1

Haftanın Gündemi-Beklentiler

Türkiye’de siyasi risk etkili olmaya devam edecek...

Küresel piyasalarda karışık bir seyir var. Düşük gelen ABD tarım dışı istihdam verileri piyasalarda ilk başta Fed’in Haziran ayında bir faiz artışı yapmayacağı algısı güçlendirdi; ancak saatlik ücretlerdeki %2.5’luk artış bu konuda soru işaretlerinin devam etmesine neden oldu. Bu arada çeşitli Fed üyelerinden gelen ve Fed’in hala yılsonuna kadar iki faiz artırımı yapacağına ilişkin söylemler de piyasaları etkilemekte. Buna paralel olarak, ABD dolarının bu hafta euro ve yene karşı daha güçlü seyrettiğini görmekteyiz. Ancak beklentilerden daha düşük veya yetersiz gelen ABD verileri faiz artışının daha çok sonbaharda olabileceğine işaret etmekte. Son gelen beklentilerden yüksek perakende satış verisi ise doları olumlu etkiledi. Bu arada gelişmekte olan para birimleri küresel büyümedeki yavaşlamanın sermaye çıkışlarını tetiklediği kaygılarına bağlı olarak zayıfladı. Bu para birimleri, Fed’in bu yıl faiz artırımında bulunacağı beklentisiyle kazanımlarını artıran dolar karşısında Şili Pezosu, Türk Lirası, Güney Afrika Randı ve Güney Kore Wonu öncülüğünde geriledi. Çin borsası da, hükümetin ekonomi zayıflasa bile yeni bir teşvik paketi uygulamaktan kaçınacağı beklentileri nedeniyle gerilemeye devam etti. Bu arada, Brezilya’da Başkan Dilma Rousseff’in yargılanmak üzere görevden alınması ve yardımcısı Michel Temer’in göreve başlaması olumlu karşılandı.

ABD Doları bu hafta euro ve yene karşı değer kazandı. Euro/dolar paritesi 1.1315; dolar/yen ise 109.20 civarında seyrediyor.

Petrol fiyatları yükseldi. Vadeli Brent ham petrolünün varili 47.50 dolar, ABD hafif ham petrolünün varili 46.20 dolar civarında.

Altın fiyatları ise dolardaki güçlenme nedeniyle geriledi. Altının onsu 1265 dolar civarında seyrediyor.

Türkiye’de bu hafta sanayi üretimi ve ödemeler dengesi verileri açıklandı. Sanayi üretiminde Mart ayında ivme kaybı yaşansa da yılın ilk çeyreğinde performans oldukça güçlü ve bu durum bu dönemdeki ekonomik büyümeyi olumlu etkileyebilir. Cari açıkta ise daralma devam etti, ancak turizm gelirlerindeki düşüş ve ihracat performansının zayıf seyretmesi gelecek aylar açısından risk oluşturuyor. Gelecek hafta, Şubat dönemi işsizlik ve Nisan bütçe dengesi verileri açıklanacak.

Türkiye piyasaları bu hafta siyasi gelişmeler ve küresel piyasalarda risk iştahının azalmasından olumsuz etkilenmeye devam etti. ABD dolarındaki güçlenmenin de etkisiyle dolar/TL değer kaybını sürdürürken, faizlerde yüksek seyretti. Türk Lirası’ndaki zayıflamayı yurtiçi yatırımcıların dolar satışları sınırlandırmakta, ancak yine de parite 2.95’in üzerinde

13 Mayıs 2016

2

seyrediyor. İki yıllık tahvil faizleri de %9.75’in üzerinde kaldı.

Haftaya yine iç siyasi gündemin piyasalarda etkili olmasını beklemekteyiz. Buna ek olarak, küresel piyasalarda gelişmekte olan ülkelere yönelik risk iştahındaki azalmanın devam etmesi ve ABD dolarının güçlenmesi Türkiye piyasalarını da olumsuz etkileyebilir. Haftaya küresel piyasaları etkileyebilecek gelişmeler arasında ABD ve Euro Bölgesi Nisan ayı enflasyon oranları bulunmakta. Bu arada, Türkiye’de siyasi riskin olumsuz etkisinin 22 Mayıs’taki iktidar partisi kongresine kadar devam etmesini beklemekteyiz. Öte yandan, 20 Mayıs’ta partinin genel başkan adayının ilan edileceği söylenmekte. Daha önce de belirttiğimiz üzere belirlenecek olan yeni başbakan, yeni hükümet ve daha da önemlisi ekonomi yönetiminin değişip değişmeyeceği ekonomi ve piyasalar açısından belirsizlik unsurları. Mevcut durumda dolar/TL paritesinin 2.95-2.98 aralığında hareket edeceğini tahmin ediyoruz. İki yıllık tahvilin bileşik faizinin ise %9.5-10 aralığındaki seyrine devam edeceğini öngörüyoruz.

TÜRKİYE’DE BU HAFTA

Son ekonomik gelişmeler...

Sanayi üretimi ihracata dayalı sektörlerin desteğiyle Mart'ta arındırılmamış olarak yüzde 4.7 artarken, ilk çeyrekte ise yüzde 5.6 artış kaydederek büyümenin güçlü kalacağının sinyalini verdi. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi yüzde 2.9 artış kaydederken, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise bir önceki aya göre yüzde 0.5 azaldı. Sanayi üretiminde bir miktar ivme kaybı gözlense de yılın ilk çeyreğinde geçen yıl aynı dönemde görülen yüzde 1.2'lik artışın üzerinde yüzde 5.6 artış gerçekleşti. İlk çeyrek itibariyle takvimden arındırıldığında da yüzde 4.7’lik büyüme oranı görüldü. Takvim etkisinden arındırılmış veride alt sektörler incelendiğinde, Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 3.8 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 3.4 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2.6 arttı.

