyowaonikuwahamasishayao,kwambaalikuwaakiendeshagariyaokujibuaukwakuguswakwanjiahiyowalivyofanya.Yesuanaelewakuwaanaposema"Kinachotokandaniyamapatokinywakwamoyowote."Mambokuanzahapa,ndani,nahainakufanyalolotejemakuangalianje,kuangaliavinywanakuangaliayetutabianakusema"Naamunapaswakufanyahivyo"au"Nilazimasikufanyahivyo."mamboHiyonimuhimulakinihiyosiyohatuayamwanzokatikaJeremiah.SiohatuayamwanzokatikaBiblia.Kuanzianikatikamioyoyetuambaposisikufanyamaamuziyetu;ambaposisikuwekamaadiliyetu.Hiyonimuhimu.Jeremiahanaelewahiyo,nikwaniniyeyemazungumzomengikuhusumoyo.

LakiniJeremiahpiaanaelewakuwamoyowabinadamunimbaya.Yeremia17:9inasemawazizaidi."Moyohuwamdanganyifukulikovituvyotenawagonjwamno.Ambaowanawezakuelewahilo?"Hiinikikwazokikubwakatikauinjilisti.Miminikwelifurahakwambasikaziyanguhatianiweweaumajiranizanguaumtuyeyotewadhambizao.HiyonikaziyaRohoMtakatifu.Lakinihiinikikwazokikubwakatikauinjilistikwasababukutakuwanawatuweweninanikugawanaimaniyakonanahawaaminikwambawaoni,katikamsingiwautuwao,waovu!Watuwengikiduniakuaminikwambamoyonikimsinginzuri.Namatatizoambayotunayo,wotematatizonamatatizobinafsikatikajamiizetu,matatizokatikaduniahiinavita,kwambaniyoteyanje;kwambakamatunawezatukurekebishamazingira,kamatunawezakufanyakitujuuumaskini,kamatunawezatukuwaelimisha.JapannaUjerumaniwalikuwanchihizombilizaidiwenyeelimusahihikablayamwanzowaVitaKuuyaII.

Tatizosionje,hatakamawaokukuambiani.Waonimakosatu!Kiinichautatabinadamunimbaya,binadamumoyo.Jeremiahalikuwasahihi!Yeyenihaki!

MoyoiliundwanzurinaMungu,lakinimiongonimwaonadhambinainakuwamakusudi,niwaasidhidiyaMungunakushotonayakemwenyewe,moyowabinadamuSikuyazotekusababishadhambi.

KauliyetuyaImanianasemakwambatunaaminikwambasisiniwenyedhambikiasilinakwachaguo;kwambabendingyamioyoyetukupitianguvuyadhambihatimayekusababishasisikufanyamaamuziyadhambi.Nakamakatikauinjilistiwatuwewenikuzungumzanasikukubalikwamba,waonitunachakusikitishamakosa.Suluhishopekeekwahaliyabinadamu,kibinafsinaushirika,nikukabiliana1kwamoyonakishabasikuwahatuakwamoyonjeyatabia.HiyonihasasuluhisholaMungu.Ni,kwakweli,suluhisholaMungukatikaJeremiah31.HikinikifungukwambamahitajiyakuwayalionyeshakatikaBibliayako.Jeremiah31,kuanziasaaaya31.Kunamengiyamema,mambomuhimukatikaJeremiah,lakinikilakitukinginepaleskwakulinganishanakutangazwaYeremiakwambakunaatakujaaganojipya.

Yeremia31:31"TazamaSikuyazinakuja,asemaBwana,ambaponitafanyaaganojipyananyumbayaIsraelinanyumbayaYuda.SikamaaganolilenililolifanyanababazaoSikuyailenilipowashikamkono,ilikuwatoakatikanchiyaMisri.(HiyonisheriayaMusawaliyoifanyakatikaMlimaSinai.)Ahadiyangukwasababuyakuvunjaingawanilikuwamumekwao,asemaBwana.LakinihilindiloaganonitakalofanyananyumbayaIsraeliBaadayaSikuyazile,asemaBwana.(Hapanimstariwakowakukariri.)Nitatiasheriayangundaniyao,naminitaandikajuuyanyoyozaonamiminitakuwaMunguwao,naowatakuwawatuwangu."(Sawamwisholengolaaganolakalesioyake;.kitukiya1)Natenakuwafundishakilam1jiraniyakenakilanduguyakeakisema"JuaBwana",kwamaanawatanijuawote,tangumtualiyemdogomiongonimwaohataaliyemkubwa,asemaBwana,kwamaanamimimapenzikusameheuovuwao,namidhambiyaositaikumbukatena."AhadiAjabukwambamambonikwendanamabadiliko.


.MpyanaAganolaKale

1yaswalikatikafunguhiliniilikuwajempyaaganojipya?IlikuwajempyanatofautinaaganolakalechiniyaMusa?Unahitajikujuakwambahiinieneolamjadala.Maonikwendakutokaupandem1hadimwingine.Baadhiyawatuwanasemampyanaaganolakalenikufanana.Watuwenginewanasemahawanakituki1katikakawaida.Mimikujanjejuuyamjadalahuukwambanaaminikwambawapyanawazamaniahadinisawazaidikulikowaonitofauti.Malengoyaonisawa.Wawilihaonikushughulikanamoyo,naamini.

Lakinikunajambo1kwambanikikubwatofautikuhusuahadihiimpya,mkatabahuumpya,uhusianohuumpyaambayoMunguanakwendakuwapamojanawatuwake,MkatabawaNewkujananguvu.MkatabawaNewkujanauwezowaMungu.HiyonihatuayaJeremiahakisemanikwendakuandikwandaniyamoyo.Siobaadhisheriaetchedkatikajiwehiloninjeyamiminahanauwezoauuwezowakunisaidiakutiihilo.Lakinibadalayake,nikwendakuandikwajuuyamoyowangunahiyoinamaanaatakujakwanguvunaMkatabawaNewatakujananguvuzaMungu1kabisakubadilimoyowangu.HiinimafundishoyakuzaliwaupyakwambakupitiakaziyaRohowaMungu,Munguanafanyakazikatikawatuwakekubadilishayao;kuwapakuzaliwaupya;maamuziyaokwaumbojipya.YesuanasemakwaNikodemokatikaYohana,Suraya3,"Kamawewenikuzaliwamaraya2huwezikuonaufalmewaMungu"NaNicodemusanasema"Mimisijuinininikuzungumzakuhusu"Yesuanasema"KamawewenimzaliwawamajinaRohohuwezikuingiakatikautawalawaMungu."kuzaliwaupyanilazimalakiniukamiliketu...sikwamiminawewekufanyakazikwabidiikatikahilo...ukamiliketukwauwezowaMungukwambaanakujakatikamazingirayaMkatabawaNew.Nihujanauwezowakubadilishamoyowanguna2,MkatabawaNewkujanauwezowakutusaidiakuishikamawatotowakutiiwaMungu.

Katika1Yohana,Suraya3,kuanziasaamstariwa1,Yohanaanasema"KuonaniainaganiyaupendowaBabaametupakwambatuitwewanawaMungu;

Nahivyosisini;tumekuwailiyopita.WalewakwetuambaoniwanafunziwaYesuKristokuwakituambachotulikuwasikabla.SisisiwatotowatotowaMungu,lakinitunaKUWAwatotowaMungukupitianguvuregenerativeuwezowaRohowaMungu.Lakinikusikilizamstariwa6nayafuatayo.

"Hakunamtuanayekaa(.NenokubwaBibliaHakunamwinginenenolaKiingereza,unakutumiaumriwanenolaKiingereza.)"Hakunamtuanayekaandaniyake(hukaakatikaYesu)hatendidhambi.Hakunamtuatendayedhambihakumwonayeye,walahakumtambua.Watotowadogo,mtunaasiwadanganyewewe.Kilaatendayehakinimwenyehakikamayeyenimwenyehaki.Yeyoteanayefanyamazoezidhambiniwashetani.

B.EzekielnaRohowaMungu

KwanguvuileitokayokwaMungukwanjiayaRohowakekatikamazingirayaMkatabawaNew,niainayanguvuambayositumabadilikokwetunakutufanyandaniyawatotowaMungu,lakininiainayanguvukwambakamasisikukaapamojanaye...kamasisikuishinaKristo...kamatunaishikatikau1naMungu...nakamatunaishikatikajamiinamtumwingine...niainayanguvukwambamapumzikovifungovyadhambinadysfunctionnakuumizanamaumivu.Hiyoinaitwautakaso.

HiyoniahadikabisakatikaJeremiah.Lakiniswalini,jinsinikwambakwendakuwanamafanikio?JinsiganiMungukwendajuuanatupamoyompya?

JibunikatikaEzekiel.MimikwendakuangaliahasakatikaEzekiel,Suraya36.JinsiganiMungukuletaAganoJipya?AnatuambiakupitiaEzekiel,Suraya36kuanziasaamstariwa26:HuyundiyeMunguakizungumzanaEzekiel."NaminitawapaninyimoyompyanarohompyaNitawekandaniyawewe,namikuondoamoyowajiwekutokakatikamwiliwakonakukupamoyowanyama.Naminitatiarohoyangundaniyenunasababu(kunanguvuyako)wewekutembeakatikaamrizangunakuwamakinikutiisheriayangu.Nanyimtakaakatikanchiniliyowapababazenu,nanyimtakuwawatuwangu,naminitakuwaMunguwenu."


MkatabawaNewnikuhusumoyompyaambayonikutokananasisikwakuwawezeshakaziyaRohowaMungu.Je,unatakakujuajinsinguvuyaRohowaMunguni?Kamaunafikiriyainaonyeshayakeyoteyenyenguvukwambatuna...ambapokunamtazamowa"bigbang",yamwanzowaulimwengu,aukamanikufikirikuhusuMlimaStHelenskupigajuu.Chochoteusemiwanguvuunawezamimbaya,wotepalekwakulinganishananguvuinayohitajikakubadilimoyowako...kubadilimoyowangu...kubadilimoyowenziwetuwa,moyowatotowetu,moyojiraniyetu...hatamoyovijanamamaambayeamefanyaunthinkable.KuonajinsiRohonguvuzaMungunikuangaliaSura37.hadithiyaajabukatikamtazamowa1.MunguinachukuaEzekielnjeyabondenabondenikamiliyamifupa.Kavumifupa!Nahawaniwatuambaohivikaribunituhawakufa.Hawaniwatukwambawamefarikidunianagone.Hakunakipajicha,hakunamisuli,hakunaviungo,hakunamwiliwakushoto.Hakunamajikatikamifupa.Waonikavu!Waowamekufa!WaowamekufakimwilinawaokuwakilishahaliyakufayakirohoyawanawaIsraeliwakatiulepia.

NaMunguanaelezeaEzekiel...MiminikupingamajaribuyoyotekuzungumziaEzekielkuhubirikanisaniwafu,balikwambanininikinaendeleahapa...naMunguanaelezeaEzekiel"Natakakwendanjenakuhubirikwamifupa".Je,unawezakufikiriajinsiEzekielwalionawakatiMungualisemakuwa?Kwendanjenakuhubirikwamifupawafu.Mungu,hawananinakituborakuwaunawezakufanyanamaishayangu.GOWALIHUBIRIKWAmifupa,Ezekiel.Nahapaninininikusema.Mstariwa5:"BwanaasemahiviMungukwamifupahii,Tazamanitatiapumzikuingiawewe.(NakuelewanenolaKiebraniakwapumzinipianenokwaroho.)Tazamanitatiapumzikuingiawewenanyimtaishi,naminitatiamishipajuuyenu,naminitaletanyamakujajuuyenu,nakuwafunikangozi,nakutiapumzindaniyenu,nanyimtaishi;nanyimtajuayakuwamimiasubuhiYAHWEH!"

HivyondivyoRohonguvuyaMungunikwambakwanjiayamahubiriyanabiiRohowaMunguhawezikuingiamifupakavu...bondeloteyamejaamifupakavu...nakamawewekusomakatikaSuraya37,mishipakujanamwiliinakujanamaishaanakujanamifupahayayawehai,kinga,binadamu.KatikaRohoMkatabawaNewMunguanaouwezowakupumuamaishandaniwalewaliokufakiroho.KatikaRohoMkatabawaNewMunguniuwezowakubadilisha;nakatikaRohoMkatabawaNewMunguanaouwezowakuwawezeshamaishahayoiliyopitanakuishikatikamaishayakupendezautiikwake.

Unawezawamekuwawakiombakwamtukwamudamrefu.Unawezawamekuwakushuhudiaushirikianomfanyakaziaujiraninakitukabisainaonekanakupatakupitia.MjuemtuanayedaikuwaMkristo,labdamwanachamawafamiliayako,ambayeanaishikatikadhambinawewemwenyewekupataakisema:"Jewatuhawamilelekwendakuamkanakuonaupotevuwatabiazao?"Au,unawezakuwazinakabiliwanadhambiyakofavoritenawanashangaawakatinimzungukokwendakuacha?Wakatinihasirakwendakuacha?Wakatinirohombayanauvuminauzushikwendakuacha?Linimimikuwanauwezowakukaachinikatikakompyutayangunasikuwainaendeshwa,lurednainayotokana,kwapichazauchikwenyemtandao?

C.NewCovenantnaYesu

KatikaRohoNewCovenantMungu,sijuhudizakibinadamu,RohowaMunguanaouwezowakupumuamaishandaniyamifupawafu;kubadilimoyo;kukupamoyompyanakishakuwawezeshawewekuishikamaunatakakuishi.Hivyokwambanzuriunatakakufanyautafanya,zaidiyamuda.Nambayahawatakikufanyawewesikufanya,zaidiyamuda.HiyoniujumbewaYeremianaEzekieli;kwambaMungunikatikabiasharayakubadilishamioyonamaisha.

HuuniujumbewamatumainikwambahubebakatikamapumzikoyaAganolaKale.NabiiYoelialitabirikwambakungekuwanakuja"SikuyaBwanawakatiMungukumiminaRohowakejuuyawotewenyemwili"AganolaKalemwishonaKitabuchaMalakinaunabiiwaMalakikwambakablayahii"SikuyaBwana"atakujakwambaEliyaingekuware-kuonekananabilakutangazaujiowawa"SikuyaBwana".NasisikuhamiakatikaAganojipya.AhadinenohujakwanjiayaAmerikayandaniyaKiingerezakama"Kale".MkatabawaNewndioujumbewaAganojipya.TunaonaNewTestamentmwanzonaYohaneijayo,heraldingkufikaSikuyaBwana,ujiowaMwana-kondoowaMungu.NasisikusomakwanjiayahadithiyaYesunasisikupatamwishowamaishayakenasisikujuakwambahii


MkatabawaNewilikuwa,kwakweli,imarajuuyamsalaba.KuwauhusianohuumpyakwambatunawezakuwanaMungu;kwambamamlakahiiambayoinapatikanakwamabadilikonakishakuwawezesha,zilipatikanakwanjiayakileKristoalifanyajuuyamsalaba.Kunasehemunyingikwambatunawezakuangalia,lakiniya1wapoyaboranikatika1Wakorintho11ambapoPaulokuelezayaleambayoYesualifanyausikukablaaliotolewanakishaSikuya2walikufa.

Katika1Wakorintho11,kuanziasaamstariwa23,Pauloanaandika"MaanamiminilipokeakwaBwanayalemimipiamikononiwewe.(Kwamanenomengine,hiinimwaminifu;hiinininimimikujuakuwanikwelinamiminikwendakukuambia.)KwambaBwanaYesu,usikuulealiotolewa,alitwaamkate(AlikuwakuadhimishaPasaka)nawakatiakamshukuruMungu,akaumega,akasema"Huundiomwiliwangukwaajiliyenu,kufanyahivyokwaukumbushowangu.(YeyeniupyahudumaPasaka.KwambahakunatenainahusunyumaukomboziwawatuwaIsraelibaadayapigo10lakinisasanimaadhimishoyaukombozikwambaYesualikuwaanaendaatharijuuyamsalabaHiinikuhusumimisasa,anasema.)Kwanjiahiyohiyo,pia,akachukuakikombe,baadayachakulaakisema"Hikinikikombechaaganojipya(NewTestament)katikadamuyangu.Kufanyahivyo,kamamaranyingikamawewekunywa,kwaukumbushowangu.KwamaanakilamaramnapokulamkatehuunakunywakikombemwaitangazamautiyaBwanahataajapo."

KamavileAganolaKaleilikuwaukamilikekwakifochakidhabihuchakondoo,pigo10,unakumbukahadithi,nakatikakumbukumbukupitiaSikuyakuuyaPasaka,iliMkatabawaNewilikuwaukamilikekwanjiayamautiyaMwana-kondoowaMungu,matesomtumishiwaIsaya,nakatikakumbukumbukupitiamezayaBwana.NamsamahakwambaalikuwaameahidikatikaYeremia31nauwezowaRohowaMungukwambanisasakatikaaganojipya,sasaniukwelikwagharamayamaishanakifochaYesuKristo.NaSikuyachachebaadaye,wakatiwaPentekostenamatendosuraya2,unabiiwaYoeliilitimianaRohowaMunguilipomiminwajuuyawotewenyemwilinamioyowalikuwailiyopitanamaishayaowalikuwauwezowakuishindaniyamiongozoAganoJipya.AhadiyaMungukwaIbrahimuwabarakadunianikotemarakuwaalitimizanalengolaAganolaKalesasanikutimiakatikaAganoJipya.

III.MkatabawaNewniKuhusuKubadilishaWatu

NiayoteyaKutoka19ilikuwailiMunguawezekuchukua,zaidiyamataifayoteyadunia,watuya1.Atafanyataifanawangewezakuwaufalmewamakuhani.WangekuwakupatanishaMungukwadunia.WangewezakushirikiMungukwadunia.NakwanjiayakaziyaMkatabawaNewkwambanininihasananimekuwa.

1Petro2:9Lakinininyiniukoomteule.Ukuhaniwakifalme.Taifatakatifu.Watuwawemilkiyakemwenyewe.

(Je,wewekamakupagawanaMungu?Hiyonininisisini.SisinimwendawazimunaMungu.)

Mpatekuzitangazasifaborayayulealiyewaitakutokagizanikwenyenuruyakeyaajabu.

Kunamsichanamdogo,uwezekanomkubwa,mahalifulanindaniya5au10mailiyakanisahiliambayeanahitajikuwanasifaborawaKristoalitangazayake.Kuwakunamsamahakatikakileyeyeamefanya,nakunauwezeshajikwakuishimaishayake.Anahitajikusikiakwamba.Wotewanahitajikusikiakwamba.

Hilondiloaganojipyaniyotejuu.NiMungukubadilishawatu.

UjumbewaimaniyaHabakukilazimawamekuwaprettyvigumuwatujuuyaSikuyaauumri.KwasababuHabakukianasemayaleambayoMunguanatakaniimani,nakwambakwabidii.

UjumbewaHoseawakutokuwawaaminifulazimawamekuwabidiiiliwatuhaokwasababukutokuwawaaminifuwaoulikuwaumekithiri!Je,tunaishimwaminifukwaMungu?Nivigumupia!

KifochaYesuyaliyoletwaaganojipyanakutolewakwanguvuyaRohowaMunguilikubadilishamaisha,nakutupatiakuzaliwaupya,nakutupatiamoyompya,nakishakutuwezeshakuishiUumbanjikamampyailituweze


kutiikikamilifuShema,SikienienyiIsraeli,BwanaMunguwetu,Bwanandiyem1nawempendeBwanaMunguwakokwamoyowakowotenakwanafsiyakoyotenakwanguvuzakozote.

Unajuaninitunaendakuimbamwishonimwawakati?KatikaUfunuo21wakatiwotefujohiinikuipangusambalinaMunguhufanyambingumpyananchimpya?

Ufunuo21,kuanziasaamstariwa3;Kishanikasikiasautikubwakutokakatikakitichaenziikisema,TazamamaskaniyaMungunipamojanawanadamunaYeyeatafanyamaskaniyakepamojanaonaowatakuwawatuwake.(Hatimaye,Mungunikwendakupatakileanataka!Nahatimayewewenamiminikwendakupataninitunataka!)NaMungumwenyeweatakuwapamojanaokamaMunguwaonayeyeatayafutamachoziyotemachonimwao.(Hakunazaidiyahii!)Nakifoatakuwatena.Walahakutakuwanauchungu,walakilio,walamaumivu;(walawatotowakushotonakufa),kwaajiliyamambo1yamekwishakupita.

MakusudiyaMungukatikakuumbaSikuya1,itatimizwanaunawezaamakuwajuuyatimuyakushinda,auunawezakuwakwenyekupotezatimu.NirahisikamaA,B,C.NewCovenantinapatikana,lakininilazimakuwayako.NanikwanjiayakujiungakwambamoyonihilambayazaidiyayotenakwambawakatisisinikuundwakwakuwanaushirikanaMungu,mioyoyetubentnadhambinatukombalikutokakwakenasisikufanasisikuishikatikakuzimukwamilelenamilelenamilelenamilelenakishawakatihuo.Kamahiyohainascarewewe,mimisijuininimapenzi.

LakinikwasababuyaneemanahurumayaMunguAlimtumamwanawe,mtumishimateso,kufamsalabaniiliawezekulipafidiayadhambizetunasisitunakuamini.Huwezikuipata!Huwezikazikwanjiayakokwendambinguni.Nikwaimani.NabadoainayaimanikwambainafanyamatumiziyaMkatabawaNewniainayaimaniambayoinaruhusuRohowaMunguilikujanakubadiliyetunakutupamoyompyakwauwezowaRoho.Kisha,kwanjiayaRohohiyohiyo,kutuwezeshakuishimaishaambayotunatakakuishi.AinayamaishaambayonikupendezakwaMungu.

OmbilangunikwambakilamtundaniyaearshotyajengohiliwatasemaHallelujahwakatiYesuanakujatena,nasisikupatakuishangiliawemawakemilelezaidi.Tafadhalihawaendikuzimu!

Hebupray.Father,niniwameahidikupitiaYeremianaEzekielialikujakwelimiaka600baadayekupitiakifoMwanawakojuuyamsalabanamioyoyetusasainawezakubadilishwa,nguvuyadhambikabisainawezakuvunjwa,natunawezakupewauwezowakuishiainayamaishaambayotuliumbwakuishi.Baba,habarinjemayamsalabakwendanjekutokakwenyemimbarihii,njekutokajengohili,nanjekutokakilanyumbakuwakilishwahapa.Meisisiwotekuelewakwambakunachaguojingine.Hatunasadakawatotowetu.Hatunahatakujitoasadaka,kwasababuMwanawakosadakamwenyewekwaajiliyetu.HuendaRohoyakopigokwanjiayamahalihapa,regeneratingnakuwawezeshayetu,kwasababuWeweniMunguwetunasisiNIpeople.Amenyako.

Huendawewekwendakamawatuhuru,kwaajiliyananiRohoinahurunihurukweli.Huendawewekwendahurukutokananadhambinautumwawakekabisa,nainawezakwendahurukutokaakijaribukuishimaishamemaMkristoyotejuuyakomwenyewe...kwasababuhuwezikufanyahivyo.NikwakupitiaRohoambayeanatuitayakenasisikufuata.Huendawewekwendawatuhuru.


26.Maombolezo

I.Utangulizi

KunamwishokwauvumilivuwaMungu.KwavizazinakwakarneYudeaKusinimwaKingdom,alikataakutubudhambizaoambayoinamaanakwambahatimayedhambiyaolazimawaadhibiwenahivyo,katika586BCMungualimteuataifaBabeli,walishukanakuharibuYerusalemunaalishindataifa.Kamanimaranyingikesi,huzunikwadhambihainakujampakanikuchelewamno.KitabuchaMaombolezoiliandikwabaadayauharibifuwaYerusalemumwaka586BC

II.NiLamentnini?

Maombolezonikilekinachoitwakuombolezakitaifa.Nikuombolezakwakuwaniusemiwahuzuni,masikitikomakubwa,kwaajiliyadhambi.Nikukiri.Lakininitaifakwamaanakwambamwandishinikukirikwataifakwaujumla.Je,nikweliyataifadhambinikweliyadhambiwatubinafsi,lakinikamakusomakwanjiayamistariutaonakwambaJeremiah,mwandishi,anazungumzaKWAtaifanakwahiyonikuombolezakitaifakwaajiliyadhambizao.

Nininiyakuvutianikwambasisanakuombolezajuuyaadhabuyao.Waonikatikatiyaadhabuyao;Babelikuharibumji,alichukuamengiyawatunakuwatawanyamiongonimwanchinyingine,naadhabunikalikabisa.Lakinihiyonikwelisilengolakuomboleza.Lengolakuombolezanijuuyadhambizao;siadhabuyao,lakinidhambiyao;najinsidhambizaokulazimishwaMunguanatakakuwaadhibukwayo.

Kamaunatakakujuaninikukirikweli...KamaunatakakujuaninikuombolezaBibliainaonekanakama...KishasuratanochaMaombolezonimfanoborakunakatikaBiblia.

Kitabunikwelimajina.Hakunamtuanadaikuwaimeandikwayake.Milaimekuwa,kutokakwamudamrefu,mudamrefuuliopita,kwambailikuwaJeremiah.KitabuYeremianizaidijuuyamamboyakuongozahadiuhamishoni.Maombolezoitakuwakujielezayakeyahuzunikwataifabaadayauhamishoalikuwailitokea.

Nikufanywajuuya5mashairinakilashairiinamistari22,kwakweli,wengiwamashairiniacrostic.Barua1yanenola1katikakilamstarihuanzanabaruaya2yaalfabetiyaKiebrania.HivyoMaombolezo1:1,nenola1inaanzana"Aleph",Maombolezo1:2,nenola1huanzana"beth"nakadhalikanakadhalika.

Nininiyakuvutia,ingawa,nikwambawakatikupatashairi3,katikati,hainamstariwa22,inamara3mistari22;ina66mistarinakamanimaranyingikweliyamashairiyaKiebrania,wazokuukwambamwandishinikujaribukufanya,nisisanamwanzonamwisho,lakiniwazokuunihakiyakatikati.Hivyonikatikatiyamistarihii66kwambasisinikwendakuonamuhimuzaidi,uthibitishokati,kwambaJeremiahanatakakufanyakatikakitabuhiki.

Nikitabupassionate.Huwezikusomakitabuhikinasikuwawakiongozwanjia1aunyingine.Mara1inaonekanakamaJeremiahnikiliotunakusaganakiliotunjekwaMungu,lakinibasiunapoanzakutazamamuundo,mashairiacrostic,idadiyamistari,kiladeliberatenesskwambaalikwendakatikakuandikaMaombolezo,basiwewekutambuakuwaninikilichotokeanikwambaJeremiahinakujakuondokananadhambinaYesuakakaamezaninayeyeanamawazokupitianayeyenimakusudikuonyeshakusikitishwakwakenamambomengineambayokitabulinaonyesha.

Hivyosibaadhituyaainayakuomboleza,lakini[hukoninenolaKiebraniakwakuwa]lakininimakusudisana,shaukuusemiwamasikitikoyakekwaajiliyadhambinamambomengineambayoyamokatikakitabu.

A.HalisiConfessionwaaanzanauaminifu

Maombolezokuanzawotewalikuwavizurikukirikuanza.Nihuanzanakuwawaaminifu.


WakatiukiangaliaMaombolezo,kuanziasaaSuraya1,natafadhalikugeukahuko,Jeremiahkuanzakwakukirikwambamambonikweli,kwelimbaya!Angaliamistaritu14.

"Jinsiupwekeyapomji[Yerusalemu]kwambalilikuwalimejaawatu;

Jinsikamamjaneanayeyekuwa,yeyealiyekuwamkuukatiyamataifa;

Yeyeambayealikuwabintimfalmekatiyamajimboimekuwawatumwa.

Yeyeanaliakwauchungukatikausikunamachozijuuyamashavuyake.

Miongonimwawapenziwakewoteyeyeanahakunafarajayake;marafikizakewotewana

Hianapamojanaye.Wamekuwaaduizake.

Yudeaameendauhamishonikwasababuyamatesonangumuutumwa.

Yeyeanakaasasakatikamataifa,lakinianaonahakunamahalipakupumzika.

[Hiyoniuhamishoni.]

Wanaowafuatiawakewotekukamatwakwakekatikatiyadhikiyake.

BarabaraSayuni[jinalinginelaYerusalemu]kuomboleza

KwakuwahakunaajayekwaSikuyakuu.Malangoyakeyoteyamekuwaukiwa.Makuhaniwaketunaugua.

Wanawaliwakewamekuwakuteswanayeye,yeyemwenyewe,inakabiliwauchungu.

Unawezakuona,Jeremiahnikuwatukabisawaaminifu,siyeye?

Hakunajaribiolarashahalihiyo.

Hakunajaribiolakuwekausonzurijuuyamambo.

Hakunahajayakupuuzamaumivu.

Nahakunahatajaribiololotelakupunguzayake.

Lakiniyeyenikuwatukikatiliwaaminifukamayeyekuanzaungamolakenauaminifukusema"Mambonikweli,kwelimbaya."

Mistariyangufavorite,pamojamistarihaya,niMaombolezo3:45ambapoJeremiahanasemakwaMungu:".Umewekakutunatakatakamiongonimwawatu"Ni1yakauliwaaminifuzaidi,nadhani,katikamaandiko.

Nenosisikutumiakwaainahiiyakukirileoni"kuvunjika".Tunapozungumziakuhusukuvunjikatunazungumziamtukushindwakufanyapretensesuongo,simtukuvaakuonekana,lakinimtuambayenimkwelinaambayenihalisinanikumtiamoyowakekwaMungu;ambakonimoyoinayoumiza,kushikiliakitunyumaainayakukiri.NiainayakukiritunaonakatikaMaombolezo2:11ambapoJeremiahanasema:

"Machoyangunialitumiakwakulia,tumbolanguchurns,bileyanguiliyotengenezwa

njeyanchikwasababuyauharibifuwabintiyayangu

watu;kwasababuwatotowachanganawatotokukatatamaakatikamitaayamji."

Walikuwananjaa.Kulikuwanakwelihatacannibalism,Jeremiahanatueleza.Hiiniwaaminifunakukiri.

Hiisikujaribupipikanzukituchochote,lakinikusemahiinijinsimamboyalivyo.

HivyoJeremiahhuanzanaainahiyoyauaminifu.


B.HalisiConfessionPiaNiuaminifuKuhusuNjia

Lakinisehemuyakukirihalisinipiauaminifukuhususababu.Ninizaidiyakusema,"Yah,mambonikweli,kweli,kwelimbaya."Lakinikukirinakuvunjikakufanyanakusema"Hiinikwaninimambonimbaya."NaJeremiah,kwamaranyinginetena,nikuzungumzabilakufichaukwelikuhususababukwawotemaumivukinachoendelea.

Jeremiahanasema"Sisidhambi."KunaS-nenokwaajiliyenu."Sisikufanyadhambi.SisistahiliadhabuyaMungu.Nikosayetu."KunazeromuathirikamawazokatikaKitabuchaMaombolezo.Hakunaakizungumziavidole,isipokuwanyumakatikanafsiyakenayeyeanapokealawamakamilikwaninikinatokeakwake.Nataifa,kupitiaYeremia,anasema,"Sisisikwendakumlaumumtumwingine.Nikosayetu!Tatizolinatokananasisinasisikukubalilawama."

NinjiazoteMaombolezolakinimichachetuyaaya:

Maombolezo1:5

"Maaduiwakewamekuwakichwa,

[Kwamanenomengine,maaduiwaYerusalemusasachamatawalajuuyaYerusalemu.]

"Maaduizakekufanikiwa[Kwanini?]KwasababuBwanataabuyakekwa

wingiwamakosayake.

Yeyedhambi.Jerusalemdhambinahivyoyeyenikuadhibiwa.

Mstariwa20:"Moyowanguilitokandaniyangukwasababumiminauasisana."

Suraya5,aya16:"Olewetukwatumefanyadhambi."

SehemuyakukirihalisiniuaminifukuhususababunaMaombolezonimkwelimkweli,kuwawaodhambi,waoalistahiliadhabu,nawaokukubaliadhabuhiyo.

NininiyakuvutiakatikaMaombolezonikwambakunamaeneoambayoJeremiahanasema,Unajua,kulikuwananguvunyingineinayofanyakazi.Kulikuwanamambomengineambayokusukumasisikatikasualahili,lakinikamweganilawamayoyoteyavikosiwalewengine.Unahitajikusikiakwambajuumbele.Kamwehainayeyelawamayao,lakininiyakuvutiakwambayeyeanasemakuwakulikuwananguvunyingine.Kulikuwanawatuwenginewanaohusika,kwamanenomengine.

AngaliaMaombolezo2,tafadhali.Maombolezo2,mstariwa14;niahiyonimarakwamarakatikasura4:13nayafuatayo,lakiniwakati02:14kusikilizaniniJeremiahanasema.

"Manabiiwako[manabiiwaKiyahudi]tumeonakwaweweuongona

maonoudanganyifu.

Waosiwaziuovuwakokurejeshabahatiyako,

lakinitumeonakwaajiliyenuujumbekwambaniyauongonakupotosha."

KulikuwanamanabiiwauongokatikaIsraelinabadalayasisitukisemaukweliwaMungu,wakasemauongo.KwamanenoyaPaulonaTimotheo,waotickledmasikioyawatu.Hawakuwakikaathiriwadhambizawatu,nakisha,umeonamantikikatikasehemuyakatikatiyamstari,kwasababuhawakuwakuwekawazidhambizawatu,marejeshoyaoilikuwahaiwezekani.Je,unawezakuonakwamba?Waosiwaziuovuwako,kuwahawakuletanurukwadhambiyako,ili,auhivyomatokeoyake,kurejeshabahatiyako.Hakunanjiayamarejesho.Hakunanjiakatikau1naMunguisipokuwakunakukiridhambinakaziyamanabiinikwakuwafichuadhambiiliwatukuonahivyonawangewezahadharaninawangewezakurejeshwa.

Katika1Yohana1:9"Tukiziungamadhambizetuyeyenimwaminifunawahakihata


Utusamehedhambizetu,nakutusafishanaudhalimuwote."

Lakinikamahatuwezikukiri,hakunamsamahanaJeremiahnikujaribukufanyauhakika;Manabiiwanatakiwakumwekanjedhambiiliuwezekukiridhambi.

Munguhanaamriyamapungufu.Fikiriajuuyajambohilo.

Munguhanaamriyamapungufu.

Kamasisikukataakukiridhambizetu,yeyesikusahaudhambizetu.

Lakinipamojanamahubirikibiblialinatokanayatokanayonadhambi

...NakwayatokanayonadhambikupitianguvuzaRohowaMungu,sisinikusababishakukiri

...NakishakwakukirinakutubuhujausahaulifuMungu;kuwambalikamaMasharikinikutokaMagharibi,hadisasayeyeamesahau,Yeyeameendadhambizetumbalinasi.Amesahaudhambizetunayeyemtawakumbukatena,nasisikuhamiakatikamarejesho.

Lakinihuanzanauelewawadhambi;iwenikwanjiayamanabiiaukuhubiri,nihatuayakukirinakamahunakwambabasihuwezimilelekupatamarejesho.

Basi,kulikuwanamanabiiwauongo.Kulikuwanawalewaliokataakuhubiridhambi,ambayealikataakutambuaninitatizolaohasalilikuwa;walikuwanafunguonawameshikamilangoimefungwanahakuwamtuyeyotekupitia.

Lakini,kuwakwambakamainaweza,Jeremiahkamwekuondoshalawamambaliyayeyemwenyewe.Yeyekamwehatualawamambaliwatuambaokwakwelidhambi.Nakatikahalihii,kutambuananikamwe,daimaanapatakulaumiwa.Katikayotekilionakusaganakidole-akizungumzianyumakatikawenyewe,ambayealikuwakamwekulaumiwakatikaMaombolezo,kwalolotebaya?Mungu!

Mungukamweanapatakulaumiwakwachochotelinapokujasualalakukirikweli.

NirahisikumlaumuMungu.Nirahisi,kwambawakatimambosikwendavizurinamaumivukuanzakuimarishakwambavigumuanapatanachunguzaidinianapata,sisikuanzakupataainayahofunatunatakalawamakituaumtuna,Mbingunikidogokuwaitakuwakwangu,nidaimagotkuwawewe,nawewe,nakishahatimaye,bilashaka,daimanikosalaMungu.Nakwambaniainayatabiayabinadamu.

Lakinikunakabisahakunawakwamba.KwamaananyingineNajisikiavibayakwaMungu,kwasababukunawatuwengiambaowanadhaniwaMungu,nadhani,kamabaadhituyaainayaPolisiMunguaitwaeyakusimamakwaupandenahebukufanyachochotetunataka,lakinidakikakwambakitumbayakinaendakutokea,Yeyeniwalidhanikufagiakatikanabundukiyakemkalinakutuzuiakupatamadhara,nakishakwaharakakamakwambanikosa,yeyeumesimamambalikatikakikosichakegarinatunawezakuishikwanjiayoyotetunataka!Je,kusikiawatukuelezamaoniyaoyaMungukwanjiahiyo?

KwaniniMungubasikitumbayahiikutokea?!

Naam,kwanini?Kwanini?HiyosiyoMungu.Hiyohaipokatikahapa,anafanyahivyo,kwambamtazamowaMungu.

Hakunakwambasiwakatiwotekinachoendelea.NaMaombolezoanaelewakuwa.MaombolezoanaelewakuwasiokosalaMungu...nikosayangu.

Maombolezo1:18"Bwananikatikahaki,

Kwanimeiasinenolake."


Mungunikatikahaki;nikosayangu.Na,kwakweli,kamaJeremiahunaendelea,anasema"Unajua,MunguanafanyakiletuAlisemaAlikuwaanakwendakufanya.Imean,hiihaipaswiulikujakwamshtukomkubwakwamtuyeyote."

NyumakatikaKumbukumbu,Sura27na28;hatukuwakuangalianiwakatisisiakaendakwanjiaKumbukumbulakinisurambilimuhimusanakwasababukatikasurahizi,kwamkonowaMusanaWanawaIsraeliwamekujakatikaNchiyaAhadinaMunguanasema"Kunanjiambilizauwezekuishi.Kwambakamaweweupendomiminawotewayakomoyo,nafsi,akili,nanguvu;kamawewewataishindaniyaMkataba;kamautakuwamtiifukwanenolangu,basiNitawekabarakanabarakajuuyenu.LakinikamahunaupendomimikwamoyowakonawewevunjaahadinawewekuishinjeMkatabanawewemuasiyangu,basikunanikwendakuwalaana.Kunanikwendakuwaadhabu.Hiikinaendakutokea,watu!"MunguanasemakupitiaMusa.

NawakatiukiangaliaMaombolezo,suraya2,mstariwa17,unawezakuonakwambaJeremiahanaelewakuwa.

"Bwanaamefanyaniniyeyeamekusudia;

AmekuwakufanyikaNenolakeambaloyeyealiamurumrefuuliopita.

[HiyoniKumbukumbu.]

Ameziangushabilahuruma."

Hivyoadhabunikosalangu.Mungunitukufanyakilealichosema.Mungusiwakulaumiwa.Lakinihatahuendahatua1zaidikulikohuu.

1yamandhariyakuvutiakatikaKitabuchaMaombolezonikwambaMungunimkuukabisa;kwambaMungunikabisakatikaudhibitinaJeremiahhuendanjianjeyanjiayakenakusisitizakwambaMungunikuwaadhibu.Kunakuwahakunaswalikuhusuhiliwakatiwote.Hiisikamabaadhikubwa,nchi,baadhiangrykubwa,ambayealikujanaalishindayetunaMungualikuwahanauwezowakufanyahivyo.AdhabukwambasisinikwendakupitianikwasababuMungunikuwaadhibuMEajiliyadhambizangu.Yeyesiwakulaumiwa.Lakinibado,niHEambayenikufanyahivyo.

Wengi,ayanyingi,lakinituangalieSuraya3,tafadhali.Mistariya4hadi6.

"Yeye[maanaMungu]amefanyanyamayangunangoziyangutakambali.

Amevunjamifupayangu.Amekuwaunakabiliwanailisafirishwa

mimikwauchungunadhiki.Nayeameniwekakamaatakaakatikagiza

kamamaitiyamudamrefuuliopita."

KunaswalisifurikatikaakiliYeremia;kwambaMungunikatikakudhibiti,kwambaMungunikuwaadhibuwatukwadhambiyao,kamaalivyoahidiangefanya,nabadoni100%kosalangu.

Sasa,sijuiniainaganiyamifanoyakukirinakuvunjikauna,lakinihiinikukiriBiblia.HiinikuvunjikaKWELI;yakuwawaaminifumbelezaMungu;Ndiyo,nikwelibad.Yes,Ihavesi4d.Yes,nifault.Yesyangunihakikwawewekuwaadhibunami;tulikeUlisemakwambaWeweingekuwa.

C.CenteryaLamentniImani

Lakini,kwabahatinzuri,kwambasiwotekuna.Kwasababutumeangaliamaudhuiyasura1na2nasuraya4na5,lakinihakiSmackdabkatikati,mahalimuhimuzaidichaMaombolezo,katikakituohicho,nijambomuhimukwambaJeremiahanatakakupatahelakuhusukuombolezanaunajuaniniwewekupatakatikatiyaMaombolezo?Unakutaimani.


HapondipoJeremiahnikwendakwayotehaya,zoteBibliaanalalamika,manenoyoteyaBibliayahuzunizadhambinakusema"Nimachungu!";kituochayotejuuyaimani.

Kunamaombolezonjiayote,kwamfano,kupitiaZaburi,ambapoZaburiisttuwanalianaakisagamenonajinsimbayamamboninakiasiganinimachungunajinsiaduizangunikujaribukuniuanajuunajuulakiniWeweniyanguMwamba,WeweniUkomboziyangu.KuwanikatikatiyamaumivuambayoZaburiistdaimaanaliakatikaimaninakwambanininihasakinachoendeleakatikaKitabuchaMaombolezo.

Jeremiahsiotuwamekaakuzungukakilio"Olewangu!Olewangu!"Lakinihakiyakatikatiyakuumizanakatikatiyamaumivu,sautikwambakilioloudestnisautiyakeyaimani.NaJeremiahniwaaminifusana.Anasema"Mungu,hiinininianahisikama.Bileyangunikumwaga."Yeyeniwaaminifusanakatikaungamolake,lakinibasimara1yeyeamesemajinsianahisi,basiyeyeanakiri,kishayeyeanatangazaniniyeyeANAJUAkuwanikweli.KileANAJUAkuwanikwelinaImani.

AngaliaSuraya3,kuanziasaaayaya21.HiinisehemuambayolazimayalionyeshakatikaMaombolezokatikaBibliayako.Yeyeamepitiamatesoyote,olezote,Pakangananyongonamamboambayoyotenakishakatikamstariwa21anasema...

"LakinihiiNatoawitokwaakili."

Jeremiahanasema"lichayamaumivuyote,lichayahisiayote,lichayakuumizawote,Miminaendakufanyafahamu,makusudiuamuziwamapenzi.Miminikwendakutumiamawazoyangu;Miminikwendakutumiamoyowangu.Sawa.Hilondilokwambanikusema.

"HiiNatoawitokwaakili,nakwahiyoninamatumaini."

KileniJeremiahkwendakuwaitaakilini?

"UpendothabitiwaBwanahaachikamwe,

Hurumazakekamwekujanamwisho.

NimpyakilaSikuyaasubuhi.

Mkuuniuaminifuwako.

Bwanandiyefungulangu,anasemanafsiyangu,

Kwahiyomimimatumainindaniyake.

BwananimwemakwawaleambaokusubirikwakuwaYeye

kwarohoambayeanatakayeye.

NivizurikwambamtuanatakiwakusubirikimyakimyakwawokovuwaBwana."

MatumainiyaYeremia,natumainilako,namatumainiyangu,sikulingananakiletunahisi.Matumainiyetunisikulingananahisia,muhimukamawalivyo.

Matumainiyetunisiswayednamazingira,lakinibadalaya...

Matumainiyetunimsingijuuyaninisisikuamini,naIMANI,kuwanikweli.Nahiini,baadayayoteyaleyanayompendezaMungu.KuwanibilaimanikwambahaiwezekanikumpendezaMungu.Hiinikileanatakawenunamimi,hasakatikatiyakuumizanamaumivu,hatakamaimekuwabinafsiikiwananaMungu.Hatakatikatiyaainambayazaidiyahalihiyo,Anatutakakujibukatikaimaninakwabadowanasema,"Naamini."

Hiyosiyorahisikatikatiyamaumivuyakufanyatendolamakusudilamapenzinakusema,"Hatahivyo,mimibadowanafurahiaMunguMwokoziwangu."Lakinitena,kwambanininiWaebrania11niyotejuu.Imaninikuwanahakikayamamboyatarajiwayo,nibayanayamamboyasiyoonekana.Hiyoniimanininini.


HivyoJeremiahanasema,"Mimiwitohuukwaakili.Hiinininimiminikwendahutegemeakwenye.Hiinininianatoamimimatumainikatikaduniangumu."Nininikwambayeyeanajuuya?NininikwambaJeremiahnilazimaashikekikamilifukwawoteyeyeniyathamaniYeyenilazimaashikekikamilifuGod.HenilazimaashikekikamilifutabiayaGod.Henilazimaashikekikamilifuninianaaminikuwanikweli?;niniyeyeanajuakuwanikweli,bilakujalihali.

NaniniyeyekujuakuhusuMungu?Yeyeanajuakwambaupendothabiti,yaBwana,kamwehaachi.UpendothabitiyaBwana."Hesedi";kumbukanenolaKiebrania?"Hesedi"inaelezaupendoambaoMunguanaokwawatotoWake;Yeyeamekwendakatikauhusianonawatuwake.Yeyeimeanzishamapatanonasi,nakileudhibiti,ninikilichomsukuma,ninikumfungayetupamojaniMungu"Hesedi";Fadhilizake.NaJeremiahanaelewakuwahatawakatiYeyenikuwakuwaadhibuwatotowake,upendowakehauyumbiyumbikamwe.Nihaachikamwe.

YeyeanajuakwambaMunguniMunguwahurumanahatakatikatiyaadhabuhurumakamweanaendeshanje.KunaSikuyazotenihurumazaidikatikaMungukulikoilivyodhambikatikawewenamiminahatuwezikuziondoaugaviwaMunguwahuruma.

Kwanini?Kwasababuwaonimpyakilaasubuhi!SisikuamkakilaasubuhinanikanakwambahifadhiMungunikamiliyaupendonaimejaahuruma,sijambojinsivigumuimekuwa.

JeremiahlipokwenyeukwelikwambaMunguniMungumwaminifu.Hiyouaminifuwakekamakubwa!Hatakamanivigumunamaishamachungu,Mungusikwendakutofautiananakuzungukanakubadilika.Yeyenidaimakwendakuwahuko.Yeyenidaimakwendakuwawaaminifukwanenolake.Jambo1kwambaMunguhawezikufanyanikuwawaaminifukwakenayedaimakuwawaaminifu.

Jeremiahanaelewakuwakatikatiyakuumizanamaumivu,hatakamanikwamujibuwaikiwanaulioteuliwanaMungu,kwambaukombozibadonimaliyaBwanawetunakwahakunamtumwingine.

Hivyoanasema,"Mimikusubiri."NitasubirikimyakimyakwasababunajuakwambaukombozilikokatikajinalinginebaliileyaMungu;ileyaYesuKristo.

Sisinifrettersnaworrierskwaasili.BibiyangumzaamamaalikuwaakisemawakatianapitahalingumunaBibiMacbilawasiwasinawasiwasinawakatiilikuwakoteangewezakusemakwaMamayangu,"Angalia,nihuendatukuonyeshakwambakamawewekuwanawasiwasikilakitukutoshakazinje."Sidhanikamayeyealiaminiyakelakinialisemanimengi.

Sisinifrettersnaworrierskwaasili.Hiyonisehemutuyanininikuwabinadamu;sehemuyasehemumbaya,kwasababutunatakaninitunatakawakatitunatakayake.

LakiniJeremiahnikusemakwambawatuwenyeimani,hasakatikatiyamaumivu,niwatuambaokukaachininakimyakimyakusubirikwaMungukutenda.Sasakwakuwanivigumukusemakatikatiyamaumivu.Kusema"Mungu,namikuaminikwambaWeweninaniWeweumesemaWeweni;kwambaWewenikwendakufanyaniniunasemawewenikwendakufanya.NaaminikuwaUnaupendothabiti.NaaminikuwaWeweniimejaahuruma;Siwezikamwekuziondoahurumayako.Wewenimwaminifu.Wewenichanzopekeechawokovu.Maishasasahivikwelimachungu,lakininaamini.Sijisikiikamahayo,lakininaamininamiminikwendakukaanamiminikwendakimyakimyakusubirikwawewekuchukuahatua.Naminitalikiridhambiyangu.MimibilayashakanimetubianakishaNitasubiri.

Unawezakuona,kwambaniimaninani1yapichanguvuzaidiyaimaniNajuakatikaBiblia.

Tafadhalikusikiahii.HakunakituiliyopitakutokaSura1Suraya3Jeremiahhaijawahikuwanabaadhiufunuo,yeyehaijawahikuwanamabadilikoyaakili,mambonasikwaghaflanakujipatiazaidi.Hakunakituiliyopita.Kwakweli,tukinyume.KilakitukatikaSura1na2inaongozwakwaSuraya3KilakituniSuraya4na5nikurudiatukiletayarialisema,lakinimoyowakuombolezaniSuraya3Jerusalembadoanaishikatikatiyamaumivunauchungunaaliye


katikatiyamaumivuyetunanikatikatiyadhikiyetukwambasautikwambalazimakupigakeleleloudestnisautiyaimani.

Sautikwambaanasema"MiminikwendahutegemeaMungu!Namiminikwendahutegemeanininaaminikuwanikweli!SijalininiNajisikialike.Ihawajalikilekinachoendeleaon.Ihawajalininihalini,najuakwambaMunguniMunguwaimaralove.IkujuayeyeniMunguwamercy.IkujuaYeyenifaithful.Ikujuahakunajinajingine,kutokananamiongonimwaMbinguniambapowanaumenilazimakuokolewanajinakwambaniYesuKristo,nakwambanikwambawotenahitaji.Miminikwendahutegemeayake.

HiyonikukiriBiblia.HiyonikuvunjikaBiblia.

YoteninzurinanzuriyamajadilianojuuyaupendonahurumanaimaninawokovuwaMunguwakatikilakitukinaendavizuri.Unajua,ndoanikufanyakazi,watotowanafanyavizuri,gotkukuzakazini,jiraninikuwekatakatakanjeyayadiyako.

LakininikatikatiyamaumivukwambakujuaniniwewekweliDOkuamininakilekweliDOkuamininaujumbewaMaombolezoni,"Kelele!"Nisawa!Nimachungu!Wewesifoolingmtuyeyote.WewenihakikasikuwaambiaMungukuwanikituYeyehajui!Yeyeanajuanimachungu.Kukubaliananaye.Nimbaya!Nimachungu!Mimialifanyahivyo!Mimistahiliyake!Wewenikwelinenolako.Wewenikuwaadhibunami.Mkuuniuaminifuwakokwangu,BwanawangunaMunguwangu.

HiyonikukiriBiblia.Hiyoniimani.HiyoniHabakukiimani.KumbukaHabakuki3:17nayafuatayo?

"Pamojanakwambamtinihaipaswimaua,

walamatundakuwajuuyamizabibu.

(Kumbuka,HabakukinikuangaliambelenauharibifukwambaJeremiahsasawanaishikwenye,uharibifuwaBabeli.)

"Mazaoyamizeitunikushindwanamashambahayatatoachakula,

kundiatakatiliwambalinamaranakusiwenakundikatikamaduka.

Hatakamamimisikukubalikashuleni,hatakamahakunamtuanapendakwangu,hatakamamimikupatakukatajuuyatimuFreshman,hatakamasiwezikupatadarajanzurishuleni,hatakamasiwezikupatakukuza,hatakamamkewanguhawezikusimamaharufumbayayamimi.Hakunajamboganikinachotokea,bilakujali...

Nitafurahi,nitafurahikatikaBwana.NamikuchukuafurahakatikaMunguwokovuwangu."

Nimessy.KukiriBiblianakuvunjikaBiblianimessy.Sionadhifunasafi.Nikwaujumlainahusishamengiyavinywaji,ikiwanibileyakokumwaga,majimajikatikamwiliwakocavity,aukamanimachoziyakoausnotyako,kukirinisimzuri.Nimessy!Nijambolamoyonakwambaninjianiwalidhanikuwa.

Lakiniwakatihuohuokuwanimessy,sipiakumkomboakabisa?Je,wewenamimisihuruwakatisisihatimayekuletadhambizetukwanurunasisikusema,"Mungu,wewetunajuahilowotepaya1,lakinimiminaendakukuambiahivyokwambaniwazi.Nimekosa.Nimefanyanininivibaya.Mimistahilikilekinachotokeakwangu.EeMungu,Wewenichanzopekeechawokovuwangu.Wewenawewepekekushikiliafunguokurejeshanafsiyangu."

Kwambaainayakukirinikumkomboa;huletamamboyanuru,inavunjanguvu. Ndiyo! Nimessy,lakinininjiayauhuru.Ninjiapekeeyauhuru.Hakunauhurumbalinakukiridhambinatobanaimanikatikayeye.Je,kuna?Hakunachochote.


27.KuzaliwakwaYesu

I.AhadikutokaAganolaKale

Sehemu1yaBibliahufanyabaadhiyaahadiyaajabu.Katikamwanzo,wakatiMungualipoumbaAdamunaHawa,aliwaumbailiwawezekuwanauhusianonayenakufurahiakwake.Nakishawalifanyakilewalichokuwasiwanatakiwakufanya,Bibliainaitakwambadhambi,namatokeoyakewaonawatotowaowaliopoteauhusianowaonaMungu.NakatikaSuraya3yakitabucha1chaBiblia,Mungualitoaahadiyaajabukwasababuameahidiatafanyakitukuhusudhambiyao.KatikaMwanzo3:15tunasomalaanayaMungujuuyanyokaambayealikuwaShetaninaAnasema:

"Nitawekauadui[auchuki]katiyakonamwanamkenakatiya

uzaowakonauzaowake.Yeyeutakupondakichwanawewe

utakupondakisigino."

Ahadikwambam1wawazaowaHawabilakutoahufa,pigokusagwanakuuaShetanihatakamaShetanialikuwaanaendakuwanauwezowautampondakisiginochake,alikuwaanaendakuwanauwezowakuumizakizazihiki.

Mwaka1800BCMungualitoaahadinyingineyakushangazakwaIbrahimu.KatikakitabuchaMwanzosuraya12Anaahidihivi:

"Katikawewejamaazotezaduniaitakuwaheri."

AnaahidikwambakwanjiayaIbrahimuMunguanakwendakubarikiwatuwote,jamaazote.

Miakamiananebaadaye,katika1000BCYeyehufanyaahadiyaMfalmeDaudikatikakitabucha2Samweli:

"WakatiSikuyazakozitakapotimianaweweutalalanababazako

[KwamanenomengineMunguanasema"MfalmeDaudi,wakatiwewekufa"]

Nitainuamzaowakonyumayakoambayewatakujakutokamwiliwako,

naminitakifanyaimaraufalmewakenaYeyendiyeatakayejenganyumbakwajinalangu

naminitakifanyaimarakitichaufalmewakemilelenaminitakuwakwake

babanaYeyeatakuwakwangumwana."

3ahadiyaajabuakavingirishakatikaya1.

Daudiingekuwaukoowakimwili,mtuambayeatakujakutokamwiliwake,naukoohiiitakuwakutawalaufalmewamilele,nakwambaMunguingekuwaBaba/Mwanauhusianonaukoohuu;kizazihikialikujakujulikanakamaMasihi,auKristo.Wotewawiliinamaanishakitukiya1.

Miakamia3baadaye,katikakuhusu70BCMungualitoaahadikuhusiananakupitianabiim1aitwayeMikanakatikaSuraya5yakitabuchakeanaandika:

"Lakiniwewe,EeBethlehemuEfratha,[Efratanijinalazamanikwa

Bethlehem]ambaonikidogosanakuwamiongonimwaelfuzaYuda;kutokakwako

Watatokakwaajiliyangum1ambayenikuwamtawalakatikaIsraeli,ambayeasiliyakeniyazamani,

tanguSikuyazakale."


NiunabiikwambaMasiyaalizaliwamjiniBethlehemunabadomaneno"asiliyakeniyazamanitanguSikuyazakale"niahadikwambaMasihihuyuambayenikuzaliwakatikaBethlehemunikwendakuwaisiyoyakawaida.Yeyeanaendakuwanakuwepokablayakuzaliwa.

NawakatihuohuokuwaMikaalikuwaanatabiri,nabiimwingineaitwayeIsayaalikuwaanatabirinaMungualitoaahadiyakushangazazaidikwanjiayake.Katikasuraya7ambapoMunguanasema:

"BikiraatachukuamimbanakuzaamtotonajinalakeutamwitaEmanuel."

Ahadiyamiujiza,kuzaliwakutokabikira.JinaEmanuelmaanayakeni"Mungupamojanasi",hivyoMungusitukuahidikuzaliwakimiujiza,lakiniyeyenikuahidikwambakutakuwanakitukisichochakawaidakuhusumtotomwenyeweambayenimtoto.

Baadhiyaahadiyaajabukutawanyikakatikasehemu1yaBiblia.

II.AngelZiaraMary

700miakayabaadaye,Munguanaanza,katikawakatiwakenakwanjiayake,kwakutimizaahadizakenamalaikakwajinalaGabrielalitembeleamwanamkekijana,bikira,jinalakeMaria.TunasomakuhusuhilikatikakitabuchaLuka,sura1kuanziasaamstariwa26:

"Katikamweziwasita,malaikaGabrielialitumwafomuMungukwamjiwaGalilaya,jinalakeNazaretikwamwanamwalibikiraaliyekuwaameposwanamtu,jinalakeYusufu,wambariyaDaudi.NajinalakebikirahuyoniMariamu.Basi,Yesualikwendazakenakusema"Salamu,eweMariaya1.Bwanayupamojanawe."LakiniNayeakafadhaikasanakwaajiliyamanenonakujaribukutambuaniainaganiyasalamuhiyoinawezakuwaninaMalaikaakamwambia,"UsiogopeMaria,kwamaanaumepataneemakwaMungunakumbeweweutachukuamimbanakuzaamtotomwanamume;naweutamwitajinalakeYesu.HuyoatakuwamkuunaataitwaMwanawaMunguMkuunaBwanaMunguatampakitichaenzichaBabayakeDaudinaAtaimilikiBarazalaYakobomilelenaufalmewake,hakutakuwanamwisho."NaMariamuakamwambiamalaika"Jambohilikuwatangumiminibikira?"NaMalaikaakamjibu,"RohoMtakatifuatakushukiananguvuzakeAliyejuuzitakufunikakamakivuli,kwahiyomtotoazaliweitakuwakitaitwakitakatifu,MwanawaMungu.Natazama,jamaayako,Elizabeth,katikauzeewakeamechukuamimbamwananasasanimweziwasitakwakeyeyeambayewatuwalimfahamukuwatasa.KwamaanahakunaloloteitakuwalisilowezekanakwaMungu."NayeMariaakasema"Tazama,miminimtumishiwaBwana.Naiwekwangukamaulivyosema."Nayulemalaikaakaendazake."

TaarifaahadizotezaMungunimapyayakuweka:

Mariaalikuwabikira.MwanaeYesu,atatimizaahadiyaMungualifanyakupitiaIsayakwambabikiraatachukuamimbanakuwanamtoto.Nakwakweli,uhusianokatiyakuzaliwakwaYesunaunabiiwaIsayanialifanyawazikatikakitabukinginechaBibliaaitwayeMathayonakatikakusimuliahadithihiyokatikaMathayo,suraya1,tunasoma

"HayayoteyalifanyikailiyaleBwanaalivyonenakwakinywanabii.

Tazama,bikiraatachukuamimbanakuzaamtotoNaowatamwitajinalake

Emanuel,maanayake"Mungupamojanasi".

Lakinikunaahadinyinginekuadhimisha.Yusufu,kamaniwazialisema,niukoowakimwiliwaMfalmeDaudinakwahiyoYesuanatimizaahadiyaMungukwaDaudikwamba1yamwiliwakebilakukaakatikakitichaenzinakwambaYesuatatawalajuuyaufalmehuuwamilelehatamilele.

Ahadinikuwaagizokatikaukwelikwambajinalakeni"Yesu"kwasababujina"Yesu"maanayakeni"MunguniUkombozi".Tena,nyumakatikaMathayo1:21,nialifanyawazi:


"Sheatachukuamwananaweutamwitajinalake'Yesumaanayeyendiyeatakayewaokoa

watuwakenadhambizao."

NahivyoahadikwaAdamunaHawakwambakituitafanyikautunzajiwadhambizaonikuwaagizo.

LakiniYesupiakuwabarakakwawatuwotenahivyokutimizaahadiyaMungukwaIbrahimu.Barakaitakuwabarakayamsamahalakininizaidiyahapo.JinaEmanuelmaanayakeni"Mungupamojanasi"nabarakakubwakwambatunawezamilelekupokea,iwenikupitiaAbrahamaukupitiamtumwingine,nikufurahiauhusianobinafsinaMuumbawetu,kuishikatikauwepowaMungu,kwaMungukuwapamojanasi.Barakakubwaambayoinawezamilelekuja.

Ahadinyinginaahadinyingikuadhimisha.

KamahadithiinaendeleaMariahainaukwelikuwamjamzitokamaMungualivyoahidi.Yeyehuendakuonajamaayake,Elizabeth,nawakatiyeyeanapatahukoyeyeunasemawimbo.Niwaziyeyealikuwakutunga1katikaakiliyakekamanjia,nakawaidanjiayaWayahudi,yakuonyeshafurahayakenashukraniyakenayeyekuimbawimbohuukwaElizabeth.Katikamstari50anasemajambolakushangaza[Luke01:50]AkizungumzayaMunguMaryanasema:

"NaHurumayakekwawatuwanaomchaMungu."

MarynimapyayakufanyatofautikwambanikwendakuendelezwakwanjiayamapumzikoyahadithiyaKrismasi.BarakayaIbrahimuinapatikanakwawote.Nihabarinjemakwawatuwotenahatahivyo,Mungukutibutubaadhinahuruma.

Tuwamchao;

ambaombinuYeyekwastahahofu;

ambaombinuzakekatikaibada

nikwendakuwawalengwawaRehemazake.

Barakakwawote,hurumakwawatuwanaomchaMungu.

III.KuzaliwakwaYesu

KamahadithiinaendeleakatikaLukeSuraya2,katikamstariwa1na7sisikwelibasikusomahadithiyakuzaliwakwaYesu.

"KatikaSikuyahizoamriilitokakwaKaisariAugustokuwatakawatuwotewanapaswakuandikishwa.Hiiilikuwaniusajiliwa1wakatiKirenioalipokuwaliwaliwaShamu.Watuwotewakaendakuandikwa,kilamjiwakemwenyewenaYusufunayealiondokaGalilaya,tokamjiwaNazaretimkoanikwamjiwaDaudiuitwaoBethlehemukwasababuyeyealikuwawajamaanaukoowaDaudi,kwakuwakuandikishwapamojanaMaria,mchumbawake,ambayealikuwamjamzito.NaWalipokuwahukowakatialikujakwaajiliyakenakuzaanaakajifunguamtotowakewa1alizaliwaakamvikanguozakitoto,akamlazahorinikwasababuhapakuwanamahalikwaajiliyaokatikaInn."

NajinsiganikituajabusanakutokeabilahiyokuwaalitangazanahivyoMalaikakujanakutangazakuzaliwakwaYesukwawachungaji.

"Nakatikamkoahuokulikuwanawachungajinjekatikauwanjakuzilindakundilaousiku,malaikawaBwanaukawatokeanautukufuwaBwanaumeonyeshainayowazungukanawalijawanahofu.NaMalaikaakawaambia"Usiogope,maanahakikamimikuletahabarinjemayafurahakuuitakayokuwakwawatuwote.Kwakwenuamezaliwaleohii,katikamjiwaDaudi,MwokoziambayeniKristoBwananahiiitakuwaisharakwaajiliyenu.Utapatamtoto,umefungwandaniyanguozakitoto,amelazwahorini."Naghafla,kulikuwanakwamalaika,wingi


waMajeshiMbinguniwakamsifuMunguwakisema"UtukufukwaMungujuumbinguni,nadunianiamanimiongonimwawaleambaoYeyeniradhi."

JinsisahihikwambakuzaliwakwamwanawaMunguitakuwa1alitangazakwawachungaji,watuambaonisanachiniyangaziyakaleyakijamii.BarakayaIbrahimuinapatikanakwawote,hatawachungaji.Kunafurahakubwaambayoitakuwakwawatuwote,Naowatasema.Nabado,taarifatofautikwambanialifanyakatiyamstariwa10namstariwa14;kwambaamaniyaMungunitujuuyawaleambaoYeyeniradhi.AmaniyaMungunijuuyawalewanaomcha-Mngu.

Amaniinamaanakwambamigogoroinaceased.Peaceinamaanakwambauhusianoimerudishwa.

Nasotetunahitajiamanikwambamno.Nabado,baadhiyawatukuishimaishayaoyotebilaamani,mapiganoMungunasikuruhusukuwabatilikatikamaishayaoyakujazwanachanzopekeeambayoinawezakujazanakwambaniuhusianonaMungukupitiaYesuKristo.

Ukweliwamamboni,Munguhanakutibuwatuwotenisawa.Yeyenidaimahaki,lakiniyeyehuamuanininihaki.Yeyenihakikwawotenabadotubaadhikupokeahurumayakenatubaadhikupokeaamaniyake.

IV.NiNanihuuMtotoYesu?

Nani,basi,nimtotohuyu?Nani,basi,nimtotohuyu,Yesu?

A.kikamilifuMungu

Kwaupandem1yeyeniMungukamili,kamaMungualivyoahidiMasihiniyakawaida.Aliishikablayayeyekuzaliwa.Hiyonihilanzurisana.LakiniyeyealikuwepokablaYeyealizaliwakwasababuyeyeniMwanawaMunguMkuu.YeyenimwanawaMungunaMunguametimizaahadiyakekwaDaudikwambaatakuwanaBaba/MwanauhusianonaKristo.HiiKristo,MwanawaMungu,nikiumbeasiyewakawaida,lakiniyeyenizaidiyahapo.

MwanawaMungunilughaBibliakwaMungumwenyewe.MtotohuyuniMungu.

Mstariwa1kabisakatikaInjiliyaYohana:

"HapoMwanzoalikuwaNENO[nenoYohanakwaYesu]naNenowaswithMungunaNenoalikuwaMungu."

Baadayekatikamaishayake,katikaYohanasuraya10,Yesuwatasema"MiminaBabatuuya1."YesuniMungukamili.MunguangewezaalimtumaMasihiwakekwanjianyingine.Nyinginezaidiyakutoaunabiihakuwanakuwanamwanawakealizaliwanabikira,lakinihakufanyakutumaYesunjianiYeyealifanyakuwekawazikwamiminawewepiakuwaYesuniMungunakwambababayakeniMungu.Nabado,ilikuwamuhimukabisakwambaYesukuwaMungukamili,kwasababukatikamiaka33mtotohuyunikwendakufamsalabaninajuuyakwambamsalabamtotohuyunikwendakubebadhambizawatuwote.Hakunamwanadamuangewezakuvumiliamaumivuyadhambikwambamengi.Nahakunabinadamuangewezakulipafidiayadhambiyamtumwingine.Nihakihaiwezekani.MungupekeendiyeangewezakuvumiliamaumivujuuyamsalabanaMungutuanawezakuombakifochakekwadhambizawenginenakwahiyo,YesuKristo,nilikuwakuwaMungu.

B.kikamilifuBinadamu

Nabado,pamojanakuwaMungukamiliMasihihiipianibinadamukamili.Alizaliwanamamawakibinadamu.KatikaYohana1:14,yeyenikwendakusema"NENO,auYesu,akawamwili-mamboambayohangsjuuyamifupayako."Nenoalifanyikamwili,Yeyeakakaakwetu."Alikuwabinadamukamili.Nasirihiitunatoawitomwili.NimuujizamkubwakatikaBibliayote.UfufuonivigumukushikiliamshumaakwasirihiiyamwilikwasababumwiliniukwelikwambaMungualikuwaincarnated-kwambaMungualifanyikamwili.Muujizamkubwakwambaaliyewahikilichotokea.Nandiyo,MungupenginewangewezakutumwaMasihiwake,mwanae,kwanjianyingine,lakinialimtumaYesukwanjiahiikwakufanyawazikwambaAlikuwapianibinadamukamilinailikuwalazimailesehemu


Yesu,iliKristo,kuwabinadamukamilikwasababutubinadamuwanawezakulipafidiayadhambizabinadamu.Machungwahaiwezikulipaadhabukwamitininatumwanadamuanawezakulipafidiayadhambizabinadamu.HiinininiKitabuchaWaebranianikuzungumzajuukatikaSuraya2ambapomwandishianasema:

"Alikuwanaawekamanduguzakekwakila,[yeyealikuwanakuwabinadamukamili]iliaweze,[Yesu]tupatekuwanahurumanaukwelikuhanimkuukatika

utumishiwaMungu[yeyenitunamwombeakwaajiliyetu.Yeyeanasimamakatiyetunaenzi.]Iliafanyesuluhu[ilikufanyakafara]kwaajiliyadhambi

watuwengi."

Yeyenilikuwakuwakamasisikamaalikuwaanaendakufanyakafarakwadhambizawatu.

YesualikuwaMungukamili;Yeyenilikuwakuwa!NabadoAlikuwabinadamukamili;yeyenilikuwakuwa.KwasababuYesukishakamaincarnatedMungu,inakuwakumfunuakipekeeyamamboambayoMunguBabaalivyo.Yohana1:18:"HakunamtualiyemwonaMungu.Mungutu[hiiniYesu]ambayenikatikaupandewaBaba,amefanyanayekujulikana."YesukamaincarnatedMunguanakuwampatanishipekee,mwombezikipekee,tukuhanimkuukwambatuna.

PauloanamwambiaTimotheokatika1Timotheo2:5,"KwamaanakunaMungum1nampatanishim1katiyaMungunawanadamu,yaanimwanadamuKristoYesu."

YesukamaincarnatedMungukishanimkombozipekeewawotewamwanadamu.Tena,KitabuchaWaebrania,suraya7,anaandika:

"Kwahiyo,Yesuwawezakuziokoakwakushinda

[Kwamanenomengine,kabisanakabisa]

waleambaokumkaribiaMungukwanjiayaYesukwakuwaYesudaimaanaishikwaawaombee."

Hakunamtumwingine,hasawenginehakunabinadamu,unawezauwezekanowakudhihirishaMungukwasababutuYesuanamjuaMungu.YesutuwanawezakusimamakatiyetunaMungukatikaenziyaHukumutunamwombeakwaajiliyetu.TuMungu-mtuYesuanawezakutuokoakutokakatikadhambizetukwasababutuMungu-mtuYesuDIDkitukuhusudhambi.

HiinisirinahiiniuzuriwamwiliwaMungu.Siajabuilikuwahabarinjemakuwaalitangazakwawachungaji.

Lakinihaitoshitukujuamambohaya,ninini?Nihatakutosha,kwamaana,aminiyaokwasababuhatapepowanaamininakutetemeka.MapepoalijuaYesualikuwaninani.Hiyonikwaniniwakatiwowotekumwonawakapigakelele"Mtakatifu1waMungu"aunyinginejinakamahayo.Haitoshitukujuaukweli.InachukuazaidiyakutiwasainimilikiyakuwanaamaninaMungunakwawamepokearehemayake,lakininirahisikamaA,B,C.

KamasisinikuwanaamaninaMungu,kamasisinikupokeahurumayake,basinilazima

Kukubali,kamaAdamunaHawa,kwambasisiniwenyedhambi.KwambasisinikutengwanaUhusianokwambasisihivyowanahitajinawanataka;Uhusianotu

ambayotunawezakupatamsamaha,mahusianotuambamotunawezakupatahuruma,uhusianotundaniambayotunawezakuwanaamaninaMungu.Tunakukubalikwambasisinikutengwanakwamba.

KuaminikwambaYesu,Mungu-mtu,alikufakwaajiliyadhambizangu,uliofanywadhambiyangunahivyokulipwatyeyeadhabuyadhambizangunakwalenunakisha...Kujitoawenyewekwake.Kwambamarasisinikuzaliwatena,kuishinjeyamaishayetuwatotoasGodya.


NiwotekuhusuYesu,mimitenakufanyahivyo,zaidimimikuona.NikuhusuYesunakuhusuyetutofauti-nesstokakwake,nakuhusukitendochakechahurumanaamanikwaniabayetunakishaenablementYesum1wetukujibunakuwachildren.ItlakeniajabukwambaMungutayarisisikwakuzaliwakwakenakufanyaajabuahadinyingi.

Kutoayawokovukutokakatikadhambi,ofayauhusianonaMungukwambasisihivyowanahitaji,inatolewakwauhurukwakilam1wetu.NikweliHabarinjemakwawatuwote.

Sisikuwakaribisha,leo,kupokeabarakazaMungunakupitiaA,B,C,nakuokolewakwahurumayakenakishakufurahiakutembeaajabunaYesu,mkonokwamkono,SikuyakwaSikuya,nahatimaye,hatimayekuwanaamaninamwenyewenakuwanaamanimbeleyaMuumbawenu.


28.Yohane

Hebupray.Father,hatuwezikuombakwambawewendiyemkuukupita.Tunaombakwambawewezitafanywakubwa.Tunaombakwambawewezitafanywakuukatikayaleambayotunasemakamasisikutangazasifazetu.TunaombakwambawewendiyemkuukupitakatikaninichakufanyanakwambanikatikahiiyaBabayanguanatukuzwa,Yesuanatueleza,kwambasisikuzaamatundanakwambasisikujiingizautakatifu.Tunaomba,Baba,piakwambawewendiyemkuukupitakatikakilesisiwalakusemanakatikakilehatufanyi.Baba,kamasisiRukuunikatikaibadayetu,inawezakuwanamsimamowetukwawikinzima;HuendasisisicompartmentalizereligiositywetuJuma2asubuhi,lakiniinawezamaishayetukuwamaishayaibadanamaishayakukiriwakatitunahitajikukiri,namaishayasifakamamaranyingikamatunaweza.Baba,sisikuwashukurukwamanabiiunaalimtuma,kamaYohana,nahatakamaujumbewaowanawezasautikalinangumu,tunajuanatunaamininikwelinakwakuwasisikumtukuzawewenasisikukutukuzakamatunatakakuwekaManenokatikajinapractice.InYesu,Amina.

I.Yohane

WayahudiwaSikuyazaYesuwalikuwawarithiwaAganolaKalekamiliyaahadi,naniahadiyahotubayaKalekwambakujenganyumakushukakwaAganolotelaNew.

AhadikamawaleIbrahimukatikaMwanzo15kwambawazaowakewangekuwakuwawatuwakehasakwaMungu;

AhadiyaJoel2naSikuyakujakwakeBwana.Sikuyawakati

MunguataimarishaUfalmewake;

AhadiyaIsayayaukomboziujao.Wokovukwambatunahitaji

Kujiandaakwaajiliya.

AhadiyaEzekiel36yaRohowaMungukumwagwa

Juuyawatuwakewote.

Nahatawakatiwewekupatachiniyakuzunguka500BCkwakitabuchaMalakinakuangaliaayambilizamwishokatikaAganolaKale,unawezakuonakwambahiyopiakufunganaahadi.Malakianasema,suraya4kuanziasaamstariwa5,Tazama,ni3maweweElia,nabii,kablayaSikuyakuunayakutishayaBwanainakujanayeAtawapatanishakinababanawatotowaonamioyoyawatotoiwaelekeebabazaowasijeMimikujanakuipiganchikwaamriyauharibifumkubwa.

WotewaahadihizokuwakuunganishwapamojananikusukapamojananikujengakuongezekakwahudumayaYesu.NabaadaMalakiiliandikwa,Wayahudiwalisubiri.Kwakwelinikusubirikwakipindichamiaka400yakimyakinabiiambapoMunguhakusema.NakishakuzungukaAD27takwimuaitwayeYohana,ambayealikujakujulikanakamaYohanaMbatizaji,mapumzikokatikaeneolatukio.TunasomakuhusuhilikatikakitabuchaMathayo,suraya3.Nakatika16mistaritunasoma:

KatikaSikuyahizo,YohanealikujaakihubirikatikanyikayaYudea'TubumaanaUfalmewambinguniumekaribia,kwahuyondiyealiyenenwananabiiIsayaaliposema'Sautiyamtualiayenyikani,MtayarishieniBwana;Yanyoshenimapitoyake.'Yohanealivaavazilamanyoyayangamianamkandawangozikiunonimwakenachakulachakekilikuwanzigenaasaliyamwituni.NakatikaYerusalemunaYudeayotenanchiyoteiliyokaribunaYordaniwalikuwawanakwendanjekwakenawao,nayeakawabatizakatikamtoYordani,wakiziungamadhambizao.

TunajuakutokananakifungusambambakatikaLuke1:80,kwambaYohanakwelikukuliakatikajangwanabadoanaanzahudumayakekatikabarakamafahamukutimizaunabiiwaIsayakwambakutakuwanamtualiayenyikanikwambawanapaswakupatatayarikwaajiliKingzijazo.Mavaziyakenachakulachakeinaonyeshamaisharahisina


badomavaziyakenikutimizaufahamuwaahadikatikaMalakikwasababutunasomakatika2Wafalme1:8kwambaYohanealikuwakuandaawatukwaajiliyaujiowaUfalmewambinguni,UfalmewaMungu,utawalawaMungukifalme;nayeyenikuwaandaakwakuwaitawatubudhambizao.

NikwelinivigumuunderestimatekiwangochamsisimkokwambaYohanaingekuwakuundwa.Katikakipindichamiaka400yakimya,kilaahadihizo,wotewakutamanihuukatikamoyowaWayahudikwaUfalmewaMunguuje,nakwaghaflahapanikijanaambayeinaonekanakamaElia,ambaovitendokamaElia,anatangazakwambayeyenikutimizayaunabiiwaMalakinakwambaUfalmewaMungunihakiyakuzungukakona.SijambolakushangazakwambawotewaYerusalemunaYudeaakatokailiabatizwenaye.PenginenivigumuunderestimatekiwangochamsisimkokwambaYohanaunasababishwa.

Nabado,labdaningumukwamiminawewekuelewamigogorokwambaujumbewaYohanaingekuwazinazozalishwawakatihuohuo,hasanaviongoziwadini.Watuwakawaidawanaonekanawamekubalifaini,lakinikulikuwanambaya,mbayapombemigogorokamaYohanaakihubirinakuwapata;mgogoronaviongoziwadini.Kwasababuujumbewakeulikuwa'Tubunimkabatizwe!',Naviongoziwadiniingekuwaalijibu"Tubuwanini?""Hatunakitukutubu;sisiniwatotowaIbrahimu."ufalmewaMungu,waliamini,nimaliyaWayahudiwote,bilakujalidhambiyaoauukosefuwadhambi,imaniaukukosaimani.ViongoziwaWayahudiingekuwaalijibu"Hatunakujiandaa.TumejiandaatulipokuwakuzaliwayaWayahudi;tulipokuwakuzaliwawatotowaAbrahamu."Ilikuwaingrainedkatikawatuhawa,tanguSiku1kwambawotewaIsraelinikwendakubarikiwa,isipokuwakwalabdadhambizaidi,nakishawotewamataifahayokwendailiwaadhibiwe.HivyopamojanamsisimkowawatuwotekwendanjekusikilizaYohananakubatizwa,kungekuwanavitayaajabuimarakatiYohananaviongoziwadini;Waandishi,MafarisayonaMasadukayo.

II.UbatizowaYohana

SehemuyamigogoroyashakaalikuwanakufanyanamaanayaubatizowaYohana.Kunamengiyamajadilianojuuyahili,lakiniwatuwenginistareheyakuonakwambaubatizowaYohananimsingiwakilekinachoitwa"mwongofuubatizo".Mwongofunitukubadilisha.HivyokamaungekuwaMataifaungependaproselytizewakatiwewekuwaMyahudi.Tunajuakwambakunamamboma3ambayowatuwamataifamengineilibidikufanyailiproselytize;kuwaMyahudi.Walikuwanakufanyazawadikwanyumba.Walikuwanakutahiriwa,nakishawaowalikuwanakubatizwa.NaniumuhimuwamwongofukwambaubatizoinatusaidiakuelewamgogoronaubatizowaYohana.KwasababuWayahudikufundishakwambaulipokuwaMataifanaweweproselytizedkwaMyahudikatikaubatizowakoninikinatokeanikwambawewewalikuwawanakufakwamaishayakoyazamanikamamtuwamataifa.Maishaambayoilikomakuwepo.Ilikuwatena,nakwakwelialiingiakatikamaishamapya.MaishamapyakamaMyahudi.Na,kwakweli,mapumzikokatiyakutokuwanaMataifanakuwaMyahudialikuwahivyonguvukwambasisikusomahadithiyawatuambaowalikuwakatikamadeni;Mataifawaliokuwakatikamadeninawaoproselytized,wakawaWayahudi,iliwawezekuwanakulipamadeniyao.Walisema"Hey,mtuhuyohaipotena.HiyoMataifanigone.MiminiMyahudi.Mimiwameanzazaidi."Amina!Nakwakweli,kuna1hasadisgustingakauntiambapomamanamtotowakeproselytizediliwawezekuwandoa.Sasa,kamadisgustingkamakwambani,hainakuonyeshajinsikampunimapumzikokulikuwanakatikamwongofuubatizo;katiyaambaowalikuwakamawatuwamataifamengine,nakwambamaishakuwajuunamapumzikowazi,nakishakuwanaWayahudinakuanzamaishazaidi.HiyouwezekanomkubwanikuongezekakwaubatizowaYohana.WakatiYohanaalitangazakwambawatuwabatizwe,bilayashakahiinininiwangefahamu.

UbatizowaYohanaalikuwatamkokwambaWayahudinikatikamsimamohuohasakamawatuwamataifamengine.KwasababutuyakuwaniWayahudihainamaanawaoni1kwa1kukubaliwanaMungunaasiliyakikabilahainadhamanaukombozi.


III.MigogoroyaYohananaViongoziwaWayahudi

UnawezakuonakwaninihiyoinawezakugongananawaandishinaMafarisayo.Kamamiminawezakusemaninjianyingine;Munguhanawajukuu,Munguanawatototu.Hakunampangowafamilia.HakunamtuinaingiaUtawalawaMungukwasababuyawazaziwao.Munguhanawajukuu;sisiniwatotowote.NakwambaalikuwakiletamkolaubatizowaYohanailikuwayotejuu.

Katikamstariwa7hadi10,basi,tunaonamigogorohalisikatiYohananaviongoziwaWayahudi;lakinialipoonawengimiongonimwaMafarisayonaMasadukayowanamjiailiawabatize,akawaambia,'Enyikizazichanyoka!'[Miminilikuwanakuangaliajuu'kizazi';inamaanawatoto.Wewenakundilanyokakidogo!]Ninanialiyewadokezeakwambamnawezakuiepukaghadhabuinayokuja?Kuzaamatundayapasayotobanawalamsiwazewenyewe'TunaIbrahimukamababayetu."KwakuwanawaambiaMunguanawezakuyafanyamawehayayawewatotowaAbrahamu.[Kunakuchezakwenyemanenokinachoendeleakatiyamawenawatoto.KatikaKiaramumanenosautikaribusawa]Basi,shokalimewekwatayarikukatamiziziyamiti..Kilamti,kwahiyo,usiozaamatundamazuriutakatwanakutupwamotoni.

Unawezakuona,Yohananikuhojiusafiwatobazao.Anasema"sitasadikiwewempakanaonamatundayatobayako.Kwasababukamawewenikwelikujutautaonamatundamazurikatikamaishayako.Kamawewenikwelikujuta,basiutaonaharakatikuelekeautii,harakatikuelekeautakatifu.NakatikakifungusambambakatikaLuke3,Lukebayananinihiiinaonekanakamakwawatu.NakishaYohana,unatarajiapingamizikwambaanajuakwauhakikaatakuja,anasema"Oh,kwanjia,urithiwakokikabilamaanayoyote!Munguhahitajiwewekutimizaahadiyake,kwaIbrahimu;anawezakufanyaIbrahimuwatotokutokakatikamawehaya.Yeyehanahajayawewe!"

Anaulizausafiwatobayaokwasababutobayaohawakuonyeshayenyewekatikamaishayao.Unawezakuona,mambohayanikushikamanakwasababukamaviongoziwaWayahudikwelikuelewaumuhimuwaubatizowaYohana,basitobayaoingekuwakweli.

Lakini,viongoziwaWayahudiwanadhanikuwakituchakutoaMungu;miongonimwamambomengine,urithiwaokikabila.NakwasababuwaokujakwaMungukwamikonoyaokamilikwasababuwanafikiriwanawezakufanyakilaliwezekanalokuwezaneemakwaMungu,ilikupatafurahayake,nasasanimbeleyake;"Naam,baadayayote,MiminiMyahudi.";kishatobayaosiyakweli,kwasababuwaokwelisidhaniwanachochotechakusemakutubu.

LakiniYohaneanaelewakuwatobayakwelihuanzanatathminisahihiyahaliyetuyadhambi.YohanaanaelewakuwatobakuanzakwamiminawewekujakwaMungukwamikonoyetutupunakusema"Sinakituchochotekwakutoa.Sinakituchochotekwakutoabadalayamaishayangu."NawakatiumefikakwaMungukwawazi,tupumikono,kishatobanikweli.Nimabadilikositumoyowakolakinimaishayakonamaishayakokuanzakuonyeshamatundanakuanzakukuakuelekeautakatifu.

Kamamiminawezakusemaninjianyingine,napendakusemahivyokwanjiahii.HakunanafasikwaajiliyatobaBibliakwambanikufuatiwanadhambimarakwamara.Kwamtuambayeanadaikuwanauzoefukubadilikanaambayemaishainaonyeshahakunamabadiliko,naanadhanihiinisawa,basiYohanaanaliakwamtuhuyopia,"Bearmatundayapasayotoba!"Nakamahakunamatunda,basiYohanaanasemakwambashokaMunguyahukumuutakukatiliambalimiguuninautakuwanakutupwakatikamotowahukumu!

Sasanawezakufikirianininiracingkwanjiayabaadhiyaakiliyakoni:

"Wapineema?"

"YukowapiuwezeshajiwaMungukufanyaainahiiyamambo?"

"Imean,niwewekusemaunawezakupotezawokovuwako?"

Najuatunapoonavifungukamahicho,kunatabiayakwendamaeneomengine,hasamaeneomengineambayonikidogovizurizaidi.Lakininapendakuhimizawewebasifunguhilikusemakwawenyewe.Kifunguhikinikamakweli


kamaWarumi8:38&39;Ninaaminikwambawalauhai,walamauti...walakimowalakina,walakituchochotekatikaUumbanjiwotewanawezakunitenganaupendowaMungukatikaKristoYesu.Hiyonikweli!Sawa?Hiyonikweli.Nadhaninini?Hivyonihii.Tobalazimakuonyeshayenyewekatikamaishailiyopita.HakunakinachowezakunitengaUpendowaMungu;hakunamtuanayewezakuwatoamimikatikamkonowaBabawa[Yohana10].Hatuwezikwendaupandehuuwakithiolojiateeterleganakuondoahiinakupuuzahiikabisa.Kwasababukishateetertooterhaifanyikazi,gani?

Hiinisababu1kwaninisisikutetemekambeleyaMungu.SisikutetemekambeleyaMungukama1Petro1inasemakwasababuyeyepianiMunguwahukumu.YeyeniMunguwaupendonaneema;yeyeniMunguwahukumunayeyewitokwatobayakweliambayoinaonyeshayenyewekatikamaishayetu.

HakunanafasikwaajiliyatobaBibliakwambanikufuatiwanadhambimarakwamara.Nituhaipokatikamaandiko.NihakikahaipokatikaYohana.

IV.YohanaalikuwaMaandaliziyaNjianyinginekwa

Yohanakishainaendelea,katikamstariwa11na12,nakusisitizakuwayeyenitupreparer;yeyenitukuandaanjiakwaajiliyamtumwingine.Kishaanasema"Miminawabatizakwamajikwaajiliyatoba,lakiniyuleanayekujabaadayanguanauwezokulikomimi,ambayeviatuvyakemimisistahilihatakubeba.YeyeatawabatizenikwaRohoMtakatifunakwamoto.Kupepetayakeumanikatikamkonowakenayeatausafishawakenakuikusanyanganoyakeghalanilakinimakapiatayateketezakwamotousiozimika."Yohanaakisema"MiminikutimizaunabiiwaIsayalakinisisinikuandaanjiakwaajiliujiowaMfalme.IamkutimizaMalaki;MiminiEliyatakwimuambayenipreparer."

Yohanaanasemakunaainambilizawatukatikaduniahii.[Mimininaainayanyeusinanyeupeguy.Mimikamaniwakatiainahiikitukinachotokea.]Kunaainambilizawatukatikaduniahii.

A.KunawaleambaokuelewawanachochotechakutoaMungu.Si

ukabilazao;chochote.WaokujakwaMungukwawazi,tupumikono.NahawaniwatukwambakuwasilishwakwaubatizowaYohana.WaonikwelikujutanakwambamabadilikoyamoyoimeathirimaishayaonawaonikuzaamatundanawanakuwanganoMunguwamekusanyikaghalaniyake.HawaniwatuambaowamepokeaRohowaMungualiahidiMtakatifu;kutimizaEzekielunabiinatunaonakwambakatikaMatendo2SikuyaPentekoste.HawaniwatuambaowamepokeaRohoMtakatifunaRohoMtakatifuanakuwawakalawamabadilikokuhakikishakuwamchakatowautakaso,mchakatowakuzaamatunda,utaanza.NamotokwambaunaambatanaRohoMtakatifuniutakasonamotokusafisha.

Lakinikunaaina2yamtukatikaduniahii;nakwambaniwaleambaowanadhaniwanakituchakutoaMungu.HawaniwatuambaokujakwaMungukwamakabilayaonamambomenginekatikamikonoyao,wanaokataakuwasilishakwaubatizowaYohana.Hawaniwatuambao,kwasababuwanafikiriwanawezakupatakibalichaMungu,hawanakituchakutubunahakunamatundakatikamaishayaonawanakuwamtiutakatwa.Wanakuwamakapinikuchomwamoto,nawaonikutupwakatikamotowahukumu.HawaniwatuambaohawapatiRohowaMungunamotokwambaunaambatanaRohoMtakatifu,katikakesihii,nimotokatikakuharibu.

Kunaainambilizawatukatikaduniahii;thosewanaokujakwamikonoyaomatupu,nathosewanaokujapaya1,wanafikiri,kitukatikamikonoyaoyakutoaMungu.

Taarifakwambahakunachaguola3.Hakunamtuwa3ambayeanadhanikwambanisawanakutubu,kwamaishayaosikubadili,nakishakusema"hiyonisawa,labdasivyema,lakinihiyonisawa".

Yohanaanasema,"Kamawako,nayangu,tobanihalisi,itakuwakuzaamatunda.Nakamamatundasizinazozalishwakatikamaishayetu,basisisinimitiimekatwanakuharibiwanamotowahukumu;sisinimakapinikuchomwamotokwamotousiozimika.HiyoniyaleambayoBibliainasema.HilondiloYohaneanasema.


NijambolaajabuMarekanikwambachaguohilila3imekuwaakihubirikwamudamrefukamaana;nainahitajikuacha.Hiyonisawanakuwanatobahiyohainakubadilijambololotekatikamaishayamtu.HiyoyoteambayoMunguanatakaniwakatiwahiarichanyanaunayako"kutokanjeyaJahannamubure"kadi.KwambatuhaipokatikaBiblia!MimikwakweliwasiwasiiwapodadakutokaAlukubilahatandotojuukitukamahicho.Sidhanikamawalivyotaka.HiinimatukioajabuwaMarekaninasikweli.

Kunaaina2tuyawatukatikadunia;kunasi3.Nachakuvutia,wakatiYesuinaonekanakwenyeeneolatukio,Mathayo4:17,yeyehujakuhubiriujumbehuonawanafunziwakenalikujanikibatizaubatizomya1.Je,nikwelikwaYohananikwelikwawewenakwaajiliyangu.

UrithiwetuKiinjili,urithiwetuwaYohanaMbatizaji,lazimamarakwamarasasa.NilazimakuwamarakwamarakatikaMarekaninadunianikote..UrithiwetuKiinjilikutokaYohanelazimakutangazakwambahaitoshiazaliwewaMarekani!Haitoshikuzaliwakatikanyeupe,tabakalakati,familiayaMarekani!Haitoshikwakuzaliwakatikafamiliaambakowazazikwendakanisani!

Kilam1wetunisi4r.Everym1wetunikutengwanacreator.Everyyetum1wetuhaikubalikikwakejuuyetuwenyewe.

Hatunakitukatikamikonoyetu,nakilam1wetu,m1mya1,lazimawatubu.Nakilam1wetu,m1mya1,lazimakurejeakwaYesu.Munguhanawajukuunahatimayangumileleinakituchakufanyanawazaziwangu.NisualakatiyaMungunamimi.HaitoshikuzaliwawaMarekani,kamavilehaitoshiazaliweWayahudi.

Na2,YohanaBaptistmadaitunaelewa,kwambatobanizaidiyakuinuamkonoaukusemasalayatoba.Moyokwelikujutadaimainaonyeshayenyewekatikailiyopita,kubadilishwamaisha.

Mimiupendohadithiyamwizimsalabani.Nadhanini1yamabadilikoyanguvukatikamaishayamtuyeyoteiwezekanavyo.Yeyenikunyongwahuko,karibukufa.Yeyenikuangaliakwamtumwinginekunyongwakaribunaye,karibukufa.NinakuaminikwambaYesualikuwaanazungumzanayewakatiwamasaahayo.Mimisijuinikwaninihakutakazimefungwabaadayamiaka3½yakuzungumza!Naaminikuwayeyekubadilishwamwizimsalabani.Hivyomwizinikunyongwahukonakuangaliamtuambayenikaribukufanamwizianasema"Kumbukamimiwakatiutakapoingiakatikaufalmewako."WOW!Maishahawanamabadilikoyoyotezaidiyakwamba,je,wao?

Hiinikwaninikauliyetuyaimanianasemaninianasema;MapenziyaMungukwakilamuumininiutakatifuwake.[mstarikatika1Wathesalonike]Nimuhimunabaadhiyamatundayaukombozi,lakinisithawabu;niMungupekeeanayeokoa.KupitiakaziyaRoho,watuwalioitwanakuwezeshwakuishimaishayautakatifu.Moyokwelikujuta,Bibliainasema,Sikuyazoteshowyenyewekatikamaishailiyopita.Nakamahatuwezikuzaamatundabefitting/mwafakakwatoba,kishahatujapataaliahidiukomboziwaIsaya.HatujapataRohowaMungualiahidinasisihakuingiaufalmewaMungu.SidhanikamaYohananawezakusemahivyoyoyotekwauwazizaidi.

Lakinitukitubukikweli,huzuniyetumchaMunguitasababishaharakatizaMungu,kwasababuRohoMtakatifutuliyopewakamamalipoyachini,kamadhamanayaurithikwambanikusubirikwaajiliyetumbinguninayeyeniwakalawamabadilikonamotowaRohoMtakatifuitaanzakuboresha;itakuwakuanzakurekebishanamoldnahojamambo,namaishayetuitaanzakubadilikanasisi,kuwezeshwanaRohohiisana,kuwanganoMungukuwanikuwawamekusanyikaghalaniyake.

HiyonifundishoBibliayatoba.Natuwekanisakwelikujuta.

Hebupray.Father,najuayukondaniyangu,mimininauhakikanikatikawatuwengi,kwambatunapoonavifungukamahiitunatakakwendambiokwagushynalaininakupendwavifungu;nawalenivifungunzurinaBabatunashukurukwambawaonihuko.Sisinikushukuru,Baba,kwambawakatiwewepigasisipiakuwawezeshayetunahiisikituambachotunafanyasisiwenyewe,siyokitusisikulipwa,lakininiyotekatikanguvuzako.Nabado,Baba,mayujumbewaYohanaMbatizajipetesana,kwelisana.Hatakidogokuwanamajimengichinikwasababuniwasiwasi.Huendatunaelewakatikamaishayetuwenyewenakatikamaishayetuyafamilianakatikamaishaya


walewaliokaribunasi,iliwatuambaonikwelikujutaitakuwanasitumabadilikoyamoyolakinimabadilikoyamaisha.Sisisihakimu.Hatujuiukweli,uaminifu;hizinimaamuziyakoyote.Nabado,Baba,sisikuelewaviwangovyayako;kwambatobayetulazimakuonyeshatundakwambanisahihi,iliwapatekutubu.Huendasisikutoonakutangazainjiliyakokwakilamtusisimeet.InJinalaYesu,Amina

Tobainahusishawotekukirinataaluma.Kukiridhambizetu;kwambatunakituchakutoakwaajiliyakupatiwanafsizetu,nakishaungamolaimanikwambaYesukuwekakitukatikamikonoyetu;kifochaYesuKristomsalabani,naimanikatikakwambanimsamahakwadhambizetu.NakishakaziyakusafishawaRohoMtakatifuhuanzanamabadilikosisikutokakiwangoki1chautukufuhadimwingine.Natuwewakweli,WakristoBiblia;kukiridhambinawanaokiriimanikatikayeye.


29.Nikodemo

HadithiyaNikodemoambayohupatikanakatikaYohana3:1-9mwishonimwakifungu,mstariwa9,NikodemoakamwulizaYesuswalimuhimusananakifunguhikianasoma"Kulikuwanamtum1waMafarisayo,jinalakeNikodemo,mtawalawaWayahudi.MtuhuyualimwendeaYesuusiku,akamwambia,"Rabi,tunajuakwambawewenimwalimuuliyetumwanaMungu,maanahakunamtuawezayekufanyaisharakwambawewe,isipokuwaMunguyupamojanao."Yesuakajibu,"Amin,Amin,nawaambia,mtuasipozaliwatenahawezikuuonaUfalmewaMungu."Nikodemoakamwambia,"Awezajemtukuzaliwaakiwamzee?Hawezikuingiamaraya2ndaniyatumbolamamayakenakuzaliwamara?"Yesuakajibu,"Amin,amin,nawaambia,mtuasipozaliwakwamajinakwaRohohawezikuingiaufalmewaMungu.KilichozaliwakwamwilinimwilinakilichozaliwakwaRohoniroho.Je,siajabukwambaniliwaambia,`Wewenilazimakuzaliwaupya.Upepounavumaupendakonasautiyakewaisikialakinihujuiunakotokawalaunakokwenda.HivyonipamojanakilamtualiyezaliwakwaRoho."

Nahapaniswalilake;Nikodemoakamwambia,"Awezajekuwamambohaya?"

Nanashirikikunajibulaswalihilomistarimichachebaadayakuwakatika

Yohana3:16"KwamaanajinsihiiMungualiupendaulimwengu,hataakamtoamwanawewapekeeilikilamtuamwaminiyeasipoteebaliawenauzimawamilele."

Sisinijuuya#29yayetu52MatukioMejawaBiblianaleoasubuhisisinikwendakuangaliahadithikatikaYohana,Suraya3,yaNikodemonamafundishoyoteyakuzaliwamaraya2.

Hebupray.Father,sisikuimba"Jinsinafsiyanguanatamanikwaajiliyenu,anatamanikuabuduwewemilele",nanigani.Unaumbayetunanyinyikuwaalituumbatukiwanautupunahamukwambatuunawezakujaza.Baba,sisikukirikwambaduniahii,nasisiwenyewe,maranyingialijaribukujazakwambahamunamambomengi;kufanyakazikwabidiikujaribukupataneemayako,naBaba,walewakwetuambaowamekuwawatotowakokuelewakuwakitupekeeambayoinawezakujazakwambahamunikaziyaRohowakokamaregeneratesnaimebadilishasisiilikwambakunamahalikwaajiliyenu.Baba,tunaombaasubuhiyaleokwambakamakunamtuyeyotehapaambayeanahamukwambatupu,kwambashimokatikatumbozao,kwambanikuangaliakilamahaliisipokuwakwawewekujazafomuhiyo,tunaombakwambakamaNikodemowaokuelewaujumbewakowarebirth.InYesujina,Amina

I.NikodemoMfarisayo

Mwishonimwasuraya2katikaInjiliyaYohana,Yesu,iliyokoYerusalemu.AmekuwakwendaPasakanayeyepiaimekuwakufanyamiujizamingi,aukamaYohanawitowao,ishara.Nam1wawatuambaowalionaisharahizinamtum1aitwayeNikodemonasisikusomahabarizakekatikaYohanasuraya3kuanziasaamstariwa1.

"Kulikuwanamtum1waMafarisayo,jinalakeNikodemo,arulerwaWayahudinamtuhuyualimwendeaYesuusikunasaidtoYesu:"Mwalimu,tunajuakwambawewenimwalimuuliyetumwanaGodforhakunamtuanayewezakufanyamambohayakwambakufanyaisipokuwaMunguyupamojanao."

NikodemoMfarisayo.Yeyealikuwam1waviongoziwaWayahudina,kwakweli,katikaSuraya7tunaonakwambaalikuwam1wa70ViongoziwaWayahudiambaolinaloundwabaraza,mwilirasmikwambambiotaifa.AmeonadalilizaYesu.AnaelewakuwakunakitumaalumkuhusuYesu,nahivyoyeyeanakujakukutananayenakuzungumzanaye.Yoyote,kilekinachotokeawakatiwaokuanzakuzungumzanikwambaYesuhatuakupitia,kamailivyokuwa,NikodemoyasahihinabadohaujakamilikatathminiyaYesuninani.YesuanaelewakuwawakatiumefikakwaNikodemojeuriyake,yeyeanaelewakuwakunasualazaidikatikamoyoNikodemoya.InashangazakuwawakatiNikodemokamwekwelianaulizaswali,katikamstariwa3Yesumajibuyake.


II.Kuzaliwaupya

A.Umuhimuwakuzaliwaupya

Yesuakamjibu,

"Kwakwelinawaambianinyi,Mtuasipozaliwamaraya2hawezikuuonatheKingdomwaMungu."

KamaMfarisayo,NikodemowangeliaminikwambatunaishikatikawakatihuuwasasalakiniwakatihuuwasasanikwendakujanamwishowakatiMasihianakuja.NaMasihiatakujanakwauwezowaMungunikwendakuanzishautawalawaAllahkatikaardhi.KamaMfarisayo,NikodemoingekuwaaliaminikuwawewealiingiaKingdomkwakuwamtiifukwasheria,auangalaukwasehemuyasheria.Hivyokwaasili,jamboambaloYesuanafanyakatikakujibuswaliunaskednikwambayeyekurudiaujumbewaYohanaUbatizo.KwambahuwezihojavizurikatikaUfalmewaMungu.YeyekurudiaujumbewaYohanaUbatizokwakutumiasurampya;mfanowakuzaliwamaraya2.NikwelipichazaambayoimejengwajuuyakituambachoalikuwaalisemamapemakatikaYohana,katikaSura1katikamstariwa10hadi13.

Yohanaanasema"Yesualikuwakatikadunianaulimwengukuwakokupitiakwake,nabadoduniahakujuayake.Alikujakatikanchiyakemwenyewenawatuhisownhawakutakakumpokea.Lakinikwawalewoteambaohawakuwakumpokeawhobelievedkatikajinalake,aliwapauwezowakuwawatotowaGod.Childrenwaliozaliwasikwadamu,walasikwamapenziyamwili,norofmapenziyamtu,balikwaMungu."

Kuzaliwamaraya2nikuwamtotowaMungu,kuwamtotowaMungu.Badalayakupatakiingilio,ambayoNikodemoalikuwaanajaribukufanya,badalayakupatakiingiliokwaUfalmewaMungu,YesuanasemaNikodemokwambanilazimakuanzakutokamwanzo.Mwanzokwambanihivyokalikwambanikuzaliwaupya.Mwanzokwambanihivyokalikwambanikuzaliwa,lakiniwakatihuu,maraya2,kuzaliwanaMungu.Bilamwanzohuumpyakabisa,Nikodemokamwekuona,yeyekamweuzoefu,yeyekamwekuingiakatikaufalmewaMungu.

B.Ufafanuziwakuzaliwaupya

Nikodemohainakupata.Haelewihilonakatikamstariwa4,Nikodemoakamwambia"Awezajemtukuzaliwaakiwamzee?Imean,Hawezikuingiamaraya2ndaniyatumbolamamayakenakuzaliwamara?"Nikodemohaelewimfano,walayeyekuelewahajayamwanzompyakabisa.Hivyokatikamstariwa5Yesuanafafanuamaanayamfanonayeyeinasisitizakuwakuzaliwaupyahuu,hiikuzaliwamaraya2,nikuwashirikishatobakirohonaupyakiroho.

Mstariwa5:Yesuakajibu"Kwelinawaambieni,mtuasipozaliwayawaternaRoho,hawezikamwekuingiakatikaufalmewaMungu."

UnakumbukaunabiiwaYohana,"MiminabatizakwamajilakinikunandiyeyuleajayebaadayanguambayenimkuukulikomiminayeyeatawabatizakwaRohowakeMtakatifunakwamoto."Fungula5nikumbukumbunyumanaunabiiwaYohana,kwambakuzaliwaupyani1yajambolakuzaliwanamaji.Kwambalazimakupitiamajiyatoba;lazimautubu.NakishakuzaliwanaRohonikuzaliwanaRohoMtakatifu,ambayenikumbukumbuyaubatizowaYesuwakuzaliwaupyanaupya.

NiniYesuanasemakwaNikodemonikwambailikuwasehemuyaUtawalawaMungu,ilikuingiaufalmewaMungu,lazima1yayoteuzoefunguvuutakasowarohoyaMungukatikatoba.KwambawakatiwewekukubaliananaMungukwambawewenimwenyedhambi,wakatikukubalianakwambadhambiamewatenganinyinaMungu,basiMunguanafanyakaziyakeyautakasokutokakwadhambiyakolakinipamojananguvuyautakasonilazimapiauzoefukufanywaupyanguvuzahiyoRoho;UbatizokwaRohonamotoambaoanatufanyaupyanaambayoinatupamwanzompya.Niinaruhususisikuanzamaishazaidi.NiniYesuanasemakwaNikodemonikwambahuwezikutembeavizurikatikaUingereza.Munguatawatakasawewewadhambizako.Mungulazimauwekatikamtumpya.Huwezikujiokoa;hunakuipataaustahili.Munguhukuokoeni.


