1

2

สารบญ

เรอง หนา

โครงการ คายหตถกรรมเครองประดบ/เครองใชสอยทองเหลอง ปะอาว อบลราชธาน 3 วเคราะหงานทองเหลองของชมชนบานปะอาว จ.อบลราชธาน 6 การออกแบบผลตภณฑเครองประดบ/ เครองใชสอย 16 สรปกจกรรม คายหตถกรรมเครองประดบทองเหลอง / เครองใชสอย 17 การศกษา หตถกรรมทองเหลอง บานปะอาว 17 การออกแบบ รางแบบ 19 การจดท าตนแบบ 24 การหลอตนแบบ 29 ตนแบบงานหลอทองเหลอง 31 ภาคผนวก ผเขาอบรมคายหตถกรรม 37 ประวตวทยากร 38

3

โครงการ คายหตถกรรมเครองประดบ/เครองใชสอยทองเหลอง ปะอาว อบลราชธาน ความส าคญและทมาของปญหา งานหตถกรรมชมชนแตละทองถนมมานาน เปนวฒนธรรมและภมปญญาทองถน ซงงานหตถกรรมแตละชมชนความหลากหลายทางดานรปแบบ รปทรงและเทคนควธการผลต ตามวสดในทองถนและมเอกลกษณเปนของตวเองไมวาจะเปนงานทอผา งานจกสาน งานหลอโลหะ โดยงานหตถกรรมชมชนนนเปนการใชเวลาวางจากการท านาเสยเปนสวนใหญ ผลตงานออกขายภายในชมชนและชมชนอนๆ ใชเวลาวางใหเกดประโยชน เปนการหารายไดใหกบครอบครว และเปนการสบทอดภมปญญาทองถน ปจจบนงานหตถกรรมแตละชมชนมลกษณะเดนในทกษะ และความช านาญทถายทอดจะมเอกลกษณ มรปแบบ ลวดลายดงเดมตามทถายทอดมา ท าใหการไมสามารถตอบสนองกบความตองการของตลาดภายในประเทศในปจจบนไดด ขาดการพฒนารปแบบ ประโยชนใชสอย สสนและความรในวทยาการสมยใหม และเปนการรวมมอระหวางนกออกแบบ/นกวชาการทมความรในการออกแบบจากวทยาการสมยใหม/สากลกบชางหตถกรรมชนชนพนบาน เพอใหพฒนาไปพรอมๆกนแตการพฒนาตองไมทงภมปญญาเดมเพอใหคงเสนหและเอกลกษณของชมชนตอไป วตถประสงค 1.พฒนาความรทางการออกแบบเบองตน และแนวคดทางการตลาด 2.ออกแบบพฒนาผลตภณฑ เพอสรางมลคา( Value added) ใหกบผลตภณฑ ใหทนสมย สอดคลองกบความตองการของตลาดภายในประเทศ 3.สรางผประกอบการใหมศกยภาพ สามารถบรหารการจดการไดดวยตวเอง และพฒนางานไดอยางตอเนอง ขอบเขต 1.ออกแบบและพฒนาผลตภณฑ ทเกดจากการบรณาการวสดทองถนและวสดในตลาด เพอน ามาประยกต ใหตอบสนองกบความตองการทางการตลาด

2.ออกแบบและพฒนาผลตภณฑใหม และจดท าตนแบบอยางนอย 1 ชนในแตละกลม 3.บรณาการความรภาคทฤษฎกบภมปญญาทองถนเพอใหไดผลตภณฑรวมสมย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.เกดผลตภณฑใหมทไดจากการบรณาการประสานเชอมโยงระหวางนกออกแบบและชมชนซงเปนผผลตสนคาหตถกรรม

2.ท าใหกลมชมชนทองถนประกอบอาชพดานหตถกรรม เกดความพงพอใจในการสรางสรรคงาน รปแบบใหมท สามารถน าไปใชไดจรง ประกอบกบความรทไดไปใชประโยชนในการพฒนาอยางเปนรปธรรม

3.นกศกษาภาควชาออกแบบเครองประดบ คณะมณฑนศลป ม.ศลปากร ไดน าความรภาคทฤษฎน าไปผสมผสานการภมปญญาทองถนเพอใหไดผลตภณฑรวมสมย วธด าเนนงาน 2.1 การศกษาวเคราะหงานทองเหลองของชมชนบานปะอาว จ.อบลราชธาน โดยวทยากร พรอมผชวย และ ผผลตงานทองเหลองของชมชนบานปะอาวไมนอยกวา 15 คน

2.2. การออกแบบผลตภณฑเครองประดบ/ เครองใชสอย จ านวนไมนอยกวา 10 ชนงาน หลงจากการระดมความคดแลกเปลยนองคความร ระหวาง วทยากร พรอมผชวย ซงเปนผใหแนวคดการออกแบบ