Cari açık Mart ayında 3.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Açık geçen yılın aynı ayına göre 1.1 milyar dolar azaldı. Ocak-Mart döneminde cari açık 10.5 milyar dolardan 7.8 milyar dolara geriledi. Yıllık kümülatif açık ise 30.6 milyar dolardan 29.5 milyar dolara geriledi. Ocak-Mart döneminde dış ticaret açığı 8.1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı döneminde dış ticaret açığı 11.4 milyar dolar düzeyindeydi. Altın dış ticaretinde ise 2 milyar dolarlık fazla kaydedildi; geçen yılın aynı döneminde altın dış ticaretinde 3.4 milyar dolarlık fazla vardı. Hizmetler dengesi fazlası 1.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Turizm gelirleri ise bu

3

dönemde gerileyerek 2.8 milyar dolardan 1.9 milyar dolara indi. Birincil gelir dengesinde ise 1.8 milyar dolarlık bir çıkış oldu. İkincil gelir dengesinde kaydedilen giriş ise 516 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, Mart sonu itibariyle 2015 yıl sonuna göre 7.5 milyar dolar artarak 203.2 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankası verilerine göre, 2015 yıl sonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmaları 1.5 milyar dolar, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmaları 199 milyon dolar arttı. Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 196 milyon dolar azalırken, tahvil stoku ise 4.2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmalarının 5 milyar dolar arttığı, tahvil stokunun ise 5.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleştiği gözlendi. Mart sonu itibarıyla özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç) 1.9 milyar dolar azalarak 18.7 milyar dolar oldu. Özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kredi borcu, kalan vadeye göre incelendiğinde, 1 yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemelerinin toplam 70.8 milyar dolar tutarında olduğu gözlendi.

S&P, görünümü 'durağan'a çevirdi...

Kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's (S&P) Türkiye'nin kredi notu görünümünü "negatif"ten "durağan"a çevirirken, BB+ olan kredi notunu değiştirmedi. S&P tarafından yayımlanan değerlendirmede durağan görünümün Türk ekonomisinin dayanıklılığı, ılımlı mali açığın bölgesel ve iç riskleri dengelediğini gösterdiği ifade edildi. S&P, Türk ekonomisinin seçim takvimi, PKK ile çözüm sürecinin sona ermesi ve yükselen bölgesel istikrarsızlığın yarattığı zorluklar karşısında dirençli olduğunu vurgularken, 2015’de yükselen siyasi belirsizliğin 2016'da da sürmesini beklediğini, bunun da 2016 ekonomik büyüme görünümünü aşağı çekebileceğini belirtti. S&P, 2016-2018 dönemi orta vadeli ekonomi programının uygulanmasının 2016'da geçici olarak durabileceğini ve küresel ekonomide belirsizliğin ve ABD'de faizlerin olası tekrar yükselişinin Türkiye’de reel faizlerin artmasına yol açabileceğini vurguladı.

EBRD Türkiye'de GSYH'nin bu yıl %3.2 büyüyeceğini tahmin ediyor...

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) faaliyet gösterdiği 36 ülkede ekonomik büyümenin bu yıl beş yıldan beri ilk defa hızlanarak yüzde 1.4'e çıkacağını, Türkiye'nin ise bu yıl yüzde 3.2 büyüyeceğini tahmin ediyor. Doğu Avrupa, Orta Asya ve Kuzey Afrika'da faaliyet gösteren EBRD tarafından yapılan açıklamada, "Beş yıldır devam eden ivme kaybının ardından bölgede ortalama büyümenin ılımlı artış göstererek 2015'teki yüzde 0.5 düzeyinden bu yıl yüzde 1.4'e yükselmesi bekleniyor. Bu ivmenin 2017'de korunması ve ortalama büyümenin yüzde 2.5'e ulaşması bekleniyor" denildi. EBRD bu yıl faaliyet gösterdiği en büyük ülke haline gelen Türkiye'de gayrı safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 3.2, 2017'de yüzde 3.4 büyüyeceğini tahmin ediyor.

AB ile vize muafiyeti anlaşmasında sorun çıktı...

Avrupa Birliği, Türk vatandaşlarına Haziran sonunda vize serbestisi getirilmesini öngören anlaşmanın hayata getirilmesi için Türkiye'nin talep edilen 72 kriterin tamamını yerine getirmesinde ısrar ederken, Ankara kalan beş kriterden biri olan