C.MwilinaRoho

Yesuanaendeleamjadalakatikamstariwa6kwakusisitizatofautikatiyamwilinaroho.Anasema"kilichozaliwakwamwilinimwilinakilichozaliwakwaRohoniroho."Mwilinikwambakuwepokiduniandaniambayosisiwotewalikujawakatihatujazaliwakimwili.Rohoniulimwenguwawokovu.RohoniulimwenguwaMaishananiulimwenguambayoinapatikanatukwawaleambaowamezaliwamaraya2.Kwakusisitizatofautikatiyahiziulimwenguwa2,YesuanawaambiaNikodemonawewenamimi,kwambahatuwezikukua,hatuwezivizurikufukakutokaeneolamwilindaniyaeneolaRoho.Kuwanjiapekeeyakupatakutokauwanjawakuwepoduniani,mwili,ndaniyaeneolaRohoambapokunaMaisha,nikupitiakaziyaRohowaMungu.Hatuwezikufanyahivyokwawenyewe,tuRohowaMunguanawezakufanyahivyo.

Hiinikwaniniyotekazidininituwrong.Ithaijalishinimarangapiwewekubishajuudoors.Ithaijalishikiasiganichafedhagive.Ithaijalishinimarangapiwewekwendakanisani.

KamahayanimamboyoteunafanyakwakujaribukupataneemakwaMunguiliuwezekukitikisatiketiyakokatikausowakewakatisisikusimamambeleyakitichahukumuchanakusema"vizuri,mimialifanyahivyonamimihakufanyahivyo,nawewedeniyangu",je,sisinikusemanikwambasisikufikirikwajuhudizetuwenyewehatuwezikuhamakutokauwanjawanyamakwaulimwenguwarohonakwambanituhaiwezekani.

Huwezikutembeavizuri,najuhudiyakomwenyewe,njeyaduniaambamotulikuwakawaidakuzaliwa,ndaniyaeneolaRohoambapokunamaishayakwelinamsamahanawokovu.

WakatihuoYesuanatakakuendeshahatuahiinyumbaninakatikamstariwa7na8anasema:'.LAZIMAkuzaliwaupya'"Usistaajabukwakuwanilikuambia,(Yesusiinaungamkonochiniwakatiwote.Kigirikinikwelikupatazaidinazaidimaalum.Nimuhimumno,kwambalazimakuzaliwaupya.)Kishaanasema"UpepohuvumaanayetakanasautiyakewaisikialakiniwewekufanyasijuiinatokawapiwalaunakokwendanahivyonipamojanakilamtualiyezaliwakwaRoho."

Miminim1wawatuwaleambaohawawezikusimamapuns.Ijustchukiyao.Lakinisikwasababukunakituchochoteasilivibayapamojanao.Mimituhawezikujanayaonakwahiyo,nadhaniniainayachiniyaucheshi!TatizonikwambanjiazoteInjiliyaYohanaYesuni"punning"kilamahalinahiini1yapunsmkuu.Kwasababunenokwa"upepo"nipianenokwa"Roho".Nenokwa"makofi"pianinenokwa"pumzi"au"anaongea"nanenokwa"sauti"nipianenokwa"sauti".KwahiyokileYesuanasemani"upepomakofiambapoanatakanasautiyakewaisikia,Rohoanazungumzaambapoyeyeanatakanawewekusikiasautiyake,lakinihujuiametokawapiauaendako.HiininjiailivyokwakilamtualiyezaliwakwaRoho."

Kwamanenomengine,kuzaliwaupyasiojambolakawaida.NikaziyaajabuyaRohowaMungu.Sisihawanakuelewahilo,nabadonihalisikamaupeposanatunahisijuuyanyusozetu.Katikawetu"EssenceStatement"tunasemakwamba"sisiniwatukutafutaMungukatikaRohonakweli."SisiniwatuambaowamekujabaadhiuelewawautendajiwaRohowaMungukatikamaishayetu;kuwayeyeimebadilikayetu,yeyeimefanyasisimpya,yeyeametupakuzaliwaupya,nanikwanguvuyaRohosanakwambatunaishinjemaishayetukamawatotowaMungu.

Naam,Nikodemoanapatakwanjiahiisehemuyamjadalanayeyebadohainakupata.Katikamstariwa9yeyeainayathrowsmikonoyakenaanasema"Kwanamnaganimambohaya?"Mimitusikupata,Yesu.

III.JinsiHiiniInawezekana?

NayeYesuhuendakatikamjadalaambayoinaongozahatimayeaya16ambapoYesuanasemaNikodemo,namiminawewe,jinsiyotehayaniiwezekanavyo.

"KwamaanaMungualiupendaulimwengu,hataakamtoamwanawepekee,ilikilamtuamwaminiyeasipotee,balimaishahaveeternal."


SituayamaarufukatikaBiblia,lakinipenginehukumumaarufukatikahistoriayote.

Mungualifanyadunia.Alipendadunia.Nayealitoamwanawekwadunia.Namwanawekwaupandekufakwadunia,dhambizaulimwengu,iliwaleambaowamewekaimaniyaokwaYesuwatawezakuishinaMungu.Nakuwanauwezowakuishinayemilele.

A."NiMwana"

Mungualiupendaulimwengu,hataakamtoamwanawewapekee.UpendowaMungukuongozakwakekutibuyetu,sikamasisistahili,lakinikwasababuyeyeniMunguwaneemaambaoanavyotutendeakwaupendeleousiostahili,Mungualitoa,hatukuwakuipata,naAlitoanimwanatu.Yesuhanandugu.Wamormoninimakosa.Yesuhanarika.Dinidunianimakosa.Yesu,naYesupekeyake,nimwanawaMungutu.YeyenimwanapekeewaMungunakwahiyoyeye,nayeyepekeyake,kufunguanjianaupatikanajiwaBabanaupatikanajiwamsamahawadhambi,naupatikanajiwakwambauhusianonaMungukwambasisihivyokwaundaniwanatamanikwa.

Yesuanasema,"MiminiWAY,miminiUKWELInaMAISHA.HakunamtuhajikwaBabailakwakupitiakwangu!"YesunimwanatuwaMungu.InamaanatukwamsamahanawokovunaalikuwaIMETOLEWA,sikwasababusisistahiliyakelakinikwasababuMunguniMunguwaNeema.

B."Yeyote"

KwamaanaMungualiupendaulimwengu,hataakamtoamwanawepekeeambayoYEYOTEanaaminindaniyake.IlikuwanikwasababuMungualipendaWORLDkwambayeyehutoaukombozikwawote.Ilikilamtuitakuwahajafika.OfayakuzaliwaupyaHAWAPASWIkuwamdogokwakundi1lawatu.Siokwatajiritu.Siotukwanyeupe,kwaakili,kwawatunzuri.Nikwawatuwotenanilazimakutolewakwawotewatu,yeyote.Hiyonikwaninimsalabanikutoshailikufidiadhambizetuzote.HakunamtunjeyawigowamsamahawaKristo.HakunamtunjeyawigowawokovuwaMungu.Basialipohadikutoanaanasema"yeyote"basitunawezakujuakwambamautiyamsalabailikuwakutoshakulipabeiyadhambikwawoteambaotutamwamini.Ofayakuzaliwaupyanikutolewakwawatuwotenahatahivyo,nitukwawaleambaowanaaminikatikaYesuambaonikupewahakiyakuwawatotowaMungu.

C."AnaaminiKatika(kwa)"

Msemohuu"kuaminikatika"nimanenoyakuvutiakatikaYohana.Nimrefukwambanivigumukabisakufafanuanaainayoyoteyauwazinausahihikwasababunifumbomrefunasheriahizokumpingaufafanuzihalisi.Inamaanaganikusema"kilamtuamwaminiyeYesu"?Vizuri,nihakikanipamojanaimani.Nihakikainahusishakutiwasainimiliki.Nipamojanakuaminiukweli.YesuniKristo.Alikufajuuyamsalabakwadhambizangu.KumwaminiYesukwahakikainahusishakuaminituukweli,lakinikwambasikuokoaimani,kwasababuhatamapepowanaamini,nawanatetemeka.James2:19.HakunaswaliwakatikusomaInjili.MapepokujuaYesuninanihasa.Kamwekumwitanabiiaumtumzuri.WaokumwitaMtakatifu1yaMungu!Waokujuayeyeninani.KumwaminiYesukwahakikapamojanakwamba,lakiniinakuwazaidiyahapo,ausisisiborakulikomapepo.

KumwaminiYesupamojanawazola"kujaimani",ni1yamifanokwambasisikutumia,nakumwaminiYesukwahakikapamojanawazola"kujaimani".WakatisisikumuaminimaanayakenikwambakulikuwanawakatiambaposisiawaliiliyowasilishwawenyewekwautawalawaMungu;kwambasisialiingiaKingdom;kwambasisikukuliamikononimwetukwenyekambi;ndipotukasemasalayatoba.Kwambahakikanisehemu-huwezikuwakatikaUfalmebilakupatakatikaUingereza.Wewehawezikuwamwanafunzibilakuwamwanafunzi.HivyohakikakumwaminiYesuinahusishakwambakutoaawaliyamwenyewekwake.Lakini"kuaminikatika"maanayakenizaidikulikohatahiyo.

"Aminikatika"nitafsiribadalamaskini.Hakunanjianyingineyakufanyahivyo,kwakweli.Lakininitafsiriprettymaskiniyamanenokwambakwelini"aminikatika";ilikilamtuamwaminiyekatikayeye.NaniniYesuanafanyani


kwambayeyenikuvunjasarufiyaKigirikisana,vibayasana.HiinikutishasarufikatikaUgiriki.Nakwakweli,katikamaandikoyoteyaKigirikiyamudawote,hatuwezikupatamfanowowotewamtukufanyakosahilo.Siokawaidamakosayakisarufi,niyakutishamakosaKigirikinakwambaniuhakika.Nasisikufanyahivyowakatimwinginepia.Wakatimwinginesisikubadilishautaratibuwamanenokatikahukumu,wakatimwinginesisikuvunjasarufikwasababutunatakakufanyauhakika.HiyonininihasaYesuanafanya.NimwenyekumuaminindaniyaYesu.

ImaniBiblianitenakuaminiKATIKAwenyewe,baliimaniBiblianikuhamishaimaniyetuOUTOFwenyewenakuhamishaniKATIKAmtuwaYesuKristo.

Mwandishim1anasema"imani,auimani,nishughuliambayoinachukuasisihakinjewenyewenakutufanya1naKristo."KuaminiKATIKAkwake.Kwingineko,Yohanaanaiita"kupokeaYesu",auyeyeanaiita"kudumukatikaYesu".Hayanimamboyotesawa.MwishonimwaInjili,katikaYohanasuraya20,Yohanakuwekewanjemadhumuniambayoyeyeameandikakitabunakunakaulimbilimatusiambayohutumiwakufundishahatuahiisahihi.

Yohanaanaandika,katikaSuraya20kuanziasaamstariwa30,"SasaYesualifanyaisharanyinginenyingimbeleyawanafunzizisizoandikwakatikakitabuhiki,lakinihizizimeandikwailimpatekuamini(nawakatiwakuwakitendoinaonyeshaukwelikwambakunawakatikatikamudaambaowaowamekujakuamini,waowamekujakukubalianajuuyamambofulani.WaowamekubalikwambaYesuniKristo.WaowamekubalikwambaYesuniMwanawaMungu.LakinibasiYohanainaendelea)nakwakuamini(naKigirikiniwazi.HiiniSikuyandaninanjeSikuya.Hiinimaisha.Hiinikufuatia.Hiinikuwamwanafunzi.)Kwambakwakuaminimuwenauzimakwajinalake."

ImaniBiblianitenakuaminikatikasisiwenyewe,lakinikuhamishaimaniyetunjeyasisiwenyewendaniyaYesuKristo.

KamawewekwendamahalipenginekatikaAganojipyautaonawaandishimbalimbalizinakabiliwanawazo1nawaohuwanakutumiamafumbombalimbali.MimiPaulo,kwamfano,simuyake"kuwakatikaKristo",natenanidhanayafumbokwambakwanamnafulanisisinialijiunga,sisinipamojanaKristo,tukopamojanayekatikakifochakenasisinipamojanayekatikakufufukakwake.KatikaWakolosai3:3Pauloanazungumziakuhusuukwelikwambayetu"maishaumefichwapamojanaKristo".KatikaWagalatia2:20Pauloanasema"NimesulubiwapamojanaKristo;nitenamimiwanaoishi,lakininiKristoanayeishiKATIKAyangu."HizininjiazotembalimbaliyakusemayaleambayoYohanaanasemaanaposema"mwenyekumuaminikatikayeye."SisiwamehamiaimaniyetunjeyasisiwenyewenatunakutupwawenyewekatikamikonohurumayaMungunakunasisikusemauongo,kikamilifukuaminikwakekuwakilakitu-kwamsamaha,kwaajiliyawokovu,nakwamaishayenyewe.HiinininimaanayakuaminikatikaYesu.

HiinikituambachonikibayanakileMimikwendakuanzawito"tukioUkristo".Nahitajistudionahiini1bora.MtualipendekezakwamimiSikuyanyingine.Hiinikituambachonikibayana"tukioUkristo",auniniwatuwenginekuwaita"rahisiuamini".Wazokwambamamboambayoyotenikwamba1wakatitukiolakusema"Naamini"nakishakufikirikuwakunakitukinginenakuwamfuasiwaYesuKristo.LakininikweliBiblia,imanikuokoaunatuchocheanjeyasisiwenyewenaunatuchocheakatikautuwaYesuKristo,mysticallywaliandamananayenatunakuwamtotowakenatunaishikamamtotowake,tunaishikamawafuasiwake,tunaishikamamwanafunziwake.KuaminiKATIKAYesunikukaandaniyake,kuishindaniyake,ataunganakwake.Hakunamatumainitenakatikawenyewekwamsamahanawokovunamaishalakinikuchukuakilakitusisininauhamishondaniyakenakuwekatumainiletuzotendaniyake.

KwamaanaMungualiupendaulimwengu,hataalitoamwanawetuiliYEYOTEKATIKAanaaminiyeyeasipotee,baliawenauzimawamilele.


D."uzimawamilele"

Awamukutafsiriwa"uzimawamilele"nimwinginem1wawalemisemoannoyingkatikaKigirikikwambatuhainamfanokatikalughayaKiingereza.Huwezikutafsiri,kwasababusisihuwanakufikiriyaneno"milele"kwamaanayamuda,je,sisi?Hiyonikwendajuuyamilelenamilele.SisikwendaMbinguninanikamwekwendamwisho."Wakatisisiwamekuwapalemiaka10,000,mkaliàakamajua,hatutakuwanaSikuyachinikuimbasifazaMungukulikowakatisisi1imeanza."Hiyonijinsisisihuwanakufikiriwambinguni;kituambachokuvaatukwendanakwenda.Kwambanihakikasehemuyake,lakiniawamukutafsiriwa"uzimawamilele"nizaidihalisinaawkwardlykutafsiriwa"maishayaumri".Hiyonininimaanayake.Sisiasipoteebalitutapata"maishayaumri".Sasaninimaanagani?

Naam,Bibliaanadhanikatikasualalaumrimbili,epochsmbili,kamawewe,nakwambatunaishikatikazamahizisasanakunanikwendakuwamwishokwawakatihuu,nakuishiakwaumrihuu.WakatiMasihiwaMunguanakujanyumamarayamwisho,basisisiniusheredkatikaumrimwingine,umriwamwisho,wakatimwingineinaitwaUmriwaKimasihi.KamawamekwendashulenieschatologicalUmri,lakininiumrimbalimbalinasisana,kiasikwambazamahizikuja,kujakipindihikiwakatinikwendajuuyamilele,itakuwa,lakinimsisitizonikwambaniAINAmbalimbaliyaumri.Namkazonijuuyauboranasiwingi.Hivyomaishakwambawewenamimiuzoefuhapanasasanamaishakwambasisinikwendakwauzoefubaadayasisikufa,siotuuzimawamilele,lakininiAINAkikubwatofautizamaisha.KatikaYohana17:3,YesuanaombakwaMunguBabayakeanatuelezakilekiinichauzimawamileleni,kiinicha"ulimwenguujao".Yesuanaomba:

"Nauzimawamilelendiohuu,Wakujuewewe,Munguwapekeewakwelina(kueleweka)YesuKristouliyemtuma."

Kiinichauzimawamileleniuhusiano.KiinichamaishayaumrinikumjuaMungu,kujuamwanaweYesuKristo,nakuishindaniyakwambamazingiranamaajabuyotenabarakazinazotokananayo.NiniYohanaanatuelezanikwambatunawezakufurahia,tunawezakumiliki,uborawamaishayaulimwenguujaohakisasa;kwambawakatisisikuingiakatikaUfalmewaMungu,wakatisisiKUWAuzimawamilele,basitunauhusianohuonatunajuaMungu.AngaliajinsiYesukuishiamjadalahuu.Katikaayaya36,hiinikilelechakechakuzaliwaupyanakuingiaufalmewaMungu,"mwenyekumuaminindaniyaMwanaanaouzimawamilele".Nikituambachotunahakisasananibarakazaulimwenguujao,kwasehemu,wamevunjakatikaulimwenguhuuwasasanahivyosisinipamojanaKristonasisinikatikaKristonasisinikufurahiawengiwafaidawaumrihuoijayo.Yohanabaadayeanaiita"uzimatele"."Nimekujailiwawenauzima,kishawawenaotele."

KatikaYohana6:35,Yesuanasema"Mtualiyeniamini,hataonakiumilele."Angalia,kwambasimamboyotetuyakidunia.Hiiniuborawamaisha.HiiniainayauzimaambaoniwaulimwenguujaolakinikwamiminaweweambaowamekuwawauminikatikaYesuni,kwasehemu,nisasamilkiyetunasisikupatanakufurahiaainahiyoyamaisha.Hakika,badokunamachungunakunamaumivu.Badotunaishikatikaulimwenguwenyedhambi,badovitanamwili,sisivitanadhambi,nabado,hatakatikatiyamachungunamaumivu,kunafurahakwambanizaidikulikohali,kwasababuyaNguvuzaumriijayo,kupitiakaziyaYesuKristonaRohowaMungu,amekujakatika,alitupauzimampyanasisikupatakufurahiakumjuaMungu.

Situkufanyasisikupatasasa,lakinibaadayasisikufatunapatakitukiya1,lakinihatazaidi.Tutaonanayewakatihuo,usokwauso,nasisikujuayakekwanjiaambayohatuweziuwezekanokumfahamusasa.NasisikufurahiakumjuaMungunakumjuaYesuKristokwanjiaambayotunawezatuwanatarajiawakiwanafurahahapanasasa.

MilangoyaUfalmewaMungukusimamawazi.Mungualifanyawewe.Anakupenda.Nauhusianonaye,kumjua,nijibutukunakwahamuyandanikabisakatikamoyowako.Hamukwambahawezikuwakujazwanafedhaauheshimaaumadarakaaumaendeleoaukuanziatareheyashuleyasekondariyampirawakikaputimuaungonoaumadawayakulevyaaumadawayakulevyayoyote.KwasababuwalewotenimamboyamwilinamwilihauwezikusongakwawenyewekatikamamboyaRohonanjiapekeeambayokwambahamukirefunikwendakuwaameridhikanikwakuruhusuRohowaMungukwakiasikikubwakubadiliwewe.


Nihuanzanauandikishajiwadhambi.Nihuanzanakulazwakwambanimefanyamakosanamimihajayakutubunininimefanyamakosa.MiminakukubaliananaMungukwambamimitofautinayeye.NinakuaminikwambakifochaKristomsalabanikinatoshakulipiadhambizanguzote.InaanzakwakuaminiKATIKAYesu,wakuaminikwakekabisamsamahanakwamaisha.WakatiRohowaMunguanatoakuzaliwaupyanjeyamajinakuzaliwaupyakwaRoho,yeyenikufanyawewekatikakituambachohujawahikablakwasababuyeyeniregeneratingwewenayeyenikufanywaupyawewenawewenamimikuishimaishayetukamayakewatoto,kamawatotowaliozaliwaupyawaMungu.Natunawezakuishimaishaborakwambanitofautinakituchochotekwambaduniainakutoa.Nawakatiwotetunaishi,tunaishikuangaliambelekwaSikuya1wakatitutaonaBwanawetu,usokwauso,nasisitutageuzwakutokakiwangoki1chautukufukatikamwinginempakasisikuangaliakamayeye.

Hiyoniujumbewakuzaliwaupya.

Hebupray.Father,kunamambomengiambayokujaribukutufanyakuaminikwambatunawezakusonganjeyaeneolamwilinandaniyaeneolaRohowotekwawenyewe;yakufanyamambokwakulipwakuingiakatikaufalmewako.LakiniBaba,sisikukirikwambakilichozaliwakwamwilinimwilinaitakuwailamwilinaitakuwakufamwili,nakwambanjiapekeendaniyaeneolaRoho,maeneoyamsamahanawokovu,njiapekeeilikukidhihamuyandanikabisamoyonimwetu,nikujuawewenauwezawakufufukayako.Baba,tukoSOkushukurukwambakatikaneemayakonahurumakatikayakowewealiyetupenda.Wakatikwambatulipokuwabadowenyedhambiwewealikufakwaajiliyetu,nakwakuaminikatikajinalako,KATIKAjinalako,tunawezauzoefuwamaishayarohohaipatikanikwamwili.Baba,sisikuwashukurukwambaumefanyakazi,kwasababukamawewealikuwaamefanyahizohatuwezikufikahuko.Lakiniunayotuitiakujibu,natunaombaleoasubuhi,Baba,kwambasisirespond.InjinalaYesu,Amina.

Pendeleo1kubwazaidimimimilelealikuwa,nikuzaliwakwaBobnaJeanMounce.Sikuyawezakufikiriawazazinyingineyoyote.LakinifaidahiyonikituikilinganishwanaupendeleowakuzaliwanaRohoyaMungukatikafamiliaYAKEnakuwamtotoYAKE.NatumainikwambahakunamtuhapakuondokahapabilakujuaMungukamaBabayenu.


30.Heri

I.Utangulizi

MapemakatikahudumayaYesualipandamlimaninahukoalikuwaakihubiriwakemaarufuzaidiyamahubiriyote,ninisisikuwaitaHotubayaMlimani.LughayaHotubaMlimaniinailienealughayaKiingereza,hatawakatiwatusijuiwapilughaanakujakutokatunazungumziakuhusu"kugeukashavula2",autunazungumziakuhusu"SalayaBwana".Hayanimamboyoteambayokujanjeyasura3katikaMathayo,suraya5,6,nakitabu7.YohanaStottyajuuHotubayaMlimanini1yavitabuboranadhanimimimilelekusomanahiinijinsiyeyekuanzakitabu.

"HotubayaMlimanipenginenisehemuanayejulikanayateachingslaYesu,ingawaarguablyniangalaukuelewekanacertainlyniangalauwalitii."

HotubayaMlimanihuanzanakiletunachokiita8Heri;

Heriwaliomaskiniwaroho,

Heriwalionahuzuni.

Neno"Heri"nitunanenolaKilatinikwa"heri"nani,kwakweli,nenola1katikakila1yakaulihizinane.Nimuhimukuelewajuumbelekwambamaanayamsingiyanenohilo,neno"heri"auneno"Heri".Maanayakeyamsingisilenyewe;nenohainamaana"furaha",lichayabaadhizotezakisasa.WatuambaoniherinaMunguYAWEZAkuwanafuraha,lakiniwaosilazimafurahakatikasualalanjegrinning,tabasamu,kwambaainayamamboyaajabu.Maanayamsingiyaneno"heri"nilengo.Nisarujinakuwanjiaherikupatakibalinakatikahalihii,kupatakibalikutokakwaMungu.

Kwamanenomengine,BeatitudesniujumbewajinsiganinanawezakupatakibalikwaMungunakishajinsibarakaanaishiyenyewenjeSikuyandaninanjeSikuyamaishayetu.Tunawezakuwanafuraha,lakinihiyosiyoiliyotolewa.Sualaninisisiheri,nisisikibalichaMungu?

II.HeriwenyeDunikatikaRoho

Nahivyo,11kuanza"Heriwaliomaskinirohoni,maanaufalmewaMunguni."Inamaanaganikuwamaskiniwaroho?InamaanakutambuakutowezakwetukuidhinishwanaMungujuuyetuwenyewe.NiutambuziwakutowezakwetukuidhinishwanaMungujuuyetuwenyewe.Kuwamaskinikatikarohonikusemahakunakitukwambanawezakufanyakuhusudhambiyangu.HakunakitukwambanawezakufanyakuhusuutofautiwangukutokakwaMungu.Kuwamaskinikatikarohonikutambuakwambawewenamiminibankruptkiroho;kwambasisikujakwaMungunakitukatikamikonoyetu,chochotekinachostahiliadhabuyamsamaha,chochotekinachostahiliadhabuyawokovuwetu.Tena,Stottanasemahiikatikakitabuchakewakatiyeyeananukuuwimbowazamani"Hakunachochotekatikamkonowangumimikuleta,tukwamsalabawakomimikushikamana,uchikujakwakokwamavazi,wanyonge,angalianawewekwaneema,mchafumimikwakisimakuruka[yaaniYesu],Unioshemkomboziaumimikufa."

Hilondiloumaskiniwakirohoniyotejuu.Nikinyumechakujitosheleza.Ni,kwakweli,Kristokujitosheleza.

Kwahiyo,Yesuanaanzakwakusema"Heriwaliomaskiniwaroho",heriyaowaleambaokuelewahawanakitukatikamikonoyaolakiniwaokujakwaMungubankruptkiroho,sikustahilikituchochote.Umaskinihuuwarohonitabiayamsingiyakilamwanafunzi.Taarifakwambaniwaliotajwa1;kwambanimuhimusanakwasababuninjeyahiiHeriya1kwambaBeatitudeswenginewotekatiyakenakishaHotubanzimajuuyaMlimaunatokanjeyaBeatitudes.LakinihiininangayaHotuba;hiinininiHotubanzimaniyotejuu.Inamaanaganikuwamaskiniwaroho?NitabiazamsingizakilamwanafunziwaYesuKristo.


KilamtuambayeanakuwamwanafunziwaYesuKristoanafanyahivyo,1yayote,kwakuelewakwambawanachochotechakutoakwakenakamawaokamwekujakwauhakikakwamba...kamawanafikiriwanawezakujadilianakwawokovuwao...kamawanafikiriwanawezakusaidiaMungukuwaokoa...kamawanadhanikuwawaostahiliyakekatikabaadhiyanjia...

kishahawajawahikuwamwanafunziwaYesuKristo.Kwasababuyotehuanzanaumaskiniwaroho;yakusema"Miminibankruptkiroho.Sinakituchochotechakutoa."

MwenyeheriwaliomaskiniwarohonakishakuwaahadihiinikwambawatapataUfalmewambinguni,kuwandioufalmewaMungu.UtawalawaMunguniutawalawaMungukatikanajuuyaUumbanji.UtawalawaMunguniutawalawaMungukatikanajuuyamaishayangunawakatiAnatawalakatikamaishayangu,basimiminiherikweli."Heriwaliomaskinirohoni,maanaufalmewambingunini."

II.Matokeoya"DunikatikaRoho"

NiniYesukishahaina,baadayakupewauthibitishohuukati,nikwambayeyekuanzakuunganishanjeisiyoyakawaida,kamawewe,matokeoyaninimaanayakuwamaskiniwaroho.Mwandishim1witoBeatitudes"dhahabumnyororo"ambapokilakiungoniHerimwinginekitanzikatika1yaawalinakuchoranjekutokahumonapamojakuundamlolongowadhahabu.

A.Heriwalionahuzuni...

Kiungocha2katikamlolongokwambadhahabuniHeriya2;"Heriwalionahuzuni,maanawatafarijiwa."Hiisiwokovukwahuzuni;hakunakitukamahicho.Unawezakuwakamapolekwadhambizenukamaunatakanawewesi"katika"UfalmewaMungu.Hakunakitukama"wokovukwahuzuni",nasihatawokovuauwataingiakatikaUfalmekwakifupikutambuadhambi;lakinibadalayake,wakatisisikuelewaumaskiniwetuwakiroho,wakatisisikuelewakufilisikayetuyakiroho,nilazimahojayetu-nilazimahojayetu-kamailivyokuwa,kwamachozi,kwamaombolezonakukiriutupuwetuwetulazimahojandaniyatoba;kwamasikitikomakubwa;kutubu.Hilondilo"maombolezo"ni.Sikusematu"Yah."Situkutambuaukweli,lakininipamojanauelewakatikakufilisikayanguyakirohokwambakitupekeeambayoyanawezakutokeanikwambaninakuwawakiongozwanakumfanyiaukosefuwanguwautajiriwakirohokatikanakwangu.

NadhaniwakatiwamaombolezomiminadhaniwaYakobo4:8-9,,ambapoJamesanasema"Oshenimioyoyenuninyiwenyedhambinakuisafishamioyoyenuninyiwenyeniambili.Kuwamnyongenamtaombolezanakulia.Kichekochenunakiwekilionafurahayenuiwehuzuni."HilondilomaombolezoBibliainaonekanakama.Hiyonininiinaonekanakamawakatihojakutokakukirikwatoba,naahadini:heriwalionahuzunikwaniYALEkutiwamoyo.Habarinjemayakiungohuuwa2katikamlolongowadhahabunikwambakunaNImwishokwautupuwakirohonakwambakuvunjikaCANhojayauzima.Hunakuishikatikakuvunjika;hunakuishikatikamaombolezo.

Sasa,hunakufikahukokwakuhubirimatibabukwambaanatakakujisikiavizurikuhusuwewemwenyewehatawakatiwewenifujo,lakinibadalayake,niMunguambayehutuongozakupitiakuvunjikayetu,kupitiamaombolezoyetunaYeyehutuongozakatikauzima,ndaniyafaraja."Heriwalionahuzunikwasababuyaumaskiniwaowakiroho,kwaMunguWILLkuwafariji."Nakamamiminawewesikikamilifumashauriyangu,labdanikwasababuwewenamimisikikamilifukuomboleza.

MimialiwakumbushayakifunguhichokatikaWarumi7:24,ambapoPauloimekuwakuzungumzajuuyabaadhiyadhambiinayoendeleakatikamaishayakenajinsifrustratingninaanasema,"MambosananatakakufanyamimisikufanyanamamboSitakikufanyamimikuendeleakufanyanao"nahatimayenikamayeyegrabskichwachakenashakesnaanasema"Olewangu,maskinimimi,ambayenikwendauniokoenamwilihuuwamauti?"Unawezakuona,kuwanimaombolezoyaBiblia.Nakishayeyemajibuyakemwenyewenaanasema"ShukranikwaMungu,kwanjiayaYesuKristo."


KunajinsiambayofarajajumlahaitakuwayetumpakasisiniMbinguninabadoHerihiiahadikwambahatahapahapanasasakunafarajakwawalewanaoomboleza.Kunauzimakwawaleambaonikusongakupitiakuvunjikazao."Heriwalionahuzuni,maanawatafarijiwa."

B.Heridhaifu...

Kiungoijayokatikamlolongo,basi,ni"Heriwenyeupole;maanahaowatairithinchi."Unawezakuona,mtuambayeinatambuakwambawaonibankruptkirohokwauhakikawamaombolezonakilionakuwakuvunjwajuuyake,kwambamtuwaainaganisikwendakuwanakiburi,kiburi,wenyekujidaimtu,nihao?Walawaokuwadoormat.Badalayake,atakuwamtumpolenatena,maanayamsingiyaneno"mpole"nikwambamtumpoleinatathminisahihiyayeyeauyeyeninani.Mtumpolenimtuambayeanatathminisahihi,wanajuawaoninani.Tena,YohanaStottanasema"upolekimsinginimtazamowakweliwawalebinafsi,akielezeawenyewekatikatabianamwenendokwaheshimanawengine.MtuambayenikwelimpoleniyuleambayenikweliwakashangaakwambaMungunamtuanawezakufikiriayeyekamavizurikamawanavyofanyanakutibuyakekamavizurikamawanavyofanya."

Unawezakuona,mtuambayenimpoleanaonamwenyedhambinaanasema"kuna,lakinikwaneemayaMungu,kwendaI."Nikinyumechaupolekwambaanasema"AsanteMungu,kwambamimisikamamwenyedhambi."Lakinimtumpolemwenyedhambianaonanaanasema,"isipokuwakwaneemayaMungu,kwambaitakuwakwangu."

Hivyo,kwawaleambaowaliowapole,maanawalewaliotakakuelewawaoninanikwasababuyakufilisikayaoyakirohonakwasababuyamaombolezoyao,ahadinikwambawao"watairithinchi".Kinyumekabisanamamboganiwanatarajiakutokeakwamtumpole,sawa?Kwakawaidasisikufikiriyaupolekamadoormat.Hivyomtumpolenimtuambayeanapatapopotepale,lakiniYesuanasemakwambanimpoleambayewatairithinchi.

Heri,HotubayaMlimani,kwakweliwotewaAganojipyanikinyumenatamaduni.Nikinyumekabisanamamboyaduniaanasema.HivyoYesuanasema1nikwendakuwamwishonamkuunikwendakuwamdogo.Hawajikutumikiwabalikutumika.NikwaninikitabuYohanaStottyaanahaki"MkristowakukabilianaUtamaduni".NikwaniniHughes'karibunikitabunikuitwa"KuwekaMbali"kwasababusisinikuwatofauti.

Mwenyeheriwaliowapole,heriwaleambaokuelewakatikaKristoYesusisininani,kwasababuniwaleambaowatairithinchi.

C.Heriwenyenjaanakiuyahaki...

KishaYesuhatuayamlolongowa4naanasema"Heriwenyenjaanakiuyahaki".Kuelewakwambampolekamawaokuangaliawenyewe,kamawaokuelewawaoninani,wanaelewakuwahawanahakikatikanawenyewe;kwambakamawaonikwendakuwawaadilifu,ikiwawanaendakufanywasawanaMungu,kitupekeeambachokinaendakutokea,nikwaMunguilikuwafanyawatuwema.NikwendakuwaMungukuwapahakiYAKE.Hivyobadalayakudaimwenyewenakusema"vizuri,miminikwendakufanyahivyonakufanyahivyonamiminikwendakupatawokovuwangu,miminikwendakupataneemakwaMungu",waleambaonikwelimaskiniwarohomapenzinanjaanakiusikuwanihakiyaowenyewekwasababuwanahakuna,lakiniwaonjaanakiuyahakiyaMungu.

Naahadinikwambawao"mtashiba."NadhaniayakamaZaburi107:9.AkizungumzayaMunguinasema"KwamaanasatisfieshamurohonanafsiyenyenjaahuijazaYeyevituvizuri."

AukifunguYohana6:35.Yesuanasema"Miminimkatewauzima.Yeyoteajayekwanguhataonanjaanayeyoteaniaminiye,hataonakiukamwe."

HiinikuridhikakwambaMfalmewetuhutakakuwapasisinayeyenimfalmenasisiniwanafunziwake,katikaufalmewake,naahadinikwambakamawewenamiminjaanakiuyahakiYAKE,basinamimiWILLkuwa


ameridhika.Nakamawewenjaa,nanjaayakohakuridhika,nakamawewekiunakiuyakohakuridhika,nasiwezikuwakaribuYohanaPipermudamrefusanabilayakuanzakuzungumzakamayeye,ikiwayeyesifurahakubwawakonaikiwaYesusifurahayakokamili,basilabdanikwasababutunatutafunwanasippedjuuyahakiyakebadalayanjaanakiuyahakiyake.

PichakatikaZaburi42:1nihivyonguvu."Kamasurualiyakulungukwamaji,hivyonafsiyangusurualikwawewe,Bwana."Nipichayakulungukuwakufukuzwakwanjiayamisitunawawindaji,bilakuchokambionakukimbianakukimbiakwauhakikanikaributayarikufakamahainakupatakituchakunywa.Nahatakwahatariyawotewaliohusikanakuwakuwindwanihaskuachanaanakunywa.Nianakuchukuakatikamaji.Kamaanatamanikulungukwa,surualikwa,maji,hivyonafsiyangusurualiforYou,hivyonafsiyanguhungersnakiuyakufanyaatakavyoMunguwako.NaNashangaajinsiwengiwetunjaanakiuyahakiyaMungu?NaNashangaajinsiwengiwetunibblenasipsaayakebadalayake.

Sisikuimba"TunajuaweweYesu,kunakituhanamkubwakulikoilivyo."Namimiajabukiasiganikwelitunaaminikwamba.

Nihasakatikamchanganyikowa1naHeriya4kwambaunatukujielezauzuriwawaziwakiinichaInjili.Nikuanzakwakuwamaskiniwaroho,kwambahakunakituchochotekatikamkonowangukwambamimiinawezakuletakwaMunguambayowanastahilimimikuokolewa.NaukiangaliahiyonamtuambayesimwanafunziwaYesuKristoanakuwainaendeshwakwamagotiyake,kwasababumtuanakuachakusema"Naam,siwezikufanyahivyonaMungubasimimikwendambinguni."Au"Mimiammbayakamamtumwingine,hivyokwanamnafulanikwambaanapatamimikwendambinguni."Lakiniwakati,hasa,mashirikayasiyoyamuumini,mashirikayasiyomwanafunziinaangaliaHeri1,heriwaliomaskiniwaroho,nihaskuendeshamtumagotikatikakutambuakwambakunakitukatikamikonoyake.

MimimaranyingimajadilianojuuyaABCya.-AdmitWewenimwenyedhambi;kukubalikwambawewenikutengwanaMungu;kwambadhambiyakoamewatenganinyinaMungunahakunakitukatikamkonowakokwambaunawezakuleta.Nakisha...

B-AminikwambakifochaYesumsalabanialilipaadhabukwadhambizako.HiiniHeri4.HeriyaowaleambaowanatakakwahakiyaMungu,hakihiyoilitolewainapatikanakwanjiayakifochaYesumsalabaniambayoyanawezauhurualiopewawoteambaonimaskiniwaroho.NitunjianyingineyakuonyeshaInjili.Maskinikatikarohonahivyonjaanakiu,sikwahakiyetu,lakinikwahakiitokayokwamsalabanayaleambayoYesuKristoamefanyakwaajiliyenunakwaajiliyangu.

III.YanahusiananaWengine

Naam,Yesualimalizanusu1yaBeatitudesnawengiwaowamekuwakulengamwanafunzinajinsiyeyeinahusiananaMungu.Nusuya2yaBeatitudesmabadilikokwambalengokwajinsiganinamimikuhusiananawatuwengine.Kwamanenomengine,kamawewekuelewaumaskiniwakoroho,inainaendeshwawewekuombolezanakuliakwauchungu,umekujakwatathminisahihiyaweweninani;kuwawewenimpolenakwahiyoweweninjaabaadayahakiyakomwenyewe,ambayohapana,lakiniileyaYesuKristosi.Basi,jinsiniwewekwendayanahusiananawatuwengine?

A.Heriwalionahuruma...

Hivyokiungo5katikamlolongowadhahabuanasema"Heriwalionahurumakwawaoatapatarehema."Mercynituhurumakwawatuwaliokatikahajanakamawewekuelewanakamamimikuelewayetukufilisikakiroho.Kishajinsiganitunawezasilakinikupanuahurumakwawatuwenginenakatikakupanuayahurumakwawatuwengine,tunaonakwambawotekutokakwaMungunakutokakwawatuwenginenikutokanananyumayetu.Lakinikamawewenamimikujibuwatukatikakiburinakwahasiranasikwahuruma,kishasisipenginebadokujakuondokananaumaskiniyetuwenyewenahakiyaMungu."Heriwalionahurumakwawaoatapatarehema."


B.Heriwenyemoyosafi...

"Heriwenyemoyosafi,maanawatamwonaMungu."Neno"safi"katikakiwangochakeyamsingizaidimaanayakeni"usiogawanyika"au"unmixed".Nikinyumechaunafiki,kinyumechakuwawawili-wanakabiliwa.NaYesuanasemaheriwaleambaouaminifukwaMfalmewaoniusiogawanyika,ambaonikabisaniayaKing;Wanafunzikikamilifukujitoa.Waoni"safi"kwamanenomengine.WaosikutoabaadhiyamudawaokwadunianabaadhiyamudawaokwaMungu,lakiniwaonisafinausiogawanyikakatikauaminifuwaokwaMfalme.

Katikatusurainayofuata,katikaMathayo6:24,Yesunikwendakusema"Hakunaanayewezakuwatumikiamabwanawawilikwamaanaatamchukiam1nakumpendamwingine,auatashikamananam1nakumdharaumwingine.HuwezikumtumikiaMungunamali."Mungunaulimwenguwavitu.Tunajaribuingawa.Lakinihaiwezikuwahivyo.Siwezikuwa75nakumpaMungu25Kunakitundaniyetukwambaanatakautiiwetu,anatakamioyoyetukugawanywa.BaadhiyanikwaMungunabaadhiyahiyoMiminikwendakwakujiwekeakwamwenyewe.LakinihakunaahadikuonaMungukamawewenimwanafunzisehemuyamuda.HakunaahadikuonaMunguikiwanyinyinibaadhiyawakatimwanafunziniayaYesuKristo.Ni"HeriwalioHALISIkatikamoyo,kwaTHEY[hakunamtumwingine]wataonaMungu."

C.Heriwenyekuletaamani...

Yesuhatuajuuyakiungo7katikakiti."HeriwenyekuletaamanikwamaanawataitwawanawaMungu."Unawezakuona,kamamtunimwenyehuruma;kamamtunisafi,kamayeyenimwanafunzikikamilifukujitoakwaYesu,yeyesikwendakujiingizavurugu,lakinibadalayake,yeyeauyeyekushirikikatikatabiayaMfalmewaonahivyowaokuwamwanawakeaubintiyakenaMunguniMunguwaamaninawatotowakewenyekuletaamani.Sasahiisi,niwazi,amanikwagharamazote.Kunabaadhiyamamboambayosisikufanyakuwaupsetamani;dhambi,theolojia,viwangotofautikwambatumeitwa.LakininadhanininiYesuanazungumziakuhusukituki1kwambaPauloanasemakatikaWarumi12.Katikamstariwa18ambapoPauloanaelezeakanisalaKirumi,"Kamainawezekana,hadisasakamaniinategemeawewe,muwenaamaninawote"ni.Kutakuwananyakatiambapohakutakuwanaamani,lakinimbalikamaniinategemeajuuyetu,tumeitwakatikaukwelikwambasisinihurumanaukwelikwambasisiwenyemoyosafisisiiliitakuwanasifakama"wapatanishi".

Lakinihatimaye,bilakujalijinsingumuwewenamimikujaribukuwawatuwanaofanyaamani,kutakuwanapointikatikamudaambapoamaninihaitawezakutokeanakwambaninini8naHeriyamwishoniyotejuu.

D.Heriwanaoteswa...

Katikamstariwa10,"Heriwanaoteswakwasababuyahaki,kwakuwandioufalmewambinguni."Napenginekujuakwambakwambanikidongevigumusanakumeza,Yesuanaongezaufafanuzi,"Heriwewe[mamlakayakeyakimunguniwewe]watuwakiwatukana,wakiwadhulumunakuwasingiziakilaainayabayakwauongo,kwaajiliyangu,"[hiisimatesokwasababuwewenijerk.HiinimatesokwasababuwewewenyemoyosafimwanafunziwaYesuKristo.]Hapanininisisinizinatakiwakufanya."Furahininakushangiliamaanatuzolenunikubwambingunikwamaanandivyowalivyowaudhimanabiiwaliokuwakablayenu."Hakunajambojinsingumuwewejaribukuishikwaamanikutakuwanabaadhiyawatuambaosikuishikwaamaninawewe!NakamawewekuishimaishayakokamamwanafunzikabisakujitoakwaYesuKristo,mwananabintiwaMfalme,itakuwainevitablykusababishamatesonakatikamigogoro.

InaelezwamahalipawazizaidikulikokatikaYohana,suraya15kuanziamstariwa18Yesuakawaambiawanafunziwake"Kamaulimwenguukiwachukia,unajuakwambaumenichukiamimikablayakuwachukianinyi.Kamaungekuwawaulimwenguulimwenguungaliwapendaninyikamawatuwake,lakinikwasababuninyisiwaulimwengu[kukabiliananautamaduni]ilamiminimewachaguenikutokaulimwenguni,kwasababuhiyoulimwenguunawachukieni."Kumbukanenoniliwaambianinyi,Mtumwasimkuukulikobwanawake."Ikiwawamenitesamimiwatawaudhinanyi."


Kishaanaongezaahadi,"lakinikamawameshikanenolanguwatatoapiakushikayako."

Tena,YohanaStottanasema"Furahininakushangilia!Sisisikulipizakisasikamaasiyeamini,walakwanunakamamtoto[hiinitunapoteswa]walalickmajerahayetukatikakujioneahurumakamambwa,walatugrinnakustahimiliukakamavu,badokushotonakujifanyasisikufurahiakamamasochist.[Siwezikuandikahiivizuri.Ninakuisoma.]Nininibasi?SisinikufurahikamaMkristoanapaswakufurahinahatakwa"kurukakwashangwe".Kwanini?Naam,sehemukwasababuYesualiongeza"Malipoyakonikubwambinguni."Tunawezakupotezakilakituhapadunianilakinisisiwatairithikilakitumbinguni.Sehemukwasababumatesondiyoisharayauhalali,hatiyauhalisiMkristo,lakinisababukubwakwaninitunapaswakufurahinikwasababusisinimateso,alisema,"kwaajiliyangu";kwasababuyauaminifuwetukwakenakwaviwangoyakeyaukwelinahaki.HakikaMitumekujifunzasomohilivizurikwabaadayakupigwanakutishiwanawajumbewabaraza"waliondokauwepowaBarazawamejaafuraha,kwaniwalikuwawanastahilikutesekaaibukwajinalake."Walijua,kamainavyopaswa,kwamba"majerahanamachungunimadiniyaheshima".

HeriwanaoteswakwasababuyahakikwakuwandioufalmewaMbinguni.

Laititungekuwakujulikanakamakanisakuteswa.Sikwambasisindiokanisaambapomimikamaibada.Sikanisaambapo"looBibliaHabarinjema",lakinikanisakwambakinaundwanawatuambaokutambuakwambasisinibankruptkirohonakuwanakituchakutoaMungukatikanasisiwenyewe.Watuambaokufilisikainakusukumayaokuombolezanakuombolezajuuyadhambizaonadhambikatikaduniahii.Kanisaambaoniwapole,ambayeanaelewawaoninanikatikaKristoYesu;wenyenjaanakiuyakufanyaatakavyoMunguYAKEnakishanjeyaimanihizikuwakanisakwambasisihojayakuishikatikanjiakinyumenatamadunikamawanafunziambaowalijitoakabisakwaYesuKristoambayoinawezatumwishokatikajamboya1,nakwambanimateso.LaititungekuwakanisaBiblianakuteswakwaimaniyetukwasababukilamtuatazamayewetuanajua"duniahiisinyumbayangunasisinitukupitia."

Je,hiisautimagumumnokufanyajuuyakomwenyewe?Jibunindiyo.Ni,kwakweli,haiwezekanikufanyajuuyakomwenyewe.Itakuwarahisizaidikwangamiakupitakatikatundulasindano,kulikomtuyeyotekujiokoa.NakwambanikwaniniYesutayarialimwambiaNikodemo"Kamakuzaliwamaraya2huwezikuingiakatikaUfalmewaMungu."NjiapekeeambayomiminaweweunawezakikamilifukutambuaumaskiniwetuwakirohonikwaMungukufanyakazikatikamioyoyetunakwakutusaidiakutambuakwamba.Njiaambayosisikuishiakukiridhambizetu,alikiriutofautiwetunaMungunakishakupitiakaziyaRohowaMungukatikamaishayetuAmetutoasisinanafsiyakeilikutusaidiawanaaminikwambakifochaYesumsalabaniDIDkulipafidiayadhambizetukamayeyekuwawezeshasisikutafutauadilifuwakenakishaRohohiyoanatuitakuishimaishakukabiliananautamadunikamatunaishinjemaishayetu,wananabintiwaMfalmewaUingereza.Laititungekuwaainahiyoyakanisa.


31.BwanaSwala

Maombiniarguablysirikubwayamaisha.NilikokatikamoyosanayauhusianowaajabukwambasisikufurahianaMungu.Nakunabaadhiyamamboambayosisitusielewikuhususala.Nabadokunamambomengiambayotunajuakuhusumaombikwasababutumekuwakufundishwayao1kwaya1;namahalipawazizaidikulikoMathayo6:9-13,kifungukwambasisikuwaita"SalayaBwana."Lakinikwakwelisinzurisanakichwa;nilazimakuitwa"SalaWanafunzi'"kwasababuYesuhawezikuomba,kwasababuYesuhawezikuombamsamahakwasababuyeyehanadhambi.LakininimfanowajinsiganinamimikamawanafunziwaYesuKristonikuomba.

Unajua,SalayaBwanahaikukusudiwakwakuwamarakwamara.Tunapaswakuombakamahii.NaSalayaBwanaauSalaWanafunzinikielelezochakilemaombiBibliainaonekanakamananituliyopewakwakwendakinyumenamaanamarudioyamanenokatikaainanyingineyamaombi.Hatahivyonihivyobahatimbaya,si,kuwakitusanakwambaSalayaBwanaalikuwailiyoundwakufanya,kuachamaanamarudioyamaneno,nikweliimekuwakutumikamaranyingisana.LakiniSalayaBwananimfano.InatuambianinitunapaswakuombakamanamiminatakatukufanyakazikwanjiayetukwanjiayaSalayaBwana.

I.SalaStartsnaMaoniYanayofaaKuhusuMungu

A."Wetu"

Hivyohuanza"Babayetualiyembinguni."OnakwambaniBabawetusiyoBabayangu.Hakikakunamatukiokwaajiliyasalayamtubinafsi.Kunanyakatiambazosisikwendakatikavyumbawetuwandaninatunaombam1mya1.NabadoSalayaBwanainaanzaBabayetu.Viwakilishinjiazoteniwingi.NaSalayaBwananimaelekezoyajinsi,angalau,tunaombapamojakamamwili,kamakakanadada,kamakanisa.KanisawaMarekaniinakiasikikubwawamesahauhajananguvuyamaombiyaushirika.SisimakosakufikirikwambaMunguanatakatuweindividualistsruggednakupatatupekeyakenakuombapamojanayenakitukingine.Kuwashujaawamaombinasisiwenyewenakufikirikimakosasisi.Tunadhaniunbiblically.KunawakatikwaajiliyasalayamtubinafsilakinisikwambaniniSalayaBwananijuu.SalayaBwananijinsisisikamakikundi,nakishakwamaanajinsisisikamawatubinafsi.nikuomba.Sinamudawakwendakatikahilikatikamengiyaundani,lakinikunamahubiriboranaYohanaPiper.NapendausomemjadalawakewamahitajinamatakwayamaombiyaushirikakatikakanisalaMarekani.LakiniSalayaBwanainaanza,"Babayetualiyembinguni."

B."Babaaliyembinguni"

Baba,aukatikaasiliyaKiaramu,Abba,nimrefukwababawafamilia.Nimrefukwambawatotoingekuwakutumikawababazaokatikamazingirayanyumbani.NinenoambaloanasisitizakuwaMungunikufikika;kwambaYeyenibinafsinakwambaAnakujalinaYeyekujibukilekumwomba.NakushughulikiaMungukamaBaba,naMungukamaAbbailikuwamapinduzikatikaSikuyahiyo.WayahudituhakuwanamimbayaMungukuwabababinafsikwawatubinafsiaukwavikundivya.Wayahudiilikuwavizurizaidina"mbinguni"upandewasalamu.WalikuwavizurizaidikuzungumzajuuyaothernessMungunaukuuwakenaajabuzakenahofuyaMungunaukwelikwambaYeyeniBwananaukwelikwambaYeyendiyeHakimu.Hiyonikituambachoutamaduniwaoinayowezakukabiliananarahisizaidi.

MimialiwakumbushayakifungukatikaKutoka19katikautoajiwaamrikumi.HuyundiyeMungukwambawanafunzimkabalawaYesukatikasalanahiiniMungukwambawewenamimikukaribiakatikamaombi."KatikaasubuhiyaSikuya3palikuwanangurumonaumemenawinguzitojuuyamlimanakubwasanatarumbeta,iliwatuwotekituoniwakatetemeka.NdipoMusakuwatoahaowatukatikakambiyakukutananaMungu,nawalichukuamsimamowaokatikamguuwamlima.SasamlimaSinaialikuwaamefungwakatikamoshikwasababuBwanaalishukajuuyakekatikamoto.Moshiwakealipandakamamoshiwatanuru,mlimawoteukatetemeka


sana.Nakamasautiyatarumbetailikuakubwazaidinazaidi,Musaakanena,nayeMunguakamwitikiakatikaradi."HiyoniMunguwetualiyembinguni.

Manenoyawimbo'Immortal,Invisible,Mungu',wanasemahiivizuri.HuyundiyeMungutunaombakwa:"Immortal,asiyeonekana,Mungumwenyebusaratu.Katikanuru,inaccessible,kujifichakutokamachoyetu.Herizaidi,wengitukufu,MzeewaSikuya.Mwenyezi,ushindi,jinalakokuutunamsifu.MkuuBabamtukufu,Babasafiyanuru.Malaikawakokuabudukwako,kilaveilingmbeleyao.Sifazotetunatakakutoa,lookutusaidiakuonatistuuzuriwanuruafichayekwako."HiiniMkuunakutishanaupandeyenyekuogopeshayaBabayetualiyembinguni.Nanikaziyetukatikasalanakatikamaishayausawapandezotembilizahuukitheolojiateeter-lega.

Nanapendamtuhumiwakuwautamadunim1anamatatizona1nasikabisasananawengine.Lakiniutamaduniwetuleomnomahitajiyakugunduamwisho.Utamaduniwetu,utamaduniwetukanisa,utamaduniwetuwaMarekani,mnomahitajikugunduaupyaenzinaajabunatetemekonakupigaMunguwetuwakatitunaomba,"Babayetuuliyembinguni."KwahiyomaranyingisisikutibuMungukwaheshimauzoefu.

Nakumbuka1yamahubirizaididisgustingnimekuwamilelealikuwanakukaakwanjiaya,sikatikahalihii.IlikuwanihudumayaKrismasi.Ilikuwanim1wawalefursamawiliambayokilamchungajianapatakutangazainjilikwawatuambaokwendakanisanimarambilikwamwaka.NabadalayamaamuziyamatumiziyafursayakumtukuzaMungukwamwilinakuzaliwakwamwanawakenakifokujakwakeMwanawakenakilakituambachokilichomopamojanaYesukuzaliwa.SisiwalitiwamoyokukitikisakwaYesukwaSikuyakuzaliwakwake.Ilikuwaniyakutisha.KulikuwanakituMkuu;chochotekuheshimu;kulikuwanakitukumtukuzakatikahuduma.Nabadokatikasalawakatisisikujakwaketunaomba,"Babayetu;"kwakilakitukwambamaana,ambayeni"mbinguni,"nakilakitukwambamaana.

II.Swalainalenga1kwaMungu

Kwahiyo,YesuanaanzakwakuwafahamishawenyewekatikasalanamaonosahihiyaMungu,yasawakufikiriajuuyaMunguninani.NakishainalengakatikaMungunautukufuwake.Hiini1yambilikwelizamsingikwambanikufundishakatikaSalayaBwana.Nakwambanimaombiambayosikimsingikuhusumimi.MaombiniwakatiwakuwanaumakinijuuyaMungu.Naninisisinimashartima3.Hainakujakwanjiakatikatafsiriyako,lakini1aina3matusinimashartikwasababukatikamaombi,tunafanyaniniwitokwaMungukutenda,sikwautukufuwangu,lakinikutendakwautukufuwake.

A."MeiJinalakokuwatakatifu"

Nahivyosisikuanzanamuhimu1:"Jinalakolitukuzwe."Litukuzwemaanayakeni"takatifu."Najinalamtuinahusumtumwenyewe.Hivyowakatiwewenamimikuomba,"MeiJinalakolitukuzwe,""NaombaJinalakokuwatakatifu,"tunaelewakwambaMungunitakatifu,lakinikilesisiniwitokwaMungukufanyanikitendokatikanakupitiakwangu.SisiniwitokwaMungukutendandaniyetunakupitiakwetukamawatotowakekwanjiaambayowakatiduniainaonekananaanaonaninimiminakileMimisikufanya,ninachosemanakileMimiwalakusema,kwambaduniaanaonakuwayeyeni,kwakweli,takatifu.Tunapoomba,"inawezanamekuwaakaitakasa,"sisiniwitokwaMungukutendakupitiakwangunakupitiakwetuiliduniautaonakwambayeyenidhambi,kwambaYeyenikamilifu.Siyokuhusumimi.

B."Ufalmewakouje"

2muhimu,"Ufalmewakouje."UfalmewaMungusibaadhimakaoyakidunia.Niutawalawakewakifalmekatikamaishayawanafunziwake.Nawakatinamimikuomba,"inawezaUfalmewakonauje,"sisiniwitokwaMungukutawalakatikamiminakutawalakatikasisinakuwanakanunikwambakupanuakatikavitongojiwetunamijinahatimayedunia.Nahatimayewakatitunaomba,"Ufalmewakouje,"ninisisiniwitokwaMungukufanyanininikanisala1witokwaafanyewalipokupigakelele,"Marantha,"kujaBwanaYesu.SisiniwitokwaMunguilikuleta


ufalmewakenautimilifuwakewote,naukamilifuwakewotenawotewafinalitywakeilikilagotilitapigwanakilaulimiutakirikwambaYesuKristoniBwanakwautukufuwaMunguBaba.Ufalmewakonaujekwangunakatikakanisaletunakatikaduniahiinahatimayeinawezakuwanauje,wewekujanyumayaYesu.HuendaWewekukomeshaduniahii.HuendaWewekukomeshadhambinamatesonauovuwote.Nainawezawewekuanzishaulimwenguwakokatikaujumlawakemiongonimwetu.Ufalmewakonauje.

C."mapenziyakoyafanyikehapadunianikamahukombinguni"

Muhimuya3ni:"Naombamapenziyakoyafanyikehapadunianikamanimbinguni."NijinsiganimapenziyaMunguamefanyambinguni?Nidaimakufanyika.Nanikikamilifukufanyika.NawakatisisikuombaombihilisisinikurudiamanenoyaYesukatikaGethsemane,"Simapenziyangubalimapenziyakoyafanyike."KatikamaishayetuinawezaKitendokatikanamnaambayomapenziyakodaimakikamilifuyafanyike."HiinimaombikwambaunawekaMungu1.Naunawekayetukatikambalinafasiyamwisho.Unawezakuona,niwakatisisikuelewaninimaanawakatisisikusema,"Babayetuuliyembinguni"kwambayeyenikukabiliwanabadokhofu-msukumoMunguwaulimwengu.Kwambawakatisisikuelewa,sisikuishandaniyanyuma.HuwezikutibuMungukamacokemashine.HuwezikutibuMungukamakituunawezakuwekasentiyako50katikanakutokanjeniniunatakakamawewekusema,"Babayetualiyembinguni,"kwasababukwaharakakamawewekuelewakwamba,wewenamimikuishandaniyanyumanasisiwanapatazinazotumiwanautukufuwaMungunasiutukufuwetu.Utukufuwakenikatinawetuinakuwachochote.Nawakatisisikuelewakwamba,basitunawezakuomba,"MeiJinalakokuonekanakuwatakatifu,ufalmewakonaujekatikafinalityyakeyotenamapenziyakoyafanyikekikamilifuwakatiwote."'

NimaombikwambaunawekaMungu1naunawekayetukatikanafasiyamwisho.Lakininimaombikwambanikatikamgogoronakilesisimaranyingikufikirinakwabahatimbayanakilesisimaranyingikufanya.KumbukaSalayaBwanailikuwasimaanayakuwameaninglesslymarakwamara.HiyonikinyumekabisanakileMungulengokwaajiliyake.HivyowakatisisikusemaSalayaBwanaswalini,je,sisikwelimaanayakeaula?Kwasababuunawezakuona,kamawewenamimikuomba,"inawezaYoukuonekanakamatakatifu,"nakishakwendanyumbaninakuishizaidikamamwenyedhambikulikokamamtakatifu,basidhambizetuniutovuMungukatikamachoyaulimwengunasisinimaamuzinayendogo.

Karibunilaanaambayonikilamahalinakwabahatimbayahatakwenyemidomoyawatukatikakanisa;laana,"OhG__wangu!"Siwezihatakusemani;hivyonimachukizo.Nilaanaambayonijuuyamidomoyawengiwawatotowetuwadogo.NilaanaambayoshamesMungu.Nabadalayawakipigakelele,"EeMungu,inawezanamekuonekanakuwatakatifunakilekusemanakufanyanawalakusemanasikufanya,"sisinikuchukuajinalaBabayetuwambinguninasisinikutumiakamalaananasisinimaamuziyakechiniyaYeyeni."Ufalmewakonauje."Je,kwelitunaaminikwamba?Nikwelitunatakautawalawakekuenezandaniyetunakatikafamiliazetunakatikavitongojiwetunakatikaduniayetu?"Ufalmewakonauje."KwaninibasisisikupiganaubwanawaMungukatikamaishayetu?KwaninisisikazidhidiufalmewaMungukuongezekanakufikianjekwajiraninakwaulimwengu?Swalanimaranyingikatikamgogoronaninitunafikirinaninichakufanya.Nahiyondiyochangamotoyamaombi,kusemanininikweli,kwakusema,"Mungu,kwanguvuzaRohowako,hiininininataka,"nakishakwanguvuyaRohokujifunzakuishikwakufuatamanenoyetu.Hiyonichangamotoyamaombi."Jinalakolitukuzwe.Ufalmewakonauje.Mapenziyakoyafanyike."

III.SwalainalengaNextkatikaUtegemeziwetu

Wakatiniayetuyandanikabisa,basi,nikuonaMunguutukufukutoka:kilekinachotokeanisisikujakuelewajumlautegemeziwetujuuyake.Nahiyondiyo2kweliyamsingiyaSalayaBwana.KwambawakatiwewekuelewaninimaanayakuombakwaMunguambayeniyetu"Babaaliyembinguni,"sisikuanzakuelewasisininaninajinsiganitunategemeajuuyakekwakilakitukabisa.Katikasehemuhiiyamaombi,katikamtazamowa1inaonekanakwambalengomabadilikombalinautukufuwaMungukwamahitajiyetu.Lakinisikwambaninikwelikinachoendelea.


Kwasababukatikauandikishajiwamahitajiyetunininitunasemani"Mungusisinitegemeziyou,tuUnawezakukidhiyangunakutimizamahitajiyanguningalihaiutegemeziyou."LengobadonijuuyaMungukwasababuYeyenim1tuambayewanawezakutendakwaniabayetukujibuwenginewasala.

A.Mahitajiyakimwili

Nahivyosisi1kugeukakuelezautegemeziwetujuuyakekwaajiliyamahitajiyetuyakimwilinatunaomba,"Utupeleo,kutupaleochakulachetukilaSikuya."Munguwaulimwengu,MunguambayeshookMlimaSinai,Munguambayeenzinaajabunizaidiyamanenoyabinadamukuelezeaniwasiwasikuhusumundane,mahitajiyakonayanguyakilaSikuya.Nayeanatakakuwapamahitajiyetu,sigreedsyetusisi.Yeyeanatakakutupatiarizikiyetusichakulachetukilamwaka.Lakiniyeyeniwasiwasikuhusumiminayeyeniwasiwasikuhusuwewe.NakamasisikutafakarijuuyakwambasisikujakuelewakwambakilakitusisikuwainatokakwaMungu,1Wakorintho4:7.Nawakatiwewekuelewakwambakilakituambachoninanakilakitukwambaunakujakutokakwake:uwezowetu,fursaambazotunakazi,namambomengine,mamboyotehayanikutokakwakenasisinakujifunzakuishikatikautegemezijumlajuuyake.Kusemanjianyingine,usalamawabinadamuniudanganyifu.Niudanganyifukabisa.Haijalishijinsiwafanyabiasharawengiwewemwenyewe,iwenyumbanikwakonikulipwambaliaula,jinsimagarimengi,jinsibotinyingi,jinsicabinswengi,kiasiganichafedha;hakunawahiihutoausalamawakweli.Usalamaniudanganyifubinadamu.Miminawezakupotezasautiyangumchanahuunakamwekurejeshayake.Unawezakupotezanyumbayakokesho.KunanjianyingiambazoMunguinawezakutusaidiakuelewakwambatunapaswakuishikatikakamilinajumlautegemezinautegemezijuuyake.Basininikaziyetu?Utafuteni1ufalmewaMungunahakiyake,(Mathayo6:33)nakishamambohayayote(ikiwanipamojanarizikiyetu)atapewakwetu.Sisifurahakukubalikamilinajumlautegemeziwetujuuyakekwaajiliyamahitajiyetuyakimwili.

B.MahitajiyaKiroho

Lakinipiakwafurahakukiriutegemeziwetujuuyaimkwamahitajiyetuyakiroho."Utusamehedenizetukamanasitunavyowasamehewaliotukosea."SalayaBwanaanadhaniyadhambikamadenizinadaiwanaMungu.NamalipokwamadeniambayoyanawezatukutokakwaMungu.Utusamehemakosayetu;utusamehemakosayetu,dhambizetu.Kamaambavyokusamehewawaleambaotumemkosayetu,haoambaowamefanyadhambidhidiyetu.

TaarifatafadhaliuhusianouliopokatiyaMungukusamehenasisinasisikusamehewatuwengine.Nakwakweli,nimuhimusanakwambaYesuanaongezamistarimiwilizaidijuuyamwishowamaombikwakufanyahivyokujawazi.Mathayo6:14,15:".Maanamkiwasamehewatuwenginemakosayao(madhambiyao),Babayenuwambinguniatawasameheninyi,lakinikamahunakusamehewenginemakosayao,walaBabayenuhatawasameheninyimakosayenu"Unawezakuona,kamamimikwelikuelewaMunguninani,namimikwelikuelewakileMunguamefanyakatikamaishayangu:kunisamehemadenimakubwakwambamimizinadaiwakwakekwasababuyadhambizangu,kishamajibuinawezekanatunikwaajiliyangukwaupandenaatakusamehenimadeniyakondogondogo,pengine,ambayoyamekuwazilizotumikakwasababuyadhambiyakodhidiyangu.Lakinikamamimikushikiliachuki:kamamimikushikiliamachungu;kamamimikukataakusamehe;kamamimikuwekamguuwanguchininakusema,"MimisikwendakusamehemtuhuyompakaNadhaniwaonikwelipole"kishamimihawajatubudhambizangumwenyewe.NaMunguhatawasameheyangu.

SidhanikamaunawezakusemaniwaziwowotekulikoYesuanasema.Nivigumu.Nadhanipengineyamanenoyote,mashartiyotekatikaSalayaBwanahiini1ambayonikabisagumukuelewa.Nahatawakatisisikukataakusamehe,mtupekeesisinikwelikuumizanisisiwenyewekwasababuanakulambali,nichewsmbalikatikasisi.Lakinimuhimuzaidi,maanayakenikwambauhusianowangunaMolawangunikuharibiwakwasababukamamimisikusamehewewe,basiYeyesianisamehe.Msamahawanguwawenginesiunatabiriwatobayao.Yesualisameheaskariwalipokuwakumuua.StevenalimsameheviongoziwaWayahudiwalipokuwaapigwekwamawe.


Msamahawanguwawenginesiunatabiriwatobayao;badalamsamahawaMungukwanguunatabiriwamsamahawanguwawengine.Kamamimikwelikusamehewa,basinitausamehe.

LeoniDesemba7,namiakamingiiliyopitataifaletumarailiyopitanakilekilichotokea.IgotkwendaHawaiimara1nasisiakatokaDoleMashambanamimialikuwaamekaapalekuangalianjejuuyamashambanailikuwaninzuri.Kwambalimaramlimambalimbalikwambaalikwendapamojanakishakulikuwanakuzamishakatikamlimambalimbali.Miminilikuwawamekaatupalekuangalia.Nimaratunzuri.Babayangukutembeajuukwangunakusema,"Bill,unajuaumuhimuwakihistoriawakuzamishakatikamilima?""Hapana""HapondipoJapanalirukakupitiakwabomuBandariyaPearl."Nasidhanimilelekatikamaishayangumimialikuwanakukabiliananahisiakwambamafurikoyangu.Hisiazachukikabisa,nauchungukabisanatughadhabuyakilekilichotokeajuuyaDesemba7.Namimisikupotezamtuyeyotekatikavita.Mimikamwe.Munguakatufanyiahisaninababayangunamjombawangunanduguzangu,hakunamtuameuawakatikavitahivi.LakinimimikufikirianivigumusanalazimakusamehekamaJapanzinaitwahataatuondoleekwaninitumefanya.

BabayanguanaelezeahadithinyinginekwambaalipokuwakatikaWhitworthChuocha,ilikuwanimwanzowamwakawashulenavijanaJapanmwanafunziwalikujanakuletwawazaziwakekwakukutananarais(ambayounawezakujuakuhusubabayangunikwambayeyealikuwamafunzokuwadiverkuzimukatikaWWIInayeyeameishizaidiyamaishayaketangu)namwanafunzivijanakuletwawazaziwakekatikakukutanababanawalipokuwainakabiliwanakilamya1,msichanaalikuwaakifanyakutafsiri,babaakakumbukakwambaJapanwaungwanailikuwajustmtualikuwaakifundishakwachukinakuua.Nahakiuliopitakichwababajuuyaukutababaaliitwapichayababakurukakuzimudiveryake.

WitowakusameheinagotkuwajambogumuzaidikatikaSalayaBwana.Sijuiuzoefuwakonawewesijuiwangu,nabadosijuikuelewabilakujalimtuamefanyakwawewenabilakujalimtuamefanyakwangu,nimefanyambayakwaMungu.Namadeniambayodhambiyanguinazilizotumikanimbalizaidikulikodeniwowotewatapatadhidiyangu.Nakamaninakwelimajutodhambizangu,ikiwanimekujakufahamuukweliwananimimikuwamwenyedhambinasafariyangukuzimu,nabadoMungukatikaupendowakenaneemayakenahurumayakewaliamuakusameheBillMounce;mimininanisikupanuamsamahakwawewenaweweninanisikupanuamsamaha,kwabidiikamayaani,kwawaleambaowamefanyadhambidhidiyako.Utusamehemakosayetukamasisituwasamehevyowadeniwetu.

MahitajiC.Maadili

KishaYesunihatuayandanimuhimusitanayamwisho:"walausitutiekatikamajaribulakiniutuokoenauovu."Hiipengineningumuzaidiyavifungukuelewanininikusemakwasababuukiangalia,"Usitutiekatikamajaribu,"nakusema,"Ngojakidogo,James1:13inasemaMunguhamjaribumtuyeyote."Nenolililotafsiriwa"majaribu"linawezapiakutafsiriwa,"kupima."Kwahiyoinawezakuwanakumwambia,"Usitutiewakatiwakupima,"badoJames1:2naWarumi5anatuelezakwambakujaribiwakwaimaniyetunijambozurikwasababuyakileinazalisha.Nakishakufanyamambongumuzaidikidogo,duniakutafsiriwa,"mabaya,"inawezapiakutafsiriwa,"mabayaya1,"maanashetani.Nikifunguvigumukukabilianana.Nabadowazolamsinginibadokioowazi.

KamatunaombamuhimuhiiyamwishosisiwanaonyeshautegemeziwetujuuyaMungukwawotewamahitajiyetuyamaadili.Wakatinanasema,"Usitutiekatikamajaribulakiniutuokoenauovu,"ninitunasemani,"Miminiuwezo,katikanakwangu,kupinganguvuyadhambi.Siwezikupinganguvuzamwili.Siwezi,huwezikupingashetanijuuyakomwenyewe.Nihaiwezekani.HivyosisikujakwaMungukatikautegemezimkubwajuuyake,akisemakwambatuUnawezakulindamimikutokananadhambi.Nasisikumwombakufanyajustkwamba.NininiPauloanasemakatikaWarumi7:24kamaamekuwakuzungumzajuuyadhambikatikamaishayakemwenyewenaanasema,"Olewangu,maskinimimi,ambayeatakayeniokoanamwilihuuwamauti?ShukranikwaYesuKristo."HiyoniMungu,kwanjiayaYesuKristo,kwambaninjiapekeeyamiminaweweunawezakutokasalamamiongonimwadhambi.


Kamanawezakusemaniafadhalikuzungumzabilakuficha,nainaonekanakuwaasubuhikwakuwamkwelikidogo,wengiwetu,inaonekanakwangu,sehemukubwayamuda,niobsessednasisiwenyewe.Sisiniobsessednasifayetu,sisiniObsessednamamlakayetujuuyasisiwenyewe,sisiobsessednamapenziyetuinayofanywanakwambaobsessioninaonyeshayenyewekatikakujitegemea."Siwezikutunzamahitajiyanguyakimwili.Siwezikutunzamahitajiyanguyakiroho.Siwezikutunzamahitajiyangumaadili."Nabadalayakuwahurusisinikuwawatumwa.Badalayake,maombiinatufundishakwambatunapaswakuwaobsessednaMungu,Babayetuwambinguni;nakwautakatifuwake,nautawalawakenakwambamapenziyakeiwekikamilifukufanyika.Nanitukatikamazingirayaainahiyoyaobsessionkwambawewenamiminikwendakuonakwambasisinitegemezikabisajuuyakekwakilakitu.NabadalayakuwakumbushaMungukwayoteyalealiyoanadaiwayetu,sisikujakwakekatikasalakwamikonoyetuwazinamikonoyetutupunatunaomba,"Babayetualiyembinguni."Nasisinihuru.Tukohurukupumzikakatikamikonoyake.Tukohuruuaminifu.Nasisinihurukutumikia.

Maombi,kusemanjianyingine,nikuabudutu.NinjianyingineyakujakatikauwepowaMungukwakuimba,kutangazakuwayeyeninaninakilealichokifanya.


32.KutafutaMungu

I.Wasiwasi

Je,umeonakwambatunawezakuwanawasiwasijuuyakituchochotenakilakitu?Ubunifuwetukamabinadamunikuonekanakatikanjiazoteambazotunawezakupatanawasiwasikuhusukitufulani.Tunawezakuwanawasiwasikuhusukulipambalijengojipyahatakamanisikujengwa.Tunawezakuwanawasiwasikuhusukufungandoahatawakatisisisikujifunzajinsiyatarehebado.Tunawezakuwanawasiwasijuuyakuendeshamaishayake,hatawakatikunafedhakatikabenki,badotunawezakuwanawasiwasikuhusuhilo.Inaonekanakwambakunakitukwambahatuwezikuwanawasiwasijuu.Namimimtuhumiwakwamba1yasababutukohivyoubunifukatikawasiwasiwetunikwambasisikamahayo.Mimimtuhumiwasisikamahayokwasababuwasiwasiwanawezakubebaudanganyifukwambanikwelikutimizajambofulani,ambayobilashakahaina.Auzaidihatari,wasiwasihubebaudanganyifukwambatukokatikakudhibiti.Nasisikamakuwanawasiwasi.

HotubayaMlimaninikinyumenatamadunikatikayaleinayofundishakuhusuwasiwasi

HotubayaMlimaninicounterculturalkatikauliokithirilinapokujasualalamafundishoyakekuhusuwasiwasi.KwakifupinapendamuhtasariwayaleHotubaanasemakuhusuwasiwasi.AinayamtuambayeinatambuaumaskiniwakekirohonaamanakatikahakiyaMunguniainayamtuambayebadalayawasiwasinaimanikamayeyeanatafutakwabidiibaadaMungu.Kwakifupi,kwambanininiHotubayaMlimaninikufundishakuhusuwasiwasi.Sasabasimimiunpack.

II.WanafunziJeKutokanayao"Juhudihizouaminifu"

Yesuamekuwakujadilikwaayakadhaaukwelikwambawanafunzikumwamininasimali,siutajiriwamali.YeyeimekuwakuzungumzajuuyajinsiwafuasiwametoauaminifuwaojuhudihizokwakekuwaMfalmewao.Nakamakwambakamakuongezeka,tutawezakuanzakatikaMathayo6:25.

A.Logic:(an)Mungutayariametupamaisha/mwili

YeyekusemakwasababutunakuaminiwakatikaMungunasikatikasisiwenyewe,kwahiyo,kwambaimaniinaonyeshayenyewekatikakukataakuwanawasiwasijuuyamahitajiyakilaSikuyamaisha.Tafadhalikuangaliamantikimakinikwasababubaadhiyakenikumaanisha.AnsehemunikwambaMungutayariametupamaisha.Mungutayariametupamiiliyetu.NabilayashakaYeyekuendelezamaishakuwayeyeimeundakwachakula,kwakulanakunywa.NabilayashakaYeyekuendelezamwiliAmeziumbananguo.YeyesitubaliMuumbayeyeniMlezinakwahiyowewenamimisinawasiwasi.

B.VielelezoMbiliKuanziaNature

Kuendeshahatuanyumbaniwakatihuo,Yesuunatoanjemifanomiwilikutokaasili.1nikatikamstariwa26wakatiYeyemazungumzokuhusuMungukulishandege:"Waangalienindegewaangani;waohawapandiwalahawavuniwalahawakusanyighalani,naBabayenuwambingunihuwalisha.Je,ninyisiwathamanikulikohao?"Nabilashakajibuni"ndiyo."Kishaanaongezaparentheticallymstariwa27,"Ninanikatiyenukuwakuhangaikaanawezakujiongezeahatasaa1kwamudawamaishayake?"Kwaniniwewewanatakakuwanawasiwasi?Hainakufanyalolotejemaisipokuwalabdakupatawewekwambakidondamarazotealitaka.

Namfanowa2nimavaziMungumaua,kuanziamwakamstariwa28,"naninikuwanawasiwasikuhusumavazi?Tazamenimauayaporinijinsiyanavyostawi;HayafanyikaziwalahayasokotiLakininawaambieni,hataSuleimaniimwenyewenafaharizakezotehakupatakuvikwavizurikamauaya1wapo.Lakini,kamaMunguhulivikavizurijanilashambaniambaloleonihainakesholatupwamotoni,je,Yeyesisanakuwavikaninyi,enyiwaimanihaba?"KamaMungukuwajaliUumbanjiwake,Yeyepiahudumakwamiminawewe.Kwakweli,Yeyehudumazaidikwa


ajiliyenunamimikwasababusisiniyathamanikubwazaidi.YohanaStottananukuuMartinLuther.Lutheranaandika,"Unawezakuona,Yesunikufanyandegebwanazetushulenawalimu.Niaibukubwanakukaakwetukwambakatikainjili,shomorowanyongelazimakuwamsominamhubiriwamuadilifukulikowanaume."

Wotemifanohii,MungukulishandegenaMungumavaziwildflowers,nimsingiwakimsingiukwelim1nakamahatuwezikikamilifukukubaliukwelikwambakimsingibasimtiririkowakifunguumekwishanamantikikidogosana.UkweliwamsingiwakifunguhikinikwambaMunguhana,kwakweli,kulishandege.NakwambaMungu,kwakweli,hananguomaua.Hiyonimsingiukweliwakifunguhiki.Unaonaniniwakatiunawezakuonarobintuggingkatikaminyoo,auwildflowersupandewaMlimaRainier?UnaonaniniwakatiunawezakuonapichazagalaxiesmbaliauainayausiowaUumbanjivyote?Unaonanini?Je,unawezakuonavikosiimpersonalwaasilinamageuziainatuyakufanyaniniasilinamageuzigani?AuunaonaMuumbanaMleziwamaishayote?

C.KuonaMungukatikaUumbaji

KamasisikuangaliaUumbanjihatunabudikujifunzakuonaMungu.TunapoangaliaUumbanjihatunabudikujifunzakuonakwambaMuumbapianiMlezinanibusykatikakazi.NawakatimwinginewakatisisikuangaliatunaonaMungukufanyakazikwanjiaisiyoyakawaida,je,sisi?TunaonaMungukutoamaishakwamtotomchangakwambalazimakufa.TunaonaMunguakaunyoshamkonowakenakuachalorihiyoslidingndaniyagari.WakatimwinginewakatisisikuangaliaUumbanji,hatuwezikumwonaMungukufanyakazikatikahizi,kiletunachokiitaisiyoyakawaida,nininilabdainawezaborakuitwanjiayakawaidaauajabu.LakinikamasisikuangaliaUumbanjinilazimapiakujifunzakuonaMungukufanyakazikupitia"sheriazaasili."SheriaambazoMunguimaranasheriaambazoMungubadoanahudumia.Kiletunachokiitasheriazaasili(nasilazimashuleyasekondariyakosayansimwalimukukuambiatofauti)sheriazaasilibadoniyakawaida.Mvutohaifanyikazikwasababuumatiwakuvutia.MvutokazikwasababuMunguanasemawingilazimakuvutia.NiMungu;siyo"MamaNature"ambayeanasimamiamzungukowamaishakwambainazalishaminyookwarobinnaphotosynthesiskwamimea.NiMungukatikakaziyakujenganakuendelezaUumbanjivyake.NilazimakujifunzakuonaMungukatikakazikimiujizakatikawawilimundanenaisiyoyakawaida,kawaidanayaajabu,ambayoyote,nikawaidakwasababuMunguhuwalishandege,Yesuanasema.NaMungunguomaua,Yesuanasema.

NanitutunapoonakwambaMunguhana,kwakweli,kulishandegenanguomaua,kwambasisikishakuwanauwezowakuonakwambapiaMungufeedsyangunaMungunguowewe.Nawakatimwinginekaziyakekuendelezaitakuwakupitianjiayakawaidaambayohakunakitukamahicho.WakatimwingineYeyekututunzakwakutupatiabaadhiyamuundowamaumbile,ainafulaniyaakili,kuwekabaadhiyauzoefukatikamaishailikutuwezeshakufanyakazikamamtubinafsi.Anatupatiaelimuyetunaanatupakaziyetu.Nakwahaowakawaida,ambayoniyakawaidakwamachoyaimani,nanjiahizizakawaidatumeitwakufanyakazi,haki?Tumeitwakufanyakazikwabidiikamavilendegekazi.Kwakweli,PauloanaelezeakanisalaThesalonikekatika2Wathesalonike5:8,"Kamamtuyeyotenisitayarikufanyakazi,basinaasile."Hiisikisingiziochakuwawavivu.

LakiniwakatimwingineYeyehutoakwaajiliyetukupitianjiayakawaidanasisinikuchukuafaidayawalekwamaananzurinakaziyao;nabadowakatimwingineYeyeutunzajiwakwetukupitiaajabu,isiyoyakawaida,mshangaowaajabu.

Nakumbukarafikiyangukatikashuleyakuhitimu.JinalakeniGenenaSikuya1NingependahadithifupikuhusuGenenaGiantTurnip.Hakuwanafedha.Jamaazakehawakuwawenyekuamini,naamini.Hawakuwakatikaneemayakekupataelimuyake.AlikuwaanakwendanyumbaniSikuya1naakakutaturnipkubwakwaupandewabarabara.NayealikulakwaSikuya3.MwishonimwaSikuya3zawadialikujakutokakanisalakenyumbani,njeyabluu,nafedhazakutoshailikupatanayekwanjiayamweziujao.NatunawezakuchukuaainawalewahadithinakuzidishayaonamaelfunamamilioninakamaMunguinachukuahudumayaUumbanjiwake,kamaMunguanawaruzukuUumbanjivyake,kwanjiasitunjiayakawaidalakinichaajabu.


MaanayakifunguhikinikwambaBabayetuwaMbingunialituumbanaYeyeniayakutoakwaajiliyetunakwahiyo,nilazimakuwanawasiwasi.

III.KurudiaNia(v31)-Sababumbili(v32)

KishaYesukurudiamadayakekatikamstariwa31,"Kwahiyomsiwenawasiwasijuu,akisema,'Tutakulanini?'au'Tunywenini?'au'Tufanyekuvaa?"NakishaAnaendeleakwasababumbilizaidinikwanini.

A."KwaMataifawanatafutamambohayayote"

1ni,"KwaMataifa,[zisizowanafunziwaYesuKristo].KwamataifamenginewanatafutamamboyoteTheses".UnajuawaleambaohawajuiMungu,waleambaohawajuinayekwanjiayaYesuKristo,nijustifiablykuchukuliwazaidinakuishi,kwasababuMunguimefanyahakunaahadi,NoKujitoakwao,NoKujitoakwachakulanaNoKujitoakwanguo.Atakuleteenimvuawenyehakinawasiohaki,lakiniyeyehanadhamirakamahiikwao.Nawaonijustifiablykuchukuliwazaidinakufikirikuwakunakituzaidiyamaishakulikochakulanamavazi.Lakiniwakatimiminawewekuwanawasiwasijuuyachakula,wakatimiminawewekuwanawasiwasijuuyamavazi,sisikuangalianasisisautikamawao.Nakwambahawezikuwa,kwasababusisinicountercultural.Hiyonihotubayamlimani,sawa?Sisiwanatakiwakuwatofauti.Sisinichumviyadunia.Sisininuruwaulimwengu.Sisinikuwekambali.Sisinikatikadunialakinisiwaulimwengu.Hatuwezikumudukuangaliakamadunia.Dakikasisikuanzakuangalianasoundingnaharufukamadunia,basisisitenanichumvinanuru;nasisitenaanawezakufanyakaziyetukatikaduniahii.Hatuwezikumudukuangaliakamawatuwamataifamenginekuangalia.

B."Babayenuwambingunianajuakwambamnahitajihayoyote"

Lakinibasikunasababuya2,anasema,"Babayenuwambingunianajuakwambamnahitajihayoyote,"nakamaAmekuwaakisema,Babayetuwambinguniinajukumulakutoayaoyote.KuwanawasiwasinikuwaitakatikaswaliupendonaahadinautoajiwaMungu.KuwanawasiwasinikuwaitakatikaswaliupendonaahadinautoajiwaMungu.Aukusemanjianyingine,kuwanawasiwasiniatheismvitendonaukiukwajiwaMungu.Hiinikwaninikatikamstariwa30Yesuanasema,"loo,watuwenyeimanihaba."Hiinisababu1ninaelimuyanyotayangupichayaSikuyaTovutikwambanampendakwenda.HiyokamamimikuangaliapichazagalaxiesMungunanyotakatikaulimwenguhuu,mimialiwakumbushayaMungusanakwambaaliumbanebulaekwambamimikamwekuona,kwakwelini,Mungualiyeniumba,na,kwakwelini,Mungukwambaunatumiwayangu.Ambayeananiamwenyewekwangunamimisiwezikutendakamayupo.Siwezikutenda,lazimasikutendakamaSiaminiMunguwaulimwengunawasiwasi.

C.BoranaMbayaanxiousness

Sasakunaanxiousnesskwambaninzuri,kunasi?Tunamanenomenginekwaajiliyake.Sisikuiitawasiwasiaukitu.Nasisihakikakuwawasiwasikwambanihalali.TunawasiwasikwambaanatuitakufanyakazikwabidiikilaSikuyakamaBwananasikuwawavivu.Tunawasiwasikwaajiliyadhambizetuwenyewenakwamahitajiyawengine.Kunawasiwasikwambanihalali,ambazonimaandikomatakatifu,nakwambawanatakiwakuwasehemuyamaishayetu.Sisihawatakiwikwendakwanjiayamaishakwamachoyetuimefungwatugrinningwakatiwote.HiyosipichaBibliayamaisha.

Lakinikunaanxiousnesskwambalinatokananaukosefuwaimani.KunaanxiousnesskwambainakujawakatimiminawewewanaaminikwambaMungualiyetupauhaisikuendelezamaishahuo.NiukosefuwaimanikwambadethronesMungu.Namimikutambaanyumahadikwenyekitichaenziyamaishayangunamimikujaribukuchukuamalipona1yasifazaufalmewangukwambamimikamakuwanawasiwasi.Wakatinaminihaiainahiiyaubinafsi,mashaka,wasiwasimaishakishatunakuwahawamjuinarcissistic.


IV."Je,si"Kubadilishwana"Je,"

Lakinikwabahatinzuri,hasi,"si",kwambaanaendeshakwanjiakifunguhikichahatuahiinikubadilishwakwachanya,"kufanya,"katikamstariwa33,"Lakini[tofautinamaishayawasiwasinamaishawatuwenyeimanihaba]Lakini,utafuteni1kulikovituvyoteUtawalawaMungunahakiyakenamamboyotehayaitakuwaaliongezakwawewe."Tafadhalikumbukamazingirayamstari33.Wewenamimikutambuaumaskiniwetuwakiroho.Sisinimaskiniwaroho.Tunafahamukwambatunakitukatikanawenyeweilikukabiliananadhambiyetu,tunawezakutoakwaMungunakupatawokovuwetuauhatakulipwaneemazake.Sisinimaskinikiroho,kwauhakikakwambasisikumfanyiadhambizetunadhambiyaulimwenguhuu.Nakwasababuhakunakituambayokujazasisikatikawenyewekwakawaida,sisinjaanakiuyakufanyaatakavyoMungusisiMungu.Tunaomba,"inawezaufalmewakonauje,mapenziyakoyafanyike."SisiniwatuambaowameamuakumwaminiMungu,badalayakumtegemeawenyewe;nakwahiyo,badalayahofujuuyamahitajimuhimuyamaisha,mamboambayoMunguamefanyaMwenyewekutunza,badalayakuwanawasiwasi,sisikujazawenyewejuukwakutafutaufalmewaMungu.

Lakinini1kabisandaniyamioyoyetunaakilizetunakatikaulimiwetunakatikamatendoyetu,sisikutafutautawalawake,mamlakayakekatikamaishayangu.Sisikutafutanimiongonimwawenyewekamandugunadadakatikakanisa.SisikutafutautawalawaMungunautawalakatikaShiloHillsjiraninahatamwishosanazadunia.Sisikutafuta1,juuyamamlakayote,kujazasisiwenyewenaMungunakuifanyasehemukubwayakwake.Nasisikutafutakwahakiyake.SisikutafutakuwaviwangovyauadilifuvyaMungukuwaimaranakufuatiwa.Yeyekuonekanakuwatakatifunakwambanihakiyakekwambawatukuonakatikamaishayangu.Hiyonihakiyakekwambasisikuonakatika1maishayamtumwingine.NahatimayeSikuya1nihakiyakekwambasisikuonakatikakilakonayadunia.HiyowakatiatakaporuditenakwambakilagotilitapigwanakilaulimiukirikwambaYesuKristoniBwana,kwautukufuwaMunguBaba.Niafadhalikamaninikufanyahivyo,basinawasiwasi?

NiniKiiniyetuKaulikamavileKanisa?Ambapounafikiriulitoka?SisiniwatukutafutaMungukatikarohonakweli.NihujahakinjeyaMathayo6:33.SisiniwatuambaokujiingizaMungu,ambaokutafutaufalmewake,utawalawake,utawalawake,nahakiyakejuuyayote.SisiwenyewekujazakwaupendonauaminifunaharakatizaMungukwasababuYeyeimetuwezeshakufanyahivyo;MunguambayeametupauhainaameahidikuendelezamaishakwambakamaYeyeanaonainafaa.Nakwambaniainayamaishaambayohakunanafasikwawasiwasinamashaka,nihuko?

Naahadikwambakamasisikumtafuta,kamasisiwenyewekujazanaMungu,kamasisikufanyamengiyakwakenahakiyake,basimamboyotehayamapenzitukuongezwakwetu.Tunapotafuta,anatupahajazetu,sigreedsyetu.Lakinianatupamahitajiyetu.WakatimwinginekupitiakwambaambayoinaonekanakuwamundanenabadoniajabuzaidiyamaelezonabadowakatimwingineAnatoakupitiaisiyotarajiwa.Lakiniyeyenitakupakilakitutunahitajikwamaishanakwamwili.HiyoniahadiyaMunguambayeinajengazotenaunatumiwawote.Je,unaaminihilo?Je,unaaminihilo?Wakatimwinginewakatimimikuangaliamaishayangu,namimikamakuwanawasiwasi,ninaajabukamamimikweliwanaaminihii.Mamamamayangudaimaalikuwaakisema,nadhaniinatokakwawewehapoawali,kwambakamasisinawasiwasijuuyakitukwamudawakutoshaSikuyazotekazinje.Unapaswadaimakusemanikwatabasamuingawa.Nashangaakamamimikuangaliamaishayangunajinsimimikutumiamudawangu,kamamimikwakweliwanaaminikuwaMunguitatoakwaajiliyamahitajiyangu.

Lakinipianikajikutanikiwakuulizaswali,jeHakikanaaminihii,kwasababumimikupatamwenyeweanashangaa,"Je,siwatuwanakufakutokanananjaa?""Je,siwatuwanakufakutokananayatokanayo?"Kamaunajuahistoriayakanisa,jibuni"kabisa."Niswaligumu.Namimininauhakikakwambamiminimepatajibukwambamimininastarehekikamilifuna.Lakininajuakwambasehemuyajibulikokatikamstariwa25kwasababumaanayamstariwa25nikwambauzimaniborakulikochakula.Nakwambasisikufanyakuwanakilakitutunahitajikwamaishayakweli.Nakwambamaishaniborakulikomavazi.Natumekuwaamevaahakiyake.Hiyohakikagotkuwasehemuyajibu.


Lakininadhanisehemunyingineyajibunikwambakunachakulachakutosha,nakunamavaziyakutoshakwaajiliyawatukatikaduniahii.TatizosiyoutoajiwaMungu,niusambazaji.Sasawaleambaowanaitakuwasikushirikinawaleambaohawana.LabdatatizolakifunguhikinizaidiukosefuwetuwaujumbehuoukosefuwautoajiwaMungu.Kituchakufikiria.

Utafuteni1ufalmewaMungunahakiyakenahayomengineyoteitakuwaaliongezakwenu.Sijuikuhusuwewe,lakinikwambawanapaswakuwakumkomboa.Unapaswakujisikiakwambahilinisualawewekushughulikia.Unapaswakujisikiakamamatabakayavitunguu,vipandetukuangukambalinyumayako.Badoukoaitwayekufanyakazikwabidii,hunakazikwabidiiwewesiwanatakiwakula,nitatizolakokwamaanaPauloanasemakwaWathesalonike.Lakinitunawezabasikwambakwenda.NaukwelikwambatunakuaminiwaMungu;tunawezakumruhusukufanyakaziyakekatikakuendelezaUumbanjivyake.

Hebukuwakufanyamazoezihawamjui.Hebukufanyahivyo.HebusikutendakamahakunaMunguaukwambayeyehajali;auyeyesinguvuyakutoshailikuendelezaUumbanjivyake.Hebusikitendokamahicho.

BalihebukuwanafurahakuhusuwakidaiumaskiniyetuwenyewenautajiriwaMungu.Hebuburewenyewekutokandotoambazozinatokananawasiwasi,ndotoyakudhibiti,ndotokwambahanakitu.HebukujifunzakuonaMungukatikakazikilamahali,katikakilanjia.HebubasindegenawildflowerskuwawalimuwetunahebukuchukuanafasiwasiwasinauaminifukatikautoajinahudumayaMungu.

Sasahiihainakutokeamaraya1.Nimchakato,sihivyo?Nimchakatoambaohuanzanaufahamusahihiwanafsiyangu,kwambamiminimaskini,kwambanimeitwakwakumfanyiaumaskiniwangu.Nakwambakamawewenamiminjaanakiu,basisisikujazamioyoyetunasisikujazaakilizetunaYesunasisiutapatakwambaYeyehanakukidhinjaayetu.Yeyehanamahitajikiuyetu.NaYeyehananguomiiliyetu.Nakwakuwatunapaswakuridhika.


33.UunguwaKristo

I.ImageryyakondoonaMchungaji

SurayakumiyaYohanavituovyajuuyapichayakondoonamchungajiwao.Akizungumzayamchungaji,Yesuanasemakatikamstariwa3,"kondoohusikiasautiyake,naye[mchungaji]huwaitakondoowakekilam1kwajinalakenakuwaongozanje.WakatiYeyeumeletanjeyakemwenyewewote,Anaendeleambeleyaonakondookumfuatakwaniwanaijuasautiyake."Kishamfanoniiliyopitakidogokatikamstariwa7ambapoYesuanasema,"Miminimlangowakondoo.Walewenginewotewaliokujakablayanguniwezinamajambazilakinikondoohawakuwasikilizakwao."Kwamanenomenginekondooalijuakwambahawakuwawachungajiwakweli.Kisha,kwamaranyinginetenamfanoniiliyopitakatikaYohana10:11na14ambapoAnasema,"Miminimchungajimwema.Mchungajimwemahuutoauhaiwakekwaajiliyakondoowake.Miminimchungajimwema.Najuayangumwenyewenayangumwenyewekujuamimi."

MchungajiambayeniYesuanajuakondoowake.Yeyeanajuayaokwajinanayeyekuwaongoza.Kondoo,hiyonisisi,tunajuamchungajiwetu.Nasisikumfuata;hatufuatiwachungajiwauongo.Sisikufuatamchungajiwakweli.

PichahiiyaYesukamamchungajinasisikamakondookuundahistoriayakifungukwambamiminatakatuangalieasubuhihii,ambayoniYohanasuraya10kuanziasaaaya22.Hapatunasoma,"WakatihuoSikuyakuuyaKutabarukuYerusalemu.Ilikuwanimajirayabaridi,naYesuakawaanatembeaHekaluni,lenyemistariyanguzozaSulemani.Basi,Wayahudiwalikusanyikakaribunayenakumwambia,'mudaganiwewekushikayetukatikamashakampakalini?KamawewendiyeKristo,basi,tuambiewazi."Nipenginesiuchunguziwaaminifu.Pengine,kamabaraza,walikuwawanatafutakutoamashtakayakisherianawalitakakwamdomowakemwenyewe.

Kwahiyo,Yesu,kamayeyemaranyingigani,inawapazaidikulikowaowaliombanaAnajibu,"Yesuakawaambia,`Miminiliwaambia,nahawaamini.KazininazozifanyamimikwajinakushuhudiaBabayangukuhusumimi,lakinihawaaminikwasababuninyisisehemuyakundilangu.Kondoowanguhuisikiasautiyangu;miminawajua,naohunifuata.Miminawapauzimawamilele;naohawatapoteamilelenawalahakunamtuatakayewezakuwatoamkononimwangu.Babayanguambayendiyealiyenipahaonimkuukulikowote,nahakunamtuanawezakuwatoamikononimwakeBaba."

YesuanawaambiakwambaYeyetayariakajibumaswaliyaowaziwazi.Waosiyokusikilizakileanachosemanawaosiyokuonaumuhimuwakazizake,aumatendoyake.Kwakweli,hawakuwezakuelewamanenoyakenahawawezikuelewamatendoyakekwasababuhawakuamini.HawakuwezakuaminikwasababuhawakuwakondoowaYesu.HiinifundishoBibliakwambasisikuwaita"uchaguzi."WapiBabaimechaguakondoomaalumkuwanchiyakemwenyewenaAnatoakondoowaleYesuiliYesuatawapauzimawamilele.KondoowanaijuasautiyaYesu.WaokumfuataYesunawaokamwekuchukuliwakutokakwaBaba.Kwanini?KwasababuhakunaaliyemkuukulikoBaba.

II.Yohana10:30-"MiminaBabatuuya1"

Hiikishahutoakuongezekakwa1yamuhimuzaidi,mistarimuhimukatikaAganolotelaNewnakwambaniYohana10:30.KamakuonyeshanakusisitizakatikaBibliazenu,hiini1yakuonyesha.Yesuunafikiaupeomjadalawakekwakusema,"MiminaBabatuuya1."

A.NiniYesuJeSiKusema

Je,niYesusikusemakatikamstariwa30?YesuhasemikwambaYeyenaBabanikufanana.Kigirikinikabisawazikatikahatuahii.Yesuanasema,"MiminaBabatukitukiya1."HasemiBabanamiminimtumya1.Waonitofautikatikautuwao."Utu/watu"ninenokwambakanisajuuyamileniamiwiliiliyopitaimeongezekakwakutumiakuelezeaBabanaMwana.Lakiniwaoniwatutofauti.Tukuangalianyumahadisaamstariwa29;"Babayangu


ambayekunipamiminimkubwakulikowote."UnawatuwawilitofautinaYesuhasemikwambaYeyenaBabanikufanana.

Kamamiminawezakusemaninjianyingine,ningesemaneno"Mungu"naneno"Baba"nimakundimbalimbali.NakamasisinikwendakuelewaniniYesuanasemanakamasisinikwendakuelewauunguwaKristonimuhimukuchanganyamakundihayomawili.YesuniMungu.BabaniMungu.LakiniYesusiBaba.HivyoYesunaBabanisikufanana.Yeyesiwakidaikwamba.Yeyeingekuwaalisemanitofautikamakwambanininiyeyemaana.

2,YesuhasemikwambaYeyenichiniyaMungu.YesusiwakidaihalimdogokulikoMungu.WamormoninaBwanaMashahidinimakosatu.NawaosiBiblia.Woteunakufanyanikuangaliakuonamajibu.Je,Wayahudiwalifanyanini?Yesualisema,"MiminaBabatuuya1."Je,wanasema,"NaamyeyekudaikuwamtumaalumlakiniwamdogohadhiyaMungu,hivyoanawezakuwanamakosalakinitunawezakumwacha?"

HakunaWalifanyaniniBibliainahitajikamaadhabukwakufuru.Basiwakaokotamaweilikumuua.Katikamstari33wanasema,"tunakwendamawekwakufurukwasababuwewekuwamtu,unajifanyaMungu."Kinginechochotemaneno,"MiminaBabatuuya1"maanayake,nimadaiyauungu.Nimadaiyamungu.NimadaikwambaYesuniMungunawaowanaendajiwekwakekwaajiliyake.YesusikudaikuwachiniyaMungunawatuwaliozungumzalughayakekuelewakwamba.

WakatimwinginewakatiYesuinatumialughaBaba/Mwana,wakatiyeyeniMwanawaMungu,tunafikirikwambakwanamnafulaniYeyewakidai[watuwanawezakusema]hadhimdogokulikoMungu.Lakiniangaliaaya36.YesuanazungumziakuhusumalipoyaoyakufurunaAnasema,"Weweumesemamimininakumtukana,kwasababunilisema:`MiminiMwanawaMungu?'"Kwamanenomengine,wakatiYesuanadaikuwaMwanawaMungu,WayahudiwalielewakwakesawanakudaikuwaMungu.HivyokwakusemaYesunaBabaniwatutofauti,nisikuhusishahaliyachinikwaYesu.NawatuambaoAlikuwaakizungumzakulielewa.Yesuanaposema,"MiminaBabatuuya1"waokuelewakwausahihikuwaYesualikuwaakidaikuwaMungu.HiinikwaninimistarikamaWafilipi2:6nimuhimusana.AmbapoPauloanasema,"HiyoingawaYesualikuwepokatikanamnayaMungu,YeyehakuwanakuwasawanaMungunikituchauliofanyikakwenye."Nenohilindilosisikutafsiri"mfumo"hainamaanasawanabaadhiyanakaladuni.LakiniwakatiPauloanaelezeaWafilipikwambaYesualikuwepokatikanamnayaMungu,inamaanaAlikuwauwakilishihalisiyaMungu.Kunakitudunikuhusuhilo.NayeYesukamweanadaikuwachiniyaMungu.YeyehakikakamwemadaikuwakiumbekamaMormonsnaBwanaMashahidikusemakwambayeyeni.

B.NiniYesuJeKusema

HivyokwambanininiYesuhasemi.YeyesikusemakwambayeyenaBabanikufanana.NabadoYeyesiakisemaYeyenichiniyaMungu.KwahiyokileniYesuakisema?

Yesukwakusema,"MiminaBabatuuya1."WakatiBabanaMwananiwatutofauti,wawilihaoni"Mungumya1."Yohana10:30ni1yaaffirmationsnguvuyamungukatikaeneolotelaAganojipya.Kuonaya1waponikuonawengine.Kusikia1nikusikiawengine.NakumtukuzaMwananikumtukuzaBaba.Natena,unawezahatakuonahiikatikainterchange.Je,umeonaambayemkonosisihaiwezitutanyakuliwakutoka?Kuanziakatikamstariwa28,"Miminawapauzimawamilele;naohawatapoteamilelenawalahakunamtuatakayewezakuwatoamkononimwangu[maanaYesu].BabayanguambayealimtumayaokwangunimkuukulikowotenahakunamtuanawezakuwatoamikononimwakeBaba."Yotehayonisiri.Nisiriyakiletunachokiita"U3."NenohilindilohainakutokeakatikaAganojipyanabadodhanakwambahana.

III.SiriyaU3

TrinitykuwafundishakwambatunaaminikwambaMungunimya1.KwambakunaMungum1tunatunaamininikwasababuBibliainasemahivyo.Kunasimiunguwa3,ainayakaimupaya1.Hiyoilikuwaniuzushinakumshutumukwakanisala1kuitwa"tritheism."LakiniBiblia,woteMpyanaAganolaKale,wanafundishakwambakunaMungum1tu.KuchukuakifungukamaIsaya45:5na6ambapoYesu[naMungu]anasema,"MiminiBwana


[MiminiBwana],nawalahakunamwingine,zaidiyangumimihapanaMungu.""Hakunazaidiyamimi.MiminiBwananawalahakunamwingine."KwahiyotunaaminikwambaMungunimya1.SisiniwanaaminiMunguM1kwasababuBibliainatufundishakwamba.

KwasababuyamafundishoyaU3,naBibliainatufundishakwamba,tunaaminikwambaMungupiani3.NatunaamininikwasababuBibliainasemahivyo.BibliahaifundishikwambakunaMungum1ambayeipokatikaaina3.UnajuamfanowaH20,inawezakuwagesi,majiausolidright?Tunajaribukutumiamlinganishokamahicho.Hatahivyohiyoniuzushi,kwanjia,nikuitwa"Modalism"nanimarakuharibiwakwakanisala1.HatuaminikatikaMungum1ambayeipokatikaaina3tofauti.TunaaminikwambaBabaniMungukamili.Nakwambasikujadiliwakatikahistoriayakanisa.NabadotunaaminikwambaMwananiMungukamilinabadotofautinaBaba.Mimihajayakuongezakatikahapaparenthetically:tunaaminikwambaRohoMtakatifuniMungukamilinabadotofautinaBabanaMwana.Je,kichwachakobaya?Hiyonisawa.Wakatikujaribukuelewamamboambayonivigumuhatimaye,nikaribukilamarakuishiakatikakichwa.