4

ผลตภณฑเครองประดบ/เครองใชสอย และ ผผลตงานทองเหลองของชมชนบานปะอาว ซงเปนผใหภมปญญาการผลตเครองทองเหลอง

2.3. การจดท าตนแบบ จ านวนไมนอยกวา 10 ชนงาน ตามแนวคดจาก 2.2 2.4 .รายงานสรปผล ซงประกอบดวย

2.4.1 รายงานผลการศกษาวเคราะหจากขอ 2.1 จ านวน 2 ชดพรอม Soft File 2.4.2 แบบรางผลตภณฑเครองประดบ/เครองใชสอย จากขอ 2.2 2.4.3 ตนแบบเครองประดบ / เครองใชสอย จากขอ 2.3 2.4.4 รายงานสรปการท างานในแตละขนตอน พรอมรปถาย จ านวน 2 ชดพรอม Soft File ก าหนดการฝกอบรม วนท5 สงหาคม 2554

วนท เวลา รายละเอยดหวขอ/กจกรรม วทยากร 9.00-10.00น. การออกแบบเบองตน ศกษาการผลต 10.00-10.15น. พกรบประทานอาหารวาง 10.15-12.00น. กจกรรมการออกแบบ รางตนแบบ 12.00-13.00น. รบประทานอาหารกลางวน 13.00-14.00น. จดท าแบบรางเปนตนแบบ 14.00-14.15น. พกรบประทานอาหารวาง 14.15-16.00น. น าเสนอตนแบบ วนท6 สงหาคม 2554

วนท เวลา รายละเอยดหวขอ/กจกรรม วทยากร 9.00-10.00น. ผลตตนแบบ 10.00-10.15น. พกรบประทานอาหารวาง 10.15-12.00น. ผลตตนแบบ 12.00-13.00น. รบประทานอาหารกลางวน 13.00-14.00น. ผลตตนแบบ 14.00-14.15น. พกรบประทานอาหารวาง 14.15-16.00น. ผลตตนแบบ วนท7 สงหาคม 2554

วนท เวลา รายละเอยดหวขอ/กจกรรม วทยากร 9.00-10.00น. ผลตตนแบบ 10.00-10.15น. พกรบประทานอาหารวาง 10.15-12.00น. ผลตตนแบบ 12.00-13.00น. รบประทานอาหารกลางวน

5

13.00-14.00น. น าเสนองาน ตนแบบ 14.00-14.15น. พกรบประทานอาหารวาง 14.15-16.00น. น าเสนองาน ตนแบบและสรป ก าหนดการด าเนนงาน วนท5-7 สงหาคม 2554 สถานทจดโครงการ กลมทองเหลองปะอาว จงหวดอบลราชราชธาน รายชอวทยากร ทปรกษาโครงงาน 1.ภาควชาออกแบบผลตภณฑ คณะมณฑนศลป 2.ภาควชาออกแบบเครองประดบ คณะมณฑนศลป

งานอบรม 1.อาจารยเดชา อนนตอทธ อาจารยพเศษภาควชาออกแบบผลตภณฑ 2.อาจารยผศ.เอกชย พนธอารวฒนา ภาควชาออกแบบเครองประดบ กลมเปาหมาย

กลมทเขาอบรม จ านวน(คน) ประโยชนทไดรบ สมาชกชมชนปะอาว 15 ความร : ความรในภมปญญาทองถน และการออกแบบ

และการพฒนาผลตภณฑ ทกษะ : ดานการผลตชนงานจากภมปญญาชมชน

นกศกษา 10

ผลส าเรจและความคมคาของการวจยทคาดวาจะไดรบ 1. ไดผลตภณฑตนแบบทรวมสมยจ านวนไมนอยกวา 10 รายการ เหมาะสมกบตลาดปจจบน และเปนแนวทางทชมชนจะสามารถน าไปใชพฒนาตอยอดตอไป 2. การใชวสดทองถนใหเกดประโยชนสงสด เพมผลตภณฑทองถนใหเกดคณคาดานจตใจ ความงาม ฝมอ รปแบบและการใชงานตลอดจนสามารถแขงขนกบผลตภณฑขางเคยงในตลาดสากล 3. นกศกษาภาควชาออกแบบเครองประดบ คณะมณฑนศลป ม.ศลปากร ไดลงปฏบตงานจรง โดยน าความรภาคทฤษฎน าไปผสมผสานการภมปญญาทองถนเพอใหไดผลตภณฑรวมสมย