4

Terörle Mücadele Kanunu'nda (TMK) değişiklik yapılması talebini yerine getirmeyeceğini açıkladı. Vize serbestisi süreci hakkında temaslarda bulunmak üzere gittiği Strasbourg'da basın toplantısı düzenleyen AB Bakanı Volkan Bozkır, "vizenin kalkmaması pahasına TMK'da bir değişikliği yapmayacaklarını" açıklarken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da "Ne zamandır Türkiye'yi yönetmeye başladınız?" diyerek bu talebe tepki gösterdi. AB Türkiye'nin vize serbestisi için 72 kriteri karşılamasını talep etmiş, 4 Mayıs'ta yayımladığı raporunda da AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu'na Türk vatandaşlarına vize serbestisi getirilmesi tavsiyesinde bulunmuştu. Ancak Komisyon'un raporunu yayımlarken Türkiye'nin halen beş kriteri karşılamadığını açıklamasının ardından Avrupa Parlamentosu konuyla ilgili oylamayı yapmak için Türkiye'nin önce tüm kriterleri yerine getirmesi gerektiğini açıklamıştı. Ankara, kalan beş kriter içinde yer alan "TMK'da değişiklik” talebine ise karşı çıkıyor. AB ve Türk yetkililer, yapılması istenilen düzenlemenin ne olduğunu tam olarak açıklamazken, genel olarak "terör ve terörist" tanımında değişiklik olarak tanımlıyorlar. Ancak Ankara, Türkiye'nin PKK, IŞİD ve DHKP-C ile mücadele ederken, istenilen değişikliğin Türkiye'nin terörizmle mücadelesine zarar vereceğini söylüyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker yaptığı açıklamada Ankara'nın TMK'nın değiştirilmesi de dahil taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda AB ile Türkiye arasında imzalanan göçmen anlaşmasının çökeceğini söyledi. Avrupa Komisyonu ise, Ankara'nın TMK'yı değiştirmeyi kabul etmemesinden dolayı Türkiye ile AB arasındaki anlaşmanın "ölmediğini" söyledi. Komisyon Sözcüsü Margaritis Schinas, Brüksel'in hâlâ Türkiye'ye, Avrupa'ya vizesiz seyahat hakkı verme üzerine çalıştığını belirtti.

DÜNYA EKONOMİSİ

ABD ekonomisinde gelişmeler...

Atlanta Fed'in GDPNow isimli tahmin modeli, güçlü tüketici harcamaları ve sabit yatırım verilerinin ardından ABD ekonomisinin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2.2 büyüyeceğini tahmin ediyor. Yapılan açıklamada bu yeni tahmin oranının 4 Mayıs'ta açıklanan yüzde 1.7'lik tahminin üzerinde olduğu belirtildi. İkinci çeyrek tüketici harcamaları büyümesine dair beklentiler yüzde 2.6'dan yüzde 3'lük artışa yükselirken, daha önce yüzde 0.4 büyüyeceği tahmin edilen sabit yatırımların şimdi yüzde 2.2 büyümesi bekleniyor.

Chicago Fed Başkanı Charles Evans, ABD ekonomisinin temellerinin sağlam olduğunu ve bu yıl büyümenin yüzde 2.5'e toparlanmasını beklediğini belirterek, Fed'in para politikasında şu anki bekle ve gör stratejisinin uygun olduğunu belirtti. Evans, iş yatırımları ve enflasyonun tercih ettiğinden daha düşük seviyede olduğunu belirtti. ABD'de iki siyasi parti arasında yüksek derecede kutuplaşma olmasından dolayı istenildiği kadar mali destek alamadıklarını belirten Evans, sözkonusu mali destekle normalleşmeyi daha erken başarabileceklerini söyledi. Fed yetkililerinden

5

son dönemlerde gelen sinyaller bu yıl iki faiz artışı yapılacağına işaret ediyor. Fakat finans piyasaları ancak bir artışı fiyatlarken, bunun da ABD başkanlık seçimlerinin ardından Aralık'ta olmasını bekliyor.

New York Fed Başkanı William Dudley, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) bu yıl iki faiz artırımı yapabilmesi için şartların hala uygun olduğunu söyledi. Dudley, tarım dışı istihdam verisinin nisanda beklentilerin altında gelmesine rağmen 2016’da iki faiz artırımının hala uygun bir seçenek olmaya devam ettiğini belirtti. Dudley, doların, ‘dünyanın rezerv para birimi olarak’ taşıdığı statüye alternatif olarak ortaya çıkan diğer para birimleri karşısında kaybetmesi gibi bir durumun söz konusu olmadığını söyledi. Dudley, diğer ülkelerin rezerv para statüsünü kazanmaları ve durumun ABD’nin zayıf performansından çok bu ülkelerin gösterdiği gelişime bağlı olması halinde bunu ABD’nin kaybı olarak görmeyeceğini söyledi.

Cleveland Fed Başkanı Loretta Mester, hem manşet hem de çekirdek enflasyonun petrol ve doların son dönemde gösterdiği dengelenmeye bağlı olarak yükseldiğini söyledi. Mester, yaptığı konuşmada, “Son veriler cesaret verici ve Fed politika komitesinin enflasyonun zaman içinde tedrici olarak hedefe geri döneceği görüşüyle uyumlu,” dedi. Mester, manşet kişisel tüketim harcamaları endeksiyle ölçülen enflasyonun ilk çeyrek itibarıyla geçtiğimiz ilk çeyreğindeki yüzde 0.2’den yüzde 1’e yükseldiğine dikkat çekti. Fed’in bu yıl oy kullanma hakkına sahip üyelerinden biri olan Mester, nisanda faizlerin yeniden artırması için çok uzun süre beklemek istemediğini söylemişti.