Kwakwelinituilitokeakwangu,nilikuwanarafikimzuriambayeniprofesaseminariambayeninadhifusanakulikomimi.YeyeanaPhDkatikaHisabatisafikutokaHarvardalipokuwa21aukitufulaniujingakamahicho.Profesaseminari,naYesualikuwaakifundishawatukanisamara1naalikuwanakuvunjikaneva.Nawoteangewezakusemailikuwa,"Mungunimya1.Munguni3.""Mungunimya1.Munguni3."Nakwakwelialikuwanakujanakumpelekambalimimbari.Yeyedimekuwanauwezowakuelewakilakitukinginekatikamaisha.HiinikijanaambayeanakujikumbushaBibliakatikatafsiritano,kilanenohilo.Nihatimayeunfathomable.Kamahawezikuelewa,mimihakikahawawezi.

KauliyetuyaImanianasema,"Munguyupomilelekatikanafsi3,Baba,Mwana,RohoMtakatifu,sawakatikakiininaukamilifuwaMungu.Wotewa3haikuumbwa."Yaani,BabaniMungukamili,MwananiMungukamili,RohoniMungukamili.Lakinianaendelea,"utekelezajiofisitofautilakiniusawa."Kunauongozi.KunakuwachinikatikaU3.WanamajukumutofautinabadowaoniMungumya1.Hatimaye,bilashaka,lughazotezabinadamuinashindwa,kwasababuhakunamfanokwaMungu,kunakitukatikaUumbanjiambayoyanawezakwelikutusaidiakuelewaU3.Kwahiyosisikufanyajuuyamanenonakujaribukuelezeakwambaambayohainamfano.Sisikufanyajuuyanenokama,"U3,"ambayonitunenolaKilatinikwambamaanayakeni"3-ness."Ausisimajadilianojuuyawatuwa3waUungu.Lakinihatimayelughazoteinashindwa.Nahiinikamanilazima.NilazimakuwamshangaokwetukwambahatimayeMunguhaiwezikuelewekakikamilifu.NaMunguhaiwezikikamilifuilivyoelezwa.Yeyehatimaye,kwaasiliyake,niunfathomable.Hiyonisawa.SisisiyoMungunahatunakuelewakilakitukuhusuyeye.

BabaniMungukamili.MwananiMungukamili.RohoniMungukamili.NabadoMungum1kuna.SiriyaU3.

A.HusaidiasisikuelewavifunguvinginekatikaYohana

TenakatikakilelehojakamaYeyemaranyingigani,Yeyeanapendawaachenazinger.Yesuakawaambia,"Kwelinawaambieni,kablaIbrahimuhajazaliwa,miminiko."Yesunikubwamimiasubuhi.WakatiMungualijitambuakwaMusakatikakichakakuunguakatikaKutokasura3,Musaanasema,"Ninijinalako?Kamamimininakwendakwawatuwako,mimihajayakujuaWeweninani?"NaMunguwakichakakuunguaanasema,"IAMambayemiminiko."HapondipotunapatajinaBwanaauBwana.Takatifusana,jinalaMunguzaidibinafsiyamajinayote.Kwahiyo,YesuakawaambiaWayahudi,"YeyeIbrahimuasijakuwako,miminiko."WalielewaninihasaalikuwaakisemanawaowakaokotamaweilikumwuakwasababukatikaakilizaoAlikuwakufanyakufurukwasababualikuwaakidaikuwakubwamimiasubuhichaKutoka3.AlikuwakudaikuwaBwana.

NianaelezeaYohana1:1,"HapomwanzokulikuwakoNeno,[mrefuYohanakwaYesu]na[Yesu]alikuwapamojanaMunguna[Yesu]alikuwaMungu."Kudaiuungu.SasatenakatikaYohana1:1,YohanahasemikwambakilakituMunguniYesuni.KunazaidikwaMungukulikoYesu.NabadoYohana1:1inasemakwambaYesuniMungukamili.HiyonininiMashahidiwaYehovahawaelewi,kwasababuwaohawajuiKigiriki.Nasilazimawaokujaribukukuambiawanavyofanya.Woteunakufanya,kamawewekupatakatikamajadilianonaya1,nikuwapelekamstari


wa18."HakunamtualiyemwonaMungu,Munguwapekee,ambayenikatikaupandewaBaba.Amefanyanayeanajulikana"UnawezakuonajinsibinadamulughatuhawezikuelezaukweliwaMungu..HivyomaranyingiYesuunawekamawazojuudhidiyakilam1kwambawanaonekanaslamndaniyakilam1nabadowotenikweli.MungupekeeambayenikatikaupandeBabaninani?SiyoBaba,kwasababuMungutunikatikaupandewaBaba.MungutuniYesu.TuYesu,ambayeniMungu,ameonaMungu,ameonaBabanakwahiyoniuwezowakufanyaMungukujulikana.Tukuwapelekamstariwa18.Waoitabidikuondokapekeyake.

HiinikwaniniYohana20:28nikamakukirimuhimu.SiyotujuuyamidomoyaThomaslakininimaanayakuwa1yaushahidikilelekatikakitabuchotechaYohana.WakatiThomasanaonaBwanaaliyefufukanaalamazamisumarinashimokatikaupandewake,yeyeikochininakilionje(nakumbukahiiniMungum1Myahudi),ambayeanalianaanasema,"BwanawangunaMunguwangu."Thomaskuelewekakwambawatuhawapatikatikawafu.Mungutuanapatakatikawafu.HivyokukiriThomasnikukirikwambanikuwajuuyamidomoyakonamidomoyangu;Bwanawangu,Mwalimuwangu,bosinaMunguwangu.

B.Zaidiyahiikulikoudadisikitheolojiatu

KunamengizaidikwasualahililaU3kulikoudadisikitheolojiatu.NikwasababuYesunikubwa"IAM,"awezepiakusemavifungukamakatikaYohana6:35.NikwasababuYesuanasema,"Miminikubwamimiasubuhi,"awezepiakusema,"Miminimkatewauzima,nayeyoteajayekwanguhataonanjaa.Nayeyoteaniaminiye,hataonakiukamwe."NikwasababuYeyenikubwamimi,kwambayeyeanawezakusema,"Miminimkatewauzima.IamKitupekeeambayoinawezakwelikukidhi."NikwasababuYesunikubwamimiasubuhi,anawezakusema,"Mimininuruwaulimwengu.Miminichanzochakweliyote."NikwasababutuYesuniMungu,kwambayeyenikubwamimiasubuhi,awezekusema,"Miminimlangowakondoo.Miminichanzokipekeeyawokovunauzima."NikwasababuYesunikubwamimiasubuhiawezekusema,"Miminimchungajimwema."HiyoniMunguambayehutoauhaiwakekwaajiliyakondoowake.NikwasababuYesunikubwamimiasubuhiawezekusema,"Mimindiyeufufuonauzima."HiyoYeyenichanzochamaisha,maishakablayakifonamaishabaadayakifo.NikwasababuYesunikubwamimiasubuhiawezekusemakatikaYohana15,"Miminimzabibunanyinimatawiyake.Isipokuwawewekukaandaniyangunamindaniyako,huwezikuzaamatundayoyote."HiyoYeyenichanzopekeechachakula.NanikwasababuYesunikubwamimiasubuhi,awezekusema,"Mimininjia,namiminikwelinamiminimaisha.MtuhawezikujakwaBabailakwanjiayaMimi.MafundishoyaU3nikituchochotelakinikiakili,udadisiwakitheolojia.

C.MafundishoyaUunguwaKristosiotukatikaYohana

BaadayainaonekanakatikaYohananamafundishoyauunguwaKristo,ukwelikwambayeyeniMunguniwazikatikaYohana,hapondiposisihuwanakwenda.Lakinimarasisikuelewa,inatusaidiakuelewamistarimengineambayotunaonanjiazoteAganojipya.UkwelikwambaYesuniMunguinaelezakwaniniYesuanadaikusamehedhambi,kwakuwaniMungupekeeanawezakusamehedhambi.KwasababuYesunikubwamimiasubuhi,tunaelewakwaniniAnadaikwaMwenyeweheshimanautukufunaibada,kwambaambayonimalitukwaMungu.KwasababuYesuniMungu,niinaelezakwaninimistarikatikahotubayaKalekwambanikutumikakwaMungu,inawezakutumikakwaYesukatikaAganojipya,kwasababuYeyeniMungu.NianaelezeamistarikamaWafilipi2:6kwambasisiinaonekanakatika.NianaelezeamistarikamaWakolosai1:15na20ambapoanasema,anaelezeaWarumi9"ukamilifuwotewaMunguwaliokaakatikaYesu.":5.NianaelezeaTito2:13,ambapoPaulonimiongonimwaTituskwambasisinikusubirikwatumainilenyebarakanamafunuoyaMunguwetumkuunaMwokoziYesuKristo.


IV.Hitimisho

SualalaYohana10:30sikwelininimaana,lakinije,unaimaniyake?Miminajuakuwawengiwetukatikachumbahikipenginenodvichwavyetunakusema,"Ndiyo,mimihakikakufanya."Nabadomimikupatamwenyeweanashangaawikihiikamasisikwakwelikufanya.Je,namimikwakwelikuaminikwambaYesuniMungu?

KamamimikwelialiaminikwambaYesuniMungu,mimiajabukamanapendacompartmentalizeYeyekamavilemimikufanya?KamakwelimimikuaminikwambaYesuniMungu,bilanasema,"Unajua,UnawezakuwaJuma2asubuhilakinikupatanjeyamaishayanguSikuyaJuma3kwanjiayaJumamosi.Natakakufanyanininataka?"NashangaakamasisikwelialiaminikwambaYesuniMungu,bilasisikutomtii?Yesuanasemakwambatunapaswakubebamizigo1mwingine.Nabado,tabiayetumaranyinginikuishikatikakutengwakutokanduguzetu,nakuvumilia1mizigomwingine.NashangaakamasisikwelialiaminikwambaYesuniMungubilasisikuwawaasi?MimikupatamwenyewekuangaliamistarikamaWaefeso4:29,"Hebuhakunamajadilianouharibifukujanjeyavinywavyenulakinikamatuninzurikwaajiliyakujengakulingananainafaatukio.Iliipatekuwapaneemakwawatuwanaosikia."KamamimikwelikuaminikwambaYesuniMungunaYesu[Mungu]kupitiaMtumewakeanasema,"Fungamdomowakoikiwahunakitukizurichakusema."Je,mimibadokupitishahukumujuuyawatunaingekuwamimibadowanarohombaya?Je,miminasemanjeyakurejeakwamaelezohayatoshi?Nashangaa?Nashangaakamanapendakufanyahivyo?NashangaakamamimikwakwelialiaminikuwaMchungajiwangunjemaniMungu,situYesu,lakinikamaniliaminiMchungajiwangumwema,ambayealiyatoamaishayakekwaajiliyangualikuwaMungu,ingekuwamimikuendeleakatikaunafiki?Je,mimimaskmoyowangukwahilanakusemamamboyakidini?Nashangaa.Karibuwikiyangu.

NingependakatikamachoyaakiliyakokwawewekufikiriajambokubwakatikaUumbanjivyote.Namimimtuhumiwautakuwakujanapichatofautikulikolabdamimi.MimiupendokwendaHubbleSpacedarubinitovuti.MimikwendahukokilaSikuya,nakunapichatofauti.NakalanikaribukilamarawasiomchaMungunamuasi.Lakinipichaninjeyaduniahii.Nawakatimimikufikiriamambomakubwakatikahalihalisi,nadhaniyagalaxies.HiiniSombreroGalaxy.Inaonekanakamakofia.NiM104,kamakwambanimuhimu.Nilinajumuishamabilioniyanyota.Kwakweli,wengiwapointiyanurukwambaunawezakuonanimakundiyanyota.Waosiyotunyotayamtubinafsi.PetegizakuzungukaGalaxynimicroscopicnafasivumbi.Wanaangasijawahikuonavumbi.Wanafikirikwambakilanafakanilabdaelfuyainchhela.Nabadokunamambomengiyavumbihiimicroscopickwambainafanyaimaramwambaukuta,sikuzungukajua,sikuzungukasayari,sikuzungukamfumowajua;karibugalaxynzima,ambayokwanjia,nimilioni500miakanurumbali.SombreroGalaxy,M104,maonyeshoyautukufuwaKristoYesu,Mchungajiwangumwema,ambayealiyatoamaishayakekwaajiliyangunaambayezabunimimikubebamizigoyakonakusematukwambaambayohadineema.

Lakiniikilinganishwanakwamba,fikiriamnyamandogo,ndogo,labdawadudu.Labdachungu,nakwambamimimwenyewe.SombreroGalaxyanatangazautukufuwaMwokoziwangunamimininachungu.Nabado,hatakilekulinganishainashindwa.Sikwasababumimininachiniyachungu,lakinikwasababuYesuniMungunaYeyenimkubwakulikogalaxiesaliyokuundwakwamaelfu.Yeyenimkubwakulikokituchochotetunawezakuona,tunawezauzoefu,tunawezamimbawaaukufikiria.Nabado,sisikupigananaye.Sisipembezonikwake.Sisikupuuzakwake.NasisiwanasemakuwaYeyehajuininiyeyenikuzungumzajuu.Je,kwelikuaminikwambaYesuniMungu?

Najuanisikabisakuwarahisi.UkwelikwambamiminawewekuwanamijadalanaMungu,(nakilawakatisisiuangalifudhambinimjadalasisinikuwanaMunguwaSombreroGalaxy),kilawakatitunamjadala;ninitunawezakuonaninguvuyaajabuyadhambimaishanimwetu.DhambiambayoingewezakutupofushakujadiliananaMungu.HiyomchwabilakutikisikangumipekutevuzaokatikausowaMunguwagalaxiesnakusema,"Mimiitabidikufanyahivyokwanjiayangu.Huwezikuniambiajinsiyamavazi.Huwezikuniambiajinsiyakuzungumza.Huwezikuniambianinichakufanya."Hiyotunaainahiiyamijadala,unaelezakamakitukingine,nguvuyaajabuyadhambi,


ambayoniblendednamioyoyetukwahilananinguvuambayonikubwakulikokitutunawezauwezekanowakufikiria.Hakikakubwazaidikulikonguvuyoyotetunawezakushindajuuyetuwenyewe.

Nabadomaishanisafari.Nasisikutembeanjiapamoja.Sisikutembeakwandugunadadazetu.SisikutembeakwaMchungajiwetuMwema.SisikutembeanaYesu.SisikutembeakwaMungu.Nakamasisikutembeasisikufanyamakosa.Sisikuombamsamaha.Sisinikusamehewa.Sisikujifunzakutokananamakosayetunasisikukua.Nakamasisikukua,YesunauelewawetuwaMunguinakuanasisi.NasisikumwonazaidinazaidikwaambaoYeyekwelini.

Nawakatihuohuotunaonawazizaidiubayananguvuyadhambizetuwenyewe.Tunapotembeasafarihiipaya1,sisikujakujifunzatenanatenakwambaYesuniMungu,YeyesibaadhinabiiwaGalilayaambaoanapitakandoyaziwaGalilayaakifundishauduguwawatuwote.Yeyehakuwaguynzuri.AlikuwaMungualiyevaamwili.Nasisikujifunzakuwatenanatena.Nakamasisikujifunzakuwa,sisikuanzakujauelewazaidikwamba,kwamfano,wakatitunaomba,wakatitunaombanakutafutanakubisha,tunaombakwaMuumbawauhaiwote,galaxieswote,ukweliwote.KwambawakatisisikuumizasisinikufikianjekwaYesuambayeniMungu,ambayenikubwamimiasubuhi,ambayeniMleziwamaishayote.Wakatimiminawewenimpweke,tunaelewakwambaYesuniMunguwagalaxieskwambanikukaa,ameketikandoyakitandayetunafarajayetu.TunapofanyadhambisisikuelewakwambaniMunguambayealiyatoamaishayake:galaxykwachungu.Nawakatisisikutafutamaananakutafutamaana,tunaonanitukatikaYesukubwaMimiNi,ambayeniMungu.

"Kweli,"Yesualisema,"MiminaBabatuuya1."


34.Uanafunzi

KuungamaI.Petro

Baadapenginemiakamiwiliyahudumazaumma,Yesualikuwatayarikuulizaswaliwanafunziwakekati,nakwambani,"Ninaniunadhanimimininani?"NajibukatikaMarko8kuanziasaamstariwa27imekujakujulikanakama"KuungamaPetro"kwasababuPetroanakiri,yeyemajibuyaswali,uwezekanomkubwakujibukwawotewawanafunzi.Hivyokuanziasaa8:27Marktunasoma,"NaYesuakaendeleanawanafunziwakevijijivyaKaisareaFilipi[kwambapenginehadikaskazinikatikawigowaMlimaHermoni].Najuuyanjiaaliwaulizawanafunziwake,`Ninanikufanyawatuwanasemamimininani?'Wakamwambia,'niYohaneMbatizaji,wenginewanasema,Elia;.Nawenginemya1wapowamanabii'Nayeakawauliza,"Naninyije,mnasemamimininani?'Petroakamjibu,`WeweniKristo.'Nayeakawaonyakwaukaliwasimwambiemtuyeyotehabarizake."

KukiriPetronikwambabaadayamiakamiwiliyawakimlindaYesukufanyamiujizanakusikiaYesukuhubiri,alikuwatayarikukiri,alikuwatayarikukubali,kwambaYesundiyeKristo,kwambayeyendiyeKristo.NabadoinakuwaharakasanadhahirikwambaPetrohakuwahatakuelewakukiriyakemwenyewe.PetroalikuwaMyahudinakamaMyahudiangewezakuwanamatarajioMasihikuwamkuumshindi.Basi,PetrobilakuwanamatarajiowanafunzikuishikatikaufalmewaMungukamawatawalawadunia.BadalaYesuanaendeleakwakuwaambiakwambaYeyenikwendakufa.

Kuanziakatikamstariwa31,"Naye[Yesu]alianzakuwafundishawanafunziwakekwambaMwanawaMtu[Yesu],atapatamatesomenginakukataliwanawazeenamakuhaniwakuunawalimuwaSherianakuuawa,nabaadayaSikuya3atafufuka.Akasemahiiyote,waziwazi.[Kwamanenomengine,haikuwakwamifano,haikuwakatikamafumbo.Yeyewaziwazialisema.]naPetroakamchukuakando,akaanzakumkemea.[Ninenokubwasana,kwa'castigateyake']Lakinikugeuka,akawatazamawanafunziwake,[Yesu]akamkemeaPetroakisema,"Ondokambeleyangu,Shetani!KwamaanawewesikuwekaakiliyakojuuyamamboyaMungu,lakinijuuyamamboyabinadamu."`SituanafanyakileYesualisemanikinyumeyoteyamatarajioyaPetrojuuyaKristo,lakinikileYesuanasemainamadharamakubwakatikasualalaninimaanayakuwamwanafunziwaYesu.NahiyondiyoYesunikwendakuendeleakuzungumziakatikaayainayofuata.Yeyeanaendamajadilianojuu,nininikwelimaanayakuwamwanafunzi,kuishikamamwanafunzikatikaUtawalawaMungu.

II.Thesistaarifa(v34)

A."Nifuateni...nifuate"

KauliThesiskwaujumlaayainayofuatanimstariwa34naniayamuhimukwaujumbeasubuhihii."Nayeakamwitaumatinawanafunziwake,akawaambia,`Mtuakitakakunifuata,naajikanemwenyewe,ajitwikemsalabawake,anifuate."Nifuateni,anifuate.Yesuanafikiriakwanjiayauanafunzi.Anadhanikatikasualalawatukumfuata.WakatimwinginemkazonijuuyakuwamwanafunzinawakatiYesuanazungumziakuhusukuwamwanafunziAtasemamambokama,"HesabuGharama,""Hakunamtuambayeunawekamkonowakekulima,kishaakaangalianyumatenahafaikwaUfalmewaMungu."WakatimwingineYesumazungumzojuuyakuwaaukuishikamamwanafunziwaYesuKristo.Nahivyoitabidikusema,"HiyonilazimanjaanakiuyahakiyaMungu."Wakatimwingineyeyemajadilianokuhusukufakamamwanafunzi.KatikaMathayo24Yesuanasema,"Niyeyeambayehuvumiliahadimwishondiyeatakayeokoka."LakinijambomuhimukutambuanikwambaYesuanafikiriakwanjiayauanafunzi,kuwamwanafunzi,kuishikamamwanafunzinakufakamamwanafunzi.

Paulanadhanihasakwanjiahiyo.Anatumiamanenotofautilakiniyeyekufikiriyamambosawa.HivyowakatiPauloanaanzakuzungumzakuhusu"kuhesabiwahakikwaimani"wakatiyeyekuanzakusemakwambasisinihaki,kwambasisinikufanywasawanaMungu,sinaninichakufanya,lakinikwasababuyakileMunguamefanyakwaajiliyetu,naimaniyetukatikakileambachoKristoalifanyajuuyamsalaba;yeyekuzungumzakuhusunininikuwa


mwanafunzi.NabadokunavifunguvinginekamaWarumi12kuanziasaamstariwa1,"Nawaombawewekwahiyo,nduguzangu,kwahurumazakeMungu[kwasababuyayaleMunguamefanyakwaajiliyenukatikahurumayake]itoenimiiliyenuiwedhabihuiliyohai,takatifunakukubalikakwaMungu,ambayoniibadayenuyenyemaana.Walamsiifuatishenamnayaduniahii,balimgeuzwekwakufanywaupyaniazenu."Yeyekuzungumzajuuyakuwamwanafunzi.Je,nikwakamakuishikamamwanafunzi?

NaPaulopiakatikasualamazungumzombalimbalikuhusukufakamamwanafunzi:umuhimuwakudumu,umuhimuwakuishinjemaishayakoyotekamamwanafunzi.1yavifungunguvukatikaWakolosai1,kuanziamwakamstariwa21,"Nawewe,ambaohapoawaliwalikuwawametengwanauhasamakatikaakili,kufanyamatendomaovu,yeye[Mungu]sasakurudianakatikamwiliwakewanyama,kwakufakwake,ilisasawewetakatifunabilalawamanalawamambelezake."TunatakakuwawatakatifunabilahitilafumbeleyaMunguatakaporejeatena.

Tunapendakujuakwambatumekuwakurudianalakinisisihuwanakuachakatikamstariwa22Lakinihakunakuachakatikamstariwa22hukumuinaendeleakuwayotehayanikweli"Nidhahirikwambakuendeleakatikaimani,imaranaimara,sikuhamanatumainilaileInjilimliyoisikia."HayayoteninjiayaPauloyakusemamambosawakwambaYesuanasema;kwambayaleambayoYesuninia,niniPauloninia,nikwambawewenamimikuwawanafunziwaYesuKristo;kwambasisikuwawanafunzikwaimanikupitiahurumananeemayaMungu,maskiniwaroho;kwambatunaishikamawanafunzinasisisubirinasisikufakamawanafunzi.HiyonijinsiYesuanafikirijuuyetu.

LakinisehemukubwayakanisaMarekanilimepitishaistilahinanjiayakufikirikwambanikigenikwaBiblia,nikigenikwaYesu,niyakigenikwaPaulo.NamimikusemakanisawaMarekanikwasababusiwezikufikiriamtuyeyotenchiniEthiopiakufikirihii.Siwezikufikiriamtuyeyotekatikanchiyoyoteyaulimwenguwa3kufikirikwanjiahiyobaadhiyetuwamefundishwakufikiri.Lakinitumekuwailiyopitishwaistilahi,wakatimwinginebilakujijua,njiayakufikirinamatokeoyakeuelewawetuwaumuhimuwakuwaMkristoniskewed.Kwamfano,sisimaranyingimajadilianojuuyamaamuziungamolaimani.Sisimaranyingimajadilianojuuyakutafutamikononimwetu.NajuawakanisalaKusinimwaCaliforniaambapomwalikowaoni,"Je,unaamini?"Tunazungumziakuhusufaniyaimani,kuinuamikonoyetu,akisemasalayatoba,yakujiunganakanisa;natatizonikwambatunafikirikwambaniyotekuna;kuwaMunguhanalazimakuhitajikitukinginechochote.Ndiyo,hayaninjiazoteambazotunawezakuongeakuhusukuwamwanafunzi,lakinikunazaidiyauanafunzikulikokuwamwanafunzi,muhimukamayaleyaliyoko.Kunanayenimwanafunzi,kunaanaishikamamwanafunzi,kunanikufakamamwanafunzi.Natunapaswakujifunza,lazimakujifunzakuzungumzanakufikirikatikamakundiBiblia,sikatikamakundikitheolojiapotofu.Yesuanafikiriakwanjiayauanafunzi.Kamaunatakakuwamfuasiwangu,kamaunatakanifuatemimikuwa,kuwanakufamwanafunziwaYesuKristo.

B."Kataza"

"Ukitakakunifuatanilazimakukataamwenyewe."Sasa,hiyoinamaanagani?Naamhainamaanakwambasisinikukanawenyewemambokwaujumla.Hiisimwitokwaasceticism.HiisiKwaresimamamboambapobaadhiyawatukuachakitukwaajiliyaMungu.Hiyosikileayahiinikuzungumzajuu.Lakinikwakukataamwenyeweinamaanakwambamimikusema,"Hapana"kwamimimwenyewe.Kwakukataamwenyeweinamaanakwambamimikusema,"Sitakikuishikwamwenyewe.Mimisikutekelezamalengoyangu,matarajioyangu,tamaayangu."Kwakukataamwenyewenikusema,"Simimi!Katikakitichamaishayangu.Siyowotekuhusumimi."Aukinyumechake,kwakukataamwenyeweinamaanaakisema,"Ndiyo"kwaMungu;akisemasitakikuishikwamwenyewelakinimimiwataishikwaMungu,namikutekelezamalengoyake,matarajioyake,tamaazake.NikwaninitunaombakatikaSalayaBwana,"Mapenziyakoyafanyikehapadunianikamahukombinguni."NikwaninitunajikutakukubaliananaYesukuleGethsemane,"Simapenziyangu,balimapenziyakoyafanyike."Kukataamwenyewenikusema,"Hapana"kwamsingisanayakuwawakonabadalayakepamojanakusema,"Ndiyo"yaMungu.


Sisipenginewotewanahadithipamojamistarihaya.Miminilikuwanakufanyauchaguzihuuwamiakami4aumitanoiliyopitakatikamaishayangumwenyewe.MimialikuwaakifundishakatikaseminarikatikapwaniyamasharikinamimikwauwazisanakusikiaMungukusema,"Bill,ukotayarikutoajuuwotewamalengoyako,wotewamalengoyako,nayoteyatamaayakokwaajiliyangu?"Nanilifikirikwambahiyoniswaliisiyoyakawaidayakuulizaprofesaseminarikwasababuyamamboambayonilikuwakutakiwakutoajuunamamboyotemema.Lakinimiminilikuwakamawazikamakengelealiuliza,"Je,wewekutoajuuyaprogramuyakompyuta?"Miminikasema,"LakiniMungu,mimininaprogramuyakompyutailiwatuwawezekujifunzaKigiriki,lughayaNenolako.Kwaniniunatakanikupekuwahadi?"Najibumara,"Hiyonihakunawabiasharayako.Je,wewekuwapaup?"Alisema,"Je,wewekutoajuukuandikavitabu?"Miminikasema,"Kwaniniunatakamimikufanyahivyo?Mimininakuandikavitabukuhusuweweiliwatuwawezekuelewawewe.""Nihakunawabiasharayako,Bill.Je,wewekuwapaup?Bill,jekutoajuuyatovutiyamradiwako?""LakiniMungu,mimininakujaribukujenganzimaonlineseminarituwezekutoambalikwaduniakwaajiliyabure.Kwaniniunatakanikupekuwahadi?"Munguakasema,"Nihakunawabiasharayako.Je,wewekuwapaup?"Nimapambanongumukwasababuhayanimamboambayomimiupendokufanya,mamboambayoyalikuwamuhimukwamimibinafsina,mimimawazo,muhimukwasababuyaufalmewaMungu.Nabaadayamapambanokupanuliwapamojanaye,nikasema,"Sawa.Faini.Kila.Kila."NanikwelikushangazakwasababuhaikuwakwambaSikuyawawalidhanikuwakufanyamambohaya,Alitakakujuakamanapendakuwapaup.Nakamamimikusema,"Kilatamaayangunamalengonamatarajioni,niMalengoyako,namatarajioyakonatamaayakoambayonimuhimuzaidikwangu."Kwahiyomiminikasema,"Sawa.Kila."

NabaadhiyamamboambayoMunguamewapanyumayangu.Imekuwaniyakuvutiasana.Sisinijuu14miezimbalinakuwananzimabure,darajala1seminarionlinekwadunianzima;iliuwezekabisakupataelimuseminaringazipopotedunianikwabure.

Baadhiyamambomimihakupewanyuma.Nilipewabaadhiyamambomimialikuwahatarajii,kamaujumbekwambamimiilitakiwakuondokaseminarinakwendakuwamhubirimahalifulani.Lakiniilikuwamapambanomagumu.Nanimapambanokuwamimibadowana;kilawiki,wakatimwingineSikuyaNinailikuimarishakwambamimikutoajuumalengoyangu,tamaayangu,matarajioyangu,kamamimikuelewakwaoaulaikiwaMunguanaulizamimikufanyahivyo.Naswalinije,kukataamwenyewe?Kituganiilikuangaliakamakatikamaishayako?Mimihakusitakutumiamifanokuhusumwenyewe,lakinininiitakuwanikuangaliakamakatikamaishayako?Je,nikuangaliakamakuishimaishaambayonitegemezikikamilifujuuyaYesu;1ambayowewenikutafutamalengoyake,matarajioyake,natamaazake?

C."Chukuamsalabawako"

Kamaunatakakuwamfuasiwangu,Yesuanasema,kamaunatakakuwam1wawanafunziwangu,lazimaajikanemwenyewenakishalazimakuchukuamsalabawako.KifungusambambakatikaLuka9:23inatusaidianakuongeza,"nilazimatuchukuemsalabawetukilaSikuya."Msalabaalikuwanichombomaalumuyautekelezajinakifo.Yesualikuwaametokatukusemakuwayeyeatakufananidhahirihivyolazimawanafunziwake.Inamaanaganikuchukuamsalabajuu?InamaanakwambawewenamimilazimakilaSikuyakuishinjeyaukwelikwambawewenamimisikuishikwawenyewe.KuchukuamsalabajuuinamaanakwambawewenamimikilaSikuyakuishinjeyaukwelikwambamimitenakatikatikamaishayangu.Inamaanakwambawewenamimi,kwakweli,wamekufakwawenyewenakwambatunaishikwaMungu.HiyoilikuwaWagalatia2:20niwotekuhusu:"NimesulubiwapamojanaKristonaniwalasimimitenakuishibaliKristoanayeishindaniyangu."NahiinijinsisisikumfuataYesu.Lazimakukataamwenyewe,auchukuemsalabayakojuunakwanamnahii,anifuate.

SisikumfuatanakufanyauamuzinauamuzihuoSikuyazoteniikifuatiwanautekelezaji.Haitoshikuzungumzamajadiliano.Haitoshikusema,"Naam,nimekuwaalikanushamwenyewe."Nihaitoshikusema,"Naam,mimininaMkristo."Wanafunzilazimakutembeakutembea.Hiyonininikuchukuamsalabajuuniyotejuu.Hiinikwaninisisinihivyofujokatikawizarayawatotohapa,kwasababusisinikusikiahadithiyaajabukaribukilawikikuhusujinsiMunguanafanyakazikatikamaishayawatotohawanasasakunawatotokwambawatotowakonikuleta,


asiyekuwawakanisawatotokutokakatikakitongojinawaonikutoamaishayaokwaYesu.Lakinisiyokutoshakuzungumzamajadiliano,lazimatutembeekutembeanahivyotulivyosemakwambatunahitajivifaavyaambamokuanzamafunzojuuyawatotowadogoiliwawezekuelewaninimaanayakuchukuamsalabawaokilaSikuya.

AgizoKuuinasehemumbilinahiyo.Nikufanyawanafunzi,mkiwabatiza(hiyoniuinjilisti)lakinipianikufanyawanafunzikwakuwafundishakutiikilakitukabisakwambawaotumekuwakufundishwa(hiyonikuwamwanafunzi).KamasisinikwendakuwakanisaAgizoKuuinayotokanabasinilazimainjilinanilazimakufuasa;situkuzungumzamajadilianolakinikutembeakutembea.

IV.GharamayaUanafunzi

YesuanaendeleakatikaMarko8:35naherufinjemantikiyaaya34.Anasema,"Kwakuwamtuatakayekuiokoanafsiyake,ataipoteza;namtuatakayeiangamizanafsiyakekwaajiliyangunaInjili,atayaokoa."Kwamanenomengine,Yeyekusemakituki1lakinikwamashartitofauti.Kamajaribiolakuokoamaishayako,kamawewekukataakukanamwenyewe,ninikitatokeaisyoukupotezamaishayako;wewekuishiakatikamotowaJehanamu.LakinikamawewekupotezamaishayakokwaajiliyaInjili,kwamanenomengine,kamahunakukataamwenyewebasiutakuwa,kwakweli,kuokoamaishayako(Mungukuokoamaishayako)nawewekuishiambinguni.

Kishakatikamstariwa36na37Yesuinasisitizakuwakunakitumuhimuzaidikulikomaishayako."Kwaninikunafaidaganimtukuupataulimwenguwotenakuyapotezamaishayake?Kwamtuatatoaninibadalayamaishayake?"Najibunidhahiri,chochote.

Kishasisikupatamstari38naYesuanaendakuifunganaherufinjematokeoyakuishiubinafsi,mashirikayasiyoalikanushamaishakamailivyokuwa.NayeYesuanasema,"Kwakuwamtuniaibumiminamanenoyangukatikakizazihikikiovunadhambi..."KatikahalihiiyapakitiyawenyedhambivipimtuyeyotekuwanaaibuyaYesu?Lakinikamasisini"...yeyenayeMwanawaMtuatamwoneaaibuwakatiatakapokujakatikautukufuwaBabayakepamojanamalaikawatakatifu."MwanawaMtunijinafavoriteYesukwamwenyewe.InakujanjeyaunabiikatikaDaniel.MwanawaMtuhuyoajayekuhukumu.Hivyomazingirayamstariwa38nihukumuyetuyamwisho.

Inamaanaganikuwanaaibuyamtu?Inamaanahatutakikuwanauhusianonao.Tunatakambalinasisiwenyewekutokakwao.Tunatakakujitengawenyewepamojanao.NahivyokwamantikihiiyaMarko8,nininimaanayakuwanaaibuyaYesu?Inamaanakwambawewenanapendakuishikatikanamnaambayosisimbalinasisiwenyewekutokakwake.Najinsisisikufanyahivyo?Je,sisiwenyewembalinatokakwake?Je,sisikuishimaishaambayoniaibuyaYesu?Sisikuishihivyokwasisiwenyewe.Sisikukataakukanawenyewe.Sisikuwekawenyewekatikakitichamaishayetu.Nakamasisikufanyahivyo,tunaishimaishahayakwaajiliyaYesu.

InamaanaganibasikwaMwanawaMtukuwanaaibuyawewenamimi?InamaanaYeyembalinanafsiyakekutokakwetukwahukumuyetuyamwisho.NakilekinachotokeawakatimwamuziumbaliMwenyewekwenu,nakutokakwangukatikahukumuyetuyamwisho?SisikuishiakatikamotowaJehanamu.Nimuhimukabisakwambasisisimajichinininimaanayakuwanahakimuwaulimwenguaibuyetu.Wakatisisikusimamambeleyakitichahukumu,Yesusikwendakuulizasisikamasisikukuliamikononimwetu.SiyokatikaBibliamahalipopote.Yeyesikwendakuulizasisikamasisialisemasalayatoba.HiyosimahalipopotekatikaBiblia.Yeyesikwendakuulizakwetukamatukiwanaungamolaimani.Yeyeanaendakuuliza,"Je,weweulikuwafahariyamimi?Je,kuishimaishakwaajiliyanguauwalikuwaweweaibumimi?"

WakatimazungumzoyaBibliakuhusuhukumu,unajuaninihukumunimsingi?Hiinimara1yamafundishohayokitheolojiaambayoinawezakukamatawatu.Nininihukumuyakonahukumuyangukulinganana?NaniwotejuuyaBiblia,MpyanaKale.Nimsingimatendoyetu.Je,unafahamuyakwamba?Sikwamaanakwambasisikupatawokovu,kwasababubilashakakwambayaupumbavu,pianiuzushi.Huwezikupatawokovuwenu;Siwezikupatawokovuwangu.NizawadiniliopewanahurumananeemayaMungukwanjiayaKristokuwaniwamaandishihalisikatikamaishayanguwakatimimikukiridhambiyangunanaaminikwambaYesualikufamsalabanikamaadhabuya


dhambizangu.Hiyonininianaokoayangu.Mimisikuokolewakwamatendo.Je,si'kuondokajengohilikufikirikuwa.Lakinikatikakubadilika,wakatimimikufanyahivyokwauwezowaMungu,Yeyepiamabadilikoyangu.Yeyehufanyamimikatikakiumbekipya.YeyeanitiayekuzaliwaupyananimeitwakamamwanafunziwaYesuKristokuishinjekwambamaishailiyopitakiasikwambaMunguanaangaliamaishailiyopitakamamsingiwahukumuyetu.

Hiinikwaninikauliyetuyaimaniinasema,"Utakasonimuhimunabaadhiyamatundayaukombozi,lakinisithawabu,niMungupekeeanayeokoaKupitiakaziyaRoho,Watakatifu(hiyoniwewenamimikwambaniwanafunzi)nikuitwa.nakuwezeshwakuishimaishayautakatifu;'katika'lakinisi'ya'dunia,wanafunzikikamilifuariyaYesuKristo,kudumuhadimwisho".

Napendatukukupamichacheyavifungu.Kunawengitunawezakuangalianaunawezakutakakuchukuahizinyumbaninakutafakarijuuyao.

M1waoniUfunuo20.Hiinichumbachaenzieneolatukio,hukumuyamwisho,nakatikaUfunuo20kuanziakatikamstariwa12tunasoma,(nahiiniYohanaakizungumza),"Nikawaonawafu,wakubwakwawadogo,wamesimamambeleyakitichaenzi,navitabuvikafunguliwa.Halafukitabukinginekikafunguliwa,ambachonichauzima.Nahaowafuwakahukumiwakatikamambohayoyaliyoandikwakatikavilevitabu,sawasawanamatendoyao."

Warumi2kuanziasaamstariwa6,"[Mungu]atatoa[itapitahukumu]kwakilamtukiasicha'ungamolaimani'yake[siyoninianasema]Yeyeatamlipakilam1kufuatananamatendoyakekwawaleambaowanaozingatiakutendamemawanatafutautukufunaheshimanakutokuharibika,watapewauzimawamilele;.lakinikwawaleambaoniubinafsinawasioitiikweli,baliwakubaliodhulumakutakuwanaghadhabunahasiraKutakuwanadhikinadhiki..."

KamaunatakayanayotishakifunguupandewaMathayo25.Nitukiolahukumuyamwisho,kuanziasaamstariwa31,"WakatiMwanawaMtuatakapokujakatikautukufuwake,namalaikawotepamojanaye,ndipoatakapoketikatikakitichautukufuwake.Mbeleyakewatakusanywamataifayote,nayeatawatenganishawatu,m1kutokamwinginekamamchungajianavyotenganishakondoonambuzi.Nayeatawekakondooupandewakewakulianambuziupandewakewakushoto.[Hiyonihukumuyamwisho]KishaMfalmeatawaambiawalewalioupandewakewakulia,`NjonininyimliobarikiwanaBabayangu,urithiniufalmemliowekewatayaritangumwanzowaulimwengu'kwasababuwewekukuliamkonowakokatikakambi'....Maananilikuwananjaanananyimkanipachakula,nilikuwanakiunanyimkanipamaji,nilikuwamgeni,mkanikaribisha,miminiuchi,mkanivika,nilikuwamgonjwananyimkajakunitazama,nilikuwagerezaninanyialikujakwangu."InaonekanakamaEthiopiasiyohivyo.UkitakakuwamwanafunziwaYesuKristolazimakukataamwenyewenakishaSikuyakuchukuamsalabawakonakuishinjeyaukwelikwambawewewamefarikidunianawewemwenyewenakwambakuishikwaMungu.KwasababuwakatiYeyeiliyopitasisi,nguvuhiyohiyokwambaalifanyamimiambayealikufakatikaMuswadawaSheriayaMounceambayesasanihaikatikaKristoninguvuileileambayoyukondaniyangunayeyeimebadilikamiminamabadilikoambayoitakuwanaatharikatikamaishayangu.

NilipatafursakubwakwamaranyinginekuchukuaYohanaPiperkutokauwanjawandege.Amekujaseminarikusema,1yanyakatitutungewezakuwanamazungumzoyautulivunanikaonasaaYohananaMiminikasema,"Yohana,wewenimtuzaidiinaendeshwanimekuwamileleinayojulikanakatikamaishayangu.Nilidhaniilikuwainaendeshwalakinininawavivuikilinganishwanawewe.Ninianatoawewe?Niniinasukumawewekwabidii?"Nakabisaharakaalisema,"Ninaaminikwambamakanisayetuyamejaawatukwendakuzimu."Nilidhani,"Hiyonikidogowakali."Lakinikamasisialiyesemananimekujakuelewaalichokuwakuzungumzajuu,nadhaniyeyenihakikabisa.

Wakatiinjilihaufundishwikatikaukamilifuwake;wakatisisisikufundishwakuhusukuwa,kuwanakufakamamwanafunzi;wakatiYesutenaanasema,"Nifuateni,"basiwatutuhawajuininiMunguanatakawafanye.Nawamewezakukuliamikononimwao,wamewezakujiunganakanisanawamewezawamekwendanjenakuishikwanjiayoyotewanatakanawanadhaniwaoukojuuyanjiayaoyambinguni.NininiYesuanasema.


Nadhanikilamhubiriwanapaswakuwanakusimamakwakitichahukumunakuangaliawatukatikakanisalakekwendanyumahakimu.Nanafikirihiyo,nilazimakutumiamaishayakeyoteakihubirikwakuwapichakatikaakiliyake,kwasababusiwezikufikiriachochotechunguzaidikulikoamesimamanakuangaliawewekutembeanyumayangukatikahukumunakuwam1wenukuwanahatiakamambuzikwakuishimilelekatikakuzimunakuwanakurejeanakuangaliasaayangunakusema,"Lakinimimikilakituwewealiuliza."MimiSikuyazotekuhubiriinjilikamilinahatiayadamuyakosijuuyamikonoyangu.Je,hiyosautikali?NadhaniPipernihaki.Nadhanimakanisanikamiliyawatukwendakuzimukwasababuwaosikufundishwainjili.

Je,unatakakuwamwanafunziwaYesu?Kumbuka,wanafunzitunimbinguni.

Basilazimakuwamwanafunzi.Lazimakukiridhambizako,utofautiyakokutokakwaMungu.NilazimakufanyakwambataalumayaajabuyaimanikwambajuuyamsalabaKristoalikufakwaajiliyadhambizenunakutoaahadikwakenanguvuzaMunguatakujakatikanamabadilikowewenabasilazimakuishikamamwanafunzi;kwaSikuyakukataamwenyewenakwaSikuyakuchukuamsalabawakonakuishikamamtuambayeumesulubiwamwenyeweaumwenyewenakwambanguvuhiyoyaMungukwambaalichukuaninialikuwaamekufanakufanywahainikazindaniyenukwakubadilishamaishayakokwakufanywaupyayaakiliyakoili,maishayako,mwiliwako,kilakituninisadakayenyekibalikwake.

Nawasihi;kujipakabisakwake.Kuwekamikonoyakonakusema,"Kilamimikutoamwenyewenawewe,."Kwasababukwambaniuhuruwapekeewakweli;kuwanifurahayakwelitukwambautakuwamilelekujuakatikamaishahaya.

Zaburi16:11"Wewe[Mungu]kunijulishanjiayauzima,katikauwepowakokunazikofurahatele;.Katikamkonowakowakuliafurahazamilele"

MahalipekeeyakupatarahanafurahakwambasisiwanatamanikirefukatikanafsizetunikatikakutelekezaporinikwaMungukamaBwanawetunakamaMwokoziwetu.


35.GreatestAmri

Baadayamiakami3nanusuyahudumayahadharanisisisasakujawikiiliyopitakatikamaishayaYesunamvutanoimekuwaikiongezekakatiyaYesunaviongoziwadini.Yesuamekuwakutamkahukumujuuyaokwautakasonyumbanalaanamtininakuwaambiamfanowatalanta,lakiniwaopiawamekuwawakipingamamlakayaYesunawaowamejaribuembroilkwakekatikamgogorowakisiasanakitheolojia.Nahiinimantikikwaajiliyakifunguwetu,hadithikuhusuamrikuu,kuanziamwakaMark,Suraya12:28tunasoma:

"Namya1wapowawaandishiakafikajuunaakasikiamabishanoyaonamtumwinginenakuonakwambaYesuakawaambiavizurikumuuliza,"Katikaamrinimuhimuzaidiyayote?"Yesuakajibu,"muhimuzaidini'SikiaEeIsraeli,Bwana,Munguwetu,Bwanandiyem1nawempendeBwanaMunguwakokwamoyowakowotenakwarohoyakoyotenakwaakilizakozotenakwanguvuzakozotenaya2nihii,Mpendejiraniyakokamawewemwenyewe.Hakunaamrinyingine[uya1]kuukulikohizi."[Kwawingi].Yulemwandishiakamwambia,"Wewenihaki,Mwalimu,kwakwelialisemakuwayeye[maanaMungu]ni1nahakunamwingineilayeyenakumpendayeyekwamoyowotenakwaakiliyote,nakwayotenguvunakumpendajiranindiokamandiobinafsinizaidikulikodhabihunasadakazotezakuteketezwa."NawakatiYesualipoonakwambahuyumtualimjibukwaujasiriakamwambia,"WewehukombalinaUfalmewaMungu."NabaadayakuwahakunamtualiyethubutukuulizaYesuswali."

YesumajibuyaswalikwakunukuuShema,kifungunjeyaKumbukumbuSuraya6,kifungumaalumukatikaUyahudi.Nikuanzanakudhibitishamonotheism...kwambakunaMungum1tu...nakishainasemakwambamwitikiowetumsingikwakuwaMungunim1na"upendokwake",nakumpendapassionately,nawotewamoyowakonawotewanafsiyakonawoteniazenunawotewanguvuzako.Kumpendanakilakituunanawalionjeyahifadhi.Tanguhiiniamrikuu,kwanikamasisitukufanyajambo1hiinininitunapaswakufanya,basinikwelinimuhimukuelewaninimaanayake.

Inamaanaganikwa"kumpendaMungu"?Kunaniwaziwatuwengi,mambomengiambayoningewezakufanya,lakininatakakufanyambiliasubuhihii.

1nikwambaupendonihisia.InahusishaniniPuritansinayoitwa"mapenziyetu".LakinikamasisinikumpendaMungupianibinafsi;kwambatumeitwasikupendamambokuhusuMungulakinitumeitwakupendaMungumwenyewe.KamasisinikumpendaMunguitakuwahisianaitakuwabinafsi.Napendakuzungumziamambohayomawili.

Awaliyayote,nijinsiupendowenu...niupendowangukwaMunguhisia?Je,nihojawewehatakamawimbomzurihatuagani?Je,upendowakokwaMungukutekawewekaribunaMungu?Je,uhusianowakonaYesukuathiriwewekatikamaeneoyandanikabisasanayanafsiyako?Niupendowakohisia?

Sasa,najuasisiniwatutofautinasisikuonyeshahisiazetukwanjiatofauti.Skuvaayaonjeyasleevezao;baadhikuzikandaniyakina.Sotekuonyeshahisiatofauti,lakinikwaupendokuwakupendalazimahojayamapenziyetu.

Ikiwawatotowakowalikuwamtiifukikamilifunabadohakukuwanauhusianowakihisianawewekamamamaaubaba,nikwambaupendo?

Kamamkewakowalikuwakikamilifu[Sitakikutumianeno"kutii"],kamayeyeauyeyealifanyakilakitukabisakwambawanatarajiwakuwanayonabadohakukuwanakina,iliyosababisha,hisiauhusianouhusianonawewe,unawezauwezekanowitokwambaupendo?

Najibuni"Hapana,huwezi."Huwezikuchukuabinafsihisiakipengelechaupendonjenabadowanaupendo.Nituhaifanyikazi.Upendo,pamojanamambomenginenihisia.

Basininini"Munguwaupendo"kuangaliakamakatikasualalamaudhuiyakehisia?Hiloniswaligumusanakulijibu.


Kwanjianyingiinaonekanakamaupendo...upendoMunguinaonekanakamaupendokwambaninamkewangu...hopefullyupendowakokwampenziwakopia.Niundanihisia.Weweunatakakutumiamuda...unatakakuelewamtumwingine.Unatakakuelewaninihufanyayake"Jibu".

Kwamanenomengine,upendo,wakatinihisia,nitaarifa.Nikutokananaukwelinaunatakakuelewahili.Hiyonisehemuyahisiayaupendo,lakiniwakatihuohisiazaupendoanatoamimikuchukuahatua,siyohivyo?Kamamimitualisema"Mimikupendwamkewangu."Nailikuwaundanihisianahakuwanakuathirimatendoyangu,kwambapiasiyoupendo,kwasababuupendowakwelidaimahatuakwahatuanahivyomimimoyowake,najaribukuzungumzaainatuManenoyake,mimikaziyakutoakwaajiliyake,nawakatiyeyenimbali,moyowangukuumwakwaajiliyake.

Hiiniupendohisiakwambahatuakwahatuanampenziwanguniyenyehisianainaongezamimikutendakwanjiafulani;sikwasababumimikuwana,lakinikwasababuNATAKAkwasababunampendamkewangu.Nihisianainaongezamimikuchukuahatua.

KumpendaMunguinaonekanakitukamahicho.LakininnjianyingipiainaonekanakamaupendowaMungukwaajiliyangu.Mungufurahakatikamimi.Mungufurahakatikawewe.Je,unajuakwamba?KusomatuZaburinanikilamahali;maeneokamaZaburi18:19"Yeyealiniokoa[Kwanini?]kwasababuYeyealipendezwanami."Mungufurahandaniyangu.

Zaburi32:10"Wenginihuzuniyamtumbaya,lakiniupendothabitimazingira1[hiyonimimi]yuleamtegemeayeBwana."

Munguananipenda.Yeyehufurahiamiminakwambaupendoanatoakwakenakuchukuahatua.KamaYohana3:16walikuwakutafsiriwavizurikatikaBibliazenunikusema"Mungualiupendaulimwenguhivi;Alitoamwanawakewapekee."Unawezakuona,Munguanapendadunianainaongezakwakekwaniabayakonakwaniabayangunahivyoyeyealitoamwanawetu.

UnawezakuangaliavifungukamaZaburi09:16"Mimikuimbakwanguvuyako,nitaimbakwasautiyaupendowakoimarakatikaasubuhi.[Kwanini?]KwaumekuwakwangungomenakimbiliokatikaSikuyashidayangu."

UnawezakuonaMunguananipenda!Yeyehufurahiamiminainaongezakwakekwaniabayangu.

JekumpendaMungukuangaliakama?Nininikuangaliakamakwaajiliyangukumpenda?Nikwakiasifulanikamajinsinampendamkewangu,nikiasifulanikamajinsiMunguananipenda.Nihisia.Inamaanakwambanataka...siokuwana...kujuakwake.Natakakufurahiakuwakatikauwepowakenawakatimimidhambinakunaukutakwambainakujachinikatiyetu,mimiachewakatisisinimbali.

KunavifungunjiazoteZaburikwambakujaribukufanyaainahiiyauhakika.Zaburi42:1&2..."Kamasurualiyakulungukwamito,hivyosurualinafsiyangukwaWewe,eeMungu.NafsiyangukiukwaajiliyaMungu,kwaMungualiyehai"Zaburi43:sehemu1yamstariwa4:".KishamimikwendamadhabahuniwaMungu,kwaMungu,furahayangumno[hiyoniilaniyaDaudikwaMungu...furahayangumno.]."Zaburi63:1:"EeMungu,weweniMunguwangu,kwabidiimimikutafutawewe.Nafsiyangukiukwaajiliyako.Mwiliwangufaintskwawewekamakatikanchikamenauchovuambakohakunamaji."

JekumpendaMungukuangaliakama?Inaonekanakiasifulanikamaupendokwambaninamkewangu.JekumpendaMungukuangaliakama?InaonekanakiasifulanikamaupendoambaoMunguanaokwaajiliyangu.JekumpendaMungukuangaliakama?Nihisia.Natakakujuakwake.Natakakutamanikwake.Natakakuwakatikauwepowake.

Nakisha,kwambaupendoanatoamimikuchukuahatuanamimiDOkutumiamudanamimiWILLkusomabaruayakekwangunamimiWILLkuzungumzanakwakekamavilemimiwawezanamikuwaambiawenginejuuyake.


Upendonihisia;undanihisia,nanianatoasisikuchukuahatua.Ndiyo,upendowetukwaMunguhainagariyetukutii.VifungukamaYohana14:15:"Mkinipenda,mtazishikaamrizangu."Lakinitafadhalikusikiahili:kumpendaMungunakutiiMungusikitukiya1.Nirahisisanakufanyamakosayaequatingdhanahizombili;yakufikirikwambakamawewekutiiMungu,kwahiyowewenikumpendaMungu.

Sasa,siwezikufikiriakwendakwabaadhiyawatunakusema"Je,upendoMungu?"Namimibilakuwanamshangaokusikiajibu"Naam,Naam.Mimikufanyanininatakiwa.Mimikwendakanisani."

Upendondiomsingiwautiilakinisikitukiya1.Tafadhalikusikiakwamba.Nirahisikufanyamakosa,lakinikumpendaMungunakuwamtiifusikitukiya1.Kamamimitushoveledkutembeanakupunguzwanyasi,ingekuwanampendamkewangu?Auingekuwamimikuwanimtunzabustani?Waosikitukiya1.

IkiwatunampendaMungubasindiyo,tutafanyakumtii,lakinikunamambomengizaidikwaupendokwambautiitu.KumpendaMungumaanayakenikwambayeyenifurahayetukubwa.KumpendaMungumaanayakenikwambayeyeniniayetuyandanikabisa.

Nanjeyasanawahabaridhamirahii,hisiakwaMungu,njeyaupendowakekwaajiliyangunaupendowangukwaYeye,basimimikutendakatikautii.LakiniwaoniNOTkitukiya1.

Kwanjia,amrikuunisikwa'kama'Mungu.NikwaupendoMungu,pamojanayoteyamoyowetunayoteyanafsizetunayoteyaakilizetunayoteyanguvuzetu.Munguanatakakiongozikatikamaishayawanafunziwake."KamaupendobabaaumamakulikomimiwewehawastahiliUtawalawaMungu"Yesuanasema.Munguanatakaupendo!Yeyemadaikiongozikatikamaishayawanafunziwake.

AmrikuunikumpendaMungu,sikamayeye.Yenyehisia;habari,lakinihisia,kugusapandeyandanikabisayauhaiwetu.

KumpendaMungu.Kamawewekufanyakitukingine,kumpendaMungu.

Lakinijambola2nikwambasisinikumpendaMungu.Naswalini,"Je,upendowetukwaMungubinafsi?"KwasababuamrikuunikumpendaMungu,siyokupendamambomemajuuyaMungu.

NaaminikuwatabiayetusiokupendamtuwaMungu,balikupendamambozaidiyanayoonekana,mambomema,ambayoyanahusiananayeye.NahatarinikwambatunawezaequateupendomambohayamazurinakumpendaMungunawakatiupendomambomemazaidikulikoupendowaMungu,basimambohayomemakuwasanamu.Nanadhanikwambanisehemutuyaasiliyabinadamu;kutakamashartiwenyewekwakiletunawezakuonanakuhisinakugusanakuonjanauzoefunanadhanisisikufanyahivyokwaMungunahivyomimihajayakusisitizakuwatukimpendaMungu,niMungukwambatunapendanasiomambomemaKUHUSUMungu.

Mifanomingi;napendatukukupambili.

UpendoBiblianiNOTkumpendaMungu!Waosikitukiya1.SasaniwazikujuaBiblianinzuri.Je,tunawezajekuwakamaYesukamahatujuijinsialivyonabilamaarifaBibliaupendowetuniwajingaHisia,nahatutakihilo.LakiniupendoBibliahainamaanakwambaupendokwaMungu.Kusomakurasazakehainamaanakwambawewenikusikilizamwandishi.

Mafarisayo"kupendwa"AganolaKale.WalitumiamaishayaoyotekusomanabadoniniYesuanasemakuhusuMafarisayonawao"upendo"yamaandiko?Yohana,Suraya5kuanziasaaaya37:

"SautiyaMunguwewesijawahikusikia,ainayakeunakamwekuona,nahunanenolakendaniyenu."

UpendoBibliasiokituki1kamakumpendaMungu.

Ninamtihani.Mimimatumiziyakejuuyamwenyewenamimikushirikinipamojanawewe.UnaposomaBiblia,,jenamimikuachakwamaneno,aukufanyamaneno,ambayonimanenoyaMungu,jemanenohayokubebawewekatikakukutananamwandishi.Kukutanaambaomaishayakoniiliyopita?


Unawezakuona,kamawewenamimikuachakwamanenonakusema"Naam,hiyoniyakuvutia"nakamasisikuiwekakatikasehemumilikiyaubongowetunasisiyakusanyamaarifalakinisisikamwekukutananaMungunasisikamwekuruhusunenolakekubadilisisi,basinadhaniniswalihakiyakusema"Je,mimiupendomaandikoaukufanyanampendamwandishiwake?"Waosikitukiya1.HakikahaikuwanaMafarisayo.UpendoBibliasikumpendaMungu.

Mfanowa2ni:upendoibadasikumpendaMungu.Unajua,baadhiyawatuhupendakuabuduibada,lakiniwaowalakumpendaMunguwalakumsujudia.Waohupendakujakanisaniwakatiwowotemlangoniwazi.Waohupendaushirika,,nahayanimamboyotemazuri,nawanapendaatharikisaikolojiakwambamuzikiinajuuyamiiliyao,lakinikamalengobadokwenye"waovuu3"-mimi,mwenyewe,namimi-nasijuuyaMungu;kamalengobadojuuyajinsimimikuhisinasiyokamaMunguamekuwakusifiwaaukutukuzwa,kamamimikujanjeyakanisahisianzurikuhusumwenyewenakutokuwanakuhesabiwawemakwaMungu,basininakuulizaswali"Je,mimikumpendaMunguaukufanyaMimiupendoibada?"nawaoniNOTkitukiya1.

Mimimaranyingikusikiamaonimawilikuhusukanisaletu."Kwaninichakufanyawewekwendakanisanihayo?"Sisikwakwelikufurahiaibada.Sisikwelikufurahiakuhubiri,namambomengine.Hiyoninzurikwakweli.Je,sikutembeanjeyahapakufikirikuwaNatakachukiibadanachukiyakuhubiri.Hiyosiyouhakika.Lakiniunajuaninimimiingekuwakwelikamakusikia?

"Kwaninikwendakanisani?"KwasababuwatukumpendaMungu.Hiyoninininatakakusikia.WatukumpendaMungu.Waokufanyamamboya1.Wapatefujoupjuuyamambomengine,lakiniwaokufanyajambola11.WaoniwatuwanaompendaMungunawakatimiminikopaleMimimoyokumpendaMungu.

Mimimoyowakuelezaupendowangukatikaibada;MimimoyokuwanataarifanamahubiriBiblia,lakiniwakatimimikwendakanisanimiminikohapakatiyawatuambaoLOVEmungu;ambao,katikanguvuzaRohonikufuatiaamriya1,"MpendeBwanaMunguwakokwamoyowakowotenawotewanafsiyakonawotewaakiliyakonawotewanguvuzako."

Hiyonifadhilamahususikwambakanisawanapaswakuwa.Niutiikwa1kabisanaamrikuu.Nihisiananilakibinafsisana.

Lakini,niyakuvutiakatikaakauntihii.Mwandishialiulizaswaliuya1.Alisema"Nimaagizohayonikubwa?"LakiniYesusiwanawezakuachakatika1amrikuunaAnaendeleanaanatoaamrikuuya2,kwasababuhuwezikumpendaMungubilawakatihuohuokuwanakwambaupendokumwagikakatikahatuanamwishoupkumpendajiraniyako.Katikakiininipandembilizasarafuya1,nahuwezikuwaupandem1sarafuya1.

Angaliamstariwa31;kuangaliajinsiYesualihitimishakuwa,"Hakunaamrinyingine[kwauya1]kuukulikohizi."Huwezikuwana1bilanyingine.Huwezikuwakubwabilaya2.HuwezikumpendaMungubilakumpendajiraniyako.Haiwezekani.

Yesuanajuakwambatabiayetu,naamini,nikumpendakatikaabstract,lakiniwoteupendowakwelihatuakwahatuanakamawewenamimisikumpendajiraniyetuhatunaupendowaMungu.

Sasa,neno"jirani"nitafsiriyabahatimbaya;hakunaEnglishwenginenenokwahilo.Kigirikikwakweliinamaana"mtumwingine".Hivyohiiinahusiananazaidiyawatuwanaoishijuunachinimitaaniwako.Hiiinahusiananamtuwewenipamojana;kwayeyotealiyekaribunawewekatikamazingirayoyote.Hiyoni"mtumwingine"naupendowetukwaMungunilazimakufurikakatikaupendokwawatusanaambaoalikufajuuyamsalaba.Upendomtumwingine.

UpendokwaMungulazimainaongozakwaupendokwawengine.1Yohana4:20&21:"Ikiwayeyoteanasema'NampendaMungu'nayeanamchukianduguyake,huyonimwongokwasababuyeyeasiyependanduguyake[nakwambanimtumwingine,hasawalekatikamazingirayakanisa]yeyeasiyependanduguyakeambaye


amemwona,hawezikumpendaMunguambayehajamwona.Naamrihiitumepewanayeye,'AnayempendaMunguanapaswapiakumpendanduguyake[mtumwingine].

UpendokwaMungulazimainaongozakwaupendokwawengine.UpendokwaMungulazimakufurikakatikavitendoupendokwawatuwengine.

Katika1Wakorintho13kwambamazungumzomengikuhusuupendoanasema,kuanziasaamstariwa4:"Upendonimgonjwa.Niaina.Upendohauhusudu.Haunakujivunia.Siokiburiaurude.Hainakusisitizajuuyanjiayakemwenyewe.Siohasiraauwaliokatatamaa.Nihaufurahiiudhalimubalihufurahipamojanakweli.Upendohuvumiliayote,huaminiyote,hutumainiyote,hustahimiliyote."

UpendowetukwaMungukufurikakatikaupendowetukwawengine,sikatikaabstract,njiayoyoteyakinadharia,lakinikatikanjiathabiti!Nihuathirininimiguuyangukufanya.Nihuathirivitendovyamikonoyangukufanya.Nihuathirininimachoyangukufanya.Nihuathirininiulimiwanguanafanya.

Babayangualiniambiahabarizamchungajikwambaanajua,auangalaukusikiakatikaAmerikayaKusini,Mchungajim1aitwayeJuanCarlosOrtiznaaliamkambeleyakanisalake1asubuhinayeyealisema"maandishikwaasubuhihiini"kumpendajiraniyako".[Akaketi.]Dakikatanobaadayealiamkanayeyealisema"Napendakusisitiza,napendakurudiamaandishi.Nakalaasubuhihiini:"Mpendejiraniyako."[Akaketi.]Nayeyehakuwanakupatanyumahadimimbari.Aliendeleanakuketikaribunamwanamkealiyekuwaameketijuuyamstariwambeleambayealikuwakusafishwanyumbayakekwamiakanamiakanaakagunduakuwaalijuajinalakenakitukingine.Hivyoalikaahukonayeyealiongeanamwanamke.Yeyealigunduakwambamumewakealikuwakifafanahakuwanauwezowakushikiliachinikazi,nawaowakiishikatikambaokibanda.HivyoJuanCarlosOrtiz,Sikuyailiyofuata,walishukanakununuliwarundolakuninaakampawake"jirani"iliwawezekuishikatikamvuakatikakibandambao.Nakalakwaasubuhihiini"Mpendejiraniyako".

Je,upendoMungu?KuulizamtuameketikaribunawewekamawewekumpendaMungu.Je,upendoMungu?

Kusikilizakwajinsiganinamiminasemakuhusumtumwingine,hasawakatiwaosisasa.Nimamayetukamiliyaupendonaneemaaunikamiliyacriticalnessnahukumu?KwasababuhatuweziwakatihuohuoupendowaMungunakusemakwamuhimu,kudhalilisha,njiahasikuhusukilamya1.Namiminawezakutumiamifanominginemingi,lakiniuliminidaima1yanguvuzaidi.

AmrikuuniupendoMungu!NijamboMUHIMUkwambawewenamimimilelekufanyakatikamwendowahistoriayabinadamu.

Upendohuolazimalazimahojayaupendowangu,nilazimakuwakirefu.

UpendowanguzielekezwekwaMTUwaMungunasivituvizurijuuyake.

NaupendowangukwaMungunilazimakufurikakatikamaishayangunajiraniyangunanduguyangu,nadadayangu.Nilazimakuathirimiguuyangu,mikonoyangu,machoyangu,namamayangu.

Kamasisikufanyakitukinginekamakanisa,ilisisikumpendaMungunahuwezakuwaupendokuwawazikatikajinsisisikutibunajinsisisimajadilianojuuyamtumwingine.


36.Eschatology

I.MwanafunziwaMbiliMaswali

Yesuamekuwaakifundishawanafunziwakekwambanikwendakuwakwendambali.KishaAnaahidikwambabaadayamudafulani,atarudi,lakiniatarudikatikahukumu.YesunisasamwishonimwawikiyamwishoyamaishayakenakatikaMathayo24:1Yesualitoaahadinyingine,"YesualiondokaHekaluninaalipokuwaakiendazake,wanafunzialikujakumwekanjekwakemajengoyaHekalu.(Walikuwaawednauzuriwao.)LakiniYesuakawaambia,'Unawezakuonayotehaya,je,si?Kwakwelinawaambianinyi,hakunahatajiwe1litakalosaliajuuyalingine;kilakitukitaharibiwa."`HuuniunabiikutishakwawanafunzikwasababukatikatheologiayaohiiilikuwanyumbayaMungu.KushambulianakuipinduanyumbayaMunguilikuwakushambulianakuipinduaMungu.Hivyobaadaye,waokufuatiliakwamaswalimawilikatikamstariwa3,"YesualipokuwaameketijuuyamlimawaMizeituni,wanafunziwalimwendeafaraghaninakusema,'Tuambiewakatimambohayoyatakuwananinidaliliyakujakwakonamwishowanyakati?""NimuhimukutambuakwambawaoaliulizaYesumaswalimawili.Ya1,wakatinihekalukwendakuharibiwanambili,ninidalilinikwendakutuonyakwambawewenikuhusukurudinakwambatutakuwanamwishonimwaumri?Wayahudikufikiriawakatikatikasualalaumrimbili,vipindiwakatimbili.TunaishikatikazamahizinazamahizinikwendamwishowakatiMasihianakujanyumanakisha,kwakujakwake,tutakuwausheredkatikaumrimpya,umrieschatological,umriwaKimasihi.Kunakurayasualakwambasisikutumiakwaajilihiyo.WanafunzihawawezimimbawakitukamakutishakamauharibifuwahekalukinachotokeambalinakurudikwaYesunamwishowadunia.Hivyopenginekatikaakilizaokamawaokuulizamaswalihayamawili,walikuwawakidhanikwambanikweliswaliya1.LakinimuhimukatikakuelewaMathayo24nikutambuakwambawanafunzikuulizwamaswalimawilinakatikahalihalisikunamajibumawilitofauti,jibutofautikwakila1yamaswalimawili.Nahivyo,kamasisikazikwanjiaMathayo24,nimuhimukukumbukaambayoswaliYesunikujibusasakwasababuYeyeflipsnakurudi.

II.YesuMajibuWanafunziMaswali

UharibifuA.nyumbaya

Kwahiyo,Yesuhuanzanaswalila1,swalilalinihekalukuharibiwa?Katikamistari4-8Anasema,kunanikwendakuwaisharanyingizauongo.Manabiiwauongowatakuja,kutakuwanavita,kutakuwananjaanamatetemekoyaardhi.Lakinihakunahatam1hizinikuwaambiakwambahekalunikuhusukuharibiwa.KatikamawazomaarufukatikakanisalaKikristo,sisimaranyingikupatamawazokwambahasanyuma.Lakinivitananjaanamatetemekonimwanzolakini,hawanamaanayoyotekuhusuuharibifuwahekalu.

Katikamistari9-14Yesuinawapa1isharakwelikwambahekalunikwendakuharibiwanakwambaniisharayadhiki.Wewenikwendakuteswakwaimaniyako.Nikwendakuwakali,hatamgonjwamahututi.Hiyoniishara1kwambasisiniinaongozwakwauharibifuwahekalu.Lakinitafadhalikuangaliahasakatikamstariwa12-14."Nakwasababuuasiutaongezeka,upendowawatuwengi(nakwamantikihiikwambaniwengiwanaodaikuwaWakristo)utapoa,lakiniatakayevumiliampakamwisho,ataokolewanahabarinjemayaufalme,yatatangazwakatikadunianzimakamaushuhudakwamataifayote."Yesuanasemakuwakatikakipindihikichadhiki,kutakuwanakiletunachokiitauasi.KutakuwanauasidhidiyaMungu,watuambaokuonekanakuwawaumini,lakiniambaonikuondokakatikamakundi.Upendowawatuwengiutapoa,lakiniwanafunziwakwelisubiri.Waohutegemeahukompakamwisho.Wataendeleakutangazainjilimpakaduniayoteinawalisikiamanenohayo.

Sababuyakuwaaya12-14nimuhimusananikwambaeschatology,utafitiwamamboyamwisho,kimsinginikimaadili.Hiyomaranyingiamekosakatikamajadiliano.Madhumuniyamsingiyaainahiiyavifungu,majadilianoeschatological(2Wathesalonike2,yoteyaUfunuo)nisiosanakwakutupakinaramaniyabarabarakatikaSikuyazijazolakininikutuambiakwambanikwendakupatambaya.Sisikushinda,waokupoteza,hivyokuishikamawewe


kuamini.Kuwamwaminifu.HiyonininiMathayo24na25nikweliyotejuu.Ndiyo,kunadalilinavitukinachoendelealakinikutia(nahiinikwanininatakakupataSura25)ni,jinsiunakwendakuishikatikawakatihuuwadhikikwasababumajaribunikwaajiliyawewenyumambali,nakuangukambali.LakiniwaleambaonikweliwanafunziwaYesuKristoitaendeleakuwawaaminifuhadimwishosana,hakunajambogani,kutangazaInjilikwadunianzimakwasababuwanajuamwishonimwasisikushinda,waokupoteza.Lakini1isharayakweliyauharibifuunaokujawahekalunidhiki.

B.ChukizolaUharibifu.

Katikamstariwa15Yesuinawapaisharaya2nayamwisho.Niinanininakitukinachoitwachukizolauharibifu.Katikamstariwa15na16tunasoma,"MtakapoonaChukizoHaribifulililonenwanalimesimamamahalipatakatifu,(hekalu)nabiiDanielmsomajinaatambuemaana.NdipowaliokatikaUyahudinawakimbiliemilimani."2nayamwishoniisharakwambahekalunitukuhusutayarikuharibiwanikutimizaunabiiwaDanielkwambachukizolauharibifuatakuja.KwinginekohiiukiwaabominatinginaitwakupambananaKristo.LabdamaelezoborayakupambananaKristonikatikabaruayaPaulowa2kwaWathesalonike.Katika2:3,"MSikuyabalikudanganywanakwanamnayoyoteile,kwamaanaSikuyailehaitakujampakauasi(uasi)huja1namtuasiyenasherianiwazi,mwanawauharibifu(kunayakoyakupambananaKristo,kunaukiwayakoabominating)ambayeanapinganaajiinuayenafsiyakejuuyakilakiitwachoMunguaukituchaibadailiataingianakuketikatikahekalulaMungu,akijitangazamwenyewekuwandiyeMungu."WakatiWakristowaKiyahudikuonahekalukuwainapoharibiwanamwanadamukudaikuwaMunguwakiingiaHekaluni,nakudaiibada,nakuharibukileWayahudiusahihikuelewakamaibada,kwambaniwakatiwaonikugeukamkianakukimbiakwaharakakamawanawezanakutokanjeyaYudea.Yesusasaakajibu1yamaswalimawili.Wakatinihuukitatokea?Dhikinikwendakuongeza,hekalunikwendakuwainapoharibiwanakupambananaKristo,kutokanjeyamjihuo.Na,kamawewekujuahistoriayako,ujuehiinininihasakilichotokea.Miaka50baadaye,mwaka70BK,Warumiwakaingia,kuharibiwahekalu,NeroalidhanialikuwaMungunaukwelikuvutiakitheolojianikwambawakatiwaokuharibiwanyumba,waokuharibiwasituhekalulenyewebalimajengoyoteyajiraninawaovunjwakilajiwe1mbalihekalulamlimani.Kamakwendahukoleo,woteniwakushotonikilelechamlimanakutakusaidiawamlima.Kilakituameondoka.UnabiiwaYesuilitimia.

C.Maelezoyaishara

Sasa,kilakituimekuwapretty1kwa1hadihatuahiyo,lakiniwakatimstariwa21nikuanzakupatakidogonata."Maanawakatihuokutakuwanadhikikuuambayohaijapatakuwakotangumwanzowaulimwengumpakasasa,hapananakamweitakuwa.NakamaSikuyahizo(nyakatihizizamateso)alikuwanasikukatafupi,hakunabinadamuambayeangeokolewa.Lakinikwaajiliyawateule,(wanafunziwakweli)Sikuyahizozitafupishwa."Hapanikwaninihiianapatanatakidogo.Kunahakikailikuwanaongezekokubwakatikadhikikuongozahadiuharibifuwahekalu.Kanisanikuteswa,watuwanauawa.LakiniwakatiWarumikushambuliwaYerusalemu,mwanahistoriaMyahudiYosefohutuambia(naanashidakidogonanambalakinikwaujumlakulia)Wayahudimilioni1waliuawa.Yeyeanaelezeahadithizaajabuyacannibalism,wazazikulawatotowaonamambokamahayo.Ilikuwaniwakatiwakutishadhiki.Nabado,lughakatikamistari21na22wanaonekanahojazaidiAD70nauharibifuwahekalu.Umeonamaneno"hakunabinadamu".NihakusemahakunaMyahudi.Inasema,hakunabinadamuwangewezakuokolewaikiwaMunguhakuwakukatawakatihuuwamatesonamatesonadhikikwamudamfupi.Kuvaakofiayakokufikiri.Watuwengi,kwasababuyalughakatikamistari21na22wanaaminikwambadhikiya70BKulikuwakablayamshale(nahiinimfanowaunabiikutimiakwamarambili)kwadhikimkubwakwambakinaendakutokeasawambeleyaYesuanakujanyuma.Niwakatisisiuzoefukwambadhikikwambamanenohayakwakwelikuwanamaanawaokikamilifu.

Mistari23-28kuongeza1kumbukayamwisho.Kutakuwanakuendeleakuwamanabiiwauongowakatiwadhikihii.Kwamanenomengine,Yesuhatakiwanafunziwakekupatamkadanganywa.WakatiYesuatakaporudi,kilamtunikwendakujua.Angaliamstariwa27:"Kwamaanakamavileumemeutokavyomasharikinaunang'aambali


kamamagharibi,ndivyoitakavyokuwakujakwakeMwanawaMtu."NijambolakawaidasanakatikanyakatizadhikikuwaKristowauongoMasihiwauongowakisema"Miminimkomboziwako,Mimindimihuoufufuowako,unifuate."Yesuanasema,"Siaminiyaokwasababuwakatimimikurudi,kunasikwendakuwaswalilolotekuhusuhilowakatiwote.Kilamtunikwendakujua."Kwamanenomengine,nivigumukuwanakurudisiriyaKristo.Kwanjia,hiini1yamafundishoyamsinginyumayaSeventhDayWaadventistanaMashahidiwaYehova.

Yesualipomalizakujibunakukabiliananakwambaswalila1.Kuanziakatikamstariwa29,Yeyemabadilikoyaswalila2.Je,nikwendakuwaisharayakuongozahadikurudikwake?KileanachosemanikwambahikikipindichadhikinikwendakuendelealakinibaadhiyaSikuyaitakuwamwishopapohaponabilayaonyo.Tafadhalikusikiakwamba.Hiyoniujumbekutokakwasehemuhiikatikasuraya24,juuyahadisuraya25.dhikiitakuwamwishomaraya1,bilayaonyo.Kunanikwendakuwaisharacosmic.Juautakuwakatikagizanamwezihautatoanuruwake.Labdahizinimafumbo,kamawakatisisimajadilianojuuyakitukuwa"nchikuvunja"aulabdawaonihalisi,sijui.Lakiniuhakikanimstariwa30na31,"Hapoitaonekanaanganiishara(kwamanenomengine,unatakaishara?Hapaniishara!IsharaniMwanawaMtu.KutakuwanahakunadalilinyinginezaidiMyzijazo.)MwanawaAdamunahapomakabilayotedunianiyatalalamika(kwasababuhakunamudawakutubu,hakunaonyo)nawaowataonaMwanawaMtuakijajuuyamawinguyaanganimwenyenguvunautukufumwinginayeyea3manjemalaikazakepamojanasautikuuyaparapanda,naowatawakusanyawateulewakekutokapandezote4,tokamwishohuuwambinguhadimwishohuu."Je,unawezakufikirianinikwambaitakujakuwakama?Je,unawezakufikiriakamahiikinatokeawakatiwauhaiwetu,wamekuwawakiishikatikanyakatizamateso?Watotokugeukakatikawazazi,wazazinakugeukakatikawatoto,watukufikiriwalikuwakufanyaMunguneemakwakuuawewe,lakiniwewesimamahuko,wewesubiri,wewekukaamwaminifu,wewekuendeleakuhubirihabarinjemayainjilikwasababuunajuakatikaMwishowanyakatikushindanawaokupoteza.Kisha,kwaghafla,"BAM!"Wakatibaragumu,kwaghafla,kilakitunihukonataniyamalaikakujanakusemakwakilam1wetu,"Wewenim1wawateule,mwaminifu,kujajuu!Niwakatiwakujanyumbani."Hebufikirianinikwambaitakujakuwakamakatikatiyamateso!

NinikitokeembeleyaYesuanakujanyumatena?Sisinikwendakupatakatikakitukidogoutatalakinihiyonisawa.Jambo1tunawezakukubalianajuunidhiki.Hiyoinaonekanakuwamsingisasakwawakatihuumzima.Katikamaishayakanisa,kutakuwanamateso.KutakuwanadhikikuongozahadiisharacosmicnaisharayakujakwakeMwanawaMtu.Lakiniunajuanini?Kanisadunianikoteameishikatikadhikimarakwamara,dhikiambayonimaranyingikutishakatikamaeneomengi.KatikaAmerikasisituhawanakuhisikuwa-bado.LakinikamawewealiamuakwendaSudanauIndonesianakuulizawatuhawa,"Je,wewewanaoishikatikadhiki?"Naowatasema,"Bilashakasisini,kwakweli,hatuwezihatakufikiriakuwainazidikuwambaya."WaislamunikuandamanakupitiasehemuzaIndonesianakuuavijijinzima.Waonikuifutayaonje.Kamakuzungumzanam1waWakristohaowaIndonesia,watasema,"KamaMunguhanakukatwamfupiwakati,jinsiganibinadamuyeyotekuishimatesohii,hiimateso?"

NadhanikwambakilakitulazimakutokeakablayaYesukuruditayariilitokeaaulinajitokezahivisasa.Sijuijinsiyakusomakifunguhikiyoyotetofauti.Unahitajikujua,kamaweweniikikabiliwanahii,Sikuyawana.Mimikwakwelialikuwanamabadilikomaoniyangukidogojuuyaeskatolojiawikihiikwasababumtazamowanguwaeschatologyhakuwanaombakuhubirinusuya2yaMathayo24na25kwasababuyakutiani,Yesuanakujatena.Huwezikukaakaribunakusubirikwaisharanakishakupatatayari,nimepatakuwatayarisasa.Nimepatakuwatayarisasa.MarudioyaDhikiKuuya70BKkuwatayarikuwachiniyanjia.KuulizatuWakristoIndonesia.Labdasisinikatikatiyauasiwamwisho.Imean,kuangaliahaliyakanisawaMarekani!Angaliatakatakakwambainahubiriwakutokamingiyamimbari,kukataakuhubiriinjilikamiliyaYesuKristo,injilibiladhambi,injilibilaneemayakweli,injilibilakuwamwanafunzi.VitinavitinikamiliyawatuambaohawajawahikusikiaInjilinahivyowakiwanjianikuelekeajehanamu.NaaminikanisaMarekaniniSmackDabkatikatiyauasimkubwakwamba,isipokuwaMunguanakujanyumatenaauinapelekaufufuo,nitukwendakupatambaya.LabdakupambananaKristo,mtuasiyenasheria,tayariimekuwawazi.Kwamudawa1Yohana,AnasemakunawatuwengikupambananaKristo.LakinijambolaYesu,kuanziahapakatikaMathayo24,kwendanjiayotekwanjiayamwishoya25,nikwambahakunadalili


mahususizaidi.Hakunaonyomaalumzaidi.Wanafunzi'2swalililikuwaswalisahihi.UnapaswakuwanakuangaliakwadalilizakurudikwaYesunaYeyeanaendakutuambiakatikamistarimichacheniniswalihakiha.

KishaYesuanaanzakusemahasakuhusuisharakwambanikwendakutangulizamatukiohayamawili.Katikamstariwa32Yeyeflipsnyumaswalila1kuhusulinihekalukuharibiwa.Akimaanishauharibifunyumba,Anasema,kuangaliakwaishara."Kutokananamitini,kujifunzasomohili.Maratumatawiyakeyanapoanzakuwalaininakuchanuamajani,mnajuakwambawakatiwakiangaziumekaribia."Kwamanenomengine,unawezakuangaliadalilizaasilinakuelewamambo.Halikadhalikananyimtakapoonamamboyotehaya,unajuakwambaYesunikaribukatikamilangosana."Kwakwelinawaambiakweli,kizazihikihakitapitakablayamambohayoyotekutukia.Mbingunanchizitapitalakinimanenoyanguhayatapitakamwe."Swalibilashakakatikakifunguhikini,je,"mambohayo"rejea?"Hayamambo"hauwezikutajakurudikwaKristo,namistari29-31.Kufuatamantiki.Nyumakatikamstariwa3,wanafunzikusema,"TuambieWakatimambohayoitakuwa."Swalinikuhusuuharibifuwahekalu.Katikamstari33,"Hivyopia,mtakapoonamambohayayote,unajuakwambayukokaribukatikamilangosana."LakiniYeyesihapa,Yeyenikaributu."Hayamambo"hauwezikutajaujiowaKristokwasababu"mambohayo"majadilianojuuyakekuwakaribu,kutokuwanasasa.HiyonikwaniniYesuanaendeleakatikamstariwa34,mambohaya(mambokuongozahadiuharibifuwahekalu,dhikinauchafunauharibifuwahekalu)itakuwazotekutokeandaniyakizaziki1chamudakwambaYeyenikuzungumza.HivyoYeyewamerejeatenakusisitizakwambakunadalilikuwanikuongozahadiuharibifuwahekalu.LakinibasiAnaendeleakwaswalila2.Nahatuanikwendakuwa,hakunadalilimahususizaidikablayakurudikwake.Hiyoniyakutiamsingikutokahapahadimwishowasuraya25.swalisahihikwambawanafunziwanapaswawameombani,tunawezajekuwatayari?Si,nininidalilizakujakwakoni?Ayaya36,"LakinijuuyaSikuyaausaaya1,hakunamtuanajua,walamalaikawambinguniwalaMwana,ilaBabatu."Yeyehaiwezikusemayauharibifuwahekalukwasababukunadalili.MungunaYesutunajua.Kunadalilikuongozahadiwakatihekalunikwendakuharibiwa.Lakinikatikamstariwa36,YeyekimewashwanyumakurudikwaYesu.Anasema,katikahabarizaSikuyahiyo,SikuyaambayoYesualiyekaribukwelianatembeakwanjiayamilango,hakunamtuilaBabaanajua.Nikwambasiyakuvutia?MunguBabainanaendeleakwaMwenyewemaarifanaPrerogativehadimwishowakati.MunguMwanahajuihilo.MunguRohohajuihilo.BabaMunguatafanyauamuzihuo.WakatimwinginesiwezikufikiriaYesuakisema,"Wakatiganimimikupatakurudi?""Wakatimimikuamua."

BaadhiyawatuwanadhaniSikuyailenasaamaanamudamaalum.Tunawezakujuamsimuujumlalakinihatujuihasawakatinikwendakutokea.Nitafsiriiwezekanavyolakinisiyolazima.Sikuyamanenonasaainawezakutumikakwaajilikuzuakubwasanayawakati,lakinikwakwelinilisilosababuwotekufikakatikamsimamohuo.Kamamiminawewesitayarinakuangalia,ghaflabasisisikuwahawakupatanaitakuwamshangaoyetu.

KishaYesuifuatavyonamfululizowavifungu3nauhakikani,hawanakuwakuchukuliwazaidinakutafutadalili.Je,sikusubirikwaisharanakishakupatatayari,lakinibadalayake,kupatatayari.Kwahiyo,Yesuanaanzanaanasema,unajua,wakatimimikuruditena,mimininakwendakukamatabaadhiyawatuhawajui,kamavilemafurikohawakupatabaadhiyawatuambaowalihusikakatikamaishayakilaSikuyahawajui,hivyopiaitakuwamarejeoyangu.Kilimoitakuwakinachoendelea.Watakuwakusagaunga,kutembeakandoyabarabara,maishaitakuwakuendeleakamakawaida,lakiniatakujananikwendakukamatawatuhawajuikamawewesitayari.Angaliahasakatikaaya42,"Kwahiyo,kukaamacho,kwamaanahamjuiniSikuyaganiBwanayenuatakuja."Vs44,"Kwahiyo,nanyipiamuwetayari,maanaMwanawaMtuatakujasaamsiyoitazamia."Tazama,kunahawezikuwaisharamaalum,kwasababukishasisibilakutarajiayake.Kwakweli,kamaYesuinaendelea,nitawezakujamapemakulikounafikiri.Mfanoijayonibwanaambayealiondokamtumishiwakekatikamalipoyanyumbayakenamtumishimwenyebusaraalikuwamwaminifu.Wakatibwanaalirudi,yeyewatalipwayakekwaajiliyake.Atamwekajuuyamilkiwengi,mstariwa47.Lakinimtumishiasiyenaakilinimtumishiambayeanadhanikwambabwanawakesikwendanakurudikwamudamrefu.Bwanaanakujanyumamapemakulikoanatarajia,mtumishiimekuwakulewanakuwapigawatumishiwenzake,nayenikuadhibiwakwaajiliyake.Kwamanenomengine,Yesuwapatekurejeatenamapemakulikounafikiri.Au,Mathayo25,Yesuwapatekurejeatenabaadayekulikowewekutarajia.Tunayo


mfanowawanawali10,tafsiriyakutisha,kwasababusualasiukosefuwaowashughulizangono-wanawakehawavijananibridesmaidskatikaharusi.DesturiyaWayahudinikwambawaogotndoakatikanyumbayabibi.Hiyoilikuwanisherehezakisheria.Baadayakufanyikahivyo,kulikuwanamaandamanonjeyakenakwambaalikuwaambapokilamtukujiungakatikamaandamanonawangewezahojayanyumbagroom.HiyoambapowangewezakuwaSikuyakuuyaharusi.HivyoYesuanasema,kulikuwanawasichanakumi,watanokatiyaowajinga,watanokatiyaosmart.Nakwahakikawapumbavuhawakuwanamafutayaziada.Waowalisubirinakusubirikwamaandamano.Ilikuwanibaadayawaowalikuwawanatarajia.Wakatihatimayekufika,walikuwakukimbianjeyamafuta,hivyombionjeyakupatamafutazaidinakwawakatiwaoakajanyuma,chamaharusiwalikuwawamekwendanyumbagroomnakishamlangoukafungwa.HivyobridesmaidsbusarawalikuwawatalipwanakuwasehemuyaSikuyakuu.Bridesmaidswatuwasionahekimawaliadhibiwakwasababuwakatiwaowaligongamlangoalisemakatikamstariwa12,"Sijuiwewe."Yesuatakuja.Yeyeanaendakukamatawatughafla.Niinawezakuwamapemakulikounafikiri.Huendabaadayekulikokufikiri.Sualasiyoniniisharaganisisikuwanakuangaliakwa?Swalinikwamba,jinsilazimamimikuwatayari?

III.MaandalizikwaajiliyaComingyake

Habarizanamimi,kutokananaukwelikwambakunasikwendakuwaonyomaalum,kupatatayari?HiinipaleambapomimialikuwanamabadilikokwasababunikagunduakuwanyumayakichwayanguMiminilikuwakufikiri,Yesuhawezikurudikwasababuyasababuhizihivyo,labdawakatimimikuonaishara,mimiitabidikuanzakupatatayari.Lakinihuwezikusomanusuya2yasuraya24na25nakuwanamtazamokwamba,kwasababuYeyeatakujasaawakatihatutarajiikamasisisikuangalianatayarikwaajiliyake.Hivyonijinsiganiwewenamimikupatatayari?Je,wewenamimikuishikatikanjiaambayonitayari?Sisinikatikamoyowaeschatologykatikahatuahii.HiinininiYesuanatakakupatahela.HivyoAnatuambiahadithimbili.1nikatikasuraya25:14-30,katikamfanowatalanta.Tena,tafadhaliwalakusomamfanohuukatikakutengwa.Mfanonipalekutusaidiakujuaninimaanayakuwatayari,ilikupatatayarikwaajiliyakurudikwaYesu.Vipajini60dinari.Kwamanenomengine,nikuhusuwawilimishaharayamiezi'.Kwahiyo,kamaYesuanasimuliahabari,bwanainawatumishiwa3.Kwa1anatoatalantatano,miezimshaharakumi.Hadinyingineanatoatalantambilinamwinginetalantaanatoatalantaya1.Mbili1kwendanjenakuwekezafedhazaonamtumishikwatalantatanochumanyinginetano.Mtumishikwatalantambilichumaminginemiwilinamtumishikwatalanta1nihofuyabwanawakenayeyeburieskatikaardhi.Bwanaanakujanyumanawotemtumishikwatalantatanonamtumishimwenyetalantambilikupokeahasaujirahuo,nenokwaneno,sawa.Mstariwa21,"Vema,mtumishimwemanamwaminifu.Umekuwamwaminifukatikakidogo.Nitawekawewejuuyamengi.Ingiakatikafurahayabwanawako."Je,kunakitutamuaukwambaunatakakusikiazaidiyamanenohayo?Vizuri,kuingiakatikafurahayabwanawako.Je,kunakitudunianiinakulinganisha?Jibunihapana.Nabado,wakatibwanaconfrontsmtumishi3,yeyeanapatawazimusaayake.Anasema,weweangalauwanapaswakuwaimewekezafedha.Yeyewitokwake,"Wewemtumishimwovunamvivu.Kutupwanimtumishimbayasanakatikagizalanje.Katikanafasiyakuwakutakuwanakilionakusagameno."Je,sisikujiandaakwaajiliyakurudikwaBwana?SisikujiandaakwaajiliyakurudikwaYesukwakuwamawakiliwemawakileYeyeametupa.Hiyoniujumbewamfanowatalanta.KwambanijinsimiminawewenikwendakupatatayarikusubirikwamatarajiokwakujakwaYesu,kuelewakwambasisinimawakili.Mambohayakwambatunanisiyoyetu.Wotewafedhakwambamimiwamilikinawotewamalinyenzoambayonikwajinalangu,vyotenilivyonavyo,ikiwanipamojanauwezowangunafursayangu,hakunahatam1wahawanimgodi.Hakunahatam1waoniwako.Hakunahatam1wetunikujitegemeatajiri.Kilam1wetuamepewavipaji1aumbiliautano.SisikujiandaakwaajiliyakurudikwakekwakuwamawakiliwemanakutumiautajiriwaMungunarasilimalizaMunguilikuendelezamakusudiyaMungu.Kanuninamaslahiniwake.

LakinibasiYesuanaendeleamjadala.Siomfanolakinimjadalajuuyahukumuyamwisho.AnatuambiaNjiaya2ambayosisikupatatayari,aya31-46.Yeyeinaonyeshachumbachaenzieneo.Yesunijuuyakitichahukumu.Kondooniupandewakulia,mbuziniwakushoto.Kuanziasaavs34Yesuanasemakwakondoo,"Mfalmeatawaambiawalewalioupandewakewakulia,`Njooni,ninyiambaommebarikiwanaBabayangu,urithiniufalme


mliowekewatayaritangukuumbwaulimwengu.Kwa(hiinikwaninimimikusemahiikwawewe)nilikuwananjaananyimkanipachakula,nilikuwanakiunanyimkanipakinywaji,nilikuwamgeninanyikukaribishwaMe,miminiuchinawewenguoyangu,nilikuwawagonjwanawewealitembeleaMe,nilikuwagerezaninanyialikujaMimi.'"Wow,maanakwenyekitichahukumu,Yeyesikwendakuulizakamamimialifanyaungamolaimani?HakunaYeyenikwendakuangaliamaishayangunaYeyeanaendakusema,wakatimimialifanyawewekatikakiumbekipyakwaneemanahurumakupitishwanaimaniyenunatumekujaalienikuwanikiumbekipyawangunaaliwapakuzaliwa2,jekuishimaishayakomapyakwakuwaniwakili?UlitumiaMaliyangunawakatiwangukwamadhumuniyangu?Je,kukataamwenyewenakuchukuamsalabawakonakufuataMimi?Au,kamaYeyeanarudikwambuziupandewakewakushoto,Anasemakinyume."Ondokenikwangu,ninyimliolaaniwa,mwendekatikamotowamilelealiotayarishiwaIbilisinamalaikazake."Kwanini?"'Kwasababunilikuwananjaananyimkanipachakula,nilikuwanakiunanyimkanipahakunakunywa,nilikuwamgeninanyihakuwakuwakaribishaMe,uchinahakuwananguoyangu,mgonjwanagerezaninanyihakuwakutembeleaMimi.'Naowatajibu,Bwana,nilinitulipokuonaunjaaaukiu,auukiwamgeniauuchiaumgonjwaaumfungwanahatukukuhudumiaWewe?'WakatihuoYesuatawajibuakisema,'Amin,nawaambianinyi,kamawewehakufanyahivyokwamya1wapowahaya,hakufanyahivyokwaMe.Kwendaadhabuyamilele,lakiniwalewaadilifukwauzimawamilele."`

Je,ukotayarikwaajiliyaYesukurudi?Yeyenikatikamilango.Kilakituinakuwakilichotokeakablaanarudiimetokeaaukinachotokea.Nadhaniunawezakuulizaswalinjianyingine,je,unatakakusikiawakatiwewekusimamambeleyakitichaenzi?Je,unatakakusikia,"Wewemtumishimwovunamvivu,kutupwamtumishihuumwovunamvivukatikagizalanjeambakokunakilionakusagameno"?Nikwambakileunatakakusikia?Faini!Kishakuishikwasasa.Je,sikuangaliakwaMwalimuwakokurudi.WanakataakutumiautajiriwaMungukwamakusudiyaMungu.Kwendambelenakuwekahazinahapaduniani.KukataakuwawakiliwawakatiwaMungu.Kukataakutembeleandugunadadazakowamegawanywa.Auunatakakusikiamstariwa21,"Vema,mtumishimwemanamwaminifu.Umekuwamwaminifukwamachache,nitakuwekajuuyamengi.IngiakatikafurahayaBwanawako."Je,unatakakusikiamstariwa34,"Njooni,ninyiambaommebarikiwanaBabayangu,urithiniufalmemliowekewatayaritangumwanzowaulimwengu"?Basihebukupatatayari!HebukuelewakwambakablasisiakawawanafunziwaYesuKristokwanjiayaimani,naimanitu,tulipokuwawafukwasababuyamakosayetunadhambi.Kulikuwanakitukwambatunawezakufanyakwausahihiwokovuwetu.Hatahivyo,katikauongofuwetu,Mungualibadilinakunifanyakwaumbojipya.YeyeanaendakushikiliayangukuwajibikakwaajiliyamabadilikokatikamaishayangukuwezeshwanaRohoyaMungu.

Kuna,je,mimikufunikakifungokilamtu?KuwatayarikwaajiliyakurudikwaYesu.Awezekurudimapemakulikowewekutarajia,awezekurudibaadayekulikowewekutarajia,lakiniyeyekinaendeleakuja.Atakapokuja,Atasema,mmetumiawotekwambamimialitoawewekwamadhumuniyangu?Kanuninamaslahiniyangu.Je,upendondugunadadazako,hasawalewanaohitaji?Je,kulishawenyenjaa,kuwakaribishawageni,nguouchi,kutembeleawamegawanywa?Kwasababukamawewekufanyahivyokwao,kufanyahivyoMimi.Kamakusikiakitukingineasubuhihii,basi,sikiahaya,Yesuanakujatena.Niinawezakuwamapemakulikounafikiri.Huendabaadayekulikokufikiri.LakiniYeyeanakujanaatakapokuja,sisikushinda.Atakapokuja,waokupoteza.NakitupekeeambachonikukubalikakwaMungunikamawewenamimikuishikamasisikuamini.Nahiyoinamaanakwambasisinikwendakujiandaa,sisinikwendakuwamawakiliwemawamalizakenawakatiwake.


37.RohoMtakatifu

KatikaYohana14-17tunaYesuiliyopitabinafsipekeyakewakatipamojanawanafunziwakekablayayeyekufa.Sisikuiita"ChumbachaJuuDiscourse."Yesuanazungumziamambomengitofautiwakatiwasurahizo.LakininininatakakuzingatiakatikajuuyanimafundishoyaYesujuuyaRohoMtakatifu.AnamtajaRohoMtakatifumara4natunakwendakuangalia3yavifunguhivyoleoasubuhi.

KamaunakumbukawikikadhaazilizopitakuongeleaU3,kwambasisiniwanaaminiMunguMya1.Hiyotunaaminikwambakuna1naMungum1tu.NabadosisipiakuaminikwambaMunguniMunguwau3.KwambakunaMunguBaba,kwambakunaMunguMwananakwambakunaMunguRohoMtakatifu.NakilamtuwaMungu,niMungukamili,tofautinawenginewawilinabadowotewa3niwa1siriyaU3.Nanininatakakufanyaasubuhihiinikuzingatiakatikajuuyamwanachamawa3waU3,RohoMtakatifu,nakuonaniniYesuanatufundishajuuyakekatika"ChumbachaJuuDiscourse."

I.Msaidizi-Yohana14:16-17

1yavifungunikatikaYohana14:16-17.YesunikuwekahatuakwakuwaambiawanafunzikwambamudamfupisanaYeyeatakuwakuwaacha.Nahivyokatikasuraya14kuanziasaamstariwa2Yesuanasema,"NyumbanimwaBabayangumnamakaomengi.Kamaisingekuwahivyo,nimetakawaambienikwambamimikwendakuwaandaliamahali?Nanikiendanakuwaandaliamahali,nitakujatenanaitachukuawewemwenyewe,ilinilipomiminanyimwepo."Hiyobasiitaanzishamazingirakwakatika-katiyamuda.NinikitatokeakatiyawakatiuleYesumajaninawakatiatakapokujatena.Nakwambanininimistariya16na17nikuhusu.Yesuanasema,"NaminitamwombaBaba,nayeatawapaMsaidizimwingine,iliakaenanyihatamilele,huyoRohowakweli,ambayeulimwenguhauwezikumpokea,kwakuwahauwezikumwonawalakumjua.UnajuaYesu,kwamaanaanakaakwenu,nayeatakuwandaniyenu."Nenolililotafsiriwahapakama"Msaidizi"ninenovigumumnokutafsiri.Kamaukiangaliatafsirinyingineutaonamanenokamavile:wakiliaumshauri.NawakatimwinginewakatisisimajadilianojuuyakifunguhikisisikutoatujuunasisikuchukuanenolaKigirikikwa1kwenyeKiingerezanatunasema,"Naam,hiiniParaclete"tafsirizotetofautikwanenohili.YoteambayorejeaRohoMtakatifu.

Neno"paraclete"inamaanambilizamsinginahiyonisababu1nivigumukutafsiri.HatunanenolaKiingerezakwahiyomaanambili.Neno"paraclete"inamaanisharafiki,lakinirafikiyakeambayekatikamazingirayasheriamahakamaniniakisemakatikaulinziwako.Hivyoparacleteyetunirafikiyetu,lakiniyeyenirafikiyetuajayemisaadawakatimahakamazakisheriawetu,ilikuzungumza,nayeyeanasemakatikaulinziwetu.Kwamanenomengine,paraclete,RohoMtakatifu,mwanachamawa3waMungu,Mungumwenyewe,yukoupandewetu.Nayeyekupambanakwaajiliyenunayeyekupambanakwaajiliyangukatikachangamotozamaisha;hiyoniRohoMtakatifu.

TaarifakwambaYesuanasemaa3ma"mwingine"mfariji;msaidizimwingine.Angalia,wakatiYesualipokuwadunianiAlikuwaparacletekwawanafunziwake.Alikuwamsaidiziwao.Alikuwawakiliwao.Alikuwarafikizao.Nabadoanakuondoka.Nabaadayayeyehuenda,RohoMtakatifuatakujanakuendeleakufanyakituki1kwambaYesualikuwaakifanyakwamwishomiaka31/2.TuhalisiTofautinikwambaRohoMtakatifuatakuwapamojanasimilele.Yeyekamwe,milelekuondokasisikamaYesualikuwanakuondokasisi.

NabadohalisikamaRohoMtakatifunikwawanafunziwaYesuKristo,kamakwelikamayeyealivyo,linapokujasualaladunia,kwawaleambaosiwanafunziwake,waonituhawezikusikia.NawaoniuwezowahatakutambuaRohoMtakatifu.Je,unawezakuonakwamba?UlimwenguhauwezikumpokeaRohokwasababuduniawalaanaonakwakewalahakumtambua.HalisikamanguvuzaMungunikatikamaishayakonayangu,kamawewenimwanafunzi,kamakwelikamakwambani;dunianiuwezowakujuakwake.Angalia,siwezikuwashawishiyasiyoyamuuminiwakweliwaRohoMtakatifu.Walaunaweza.Haijalishinimudaganiwanasema.HaijalishijinsimadarasamengijuuyaApologeticskuchukua.Haijalishijinsiwengibinafsiushahidiwewekutoa.Hakunakiasichaakisemani


kwendakufanyazisizozakikristo,raiawaduniahii,kujakutambuahalihalisiyaRohowaMungu.Nihaiwezikutokea.Waotusikupata.HiinikwaninikatikaYohana3YesuanazungumzanaNikodemo,anasema,"Kilichozaliwakwamwilinimwili.NakilichozaliwakwaRohoniRoho."Waoniukwelimawilitofauti.Nahuwezikawaidapropelmtukutokakatikaulimwenguwamwili,mtuwakawaida,kwaulimwenguwaroho,rohouwezomtu.Huwezikufanyahivyo.Waokamwekupata.HiyonikwaniniPauloanasemakwaWakorintho,"mtuwakawaidahainakukubalimamboyaRohowaMungu,[hiiniyakoushirikianomfanyakazi,hiinijiraniyako,hiinilabdamtukatikafamiliayakomwenyewe.Lakinikamawamewezatuamezaliwayamwili,kamaukomtuwakawaida,waohawatakubalimamboyaRohowaMungu]kwakuwawaoniupumbavukwake,nayeyesiuwezowakuelewakwao[mamboRoho]kwakuwayatambulikanakiroho."(IWakorintho2:14)dunia,katikauhalisi,hawezikutambuaRohoMtakatifu.Nikwambasiajabu?

HatahivyobilakujakujuaRohoMtakatifu,yetuushirikianowafanyakazinamajiranizetunalabdawapendwawetukamwekupatamsamahanakamwekupatafuraha,bilaRohoMtakatifu.Hiinimaraya2hojakwambaYesunikuwanaNikodemo.Inasemaunakuzaliwamaraya2kuingiakatikautawalawaMungu.Namtuhuyuambayealikuwawanchialisema,"ninini?Kuzaliwamaraya2,hiyoinamaanagani?"YesuanasemakamawewenikuzaliwakwamajinaRoho,unawezahatakuona,huwezikuingiakatikaUfalmewaMungu.Kuhamakutokaeneo1hadijinginesikitumiminaweweunawezakufanya,aumajiranizetuwanawezakufanyawaowenyewe.

Ahadiyaajabu

WakatihuoYesukuishiaayahiikwaahadiyaajabu."UnajuaYesu,kwamaanaanakaakwenu,nayeatakuwandaniyenu."Niahadiyaajabukwawafuasiwote.RohoMtakatifuimekuwakazi.Yeyeimekuwahaitangukuundwanakabla.IlikuwapengineRohoMtakatifuambayealikuwaimetuliajuuyausowamajikatikaMwanzo1.RohoMtakatifuamekuwakatikatiyataifalaIsraeli.YeyeimekuwakatikatiyaWanafunziwamiakami3nanusuiliyopita.LakiniYesuanasemaSikuya1ambayoinaendakubadilika.NaSikuya1atakuwakatika,situpamojananyi,lakiniyeyekukaandaniyenu,ninenokwambasisikutumiakatikaTheolojia:kupokeauwepowaRohoMtakatifu.NaSikuya40tubaadayaYesuanasemahuukatikaPentekoste,Matendo2,hiinininihasakinatokea.RohoMtakatifuhujakwanjiaambayoYeyedkamwekujakabla;kudumukukaandaniwanafunziwotewaYesuKristokudumu,milele.Niahadikwambawanafunziyalianzia.