6

วเคราะหงานทองเหลองของชมชนบานปะอาว จ.อบลราชธาน ชมชนบานปะอาว จงหวดอบลราชธาน บานปะอาวเรมมมาพรอมกบการสรางเมองอบลราชธาน มอายราว200กวาปมาแลว ไดอพยพโยกยายถนฐานมาอยทบรเวณดงอผงในพนทใกลเคยง และบางสวนไดอพยพมาตงหลกปกฐานอย ณ สถานทน ตงชอหมบานวา บานปะอาว จนถงปจจบน (ปะอาว เพยนมาจาก ปาอาว ออกส าเนยงภาษาลาว ปา หมายถง ทง ปลอยไว สวน อาว หมายถง อา ผเปนนองของพอ ดงนน บานปะอาว จงหมายถง บานทพชายปลอยใหนองชายรออยทน) ตามต านาน พชายไดอพยพไปตงถนฐานท บานโพนเมอง ซงอยในเขตพนทต าบลหนองเลา อ าเภอมวงสามสบ จงหวดอบลราชธาน ในปจจบน เรองราวทเกยวกบงานหตถกรรมหลอทองเหลองบานปะอาว ตามค าบอกเลาทสบตอกนมา มท ามากนมานานแลวสบทอดตอๆกนมา เปนวชาชพงานชางหลอโลหะทตดตวมาตงแตเมอครงอพยพมาตงถนฐาน จากการสนนษฐานไดวา เมอครงอพยพมาจากลาวและไดไปตงถนฐานแถวหนองบวลมภ ( ปจจบน จงหวดหนองบวล าภ) ไดรบวทยาการจากชมชนแถบนนซงมอาณาบรเวณใกลกบชมชนบานเชยง หรอชมชนลาวทอพยพมานนมวชาการตดตวมาดวยตงแตครงอพยพมาจากเวยงจนทร อยางไรกตามชมชนบานปะอาว ถอไดวาเปนชมชนทสบทอด สบสานงานหตถกรรมทองเหลองโดยวธโบราณและคงเอกลกษณโบราณมานาน เขาสรนท 6 ของอายคนแลว ซงเปนการเชอมโยงมรดกอนล าคาสบตอมาถงรนลกรนหลานในปจจบน ผลตภณฑทองเหลอง บานปะอาว ผลตภณฑทองเหลองทปจจบนไดผลตสบทอดตอๆกนมา แบงออกเปน 2 สวน

1. ผลตภณฑดงเดม - ชดเชยนหมาก - ขนน าพรอมพานรอง - ลกกระพรวน ( บกหง) ขนาดตางๆ - ระฆงขนาดตางๆ - กระดง - คนโทน า

2. ผลตภณฑใหม - งานสงท าตามใบงาน - แจกน - ตกตา - เชงเทยน เปนตน

ผลตภณฑหลกทท ากนมากทสดคอ ชดเชยนหมาก เปนการรวมเอาผลตภณฑทองเหลองหลายชน รวมเปนชด ประกอบดวย ฐานรองพรอมฝา 1 ชด ผอบขนาดตางๆ 2-3 อน เตาปนหรอโบกปน 1 อน ตะบนหมาก 1 อน ทใสพล 1 อน ขนาดของ ชดเชยนหมาก ม 3 ขนาด ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ ขนน าพานรอง คนโทน า ระฆง จะเปนสงตามออเดอร สวนกระดง ลกกระพรวน(บกหง) จะท าเรอยๆ จะท าเกบไวขายเวลาไปออกแสดงงานในมราตางๆ ซงมขนาดเลกและราคาไมแพง ผลตภณฑสวนใหญนยมขายเปนของทระลก ของฝาก ซงทางกลมยงไมไดพฒนาผลตภณฑใหเหมาะกบการใชสอยในปจจบน

7

ผลตภณฑใหม จะเปนประเภทงานสงท า ตามความตองของลกคาเปนสวนใหญ ซงทางกลมกไดมการพฒนาผลตภณฑขนมาใหม เชน แจกน เชงเทยน กาน าทองเหลอง ไดแนวคดมาจากภาพยนตจน

ผลตภณฑ รายละเอยด

เชยนหมาก

ชดเชยนหมาก เปนชดผลตภณฑส าหรบใสอปกรณการกนหมาก ประกอบไปดวย ผอบขนาดตางๆ โบกปน ทใสพล ทต าหมาก ฐานรอง ม 3 ขนาด ขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ

ผอบ

ผอบมหลายรปแบบ ผอบหวแหลม ผอบหวตด ผอบตม เปนสวนประกอบของเชยนหมาก นยมใส นวด(น าหอมชนดหนง ลกษณะเหมอนขผงและสมนไพร ใชนวดมกลนหอม) ใสยาฉน เปนตน ม 3 ขนาด ขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ

โบกปน

โบกปน เปนภาชนะใสปนกนหมาก มฝาปดมหวงผกกระดง เมอเปดมเสยงดง

ขนน าพานรอง

ขนทองเหลองพรอมพานรอง เปนภาชนะใสขาว เครองมงคลตางๆในเทศกาล ขนทองเหลองจะกดลายองหมากหวาย เปนเอกลกษณของบานปะอาว พานรองทองเหลอง จะท าแฉกเหมอนกลบดอกบว เปนเอกลกษณของจงหวดอบลราชธาน(เมองดอกบว)