Boston Fed Başkanı Eric Rosengren, yavaş ilk çeyrekten sonra güçlenmekte olan ekonominin Fed’in faiz politikasını normalleştirme girişimine devam etmesi için yeşil ışık yaktığını savundu. Rosengren, ikinci çeyrek gayrisafi milli hasıla (GSYH) büyümesinin yılın ilk üç ayındaki sönük yüzde 0.5’lik orandan yüzde 1,75’in üzerine çıkmasını beklediğini söyledi. Rosengren, nisan istihdamındaki 160.000’lik artışın beklentilerin altında olmasına karşın istihdam piyasalarının tedrici olarak sıkılaşmasına yeterli olduğunu söyledi. Rosengren, gelecekte faiz artırım ihtimalinin ise “mali piyasalara halen fiyatlandığından daha yüksek” olduğunu belirtti. Fed’in bu yıl oy hakkına sahip üyelerinden biri olan Rosengren faiz politikasında ‘güvercin’ olarak tanımlansa da aralıkta faiz artırımını desteklediği biliniyor.

Kansas City Fed Başkanı Esther George, bugünün ekonomik koşullarında çok düşük olan faiz oranlarının ekonomik görünüm için risk yarattığını söyledi. Konut krizi ve enerji sektöründeki son düzeltmeye atıfta bulunan George, düşük faiz oranlarının faize duyarlı sektörlerin fazla borç yüklenme ve hızlı büyümelerine neden olabileceğini, bunun da tahripkâr sonuçlara yol açabileceğine dikkat çekti. Fed’in politika komitesinin oy hakkı bulunan bir üyesi olan George son iki politika toplantısında faiz artırımından yana görüş belirtmişti.

ABD'de işsizlik maaş başvurusunda bulunanların sayısı 7 Mayıs'ta sona eren haftada 294,000'e yükselerek beklentilerin üzerinde açıklandı. İşsizlik maaş başvurularının 270,000 olması bekleniyordu. Önceki hafta için 274,000 olarak açıklanan işsizlik maaş başvuruları ise revize edilmedi.

6

Daha az dalgalanma gösterdiği için daha iyi bir gösterge olarak kabul edilen dört haftalık ortalama işsizlik başvuruları ise 10,250 yükselerek 268,250'e yükseldi.

ABD'de üretici fiyatları Nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 0.2 ile beklentilerin altında arttı. Çekirdek fiyatlar ise yüzde 0.1 ile beklentiler paralelinde arttı. Üretici fiyatlarının yüzde 0.3 artması bekleniyordu. Daha önce Mart ayında yüzde 0.1 olarak açıklanan üretici fiyat endeksi ve çekirdek fiyatlardaki düşüşte ise revizyon yapılmadı. Üretici fiyatlarının Nisan'da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 0.2 artacağı beklentilerine karşılık değişim kaydetmedi. Çekirdek ÜFE bir önceki yıla kıyasla yüzde 0.9 ile yüzde 1 olan beklentilerin altında yükseldi. Üretici fiyatları Mart'ta bir önceki yıl aynı aya göre yüzde 0.1 gerilemiş ve çekirdek endeks yüzde 1 artmıştı.

ABD'de perakende satışlar Nisan'da bir önceki aya göre yüzde 1.3 ile beklentilerin üzerinde bir artış gösterdi. Perakende satışlar otomobil satışlarındaki artışın da katkısıyla son bir yılın en büyük yükselişini gerçekleştirdi. Perakende satışların Nisan'da yüzde 0.8 artacağı tahmin ediliyordu. Perakende satışlar ABD'deki ekonomik faaliyetlerin üçte ikisini oluşturuyor. Otomobil dışındaki perakende satışlar yüzde 0.5 artacağı beklentilerine karşılık yüzde 0.8 arttı. Daha önce Mart ayı için yüzde 0.4 düşüş olarak açıklanan perakende satışlar yüzde 0.3 düşüşe revize edilirken, otomobil hariç perakende satışlar için yüzde 0.1 olarak açıklanan artış yüzde 0.4'e revize edildi.

AB ekonomilerinde gelişmeler...

AB: Euro bölgesinde sanayi üretimi Mart'ta bir önceki aya göre değişim kaydetmeyeceği beklentisine karşılık yüzde 0.8 daraldı. Euro bölgesi sanayi üretimi Şubat'ta da yüzde 0.8 daralmıştı. Euro bölgesinde Mart ayı sanayi üretimi yıllık bazda da yüzde 0.2 ile yüzde 1.1 olan beklentilerin altında büyüdü. Almanya:

Almanya'da sanayi siparişleri Mart'ta yüzde 1.9 ile beklentilerin üzerinde bir artış gerçekleştirdi. Sanayi siparişlerinin Mart'ta yüzde 0.7 artması bekleniyordu. Daha önce Şubat ayı için yüzde 1.2 düşüş olarak açıklanan sanayi siparişleri de yüzde 0.8 düşüşe revize edildi.

Almanya'da sanayi üretimi Mart'ta yüzde 1.3 ile beklentilerin üzerinde bir daralma gösterdi. Sanayi üretiminin Mart'ta yüzde 0.2 daralması bekleniyordu. Sanayi üretiminde daha önce Şubat için yüzde 0.5 daralma olarak açıklanan rakam yüzde 0.7 daralmaya revize edildi.

Almanya'da enflasyon Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre nihai yüzde 0.3 düşerek öncü veri ve beklentilere paralel açıklandı. Enflasyon Mart ayında nihai yüzde 0.1 artmıştı. Enflasyon oranı aylık bazda da yüzde 0.5 ile yine beklentilere paralel düştü.