Hivyokifungu1katikaYohana14niahadikwambabaadayaYesuhuendaa3maparacletemwingine,msaidizimwingine,wakilimwingine.Hatahivyokamakwelikamakwambawakilinimiminawewepiaduniatusiuwezo,katikauhalisi,kujuakwake.NabadotunaahadikwambaSikuya1atakuwandaniyetu.

II.RohoJekufundisha"mamboyote"-Yohana14:25-26

Kifungucha2kishanisuraya14kuanziasaamstariwa25naYesuanasema,"Hayamambomiminimesemananyinikiwabadopamojananyi.LakinihuyoMsaidizi,RohoMtakatifu,ambayeBabaatamtumakwajinalangu,atawafundishamamboyotenakuwakumbushayoteniliyowaambianinyi."SehemuyakaziyaRohoanayekaandaniyetunikufundishanamimi,ambayeniwanafunzi,kutufundishamamboyote.Mamboyote,niwazi,kwambawanatakiwakumpendaMungunakushikaamrizake.Mimibadofigurednjefissionnyuklia.HivyokwambasiYesualikuwanikuzungumzajuu.Kilakitutunahitajikujuakumpendanakumtii.

A.Wakatimwingineanaongeakimyakimya

WakatimwinginewakatiRohoinatufundisha,jinsiganiYeyekufanyahivyo?Nadhaniwakatimwingineanafanyahivyokwawhisperingkwetukimyakimyasana.NadhanihiininjiayakawaidakatikasehemuambayoRohokuwafundishawakatianaongea1kwa1kwetu.Yeyetiawasiwasikwetu,"Zimasinema.Siyokupendeza.Siyokinajenga.HainakumtukuzaMimi.Nikulishadhambizako.Kugeukamoviembali."Auwakatimwingine,labda,Yeyetiawasiwasikatikamasikioyetu,"Je,simajadilianokamahayo.Je,sikusemamamboambayonimuhimu.Je,sikusemamamboambayonikuhukumu.Sijalikamaunadhaniwewenihaki."Napendakusemaninguvuzaidi,"


Mimisijalikamaunadhaniwewenihaki.Nimekuwaaliiambiawewetukusemakwambaambayohadineema,kwambaambayokusaidiananakwambaambayoitakuwakujenga.Je,simajadilianokamahayo.Je,siDragmtumwinginechini."WakatimwinginehiyonijinsiRohoinatufundisha,sihivyo,kamaYeyetiawasiwasikatikamasikioyetu?Naswalibilashakani,wakatiYeyewhispering,nisisikusikiliza?Auje,tunatakakugeukaupkiasikwenyeTV,aukufanyasisitukusemakwasautinakuzamayaonje?Je,sisikusikilizasautindogonakishasisiharakakutiisautindogo?WakatimwingineRohoanayekaandaniyetu,katikahamuyakekutufundishamamboyotetiawasiwasinaAnatutakasisikusikilizakwasautindogo.

B.WakatimwingineShouts

LakinikunawakatimwinginekwambayeyeanapatauchovuwawhisperingnaYeyeshouts,naYeyebeatssisijuuyakichwana2x4nakishaYeyeanapatamawazoyetu.KishaAnasema,"Sasajekunisikiliza?"NapenginesisisotewamepigwajuuyakichwanaRohoMtakatifu2x4mara1aumbili,nasisisi?KamaYeyeanapatamawazoyetu,kwasababuYeyeanatakakutufundisha,Anatutakakusikilizanaanatakasisikutii.

TumesikiaushuhudawakijanaambayeMunguamekuwawhisperingkatikasikiolakekwamiaka.Nayeyetukunywazaidinaalimfukuzakwakasizaidi.Hivyousikum1katikaHsneema,Mungukumtwangajuuyakichwana2x4.Nainaonekana,kimiujiza,kuwekausalamawakejuuyakwaajiliyakenakishakuruhusiwanayegarindaniyagarikatikaambayoinapaswakuwawakamuuanabadoyeyekutembeambalibilakujeruhiwa.Mungugottahadhariyake.Nakijanakuanzakusikilizanamaishayakeyamebadilika.Wakatimwinginewhisperinghaifanyikazikwasababusisisiyokusikiliza,hivyoMunguinatufundishakwakumpigasisijuuyakichwana2x4.

C.akizungumzakupitiamaandiko

KunanjianyinginepiaambayoMunguanatufundishanalabdakawaidanamuhimusananipalealipoinatufundisha,nahaliYeyeanazungumzanasikupitiamaandiko.NahayandiyonyakatiambazowewekukaachininamimikukaachininaBibliazetunasisinikusomamanenohalisiyaMungu.Nabadokitumiujizahufanyikawakatisisinikusoma.Sisikuanzakusikiamwandishikusema.Nabadalayanjia1monologuem1wetukusomamaandishisisikuhamiakatikakukutananaMwandishi,kukutananaRohoMtakatifu,kukutananaMungusana.

NanikatikawakatiwalekwambaYeyepianianatufundishanakuzungumzanasisi.Sisikuiita"kuja"yamaandiko."Fikiriajuuyanininasema,kwamaanaBwanaatakupaakilikatikamamboyote."(2Timotheo2:7)SehemuyakaziyaRohoMtakatifualiyendaninikutufundisha.Wakatimwinginetiawasiwasikimyakimya.Wakatimwinginekutiwaladhayetujuuyakichwa.NawakatimwingineYeyehukutanasisikatikamanenoyaMungu.LakiniyotehayanimatukioyakawaidaambayoRohowaMunguanasemanasisi.

C.HasakwaWanafunzikumina1

LakiniYesuanaongezamaoni1zaidijuuyamwishowamjadalahuu.Natafsiriyangubinafsiyakenikwambakwelihiihainayanahusumiminawewepia.Lakiniinatumikakwawanafunzi.Unawezakuonanimwishoni.".....heAtawafundishamamboyote[nahiindiyojumuiyayoteyawanafunzi]nakuwakumbushayoteniliyowaambianinyi."NadhanininiYesuanasemanikwambawakatiRohoMtakatifuatakapowashukienikwambaitasaidiakumina1Wanafunzi,[Yudanigonekwawakatihuu]kwambayeyeitasaidiawanafunzikuminam1kukumbukakwausahihiyalealiyokuwaakifundishanajambohiloalilofanyaYesukupitiakipindichamiaka31/2.Nahivyosiyoahadiambayoinatumikakwangukwasababuwakatimiminikokabisazamanimimininaumriwamiaka2000si.Hebunikuulizeswalikwanjiahii,'kwaniniunaaminiwaandishiwainjiligotnihaki?'Imean31/2imepita,mambomengiyaliyotokea.Kishamiakahatazaidikupitakablainjiliyaliandikwa,hatujuikwauhakika,10,15au20kitukamahicho.Je,unajuakwambawakatiwewekuchukuaMarknakusoma"Nilazimakukataamwenyewe,ajitwikemsalabawakonakufuatayangu"kwambahiyonikwelimanenoyaYesu?Naamkunamengiyahojaapologetical.Kunakurayahojanzurikiakilinamimininafurahakwaajiliyao.Nawaoukomuhimukwangu.Hojakamauwepowamashahidi.Yesualifanyayotehayakatikaumatiwawatu.Nakulikuwanawatuwengiambaosikiakwakena


waobadowalikuwahaiwakatiinjiliziliandikwa.Nahivyokamawaandishiwainjiliameandikamamboambayoyalikuwasahihi,mashahidijichoingekuwaalisema,"Ngojakidogo,nilikuwahukosikwambakilealisema."Miminikushukurukwawaleainayahojakwambakunisaidiakuelewakwambakilenahapahasakilichotokea.Lakinihatimayemimisikwendakwauaminifumaishayangukwahojanamantiki.Sinaimaniyakutoshakuaminikatikamantikimazuriyamwishokwasababusi.KuegemeayaandikokulingananaahadiyaYesu.KuegemeayaandikokulingananatabiayaYesu.Kuegemeayaandikokulingananauwezowamtuwa3waUunguilikuhakikishakuwawakatiwaoaliandikaInjiliwaogotnihakikwasababuAliwasaidiakukumbukakilakituYesualisemanakufundishwanaalifanyakwakipindichamiaka31/2.HiyonikwaniniPetromazungumzojuuyawaandishiwamaandikowakiongozwanaMungukamawaoaliandika.Najuahojakwambasikwendakuwashawishizisizozakikristo.Lakinizotekwambamimihaja,pamojanakuthibitishakaziyaRohoMtakatifu,kwakuaminikwambakwakweliRohoMtakatifuhakuwakuletaukumbushoyoteYesualisemanakufanya.NamambohayoyalikuwakwauaminifukuandikwakatikakiletunachokiitaBiblia.Hivyokifungucha2,setiya2yakufundishakwambaYesuanajuuyaRohoMtakatifunikwambaYeyeniRohoanayekaandaniyetu.HiyoYeyeanakujakatikamaishayetupalealipoinatufanyampyanaYeyeanakaapamojanasimilele.Nayeinatufundisha,wakatimwinginenasautindogo,wakatimwinginena2x4,wakatimwinginekupitiamaandikonawewenamimisiwezikuaminihilikwasababuMungualisemakuwaRohoitakuwakazikamahiyoilikuwaimeandikwachini.

III.HatianiDunia-Yohana16:4b-11(-15)

KifunguijayonilitakatuangalieniYohana16kuanziasaamstariwa4nakifunguhuendanjiazoteaya15.Lakiningojakusomatukwanjiayamstariwa11,"Mimihakusemamambohayatangumwanzokwasababumimipamojananyi.Lakinisasamiminaendazangukwakeyeyealiyenipeleka,walahakunam1wenuanayeniuliza,'Unakwendawapi?'Kwakuwaalisemamambohayokwahuzuniimejaamioyonimwenu.[Naendazangunawewenihuzuninamimikuelewakwamba,Yesuanasema]Hatahivyo,nawaambiakweli,nikwafaidayakomiminiondoke,kwamaanakamamimisikwendambali,Msaidizihatakujakwenu.Lakinikamamimikwenda,nitampelekakwenu.Naalipokuja,atakuwahatianiduniakuhusudhambi,hakinahukumu:kuhusudhambi,kwasababuhawaaminindaniyangu;kuhusuuadilifu,kwasababunaendakwaBaba,nanyihamtanionatena;kuhusuhukumukwasababumkuuwaulimwenguhuuamekwishakuhukumiwa."Je,unawezakufikiriakuwamwanafunziwaYesuKristokatikachumbachajuundaniyazoteutatanamvutanoyoteyamepitajuuwikiiliyopitanakishakuwaYesukukuambia,"Ohkwanjia,mimininakwendakuondokawewenanikwafaidayako."Siwezikufikirianininilazimazimewezakupitiaakilizao,"Je,niwewekuzungumzajuu?Hapamimikutoajuuyakaziyangu.Mimikutoajuuyakaziyangu.Mimikutumiamiaka31/2kutembeakaribunafasihiikusikilizawewe,kujaribukufikirimifanohiyonamambohayamengineyotenakuwekakusemamamboambayohayanamaanayoyotekamawewenikwendakufanakwambamimininazinatakiwakukataamwenyewe.ImeanNajuanikwelianapatamotonaviongoziwadininikwelibaadayawewe.Waoukonjekwadamunawewekusemanikwafaidayangukwambawewenikwendambali."SiwezikufikiriakwambaYesualikuwakuangaliachachepuzzlednyusoaliposemakwamba.Yesualikuwanahakialiposemanikwafaidayao,nanikwafaidayetu,iliyeyekwendambali;Yeyekwendamsalaba;Yeyekukamilishakazikuwaalikujakufanyanakishakuondoka.KwasababunitubaadayaYeyekushotokwambaMunguRohoMtakatifuniuwezowakujanakufanyasehemuyakekatikawokovuwamiminawewe.

KaziyaRohoMtakatifunidhahiriunatabiriwakaziyaYesu;kwambaYesunisehemuyamchakatomzima,wakatiMunguBabaawalialisemasisikuokoabinadamuniMungukaziMwanawakufanyahivyoinawezekana,kufamsalabaninakishabaadayayeyealikuwaamefanyahivyo,basiulikuwaniwakatiwaMunguRohoMtakatifuajenakwakututianguvu,nakutupatiakuzaliwaupyanakuishinasisimilele.Nanikwelihakuwakazinjekwafaidayawafuasi.WakatiRohoMtakatifuakaja,Alichukuakikosichawatuwaliokuwaganda,ambayealikanaYesu,ambayealikimbiawakatiAlikamatwakatika1yamakundinguvuzaidiyawatu,kamasiokundinguvuzaidiyawatualiyewahikuwepokatikausowadunia.Wakatiwewekwendakutokainjilikwamatendoyenukupatamwenyewekuulizawewemwenyewe,"Nininikilichotokea?HapaniPeterkatikainjilinahapaniPeterkatikamatendo,ninikilitokea?


"KilichotokeaniRohoMtakatifualikujanainfusedyakekwanguvu.NaRohoMtakatifualikujanaalichukuakundilawatuambaowalikuwagandanambionaakageukayaokatikaainayawatukwambatunasomakatikaMatendo4.Waotumekuwakuletwambeleyaviongoziwakidininakiraia,baraza,waodkuwakutishiakujiondoakuhubirihabarizaYesu.KatikaMatendo4:19,"LakiniPetronaYohanewakawajibu,"KwambanihakimbelezaMungukuwasikilizaninyikulikoMungu,lazimakuhukumu,[Kwamanenomengine,mimikwakweliwalakutoampasukoniniunafikiri]kwamaanahatuwezikuachakusemayaletuliyoyaonanakusikia."`Nawaokwendanjenakuwaombeaujasirinakatikamstariwa29anasema,"Nasasa,eeBwana,angaliavitishovyaonaUtuwezeshesisiwatumishiwakokuendeleakuhubirinenolakokwaujasiriwote."IlikuwanikwafaidayawafuasikwambaYesuunaendelea,hivyoRohoMtakatifuinawezakujanakurejeakwaokatikaainahiyoyawatu.

LakinihasaYesuinasemakwambanikwafaidayakokwasababuRohoMtakatifuinatakiwakujailiaweze"hatianidunia."Kwamanenomengine,MsaidizisiotuulinziwetuwakililakiniyeyepianimwendeshamashtakawaMungu.Nayeyekwendahatianiduniayamamboma3.

A.ConvictDuniayaSiniyake

Awaliyayote,Yeyeanaendahatianiulimwenguwadhambizake.Dhambikwasababuhawaamini.TafadhalikuelewakwambahiikaziyaRohoMtakatifunitendolaneema.NikitendochaneemauntoldkwambaRohoMtakatifuatakujanakuonyeshawatukwambawaosikukubalikakwaMungukamamamboyalivyo.WakatinamimisikuwaambiawatukuwambalinaKristowatakufakatikadhambizaonakwendakuzimu,tunafanyayaohakunaneemahatakidogo.Hiyosiyoupendo,kwambanikutojali.Wakatisisiwaachekufikirikuwawanawezakutembea1kwa1katikautawalawaMungu,ilikuzaliwaupyasilazimatunafanyayaohakunaupendeleo.HatahivyonikitendochaneemakwaupandezotembiliRohoMtakatifunakwaupandewetukwakuruhusuwatukujuaninihasakinachoendelea.NakaziyaRohoMtakatifunikaziyaneema.

Nilisikiayaumriwamiaka16ambayehivikaribunialijiua.Watuwaliohusikaamekuwakushirikiinjilinaalikuwakuishiinjili.Hebufikiriakamawalikuwanasi.KumtiahatianiulimwenguwadhambizakenimiongonimwavitendomkuuwaneemakwaupandewaMungu.Nabadoni1yavitendomuhimu.Sisialigunduamapemakwambaduniajuuyakemwenyewehawezikujibuinjili.Waoniblindednadhambiyaoyakutoamini.NakwahiyokaziyaRohoMtakatifuwakumtiahatianiulimwenguwadhambinikitendomuhimu.Hakunajambojinsingumuwewenamimikujaribu,hatuwezihatianidunia,hatuwezihatianiushirikianowafanyakaziwetu,majiranizetunahatayetuwanafamilia.Hatuwezihatianiyaoyadhambizao.HatuwezihatianiyaoyahalihalisiyaRohoMtakatifu.Haiwezekanikwasababukilichozaliwakwamwilinimwili,nakilichozaliwakwaRohoniRoho.NahiindiyomaanakatikaYohana6:44Yesuanasema,"HakunaanayewezakujakwanguisipokuwaBabaaliyenitumaamvute."NahiyonisehemuyakaziyaRohonikwambaYeyehadimikonoyakekwawatunaAmetutoayaokwaMwenyewe.HiyonikaziyaRohoMtakatifu.Siyokaziyako;siyokaziyangu.

NajuawakatimwinginekatikauinjilistisisikuanzakufikiriatukoMungu.Nasisikuanzakusema,"KwaninisikukabiliananainjiliyaYesuKristo?Mimilazimakuwaakisemavizuri.Mimilazimakuwawitowakutosha.Mimilazimakuwabuggingwewekutosha."Nasisikukubalijukumuhilonikaziyangunamabadilikoyamaishampwawangu,lakinisiyo.HiyonikaziyaRohoMtakatifuhatianiulimwenguwadhambizake.Nikitendoisiyoyakawaida.Nadhanihiyoni1yamamboambayoanapatahivyokuwashindakatikauinjilistinikwambasisikufikirikwanamnafulaninikaziyetukuwabadilishanasiyo.HiyonikaziyaRohoMtakatifunasisikuondokakwake.

Nabado,upandemwinginewasarafunijinsiganiRohoMtakatifukufanyahivyo?NikwajinsiganiRohoMtakatifuhatianiulimwenguwadhambi?VizuriwakatimwingineYeyehanakazi1kwa1nazisizozamuumini.Labdahiiilikuwaniuzoefuwako.Kwaghaflawewenikutambuakwambadhamiriyakonikuwakuchomwazaidikulikoamewahikuwakabla.Nawewenimapyayakuhojizaidikulikowewemilelekuwakablaiweninikuamininikwelinakamajinsiwewekuishininjiasahihiyakuishi.HiyoniRohoMtakatifu.Hiyonimwanachamawa3waUungukazikatikamaishayako,kuchorawewemwenyewe.


HatahivyonadhaninjiayamsingiRohoMtakatifuanafanyakazihiikuhukumunikupitiaWanafunziwaYesu.Siyokaziyetukubadiliyao,lakinikamawewenamimikushirikiinjilinakamawewenamimikuishinjeinjili,kamawatukusikiakutokamidomoyetunakuonanikatikatabiazetu,basiRohoMtakatifuanafanyakazikupitiakaziyakumtangazaInjili;Injiliyadhambinamsamahanafuraha,naYeyepricksdhamirizao.YeyeinawafanyaswalinaAmetutoawatukwake.HiiniAyaABCyamimikutumiakiasihicho.NininikuchukuakuwamwanafunziwaYesuKristo?NirahisikamaABC.Anikukubaliwewenimwenyedhambi,nakukubalikwambawewenikutengwanaMungu,kukubalikwambamambosikamaMungualiumbayaokuwa.Nahivyokamawewenamimikushiriki,kamawewenamimikusemamanenoyaABCnakuishimaishayainjilibadonikaziyaRohoMtakatifukwagarinyumbaniinjili.Natumainikwambafreesupkwaajiliyauinjilisti.KaziyaRohoMtakatifunikwahatianiulimwenguwadhambi.Wakatimwingine1kwa1namtubinafsi,kwakawaidanadhani,kwanjiayamaishayetunamanenoyetukamasisikutangazahabarinjema.

KamakunamtuyeyotekatiyenuhapaasubuhihiiambaonikutafutaMungu,ambayedhamirinikuwakuchomwa,ambayenimapyayaajabu,"Je,kunazaidiyamaishakulikoninisiwezikuona?"Basiunahitajikuelewaniniwewenihisianinguvumkonowamjumbewa3waMungu,U3.Nayeyekuunganishawewemwenyewe.Naswalinije,kujibu?Je,kujibu?NikaziyaRohoMtakatifuhatianiulimwenguwadhambi.

B.Convictduniayahaki

2,nikaziyaRohoMtakatifuhatianiulimwenguwahaki.NakamaYesuanaendelea,"KwakuwaninakwendakwaBaba,nanyihamtanionatena."Kwamaanahasi,niniYesuanasemanikwamba1yamajukumuyaRohoMtakatifunikuonyeshaduniakuwanihivyokuitwahakiilanimbovumachafu;kwambahakunahakibilaKristo.Yesualikuwaakiwaambiahiikwamwishomiaka31/2nasasakwambaYeyekuondoka,nikaziyaRohoMtakatifuilikubainikuwahadinailiulimwenguujuekwambahainahakiyakemwenyewe.

Vyemaalisema,kaziyaRohoMtakatifunikuonyeshadunia,yetumwenzawafanyakazi,marafikizetunawapendwawetukuwakunahakizakutosha.InawezekanakuwasawanaMungu.LakiniinawezekanatukwanjiayakaziyaKristomsalabani.NayeYesunikwendasasa.YeyeanaendanyumbanikuwapamojanaBabayake.Yeyeanaendakuwayametimiakaziambayoyeyealitumwa.Atakufajuuyamsalaba.YeyeitatoasadakakwamsamahawetunaupatikanajiwawazikwaMungukwanjiayakifochakemsalabani.NasasanijukumulaRohoMtakatifukufundisha,kwakumulika,nakuwasaidiawatukuelewakwambakunahakihaipatikani.Lakinisiyonjiayakilewewenamimisiwezikufanyajuuyamwenyewejuhudizakibinadamuyetu,kwasababukilichozaliwakwamwilinimwilinakilichozaliwakwaRohoniRoho;nahakituipokatikaeneolaRoho.NahiyondiyosasakaziyaRohoMtakatifu.

NikwajinsiganiRohoMtakatifukufanyahivyo?NikwajinsiganiRohoMtakatifukwendajuukumtiahatianiduniayahaki,ukosefuwakewahakinaupatikanajiwahakikupitiakifochaYesumsalabani?Yeyeanafanyahivyohasakwanjiayamiminawewe.KamawewenamimiushahidikuhusuYesu.KifungukwambamimiskippedjuuyaRohoMtakatifu,Yohana15:26-27nimaamuzihatuahii.BaadayaYesumajaninikaziyaRohoMtakatifukuishuhudianaYeyehushuhudiakupitiayalenanisemenawalakusema.Nayeanashuhudiakwanjiayakilewewenamimikufanyanasikufanya.HiiniByaABCya,kuaminikwambakifochaYesumsalabanikulipwaadhabuyadhambi.Kuaminikwamioyoyetuyotekwambayeyeasiyejuadhambialifanywakuwadhambi[Yesujuuyamsalaba]iliwewenamiminawezakuwahakiyaMungu(2Wakorintho5:21).HivyondivyoYesuhatianiulimwenguwauovukamawewenamimikushirikinakuishinjeinjilisisinikutangazaukosefuwahakiduniani.NasisinikutangazakuwakunahakiinapatikanakwanjiayakifochaYesumsalabani,alipatakwaimani.RohoMtakatifuhujakatikaneemayakeyotekwahatianiulimwenguwadhambi;katikaneemayakeyoteYeyehatianiulimwenguwaukosefuwaowahakinaupatikanajiwahakiyaKristo.


C.ConvictDuniayaMalipo

Na3,RohoMtakatifuhujahatianiulimwenguwahukumu.YaaniiliulimwenguujuekwambaShetaninaambayenimaliyakewalewotekusimamanahatia.Hiyojuuyamsalaba,hukumuyaShetaninahatimayaShetaniwalikuwakukamilika,ziliandikwakatikahalisi.NapamojanahukumuyaShetaniniwotewawatotowake,walewoteambaohawaaminikatikaYesu.KifungungumusanakupigakatikaYohana8:43-44Yesuanawekawazikabisakwambakamawewesim1wawanafunziwakekishababayakoniShetani.NautakuwawanakabiliwahukumuileileambayoShetanikutesekanakwambanikutupwakatikaziwalamoto.NikwajinsiganiRohoMtakatifuhatianiulimwenguwahukumu?HasakwanjiayawanafunziwaYesu,kamawewenamimikushirikiinjili,nakamawewenamimikuishinjeinjili.Kamawewenamimikushirikiinjili,Injiliyadhambi,InjiliyahakinainjiliyafurahayaRohoMtakatifuanafanyakazindanimanenoyetunaanafanyakazikatikamaishayetu.Nayeanafanyakazingumuyakumtiahatianiduniayahukumuyake.

Je,hiisautizotengumusana?Je,kuhisikuzidiwawakatiwewekusikiaainahiikitu?Niwewekufikiria,"Ninawezajekufanyahivyo?""Ninawezajehatianiulimwenguwadhambi,hakinahukumu.Nisana."Je,unahisihivyo?Jibuni"wewenihaki."Ninjiavigumukwenuaukwaajiliyangu.Juuyetuwenyewesisikamwekuwanauwezowakufanyahivyo.NahiindiyomaanawakatiRohowaMunguinatufanyakuzaliwamaraya2,yeyehakuwanakuondokayetuaukutuacha.LakiniRohowaMunguinaendeleakukaandanikilamuumini.NakamaRohowaMungu,mjumbewa3waMunguM3anaishinakufanyakazindaniyakonandaniyangu,YeyekuwawezeshasisiilituwezekutembeakatikaRoho,tunawezakuishikwanguvuyaRoho,anatupamwongozo.Yeyeanaendeleakuzungumzanasisi,yeyeanaendeleakuwafundishasisinakishayeyeinatupauwezonanguvuzakufanyaniniyeyeametoawitotufanye.PaulanasemaWafilipi,"utimizeniwokovuwenuwenyewekwakuogopanakutetemekakwakuwaniMunguambayeanafanyakazindaniyenu,kutoahamuyakufanyahivyonakishauwezowakukamilishahilo."NivigumumnojuuyetuwenyewekwakufanyayoyoteyahiinahiindiyosababuMungualiondokaRohowakendaniyetuilikuwezeshwanaRohosisitutakwendakwanjiayaRoho.

Wagalatia5kuanziakatikamstariwa16,"Lakininasema,EnendenikwaRoho,nahuwezikutoshelezatamaazamwili."KutembeakwaRoho,wanaoishikwauwezowake,wanaoishikulingananamapenziyake.NaRoho,kamaYeyekuwawezeshayetu,piamabadilikoyetunasisikuanzakuendelezamatundayaRoho,mistari22nakufuatia:;tunakuwawatuwaupendo,furaha,amani,uvumilivu,wema,fadhili,uaminifu,upolenakujizuia.HiyonikaziyakupokeauwepokaziyaRohokatikamaishayetu.Siyokituambachotunawezakufanyakazikwabidiikatikatu.LakininikituambachoRohoMtakatifuanatakakufanyandaniyetunaanatuitakumruhusukufanyahivyo.Nakishakamaindwelt,Kristo-unaozingatia,RohouwezoWanafunzi,tunawezakutambuakwambaRohoMtakatifuanafanyakazindaniyetu.Yeyenimsaidiziwetu,yeyeniwakiliwetu,yeyenirafikiyetu,Yeyewhisperingkwetu,Yeyekutupigajuuyakichwa,naYeyekufanyakitabuhikikujahai.Kishakamasisikujakuelewahilonasisikujakujuakwake,kamasisikuanzakuishinjeinjilinakamasisikuanzakushirikiinjili,basinikaziyaRohoMtakatifuhatianimajiranizetu,yetuushirikianowafanyakazinafamiliazetuwapendwawanachama.Kilichozaliwakwamwilinimwilinawatakufakamamwili.LakinikupitiakaziisiyoyakawaidayanguvuzaMungu,waopiawanawezakuzaliwatena,kuwaUumbanjivipyanakuingiakatikautawalawaMungunakuelewaainayafurahanaamanikwambaduniahiihawawezikuelewakwasababuhatunakujaribukupatahaki,tulikuwakutokananahakiyaKristo.SisinisawanaMungunasisikupatakwendambinguniambapoMunguBabani.

HiyoniABC:kukiridhambizetu,kuaminikatikahakiyaKristo,siyetuwenyewenakuwanawatotowaMungunakumfanyamaishayetujuuyakwake.Huendawewekwendanjeyahapamoyo.Sikama,"Ahhhh,kunarundozimayamambozaidimimikufanya!"Lakiniinawezakwendanjeyahapakuelewakuwanimwanachamawa3waUunguambayenikwendakufanyakaziyakekupitiawewe.Nayeatawapahamunakishayeyenitakupauwezowakufanyahivyo.Nayoteunakufanyanikuwawaaminifu.


38.MezayaBwana

I.BackgroundyaPasaka

Karibumiaka4,000iliyopita,Mungu,alipompaIbrahimuahadi.Yeyealitoaahadikwambayeyeangempanchinakwambayeyeangempakizazi.NavizazibaadayeMungualimtumakizaziwaleMisrikatikaSikuyazaYusufu,ilikuwaokoakutokanananjaa.

Miakamia4baadayekizazichaIbrahimuambachokimekuwawatumwawaFarao.HivyoMungua3maMusa.KupitiaMusa,yeyeatawaokoawatuwake.KuzitumamapigotisakutishajuuyataifalaMisri.Hatahivyo,moyowaFaraobadongumu.AnakataakutolewawanawaIsraeli.HivyoMungua3makuminakutishazaidiyamapigo.Faraoimekuwamauajiyamzaliwawa1waMungu,Israeli;hivyoMungusasakuuawazaliwawa1katikakilafamiliaMisri.YeyeanajuahiiitakuwamapumzikokwabidiimoyowaFaraonakwambayeyekutolewawanawaIsraeli.HivyoMunguanamwambiaMusakuwaambiawatu,"Kupatatayari."

TunasomakuhusuhilikatikaKutoka12kuanziasaamstariwa3,,"MwambiemkutanowotewaIsraelikuchukuakondoo,kamanyumbazababazao,mwana-kondookwakaya.Nakamanyumbaniwachachekwamwana-kondoo,basiyeyenajiraniyakealiyekaribuzaidiwatachukuakulingananaidadiyawatu;kulingananakilekilam1anawezakulawewendivyomtakavyofanyahesabuyenukwamwana-kondoo."Kwamanenomengine,kamakunawatuwakutoshakatikanyumbayakokwakulakondoobasinitukio1yafamilia.Kamakunasiwatuwakutoshakatikafamiliayakokwakulakondoomzimakishakupatajiraniyako.Lakinikupatawatuwakutoshakuwanauwezowakulakabisakondoo.Mstariwa6,"...wakatikusanyikolotelamkutanowaIsraeliwatamchinjakondoozaojioni.Kishawatatwaabaadhiyadamu,nakuitiakatikamiimomiwilinakatikakizingitichanyumbaambamokula[kwendanjiayotekuzungukamlangowambele].Watakulanyamausikuhuo,kuchomamoto;namkateusiotiwachachunambogazauchungunaowataila"Kishamstariwa11,"Kwanamnahiinanyimtaila.kwaukandayakoakafunga,viatuvyenumiguuni,nafimbozenumikononiyako.Nanyimtamlakwaharaka.NipasakayaBwana.MaananitapitakatiyanchiyaMisriusikuhuo,namimgomowazaliwawa1wotekatikanchiyaMisri,wamwanadamunawamnyama;najuuyamiunguyoteyaMisrinaminitafanyahukumu:MiminiBwana.[MiminiBwana]iledamuitakuwaisharakwenu,juuyanyumbaniwapi.Naminitakapoionadamu,nitapitajuuyenu,nayasiwemaradhiyatawapatakuwaangamiza,wakatimimikuipiganchiyaMisri."

KumbukakwambaPasakailikuwajambofamilia.Hiihaikuwatamashalitakalofanyikakamawatubinafsipekee.Lakiniwalikuwakusherehekeakamafamiliaaukamafamilia.Ilanipiamfanoyotekinaendelea.WaonikulambogazauchungukwasababumudawaokatikaMisriimekuwauchungu.Waonikulamikateisiyochachwa,mkatehaijawahikuwananafasiyakupanda.Waonikuwawamevaa,tayarikwenda.WoteisharayaukweliMungukuokoaharaka.

Lakinitaarifapia,wakatikusomasurahiinzima,kwambahiihaikuwatukiolamaraya1.Munguanawaambiahiinikuwasherehekilamwakailikuwasaidiakukumbukakitendowakemkuuwawokovu.Nakwakwelinikiasiwakatifamiliahiyoniwalidhanikuwafundishochombokwaajiliyawatotowao.Angaliamstariwa26,"Nawakatiwatotowakonawaambia,'Nininimaanayakeutumishihuu?'"Kwamanenomengine,wakatiwewenikuadhimishaPasakanawatotowakokusema,"Nininimaanayahayayote?""...utasema,'NidhabihuyapasakayaBwana,kwakuwaalipitajuuyanyumbazawanawaIsraelihukoMisri,hapoakampigaWamisrilakinizimeachwanyumbazetu.'"

Hivyohiinimaandalizikwaajiliyaujiowawapigolakumi.Hainakujakatikahorrificnesswakewote.NamalaikawakifohupitajuuyanyumbazawanawaMungu.NaMunguanaokoawatuwakekwasababuyakuwatoaMisri,tukiohilokuwaalikujakujulikanakama"Kutoka:kwendanje".NanjiazoteAganolaKalehiiinakuwamfanowaMungutendokuuzaidilawokovukatikahistoriayote:kuokoawatuwakekutokaMisri.

WanawaIsraelikuondokanawaokichwambalinaMlimaSinaiambakokuingiakatikaagano;waokuingiakatikauhusianonaMunguwao.Waokufanyamakubaliano.NakwaupandewaMungu,Anasema,"Miminitakuwa


Munguwenu."Kwamanenomengine,nikatikaahadihii,katikauhusianohuukwambawaonikuanzishaMungukujitoakwakufanyamambofulani,nakuwaMunguwao.Nakwaupandeupandewawatuwaokujitoakwakuwawatuwake.NaokujitoakwakufanyamambofulaniiliwawezekuishikatikauhusianonaMungunailiwawezekuishikatikajamiinamtumwingine.NauhusianohuunajumuiyahiikimsinginiinavyoelezwanaamrikumikwambawaokupatakwenyeMlimaSinai.SheriayaMunguimeandikwakatikavidongenjeyamawe.

NanekarneauzaidikupitanaSikuyakuuyaPasakaimekuwamarakwamaramamiayanyakati.LakinibasikatikaSikuyazaYeremianaEzekieli,Munguhufanyambiliahadiyaajabuzaidi.KatikaYeremia31kuanziasaamstariwa31MunguanasemakupitiaYeremia:"Tazama,Sikuyazinakuja,asemaBwana,ambaponitafanyaaganojipyananyumbayaIsraelinanyumbayaYuda,sikamaaganolilenililolifanyanababazaokatikaSikuyailenilipowashikamkono,ilikuwatoakatikanchiyaMisri,aganolanguhilowalilivunja,ingawanalikuwamumewao,asemaBwana.LakinihilindiloaganonitakalofanyananyumbayaIsraeliBaadayaSikuyazile,[wakatimwinginekatikaSikuyazijazo]anatangazaBwana:Nitawekasheriayangundaniyao,naminitaandikajuuyanyoyozao.NaminitakuwaMunguwao,naowatakuwawatuwangu.Natenakuwafundishakilam1jiraniyakenakilanduguyake,wakisema,MjueBwana,'kwamaanawatanijuawote,tangumtualiyemdogomiongonimwaohataaliyemkubwa,asemaBwana.Maananitausameheuovuwao,namidhambiyaositaikumbukatena."Mungu,kupitiaYeremia,ahadiyaaganojipyanahivyoaganonaMusainakuwaaganolakale.Naaganojipyainamalengosawakamazamani.NaminitakuwaMunguwao,naowatakuwawatuwangu;Mungukuishikatikauwepowawatuwake.Hiyodaimaimekuwaniayake.

Lakininininitofautikuhusuaganojipyanikwambasherianitenanje,siyokwendakuwakitukilichoandikwahukonje,lakinibadalayakenikwendakuwaimeandikwakatikamioyoyao.Nikwendakuwainternalized.NakwaupandewaMunguYeyeanayetendakwakutusamehedhambi.Nakwasehemuyawatu,kwaupandewetu,kujitumanikujuaBwana.Kwamanenomengine,msamahakwambaMunguanatoakufunguamlangokwaainampyayauhusianoambaotunawezakujuaMungu.SasanijinsiganiMungukwendakufanyahivyo?NijinsiganiMungukwendakuanzishaaganojipya?WotekwanjiaEzekiel,MunguameahidikuwaatakuwakuanzishauhusianohuumpyanamatumiziyaRohowaMungu.KatikaEzekiel36,Munguamekuwakuzungumzajuumsamahanakuanziasaamstariwa26Mungualitoaahadihii,"NaminitawapaninyimoyompyanarohompyaNitawekandaniyenu.Naminitauondoamoyowajiwekutokakatikamwiliwakonakukupamoyowanyama.Naminitatiarohoyangundaniyenu,nakusababishawewe[aukamaNIVpengineboratafsiriyake,"hojawewe"]kutembeakatikaamrizangunakuwamakinikutiisheriayangu."KwaupandewaMungu,kamaalivyoitaanzishahiimpyaahadi,anakwendakufanyahivyokwakutupatiarohoyakeambaoutakwendasisikufuataamrizake.Nakwaupandewetu,tunafanyanininisisikuruhusuRohoMtakatifu,kwakweli,hojayetu.NakwanguvunauwezokwambaRohoMtakatifuanatupasisikutembeakatikaamriyaMungu.SherianikituzaidikulikomiongozokwajinsitunaishikatikauhusianonaMungunakatikajamiinamtumwingine.SehemuyaMungunaupandewetu.

II.YesureinterpretsPasaka

A.karamuyamwisho

SitakarnezaidikupitatanguwakatiwaYeremianaEzekielinasisikufikakatikaYesuusikujanakwambaalikuwapamojanawanafunziwakekablaAlifariki.NaYeyekuwanamlopamojanao,lakinisitumlowowote;Yeyeni,kwakweli,kuadhimishaPasakachaKutoka12.LakinikatikamchakatowakuadhimishaPasaka,YesuanaanzakutafsiritenakilePasakainahusu.NikanakwambaYesuanasema,"NajuakwambasisinikuadhimishaKutoka.NajuakwambasisinikuadhimishaMungumkuuuliopitatendolawokovu.LakiniMungunikuhusukufanyakitukubwazaidikulikoKutoka."KwahiyoYesuanaanzakutafsiritenaPasaka.BadalayaakizungumzianyumayaMisri,Anasemasasaanaonyeshambelekwamsalaba.NakamaanafanyareinterpretationhuuwaPasaka,sisikuanzakuelewakwauwazizaidijinsiMunguanakwendakufanyasehemuyakekatikaaganojipya.TunafahamukwambasisiniwenyedhambinatumetengwanadhambiyetunaMunguwetutakatifu.Naadhabuyakutengwanimauti.


LakinijuuyamsalabaYesu,Mwana-kondoowaMungu,atakufanakatikakifochakekulipaadhabukwaajiliyadhambiyakonayangu.NikifochaYesukwambanikwendakufanyaaganojipyainawezekana,kamaJeremiahalisema.NanikupitiakifochaYesukuwayeyenikwendakufanyahivyoinawezekanakwaRohowaMunguuje,kamaEzekielalikuwaanaonyesha.

KifunguhikinikujadiliwakatikainjililakinipianikujadiliwakatikabaruayaPaulokwaWakorintho.Katika1Wakorintho11yeyekutoamaelekezokwakanisalajinsiwanapaswakusherehekeaPasakahiimpya.1Wakorintho11kuanziasaamstariwa23,Pauloanaandika,"MaanamiminilipokeakwaBwanayalepiamikononiwewe,yakuwaBwanaYesuusikuulealiotolewaalitwaamkate[tena,hiinimkatePasaka]nawakatiyeyewalikuwawametoashukrani,akaumega,akasema:`Huundiomwiliwanguuliokwaajiliyenu.Kufanyahivyokwaukumbushowangu.'Kwanjiahiyohiyopiaakachukuakikombe,baadayachakula,akisema,'Kikombehikiniaganojipyakatikadamuyangu.Kufanyahivyo,kamamaranyingikamawewekunywa,kwaukumbushowangu.'Kwamaanakilamaramnapokulamkatehuunakunywakikombehiki,mwaitangazamautiyaBwanahataajapo."YesuanasemakuwamkatePasakasasaanaonyeshambelekwamwiliwaYesu,kuvunjwajuuyamsalabakatikakifo.NawakatimiminawewekusherehekeaPasakahiimpya,hiiupyaPasaka,wakatimwinginetunatumiamikateisiyochachwa,dogocrackerskidogokwambamtikisikoWaonichachukwasababuwaokutusaidiakuzingatianyumaKutoka12nautanguliziwakihistoriawaPasaka.Lakiniwakatimwinginetunatumiamkatekwambainahitajimachozimkatembali.Wakatimwinginetunatumiacrackerskwambakuvunjawakatiwewekulayao.YotehayaniniayakutusaidiakukumbukakwambapointimkatehuukwamwiliwaKristokuvunjwajuuyamsalaba.HainauhakikatenanaKutoka12.Nianazungumziakifochakemsalabani.

KikombechaPasakasasaanazungumziadamuyaYesu,damuyakeiliyomwagikamsalabanikatikamautiilikuwaondoleadhambi.Wakatianaposemakikombehikiniaganojipya,niniYeyekusemanikwambakifochakesasainafanyakuwaaganojipya,uhusianohuompyanaMungu,inawezekana."Je,nisasakwaukumbushowangu."Hii,kwanjia,ni1yasababukwaninibaadhiyamakanisakusherehekeaPasakampya,Ushirika,mara1tumwaka;kwasababuPasakayenyeweilikuwaniSikuyakuuyakilamwaka.Nakwakwelinimlolongokabisaajabukupitiakwasababumakanisahayakujengajuuyake.NakunaAlhamisinakunaSikuyaIjumaanakunamikutanousikuJumamosi.NakatikaSikuyazazamani,wewekwakwelibilakupatatiketi.Natukamawewewalikuwawamekwendawotewa3naalikuwakikamilifukujiandaanakuelewekakubwanaumuhimuwakileKristoalifanyamsalabani,je,unawezakuchukuaUshirikaSikuyaJuma2asubuhi.

B.ubishi

Kwakweli,kumekuwanaidadikubwayaubishijiraniUshirikakatikahistoriayaKanisahilitamashaajabuyafurahainahivyomaranyingiwamekuwatukiokwawapinzaninamakanisakugawanywanamadhehebukugawanywa.M1wamabishanohayonikaribumaneno"Huunimwiliwangu."NakamatunavyosomakatikaMathayo26piaYesualisema,"Hiinidamuyangu."Hiyoinamaanagani?Niswaliambalokugawanywamakanisa.KanisaKatolikimaendeleomafundishoyakilekinachoitwa"transubstantiation."Hiyomalimisalabajuu,nininimaanayaneno,nakwambamkatenadivaikuwamwilikimwilinadamukimwiliwaYesu.HiinikwaninikatikaKanisaKatolikiLiturujiakuhaniunawekakakijuuyaulimiwako.Nanikwaninihawanakupitakikombe.WaotukushikiliakuwajuuisijemwilinadamuyaKristoitamwagika.Lakinikwakuwa,kwabahatimbaya,wamewezaaliongezamambomenginemengi.WamewezaaliongezawazokwambakatikaMisa,kwambanisadaka[kwelikwambanijinakwaajiliyake].MjombawanguhuendanaanatumikakatikaKafarakamashemasikilaasubuhi.Nawaonire-kumsulubishaYesukilaasubuhikwamadaikwambakifochakemsalabanihakikutoshauniokoenadhambizangu.

WakatiMageuzialikujapaya1,Luthersehemuyanjiaakamwasimafundishoyakikatolikinamaendeleokiletunachokiita,"consubstantiation."LutheralifundishakwambamwilinadamuyaKristonikimwilisasalakinikatikananachiniyavipengele.Hivyomkateanakaamkatenamvinyoanakaamvinyobadomwilinisasakatikananachiniya.


YohanaCalvin,ambayealikuwanakufuatiwanakaribuwotemakanisayakiinjili,kuvunjakabisakutokananamafundishoKatolikinakufundishwauwepowakirohowaKristokatikaUshirika.NayealikuwaakifundishakwambamkatenapointimvinyokwakifochaKristo;kwambainawakilishakifochaKristo.Lazimanisememimikuwanawakatimgumukukubaliyoyotenyinginekamauwezekano.Yesuamekaapalenakumina1kosherWayahudiambaohawajawahikuonjadamunamikonoyaomkatenamikonoyaokikombenamvinyonaanasema,"Huunimwiliwangu.Hiinidamuyangu."SiwezimimbakwambawangewezakuelewaninjianyingineyoyoteaukwambaYeyeingekuwalengoninjianyingineyoyote.Kwahiyomimininanguvujuuyamfanouwakilishitafsiriyamanenohaya,ingawa,hatamimikunabaadhiyamapungufukwenyehili.Miminabaadhiyamarafikiambaowalipokuwakatikashulenisehemuyakaziyaoilikuwakutumiahudumayakanisa.NasehemuyamajukumuyaoilikuwakupataUshirikatayari.HivyoSikuyaJumamosiusikuangewezakuchukuamkatenyeupenakukatwaukokonakuikatacubesnakwambaitakuwaUshirika.NaJuma21kwambanilikuwapalekwachakulachajionitukuzungumzanao,waoaliniambiakuhusuhilinakishaalisema,"UnajuakamakunamkatewowoteUshirikakushotojuu,mimituyakuwekanjenabasinikavunaMimimatumiziyakekwa.croutons"Naainayakuifanyakidogovigumukwangukumalizasaladimimiakila;ingawa,kitheolojiaSikuyawezakosalakejuuyauamuziwake.Naamhakikamaneno,"Huunimwiliwangu.Hiindiyodamuyangu,"imesababishautata.

Piakunautatajuuyaninichawitohuu"Pasakampya."WakatimwinginesisikuiitamezayaBwanakwasababuhiyoninini.IlikuwaniyaBwanayamwishokaramupamojanawanafunziwake.BaadhiyamilakuiitaEkaristi,nenokwambamaana"shukrani"kwasababuYesuakashukurumbelealivunjamkate.NabilayashakaPasakampyaniwakatiambaotunawezakutoashukranikwaajilikileambachoKristoamefanyamsalabani.WakatimwinginesisikuiitaUshirikakwasababukamaPauloanafundishakatika1Wakorinthoniwakatiambaowewenamimikuzungumzanakilam1nasisikuzungumzanaMungu.Hakunajinaaliyopewakwahiikatikamaandikonakila1yapointihizinjeyakatinaukwelimkubwakatikakilekinachoendelea.

LakinipiakunautatawajinsiyakusherehekeaUshirika.Watukamakufanyahivyokwanjiatofauti.WasiwasiwangumkubwakamasisikusherehekeaUshirikakwamwakamzimanikwambahanakuwaibadanamaana.Hiyonikichwanamabegajuuyakilakitukingine,namiminatakamjuekwamba.HiyonikwaninisisikufanyamambotofautikaribukilaUshirika.Kwasababukamawewekufanyakitumara3kwanjiahiyohiyobasiinakuwasheriaenviableHayoniyoteinachukua,juuyamara3,nahiininjiaganiinafanyika.

Nahivyosisikujaribukuwanaainakwasababukilesisinikujaribukufanyanikwakilam1wetukuelewakwambasisanatendohili,nininiinawakilishakwambanihivyomuhimu.Namimihajayakukuambia,nahiinimaoniyangubinafsi,lakinimimisikamanjiayajadiyaUshirika.Mimisikamajinsisisikupitasahanijuunachiniaisle.Sasa,njiaharuhusiwi.Kunasihakinabatilinamimikuelewakwamba.LakinikuchanganyikiwawangukwanjiayajadiyakuwahudumiaUshirikanikwambainayotibukilam1wetupekee.Sisikukaahukokatikasafuyetunasahanihujanasisikulanakunywanasisisisikupitajuu.Nabadohilinijambofamilia.Hiinimarayakuwafundishawatotowetu.NimarangapiwakatikunakelelewakatiwaUshirikakufanyatunasema,"Shhh!"WakatiwotehistoriayakihistoriayatukiohilinikwambanijamboambalosisikutumiailikuwafundishawatotowetukuhusuajabunayaajabukitendochaMungukutuokoakupitiakifochaKristojuuyakuvuka.Tunapaswakuzungumzawakatiwotenakufundishianakujifunzia.

KamatulikuwanakikamilifuBiblia,tunapaswakuwaalikuwamlo.Nakishatunatarajiakuwawamekaakuzungukamezabaadayekaribunakilam1tuwezekondanyumajuuyamtumwinginekamaalivyofanyaYohananaYesunaaskHimmaswali.Sisiangalauwanapaswawamekusanyikakatikamakundi,inaonekanakwangu.Nahiinijinsikanisala1alifanyahivyo.Kanisala1kamwealifanyaninisisihuwanakufanya.WalikuwanaSikuyakuuagape,Sikuyakuuupendo.NamwishonimwaSikuyakuuwaoaliwahiUshirika.Niwakatifamiliananiwakatiwakufundisha.Lakininajuakwambamilakwendakirefu.MatumainiyangukwaajiliyetunikwambabaadhiyaSikuyatunawezakuvunjaburekutokamilazabinadamu.NakwambatunawezakuchukuaUshirikakamafamilia,hatakufikiahatuayakuwanafamiliakutumikiafamilia.KunainawezakuwamengiyautatakuhusujinsiyakuwatumikiaUshirika.Labdahiikuchocheaitupkidogo.Nisawa.


Lakiniunajuaninihakunautatakuhusumiongonimwaevangelicals?Hakunakabisa.KwambaYesuniMwana-kondoowaMunguambayealichukuadhambizaulimwengunakwamkatehuonakwakikombehikisisikusherehekeaushindiwakenaushindiwetudhidiyadhambinajuuyakifo.Zaidiyakwambahakunautatanakwambatunawezakuhubiri.

III.Mudamuafaka3yaUshirika

A.Sasa

Pauloanamaliziakatikamstariwa26mjadalawetuwa1Wakorintho11.Kunamsemomuhimusanakatikamstariwa26:"Kwavilekilamaramnapokulamkatehuunakunywakikombehiki,mwaitangazamautiyaBwanahataajapo."Mimihutawezakusahau1yamadarasayangukatikachuoambapoprofesakuongelea3wakatimuafakawaUshirika.Ningependakamwekuonambele.KwambasisinikatikaUshirikakutangaza,hiyonisasakatikasasa,akitangazakwamanenoyetu[wakatisisikusema,"HuunimwiliwaKristo.HiinidamuyaKristo]nasisinikutangazakatikamatendoyetukamasisikulanakunywakamasisi.SisinikutangazakwawotekusikiakwambaYesualikufakwaajiliyadhambiyangunakwaajiliyenu.KwasasawakatisurayaUshirikaniuinjilistisafi.Sisinikutangaza.SisinikutangazakifochaBwana.

B.Zamani

Kwamanenomengine,katikaUshirikasisikuangalianyumanamiakayanyuma,kwakifochaYesumsalabani.NakamasisikutangazakifochaBwanatunaelewakwambawokovunikupitiaYesukwasababutuYesualifanyakitukuhusudhambizetu.Confuciushakuwanakufajuuyamsalaba.Buddhahakuwanakufajuuyamsalaba.Mimihakuwanakufajuuyamsalaba.WokovunitunjiayaYesukwasababuYesualifanyakitukuhusudhambizetu.Kamanilivyosemaawali,nidhambiyetu,inatutenganaMunguwetuMtakatifunasisiafekamaadhabuyadhambihiyo,lakiniMungukatikahurumayakeinaruhusumbadala.NakishaMungukatikahurumayakealijitoamwenyewekamambadalahuo.Nakunawokovukatikajinalingine.HivyowakatiwewenamimikuchukuaUshirikasisinikutangazakuwaniBwanaambayealifarikinahakunamtumwinginekwaajiliyadhambi.

C.Baadaye

Lakinibasisuraya3wakatinikwambasisinikutangazakifochaBwanahataajapo.KatikaUshirikasisinikuangaliakwaSikuyazijazo.Tunasema,"Sinaraiawanchihii,bongehiiyauchafujuuambayomimikusimamasionyumbani.""Uraialangunimbinguni,"kamaPauloanaelezeaWafilipi."Urithiwangukusubirikwaajiliyangualiyembinguni,"kama1Petroanasema.Namimikuishimaishayanguhapadunianinakichwayangujuu.MimikuishimaishayangusikuangukakatikaupendonaUumbanjilakiniwanaoishikatikaupendonaMuumbawakenakwaMuumbawangu.Namimikuishimaishayangunjekusubirikwendanyumbani.MimikuishimaishayangunjekusubirikwaYesukujanakuchukuayangunyumbani.HiyonikipengelemustakabaliwaUshirika.Wakatibintiyangualifariki,Rachel,1yamambomimimuahidimwenyewenikwambaUshirikakamwekuwasawa.KwasababuUshirikakwaajiliyangunikukumbushabinafsisanakwambahuusionyumbaninabintiyangunikusubirikwaajiliyangu.Nakamamimikupatazaidi,wenginewapenziwapendwawaoutakuwakusubirikwaajiliyangupia.Ninimaishapathetickuishikufikirikwambahiininyumbayetu.Ninjiapathetickuishi.Wakatitunamengizaidikusubirikwaajiliyetumbinguni.SisinikutangazakwasasakifochaBwanakatikaSikuyazanyumahataajaponaanapatayetunainachukuasisinyumbani.Hiyonininihiiyotenikuhusu.

IV.Ushirikanipichayamaishayakikristo

Napendakaribunahili.IlitokeakwanguwikihiikwambamazoeziyaUshirikanipichayenyenguvuyamaishayakikristo.Natakakuongezahiikwasababunajuakwambanimekuwakupigavigumujuuyasualazimalakuwamwanafunzi.Namiminatakakuhakikishakwambakilakituanakaakatikamizanikatikaakiliyako.


Ushirikanipichayenyenguvuyamaishayakikristo.MunguanatamanikuwakatikauhusianowaAgano,uhusianobinafsi.YeyeanatakawewenamimikuwawatuwakekamayeyendiyeMunguwetu.NahivyokwaupandewaMunguYeyeanayetendakwakufanyamambofulani.Yeyeniayakuokoamimikwakufamsalabani.Sinakujiokoa.WakatimimikusherehekeaUshirikaMimisikuadhimishaukwelikwambamimikazingumukwelikweliyakupataneemakwaMungu.MimikuadhimishaukwelikwambaMungukulipwafidiayadhambizangu.Mimikuadhimishaukwelikwambakwaneemayakenahurumayakeanatupamsamaha.Hakunakitukatikamkonowangukwambamimikuleta.UkomboziniwoteaboutGod.Hiyonisehemuyake.

LakiniyeyehakuwanahatakuachahapokwasababuMunguRohoMtakatifuanafanyasehemuyakepia.KatikaEzekieltulikuwaaliahidiapewemoyompya.KuwaMunguangewatiarohoyakendaniyangunaRohowakebilakuwawezeshamimi.RohowakebilakuimarishaweweiliwewenamimisiwezikutembeanaRoho,kuongozwanaRoho,nguvunaRohonaRohoanatupatakanakishauwezowakukamilishatamaahizo.NahivyokwanguvuzaRohohiinisherehekwambakilaSikuyanawezakukirikwambasiwezikufanyahivyopekeyangu.MiminiuwezowakuishimaishayangukatikanjiainayompendezaMungu.Lakininisherehekwambakamanilipewamoyompya;nakamamiminilikuwanguvunaRohowaMungu,kwambaniYeyeambayeanaongozanaYeyendiyeitawezeshamiminawewekutembeakwanjiayaRohohivyohatunakutoshelezatamaazamwili.HiyonisehemuyaMungu.

Sehemuyetunikupokea.HiyonininikinaendeleakatikaUshirika;sisinikupokea.SisinikukubalikwambaMunguamefanyasehemuyake.SisinikukubaliRohokuwezesha.Nakamasisikutangaza,kwaninisisikusemakatikaUshirikanakwakitendosanawakuchukuaUshirika,sisinikutangazakwambamapenziyangu,kuwezeshwanaRoho,nikuishindaniyauhusiano,kuishindaniyajumuiyahiyoMunguimeanzishakupitiaKristomautiyamsalaba.NipichayaajabuyamaishayaKikristo;Mungukufanyasehemuyakeyakuokoamimi,Sikuyawezakusaidia;Mungukuwawezeshakuwamimi,basiwanahitajihiyo.Lakinikwaupandewangu,kukabiliananaenablementnavipawaambavyoMunguamenipa;napamojawanaishimaishayanayompendezakwake;naSikuya1kupatakwendanyumbani.

Kwamaanakilamaramnapokulamkatehuunakunywakikombehiki,mwatangazakifochaBwana,mpakaatakapokuja.


39.KifonaUfufuo

I.HistorianiViongoziUpandewaKifonaUfufuo

Naam,sisitumekuwakuangaliasaa52matukiomakubwayaBiblianawengiwamatukioambayotumekuwainaonekanakatika,hadihatuahii,nawotewamekuwaakizungumziambelekwatukioleo.WengiwahadithikatikahotubayaKalekwambatumekuwainaonekanakatikanawengiwaAganojipyawamekuwaakizungumziakuelekeakifochaYesunaufufuowake.

Katikasurambiliza1zaBibliatulijifunzajuuyaUumbanjinatulijifunzakwambatuliumbwakwaushirikanaMungu.KatikaMwanzo3tulijifunzakuhusukuanguka,kuangukakatikadhambizetunajinsisisiakawaainayawatukwambaMunguhakupendezwananajinsitulivyofanyamamboambayoMunguhakupendezwakwambasisialivyofanya.NatumejifunzakwambakwasababuyadhambizetusisialikuwambaliwenyewekutokauwepowaMuumbawetu.

TumeangaliakitabuchaMamboyaWalawiambayoinafundishakuhusumfumowakafaranajinsiLawinafundishakuwaMungutakatifuhawezikuishikatikauwepowadhambi;jinsituMunguhaiwezikupuuzadhambi;najinsimatokeoyadhambizetunikutengwanaMuumbawetu.Nabadokatikatiyayote,katikakitabuchaMamboyaWalawitulijifunzakwambakatikahurumayake,Mungumisaadamsamahakwanjiayakifochambadalakamavilemwana-kondoo;kwambakamamtuamefanyadhambi,hawakuwezakuletamwana-kondoo;kondooangeuawanakifokwambakondoobilakulipafidiayadhambiyamtu.

TuliangaliahadithiyaIbrahimunajinsiMungualiahidiIbrahimuilikujengataifakutokakizazichakenakishakubarikiduniakwanjiahiyo.

TuliangaliaambayealisemakwambabarakakwambaatakujakupitiamtuambayekuonekanakatikaSikuyazijazoambayeyeyewitonabiiIsaya"MtumishiwaMungu."Kwakweli,kamayeyeanaelezeamtuhuyubaadaye,Isayaanaelezayakekatikasualalakondookwambaatakufakwadhambizetu.Hivyo,kwamfano,katikaIsaya53Isayaanatabiri,"Kwahakikayeye[Mtumishihiiijayo,MwanakondoohuuwaMungu]ameyachukuamasikitikoyetu,amejitwikahuzunizetu,hatahivyohatukumhesabukuwaamepigwa,amepigwanaMungu,nakuteswa."TulidhanikwambakwasababualikuwakuadhibiwakwambaMungualikuwam1kuwaadhibuyake."Lakiniyeye[MwanakondoohuuwaMungu]alijeruhiwakwamakosayetu;alichubuliwakwamaovuyetu;juuyakeilikuwaadhabuyaamaniyetu,nakwakupigwakwakesisitumeponaSisisotekamakondootumepotea;.Tunaakageukakilamtunjiayakemwenyewe,naBwana[MunguBaba]amewekajuuyake[Yesu,MtumishiwaMungu]maovuyetusisisote".

LakinikamasisikuendeleakuangaliamatukiomenginekatikaAganolaKalesisialimkutamanabiiwaYeremianaEzekielinaunabiiwaowakujaaganojipya;kujauhusianompyaambaoMungualikuwaanaendakuanzishanawatuwake.Naahadihiimpya,uhusianohuumpya,ilikuwasikwendakuwaturundolasheria,baliahadihiimpyanawatualikuwaatakujakwanguvusanayakubadilishamaishayetu,kutubadilishakutokandaninanjenakaziyaRohowaMungualiahidi.

UwezowaMungukutufanyakatikaainayawatukwambanikupendezakwake.NailikuwakatikaukwelikwambamabadilikosanakwambaYesualikuwaakizungumzakuhusuwakatiAliwaambiaNikodemokwambakamaunatakakuingiakatikautawalawaMungu,kamaunatakakuwamwanafunziwaYesuKristo,katikalughayetu:kamaunatakakuwaMkristo,basinilazimakuzaliwaupya;wewenilazimakuzaliwakutokajuu;nilazimauzaliwekwauwezowaRohowaMungu.

NasisipiainaonekanakatikakilekilichotokeajuuyaAlhamisiiliyopitausikukwambaYesualikuwapamojanawanafunziwakekablaAlifariki,walikuwakuadhimishaPasaka,SikuyakuuyakaleyaWayahudinabado1ambayoYesualiwapamaanampyakabisakwa.Naowalipokuwakupitamkatenakamawalikuwakupitakikombe,Yesu


alisemakwamba"mambohayasasarejeamwiliwangunadamuyangu,kwakufakwangujuuyamsalaba.Nanikwasababuyakufakwangukujajuuyamsalabakwambamimiutakuwanauwezowakujengaaganohilojipya.nitawezakuanzishahiimpyakubadilishauhusianonawatuwangu."

TulionakwambaYesunimtumishiwaMungukamaIsayaalikuwaametabiri,kwambaYesuniMwana-kondoowaMunguambayeatakufakwadhambizaulimwengukamaLawalitufundisha.

Unawezakuchukuazotemandharihayatofautinawenginewenginaunawezaweaveyaopamojanawakatiwaoukowotepaya1,ninitunaonaniYesu;ninitunaonahasaniYesukatikakifochakenakatikaufufuowake.

II.KifonaUfufuo

Alhamisi,juuyausikuulewakusalitiwa,baadayashereheyaPasakanaYesualiwapamaanahiimpya,ulewakusalitiwanaYuda;Peteralikanahatakumjuanamaeneomengineyamarafikizakemaalumkutawanyikakwasababuwalikuwanahofu.KatikasafarihiyoalipitiakejelikwawiziharamukesinaviongoziwaWayahudi;gavanawaKirumialitangazwakwakewasionahatia,lakiniilikuwekakutulizaghasiakutokakuvunjanje,ilikumtulizaumatiwawatu,yeyekuruhusiwayaoyakuuakondoowaMungu.NayeYesuakawamijeledi;AlibebamsalabawakehadiGolgotha;Alikuwamisumarimsalabaninayeyeakabakihukokufa.

Lakinikatikadakikayaushindiwadhambidhahirimkuu,Yesu,Mwana-kondoowaMungu,alikufakwaajiliyadhambizenunakwamgodi.NajuuyamsalabaMungualifanyakazikupitiadhambizawatukuvunjanguvusanayadhambiyenyewenahekalupazialilipasukavipandeviwili.

Siyotukupitamaoni,ni1yakaulimuhimuzaidikitheolojiakatikaBiblianzima.Paziaulikuwanikuhusu6-inchnenepaziakwambakutengwasehemuiitwayo"Patakatifu"nawenginewanyumba.NakwambasehemuiitwayoPatakatifunimahaliambapouwepowaMungukutumikakukaakatikaSikuyazaMfalmeDaudi.Nailikuwamahalihapotukuhanimkuualiingianainawezatukuingiamara1kwamwaka.

HivyokwambapaziasananimfanosituuwepowaMungulakinipianiisharayaukwelikwambasisinikutengwanauwepowaMuumbawetu.

Ilikuwakwambapaziakwambalilipasukakutokajuuhadichinikabisakatikambili,hivyomfanonahivyokutangazakwambamiminaweweunawezakuwanaupatikanajiwa1kwa1katikauwepowaMuumbawetuMungu.KwasababuwakatiYesualikufaYeyealifanyaiwezekanavyo,kwasababuyakifochake,ahadihiimpya,uhusianohuumpyakubadilishakwambatunawezakuwanaMuumbawetu.WakatiYesualikufaAlilipaadhabuyadhambizetukwakuwambadalawetu,kwakuwakondoowaMungu.WakatiYesualikufaYeyealipotuletabustaniyaEdeniambapowotekuanzakatikaMwanzo1na2ilituwezekuwanaamaninaMuumbawetu.

LakiniamanihiinitukwawaleambaowanaimanikatikaYesuKristo;ambaokweliwanaaminikuwayeyeninaniAnasemaYeyeni,kwambayeyeniMungunamwanadamu.NaamanikwambanitukwawaleambaokweliwanaaminikuwaYesualifanyakilealichosemaYeyealifanya;kwambaalikufamsalabanikamaadhabuupendotunatakatifunakwadhambiyakonayangu.

HiinininiPaulonimiongonimwaWarumikatikasuraya5anapoandika,"Kwakuwatumekuwahakikwaimani,tunaamaninaMungukwanjiayaBwanawetuYesuKristo."Kwasababutumekwishakuhesabiwahaki,kwasababutumekuwaalitangaza"hanahatia"dhambizetu;kwasababutumekuwausheredkatikauhusianosahihinaMungu,sikwasababuyaninichakufanya,lakinikwasababuyaimaniyetu;kwasababukwelitunaaminikwambaYesuniMungu-mtuambayealifanyakazikwaajiliyetukwasababusisihakuwezakufanyahivyokatikakufakwadhambizetu;kwasababutumekuwahakikwaimaniyetu,hatuwezikuwanaamani.Uaduinigone.Vitanikosa.

TunaamaninaMungu,lakininikwakaziyaBwanaYesuKristojuuyamsalabatu.KwasababutuYesukushughulikiwanadhambinakwahiyotuYesuunatupakatikauwepowaMuumbawetuMungu.Kunakituwalaamaniwalaukombozikatikajinalamtumwingineyeyote;siMohammedsiBuddhasiConfucius;hakunajina


jinginechiniyambinguilakwakuwalaYesuKristo.NanikwasababutuYesukushughulikiwanadhambi.Wakristomaranyingikutuhumiwakuwayakipekee.Sisiniyakipekee.Sisiniphenomenallykipekeekwasababu1tuMungu-mtualiyewahikuwepoambayekushughulikiwanadhambi,nahivyoakararuapaziakatikaHekalunaalitupahudumayauwepowaMuumbawetuMungu.

KunamengiyaliyotokeaSikuyaIjumaakwambamimihawawezikufanyazaidiyakilenimepatakufanyikayascratchingyauso.Kamaungependakujuazaidi,YohanaPiperameandikakitabumpyaiitwayomatesoyaYesuKristonayeyehuendakwanjianaanaelezeasababujuu50kwaniniYesualikufa;kileyametimiajuuyamsalaba.NajuanihuzunikwakufikiriyamaumivukwambaYesualiteswakwaajiliyenujuuyamsalaba.NikwelichunguuzoefunahuzuninabadoIjumaaKuuninzurinaIjumaaKuunifurahakwasababuyakilekifochaYesuyametimiakwaajiliyetumsalabani.Ya50madaYohana,napendatukusomawewe15juukutokaYaliyomo:kifochaYesukufyonzwaghadhabuyaMungu.KifochaYesumafanikioufufuowakemwenyewekatikawafu.KifochaYesuilikuwakuonyeshautajiriwaupendowaMungunaneemakwawenyedhambi.KifochaYesukilikuwailiawezekuwafidiayawatuwengi;kusamehedhambizetu;kutoakwaajiliyakuhesabiwahakikwetu[tamkoyetukwambasisisiyohatia].KifochaYesuinachukuambalihukumuyetu.Inafanyasisitakatifu,bilalawamanakamilifu.Niinatoauzimawamilelekwawotewanaoamini.KifochaYesuwataafikianasisikwaMungu.Inatufanyasisikutokakatikautumwawadhambi.KifochaYesuinatuwezeshakuishikwaajiliyaKristonasikwawenyewe.KifochaYesualiumbawatushaukukwakazinzuri.KifochaYesuinatufanyasisikutokakatikautumwawakuogopamautinainakupataufufuowetu,kutokawafu.NakwambatusampuliyafurahahiyondiyoyetukwasababuyayaleambayoYesualifanyajuuyaIjumaaKuu.

LakinihadithihainamwishojuuyaIjumaa.Hainamwishojuuyakumbukayahuzuni,huzuniyamsalaba.Naninikinatokeaijayonikiasi,zaidikulikopostscripttu.KwasababuSikuya3baadayakifochake,wafuasiwaYesukujuakwambaYeyeyuhai.NayeYesuanaonekanamaranyingikwawanafunziwake;mara1kwakundilazaidiya500katiyao.

Unawezakuonaninikilichotokeanikwambakifoniadhabuyadhambi.Kifosioadhabukwaajiliyakuishikwamudamrefumno.Je,unafahamuyakwamba?Warumi6:23,"Kwamaanamshaharawadhambinimauti."Kifoniadhabuyadhambi.HiyonijinsiMungualiyeliumba.LakiniYesuhakuwanadhambi.Alikuwanahakunaadhabukulipayanchiyakemwenyewe.Nakwahiyoalipokufakwaajiliyadhambiyakonayangu,kifohakuwanauwezowayanasababuYeyehakuwanaadhabunaAlifufukatena.

ManenoyamwishoyaYesujuuyamsalabawalikuwa"Imekwisha.""Mimikutimizamamboyotenimekuwakuwekanjekufanya.NimeamuakuishinamimiyaliyowekwakufanamimikutimizamamboyoteBabayanguamenipachakufanya."NaufufuoalikuwamuhuriwaMunguwakibalijuuyataarifahiyowakatihuohuo:".Imekwisha"kwambaYesuakaliaNaMunguanasema,"Wewenihaki.Namimininakwendakwakuonyeshawatukwambawewenihakikwakuongezawewekatikawafu."

YohanaPiper,ukurasa26anaandika,"ghadhabuyaMungualiridhikanamatesonakifochaYesu.Laanatakatifudhidiyadhambiilikuwakufyonzwakikamilifu.UtiiwaKristokukamilikakwahatuaukamilifu.Beiyamsamahazililipwakabisa.hakiyaMunguilikuwalililothibitishwakabisanayoteyaliyokuwakushotokukamilishailikuwatangazolahadharanilamhuriwaMungu.HiialitoakwakumfufuaYesukutokawafuHakunadhambiuwezekufanyaambayokuwekawewenjeyauwezowamsalaba.kusamehe,nakufanyahatuahiyoyawazi,MungualimfufuaYesukutokawafu."

NayeYesutuhakupewauhai,siainahiyoyamaishakuwawewenamimikuwa;ufufuosiokufufuliwa.Lazaroalikuwakweliamekufalakinialikuwatukuokolewa.KitendonzurikatikayenyewelakiniLazaroalikuwanakufatena.LakiniYesualifufukakwaainampyayamaisha,kwaufufuomaisha,maishayambinguniambayoYeyekamwetenakufa.NauzuriwahiinikwambaAnatuitakujiungaNayekatikaainahiyoyaufufuomaisha.KatikaWarumi6:4Pauloimekuwakuzungumzajuuyauongofuwetunatangazolakubadilikayetunaubatizowetunaanasemakatikamstariwa4,"Basitulizipamojanayekwanjiayaubatizokatikamauti,ilikamavileKristoalivyofufuliwakutoka


wafukwanjiayautukufuwaBaba,sisipiatuwezekuishimaishamapya."WakatinanikawamwanafunziwaYesuKristosisiwalikuwaalijiunganaKristo,tulikufapamojanaye;sisinikatikabaadhiyaainayafumboimanimuunganonaye.NakamaYesualivyofufukakwaainampyayamaishahivyopiawewenamiminimwenyejiwakufufukapamojanayekwaainampyayamaisha;kutembeakatikaupyawauzima.

III.NiniKiyamaMaishakuangaliakama?

Je,hiimaishaufufuokuangaliamaisha?Inamaanaganikutembeakatikaupyawauzima?NatakakuonakwambaBiblianidhamirayakutuambiakwambamaishahayanikamafurahakamakusulubiwanihuzuni.Je,hiimaishaufufuokwambatumeitwanaYesukufurahiakuangaliakama?

Awaliyayotenimaishayamsamaha.PauloanaandikakwakanisalaKorintho,"NakamaKristohakufufuka,imaniyenunibatili,nanyibadomkokatikadhambizenu."LakiniKristoamefufuliwa.Imaniyetunimadhubutinasisinitena-sisiambaoniwanafunziwaYesuKristo-katikadhambizetu.Msamahakamiliyanapatikanajuuyamsalaba.Ilikuwakununuliwakwadamuyakenailikuwasherehenaufufuowake.Maishakufufukanimaishayamsamaha.

Lakinimaishakufufukapianimaishayakuzaliwaupya;kwambawewenamimikamawanafunziwaYesuKristo,kwasababuyakilealichofanyajuuyamsalaba,inawezakufanywakatikaUumbanjivipya;kwambasisiambaowalikuwamara1wafusasainawezakufanywahaipamojanaye.Hiyonikuzaliwaupya,kuwaalifanyahai,kuzaliwamaraya2.

Petroanasemahivyokwanjiahii,"AtukuzweMungunaBabawaBwanawetuYesuKristo,ambayekwarehemazakekuuimesababishasisikuzaliwamaraya2ilitupatetumainilenyeuzimakwakufufukakwakeYesuKristokatikawafu."MunguniMunguwahurumanakwasababuyahurumayakeYeyealimtumaMwanawakekufanakishaalimfufuakatikawafu,NakwambanguvusanakwambaMungualitumiakuongezamwanaekutokawafu,ninguvuileileambayoinawezakusababishawewekuwakuzaliwaupya.Wakatihuusikwamatumainiwafu,sikwamatumainikwambaitakuwamwishokatikakifolakinikwamatumainikwambaitakuwamwishokatikauzimahuowamilelekatikauwepowaMuumbawetuMungumbingunimilele.Maishakufufukanimaishayakuzaliwaupya.

Ninikinginehainaufufuomaishakuangaliakama?Inaonekanakamamaishayautakaso.Nimrefuwakiufundikwaajiliyake.Nimaishayaukuajikatikaukomavuwakiroho.NimaishayakuwazaidinazaidikamaYesuKristo.PaulanasemakanisahukoRomakwambasisi"nimaliyamwingine,yeyeambayeamefufuliwakutokakwawafu,ilitupatekuzaamatundakwaMungu."

Ukristosikimsingiorodhampyayamambounawezakufanyanamamboambayohuwezikufanya.Hiyosikileniwotekuhusuwakatiwote.LakiniUkristoniujumbekwambawakatisisikuwawanafunziwaYesuKristosisiniusheredkatikaainampyayamaisha,maishakufufuka.NasisinikufanywakuwaainampyayaUumbanji.Tumeitwakwaumbojipya.Nasehemuyaulimwenguhuumpyaambayotumeitwakatikanikuundwaambayonguvuyadhambiimevunjwa.Nahatunatenakuishichiniyautawalawadhambi,lakinikwakumfufuauwezowaMungutunatakakuwamtuwaainaganiambaoMunguanatakatuwe.WakatisisiuzoefukufufuanguvuyaMungutunatakakufanyamamboMunguanasemaniborakwaajiliyetukufanya.Sisimapambano,kwambanikwaninikunamsamaha.Lakinimaishayaufufuonimaishayaukuaji,kuwazaidinazaidikamaYesuKristonautakatifuwakewote.NabaadhiSikuyahiyoutakatifuitakamilikanatutaangaliakamaYeyetunapoonaYeyeusokwausohukombinguni.

Jeufufuohuukuangaliakama?Nimaishakwambadhamanaufufuowangukatikawafu.PaulanasemakanisalaKorintho,"Mungu[Baba]aliyemfufuaBwana[Yesu]nawafua3fufuanasipiakwanguvuyake."Nguvusanakwambakusukumajiwekando,nguvusanakwambaalitoamaishakwamwiliwaYesualiyekufaninguvusanayaulimwengukwambawakatimimikufanitakupamaishayangu,kwarohoyangunamwiliwangunamimipiawatafufuliwakutokawafu.


PaulanasemaWarumikwamba"RohowaMungualiyemfufuaYesukatikawafuanakaandaniyenu[hiyoniMunguRohoMtakatifu,mwanachamawa3waU3],basihuyoaliyemfufuaKristokutokawafuataipauzimamiiliyenuambayohufanjiayaRohowakeanayekaandaniyenu."KwambaahadiyaMungu.Kwambaahadiyamaandiko,kwambakufufuanguvuyaMunguinawezakuwayakopia.Angalia,kwamaranyinginetenatunaonakwambanikwanjiayaYesunaYesupekeyakekwambakifoimekuwawaliwashindanaufufuoyetuimekuwauhakika.

PauloanaandikakwaWakorinthokatikasuraya15kuhusumchakatohuumzimawakufanakuwekambalikilechenyekufanakuwaamevaakwauwezowaMungukwakuishimilelenakuondolewakwahofuyakifo.Hiinininianasemakatika1Wakorintho15,"Wakatiunawekakuharibikajuuyakutokuharibika,naunawekabinaadamujuuyakutokufa,hapondipolitakapotimialilenenolililoandikwa:'.Kifokimeangamizwaushindiumekamilika!''Ewemauti,ushindiwakoukowapi?Ewemauti,ushindiwakoukowapi?'Ukaliwakifohutokananadhambinanguvuyadhambinisheria.Lakini,shukranikwaMunguanayetupatiaushindikwanjiayaBwanawetuYesuKristo."

YesualishindamautinanikwanjiakwambamshindiawezeahadiyetuuhurukutokaUkaliwakifokwasababutunajuasiyomwisho.Tunajuakwambanitumlangokatikaainampyayamaishakwambasisikupatanakufurahiamilelenamilelenamilelenamilelenamilele.Nahiinininidkutarajiakutokakwamtuambayekamwealisema,tu"Miminimtumzuri."Yeyenimtuambayealisema,"Mimindiyeufufuonauzima.Mtualiyeniamini,hatakamaanakufa,ataishi."MaishakufufukanimaishaambayowanafunziwotewaYesuKristoniuhakikajuuyaufufuoyaowenyewe.

Lakinififthly,maishayaufufuonimaishayaamani.NimaishayakuishikatikauwepowaMuumbawetumilele.Yesuanakujatena.YeyeitabidiamakujakwakufakwanguaukamabadonikohaiAtafikamwishonimwawakati,lakinianakujatena.

MwandishiwakitabuchaWaebraniaanaandika,"Kristoalijitoadhabihumara1azichukuedhambizawatuwengi,atatokeamaraya2,siilikukabiliananadhambilakinikuwaokoawalenishaukuyakusubirikwaajiliyake."WanafunziwaYesuKristonikuwawanaishikatikanamnaambayosisinishaukuyakusubirikwakekuruditena;hamuyakusikiamaneno,"Vema,mtumishimwemanamwaminifu.ingiakatikafurahayabwanawako."

Naunajuaninifurahayabwanawetuinaonekanakama?NiilivyoelezwakatikakitabuchamwishochaBiblia,Ufunuo21nanabiiYohanaanaandika,"Kishanikaonambingumpyananchimpya,kwamaanambinguza1nanchi1zimekwishakupita,nabahariilikuwahakunazaidi.NamialionaMjiMtakatifu,Yerusalemumpya,ukishukakutokakwaMungumbingunitayarikamabibikupambwakwamumewe.[Hiinisisininaninahiinimahaliambapotunapatakuishimilele.]Kishanikasikiasautikubwakutokakatika.kitichaenziikisema,Tazama,maskaniyaMungunipamojanamwanadamu[.TumekuwakujaduarakamilikwabustaniyaEdeniTukonyumakatikauwepowa1kwa1waMuumbawetu;.mamboambayoMungudaimalengokwaajiliyetu]Yeye[Mungu]atafanyamaskaniyakepamojanao,naowatakuwawatuwake,nayeMungumwenyeweatakuwapamojanaokamaMunguwao.Yeyeatayafutamachoziyotekatikamachoyao,nakifokitakuwatena,walamaombolezowalakiliowalamaumivutena,kwakuwamambo1yamekwishakupita."MaishayaufufuonimaishakwambanialiishikwaamanikamasisikusubirikwakujakwaMunguwetuherinaMwokoziYesuKristo.Nakishamaishayaamanialiishimilelekatikauwepowa1kwa1waMungu.

IV.SualalaPasaka:Je,ukotayari?

SualalaPasakanirahisisana,"Je,ukotayari?"Je,ukotayarikwaajiliyadhambiyakokusamehewa?Je,ukotayarikwamaishayakokugeuzwa?Je,ukotayarikupotezahofuyakoyakifo?Je,ukotayarikuangaliambelekwauzimawamilele?Je,ukotayarikuwanaamaninaMuumbawako?Nirahisi,kwamaana,kamaABC.

InamaanakwambanilazimaKubalikwambakwadhambiyakounakutengwamwenyewekutokaMuumbawenu.

WeweAminikwambaYesuninaniAnasemaYeyeninaaliyofanyakilealichosemaAlikuwaanakwendakufanya;kuwayeyeniMungunamwanadamukwawakatim1nakamamtuMunguAlikuwanauwezowakufamsalabanina


kulipaadhabukwambaunawezakamwekulipanakuishinaye.LakiniYeyekulipwafidiayadhambizenuilituwezekuwanayemilele.

KujitoamaishayakokwaMungu,kusubirikwabidiikurudikwake.

RohowaMungukubadilishawewe

NakamawewemwanafunziwaYesuKristo,kamawewekuwaMkristobasiRohowaMungukubadilishawewe.Atakusameheni.Yeyekutangazawewemwenyehaki;hanahatiayadhambizenu.Nayekuwawezeshawewekuishimaishayakuongezautakatifu.

SualalaPasaka

SualalaPasakanije,kujibukamawafuasiwaYesualijibuwalipoonaBwanaaliyefufuka?WanafunziwalifurahiwalipoonaYesu.Je,kuwanafurahawakatiatakapokujaajiliyenukatikakifo?Je,kuwanafurahawakatiatakapokujakwamarayamwishowawakati?Je,kamaThomashivyo,kumwabudu?Je,kuangukachinijuuyausowakonakusema,"BwanawangunaMunguwangu"auwewekukimbiakwamilimanakuombamiambakuangukachininakupondawewe?

Yesuamekwishakujamara1ilikukabiliananadhambi.Yeyekujamaraya2yakukusanyakwakewaleambaonisehemuyamaishahayayaufufuonaambaonishaukuyakusubirikwaajiliyake.


40.AgizoKuu

I.Background

Tumekuwakujanamwishowahadithiinjili.Yesuamefarikiduniakwakutoamsamahawadhambizetu;YeyealikufakwakutoahudumakwaMungu.Yeyeamefufuliwakutokakwawafuilikuonyeshasisikwambayeyeinachumaushindidhidiyamauti.NanikatikamazingirayakifochaYesunaufufuonautukufunawotewaajabunautukufunanguvu,ambapowanafunzikwendakaskazinikwaGalilayakusubirikumwonaYesu.NimuhimusanakukumbukamazingirawakatisisikuangaliaAgizoKuu.Nihivyorahisikuwadetachedkutokahumonahatuwezikumudukufanyahivyo.MunguambayenikwendakutoaAgizoKuuniYesuambayealikufa,ambayealilelewatenanakwakuwaajabuwotenamshangaonautukufu,waokwendakaskazinikwaGalilayanawaokukutananaYesu.

KatikaMathayo28kuanziasaamstariwa16tunasoma,"Sasawanafunzikuminam1walikwendaGalilayakwenyeulemlimaambayoYesualivyowaagiza.NawalipomwonaWaowakamwabudu,lakiniwenginewalikuwanamashaka.(Baadhiwalikuwawanasita,waojoka'tkujuakabisajinsiyakukabiliananahiiYesu.)Yesuakajaakawaambia,'mamlakayotembinguninadunianiamepewakwangu.Kwahiyonendenimkafanyewanafunziwamataifayote,mkiwabatizakwajinalaBabanalaMwananalaRohoMtakatifu;nakuwafundishakuyashikayoteniliyowaamuruninyi.Natazama,miminipopamojananyiSikuyazote,hataukamilifuwadahari."AgizolaYesu,kiletunachokiitaAgizoKuu,amriyakenisitukwakuminaya1,natakakufanyahiliwazisanahakijuumbele,hiisihistoriayakale.AgizoKuuanasimamawakatiwakuhitimishainjili.Naanasimamakamatumekwawanafunziwotewanyakatizotezamahalipawote;nakwakilamwanafunzim1ambayemileleameishi,anaishiauwataishiYesuanasema,"mamlakayotembinguninadunianiamepewakwangu."

II.WoteMamlakaamekuwaKutokanaToMe

MimialiwakumbushayamaelekezoyaPaulokwakanisalaFilipikatikasuraya2ambapoanasema,"HiyoMungualimwadhimishamno[Yesu]naakampajinalililojuuyakilajina,ilikwajinalaYesukilagotilipigwe,mbinguninadunianinachiniyanchi,nakilaulimiukirikwambaYesuKristoniBwana,kwautukufuwaMunguBaba."MamlakayoteamepewaYesu.YesuniBwana.Yesunihuru.Yesunibosi.Yeyenimkuujuuyakilakitukabisa.YeyeniMfalmewaWafalmenayeyeniBwanawamabwana.Natunawezakusemakwamba,lakininatakakuwakaribishakufikirianjiaganikwambakweliinamaanakwasababunikatikamazingirahayayamamlakayakekwambaYeyeanaendakutamkaAgizoKuu.InamaanaganikusemakwambamamlakayoteamepewaYesu?InamaanatukwambaYeyenihuru,kwambaYeyenibosiwawote.

NahiyoinamaanaYeyenimkuujuuyaduniayaasili.Yeyenimkuujuuyamambokubwakatikaulimwenguwakawaida.Yeyenimkuujuuyaupeponamvua.Yeyenijuuyaugonjwanakifo.Yeyenimkuujuuyavolkanonamatetemekonavimbunganavimbunga.

LakiniYeyepiahurujuuyavitundogokatikaduniayaasili.YeyenimkuujuuyaDNAnakromosomuyangumiundo.Yeyenimkuujuuyaelektronikwambanicirclingmananekatikamwiliyangunayenupia.Yeyenimkuujuuyawadudukwambakuwaambukizanacorpusclesnyeupekwambakulinda.Yeyenimkuujuuyaduniayaasili.

Yeyepiamkuujuuyamamlakazotezabinadamu.Yeyenimkuujuuyamamlakayabinadamukwambanikaribunasisi;walevikosikibinadamukwambawakatimwinginekuonekanabalaanaunconquerable;majeshiyamijiyetunahaliyetunataifaletu.Yeyenimkuujuuyanguvuyakisiasakwambakuniuaaliyetumboni.HatahuruwaMungujuuyaPla4dParenthood.Hebufikiriakuhusuhilokwaajiliya2.Yeyemkuujuuyamamlakayabinadamukwambanikaribu;Yeyemkuujuuyamamlakayabinadamukwambanimbalimbali.MungunimalipoyaKoreaKaskazini.MungunimalipokatikamtandaowaAl-Qaeda.Yeyesikushangaa.Yeyeanajuaninikinaendeleanayeyebadohuru.


Yesubadonimkuujuuyaulimwenguwakiroho.Mamlakayoteamepewakwake.Yeyenimkuujuuyamapeponashetani.Yeyenimkuujuuyauchawinaskinhead,vizukanaluninga,kienyejinakadiTarotc.Yeyenimkuujuuyaduniayakiroho.

Yeyenimkuujuuyadinizadunia.YeyenimkuujuuyaWaislamunaMabudhanaWahindunaAnimists.YesunimkuujuuyaWamormoninaBwanaMashahidinazamampyanaSpiritismnaushirikina.NaSikuya1watuwotehawamagotikatikakuwasilishanamagotikatikahukumumbeleyaYesuambayemamlakayoteamepewa.

Yesunimkuujuuyakilasehemuyakilamtu.Yeyenimkuujuuyatamaayangunamalengoyangu.Yeyenimkuujuuyafedhayangunamudawangu.Yeyenimkuujuuyauwezowetunadysfunctionsyetu,yetuyazamaninamustakabaliwetu.Yeyenimkuujuuyawatotowetunamarafikizetunamajiranizetunayetuwafanyakaziwenza.Je,kupatawazo?

YesuniBwanawawote.Yeyenimkuujuuyawote,nanihiiYesuambayemamlakayoteamepewaambayeanasemanawewenaakaniambiapia,"Nendakufanyawanafunzi.Nendakufanyawanafunziwamataifayote."

III."Kwahiyonendenimkafanyewanafunziwamataifayote"

SisikutumiamudamwingikatikahatuambalimbalizamaishayetuwanashangaajuuyamapenziyaMungu.Swalinamba1niliulizwawakatimimialikuwaakifundisha,"NinimapenziyaMungu?NinimapenziyaMungu?"Jibulaswalihilonikwelirahisi;nikweli1kwaya1.MapenziyaMungunikwambakufanyawanafunzi.Huko.Kipindi.Mwishonimwamajadiliano.HakunazaidikupitamudakuhusumapenziyaMungu.

MapenziyaMungunikwambakuwamwanafunzi,kwambatutafuteutakatifu,1Wathesalonike5Nakishakufanyawanafunziwengi.MapenziyaMungukwamaishayakonayangunikwambatunakuwawanafunzi,kwambatunakuwawafuasiwaYesuKristo;kwambasisikuwawanafunzinakishasisikufanyawanafunziwengi.Unajisikiajekuhusucloning?Wakristonikatikabiasharacloning.Hiyonininitukohapakwa,ClonewanafunziwengikwautukufuwaMungu.

Taarifaneno"kwahiyo?"Kamamwalimuwanguwazamanialikuwaakisema,"Mnapoonahiyo,kuulizanininihukokwa."NikwasababumamlakayoteamepewaYesu;nikwasababuYeyeniabsolutlyhuru;kwasababuyakuwayeyeninani,kwahiyoanawezakutuambiasiotuyaletunapaswakufanyalakininininilazimakufanya.NaMfalmemtawalawawafalmenaBwanawamabwanaanasema,"Nendakufanyawanafunzi.Tengenezawafuasiajiliyangu."Je,unajuaninikumkomboajuuyahilo?Sinaajabuninikaziyanguni.Hiyotaalumamaalumchochotemiminikatika,najuakwambalengolangukatikakuwahapadunianinikumtukuzaMungunakujinakilishakaziambayoamefanyakatikamaishayangukwanguvuzaRohoMtakatifu.Kaziyangunikufanyawanafunzi.NimekuwaaliiambiayakufanyahivyonaMunguhuru.NajambokwelibaridikatikahiliniSihitajiruhusayamtuyeyote.KamanatakakushirikiYesuKristonamtu,sinakuombaruhusayao.Sinakuombaruhusakwawazaziwao.Sinakuulizabodishuleruhusa.Sinakuulizamwajiriwangukwaruhusa.Sinakuulizamamlakazakisiasakwaruhusa.Kwanini?KwasababuMfalmewaWafalme,BwanawaMabwanaambayeanamamlakayotenanguvuzotekweliakasema,"Nendakufanyawanafunzi."Nakwambakumkomboa.

Hivyokamamimininakutembeakatikakumbikamamwanafunziaukamamiminikokatikachumbachakulachamchanakatikakaziaukamamimikuzungumzakwamajiranizangu,mimikuelewakwambamiminimjumbewake,MiminimpigambiuyakenakamamimikushuhudianakamamimikushirikinakamamimikuishinakamamimikutangazakwambanyumayangunakandoyangunambeleyanguanasimamaBwanahuruambayeanamamlakayote,naameniambianaamekuambia,"Mimiwanatakawanafunziwengi."Nakamamtuhapendihivyo,mgumu!Nyinyiwalamimikujibukwao.

Sasatunawezakuwasmartkatikajinsisisikufanyahivyo.Lakinihatimaye,ingawa,mimisikujibukwao;Sinajibukwajiraniyangu;Sinajibukwawanasiasayangu.MimikujibukwaMungu.NaMunguanamamlakayotenaMungualiniambiakufanyakitunakwaneemayake,tutafanyahivyo.


NajuakwaharakakamawewekuanzakuzungumzajuuyaAgizoKuukwambabenderakwendambalikatikawengiwetu.Natakakusikiahiliwazisana.AgizoKuuinatumikakwakilamtum1katikachumbahiki.HakunamtumsamahaambayenimwanafunziwaYesuKristo.HakunamtumsamahakutokananaAgizoKuu.Neno"go"nikitaalamsimuhimu.Kwakwelikunaamri1tu,muhimuya1,katikaAgizoKuunakwambani"kufanyawanafunzi."

Kwabaadhiyawatu,witowaMungujuuyamaishayaoitakuwakamakwambawaonikwendanakwenda,kwasababuwaonikwendakuwakufanyawanafunzikatikamataifayote.LakinikwawengineAgizoKuusawainatumikakwawalewakwetuambaokukaanyumbani(nahiisinyumbani,hiinibongelauchafu)lakinikwawaleambaokukaakatikataifaletuwenyewekwasababutaifaletunisehemuyamataifayote.Hivyokamawewekwendaaukamawewekukaa,AgizoKuunisawasawa;kwambasisinikufanyawanafunzi.Aidhabloomingambaposisinikupandwaaukung'oawenyewenakupandawenyewemahalipenginekamaUkraine.AgizoKuuanasimamakamakilelechahadithiinjilinanikatikamazingirayamamlakayaYesukukubwananguvukwambaYeyewitokilam1wetukufanyawanafunzi.Wow!

Swalinibasinijinsiganisisikufanyahivyo?Jinsiganiunawezakwendajuuyakufanyawanafunzi?Kwabahatinzuri,Yesuanaendeleakatikaakauntinaanatuelezajinsisisikufanyawanafunzi.Naniangalaumchakatowahatuambili.

A.mkiwabatiza

Nambaya1,sisikufanyawanafunzikwamkiwabatizakwajinalaBabanalaMwananalaRohoMtakatifu.TunaanzakutiiAgizoKuuwakatisisinikushirikikatikauinjilisti.TunaanzakutiiAgizoKuuwakatisisiniwanaohusikanawatukuwawanafunziwaYesuKristo.NakishakamasisikubatizawanafunziwapyakwajinalaMunguM3,Baba,MwananaRohoMtakatifu,nikutangazakwamanenoyaonamatendoyaonamaishayaokwambawamekuwawanafunziwake.

Siyodipping,siyokuzamisha,siyosanakujanjeyamaji;nikatikaukwelikwambasisinikushirikikatikawatukuwawanafunzinawanafunziwapyawanatakakutangazakwambawaoniwanachamawafamiliampyanahilondiloubatizoniyotejuu.

Natena,najuawakatiwakuanzakuzungumzajuuyauinjilistikwambakunakitundaniyawengiwetukuwakusema,"Naamsawa,unawezakuzungumzajuuyahilokwasababubaadayayote,mimisimhubiri.Kwelihiihainayanahusumimi.Hiyosizawadiyangu.Unajua,nawezakuwanakipajichahurumahivyomimininakwendakwakuonyeshahurumakwawatu."Natunasema,"Hiyosizawadiyangu.Hiyonimtuelseszawadinailiwawezekufanyauinjilisti."AgizoKuunikwawanafunziwotebilakujalikaramazaomaalum.NiniukumbiborakwaajiliyakubadilishanaupendowaMungunahamuyakubadiliwatukatikamazingirayakutoahurumakwamtuhuyo.

Uinjilistinihivyozaidikulikokonamitaanimahubiriyasiyonahemaufufuo,muhimukamahizoni;kwasababuuinjilistihutokeawakatimioyoyetunikuvunjwakatikakukatatamaakwamajiranizetunasisikuangukakwamagotiyetunatunaombaMungukwanafasiyakuwaambiawatukwambawaowanaendakuzimu.TunaombaMungunakusema,"Unifanyemtuwaainaganikuwanidhahirikwambanaaminikatikakuzimu."NahawatakikwendahukokwasababuMungusihuko.

UinjilistihutokeawakativinywavyetunihivyokamiliyashukranikwayaleMunguamefanyakwaajiliyetukwambatuhutokakatikakinywachetu.SisikufunguamidomoyetunanjeanakujasifanashukraninajinalaYesuKristo,kwambawatukujuakwambasisinitofauti.

UinjilistihutokeawakatimaishayetuyamebadilikakutangazakwambaMungualibadilimoyowangunauinjilistihufanyikakishakamasisikuelezamatumainikwambatuna,matumainikwambaduniahaina.Nakishawatukujakwenunaohusikiamanenoyakonawaokuonamaishayakonawanasema,"Je,nitofautikuhusuwewe?"Naunasema,"NapendakukuambiaABC.MimiAlikirikwambanilikuwamwenyedhambi.NilikubaliukwelikwambadhambizangukutengwamimikutokakwaMunguwangu.NasadikikwambakifochaYesumsalabanikulipwafidia


yadhambizangu.YeyealifanyahivyoinawezekanakwasababuyeyeniMungu-mtuNa.MimiNiamaishayangukwake.nikawamtotowakenamimikuishikwautukufuwakesiyanguHiyonikwaninimimininatofauti.".Hiyonininiuinjilistihalisikwawingiwetuinaonekanakama.

Hivyoswaliunakuachanajiulize,"Nikwambakilemaishayanguinaonekanakama?Je,maishayanguushuhudahaikwanguvuzaMungukubadiliwatu?Je,Naombamarakwamarakwafursayakuanzishauhusianonamajiranizangu?Auwakatimimikuonayaokuendeshahadinaelekeanakujifanyakuwasioniyaonakupuuzayaokwasababunikidogowasiwasikwasababuwaonitofautikidogo?"

Je,midomoyetukamiliyashukrani?Je,sisikufunguamdomonanjeanakujasifananeema(Waefeso4anasemakitupekeekwambazinatakiwakujanjeyakinywachangunisifanashukrani,upanuziwaneemayaliyoanajijenganainaendeleahadi)?Auwakatimimikufunguakinywachangukufanyamimisautitukamakilamtumwingine?Miminizinazotumiwanamuhimunakuhukumurohombayabaadahasibaadahasitumtiririkombaliulimiwangu?Kishamimikuangaliakamakilamtumwingine.HakunamtubilakujuanilikuwaMkristokwanjiayamimikuongea.Je,maishayetutofauti?Sisinichumviyadunialakinisisikuangaliakamakilamtotom1katikashuleyasekondarinahakunamtuanawezakuonakwambakunatofautiyoyotekatikamaishayetu?

Je,sisitayarikushirikiinjili?Je,tunaishikamatunaaminikatikakuzimuaukufanyatunaishikamahatuwezikuaminikatikamotowamateso?Jemaishayetukuangaliakama?Je,nichombohaichauinjilistibilakujalininizawadimaalumMunguametupa?

SehemuyaAgizoKuuinanininasisikuwawanaohusikakatikawatukuwawanafunziwaYesuKristo.Lakinihiyonitunusuyakekwasababukunasehemuya2yakutimizaAgizoKuu;kuwanikwambanilazima"kufundishawatukuyashikayoteniliyowaamuruninyi."

B.KuwafundishaKushikawote

Kwamanenomengine,AgizoKuunisawanawasiwasikuhusuuinjilistinautakaso.Nisawanawasiwasinawatukuwawanafunzinawatuwanaoishikamawanafunzi.NasijuinimarangapiNimepatakusikiawatuwanasemamambokama,"NaamtukokanisaAgizoKuuinayotokana.Ndiyobwana,sisikuchukuaAgizoKuukwaumakinisana."NaninimaananakwambanichochoteJuma2ijayo,wewenikwendakusikiamahubirijuuyaYohana3:16.SasamimininasehemuyaYohana3:16lakiniJuma2baadayaJuma2,mwezibaadayamwezi,mwakabaadayamwaka,siyokanisaAgizoKuuinayotokanahiyoninusuyakanisa.

Lakinihatazaidiyahaponasikiawatuwakisema,"Ohtukokanisakufundisha.Kujakanisaletunakulishwa."NaninimaananakwambanikwambasisihawajuikabisakwambaMungunikuchorawatukwake,sisisiyoniayawanaotafutanakwakweli,maranyingikupatanjiayakujifunzaBiblia.WotenisawawasiotiiMunguhuru.MapenziyaMungukwamaishayakonayangu,kibinafsinaushirika,nikwambasisikufanyawanafunziwapyanasisikuwafanyawatukuwawanafunziambaowalijitoakabisakwaYesuKristo.

Hivyonijinsiganiunawezakufanyahivyo?Wewe"kuwafundishayoteniliyowaamuruninyi."AgizoKuuinahusishabidhaa,inahusishamafundisho;theolojiasinenochafu.Ninenojemakwasababuhiyondiyosisiniwalidhanikuwakufundisha.Namafundishohuanzanatheolojiayamsingi.Unahitajimahalipakujanakujifunzamisingiyaimaniyako.Nikwaninimimininakuhubiri52-sehemumahubirijuuyamatukiomakubwayaBiblia.Natakakuwanapichakwaujumla.Natakakuwanamatukiomuhimu,girderskuukwambakufungajengopaya1.Hiinitheolojiayoteyamsingi,hivyokwambawakatisisinikosaunawezakuangaliakwamba2-ukurasaTaarifayaImaninakuelewanakuwanauwezowakuteteanakusemakwaajiliyakenakuishikwahilo.

Hivyomafundishoinahusishatheolojiayamsingilakininizaidiyahapo.Piainahusishatheolojiayajuu.NadhaniKingJamestafsirini1tukwambagotmstarihuuhaki:".Kuwafundishakuyashikayaleyote"Ujenzinimkazo.KilakituambachoYesualiwafundishawanafunziwake,haondiokwaupandekufundishakizazikijacho.NakwambakizazikwaupandenikufundishakilakituchochoteYesukufundishwakwakizazikijachoambachohujabaadayao.


Sasahainamaanatunawotekuwamaprofesaseminari.Lakinihainamaanakwambakilam1wetulazimahojazaidiyamaziwayakitheolojiakwanyamakitheolojia.Kunakuwamwakawa2katikashuleyetuyakujifunza.

HiinininikinachoendeleakatikakanisahilokitabuchaWaebraniaimeandikwakwa.WaonidhahiriwalikuwakanisazikiwemozaWayahudiwaliokuwakuwaWakristo.WalikuwakuteswakwaUkristowaonawalikuwakujanahitimishokwambailikuwasawakurudinyumanaWayahudi,kwakuasi,ilikukanaimaniyao;basimatesokupitanakishabaadayekurudinakuwaWakristotena.NamwandishiwaWaebranianikuchanganyikiwasanaakisema,"Kamatuungalijuakituzaidiyamisingitu,mngemjuanahuwezikufanyajambolaainahiyo."Kwahiyokileunakufanyanikujifunzamisingilakinikishakuondokamisinginahojajuuyatheolojiayajuu.HilondiloWaebrania6niyotejuu.Nikifunguutatalakinisehemuhiisiutata.Anasema,"Kwahiyo,[kwasababuyatheolojiayakombaya]hebukuondokamafundishoyamsingiyaKristonakuendeleakatikaukomavu,[theolojiayajuu]tusiwekemsingitenawakuzitubiakazizisizonauhainakumwaminiMungu,nawamafundishokuhusukuosha,kuwekewamikono,kufufukakwawafu,namilelehukumu."Hayayotenimambomazurilakininiyamsingi.Naanasemanimepatakuendeleananyama.Nimepatakujuaninimaishayakikristonikuhusuhivyohunakujanahizinywele-ubongomiradiyanamnayakuepukaadhabadalayakumuungamateso.Hivyotunakufundishanatunakufundishamamboyote.Lakininimepatakushotonjeneno.

Tunakufundishawatukuyashikayote.AgizoKuunisitukuhusumafundisho,pianikuhusumaadili;jinsitunaishi,jinsisisikuchunguza,jinsiukweliwanenolaMungukwambatumejifunzamabadilikoyetu.AgizoKuunisitukuhusutaalumayamidomoyetulakinikukiriyamaishayetunajinsiyakuishi.Nihaitoshitukujuamamboyahaki;lakiniwewenamimilazimakufanyamamboyahaki.SikwamaanayoyoteyakupataneemakwaMungu,kwambahaiwezikufanyika,lakiniwakatiMunguamebadilishamaishayetunaupendowetukwakekuanzakufurikasisikuanzakujifunzakumhusuyeyenarohowakemabadilikokwetunanikuanzakuathirikukiriyetu;jinsitunavyoishimaishayetu.

SasaMiminimepatahalisiyakiufundimrefukwawewenamiminatakakuhakikishakupatahiyokuandikwa.Nim1wawalekiufundi,sualakitheolojia.Sisikutumiakatikaidara,naseminarinavyuovikuudunianikotenainaelezeaainayamtuambayeanajifunzalakinikujifunzakwambahanahojakwakuzingatia,hainakubadilishamaishayao.Bibliainaitaainahiyoyamtu"mjinga,"Mathayo07:26nanusuchaMithali.NayeYesualikuwanamengiyamifanoyawajinga.MjingaaliyejenganyumbayakejuuyamchanganadhorubazamaishanikanawambalinimtuanayesikianenolaMungulakinihainakufanyamapenziyaMungu.

YesualikuwanakurayamifanoyawajingakatikaSikuyazake.WatuambaoalijuaBibliakutokabimailikufidiaauangalausehemu1yahiyo.WaonikuitwaMafarisayo.Watuambaoalijuaukwelilakinihakuwakubadilishamaishayao.

SehemukubwayakanisaMarekaninijuuyanjaachakula.Hakunanyamakuja;hakunamafundisho.LakinipiakunasehemukubwayakanisaMarekanikwambanifetakiroho.Hizini"Makanisakufundisha."WetuAmbapowatukujanakusema,".NatakakujifunzaNatakakujifunza,kujifunza,kuchukua,kuchukua,kula,kula;"lakinikishachakulakamwemajanimfumowao.Nikamwemabadilikokatikamaishayao;waokamwekuchunguzaukweli.Woteextremesnimakosa.SisikufundishakwauwezowaRohowaMungu,tunaonanamaishayetuniiliyopita.