กระพรวน

กระพรวน(บกหง ภาษาทองถน) เปนลกษณะเดนลายของขผง ทเปนเอกลกษณของบานปะอาว ม 3 ขนาด ขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ

8

ระฆง

ระฆงทองเหลอง นยมใชแขวนชายคาโบสถ หรอชายคาบาน หรอแขวนคอวว ม 2 ขนาด ขนาดเลกจะเปนพวงกญแจ

ลายบนงานหตถกรรมทองเหลอง บานปะอาว ลายทปรากฎบนผลตภณฑทองเหลอง บานปะอาว แบงออกเปน2ประเภท คอ

1. ลายทเกดจากการขนรป ลายทเกดจากกการขนรป คอลายทเกดจากการขดของขผง ท าใหเกดลายลาย เชน กระพรวน(บกหง) 2. ลายทเกดจากกการกด พมพลาย ลายทเกดจากกการกด พมพลาย เปนการสรางลายโดยการกดพมพลงบนขผง ลายทใชกดมดงน

ลายดงเดมมดวยกน 6 ลายพนฐาน 1. ลายองหมากหวาย (ลายหมากหวาย)

เปนลายทเลยนแบบ ความงามของธรรมชาต(ลกหวาย) ทปรากฎบนเปลอก เปนสเหลยม จตรส ทเอามมมาซอนกน อาจเปนแถวเดยวหรอหลายแถวกได

2. ลายกลบบว เปนลายทเปนสญลกษณของจงหวดอบลราชธาน

3. ลายฟนปลา 4. ลายตนสน 5. ลายไขปลา 6. ลายลกกลง

เปนลายทเกดจากการกดลาย แลวเกดการผสมผสานของลาย ปจจบนชางไดน าเอาชนสวน เฟอง มากลงลงบนขผงเพอสรางลวดลาย

แทงกดลายนนถกแกะลงบนเขาควาย ซงจะงายตอการท างาน ไมตดขผง ท าความสะอาดงายโดยการจมน า

แทง กดลายองหมากหวาย

9

กรรมวธการท าหตถกรรมหลอทองเหลอง บานปะอาว กรรมวธการหลอของบานปะอาว เรยกกนโดยทวไปวา การหลอแบบขผงหาย (Lost-wax Casting Process) วสด เครองมอ และอปกรณประกอบดวย

ดนโพน(ดนจอมปลวก) 1. ดนโพน หรอดนจอมปลวก หาไดจากในพนทของหมบาน ลกษณะเดน เปนดนทละเอยดมขนาด

เลก สม าเสมอกน ท าใหงานหลอออกมามผวเรยบสวยงาม มความเหนยว ทนตออณหภมสงไดด 2. มลวว ใชผสมดนจอมปลวก ท าใหดนเกาะตวแนน สามารถกลงไดงาย มลววท าใหมความโปรงเนอ

ดนไมอดแนนจนเกนไป ท าใหกอนดนขยายตวไดดเมอไดรบความรอนจากการเผา 3. มอนนอย เปนอปกรณใชกลงแตงพมพ เปนอปกรณจากภมปญญาแบบโบราณ ประกอบดวย

ชนสวนตางๆ ดงน 3.1 โฮงเสยน หรอ โฮงกลง มรปรางลกษณะเปนไมโคง คลายกบของลอเกวยน มความยาวประมาณ

40-50 เซนตเมตร เวลาใชวางตงเอาสวนโคงนอกขนดานบน ม 1 ค 3.2 ไมเหยยบ ท าจากไมเนอแขงเหลาใหกลม ท าปลายเปนสเหลยมหวทายใชส าหรบยดโฮงเสยน 2

ชนใหตดกน และเวลากลงใชเทาเหยยบไวไมใหโฮงเสยนขยบไปมา 3.3 ไมมอน ท าจากไมเนอแขงเหลาใหกลม ขนาดเทานวกอย เปนแกนเพลากลงปลายหวทายม

ลกษณะกลมสวมเขากบโฮงเสยนทเจาะรไวขนาดพอดทงสองขาง ท าใหไมมอนสามารถหมนไดรอบตวเมอถกชกดวยเชอกเพอท าการตกแตง

3.4 เหลกเสยน หรอ เหลกกลง ท าดวยเหลกหนาตดสเหลยมปลายเรยวแบนคลายสว ใชส าหรบกลง แตงพมพดนและพมพขผง ใหไดรปทรงทตองการ