Almanya'da gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) mevsimsel etkilerden arındırılmış öncü verilere göre yılın ilk çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.7 ile beklentilerin hafif üzerinde büyüdü. Almanya'da GSYH mevsimsel etkilerden arındırılmamış verilere göre 2014'ün aynı dönemine göre yüzde 1.3 ile beklentilerin altında büyüdü. Almanya'da GSYH'nin

7

çeyreklik bazda yüzde 0.6, yıllık bazda yüzde 1.5 büyümesi bekleniyordu. Almanya'da geçen yılın dördüncü çeyreği için yüzde 0.3 olarak açıklanan ve yüzde 2.1 olarak açıklanan yıllık GSYH büyümeleri revize edilmedi.

İngiltere:

İngiltere'de YouGov tarafından gerçekleştirilen bir ankete göre Avrupa Birliği'nde kalmaya destek verenlerin oranı yüzde 42, birlikten ayrılmak isteyenlerin oranı ise yüzde 40 civarlarında. 23 Haziran'da gerçekleştirilecek referandum oylaması öncesinde hangi yönde oy kullanacağını bilmeyenlerin oranı yüzde 13, kararsızların oranı ise yüzde 6.

İngiltere Merkez Bankası (BOE) politika faizini Mayıs ayı toplantısında oybirliğiyle rekor düşük seviye olan yüzde 0.5'te tuttu ve İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkması durumunda sterlinde sert kayıplar yaşanabileceği uyarısını yaptı. Banka tarafından yapılan açıklamada, İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılması durumunda meydana gelecek ekonomik riskler arasında işsizlikte artış ve büyümede yavaşlama yaşanması ihtimallerinin de bulunduğunu söyledi. BOE Başkanı Mark Carney daha önce yaptığı açıklamada, ülkenin AB'den ayrılmasını İngiltere'nin mali istikrarına yönelik en büyük yerel risk olarak değerlendirirken, bunun küresel ekonomiye de zarar verebileceğini söyledi.

İngiltere'de sanayi üretimi martta bir önceki aya göre yüzde 0.3 ile beklentilerin altında bir artış gösterdi. Sanayi üretiminin Mart'ta yüzde 0.5 artması bekleniyordu. Daha önce yüzde 0.3 düşüş olarak açıklanan Şubat ayı sanayi üretimi ise yüzde 0.2 düşüşe revize edildi. İngiltere'de sanayi üretimi yıllık bazda ise bir önceki yıla göre yüzde 0.2 daralarak yüzde 0.4'lük daralma beklentilerinin altında kaldı.

Diğer ekonomilerde gelişmeler...

Kanada: Petrol üreticileri ve rafinericiler, Kanada'da petrol sahalarına yakın bir bölgede meydana gelen yangının, ülkenin petrol üretim kapasitesini olumsuz etkileyerek petrol stoklarını daha çok düşürmesine hazırlanıyor. BP ve diğer bazı büyük petrol firmaları yaşanan yangının ardından bazı kontratların şartlarını yerine getiremeyebileceği açıklamasını yaptı. Kanada'nın petrol sahalarına yakın bir bölge olan Fort McMurray kentinde başlayan yangının ardından bölgedeki enerji firmalarından bazıları önlem olarak belirli tesislerini kapatırken, petrol fiyatları geçen hafta ve bu hafta başında yükseldi. Bölgedeki tesislerinde daha önce üretim miktarını azaltan Statoil ve Husky de tesisleri kapatan firmalar arasına katıldılar. Üretim kapasitesini yaklaşık bir milyon varil etkileyen ve bir haftadır devam eden yangından dolayı 11 üretim firması ve boru hattı işletmecisi bölgedeki faaliyetlerini azalttı veya askıya aldı. Kanada petrol vadeli kontratları geçtiğimiz hafta üretimlerin azalmasının ardından son birkaç ayın en yüksek seviyesine çıktı. Kanada'da Husky ile bir ortaklık üzerinden petrol üretimi yapan BP, Kanadalı en büyük petrol üreticisi Suncor Energy ve ABD'li rafineri Phillips 66 bazı zorluklarla karşı karşıya kalarak petrol kontratı şartlarının yerine getirilemeyebileceği uyarısını yaptı.

8

Japonya: Japonya Maliye Bakanı Taro Aso yende son ‘tek taraflı’ yükseliş

hareketlerinin hızlanmasını önlemeye kararlı olduklarını söyledi. Aso, parlamentoda yaptığı konuşmada, Japonya’nın döviz hareketlerini ihracatlarına ticaret avantaj sağlamak üzere uzun vadeli olarak manipüle etmek gibi bir planının olmadığını söyledi. Ancak Aso, G7 ve G20 ülkeleri arasında dövizde aşırı volatilitenin istenmediği konusunda mutabakat olduğunu sözlerine ekledi.

Japonya Merkez Bankası (BOJ) Başkan Yardımcısı Hiroşi Nakaso bankanın negatif faiz uygulamasının ekonomi ve fiyatlara yansımasının belli bir zaman alacağını söyledi. Ocak ayında büyümeyi desteklemek ve enflasyonu yüzde 2’lik hedefe doğru hızlandırmak amacıyla negatif faiz uygulamasını benimseyen BOJ bu hamlesiyle piyasaları şaşırtmıştı. Ancak hamle, yendeki yükselişi ya da hisse fiyatlarındaki düşüşü durdurmakta başarısız olunca BOJ piyasayı sakinleştirmek yerine karıştırdığı gerekçesiyle parlamentonun eleştirilerine maruz almıştı.