Jinsiganiunawezakufanyahili?Jinsiganiunawezakufundishamtuwakuchunguza?Siwezikufanyahivyokutokahapa.Siwezikufundishakwakuzingatiakutokakwenyemimbari.Siwezimoyo.Siwezikunasababisha.Siwezikufundisha.BaadhiJuma2,siwezikuiudhi.Siwezikuingilia.Lakinisiwezikufundishakuchunguza.Hiyohaiwezekani.Tabiayaainahiihufanyikakwamfano.NihutokeakatikamazingirayaurafikinaJuma2madarasaShulenamakundimadogonawizarayawatunawizarayawanawake.Nihutokea1kwa1na1juuya3na1juuyakumi.Nihainakutokeanahotuba.Nihutokeakwamfano.

AgizoKuukuanzasaanyumbani.Tafadhalikusikiakwamba.


AgizoKuukuanzasaanyumbanikwasababunikuanzanamimi.Siwezikutoakilehawana.Huwezikutoakwawengineninihawana.Mkuuakisemasihivyo?Sikuyawakujanahilo,ikaendanjeyakanisaPiper.KamamimisijuikwelisiwezikufundishaukwelinakamakwanguvuzaMunguhatakidogoiliukwelisikubadilishamaishayangu,siwezimfanokwamtuyeyote.

NahivyowakatisisikuangaliaAgizoKuusiyowamisionarihukonjemahalipenginetuwezekutupabuckschachekatikasahanisadakanakuhisikwambatumefanyaAgizoKuu.Nihuanzakatikamoyowangunakatikamoyowakonakatikamaishayakokamasisikujifunzanakamasisimfano.

KishaAgizoKuukukuakutokakwangukwafamiliazetu,kamaunaya1.AgizoKuuhatuayawatotowetuaukwawajukuuzetuaulabdakwawatotokatikadarasalakoShuleyaJuma2.Nasisikuangaliasehemu1yaAgizoKuunatunasema,"Sawa,mimihajayakuwafundisha."HivyosisikusomaBiblia,tunajifunzakuhusuBiblia,sisikuwafundishakuomba,sisikuwafundishajinsiyakuzungumzanaMungu,sisikufanyazaidiyafursaSikuyandaninanjeSikuyakuelezatabiayaMungukwao.

Wakatiweweniameketinjenaunawezakuonajioni,je,kuwaambiamtotowako?"AngaliauzuriwaMungu.AngaliajinsiYeyeameandikajinalakekatikambingunauzuriwakuwajioni."Wakatiwewenikuendeshagarinaunawezakuonamtukukosamakazi,je,kusema?"SasaJunior,ukiangaliamtuhuyo,kwambanikwaniniwewekukaakatikashule.Hutakikuwakamahilo!"Auwewekusema,"Junior,mimimara1alikuwamtukwamba.Niliwahiilikuwamakazinamachafunachakavu.MiminilikuwanakituchakutoaMungubadalayamaishayangu.NaMunguilichukuameup,Yeyedustedmeoff,YeyekuwekakwangukatikakitichanyumayagarinaAlinipelekakwakanisaambapomiminawezakujifunzanamimiinawezakukuanaYeyeiliyopitishwayangundaniyafamiliayake."Je,sisikufanyazaidiyafursahizikuwaAgizoKuuwazazikuwafundisha?Nakishasisikuwapamfanohilo,tunafanyawakichunguza?Ukomavuhaiwezikufundishwa,unawezahayo?Siwezihotubampakamimininabluukatikausonasikwendakufanyatofautiyoyotekwawatotowangu.Wotewaowanaendakufanyanikupatakuchokahadikufa.Ukomavunihawakupata,siyokufundisha.

WatotowetukamwetamaaMungukulikovituvyotekamasisihatutakikujibizanaMungukulikovituvyote.Nirahisikamahayo.Naswaliinabiditujiulize"Je,sisiwanaoishikatikanamnaambayowatotowetuwanatakakujuaMunguwetu?"Kamakundisisininiayakusaidiamtumwinginekuongezakizazikijacho.Tumefanyakuwaahadi;tumekuwaimetoaahadikubwayafedhakwakutoavifaailituwezekusaidianakuongezakizazikijachoyawaumini.Lakinikusikiahili:haijalishijinsinzurijengoni,haijalishijinsimipangoambayowatotowetukuhudhurianamamboyotemengineambayosisikujanayanafanyikakatikajengohilo,ikiwaukuajiwaKikristomtotowakomzuri,kuwamwanafunzinakuishikamamwanafunzi,unategemeaninikinatokeahapaSikuyaJuma2asubuhi,JumatanousikunaAlhamisiusiku,uwezekanomkubwamtotowakosikuishikamamwanafunzinakwendakuzimu.Bobfavoritecartoonni:wanawakeniwamesimamanamlangonapolisinikuchukuamtotowakembali.Nayeyekulia,"wapivijanamchungajiwangukwendavibaya?"

Tunakwendakufanyakilakitukuwatunawezakamakakanadada,kamafamiliayaMunguilikuwatiamoyonakusaidiana.Kamasiyokinachotokeakatikanyumbayakozaidiuwezekanoitakuwakushindwa.Naharakakamawatotowakonikujitegemeakifedha,waonigone.Hivyoninakuulizaswalinahiliniswalingumulakinini1kwambamimikuulizamwenyewenaunakuulizawenyewe;ninyumbayakomahalisalama?Ninyumbayakomahaliyakujifunza?Ninyumbayakobadalayakuwamwanafunzi?Je,niAgizoKuuainayanyumbani?Naam,tunawezakukaahapanakwenda,"Wow,hakuwahuoaibukilekilichotokeakatikanusuwakatikatikabakuliSuper!Ohaibu,aibu!"LakiniwatotowakowanawezaflipkwenyeTVnakuangaliaMTVnaShowtimenaHBO?Kwasababukamawanaweza,waonikuonahasakitukiya1.Ninyumbayako;ninyumbayangumahalisalama?

RandyAlcorn,katikakitabuchake,PurityKanuni,anaandikasurabadalaannoyingyenyejinala,"KupataRadical,"gougingnjeyamacho,kwambaainayawenyemsimamomkali,Yesuainayawenyemsimamomkali.Hiiitakuwavigumukwabaadhiyenukusikia.NapendakukuambianiniRandyanasema,"Tusemenikasema,'Heykunakuangaliakubwamsichanachiniyamitaani.Hebukwendakuangalianjiayadirishayakenakuangaliaundressyake


nakishakusababishakwetuuchikutokakiunoniup.Nakishahiimsichananampenziwakekupatakatikagarinakufanyangono.Hebukusikilizanakuangaliamadirishamvukeup.Je,unatakakufanyahivyo?'Wewedkupigwarisasi.Waodkufikiri,'ninikuipotosha.'Nawewedkuwanahaki.Lakinitusemebadalanasema,'Hey,kujajuujuu,hebukuangaliaTitanic.'WakristokupendekezahiimovievikundivyavijanaKanisakuonanipaya1.Nawengiwameonyeshahilokatikanyumbazaonabadomovieinajustpaziamimiilivyoelezwa.Hivyovijanawetukumtamanimsichanajuuyascreenwanawakevijanawetunimafunzoyajinsiya.kupatamawazoyamwanadamu.Nikwajinsiganijambolakushangazanaaibukwanamnafulanikuwakukubalikakwasababusisikuangalianikwanjiayatelevishenibadalayadirisha?"NinyumbayakoAgizoKuunyumbaniambakoisalama;ambapowewenikufundishaukweliwaMungunawewenikuwapamfanoukweliwaMungu?

Uanafunzinikazingumu.Hiindiyosababusisisikamakwakufanyahivyo.Uanafunziinahusishakufanyamaamuzimagumu;yakupunguzayatokanayowaduniakwawenyewenakwafamiliazetu.Nisanaawaliopoteakwasehemukubwa.LakiniinawezakuwasanaafurahakwamaranyinginetenakamawewenamimihamuMunguzaidiyatitillationyangononautajiri.

AgizoKuukuanzasaanyumbani.Nihuanzanamiminakishahatuakwanjiayamiminafamiliayangunakisha3inapanuakupitiaurafikiwetu.Juma2asubuhi,kutupakuchomakatikacrockpotkwaajiliyawema;kwaajiliyaMungunautukufuwake.Kutupakuchomakatikacrockpot;kutupabaadhiviaziziadakatikahuko.Kujakanisaninakusema,"Mimisijuiwewe.Weweninduguyangu.Tunakwendakutumiamilelepaya1.Hebukupatapaya1.Hayajuu."Roastuchomwe(kwasababumhubirialiyesemamudamrefusana)lakiniitakuwafurahanatunawezakuongeakuhusumamboambayonimuhimu.InapanuakupitiacrockpotKikristo;inapanuakupitiavikundiyetundogo.InapanuakupitiawizarawanaumenawizarayawanawakenamafunzoyaBiblia.AgizoKuukamwekutimizwakamasisikujaribukufanyahivyotuasubuhiyaJuma2.Itakuwasikazi.Nivigumu.Itakuwatukupatahatuahiiwakatisisinikatikajamii.Wakatitunawezakufundishamtumwingine;kushirikinamtumwingine;kuwajibikakwamtumwingine;kuchekanakulia.

AgizoKuuexpandskulikomataifamengine.Siyokuhusumimi,mimimwenyewenamimisijuuyamatumiziyafedhayangu,mimimwenyewenamimiNikuhususisikujifunzakwakuangalianjekwanjiayaupendowaMungukwafamiliazetu,navitongojiwetunakwadunia.NapendakabisaloveitikiwaKamatiMisheniatakujakwawazeenakusemasisituhawanafedhazakutosha.Munguanawaitawatuwengi,vijana,watumstaafukatikaujumbe;miezimi3,mwakamya1.Waonikukaanyumbanikwasababuhatunafedha.

Isipokuwahiiinaonekanazotevigumusana,Yesukumalizikakwanotiyakutiamoyo:"tazama,miminipopamojananyiSikuyazotehataukamilifuwadahari."TenahabarinjemamwishokamaitaanzanatangazokwambamtotohuyuniEmmanuel;kwambamtotohuyuni"Mungupamojanasi."NasikiamanenoyaWarumi8tenanatenakatikakichwachangu."HakunakituwanawezatofautinaupendowaMunguuliokatikaKristoYesu.

HuendatunakuwaAgizoKuuwanafunzi.Meisisikujifunzanainawezakujifunzakwambakubadilishayetu;Huendasisikuchunguzayake.NakishahuendasisikuhamiakatikamahusianoambapotunawezakufundishanakuhamasishanamfanowakuigwanainawezatunakuwacloningkanisakwautukufuwaMungupekeyake.


41.Pentekoste

I.Utangulizi

KitabuchaMatendohuanzaambapoinjilikuondokambalibaadayaufufuowaYesualionekanakwawanafunziwakenawafuasiwenginenatunaambiwakatikaIWakorintho15kwambakwawakatim1Yeyekwelialionekanazaidiyawatu500,namiongonimwamambomengineYesualiwaambiawanafunzisikuondokaYerusalemulakinikusubirikwakujakwaRohoMtakatifukwambaalivyoahidi.

NakatikaSura1kuanziasaamstariwa8tunasomakuhusukupaanaYesuanasema"lakinimtapokeanguvuwakatiRohoMtakatifuatakapowashukienininyinanyimtakuwamashahidiwangukatikaYerusalemunakatikaYudeayotenaSamaria,nahatamwishowadunia."Yesualipokuwaakisemahayo,marawotewakiwawanamtazamajuu,Yeyeulitukuka,nawinguakamchukuanjeyambeleyao.Tukiohilokuwatunatoawitokupaa,ilikuwaninjiakuashiriakwawanafunzikwambawakatiwamechiyakiduniayalifanyikanailikuwawakatimuafakakwawaokusubirikwakujakwaRohoMtakatifunakupatatarehenakaziyakanisa.

Hivyo,pamojanakwambakamamaandalizisisikuangaliaSurayambilinatukiohilokuwatunatoawitoPentekoste.Pentekostenikwelinenokubwakwambamaanayakeni"hamsini"kwasababutukiohilililitokeaSikuya50baadayaPasaka.NikwelimwishonimwaSikuyakuuyaWayahudi,mezaalimwitaSikuyakuuyamajuma,nayoniya1wapoyaSikuyakuuzileambazonyingiWayahudiingewezakufanyahijakwendaYerusalemu.Mudawotebilakupatapamojatokanchazanchi(Matendo1:8)kujakatikanchiyao,YerusalemukusherehekeaSikuyakuuhiipamoja.HiyonimazingiraambamoPentekosteinafaa.

II.KutimizaahadiyaYesu

KuanziasaaMatendo2:1,"SikuyaPentekostealiwasiliWauminiwalikuwawakikutanapamojakatikaeneoya1,naghaflaikasikikakutokaangani;sautikamamashujaaupepomkaliukaijazanyumbanzimawalimokuwawamekaanakugawanywalughakamamotoukawatokeanailituajuuyakilam1waonawotewakajazwaRohoMtakatifu,wakaanzakusemakwalughanyinginenalughanyinginekamaRohoalivyowajaliakutamka.

A.Kale

KatikaAganolaKalekwanadrasanaubaguzi,RohoMtakatifutulipokuwakatikanjiatofauti.RohoMtakatifuatakujajuuyawatubinafsipekeekwamudafulanichawakati.YeyeatakujailikuwawezeshakufanyakazimaalumnakishawakatikaziambayoilifanywaRohokuondoka.Roho,kwamfano,alikujajuuyaGideonnayeyealikwendavitani.AuRohoalikujajuuyaSaulinayeakatabiri.HiyoilikuwanijinsiRohoMtakatifuliwezekufanyakazikwasehemukubwakatikaAganolaKale.LakiniSikuyaPentekosteunamwanzowaenzimpyaambapoRohoMtakatifualishukanaanaishijuuyakilamfuasiwaYesuKristonakukaakudumukwamtuhuyo.

B.3DalilizaRoho

Kunadalili3kwambakuongozanakujahiiyaRoho.UjiowaRohonijambondani,huwezikuonahivyo,nahivyoMungua3maishara3,uthibitishowanjekwambakitumaalumyaliyotokea.1yaisharahizonisautiyaupepo.Kulikuwananguvuupepomkalikwambawajuekwambakitukinachoendelea.KamakusomakwanjiayaAganolaKalekatikaTheophanywa,maeneombalimbaliambapoMunguinaonekana,wewemaranyingikusikiakuhusuupepomkalikuandamanakuonekanawaMungu.KatikaYohanasuraya3,YesualiongeanaNikodemoyeyeikilinganishwaRohokwaupepo.NikwelinenohilohilokatikaUgiriki.

Hivyonguvuupepomkalini1yaisharazileambazowatuingekuwakuhusishwanaujiowaMungu,lakiniisharaya2namoto,namotoukashukanaumegawanyikakatikalughatofautiilikuzungumzanaakaendanaulipatikanazaidimkuuwakilamtu.Siotu12,lakiniyoteya120waliokuwawamekusanyikahuko.


Nakishaisharaya3ilikuwakwambawalianzakusemakwalugha,nakamatunaonabaadayehasakatikamstariwa11kilekilichojitokezanikuwawalikuwawakisemakwalughanyinginezabinadamukwambawaoalikuwasimsomi,nakwakwelimstariwa11unatuambianiniwalichokuwawanasema.KilewalichokuwawanasemanikwambawotewalikuwawakimtukuzaMungukwamatendoyakemakuu.NawalenadalilikwambaunaambatanawapeweRohokatikahiimpyananjiahiikimiujiza.

III.Athari

A.Watuwakashangaa

Vizurinidhahirikilekilichotokeaumatihuuwotewawatuwakushotonyumbaambapowalikuwanakuhamianjekatikaumma,labdakwahekalu,kwasababukilesisikuanzakusomaniwatuwotemshangaokatikaninikinaendelea.Watuambaohawakuwasehemuya120.Katikamstariwa5tunasoma"sasakunawalikuwawakikaakatikaYerusalemuWayahudikujishughulishawanaumekutokakatikakilanchiduniani,nakatikasautihiimakutanowalikutanikanawaowalishtukasanakwanikilam1alikuwakusikiawakisemakwa.lughayakemwenyewe"WalikuwakutishwakabisakwambaHickshizikutokanchiwaliwezakusemakwalughazotehizitofauti,basiLukemwandishihuendakatikakinakubwakuhusujinsilughanyingiWagalilayahaohawanaelimuwalikuwaakizungumzakatikaFungu9:."Najinsinikwambatunasikiakilam1wetukatikamwenyewelughayaasili?BaadhiyetuniWaparthi,WamedinaWaelami,naoniwenyejiwaMesopotamia,Yudea,Kapadokia,PontonaAsia,FrugianaPamfulia,MisrinasehemuzaLibyamaliyaKirene,nawagenikutokaRoma,Wayahudinawaongofu,WakretenaWaarabu-Sisisotetunasikiakuwaambiakwalughazetuwenyewe,lughazetuwenyewe,mambomakuuyaMungu."

Siajabu,napendakuwainafanyikapiakamaningekuwakatikaviatuvyaonanikaonakwambaainayakumwagwakimiujiza.Lakinijambolakushangazasihivyokwambawakatiwowoteunamiujizapiaunaudhurukidunia.Unawatuwanawezakuangaliamiujizanakutoatubaadhiyaudhurusillykwambahainamantiki,lakinikituchochoteilikuepukakuwanakusemakwambawewenikuangaliakatikausowamiujiza.

B.kiduniamaelezo

Hiyonininitunaonakinachoendeleakatikamstariwa12na13."Nawotewalishangaanakufadhaikahukuwakiulizana,"Hiiinamaanagani?"Lakiniwenginewakawadhihakiwakisema,"Watuhawawamelewakwamvinyompya."Sasafikiriakwambakwa2.WaonikusemakwambawotewamabahariahawawaGalilayanimlevi.Wanatafutakatikausowamiujiza,nakwasababuwaohawatakikukubalidhahiri,wanakujanakitukinginehivyowanasema"Oh,waonitumlevi".Wow,Sikuyajuapombealikuwanauwezowakugeukawatu120katikawataalamuwalughapapo.Nasiotuanafanyapombekuwapafursayakusemakwalughawamewezakamwekujifunza,lakiniinawezakuwafanyakusemakitukiya1.PombeinawezakufanyawatuwotehawakumtukuzaMungukatikalughazotehizitofauti.Mtukamakuwakilepombeanawezakufanyakuletajuu!Justkidding.ImeanmimibilakuwanakwendaUjerumanikujifunzaUjerumani.MiminawezakuwatugotkulewanakusomaUjerumani.Hiyoingekuwakwelibaridi.Nashangaakamamsimamiziwangukatikashuleyakuhitimuingekuwakukubaliwakuwa.Sidhanihivyo.Kunabaadhiyawatukwambawanawezakuangaliakatikausowamiujizadhahirinawatasemachochoteilikuepukakusemawazi.

WengiwaunajuaBillyGardner,alikuwanakansainoperableukubwawaGrapefruitchinindanimidsectionyakemahalifulani.Basi,wakaendakatikakwakazihiyo.Hawakuwezakupatahiyo.Kunamadaktari22kwenyeubaouvimbe,kamanikuitwa.Kwahiyowakawaitatenawotekatikaakasema"KunaX-ray,unawezakuniambiaambapokansahiininatakiwakuchimbanje."Hawakuwezakupatahiyo.Walikuwawamekaakatikausowamiujiza,nawanajuamwilihanauwezowakuondoabalungiukubwawasarataniuvimbekatikaSikuya1.

LakininadhanimfanoboralinatokananawatuwawiliaitwayeFrancesCricknaJamesWatson.KamaweweniukoonamajinahayahayandiyomwanasayansimawiliambayoalishindaNobelkwakazizaojuuyaDNAkatikahesimara


mbili.Nakwakwelikuuawahadithiyakiinirahisi.Nilipokuwakatikashuleyasekondarinazimampangomabadiliko,nilikuwakufundishwakwambakiininirahisisana.Msingisanananim1wawalematofaliyaujenziwamaishakwambatutolewanjeyaprimordialkutu.

KishaCricknaguyshayakujapamojanawanasemakatikakilaseli1yamwiliwabinadamuumefungwahesimarambiliyakuachwaDNAkwamamilioniyanambamaumbile.Kiininikituchochotelakinirahisi,naniirreducible.Kamawewekuchukuasehemuyoyotenjeyahiyo,nimaiti.NamengiyahiialikujakutokaCricknaWatsonkazikatikaDNA.Kimsingikileimeonekananikwambamageuzihaiwezekani.CricknikuwekakatikamagazetikwambaduniahainakemikalimuhimukwakuzalishaDNA.Ningumumno.Mwishowamageuzi.NabadoCricknikuangaliaisharahiiyaajabu.Mamilioniyanambazamaumbileamefungwakatikakilaseliyauhaiwetu.NabadalayakumsifuMungu,anaandikakitabunaanafafanuanadhariampyaiitwayo"Panspermia".Umefanyawotewaliposikiayahii.Kwambajamiiyabinadamuilikuwambegunawageni.LakinionaCrickniMunguyuponayeyeanajuakisayansikuwamageuzihaiwezekani,DNAkwambahawezikuwahatuakwahatuasumu,kwambakemikalikujengaDNAhawanahatazipo,lakinikwavilekunahawezikuwaMungu,kwavilekunahawezikuwachochotemiujiza,miminadhaniwageniwalikujanambeguduniani.Hakunajambolininawapikuishi,utakutawatukwambakuangaliakatikausowamiujizanakusema"Oh,waonitumlevi".

MaelezoC.Petro

KishaPetroanapatajuunaanatoamaelezokuanziasaamstariwa14,"Anasemahakuna,waosiyomlevi,hataWagalilayamabahariakulewana9:00asubuhi."HiinikutimizaunabiikwambaJoel,OldnabiiKale,alikuwaametabirikuhusuSikuyakujakwakeBwana.HiiitakuwaSikuyaambayoMungukwambanitamwagaRohoyakejuuyawatuwote,nawatuwotehawakujazwanarohoyaMungubilakutoaunabii.WangewezakusemakwaMungu.Nayeyenikusemahiininininikusikia.Baadakutokananakwambamaelezoyeyekishaanapatakatikamahubirimwanzokatikamstari22.MimininakwendakufundishanyinginenzurinenolaKigiriki.Ninenoambalohutumiwasana.Nikutumikakatikafafanuzi.Hivyoninenovizurikujua.Ni'kaziKerygma.

Kerygmanitulinalotumiwaasilimuhimuyaaganojipyakuhubiri.NinimaananikwambakamawewekuangalianjiayamahubirikatikakitabuchaMatendo,nakunasabakatiyao,kwambautaonakuwakunamfanohuo,mambosawanikuwakujadiliwakatikamahubiriyotenawalepointi4zamsingiambazokuwakujadiliwazinaitwaKerygma.Pointi4yakuhubiriNewTestamentnihaya:1).Yesualiishi,nawakatimwinginewaomajadilianokuhusumiujizakwambakaziaumambokamahayo,2).kwambaalikufa,namaranyingikatikamahubirihayawaokumwekanjekwambaalikufakatikakutimizaunabii,3).kwambaalifufukakatikawafu,nawakatimwinginemahubirikusisitizakwambaYeyenisasakupandishwaupandewakuliawaMunguBabaMwenyezi,na,kwanamna1aunyinginemahubirihayayotekuishiakwawitokwakutubu.

Sawa,hayonimamboma4yakiletunachokiitaKerygma.Mamboma4kwambautapatakufafanuamahubirikatikakanisala1.HebutuangaliehotubayaPetronaunawezakubaininjepointihizo.Kuanziakatikamstariwa22"WananchiwaIsraeli,sikilizenimanenohaya:YesuwaNazareti,mtualiyedhihirishwakwenunaMungukwamiujizanaajabunaisharaambazoMungualifanyakwamkonowakekatiyenu,kamaninyiwenyewekujua(kunahatua1),huyoYesumikononimwawakuukulingananampangowauhakikanamaarifayaMunguninyimlimsulubishanakuuawakwamikonoyawatuwabaya(kunahatuambili-kwambaYesualikufa).Niayakuvutiasihivyo?Kwambahakunaudhurukwadhambiyao.WaoniwajibukikamilifukwawalichofanyanabadohatakatikatiyadhambiyamwanadamuMunguanafanyakazikwamamlakayakekukamilishamakusudiyake.

Nakishaanaendeleakatikamstariwa24:"Mungualimfufua,kuyafunguamaumivumakaliyakifo,kwasababuhaikuwezekanakwaajiliyakekufanyikakwahilo."KifotuhawakuwezakushikaYesuchini.(hatua3zaKerygma).Basi,Petroanaendeleanamazungumzokuhusujinsihiinikutimizaunabiinakishakatikamstariwa33anaandika"YesualiinuliwajuumpakaupandewakuliawaMunguakapokeakutokakwaBaba,ahadiyaRohoMtakatifu,amemwagahiikwambaninyiwenyewenikuonanakusikia.


Naanaendeleanayeyemazungumzozaidikidogokuhusuhilikuwakutimizaunabiinakishaanamaliziahatua3zaKerygmakatikamstariwa36."BasinyumbayoteyaIsraeliwanapaswakufahamukwahakikakwambaMunguamemfanyakuwaBwananaKristo,Yesuhuyuambayeninyimlimsulubisha."NamimisijuikamawatukuingiliwaPeteraula,lakiniyeyehananakufanyahatuaya4.Wanasemakatikamstariwa37"Basi,watuwaliposikiahayo,walichomwamoyo,wakawaulizaPetronawalemitumewenzake:"Ndugu,tufanyenini?"Walikuwanahofu.Walikuwanahofukwasababuwaowalikuwanahatia,kwambawanayowameelewamaanayaYesuilikuwanamakosa,nakwambamatendoyaokwaYesuilikuwanamakosanawanasema"tutafanyanini?"

Basi,PetroanaongozakwamudawaroboyaKerygmanakuwaambia"Tubunimkabatizwekilam1wenukatikajinalaYesuKristokwamsamahawadhambizakonakupokeailezawadiyaRohoMtakatifu,kwakuwaahadihiinikwaajiliyawewenakwawatotowenunakwawotewaliombali.KilamtuambayeBwanaMunguwetuatamwitakwake."Yesualiishimaishayamiujizayaajabu.Alifarikikatikakutimizaunabii.Alipofufuliwakutokawafuilikutimizaunabiinakwahiyokamasisikujakuondokananayeyeninani,tumeitwakutubu.

HiyoniKerygma.Nakamahudumayauinjilistiwetuleoingekuwatukufuatamfanohuuhuo,nawenginehawana,lakiniwenginehawana,tunatakakuepukamengiyafujohiyonikatikakanisaleo.Nimesikiauinjilistimahubiriambapowanasema"siwewepolekwamadhambi,siwewepolekwadhambizako.MunguanakwendaSikuyahukumu.Je,ninyisipolekwaajiliyadhambi?"Nawenginewanasema"yakoYeah,mimisitakikuwanahatia."Kamakukabiliananakwamba,niwewejuuyanjiayakombinguni?HakunaHakunawokovunahuzuni.HiyosidhanayaBiblia.

DhanayaBiblianitoleolaYesuninani,jinsiYeyealiishi,jinsiAlifariki,ukwelikwambaalifufukakatikawafu,nakwamaranyinginetunajuakwambatumeitwakutubudhambizetu,nakutokuelewanayetuyayeyealikuwanani.KwaWalipofikaPetronakusema,"Nilazimatufanyenini?",Nilazimawamekuwanahofu.NataarifajibukwambaPetroanatoa,aunilazimakusema,taarifajibukwambaduniamaranyingiinatoakwaswalihili.

D.DuniaJibu

1yamajibukwambaduniainaswalini-vizuri"kuwamtumzuri,kuwakweli".Umewahikusikiakwamba?Jibuhilianakanushaukweliwadhambi,nakamahakunadhambihakunahajayakutubu,nakamahakunahajayakutububasihakunahajayamsalaba,nakamahakunahajayamsalabakishaMunguBabauongokwaMunguMwana,kwasababuMunguMwanaanasema"Je,kunanjianyingineyoyoteyakutekelezahayobilamimikufajuuyamsalaba,lakinisimapenziyangu,balimapenziyakoyafanyike."NaMunguBabaJibulilikuwa"HapanaLazimauendekwanjiayamsalaba.Ninjiapekeeyakufanyakitujuuyadhambi."

Hivyowakatisisikusikiajibu"kuwamtumzuri,kuwakwelikatikakileunachoamini,chochoteunaamini",wanafanyanininiwitokwaMunguBabamwongo.Kumbe,lakinimimimtuhumiwakamakwendanjekwaproverbialkonamitaaninakuachamtuproverbialnakuwaombakwaniniwanafikiriwaonikwendambinguni,wengiwaokujibukitukama"Mimiitabidikuwamtumzuri.Kuwakweli".Kamakwendakwabaadhiyamakanisahuruzaidihilondilomtasikia."Kuwamtumwema,kuwakweli."NanidhahirikamakwendaKanisaKuuCrystalnakusikilizaSchuller,kwambanininihasawewenikwendakusikiasasapia.NajuakwambaRobertSchulleramefanyamengiyamema.Bibiyangualikuwaherisananahudumayakenaalisaidiwa,lakinikwamiakamingiwatualihojikamaRobertSchullerinamafundishoyadhambi.Nanidhahirisasakwambatawasifuyakeimeandikwa,yeyehana.

Napendakusomakitu.HiiinakujanjeyaKentHugheskitabu"KuwekaMbali.WitokiduniaKanisakwaMaishayaMungu".Nikitabuincrediblynzurinakitusisiwotehajayakusoma.LakinikatikahapayeyenikunukuumakalakutokaChicagoTribune,Novemba2,2001.NahiinininiChicagoTribuneanaandika.KwamiongoSchulleralisemakwambaalikuwamteteziwaainayaproselytizingkwambakusukumaWaislamukuwaWakristo.Kishaakagunduakuwakuulizawatukubadiliimaniyaoilikuwa"kabisaujinga".

KunukuuHiinikutokananatawasifuyake.Schulleryamwingiliano1nakundiyaKiislamualikujamiakami4iliyopitawakatiMohammedaliyemwalikakutoaufunguzimahubirikatikaMuislamu-AmericanVyamaNewJersey


mkatabanamwaka1999yeyealiulizwanaMuftikuuyaSyriakuhubirimjiniDamascus."NilipokutanaMuftikuuMiminilihisiuwepowaMungu."Yeyealiandikakatikatawasifuyake.Watuwawiliyeyealisemaililengayanayofanana,sitofauti."Lengoladinisiyokusema"Ninamajibuyotenakaziyangunikubadiliwewe.Barabaraiendayominarapacha."Nayeyesikuzungumzajuuyamovie."Mtazamohuonimwalikowasiasakali."Schulleralisema.BaadayaSeptemba11,alisema"msisitizolazimahojakutokaproselytizing",ujumbenawongofu,"tukujaribukusaidiakilamtuambayeanamachungunamatumaini."NiwazikamawewealiamuakwendambeleRobertSchullernakusema"Lazimanifanyeninikuwakuokolewa?"Angesema"Kupatapaya1,kuwakweli.Je,sikushinikizaimaniyakojuuyamtumwingine."AlisemakwamaandishikwambaMkristouinjilistinaumishenimipangowanawajibikakwamashambuliziyakigaidiyajuu11/9.

Kunamrefukitheolojiayakinaumuhimukwambaanaelezeamsimamohuo.Niwitotakataka.Lakinini1yamajibukwambanihukonje."Nilazimatufanyeniniilinipatekuokoka?"Naam,tukuwamtumwema.Hakunakitukamaviledhambi.Lakinikunajibulinginepia.

Jibulingineduniaanapendakutoani"vizuri,kamaunatakakufanyakitubasininiunahitajikufanyanikazingumukwelikweli.UnahitajikufanyakazikwabidiiilikupataneemakwaMungu.Hiyonininikufanyajuuyadhambizako."Nahivyomimininakwendakwahatuajuuyavidoleyakilamtuhapakwanjia,MashahidiwaYehovawanasema"Nendakufanyakitu,hodikatikanamambomenginemengi."Wamormonikusema"KuwandoaHekaluninakufanyamambomenginemengi."Waislamuwanasema"Ombenimenginakufanyamambomenginemengi."Wahindukusema"Naamkufanyamengiyamemahivyokwambawakatiwewekupatareincarnatedyou'ekuzaliwatenajuuondbadalayachiniond".KunahatamchungajikatikaSpokaneambayealisemahadharani"Luthergotkufanyavibaya.Wokovusikwaneemakupitiaimani,wokovunikituambachokulipwa,naunakazinakukubaliwanaMungu."NikwelihunakwendambalisanakamaumeshapatabaadhiyauzoefukamamimikuwanakatikamenginemakanisaWabaptisti.SimakanisayoteMbatizaji.LakininimekuwakatikamakanisaWabaptistikwamba,siwazi,lakinikwahakikainamuungakufundishakwambawokovunikupitiamuonekanowareligiosity.

Hiyonijinsiganinikuokolewa.Wewekufanyamambofulanikwakuangalianjiafulani,nanijambolakushangazakamawewekujaribukumpigawatuhawatheolojiachininikweliWakatolikikwamaoniyaokuhusuubatizo.KanisaKatolikiinafundishakwambaubatizonikilekinachoitwa"njiayaneema".HiyoMunguanafanyakazihatabilawewekujuasababuwewenimtotokwawakatimya1,naYeyenikubadilishawewehatakamawewesikushirikianakatikamaanayoyote.NanajuayaWabaptistikwambakutibuubatizokwanjiahiyohiyo.Haijalishininihunakutembeatuchinikisiwachakanisa,isharakitaburoll,kubatizwananimepatayako'KupataKatiyaJahannamuFree'kadi,naunawezakwendanjenakuishianywayunataka,haijalishiukokatikanjiayakoyambinguni.NaubatizoanakuwashereheambayokwendakwanjiayakupataneemakwaMunguiliuwezekutikisaubatizohatiyakokatikausowaMungunakusema"Yougottauniokoemimigotme'Igotdunked'kadi."Hiyosikufundishwahapakwanjia.

E.KiinjiliJibu

Duniainamengiyamajibuyamaswaliyaaya37,kuwamtumwema,kupataneemakwaMungu.Lakinikunajibula3nanijibuBiblia.NakumtukuzaBwanaPetroalikuwaKiinjili,naPetroanajibu"Nilazimautubunalazimawabatizwe".NiniPetroanasemanikwambahuwezihojavizurikutokaduniayaasilikwaulimwenguwakiroho.Kuwakunadisjunctionkwambamaishayakoyazamaniinakuacha,nakupitiakaziyaMungukitukingineniimeanzakwambasiyompitohuumzuriwakujifunzatukuwamtumwemaaukugongakwenyemilangowachache.

Wakatiwatukuulizamimininimiminawanatakakujaribunastudioyangu,1yamaandikoyakuwamiministarehenanistudio"Kiinjili".Mrefuimekuwakaribukwa300aumiaka400naevangelicalismnikufundishaukweliwadhambinahajayaupatanisho,hajayaKristowamefanyakitujuuyamsalaba.Evangelicalismkuwafundishatobayamtubinafsi.


EvangelicalismkuwafundishaumuhimuwaMunguanafanyakazikatikamaishayako,yakubadilishawewe,bilakutoakuzaliwaupya.Evangelicalismdaimaimesisitizamahitajiinayoendeleayautakaso.Utakatifukwambadaimamambo.PetroalikuwaKiinjili,naalipoulizwa"Nilazimatufanyenini?",Alijibu,"Nilazimautubunalazimawabatizwe".

Hebutuangaliemanenohayomawili.Tubu.Lakinikutubukile.SijuimarangapinimewafundishautafitiNewTestamentkatikachuonaseminari,namimidaimaalipendahotubahiihasa,nanapendadaimaainayabaitwanafunzi.Kuwaongozachininjiazagiza,nabilakupatahatuahiinanapendakusema"Tubuwanini?".Mikonodaimaaliamuakwendajuunanjia"vizurikutubudhambi".Nanawezakusema"Hiyoniyakuvutia.ImeandhambiniainayakatikaMatendoSuraya2.Katikaaya38"kwamsamahawadhambizako."Chinikatikamstariwa40yeyemazungumzojuuyakuokoamwenyewekatikakizazihikikiovu.Lakininapendakuwaomba"NikwelikwambawingiwamahubiriyaPetro?Nikwambamamboyotenikimsinginawasiwasikuhusukwambasisikwanamnanyinginekutubudhambizetu?"Najibuni"hapana".

Kamaukiangaliakifunguhikikutokamstariwa22na39,kwambawakatiwazoladhambinisasa,sikwambawingiwakilePeternikuzungumzajuu.NiniPeternikujaribukupatahelaniswali"Yesuninani".Yesuninani?AlikuwamtualiyedhihirishwakwenunamiujizaminginaMungu.Alikuwamtuambayealikufakwamujibuwaunabii.Alikuwamtuambayealifufuliwakutokakwawafukwamujibuwaunabii.YeyenimtuambayesasaumefikiaupandewakuliawaMunguBabaMwenyezikusubirikuwahukumuwazima,wazimanawafu,(kamaunajuakanunizaimani.)

HuyuniYesuambayealiwaitenikutubukutokuelewanayakoyakuwayeyeninani.AngaliawingiwamahubiriyaPetronisisanakuhusudhambikamanikuhususwali"Yesuninani?"Basi,Petronianasemalazimautubu,anachosemamsingi,naamini,nikwambalazimawatubuyakutokuelewanayako.KwambamawazoYesualikuwahuunawewekuuawakwake,nalazimawatubuuelewawakowaYesuninaninakuachananayotedhambiambayoikatokahiyo.Lazimakubadilishawotejinsiunafikirijuuyakenakishalazimamabadilikojinsikuishi.

Hiyonininitobani.Siyotu,"Oh,samahanikuhusudhambizangu".Kilamtuasikiayeujumbewainjilinilazimakujibuswalihiliya1."Yesuninani?"Nahojaimekuwakaributangukarneya2AD,hivikaribuniumaarufumbalikamamimikujuakwaCSLewis,watuwenginewanawezakuwailichukuaituphivikaribunizaidi,lakinikamawewekuulizaswali"Yesuninani?"kunamajibuma3tu:amaYesualikuwamwongo,auAlikuwamwendawazimu,nahilondiloWayahudiwalidhaniAlikuwanakuuawakwakekwaajiliyake,auyeyealikuwananiAlisemaAlikuwa.MwanawaMungu,Bwana,ayaya36,kwamanenomengineMwalimujuuyawote,naKristoMasihi.

Hayoninjia3tuinapatikanakwakujibuswali"Yesuninani?"Hakunachaguola4.Hakunachaguolayeyekuwamtumwema.Mtumwemahaisemi"Miminimzabibunanyinimatawiyake,isipokuwawewekukaandaniyangu,namindaniyenu,utakuwakuzaamatundamengi."Watuwemawalakusemamambokamahayo.Watuwemawalakusema"MiminaBabatuuya1",watuwemawalakusema,"Mimininjia,miminikweli,ninamaisha.MtuhawezikujakwaBabailakwakupitiakwangu."Hakunamtuanasemakwambawokovunikwakuaminikatika"mimi".Watuwemakufanyahivyo.Aidhawaongoaulunatics,auYesuKristo.Nawalenibaadhiyamajibutukupatikanakwaswalikatikamstariwa37.

"Yesuninaninanilazimatufanyenini?"KunatusimahalikwautangazajiwainjilikwambainaongeaWazozimalahuzuninahukumunaanakataakufuatamfanowaBiblia,namfanowaBiblianikwambakushirikiYesuninani,kwambaaliishi,aliyofanyamiujiza,Yeyealifanyamamboyaajabu.Ndiyo,AlikuwamtumwemalakiniAlikuwazaidi.Alifarikikatikakutimizaunabiinabadoyeyealivyofufukakatikawafukwasababuyakifochakealikuwakulipaadhabukwaajiliyadhambizangu.Yeyehakuwanadhambizanchiyakemwenyewekulipianahivyomautihakuwezakuwekanayekatikakaburi,naMunguBabaalimfufuanainakupandishwakwakeupandewakulianayeyenikwendakuwajaji.Yeyeatakuwamtuambayeanasimamakatikakitabuchauzimanahufanyahukumuwakatimiminawewekusimamambeleyakekwahukumu,nakamaunajuakwambahabarizaYesu,ujuekwamba


lazimawatubu,lazimakubadiliakiliyako,lazimakutambua"Mimiilikuwanamakosa,nilifikiriAlikuwatumtumwema."Hiyohawezikuwa.

NilazimaawenaniAlisemayeyenilazimaawemwanawaMungu,lazimaaweBwana,nilazimaaweMasihi.NasikitikakwakutokuelewanayangunaNasikitikakwadhambizangu.Nasikitikakwaajiliyamambomimitumefanyamakosa.YesuMiminimfuasiwako,miminimwanafunziwako,namikuaminiWeweninaniWeweumesemaWeweninamiminitakufuataambapoWewekusababishamimi."

HiyoniuinjilistiBiblianahaijalishikamanikutokakwenyemimbariaukamawewenikuzungumzanamamanababayako,aukamawewenikuzungumzanajiraniyako,aukamawewenikuzungumzanamwenzawakowafanyakazi,aukamaweweninjeyafukwekatikaFloridaauSouthernCaliforniaakifanyabaridimahubiriyasiyoUturuki.Sualani"Yesuninaninaninihukokutubu?"

Petroalisemamambomawili,situlazimasisikutubu,lakininilazimapiakubatizwa.Ubatizositibayakichawikwadhambi.Sionjiayaneema.Sio"KupataKatiyaJahannamuFree"kadi.MimiitabidikamwekusahauhudumaNilikuwakatika.Nadhanialishirikihiipamojananyimudanyumakuhusujiraniyayetuambayealikuwakwenyecocainenaalidhanikuwakuruka,nahakuweza.Nakatikahudumayakeyamazishikuhaniakasemavizurialibatizwakamamtotohivyotunajuayeyealiyembinguni.Jambobovuninichakusemakatikamazishiyamtu.Ubatizosiobaadhitibakichawikwadhambi.Nikwaajilinaniajabuinayoonekanadaliliyamabadilikondaniyauhalisiwandani.

UbatizonikaimunjeKerygma.Hiyokamaumebatizwawewenikusemakituinakutokea,mambohayawezikuendeleakamayalivyo.Kuwanzurinakugongakwenyemilangonakufanyamamboyakidininitukwendakupatamimikuzimu,lakinibadalaya"WakatimimininadhambiMimikutengwanaMungu,nawakatimimininakuwekachiniyamajiyaubatizomiminikufapamojanaKristo,mimininakufakwamaishayanguyazamani,namimininakufakwanguvuzadhambinamasterykwambainaexertedjuuyangu",nakamamimikujanjeyamajiyaubatizoMimikaimunjedhamirayakuishimpyaainayamaishayake,kusudikamaKristoalivyofufukakwaainampyayamaisha,(Warumi6)hivyopiamimipiaamezungumziakwaupyawauzima,ainampyayamaishaambayoutumwawadhambiimevunjwanakwambautakatifusasadaimamambo.Nakwakweliniuwezekano.

Hakunaswalimuhimuzaidikatikayoteyamaishayaswalihiliya1.Yesuninani?Tufanyenininawafanyenini?Kwasababujibulaswalihilohuamuakamawewekutumiamilelekatikamotowamileleaumbinguni.NakamawewesimfuasiwaYesuKristonapendamoyonasikujifichanyumayascreenmoshiwamaswalimiliki.NakamawaleambaoniwafuasiwaYesuKristowanashirikiYesunao,nawaokuanzakuleamaswalihayaakili,silazimawaokufanyahivyo.Kazikaribunao,kutafutanjiayakupatayaokujibuswali"Yesuninani?"Kwasababumaswaliatakuja.Huwezikuwanaushahidinakiasibilaaliposikiamaswali.Wa1itakuwa"Naninyije,wanaaminiYesuninani?"Naswalila1kwambainakujakwaujumlani"NaamjinsiganiMungubasimambomabayakutokeakwawatuwema?"Niscreenmoshikwasehemukubwa.Najibuni"Hakunawatuwema,sisiniwenyedhambi.Je,unafikirijuuyaYesu?"."NaamjinsiganiNaaminikatikaMungundiyeanayewatujehanamukwasababuhawajapatakusikiahabarizake."Yesukamweinapelekamtuyeyotekuzimukwaujinga,Aliwatumailikuzimukwasababuwaoniwenyedhambi.

Nzuriswali."UnafikirijuuyaYesu?""Naam,ninikuhusumikutano?"Nilisikiahadithikuhusumchungajiambayealikuwakatika1yakubadilishanahayanakuhusu15au16swalimchungajialisema"KamamimikujibuswalihilijekuwaMkristo?""Hapana".VizuribasimimisikwendakujibunikwasababumaswalihayasichochoteilamoshiskriniWaonimaswalimazuri.Bibliainamajibuyao,lakinimajibuyamaswalihayasiyakumhukumumtukuzimu.NajibukwamaswalihayasikuletakatikaneemayandaninaYesunaMunguBaba.SwalilananiniYesu,ambayeunaaminikwambaYesuni,nakamawewekuelewakwambanakamawewekujibuhilo,kunauzimawamilele.

Katikahudumazamazishimiezimichacheiliyopita,sisiyalifanyikakatikaeneolamapokezibaadayenamiminilikuwakusikilizakushirikimchungajinayasiyoyamuumini.Ilikuwaniajabukwakusikiliza.Nayeakaanzakwakusema"Je,unaimaniyoyoteyakiroho?"Ainayaainasanaisiyoyakutishayaswali.Nawangewezakuzungumza


nakishaalisema"Naam,hiyoniyakuvutia.NaniunadhanikuwaYesuninani?"Hiloniswalikuuliza.Mimialiulizamhubirimaraya1,"Nisaidiekujifunzajinsiyakushirikiimaniyangu.Jinsiganiunawezakufanyahivyo?"MimiSikuyawanakutafutambinuNilikuwatukutafutakitu.Nayeyealiniambiajambolakuvutia.Alisemakuwakilamazungumzoinahatuayakugeuka,nakamawewenikuombakuhusunafasiyakushirikiYesuwalekugeukapointikatikamazungumzokuja,naunawezakurejeakwaokwaBwanaauunawezawaachekwendakwampirawamiguu,aupopotemwinginewaonikwendakwenda.Nakutiamoyowangumwenyewenafarajayangunawewenikuombakwaajiliyafursailituwezewanaangaliakwahizipointikugeukakatikamazungumzonawakatisisikupatakwaotunasema"Je,unaimaniyoyoteyakiroho?NaniunadhaniYesuninani?"Kwasababuhiyoniswalikwambahuamuambinguninakuzimu.


42.Kanisa

Kuanzishwa

Yesuanasema"NitalijengakanisalangunamilangoyaJahannamusikuiharibu."Nininihiyokanisa?KileniYesukuzungumzajuu?

Ngojanisemekitukatikamuhtasarijuumbele.Kamakusomakwanjiayaaganojipya;kamawewekusikilizakupitiamahubiri,wewekujifunzaharakasanakwambakanisasiojengohilo.Najuatunazungumziakuhusu"kwendakanisani"nasisinikuzungumzajuuyakujakatikamuundohuuwakimwili.

Lakini,kanisasiyojengohilo.Hiyonitumahalipakatikamaandiko.Kanisasiyodhehebu.Kanisasiyoshirikabinadamuyoyote.

Kanisanikusanyikolawaaminiwakweli.Hiyonikufanyakazikwaufafanuziyangukamamimihuwanamatumiziyakekidogokabisa.Kanisanikusanyikolawaaminiwakweli.Wakatiwewenamiminikatikakutengwa,wakatisisinimbalinasisiwenyewe,sisisi"kanisa".Wakatisisikukusanyapaya1,wakatisisikukusanyika,sisinikanisananimkutanowawauminiKWELI.SikilamtuambayeanakujakatikamilangoyajengohilinimwanafunziwaYesuKristo.Sikilamtuambayeanaonekanakuwasehemuyakanisainayoonekananikwelisehemuyakanisaasiyeonekana,Kanisalakweli,kanisalinaloundwanawatuwenyenyoyokujulikananaMungu.Augustineanasema"kondoowenginibilanambwamwituwengiwaliondaniya."

Kanisasiyojengohilo.Nimuundowabinadamuaushirikala.Nimkutanowawauminiwakweli.

Pamojanakwambakamaainayamaelezo,nininapendakufanyanikuangalia4yamifanokubwayakanisaambazohutumikakatikaAganojipya.Kunawachachekabisa,kwakweli...BibiHarusiwaKristo...nawenginekwambanimzuri,lakinikuna4ambazokutokeamarakwamarazaidikulikowenginenamiminatakakuangaliayao.Ninamabaomawilikatikakufanyahivyo.Miminatakakujuaambapomimiinaongozwa.

Lengo#1nikwambanatakasisikufafanuakanisabiblianasitakisisikufafanuakanisakulingananamilazabinadamu.Tamadunizabinadamuniincrediblynguvunapervadesfikrazetukatikangazimengizaidikulikosisipenginekuelewa.NatakakuhakikishakwambawakatisisikufikiriyakanisasisinimawazoyakwanjiayaBiblia.

Napendawaudhiwewenamifanomiwili:Je,jengohilipatakatifu?[Hmm...Je,sikujibu.]Naam,kunaaganolakale.KunanyumbaambayoMunguwenyeji,lakinikatikakanisalaAganoJipya[nawewenikwendanakusikilizamahubirikuaminimimikwenyehii]jengohilisipatakatifu.Ninyindiopatakatifunasisipamojanipatakatifu.Nihuathiri.whowtunafikiriyajengohili.

Nikupemfanomwingine;walakujibu.Mbonasisikubatizawatumara1juuyakubadilika?Nimfanowakuigwatukunakatikamaandiko.KunaNOmfanomwinginezaidiyaubatizomara1kufuatiakubadilika.PhilipakihubirikwaTowashiEthiopia;anakuwaMkristo,Hey,kunamaji!Kuachagari!Wakatisisiniwarithiwautamaduni;MilaMbatizaji,wengiwetu,nakwabahatimbayasanayamilaBaptistnikwambaubatizonikutazamwakamaibadakwakujiunganashirikabinadamu.Nikamakibibliadhanakamakuna!NihaipopopotekatikaKitabu!Milazabinadamu.

Je,wewezoteannoyedsasa?MilazaBinadamukwendakirefusananamiminatakakuhakikisha,miminawezakuwanamakosanaunawezakuwasahihi,lakininatakakuhakikishakwambakilatunafikiriyakanisaniBiblianasikwamujibuwamilazabinadamu.

Lakinininabaola2pianamiminatakasisikufurahia;NatakasisikufurahiamaonoyaMunguyakanisaninininakamasisikuangalianiniKanisani,itakuwakuwahamasishasisikutendakamakanisa.Maonoyakanisa,motishakwaninituwe.


I.Kristonikichwachakanisa

1yamifanomi4nikwambaKristoni"Mkuu"waKanisa.Wakolosai1:18Yesuni"kichwachamwiliwakeambaonikanisa".Yesunikichwanakuanziashingonikwendachini,sisinimwiliwaKristo.

Waefeso1ni1yavifungunanguvujuuyahili.Waefeso1mwanzosehemuyanjiakupitiamstariwa20inasemakwambaMungu"alimfufuaYesukutokawafunakuketinayekatikamkonowakewakuliakatikamaeneoyambinguni,mbalijuuyakilatawalanamamlakananguvunamamlakanajuuyakilajinalitajwalo,situkatikaumrihuulakinipiakatikauleujao."Kwamanenomengine,Yesunikablayamaarufukatikamamlaka.KunaNOmamlakajuuyake!Mamlakayoteipochiniyake.Nayekuweka"vituvyotechiniyamiguuyake."MunguamewekavituvyotechiniyamiguuyaYesuna"alitoaYesukamamkuuwavituvyotekwaajiliyakanisaambalonimwiliwake."

Kristonimamlakajuuyamamboyote.Ni,baadayayote,KanisaYAKE.Hiisibaadhishirikaladiniambaposisiwotekupatakura.HiisidemokrasianaNONEm1wetukuwanafursayamaamuzikanisakatikakilesisiTHINKnilazima.Miminikwendakuhitimukuwakatika2,lakininatakakusemakwambakwanguvu.Sim1wetuanafursayakufanyakanisakatikakileyeyeauyeyeanadhaninilazima,kwasababuYesunibosi.Yesunikichwanatumeitwailikutekelezakileyeyeanadhanikanisalazima.

Nilisikiamengiyamajadilianojuuambaohubebamaonokatikakanisa.Kunamaonom1tuambayehubebamaonokatikakanisaninasimimi![NikasikiaAmina.Unawezakusemanikamaunataka.]SioWazee,lakiniwakati,kiwangochandanikabisamakubwazaidi,maonokwaajiliyakanisanimaonoyaMungukwakanisakamawalionyeshakatikaNenolaMungu!Nakwasababusisikuwepochiniyamamlakayake,niwajibuwetuilikujaribukupatakwambakatikatiyajichong'ombe,kwambakatikatiyaInjili,nakusema"hiindiyondotozakekwakanisa,kwahiyonidirayetukwakanisa."Yeyenibosi.YeyeniMkuunatunaishichiniyamamlakayake.

Nikwaurahisiwamesahau,sihivyo?Niawfullyrahisikusahauambayenimsimamizi.

Kwabahatimbaya,sisiwotetunajuayahadithi,aulabdasisikwakweliwaliohusikakatikayao.Hadithiyawachungajiambaokusahaukwambawaosikatikamalipo;waokusahaukwambaKristonikichwachakanisayaonalabdawaokuanzavizuri,lakinibasiwaokuanzakutumiamimbariyakupataneema,neemayangononafedhaneema.Kuhusumiezi2iliyopitanilianzakupatatubarrageyamaswaliyakuvutiana1ya1,lakiniwalisema"Wewesikwendakuwakamam1wawalewachungajiambaokusahaukwambakanisanikuhusuhudumanakupatazotezinazotumiwakatikajengo,niwewe?"Naminikasema"Naam,mimikamakutumiamudahukonakuangaliani.Mimisioninikufurahi,lakini'Hapana,kwaneemayaMungu,lakinisiyomimi."Bilashakadakikakwambatunafikiritunawezakuangukakatikadhambi,Shetanianatoekushikilia,sawa?Hivyosiwezikusema"Hapanamimikamwekuwaainahiyoyamchungaji,kwasababukishaShetaniameshinda."LakinikwaneemayaMungu,nihaitawezakutokea.Ilikuwaniswalikuvutia.

LakinihalihiyoilikuwakaribuSikuyabaadayakuwa,watuwalianzakusema"Asantekwakutokuwanaainahiyoyamchungajiambayenizinazotumiwanajengolakanisanakusahaukuwawewenihapakwaajiliyahuduma."Ilikuwanimtubaadayamtu.Namimimawazo,"Nininikinachoendelea?"KishamimihatimayewaligunduakwambawengiwenuwamekuwakusomaFrancinemitoRiwayampya,Shofarakapiga.Riwayakuvutiakuhusumchungajikijanaambayealianzavizurinakumalizavibayakwasababualisahauambayebosialikuwa.

Sotetunajuahadithiyawachungajiambaokuanzavizurinakumalizavibaya.Sisiwotehabariyahadithi,kwabahatimbaya,bilamakatibunajanitorsambaokusahaukuwanikanisalaKristonawaokushindanaudhibitiwakanisakutokaWazeenaWachungajiaumtu.Mmesikiahabarikamahii.Wakatim1churchIaliposikiakwambakatibukuamuani"kanisalake"nakwelimbiomchungajinjeyamji.

Wanasahauambaokanisani.


Sisipenginewotetunajuamifanoyawatuambao,kwamujibuwalongevityyaokatikakanisa,kutoakwaokwakanisa,halizaozakijamiinjeyakanisa,chochotekuwasababu,lakinikuwekawatuambaokuanzakufikiriaNImkuuwakanisanakwambainahitajikufanyaniniwanafikirinimahitajiyakufanya.

M1wamahubiriyenyenguvuzaidimimimilelehabari,ilikuwani"StinkingMoney"mahubiri.Nadhaniinajulikanahiikuhusumwakam1uliopita.Ilivyotokeamiakamichacheiliyopitakabisa.Kulikuwanamtukanisani,tajiri,ambayealikuwaamewapanakupewanakupewanahatimayealiamuakwambaalitakakituzaidikulikokodipunguzokwakutoawake.Yeyealiamuakwambailikuwakanisalakenakamaalikuwaanaendakusaidiayakekulikochekeshajivizurizaidikuwakilealichotakakuwaninaalikwendamchungajivibaya,nakimsingialiyatoasheria.Anatakiwakuwanakosahilokwamchungajifulani,kwasababuJuma2ijayoalikuwaakihubirihii"StinkingMoney"mahubiriakasema"Kamaunafikirikwambakwakutoafedhawewenikatikamalipo,kwambakwanamnafulanikanisahiiinakuwakanisalako,fedhayakostinksnafedhayakostinkingnistinkingjuusadakanahatutakihakunastinkin'fedha!Hivyokuachakutoa!."Ilikuwamahubirimazuri,haikuwahivyo?

Sisihivyokwaurahisikusahau,kwambahiinikanisalaKristo.HiyoHEnimamlaka.HiyoYeyenibosinasisiwotekumtumikiachiniyahapo.Kilamtu,kamaweweniMzeeaumtuStaff,aumtuLay;kilam1wetuanaitwakuwasilishakwamamlakayaMungukamayaliyoelezwakatikanenolaMungu.Hiihainakuwekauongoziwakanisakatikanafasifulanivigumu,kwasababukamasehemuyauongozitumeitwakusababishanahatuwezikuwanahofuyakuongoza;kuwanimwitowetunakwambanivipawayetunabado,nilazimahofusanaupotofuwanguvunauwezekanorushwayaInjilikutokananamikonoyetu.Hivyokatikakuongoza,uongozilazimakuwasilishakwamaonoyaMungukwakanisanamamlakayaMungujuuyakanisa.

Kristonikichwachakanisa.

II.SisiniMwiliwaKristo

Mfanowa2nikwambasisini"MwiliwaKristo".Hiinimfanokwambamaendeleokatika1Wakorintho12hasa;hutokeakatikamaeneombalimbali.Nimfanowenyenguvu.

Mwiliwabinadamuinaainayamahitaji.Miiliyetukuwanahajayakutembea,bilakuzungumza,naaukuonanamambomenginemengi.Nakwasababuyaainayamahitajiyakuwamwiliyetuina,inaainayamaeneombalimbaliilikukidhimahitajihayohivyotunamiguuilituwezekutembea....nakinywailituwezemajadiliano...namachoilituwezekuona.

HuoniyakweliyaMwiliwaKristo;kwambamwiliwaKristoinaainayamahitajikwasababunikamiliyawatunakwahiyo,kwasababuyaainayamahitajiyakeinasehemunyingitofauti,hiyonimiminawewe,nainawatuwengisehemumbalimbaliilikukidhimahitajimbalimbali.

Kwamfano,katika1Wakorintho12:7Pauloanaandika"KwakilahupewanuruzawaRohokwafaidayawote."

Kwakilam1wetuanapewazawadi,nuruzawaRoho,neema,zisizostahiliwazawadi,nasisinikutumiazawadihiyo,sikwafaidayetuwenyewebalikwamanufaayawote,kwamanufaayamwiliwaKristo.NakishaPauloanaendeleanainaelezeaninibaadhiyazawadihizoni.

Kunajinsiambayosisisotetumeitwakutibumtumwinginekwahuruma;alistahiliautokakwaMungu.Kunajinsiambayosisisotetunamaelezokatikamaishayetunatunakuhudhuriamaelezoyamaishayetu.Kunajinsiambayosisisotetumeitwakutumikiakatikauwezochochotetuna.Hivyo,kwamaana,hayayotenikuwanatabiayamaishayetukwaujumla,LAKINI,kwabaadhiyaweweMunguamewapaisiyoyakawaida,zawadiyaajabuyahurumailimudamrefubaadayawatuwakawaidawameacha,badounawezakupanuahurumanabadoanawezakupanuaneemanabadoanawezakupenda.


Baadhiyaumepewazawadiyautawala.WewekweliLIKEkufanyakazinamaelezo.Kamakunaaliyewahikuwazawadiisiyoyakawaidakutokananakwambagotkuwahivyo,kwasababumimisijuijinsiMtuyeyoteanawezakamamaelezo.Waonibaneyakuwepowangu.

BaadhiyaumepewauwezoUncannykutumikia;kuonamahitaji;kuwaufahamunakishakujuajinsiyakufuatilia.

Baadhiyetuwamepewazawadiyakufundisha,nawakatisisisotekuwanauwezowakuelezatumainilililondaniyetu,kunabaadhiambaonihasavipawanahojakanisakuelekeakatikatiyajichong'ombenakusema"HiiniInjili!""Hiiniyamsingikwaninisisinijuu."

HilondilomwiliwaKristoniyotejuu.Kwambatunazawadihizonawaonikutumikakwaajiliya"COMMONGOOD".

1yamambombayaambayoinawezakutokeakatikamwiliwabinadamuniwakatisehemuyakeanaamuakuachaworking.Iffigoyakoanaamuakuchukuamapumziko,wapikutumiamapumzikoyamaishayako?Ondialysis.Ifkongoshoyakoanaamuakuachakufanyakazi,unakuchukuashotsinsulini.

Nawakatisehemu1yamwiliwabinadamuataachakaziunawekamzigowakejuuyamapumzikoyamwilikwambamwilikamweiliyoundwanakubeba,milele!

MimialifanyamakosayakwendanjeusikuwaIjumaanakuchezampirawakikapunaTylernamimikuwekapivot1-nakwambaalikuwapivottumimikuwekausikumzimakwasababugotiwanguimefungwa.Gotiwanguwakushotonigone.Nikuachakufanyakazijuuyangu.Mimialichezampirawakikapusana;hawanakujisikiapole.Lakininininikilichotokea?Sehemuhiiyamimikusimamishwakazi,hivyogotiwanguwakuliainakuchukuamzigo.Haiwezikufanyahivyo!Nikidondasasapia.Kifundochamguuwangunikidonda.Mgongowanguchininikidonda.Kichwayangunikidondanaegoyanguniundanikujeruhiwa.Lakinisehemuyamwiliwangukusimamishwakazinamaeneomengineyamwiliwangunimatesokwasababuhaikuwailiyoundwanakubebauzito.Miminilikuwailiyoundwanakuwanamagotimbili.HiyoninjiayaMungukuwekamwiliwangupamojanabilam1wawalemagotimwiliwanguhawezikufanyakazi.NahuoniyakweliyamwiliwaKristo.

Tunazungumziakuhusu80/20utawalaambapo20%yawatukufanya80%yakazi.Hiyonikamwenjiahiyokanisailitengenezwakazi.Ninjiayakutisha!Niunawekauzitohuuuntoldnashinikizokwasehemuzamwilikwambasehemuambayoilikuwakamweiliyoundwakufanyanakilekinachotokeanikwambawatunikuchukuliwanjeyamaeneoyaoyavipawa,auchangamotozao,aupopoteMunguamewaitanayeyegotyaojuuhapanaunakufanyahivyokwasababukamahunakufanyahivyosikwendakupatakufanyika.Wakatimwinginenadhanisisitulazimasibasinikupatakufanyikanakuonakamaniimplodes.

Kunawalemiongonimwetuambaowanakipajichakutiamoyo.Unauwezohuuuchawikwambasina,kuangaliamtunakusema"Mtuhuyonikuumiza.Mimihajayakwendakwamtuhuyo,kupatakujuayao,kuwatiamoyo,kushirikiKristopamojanaoikiwawaosimuumini."Lakinibasi,wakatihunakufanyahivyo,basiunawekamzigokwaupandewa2wakanisa;sehemuungiftedyakanisanasehemuungiftednialifanyakubebasitumzigowaolakinimzigowakopia.

Kunawatuhapaambaonivipawakutumikia,lakinikamawewekukaakwenyepindo,kamawewekukataakushiriki,basihazifanyikazikwamanufaayamwili.

Takwimukwamba40%yaWakristoKiinjilihaitoisentikwakanisalaoaukwasababunyingineyoyote[Sidhaniyoteyafedhayakoanakujahapa.].Lakini40%yaWakristoKiinjilihaitoiPENNYkwakaziyaKristo!Nanapendakuaminikwambasisinitofautilakininajuakwambasisisi.Sijuiyoyoteyarekodizakokutoa;Siwezikujuayaonasitakikujuayao,lakininajuamwenendonakilekinachotokeawakatikwamba40%hainakubebamzigowake,unawekakiasiajabuyauzitojuuya60%yakubebamzigowako.BESTambayoinawezakutokeakatikasualalamaishamwilikatikakanisahilijambonikwambasehemuzotezamwiliwaKristokusema"Nimekuwavipawa,nimeitwa,


nimekuwakuamuru[chochoteinasukumakifungoyakomotivational]kutumianiniMunguamenipakwayetu"manufaa".Sikwaajiliyamaendeleoyangulakinikwafaidayakanisa.

Unawezakuona,kanisanininimimikupatanjeyake.Hiyosiyonininijuu.Sikuhusu"vizuri,nininindaniyakekwaajiliyangu?"Kanisanikuhusuninitunawezakufanyakwakilamya1.

Kamamiminawezarephrasemaalumuakisema,napendakusema"OmbenisikilemwiliwaKristoanawezakufanyakwaajiliyenu.KuulizaniniunawezakufanyakwaajiliyamwiliwaKristo."Namimikujuakwambakunahatuaambayokamaunawatoto,unatakakuhakikishawanaendakupendwanakutunzwa.Nadhaninimzuri,kwambayotenisehemuyahiyo.Tunakufanyamaamuzihayo.Nabado,kutiamsingiyamaishakatikamwiliwaKristosigotiwanguwakushotokusema"ninindaniyakekwaajiliyangu?"Ni"Jinsiganinawezakutumianininimekuwavipawanakutoawitokwakufanyahivyomwiliunawezakufanyakazikatikaafyananjiayakawaida;njiaambayoMungualikusudiaiwe."Nakilekinachotokeaniwakatisisiwotekufanyahivyo,tunakuwasymphonynakilam1wetunivyombokatikasymphonynasisikuanzakuchezakatikausawanasisikuanzakuchezakwaamaniwakatisisiwotekazipamojakwamanufaayamwiliwaKristo.HiyoninininiyotejuukatikamfanowamwiliwaKristo.

III.Kanisanifamilia

Kunamfanowa3kwambanihasanguvunakwambanikwambakanisanifamilia.Natakakuwekakufuzukatikahapahakijuumbelekwasababunajuakwabaadhiyawatuwazolasisikuwafamilianijambolamwishokutokananakileunatakakwasababuweweuliongezwakatikayenyehaifanyikazi,yenyematusinyuma.Najuatakwimunatakwimukanisa,kanisalakiinjiliyenyewe,nihakunatofautikulikomaeneomengineyadunia.Kamahunakuaminikwamba,kuchukuakitabuKentHughes'"KuwekaMbali".InanambazoteutafitikutokaBarnaGroupndaniyake.Naelewakwambatakwimusehemukubwayawanaumeniaddictednapichazauchi.Najuakwambaidadikubwayawewewanawakenawanaumewamekuwachiniyaunyanyasajiwakijinsianababazenunakwamamazenu,nandugunadadazakonakwawajombazenu,nashangazi.Mimisikwendakuwanaive.Sisisikwendakuwawasiojuanakusema"kwanamnafulaniShetanihaijawahikuwanaathariyoyotejuuyamwilihuu".Hiyoitakuwaupumbavu!

Unahitajikusikiahii,naunawezakuwanauwezowakukubalikielimu,lakiniwitowaMungunikwambaunaaminikwaimani,nakwambanikwambafamiliayaMunguinaBabakamilifu.Watotowakenimessedup,lakiniMunguniBabakamiliambaomarazotehupenda,ambayedaimataalumavizuri,ambayenikamwebusysanakwaajiliyenu,naambayekamwe,daimakugusawewekatikanafasiyamakosa.Kamahuwezikupatakwambakatikaakiliyako,ombakwambaMunguanapatanindaniyamoyowakonakwambaunaaminikuwakwambaniMunguambayeniBabayetu.Kuwaalisemakuwa,kuondoka.KanisanifamiliapamojanaBabakamilifu.

Mungunindaniyamahusianoninjianyingineyakusemakitukiya1.Mungunindaniyamahusiano.Munguhakuwanakufakwaajiliyamambo.Yeyeanaendakuchomayotejuuhatahivyo.Yeyekwelihainahudumakwambasehemukubwayajamaanawewenamimi.Alifarikikwadunia!Alifarikikwawatu!Nauhusianonawatupiawanapaswakuwavipaumbelevyetupia.Mungunindaniyamahusianowima.YeyeanatakauhusianonawewenakwambanikwaniniyeyeniBabayetunaAnatuitamwanaweaubintiyake!NikwaniniAnatuitawatotowake...1Yohana3:1..."AngalianiainaganiyaupendowaBabaametupakwambatuitwewanawaMungunahivyosisini."MungunindaniyamahusianohayawimaambapoanatakakuwaBabayetunatunawezakuwamwanawenabintiyake.LakiniMungupianikatikamahusianoyausawapia.Mungupianikatikamahusianoyausawanakwahiyowewenamiminidadanakaka.Hiisishirikaladini.

KamaunatakashirikakwendakujiungaNchiClub.Angalauunawezakuchezagofuhuko.Hiisishirikabinadamu;siyoshirikaladini.NiFAMILY!NawewenamiminindugunadadanahivyowakatimimikuangalianjenakuonamtuSijui,mimikusema"Kunamtuambayenikatikafamiliayangu.Miminikwendakutumiamilelepamojanaye.Mimihajayakupatakujuayake.Asali,jekuwekachochotekatikasufuriacrock?"Nikuangaliawatunakuachamambojuuyausonakuangaliakinakatikamachoyawatunakuonakuumizanamaumivunakujalikuhusuhilo!


Unawezakuona,hiinininifamiliagani.Kamaunatakakitukingine,kwendaAAUkuchezampirawakikapuaukitu,lakinihiyosiyojambohilini.Mungunindaniyamahusiano,wimanausawa.

Kamamiminawezakusemanitofautinapendakusema"Mungunindaniyajamii."Ndiyo,sisikutembeakwanjiayaPearlylangomtum1kwawakati.Hakunampangokikundi.Hakunamfukofamilia;sisikwendakwanjiaya1kwawakatimya1,lakininininiupandewa2?Familia!Jumuiya.Babampyanandugunadada.Mungunindaniyajamii.

Kunamengiyamistarikuzungumzakuhususualahililakini1yamistariambayoinahitmehivikaribuniniWaebrania10:24ambapomwandishianasema:".Hebufikiriajinsiyakuchocheakupendananakutendamema"

Hiyoniayakubwa!Hebufikiriajinsiyakuhamasishajuuyakupendananakutendamema.Huwezikufanyahivyonawewemwenyewe.HaiwezekanikabisakuwamtiifukwaWaebrania10:24kamawazolakolakanisanikwendanjenakuangaliaUumbanjiwaMungunakwambaniwoteni.Wewehawezikuwamtiifukwahiinamaelfuyamistariminginekamawewenamimikujaribukuishikatikakutengwakutokanduguzetu.Nihakiyanonsensical.Niwaasi.

Nilazima,katikajamii,wanachocheakupendana,korogahadimtumwinginekufanyajambosahihi!Munguameandaamatendomemakutokakablayawakatikwambawewenamimiilikufanyanao(Waefeso2:10)MaanatukaziyaMungu,tulioumbwakatikaKristoYesu,tutendematendomema,ambayoMungualiyatengenezailituenendenayo.Waefeso3:10

Je,hiyokuangaliakama?Nininikuangaliakamakuwasehemuyajamiiambayohuchocheamtumwinginekatikaupendonamatendomazuri?

Nilisikiamfanomwinginenailikuwahasanguvu.Kunamakundimawiliyavikosikwambakazindaniyetu;wotemimibinafsinasisikamakikundi.Kwahiyokilakitumimikusemainatumikakibinafsinaushirika.Kunamakundimawiliyavikosikazindaniyetu,au2kubwambwa.BigDog#1ninguvuyadhambinamwilinakwambakubwambwaanatakakunyakuanasikwakifundochamguunaDragsisichininakutuangamizanayeyeninguvu,nguvumnyama.Kunamtualisemakuwawakatihunamlisheyeyeanapatahatazaidi.Nimnyamanguvu,si;nguvuyadhambinanguvuzamwilinaniayaketunikuharibu.

Lakinikuna2BigmbwakatikamaishayetunakwambanimbwaBigyaRohowaMungukufanyakazikatikamioyoyeturegenerate.Sasatunajua,kitheolojia,kwambaRohoMtakatifuninguvuisiyonakifaninahawezikupoteza,lakinilinapokujasualalamasualayautakaso...Linapokujasualalakuongezekakatikautakatifu...Munguhufanyakazikwanamnakwambahizimbilimbwanikatikavitanasisinamapiganonamwalikonakutafunanaakawatoanaswalini...Mbwayupimafanikio?

Je,unajuajibulakwamba?Wanafunziwashuleyasekondari-ambayombwamafanikio?ONEYOUFEED!Mbwakwambamafanikionimbwakwambakulisha!HivyonijinsiganitunawezakuwajumuiyaBiblianajinsinisisikwendakuchocheamtumwinginekatikaupendonamatendomazuri?Tunaendakulishambwanzuri.Tunaendafarijianenikuelekeautakatifu.

KunakifungukatikakitabuRandyAlcornkuhusunyoka.Nikifunguajabunayeyenikusema"sitakiwewekufikirijuunyoka.Kwakipindichadakika5sidhanikuhusunyoka...unajuawalemrefu,squishy,squirmyainayamambo.Sidhanikuhusuwaosasa!Waonikahawiaaumarakaraka.Sidhanikuhusunyoka"Nakishayeyeanasema:"Je,mawazokuhusuchochoteisipokuwanyoka"?

Anasema"LakinisasakufikirijuuyaMungunakufikirijuuyautukufuwakenaukuuwakenaajabuzakenautishowakenaneemayakenahurumayake;tillyatabiayakenajinsialivyoalionanikiasikwambakatikarehemayakenafadhilazakeYeyehadiMwenyewekwawatuwenyedhambinaYeyeakifakwaajiliyetuwakatisisiniwenyedhambinaanatupendanaAmetutoasisinanafsiyakenaYeyehutufanyampya!Nainamtuyeyotemawazokuhusunyokakatikasekunde30iliyopita?"

Naam,bilashakasi.Nijambo1kusema"Mimisikwendakulishambayambwa;mbayambwa."Nakwambaninzuri!Tunahitajiwalinzirelije,sisi?Lakinijinsiwengiwetu,mudamrefu,amewahiwaliitikia"Hapana!hakuna!hakuna!


hakuna!hakuna!hakuna!hakuna!"njiayautakatifuBiblia."Sasasidhanikuhusunyoka!Sidhanikuhusunyoka!"Je,hiyokazikwamtuyeyote?Haifanyikazikwaajiliyangu!

WeweKUWAkwanjaambwa-mbwambaya,lakinipiaunakulishambwanzuri.UnakulishaRohoMtakatifu.Unakuwekambeleyamachoyenunaniazenunamdomowakokwambaambayokuchocheaupmtumwinginekutendamemailikuwawezesha,katikaukuajiwauchumiwetukuelekeautakatifu,RohoMtakatifumbwakushindavita.

KunaayanguvukatikaWarumiSuraya8ambayoinafanyahatuahiibilamfano.HivyokwawewewatukamamimiambaokufikirikatikamisingiyamaazimioBibliahiiinawezakuwananguvuzaidikulikomfano.Warumi8kuanziasaamstariwa5:

"Kwawaleambaowanaishikwajinsiyamwili,hutawaliwanamamboyamwili,lakiniwaleambaowanaishikulingananaRohohuyafikirimamboyaroho.Kwakuwaniayamwilinimauti,baliniayarohoniuzimananiamani."

Unawezakuona,Warumi8analianasisikwambakamasisinikwendakuchocheamtumwinginekutendamemanakupenda,kwambatunakuwatayarikuangaliamtunakumuulizanakusema"Nininiakiliyakouliojengwajuu?"Je,nimawazoyangukuwekajuu?Kwasababukamamachoyakonamachoyangunikuwekajuuyamamboyaduniahii,juuyaVoyeurismnavurugunauyakinifu,mamboambayokushikilianjeahadilakinikamwekukidhinazaidikupatachiniuna.Nikwambakileakiliyakonikuwekajuuya?Kamani,wewenikulishambwambaya!Na,nininimshtuko!MbwambayanikupatanguvunanguvunanivigumunavigumukufanyakileMunguametuitakufanyanahatuwezikuelewa!Namimimawazokulikuwanazaidi"ushindikatikaYesu"!

Nabado,sisinistuffingakilizetunamidomoyetunamamboyaduniahiinasisinikuwekaakilizetujuuyamamboyadunianasisiajabukwanininivigumukuishimaishayakikristo.

Au,niwewekulishambwanzurinaniniazenukuwekajuuyamamboyaroho?Nimoyowakonaakili,namawazoyanguhivyokamiliyaYesuKristonautukufuwaMungunamaajabuyawokovuwakenamshangaowarehemayakenafadhilakwambakunatuhakunachumbakwakitukinginechochote?Kwasababuunawezakuona,wakatisisiDOkwambasisinikulishambwanzuri.WakatisisinikuwekaakilizetujuuyamamboyarohosisinikuwazinazotumiwanautukufuwaMungunamambomenginehuendatumbali!

Nakumbukawakatimimihatimayealifanyauamuzi"Mimisiyokwendakujazamawazoyangukwakuwauchafukwasababukamwemajani."Ninambayakwelikwelikumbukumbuyamudamfupinamzuriwamudamrefukumbukumbuwakatini"mbayamambo"naNakumbukamambokutokanilipokuwanaumriwamiaka15na16,kwasababuakiliyanguilikuwasiuliojengwajuuyamamboyaMungu,ilikuwakuwekajuuyamamboyamwili.

Unajuaniniakilikuwekajuuyamamboyarohoinaonekanakama?Je,unajuainaonekanakamakuwakulishambwanzurinini?Wafilipi4:8,mimimaranyingimajadilianojuuyaWafilipi4:8mtihani.Hapanijinsiganikulishambwanzuri.

Hapanijinsiganikuwekaakiliyakojuuyamamboyaroho.

"Hatimayenduguzangu,yoyoteyaliyoyakweli,yoyoteyaliyonasifa,yaliyoyahaki,yoyoteyaliyosafi,yoyoteyaliyokupendeza,yonipongezi.Kamakunayoyoteubora[nakuna],kamakunakituchochoteanastahilisifa,[nakuna!]Fikiria[kuwekaakiliyakojuuya]mambohaya."

Je,unawezanamimikuchukuaWafilipi4:8,akaiwekajuuyakumbukanatanafimboyakekwenyetelevishenizetu?

Je,unawezanamimikuchukuaWafilipi4:8,kuandikaninjekumbukanatanafimboyakejuuyakalendayetunakuangaliajinsisisikutumiamudawetu?


Je,wewenamimikuandikaninjekumbukanatanafimboyakejuuyamkobawakonakuangaliajinsisisihutoamaliyaMungu.Nisiyoyetu,haki?Sisitayarimifunikohii.Wewesihatayakomwenyewe;mwiliwakosiyakomwenyewe,maanamlinunuliwakwabei,damuyathamaniyaMwana-kondoowaYesuKristo.Sinapekeyangu.Wewesimaliyenuwenyewe.TunaKITUkusema,isipokuwaunatakakwendajehanamu.SisinilakenaAnasema"kulishambwanzuri".Anasema"YafikirinimamboyaRohokamaunatakakuishiakatikaMbingunipamojaNami.Kamaunatakakuwanaainayamaishaambayowalikuwakujengwakwa."

Je,miminawewekupitaWafilipi4:8mtihani?Ambaponiakilizetukuweka?

Unawezakuona,hiiyotenimfanotuwanjiaambayowewenamimisiweziwanachocheamtumwinginekwamatendomema.Nikazingumu,sihivyo?Uanafunzinikazingumu,nisanaawaliopotea,kwasababunivigumukufanyahivyonasisihuwanakugeukanakusema"Unajuanini?Sitakikukabiliananakwamba."Kwahiyosisikugeukavichwavyetukatikanduguzetunadadazetunatunasema"Sisisikwelikatikafamiliaya1.Mimisikwelihudumaninikinatokeanawewe.Kwendajehanamukamaunahitaji,Sijali."

Kanisanifamilia.Hiisishirikaladini.SisinindugunadadanatunawajibikakwaBabayetu,Babakamili,Mbinguni.HiyonimaonoyaMungukwaajiliyamahalihapanakwakilamahalikwambawitoyenyewekanisa.

IV.SisiniHekalulaMungu

Lakinikunamfanowa4nakwambanikwambasisiniHekalulaMungu.Kwamanenomengine,familiayaMunguinanyumbaninakwambanyumbaniHekalu.Natena,m1mya1,namuunganosisiniHekalulaMungu.

1Wakorintho3:16"WewenihekalulaMungunaRohowaMunguanaishindaniyenu."

MwiliwangunihekalulaRohoMtakatifu.Sitakikujiungayakekwamalaya.Sitakikutendayaliyoukaliteketeza.Hiyonimafundishoyamaandiko.

Lakini,sisipia,wakatisisikukusanyakamamkutanowawauminiwakweli,sisipiakuwaHekalulaMungu.NaninimawazoganiunawezakujiunganakuwakatikanyumbasanawaMungu?

Siwezikufikiriambiliiliandikoanasema.KwambawakatisisinikatikaHekalulaMungusisikuwepokatikauwepowakesana.NakilekinachotokeawakatiwewekusimamausokwausonaMungu?Kuangukachininakuabudu.

KamaHekalulaMungutunayemwabudukatikauwepowaMungu!

Ndiyo! Yeyenikatikamoyowangu!LakiniuwepowaMungunihapakamasisinipamojakamakanisa,kamaHekalulaMungu,nasisikumwabudu.Unajuaninikwambainaonekanakama?

Kunamahaliambapohakunamjadalajuuyanyimbonapambio.Sijuikamawewenikufahamukwambaaula.Hakunamjadalajuuyamagitaanangomanakilesi.HiyoinaitwaMbinguni.

Lakini,unajuanini?Sisitayarikujuaninikwambanikwendakuwakama.Kamaunatakakujuaninihalisi,kamili,uchu,shauku,ibadafurahani,woteunakufanyanikuangaliamwishonimwahadithikatikaKitabuchaUfunuo,suraya5nahiinininikuabudukatikaHekalulaMunguinaonekanakama.NasiwezikusemaniborakulikoyoyoteYohanahivyomimitukwendakusoma.Ufunuo5,kuanziasaamstariwa6:

"NambeleyakitinavileUumbanjihaivi4nakatiyawazeenikaonakondoo[hiyoniYesu]msimamokanakwambaamechinjwanaPembesabanamachosabaambayonirohosabazaMunguzilizokuwazimepelekwaDuniazote.Nayeakaenda,akakitwaahichokitabukutokamkonowakuliawayulealiyeketijuuyakitichaenzi[MunguBaba]nawakatiyeyealikuwanakuchukuliwakitabuUumbanjihaiwa4nawalewazeeishirininawa4waliangukakifudifudimbelekondoo,ambayokilam1uliwezakinubinabakulizadhahabuzilizojaaubaniambaonisalazawatuwaMungu[salazetuzipokamauvumbakatikainayoendelea,sasaibadaMbingunikamasisikusema.]Naowaimbawimbompyawakisema"WeweunastahilikuchukuakitabunakuivunjamihuriyakekwasababuulichinjwanakwadamuYakoukamnunuliawatukwaMungukutokakatikakilakabilanalughanajamaanataifanaumewekayao


ufalmewamakuhanikwaMunguwetu,naowatatawaladuniani.[Je,unawezakuonaniniwanafanya?WaonikutangazaambayeniyuleMwanakondoonawaoniwakielezaMwanakondooamefanya.Hiyoniibada!Hiyonisifa.]NakishanikaonanikasikiakuzungukakitichaenzinawaleUumbanjihainawazeesautiyamalaikawengihesabumaelfuyamaelfunamaelfuakisemakwasautikuu"AstahiliMwana-Kondooaliyechinjwakwakuupokeauwezanautajirinahekimananguvunaheshimanautukufunabaraka."Kishanikasikiakilakiumbembinguninadunianinachiniyaardhinakatikabaharinavituvyotevilivyomoakisema"Nivyakeaketiyejuuyakitichaenzi,nakwaMwanakondoo,iwesifanaheshimanautukufunanguvu,milelenamilele."Nawalewenyeuhaiwa4wakasema"Amina"nawazeewakaangukakifudifudi,wakaabudu."

Hiyoniibada.

Nilisikiamahubirimzurikuhusujinsiibadamilelehudumahiisikituambachokinaendakutokeawakatisisikupatambinguni,lakinikinachoendeleasasahivi!NahiyoinamaanawakatinamimikukusanyakuabuduMungu,lengozimanikuingiakatikaibadayakuabuduambayotayarikwendakatikaMbinguni.NikuwanamaombiyetukuwauvumbanakuingiakatikatamkolananiniyuleMwanakondoonatamkolaniniMwanakondooamefanya.Najuahivyomaranyingikwambasisikusikiaswali,"Naam,mimisikamaibadakatikakanisahilo."Au"Naamkwambailikuwaibadanzurileo."Hilosiyoswalisahihi.IbadaALLsahihi.Kamaniibada,nisahihi!Swalini"Jemiminauwezowakuingiakatikamahakamayambinguninakuabudumwanakondoo?"KUWAniswalikwambasisikuondokahapakuwazanafurahajuu.

NilikuwanauwezowakutangazaambayeniyuleMwanakondoo?NilikuwanauwezowakutangazakileMwanakondooamefanyakwaajiliyangu?Unawezakuona,kwambaniibada!

Ibadasikuhusumimi!Nadhaninini,siyokuhusuweweama.Miminajua,kwabidiikamanikuelewa,ulimwenguhainazinahusuyangu.NimhusishaMungu.Naibadatukuna,niibadaya1u3wakweli,kutisha,ajabu,MunguMkuuwaulimwengunanikatikauwepowakekwambatumeitwananikatikauwepowakekwambasalazetunamawazoyetunakusikilizayetunakuimbawetuwoteinatuletakatika.

HiyoniibadakwenyeHekalu.Unajua,ILOVEibadanzuri.Ibadazoteninzuri,ingawa,ikiwaniKWELInaniHalisinatunauwezowakuingiakatikakilekinachoendeleakatikaUfunuosuraya5.

Unawezakuona,sisiniHekalu.KunajinsiambavyoMunguyupohapa,kwambaYeyesikuwasilishamahalipenginekwasababudunianzimanisihekalulake.Nipaleambapokunakusanyikolawaaminiwakweliambaowamekuwakanisahilotunakuwa,kamakikundi,nyumbanasisiibada.

Lakinikunasehemuya2yakuwavilevilenanikwambawakatiunafikiriyaMungukuwakatikahekalu,naninyinyikatikanyumba,sualazimaladhambizetunautakatifuwakeanakuwamkubwa.Sisikuimba"Natakakuonawewemirefunakuinuka"naswalimimialiulizakatikamahubiriuliopitani"Je,kweliunatakakumwonamirefunakuinuka?"Kwasababukilawakatikatikamaandiko,kamaIsaya6naEzekiel1hapowatakapokutananaMungumirefunakuinuka,wanaishiagorofajuuyanyusozaokwasababuwanajuawaoniwenyedhambinawanapigakelele"Olewangukwamaanamiminimwenyedhambi!"NaMungu,katikahurumayake,hadimsamaha.

Hivyo,wakatisisinikatikanyumba,katikauwepowaMunguwetuMtakatifu,kuabuduMunguwetuMtakatifu,tukoMjuzi,tunaelewadhambizetunasababughadhabudhambi.Lakinininjeyahiyo,nayonikupitiamsamahanakileambachoKristoamefanyamsalabanikwambasisinikishakuitwakwautakatifu.Hapondipohuukilaainayainafaakatika;Temple,uwepowaMungu,ibadayautakatifuwake,nawitokwambawewenamimikuwatakatifupia.

Pauloanawekauhusianohuumaumivuwazikatika2WakorinthokatikaSuraya6.PauloimekuwakuzungumzajuuyakuwaunequallyniranayeyenikusemakwambahuwezikujiungananyumbayaMungunasanamu.Wewetuhawezikufanyahivyo.Nakishamstari16:


"KwamaanasisituhekalulaMungualiyehai.KamaMungumwenyewealivyosema:[NakumsikilizamaanakuwaPaulohuletanje.]KamaMungualisema:".Naminitafanyamakaoyangukatiyaonakutembeakatiyao,naminitakuwaMunguwaonaowatakuwawatuwangu"[Kunauhusianowakonafamilia.]Basi[kwasababuwewenikatikauwepowaMungutakatifu]Basikwendanjekutokakatikatiyaonakuwatofautikutokakwao[kutokadunia]msigusekitukichafu,basimimikuwakaribishanamiminitakuwaBabanawewenaweutakuwawananabintiyanguasemaBwanaMwenyezi."

SisiniHekalulaMungunahiyoinamaanatumeitwakuwatofautinakilamtumwingine,kwasababusisikujakatikauweposana,tunamwabuduMunguMtakatifunatumeitwa,kwaupandewake,kuwatakatifupia.

Nininikuangaliakamakuitwanaainahii,2Wakorintho6aina,utakatifu?

Kamanawezakuendeleamfanowangukutokamapema,kwaupandem1inamaananjaambwambaya!WewenamimisiwezikujiingizautakatifuambayosisiniwanakabiliwawakatisisikukusanyakatikanyumbayaMungukamasisiniFEEDINGmbwambaya!Lakininjiapekeeyakufanyahivyonikwanjaambwawaovunakuelewakwambawakatimbwakupatanjaawaokupatameaner,lakininilazimanjaambwawaovu.Nilazimasikuwekaakilizetujuuyamamboyaduniahii.

NapendawaudhiwewekwamudamrefukidogonaRandyAlcorn...kwasababuyeyeanafanyakazikubwakamayaannoyingmimi.167katika"UsafiKanuni",maelezoni"Lakini."

"Lakinikunavigumumaonyeshoyoyoteyatelevisheniheshimatena."Kishakuachakutazamatelevisheni.Kusomakitabu.Kuwanamazungumzo.Wazoriwaya.

"Lakiniyoteriwayampyanapaziangono."Kishakusomariwayazazamani.KusomatetesikutokakwawachapishajiwaKikristo.

"LakinimimiSubscribed"SportsIllustrated"kwamiaka,nyumakablayakuwanaswimsuitsualahilo."Naam,wanayosasa,hivyokushukamichangoyakonakuwaambianini.

"Nivigumukodimoviebilangononalughayamatusi."

Naanaendeleanamazungumzojuuyabaadhiyahatuazavitendonakishaanasema:

"Unajuanini?Bibliakamweanatuamrishakuangaliasinema."[MimikwakwelikamaRandyAlcorn.]Nihainaamriyetu"Lindamoyowako."Nivita.Vitakupataumwagajidamu.Kufanyachochoteinachukuakutembeakatikausafi."

Jeutakatifukuangaliakama?Upandem1nisisinikufananjaambwa.

Hiiniupandewakewa2ambaposisikuchukuaWafilipi4:8nasisinikwendakuitumiakulisharegeneratembwanakamakituhainakupitaWafilipi4:8mtihanisisikusema"Unajuanini?MiminiafadhalikufanyayaleambayoMunguametoawitomimikufanyazaidiyahiyo."Namimikutakakufanyahivyo.Nipatekufurahiahayo,lakininikosanasitakikulishakwambambwa.Sitakikuwekamawazoyangujuuyamamboyamwili.NatakakulishaGOODmbwa!

NatakakuwekamawazoyangujuuyamamboyarohonayaliyosafinanzurinasafinayaajabunakilenimfanowatabiayaMungu.

KUWAninininatakahutumiamaishayanguna.NatakakuwaSOKamilinautukufuwaMungukunaNOROOMKWAkitukinginechochote!

Hiyonikuwalisharegeneratembwanakuwekaakiliyakojuuyamamboyaroho.

SisiniHekalulaMungu.TunayemwabudunawameitwautakatifukamasisikusimamambeleyauwepowaMungu.


SisiniKanisalaMungualiyehai.Sisinimkutanowawauminiwakweli.KanisalimejengwanaKristo;Niukweliwakawaida.NiHUWEZIkuharibiwa,lakinitunaweza.

Kanisalinalokutanahapainawezakuharibiwa.Hakunauhakikakwamaishamarefu.Hakunauhakikakwambakatika20,50,katikakipindichamiaka100yainjilibadokuwaalitangazakwenyemimbarihii.Napendakulikuwananjiayakufanyahivyo.Haiwezekani.

LakiniKanisalaMungu,nakwambanijambomuhimu,sihivyo?KanisalaMunguhautaharibiwakamwe.

KristoanasimamakatikaMkuuwake,mamlakajuuyamamboyote.Sisinimwiliwake,variouslyvipawawanachamawaSymphonyMungu.Sisinifamilia;sisinikatikamahusiano,kuchocheakupendananakutendamema,nasisiniHekalulake,kuabudukatikauwepowakenakutembeakatikaUtakatifuwake.

Ninikinginehainadunianakutoaambayoinawezahataremotelykushindananakwamba?Yoteduniainaniuongo,udanganyifu,naahaditupu.DuniainaKAMWEagizo1yaahadizakekwasababuShetaninibabawauongonaamekuwaamelazwatangumwanzonahuwezikupataahadi1akajibukutokaduniani.Hakunakuridhikakatikaeneohili.

Lakinibadalayake,maonoyaMungukwakanisa,hiichomboisiyoyakawaidaambayosisinisehemuzote,nifursakwasisikuabudunakutembeakatikautakatifu.Hakunakitukinginechochote,kabisakitukingine.


43.Kuhesabiwahaki

Kuanzishwa

Paulnimwishonimwasafarihiiya3yakimisionarinampangowakenikuchukuasadakakwambaamekuwakukusanyakutokamakanisayaMataifakurudiYerusalemukuwapaKanisalaKiyahudi.Lakinibaadayeanatakakuhamiamsingiwakewakazi.YeyeanatakahojahiyokutokaAntiokia,hadikatikaSikuyazakisasaSyria,juuyaRomakwasababuPaulonimipangoya4safariyakimisionarikwasababuanatakakwendahatazaidiupandewamagharibi,penginekwaHispania.Pauloalitakakuhubiriambapohakunamtumwinginekuhubiriulekabla.NahivyoyeyeanaandikakitabuchaWarumikwasababuanatakakanisalaKirumikuelewamafundishoyake.Anawahitajimsaadawaokamayeyehatuamagharibizaidi.NahivyokilesisikupatakatikakitabuchaWaruminitoleozaidiutaratibuwainjilikatikaeneolotelaAganojipya.

I.Thesis1:16-17

PauloanasemaThesisyakekatikaWarumi1:16-17naanasema,"Kwamaanasiioneihayainjili,kwasababuniuwezawaMungukwaajiliyawokovukwakilaaaminiye,kwaMyahudi1naMyunanipia."PaulsiaibuInjili.YeyesiaibuyahadithiyaYesuKristonaambaoyeyeninajambohiloalilofanyaYesu.Paulhakuwanahudumaniniwatuwenginemawazoyakeauyaujumbewakekwasababuanajuanikweli.Mimisiioneihayainjili.Nikweli.

Nijambolakushangazakwambakatikamstariwa4Pauloanatumianenohilohilo,"nguvu,"kuelezeanguvualiyemfufuaYesukutokawafu.NabaadayaPaulonawewenamimikutoonakushirikiinjili,hatunahivyowakijuakwambasisinikushirikikatikanguvusawakabisakwambainaibuawatukutokawafu.Naninguvuhiikufufuaambayoinafanyawokovuwetuiwezekanavyo.TulikuwakutengwanaMungunadhambizetu.Kamawenyedhambihatuwezikufanyalolotekuhusuhilo.Nakamatunakwendakuokolewa,basinilazimakuokolewakwanguvuyaMungu.NakamaMunguhanatuokoe,basisisikulipaadhabukwaajiliyadhambizetuwenyewenamautiyetuwenyewe.

Lakiniwokovuhuunikwakilaaaminiye,kwaMyahudi1naMyunanipia.Injilinikwakilamtukabisa.Hakunavikwazo.Hakunavikwazovyakikabila.Hakunavikwazokijamiinakiuchumi.Nikwakilamtu.NakauliyaWayahudi1,nakwaMyunani(kwamanenomengine,kwaMyahudinakishawasioWayahudi)nitukauliyaMwenendowakihistoria.PaulsiUniversalist.Paulhaaminikwambawokovunikwakilamtu,kipindihicho.Je,taarifahiyo?Injilinikutumikatukwawalewanaoamini.Hivyokutoayawokovu,ofayainjilinikwakilamtu.Lakininikutumikatukwawalewanaoamini,"MiminiaibuInjilisiyo,huoninguvuyaMungukwaajiliyawokovukwakilaaaminiye,kwaMyahudi1[nakishawasioWayahudi],Ugiriki."

Nijambolakushangazanakuachanakujiuliza,"KwaniniPauloaukwaninituwehayainjili?"KwaninisisihivyomaranyingikitandamanenoyetukwanjiaambayowatuhawajuikuwatukoKikristo?Kwanini,hivyomaranyingi,sisikuachafupiyakwelikusemajina"YesuKristo?"KwaniniPaulonakwaninituwehayainjili?Naamnipretty1kwaya1.NadhaniInjiliniujumbewakutokuwanauwezowabinadamu.Injiliniujumbewakiburibinadamu.Injiliniujumbekwambahatuwezikukabiliananadhambimaishanimwetu.InjiliniujumbewainaonekanaimeshindwawaWayahudifanaticdiniambayealidaikuwanauwezowakufanyanininamimisiwezikufanyakwawenyewe.Namandhariwimbowainjilisi"Mimialifanyahivyonjiayangu."Wimbomandhariyainjilini"Mungualifanyahivyokwanjiayake."Juuyausowainjiliinaonekanakuwaaibu,dhaifu,uncoolfalsafa,falsafakwambamaadiliupolenautaratibu.Hiyosikwendakupatawewesinemayoyotekatikakumiyajuu;mashujaaambaonimpolenampole,injiliambayoanatuitakumpendaaduizetunakuondokakisasikwaMungu.Paulkamweingekuwamaarufukatikaelimuyajuu,bilayeye?Hakutakakuwamaarufukatikachuo.Hakutakakuwamaarufukatikakazi.Hatahivyo,injiliniyakwelinaPaulonawewenamimisikuwanaaibuyake.


KwaniniPaulohivyowanaaminikwambainjiliilikuwaujumbewawokovu?Naamanatuelezakatikamstariunaofuata,mstariwa17:"Kwamaanandaniyake[katikainjili]hakiyaMunguimedhihirishwakutokaimanikwaimani,kamailivyoandikwa,'Mwenyehakiataishikwaimani."Ùjumbewainjili,hadithiyaYesuninaninakilealichofanyanikimsingiujumbewahakiyaMungu.Hakini1yamifano3ambayoPauloa3miakatikakifunguhikikatikaWarumi.ManenoyaKiingereza,"wenyehakinahaki"ni,kwanjia,kutafsirihuonenolaKigiriki.Kuhesabiwahakinikitukiya1.Nimfanokwambahutokanjeyamahakamayasheria;kwambakamawewewalikuwawatuhumiwawauhalifunakamawewewalipelekwamahakamaninaweweakaendakwanjiayamajaribio,niniungependawanatakakusikiahakimukusemanikwambaweweni"waadilifu,"weweni"haki."Kwasababuhiyoinamaanakwambasihatiayamalipoambayoimekuwaleveleddhidiyako.Hivyokwawewenamimi,tunatamanikusikiahakimukusema,"Wewenimwenyehaki.Wewenihanahatiayadhambizako."NaujumbewainjilinihadithiyahakiyaMungu.Injiliinatuambia,kwakweli,mambomawilikuhusuhakiyaMungu.

Awaliyayote,injilianatuelezakwambaMungumwenyewendiyemwenyehaki.KwambaMungunikamilifukatikayoteyautakatifuwake.HiyoMungunitakatifu,bilakufanyadhambi.TenahabarinjemapiainatuambiakuwaMungunikatikabiasharayakufanyawatuwema.KwambaMungunikatikabiasharayakutangazawatuwaadilifu,wasionahatiayadhambi.Katikalughauanafunzikwambamimimaranyingikutumia,niniPauloanazungumziakuhusuhapanijinsiganinamimikuwawanafunziwaYesuKristo.Je,sisikuwamwenyehaki?NajinsiganiYeyekufanyahivyo?NikwajinsiganiMunguuwenamimimwenyehaki,haki,wasionahatiawadhambi,hanahatia?Nikabisanakabisasualalaimani.Nimbalinaimani,kwaimani.Sisisiwaadilifukwamatendoyetu.HatuwezikufanyamamboyakupataneemakwaMungubalisisiniwaadilifukabisanakabisakwaimaniyetu,kwakuaminikwambaYesutayariamefanyakazikwaajiliyetu.

Je,matendokuangaliakamaleo?Nininikuangaliakamaleowakatiwatukujaribukupatawokovu,wakatiwaokujaribukupatahakizao?Vizurimimimtuhumiwakamawewealiulizamtuwakoproverbialmitaanikonawangewezakusema,"Naammimisikufanyamambofulanimabaya.Mimisikufanyamamboyakenimbaya."NakwakutofanyamambofulanimabayawanadhanikuwawaonikupataneemakwaMungu.Aulabdamtuproverbialmitaanikonakusema,"Naam,mimininaborakulikojiraniyangu."Bilashaka,kamawewealiulizajiraniyakodkufikirikwambawaoniborakulikowewe.Aulabdawangewezakusema,"Mimikufanyabaadhiyamambomema.Mimikwendakanisanimarakwamara.Mimikwakwelikutupafedhakidogokatikatoleolawakatiunaendeleana.Namimininaprettykweli."HayayotenimamboambayowatukufanyahivyoPaulowitokazi,ambayoinawafanyakufikiriakwambakwanamnafulaniwaonikupataneemakwaMungu,iliwaonikupatahakizao.

Hiinithreadyakawaidakwambaanaendeshanjiazotedinizoteduniani.Nijambo1nikwambadinizote,zaidiyaUkristo,shiriki;kwambakunabaadhiyamamboambayowanawezakufanyailikupataneemakwaMungu.Nininiwoteibadayakikristopamoja,kamanikanisalaMormoniauMashahidiwaYehovaauwenginewengi.KunamamboambayowaokufanyailikupataneemakwaMungu.NakwabahatimbayaniiliyoingiakatikakitambaakitheolojiasanayaWakatoliki,ambapokufundishakwambakuhesabiwahakinikwaimanipamojanamatendo.Imeandikwakatikanyarakazaonaunawezakuisoma.KuwakifochaKristomsalabani,kamambayakamailivyo,hautoshikulipaadhabuyadhambizetunakutufanyawatuwema.Kwahiyosisikuchukuakuhesabiwahakikwetunatunaaminilakinibasitunakufanyamambofulaninaunasakramenti,naunapurgatory,naunauhalaliwaWatakatifu(eti)nauhalaliwaYesunakishamambohayayotekwendapamojailituwezekuwasaidiaMungukutuokoa.NiwazokwambamimisikujakwaMungumikonomitupu,lakinimimikujakwaMungunakitukatikamikonoyangu.MimikujakwaMungukwakituchakutoakwake.Vibaya.Situkuhusukujitoshelezalamsalaba,lakinijinsisisikuwanahaki,hakinaMungu.KwasababuYeyehutufanyawatuwema,walasikwamatendo,sikwamamboambayosisikufanya,lakinisisiniwaadilifukwaimani.

Jeimanikuangaliakamaleo?Naam,imanileoinaonekanahasakamailivyokuwakatikaSikuyazaHabakuki,nabiiKale,ambapoHabakukiakachunguliadunianaalisema,"Mungu,inaonekanakamawatuwemawanatesekanawaovunikuwawatalipwa.Sielewi"NakatikaHabakuki2:4Munguanasema,"..Habakuki,Mwenyehakiataishikwaimani"NahiyoniayaPauloananukuukatikaWarumi1:17,mtumwenyehakiataishikwaimani,kwamba


wewekuaminikwambawatuwemaSikuyamapenzi1watalipwa.KwambaunaaminikwambaSikuya1waovuwataadhibiwa.Lakinimtumwenyehakianaimanikuwa,hatakamahawaonihayo.NahivyokatikasurayamwishoyaHabakukiyeyeanajibukatikaimani.KatikaHabakuki3:17,"Pamojanakwambamtinihaipaswimaua,walamatundakuwajuuyamizabibu,mazaoyamizeitunikushindwanamashambahayatatoachakula,kundiatakatiliwambalinamaranakusiwenakundikatikamaduka,[kwamanenomengine,hatakamakilakituinaonekanakamahatarinikamawaweza]badonitafurahikatikaBwana;NamikuchukuafurahakatikaMunguwawokovuwangu."

Hiyonininiimaniinaonekanakama.Katikausowachochote,sisibadowanaaminikwambaMunguninaniAnasemayeyeyuko,nakwambaatafanyakileanachosemaatafanya;Huwapathawabuyawenyehakinayeyenipunisheryawaovu.Imaniinamaanasisikujisalimishakiburichetu.ImanimaanayakenikwambasisikukubalikukosauwezowetukufanyawenyewehakinasisikujakwaMungukwamikonoyetutupukutafutayaokujazwanakaziyaKristo.Nanikwaimanikwambasisiniwaadilifu.

"Mimisiioneihayainjili,kwasababuniuwezawaMungukwaajiliyawokovukwakilaaaminiye,kwaMyahudi1naMyunanipia.KwamaanahakiyaMunguimedhihirishwakutokaimanikwaimani,kamailivyoandikwa,'Mwenyehakiataishikwaimani.'"HiyoniThesisyakitabuchaWarumi,mstariwakwambalazimakujikumbusha.Nakilakitukwambahuendakutoka1:18hadimwishowasuraya8niwotewamaelezoyaPauloyakilemistari16na17niyotejuu.