3.5 เชอกดง ใชรวมกบไมมอน โดยพนรอบไมมอน จบปลายเชอกทงสองดานดงชกกลบไปมา ใหไม มอนหมน จงท าใหสามารถกลงแตงดนพมพ หรอขผงใหไดตามขนาดทคองการ

โฮงเสยน

ไมเหยยบ

ไมมอน เหลกเสยน

เชอกดง

10

4. บงเดยก ท าดวยกระบอกไมไผกลวง โดยเลอกเอาไมไผทมกงตดมาดวยเพอใชเปนมอจบในตว เจาะรตามขนาดทตองการ และมกานอด คลายกระบอกฉดน า โดยน าขผงไปรนไฟใหนม น ามาปนเปนกอนยาวๆ สามารถใสในกระบอกไมไผได และน าไปรนคามรอนอกทเพอใหขผงนมมากขน น ากานอดมากดทปลาย ดนขผง ใหออกมาผานรทเจาะเอาไว จะไดขผงออกมาเปนเสน ใชกระดงรองรบไว การฉดผฉดตองฉดวนไปมาเปนวงกลม ขผงจะไมแขงตว มความเหนยว น ามาพนรอบหนหรอพมพดนทผานการกลงมาแลว

ภาพแสดงการ ใชบงเดยก กดใหขผงออกมาเปนเสน 5. ลกกลงพมพ และแทงกดพมพลาย ใชส าหรบสรางลวดลาย

ภาพ แทงกดลาย องหมากหวาย 6. ขผง ประกอบไปดวย ขผง ชน และขสด น าชนและขสดผสมในขผงเพอใหขผงเหนยว ไมเปราะ

สามารถปนขนรปและกลงไดงาย

ภาพ ขผง

11

7. อปกรณตมหลอมขผง โดยทวไปใชกะทะ หรอภาชนะอนๆแทนได ใชเตาถานและไมพาย คน

สวนผสมตางๆใหเขากน

ภาพ เตาเผา แสดงการเผาแมพมพเพอใหขผงละลาย

8. เบาหลอม ท าจากดนประเภทเดยวกบทใชท าหนและท าพมพ ขยายตวไดด ทนความรอนไดด

ภาพ เบาหลอมโลหะ

12

ขนตอนการหลอทองเหลอง 1. การเตรยมดน น าดนโพนมาต าใหละเอยดผสมกบมลววและแกลบ คลกจนเปนเนอเดยวกน

ภาพดน ทผสมแลว (ดนโพน มลวว แกลบ)

2. ปนหนตนแบบ หรอพมพ น าดนทต าเสรจแลว มาปนเปนหนใหมรปรางลกษณะตามทตองการ โดยเผอขนาดไวกอนทจะน าไปกลง หรอเสยน

3. ประกอบหนเขากบไมมอน ใชไมมอนเสยบกลางหนเพอใหสามารถจบยดกลงหรอเสยนได และน าไปตากใหแหง

ภาพ หนตนแบบทประกอบกบไมมอน 4. เสยนพมพ น าหนหรอพมพทแหงแลวไปประกอบใสโฮงเสยน เพอท าการเสยนพมพ กลงใหเรยบ

กลงใหไดขนาดทตองการ

ภาพการเสยนพมพ 5. เคยนขผง หรอพนขผง น าขผงทท าเปนเสนแลวน ามาพนรอบๆหนทผานขนตอนการเสยน ปรบ

ขนาดแลว

13

ภาพ การใชบงเดยก ภาพขผงทรดเปนเสน ภาพการเคยนขผง

6. เสยนขผง หรอกลงขผง เมอน าเสนขผงมาพนโดยรอบหนดน น าหนทผานการเคยนขผงมารนไฟเพอใหนมเพอกลงเพอปรบผวใหเรยบ และปรบขนาด ใชมอบบผวใหเรยบมความหนาสม าเสมอ

7. พมพ แตงลาย เปนการสรางลวดลายโดยการกดพมพ กลงลาย ตามตองการ

ภาพการกดพมพ ลายองหมากหวาย 8. โอบเพด เปนขนตอนใชดนผสมมลววโอบ หรอพอกหมหนหลงจากทท าลวดลายเสรจ โดยตดสาย

ชนวนใหยนออกมา เพอเปนการสรางทางใหน าโลหะวงไหลทวชนงาน

ภาพ การโอบเพช

14

9. การตดแซง หรอ ตดพวง คอการรวมสายชนวน ผลตภณฑทมขนาดเลก มารวมเขาดวยกน เรยกวา เบา

10. โอบเบา โดยการใชดนเหนยวผสมแกลบ โอบ หรอหมเบาใหสามารถตงวางบนดนเพอเทหลอได

11. สมเบา หรออนเบา เปนขนตอนการเผาเบาเพอใหขผงละลายออก ตองวางคว าปากเบาลง ขผงละลายออกหมดจะเกดชองวาง เพอเทน าโลหะเขาไปแทนท