Çin: Çin Başbakan Yardımcısı Cang Gaoli, ülke ekonomisinin aşağı yönlü baskılarla karşı karşıya olmasına karşın bu yılki ekonomik büyüme hedefine ulaşacağını söyledi. Cang, M2 para arzının marttaki yüzde 13.4 büyüme seviyesinden gerilediğini söyledi. Çin 2016 için yüzde 6.4-7 arasında bir GSYH büyümesi hedefi belirlemişti. Ülkede büyüme 2015’te yüzde 6.9’la 25 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşmişti. Çin’in ekonomide kaldıraç kullanımını azaltacağını belirten Cang, geniş kapsamlı teşvik planlarının bulunmadığını da söyledi. Rusya:

Rusya'nın en üst düzey petrol yöneticisi Igor Sechin, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) içindeki farklılıkların kurumu öldürdüğünü ve piyasaları etkileme gücünün artık kalmadığını söyledi. Petrol fiyatlarındaki sert düşüşten kötü etkilenen Rusya, OPEC üyeleri Suudi Arabistan ve İran'ın arasındaki gerilimin petrol üretimini dondurmaya dair anlaşmayı engelleyene kadar son aylarda OPEC ile işbirliği konusunu değerlendiriyordu. Putin'in en yakın müttefiklerinden birisi olarak değerlendirilen Sechin, Kremlin'in bu konuyu kabul etmesinden sonra bile OPEC ile anlaşmaya sürekli olarak karşı çıkan tek Rus yetkiliydi. Sechin'in, OPEC çağının sonlandığına yönelik açıklamaları, Suudi Arabistan'ın yeni göreve gelen Enerji Bakanı Khaled al-Falih'in açıklamalarıyla örtüşüyor. Cumartesi günü görevi Ali al-Naimi'den devralan Falih, geçtiğimiz yıl boyunca petrol piyasalarının düşük fiyatlar üzerinden yeniden bir dengeye oturtulması gerektiği ve Suudilerin beklemek için yeterli kaynaklara sahip olduklarına dair görüşlerini açık bir biçimde belirtmişti. Suudi Arabistan'ın petrol politikalarından sorumlu Veliaht Prens Vekili Muhammed bin Salman da dünyanın artık petrol fiyatlarında OPEC'ten çok arz-talep dengesinin etkili olacağı bir noktaya doğru ilerlediğini söyledi. Sechin de Rusya'ya fiyatların piyasa dengesi dışında başka bir şey tarafından belirlenebileceğine dair bir umuda kapılmaması çağrısını yapıyor.

Rus gıda ve ziraat güvenliği denetim kurumu Rosselkhoznadzor gelecek

9

haftadan itibaren Türkiye'den meyve ve sebze ithalatını tümüyle yasaklamayı planladığını açıkladı.

Brezilya: Brezilya senatosu, bütçe kanununu ihlal ettiği gerekçesiyle Devlet Başkanı Dilma Rousseff'in yargılanması teklifini 22 ret oyuna karşılık 55 oyla kabul etti. Brezilya'nın ilk kadın devlet başkanı görevden geçici olarak alınacak ve İşçi Partisi'nin 13 yıllık iktidarı sona erecek. Yargılama bitene kadar devlet başkanlığını Rousseff'in yardımcısı Michel Temer yürütecek. Devlet başkanlığı koltuğunu devralan Michel Temer ulusa seslenip "Halkımızın değerlerine ve ekonomiyi düze çıkarma becerimize güvenin" dedi. Temer yeni kabineyi iş dünyasına yakın isimlerden oluşturdu. Ülkenin saygın simlerinden eski Merkez Bankası Başkanı Henrique Meirelles'i de Maliye Bakanı olarak atadı. Görevden uzaklaştırılması için "saçmalık" ve "sabotaj" diyen 68 yaşındaki Rousseff, Mart ayında hükümetten desteğini çeken yardımcısı Michel Temer'i de "darbe planlarına" karışmakla suçladı. Suudi Arabistan: Suudi Arabistan'ın yeni enerji bakanı Khalid al-Falih, yaptığı bir açıklamada dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısının, müşterilerinin hidrokarbon taleplerini karşılamak konusunda kararlı olduğunu ve petrol politikalarını değiştirmeden devam ettireceğini söyledi. Suudi Arabistan 2014 yılından bu yana Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nü (OPEC) yeni bir stratejiyle idare ederek fiyatları desteklemek için üretim kesintisine gitmek yerine pazar payını savunmayı tercih ediyor. Suudi Arabistan'da Kral Salman'ın kararları çerçevesinde ekonomik reform programını destekleyebilmek için geçen Cumartesi günü bazı büyük bakanlıklarda değişiklikler yapıldığı duyuruldu. Bu değişikliklerin ardından ülkenin Petrol Bakanlığı'nın ismi Enerji, Sanayi ve Mineral Kaynak Bakanlığı olarak değiştirildi. Reformların mimarı olarak görülen Suudi Arabistan Veliaht Prens Vekili Muhammed bin Salman, bu yeni bakanlıkla beraber ekonomik üretimin yaklaşık yüzde 53'üne denk gelen sektörleri Falih'in ellerine bırakmış olacak. Kuveyt: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi Kuveyt'in petrol bakan vekili Enes El Salih, örgütün 2 Haziran'da Viyana'da yapacağı toplantıda herhangi bir ortak hareket kararı almasını beklemediğini söyledi. Ham petrol fiyatlarında 2014 ortasından 2016 yılına kadar yüzde 70 değer kaybına neden olan düşüşleri durdurmak için Nisan ayında Katar'ın başkenti Doha'da yapılan toplantıda, alınacak önlemler üzerine bir anlaşma sağlanamamıştı. El Salih Viyana'da 2 Haziran'da gerçekleştirilecek olan OPEC toplantısında odaklanılacak ana noktanın piyasaya müdahale değil, diyalog olacağını belirtti. El Salih ayrıca son dönemlerde Brent petrolün üretimdeki düşüşten dolayı 47.50 dolara haklı bir yükseliş gerçekleştirdiğini belirtti.