II.HakunaniwatuwemaMbalinaKristo(3:18-3:20)

BaadaalisemaThesishiiPauloanaanzakujengakesiyake.Katikasura01:18hadisuraya03:20PaulonikuthibitishakuwambalinaKristohakunamtunimwenyehaki.KamahakinitukutokakwaYesukwanjiayaimanibasikunahawezikuwahakimahalipopote.Kaulikinyume:kamawatuwengineniwenyehakimbalinaKristokishahakisiyotukutokakwaMungu.Hivyo1:18-3:20,PauloanatakakuthibitishakwambahakunamtumwenyehakimbalinakaziyaYesuKristo.

Nakatika1:18hadimwishowasura,PaulodelveskatikakiletunachokiitaHiinitaarifakuhusuMungukwambawatuwotewanyakatizotekujua"ujumlaufunuo.".NitaarifakwambawatuwotekujuakuhusuMungukwasababuMunguiliyoingiathumbprintyakekatikaulimwenguwakimwili,nyotanaanga,nakatikamaumbileyenyeweduniani,YeyeMwenyeweiliyoingiailikilamtuanawezakuonamambofulaninakujuamambofulanikuhusuMungu.AngaliaWarumi1kuanziasaamstariwa19:"KwamaanayoteyanayowezakujulikanakumhusuMungunidhahirikwaokwasababuMunguumeonyeshanikwao.Kwasifazakeasiyeonekana,yaani,uwezowakewamilelenauunguwamekuwawazialijua,mileletangumwanzowadunia,katikamamboambayoyamefanywa.Basi[kwamaanayamiminawewe]wasiwenaudhuru."

Kilamtuambayeamewahikuishi,bilakujaliambapowanaishijuuyaduniayetuhii,anajuamamboma3kwauhakika;kwambakamawaokuangaliailikuundwawanajuakwambaMungualiyeMuumbaninguvu.WanajuakwambaMungualiyeMuumbaniMungu,ambayoinamaanaYeyenitofautinaUumbanji.Nadecimalankatikahayayotenihatuaya3;kilamtuanajuakwambaMunguyupo.Kwamanenomengine,hakunahawamjuikweli.Hakunawaaminiowakweli.Hakunaanimistskweli.KilamtuanajuakwambaMunguyupo,YeyeninguvunaYeyenitofautinaUumbanji.Nabado,kamaPauloanasema,ingawakilamtualijuahii1hakunawaliitikiahilo.WasiwenaudhurukwasababuwaowanapaswakuwanawaliitikiawanajuaninikuhusuMungunaUumbanji.Nawaohawana.

Kwahiyo,majibuyaMungukwadhambizetunimarambili.1nikwambaAnajibukwahasira.Warumi1:18,"KwamaanaghadhabuyaMunguimedhihirishwakutokambingunidhidiyauasinauovuwotewabinadamuambaokwauovuwaowanaupingaukweli."Mnaona,tatizoletunisimilikiaukijamiiaukitamaduni.Toleoletunimaadili.ToleoletunidhambinanikwauovuwetukwambasisikukandamizakiletunajuakuwanikwelikuhusuMungu.NahivyoMunguanajibukwahasirailidhambizetunakishaMunguanajibukwakutupatiajuuyadhambizetu.HiinikiitikiokwambahuendakwanjiayamapumzikoyaWarumi1,nialirudiamara3.Lakiniangaliakwamfanosaa1:28,"NakwakuwahawakuwakuonainafaakumtambuaMungu[kutokananakilewangewezakujuajuuyakekwakuangalia


Uumbanji],Munguamewaachakatikaakilinyongekufanyakilehayapaswikufanywa.Walijawanakilaainayauovu,ubaya,tamaa,uovu.Waonikamiliyawivu,uuaji,ugomvi,udanganyifunaubaya.Waoniwasengenyaji,wasingiziaji,aduiwaMungu."Naorodhainaendeleanajuu.KilamtuanajuamambofulanikuhusuMungu.Hakunamtuwaliitikiahilo.HivyohasirayaMungunihakinaYeyelimegeukasisijuuyadhambizetunasisinihawakupatakatikaondhiikushuka.Kuelewa,kwambakatikamtiririkowatheolojiakuanziasaa1:18,Yesuhanapopupmpaka3:21.HivyohiiniduniambalinaYesuKristo.

Katikasuraya2kishakilePauloanafanyaniyeyeanarudikwaMyahudi.Kwasababunjiayotehadisura1Wayahudiwamekuwaapplaudingakisema,"Naam,kwendakupatayaoPaul.Wewenihaki.Walekundilawapagani.Wewewaachekuwanayo."Halafukatikasuraya2mstari1MimiPauloanarudikwaonaanasema,"Lakiningojakidogounafanyahasamambosawa."WayahudiwalidhanikwambakwasababuwalikuwawatuwaMungupekeekwambakwanamnafulanidhambiyaoitakuwaradhi.Nanjiazotesuraya2Pauloanasema,"Huwezikupatahiyo,je?Kamanimakosakwawatuwamataifamenginekwadhambi,nimakosakwawewekufanyadhambi.Munguhanaupendeleo.NawewepiasialijibuninikujuakuhusuMungu.Wewepianikikamilifuwasiowaadilifu."

Sisikishakupatasura3:9naPauloanaanzakuhitimishasehemuhii1yakesiyake.Hiini1yavifungugizakatikaAganojipya.NimlolongowanukuuKalekwasababuPaulonikujaribukufanyauhakika,kwamtindokubwasana,kuwambalinaYesuKristo,hakunamtu;hakunaMgiriki,hakunaMyahudi,niwatuwema.Anaendeleakusemakwamba,"WayahudikwaWagiriki,wakochiniyanguvuyadhambi,kamailivyoandikwa:'Hakunahaki,hakunahatamya1;anaelewahakunamtu;hakunamtuanatafutakwaMungu.Wotewamepotoka,pamojawamekuwahaunamaana;hakunamtuakatendamema,hakunahatamya1.Makooyaonikamakaburiwazi,wanatumialughazaokudanganya.Sumuyamajokachiniyamidomoyao.Vinywavyaonikamiliyalaananauchungu.Miguuyaoinambiokumwagadamu;katikanjiazaoniuharibifunamateso,nanjiayaamanihawaijui.HakunahofuyaMungumbeleyamachoyao."HiinininimaishainaonekanakamambalinaYesuKristokwasababuhakunamtu,nawenyewe,wanawezakufanyavizurikwambanimuhimukuwawaadilifu.Hakunamtu.

KamatutungewezakujifunzakuonamajiranizetukamaMunguanaonayao.KamatutungewezakujifunzakuonawatukuachaukumbiwasinemakamaMunguinaonekanayao.Najuakwambatabiayangunikuangaliamajiranizangunakwenda,"Yeyeninzuriguy;anapendamkewake,anatumiamudanawatotowake"Kwambawoteinawezakuwakweli,lakinilookuonamioyoyaokwamachoyaMungu.;kwasababubasikamatunataka,kamatunaweza,tunatakakuonakituambachonigizanasinisternakuzimu-bent.Kunakifungukatika1yaCSLewis'vitabuambapoyeyemazungumzojuuyakutembeachiniyasidewalknawanaotakahakuwezakuonawatukamaMunguanaonayao.Najinsimbayanagizawangekuwa.Sikwasababujuuyausowaoniwatuwakutisharavagingnakupora,lakinikwasababumioyoyaonigizanasinister.Waosiwatuwema.

Nakumbuka1yamiakakwambamimialikuwaakifundishaWarumikatikachuo,tulikuwanamengiyafedhazakigeniyawanafunzinavijanaHindumwanafunzialikujakwangubaadayadarasanakusema,"Nikwelikwambaniniunafikirimimi?"Ilikuwani1wanyakatihizoambapokuchukuapumzikinanakusema,"Je,mimikwakweliwanaaminikwambamaandikoyotenipumziyaMungu,kwambawotewanikutokakwake,kwambayotenikweli?"Hatakamakilakitundaniyanguilikuwakutakakusema,"Hapana,siaminikwambawakatiwote.Nadhaniwewenimtumzuri."Naalikuwa.Naminikasema,"Yesuanaangaliamoyowako,kamawewesiwaadilifukwadamuyaKristo,nikwambaweweninanihasa."Sijamborahisikusemakwa18mwenyeumriwamiakayafedhazakigenimwanafunzi.LakininiyaleambayoBibliainasemakuhusujiraniyako,rafikiyakowalionjianikwendajehanamu.KamatutungewezakuonakamaMunguanaonayao.Hakunamtunimwenyehaki,hakunahatamya1.

III.MoyowaInjili(3:21-26)

Paulo,kwakuridhishwakwake,kuthibitikasehemu1yaThesisyakekuwambalinaKristohakunahakinakatikasura3:21hadi26,PauloanarudikwakuonyeshakwambakunahakiinapatikanakwanjiayaYesuKristo.HuunimoyowakitabuchaWarumi.KilamstarilazimaalisisitizanayalionyeshakatikaBibliayako.


A.Haki

PauloanaanzakwakusemakwambaInjiliniwotekuhusuhakiyaMungu.Mstariwa21,"Lakinisasa,hakiyaMunguimedhihirishwapasiposheria,ingawasherianamanabiikushuhudiahilo[AganolaKaleangalaupointisisikuelekeahakiyaMungu],hakiyaMungukupitiaimanikatikaYesuKristokwawotewanaoamini."Injiliinaonyeshakwambasisiniwaadilifu.Pointi3.

Ya1,sisiniwaadilifukwanjiayaimaniyetu,nasikwakilesisikufanyalakinikwaninitunaamini.SisiniwaadilifukwakuwawanaaminikabisakwambaMunguninaniAnasemaYeyeninakwambaatafanyakileanachosemaatafanya.SisinikufanywahakikwaimaniyetuwakatisisikuaminikwambaYesuninaniAnasemaYeyeninakwambaamefanyakilealichosemahiloalilofanyaYesu.Aliposema,"Imekwisha,"je,nanaaminikwamba?

2,InjiliinaonyeshakwambasisiniwaadilifukwakuwanaimanikatikaYesuKristo.HasakatikakileYesuKristoalifanyajuuyamsalaba.Imanibilakitusahihitukupatawewembalikamakuzimu,sawa?Usafihainakupatakwenukwendajuumbinguni.Watuwanawezakuwadhativibaya.Sisisipluralists.KunasinjianyingizaMungukwasababukunatuimetokeamsalaba1kwambaakararuapaziakatikahekalukatikanusunaalitupa1kwa1kupataMungu,Baba.ImaniyetulazimaiwekatikaYesuKristokwasababuhakunaukombozi,hakunamaridhiano,nahakunahakikatikajinalamtumwingineyeyote.Hakunajinajinginechiniyambinguwalilopewawanadamulitupasalosisikuokolewa.Matendo4:12.Hivyoniimani.NiimanikatikaYesuKristo.

3,niimanikwawote.Hakiinapatikanakwawotewanaoamini.Hakunavikwazovyakikabila.Kunamtuyoyoteainanyingineyavikwazo.Sotenikatikabotiya1.HakiyaMungukupatikanakwanjiayaimani,lakiniimanikatikakituwakemzuriwaYesuKristonaniinapatikanakwawote,WayahudinawasioWayahudi.

NiniPaulowakatihuogani,yeyekurudiamwenyewelakiniyeyeanafanyahivyoilireverse.Hivyoanasema,"Kwamaanahakunatofauti:kwasababuwotewamefanyadhambinakupungukiwanautukufuwaMungu,nanihakikwaneemayakekamazawadi,kwanjiayaukomboziuliokatikaKristoYesu,ambayeMungukuwekambelekamakipatanishokwadamuyake,kupokelewakwaimani."HiyonikamamnenekamatheologiaanapatakatikaBiblia.Hiinikamakukazwakamaanawezakusemahivyo.HebuunpackniniPauloanasema.

Dhambiimesababishasisisote,WayahudinawatuwasioWayahudisawa,MarekaninazisizoMarekani,nyeupenayasiyoyanyeupe,matajirinamaskini:dhambiimesababishaMbatizajinazisizombatizaji,dhambiimesababishasisisotekwakupungukiwanautukufuambaoMungualikusudiasisikuwanayo.Nakwahiyo,kamasisinikukubaliwakuwawaadilifu,kamasisiniwakubaliwekuwawaadilifu,Munguanakufanyahivyokwasababusisikamawenyedhambiunglorifiedhawawezikufanyahivyo.Hiindiyosababukuhesabiwahakikwaneemayake,upendeleousiostahili,kamazawadi.Siwezikujiokoa.Huwezikujiokoa.Kamasisinikuwamwadilifu;kamasisinikutangazwakuwahanahatia,basiMungulazimakufanyahivyokwaajiliyetu.

Watuhawatakikwamba,je,wao?Duniahapendiujumbekwambahawawezikutunzadhambiyao,chochotekutokeakwakufikirikwambani,naMunguanakufanyahivyokwaajiliyetu.Hiyonikwaninikunatabiakamahiyokuwanaaibuyaujumbewainjili,kwasababunianaendeshahasakinyumenakileduniakuwafundisha.Nabadokamasisinikukubaliwakuwawaadilifu,ilibidituliyopewa,sikwasababusisistahiliyakelakinikwasababuMunguniMunguwaneemanahuruma.NanikwambakipawaambachoMunguananini?NizawadiyaukomboziulioinawezekanakwakuungananaKristoinawezekanakwaKristoYesujuuyamsalaba.

B.Ukombozi

Ukombozinimfanowa2kwambaPauloanatumiabaadakuhesabiwahaki.Nimfanokwambawatuwaliposikianeno,"ukombozi,"wangewezakuwanamawazoyasokolawatumwa.KwasababukamaYesualisemaangeikomboamtu,waokudhanikuwawanakwendakwendachininakatikatiyamji,aukijijimilango,nawanakwendaburewatumwa.Kwambawalikuwawanakwendakuwakomboawatumwa.Nakunamawazomawilikushikamananawazolaukombozi.1nikwambabeinikulipwanala2nikwambauhurunikupata.Mfanowa


ukomboziniileyasokolawatumwa;beiyakulipwa,uhuruuliopatikana.Nabeikuwazililipwanidamuyakondoo.Nauhuruuliopatikananifaidakwambawewenamimikuwananguvuzadhambi.

YohanaBunyan,mtuambayealiandika"MaendeleoHijawa,"Jihadipamojanadhambikatikamaishayake;alikuwanakuzidiwanadhambizakezazamani.YeyetuhakuwanakuelewajinsiMunguinawezakufanyanayehaki.AlipofikakwaWarumi3:24anasemahiinimstarihuounlockedkilakitukwaajiliyake.NapendakunukuuBunyan,"KamanilikuwakutembeajuunachinikatikanyumbakamamtukatikahalimbayazaidinenolaMunguakamshikamoyowangu:"WewenihakiburekwaneemayakekwanjiayaukomboziuliokatikaKristoYesu."Lakinilooniniupandealifanyajuuyangu.Sasailikuwanimimikama1awakenednjeyabaadhiusingizimatatizonandotonakusikilizahukumuhiiyambinguniilikuwanikamamimidhabarihiyonahivyoaliwaelezakwangu[kwamanenomengine,hiinijinsiganialisikiaWarumi3:24],'Mwenyedhambi,unafikirikwambakwasababuyaudhaifuyakosiwezikujiokoanafsiyako?LakinitazamaMwanawangunikwanjiayamiminajuuyakemimikuangalianasijuuyenu.Namimiatapambananawewekwamujibukamamiminikoradhinaye.'"WotewamefanyadhambinakupungukiwanautukufuwaMungunanihakikwaneemayakekamazawadinjiayaukomboziuliokatikaKristoYesu.

C.Anastahili

LakinijinsiganiYesukwendajuuukomboziwetu?Yeyealitukomboakwakutoasuluhukwadamuyake,hasadamuyakejuuyamsalaba.Suluhunimfanowa3kwambaPauloanatumiakatikakifunguhiki.Nimfanokwambalinatokananamfumowakafara.Nikilekinachotokeawakatiwatakatakooyawanyama.NininikilichotokeawakatiYesualikufamsalabani.NilihubirijuuyahilimiezimingiiliyopitakatikamfululizohuuwakatimimikuongeleaLaw.

NamimikuwanamatumiziyanenolaKiyunani,samahani.NenolaKiyunanini"hilasterion."NatatizonikwambahatunanenokatikalughayaKiingerezakuwavyakutoshainasababishahilasterioninamaanagani.hilasterionnipamojanawazolasuluhu.NaninimaananikwambawakatiYesualikufamsalabanikwambakusudikuulakifochakeilikuwailiyoongozwambeleyaMungu.NaniwazokwambakifochaKristoshibaghadhabuyaMungu.KuwaMungualikuwakweliwazimukatikadhambinahivyohilasterion,sadakayaKristonakifo,alikuwasuluhukwasababumakazi,niakajibu,ilichukuahudumayaghadhabuyaMungu.

Lakinipiajerahajuukatikawazolahilasterionniwazolakafara.NakutiayanenolaKiingereza"kafara"anasemakwambakileKristoalifanyamsalabaniilikuwapiakwamadhumuniyamiminawewepia.NakwasababuyakileKristoalifanyamsalabanihisiazetuzahatianikuondolewa.HasirayaMungudhidiyadhambiilikuwashiba,suluhu,namatokeoyakehatiayetunahisiazetuzahatiawamekuwakwelikuondolewa,kafara.

Lakinihilasterionpiahubebanuancemwingine.Kiticharehemanihilasterion.JuuyasandukulaAganolililokatikaPatakatifuambapokuhanimkuuhuendakatikamara1damumwakanasprinklesilikulipia,ilikupatamsamaha,kwataifa,Israeli.Lakinihiyokiticharehematenabinafsi.Hiyohurumakitinisasakatikamtazamowaummakwasababukiticharehemanimsalaba.NailikuwajuuyamsalabakwambaKristoalitoahilasterion,suluhuilikutulizahasirayaMungunakafarailikuondoahisiazetuzahatia.

D.KupokeanaImani

Yeyealitukomboakwakuwakuwekambelekamakipatanishokwadamuyake,lakinitaarifaPauloanakuongezakatika,kupokelewakwaimani.Msamahanikunyongwajuuyamsalabalakinilazimakukubalibasi,nilazimakuchukuahiyo,nilazimakufanyahivyoyakomwenyeweikiwanikuwanaufanisiwowotekatikamaishayako,mamlakayoyote,kaziyoyote.Kamawewenikuwawaadilifunilazimazichukuliwe,kwamaana,mbalimsalabanakwaimanikutumiwanamimi.HiinikwaninitunaABCzaokutokananayo.Kwambailiwakubaliwekuwawaadilifunilazima,A:Kubalikwambasisiniwenyedhambi.KukubalihukumuyaMungukwambasisinikutengwakutokakwake.B:AminikwambakifochaKristomsalabanikulipwafidiayadhambizetunaAlikuwanauwezowakufanyahivyokwasababuyeyeniMungu-mtu.NakishaC:Kujitoamaishayetukwake.Tunaahidiakiishitokamaishaya


imaninautiinahudumakwake.Kipatanishokupokelewakwaimaninakamahunakufanyahivyo,kamahunakupokeakwaimaniyakokishaanakaajuuyamsalabanawewekwendakuzimu.

MtuSikuyanyinginekuulizwakamatulikuwaukimbizinyetinamimiakasema,"Ndiyo,miminikotayarisanakuwaambiawatukwambawaowanaendakufakatikadhambizaonakwendakuzimu."Nilazimatuweukimbizinyeti.Nilazimakuelewakwambakunainawezakuwawatukatikachumbahikihivisasa.Huendakukawanamajiranikaribunasisiambaowamekuwacoddlednainjiliyauongokatikakufikirikwambakamawaonituyakweli,kamatuainayakuaminimambofulaniwaonikuokolewa.Naam,whoop-Dee-do,mapepowanaamini,wanatetemeka.Lakinikunawatuambaowanadhanikwambawotekwambainachukuanawaowanaendakwendambinguni.BalinihakinikupitiakifochaKristomsalabanikwaajiliyaappeasementyaghadhabuyaMungukwambanikupitishwanawewenamimikwaimaniwalasikwamatendoyetuyetu.Nabilayakuwa,waokwendakuzimu;nahivyowewe.Sisinimtafutanyetisanahapa.

TafadhalikusomapamojanamiWarumi1:16,17,"Kwamaanasiioneihayainjili,kwamaanahuoninguvuyaMungukwaajiliyawokovukwakilaaaminiye,kwaMyahudi1naMyunanipia.KwamaanahakiyaMunguimedhihirishwakutokaimanikwaimani,kamailivyoandikwa,'Mwenyehakiataishikwaimani."`

InjiliniujumbekwambanguvuzaMunguinapatikanakwaajiliyawokovuwakilam1wetu.Kilam1wetuamefanyadhambi.Kilam1wetuanakutengwawenyewekutokakwaMungu.NaKristoalikufamsalabanikwaajiliyahilasterionyetu,kamapekeechanzochetuchaukombozinamsamaha.Ukombozinikutolewakwawatuwote,kwauhuru,kamazawadikwaneemayaMungu.Huwezikuipata;unawezatukupokeakwaimanikuaminikwambaYesuninaniAnasemaYeyeninakwambaamefanyakilealichosemaamefanya.Nakishainjilianatuitakuishimaishayaimani,kuaminikatikaahadizaMungu.

Kunakitukabisahapakuwanaaibuya.HuoninguvuyaMungukwaajiliyawokovu.Tunatakakujibukwaaibu,kwahofu;lakinituthaminikatikausalamanakatikafurahakabisanajumla.


44.TheGraceyaKutoa

"Grace":WemawaMungu-kwawaleambaohawanastahiliyake

Asubuhihiinatakakuzungumzakuhusu"neema."Graceinaelezwatukama"WemawaMungu,"lakiniwemahasaMungukwawaleambaohawanawanastahilikutendewakwawema.Sisikutumiamanenokama"zisizostahiliwabaraka"au"upendeleousiostahili"kuelezeamafundishoyaBibliakuhusuneema.

NeemayaMungukwambaanaokoa-ukoo

Kwaupandem1sisiniprettyukoonaneemayaMunguinayookoa,sisisi?Tumesikiakwambaalihubirikidogokabisa.Tunafahamukwambatunastahilikitu,wanastahiliilahukumunakuzimu.HatahivyotunafahamukwambaMungu,katikawemawake,anatutendeakwaneemayakenatuokoa.SisihutegemeamistarikamaWaefeso2:8-9,"Maana,kwaneemammeokolewakwanjiayaimaninasiileyanafsizenu,nikipawachaMungu,sikwasababuyamatendomtuawayeyoteasijeakajisifu."

NeemayaMungukwambaunatumiwa-chiniyaukoo

SisiniprettyukoonamafundishoyaBibliakuhusuneemayaMunguinayookoa,lakinisisisiyokabisakamaukoonamafundishoyaBibliakuhusuneemayaMungukwambaunatumiwa."MimihajaWewekilasaa"ainayagrace.Youkujua,baadaconversionyounamimikuendeleahajaneemayaMungu.HatunanamnafulanikuwaanastahilibaadaMunguanatuokoa.Hatunanamnafulanikuwanauwezokatikanawenyewekushughulikiamaisha.LakinitunaendeleahajaneemayaMungukila2yakiladakikayakilasaayakilaSikuya.HivyoMungukatikawemawakeinaendeleakutibusisinaneemayakekuendeleza.Anaendeleakwakuzingatiasisinaneemayakekuendelezananineemayakekuendelezakwambaanatupauwezowakuishimaishayetukatikautakatifu.Nineemayakekuendelezakwambainafanyayaketayarikutusamehemara77wakatisisikushindwa.

KuokoaneemayaMungunaneemayaMungukuendelezanimaranyingipaya1.Katika1Wakorintho15:10tunasoma,"LakinikwaneemayaMungunimekuwahivinilivyo,[hiyonineemayaMunguyenyeuzoefukatikamaishayaPaulo]naneemayake[neemayakekuokoa]kwanguhaikuwabure.Kinyumechake,nilifanyakazikulikoyeyotekatiyao,[maanamitumewengine]ingawahaikuwamimibalinineemayaMungu[kuendelezaneemayaMungu]kwambayukopamojanami."KwaneemayaMungu,Pauloanasema,miminilivyonakileMimikilaSikuyapianimatokeoyaneemaunaoendeleawaMungukatikamaishayangu.

VifungukamaTito2kuanziasaamstariwa11ambapoanasema,"MaananeemayaMunguimedhihirishwaukombozikwawatuwote..."SisiniwenyedhambiwasiostahilinanjiapekeeyawokovunikwaneemayaMungukwambaanavyotutendeakwawemawakatisisisistahiliyake."MaananeemayaMunguiwaokoayokwawatuwote,[lakini]yatufundishakukataaubayanatamaazakidunia,nakwakuishimaishayakiasi,yahaki,nautauwa,katikaulimwenguwasasa."HiyonineemayaMungukuendeleza,sihivyo?NeemakuwatunahitajiSikuyandaninanjeSikuyakuishi,hakinamchaMungumaishanakiasikatikazamahizi.NeemayaMunguinayookoa.NeemayaMungukwambaunatumiwa,wemawakealiopewawasiostahilinakatikabaadhiyakesi,kukombolewawenyedhambi.

Kuendelezaneemaninjiayamsingisanayakufikiri-kinyumenatamaduni

Nimepatakuwaneemakuendelezanikwelinjiamsimamomkaliwakufikiri;ninjiasanakinyumenatamadunikufikiri.Nadhanitabiazetu,angalaumgodi,nimbinumaishakamamtoweneywe.Zaidinazaidimimininalikingkwambamfano.Kwasababukatika1yamrabayahiimtoweneywesisitukubalimahitajiyetuyaneemayaMungukuokoanasisikuelewakwambakwakuwa1yamrabakidogo,ndiyobilaneemayaMungu,bilawemawakekuelekeadhambiwasiostahili,mimikuishiakatikamotowaJehanamu.Tunafahamukwambakwakuwa1yamrabakidogoyahiimtoweneyweyamaishayetu.LakinibasitatizonikwambasisikwendakuishikatikaviwanjamengineyoteyamaishayetuobliviouskwahajainayoendeleayaneemayaMungu,iwekwambamrabanikazi,aukwamba


mrabanishule,aukamakwambamrabanimarayangubinafsimbeleyakompyutawakatihakunamtunikuangalia,au...unajuaviwanjavyotembalimbaliyamaishayako.

Kunatabia,nadhani,katikasisikusahaukwambakamaMunguangekuwakujiondoaneemayakekuendelezakutokakwangukwambanapendakubomokapapohapo.Hiyobilakujalijinsinguvumimi,bilakujalijinsismartweweni,bilakujalijinsiwajanjatuko,hatuwezikufanyahivyo.NakwambatunaihitajinguvuunaoendeleawaneemayaMungukuendeleza.Mimimtuhumiwakuwawamisionarikuelewahilivizurizaidikulikoyeyotekatiyetu,kamawanaishikwenyemakali,kamawanaishikatikapindo.

Sisiwalikumbushwaleoasubuhikatikamaombiwakati(baadhiyetukukusanyasaa8:30ilikuomba)namwanamkewalikujanamimialikuwaakielezeanininilikuwakwendakuhubirijuunamimiinaonekanakatikausowakekatikamaelezonamimialisema,"mambo?"Alisema,"polisikuletwamwanangunyumbanijanausikuamelewanjeyaakiliyakenahatujuininichakufanya."WanahitajineemayaMungukuendeleza.

Mimikukumbukamtumwinginevijanawaliokuwanakaribuajalimbaya,tenakushikamananapombe,(kunauhusianohapa?)LakiniMungukatikaneemayakekuendelezakuwekausalamawakejuuyanakumlindakutokakuuawa.Angalia,watuhawakuelewakwambahatakatikaviwanjavyotemengineyamaishayetu,kwambanilazimakuwananeemayaMungukuendeleza.NikwaniniPaulomwishohivyo,wengiwanyarakazake,"Neemanaiwepamojananyi."Yeyesikusemakwaheri,yeyekusema,"Wewehajayake.UnahitajineemayaMungunahuendanipamojananyi."NikwaniniYohanaPiperanawezakuandikakitabukiitwacho,"BaadayeGrace."Ilikuwanikichwachaajabuwakatimimi1alipoonahayo,lakinikitabunikuhusuYohanakusemakuwayeyenihivyokushukurukwaajiliyakuokoaneemayaMungukatikaSikuyazanyuma.NashukurukwambaMungukwanguhukonyumaendelevu.Lakiniunajuanini?Hiyonikwelisiwasiwasiwangu.Ninimimininawasiwasikuhusunineemahiyoutanitegemezadakikaya2nasaaijayonamiakampakamwishowamaishayangu.NineemanahitajikatikaSikuyazijazoilikupatayangumbingunikwambamimininawasiwasikuhusu,neemaSikuyazijazo,neemakuendeleza.

Njia1neemayaMunguinaonyeshayenyewenikatikakutoayanguyakifedha

Kwaninimajadilianohayayotekuhusuneema?Nikwasababunjia1ambayoneemayaMunguinaonyeshayenyewenikatikautoajiwetuwakifedha.Ndiyo,hiini1yamahubirihayo.

MsingiNTkifungujuuyakutoani2Wakorintho8-9

KifungumsingiAganojipyajuuyakutoani2Wakorintho8-9.Paulnimwishonimwasafariyakeya3yaumishonari.YeyeimekuwakukusanyasadakakutokakanisalaMataifakwamudamrefu.YeyeanatakakuchukuanyumanakupatakwaKanisalaKiyahudihukoYerusalemuilikuwasaidiakatikamahitajiyao.Naanachokifanyakatika2Wakorintho8na9InatiamoyokanisalaKorinthokutoa.YeyekuwahamasishanakutafakarijuuyakilekanisaKimasedoniatayarikupewa.

Kubwakumbukaniileya"neema"-"NeemayaKutoa"

Kumbukakubwakwambahuendanjiazotehizisurambilinikumbukayaneema.Natakakusikiakwamba.Kumbukakubwakatika2Wakorintho8-9sio,"Natakapesazako."KumbukakubwanineemayaMungunahivyojinalamahubirihaya,"GraceyaKutoa."Kamakusikiachochoteleoasubuhi(mimininakwendakukupawewejuumbelekatikakesibaadhiyabenderayakonyekundukuanzaakipunga.Mimininakwendakukupaujumbejuumbele.)PauloanaendakutufundishakutoakwambanizawadiyaneemayaMungukwawenyedhambiwasiostahilikuwainatufanyasisikutokavituvyaduniahiikwakupigasisikutoa;kutoakwaukarimunakutoakwafuraha.KutoanizawadiyaneemayaMungu.

Alcorn:jinsisisimaranyingiapologeticallykuikabilimadayamali,mali&kutoa

Tulipokuwanyumakatikamkutanomchungajiwikikadhaazilizopita,RandyAlcornkuongeanakwakweli,sehemukubwayakilealikuwanakusemakuhusufedhanikatikakitabuchake,"KanuniHazina,"namimimoyowakupatanakuisoma.Nikamiliyanzurikwakweli1yaplastikikama,"WewesijawahikuonaU-Haulnyumahearse."Kidogo


pichakwambafimbo.Katikahotubayakeyeyekuanzakuzungumzajuuyajinsiyakuombamsamahasisimaranyinginiwakatisisimajadilianojuuyautajirinamalinautoaji.Katikauliminashavu,RandyAlcornkuanzanjiahii;"Mimihajayakuombamsamahaasubuhihiikwambamimihajayakuzungumzanawewejuuuasherati.Baadayayote,hiiniuasheratiwikinakamatiuasheratiinahitajiniwahubiriejuuyazinaamara1kwamwaka.SasakwawaleambaonihawakupatakatikauasheratiMimikwakwelipole,tukuzaanamiminamimiahadimimisikuzungumzajuuyaketenampakamwakaujaowikiuasherati."Alikuwaakisemahuukwaelfuwachungajiambaopenginekwawakatim1aumwinginewoteakihubirijuuyauwakilihasakwanjiahiyo,apologetically."Naamhiiniuwakiliwikinakamatiuwakilinimaamuziyangukuhubirijuuyakenahivyokamahiinimapambanonawewe,samahanilakinimimituhajayakufanyahivyo."Nahiyonimaranyingijinsiyakufanyahivyo,siyoyake?

Unajuatunawezasnickerjuuyahilo,lakiniukweliwamambonikwamba15%yaAganojipyanikuhusupesanamali.Sijuikamanimazungumzojuuyakitukinginechochotezaidiyafedhanamali.Onmfululizojuuya52matukiomakubwayaBibliaitakuwamzembe,baliwenyedhambikwasazamjadalawa15%yaAganojipya.Baadayayote,nikosayako.Wewendioambaoakaniulizakuhubiriinjilikamili.Hivyohapainakujabilakuombamsamaha.

Setihatuakwa8:1

2Wakorintho8:".Sisinatakakujua,nduguzangu,kuhusuneemayaMunguwalilopewamakanisayaMakedonia"1MimiPauloanawekahatua,Pauloanasema,"NatakakujuakuhusuneemayaMungukatikaMakedonia.NatakakujuakuhusukipawachaneemayaMungukwambainakuokolewawenyedhambiwasiostahili;lakinimimipianatakakujuakipawachaneemayaMungukwambaimewezeshaWamakedoniakutoa."Wakatiyeyekuzungumzajuuyaneemahapa,yeyekuzungumzajuuyakutoazao,nakwakweli,katikaKiyunanimaneno"zawadi"na"neema"nisawamanenoyamsingi.Wangewezailichukuauhusiano;kutoakwambanizawadiyaMunguyaneemakwawasiostahiliwenyedhambikwambainatufanyasisikutokavituvyaduniahiikwakupigasisikutoanakutoakwaukarimunakutoakwafuraha.

8:2-4

Fungu2-4,"...kwakuwakatikamtihanimkubwawamateso,wao[WakristoKimasedonia];lakinifurahayaonaumaskiniwaouliokithirinaukifurikakatikautajiriwaukarimukwaupandewao.Kwawalitoakulingananauwezowao,kamamimiwanawezakushuhudia,nanjeyauwezowao,yahiariyaowenyewe,akiombakwabidiisisikwaneemayakushirikikatikamisaadayawatuwako,[sadakakwaKanisalaKiyahudikwaupandemwingineupandewaBahariyaMediterranean]."

Wakristomacedonianwalikuwakuwaukalimajaribio-kamakwelikuokolewa

WakristoKimasedoniawalikuwakuwaukalimajaribionamtihaninitukamawalikuwakwelikuokolewaaula.Walikuwamajaribionamatesoyao.WaowalikuwawakikabiliwamatesomakalikwaUkristowao.UnawezakusomakuhusuhilokatikabaruakwamakanisamengineKimasedonia,kamaFilipi;naunawezakusomakuhusuhilokatikaMatendo.WaowalikuwawakikabiliwakilePauloanasemanikwelikwakilam1wetu,kwambamtuyeyoteambayeanatakakuishimaishayautauwawataudhiwa,2Timotheo3:12.Nahivyomatesoyaonajinsiwalivyokuwakwendakujibumatesonimtihaniwaimaniyao.

Lakiniwalikuwapiainafanyiwamajaribionawao"uliokithiri"umaskini.TunajuakihistoriakwambaWakristoKimasedoniaaliishikwakiwangoumaskinimbalichinitafsiriyetuyaumaskini.

Kufanyakuelewa,je,kwambakilam1wetukatikachumbahikianaishikatikajuuyaasilimiakumiyawatutajirizaidikatikahistoriayadunia?Niwotetakwimukuwekanjekwaajiliyenukatikavitabutofauti.Nadhanitunatakakuwanakutembeleanchiduniani2naya3kamasisikwelialitakakuelewakiwangochaumaskiniKimasedonia.Umaskiniwaoulikuwamkubwa,kiasikwambailikuwanimtihaniwaimaniyao.

Kupitamtihani-Imeonekanakwamatendoyaokwambaimaniyaoilikuwayakweli


PauloanaendeleakuwaWakristoKimasedoniakupitamtihani.Waoimeonekanakwamatendoyaokwambaimaniyaoilikuwayakweli.WaoimeonekanakuwaneemayaMungukuendelezanakuokoaalikuwepokatikatiyao.Waoimeonekananikwavituviwili.Jambonamba1kwambaimeonekanakuwepokwaneemayakuokoanakuendelezaMunguilikuwa;lakinifurahayao.Hiinihakunaafyanamalitakataka(kitheolojiamrefu).Hiinifurahakatikatiyamatesonamatesonaumaskinikamapenginehakunahatam1wetuaukaribuhakunahatam1wetuamemwona.Lakiniwaokupitamtihani.

Waoimeonekanakuwaimaniyaoilikuwayakwelipiakwasababuutoajiwao"ukifurikakatikautajiriwaukarimu."Unawezakuona,Wamakedonia'furahatele,furahakwambazikaendakutoakwaoukarimu,unawezatukuelezwanakuonanikutokanaMungukuokoanakuendelezaneemakatikamaishayao.;Lakinifurahawamisionari',furahakwambamtiririkokatikakutoamaamuziambayonisillykulingananaviwangovyaduniahii,unawezatukuelezwakwasababuwamepokeakuokoanakuendelezaneemayaBwanaYesuKristo.Nijambopekeeambayoinawezakuelezakwambaainayamaamuzi.Kitukingine.Wamakedoniakupitamtihani.Waoimeonekanawokovuwaokwelikwafurahayaonakwautoajiwao.

LazimahakunamshangaokwambaPauloanaelezeaWakorintho-nasisi

Unaposomajuuyabasi,nilazimakujakamahakunamshangaokwambaPauloanaelezeaWakorinthonakwanjiayaonawewenamimi,kwambasisipianilazima"kuthibitisha"uhalaliwaimaniyetu.Angalianusunjiamstariwa7katikamstariwa8Pauloanasema,"Angalia,[Wakorintho][Angalia,Spokanites]kuutumiakatikakitendohikichaneemapia.Nasemahilisiamri,lakinikuthibitisha[Natakakuthibitisha,niwazo]nabidiiyawatuwengine[kutoayakokwawengine]kwambaupendowenu[hiyoniimaniyakokatikaYesuKristo]pianikweli."Jaribuniit!Niahiyoinakujakatikamstariwa24,"Hivyokutoaushahidimbeleyamakanisayaupendowako..."

Sasanawezakudhanikuwakatikamioyoyawatu,angalauyabaadhiyetu,kunamajibu.Namajibuni,"Mimisinagottakuthibitishahakunakitu."Hivi?"Hiinibiasharayangu.Kutoalangunibinafsi."Nakwambanimajibuyadhambi,ubinafsi,magharibi,utamaduniyasiyoyaneema.Hapondipouleunaokujakutoka.

BibliainasemakwambasisinikuthibitishaneemayaMungukupitiaukarimuwetunautoajiwetukwafuraha;kuonyeshakwambaneemayaMungu,nikwakweli,kazikatikamaishayetu.UtoajiwetuniuthibitishowaMunguunaookoanautoajiwetuniuthibitishowaneemayaMungukuendeleza;Kitupekeeambayoinawezakutuwekahurukutokananaduniahiimali.

Kibayahatanguvu,PauloanatoatusisimaombimaalumkwamuhimusanakanuniyajumlajuuyamidomoyaYesukatikaYohana15:8.Yesuakawaambiawanafunziwake,"KwahiliBabayanguanatukuzwa,kwambakuzaamatundamenginahivyokuthibitishakuwawanafunziwangu."HilondiloYesuanasema.MatundamaalumkwambaPaulonikutafutakutokakanisalaKorinthonakutokakwakonakwangunimatundayakutoa.

Je,haowaonauwezowakutoahivyokwaukarimu?8:5

Je,haowaonauwezowakutoahivyokwaukarimu?Inakuwajewatuwaliokuwachiniyaukandamizajihizo,matesohayo,waliokuwachiniyaumaskinimkubwakiasihicho,nauwezowakutoahivyokwaukarimu?MawazoyanguinakwendanyumamuungwanaambayealikujahapawakatinyumakutokaEthiopianailionyeshavideoyakanisalakenyumbaninahapailikuwachumbandogosanakulikochumbahikinamamiayaEthiopiaamesimamanakurukakwafuraha.Sisiinawezakufaakuhusuwatuelfu3katikajengohilojipya.Ninianaelezeaainahiiyafuraha?

Wakristomacedonian,1kabisa,walijitoakwaMungu

Jinsiwaliwezakutoawenyewenafedhazaohivyokwaukarimu?Pauloanatuelezakatikamstariwa5,"...nahii,sikamasisiilivyotarajiwa,lakiniwao[Makedonia]walijitoa1kwaBwananakishakwamapenziyaMungukwetu."WakristoKimasedonia1kabisawalijitoakwaMungu.WalielewaneemayaMungukuokoa.Waokuelewakwambakamawenyedhambiwasiostahiliwalikuwawamepewazawadiyamaisha,sikwasababualistahilikuwalakinikwasababuMunguniMunguwaneema.WakristoKimasedoniakishakuelewekaneemayaMungukuendeleza.Ilikuwa


na,kwakweli,kubadilishwanao.Ilikuwa,kwakweli,kuwawezeshakuvunjavifungovyauyakinifunakwakwelikuwawezeshakutoa.

Hiinikwaninikutoani"kitendochaneema"(mstari1)

Hiinikwaninikutoanikitendochaneema.HiiimekuwamapambanoyangukitheolojiawikiyotekamamimiwalijaribukufikirijinsiPauloanawezakwendakutokamstariwa1,"neemayaMungu,"kwakweliyakutoakwetu.WazohililakutoakuwaneemayaMungunimarakwamarakatikamstariwa7ambapoanasemakwambatunapaswakuutumiakatikakitendohikichaneema.Nihujatenakatikamstariwa19.Inasema,"Sisikutekelezakitendohikichaneema[sadakakwaKanisalaKiyahudi]kuwanikuwaaliyoipelekakwamikonoyetukwautukufuwaBwanamwenyewe..."JinsiganiunawezakupatakutokananawazolaNeemayaMungukwakutoakwetu?

Wakatikurudinyumanawewekufikirijuuyake,anapatawazi.NeemayaMunguinatuwezeshanatakakutoa;nakishakamayeyekweliunaendelea,neemayaMunguinatuwezeshakuwanauwezowakutoa.Neemayaketuokoa.Neemayakezuiliayetu.Neemayakemabadilikoyetu.Neemayakemabadilikoshaukuzetu.NeemayakemabadilikohatauwezowetuwakutoasababuniMunguambayeitawezeshawewenamimikufanyautajiriwetu.

Angaliasuraya9:8,10."NaMunguanawezakuwapenininyi,ilimkiwanarizikizakilanamnaSikuyazotewakatiwote,[nineemayaMungukwambainafanyasisikuwakutosha.Hiyonifedhazetuauvizurizaidi,nipesazake]mpatekuzidisanakatikakilatendojema."Hiyonineemayakutoa.Mstariwa10:"Kwambayeyeampayembegumpandajinamkatekwachakula,atawapanakuzidishambeguzenuzakupandanakuongezamavunoyahakiyenu."MunguniMunguwaneemanayeyeinatupambeguyakupanda;yeye,kwakweli,hulizidishambeguhivyotunamengiyambeguyakupanda;natuna,katikakanisahili,je,sisisi,kiasiphenomenalyambeguambayotunawezakupanda.Kishapia,Munguanatoaukuajiwambeguilikwambakunamavunoyamkate.

WamakedoniakuelewakwambaMungunimtoaji,niMtoa,nakwambayeyehuwapakatikanchambili.Anatoakatikaupandajinayeyeanatoakatikakuvuna.Yotehiinikitendochaneemakwaupandewakekwasababuhakuwezakuruhususisikukaachiniyamakundiyauyakinifunakuwakatikaupendonaduniahiinakufakatikakushindwa,lakiniMungukatikaneemayakealitakasisikuwahurukutokananaduniahiinaburekutokaclutchesyamali.Hivyoyeyeinatuwezesha,SikuyakwaSikuya,katikakilamrabawahayamtoweneyweyakuwepokwetu.Yeyeinatuwezeshawanatakakufanyaanachotakatufanyenakishaanatupauwezowakufanyahivyo.Hivyoyeyeanatupatamaa,kwaneemayake,awapenakishaanatupafedha,utajiri.UtajiriuntoldmwendawazimunaKiinjilikanisaMarekaninizaidiyaufahamu.TakwimukwambanimeonakusemakwambahakunamtukatikaduniahiimilelehajayakuwananjaatenakamaMarekanikanisalakiinjilibilakupatambaliyakeyamkobanakutoa.

PiaielewekekwambakutoanimapenziyaMungu(mstari5)

Wamakedoniakuelewakwamba.WaokuelewakwambaMungunimtoaji,muwezeshaji,lakinipiakuelewakwambakutoanimapenziyaMungu.UnatakakujuaninimapenziyaMungukwamaishayako?Kutoa.Mstariwa5,"...walijitoa1kwaBwananakishakwamapenziyaMungukwetu,"hudumayaPauloyakitumenakatikakesihii,sadaka.Wazo1popsupkatikasura9:13.Paulkurudiamwenyewemenginanapendausomesuraya8na9kwasababuutaonamandharihuokujajuutenanatena.Katika9:13Pauloanasema,"Kwa[KanisalaKiyahudiambayoinaendakupokeasadaka]yaoidhiniyahudumahii,[utumishiwakowakutoa]watakuwakumtukuzaMungukwasababuyautiiwenuunaotokananakukiriinjiliyaKristowako."Nimuhimukuonamtiririkowatheolojia.Napendanyumayakekatikamstarihuu:WakorinthowanauzoefuneemayaMungukuokoa;wamewezaalifanyakukiriinjiliyaKristo.WakorinthowamewasilishawenyewekwaneemaendelevuwaMungukwambawitonainawawezeshakutoa,hiyonikuwasilisha,namatokeoyahayayoteniMungukuwautukufu,ambayo,bilacourseislengolamsingikwawauminiwote,sawa?Kamasisinikulaaukunywachochotesisikufanya,sisikufanyakwamadhumuniyamsingiyakumtukuza,yakuletasifanaheshima,kwaBwanawetuYesuKristo,BabayakeMungu.

WamakedoniakuelewakwambakilakitunimaliyaMungu-1Kor.6:19-20


WamakedoniakuelewakwambakilakitunimaliyaMungu,1Wakorintho6:19-20.Hatamiiliyetunimaliyake.Sisimmenunuliwakwabei,damuyathamaniyaMwana-kondoo,namiiliyetusiyetuwenyewe.SisiniwatumishiwamaliyaMungunasisinikutumiautajiriwaMungukwamakusudiyake.SisiniwatumishiwamaliyaMungunasisinikutumiamaliyakekwamakusudiyake.Hiyonijinsisisihazinahazinambinguni.

Sasa,lengo1laMungunikwambasisikutumiamaliyakehudumakwawenyewenakutunzafamiliazetu.1yamamboyakuvutiasananikwambaMunguinaruhususisikuwekamshaharayetuwenyewe,hainayeye?Yeyeinaruhususisikuangaliamali,utajiriwakekwambaanatuliyopewa,naanasema,"Chukuabaadhiyahiyo.Natakakuchukuabaadhiyafedhayangu.Miminatakawewekutumiabaadhiyamaliyangunahudumakwaajiliyamkewakonawatotowakonamikopoyakonagariyako.Miminatakawewekufanyahivyo.Hiyonisawa."Lakinilengojinginekwambasisikamamawakilikuwa,nikuwapautajiriwaMungumbaliilikuendelezamakusudiyaMungu.

RandyAlcorninasema1yakanunizakenikwambasisihawapewiutajiriwaMunguilikuongezakiwangochetuchamaisha.Lakinisisinikupewautajirikuongezakiwangochetuchakutoa.Hiyonikwaninimiminawewekuwanafedhasana,kiasiajabuyautajiri.

Motishaletukuunalengoninini?

Ninimotishayamwisho;ninilengolayotehaya?HiinipaleambapoPaulonikusongambele.MotishayetunikwambatunatakakujibukatikaainayayaleYesuamefanyakwaajiliyetu.2Wakorintho8:".Maana,ninyimnajuaneemayaBwanawetuYesuKristo,kwambaingawaalikuwatajiri,lakinikwaajiliyenualikubalikuwamaskini,ilikwaumaskiniwakeninyimpatekuwamatajiri"9,Pauloanatumiamwilikutufundishakuhusukutoa;kwambakamaKristoalitoaneema,kwauhuru,furaha,kwahiari,kwaukarimu,vivyohivyomiminawewenihakiyakutoa,katikakama,kwawengine.Lengolamwisho,hiyonirahisi,ninilengolayoteyamaisha?KuletautukufukwaMungunakilesisikusemanakufanyanakwaninisisiwalakusemanasikufanya.HiyonijinsisisikumtukuzaBwanawetuYesuKristonaMunguBaba.

Hatakatikamambokamavilekulanakunywa,1Wakorintho10:31;lakinihasakatikautunzajiwetuwamalizaMungusisinikumtukuzaMungu.Sura8:19,"....kamasisikutekelezakitendohikichaneemakuwanikuwaaliyoipelekakwamikonoyetukwautukufuwaBwana."Sura9:13,"...waokumtukuzaMungukwasababuyautiiwenuunaotokananakukiriinjiliyaKristowako."

RandyAlcorninaayavizurikuhususualahilizimalakuletautukufukwaMungukatikautoajiwetu.157:"kitendochakutoaniwazikukumbushakuwaniwotekuhusuMungusijuuyetu.Nikusema,'Sinauhakika.Yeyeniuhakika.Yeyehaipokwaajiliyangu.Mimizipokwaajiliyake.'FedhawaMunguinalengokubwakulikoutajiriwangu.Kutoanikujisalimishakwafurahakwamtumkubwanaajendakubwazaidi.KutoazinathibitishaubwanawaKristo.Nidethronesmiminakituwanachokionayake.Inavunjaminyororoyamaliambayoingewezawatumwamimi"HazinakanuniT#5nitu:".KutoaniMakatatukwauyakinifu"Hakunanjianyingineyakuivunja..MotishayetukuunikujibukatikaainayayaleYesuamefanyakatikaneemayakekwawasiostahiliwenyedhambinanikufanya.Lengoletukuukatikakilakitutunachofanya,ikiwanipamojanajinsisisikushughulikiamalizaMungu,nikuletasifanaheshimanautukufukwake.

Jihadipamojanahatuahiiyamwisho

NimekuwaJihadipamojanahatuahiiyamwishokwambanatakakufanya.Nimekuwaaliongeanamengiyawatuwikihiinakuwaannoyedkabisawachachewenu.Hiyonisawa.Nikaziyangunawewekulipamimikufanyahivyo,kwasababuweweakaniulizakuhubiriinjilinzima,nasiwewe?Injilinzima,siosehemuyaInjili,Injilinzima.Naweweakaniulizakufanyahivyobilakufichanakwauaminifu,upolenaBibilia.Miminimepatakukuambia,nininimimikwendakufanyakwasababuwakatimimikushotomkutanowamchungaji,kushitakiwawakatimimikushotoni:kwambamimisinimhubiriwaInjilinzima.NimekuwahofuspitlesskuhusukuhubirinawewekuhusufedhaMunguhiyonikatikamfukowakonyuma.Hiyoinaendakuachahivisasa.

Sijalikuhusufedhayako


Lakininapendakukuambia,Mimiwalakutoampasukokuhusufedhayako.Imeanmimikweli,kwelihawana.Inafanyahakunatofautinamimikwamaanaya1.Mungunikwendakuwawaaminifu.Munguanakwendakutimizaahadizakenamakusudiyakenaaubilawewe.Kwamaananyinginenituswalilakamawewenikwendakubarikiwaaula.Kwasababukamawewehawatakikubarikiwa,kishakuwekafedhaMunguaway.1Wakorintho9:6,"Apandayehabaatavunahaba,apandayekwaukarimuatavunakwaukarimu."Kwakwelihawajali,kusemaukweli.

Mimihudumayajuuyamoyowako

Lakinimimihudumakuhusumoyowako.Niwitowangukwahudumayajuuyamoyowako.Hiyonikwaniniwazeenamimizinaitwa"wachungaji."Sisiniwalidhanihudumakwaajiliyenu.Yesuanasemaeneolahazinayakonikiashiriachaeneolamoyowako,Mathayo6PauloanasemakwambamtuambayekweliuzoefuneemayaMungukuelekeawenyedhambiwasiostahilinitakupa.HiyonininiBibliainasema,sawa?Wakatisisinikuwamtiifukwamaandiko,tunawezakuonaneemayaMunguakifanyakazikatikamaishayetu.Miminakuuliza,"JeneemayaMungukatikakazikatikamaishayakoaula?"KwaniniWaislamukujengashulekatikaKyrgyzstannaWakristohawako?

Nininatakanihii:Natakakwakilam1wetukuwanauwezowakuhitimishanjiaPauloanamaliziakatikasura9:15,"ShukranikwaMungukwaajiliyazawadiyakeinexpressible[neema]"zawadiyaneemahiyoambayoanaokoawenyedhambiwasiostahilikamanami.Kipawachaneemaambayoinaongozanainatuwezeshakutoa,kutoakwamaendeleoyaufalmewaMungunakwaajiliyautukufuwaMungupekeyake.KuonyeshaMungunamtumwinginekatikaduniakwambaneemayaMungunihainavizurinamatekekatikamwiliwaKristo.

KutoanizawadiyaMunguyaneemakwawasiostahiliwenyedhambikwambainatufanyasisikutokavituvyaduniahiikwakupigasisikutoakwaukarimunakwafuraha.


45.MkristoFuraha

Kuanzishwa

Katikasura1-4yaWarumi,kamatulionawikiiliyopita,Paulokushughulikanamadazimalakuwamwanafunzi,hasasualalauhalali.TulionakwambaPauloanatufundishakwambatunakuwawenyehakikwaimanipekeyakekatikaYesuKristo.Kwambawewenamiminialitangaza'hanahatia'yadhambizetu;sikwasababutumekuwakazingumukwelikwelikatikahilo,lakinikwasababuYesualifanyakazikwaajiliyetumsalabani.

KatikaWarumi5-8Paulohatuakatikamadaya2yakuwamwanafunzi.Sisinikushughulikahapahasakwamafundishoyautakaso,namafundishoyautakatifu,auangalauukuajikuelekeautakatifukatikamaishayetuyakilaSikuya.Katikasurahizi4ajabu,PauloanaendaSpellnjefaidayakuwahakikwaimani.Yeyeanaendakuonyeshasisininimaishayamtumwemainaonekanakama.Miminatakawewekumbukahakijuumbeleilinauhusianowamambo.Angaliasuraya5:1tafadhali,'Kwasababuhiyo,tangutumekuwahakikwaimani.'Tafadhalitaarifakwambakuhesabiwahakihuja1nakishakutakaswa.Sura3inakujakablasurayatano.Nirahisikupataamrikimewashwanakufikirikuwa,'Naam,kamamimikwakwelikazikwabidiikatikautakaso,kamamimikazikwabidiikwelikatikautakatifu,kwambakwanamnafulanimimininakwendakupataneemakwaMungu.'Hiyoniuzushi.Kuhesabiwahakikwaimani,kupitianeemayaMungukwakaziyaYesuKristo(sura1-4)nininiinakuja1;kishakulingananahilo,sisikuangaliasura5-8nayalemaishayakikristoinaonekanakama;kwamanenomengine,kilemtumwadilifunikuwezeshwakuishikama.Hatuwezikuwekautakasokablakuhesabiwahaki.SisikuwekamamboambayoMunguanafanya1;kishakwamisingiyahilonaHHHhHisenablement,tunazungumziakuhusumaishanjemaishayetukatikautakatifu.

Piataarifakwambakuhesabiwahakilazimalazimakusababishautakaso.Sura5-8katikaWarumisihiarikwaMkristo,hiinininiuhalaliinaongozakwa.Katikataarifayetuyaimaninimazungumzojuuyautakasokuwamuhimunabaadhiyamatundayakuhesabiwahaki.Basihebukupatautaratibu1kwa1hakijuumbele.Kuhesabiwahakinimsinginajuuyake,unatuwezeshanaanatuitamaishayautakatifunautakaso.

NiniNingependakufanyanikukupasweepmpanawasura4.WakatikunamambomengimengiambayoPauloanasemakwambanikwelimpenzi,natakakuchukuanjetisa;mambotisakwambakuelezakilemaishahayayahakinikuhusu.Nataka,kamaPauloanataka,overwhelmsisinawemananeemayaMungu.Natakakuchocheawewekwenyeupendonakazinzurinakuonyeshaniniinaonekanakamakuishimaishakikamilifukujitoa,mwanafunzimwema.KituborakuwaunawezakufanyaalasirihiinikusomaWarumi5-8katikanuruwamahubirihaya.

I.Suraya5-FurahayaMaridhianoyetu

A.Inaonekananamiakayanyuma-AmaninaMungu

Katikasuraya5,Pauloanazungumziakuhusufurahayareconciliation.Thehatuayetu1yeyehufanyaniwakatiyeyeanaangalianyumanamiakayanyumanayeyeanasemakuwakwawaleambaoniwaadilifu,tunaamaninaMungu.Suraya5:1,'.Kwahiyo,tangutumekuwahakikwaimani,[nawalasikwamatendo]tunaamaninaMungukwanjiayaBwanawetuYesuKristo'Katikamstariwa11yeyekwendakuzungumzakuhusumaridhiano;amaninamaridhianoinamaanishakitukiya1.InamaanakwambauhasamawameachakatiyaMungunasisinauhasamawalewamekuwakubadilishwanauhusiano.

NadhaniukwelimuhimulinapokujasualalamafundishoyaBibliakuhusuamaninikwambaniukwelilengo.Siokimsingilenyewe,lakiniamanikimsinginiukwelilengo.Kwamanenomengine,siyohivyokiasiganinamimikuhisikuhusuMungu.AmanindivyoMunguanadhanikuhususisi.Hayonimambokwakiasikikubwatofauti.Paulohasemi,'Hey,hebukazingumukwelikwelinakujifunzakujisikiakamatukonaamaninaMungu.'Badalayake,kwasababusisinihakikwaimani,tunaamaninaMungu.Niimanihiilengokwambainatupautulivukatikakatikatiya


maishayetu,katikahisianahekahekazahalizetu:kwambawakatiwotewamambohayanikusonganakutikisa,ninitunawezakujuakwauhakikanikwambakwasababusisiniwaadilifukwanjiayaimanikatikakaziyaKristomsalabani,MunguanaangaliasisinaAnasemakwambatunaamani.

Hatimaye,ukwelihuuhainalengokuanzakutembeakwetusubjectively.KamasisikujakuelewakwambasisiniamaninaMungu,nikuanzakuathirimapenziyetunahisiazetunafurahayetu,kiasikwambahatakatikatiyamazingiramagumutunawezabadokufurahi.KwawalewakwetuambaoniwatuwemakwasababuyakileKristoalifanyajuuyamsalaba,tunawezakujuakwakujiaminikabisa,bilakujalihaliyamaisha,kwambasisiniamaninamtutukwambakwakweli,kwelimambo;nakwambaniMungu.

B.Inaonekanakwamustakabali-'kufurahikatikatumainilautukufuwaMungu'-5:2b

Hatahivyo,PauloinaonekanakwaSikuyazijazonaanaendeleakatikamstariwa2,'Kwanjiayakesisipiakupatikananjiayaimanikuifikianeemahiiambayomnasimamandaniyake;nasisikufurahikatikatumainilautukufuwaMungu.'Sifaya2yamaishayahakinikwambamiminaweweunawezakufurahikatikatumainilautukufuwaMungu.Kamailivyoamani,mafundishoyakikristoyamatumaininisikituambachonisubjective.WakatiBiblianikuzungumzakitheolojiakuhusutumaini,sikama,'Mimikwakwelimatumainihiihutokea.'MafundishoyaBibliakuhusutumaininiyenyewelengo.Mwandishim1inasababishamatumainikama'kutarajiaujasiriwamamboyajayo.'WakatimiminawewekufurahikatikatumainilautukufuwaMungu,sisinifurahakatikakujiaminikabisakwambakamasisikuangaliambelekwakileuongombele,tunajuakwambatutakuwanautukufuwaMungu.KunakituuhakikakuhusuhilokwasababukuhesabiwahakikwetunimsingiwaimaninakaziyaKristojuuyamsalabanasijuuyajinsimengimazurimambomimikutokeakwakufanya.

SisinikuangaliambelekwakujiaminikabisanakupokeautukufuwaMungu.Nininikwamba?NiutukufuwaMunguninini?Kwaupandemya1,PauloanazungumziakuhusuutukufuwaMungudaimaniayetukuwana.Alituumbakwakuwautukufu.Utukufualiyekuwaamepoteakatikaangukonabadotunawezakujuakwauhakikakabisakwambawakatisisikupatambinguni,kwambautukufuwetuitakuwakamili,Warumi8:30,"NawaleMungualiotanguliakuwachaguaaliowaita,nawalealiowaitapiamwadilifu,nawalealiowahesabiahaki,piaglorified.'GlorificationnikatikaSikuyazijazo.NikwaninitunatarajiakatikautukufuwaMungu.Hatahivyo,Pauloanawezakusemayautukufuwetubaadayekatikawakatiuliopitakwasababuanajuazaidikivulichashakakwambakuhesabiwahakiilikuwanikwasababuyaimani;kuwautukufuwaMungulengokwasisinikusubirinasisiatukuzwe.

BaadhiyaSikuyamaumivuwatakuwawamekwenda.BaadhiyaSikuyamapambanonadhambizitafutwa.LabdaSikuya1nusuwamoyoambayosisikumtumikiaMunguwataharibiwanasisikuwahasaambaoyetumwenyeupendo,mwenyenguvuzote,Sikuyazoteneema,mwenyeutukufuwaMungunalengotuwe.Sasakamahiyonisithamaniwakishangiliakatika,sijuininini.Sisinifurahakwaujasirikutarajiakwambambeleyetulipokamilinajumlautukufuwetu.

Upandewa2wautukufuwaMungunikwambawewenamimipiakuangaliambelekuonautukufuwaMungumwenyewe.Katika1Wakorintho13,Pauloanasema;'Sasatunaonakwakioosurahafifuuletutaonausokwauso.Sasanajuakwasehemu,kishamimiatajulikanakikamilifu.'TunawezatuutaonautukufuwaMungusurahafifu,kamavilekatikakioo.KatikaSikuyazazamanivioohazikuwakileambachowaonileo.Walikuwatukipandechachumaunawezavigumukupatakutafakarinjeya.Kwakweli,kamawewekwendamakumbushohukoKorintho,waoitabidikuonyeshakioo,naunawezavigumukuonaweweninanikatikakioo.Tunaonasasakatikakioo,lakinitunatarajiakwaujasirikutarajiakwamaonoyautukufuwaMunguwakatitunapatakumwonausokwauso.

NilipokuwamdogoMimidaimawalidhani,(sikwasababunilikuwakufundishwahuu)yambingunikamaterminus.Mimidaimawalidhanikwambambinguniilikuwa,'Naam,tunakwendakufikahukonatunakwendakuwakamilifu,nakwambanininikinaendeleakuwamilele.'Mimikamwealifanyakamakwambawimbosisiwaliimba,'Wakatisisitumekuwahukomiakaelfukumimkaliàakamajua,tumekuwahakunaSikuyachinikuimbasifazaMungukuliko


wakatisisi1imeanza.'Boring.Ikupatakukaakaribukwamiaka10,000nakufanyakituki1tenanatena.NaamsiyokwendakuwaboringnakumtukuzaMungu.Lakinikwamiaka10naumriwamtotoninjeyaakiliyakeboring.Lakinimbingunisimahalituli.MunguSikuyazotekuwausionawewenamimi,hatawakatisisiniumekamilika,Sikuyazotezitapatikana.Sisidaimakuwamahususi.Kamamaelfuyamileniazilizopitanikubadilishwakwamatrilioniyamilenia,wewenamiminikwendakuendeleakukuakatikaufahamuwetunahofuzetunamshangaowetuwautukufuwaMungu,waajabuwake,yaukuuwake,ukamilifuwaMungu.Huunimchakatounaoendelea.Sisikamwekuelewakwake.SisidaimakuwakuongezekakatikaupendonakwamshangaonaajabukatikautukufuwaMunguwetuana.Tunamwonasasakatikakioo.Nikituikilinganishwananinikinaendeleakuwakamawakatisisikufikahuko,ambayonikituikilinganishwananinikinaendeleakuwakamakatikamiakamichachetrilionimilenia.

SisikufurahikatikatumainilautukufuwaMungu.Kwakweli,kamaPauloanaendeleakusema,matumainihiinihivyoimaranatumainihilinihivyotukufu,kwambanimatumainihayasanayautukufuhubebasisikwanyakatingumukatikamaishayetu.Nihubebasisikwanjiayamateso,nahekahekanamabondenakivulichakifo.Katikamistari3-5hiyonihatuayeyekufanya,'Zaidiyahayo,sisikufurahikatikamatesoyetu,[Naam,hakiPaul.],Wakijuakwambataabuhuletasaburi,nayosaburihuletauthabiti,nauthabitihuletatumaininamatumainihainakuwekayetukwaaibukwasababuupendowaMunguamekwishamiminiamioyonimwetukwanjiayaRohoMtakatifuambayeamepewakwetu.'Matumainiyetunihivyoimaranaahadiyautukufu,utukufuwetunautukufuwaMungu,nikubwasanakwambatunawezakukabiliananamatesonatabasamukwasababutunajuaniniuongozaidini;kwambakamasisikwendakwanyakatingumu,Munguyanaendeleauvumilivukatikasisi;nakamaMunguyanaendeleauvumilivu,Yeyeyanaendeleatabiakatikasisi;nakamayeyeyanaendeleatabiandaniyetu,yeyeyanaendeleamatumainizaidi,matumainikatikautukufuwaMungu.WalewakwetuambaonikufurahihakikwakutarajiaujasiriwautukufukwakuwanakwendakwakupokeanautukufukwambamimikupatakuonakatikausowaMunguwangunamkomboziwangu,nanikwendakupataborakilamwaka.

SadakaC.Kristokikamilifuinashughulikiadhambizetuzote

Lakinikusubiri!Kunazaidi,mengizaidi.PaulinaendeleakusemakuwasadakayaKristokikamilifuinashughulikiadhambizetu.Hiinifundishokwawingiwamsalaba;nanihakikanikituchamatumaininafurahakwaajiliyetu.Pauloanaanzakatikasura5:12kwakuelezadhambiyaAdamunaatharizadhambiyaAdamujuuyakilamtukwasababukilamtu,kamaAdamu,dhambi.Anasema,'Kwahiyokamaviledhambiiliingiaulimwengunikupitiakwamtumya1,nakifokupitiadhambi,nahivyokifokikaeneakwawatuwotekwasababuwotewamefanyadhambi.'Hivyoanaanzapichahiiyamadharayadhambidunianikote.

KishakamayeyehuendakwanjiayahojayeyeinalinganishwakitendoAdamuwadhambinaniatharidunianikotekwakitendochaKristolahakinaatharidunianikote.Katikamstariwa18,'Kwahiyo,kamakosa1imesababishashutumakwawote[watu],hivyotendo1lahakiwalihesabiwahakiyenyemaishakwawote[watu].'KafarayaYesukwamsalabanikutoshailikufidiadhambizotezadunia.Haiwezekanikwawewenadhambizenunamiminadhambizangukwakujiwekanjeyauwezowamsalabawakusamehe.Hiyonikwaninikamanguvukama'matesoyaKristo'ni,nguvuzaidisehemuyamatesonimasaakwambaYesualitumiakatikakutengwanaMungu,Babayake,mara1katikamileleyotewakatiambapoAlifanywakuwadhambiiliwewenamiminawezakuwahakiyaMungu.Mudawakejuuyamsalaba,malipoyake;kwamaana,kufanyayakeyadhambizetu,kulipayakeadhabuyadhambizetu,nihivyogrundligkwambahakunadhambiyayenunayanguanawezakuwekawewenjeyauwezowaMunguwakusamehe,kamawewekuuliza.Jinsiganiwanawezakuwamajibulakinifuraha,wakijuakwambakafaraMungujuuyamsalabainashughulikiawotekwambamiminawezamilelekufanya?Kujitoshelezayamsalaba.

II.Suraya6-Utakaso

Katikasuraya6Paulohatuakatikamadamaalumyautakaso.Yeyekuzungumzajuuyasualala:je,nisawakwamtuambayeanadaikuwaMkristo,mtuambayeanadaikuwawaadilifu,je,nisawakwamtuhuyokuishikatika


dhambi?Yeyesikuzungumzajuuyadhambimarakwamarakwambasisikukirinasisinikusamehewa(1Yohana1:9).Yeyekuzungumzajuuyadhambiinayoendelea;paledhambinitabiayamaishayetu.Naanasema,'Nikwambaokay?Je,nisawakuishikatikadhambiikiwatunatakaswa?'Najibukatikasuraya6ni'NoHakunahiloisi.'

A.Tumekuwakuwekwahurumbalinadhambi.

Pauloanaanzakatikasuraya6nakusema,'Tumekuwakuwekwahurumbalinadhambi.Kwaniniunatakakuishindaniyake?Hiyohainamaanayoyote.'NikamaPauloanakunakichwachakenaanasema,'Hiinisilliestswalinimekuwamilelewametakiwa.ÔShouldtunaendeleakatikadhambiilineemaanawezawingi?ÔWhatswalisilly.Wewewamekufakwadhambiyako.Umekuwakuwekwahurumbalinadhambi.Kwaniniwewekuchaguakuishindaniyake?'Anatumiamfanowenyenguvusanayaubatizo,nakatikasuraya6:3anasema,'Je,hamjuikwambasisisotetuliobatizwakatikaKristoYesutulibatizwakatikamautiyake?Basitulizipamojanayekwanjiayaubatizokatikamauti,ilikamavileKristoalivyofufuliwakutokawafukwanjiayautukufuwaBaba,sisipiatuwezekuishimaishamapya.'NiniPauloanasemani,'Kuangalianyumawakatiwakubadilikayakonakilekilichotokeakatikakubadilikayako.Kuangalianyumawakatiwaubatizowakonaniniubatizoniishara?Mlikuwaakiwaambiawatuwakatiulibatizwa?KwambakamavileKristoalikufa,kamavilewalizipamojanayekatikakifo,tukamawewekwendachiniyamajiyaubatizo,wewenikufapamojanaKristo.Hiyonininikilichotokeakatikakubadilikayako;nawewewamefarikiduniakwaainahiyoyazamaniyamaisha.KamavileKristoalivyofufukakwaainampyayamaishanakamawewewalitolewamajiyaubatizo,hivyopiayamekuwayaliyotolewakwaainampyayamaisha;ainayamaishaambapowamekufakwadhambi,ambapowamekuwakuwekwahurukutokadhambi.Kwaniniunafikiribilahataunatakakuishikatikadhambi?'Tumekuwahurukutokanguvuzaketyrannical,mstariwa7,"Kwamtuambayeamekufaameondolewakuwekwahurumbalinadhambi.'Nifurahailiyoje.Nifurahailiyojekuishiainahiiyamaisha,kujuatumekuwahurukutokakabisatyrannicalnguvuyadhambi.Dhambibadohuathirisisi,siyohivyo?Dhambisikutokomezwa.Nisikwendakwakutokomezwampakakitimwishohukumu,hivyonamimibadokuwanakushughulikanadhambi.Kwamfano,unamistariya11na12,'HivyopialazimakuzingatiawenyewekufakwadhambinahaikwaMungukatikaKristoYesu.'Kwamanenomengine,unahitajikuelewakwambawamekufakwadhambi.UnahitajikuelewakwambawewenisasahaikwaKristo.Hiyoinamaanagani?Hebusidhambi,kwahiyo,kutawalakatikamiiliyenuyenyehaliyakufanyawewekutiitamaazao.UtakasobadonikituambachosisikushirikiananaMungukatikakufanya.Tumeitwa,dhambiisiitawalekatikamiiliyetu,kuwezeshwanaRoho.Lakini,tumekuwahurukutokadhambiambayodaimanippingkwavisiginoyetu.Tulikuwahurukutokakabisatyrannicalnguvuyadhambi;kiasikwambahatunadhambitena.Tumekuwakuwekwahurumbalinadhambi.Ninimaishayafuraha.

B.watumwawauadilifu

Kishaanaendeleakatikanusuya2yasuraya6kwambasisipiakuwawatumwawahaki.Yeyetukujaribukusemakitukiya1,lakinikwamafumbombalimbali.Naanasemakuwakablayakuongokakwetutulikuwawatumwawadhambi.Sisihawakuwanauchaguzi.Sisiwanakwendadhambi.Hiyoninini5:12niyotejuu.Sisiwalikuwahawakupatakatikamtandaowaudanganyifunamtandaowauongo;nautumwahuukwadhambiilikuwakutuongozakwauchafu,kwaongezekolauovunahatimaye,Pauloanasema,hadikufa.Lakinisasakwambasisiniwatuwematunakuwawatumwawahaki.Angalia6:22,"Lakinisasakwakuwammewekwahurukutokananadhambi[sehemu1yasuraya6],mkawawatumwawaMungu,matundayakupatainaongozakwautakatifunamwishowake,uzimawamilele.'Yeyeanatumiamfanowawatumwawahakimapemakatikaaya.Angalia,matokeoyakeniuhurukutokakwadhambi:Niutakatifu,niuzimawamilele,nanifurahayautumwa,furahayautumwakwaMunguwambingunaardhi,furahayautumwakwaMunguyamsalaba.Hiyoambapokunauhurunahapondipokunafuraha.

Wakatiwamaombiwakatihuumtuasubuhialiombakwambasisihivyomaranyingikufikiriyamaishayahakikamakituambachoninzito.Maranyingitunafikiriyamaishayakikristokama,'Haya,kilaMiminimepatasasaninzimamwezisetiyamamboambayomimikufanyanakwambasiwezikufanya.'Tunadhaniyamaishayahakikamanzito.


Lakinije,sikweli;nawakatimwinginehatuwezidaimakuonakatikasisiwenyewe,lakinitunawezakuonakatikawatuwenginehivyowazi,kwambahakunakituchochotezaidikulikomzigokuwawatumwawadhambi.Hakunakituzaidikulikomzigokuwahawakupatakatikahiliondkushukakwambadhambianatakasisikatika,ambapodragssisimbalizaidinazaidinazaidimpakakabisanakuharibukabisakwetu.Hiyoninzito.LakinimaishaaliishikatikautumwakwaMungu,yafurahanayahaki,niuhurutukunakatikayoteyaukweli.NahivyokwafurahasisikumshukuruMungukwambasisiniwatumwawahaki.

TaarifayaniniPaulohasemi,kwanjia,katikasuraya6.Wakatiswalinialiuliza,'Je,nisawakuishikatikadhambimarakwamarakamamuumini?'Hasemi,'ndiyo.'Imeanjibulakeni,'NoSiyosawakwamuuminikuishikatikadhambimarakwamara.'Kunawatuambayokufundishakwambamaishayakikristokwelihainajambo.Utakasokwambaniyahiari.'Hey,tumekuwahakikwaimaniyako.Unawezakuishianywayunataka.Kiundakwambaungamolaimani.Wewekukuliamkonojambohilo.Wewekujiunganakanisa.Hey,unawezakuishianywayunataka.Tumekuwahakikwaimaniyako.'Utakasonimuhimunabaadhiyamatundayakuhesabiwahaki.HiyonimafundishoyaPaulo.Lakiniuhalalidaimainaongoza,daimainaongozakwautakaso.Suraya6nisilazima.Nisurayafurahanauhuru.Lakinisiyolazima.Akilikuwekamamboyamwilinimauti,Pauloanaendakusema.Baliniayamamboyarohoniuzimanaamani.

III.Suraya7-Freedom

Suraya7kishamajadilianokuhusuuhuru.Hatuayeyeanatakakufanyanikwambamtumwenyehakinibure,hasakutokananahukumuyasheria.Kunamengizaidi,kamanilivyosema,kwamaishayakikristokulikotukukubaliorodhampyayanininadon'ts.Kunamengizaidiyamaishayakikristokulikokidolekulaanikwambaanasema,'Huwezikufanyahivyotena.KuwaMkristonahakunafurahazaidikwaajiliyenu!'Hatahivyoniajabujinsiwatuwengikufungawenyewehadiainahiiyahuzunikuwepo,ambaohawaelewiuhurunafurahakunakatikaYesuKristo,nasikitulakinisheria.Hayahayakuwailanikuwekampyayasheriakwambatunakufuata.HilondiloPauloanazungumzakatikasuraya7,hivyokumwekasitawatisanikwambasisinihuru.Ujumbezimakatikasuraya7niborainaongozwakatika1ayambilikatikasuraya8ambapoPauloanasema,'niKunahiyo,sasahakunahukumukwawalewaliondaniyaKristoYesu.KwasababusheriayaRohowauzimaimeniachahurukatikaKristoYesukutokakatikasheriayadhambinamauti. '

Kamakusomakwanjiayasuraya7utaonahojayaPaulokuanzaunfurlnaanasemakwambakamavilemtualiyepotezamkehadikufanihurukuoatena,hivyopiawauminiwamekufakwasheria,walikufakwa'Usiwesi';nakamawewekuendeleapichazanje,sisiwotenikuolewanaKristo.Sisinibibiyake,pamoja.Sisinim1m1kuolewanayeye.Suraya7:4,Pauloanasema,'Kadhalika,nduguzangu,ninyipiawamefarikidunianasheriakwanjiayamwiliwaKristo,iliupatemaliyamwingine,yuleamefufuliwakutokawafu,ilitupatekuzaamatundakwaMungu.'Tukohurumbalinasheria.Sisiwamefarikidunianasheria.SisinikuolewanaKristoilituwezekuzaamatunda(sikuishianywaytunataka)lakinikuzaamatundakwaMungu.

Badokunasheria.Nilazimasikutendakamamzinzi.Suraya7:6,"Lakinisasasisinihurukutokasheria,kwasababutumekufakuhusulilejambolililotufanyasisiwatumwa,ilisisitupatekutumikasichiniyaumriwakanunizilizoandikwalakinikatikamaishamapyayaRoho.'Badokunamiongozo.Badokunamiongozokuelekeautakatifu.Nakunamapambanobado.

Pauloanasemakituki1mwishonimwasuraya7kwambayeyehanakatikasuraya6,kwambakikosikamiliyadhambihaijawahikutokomezwa.Badokote,kwakweli,nanikifunguutata.LakininadhanininiPauloanasemani,'Kamamimikuangaliamaishayangumwenyewe,kamaMkristokukomaasana,mimibadokuelewakwambadhambininguvukazindaniyangu;namamboambayonatakakufanya,sijuikufanya;namambosanakwambamimisitakikufanya,mimikuishiakufanya.'KamamtuyeyoteinakuakatikauhusianowaonaYesunakamautakasowaoanapatazaidinazaidi,hainadhambizetukuwazaidinazaidiyawazinadhahirikwetu?Karibukatikahisia,kutengwanasisiilituwezekuonakwambandiyo,dhambibadokazikatikamaishayangu.Hivyobadokuna


miongozo.Badokunamapambano,lakinikabisatyrannicalnguvuyadhambiimevunjwanaYesuyupamojanasi,ilikatikatiyamapambano,kuongezekaushindimapambanoyamaishayetu,badotunawezakupigakelelekamaPauloanafanyakatikamstariwa24,'Olewangu,maskinimimi!Naniatakayeniokoanamwilihuuwamauti?'Je,umewahikujisikiakamahayo?Je,umewahikujisikiakama,'Mimituhawezikuchukuahiitena.Miminiudhaliliwamtu?

IV.Suraya8-RohoMtakatifu

Katikasuraya8,PaulonikusongambelekatikacrescendokwanininikamakuishimaishakatikanakwanakwauwezowaRohoMtakatifu,nakunamambomengiambayoyeyemazungumzojuukatikasuraya8;lakininapendatukumwekanje3ambayosilazimamuhimuzaidi,lakiniwaoni3yafavoritesyangu.

A.IliyopitishwakatikafamiliayaMungu-8:23b

PauloanazungumziakuhusuukwelikwambakwanguvuyaRohoMtakatifu,wewenamiminiiliyopitishwakatikafamiliayaMungu.Angaliamstariwa23tafadhali,'NasihivyoUumbanjipekeyake,balisisiwenyewetulionamalimbukoyaRoho,[tumekuwakupewamwanzowamavuno,sisikujuaninimbinguninikwendaladhakama,sisikujuaniniuhusianonaMunguainayaladhakama.Yeyenimalimbukoyetu.Yeyenikuhakikishayetuyamamboyajayo]piatunauguakatikanafsitukisubirikwahamukufanywawana[nakamahaowana].'Mchakatokupitishwaimeanza.WewenamimiambaonihakikwakaziyaKristowatajuakwauhakikakabisakwambatunakuwawatotowaMungu.Hatahivyosisiwotekusubirikwakuwatareheyamwishoyamahakamawakatiwamchakatokupitishwakukamilika.Sisisitukusubirikwaajiliyake,tunauguakwakutarajia.Tunatarajianamsisimkokamakuwatunaugua.

Je,wewehivyomsisimkojuuyahatmawakonaMungukwambamanenohayawezikuelezafurahayako?NimanenoyakotudunikuelezeahisiayandanikabisavisceralkwambatunakamatunauguakwasababuhatuwezikusubirikwaSikuyahiyoyamwishowakatimchakatowetukupitishwakukamilika?Lakinikamam1wenuwamepitishawatoto,kujuahasanininimimikuzungumzajuu.SisiniiliyopitishwakatikafamiliayaMungu.

B.RohoMtakatifuanatuhakikishiakwambasisiniwatotowaMungu

RohoMtakatifuanatuhakikishiakwambasisiniwatotowaMungu.Sisikujuaninikinaendeleakutokea,lakinikatikamchakatoMunguanatuhakikishiakwambasisini,kwakweli,watotowake.Kugeukanyumatafadhalikwasura8:14naPauloanaandika,'KwakuwawotewanaoongozwanaRohowaMunguniwatotowaMungu.Kwahukupokearohoyautumwakuangukanyumakatikahofu,lakiniumepokeaRohoyakufanywawana,ambayekwahiyotwalia,ÔAbba!Baba!'NayeRohomwenyewehushuhudiapamojanarohozetukwambasisiniwatotowaMungu,nakamatuwatoto,basiheirsÑheirswaMungunawarithiwenzakepamojanaKristo.'Hakunakabisaswalikatikamawazoyanguambapomimininakwendawakatimimikufa.HakunakabisaswalikwasababukunakabisahakunaswalikwambamiminimtotowaMungu.Nawakatikunamambomengiambayotunawezakuangaliawakatisisimajadilianojuuyauhakikawawokovu,kwahakikakubwaniukwelikwambanasikiaRohowaMungukusemakwangu,'Bill,wewenimtotowaMfalme.'Kwambanihakikauhakikanguvu,ainayauhakikakwambahakunakituwanawezakuathiri,kwasababuhakunamtuanayewezakunitenganaupendowaMungukatikaKristoYesu.NauhakikawanguwatakaakwelikwasababunasikiasautiyaRoho,yamwokoziwangu,kuniambiakuwamiminimtotowake.

Hatahivyoniyakuvutiakwambahatakatikamazingirayaajabuyakwambavile,Pauloanahisihajayakuwaonyakwetu,kamaamekuwaanatuonyanjiazotesura5-8.Angaliajinsimstariwa17inamalizika,'[Tuko]warithiwaMungunawarithipamojanaKristo,ilimradisisikutesekapamojanayeilitupatenakutukuzwapamojanaye.'Hilonitatizolakuhubirikwawatuwalionamahitaji,kwasababuhakunamtuanahisimahitajiyaoyandanikabisanatruest,na1yayetuyandanikabisanamahitajiyetutruestnikwambanilazimakutesekakwaajiliyaKristo.Kamaunatakakupokeautukufukutokakwake,(hiyonimbinguni)basinamimilazimakuteseka.


'Sasa,hiinimafundishoyawokovunamatesonamtuyeyoteambayenidunikutoshakatikamaisha1kwa1inakwendambinguni.'Hakuna!Hiisiwokovukwamateso.Kwamateso,Paulohaifikiriipekeyakuuawashahidi,ingawahiyoinawezakuwanikesikwabaadhiyenu.Baadhiyawatotowakoinawezakuitwanamwilihuu;weweinawezakuitwanamwilihuu,kutumikiawatotowanaoishikatikamabombayamajimachafukatikaBudapest,naunawezakufahukokwaimaniyako.HiyoinawezakuwanimamboambayoMunguamekuitaaumimi.LakiniPaulo,namatesoinamaanazaidikulikotukuuawa.Nadhanialikuwanamaanakituki1kwambayeyekuzungumzakwaTimothykuhusukatika2Timotheo3:12anaposema,'kwambakilamtuambayeanatakakuishimaishayautauwakatikaKristoYesuwataudhiwa."

Mgogoronaduniahiisiisharakwambakunakitukibaya.Mgogoronaduniahiinimaranyingiisharakwambakitufulaninihaki.Yesualisema,'kwambakamawaoumenichukiamimiwaowanaendakuwachukianinyi.'Kamamiminawewekuishimaishayetukatikaduniahii,nahakunamgogoro;kamahakunamtuanajuakwambaweweniMkristo,ikiwahakunamtuanajuakwambambingunininyumbanikwakokweli,kamahakunamtuanajuakuwawewenikatikanurunawaonikatikagiza,basinapendakuanzakuwanawasiwasikamaningekuwawewe.LakinininiPauloanasemanikwambakamawewenamiminihainjedhamirayetuyaKikristosisiatakujakatikamgogoronaduniahii.Kutakuwanamatatizo.Huwezikuwamtumaarufukatikakambiaushuleaukazinikwasababuutakuwaamesimamakatikathabitihukumuyajamiiambayonikwendakuzimukatikakikapumkono;jamiiambayokwaharakasanaitakuwakufafanuandoakamauhusianonyinginawanyama.Nihakiyakuzungukakona.Nakamawewenamimisiwezikuishikatikaainahiyoyadindi,basikunakitukibayanawewenakunakitukibayanamimi.BalitunaishinjemaishayetuniayaKristozetu,anaishilahaki;nasisiatakujakatikamgogoronadunia.Nasisikuteseka;namatesoniisharakwambaahadiyetuyaKristonihalisinaniainahiyoyamatesokwanjiaambayosisikwendambinguniimefika.Tafadhalikuelewa,nikatikatiyamigogoroyakwambaMunguanazungumzaloudestnawazizaidi,si?Niwakatitunahitajineemayakezaidikwambaanakujakupitiawazizaidi.SisiniwatotowaMungu.

C.Kamahiyohaitoshi,PauloanamaliziakwambatunajuaMunguyukoupandewetu

Pauloanaendeleahadisuraya8nawengi,mambomengizaidi,lakinianamaliziajuuyajambohili.Niainayakamayotehaya,barakahizizote,furahayotehiisiyakutosha.PauloanamaliziakwakusemakwambaMunguyukoupandewetu.NinizaidinipalekulikoMungukuwaupandewetu?Warumi8:31,'Nininibasitusemeninijuuyahayo?IkiwaMunguyukoupandewetu,ninanialiyejuuyetu?[Nanikwelianatoampasukoambayenikinyumechetu,Munguyukoupandewetu]YeyeasiyemwachiliaMwanawakemwenyewe,balialimtoakwaajiliyetusote,jinsiganiyeyesipiapamojanaye[naYesu]neemakutupatiakilakitu?'Hakuna1yamatokeoyoyoteambayenikwendakinyumenawewenamimikamaMungutayarikupewamwanae,kunakitukushoto.

Lakinibasianaendelea,hakunamtuambayeanawezamalipoyetunadhambi,`NinaniataletamalipoyoyotedhidiyawateulewaMungu?'Ambaonikwendakuwamshitakikwenyekitichahukumu,Shetani?HakunaShetaninimshitakiwetusikwenyekitichahukumu.NiMungundiyemwenyekuwahesabiahaki.Nimekuwawaadilifu,sikwasababuyananimiminiaunininimefanya,lakinikwasababuyaYesuninaninakilealichokifanya.Hakuna1wakushotonamalipoyangunadhambi.

Hakunamtuambayelawamajuuyetu,mstariwa34:"Ninanikwaajiliyakumhukumu?KristoYesundiyediedÑmorezaidiyakwamba,ambayealikuwaraisedÑwhoanakaaupandewakuliawaMungu,ambayekwahakikanitunamwombeakwaajiliyetu.'Hakuna1wakushotonalawamajuuyetu.Kristoalikufakwaajiliyetu,YeyenimilelembelezaBabakuwaombea,YeyeanasimamakatiyaMungu,Baba,nawewe.Hakunamtuwakushotonakulaani.

KishaanasemahakunaatakayekututenganaupendowaMungukatikaKristoYesu.Fungu35:`NinaniatakayetutenganaupendowaKristo?Je,nitaabu,audhiki,aumateso,aunjaa,auuchi,auhatari,aukuuawa?[Aukitukinginechochotenawezakufikiria.]Aya37:'.Lakini,katikamambohayayote,tumepatazaidiyakushinda,kwayeyealiyetupenda'Nakishayeyekumalizikakwamistariya38na39:"KwaNinahakikakwamba,walamautiwalauzima,walamalaikawalawatawala,walayaliyopowalamamboyajayo,walawenyeuwezo,walakimowalakina,


walakitukinginechochotekatikaUumbanjiwote,mapenzikuwanauwezowakututenganaupendowaMungukatikaKristoYesuBwanawetu.'

Hiinifurahayamaishayahaki.Je,wewekuzidiwa?Unapaswakuwa.NatumainikwambaWarumi5-8itakuwakuhamasishawewekuonaninimaishayakoinawezakuwa,nininimaishayakolazima.Ombilangunikwambakuwaamshakupendanamatendomema,ujasirinafurahakatikatumainiletu,hurukutokanananguvunahurukutokananahukumuyadhambi,watumwawaMungu,wakiongozwanaRohowaMungu.Hiyonimaishayakweli;kuwaniuzimatele.


46.Unyenyekevu

I.Utangulizi

PaulinamahusianoyakaribunahisiakanisaalilopandahukoFilipinawakatisisikuangaliabaruaaliandikakwao,kunafurahasanandaniyake.Nimaranyingihuitwa"baruafuraha."

Hatahivyo,kamakanisanyingineyoyote,nasehemuyakeyamatatizo.Njeyanchi,kulikuwanamateso.Ndani,kulikuwanaubinafsinawivunaubinafsi.Kwakweli,motishayabaadhiyawahubirikatikamakanisambalimbalinyumbahukoFilipi,motishayaokwakuhubiri,nikufanyaPaulwivu.Yeyekukwamakatikajela,kufuatiayakenikupungua,"Hatuwezikufikahukonjenakuhubirinakupatakanisakubwabasialiyokuwanayo."Sikanisakupitakiasiafya.UfumbuzikwaPaulonikuwaitakanisalaFilipinakuwaitakanisahapaunyenyekevu,witowetukwau1nawitowetukwakuzingatia,kwakuzingatiasijuuyasisiwenyewe,lakinikwakuzingatiaMungunainjiliyake.

A.kuishianastahiliInjili(1:27)

Tutawezakuanzasaa1:27napaleWafilipiPauloanaandika,"NilazimanamnayenuyamaishaiweunalingananaInjiliyaKristo,ili,nikijanakuwaonaaunikombalinanyi,nipatehabarikuwaweweniamesimamaimarakatikarohoya1,kwamoyom1kujitahidibegakwabegakwaimanizaokutokananayo."PauloanatakaWafilipikuishiunalingananaInjili.KamaunaESVutasikiataarifatanbihijuuya"anastahili,"nainasema:KigirikiTukuishikamaraiaanastahili.Ambayonihasaninimaanayaneno,lakinihainamaanayoyotekatikaKiingerezahivyosisitukusema"anastahili."

Filipiwalikuwanahalimaalumsana.KulikuwanamajijimachachenjeyaItaliakwambaalikuwahalihii.HalinikwambakamawewekuishikatikaFilipi,ilikuwakamakamawewekuishikatikaRoma;nakamawewekuishikatikaRoma,kulikuwanamarupurupufulaniwewewalipewawatuwenginehawakuwana.Hivyokuishikatika1yamijihiyokuandamanailikuwanihakimkubwanaWafilipiingekuwakiburiyauraiawaowaKirumi.LakinininiPaulonikupatakatikahapa,anasemawaziwazikatikasuraya3:20,nakwambanikwambauraiawetuukombinguni.FilipiingekuwaaliposikiakwambanaingekuwakusikiatofautikatiyakuwaraiawaRomanaraiawambinguni.KanisalaFilipinioutpostyambinguninawaonikuitwakuishikwanjiaambayoanastahili.Kuishikwanjiaambayonisahihi,sikwaraiawaFilipi,lakinikwaraiawambinguni.Kuwaanastahiliuraiawako,Pauloanasema.Nininikuangaliakamakuishikamaraiawambinguni?

B.SimamaImara

Pauloanaendeleakwakutuambianaanasema,"Wewekuishikamaraiawambingunikwakusimamaimarakatikarohoya1."Kwamanenomengine,katikausowamatesoyanjenariftsndani,WakristowaFilipiwameitwakusimamaimara.Je,simashaka.Je,simashakakatikaahadiyakokwaMungu.Je,simashakakatikaahadiyakonamtumwingine.Kusimamaimara.

Lakinijinsiganiunawezakufanyahivyo?Jinsiganiunawezakusimamaimara?Njianikutafsiriwa,"katikarohoya1,"linawezapiakutafsiriwa"katikaRohomya1,'mtaji"S",sindogo"s".NadhanihiyonininiPauloanasemahapa.Yeyekusemakwambawewenasiwezikuishihapadunianikamaraiawambingunikwanguvuzetuwenyewe,ilakwanjiayakuendelezaneemayaMungukuongeleawikiiliyopita.HiyoneemakuendelezaniuwezowaRohoMtakatifuwaMungunanikwaenablement,nikwauwezowaRohowaMungu,kwambawewenamiminiuwezowakusimamaimara.NikwaenablementyaRohowaMungukwambatunaweza"kujitahidibegakwabegakwaimanizaokutokananayo."NitukwauwezowaRohowaMungukatikamaishayetunakatikatiyetukwambatunauwezowakusimamaimarakwamoyom1.


II.Sawaakili(2:1-4)

Je,hiyohasakuangaliakama?Nininikuangaliakamakusimamaimarakatikarohoya1?Naam,hilondiloPauloanaendeleakutuambiakatikasuraya2,kuanziasaamstariwa1anaandika,"KwahiyokamakunafarajayoyotekatikaKristo,[nasarufiyaKigirikianasema,'nakuna']mmevutwanaupendoambaoMunguinalavishedjuuyetu[nakuna],kamakunayoyotekushirikikatikaRohowaMungu,[nauzoefuwetuwapamojawaRohoMtakatifuwaMungu][nakuna],kamakunamapenziyoyotenahuruma[tulionaokatiyetuwenyewe][nakuna],[basiPauloanasema],kukamilishafurahayangukwakuwananiaya1,upendom1nakuwakwamujibukamilinaniaya1.Kufanyalolotekutokaubinafsiaukwakujiona,balikwaunyenyekevukuhesabuwenginemuhimuzaidikulikonafsiyake."

Kwamanenomengine,basikilam1ukiangalia,situkwamaslahiyakemwenyewe,balikilamtuaangaliemamboyawengine.HiinininiinaonekanakamakusimamaimarakatikanguvuzaRohomya1.Inamaanakwambatunaupendohuo;kwambaupendokwambamimikwaweweniupendoambaounakwaajiliyangu.Sisinikatikamkatabakamili.Sisinikatikamkatabakamilikwambatumekuwakujakuelewakwambasisisotekwakwelinikatikajambohilipamoja.

Lakinimuhimuzaidi,nikwambatunaniaya1.Natenaneno"akili"hapanizaidiwazola"mawazo;"wazoladisposition,njiayakufikiri,mtazamo.NininiPauloanasemakwambakamasisinikwendakusimamaimarakatikarohoya1,inamaanakwambatunapaswakuwakamawenyenia;tunapaswakuwananiaya1.

Hiyohainamaanakwambatunakukubalianajuuyakilakitukabisa.Lakinipiahainamaanakwambasisikupuuzamatatizomakubwana"tukupatapaya1."WalawaleniyaleambayoPaulowitokwa.NadhanikamaPauloanaendeleakatikaayahii,anatupadalilimbiliyakileinaonekanakamakuishikwaniahiyo.

A.walikubalianajuuya1lengokuu

Namba1nikwambawewenamimikukubalianajuuya1lengokuu;kwambawakatisisiniwatukamawenyenia,sisinikulengakitukiya1.KamaPaulonikwendakusema,sisinikuwanaumakinijuuyaMungunakamasisinikulengaMungu,sisipiakuwaililengamkikazanakwainjili,kwaimanizaokutokananayo.IlilengaMungu,ambayoinamaanasisinikulengaimaninainjiliyake.

Nirahisikupotezamwelekeo,sihivyo,hasakamakanisa?Nirahisisananakupotezamwelekeonakuwaaliwasihi.Nirahisikupotezamwelekeowetunawakatisisikufanya,wakatisisikupotezamtazamowetujuuyaMungu,tunapotezamtazamowetujuuyainjiliyake.Sasaninikitatokea?

Mambosekondarikujakatikalengo,siwao?Naghaflatunaanzakufikirikuwamambohayasekondariniyaumuhimumsingi.WakatitunapotezamtazamowetujuuyaMungunakujitahidibegakwabegakwaimaniyaInjili,basikanisakuanzakuwanakuhusuidadi,nikuanzakuwakuhusuukuajiwauchumi.Nikuanzakuwajuu,"Je,nisisikwendakufanyakamakumwagikakahawakwenyecarpetmpya?"WakatisisikupotezamtazamowetujuuyaMungu,lengoletuhainakwendambali,nimabadiliko.Nikawaida,kwadhambi,mabadiliko.Kwanani?MwenyeziMe,siyohivyo?Nabadalayakuulizaswali,"Je,jambohilikumtukuzaMungu?"Tunaomba,"Je,mimikamahayo?"Badalayakuuliza,"Je,jambohilikumtukuzaMungu?"Tunasema,"Je,kanisakufanyamimikujisikiavizurikuhusumwenyewe?"nahatimayeswaliinakuwazaidikuhusu,"Naam,mtuhuyokunidhuru.Natakakwendakufanyakuhusuhilo?Je,niwewekwendakufanyakuhusuhilo?""Mimisikamanjiayeyeanafanyamambo."Nakanisa,ambayonikwautukufuwaMungu,inakuwautukufuwawanaumenautukufuwawanawake,(tutawezakuwau1hapa)nakufanikifochakawaida,siyohivyo;wakatitunapotezamtazamowetujuuyaninitukohapakwa,nakwambanikumtukuzaMungunakujitahidibegakwabegakwaimanizaokutokananayo.

Wakatimwinginenadhaniduniaanakaanyumanatusmileswakatiinaonekanakatikakanisakwaujumlanaanasema,"Sinakuinuakidole.Waonimaaduiwaowakubwa.Sinakufanyakituchochote.Waowanaendampasukonamachozipekeyaowotekwawenyewe."Nahiihutokeawakatitunapotezamtazamowetujuuyasisininani


kamaHekalulaMungu.Hatuwezikufanyahivyo!M1wafurahayakuhubirimahubirihayawikihiinikwambasidhanikamatuna.NadhanisisiniuzuriililengaMungunakulengainjiliyake,lakinishinikizoniSikuyazotekunakuvuruga,siwao?KuanzakufikirikwambakanisasiyokuhusuMungunakuhusukufanyamambokwautukufuwake.SisikuanzakwaNanhekatikamwelekeotofautinasisidaimakuwanakushikareiningmamboambayoyotekatikanakusema,"LaEneohililipokwaajiliyautukufuwaMungu,utukufuwaKristo;mahalituwezekujitahidipamojakwaajiliyaimaniyaInjili."Naunajuanini,spillingkahawakwenyecarpetkwelihainajambo,gani?

TozerkatikaThePursuitwaUtakatifuanasemakwambakamaunachumbakamiliya100pianos,nijinsiganiunawezakupatayaokwakuwawotetunedpaya1?Jinsiganiunawezakupatapianoswotekuwakatikauya1?Jinsiganiunawezakupatawalepianoszotekuwanauwezowakuchezakwaamani?Naam,hunatuneyaokwakilamya1,je?Hunakuchukuapiano1natunekwapiano2napiano2kwapiano3.Kwasababukamatulikuwakujaributunepianosyamaishayetukwanjiahiyo,wotenikwendakuwanjeyatunehatimaye.Waosikwendakuwakatikamaelewano,waosikwendakuwakatikauya1.LakinikamaTozeranasema,pianoswotenitunednaMitsubishiyaokwahuokitunio;nawakatitunepianoswotehuokitunio,basinikatikatunenakilam1nawanawezakuchezakatikau1nawanawezakuchezakwaamaninasymphonyhutokanje.Kamakupanuamfano,nidhahiri,sihivyo?Kamawewekujaributunemwenyewekwangunamiminawewe,kamawewenamimikuwakipimochamamboyote,kamalengonijuuyetu,basisisikamwekuwakatikauya1;nasisikamwekuwanauwezowakuchezakwaamani.BadalasisiniwotetunednaMitsubishi1uma,ambayoniMungu;nasisinitunednaMitsubishi1umawakujitahidipamojakwautukufuwake,kwaimaniyainjiliyake.Mudamrefukamahatuwezikupotezamwelekeo,lakinisisikuendelealengolayetu1kubwakitunio,basinamiminipianoskwambanikatikatunenatutawezakuchezakatikau1pamojanatutawezakuchezakwaamanipaya1.1yanjiaambazotunania1nikukubalianakwambalengo1kuunakwambanikwambasisikuwatunednaMungu.

B.wetuanaishilazimasifakwaunyenyekevu

Pauloanaendelea,kwambakunanikwambatabiaya2yawatuambaowananiaya1.Anaendeleakusemakwambamaishayetulazimakuwanasifayaunyenyekevu.Wewenamimikamwekufikiasamenesshiiyaakili,sisikamwekufikialengohilihadisisikujakuelewa,angalaukwasehemu,niniuya1,niniunyenyekevuniyotejuu.Kuhubirijuuyaunyenyekevupengineni1yamambohaiwezekanizaidikufanya.Unajuamsemowazamani,"Kwamaranyingineunafikirinimepatani,umefanyawaliopoteayake."

Mimipamojaleoasubuhiwakatiwamaombi,"Labdakilelazimakufanya,nikushirikimara3katikamaishayangunilikuwahasawanyenyekevu."Waoalipendekezamimikushirikimara3katikamaishayangunilikuwamadhaliliwamwisho.Miminikasema,"NaamNinamengiyamifanoyakwamba."Mimisijuikamaunajuawimbowazamani,"Nivigumukuwamnyenyekevuwakatiukokamilikatikakilanjia."Wakatimwinginetunawezakuhisikamahiyo.Nivigumukuhubiri,nivigumukuelewaunyenyekevukwasababukweliwakatiunafikiriumefanyaaliwasili,kwakweliwewenikwelikwendamwelekeokinyume.Hatahivyounyenyekevuninguvumuhimu,m1wafadhilamuhimukatikamawazoyaPaulo.Kwakweli,bilaunyenyekevufadhilaMkristowenginivigumu,sivyo?Wengiwamambotumeitwakufanyanivigumukamasisikujiweka1namtumwinginemwisho.Hivyokwabidiikamailivyo,tunapaswakujitosakatikakileniunyenyekevu,kingohiimuhimukwakuwananiaya1.

Paulganikutuambiamengiyaninisiyo.Pauloanatuelezakwambaunyenyekevunikinyumechaubinafsi.Nikinyumechakujiona.Unyenyekevunikinyumechakuangaliatukwamaslahiyakomwenyewe.Unyenyekevunikinyumechamaslahibinafsinakujitegemeaaggrandizementkwagharamayawengine.

Unyenyekevupianikinyumechakitumwa.Kitumwaanadaikuwaunyenyekevu,lakinikatikahalihalisianatakakuvutahisiakwayenyewe.Je,unajuawatuainahiyo?Wewenipamojanaonakuondoka,"Ohhh,hiyonikamamtumnyenyekevu."Kishakuanzakufikiri,"Kwanininadhaniwaoniwanyenyekevu?Oh,kwakweliakatokanjeyanjiayaoyakunishawishikwambawaoniwanyenyekevu."Hiyosiunyenyekevu.Hiyonikitumwa.


Hatakidogoyaleniunyenyekevu.Lakinikamamimiakisomawikihii,mimialimkutamaoniyakuvutia.Mwandishialisemakuwaunyenyekevupiasikufikirikuwakilamtumwinginenimuhimuzaidikulikowewe,authamanizaidi.Unyenyekevusikufikirikuwakilamtumwingineniintrinsicallymkuu.Ilikuwaniwazoyakuvutiakwangu.Ningependakamwemawazoyakekatikasheriahizo.Ningependadaimawalidhaniyaunyenyekevukamakwakiasifulani,"MiminimepatakufikirikwambaCharlieniyathamanizaidikulikomimi,namiakihangaikanakwamba.KwasababutukowanawaMungunakwamaana1sisiwotenisawamuhimu.Kwakweli,mwandishialisemakuwawakatiYesualijinyenyekeza,ambayonikujakatikamistarimichache,wakatiYesualijinyenyekezajuuyamsalaba,Hakufikirikwambaalikuwawachiniasiliyenyethamaniyazaidiyakwetu,alifanyaYeye?MunguMuumbakamweanaonamwenyewekamachinianastahilikulikoUumbanjivyake.HiyosikileunyenyekevuBibliani.

UnyenyekevuBiblianikujaliwengine.UnyenyekevuBiblianikuelewakwambamtumwinginenimuhimuzaidi,kwakuwasisikuwekamahitajiyaokablayamahitajiyetu.KwasababuhiyoniyaleambayoYesualifanyajuuyamsalaba.Yeyekuwekamahitajiyetukablayanafsiyake.Nawakatisisikuangaliaunyenyekevu,nikusemasisinikwendakuwekamahitajiyamtumwinginekablayamahitajiyetu.Nikatikamaanakwambakuwawaonimuhimuzaidi.