ภาพ การสมเบา น าแมพมพลงไปเผาใหขผงละลาย 12. เททอง เปนขนตอนการเทหลอ โดยการเทโลหะทตมใหหลอมละลายไวรออยแลว น าพมพทผาน

การสมเบาแลวออกมาจากเตามาวางเรยง หงายร เทน าโลหะในขณะทเบามอณหภมสง เพองายตอการน าโลหะทไหลไดทว

15

ภาพการเททองเหลอง ลงแมพมพ 13. แกะพมพ เมอโลหะแขงตวดแลว ท าการทบพมพเพอเอาชนงานออกมา ท าความสะอาด

ภาพการแกะพมพ โดยการทบ กระเทาะ 14. การเสยน หรอกลงแตง การการกลงท าความสะอาด ใหดนออกใหหมดและใชเครองมอกลงแตง

ผว และขดเงาใหสวยงาม จากผลตภณฑทกลาวมาทงหมดสรปแนวคด ปญหา และแนวความคดในการพฒนาไดดงน จดแขงของผลตภณฑทองเหลอง บานปะอาว

1. เปนผลตภณฑ ทมเอกลกษณเดม ทยงรกษาไว ไมไดเปลยนแปลงมาก สามารถบอกเลาเรองราวและเปนอตลกษณของบานปะอาวไดอยางด

2. ยงคงวธการผลตแบบชาวบาน แบบเดมๆไวอยางด เปนจดขายทเหมาะกบการน าเสนอ 3. เปนงานฝมอ เกอบทกขนตอน เปนเสนหอยางหนงทชนงานทกชนทผลตไมเหมอนกน และม

ลกษณะททงรองรอยของฝมอชางในแตละชนงาน 4. กรรมวธไมยงยากซบซอน และตนทนไมสงนก

จดออนของผลตภณฑทองเหลอง บานปะอาว 1. ตองพงดนฟา อากาศ ถาพมพไมแหง ไมสามารถเผาได 2. ถาท าพมพไมด ชนงานมปญหา เสยหาย 3. เปนผลตภณฑดงเดม ไมมการพฒนาใหเหมาะกบตลาดในปจจบน 4. ผลตไดจ านวนนอย ใชแรงงานฝมอ 5. ขาดการน าเสนอ บอกเลาเรองราว ถงทมาและคณคาของงาน

16

การออกแบบผลตภณฑเครองประดบ/ เครองใชสอย

การออกแบบค านงถงความสวยงาม และประโยชนใชสอยรวมกน โดยขนอยกบความตงใจของชาง ซงสามารถสรางสรรคงานทแสดงออกมาเปนส าคญ โดยแบงแนวคดเปน 2 กลม

1. ดานการตลาด 1.1 มงประโยชนใชสอยมากกวาความงาม 1.2 สามารถผลตไดจ านวนมาก รปแบบซ ากน 1.3 รปทรง รปรางไมเนนความคดสรางสรรค 1.4 สมพนธและหวงผลทางการตลาด 1.5 สอดคลองกบกลมเปาหมาย 1.6 ราคา และตนทนทไมสง

2. ดานศลปะ 2.1 ความสวยงามมากกวาประโยชนใชสอย 2.2 ไมมระยะการท างานทแนนอน 2.3 ลกษณะงานมงเนนความคดสรางสรรค

ผสรางหวงผลทางดานเศรษฐกจ จ าเปนอยทตองศกษาความตองการของตลาด และสรางงานตามความตองการของตลาด ยดหลกความชอบ และไมชอบของกลมชนเปนหลก และผลงานจะมจ านวนมากชนเหมอนๆ กนได สวนงานมลกษณะงานดานศลปะ มกจะมรปทรงแปลกใหมเนนความงาม ไมค านงถงความชอบหรอไมชอบของใคร และผลงานจะไมซ ากบใคร มกจะเปนงานชนเดยว เชนเดยวกบงานประตมากรรม ผสรางสรรคสรางตามอดมคต ความงามของตนเปนหลก ใสความคดตามความพอใจแปลกใหม ไมหวงผลการคาโดยตรง งานเครองประดบนนกจดเปนงานศลปะได

ดงนสรปแนวคดทไดคอ เนนดานการตลาดควบคกบเสนหความงามดานศลปะทเปนเอกลกษณของ บานปะอาว

1. ผลตภณฑสามารถผลตไดงาย ใชกรรมวธการเดมของ บานปะอาว 2. ผลตไดจ านวนมาก แตคงเสนหงานหตถกรรมดวยมอ 3. ก าหนดกลมเปาหมาย เพอสรางผลตภณฑใหสอดคลอง 4. คงเอกลกษณ ของบานปะอาว