10

Tahvil/bono piyasası gösterge faiz oranları

(14.06.17 tahvili, % bileşik)%

4

7

10

13

16

19

22

25

04.0

1.2

007

01.0

3.2

007

27.0

4.2

007

25.0

6.2

007

20.0

8.2

007

17.1

0.2

007

13.1

2.2

007

12.0

2.2

008

08.0

4.2

008

05.0

6.2

008

31.0

7.2

008

25.0

9.2

008

26.1

1.2

008

28.0

1.2

009

25.0

3.2

009

25.0

5.2

009

20.0

7.2

009

14.0

9.2

009

12.1

1.2

009

11.0

1.2

010

08.0

3.2

010

30.0

4.2

010

28.0

6.2

010

20.0

8.2

010

20.1

0.2

010

22.1

2.2

010

16.0

2.2

011

12.0

4.2

011

07.0

6.2

011

02.0

8.2

011

30.0

9.2

011

30.1

1.2

011

25.0

1.2

012

21.0

3.2

012

18.0

5.2

012

13.0

7.2

012

12.0

9.2

012

12.1

1.2

012

08.0

1.2

013

05.0

3.2

013

02.0

5.2

013

28.0

6.2

013

28.0

8.2

013

31.1

0.2

013

26.1

2.2

013

21.0

2.2

014

17.0

4.2

014

17.0

6.2

014

15.0

8.2

014

14.1

0.2

014

10.1

2.2

014

05.0

2.2

015

02.0

4.2

015

02.0

6.2

015

29.0

7.2

015

23.0

9.2

015

23.1

1.2

015

19.0

1.2

016

15.0

3.2

016

10.0

5.2

016

BU HAFTA PİYASALAR

Siyasi risk kur ve faizi etkiliyor...

Siyasi gelişmelerin yeniden gündemin en üst sırasına çıkması ve aynı dönemde küresel piyasalarda yaşanan satış baskısı ile geçen hafta sert yükselen kur ve faizde haftanın ilk gününde de satıcılı ve dalgalı seyir devam etti. Dolar/TL, geçen haftayı da 2.7900-2.9765 gibi oldukça geniş bir aralıkta dalgalanarak tamamlamış; kurda değer kayıplarının sınırlı kalmasında yurtiçi yatırımcıların döviz satışları desteklemişti.

Dolar/TL paritesi Pazartesi günü 2.93 düzeyinde seyrederken; sepet bazında TL 3.14; euro/TL’de 3.34 düzeyindeydi. Tahvil bono piyasasında ise 11 Şubat 2026 itfalı 10 yıllık gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi %9.85; 14 Haziran 2017 itfalı iki yıllık gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi de %9.69 düzeyindeydi. Dolar/TL, Salı günü veri akışının yoğun olmaması nedeniyle dar aralıkta hareket etti, ancak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın faizlerin düşürülmesi yönündeki açıklamaları kurda dalgalanmaya neden oldu. Dolar/TL paritesi 2.9325-2.9480 arasında dalgalandı. On yıllık tahvil faizleri ise tekrar %10 eşiğini geçti. Dolar/TL yurtiçinde yaşanan siyasi belirsizlik ve küresel risk iştahında azalmaya paralel Çarşamba günü 2.97 seviyesini aştı, ancak sonrasında kayıplarının bir kısmını geri aldı ve 2.95’e geriledi. İki yıllık tahvil faizleri de %9.80’e yükseldi. Perşembe günü küresel risk iştahında kısmen de olsa iyimser bir havanın esmesine rağmen, TL İstanbul'daki patlamanın ve siyasi gündemin etkisiyle dolar karşısında sınırlı değer kazandı. Kur 2.94-2.95 düzeyinde dalgalandı.

Siyasi gündemin yeniden ön plana çıkması TL'de kırılganlık ve satış baskısı yaratmaya devam ederken, yurtiçi yatırımcıların geçen hafta 4 milyar dolar civarındaki döviz satışları ise TL'deki değer kayıplarını sınırlayan ana etken olmayı sürdürdü. Her ne kadar geçen hafta kadar olmasa da yatırımcıların bu hafta da nette satış olmak üzere hem alım hem satım yönünde işlemlerinin devam ettiği belirtilmekte. Haftanın son gününde dolar/TL 2.96 civarında hareket ederken; iki yıllık tahvil faizleri de %9.76’nın üzerinde, on yıllık faizler de %9.92 civarında seyretmekte. Piyasalarda, iç siyaset ve jeopolitik gelişmeler izlenirken, yoğun dış veri gündemi de kur ve faiz hareketlerinde etkili olmakta. Olumlu gelen ABD perakende satış verisinden sonra dolar/TL paritesi dolardaki çıkışın etkisiyle öğleden sonra serbest piyasada 2.97’yi gördü.