Aukuelezaninjianyingine:UnyenyekevuanakujauelewahakiyaweweninanikatikaKristo.UnyenyekevunikuelewakwambakamasisikusimamambeleyaMuumbawetu,sisinitegemezikabisajuuyakenakabisakuamini.Unyenyekevunikuelewakwambasisisiyokuwanaumakinijuuyangu.Sinakatikatiyaulimwengu,ingawakilafiberyakuwawanguanalia,"Wewenikatikati."Nahivyowakatimtumachunguyangu,tabiayanguniLashsaayake,"Jinsikuthubutukunidhuru!"Unyenyekevusibinafsiaggrandizement;siyokuongezawenyeweup.NikuelewasisininanikatikaKristo;kwambayeyendiyekiinichaulimwengu;kwambamimisi.NawakatisisikuanzakufikiriavemajuuyaMungu,basisisikuanzakufikirisawakuhususisiwenyewe;nawakatisisikuanzakufikiriavemakuhususisiwenyewe,basisisikuanzakuangalia,situkwamaslahiyetuwenyewe,lakinipiakwafaidayawengine.KamasisikushirikikatikamchakatohuuwakufikirisahihikuhusuMungunafikrahiyohakiyananimiminindaniyaKristo,nakwahiyokatikahakikufikiriandugunadadazetu,basimaishayetukujakuwailikuwanaunyenyekevu.Unyenyekevuwakwelinimarachachekutambuliwanamwenye,nadhani.Marachachekuwamimikujahelamtuambayenapendakufikiriakweliwanyenyekevuambayeanadhaniyamwenyeweaumwenyewekamawanyenyekevu.UnyenyekevuanakujauelewawakuliawaMungunasisiwenyewenakishandaniyakwambanguvu,yakuwekamahitajiyawenginembeleyasisiwenyewe.NakwambanijustWazolaPaulonikwendakufanyakatikamistariinayofuata.

Katikamstariwa5Pauloanaandika,"Je,akilihii[kwausahihizaidi],kuwanamawazohiikatiyenuambaoulikuwapiandaniyaKristoYesu[KamawewenikusomaESV,mimininakwendakufuatatanbihi,tafsirimbadalaambayonadhaninihaki]JemawazohayananyinyiwenyeweambayopianimawazoyaKristoYesu."NamawazoyaKristoYesualikuwam1waunyenyekevu.

NiniPaulonikwendakufanyakatika1yavifunguhivikuukatikayoteyaAganojipya,(Wafilipi2nimuhimukwauelewawetuwaYesuninani.);niniyeyekwendakuonyeshanikwambakatikamwiliwaKristonakifochake,hatamautiyamsalaba,nakishakufufukanakupaakwake,ninitunakwendakuonaniKristoakifafanuatabiayaMungu.KatikaufunuowatabiayaMungusisinikwendakuonautayariwaMunguwaunyenyekevuMwenyeweilikukidhimahitajiyawatuwengine.Kamasisikupatakatikamistarihii,waoukotheolojiaajabu,lakinisikupatawaliopoteakatikahilokwasababusababunihukonikusema,"HiinimawazoyaKristo.HiinitabiayaMungu;Yeyebilakuwekamahitajiyawenginekablayayakenaangefanyakwawenginewanahitajinini."Halikadhalikaninyinamiminikuwekawenginembeleyasisiwenyewe.

III.Udhalilishaji(2:6-8)

Pauloanaanzakatikaaya6-8kwakuelezaudhalilishajiwaKristonaanasemaajiliyaKristoYesu,"IngawaalikuwakatikaumbolaMungu,hakuwanakuhesabusawanaMungukuwanikituchakushika,lakinialijifanyahana


utukufu,akatwaanamnayamtumishi,kuzaliwakatikasurazabinadamu.Nakuwakupatikanakatikafomuzabinadamu,alijinyenyekezakwakuwamtiihatamauti,naam,mautiyamsalaba."PauloanasemakwambaYesualikuwepokatikamfumowaMunguhatakablaYeyealizaliwa.HiinimafundishoyaKristo"Kablayakuwepo."HakujakatikakuwawakatiYeyealizaliwa,balikwambayeyekablayakuzaliwa.Kwakweli,YeyekuwepokatikanamnayaMungu.

KunamanenokadhaayaKigirikikatikaWafilipi2ambayokunatuhakunamwenzakeKiingereza,nanifrustrating;hiyondiyosababukunawatuwahubiri,miminadhani.Kwasababuwakatiwewenamimikusikianeno"mfumo"kwalughayaKiingereza,sisihuwanakufikiriakituhiyoniainayamakadirio,nisuraujumla.Hakunainawezakuwambalizaidinaukweli.NenolaKigirikiinaelezeauwakilishihalisiyakitu.HivyowakatiPauloanasemakwambaYesualikuwepokatikamfumowaMungu,inasemakwambaalikuwahasa,justMungu.Huukwakwelini1ya,kamasimayakinishonguvukatikayoteyamaandikoyakuwaYesuniMungu.

LakiniYesualiyekuwaMunguhakuwanakuhesabusawanaMungukuwanikituchakushika.KuwaMungusikuhusukushikamwenyewe.KuwaMungusikuhusukunyongwajuukwamanufaayangu.LakinikutokananakuwaMungunikuhusukufanyaMwenyewechochote.Hasa,MungukatikaYesualijifanyakuwahanautukufukwakuchukuafomu(kwakuchukuauwakilishihalisi)yamtumishi.YesuakawabinadamukamilinawakatihuohuoiliyobakikuwaMungukamili.Alichukuasitunamnayamtumwa,lakinihasamtumishiwabinadamu.Tena,mfanohainamaana,vizuriYeyeainayaalionekanakuwa.Mfano,tena,maanayakeniuwakilishihalisi.

KwahiyoYesuambayealikuwaMungukamilihakuwanakufikiriakwambakituhutegemea,kwambakuwaMungusikuhusukushikamwenyewe;lakiniyeyeunyongemwenyewekwakuwamtumishi,hasamtumishiwabinadamu.IlikuwayakiwangochaMunguakijifanyakitugani?Ilikuwayakiwangochaudhalilishajiyakeninini?Akawabinadamu.Sihivyotu,Alifariki.Sihivyotu,alikufajuuyamsalaba.HiyonikiwangochaudhalilishajiwaYesukamaYeyenikuonyeshakwetutabiayakweliyaMunguBaba.KifochaKristomsalabaniinaonyeshakwambaMungualijifanyakuwahanautukufukwaajiliyamahitajiyaUumbanjivyake,kwaajiliyaUumbanjivyake.Mwandishim1anasema,"HapanimoyosanawaPaulinetheolojia....HiyoMunguniupendonaupendowakeinadhihirikayenyewekatikakujinyimakwaajiliyawaleYeyeanapenda."Wow!HiyoilikuwaniudhalilishajiwaMungu.

IV.Kuadhimishwa(2:9-11)

Katikamistari9-11PauloanarudipointerjuunaanaonyeshakuadhimishwaKristo.Pamojanamambomengine,kuadhimishwaKristonihapailikuonyeshakinachaudhalilishajiwake.AmbapoAlikuwanajinsimbaliYeyealishukachini,inawezakuonekanakwaumbaliganiBaadayakurudijuu,kamailivyokuwa.Anaandika,"Kwahiyo,Mungualimwadhimishamnokwake."Pauloanapendakufanyajuuyamanenonakwambaalifanya-upneno.Yeyetuanapendakusema,"Katikakipindi,zaidi,zaidiyakupandishwakwake.Kamajuukamaunawezakufanyahivyo."HatunakufanyahivyokwalughayaKiingereza.Munguanasuper,juuyawingi,lakushangaza,zaidiyaufahamuwetukupandishwakwake.HiyonininiKigirikianasema."Natukampajinalililojuuyakilajina,ilikwajinalaYesukilagotiingekuwauta,mbinguninadunianinachiniyanchi,nakilaulimiukirikwambaYesuKristoni[nahapanijina]kwambaYeyeniBwana,kwautukufuwaMunguBaba."MunguBabaametukukasanaYesu,sikamamalipo.Hakuwanamtakasekwakutoakwakejamboambalohakuwatayariwamiliki.MungukupandishwaMungunawoteambaokutangazaYesukwelini.MunguBabakupandishwamwanaenawakielezahalisi,jinalakekamilini;nakwambakatikaufufuonakupaaMunguanatangazajinakweliwaYesukuwaBwana,ambayoniKigirikikwaKiebrania"Bwana."YesuniBwanawakichakakuunguakatikaKutoka3YesuniMunguwaMwanzo1aliyeviumbavituvyote.YesuniMunguwaDaudinamanabii.Hilonijinalakehalisi.YeyeniMungu.LakinitaarifakwambahatimayeutukufuhainakwendakwaMunguMwana,gani?HatimayeutukufukilakitukinakwendakwanjiayaMwanaMunguBaba.NinikitendokubwayaudhalilishajinamtuambayealikuwaBwana;ambayealikuwaMungu.

Hiyonihatuayakielelezo.MfanoniincrediblymuhimukitheolojiakamasisikujaribukuwanamaelewanoyaYesuninani.LakinikwamantikihiinimtumishikuelezeahatuahiiyamsingiambayoKristokatikamwiliwakenakatika


ufufuowakeumebainiambaoMungualivyo.YeyeumebainikuwaMunguyukotayarikufanyaloloteMwenyewekwaajiliyamahitajiyaUumbanjivyake,kwaajiliyaUumbanjivyake.Kwahiyo,sisipialazimatuwetayarikufanyawenyewekitukwaajiliyawengine,hatimayekwautukufuwaMungu.Wow!

V.Maombi(2:12-13)

Baadayakusemahayo,Pauloanakujanyumanaanatakakufanyamaombinakatikamstariwa12na13anasema,"Kwahiyo,wapendwawangu,kamamlivyotiiSikuyazote,hivyosasasituwakatimiminilipokuwapolakinimengizaidisanamiminisipokuwapo,utimizeniwokovuwenuwenyewekwakuogopanakutetemeka,kwamaananiMunguambayeanatendakazindaniyenu,kutakakwenunakutendakwenukwakulitimizakusudilakejema."

A.KaziKatiUkomboziyako

Pauloanamwitawatu,katikanuruwamfanowaKristonakatikanuruwakuelewatabiayaMungu,kwambasisinikufanyakazinjeyawokovuwetu;kuelewakwambaMunguametuokoanakwambaYeyeiliyopitasisi.Hatunakazinjeyawokovuwetukatikajaribiolakuipata,hiyonihaliwezekani,tulipokuwawafukablayasisikuwaWakristo,Waefeso2Lakinibadalasisikufanyakazinjeyawokovuwetu;sisikazinjematokeo,nilazimanabaadhiyamatundayautakasowetu.TunaishinjemaishayetuyaKikristo,kwamanenomengine,lakinisisikufanyahivyokwakuogopanakutetemeka.Kwamanenomengine,hiinimambokwelikubwa.Hiisibaadhijambohiariambayoyanawezakukwamakwenyemwishoyanyumayaukombozinaunawezakuchukuaaukuondoka;lakinikuufanyiakaziwokovuwetunikufanywakwakuogopanakutetemeka.

Mimimaranyingiajabuniniwatukuonawakatiwaokuangaliasaayetuauwakatiwaokuangaliasaayangu.Nashangaakamawaokuonamtukawaidakwendakwanjiayamaishakwakasiyangumwenyewe,kwamadhumuniyangumwenyewe,ililengakaribukabisajuumwenyewe.Au,wakatiwatukuangaliasaayangu,nawakatiwaokuangaliawewe,jewaokuonamtuambayeanaelewakuwagharamazetudhambiBwanauhaiwakewakibinadamu?Je,waokuonawatuambaokatikanuruwakafaraMunguMungu,kuelewakwambanilazimakuchukuaukomavuwakiroho,hasaunyenyekevuwetu,mbayasanakatikahofunamatetemeko?Mimiajabuniniwatukuonawakatiwaokuonasisi?Hopefullywaokuonamtukufanyakazinjematokeoyawokovuwaokwahofunakutetemeka.

B.KwaNiniTupoUwezo?

KishakatikakawaidaPaulinestyle,ambayenidaimakuulizamwenyewejinsimtuanawezakutoelewahuu,katikamstariwa13yeyeanastahiliyakemwenyewenayeyenikusemaunawezakufanyakazinjematokeoyawokovuwako,lakiniweweunawezakufanyahivyotukwasababuMungutayarikazini.Kwakweli,Mungutayarikazikatikamaishayako,kutoahamuyakukuakwaunyenyekevunakishauwezowakukuakwaunyenyekevunafadhilanyingineyamaishayakikristo.Taarifawordplaykwambakinachoendelea.UtimizeniwokovuwenukwasababuMunguanafanyakaziiliuwezekufanyakazi.Hatimayemaishayaunyenyekevu,maishayaukuajiwauchuminautakaso,maishayautakatifuinawezekanatukwasababuyakazikablaMungundaniyenu.Wewenakatikanamwenyewe,miminakatikanakwangu,hawezikwenunakutendamema.Nitusindaniyasurayangu,ambayonivumbi.LakinibadalayakeniMungu.JBPhillipstafsiriyakekitukama,"Munguanafanyakazindaniyenukutoahamunakishauwezowakukamilishakwambatamaa."NahiinikileambachoPauloalikuwaakisemanyumakatikaWafilipi1:27haikuwahivyo?Kwambasisikusimamaimara.Jinsigani?SisikusimamaimarakatikanguvuzaRohowaMungu,neemayakekuendelezakwambaanafanyakazikatikamaishayetu.

NakishaPauloanamaliziakwanjia1ambayohatuwezikufanyakazinjeyawokovuwetunaniyakuvutiayeyeakiamuadhambiambazonihasauharibifukwau1wakanisa.Anasema,"[hiyo]Jemamboyotepasipomanung'unikoaukuhoji,kwambawakawanalawamanawasionahatia,wanawaMunguwasionailakatiyakizazikilichokombonakilichopotoka,ambaokatiyahaomnaonekanakuwakamamiangakatikaulimwengu."Àakamataaduniani.


Tunawezakuendeleakuwaainahiyoyakanisa?Tunawezakuendeleakushikalengombaliwenyewe,mbaliyanininataka,mbaliyanitakavyomimi,nakwaunyenyekevukuwekamahitajiyawenginekablayayetuwenyewe?Sisinikufanyakuwanawatotohapa.Tunahitajikufanyazaidinazaidi.

Tunawezakuwanaainahiyoyakanisakwambaanaendelealengolainjiliiliwewenamimipamojakwaniahiyoyakewakigombana,begakwabegakwaimaniyaInjili?Kamatunawezakufanyahivyo,natunawezakwauwezowaRohowaMungu,kamatutafanyahivyo,basivitongojiwetuhautakuwanawafamoyowazokilekilichotokea.


47.KilaandikolenyepumziyaMungu

I.InspirationwaKitabu

KunashidahukoEfeso.UnabiiPaulokatikaMatendo21ilikuwaimetimia.Uongozikatikakanisawalikuwawamekwendambaya.Mbwamwituwalikuwakushambuliakondoonatabiayawazeehaoilikuwakukemewanamafundishoyaoilikuwauzushi.NahivyoPauloanatumaTimothyEfesoilikujaribukukabiliananatatizohilo.Hatimayeyeyeanaandikabaruayake1kwaTimotheokumpamaelekezozaidinakishayeyehatimayeanaandikabaruayakeya2kwaTimotheo,tenakumsaidianamatatizokatikaEfesonakishakumwombaajenakumwona.

Katikamwendowa2Timothy,hasakatikasuraya3,PauloanaelezauasikwambaTimothyinakabiliwa.NatakakuchukuaitupkatikaSura3:14,PauloanasemakwaTimotheo,"Lakiniweweukaekatikamamboyaleuliyofundishwanakuwawaliamini,wakijuaakinananiambaoulijifunzahayonajinsitanguutotoniumekuwakujuamaandikomatakatifu,ambayoyawezakukufanyaupatewokovukwaimanikatikaKristoYesu.Kilaandiko,lenyepumzinaMungulafaakwamafundisho,nakwakuwaonyawatumakosayao,nakwakuwaongoza,nakwakuwaadibishakatikahaki,ilimtuwaMunguawenauwezo,[yaani,apatekuwa]apatekutendakilatendojema.NawahimizenimbeleyaMungunambeleyaKristoYesuatakayewahukumuwatuwaliohainawafu,nakwasababuanakujakutawalaakiwaMfalme:hubirihuoujumbe,kuwatayarikwawakatinanjeyamsimu;kukaripia,kukemeanakuonyakwauvumilivukamilinakufundisha."KatikatiyamtikisikowaEfeso,katikatiyamafundishoyauongokwambakinaendelea,PauloanawatiamoyoTimothyhutegemeamaandiko,kwakufanyahivyokatiyawizarayake.

Mstariwa16niyamsingiyaBibliakifungukwaninisisikuwaita"mafundishoyaInspiration,"ninitunafikirikuhusumaandiko.

A."All"

Kilaandiko,lenyepumzinaMungu.Hebutuangalievipandembalimbaliyamstarihuo.Kilaandiko,wotewaBiblialinatokananakinywachaMungu;kilam1nakilamwishokidogokutokabimayabimanikutokakatikakinywachaMungu.Hiyonimafundishoyetuyauongozi.HivyowakatisisikusemakwambatunaaminiwotewaKitabuhikiumetokananaMwenyeziMungu,kuwanipamojanasehemurahisikuamini.KunasehemunyingirahisizamaandikokuaminikwambawaokujakutokakwaMungunanikweli;sehemuhizokuwakutuambiakwambaMunguanatupenda;sehemuhizokuwakutuambiakwambaMunguanatujali;sehemuhizokuwakutuambiakwambaneemayakezuiliayetu.Hizinisehemurahisi,kwakawaida,katikamaandikokwambatunawezakuaminikujakutokakwaMungu.

LakiniwakatisisikusemakwambawotewaKitabuhikiumetokananaMwenyeziMungu,kuwanipamojanasehemungumusana,siyohivyo?Labdakatikahaliyakokatikamaisha,kwakuaminikwambaMunguanajaliwewenisana,nivigumusanakuamini.NabadotunaaminikwambawotewaKitabuhikiumetokananaMwenyeziMungu.

Kunamenginemengisehemungumukamavile;sehemungumukamamadaiyamaandikokwambakuonekanakugongananasayansinahistoria.Sisinialiulizaamini,katikausowakilakituambachosisinikufundishakatikashuleambazowewenamiminiflukemabadiliko;badowanaaminikwambaMwanzo1nikutokakwaMungunanikweli,kwambaMungualiziumbambingunanchi.nakwambaMungualiumbaAdamunaHawa.Sehemungumu,wakatimwingine.

SehemungumukamawakatimaandikomadaikwambaMunguhufanyakazikatiyamabayakukamilishanzuriyakenakatikatiyamtikisiko,wewenamimiwanatakiwa"kufurahi."Hizinisehemungumuyamaandikokuamini,je!Si?NabadotunaaminikwambawotewaKitabuhikiumetokananakinywachaMungu.


Tunaaminikwambamwanadamunikichwachandoanamkuuwafamiliawakatikilakitukatikajamiinikujaribuneuterkilamwanamumenakuonyeshawaokamadhaifunakijinga.NilionatangazokwenyeTVjanausikukwambaalikuwakukeratangazombayanadhaninimekuwamilelekuonekana.Mtuanawezahatakukumbukamajinayawatotowake.MtuanawezahatakukumbukaHobbiesyaofavorite.Hivyokamawaokupatasimuyamkononi,waoitabidikukaakatikakuwasiliananayeyeitabidikukumbukamajinayawatotowake.Hiyonininiduniainasemakuhusuwewe,wanaume,kwambawewenimjinganamoronic.Kitabuanasemaweweninguvunawewenikuwamkuuwanyumbayakonakichwachandoayako.

Hizinisehemungumunabadotunaaminikwambamaandikoyotenikweli,je,sisi?Rahisinasehemungumu.

B."maandiko"

WotewaKitabuhikiumetokananakinywachaMungu.Pauloanamaanishaninikwa"maandiko"?Siyodhahirikabisamaraya1.Nyumakatikamstariwa15Pauloanazungumziakuhusu"maandikomatakatifu",kwambaTimothykuifahamumaandikomatakatifukwavileyeyealikuwamtoto.TunajuakwambababayakeTimotheoalikuwaMgiriki,lakinimamayakenabibiyakewalikuwaWayahudi,nanidhahiriTimothyalifufukamazuriyaWayahudimvulana.HivyohakikamaandikomatakatifuitakuwanipamojanakiletunachokiitaAganolaKale.LakinitaarifajinsiPauloanaendelea:".Umekuwaumeyajuamaandikomatakatifu,ambayoyawezakukufanyaupatewokovukwaimanikatikaKristoYesu"HiyoniujumbewaYesu;hiyoniujumbewahudumayakitume;kuwanishahidiwakilenamimileokuwaita"aganojipya,"hatakamasiwotewailiandikwawakatiPauloalisemahayo.HivyowakatisisikusemakwambatunaaminikwambakilaandikonikatikakinywachaMungu,niwotewaOldnawotewaNewkwambaniulioshushwanaMungu.

C."pumzinaMungu"

SasakamawewesiukoonaESV,manenoijayopengineakampigawewekamaainayaajabu;kwambatunaaminikwambakilaandikoni"pumzinaMungu."tafsiriwakubwakutumiamanenokama"aliongoza,"kwambamaandikoilitolewanauongozi.TatizonikwambamaanayanenolaKiingereza"aliongoza"imebadilikanahainamaananinimaanakatikaSikuyaKingJames';nanihakikahainamaanaganiKigirikianasema.Kwasababuleotunazungumziakuhusumambomengikuwamsukumo,je,sisi?Mwanangutisamwenyeumriwamiakani"aliongoza"naGarfield.YeyeanapendaGarfieldkwaupendo.KutazakenikufunikwanakatuniGarfield.AnasomakilakitabuGarfieldkuna.BookshelvesyakeimejaaGarfieldvitabuna,kwakweli,HaydenkujifunzakusomakwakusomaGarfield.HaydenanapendaGarfield.Yeyenialiongozakwayeye.LakinisiyokilePauloanasema.

Biblianimsukumo,lakinisikwambakile2Timotheo3:16nikufundisha.Ukweliwamambonikwambamaandikoniyakipekeenajinsisisigotitniyakipekee.HakunanenokatikaKigirikiaukwaKiingerezakwambakutoshainaelezeayake,hivyoPaulanafanyaniniPaulomaranyingigani,yeyehufanyajuuyamaneno.Pauloanawekamanenokilamahali.HatuwezikufanyahivyohivyokabisakiasikatikaKiingereza,lakinikatikaKigirikiunawezakufanyahivyokilamahali.Kwahiyo,Pauloalichukuaneno"Mungu"nakishaalichukuanenokwa"kupumua"nayeyekukwamawotepaya1,nayeakasemaMaandikoyoteni"theopneustos."Wotekatikamaandiko"Mungu-kupumua.""WotekatikamaandikopumzinaMungu."

Peteranasemanitofautikidogokatika2muhimuayajuuyauongozi,nakwamba2Petro1:20-21ambapoPetroanasema,"...kwambahakunaunabiikatikamaandikolinatokananamtuyamwenyewetafsiri.Kwamaanahakunaunabiiiliyopatazinazozalishwanamatakwayabinadamu,baliwanadamuwalisemayaliyotokakwaMungukamayalifanywawakiongozwanaRohoMtakatifu"Hiinimafundishoya"UongoziwaKitabu;."KwambaMungundiyechanzochamaandiko;kwambaAkawapulizianje;kuwaniilivyotokakatikakinywachakesana;kuwanikutokakwaMungu.


Kwamanenomengine,hakunatofauti,wakatiwote,katiyamimiwamesimamahapanakusomamstarikwenukulikoYesukuonekananakusemawalehalisimanenoyaleyale.Hakunatofautikatikasualalaukweliwamaneno.Hiyonidhanayaupako;kwambaninisisihapalinatokananakinywachaMungu.

II.KinachojitokezambiliPoints

Sasa,kunapointimbiliambazonithabitikatikamjadalahuukuwanikudhani,lakininatakakuhakikishakwambaniwazi.

A.Kweli

Nambaya1:KwasababumaandikolinatokananakinywachaMungu,kwahiyonikweli.Hasemihilo,lakininidhanayafungu.Mungunikwelinakwahiyokileanachosemanikweli.

B.Mamlaka

2,kwasababumaandikoasemaloMungu,pianimamlaka.KwasababumaandikoasemaloMungu,hubebamamlakayaMungu;namaandikoambayoinamamlakanakwambamaandikomadaihakiyakuamuamafundishoyetuyakidini,ninitunaamini,natabiazetu,jinsitunavyotendanje.Hiyonikweli1yaatharikwambaPaulokwendakukabiliananabaadayekatikakifungu.

KwasababumaandikoasemaloMungu,nikwelinanimamlaka.Najuandaniyamioyoyetusisinikusema"Amina!"Nasisinikusema,"Ndiyo,hilondilonaamini."Lakinimimidaimakupatamwenyeweanashangaakamasisikweli,kweli,daimakuaminikuwaJe,kwelitunaaminikwambawotewaKitabulinatokananakinywachaMunguambayeinajenganaunatumiwanaanaokoakilakitu?

Wakatinasikiamhubirikuhubirimawazoyakemwenyewe;wakatinasikiamhubirikuchukuamawazoyakenakuziwekakatikakiwangosawakamamawazoyaMungu,wazotukwambanawezakujifunzakutokananakwambanikwambayeyenikafiri.NakwambayeyehaaminikwambaNenolaMungu,maandiko,nikatikakinywachaMungu;kwasababukamakweliwanaaminikwambamaandikoasemaloMungu,wewesikwendakuwekamawazoyakokatikangazisambambanahilo,niwewe?Wewesikwendakwakuchanganyamawazoyakonayake.Wewesikwendakwakusema,"asemaBwana"nakilehutokanjeni"asemaBill."Hakika,kunanyakatikwambatunakutoamaoninasisihaliyaokamavileikiwasisiniwaaminifu.Kunanyakatiambazotunakufanyatafsirinawakatisisikufanyamakosakatikatafsiri,sisikuombamsamaha,kwasababunikubwa.Lakinisiwezikujahakunahitimishomengine,hatimaye,wakatiwatukuhubirimawazoyaowenyewe,kwambawaonikumtukananahawanakweliwanaaminikwambamaandikohutokakwaMungu.Sijuininikinginekuhitimisha.

Lakinisiyowachungajitu.Wakatinasikiawatuwakisema,"Oh,yeah,naaminimaandikonikutokakwaMungu"nakishawanaaminikituambachonikinyumechamafundishowaziyamaandiko,ninascratchkichwayangunakusema,"Je,kwakweli?"Bibliaanasemakuwakunahajayahatakuwaladhayauasherati,siladha(Waefeso5:3).Lakinininihivyomaranyingihufanyika?Tunaonakwambakisheriamstari;tunatakakujua,"Naam,jinsimbaliunawezakwenda?"Dhanahiyosiyokukaambalimbalinahayoiwezekanavyo;lakininikujanakuwekavidolewetujuukamakaribuyakeiwezekanavyo.Namimikusema,"Je,kwelitunaaminikwamba?"Je,kwelitunaaminikwambaWaefeso5:3,kwamfano,nikutokananakuwakinywachaMungu,ambayealinipamaishanaanawezakuchukuahiyowakatiwowoteAnachagua.Anasemabasikunahatakuwaladha,ladhayauasherati.Je,kwelitunaaminikwambawotewaKitabuhikiumetokananakuwakinywachaMungu?

C.Je,KweliAminiHii?

Nadhanihiiniswaliincrediblymuhimukwambatunahitajikujiuliza,"Je,unaaminihilo?Je,watotowenu,kamaunayao,waaminihayo?"Kweli?Kwanini?


1yamambodisconcertingyaliyotokeanamimiwakatimimialikuwaakifundishailikuwamahafaliya1.Ningependawamekuwakufundishakatikachuokikuukwamiakasita.Ningependaalikuwamwanafunzim1aitwayeMathayomiakami4iliyopitakatikaKuanzishwakwatabakalaAganojipyanakuongeleamsukumohuko.MiminilikuwasijawahiMathayokwamiakami4ijayonakuhitimuhiihasaalikuwakufuzu.SisialikuwaamekaazoteasubuhikatikawalemavazikijinganyeusinawalekofiakijinganyeusikatikajuaSouthernCalifornia,wakishangiliawanafunzitunawezavigumukukumbuka.Miminilikuwakuunguamoto.Ihatejoto.Ilikuwatenanamimimbionyumayaofisiyangunanilikuwakuchukuavazilangunakofianakuwekanyumakatikamothballs,ambapohuoulikuwani,namiminilitakakwendanyumbaninakuanzamajirayalikizo,naMathayoilionyeshahadisaamlangonayeyeniwazialitakakuzungumza.Miminiwazihakutakakuzungumza,lakinimimialivyofanya.Mafurikoyamaswalialimwagayakinywachakenamimialikuwaanajaribukufikiri,ambaponiyeyekwenda?Aendakoilikuwa,"SasakuniambiatenakwanininaaminimaandikonikutokakwaMungu?"Wotemiminawezakufikiriailikuwa,"Mathayo,kwaniniwewekuulizaswalihilimiakami4iliyopitawakatialikuwakaribunawewewalimunamarafikidunianiweweambayoinawezakukusaidiakufikirikupitiamafundishohaya?"

Lakinikituyaliyotokeakatikamahafali,wakijuakwambaalikuwaanaendanjekatikaulimwenguwakwelinamawazoyamsingiyamsingiyamaishayakewalikuwamapyayakuwanachangamoto,naalikuwatamaanaalikuwanahofu.HakujuaninialiaminiBiblianikweli.

Napendakilam1wetubilakuulizaswalihilo.Hiiniuzoefuwakawaida.Nikwakwelinimuhimunaswaliafya.KwaniniTimothy,kwanininaaminikwambaKitabuhikiumetokananakuwakinywachaMungu?Kwasababukamahunakuongezaswalihilikwamwenyewe,kamahunakujayakomwenyeweslutsatser,basiutakuwakwelikamwekuaminikwambamaandikonikwelinamuhimuzaidi,utakuwamaandikokamwekikamilifuuaminifuHuwezikurithiimaninaimaniyawazaziwakonayakowalimuwaShuleyaJuma2auwaleambaoBwanakutumikakutekawewemwenyewe.

Kwaniniunafikirikwambamaandikonikweli?Naam,hiinikifungukwendakwasababubaadhiyamajibuborakwaswalihilonikatikakifunguhiki.

1yamajibuniwakatiPauloanawakumbushaTimothykwambawamejifunzakweliyaInjilitanguwakatiulipokuwamtotonamlivyofundishwahiyokwawatuwanaoaminika.1yasababukwambanaaminimaandikonikwelinikwambanaaminiwatuambaoalinifundishakwambaBiblianikweli;naTimothyalikuwamamakubwanabibikubwanayeyealikuwababamkubwawakirohokatikaPaul.HawawalikuwawatukwambayeyekuaminiwanahivyoaliamininaowakatiwaoalisemakuwamaandikomatakatifunikutokakinywachaMungu.

Nakumbukakuzungumzanabintiyangu,Kiersten,wakatiyeyealikuwakaribu10.Kierstenalikujanasisiwalikuwawanazungumzamara1namimialisema,"Kiersten,kwaniniunaaminiBiblianikweli?"NaAliniangalianahakuwablinkjichonaalisema,"Kwasababuwewenamamakufanya."Namimimawazo,nijawabuganikubwa,niniincrediblykinanamakubwajibukwamiakakumi.Kwasababuhiyoni1yasababutunaamini,si?

MiezikadhaailiyopitaTyleralikujanatulikuwachatting.Tylerni15sasa,naTylertukulelewahatua,alisema,"Unajua,mimikuwaMkristokwasababumimikuaminiwawewenamama.HiinifamiliaNililelewakatikanaalifanyahisianzurinamimikuaminiwafolksyangu."Lakinihuyoakasema,"Mimikwakwelihajayakwendakwahatuayakuwanauhakikakwambaimaniniimaniyangu,namimituhawanatukuaminikitukwasababuwewealiniambia."Nikaenda,"Wow!Hiyonikwelikabisa,Tyler.Nikwelikabisa."Nininikaulimakubwakwa15mwenyeumriwamiakakufanya.

Hivyomimialitoasababu1niniTimothynanaaminikwambamaandikonikweli,lakinikatikakiasifulaniyaakililinda.Tunaaminikwambanikwelikwasababutunaaminikwambawatualitufundishamaandiko.Hatahivyo,nijibukubwakwamtoto,siwatuwazima.Pauloanatoasababuya2TimothyanaaminikwambaKitabuhikiumetokananakuwakinywachaMungu.NisirikatikaKiingerezamaneno,"waliamini."NininiPauloanamwambiaTimotheonikwamba"umekuwaathibitikekatikamwendowauzoefuwamaishayakwambamaandikonikweli;kwambawamekuwawakiishinjeukweliwalionyeshakatikaBiblianauzoefuimethibitishakuwakilemaandikoyasemani


kweli."Kwamanenomengine,maandikolinatambulishayenyewe.NiinayofanywanauwezowaRohoMtakatifu.LakininikamaYesuanasemaWayahudi,"Kamahuwezikuaminihili,wanaaminikwamisingiyamatendoyangu."Kwamanenomengine,kunabinafsiuthibitishokinachoendeleakatikamaandiko.

NiwazokwambakamawewekwendakwanjiayamaishanakamawewekuchukuaninikusomakatikaKitabuhikiajabunawewekuiwekakatikavitendo,hatakamanihainamantikikwawewe,inakujamzungukokamilinawewekutambua"Unajuanini?,mimiainayawalidhaniilikuwasahihi,lakininiumeonyeshayenyewekatikauzoefukatikamaishayangukwambanikweli."Nakwambanijinsimiminawewekuwawanaaminikabisakwambamaandikonikweli.

Katikauzoefuwangubinafsi,maandikohajawahibasimimichini,milele.Miminajuakuwabadokunabaadhiyaukwelikwambanikwendakuchukuamudazaidikufanyakazikwanjia,hasakatikavifunguwalewamaandikokwambawakatiwewe1kusomayao,kwenda,"Sasakunatuhakunanjia."Lakininaaminimaandikonikweli,hivyomimikuaminimanenohayokwabidii,namikuziwekakatikamazoezinauzoefukatikamaishayangunikwambamambohayonadaimakujaduarakamilinaujumbewamaandikoIlisahihishwayenyewe.

Kwamfano,mimisijuikamaunaJames1:2.KwamudamrefuBibliayanguakaendakutokaJames1:1kwaJames1:3au1:4kwasababuJames1:2ayakijinga."Hesabuyotefurahanduguzanguwakatikukutananamajaribumbalimbalimkifahamuyakuwakujaribiwakwaimaniyenuhuletauvumilivu,nabasiuvumilivunamatokeoyakekamilinakamili,iliuwekamili,bilakupungukiwachochote."Ohyeah,hakiJames,kamawewe'vewamekuwakaribukuzuiamichachemara?Kufurahikatikatiyahuzuni?Naam.Kulia.Jaribukuwanawatotowawiliwakikekufanakishakusomamstarihuonakuaminikuwanikweli.Lakinimiaka17baadayaRachelamefarikidunia,miaka18baadayaRoseamefarikidunia,mimikuelewakwambaJamesnikweli,hatakamaniayastupidestyaBiblia.Nibinafsilinatambulishayenyewekatikauzoefuwamaisha.Hakunakitabukinginekwambahanakuwa,hakunakabisa.

Katikauzoefuwangu,maandikohajawahibasimimichini,ingawamimibadotunamengiyakujifunza.Tunakuchukuahiinakuiwekajuuyamadaiyotemengineyaukwelikwambanihukonje.Wakatiukiangaliakiledunianikusema,niniduniaanasemanikwelinakishakujaribukuishinjeniniduniaanasemanikwelinanitofautinayaleambayoMunguanasemanikweli.Niinaendeleakushindwakuwashawishi,naujumbewaduniakwambamadaikuwanikweliwakaticountersNenolaMungu,daimanisahihi.Wewedkufikiritunatarajiakupatabaadayamuda,bilawewe?Je,sikupatakuchanganyikiwakutokananawewemwenyewekupatamkadanganywamarakwamara?

Mimikushirikikatikawizaratamadunimbalimbalijana.Nilikwendamaduka.Wow!Mimikamakanisa.Salama.Mtu,niduniaweird!Nikaketi,bangohawakupatajicholangunamimituhawakuwezakugeukakichwayangukwakasiyakutoshakwasababuilikuwatangazonailikuwapichazauchisafi.Ilikuwanipichazauchisafi.Naniiliyoingiakatikakumbukumbuyangusasa.Marayamwishomimikwendamaduka.

Katikauzoefuwakowakutazamaponografia,nawewemilelewamekuwakikamilifu,kwaundanikuridhika?Jibuni"hapana."HiindiyosababuBibliainasema,"Je,sihatakuwaiweladhayauasherati."Nakatikauzoefuwamaisha,pichazangononiuongo.NaBiblianikweli,kwambanikwanininaamini.Nilinatambulishayenyewekatikauzoefuwamaisha.

Kunasababunyinginenyinginamimininakwendakuwekakatikanamba3,nahiinipersonal.Thisnimaoni,nahiisilaKimaandiko;lakininilifikiriilikuwamuhimukusemahii.Kunasababunyingineambayonaaminimaandikonikweli,kwambaanakujakutokakinywachaMungunakwambani,inafanyahisia.Nizaidiyabusarakuaminiujumbewamaandikokulikoilivyomantikikuaminiuongowaduniahii.

Angaliabaadhiyamaswalimakuuyamaisha.Angaliamaswaliyaasilinaambaposisikujakutoka.UnawezakwendaBigBangTheorywoteunataka,lakiniBigBangalikuwanakuanzanakitu.Je,nikuanzana?Wapisisikujakutoka?Jinsiganiunawezakuelezeaasiliyetu?Jinsiganiunawezakuelezeamuonekanowakubunikatikaduniahiiwakatiukiangaliapichazagalaxiesauukiangaliapichazaseliauukiangaliauzuriwamitikatikamlimanaunawezakuona


kubunikilamahaliukiangalia?Jinsiganiunawezakuelezakwambabilapostulatingdesigner?Jinsiganiunawezakuangaliamambo,kamakunadhanayamemanakunadhanayauzuri?Jinsiganiunawezakuelezeamambohaya?Maelezomaandikoyainafanyahisiatukwangu.Mungualifanyahivyo.Mungualiwekandaniyanguuelewawayaliyomema.Yeyekuwekandaniyanguuelewawakwambaambayoninzuri.Yeyekuwekandaniyangutamaayakumwabudu.Kwaninimuzikihojarohoyabinadamu?"NaamhiiniainayajinsikutumabadilikozimeunganishwapamojanakwabahatiDNAsumu......"Ujinga!Upumbavu!Mungualiwekamoyonimwanguuwezowakukabiliananamuzikikwasababubilahivyo,napendakuwanagarinakumtukuzakamamimilazima.

Hizinibaadhiyamajibuyamaandikonanitunamantikizaidikulikokitukinginechochote.Maandikonisahihikihistoria.Nindanithabiti.Nikamiliyaunabiikutimia.Nituhufanyaakilikwangu.Nafumbanahayoyote,niukwelikwambaYesumantikiborakwangukulikoMuhammad.YesumantikiborakwangukulikoYusufuSmith.YesuhufanyavizurizaidimaanakwangukulikoMaryBakerEddy.MaandikonihadithiyahuyoYesuambayehufanyaakilikwangu.Hivyonamba3,maoniyanguna1yasababunaaminimaandikonikwambainafanyahisiatu;nasiwezikupatachochotekaribuyake.

Namba4,nahilinijamboNadhanipianithabitikatikakifungu,kwanininaamini,kwaniniTimothykuaminimaandikonikutokakatikakinywachaMungu?Hatimaye,Timothyanaamini.Hatimaye,TimothyaaminikwambahayoPauloanasemanikweli.Hatimaye,TimothyanaaminikwambaandikolitokalokatikakinywachaMungu;nahatimaye,miminawatotowangu,nafamiliayangukuaminikwambamaandikohutokakwaMungu.

TunaaminikwambatunaposomaBiblia,sisikusikiasautiyaMungu.Tafadhalikusikiahiikwamakini,hiinikweliyamifumoyoyotenawoteimani:Haiwezekanikuthibitishaumuhimuwaukweliwamwisho.Bilakujalininaniwewekuzungumzana,theistsauhawamjui,secularistsauwatuwakiroho,hatimayesotekufanya"imani"UamuzikwasababuhuwezikuthibitishachochotechahiikwasababubilaimanihaiwezekanikumpendezaMungu.Munguhatakikuwakuthibitika.Yeyeanatakakuwawaumini.

Wayakinifuniwatuwanaosemakwambahakunakituchochotenjeyaulimwenguwaakili;kwambakwakilaatharikwambatunaona,sababuyaatharikwambaniyenyewendaniyaakilidunia.Hakunakituchochotekwambaniyakirohowakatiwote.Kuthibitishahilo!Kuthibitishahilo,walimuwashuleyasekondari.Kuthibitishakwambakunakitunjeyaduniakumhisi.Waohawawezikufanyahivyokwasababuni"imani"msimamo.

Mageuzinadiniyaoyajiraniyake;sinashakajuuyahilo,nidinisafikwambamazingirayamageuzi;waonikutoamajibuyaukweliwamwisho,lakinimajibunimsingitujuuyaimani.Waoitabidikukanajambohilo.Waulizeambapoushahidini.Wapiuthibitishokwambakatikakipindichamiakamilionimbilinakipandechanyasikwambahuendahadiinchisitajuuanawezakuamuakwaajiliyakuishinakuwamtikumimguu?Kuthibitishahilo!Huwezi.Nivigumu.Mageuzinimfumokidini.Kupendamalinimfumokidini.Secularismnimfumokidini.Utunimfumokidini.Hivyosualalamaishani"ambayomfumokidiniboraanaelezeaukweli?"Nakusemaukweli,sinaimanikutoshakuwayupo.SiwezikuaminikwambaduniahiikuundwayenyewenamageuziyautaratibunakujengwakatikayenyewekwamaanayamaananalengonahatimayamwishokwasababukundilaaminogotpamojaSikuya1katikalamipool.Mimisitukuamini.MimitukuwanaimanikiasichakuwaMkristo.

Mimininakushukurusinakuwekaubongowangujuuyarafu.Mimininakushukurukwambakunawatukusaidiahoja,lakinihatimayeTimothynanaaminikwambaKitabuhikiumetokananakuwakinywachaMungu.Namimikufanyahakunamsamahakwaajiliyake.

III.KwasababumaandikonikutokakwaMungu,kwahiyoni"faida"

PauloanaendeleakatikamstarihuumuhimunaanasemakwambamaandikonikutokakwaMungunakwahiyoni"faida."Hiinisehemuyamamlakayamafundishoyauongozi.Nifaidakwaupandem1kwatheolojia,kwaajiliyakuamuaninisisikufundishanajinsisisikukaripia.Madaimaandikokuwamsingiwakuamuaninitunaamininakukemeawalewanaoaminikwanjiatofauti.


Duniaakihubirivyamavingi,kwambakunanjianyingizaMungu,chochotekufanyayake/zake/yake/yeyekuwa.Bibliainasema,"Mimininjia.MiminiUkweli.IamMaisha,nahakunamtuhajikwaBabailakwanjiayaMimi."Maandikonimsingiwamakosakukaripiakitheolojia.

Kunawatundaniyakanisaambayepiakufundishamakosa;wanaofundishakwambaunailiwabatizwekupatambinguni.Maandikonimamlakayetukwamafundishoyetunakuwaonyawatumakosayaonayetutunasemakwambasikweli."KwamaanakwaneemakwambammeokolewakupitiaimaniambayohiyohaikutokanananafsizenulakininikipawachaMungu,sikwasababuyamatendo,ilimtuyeyotekujivunia."Kitabunifaidakwaninisisikufundishanajinsisisikukaripiawatuwanaoaminikimakosa.

Lakinimaandikonipiafaidakwatabia,"nakwakuwaongozanakuwafundishakatikahaki."Nifaidakatikakukabiliananatabiakibiblianakuhamasishawetukwenyetabiawema.Duniainasema,"Fitkatika."Duniainasema,"Je,ninichakufanya.Kujamaduka."Pauloanasema,"KuwawatotolawamanawasionahatiawaMunguasiyenadosarikatikatiyakizazikilichokombonakilichopotoka,ambaokatiyahaomnaonekanakuwakamamiangakatikaulimwengu."(Wafilipi2:15)

Duniainasema,"kugusa."Duniainasema,"ladha."Duniainasema,"Fimboyakichwachakokwenyepipalatakataka."Bibliainasema,"Kilaninzurinaheshimanasafinabora,kishakuwekaakiliyakojuuyamambohaya."KwasababumaandikolinatokananakinywachaMungu,siyotunikwelilakinipianinenomamlakakwaninitunaamininajinsitunavyotenda.

IV.UltimateResultnaMatumizi

A.Uwezo

Ninimatokeoyamwishoyahayayote?Pauloanamaliziakatikamstariwa17:"...ilimtuwaMunguawenauwezo[kwamanenomengine,iliapatekuwa]apatekutendakilatendojema."

"MtuwaMungu"nilaKalekujielezakwamjumbewaMungu.NahapahasaPaulnimawazoyaTimothykamamtuwaMungu,kamamjumbewaMungu,nabadonjianisanaanasemahivyo,yeyenikusema,kwamaanahalisi,kwambahiinikwelikwaWakristowote,wanaumenawanawakesawa.

Kitabuinafanyasisiuwezonavifaasisikutendakilatendojema.Kitabuinawezakutuambiakilajambolamwishokidogotunawezamileleunatakakujua.KunasirizaMungukwambanimaanayakukaasiri,Kumbukumbu29:29.Nabadoandiko,yakutoshakwaajiliyawokovu;inatufundishajinsisisinikuokolewa.Namaandikoyakutoshakwaajiliyautakatifu;inaonyeshasisininimzurinakwamatendosisinikufanyanakishainatuwezeshakufanyahivyo.

B.Matumizi

Kunawengimaombiambayoinawezakufanywanjeyakifunguhiki,niwazi,lakinikunamambomawilinatakakuifungakwaleoasubuhi.

1.,mimikamaTimothy,hawanachaguobalikuhubiriinjili.Suraya4:2,"Lihubirineno,kuwatayarikwawakatinanje."Mimituhawanafursayakuhubirimawazoyangu.Kwamaananyingine,mahubirimaandalizinikiturahisimimikufanyakwasababuhatuanzimayawikiyangusikufikirinininadhani;hatuanzimayawikinikufikirininiMunguanamaanishaaliposema.Hotubamaandalizikwaajiliyangunimepesi.

Kwakadriyarohokuwezeshwayanguuwezo,namikuhubiriNeno.SitakikuwekamawazoyangujuuyakiwangosawakamaMungu.Nipatekutoamaoniyanguwakatimwingine,lakinimimikuelezayaokamavile.Nakamamiminimepotea,basiutakuwakuombamsamahawaMungu.Hiyoniahadiyangunawewenadhamirayamtuyeyoteambayeanasimamambeleyenunyumayamimbarahii.Kamawakishindwa,unahitajikujikwamuayaokwasababuhiiniyasiyoyanegotiable.


DhamirayangunikuhubirinenolaMungu,balikuhubiriwakatiwote,katikamsimunanjeyamsimu.Hiyoinamaana,kamanatakakusemahayoaula,mimisinauchaguzikwasababuwaosiyomanenoyangu.Mimisikamakuzungumzajuuyapichazauchi.Nisickeningnadisgustingnamimikuhisichafuhatakusemakuwa,lakiniMiminajuakuwamimikuwanasababuwitokwausafiwakijinsiani1yamsingimisingimikuuyakimaadilikatikamaandikonanitatizoambalonikueneakatikakanisalakiinjili.Nimeonaidadinamimisiwajinga.Mimisikamaakisemahayo,lakinininasababu"BwanaMunguasema."

Lakini"katikamsimunanjeyamsimu"piainatumikakwawewenamimikuwanakuhubiriNenokamaunatakakusikiaaula,kwasababunadhaninini,lengolangusitafadhaliwewe.Lengolangusiokufurahishamasikioyakonakusemaainayamamboambayounatakakusikia.KaziyangunikuongeamanenohayayaMungunakishaninichakufanyanahayonikatiyawewenayeye.Hiyoniahadiyangunawewenainakuwa1yamaombinidhahirikutokakatikakifunguhiki.

LakiniNingependakufanyatofauti,maombiya2,nanihasakwawanaume.Naelewakwamba"watuwaMungu"inamaanishawanaumenawanawake,naNinafuraha,kwelifurahatelekatikamwendowawizarayawanawakekatikakanisahili.NapendainawezakuwahapaSikuyaJuma4asubuhinakuonaninikinatokeakatikachumbahiki.Kunadaimanafasiyakuongezekakatikahudumayoyote,lakininatakakutoachangamotowanaume,hasa.

2.Wanaume:Mimichangamoto-kuhubiriNeno.WatuwaMungukuhubiriNeno.WewewameitwakuwamkuuwanyumbayakonalazimakuhubiriNenokwafamiliayako.Hiyoambapouanafunzikuanza.Katikachakulachajionimimichangamotoyakutangazasifaborayayulealiyewaitakutokagizanikwenyenuruyakeyaajabu.Je,unafanyahivyomezanichakulachajioni?Mimikufanyakwambakatikameza?Je,wewenikuruhusuwatotowakokuonaibadazenu?Je,wewenikuruhusuwatotowakoanasikilizasalayako?Je,kuhubiriNenokatikachochotemazingirawewemwenyewekupata,watuwaMungu?

Nyumamapemakatikasuraya2,mstariwa2Pauloanaandika,"Niniuliyoyasikiakwangumbeleyamashahidiwengi,uwakabidhiwatuwaaminifuambaowatawezakuwafundishawenginepia."MungubadoanatafutawatuwaaminifuambaowanawezaalikabidhiYeyeutangazajiwainjili.Utangazajiwainjilikatikanyumbazao;utangazajiwainjilikatikaShuleyaJuma2yawatoto.TunawanaumewachachekufundishashuleyaJuma2.Kwanini?WatuwaMungu,kutangazaNenokatikandegeSchool.WatuwaMungu,kutangazaNenokatikamadarasaCo4ctionwatuwazima;kufanyahivyokatikawizarayawatu;kufanyahivyokatika1kwa1kuwamwanafunziwako.

Nanikukubalichangamoto?NanikutoaahadikushaurinduguzetumpyakatikaKristo?Tunayaoijayo.TunawanaumekuwaWakristo.NinaniambayokuhubiriNeno,watuwaMungu,kwanduguzetumpyavijana?

Wengiwenuwanaumewamekuwakimyakwamudamrefusana.Mimichangamoto:LihubiriNeno.


48.Waebrania

HatujuininanialiandikakitabuchaWaebranianahivyomimitukutajayeyekama"mwandishi".Lakinitunajuabaadhiyamambokuhusukanisakwambayeyekuandikakwa.TunajuakwambakanisailikuwakimsingilinajumuishawauminiWayahudi.NawalikuwawauminiwaWayahudiwalioteswakwaimaniyaompya.TunajuapiakwambaWakristohaoWayahudiwalikuwakuzingatiakuasiimani.WalikuwakuzingatiakuondokaUkristonakurejeaJudaism,kuruhusukwawakatihuuwamatesokupita;nawaowalikuwakwelikufikirikuwawangewezakishakurudinaUkristo.

Ufumbuzi

NamwandishiufumbuzikatikakitabuchaWaebraniakimsingimbili.

1.Mwalimu:ukuu/mtanguliziwakeKristo

Awaliyayotekamamwalimu,yeyenikuwafundishayauboranayamtanguliziwakeKristo.AnachotakakufanyanikwaajiliyawatukatikakanisakuonaambaoKristonikatikautukufuwakewotenawotewaukuuwake;kwasababukamaunawezakuonakwamba,waosihatakufikiriakuondokakwakenakuabudukituambachonikidogosanakulikoyeye.

2.Mchungaji:yamejaa-onyovifungu-lazima"subiri"

Lakinimwandishisiyotumwalimu,yeyenimchungajinaKukifuatiwakatikabaadhitheolojiavigumusanawakatimwinginenihizionyovifungu.Vifunguhiviwalikuwa,kamamchungaji,kuwaambiawatuhawaambaonikuzingatiauasi,kwambanilazimakuvumilia.NilazimasiDriftmbalinaimaniyaokwaYesuKristoilikuepukamateso.NahivyokuwakatikakitabuchaWaebrania1yamaazimioyanguvuyamafundishoyaBibliakuhusuuvumilivu.UvumilivunikatikaAganoJipya,lakinipenginekatikaWaebranianikufundishanakuhubiringuvu.

MafundishoyauvumilivuinafundishakuwaMungu,1kabisa,itaendeleakuwawezeshawatotowakewakwelikwakutii.Kwamanenomengine,mafundishoyauvumilivuni1kabisanawasiwasinaMungu;kwambaYeyesubirinawatotowake;Yeyeitaendeleakuwawezeshaimaniyao;Yeyeitaendeleakuwapatamaayautakatifu;Yeyeitaendeleakutoanguvuyakukuakwao.Kwamanenomengine,HJeitaendeleakuwahakikishiakwambasisinikwakweliwatotowake.LakininusunyingineyamafundishoyauvumilivunikuwawatotowakweliwaMunguwataendeleakuishikatikautii;kuwawatotowakweliwaMungulazimakuondokakuelekeaukomavu.HiyonifundishoyaBibliayauvumilivu;ambayoMungukuvumilia;Yeyeitaendeleakuwawezeshawewenamimiwanatakanakuwanauwezowakukua;nakwambawewenamimiambaoniwatotowakweliwaMungu,itaendeleakukua,lazimakuendeleakukuakatikaukomavuwaKikristo.

Waebranianikwendahatuajuukaribuvidolekilamtu,wakatim1aumwingine

KitabuchaWaebranianikwendahatuajuuyavidolekaribukilamtu.Kamahainahatuakwenyevidolevyamiguu,unawezakuwanakusomambalikutoshakatikakitabu.Mapemaaubaadaye,nikwendakupatawewe.Nabadotunaaminikwambakilaandikonikweli,haki?Situsehemurahisi,lakinipiasehemungumu.Natunaaminikwambamaandikohainakinyumeyenyewe.HivyobasimimiupolekuonyajuumbelekwambakamakitabuchaWaebraniahaiendaninatheolojiayako,nadhaniambayenikosa?Weweni.Waebraniasivibaya.Kunatabia,nadhani,katikawatuwengi,mimimwenyewepaya1,kwambawakatimwinginetutasikiakifungunaitakuwawavujuuyetu;natabiayetunikusema,"Naam,ninaaminihuu."Naninisisinikwelikusemani,"Siaminihilo.Mimikuchaguakupuuzavifunguhivikwasababunirahisikwamimikuaminiayahizi."HiyoinaendakuwagutmajibuyabaadhiyetutunaposomakitabuchaWaebrania.Lakinichangamotoasubuhihiinikufikirikamamaandikoanafikirinakuaminikwambayoteniyakwelinakwambahakunahatam1inapingana.HivyokamakitabuchaWaebraniagratesjuuyawewe,basihiyoninjiayaMunguyaakisemaunahitajikurekebishatheolojiayako.


Muhtasarimwanzonikabisa(1:1-3)

KitabuchaWaebraniakuanzakatikasuraya1:1kwakutoamuhtasari,ujumbemsingikwambamwandishianatakakupatahela.Napendakusoma:"Mudamrefuuliopita,kwasehemunyinginakwanjianyingi,Mungualisemanababazetukatikamanabii,lakinikatikaSikuyahizizamwisho,amesemanasisikatikaMwanawake."Kwamanenomengine,wakatiufunuowaMungukwanjiayamanabiinikweli,ufunuokwambahujakwanjiayaMunguMwananiwazinanguvuzaidi.KishaanaendeleakutuambiaambaoMwanahuyowaMunguni:."...Ambaye[Mungu]kuwamrithiwavituvyote,ambayekwanjiapiayeye[MungukupitiaYesu]kuundwadunia[Yesu]nimng'aowautukufuwaMungu,[Yesuni]alamahalisiyaasili[Mungu],[Yesu]upholdsulimwengukwanenolanguvuzake.[Yesuimefanya]utakasowadhambi[yetu][juuyamsalaba].[Yesuana]ameketichiniupandewakuliawaMunguMkuu,[katikanafasiyamadarakaunrivalledkatikahalihalisi]kujitwaliakamaborasanakwamalaikakamajinayeyekurithiniborazaidikulikowao.""Yesuamepewajinalililojuuyakilajinalingine,ilikwajinalaYesukilagotilitapigwanakilaulimiukirikwambayeyeniBwana[kwambayeyendiyeMungu]kwautukufuwaMunguBaba",Wafilipi2.

Unawezakuonajinsimwandishinimapya?YeyeanatakagwaridembeleyetuyoteukuunaajabuwotenafahariyakeyoteninanihuyuYesuni.Naswalithabitini,"Kamahilininanitunayemtumikia,mionzi,utukufuwaMungu,alamahalisiyaasiliyake;kamasisinikuabuduBwana,kwaniniunatakakuasinakuabudukitukinginechochote?"KwaniniwewewanatakaDriftmbalinadhamirayakoyaawali,imaniyakoyaawalikatikaInjiliyaYesuKristokwakitukinginechochote?Nituhainamaanayoyote.HiyonijinsimwandishiwaWaebraniakuanzanamuhtasarihojazake.

Mkubwakulikomalaika

Kishayeyekuanzakutembeakwanjianayeyekuanza,1yayote,kwakulinganishaYesukwamalaika.YeyekusemaYesunimkuukulikomalaikanayeyehuendakwanjiayamajadiliano.Kishakupatasuraya2:1natuna1yavifunguvingionyo.Hiinimpolesana,kwakweliwengimpole,kifungukatikayoteyaWaebrania.Mwandishianasema,"KwahiyonilazimamakinikaribusananakiletumesikiatusijeDriftmbalinahayo."Kwahiyo,kwasababuyaYesumtangulizijuuyamalaikanajuuyakilakitukingine,kwasababuyayeyeninani,nilazimamakinikaribusananainjili,injiliambayotumesikiakatikauongofu;Injilikwambatumekuwaaliendeleakushikiliatanguwakatiwakubadilikayetu,tusijekutesekahatmayadriftingmbalinainjiliyaYesuKristo.Nilazimamakininaimaniyetu.

Niyakuvutiamaneno,"Driftmbali".MarachacheinaonekanakwangukuwawatuwanakimbiliakutokaUkristo,zaidilabdabaadhihisiakuvunjaulimwenguainayauzoefu.Marachachekufanyawatuambaowamekubaliujumbewainjiliboltmbalinahayokwawakatim1baadaye.WaoDriftmbali,siwao?WaoDriftmbalidhambi1kwawakatimya1.WaoDriftmbali1ufumbuziwamigogorokwawakatimya1.WaoDriftmbalitendo1lakiburiubinafsiwakatihuo.

Hebufikiriasualalamigogoroufumbuzinaninikinatokea.Wakatimzozoniufumbuzi,anapatamachungunaanapatazaidinanideadenssehemuyarohoyako;nakishakunabadomigogoromwinginekujakuwahayaja3liwa;nanimgogoronamchungajiwakoaumgogoronawazeewakoauyakowalimuwaShuleyaJuma2aundugunadadazakokatikakanisa;namigogorohiiufumbuzikuanzarundojuu1juuyanyinginenaninikitatokea?HatunakupatakaribunaMungu,je,sisi?SisiDriftmbalidhambi1kwawakatimya1.

BorakulikoMusa(3:1ff)

Onyola2-3:6b,12-14ThehojayaWaebraniainaendeleakuanziakatikasura3.ThemwandishiniakisemakwambaYesuniborakulikoMusanayeyekwendakwanjiayamajadilianoyauborawaYesunakishakatikasuraya3:6unaonamwandishi2onyokwakanisalakenaamekuwakuzungumzakuhusujinsiwewenamimininyumbayaMungu;kwambasisikamawauminiwakanisa,kamawatotowaMungu,nikuunganishwapamojakatikanyumbayaMungu;naYesunimwaminifukatikanyumbayaMungu,hiyonimiminawewe.Nakishamwandishianasema,"na


sisi[Kanisala]ninyumbayake[sisinisehemuyakanisa,sisiniviungovyafamiliayaMungu,sisiniwatotowaMungunandugunadada]kama[nakwambaninenokubwakatikakitabuchaWaebrania]kamakwelitukishikamanasananaujasiriwetunafahariyetukatikamatumainiyetu."

AnaendeleanaananukuukifunguKalenakishakatikamstariwa12anasema,"Chunga,ndugu,"[Ninenomuhimu.Waebraniasiuinjilistinjiakwawasiowakristo.Ayahizinikutolewakwakanisa,watuwanaodaiwamekubaliujumbewaneemakatikamsalabanaalidaikuwawatotowaMungu.Hiisiuinjilistinjiayawasiowakristo]."Chukuanduguhuduma,usiwekatikam1wenumaovu,ambaosiwaaminimoyo,nahivyokusababishawewekuangukambalinaMungualiyehai.LakinimwonyanekilaSikuya,kwamudamrefukamanikuitwa'leo,'kwambahakunahatam1wenuasifanywemgumukwaudanganyifuwadhambi.KwamaanasisikushirikikatikaKristo,kamatukishikamanauthabitiwetuwaawalihadimwisho."Sasa,mwandishiwaWaebraniasikusemachochoteambachoYesuhanatayarialisema.Yesualisemakwambayeyeanayebakimwaminifuhadimwishowataokolewa,.Mathayo10:22mwandishianatuelezakwambanilazimawakitegemeauhakikatuliokuwanaokatikaKristotulipokuwa1kuokolewa;nanikwambaimaniileilekatikaKristokwambaanaendeleayetukutokadriftingmbalinamoyoambaosiwaaminikwambanimgumukwadhambi.

Mstariwa14nimstariphenomenallymuhimukatikasualahilizimalauvumilivunauhakikawawokovuwetu.Kwaupandem1nikusemakunauhakikakwawokovuwetu.TunawezakuthibitishakabisakwambasisiniwatotowaMungu,kikamilifunauhakikakwambatunaukombozi,kikamilifunauhakikawahatimayetukatikaKristo.

Miminajuakuwakunabaadhiyawatukwambakufundishakwambahuwezikuwanauhakika,nanitusiyakibiblia.MstarihuuunasemaunawezakuwanauhakikakwambawewekushirikikatikaKristo,nakilenikuwanahakikakwamba?Nikuwanahakikakwambawewehutegemeahasawakatimgumunini?KwambaunajuakuwaweweniMkristo,unajuawewenimtotowaMungunawewekujuakwambawewenikwendakuishiambinguni.Uhakikawakoniuvumilivuwako.Je,unawezakuonakwambakatikamstariwa?"KwamaanasisikushirikikatikaKristo,[hiinijinsiganinawezakujuazaidikivulichashakakwambamiminimtotowaMungu]kamamimikushikilia[kwayangu]kujiaminiawali[kujiaminiMiminilikuwakatikaYesuKristokatikamguuwamsalaba.Namimininakwendakufanyakwambaimani]imarakwa[sana]mwisho[wamaishayangu]."HiyonikuwanahakikayangukwambamiminiMkristokwasababumiminikudumukatikaimaniyangu.

Lakinitaarifa,(nahiinikwelinjiazotekitabuchaWaebranianayeyekuchukuliwanjiahiikwamakusudikwasababunikuvaakujajuu)katikauhakikapiakunaonyothabiti.Naonyonikamasisi,kwakutumialughayake,"kuangukambalinaKristo",kamasisini"mgumukwadhambi,"kamasisi"hawaaminikwaujasiriwetuwaawali"basitunahakikahakunauhakikakwambasisinijuuyanjiayetuyakwendambinguni.Hakunauhakikawawokovuikiwataalumayetuyaawaliyaimanisiikifuatiwanamaishayaimani.Kunasi;nahuwezikusemahivyoyoyotewazizaidikulikoyeyeanasemanikatikamstariwa14.Haijalishijinsinzuriwewetumekuwa.Haijalishikilekilichotokeakatikamiakailiyofuatakubadilikayako,swalikatikaWaebraniani,"Nininimaishayakosasa?";nauhakikatukuna,nikamawewenikuendeleakatikauvumilivuwako.Kuelewatafadhali,kwambamwandishinisikuzungumzajuuyadhambikuwapigomaishayawaaminiwakweli.Sisidhambizote,haki?Sisidhambizote.Mwandishinisikuzungumzajuuyadhambihapanapaledhambi.

Nakumbukam1wawanafunziwangufavoritewakatimimialikuwaakifundishakatikachuo.Wakatimimi1alikutananayealikuwakitheolojiakikapukesi.Yeyealikuwam1wawatuwaleambaowalikuwawamefundishwakwambakamaakitendadhambinaalikufakablayeyealikuwananafasiyakukiri,yeyedkwendakuzimu.Ilikuwanikupotezawokovuwako,kupatanyuma,kupotezawokovuwako,kupatanyuma,nakurudi,nakurudi.Hiyonisiwakatiwoteninikinaendeleahapa.Mwandishinikuzungumzajuuyawatuambaomaishayaonisifakwadhambi.Yeyekuzungumzajuuyawatuambaotenakuonyeshamatundayaroho.Yeyekuzungumzajuuyawatuambaowanaishikatikawaziukiukajiwamafundishodhahiriyamaandiko.Nayeyekusemawatuhao,kwasababuwaosikudumu,nasifuriuhakikakwambawaonimtotowaMungunakwambawaonikwendakwendambinguni.


Kwanjia,kunaswalihilizimalakamaunawezaauhuwezikupotezawokovuwakoaukamakamamtuinaonekanakuwaMkristonakishalinapoanguka,kamawalikuwahapoMkristokwakuanzia.Kuchukuahojakuwamzimanakutupambali.KwasababuWesleyansnaWakalvinikukubaliana,pandezotembiliyawigowakitheolojiakukubalianajuuyahatuahii,kwambakamamaishayamtuniakizungumziayaokuzimu,kwambahiyonihasaambapowaowanaenda.WesleyansnaWakalvinikukubalianakwambakamamtuanaishimaishayadhambi,siotuhaweziwaosikuwanauhakikawowote,lakinizaidiuwezekanowaoniinaongozwakwamotowaJehanamu.NahaijalishikamawamewezawaliopoteawokovuwaoauwaokamwewalikuwaMkristokwakuanzia,waonikwendakuishiakatikasehemu1naniJahannamu.Ambaohufanyahukumuyamwishojuuyamambohayayote?Ambaohufanyawitohukumu?Munguhufanyawitohukumu.Nasemahilikwasababumaranyingisisikupatatangledupkatikapambanohilinakamatunawezatukuchukuasehemuyanishatisisikutanuajuuyamjadalahuukitheolojianabadalakuelewakwambawatuambaowanaishimaishayadhambinizaidiuwezekanowakwendakuzimu,nakuwekakuelekeauinjilisti,nadhanikanisaitakuwavizurikidogombali.Namimiupendomjadalawakitheolojia.

Hivyokuelewa,kunauhakikakwambawewenamiminiwatotowaMungunakwambatunakwendambinguninauhakikawetuniuvumilivuwetu;lakinionyonikwambakamahakunauvumilivu,ikiwamaishayetunitenasifayakuwanatundalaRoho,ikiwatunaishikatikawaziukiukajiwamafundishodhahiriyamaandishi,basitunahakikahakunauhakikakwambasisiniwatotowaMungunakwambasisinikwendambinguni.YesuniborakulikoMusa.

Mkubwakulikokuhanimkuu(4:14ff)

Kishainaendeleakatikasuraya4kuanziasaamstariwa14naanasemakuwaYesunimkubwa,borakwa,hatakuhanimkuu.Kamayeyehuendakwanjiayamjadalahuumzima,yeyeanapatanyumanamadazimalauhakikakamili.Namiminatakakuwekakusisitizakwambakwasababunatakahiikwakuwanauwiano.Anasemaunawezakuwanauhakikakamilikwambaumeokokanayeyeinatupadalilimbiliyakwaninisisizinawezakuhifadhiwanauhakikawawokovuwetu.

Wewenamimisiwezikuwana"utimilifu"wawokovuwetu-6:11-12

1nikatikasuraya6:11-12.Kunaanaandika,"Natunatamanikilam1wenuaonyeshebidiiileileyakuwanamnayotumainiampakamwisho,iliunawezakuwanauvivu,balimuwekamawalewanaoamininawenyeuvumilivunahivyowanapokeayakealiyoahidiMungu."1yanjiaambayowewenamimizinawezakuhifadhiwanauhakikawawokovuwetunibidiiyetu.Yeyekusematukituki1tena,lakinikwamanenotofauti.Nibidiiyetu;niniayetukubwakwautakasokwambanisehemuyauhakikawetu.Wakatiunahamuyakutendahaki;wakatikupatakwambaunauwezowakutendahaki,ambapounafikiriainahiiyabidiilinatokanana?Je,unafikirikwambainatokamwenyewe?HakunaJe,unafikiriinatokaShetani?MarayamwishoIchecked,hakuna!Naam,ambayekushoto?Mungu.Ukwelikwambawewenamiminibidiikatikaukuajiwetukuelekeautakatifu,kwambasisinidhatikatikautakatifuwetu,niisharakuwaniMunguambayeanafanyakazindaniyenu,kutoahamunakishauwezowakukamilishatamaahii,Wafilipi2.

Onyokifungucha3(5:11ff)

Lakinihatakatikauhakikishohuukunaonyothabiti.Mwandishihuyuanawezakwelikuwaannoyingmarakwamara."Nipetubaadhiyauhakikanakuondoka."Anasema,"LaSitakujakufanyahivyomiminitakupauhakika,lakinihapanionyo:.Kamahakunabidii,hakutakuwanauhakika."

Sababuya2yauhakikakamili

MjadalaunaendeleanayeyeanakujaSababuya2kwambawewenamimizinawezakuhifadhiwanauhakikawaimaniyetunanikatikasuraya7:25,"Kwahiyo,[Mungu]niuwezowakuwaokoakabisa[kabisanakabisakwamudawote]waleambaokumkaribiaMungukupitia[Yesu]tangu[Yesu]anaishidaimailiawaombee."Yeyenikuletanyumamadakwambayeyetayarikujadiliwanyumakatikasuraya4:14-16.InasemakwambaYesuniKuhani


wetuMkuu,YeyeanaelewakilesisizimewezakupitianaYeyedaimatunamwombeambeleyakiticharehemananeemakwaajiliyawatotowake.

Ninimwandishinikusemanikwamba"ndiyo,tunauhakikahiilenyewe,uelewahuuwabidiiyetu,lakinisisipiakuwanauhakikalengolaukomboziwetu;nahakikayetulengonikaziyaKristo,kwambahatimayemimikabisa,kabisanawanaaminikabisakwambamimininakwendambingunikwasababumimininakabisanakabisanakabisawanaaminikwambakifochaYesumsalabanialilipaadhabukwaajiliyadhambizanguLakinizaidiyahapo,.mkombozimaishayangunaYeyedaimatunamwombeakwaajiliyangukatikayoteudhaifuwangunakatikafailings.HewanguwotebadowamesimamambeleyaBabanaYeyeanasema,"Je,sikuwangumusanajuuBill.Je,sikuwangumusanajuuyake.Miminajuakileyeyekwendakupitia.Nilikwendakupitiaainahiyoyamambo.Yeyenidhaifu.Yeyenitete.Surayakenivumbi.Usisahaukwamba,Baba."NayeBabaanasema,"mimisi."Yeyedaimatunamwombeakwaajiliyangu.

Hiyoniyametimia,ukweliunaoendeleanauhakikayangunawokovuwangunikwakuzingatiaukwelikwambaMungualiupendaulimwengu.AlitoaMwanawake,iliwalewalioaminiasipotee,baliatakuwana,wataimiliki,kwauhakikakamili,wokovuwaowenyewe.Uhakikayetunimsingisubjectivelyjuuyauelewakwambasisinidhatikwaukamilifuwetu.Kwawaleambaonibidiikatikaukuajiwakokuelekeautakatifu,hilinijambolalenyewetunawezahutegemeakwenyenanapendabiasharahiyokwaajiliyakituchochotekatikaduniaisipokuwakwaajiliyautambuzihalisikwambaMunguyametimiakitujuuyamsalabanaYesunimarakwamaratunamwombeakwaajiliyangunakwaajiliyakombeleyakitichaneemanahuruma.Kwahiyo,ninauhakikakabisawaninakokwenda.

Uvumilivuni1kabisajuuyauvumilivuwaMungu.HatuahiiniamekosakilamahaliisipokuwakatikatheologiamzurinamtuyeyoteambaohutokeakwakusomaBibliazao.Uvumilivuni1kabisajuuyaMungu,kwasababusiwezikufanyahivyo.MimituhawezikufanyakazinjewokovuwangubilaMungukunipahamunakishauwezowakufanyahivyo.Nivigumu.Mimikushindwakilawakati.KamasinakuendelezaneemayaMungukwakilanenonasemanakilahatuamimikuchukua,basimimikushindwa.Sinahajayamtuyeyotewanasemakuwapamojanami,mimininaafuatewaukwelihuo.

MimipiakuelewakwambaMungusikwendakutoajuuyamimi,naMungunikwendakuendeleanakuwawezeshamimisikutoajuujuuyake.HiyoniuvumilivuBiblia.Nabado,kwakuwakauliyahakiajabuyauhakikakunaonyo.AinahiiyauhakikawawokovunikwawaletuambaokumkaribiaMungu.Mwandishinikwendakusemajambohilisawakatikasura9:28ambapoanasema,"KwahiyoKristoalijitoadhabihumara1azichukuedhambizawatuwengi[ujiowakekatikamwili]atatokeamaraya2[ujiowakewa2]sikukabiliananadhambilakinikuwaokoawale"ambaowamefanyaungamolaimaninawalifurahiafurahayaduniahii.NO!...."Kuwaokoawalenishaukuyakusubirikwaajiliyangu."WokovunikwawaleambaokumkaribiaMungu.Wokovunikwawaleambaonishaukuyakusubirikwaajiliyake.UnajuaNaaminikuwatunaokolewakwaneemakupitiaimaniambayohiyohaikutokanananafsizetu;.nikipawachaMungu,sikwasababuyamatendoilimtuyeyotekujivuniaHiyosiyokatikaswaliLakini,WaebranianiwazikabisakuwaMunguatakujanakuwaokoawaleambaoniinakaribiakwakeYeyeanaenda..kuwaokoawalenishaukuyakusubirikwaajiliyake.PaulohatainasemakatikaWarumikwambauzimawamilelenimatokeoyautakasowetu.NamimininaKiprotestantinafahariyake.Hivyohatakatikauhakikayetukamilihukonionyo.

Faraja-ninimaishayakikristozinatakiwakuangaliakama

Mtunzihuyoaliendeleanayeyeanapatakatikasuraya10nakunafunguhililaajabukuanziasaamstariwa19,kifunguchafaraja;kifunguchakuonyeshaninimaishayakikristozinatakiwakuangaliakama.Hikinikifungukubwa."Kwahiyo,ndugu,kwakuwatunaujasiriwakupaingiapatakatifukwadamuyaYesu,nampya,iliyohaiNjiaileilekufunguliwakwaajiliyetukupitiapazia,yaanikwanjiayamwiliwake[Hiyoninjiayamwandishiwakusema,kwasababuYesualikufamsalabani,unawezakwenda1kwa1kwenyeuwepowaMungu.NendakwanjiayapazialenyeHekaluni,1kwa1kwenyeuwepowake.]nakwakuwatunakubwa[yajuu]mkuujuuyanyumbayaMungu,[nasisi


ninyumbayaMungu]tumkaribieMungukwamoyomnyofunaimanitimilifu,kwamioyoiliyotakaswadhamirimbayasafikutokanakwamiiliiliyosafishwakwamajisafiHebuTushikiliewamatumainiyetubilakusita[.nikukirisisikufanyawakatisisikuwawatotowaMungu]maanayeyealiyeahidinimwaminifu.[UvumilivunizaidijuuyaMungukulikojuuyetu.]Nahebufikiriajinsiyakuhamasishajuuyakupendananakutendamemawalatusiachekukusanyikapaya1,kamailivyodesturiyawengine,balitutianemoyo,nakwakadrimwonavyoSikuyaile[SikuyaMalipo]inakaribia."Ninimaisha,sihivyo?Ninimaisha.Hilondilomaishazinatakiwakuangaliakama,kunyongwakwenyeMungukwawoteYeyenithamaninamoyom1kwamwinginekufanyahivyo.

Lakinimwandishihuyutuhawezikutoauhakikabilakuwekauwianokatiyakenahivyoanaendelea,"Kwamaanakamasisikwendajuuyakufanyadhambikwamakusudi[maishayadhambi,kukosekanakwamatundayaRoho]baadayakufahamuukweli,[umefanyaalijibukwaujumbewainjilinabadowewetumeendajuuyakuishikatikadhambi]haibakitenadhabihukwaajiliyadhambi."Kwamanenomengine,sadakatukuna,niKristonakamawewespurnKristojuuyamsalabanawanaoishikatikakuasi,ambayenikwendakuokoa?Buddha?Haifanyikazikwanjiahiyo.

Hapanininikusubirikwawatuambaowamefanyaungamolaimaninabadowanaishikatikadhambimakusudi.LisikieninenolaBwana.Ninibadoni"kuitazamiahukumuyenyekutishanaukaliwamotoambaohutumiawapinzani."Unatakakujuaadhabukwasikudumu?Hukoni.NiwitowaJehanamu."MtuyeyoteambayeimetengasheriayaMusahufapasipohurumaushahidiwamashahidiwawiliauwa3.[OldLawKale]Jinsiadhabumbayasana,unafikiri,itakuwaalistahilikwa1[Yeyekuzungumzanamtukatikakanisa,yeyekuzungumzakuhusumtuambayewaliitikiainjililakinianaishikatikadhambi]ambayespurnedMwanawaMungu,[yeye]ameunajisidamuyaaganoambaloalikuwawakfunahasiraanaRohowaneema."Angalia,kamawewekufanyaungamolaimaninakwendakuishikatikadhambi,hainamaanaunanyumbandogokatikaufalmewamilenia;sikwambaninihatarinihapa.Kamakuishikatikadhambi,umefanyadharauMungu;umefanyaunajisimsalabanaumefanyakwelitickedoffRohowaneema.KwamaanatunajuaYeyeambayealisema,"Kisasinichangu;miminitalipaNatena,Bwanaatawahukumuwatuwake.'."Wow!Watuwake."NijambolakutishakuangukakatikamikonoyaMungualiyehai."Sasa,unatakabaadhikuzimu,motonakiberiti?Kunani,1yavifunguhottestkatikamaandiko.

Ninimaana?

Ninimaana?NinikinaendeleakatikakitabuchaWaebrania?Nadhanikunamambokadhaayamsingiambayoyeyekusema.

1.Yesunikablayamaarufuzaidiyayote-furahakubwa,furahayandanikabisa

Yesunikablayamaarufujuuyayote.Yeyenifurahayetukubwa,furahayetuyandanikabisa.Yeyenimkubwakulikoduniayoteinakutoanakamawewenamiminawezakikamilifukufahamudhanakwamba,basimatatizoyakanisahilokitabuchaWaebraniaimeandikwakwa,ingekuwatukwendambalikwasababukunakituchakulinganishanautukufuwaMungu.NabadosisimaranyingiDriftmbali,je,sisi?Dhambi1kwawakatim1natunaanzakutamanimamboyaduniahiinasimamboyaMungu.Basihebumakinikwelikaribunaimaniyetu,Waebrania2:1.

Yesunikablayamaarufu.Siyohofu,lakinikunautambuzihuukwambawakatimimikusimamambeleyaYesu,maanayangubalaani,kamatumimialikuwaanajulikana;kamaningekuwanakuelewekakikamilifutuutukufuwaMunguwangu.Jinsitofautinapendawamekuwawakiishimaishayangu.HiyonihatuakuuyakitabuchaWaebrania.

2.TunawezakuwanauhakikakamilikwambakwelisisiniwatotowaMungu

Jambola2nikwambatunawezakuwanauhakikakamili.TunawezakujuazaidikivulichashakakwambasisiniwatotowaMungunaujumbehuusiotukatikakitabuchaWaebrania,niwotewaAganojipya.Tunawezakuwana


uhakikakamilikwasababuyauwezowaMungu.KatikaYohana10:27nayafuatayomistariYesuanasema,"Kondoowanguwaisikiasautiyangu,namininawajua,naowananifuata.Miminawapauzimawamilele;naohawatapoteamilele,walahakunamtuatakayewezakuwatoamkononimwangu."Kuwanipamojanawewe.Mimininaaminikuwanimazoeziyalughayakusema,"Naam,mtuyeyotelakinimimi."Hiyosikifungukinasemanini.Hakunaanayewezakuwatoamkononimwangu.Kwanini?"Babayanguambayendiyealiyenipahaonimkuukulikowote[ikiwanipamojanawewe]nahakunamtuanawezakuwatoamikononimwakeBaba."SehemuyauhakikawanguamelalanguvusanayaMungunakushikiliamimikamakondoowake,kwakunipakwamwanaenakuwamwanaenipeuzimawamilelenakuongezameupSikuyamwisho.UhakikayanguninguvuyaMungu.

UhakikayangunikatikakaziyaRohowaMungu.Pauloanatuelezakatika1nawachachemaeneomenginekwambaRohowaMungunimuhuriyetuWaefeso;Yeyenikuhakikishayetuyaurithikwambasisikujuakwauhakikakwambatunakwendakurithi.

NinauhakikakamilikwambamiminimtotowaMungukwasababuyautiiyangu,1Yohana2:3-6,"Katikahilitunafahamukwambatumefikakujuayake,[hiinijinsiganiunawezakujuazaidikivulichashakakwambaumekujakumjuaYesuKristo;kwambawewenim1wawatotowake]ikiwatunashikaamrizakeYeyoteanasema'Nimemjua'lakinihainakushikamaagizoyakenimwongo,[wow,sikwambanyetisana]na.Ukwelinikwambasikwakuungananayelakiniyeyealishikayenenolake,katikahuyoupendowakweliwaMunguumekamilikakwanjiahiyotunawezakuwanauhakikakwambasisinindaniyake.yeanasemayeyehukaandaniyakelazimakutembeakatikanjiaileileambayo[Yesu]kutembea."Haleluya!Ujasiriwetunikatikautiiwetunahiyoinamaanaimaniyetupialikokatikaukwelikwambasisisiyokuishikatikadhambi.Hiyonihasarayasarafuhiyo.1Yohana3:.6,"Hakunamtuambayehukaandaniyake[hakunamtuambayenimtotowaMungu]hatendidhambihakunamtuatendayedhambihakumwonayeye,walahakumtambuaKatikakesiwewewanashangaa,ninakujachiniyakwambaupandewakambiyakitheolojiakwambaanasemakamamtuinaonekanakujibuinjili,kishahuanguka.NaaminiwaokamwewalikuwaMkristokwakuanzia,kwasababuyamistarikamahii.WatuhawahawajawahikuonekanahHimnawaodon'tkujuakwakelichayakuonekana.

Kwawalewakwetuambaonikuendeleakutembeakatikakutembeakwetukikristo,hawanahofu.Jambolamwishonatakakuonaniwewewotekwendanjeyahapa,waleambaonikujitahidinapiabadowanadhambizenufavoritesnabadoukokufanyakazinahiinabadokunamambokwenda-ndiyo,hakunahatam1wetunikamilifuSitakiwewekuondokahapakatikahofukwambakwanamnafulaniwokovuwakonikuwakuvuliwambaliaukitukamahicho.Miminatakaweweuendekwautimilifunafurahanaimanikwambandiyo,wakatimimidhambikunamsamaha.MungunimwaminifunawahakinaTukiziungamadhambizetuyeyea3samehenakutusafishanaudhalimuwote.Lakinisisikwendabidiikwautakatifuwetu;kuelekeaukomavu;kusahaukileliponyumalakinikuangaliambelekwatuzoyamwitowaMungukatikaKristoYesu.Katikaainahiyoyamtuhakunahofukwasababuupendokamilihufukuzawoganakunafurahanakunaushindinandiyo,sisibadodhambinasisibadokupatakusamehewanabadotukokusongambele.Haleluya!Bwanaasifiwe!

Lakinininikuhusuwaleambaosiwanaoishinjetaalumayaoyaimani

Lakinininikuhusuwaleambaosiwanaoishinjetaalumayaoyaimani?Ninikuhusuwaleambaosibidii?Ninikuhusuwaleambaosikufanyakampuniyaimaniyao1lakininibadaladriftingmbali?Jinsiganimiminawewekujibuyao?Nikupemaoniyangu.

UnakutofautishakatiyaainayadhambiambayoWakristowotekuwanakushughulikananawaleambaonikuhamiakatikamaishayadhambi.Nakwamaoniyangu,ushauriwangunikwamba,kamaunawezakuonamtukatikamwisho,nadhanitunakudhanikuwaimaniyaosiyakweli.Tunakudhanikwambawatuhawanijuuyanjiayajehanamu.

Jambobayazaidikwambatunawezakufanyanikumpamtuuhakikawauongo.Jambobayazaiditunawezakusemakwamtuambayeametoaungamolaimaninakishahanaaliishikamahiyokwamiaka,jambobayazaidikwamba


tunawezakumwambiani,"Naamhiyonisawa.Unawezakufanywaungamolaimaninahivyonayako'kutokanjeyakuzimubure'kadi,nanisawa".SiwezikupatakwambamahalipopotekatikaBiblia.MimihasahawawezikupatahiyokatikakitabuchaWaebrania.Mimikwabahatimbayawanaaminikwambakunanikwendakuwawatuwengikatikakuzimuambaowamekuwaaliiambiawaowalikuwawanakwendambinguni,ambaowalikuwakuhubiriInjilipungufu.Kamanilivyosemaawali,mimimatumainikwambakunamahalikwawachungajiwotekusimamakwakitichahukumunakuangaliawatuchiniyauangalizikutembeayaonailiwawezekuonamatundayamahubiriyakweliinjilinakuishimaishayaoipasavyo.Hatuwezikutoawatuwauhakikauongo.

KunavifunguvingionyokatikakitabuchaWaebrania.Kunaonyovifungukilamahali.M1wawalewenyenguvuzaidinikwakinywachaPaulo.PauloanasemaYesuametupatanisha;yeyekuletwakwetukwaamaninaMungu"Nidhahirikwambakuendeleakatikaimani,imaranaimara,sikuhamakutokamatumainiyaileInjilimliyoisikia."(Wakolosai1:23)Imean,nikilamahali.

Kamamtuhanauhakikakuhusuwokovuwao

Kamamtuhanauhakikakuhusuwokovuwao,kamamtunizinakabiliwanamamboyaMungu,kamamtuanakuonjadunianaanapendanawaonilabdaakisema,"MimiitabidikukabiliananamambohayaMkristobaadaye,labdabaadayesana."Hapaniswalinapendanawasihikuwauliza,"Je,maishayakothamaniyahatariJe,nithamaniyakenidunianzurikwambanithamaniyamilelekatikamotowamateso??"Kwasababumbalinauvumilivu,hakutakuwanauhakika;nahivyokwawatuambaoinaonekanawaliitikiamadaiyaKristonakishakuwanakuhamiakatikamaishayadhambi,ninirekufanyanikamarimilelewao.Waonikamarimilelezao.Nanimepatakuwauliza,"Je,unawazololotekwamudaganikuzimuninani?Je,unawazololotejinsimilelekwamudamrefunimbalinauwepowaMungu?Je,unawazololotewakatiwotekwambahuwezikuaminirohoyakokwakileinawezakuwayakiduniahisiauzoefuwakidini"WewenamimilazimasikutoauhakikawauongokwamtuyeyoteKamamtuhanauhakikakuhusuwokovuwao,-?.Nawanawezakuwauhakika,ukwelikwambawaoniuhakikanimuhimu-labdanimatokeoyamahubiriyakenimbayaLakinikwawalewatu,hatuwezikuwapauhakikawauongo;nilazimakuwaitakwarecommitaukufanyamaishayao..

NduguyangumdogoanakirikwambahakuwaMkristo.Yeyewalitokanjeyanyumbaakiwanaumriwamiaka16,thumbingpuayakekatikawazaziwakenaMunguwazaziwake."Sitakichochotechakufanyanawewe."Naalipokuwanaumriwamiaka22alikuwaamekaakatikaghorofatupuakisema,"SawaMunguMaisha.Sucks.Hiisithamaniyamaisha.Kunagotkuwazaidi.Kamaukopale,uwehalisi.Nisaidiekuelewa."DavidalionekanakuwaMkristomaishayakeyote,kamamimi,yeyehakutakakwendakanisani.Bigmpangohuo,tulikuwawatoto.HivyoukiangaliaDaudinakumwomba,alifanyarecommitaualifanyakujakatikamaishayake?Nimfanogani?KujitoamaishayakokwaMungu.Recommitmaishayakokamakwambanininisahihi.Nakishakusemakamasisikusema,"Hapanimoyowangu;kusafishakilasehemu."NakuhimizawatuhawakuishikatikaneemayaMungukuendeleza,kwaladhanakuonakwambaBwananimwema.Hiyokwakweli,Mungunitastierkulikokituchochotedunianiinakutoa.Kishakuwatiamoyokuja,ilikwamwiliwaKristo,nandugunadadakatikanyumbayaMungu,kwambatunawezakuwatiamoyonawanawezakututiamoyo.NapamojasisikamwetenaDriftmbali.Siyojinsiyakuanza,nijinsiyakumaliza.


49.JamesnaTongue

KitabuchaJamesalikuwalabdakitabucha1Aganojipyakwambakweliiliandikwa.TunaaminikwambamwandishialikuwanduguyaYesuduniani.HiiniJamesambayebaadayealikujakuwamkuuwakanisalaYerusalemutunayoisomakatikaMatendo15.SiyoJamesambayealikuwanduguyakeYohane,ambaoaliuawakatikaMatendo12.

TheolojiayaJamesnimengisanakamaileyaPaulo,lakinikwatwist

TheolojiayaJamesnimengisanakamaileyaPaulonabadonatwistyakuvutia.Pauloalifundishakwambakuhesabiwahaki,kuwasawanaMungu,kwanjiayaimani.Nisikwamatendo.Kuwanahakisikituambachowewekufanya.Siyokituambachokulipwa.NahivyokwaPaulo,"kazi"ninenombaya.NabadoPaulopiainasisitizakwambamaishahakimapenzilazimakuonyeshayenyewekatikaukuajikuelekeautakatifu.

WakatiumefikakwakitabuchaJames,tunaonakwambayeyeinasisitizanusuya2yahii:kwambamtumwadilifuhatuakuelekeautakatifu.JamboutatakatikakitabuchaJamesnikuwaanatumia"kazi"kamajambozuri.HivyokamawewewamekuwakusomakatikaPaulnakishaswitchedjuuyaJames,inawezakuwanautatasana.Kwamfano,Jamesanasemakatikasura2:24,"mtuhuhesabiwahakikwamatendoyakenasikwaimanipekeyake."Katikamstariwa17anasema,"Imanikwawenyewe,ikiwahainamatendo,imekufa."

SasaPaulopamojanaJamesnikusemakitukiya1.Waonikutumiatulughambalimbali.Niinawezakuwautata.Watuwotehawabilakukubalianakwambahuwezikupatawokovuzenunamatendoyenu;lakiniwotewawiliwanakubalianakwambakuhesabiwahakilazimakuonyeshayenyewekatikamatendo,katikaukuajikuelekeautakatifu.

JamesinasemaThesisyakewazizaidikatikasuraya2kuanziasaamstariwa14.Napendatukusomabaadhiyaaya.Jamesanasemawatuwake,"kunafaidagani,nduguzangu,kamamtukusemaanaimani,lakinihanamatendo?Je,hiyoimaniyawezajekumwokoa?"Kigirikiinauwezowaajabuzinaonyeshainatarajiwajibulaswali.Kamaayahiialikuwakikamilifukutafsiriwasisiingekuwaalisema,"Kwambaainayaimanihaiwezikumwokoa,unawezahivyo?"Jibu"hapana"niiliyoingiakatikaswali.

Katikamstariwa17,"Imanikwawenyewe,ikiwahainamatendo,[kamahainashowyenyewekatikakuelekeakwenyeutakatifu]umekufa."Kamatukusema,"Naam,ninaimani.NaaminikatikaMungu.NaaminikatikaYesu",lakinikutokuwanamatendo,bilakuwanakuathirimaishayako.Jamesanasemakatikamstariwa19,"Je,unaaminikwambaMungunimya1;kufanyavizuri.Mashetaninaowaamini-nakutetemeka"Kwamanenomengine,kamaunaaminikatikaMungunakumwaminiYesu,lakinihainakubadilishamaishayako,whoopkubwa!Wewenimazurikamamapepo.

Mstariwa22,kuzungumzajuuyaIbrahimu,"Imaniilikuwakazipamojanamatendoyake,naimanikukamilikakwamatendoyake."Yeyesikusemakwambakazikwakulipwawokovuwako,lakiniyeyekusemakwambamtuambayenimwadilifu,ainahiyoyaimaninikukamilika;umeonyeshakuwanikwelinamaishayake,kwamatendoyake.

Mstariwa24,"mtuhakikwamatendo,sikwaimanipekeyake."Fungula26,"Maanakamavilemwilibilarohoumekufa,vivyohivyoimanipasipomatendoimekufa."Dittykwambasisikutumiani"imaniyenyekuokoaimanipekeyake.Lakiniimaniyenyekuokoahaikopekeyake"Wewenamimisiwezikufanyakazikwabidiiilikupatawokovuwetu.;nabadokwawalewakwetuambaonikwelikuokolewa,kwawalewakwetuambaonikwelihaki,kwambaainayaimaninikamweyotekwayenyewe,daimainaonyeshayenyewekatikaharakatikuelekeautakatifu.

HayayoteinatoamfumowakitheolojiakwamengiyayaleJameskuwafundisha


HiinimfumowamsingiwakitheolojiakwakitabuchotechaJames.Anatumiamengiyavielelezonamifanoyakuendeshahatuanyumbani;lakinisidhanikamayoyoteyamifanoyakenikamanguvukamamjadalawakewaulimi.Kuelewa,kwambakamayeyemazungumzojuuyaulimi,hiyonimfanom1waNguzohiiyamsingi,kwambamaishahakiitaonyeshayenyewekatikaharakatikuelekeautakatifu.Nakwambaharakatikuelekeautakatifunipamojanaulimiwetu.

Ulimi(3:1-12)

Jamesutangulizimadayaulimiwetunyumakatikasura1mstari26ambapoanasema,"Kamamtuyeyoteanadhaniyeyeniwadini[kamakunamtuanadhaniyeyeniMkristo]nahainakutawalaulimiwakelakinianawadanganyamoyowake,diniyamtuhuyunihaunamaana."KamamtuanadhaniyeyenimwanafunziwaKristolakinihainakutawalaulimiwake,Jamesaliongoza,(simchungajiwako)inasemakwambamoyowakonikudanganywanadiniyenu,Ukristoyako,nihaunamaana.Anaendeleakusemakatikasuraya2kwambakamanibure,nikwakweliamekufa.Lakinikamahiyohaikutosha,Jamesnijototuhadikwasuraya3kwasababumjadalawakekuukatikasuraya3nikuhusuulimi.Ningependakusoma112mistari:

"Siwengiwenukuwawalimu,nduguzangu,kwamaanahamjuikwambasisiwanaofundishawatahukumiwakwaukalizaidi.Kwamaanasisisotehujikwaakwanjianyingi,nakamayeyotehajikwaikatikaninianasema,yeyenimtumkamilifu,anawezakutawalamwiliwakewote.[Mimikusomakwakiasifulanikwakejelikwasababuyeyenikuhusukusemakuwahiyonivigumu.Hivyokwambanihalinadharia.Hakunakitukamamtukamiliaumwanamkekamili.]Kamasisikuwekabitskwenyevinywavyafarasiiliwawezekutiikwetu,sisikuongozamiiliyaoyotepia.Angaliamelipia;ingawanikubwasana,nahusukumwanaupepomkali,wataongozwanausukanimdogosanapopotemapenziyamajaribioanaongoza.Halikadhalikanayeuliminaonindogo[nisehemundogoyamwiliwetu],lakininiboastsyamambomakubwa.Jinsikubwamsituniwalichomamotokwamotomdogovile!Halikadhalikauliminikamamotoudhalimu.Uliminikuwekamiongonimwawanachamawetu[miongonimwamaeneombalimbaliyamiiliyetu]Madoamwilimzima,kuwekajuuyamotokozinzimayamaisha[Jamesanazungumzanakanisa]nakuwekajuuyamotowakuzimu.Maanakilaainayawanyamanandege,aumtambaazinaUumbanjibahari,inawezakufugwanaimekuwakufugwanawanadamu,lakinihakunabinadamualiyewezakuufugaulimi.Niuovuanahangaika,nakimejaasumuinayoua.KwaulimisisitwamshukuruBwananaBabayetunakwahuotwawalaaniwatuambaowameumbwakwamfanowaMungu.Kutokakatikakinywaki1kujabarakanalaana.Nduguzangu,mambohayahayapaswikuwahivyo.Je,springtumemiminakutokaufunguzihuowotemajisafinachumvi?Unawezamtini,nduguzangu,kuzaazeituni,aumzabibuwawezakuzaatini?Walachumvihaiwezikutoabwawamavunomajisafi."

Uliminisehemuyaajabuyamwiliwetu

Uliminikwelimwanachamawaajabuwamwiliwetu,nisi?Niduniayauovu.Nikuwekajuuyamotowakuzimu.Haiwezikufugwa.Niuovuanahangaikanakimejaasumuinayoua.Uliminikamamotondogo,lakinikinawezakuwashablazekubwa,kuwakakatikakuharibumisitukamavilemaisha.Nistainsmwilimzima.Nisetijuuyamotokozinzimayamaisha.Wow!

Nijinsiganiulimikuwahivyonguvu?

Nijinsiganiulimikuwahivyonguvu?KwaniniJameskuelezeakwavilelughauliokithiri?Sisinikupewaladhayanyumakatikamstariwa4ambapoyeyekuzungumzajuuusukanimdogowameli."Angaliamelipia;ingawanikubwasana,nahusukumwanaupepomkali,wataongozwanausukanimdogosanapopotemapenziyamajaribioanaongoza."Sababuuliminihivyonguvunikwambamapenziyamamanimoyowabinadamu.Kamavilemajaribioanaongozausukaniwameli,hivyomoyowetuanaongoza,nimapenzi,ulimiwetu.


Kwamanenomengine,uliminimsaliti;uliminisnitchkwasababuulimianatangazakwakilamtuambayeatasikilizanininamimikweliwanafikiri;nininaNinaamini.Uliminisnitchkwasababuanasemadunianinikinaendeleandaniyamioyoyetu.

Hiyonininikinaendeleakatikamstariwa12.Jamesanasemawakatiunawezakuonamizaituni,unajuahawawezikujakutokamtini.Kwambawakatiunawezakuonatini,unajuahawawezikujakutokamzabibu.Kwambawakatiunawezakuonamajisafi,unajuahaiweziwanatokachumvibwawa.Yesualisemakitukiya1,"kwamatundayakoutajuayao."Kwamanenomengine,kamaukiangaliamatundayetu,kamaukiangaliamaishayetunawakatiukiangaliajinsitunavyotenda,nakatikahalihii,hayatunayoyasemakuwanitundalamidomoyetu,nitundalamidomoyetukwambainaonyeshamiziziyamti.Inaonyeshaninikwelikinachoendeleandani.BaadayekatikakwambakifungukatikaMathayo12Yesuanasema,"Kwamaananinjeyawingiwamoyokinywahusemakwamba."

Uliminimsalitikwasababumatangazokwawotewanaotakakusikilizakilekwakweliamininakilekweliwanafikiri.Hiyonikwanininihivyonguvu.

1:26nimstarikutisha

Sijuikuhusuwewe,lakinimstariwa26nimstarikutishakwangu.NajuawakatimwinginetunaonamstariwanamnahiyonatunatakaGlossyaojuunakusema,"Naam,haiwezimaanaganiinaonekanakuwaakisema,hivyomimininakwendakwakupuuzanakujanyumayakekatikamwakawatanoyamilenianakufikirininimaanayake."Angalaukwambanininiwakatimwinginehuendakwanjiayamawazoyangu."Kamamtuyeyoteanadhaniyeyeniwadini[mwanafunziwaYesuKristo]nahainakutawalaulimiwakelakinianawadanganyamoyowake,diniyamtuhuyunihaunamaana."Nilazimakazikutawalaulimi,ikiwanipamojanakutembeleayatimanawajanenakushikawenyeweusichafuliwenaulimwengu(mstariwa27).Nilazimakufanyahivyo,lazimasisisi?

Hatahivyokunamengiyanjiaambazotunawezamarekebishosikudhibitiulimiwetu.Katikaumbafikrakwambasisisotetuna,njiaambazotunawezamarekebishosikudhibitilughazetu:njiaambazotunasemanisawanauvumi;njiaambazotunasemanisawanakashfa;njiaambazotunasemanisawanakuharibumtu,kuharibukwambamtunaheshimayake;kuharibusifayakanisa.Wewedkufikirikwambakatikanuruwa1:26nasuraya3,tunatakakutishikakufanyaainahiiyaugawaji.

Kamanimekuwakuonyesha,mimikujanaangalaukwanjia4ambazonadhaniwatukwaujumlaunawezamarekebishosibridlinglughayao.Unahitajikuelewakwambamimininaakizungumzanamimimwenyeweikiwanipamojanawewe.1yamamboambayonizaidiyawasiwasikuhusukaziyangunikwambamimikujuasana.MimisikamabaadhiyamamboambayoNajuanamimituunatakamimisi.Lakiniinanipahifadhihiiyotemengineyamamboambayomiminimepatakuangaliaulimiwangujuu.Wakatimwingineujinganineema.Hivyomimininaakizungumzanamimimwenyewekamavilekwenu.

Njia4ambazonadhanisisimarekebishosibridlingulimiwetu.

1.Nikweli-"Nawezakusemachochotemiminatakakwamudamrefukamanikweli."

1nalabdakabisa:"Lakinininachosemanikweli."Je,kunasikitundaniyetuinayosema,Bilashaka,kamatulikuwakweliwaaminifusisi"Nawezakusemachochotemiminatakakuhusuwewekwamudamrefukamanikweli."ingekuwakusemakwambakwamudamrefukamaNadhaninikweliaukwamudamrefukamamiminikotayarikwakudhanihiyoninikweli,kwasababujinsiwengiwetukwelikuwamaarifafirsthandyamamboambayosisinikujaribiwakwakuzungumzakuhusu?Ukweliunawezakuanzamotouharibifukwaurahisitukamakamauongo,hawaweziyake?

Kwakweli,kwanjianyingikwelininguvuzaidikulikouvuminauzushi.Unawezakuona,uvuminauzushihawanakuwaniuongokuwauharibifunadhambi.Hebufikiriakuhusuhilo.Je,namimikwakweliwanatakakufanyakweli


kigezochaiwapoautunawezakusemakitukuhusumtumwingine?Je,unatakakufanyahivyo?Vizurikamasisikufanya,hiyoinamaanakwambakatikaummanawezakusema,"Hivyoniwewebadohisiakutumiavibayamumewako?""Ohhey,niwewebadokutembeleaporntovutiyakofavoritekilawiki?"Nikweli.KwamanenoyaMalaki,"Hey,wewebadokuibaMungunasikulipazakayako?"Mtuyeyotehapawanatakaukwelikuwakigezokamasisikusemahayoaula,kigezopekee?Nabadomaranyingisiwezikusikiakatikakichwayangumwenyewekwambamiminatakakusemakitunamimisiwezikusikiakupitia,"Lakininikweli,kwendambelenakusemahivyo."Nauvuminauzushiunawezakuwakwelinabadoanawezakuharibunampasukomoyonjeyamtunampasukomoyonjeyakanisa.

2.Yeye/yeyekunidhuru-hakiyakusemachochotemiminataka

KunanjianyingineNadhanisisimarekebishosibridlingulimiwetuni,napenginehiinikamaimara.Sisitunasema,"Naam,yeyekunidhuru,yeyekunidhuru.Ninahakiyakusemachochotemiminataka."Hiyonihaki,tumekuwawotewamekuwakuumiza.Napendamtuhumiwakwambakilamtum1katikachumbahiiimekuwakwaundani,kwaundaniwaliojeruhiwanamtu.Labdanimchungaji;labdanimzeeaukikundichawazee;labdanirafikiwamudamrefukatikakanisa;labdanimkewako;labdanimzaziwako.Sijui,lakinimimimtuhumiwakwambasisisotewamekuwaundanikuumiza.LakinikwasababutusisinikuumizahainamaanatunahakiyampasukohatamuzaRohoMtakatifundaniyakinywanakusemachochotetunataka,nakuharibusifayamtuhuyo,nakuharibuuwezowakanisakuhudumu?Je,kuwakuumizakutoa"haki"katikahiijamiihakiyakusemachochotetunatakayetu?MstarihuoRobinnamimiwamekuwawakizungumzazaidikuhusumwezihuuSikuyazanyumaniWaefeso4:32,"Kuwamwemakwa1ninyi,wenyehuruma,kusameheana,kamaMungukatikaKristoalivyowasameheninyi."Unawezawamejeruhiwa,niwezekuwawamejeruhiwa;lakiniunajuanini?Hakunahatam1wetuwamekuwakuumizakwanjiaambayosisikuumizaMungu.

1yamamboambayonihivyonguvukatikaMelGibsonyasinema,matesoyaKristo,nikwambailikuwaupandeMelGibsonkwambauliofanyikawadaukwambaalikuwakusagakatikamikonoyaYesu.MelGibsonalikuwaanajaribukufanyahatuawazikabisa:aliyewauaYesu?Wewealivyofanya.Nilifanya.NanimekuwasiwamesulubiwaSikuyazahivikaribuni.Nimekuwasialikuwamtuyeyotekuendeshaviginginjiayamikonoyangu.Nimekuwasiwametakiwakubebadhambizaulimwengukwadakika.LakinihiyonininiMungualifanyakwaajiliyetunaAlitusamehe.HakunajamboganiYeyemadhara,Alitusamehe.Nahivyopia,wewenamimitumeitwakufanyakituambachoniinsignificantkwakulinganisha.Wewenamimitumeitwakusamehewaleambaokuumizayetu.SiLashnjekatikakashfanauvumi,rippinghatamundaniyakinywa,lakinikujibutenderheartedly,kusamehe.Sitakiilikupunguzamadharanamaumivuambayoipokatikakikundichochotechawatu,lakinihiyohaitoihakiyauvuminakwakashfanakuharibu,anafanyahivyosisi?Hiyotuinatupanafasi,kamavigumukamainawezakuwa,kusamehe,kuelewakwambaMunguametusamehekatikaKristokwakiletulichofanyakwake.