4.1 ลวดลายเดม 4.2 กรรมวธเดม 4.3 ลกษณะงานฝมอหตถกรรม

17

สรปกจกรรม คายหตถกรรมเครองประดบทองเหลอง / เครองใชสอย แบงกลมศกษากรรมวธ หตถกรรมทองเหลอง บานปะอาว วนท 5 สงหาคม 2554

นายบญม ลอมวงศ ประธานกลมหตถกรรมทองเหลองบานปะอาว ใหการตอนรบ คณะวทยากร นกศกษาภาควชาออกแบบเครองประดบ คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร

แนะน าขนตอนการท างาน กระบวนการหลอทองเหลอง ตอบขอซกถาม

คณะนกศกษา ศกษาผลตภณฑทองเหลอง เพอเปนขอมลการออกแบบ

18

นกศกษาศกษากรรมวธการผลต ในแตละขนตอน ชวงบาย แบงกลมด าเนนการออกแบบ รางแบบ ตามแนวคดทก าหนด

นกศกษา แบงกลมรวมกบชาวบานเปนทปรกษาแบบ ท าการออกแบบ รางแบบ

ตงใจ อยางขมกเขน เมอไดแบบแลวปรกษากบชาวบานเพอ สอบถามกรรมวธการผลต

และน ามาปรบ แกไข จนสามารถผลตชนงานได

19

การออกแบบ รางแบบ ตามแนวคดทก าหนด วนท 6 สงหาคม 2554 นกศกษาไดแบบราง แลวน าเสนอแบบราง และแนวความคด

การน าเสนอ แบบรางใหชาวบาน และแลกเปลยนกนสอบถาม

แบบรางท1

ผลตภณฑ รปภาพประตมากรรมทองเหลอง ประโยชนใชสอย เปนกรอบรป ประดบตกแตง แนวคด น าภาพดอกบวมาเปนสอ เพอใหเปนสญลกษณของจงหวดอบลราชราชธาน

20

แบบรางท๒

ผลตภณฑ ภาชนะ และตกตาทองเหลอง ประโยชนใชสอย เปนถาดใสของ ตกตาททบกระดาษ ตงโชว ใสปากกาดนสอ แนวคด น ากรรมวธดงเดมของกลมมาประยกตขนรปอยางงาย และปนตกตาดวยรปทรงเรขาคณต อยางงายและสรางพนผวโดยการขดเสน เจาะร แบบรางท๓

ผลตภณฑ กรอบรป ประโยชนใชสอย เปนกรอบใสรป แนวคด น าลายเสน ภาพเชยนผาแตม มาใชในการออกแบบ

21

แบบรางท4

ผลตภณฑ ตกตาทองเหลอง ประโยชนใชสอย วางโชว แนวคด จากแนวคดของชาวบานทตองการอยากปนตกตา แบบรางท5

ผลตภณฑ ทใสเทยนหอม ประโยชนใชสอย ใชใสเทยนหอม และมทจดเกบ แนวคด เปนตกตารปสตว น าลกษณะรปรางมาประยกต

22

แบบรางท6

ผลตภณฑ พวงกญแจ ประโยชนใชสอย เปนพวงกญแจ ของทระลก แนวคด น าลายเสน ลายผาแตมมาประยกต เพอเปนเอกลกษณของจงหวดอบลราชธาน แบบรางท7

ผลตภณฑ กระพรวน กระดง ประโยชนใชสอย เปนพวงกญแจ ของทระลก แนวคด น ากระบวนการผลตมาประยกต แกปญหากระดงของเดม

23

แบบรางท8

ผลตภณฑ กระพรวนปลาคราบ ประโยชนใชสอย เปนพวงกญแจ ของทระลก แนวคด น ากระบวนการผลตมาประยกต แบบรางท9

ผลตภณฑ กระดงรงผง ประโยชนใชสอย เปนกระดงแขวนทหนาตาง ของทระลก แนวคด น ากระบวนการผลตมาประยกต สรางชนงาน ลดขนตอน

24

การจดท าตนแบบ ตนแบบท1

ตนแบบท2

ตนแบบท3

25

ตนแบบท4

ตนแบบท5

26

ตนแบบท6

ตนแบบท7

27

ตนแบบท8

ตนแบบท9

28

ตนแบบอนๆ

การหลอตนแบบ น าตนแบบขผง มาตดสายชนวน และมาพอก โอบเพด

29

น าชนงานทพอกแลวมาตากใหแหง แลวจงน ามาพอกหยาบตากใหแหงอกรอบ เตรยมน าไปเผาเผอหลอทองเหลอง การน าพมพไปเผาใหขผงละลาย