11

Sonuçta 6 Mayıs’ta Merkez Bankası kurlarıyla 2.9249 olan dolar/TL paritesi, 13 Mayıs’da 2.9640 TL’ye yükseldi; 3.3408 TL düzeyinde olan euro/TL paritesi de 3.3629 TL oldu. 6 Mayıs’ta %9.69 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü %9.76’ya yükseldi.

Döviz, petrol ve altın fiyatları...

Döviz: Geçtiğimiz haftanın sonuna doğru dalgalanmalar yaşayan dolar yeni haftaya sakin bir seyirle başladı. Dolar/yen paritesi hafta başında 107.30, euro/dolar paritesi 1.14 düzeyinde haftaya başladı. Dolar endeksi hafif artışla 93.951 seviyesine yükseldi. Dolar Cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verilerinin beklentilerin altında kalmasıyla başlarda gerilerken, yıllık maaşlarda artış görülmesi üzerine toparlandı. İlerleyen günlerde Japon Yeni, Japon yetkililerin müdahale ederek para birimlerini zayıflatmaya hazır olduklarını söylemesinin ardından değer kaybetti ve dolar/yen paritesi 108.70’in üzerine çıktı. Euro/dolar paritesi ise hafif gerieyerek 1.1380’e indi. Dolar endeksi hafta içinde küresel ekonomik büyümeye dair endişelerin yeniden ortaya çıkmasıyla hafif düşüş gerçekleştirdi. Dolar endeksi 93.826'ya gerilerken, Salı günü 94.356'ya kadar yükselerek geçtiğimiz ay gerilediği 16 ayın en düşük seviyesinden yüzde 2.7 artmış oldu. Dolar, hafta içinde yen ve euroya karşı hafif değer kaybetti, ancak haftanın son gününde açıklanacak olan ABD üretici fiyat endeksi, perakende satışlar ve tüketici güven endeksi gibi verilerden önce euro ve yene karşı hafif yükseldi. Yüksek gelen perakende satış verisi de doları olumlu etkiledi. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi 1.1315; Dolar/yen paritesi 109.20 düzeyindedir. Petrol: Petrol fiyatları hafta başında Kanada'nın petrol üretim bölgelerinde meydana gelen yangından dolayı günlük bir milyon varil üretim kapasitesinin yok olması ve piyasadaki stok miktarının daralmasıyla değer kazandı. Üretimde meydana gelen bu kayıp Kanada'nın toplam üretim kapasitesinin üçte birinin üzerinde. ABD türü ham petrolün varil fiyatı hafta başında 45.51 dolar olurken, Brent petrol de 45.99 dolara çıktı. Daha sonra ise fiyatlar, Kanada'da çıkan yangından dolayı bölgede üretimin bir süre durmasının ardından yeniden yavaş yavaş başlayacak olması ve özellikle ABD'deki yüksek stok oranlarının piyasada baskı yaratmasıyla beraber değer kaybetti. Brent petrolün varil fiyatı 45.49 dolardan işlem görürken, ABD türü ham petrolün varil fiyatı 44.58 dolar oldu. Fiyatlar hafta içinde tekrar artış eğilimine geçti. ABD stoklarındaki beklenmedik düşüş ve Kanada’da üretimin yavaş yavaş toparlanmasıyla ABD petrolü 46 doların, Brent ham petrolü de 47 doların üstüne çıktı. Ancak güçlenen dolar ve Rusya'nın küresel arz fazlasının önümüzdeki seneye sarkabileceği açıklamasını yapması ile fiyatlardaki çıkış haftanın son gününde sınırlandı. Cuma günü itibariyle Haziran vadeli Brent ham petrolünün varili 47.50 dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili 46.20 dolar civarında seyretmektedir. Altın: ABD'de geçen Cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisinin beklentilerin altında kalması ve yatırımcıların Fed'in faiz artışını erteleyebileceğini düşünmesi üzerine altın fiyatları hafta başında hafif yükseldi. Spot altının ons fiyatı 1286

12

dolar civarında haftaya başladı. Ancak daha sonra fiyatlar dolardaki yüksek seyrin de etkisiyle Mart ayından bu yana en sert düşüşü yaşayarak 1260 doların altına indi. Altın hafta içinde doların kar satışlarıyla gerilemesiyle tekrar yükseldi ve 1270 doları geçti. Fiyatlar Perşembe günü dolardaki güçlenmenin etkisiyle 1266 dolara kadar inerken; haftanın son gününde ise biraz toparlanarak yine 1270 doları geçti. Ancak olumlu ABD verileriyle dolardaki yükselmenin devam etmesi altın fiyatını tekrar düşürdü. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1265 dolar civarındadır.

DÖVİZ KURLARINDAKİ GELİŞMELER (1)

31.12.15 (2)

29.04.16 (3)

13.05.16 (2)/(1)

% değişim

(2)/(1) reel %

değişim

(3)/(2) %

değişim ABD doları/TL* 2,9233 2,8064 2,9640 -4,0 -6,4 5,6 Euro/TL* 3,1896 3,1966 3,3629 0,2 -2,3 5,2 Döviz Sepeti ** 3,0565 3,0015 3,1635 -1,8 -4,2 5,4 Euro-dolar Paritesi 1,0911 1,1390 1,1346 4,4 - -0,4 * TCMB döviz satış kuru. ** 0,5 dolar + 0.5 euro. *** Reel % değişim için tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır.

UYARI NOTU: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir .

Daha fazla bilgi için: Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist e-posta: veyis.fertekligil@tbank.com.tr Tel: 0212 – 368 35 20