3.jipauchaMungu

Nadhanikunanjia3ambayosisimarekebishokitokachomdomoniyetunakukataawetuwakatimwinginekuuongozaulimiwetu;nakwambani,sisikudaiuchaMungu.Sisitunaupendokwakuwafeki.Nimarangapiwewewalisikiamanenohayo,"Naam,mimipenginehaipaswikukuambiahili,lakini..."Aumarangapisisikusikiamtukusemakwageneralities,"Naam,unajua,mimilazimakusema[basipenginehawapaswi],lakiniunajuamimikuwanatatizonakwambamtu."NasisibandiauchaMungunakwanamnafulanikuwamkuukamasisilaceratewatuhawa.

Ninikuhusuhiliya1:".Naam,mimininakwendatukukuambia,lakiniunahitajikuitunzasiri"Hayayotenibandia.NiuchaMungubandia.Nawakatimwinginewakatimiminikokatikahalihizonamimininakujaribukufikirijinsiyakujibu,miminatakatukusemanawakatimwinginemimikufanyanawakatimwinginesijui,"Mimipenginehaipaswikukuambiahililakini..."Kishahawana!!Hawana!Kamanilazimakufanyahivyo,kuendeleakufungakinywayako.KunamtuakaniulizaSikuyanyinginekilealikuwaakihubirijuuya."Ulimi.""Ninimaana?""Funga


mdomowako!""Mimisikuja.""Miminitawapelekenimkanda."Wakatimtuanasema,"Mimipenginehaipaswikukuambia,"basitunawezatafadhalikusimamanakusema,"Basihawana."Kamamtuanasema,"Mimitukwendakuwaambia,lakinikuitunzasiri."Sema,"Sitakisiri.Sitakikujuasiri.Kamaanakuwasirikishakuitunzasiri,walakuniambia."

Mimimtuhumiwakwambawakatisisikusikilizadhulmanauvumikwahiari,tukotukamahatiakama1,slanderingkamamtukusengenya.SisikudaiuchaMungunakishamapokeziyake.

4.Kujifanyakuwakwelidini-johouvuminauzushikatikalughayakidini

Njiaya4ambayosisiwakatimwinginesikuuongozaulimiwetuniwakatisisikujifanyakuwakwelizakidini.Sisinimzurikatikahili.Kamaumekuwakukuliakatikakanisa,wewenibwanawahilikwasababutunawezakotikitu,hatauvuminauzushi,katikalughayakidini.Sisininzurikatikahili.

Nafurahisanakutangazanawewekwambakatikakipindichamiakamiwiliyahudumazakatikatiyawikisala,mara1tunamimikusikiamtukusemakituambachomimikuchukuliwakashfanauvuminahaikuwamtuambayehuendakwakanisaletu.Katikatiyawikimikutanoyamaombi,kihistoria,unawezakuwadindiyauzushi,hawaweziyake?Mtualikuwakushirikiananamimiainayasetimisemokamasisikwendakwanjiayavizazina1yamanenosetiilikuwa,"Naam,napendatukukuambiakidogokuhusumtuhuyuhivyoutajuajinsiyakuombavizurizaidi."Naam,haki.TunawezakuwahivyokidininawotenikwelininivazinaMungusiyofooled.

JimCymbalanimchungajiwaBrooklynTabernaclenaaliandikakitabu,safiupepo,safimoto,nahukoninusuukurasahapanatakakusomanawewe.Ni1yamambonguvuzaidiNimesoma.Kusikilizaninianasema:"Juma21kuhusumiaka20iliyopita,nyumakatikaSikuyazetukatikaYWCAmimialisemakituimpromptuwakatikupokeawanachamawapyakatikakanisahiloinakukwamanasisitanguwakatihuo.WatuwalikuwawamesimamakatikamstariwambelekatikambeleyangunakamamimializungumzaRohoMtakatifuwalionekanakuchocheamimikuongeza'Nasasamimimalipokwavilemchungajiwakanisahilikwambakamawewemilelekusikiamwanachamamwinginekusemanenounkind,upinzaniaukashfadhidiyamtuyeyote,mimimwenyewe,mchungajimwingine,kukaribisha,mwanachamawakwayaaumtumwingineyeyote,unamamlakakuachakwambamtukatikatiyahukumunakusema,'Samahani,ambayekukuumiza?Ambaokupuuzwawewe?Ambaoslightedwewe?IlikuwaniMchungajiCymbala?Hebukwendaofisinikwakehivisasa.Yeyekupatajuuyamagotiyakenakuombamsamahakwawewe.NakishatutawezakuombapamojailiMunguanawezakurejeshaamanikwamwilihuu.Lakinisisisibasiwewekuzungumzakinakuhusuwatuambaosisasakujitetea.'Wanachamawapya,tafadhalikuelewakwambamiminimbayakabisakuhusuhili.Natakakusaidiaku3aainahiikitumara1nawakatihuohuokujuahii,kamawewenimileleyuleanayefanyakuzungumzahuru,sisikukabiliananawewe.'Mpakaleohiikilawakatisisikupokeawanachamawapyanasemamuchkitukiya1.Daimanimudamakini.Hayonikwasababumiminajuamambokwaurahisizaidikuharibumakanisasiufacocaine;siyouonevuserikali;nihataukosefuwafedha;badalayake,niuvuminauzushikwambaInanihuzunishaRohoMtakatifu."Uvuminakashfa,rohokuhukumunamuhimunimotowamoyokwambakuwashauliminakuharibumaishanakuharibumakanisa.

Kwahiyokilenisisikwendakufanyakuhusuhilo?

Kwahiyokilenisisikwendakufanyakuhusuhilo?Kuwekamidomoyetukufunga?Hakuna,sikwambajibu.Napendakupendekezamamboma3ambayotunawezakufanyakuhususualahili.

1.Anzakwamoyowetu

Sisitumepewakuanzanamioyoyetunasisiborakuanzanamioyoyetuwenyewe,kwasababuninjeyawingiwamoyokinywahusemakwamba.Hivyokamakatikamioyoyetukunakiburi,basiulimikuwekamtumwinginechiniilikuinuawenyewe.Kamakunadhambihaikatikamioyoyetu,basilughazetuwatajaribukuharibu;lakinikamakunaunyenyekevukatikamioyoyetu,basisisikuwekamahitajinasifayawenginembeleyasisiwenyewe.Kamakuna


msamahakatikamioyoyetu,basimidomoyetuitakuwakamiliyamanenozabunimajiranawema,naresheniziadaneemanashukrani.Huunimfanom1ambapokufuatasheriainashindwatu.Wakatikufuatasheriakuiwekayamsisitizoyotejuukulingananje,nijibukwauliminikisha,aufungemdomowako.Sisitumepewakuanzanamioyoyetu.Tunaposemamambomuhimu,wakatisisiuvuminasisikuharibu,sisitumepewakuachanakusema,"Kwanininasemahivyo?Nikituganindaniyangukwambaalimfukuzamimikusemakwamba?"Nikuanzakatikamoyo,siyohivyo?

2.ChukuakilamatekanenokwaKristo

2,napendakuwatiamoyokilam1wetukuchukuakilawazo,kuchukuakilanenomatekampakaKristo(2Wakorintho10:5).Mimikukimbiambalikatikakinywawakatiwote.Hiyotumimi.Mamayangualikuwaakisemakwangu,"Bill,nimepatakushirikiubongowakokablayakuanzaupmdomowako."Nitumtiririkowanjeyakinywachangu.Niasili.Namimialikuwanakujifunza,naMimikujifunza,namimikushindwa,lakinininakaziyakekwauwezowaRohowaMungu,kufikirikablamimimajadiliano;kuchukuakilaneno,kuchukuakilawazomateka.NaombaRohowaMungu,"Tafadhalitetesikatikamasikioyangu,kelelekamaunahitaji,kwambakablayakuondokamaneno,nahitajikusikia,'anafanyaniniwewenikuhusukusemakuletautukufukwaMungu?Ninenoukojuuyakusemaamejaaneemanashukrani,aunikwendakuharibusifayamtu?Je,nikusaidianaaunikukosoa"NamimihajaRohowaMunguwhisperingwakatimwingine,mayoweWakatimwingine,nakunipigajuuyakichwana2x4wakatimwinginekupatamawazoyangu:"Bill,nininiwewenikuhusukusemakwendakumtukuzaMungu,aunikwendakuharibumtu?"

Kwaupandemwinginewaulimi,nadhanitunahitajikujiulizakitukiya1.Kamasisikusikilizamanenonakamasisikusikilizamawazo,tunahitajikuwanausikivunanguvuyakusema,"Unajuanini,sijuiwanahitajikusikiahii.Kwendanamaishasumumtumwingine."Nijinsihiyo?Je,hiyosautikali?NiBiblia.James3inasemakwambalughazetunikimejaasumuinayoua.Jesumuinayouanini?Niunaua.Nisumu,situmtukuzungumza,lakinipianisumumtukusikia.Nabilakuwakubwayakuwasehemuyakanisakwambasisinihivyonyetikwambawakatisisikusikiakituambachoniuharibifu,tunasema,"Acha.Ambayekukuumiza?Hebukwendakwake.Kamaunahitajimsaada,nitakwendapamojanawe.Kamahunatayarikufanyahivyo,kishakwendamaishasumumtumwingine.Sitakikusikia."

3.Kunawakatinamahalikuzungumziamasuala-kukabiliananavilevilefaraja

3,ninisisikwendakufanyakuhusuhilo?Kunawakatinamahalikwamajadilianojuuyamasuala.Bibliasikusemakupuuzamatatizo.NijambolamwishoBibliaanasema.Kunawakatikukabiliananavilevilewakatikuwafariji.

LakiniBiblianiwazikwambawakatinamahalikwamajadilianojuuyamasualamagumuyawakatitumekuwakuumizaniwakatiwewenikuzungumzanamtu(uya1)ambayekukuumiza.Kunawakatinamahalikuzungumziamasuala;wakatimoyowakonikupatanisha,msamahanakusamehewa.Kunawakatinamahalikwamajadilianojuuyamasualamagumuwakatimanenoyetuniusemiwaneemanashukrani;wakativikosikuwahamasishaniupendo,naunyenyekevunaupole.Kunawakati,milelewakati,uvuminakwakashfakamwe.Milele.

Hiiniya1wapoyamapambanokatiyakutembeaMkristo

Hiinihakika1yamapambanokatiyakutembeaMkristo,siyo?Sikuyawezakuficha52matukiomakubwayaBiblianasimajadilianojuuyajambohilikatikakinywachangu.

Lazimakukabiliananachangamoto

Nihakikaniya1wapoyamapambanokatiyakutembeaMkristonamiminakuitenikamanimeitwakwakukabiliananachangamoto.Kamasisikamawatubinafsinakamasisikamakanisahawanakukabiliananachangamoto,lughazetuitakuwadoamwilimzima.Waodoamwiliwetu.WaodoamwiliwaKristokwambahukutanakatikajengohili.


Kamahatuwezikukabiliananachangamoto,kishalughazetu,binafsinapamoja,itakuwakuwekajuuyamotokozinzimayamaishayakanisahilo.

Imanibilamatendoimekufa

Imanibilamatendoimekufa.Hiyohainamaanayakupatanyumbandogokatikamilenia.Hiyoinamaanawewenikufa.Namtumwadilifubilayashakakuonyeshakuwakatikamaishaaliishikuelekeautakatifu;nasehemuyakwambautakatifunikujifunzakudhibitilughazetu.

Kamwekuwanamafanikiokikamilifuupandehuuwambinguni

Sisinikamwekwendakuwanamafanikiokikamilifuupandehuuwambinguni.Nihatimayehaiwezekanikutawalakabisaulimikwasababunivigumukabisanamoyosafi.Lakinitunawezakusongakwakiasikikubwakatikamwelekeosahihikamasisikujazamioyoyetunahurumanawema,mwenyekusamehemtumwinginekamaMungukatikaKristoalivyowasameheyetu.Tunawezakuwa,kuendeleakuwa,ainayawatuJameskupongezakatikasura4:8anaposema,"MkaribieniMungu,nayeatakujakaribunanyi."Fungula10:"JinyenyekezenimbelezaBwana,nayemapenziatawainueni."

Hebuahadipamojanakuendeleanasafarihiingumuyamoyokusafishwakutokananadhambinalughabridled,akisematukwambaambayohadineemanashukranikwamtumwingine.


50.1Petro(MatesonaMbinguni)

1yamaswaliyamsingiyamaisha

1yamaswaliyamsingiyamaishani:vipinguvuzote,Mungumwenyenzurikuruhusumaumivunakuteseka?

Hiiasubuhimimisihivyoniayawasiowakristoambaokuulizaswalihili.MungukamweniaMwenyewekuingiliakatinakuwalindanamaumivunamatesonakishahatuanjeiliwawezekuishimaishayaoyotembalinaYeye.Yeyekamwealifanyakuwaahadi.Namimininakwelisikwambaniayamaswaliya"Wakristo"ambaowanatumiamaumivukamakisingiziochapembezoniMungukatikamaishayaowenyewe.LakiniasubuhihiimimininaniayaswalihilialipoulizwanawafuasikikamilifukujitoakwaYesuKristo;kwawalewakwetuambaowananiakikamilifukwake.Jinsiganimwenyenguvuzote,Mungualiruhusumaumivunamatesoupendowote?

MimininamawazoyawatukamaRicknaShellyambayenimwana,Scott,alizaliwakwamoyokasoronaalikufaakiwanaumriwamiaka111/2,miaka12iliyopita.Mimininaniayawalewakwetuambaowamekuwanakuulizakwambaainayaswali.Sehemuyajibulikokatika1Petro.

1Petro1:1-2

Mimininakwendakuanzana1Petro1:1-2ambapoPeteranaandika,"Petro,mtumewaYesuKristo,kwawaleambaoniwateulewaliohamishwawausambazajikatikaPonto,Galatia,Kapadokia,AsianaBithunia[HayanimajinayakalekwaniniSikuyakisasaUturuki]kwamujibuwamaarifayaMunguBaba,katikakutakaswanaRoho,mpatekumtiiYesuKristonakunyunyiziwakwadamuyake.Nawatakienineemanaamanitelekwenu"

TaarifamrefukwambaPetroanatumiakuelezeawalewakwetuambaoniwanafunziwaYesuKristo.Sisini"waliohamishwa."Tafsirinyinginepickmanenokamasisini"wagenikatikadunia,""sisikukaamkiwawageni,""tunaishikamawageni."NenolaKigirikinikwelikiufundimrefu.NimrefuwakiufundikwaajiliyasiyoyaIsraeliambaoniwakudumuwanaoishikatikaIsraelinahivyomanenokaributulionaokatikaKiingerezani"mkaziwageni."

NiniPetroanasemanikwambawatuhawaambaowanaishikatikaSikuyakisasaUturuki,kwawatuambaowanaishikatikaSikuyakisasaSpokane,tunapaswakuishikamawageni;kwambakipandechauchafujuuambamosasatunaishisionyumbaninasisiniwaliohamishwa,sisiniwagenimkazi.NikwaniniPauloanaelezeaWafilipikatikasuraya3kwambawenyejiwetuukombinguni.Nikwaniniumriwawimbowainjilininguvuinaposema,"duniahiinyumbayangu.Mimininajustapassin'kupitia."Sisiniwaliohamishwa.Sisiniwageni.Hatunahatimayenihapa.

NilikuwakuzungumzanawatotowangumiakailiyopitawakatiKierstenilikuwaprettyndogokuhusudhanahiinzimakatika1Petronakwambausikuwakatimiminilikuwakuwekakatikakitandaalisema,"Baba,ninirangiyabluunaanamiguumi4?""SijuiKiersten.Mimikukatatamaa.Ninirangiyabluunaanamiguumi4?"Yeyehuenda,"Mimi!Mimininamgeni!"Kierstenkulielewa,hakuwayeye?Yeyekuelewekakwambaalikuwatofautinawatuwaduniahii.Sisiniwaliohamishwa.Sisiniwageni.

Kwaninisisiwaliohamishwa?-1:3a

Kwaninisisiwaliohamishwa?Naam,Peterinaendeleakatikamstariwa3,"AtukuzweMungu,BabawaBwanawetuYesuKristo!Kwamujibuwahurumakubwa,yeyeimesababishasisikuzaliwamaraya2."Kilam1wetualiingiaduniahiikupitiakuzaliwakimwili.Lakinikwawalewakwetuambaoniwaliohamishwa,tumekuwakuzaliwaupya.Tunakuwawatuwapya.KatikalughayaPaulotumekuwakuwa"Uumbanjivipya,"kwambasisiambaowalikuwamara1wafusasaimekuwakufanywahai,namafundishoyaRegeneration.KamamiminawezakupanuamfanowaPetro,


ningesematumekuwakuzaliwamaraya2katikafamiliampya;kwambatunandugumpya;kwambatunadadampya.Tunababampyanatunanyumbampya.Duniahiinitenanyumbanikwangu;Mimitukupitiakamamgeni.

Faidazakuzaliwamaraya2-1:3b-5

Peterkishainaendeleanaherufinjefaidayakuzaliwamaraya2.Naanasema,"Yeyeimesababishasisikuzaliwamaraya2ilitupatetumainilenyehaikupitiaufufuowaYesuKristokutokakwawafu,[tumekuwakuzaliwamaraya2]naurithikwambaniisiyoharibika,isiyonahitilafu,naisiyofifia,uliotunzwambingunikwaajiliyenu,ambayekwanguvuzaMungunikuwalindakwanjiayaimanikwaajiliyawokovuambaoukotayarikufunuliwamwishonimwanyakati."

1.Je,"tumainihai"

1yafaidayakuzaliwamaraya2nikwambatumekuwakuzaliwamaraya2ilitupatetumainilenyehai.

Duniainawezamatumainikatikamambo.Duniainawezamatumainianapatadarasanzuri.Duniainawezamatumainikwambawaokupatakazinzuri.Duniainawezamatumainikwamba9/11kamwekinachotokeatena.Duniaanajaribukuwanzurinamatumainikwambaanapatambinguni.Lakinikatikaduniahii,mbalinaKristo,hakunamatumaini.Kunakabisahakunamatumainiwowote.KatikaWaefeso2:12Pauloanasema,"Kumbukakwambawalikuwawakatihuo[kablayakuongokayako]kutengwanaKristo;mlikuwanjeyajamiiyaIsraelinawagenikwamaaganoyaahadikutokuwanamatumaininabilaMunguduniani."duniahainamatumaini,sikweli.

Lakinikwetusisiambaoniwaliozaliwaupya,waliohamishwa,tumainiletuniuhakikawaniniuongombele.Nihai.Nikazi.Niuhakika.Tunauhakikawakileuongombele.Kwamfano,kamaNatarajiawamesimamambeleHukumuEnziyaMungu,Natarajiakwamatumaini.Natarajiakwakujiaminikabisakwambanimekuwahutamkwa"hanahatia"dhambizangu.Natarajiakatikakabisaujasirimatumainikwambamimikusikia"Vema,mtumishimwemanamwaminifu.Ingiakatikafurahayabwanawako."Hakunaswalikatikaakiliyangukwambahilondilouongombele.

Wakatimpendwaanapokufa,wakatimpendwanimuumini,tunauhakikakabisawamatumainiyetuyakuonakwaketena,sisisi?Kwaninisisihivyouhakika?Kwaninitumainiletuhai?KwasababunikwakufufukakwakeYesuKristokatikawafu,Petroanasema.NguvusanaaliyemfufuaKristokutokawafuninguvusawasanakwambadhamanamatumainiyangunatumainilakokamawewenimwanafunziwaYesuKristo.Hiyonikwaninihatuna"matumaini."Hiindiyosababutukokabisa"ujasiri"yakileBwanawetuinakatikakuhifadhikwaajiliyetu.

2."urithi"-mstariwa4

Tumekuwakuzaliwamaraya2ilitupatetumainilenyeuzima,lakini2tumekuwakuzaliwamaraya2kwaurithi.Nanikwasababunimekuwaalizaliwakatikafamiliampyaambayourithiwanguni"isiyoharibika,isiyonahitilafunaisiyofifia,uliotunzwambingunikwaajiliyenu[agizombingunikwaajiliyangu]."Urithiwetusiohapaduniani.Urithiwetusichiniyasoko;wazaziwetuhawawezikuzitumianahatuwezikupotezayake.Nikusubirikwaajiliyangualiyembinguni.

1yamsisitizonguvunjiazote1Petro(Ningependanikamaingekuwakwendanyumbaninakusomakwanjiayakitabumchanahuu)1yamsisitizonguvukatika1Petronimsisitizojuuyabaadaye.Unakidogoyahivyokatikamstarihuu.Kamawakristosisilazimakukabiliananamahitajiyasasanakwambaninjiazotekitabu.WakatihuoPetroalikuwaanatakatuwenamwelekeokatikaSikuyazijazo,iliwakatisisinikushughulikanamahitajiyasasa,kwambahatimayesisinikuangaliambelekatikahamukutarajiakwakileuongombele.Pamojanamambomengine,kuangaliambelekwawokovuambaoukotayarikufunuliwawakatiwamwisho,kushukayamwishoyagavel,hivyokusema,waMungukatikakitichakechahukumuambapowokovuwetukukamilika.Lakininiimara,mbele-kuangaliamkazokwambaniilivyokwakitabukizima.Hivyowalewakwetuambaonikuzaliwatenanikuangaliambelenakupataurithiwetuhalisi,1kwambanondonakutusikwendakuharibunawezihawawezikuvunjanakuiba.


3.Kamatunaishinjemaishayetukwakutarajiaurithiwetuwabaadaye

3,PeterAnaongezakuwakamatunaishinjemaishayetukwakutarajiaurithiwetuwabaadaye,tunajuakwambawakatihuohuo,kamatunaishinjemaishahayayauhamisho,sisinilindanaMungu."NinanikwanguvuzaMungunikuwalindakwanjiayaimanikwaajiliyawokovu."Sisizinalindwa.Sisinishieldedkamasisikuangaliambelekwaukomboziujao.

Kwasasasisibadokushughulikiamasuala,je,sisi?Sisikushughulikiamasualayamaishayetunawakuishikatikaduniahii.TunajuakwambaYesunikaribu;kwambaYeyenikaribusambambanasisi;kwambaYeyekuangalianaYeyeelekezinaYeyekulinda.LakinisisikuishihatimayekuangaliakwaSikuyazijazo,lindakwasasanamwelekeokwakileuongombele.

Kumweka:Wakristoniwatuwaliohamishwa

Ninimaana?SualanikwambaWakristoniwatuwaliohamishwa.WaliohamishwaMkristokuishimaishayaoyakushughulikanasasa,daimakuangaliakwaSikuyazijazo,kuelekeambinguni,kuelekeanyumbanikwetukwelinaurithiwetukweli.KamamiminawezakuchukuamistarichachetukutokaPeterkusaidiakuendeshahiinyumbaniuhakika;unamistarikama1:13:"Kwahiyo,maandalizikabisakwania,nakuwanakiasi-nia[hukosasani],wekenitumainilenulotekatikabarakaileatapelekwakatikaufunuowakeYesuKristo[ufunuoyakujakwakemaraya2]"Katikasura02:12:".Wekamwenendowakokatiyamataifaheshima[sasa],hivyokwambawakatihuwasingiziakuwawatendamabaya,wawezekutambuamatendoyenumema,wamtukuzeMunguSikuyayakujakwake."Hatawakatiwaokuonamatendoyenumema,watakuwanahatiakwahilonawaopiakuwawanafunzi,iliwawezekumtukuzaMungukatikaSikuyaatakapokujanyuma,Sikuyakujakwake.Katikasura4:5:"[Watuhawa]watatoahesabukwakeyeyealiyetayarikuwahukumuwazimanawafu[huumbele-kuangaliamwelekeokuelekeahukumu]."Aukatikasuraya5:4"NawakatiMchungajiMkuuInaonekana[hiyonikatikaSikuyazijazowakatiyeyeanakujanyumakwaajiliyetu],utakuwakupokeatajiyautukufuisiyofifia."

Peternikuzamakikamilifukatikasasa,kushughulikanamasualayasasa,lakinimwelekeowakenikutokuwanakichwachakekushukachininatukuwanawasiwasinamimi,mimimwenyewenamimihapahapanasasa,lakinimwelekeowakewotenikuangaliambelenawakatiKristoatakaporuditena.Hiinimawazokwambanilazimapermeatemaishayetu;wanaoishikatikasasa,kuangaliambelekwaSikuyazijazo.

Hiinijinsisisikushughulikiamateso-vv6-9

YotehiiinakuwakuongezekakitheolojianajinsiMkristonikukabiliananamateso.1Peterni1kabisajuuyajinsiganikukabiliananamaumivunamatesokatikamaishayako,lakininikwelinimuhimuilikupatakuongezekakuwekakwaajiliyake.Mstariwa6,Peteranaendelea:"Katikahilikufurahi,[kwakwelikwambatumekuwakuzaliwamaraya2ilitupatetumainilenyeuzima,iliurithi,kwambawewenilinda],ijapokuwasasa,kwakitambokidogokamailikuwanilazima,umekuwaakiwanahuzuninamajaribumbalimbali."Kwaniniwalikuwaweweakiwanahuzuninamajaribumbalimbali?"Hatakupimwauhalaliwaimaniyenu-thamanizaidikulikodhahabuambayohuharibikaingawanikipimokwamoto[kwambahiimajaribiouhalaliwaimaniyenu]inawezakupatikanakwakusababishasifanautukufunaheshimaSikuyaileYesuKristo[wakatiyeyeanakujanyuma].Ingawahawajaonayake,wewekumpenda.Ingawahunasasakumwona,wewekumwamininakushangiliakwafurahailiyondaniyaexpressiblenakujazwanautukufu,kupatamatokeoyaimaniyenu,wokovuwarohozenu."

Tutapatamajaribu

Tutapatamajaribu.Tutapatamatesonamaumivukwasababusisinisehemuyadhambi,wameangukadunianamaranyingisisiitakuwavinavyotokananamaumivuwakatinikabisahakunakosayayetuwowote.MtuyeyoteanayefundishanyinginezaidiyakwambasikusomaBiblia.


UtakuwakuteswakwaimaniyakokwasababukilamtuambayeanatakakuishimaishayautauwakatikaKristoYesuwataudhiwa,2Timotheo3;12.Naswalini,je,wewenamimikujibuwakatiwanaosumbuliwanamaumivuhuja?Peterinawawiliwamajibu.

1.Dunianisinyumbayangu-waliohamishwa

Sisikujibukwakutambuakuwaduniahiinisinyumbayangu;kwambasisiniwatuwaliohamishwanakwambamatesoni,saabora,mudatu.Je,unawezakuonakwambakatikamstariwa6?"Katikahilikufurahi,ijapokuwasasa,kwakitambokidogo[umekuwaakiwanahuzuninamajaribumbalimbali]."Matesoni,saabora,mudanakishasisikupatakwendanyumbani.Hiyosiilikupunguzamaumivunamateso,lakininikuwekamtazamoBibliajuuyake.

1yavielelezonguvuzaidimimimilelekusikiaakihubiriilikuwamahubiriambapomchungajialiyesemakuhusuratibayamilele,ambayoniusionamipaka,nidaimakupanua,nahivyokitaalammaishayetuhapadunianihanahatakujiandikishakamablipkwenyekalendayamatukioyamilele.Lakinimfanoalikuwanakujifanyatukwambablipyayetu70aumiaka80dunianimadaftarisekunde3.Waosiyohatakwendakuwablip.Hebutukusemakwambawaokujiandikishakatikaratibayamilelekamasekunde3.NikamaMunguanasema,"Je,unawezakunipasekunde3yautii?Je,unawezakutesekakwasomowangukwasekundetu3?Nahataile,katikaratibayamileleninimimikuulizawewekwahanahatakuonekanakwenyeupeo."Mbingunininyumbanikwetu.Duniasionyumbanikwetu.Tunakuendeleakuwakatikamtazamo.Namaumivunamatesokatikaduniahiinikubwasananahiindiyosababuswalihilila"Kwanamnaganiwotemema,mwenyenguvuzoteMungukuruhusumaumivunakuteseka?"Ni1yamaswaliyamsingiyaukwelikwasababunihivyochungu.Lakinijuuyaradarscopewambinguni,juuyaratibayamilele,siyohatablip,sekunde3saazaidi.Nahiyondiyomwelekeokwambatunahitajikuwana.

2.ImanikwambainatambuakuwaMunguanafanyakazikatikatiyamaumivuyetukwamanufaayetu

Lakinikunajibula2katikaPetronakwambanikwambakamawanafunziwaYesuKristo,kamawatuambaowanaimanindaniyake,tunatambuakwambaMunguanafanyakazikatikatiyamaumivuyetukwafaidayetu,iwetunapendaaula.Tena,kunaayanjiazote1Petro.Katikasura03:14anaandika,"Lakinihatakamamtatesekakwaajiliyahaki,utakuwanaheri."Hayonijinsisisinikujibukatikatiyamaumivunamateso.Tukoheri.Katikasura4:13,"LakinifurahinikadiriwewekushirikimatesoyaKristo,iliupatepiakufurahinakushangiliawakatiutukufuwakeutakapofunuliwa."Sura04:16:"HatahivyokamakunamtuanatesekaniMkristo,basiasioneaibu,baliamtukuzeMungukatikajinahilo."Kwamanenomengine,matesoinatupanafasiyakumtukuzaMungukatikajinsisisikujibu.

AinayaimaniwanafunziwaYesuKristonaniainayaimanikwambaunathibitishakwamba,katikatiyahuzuni,ukweliwamstariwa8,"Hiyoingawahawajaonayake,upendokwake;ingawahunasasakumwona,wewekumwamininakushangiliakwafurahakwambaniinexpressiblenakujazwanautukufu."

Ayakuu,bilashaka,katikayotehayaniWarumi8:28nawakatiRobinnabintiyanguwa2alifariki,ilitangazwakatikakanisaijayoJuma3asubuhinatulipata1500maelezokutokawanafunzinam1waotualikuwawajingawakutoshakunukuuWarumi8:28katikatiyamaumivu.Lakinimiakayabaadaye,kamawewekujifunzanakukuanakamawewekuelewaWarumi8:28,inakuwamuhimuzaidinazaidi.Kwawaleambaohawajuihadithiyetu,Sitakiunafikirikwambamimininaakizungumzayakituambachomimisiuzoefu.

"LakinitunajuakwambakwawaleupendoMungukwambamamboyoteMunguhufanyakazipamojanzuri,kwawalewalioitwakwakusudilake."Kunakitukinachotokea,bilakujalijinsimbaya,kwambaMungusikazinikatikatiyakekwafaidayake.Bilashaka,kusuguanikwambahatutakinzuriyakekatikatiyake,je,sisi?Hatutakihiyo.Tunatakamaumivuhadimwisho.Tunatakaradhikwakujanyuma,nahiyoninzuriyetu;lakinisimilelekusomamstariwa28bilakusomamstariwa29,"KwawalealiowajuapiatanguasiliwafananishwenamfanowaMwanawake."Angalia,kwambanivizuri.HiyoninzurikwambaMunguanafanyakazikatika;kwambaYeyesihivyowasiwasikuhusukukomakwamaumivukatikamaishayakonayangu.Kileniwasiwasikuhusunikwambawewenamimikukuakutokakiwangoki1chautukufuhadikingine,kamaPauloanaelezeaWakorintho.Ilituwezekuangalia


zaidikamamwanae,nakwambaninzurikuelekeaambayoMungunikuendeshagariyetu,hasakatikatiyamaumivunakatikatiyamateso.Tunawezasikamaufafanuziwakewa"mazuri"lakinihiyoninini.

RicknaShellyyaushuhuda

NatakakushirikipamojananyiushahidiwaRicknaShellynabintiyaoambayesasani20.Nihadithiyamtotowao,Scott,kakayakemkubwa,ambayealifarikimiakakuminamiwiliiliyopitaakiwanaumriwamiaka111/2.Niushuhudachungusana.KamawewekusikilizaRicknaShellykuzungumziaScott,kuangalianjiayamaumivunakuonamtazamowajinsiRicknaShellysasakuangaliamaisha;jinsiyakuangaliambelekwambingunikupitiamachoyamaumivu.

Bill:ShukraniRicknaShellykwakushirikiananasisi.Mbonawewekuanzambalitukwakutuambiakuhusumwanao,Scott?

Shelly:WakatiScottalizaliwa,tuliambiwaalikuwasabakasorokubwayamoyo.Alikuwanamichacheyamashimokatikamoyowake.Ilikuwaupandewamakosayamwiliwakenailikuwanyuma,miongonimwamambomengine.HivyokupitiakoziyamaishayakeKatikasafarihiyoalipitiaupasuajikuu4.

Bill:Rick,kuniambianiainaganiyamtotoalikuwayeye?Je,yeyekamakwakufanya?

RickScottilikuwamfanomtoto.Yeyewalipendamichezo.Yeyewalipendabaseball,tmpira-nampirawakikapu.Yeyewalipendabuibui,tofautinamamayake.Alipendasamaki.

Bill:nasikiayeyewalipendaalligators.

Rick:Naam.JuuyasafariyetukwaFloridaalikulazaidialligatornyamakulikomtuyeyotekatikafamilia.YeyewalipendaSeahawks.AlipataautographSteveLargentya.Alikuwamichezokubwashabiki.

Bill:Najuanivigumukukumbuka,ngumukukumbuka,lakinihiviunawezakutuelezayaSikuyahiyoalikwendanyumbani;baadhiyaspecificsyaSikuyahiyo.

RickScottalikuwabadokatikachumbachawagonjwamahututi.Alikuwakuhusu111/2.Hiiilikuwaniupasuajiwakewa4moyonala2wazimoyowake.BaadayejioniShellynawazaziwakewalikuwawamekwendanyumbani.Wazaziwanguwalikuwawamekwendanyumbani.Miminilikuwahukopekeyakepamojanayekwawakatinamanesinamadaktari.Nakimsingialikuwamashambulizipumu.Hakuwezakupatapumziyake.Shambulizihilipumunininialimchukua.MimiwalijaribukuwaitaShellynakuhakikishakwambaanawezakupatakatikahospitaliyamuda,nafolksyakenawazaziwangunamchungajiwetukwawakatimya1.Wotewalifika,lakinikwawakatiwaokufikayeyealifarikiduniakatikaHospitaliyaWatotohukokatikaSeattle.

Shelly:Tulipofikapale,Darcynawazaziwangunamimimwenyewe,waowalikuwawakifanyakazijuuyaScottnakwambawakatiwaoalichukuasisihukotenanawaokuachakufanyakazijuuyake.Walisemakwambayeyeameondoka.NailikuwakatikahatuahiyokwambaNakumbukasisiakapandakitandaninaikawakwelikabisakwambayeyealikuwahukonaKristoalikuwahukopamojanaye.ScottdaimakutumikakwapigokwangukisskilaasubuhiwakatimimiimeshukayakenaDarcymbalishuleni,Scottingekuwadaimakugeukanapigokwanguisharayaupendo.Nivigumukuelezea.Ilikuwaniyakweli.KulikuwanaScottnaalikuwaameshikiliamkonowaKristonayeyeakageukanayeyeakapigayanguisharayaupendo.Yeyealikuwakamwekwa1mfanopekeyake.BabayakealikuwapamojanayenaKristoalikuwapamojanaye.Yeyehakuwakwaajiliya21kushotopekeyake.

Rick:Ainayavigumukuelezea,lakiniakilinikwambakulikuwanapazianyembambakatiyetuhapanasasa,nawotewamilele.Wakatisisiakiwanahuzuni,wakatisisiwalimtoa,unawezakuhisiKristokwamikonomiwiliupandewa2kukaribishanyumbanikwake.Miminajua,kutokananauchaguzikurudi,hakutakawanataka.Sisinikutengwanayake.Yeyeninyumbani.Tunatamanikumuonanatunajuatutaonatena.Lakininapendaunatakayakenyumakwaniniyeyealikuwanakuvumilia.


Shelly:1yamistarihiyonijuuyaheadstonewakeniYohana11:4:"Ugonjwahuuhainakusababishakifo.NikwautukufuwaMunguiliMwanawaMunguatukuzwekwanjiahiyo."Nakumekuwanawatuwengikwamba,kwavilemnamjuaMungukwanjiayamaishaScottnakupitiakifochake.KumekuwanabarakanyingiambazoMunguametuoneshakwambawamekujakuhususababuyakifoScottkwambakuwaalifanyahivyozaidibearable.Munguamekuwamwemakwetu.

Rick:Tunajuayarafikim1wetuambayealikuwakaribukufa.Alikuwakuhanikujanakutoaibadayamwisho,nabadokimiujizayeyealikujakwanjiaya.HiiilikuwakablayakifoScott.Kutokananabaadhiyamarafikikwambawameshuhudiakwaonamahubiriyasiyozetu,waoalijiunganakundiyetundogo.TulionanaokujakatikauhusianobinafsinaKristo,hasakutokananakifoScott.BaadaCliff,rafikizetu,waliotokahospitalikimiujiza,kujaingawakansahii;tena,baadaamepewaibadayamwisho,alinusurika;nakishabaadayaScottkupitajuunayaokujiunganakundiyetundogonaalipowaonahaowaliobatizwa;naMungukatikaneemayakekishaalichukuaClilffnyumbanikatikaumriwamiaka50.KuwasehemuyakwambanakuonanijinsiganiyeyekuepushwaCliffnakumpelekakatikazizinakishaalimwitanyumbaninajinsialivyotumiaScottnaorchestratedkwambailikuwaniyaajabu.

Shelly:Kunawalikuwawengi,maombimenginchinikotekuwaalisemakwaScottkatikakilaupasuaji.Yeyealikuwaaliulizababayakeusikukablayakwendakatikahospitalikwakuhakikishakwambahakutakahajayaupasuajitena.NikuvunjamoyoRick,lakiniyeyealikuwanakumwambiaasingewezakumpakwambadhamana.Mungupekeendiyeangewezakumpakwambadhamana.WakatiScottkufa,sisiwaliulizwakwaniniMunguhakujibumaombihayoyote.Nasisikuwaambiakwambaalifanyahivyo.Nayeakamjibum1muhimuzaidiyawaowote.NayeakajibuScott.Nayeakampakwambakuthibitishakwambayeyehakuwaanaendahajayaupasuajitena.Nayeyenihainayeyenimzima.Katikamazishiyake,1yanyimbowaliimbaalikuwa"BecauseHeLives,"Kwasababuyeyeanaishininawezakukumbananakesho.NajuanijuuyaKristo,lakinisiwezimilelekuimbanibilakufikirikuhusuScott.KwasababuScottanaishi,ninawezakukumbananakesho.

Rick:Wakatimwinginesisiwalionakama,"Kwaniniilitokeakwetu?KwaniniScott?"LakinibasituligunduakwambaMungunimtumgeninamateso.AkamtoaMwanawaketunaMiminajuabinafsiNimekujauhusianowandanipamojanayekwasababuhiyo,wakijuakwambayeyesitualijitoamwenyewe,lakiniakamtoaMwanawakewapekeekwaajiliyangunakwaajiliyako.MimikwafurahabilazimewezakupitiakwambaupasuajikwaScottalikuwanamimikuwanauwezowa.Sikuyaweza.Scottalikuwam1kwamoyombovunaScottalikuwanausomazingira.Kadhalika,KristoalikuwanakuwamtiifunakutimizakwambakwaBabayake.NimekujauhusianowandaninauelewawakiasiganiMunguananipenda;kuwayeyesitualitoawanafsiyake,akatoaMwanawakewapekee.

Shelly:SisihakutoaScotthiariyao,ilatumekuwaheri.TulikuwaherikuwanaScottkamamwana.SisinifaharikwambaBwanawaliamuakumtumia.Sisininjemaakampakwetukwamiaka11.

Rick:Nihuletambingunikaribunanyumbani.Niinafanyamahalihalisi.Nijamboambalosisikuangaliambelekwa.Mimitenakuogopakifo.Najuahofukwamba,sehemu,nininialiniongozaBwanakamavijana,kufikirijuuyakufanakukumbukamaanayamisaadanilihisinilipofikakumjuaKristo;lakinihatahivyozaidisasa,hakunahofuyakufa.Ambayoitakuwatiketiyangunyumbani,sikwambamimininakwaharaka.TunatamanikuwareunitedsitukwaScott,lakinikuonausoMwokoziwetukwauso.

Shelly:NadhaniyaSikuyahiyowakatiKristoatakuwahukonakusema,"Kunamtuhapaambayetumekuwakusubirikuona."

Rick:Katikahaliyanyepesi,mimisijuijinsiMunguorchestratedhii,lakiniusikuScottalikufatulipokuwakatikachumbachamikutanonamchungajiwetunafamiliazetunayeyealikuwaakiongozasisikatikasala.Tulikuwakushikanamikononakuwaombeanalinapokujasualalabintiyetu,Darcy,aliyekuwakaribu8,yeyepiaalikuwakuangaliambelekwaSikuyazijazo.Yeyenikuomba,kimsingikwaScott,"Scott,wewekuangalianjekwaSnooky,(ambayoilikuwambwakwambatulikuwanakuwekachini),namimiitabidikuangaliabaadaAndy,(ambayoni


Scottpaka.)"KishayeyealiwakumbushaScottkwambayeyeanapendaAsili,1nastudiorangiyaudongo.Nakwanjiayamachoziyetuyotetulikuwanauwezowakucheka.Tena,vigumukuelezea;lakinikwanjiayamachoziyetuyotenakatikatiyahuzuniyetu,sisibadowalikuwanauwezowakucheka.Mungunimwema.Amekuwakweliheriyetu.Wakatihuo,nadhaniShellynamimiwotebilakushuhudiakwambatulikuwakamwekaribunaBwana.SisisitualitakakuwakatikaushirikanaalitakakuwakatikaNenolake,tulikuwanakuwa.Tulikuwategemezijuuyake;na1yamaombiyangumarazotekwambamimiingekuwabadokwanamnafulanikatikakiwangohichoambapomimininategemezi.

Kamatutungewezakujifunzakuishimaisha

Najuahakunaushahidinanguvukwaujumbewa1Petrokulikohiyo."Huletambingunikaribunanyumbani.""Hufanyahivyomahalihalisi.""Kituchakuangaliambelekwa.""Mungunimwema.""Sisiniherikweli.""Tunatakakuishitegemezijuuyake."

Kamasisisotetualiyewezakujifunzakuishimaishawakijuakwambasisinikutengwanamilelenatupazianyembamba;nakwambaSikuya1hivikaribunisekundeyetu3itakuwajuunatutakwendanyumbani,kupigabusunyumawapendwawetu:kwambatunakwendamahaliambapoYesu"atafutakilachozikatikamachoyetu,nakifoatakuwatena,walahakutakuwakuwamaombolezowalakiliowalamaumivutena,kwakuwamambo1yamekwishakupita."(Ufunuo21:4)

KishasisikuelewajinsihuzuniyetunamaumivuyalikuwakwafaidayetunakwautukufuwaMungu.Amina


51.1YohananaUpendowaKikristo

Upendonihakikawengikutumikanawengivibayaneno,Ningedhani,katikalughayoyotenautamaduniwowote.Ufafanuziwaupendombalimbalikutokakuwayamudamfupihomonimajibuyajuujuu"Iloveyamtuhuyo!"Kwadhamiramaishayamudamrefuyahudumazasadaka.

Yohanawa1imekuwatuliyopewailikutusaidiakuelewajinsiyakufafanuaupendo.Na1Yohanaimekuwatuliyopewailikusaidiakuhimizasisi,kwakweli,upendo.Kunavifunguvingikwambamiminawezakuwamakaomajadilianohayojuu,lakinimimiwaliamua1Yohana4:7-11.

Waumini("Mpenzi")zinaitwakupendana-4:7-8

"Wapenzi,hebukupendanakwaupendohutokakwaMungu;nayeyoteanayependaamezaliwanaMungunaanamjuaMungu.MtuyeyoteambayehawapendihajuiMungu,kwasababuMunguniupendo."

Ukuuwaamriyaupendo

Taarifaukuukwaamriyakupenda.Munguniupendonawewenamimitumeitwakupenda.KumbukaGreatestAmrinikumpendaBwanaMunguwetunakilayetumoyo,nafsi,akilinanguvunakumpendajiraniyetukamasisiwenyewe.

KumbukaPaulokuwaambiaWakorinthokwambamambotukwambanikwendamwishoniimani,tumaininaupendo.Lakinilililokuukupitayoteniupendo.KutokananaukuuwaupendonamaadiliBiblia,tunahitajikuwauhakikatunajuaninimaanayaneno.

Duniaingekuwamajinichiniyakituyanafanana"sentimentality"

Kamaduniaamefafanua"upendo"inatakamajichini.Duniaanatakakurejeaupendokatikakituremotelyyanafananasentimentality.Duniainatakakufafanuaupendokamahisianzuribaadhiyawakatiambaponibinafsikuridhishanakatikamaslahibinafsiyangu.Nipatesautiyauchungukidogo;lakiniwoteunakufanyanikusikilizakwawengiwasherehezaharusiyakisasanakusikiaviapokuwaalisema,"Mpakaupendoganisisisehemu."duniaanajuakidogosanayadhanayoyoteyamapenzikuwa,kwamfano,anaonaMungunidhamuwaleYeyeanapenda.Duniainatakamajichiniufafanuziwaupendo.

Kanisamaranyingikituki1gani

Nakwabahatimbayakanisa,sehemukubwayamuda,amekosajuuyakufanyakwausahihikitukiya1.Tunajuasisinikupendana,lakinisisimajinenochinikwauhakikakwambani"Mimikamawewe,"angalaubaadhiyawakati.Naupendomarachachehadiyenyewekwajinsitunavyohusiana,kwamfano,kwaunlovely,kwakiwa,kwakawaida,kwaainatofautiyamtu.Ufafanuziwetuwa"upendo,"kwamanenomengine,wotemessedup.

Hatawakatisisikwendakwanjiayakuzaliwaupya,hatabaadayasisinikuzaliwatena,nguvuyadhambibadomawingumtazamowetu;nguvuyadhambibadomawinguhukumuyetu.Duniainaendeleakutumianguvuzakekatikasisinjekupitiavyombovyahabari,ndanikupitiahomoniyetu;nakwahiyohatuwezikuanzanasisiwenyewe.Hatuwezikuanzanaduniawakatisisikujaribukufafanua"upendo."TunakuanzanajinsiMunguamefafanua"upendo."NahiinininihasaYohanagani.

KwaniniYohanaanasisitizakuwaupendoinaelezwa,1kabisa,naMungu

Anasisitizakwambaupendoinaelezwa,1kabisa,naMungu,sikwashaurilangunasikwaulimwengu.Hiyonianachokifanyahukomwishonimwamstariwa8anaposema,"Munguniupendo."


TaarifakwambaYohanahaisemikwambaMunguanatupenda.Yeyehana.Lakinisikwambahatuayeyekufanya.YeyekusemaMunguniupendo.Yeyenikiini.Yeyenichemchemi.Yeyenichanzochaupendo.Yeyenidefineryaupendo.Munguniupendonaniuborakwambanipekeyakekufafanua.

Kwahiyokileniufafanuziwake?Naam,hilondiloayaya9na10niyotejuu.Anaendelea,"KatikahiliupendowaMunguulifanywadhahirimiongonimwetu[Napendakulikuwanamatumbohuko]kwambaMungualimtumaMwanawakewapekeeulimwenguni,ilitupateuzimakwayeye."NakishakatikakawaidaYohanastylekutokuwaanasema,"Kamahakuwanakupatakwamba,napendakusematena.""Katikahiliniupendo,[matumbo]sikwambasisitumempendaMungu,balikwambayeyealitupendahataakamtumaMwanaeawesadakayakutuondoleadhambizetu."

SasaYohanahainawazikufafanua"upendo,"gani?LakiniYohanehainainamuungakufafanuaupendokwakuangaliamadharayaupendo.Nayeyekusema,kamawewekuangalianiniupendowaMungualimfukuzaafanye,basiunawezakuelewaupendo.HivyoniniupendokutekaMungukufanyanini?UpendowaMunguwaliochotakwakekwa"kutumaMwanawakepekeeulimwenguni."MstarihuoniwazikukumbushayayaleambayoYohanaaliandikakatikainjiliyakekatikaYohana3:16.NakamawewekusomatafsirifootnotedkatikaESVnikitukama"Mungualiupendaulimwenguhivi:.AlitoaMwanawakewapekeeilikilamtuamwaminiyebilaasipoteebaliawenauzimawamilele"Mimidaimawalidhanikwambailikuwayakuvutiakwambakwakumbukumbusawa,lakinikatika1Yohana3:16,unaujumbehuo,"KatikahilitunafahamuupendokwambaKristoaliyatoamaishayakekwaajiliyetu."

Upendoninini?Mstariwa10:Upendomaanayakenikwamba"MungualimtumaMwanawakekuwakipatanishokwadhambizetu."UnakumbukanenoNinenolaKiyunani"hilasterion"kwambasisikujifunzamiezikadhaailiyopita"suluhu?".HilasterioninahusukwelikilekilichotokeajuuyamsalabanahivyowakatiYesualikufamsalabani,wakatiMungualimtumaMwanawake,Alikuwasuluhuyetu,njiaya1wapoyakutafsirihilasterion.YeyeiliondoaghadhabuyaMungudhidiyadhambi.WakatiMungualimtumaMwanawakekufakatikaduniaAlifarikikamakafarayetu,Alifarikiiliatusamehemakosayetu;kwambawakatiMungualimtumaMwanawakeulimwenguniAlifarikikamayetu"kiticharehema."kiticharehematenajuuyasandukulaAganonaPatakatifuambapodamunituachemara1kwamwakakwaajiliyaupatanishowataifalaIsraeli,lakinibadalayakiticharehema,hilasterion,nimsalabaambaodamuyamwanawakealikuwakilichomwagikakwamsamahawadhambizetuzote.UpendowaMungudrivsyakekupelekamwanaeambayekwahiarikuwekamaishayakechininautunzajiwaghadhabuyaMungu,utunzajiwadhambizetunakutoanafasiyaummamsamaha.

HiiniupendowaMungukwavitendo.Munguanapenda,Alitoa.IliangalaukamaufafanuziubaguziwaupendoNingependakupendekezakwambaupendoniutoajiwamtubinafsikwamanufaayawengine.Kunazaidiyaupendokulikoile,lakinihiinihatuayakuwaYohananikufanyahapa.KamaupendowaMungutudrivskumpamwanae,ambaokwahiarialikufamsalabanikwaajiliyadhambizetu;hivyopiawewenamiminikutoakwahiariwenyeweilikukidhimahitajiyawengine,kwafaidayawengine.Upendonikuonekanawazizaidi,sikatikaufufuo,sikatikafurahayaufufuo,lakiniupendounaonekanawazizaidikatikamaumivujuuyamsalabakamaYesualikufa.HiyoniangalausehemuyaufafanuziwaMunguwaupendo,kwahiariyakutoamwenyewekwafaidayawengineilikukidhimahitajiyawengine.

Tenanafasiyaufafanuziwaupendofumbo

TaarifakwambahakunamahalikatikaYohanakwabaadhiya"fumbo"uelewawaupendo."Ohhhhh,Iloveyou.Ohhhhhh,Iloveyou!Mimitukujisikiahivyonzurikuhusuwewe.Ijustloveyou!"KunahakunawakwambakatikaYohana.MungualipendanaAlitoa.UpendowaMunguniyakweli.UpendowaMungunihalisi.UpendowaMunguanamiguuyake.Nivitendo.HakunamahalipopotezaidiwazikatikaYohanasuraya3:16,"Katikahilitunafahamuupendo,[hiinijinsisisikujuaupendoninini]kwamba[Yesu]aliyatoamaishayakekwaajiliyetu,nasisivileviletunapaswakuyatoamaishayetukwaajiliyandugu.Lakinikamamtuanamalizahapadunianinaakamwonanduguyakeanashida,lakinikufungamoyowakedhidiyakejinsiganiupendowaMunguwakaajendaniyakehuyo?


"NajibukatikaYohananikwambahana."Watotowadogo,tusipendekwanenoaumajadilianobalikwatendonakweli."Mungu-upendonaupendowaMungudrivskwakekwahatuamadhubutinaAlitoailikukidhimahitajiyamaishayakonayangu.

YohanaanatuitakwamaranyinginetenakwaupendokamaMunguanapenda-04:11

Baadayakuelezwa,angalaukwasehemu,niniBibliaupendoni,YohanakishatenaanatuitakumpendakamaMunguanapenda.Sura4:11,"WapenziikiwaMungualitupendasisihivi,imetupasanasisikupendana."UpendohuanzanaMungu,siyohivyo?Manenoyawimboukanishitua:"washamotokwambamtiririkokutokakitiyako."Hapondipoupendohuanza;itaanzanaMungu,definer,hifadhi,chemchemi,nachemchemiyaupendo.

UpendohuanzanaMungu

NakishaupendomtiririkokutokakwaMungukwetu,lakinitunasisiambaoniwatotowaMungu,tuwalewakwetuambaonimtotowaMungu.Suraya3:1,"AngalianiainaganiyaupendowaBabaametupa,kwambatuitwewanawaMungu;nahivyosisini"Hiinikwaninimstarikatikasuraya4mstari19nihivyomaalumu:".Sisitunaupendo['kwasababuyabaadhiyauwezoasilituliyopewakatikamchakatowamabadilikoambayosisiinnatelykuelewakwambasisiniwengikuridhikawakatisisikutoakwawengine.']Si!Hapana,sisiupendokwasababuMungualitupenda1.SisitunaupendokwasababuMungu,chemchemiyaupendo,itawezeshaupendowakekatiyakekutokakwakenasisiambaoniwatotowaMungunasababu1tutunawezakupendakatikaukamilifumaanayanenonikwasababuMunguanatupendanaAnatumiasisikamamferejiwaupendowake.

Hatimaye,upendowaMunguunapitakatikasisiwengine

HatimayehiyoinamaanakwambaupendowaMunguunapitakatikasisinawatuwengine.KamaviletunaonamsamahawaMungukwadhambizetunahivyosisikusamehe,hivyopiatunaonaupendowaMungukatikamaumivukatikamsalaba,natunauwezowakupendana.

UpendowaMungulazimakatiyakekupitiakwetu

SituganiupendowaMungukatiyakekupitiakwetukwawengine,upendowaMungulazimakatiyakekupitiakwetukwawengine.Maneno,"Hebu"katikamstariwa7namaneno,"Wanapaswa"katikamstariwa11simapendekezo.GreatestAmrisi"GreatestPendekezo."Niamri.Niamrijuuambayombinguninakuzimukusubirinakuangalia.

1Yohana4:8,"Mtuyeyoteasiyenaupendo[kutokananauelewawaMungu,ufafanuziMunguyaupendo]hajuiMungu."NakatikaInjiliyake,Yohanatamatiwazohilikatika17:3,Yesuanasema,"Hiiniuzimawamilelendiohuu,Wakujuewewe,Munguwapekeewakweli."Kamahatuweziupendo,hatujuiMungu.KamahatujuiMungu,hatunauzimawamilele.Nikwelinirahisihivyo.UpendowaMungulazimakatiyakekupitiakwetunamtumwingine.

Ninarafikiambayeanapendakuwakumbushayangu,"SasaBill,unaupendomimiauwewesikwendakwendambinguni."Fikiriakuhusuhilo.Nijambobadalaannoyingkusikiamarakwamara;lakininikwelihatahivyo.Imean,katikaainayacolloquialnjianikwambasiujumbewa1Yohana?"Jeff,kamahunaupendomimi,huwezikwendambinguni."MtuyeyotekwambahawapendihajuiMungu.KamahamjuiMungu,hunauzimawamilele.Prettyrahisi.

NininikuangaliakamakwaupendowaMungukatiyakekupitiakwetu?

KamaupendowaMungulazimakatiyakekupitiakwetu,basisihivyoprettymuhimukwambasisikujuaninikwambainaonekanakama?NininikuangaliakamakwaupendowaMungukwakuwasasakatikamaishayetu,hasakwakuzingatiakwambamessesdunianamimikuwaalifanyanadhanayaupendo?TunahitajikuwanapichaprettywaziyaniniupendowaMunguinaonekanakama;niniinaonekanakamakuwanaupendowaMunguinapita


kupitiakwetu.Tenakunagazillionmamboambayounawezakusema.TunawezakuongeakuhusufurahakwambanidhahirikatikamaishayamtuwakatiupendowaMunguniinapitakwanjiayake.TunawezakuongeakuhusuuhuruambaonipalewakatiupendowaMunguunapitakatikasisi.LakiniwalesipointikwambaYohananimaamuzi.Kunaviashiriaangalautanokatikawaraka,barua,yaYohanakamakwaniniinaonekanakamakwaupendowaMungukatiyakekwanjiasisinini.Napendakukuambianinihao.

Awaliyayote,nininikuangaliakamakwaupendowaMungukatiyakekupitiakwetu?Inamaanakwambatukomtiifu.Katikasura5:2-3Yohanaanaandika,"KatikahilitunafahamukwambatunawapendawatotowaMungu:KwakumpendaMungunakutiiamrizake."HiyonijinsiganikujuaweweniupendowatotowaMungu.UpendowatotowaMunguwakatiwewenikutiiamrizake.Mstariwa3:"KwamaanahukundikokumpendaMungu,kwambatuzishikeamrizake."Ergo,kamasisisiwanaoishikatikautii,upendowaMungusiinapitakupitiakwetu,haki?NinikingineganikuangaliakamakwaupendowaMungukatiyakekupitiakwetu?

Idadimbili:Inamaanakwambatunawapendanduguzetu.Inamaanakwambasisiupendodadazetu.Sura3:14:".Sisitunajuakwambatumekwishapitakutokakifonakuingiakatikauzimakwa[hiinijinsiganitunajuakwambawewenimwanafunziwaYesuKristo]kwasababutunawapendandugu"Tazama,upendowetukwamtumwinginenisehemuyauhakikawetukwambakwelisisiniWakristo;kwambasisikuangaliaukwelikwambamaishayetuyamebadilikailituwezekupendasasakwanjiaambayotunawezakupendakabla,kwasababusasasisiupendokamamferejiwaupendowaMunguinapitanjiayetunamtumwingine.Natunaonakwambanasisikwenda,"Wow.RohowaMunguanafanyakazindaniyangu.Hiiniajabu!"Sisikupendana.


Idadi3:Hatuwezikuishikatikadhambi.Wengi,wengimistarilakinituangaliesuraya3:9,10:"HakunamtualiyezaliwanaMunguhatendidhambi,[nakwanjia,tulikuwaprettyhurukatikatafsiriyetuyamistarihiikwasababuwaonihivyokwaurahisikutoeleweka.Nenokwanenoinasema,'HakunamtualiyezaliwanaMungudhambi.'LakininadhaniWazonikwambahakunamtualiyezaliwanaMunguhatendidhambi.Hakunamtuhatendidhambi]kwahukaambeguMungundaniyakewalahawezikutendadhambikwasababuamezaliwanaMungu.KwahiyohiinidhahiriwatotowaMungu,nawaliowatotowashetani[wakatimwingineunawezakupataannoyednamimikusemakunaainambilizawatu.Naam,mimikupatakutokamistarikamahii.AidhaMungubabayakoauShetanibabayenu.M1wahaowawili.Nahiinijinsiunajua]MtuyeyoteasiyetendahakihatokaninaMungu,walayeye[walaniya1]asiyependanduguyake."Hatuwezikuishikatikadhambi..


Idadi4:Inamaanakwambahatunachukinduguzetu.Suraya4kuanziasaamstariwa20:".Kamamtuanasema,'NampendaMungu,'nayeanamchukianduguyakenimwongo"[Wow,sinjianyetisanakwamajadiliano]."Kamamtuyeyoteanasema,'NampendaMungu,'nayeanamchukianduguyakenimwongo,kwamaanaasiyempendanduguyakeambayeamemwona,hawezikumpendaMunguambayehajamwona.Naamrihiitumepewanayeye;AnayempendaMunguanapaswapiakumpendanduguyake."

NininikuangaliakamakwaupendowaMungukatiyakekupitiakwetu?Inamaanahatunaupendodunia.Sura2:15:"Msiipendeduniawalamamboyaliyomokatikadunia.Mtuanayeupendaulimwengu,upendowaBabahauwezikuwamondaniyake."Sasahiyonimambomuhimukutoka1Yohana.

NininikuangaliakamakwaupendowaMungukatiyakekupitiakwetu?Nifuraha.Niuhuru.Niexhilarating,sihivyo?Wakatiukiangaliamtunawewekutambuakuwakwelimnampendayaokamaunlovelykamawao,unafikiri,"Wow,RohowaMunguanafanyakazikatikamaishayangu."LakinipiainamaanakwambakamaupendowaMunguniinapitanjiayetu,sisinikuwamtiifukwaamrizake,nahiyoinamaanatunawapendanduguzetu,hatunachukiyao.Inamaanakwambahatunaupendodunia.Inamaanahatuwezikuishikatikadhambi.Upendowetu,


ambayolinatokananachanzochaMungu,nimferejikupitiakwetuambayoinamiguu.Nimadhubuti.Nikweli.Nanihatuayetukwahatua.

Parenthetically,miminilitakakutoamaonikwambahiinikwaniniupendodunianinisikuokoaupendo.Mistarikamasuraya4nasehemuya2yamstariwa7nihivyokutoeleweka."HiyoyeyoteanayependaamezaliwawaMungu."Mimikufikiriawengiwenumnamjuawatuwamesema,"Naam,mimiupendo.Mimiupendo.Mimininakwendambinguni.Mungukamwekutumamimikuzimu.YeyeniMungumwenyeupendo"Naniufafanuzihuuugonjwawaupendohiyohainahojayetumbalinadhambi.;kwambahanahojayetumbeleyaMungu.Kwambahatimayenikituzaidikulikosentimentality.Rrather,ainayaupendoambaoanaokoa,ainayaupendoambaomstariwa7nikuzungumzajuu,niainayaupendoambaohutokakwaMungunahujakwanjiayaimanikatikaYesuKristo.Sura3:23nimstarimuhimu:"Nahiindiyoamriyake,kwambatunaaminikatikajinalaMwanawakeYesuKristonakupendana."Kwahiyowatuwengiwanatakakuwekamkazokatikakipindicha2,'"Naam,Ilove."'Lakinisikwambaamrikamili.TukamaGreatestAmrisikumpendajiraniyako.GreatestAmrinikumpendaMungukamaalivyodefinedupendo;kamaalivyodefinedMwenyewenjiayaMwanawakeYesuKristomwenyewenakishajinsiupendounapitakatikasisiwengine.

Yohanaanaonaduniakatikanyeusinanyeupe

Yohanaanaonaduniakatikanyeusinanyeupe,hainayeye?KunarangikidogosanakatikamtazamowaYohanawamaisha.AidhababayakoniMunguaubabayakoniShetani.Huko.Hiyoni.Aidhawewekutembeakatikagizaauwewekutembeakatikanuru.Aidhachukinduguyakoauwewekumpendanduguyako.UpendoduniaaukufanyamapenziyaMungu.Aidhamazoezikutendadhambiaumazoezihaki.

Makini:maishasimarazotenyeusinanyeupe

Yohanaanaonaduniakatikanyeusinanyeupe.Nanadhanisisikuwamakinikwasababumaishasimarazotekatikanyeusinanyeupe.HiyonisehemuyachangamotoyakuelewaYohana,kuelewakwamba.Kwamfano,sisiniwitokwakupendana,lakiniYohanaanajuakwambatunakwendakushindwa;hiyonieneokijivukatikaYohana.Nahivyoanasemakamawewekushindwakunamsamaha.Lakinikupendana.Yohanawa11:8,9:"Tukisemakwambahatunadhambitwajidanganyawenyewewalakwelihaimondaniyetu.Lakinitukiziungamadhambizetuyeyenimwaminifunawahakihataatuondoleedhambizetunakutusafishanaudhalimuwote."MaishainabaadhiGrayndaniyakenahajayamsamahaniushahidikwambaYohanaanaelewawazikwamba.

Makini:sikumfukuzamafundishodhahiri1Yohana

Hatahivyosisipialazimakuwamakinisanasikwakumfukuzamafundishowazikabisa1Yohana.Kwasababunikweli,sivyo,kuwababayakoniamaMunguaubabayakonishetani?Hakunafamiliaya3kote.Hiyonikaulinyeusinanyeupenaninyeusinanyeupekweli,weweniamayaMunguauukoyaShetani.NaunajuaSiwezikudhanitukwambaYohaneuzitokusukumwanaYesukwasababuYesualisemaainahiyoyamambo.Yesuanapendamajadilianokatikanyeusinanyeupe,hainayeye?"Kamawewesikwaajiliyangu,ukodhidiyangu."Hakunauzio.Hakunaardhikatikati.KamawewenisikikamilifupursingYeye,wewenimapiganodhidiyake.NilazimakuwamakinikwakumfukuzamafundishodhahiriyaYohananakamachuki,maanayakenikwambahamjuiMungu.KamawewenimtotowaMungu,inamaanakwambawewetuhawezikubakikatikadhambizako.

"Upendoniutoajiwamtubinafsikwamanufaayawengine"

Upendoniutoajiwamtubinafsikwamanufaayawengine.UpendowaMungunilazimakatiyakekwanjiawatotowaMungukwandugunadadazetu.Kunamambomengiambayomimisielewikuhusuupendo.Ni1yasababuimekuwanimadafrustrating.Kwamfano,mimisijuijinsisiwezikutoamwenyewekwamanufaayawenginewakatiwakufanyakwambainaniletakatikamgogoronakufanyahivyokwamtumwingine.Wakatimwinginewakatiwewekujisikiakamawewenikutoamisaadakwamtuhuyu,niniwewekwelikufanyanikuumizamtumwingine.Hiyonimapambano.Sinahakikajinsiyakufanyakazikwambanje.SinahakikajinsiyakufanyakazizakilaSikuya


katikamaishawakatiunakutanuakiasikubwayanishatihisiamuhimukuwekamahitajiyawatuwenginekablayayakomwenyewe.Kunamambomengikuhusuupendoambaobadonisirinamimi;penginedaimaitakuwasiri,lakinikunaangalaumamboma3ambayoniwazi.

1.Sirahisi

Nisirahisi.Nisirahisi.Nakwakweli,haiwezekanisisiwenyewe,si?HiinikwaninikamahatuwezikujifunzakutokananachemchemiyaupendowaMungu,hatutakuwahatimayeupendo.Nivigumukumpendabaadhiyawatu,hasawakatiwamewezakukuumiza,wakatiwamewezakukuumizakwaundani.Nawewewalidhaniupendowao.Lakiniunajua,mshtukowamajangayote,kunapenginebaadhiyawatuambaopiakuonakuwanivigumuloveyou.Kumbuka,kamahunaupendomimi,huwezikwendambinguni.Nikazingumu.Nikazihaiwezekani,kwakweli.NimafanikiotukuchoranaupendowaMungu,kuwezeshwanaRohoMtakatifu.Hainakutokeanjianyingineyoyote.

2.Kupuuzaujumbekwasababulughanihivyonguvu

Jambola2kwambamimikujuanikwambahatuwezimajichiniufafanuziwaupendona"kama."Kamangumukamailivyonakamafrustratingkamailivyo,lazimatukubaliufafanuziMunguyaupendo.Nirahisi,si,kwaupendoslidechiningazikwanamnagani?SisikusomaBiblia;Bibliainasema,"mwingineupendoya1"natunasema,GreatestAmrisiokamaMungu"sisinikupendanakwasababusisikamawao.";siyokwakamamtumwingine,.TheGreatestAmrinikumpendaMunguzaidiyayotenakishakupendana.LazimatukubaliufafanuziwaBibliayaupendo.

3.Je,kweliupendowengine?

3,nilazimakuangaliakinakatikamioyoyetu.Jambofrustratingkatikamahubirihayanikwambahayanimanenotukohivyoukoonadhanakwambasisina,pengine,pialooselytosskote.Lakinimaombiyanguwikihiinzimakwamaishayangunamaishayenu,ni"Mungu,sitakimtukusikiamanenoyamaandikoyakonakusema,"Naam,mimiupendowauminiwenzangu.Idonothatemtuyeyote."Òmbilanguimekuwakwambakatikamoyowangunakatikawenu,RohowaMunguitakuwaakisema,"Kweli?Kweli?Unauhakikaupendowao?Je,unauhakikakwambahunachukiyao?Wewenauhakikakwambawewenikutoamwenyeweilikukidhimahitajiyao?Je,unauhakikakwambawewesiwanaotakambayajuuyamtuhuyo?"NaninachowezanawasihikufanyanikumsikilizaRohonakuangaliakwaundanindaniyamoyowako.Nalabdainamaanaunahitajikuwaitamtumchanahuunakuzungumzanao,kwasababuupendodaimahatuakwahatua.NiwakiongozwaMungukutoamwanaenanilazimahojayamiminawewenakuchukuahatua.Kamahainahojawewekwahatua,ikiwahainahojayangukwahatua,siyoupendo.Sawa?Siyoupendoikiwahainahojawewekuchukuahatua.Kunakituambachohujakupitiawazikatikafunguhilikatika1Yohanakulikoukwelikwamba.

Napendakaribunahili.Je,unajuaninihatarinikatikaamrihiikwaupendo?Kunamambomenginadhani:KwahakikautiiwetukwaKristonabarakanalaanahiyokutokakuwamtiifuaukutokuwamtiifu.MstarihuomawazoyanguanaendeleakwendanyumanikatikasalayaYesukatikaYohana17ambapoYesuanaombakwaajiliyenunakwaajiliyangu.Katika17:21maombiyakenikwambawalewakwetuambaowamekuwawaaminikatikaKristoYesukwakaziyaumishonariyawengine"kwamba[tuna]iliwotewawekituki1[uya1]kamawewe,Baba,ulivyondaniyangu,namindaniyenu,iliwaopiawawendaniyetu[kwamanenomengine,nimaombikwau1katiyaKanisa]kwamba[hapanilengo]ulimwenguupatekuaminikwambaweweulinituma."Fungula23:"...kwambanaopiawafanywe1hivyoiliulimwenguujueyakuwaumenitumanakwambaunawapendawao[hiyoniwewenamimi]kamaunavyonipendamimi."

Neno"upendo"hainakutokeakatikaYohana17lakiniWarakawaYohanainafanyasana,wazisanakwambadhamanakwambaunaunganishawaumininikifungochaupendo.Ninisihatarininihisiazakonazangu.Ninisihatarininifarajayakonayangu.NinikinahitajikanimafanikioyaInjili,kwakadiriinategemeajuuyetukatikadunia


hii;kwambawakatiwatukuangaliasisiwanaoishikatikauya1,wakatiwaokuangaliasisikweliupendokilam1kwaupendowakawaidaambayohayawezikuelezwanamageuzi,wao,Yohana17,kusemakwambaMunguBabakwelialimtumaMunguMwana.UshirikiwetukatikainjilinaukuajiwaufalmewaMunguniyotefumbakatikaamriyakumpenda.Hiyonininikinahitajika,kwautukufuwakenautukufuwakepekeyake.


52.Ufunuo

Bibliani1inayojitokezahadithi.Niinayojitokeza,kuendeleamchezowakuigizawauhusianowaMungunaUumbanjivyake.NimchezowakuigizaambaoulianzakatikaMwanzoambapotunasomakuhusuuundwajiwadunia;ambapotunasomakuhusuuundwajiwaubinadamu.NipaleambapotunasomakuhusubustaniyaEdeni,mahaliambapoAdamunaHawawalifurahiakutembeakatikauwepowa1kwa1waMuumbawao.Ilikuwanibustaniambapokulikuwanamitimiwilikuu.1yamitiilikuwanimtiwauzima,mtikwambakamaAdamunaHawawalikuwatusimatundayake,watuwakewakiishimilele.Badalayake,AdamunaHawakutendadhambi.AdamunaHawawalifanyaniniMungualiwatakawasifanye.

Nakamasisikusomakwanjiayahadithihiitunaanzakuonamadharayadhambi.JinsiAdamunaHawawalikuwawalijitenganaMuumba;kuwawaowalilazimikakuondokabustani,kulazimishwakuondoka1kwaya1,unmediateduweponaMuumbawao.Tunasomakuhusuondkushukayadhambinaniuharibifumiongonimwawatotowao.

NabadotunaanzakuonampangowaMunguwaukombozi;MpangowaMungukubarikiduniakupitiaIbrahimunakizazichake.TunasomajinsiMunguakamwambiawazawawake,"MiminitakuwaMunguwenunanyimtakuwawatuwangu."Nasisikusomakuhusu1ukoohasa,MfalmeDaudi,ambayealikuwaaliahidikwambam1wawazaowakebilakukaakatikakitichaenzimilelenakuwaangewezakufurahiababa-mwanauhusianonaMunguMuumba.

Nakamatunaendeleakusomakwanjiahiikuigizainayojitokeza,tunaonakwambakwanjiahiiukoomya1,YesuKristo,kwambampangowaMungukwaajiliyaukomboziilikuwakutekelezwakatika'maishanakatikaYesuYesukufanakatikaufufuowaYesu.Natunasomakuhusuinjili,habarinjema,kwambakunaukombozikutokadhambikatikakaziyaYesuKristonatunaonajinsikwambakueneainjilikatikadunianzima.

Ufunuoni1hadithiyakuendelea.NiinayojitokezamchezowakuigizawaMuumbaambayeanatakakuwanauhusiano;ambayeanatakakuishikatikaushirikanaUumbanjivyake.Sasatunakujakwenyekitabuchamwishokatikamchezowakuigiza,kitabuchaUfunuo.KitabukuwazaidiyakitabukinginechochoteahadikwambabaadhiyaSikuyazotezafujokwambasisikuwaita"maisha"itakuwamwisho.KitabukwambaahadisisikurudibustaniyaEdeni;sisikurudiushirikakamili,kwauhusianokamilinaMunguMuumbawetu.NakunaMunguatakuwaMunguwetunakunasisikuwawatuwake.

Ufunuonikitabuchaajabu.ImeandikwakatikaGhanainayoitwa"apocalyptic."Apocalypticfasihihutumiapichayaajabunahivyotunampandafarasinyeupejuukwaupangakujanjeyakinywachake.Tunawatuwenye666etchedjuuyapajilauso.Lakinipichahizinimafumbonamafumbohayahajayakutafsiriwa.NakamaGhanayoyote,iwemashairiauFairywakehadithi,fasihiapocalypticinayakemwenyewesetiyakanunizaufafanuzi.

Nahivyokwamfano,nijinsiganiunawezakuwaambiawatuambaowanakufakwaimaniyaokwambambingunianathamanikulikokituchochotewaopengineinawezakuwa.Nahatakamawaonikupotezakilakituhapaduniani,hakunakituwakeikilinganishwanautukufunautajiriwambinguni?Je,kuwaambia,"mitaaninilaminadhahabuwapiutaenda."?Watumapambanodunianikupatachachesarafuyadhahabu.Mbingunisisikusafishamitaanamamboyaajabu.Hiyonijinsiyathamanimbinguni.

Nikitabuchaajabu.Nipiakitabuutata;utatasehemukwasababuyaasiliyamaandikoapocalyptic,utatakwasababuyakeyenyeinterpretivenawatukujanamengiyatafsiritofauti.Nafasiyangubinafsinikwambanadhanisisinikuulizamaswalisahihinakwamudamrefukamasisikuulizamaswalivibayatutawezakujanamajibusahihi.Hivyosisikukaakaribunakufanyachatizetu,baadayachati,baadayachati.SisikutumiamasaaisitosheakisemadivisivelyjuuyanininiGogunaMagogu;nanimwenyekupandajuuyafarasiyarangiauninimbiuya3anasimamakwanini.Mudamrefukamasisinikuulizaainayamaswalihaya,kwamudamrefukamasisikuulizamaswalivibaya,aumaswaliangalausekondari,mjadalanikwendakuendeleakuwahaisaidiinamgawanyikonautata.


HilanzimakatikakitabuchaUfunuonikujuanininihakiauangalaumaswaliyamsingi.Nanimaswaliyamsingiambayosisilazimakulenga.Tunapoangaliamaswaliyamsingi,sisikujazakupatakwambasisinikaribukatikamakubalianoyapamojanamtumwingine.Hilabilashakani,nininimaswaliyahaki?.Napendakupendekezaasubuhiyaleokwambajibulanininimaswalihayohakiniuliofanyikakatikasuraya2na3.mimininakwendakutumiasuraya2na3nakugunduamaswaliyahakinakishakuulizamaswalihayokamasisikwendakwanjiayamapumzikoyakitabuchaUfunuo.

KitabuchaUfunuohuanzanaYohanamtume,mwandishiwainjili,mwandishiwa1,2na3Yohana,ambayeamekuwauhamishonikatikakisiwachaPatmo(nikisiwakidogokatikapwaniyaEfesokatikaAsiaNdogo,zakisasa-DayUturuki)Kwamujibuwatamadunizakanisayeyenim1tukatiyawanafunzikwambahakuwashahidikwaimaniyake,miminadhanibadalaYudaungependakusema.YeyealikuwauhamishonikatikakisiwahikinayeyealikuwanamaononakatikamaonoyakealiambiwakuandikabaruakwamakanisasabayaAsiaNdogo(SikuyakisasaUturuki)nahilondilosuraya2na3niyotejuu.Kamakupatanjeyaramaniyakonakuangalia,YohananikufanyamduarakupitiamijiyakalekatikaAsiaNdogo.Ujumbekwambahuendakwakila1yahayamakanisakimsingiujumbehuo.Kunabaadhiyatofauti,lakinihuoujumbewamsinginikutolewakwakila1yamakanisa.

Nambaya1.Mungusikuwalindakutokananamateso.Mungusikuwalindakutokakuteswa.Kwakweli,kupatatayari,msishangae,kutarajia,linakuja.IsipokuwakwawalewatuwaliokuwawakiishikatikaPhiladelphia,ambaowalikuwakuwakutengwanayotehayakwasababuyauaminifuwao.

2yayote,ujumbewamsinginikwambaMunguanatuitakuwawaaminifu.Yeyewitotuwewaaminifukatikakatikatiyamatesonakatikatiyamateso.Kila1yamakanisahayoinaitwakuvumilia,kuvumilia,kwakuwawaaminifu.NalughahiyoYohanaanatumianenokwambanirahisikutoelewa.Nineno,"kushinda."Yohanaanazungumzakuhusukamawewekushinda.Naniniyeyesikuzungumzajuuyanimshindikwamaanayakuepukamatesonamaumivu.MshindikatikaUfunuoinamaanakwambakatikakatikatiyamaumivunakatikatiyamateso,katikatiyamatesowewekuendeleakuwawaaminifukwamgonjwamahututi.Hivyokamawewekushinda,inamaanawewekufakwakuuawa,iliafemwaminifukwaahadiyakokwaYesuKristo.

3,anasemakamahatuwezikushinda,kunafurahakuu,kunatuzokubwakusubirikwaajiliyetu.Kwamfano,katikasuraya2:7YohanaanaandikakwakanisalaEfeso:"YeyeatakayeshindanitampakulamatundayamtiwauzimauliokondaniyabustaniyaMungu."Hiyoikiwanimwaminifuhatakufa,basiwewenikwendakuwanauwezowakulamatundayamtiwauzima,mtikwambasisikusomakuhusukatikaMwanzo.Utakuwakuishimilelenawewekuishimilelepeponi,mbingumpyananchimpyahukombinguni.

BaadayekwakanisalililokoSmirna,mstariwa10anasema,"Uwemwaminifuhatakufa[kunayakoakishinda],naminitakupatajiyauzima."Baadayekatikamstariwa11,"Yeyeatakayeshinda[yuleniwaaminifuhatampakakufa],hawataumizwanakifocha2."kifocha2nikilekinachotokeabaadayahukumuyamwishonawatuamakutupwakatikaziwalamotoauwanaishikatikapeponinaMungumilele.

LabdaninikusaidianikuangaliakanisalaSardikatikasuraya3.Katikamstariwa5Yohanaanaandika,"Yeyeatakayeshindaitakuwavazijeupe,namikamwesitayafutamajinayaokutokakatikakitabuchauzima.NaminitalikirijinalakembelezaBabayangunambeleyamalaikawake"Kwawaleambaoniwaaminifu,mwaminifuhadimwisho,Jajinitalikirijinalao.;yeyekusemakwamba"hawaniwatotowangu,hizinikondoowangu.Kwendamkonowakuliayangunakwendakatikapeponi."HuundioujumbewamsingiwakitabuchaUfunuo.Nahayandiyomaswaliyahakikuuliza:Je,weweulikuwakushangaawakatimatesoalikuja?Hakunaganiyakuishi?Mimininakuwamwaminifuhatakufa.Kwanini?Kwasababufurahailiyokuutusubirikwaajiliyanguupandewa2wakifo.Nadhanikamaunatakakutekachati,nisawa,kwamudamrefukamachatikuchorahainakuchukuambalinamsingi,msingi,katiujumbewakitabuchaUfunuo.

Napendakusemaninjianyingine:Eschatology(utafitiwamwishomambo)nikimaadili.Ndiyo,hainakutupabaadhiyaladha,baadhiyadalilikamamamboambayonikwendakutokea,lakinimadhumuniyamsingiyavifaavyoteeschatologicalnikwambanikwendakupatambaya:Sisikushinda;waokupoteza;hivyohutegemeahuko.Hiyoni


ujumbewakilanyenzoeschatological:Ufunuo,vifungukatikainjilinakatikasehemukubwayafasihiyaWayahudikwambahukonje.Nikwendakupatambaya:;Sisikushinda;waokupoteza;kutundikakatikahuko.

Mwandishim1katikaufafanuziwakejuuUfunuokuanzakwakusemakwambaUfunuonikitaburahisiyakutafsirikatikaBiblia.Napendakuwasilishakuwayeyenihakikabisakwasababukamakilam1wetuwaliketinaalitumiamudawadakika45natukusomanjiazoteUfunuo;hakuwanakupatawaliopoteakatikamaelezolakinikwendakutokasura1kwasura22.Kamamwishonitunatakakusemaniniujumbewamsingi,nadhanikilam1wetu,wakatisisiinawezakuwascratchingvichwavyetukuhusumapanganaidadinawhatnot,tunatakakusemanikwendakuumizakuwaMkristolakinitunakwendakushinda,hivyonilazimakuvumilia.

UkweliwamsingiwakitabuchaUfunuo:hiyonifununukutokasuraya2na3nanadhanihiyonimuhimukatikakuelewawenginewakitabuchaUfunuo.

Yohanakishahatuakatikamaonoyakeyabaadayenakatikasuraya4na5,surayaajabu;kamasikusomayao,tafadhalikufanyahivyo.Suraya4nichumbachaenzieneolatukionatunaonakondoowaMungunakunakitabunahakunamtualiyestahilikuvunjahiyomihurinakufunguakitabu.HatimayewanasemaMwana-kondooanayestahilikuvunjamuhurinakukifunguahichokitabu.Hivyokwamfano,katikaUfunuo5:6:"Nakatiyakitichaenzinawalewenyeuhaiwa4nakatiyawazeenikaonaMwanakondooamesimamakanakwambaamechinjwa,mwenyepembesabanamachosabaambayonirohosabazaMunguzilizotumwakatikaduniayote[hawapatiwaliopoteakatikamaelezo].Nayeakaenda,akakitwaahichokitabukutokamkonowakuliawahuyoaliyeketijuuyakitichaenzi[MunguBaba].Alipomalizakuchukuliwakitabu,vileUumbanjihaivi4pamojanawalewazeeishirininawa4waliangukakifudifudimbeleyaMwanakondookilakinubi,nabakulizadhahabuzilizojaaubani,ambaonisalazawatuwa."Je,unatakakujuaambaposalazenunikwenda?Waoniuvumbakatikabakulikatikaunaoendeleaibadambinguni;waoukosadaka,ubaniharufunzurikwaMunguwetu."Naowaliimbawimbompyawakisema,'Weweunastahili[MwanakondooYesu]kukitwaahichokitabunakuivunjamihuriyake,kwasababuulichinjwanakwadamuYakoukamnunuliawatukwaMungukutokakatikakilakabilanalughanajamaanataifa,naumewafanyahawawaweufalmenamakuhanikwaMunguwetu,naowanamilikijuuyanchi.'"AmazingeneolaworthinesswaYesuKristohuyoaliyeuawakwaajiliyadhambiyakonayangu.Kwakuwayeyendiyeanayestahilikuvunjahiyomihurijuuyakitabuhiki.

Suraya6basi,sisikwendakwanjiayamfululizohuuwaMwanakondookuvunjamihurinanimihurisabakwenye1yakitabu.Hainakupatakufunguliwampakamwishosana.Miminatakatukutembeakwanjiayasuraya6kwasababumiminatakakuwanakujisikiakwaniniapocalypticfasihinikama.

Mwanakondookufunguamuhuriwa1nampandahutokanjenayeyenijuuyafarasimweupenaanakwendanjenayeyemshaharavita.Mambonikwendakupatambaya.Mwanakondooanavunjamhuriwa2nampandamwinginehuendanjejuuyafarasimwekundunampandahiikuondoshaamanikutokaduniailiwatukuuana.Mwanakondooanavunjamhuriwa3nampandahuendanjejuuyahorseandnyeusisisikuanzakuonamatokeoyavita,hasakatikakesihii,uharibifuwakifedhawavita.Mwanakondooanavunjamhuriwa4nampandamwinginehuendanjejuuyarangiyafarasi.Yeyesituunauakwaupanga,lakinipiaunauakwanjaanakwatauni,mamboambayokufuatakatikaBaadayavita.Yeyemapumzikomhuriwatano;lakinimambokubadilikanasisikwendakutokanchijuumbinguninasisikuanzakuonamatukioyoteyaHofuzotedunianikutokakwaupandembinguni;hasakutokakwaupandewamashahidi,yaWakristokwambawamekufakwaimaniyao.Hivyokatikasuraya6kuanziasaamstariwa10mashahidikumliliaMungu,"OhBwanaMwenyeEnziKuu,Mtakatifu,Mwenyekweli,hatalinikablayawewekuipatiahakidamuyetukwahaowakaaojuuyanchi?"Mudaganiwewekusubirimpakakuwaadhibuwaleambaowamewauayetu,watuwako?NayeYesuanasema,'Ngojakidogotu.'"Hadiidadiyawatumishi[yako]wenzakenanduguzaolazimakamili,ambaowalikuwawauawekamawaowenyewewamekuwa."Watakatifunihadipaleakisema,"Nikwamudagani,EeBwana,kwamudaganimpakahakiutawalawako.Mudaganimpakaakikukoseakwambawalikuwailiyosababishajuuyetunikuhukumiwa.Mudaganimpaka


kisasiyako?"NaYesuanasema,"Je,sikuwakatikakukimbiliavile.KunaWakristowengizaidiambaobadowanakufa."

Kishamhuriwasitanikufunguliwanatunahukumuyamwisho.Nahukumuyamwishokujanaisharakubwaangani.WatuambaowalikuwanakuuaWakristo,watusanaambayealikuwananguvuzakidunialakinihakunanguvuzakiroho,kuanzawakipigakelelechinikatikamstariwa16:Waokupigakelelekwamajabalimilimanina"Tuangukieni,tusitirinimbelezausowakeaketiyejuuyakitichaenzi[waokujuahasanininikinaendelea.WanajuaninikinaendeleanawanatakakuwasirikutokakwaMungu],nahasirayamwanakondoo,kwaSikuyamaalumyaghadhabuyaoimekuja,naambayeanawezakusimama?"NaaminikatikahatuahiiyakuwasisitumwishonimudanahukumuKuuumefikanawatuwaliopiganaUtawalawaMungusasakuonakwambawalikuwaupandewamakosanawaoukojuuyakupoteza.

LakinikablayakupatanamhuriwasabakunakuingiliahuunaYohanaganihiimichachemara,kwasababukatiyamaumivuyotenamtikisikonakuumizanakifo,YohanaanatakaWakristokuelewakwambawaosiyotukwambaMungunikuwalinda;sikutokakifo,lakinikuwalindakupitiakifo.Hivyokuwahiikuwatiamuhuriwale144,000,suraya7kuanziakatikamstariwa2:"Kishanikaonamalaikamwingineakipandajuukutokamashariki,namuhuriwaMungualiyehai,naalitoawitokwasautikuuwalemalaikawa4ambaoalikuwawamekuwawaliokabidhiwajukumulakuiharibunchinabahari,akisema,'Msiidhurunchi,walabahari,walamiti,mpakatutakapokwishawapigamhuriwatumishiwaMunguwetukatikapajilauso.Namimikichwaidadiyamuhuri,144,000,muhurikutokakatikakilakabilalawanawaIsraeli."`

Kunamakabila12yaIsraelinakanisani12X12,000au144,000.Nakilam1wetuambayenikwelimwanafunziwaYesuKristonikwendakuwakufungwa.Nakilekinachotokeawakatimuhurikitabu?Kuwekakwenyealamayaumilikinawewekulindayaliyomoyakitabu.HivyomiminaweweitakuwamuhurinatutakuwanaalamayaKristoyaumilikijuuyetunasisiyatawekwasalama.Sisalamakutokananakifo,vinginevyoUfunuo2na3inafanyakabisahakunamaanayoyote.Sisinisalamakwanjiayamautikamatunaendakwenyepeponi.

Kishakuanziakatikamstariwa9unahukumuyamwisho."Baadayahayo[muhuri]nikaona,natazama,mkutanomkubwasanaambaohapanamtuawezayekuuhesabu,watuwakilataifa,nakabila,najamaa,nalugha,wamesimamambeleyakitichaenzinambeleyaMwanakondoo,wakiwawamevaamavazimeupenakushikakiganjamatawikatikamikonoyao,nakupigakelelekwasautikubwa,'WokovuunaMunguwetuaketiyejuuyakitichaenzi,nakutokakwaMwanakondoo!"`Wakatikusomakifunguhicho,jekuelewakwambakwambaninini?Hiinimimi.Hiiniyetupamojanawatuwarangizote,wawakatiwote,kilamtuambayeni144,000,wotewaliowaaminiwakwelikatikaYesuKristo.Unakuwekamwenyewekatikahiiambaposisinimalinatunakwendakuwakunanakuwawamevaamavazihayonyeupe.Tunakwendakuwanamatawiyamitende,angalaukamamfanounaendelea.Tunakwendakuwawakipigakelele,"Wokovu!"Hiinikipinimuhimu,sikwambamudamfupi,3-2kipindichamatesoduniani,lakininininisasa:"WokovuunaMunguwetuaketiyekatikakitichaenzinakwaMwanakondoo.MalaikawotewakasimamakukizungukakitichaenzinakuzungukawazeenavileUumbanjihaivi4nawaoakaangukakifudifudimbeleyakitichaenzi,wakamwabuduMunguwakisema,'Amina'[KunamamlakayakoyaBibliakwakukatizahotubayangukwa'amens.'Kufanyahivyowoteunataka]BarakanautukufunahekimanashukraninaheshimanauwezananguvuzinaMunguwetuhatamilelenamilele,Amina."Hiyonininisisinikwendakuwawakipigakelelembinguni.

"Kisham1wawalewazeeakaniuliza[maanayaYohana]akisema:`Ninaniunadhaniwatuhawani?Ninanihawawamevaamavazimeupe??Napaleambapowanawametoka"Yohanaalisemakwamzee:"Unajua"(sinawazohabarihatatone,kwamanenomengine.)NamzeeakamwambiaYohana:.'Hawandiokujanjeyadhikikuu.Waowamefuamavaziyao,nakuyafanyameupekatikadamuyaMwanakondoo."Niwakatitukwambasafishanyekunduhufanyanguonyeupe.

"Kwahiyo,[sisi]nimbeleyakitichaMungu.[Sisi]HumtumikiaMungumchananausikukatikaHekalulake;nayeaketiyejuuyakitimapenzimakazi[sisi]nauwepowake.[Sisi]atakuwananjaatena,walakiutena.Juawala


mgomokwetu,walajotokaliyoyote;kwaMwanakondooaliyekatikatiyakitichaenziatakuwamchungajina[wetu]atawaongoza[sisi]kwenyechemchemiyamajiyauzimanaMunguatayafutamachoziyotekatikamachoyetu."

Kunanenokitheolojiakwakuwa,nikuitwa"Amina,"aukatikalughazakienyeji,"Wow!"

Kuna144,000,jumlayahesabuyawauminiwotemuhuri.Sisiniulinzinakwasababusisiniulinzi,tunauwezowakuvumiliamateso.Tunauwezowakushinda;tunauwezowakuwamwaminifuhatakufikiakifo.Namalipoyetu?MalipoyetunikuishikatikauwepowaMungu.TutakuwambeleyakitichaMungu;sisinjaanakiutenanaMwanakondookitakuwakatikamjikatikatiyetunaYeyeatakuwamchungajiwetu;naMungu,siolesoyangu,simkewangu,siwazaziwangu,Munguatayafutamachoziyotekatikamachoyangu.

Je,kunakitudunianiinakutoakwambanifurahazaidinazaidiyakuridhishakulikoyalekusubirikwaajiliyetuupandewa2wageti?Chochote?

MiminilikuwakusikilizahotubakutokakwaDrSteinjuuyaUfunuonayeyeanaelezeahadithikuhusumtu,jinalakeniVirgilOlsen,ambayealikuwamkuuwaujumbewakigenikwamiakamingikatikaBaptistMkutanoMkuu.Ilikuwaninyumakatikamiakaya1990naDkOlsenwalikuwawamekwendaEthiopiakuonaninikinachoendeleanayeyeakarudinamaratukuzungumzanaDkSteinnaalisema,"Bob,unafikirininiEthiopiawawilivitabufavoriteyaBibliani?"NaBobwalidhanikwakidogonakusema,"Naam,waobilayashakaunatakakujuakuhusuYesu,hivyo1yainjili,pengineYohana.Nabilashakakilamtubilawanatakakuwanzuritheolojiautaratibu,hivyonapendanadhaniWarumi.HivyohakikambilivitabufavoriteyaWakristowanaoteseka,(kwasababuwalikuwachiniyaUkomunistiwakatihuo)itakuwaYohananaWarumi."DkOlsentuakamtazamanashookkichwachakenakusema,"Sihatakaribu.""Naam,nimabadilikogani?""WaoniDanielnaUfunuo"KwasababukanisakuteswakatikaEthiopiaalitakakujuakuwakulikuwanakusudi.;kuwakulikuwanamaana;kwambakulikuwanaumuhimu;kuwakulikuwananguvukutokakwaMungukatikatiyakutishamatesountold.Walitakakujuakuwakulikuwanasababuzakutundikakatikahukonakuwamwaminifu.NakitabuchaUfunuokuwaonyeshafurahaisiyonakifanikwambatusubirikwawaleambaowatashindwa,kwawalewaliowaaminifuhatakufa.MimimtuhumiwakwambawakatihatimayekanisawaMarekanianapatakaribunakuteswa,kwambachatinahojanamambohayoyotekuwananafasisekondarizotekutokomea.Naniniitakuwamuhimu,nimatesothamaniyake?NiMungundaniyake?ItakuwaYeyekulindamimi?NamwishowaSikuya,nithamaniyake?Najibusisiwotewanani:"Ndiyo.Ndiyo."

SasakwawaleukoonaUfunuo,unajuakwambanimepatatayarikuchukuabaadhiyanafasiinterpretive.Mimininakwendakuanzakuchukuanafasihatazaidiinterpretivekwasababukatikasuraya8jinsiukiangaliaUfunuokwaujumlakwelikuanzakuathiri;nakusemaukwelihaijalishikamamimininahakiaumakosajuuyahili.Nilisilonamimi.Lakininadhanininikinatokeakatikasuraya8nikwambasisikuingiamfululizowamzunguko.Nadhanikilekinachotokeanikwambakunawatuwawiliaulabda,kamaweweniamillennialist,mizungukomi3zaidiambapoYohanaanatuelezakitukiya1.Yeyehufanyahatuahiyo,lakiniyeyeinaimarishakitanzi,mizungukonikuwamfupinawaoukoinazidikuwambaya,lakininikituki1tenanatena.Hivyokuwamzungukowatarumbetasaba,kwasababuwakatiwakufunguamhuriwasabakupatatarumbetasabanakwendakwanjiayaujumbewatarumbetasabakwahiyoujumbewamsingikwambamihurihad.Thenkunahabarizaidinaunamzungukomwinginewamabakulisabakumwagwanaunahuoujumbewamsingikatikawalemabakulisaba.

Kwambainatuletahadisuraya19ambaposisini,katikatafsiriyangu,kwamaranyinginetenakuzungumzajuuyahukumuyamwisho.Nakatikasuraya19Yohanakuanzakwafuraha;furahakatikahakiyaMungu.Sisihivimajuzikwamba1yamaswaliyamsingiyamaishani,"niMungumwemawakatiwote?"NauwepowauovunauwepowamaumivuhainakuwaitahakiyaMungukatikaswali.Nahivyosuraya19huanzanauthibitishowafurahakatikahakikabisayaMungu."Baadayahayonikasikiakitukamasautikubwayaumatiwawatuwengimbinguni,wakipigakelele,"Haleluya!Ukombozi,utukufunanguvunimaliyakeMunguwetu,kwakuwahukumuzakenizakwelinahaki."NayeanaendeleakusemakwambaMunguAmemhukumuyulemzinzimkuu,tabiamapemakatikakitabu.


Yohanaunaendeleanamazungumzokuhusujinsiwaaminifu,wewenamimiambaoniwanafunziwaYesuKristo,nikwendakuwatayarikwaajiliyachakulachajionindoa;kwambasisinikwendakuolewanaMwanakondoo;kwambawewenamimi(wanaumenawanawakesawa)nibibiharusiwaKristo,bibiwaMwanakondoo.NasisinikwendakuwandoakwakenakunakwendakuwaSikuyakuuyakalorihakunanaladhayaajabu.Karamukubwa.

Kishakunampandakwambaanakujajuuyafarasimweupe,hanakaziUpangakukwamanjeyakinywachake.YeyeniMfalmewaWafalmenaBwanawamabwana;yeyeniYesu.Yeyekuharibumnyama.Yeyekuharibunabiiwauongo,takwimuzamapepoambaowamekuwakutesakanisanayeyeimeutupayaokatikaambaponimali,ziwalamoto.HadithiinaendeleanahatimayeShetaninikuharibiwa.Ufunuo20:10:"Nashetaniambayealikuwakuwadanganya,akatupwakatikaziwalamotonakiberitiwalipokuwayulemnyamanayulenabiiwauongo,naowatateswamchananausikuhatamilelenamilele."

Kishatunasomakuhusukubwanyeupekitichahukumukatikamstariwa12:"wafuwakahukumiwakatikamambohayoyaliyoandikwakatikavilevitabu,sawasawanamatendoyao."Hukumuyamwisho.Nakishamstariwa14:"Kishakifonakuzimuvikatupwandaniyaziwalamoto.Hiindiyomautiya2,ziwalamoto."Kifocha2ambalosisiambaowatashindwahaitakuwasomo."Naiwapomtuyeyotehakuonekanaameandikwakatikakitabuchauzima,[nayeye]nikutupwakatikaziwalamoto."Walewotewanaopingawewekatikamaishahayanakufakwanjiahiyowa3pwakatikaziwalamoto.WotewawaleambaohawakuwakujibuwewenawenginewakatihabarinjemayaYesuKristoalikuwapamojanaonikutupwakatikaziwalamoto.Nawaleambaoinjiliilikuwakamwepaya1,majiraniwako,walewatuwanaoishikatikaBangladesh,watuhaopiawa3pwakatikaziwalamoto.

Kifunguhikikwelihufanyakuulizaswali,"Je,kweliwanaaminikatikamotowamateso?"Jiranihuuwakwakokwambakwasababufulaninivigumukushirikiinjilinabilamtugani,nikwendakutupwakatikaziwalamotonakuchomamilelenamilele.

Hiyonihukumuyamwisho.Nijambolakutisha.Lakinibasikatikasuraya21na22sisihatimayekupataninimtum1anasema,"Kwaninisisikusubiri?Je,niwewekusubiri?"WaitingkwaajiliyawatotokuhitimukutokachuonakuoaguynadhifuMkristoaumsichana?Kusubirikwakuongezabaadayahapo?Kusubirikwaajiliyakustaafu?Je,nisisikusubiri?Naam,suraya21na22kutuambianinihasasisinikusubirikwa.

Nikuanzakatikasuraya21nauharibifuwakilakituhapanaUumbanjiwambingumpyananchimpya.Mstariwa1:"Kishanikaonambingumpyananchimpya,kwamaanambinguza1nanchi1zimekwishakupita,nabahariilikuwahakunazaidi.[Kilakitukuharibiwa;nyumbayako,gariyako,akauntiyabenkiyako,ushawishiwako,uwezowakoalijua.Niwotewamekwenda.Nikwendakatikamoto.Nahakunabimamotokatikaakili.]Kishanikaonamjimtakatifu,Yerusalemumpya,ukishukakutokakwaMungumbingunitayarikamabibikupambwakwamumewe.[Hiyonimiminawewe.Tunakwendakuolewa.]Kishanikasikiasautikubwakutokakatikakitichaenziikisema,Tazama,maskaniyaMungunipamojanawanadamu.Nayeatafanyamaskaniyakepamojanao,naowatakuwawatuwake,nayeMungumwenyeweatakuwapamojanaokamaMunguwao.'"Tukonyumakatikabustani,sisisi?Tukonyumaambaposisinimali."Yeyeatayafutamachoziyotekatikamachoyao,nakifokitakuwatena,walakutakuwanamaombolezowalakiliowalamaumivutena,kwakuwamambo1yamekwishakupita."Mwanzo1na2yanatimia.TunaishikatikauwepowaMuumbawetukatikababa-mwanauhusiano.Maumivuyoteitakuwagone,kubadilishwananeemayauwepowaMungusana.

Lakiniunajuaambaonikwendakuwakatikambingumpyananchimpya?Mstariwa7:"Yeyeatakayeshinda[aliyemwaminifuhadimwisho]itakuwanaurithihuu[yaani]nitakuwaMunguwake,nayeatakuwamwanangu."

YohanainaendeleanamazungumzojuukujachiniyahiiYerusalemumpya.Mstariwa22:"Sikuyaonahekalukatikamji[Yerusalemumpya]kwahekalulakeniBwanaMunguMwenyezinaMwana-kondoo.Mjihuohauhitajijuawalamwezikuangazia,maanautukufuwaMunguhuuangazia,nataayakeniyuleMwanakondoo."NahatimayesisikupatachiniyaambapopichayabustaniyaEdenihujakwanjiayawazizaidikatikasuraya22.


"KishamalaikaakanionyeshamtowamajiyauzimamaangavukamakiooyakitokakwenyekitichaenzichaMungu[itakujakujanjehakikutokachiniyakiti]naMwanakondookupitiakatikatiyabarabarakuuyamji."Niwazikunamitaanikubwanamtoniinapitachinikatikatiyahiyo."Napiajuuyaupandewamto,namtiwauzimaainakuminambiliyamatunda,ikitoamatundayakekilamwezi.Majaniyamtihuoniyakuwaponyamataifa.[Hiyoni1kubwamti.]Tenakutakuwanakituchochoteamelaaniwa,lakinikitichaMungunachaMwanakondookitakuwakatikamjihuo,nawatumishiwake[miminawewe]watamwabudu.[Sisi]Watauonausowake,najinalakelitakuwakatikavipajivyanyuso[wetu].Nausikuitakuwahakunazaidi.Waowanahitajihakunanuruwataaauwajua,maanaBwanaMunguatakuwanuru[yetu],na[sisi]atatawalamilelenamilele."Tukonyumamwanzoni.TukonyumakatikaMwanzo1na2ambaposisiniwalidhanikuwa.

Tuliumbwakwaajiliyaushirika.WewenamimiwaliumbwakwauhusianonaMungu.UhusianoilikuwanadhambikatikabustaniyaEdeni.Imekuwanimarakwamarakatikamaishayakiladhambibinadamu.UumbanjihiyowametengwambalinaMuumbawaketakatifunaadhabuyakwambakujitengatunimauti.KuwaYesu,Mwana-kondoowaMungu,alikufailikulipakwambabeiilituwezekupatawazikwaMungunakuishikatikauwepowakekwamaranyinginetena.YeyeanawezakufanyahivyokwasababuyeyeniMungu,kwasababuMungutuanawezakutoasadaka.Yesupianibinadamukamilikwasababualikuwanakuwakafarayakibinadamukwaajiliyadhambizabinadamu.

Nasisiambaoniwaaminifu,sisiambaokushinda,kamanilazimakwamgonjwamahututi,itakuwanamajinayetuyameandikwakatikakitabuchamaisha.NatutasikiaYesualisemakatikaayazamwishokatikaUfunuosuraya22:20:".HakikaMiminikujahivikaribuni"nasisikujibukatikamwanzoyaKanunizaImanitaarifayakanisala1,"Maranatha!"NikwaKiingerezamaanayake,"Njoo,BwanaYesu!"

SualalaUfunuoni,je,kwamudamrefukwaajiliyakurudikwaKristo?Auwewenikatikaupendonaduniahiinakamweunatakakwamwisho?WalemarafikiambayoyamesababishawewemaelewanoahadiyakokwaYesuKristonikwendakuchoma.Walewachachesarafuyadhahabukwambasisikazikwabidiiilikupata,maranyingikwagharamayawatotowetunandoazetu,nikwendakuchoma.MambohayoyotekwambatunapatahapadunianikuwazaidiyafurahamamboambayokutuzuiawanaoishikamawanafunziambaowalijitoakabisakwaYesuKristonikwendakuchoma.KitabuchaUfunuoanatuitasikupendaduniahiilakinikumpendaMungu;kuishinjenyakatizetukatikaduniahiikamawaliohamishwa;kuwawaaminifukwaMungumpakamwishosana,hatakamahiyoinamaanakifowakijuakwambaSikuya1wewenamiminikwendakulamatundayamtiwauzimanakuishimilelekatikaushirikanaMuumbawetu.Duniainakituikilinganishwanaile.Marantha!Njoo,BwanaYesu!

Documents

Hadithi Hamsini Na Mbili Za Matukio Makuu Katika Bibilia · Mungu hakuweza kuumba ulimwengu katika Siku ya sita ya saa ishirini na nne. Nilishtuka wakati niliposoma hiyo. Basi kumbuka