การเททองเหลอง

การกระเทาะชนงาน

30

ตนแบบงานหลอทองเหลอง

ประตมากรรม กบ

31

กรอบรป ปลา

พวงกญแจปลา

ตกตาชางท าสสนม ถวยชางใสเทยนหอม

32

ตกตาชายหญง

พวงกญแจลายผาแตม

กระพรวนพวงกญแจ

33

ก าไลกระพรวน น าวสดเดมมาดดแปลงเพมมลคา

กรอบรป

ทวางปากกา ดนสอ

34

ทวางกระดง โชว

ทวางเทยนหอม

กระดงมอ

35

กรอบกระดง ตงโชว

36

การแกปญหากระดง ทจากเดมทางกลมใชลวดยดลกตม

แกปญหาโดยการ ออกแบบปรบชนงานเดมใหสามารถใชงานได

1. กระดง 2. ตวยด ลกตม น าตวยดสอดดานบน

น าลกตมมาคลองดานลาง แสดงการใสภายใน

37

ภาคผนวก รายชอผเขาอบรมคายหตถกรรม รายชอวทยากร

1. อ.เดชา อนนตอทธ 2. ผศ.เอกชย พนธอารวฒนา

รายชอนกศกษา

1. นส.นรสา มขเงน 2. นายปฏพฒน รฐรงส 3. นายวทวส อนพนธ 4. นายเอกชญงค พรขจรกจกล 5. นส.ภทธร งามสรวงศ 6. นส.ชตมา โพสทธวญญ 7. นส.ณฤด อภนนทกลชย 8. นส.มชฌมา วศรตพชญ

รายชอกลมหตถกรรมทองเหลองบานปะอาว

1. นายบญม ลอมวงศ 2. นายสมชาย เขมเพชร 3. นายพงษศกด แนวจ าปา 4. นายปรญญา กตญญ 5. นายทองค า ประทมมาศ 6. นายบญศร ประทมมาศ 7. นายสมควร สาจนทร 8. นายอ าไพ ลอมวงศ 9. นางนงคนช แนวจ าปา 10. นางสาวหนกร รวมรกษ 11. นางสาวสมฤด ลอมวงศ 12. นางหนมอน ประทมมาศ 13. นางรชนกร ทมมาพนธ 14. นางสงคราม ประทมมาศ 15. นายเฉลม ภมมาพนธ

38

ประวตหวหนาโครงการ ชอ นายเดชา อนนตอทธ อาย 40ป เกด วนท 24 มกราคม 2514 ต าแหนงปจจบน อาจารยพเศษ ภาควชาออกแบบผลตภณฑ คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร วฒการศกษา ศลปบณฑต สาขาออกแบบผลตภณฑ ภาควชาออกแบบผลตภณฑ คณะมณฑนศลป มหาวทยาลยศลปากร ก าลงศกษาปรญญาโท สาขาออกแบบผลตภณฑ คณะมณฑนศลป

มหาวทยาลยศลปากร โครงการบรการวชาการ วทยากรสาขาออกแบบผลตภณฑ โครงการคายเยาวชนสรางสรรคผลงานศลปะ

รวมสมย จงหวดอบลราชธาน ป 2552 ผรวมโครงการวจย การออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากพอลคารบอเนต บรษท พทท ฟนอล จ ากด ป 2553 ผรวมโครงการวจย การออกแบบและพฒนาผลตภณฑชมชน : ตนแบบผลตภณฑ และบรรจภณฑกลมวสาหกจชมชนพฒนาอาชพทาผา จงหวดราชบร ป2553 ผรวมโครงการวจย การออกแบบและพฒนาผลตภณฑดวยวสดธรรมชาตใน ทองถนจาก ผอ ป2554 วทยากร โครงการพฒนาบคลากรส านกเลขานการคณะมณฑนศลป ป 2554 คณะกรรมการโครงการพฒนาศกยภาพกลมผผลตชมชน OTOP โดยเครอขายองค ความร (Knowledge – Base OTOP) จงหวดอ านาจเจรญ ป 2554 คณะกรรมการโครงการพฒนาศกยภาพกลมผผลตชมชน OTOP โดยเครอขายองค ความร (Knowledge – Base OTOP) จงหวดชยนาท ป 2554 ทปรกษาโครงการพพธภณฑชมชน อ าเภอหนคา จงหวดชยนาท ป 2554 ทปรกษาโครงการชมชนวฒนธรรมกดจอก อ าเภอหนองมะโมง จงหวดชยนาท ป 2554

ประสบการณท างาน ป.2535-2538 เจาหนาทออกแบบผลตภณฑ บ.พรเมยร โปรดกส จก. ป.2538-2541 เจาหนาทออกแบบผลตภณฑ บ.รอยล ปอรซเลน จก. ป.2541-2545 เจาหนาทออกแบบ บ.วนวทยแมนแฟคเจอรง จก.(พดลม Hatari) ป.2545-2547 เจาหนาทออกแบบผลตภณฑ บ. มนซสเตม จก. ป.2544-ปจจบน อาจารยพเศษภาควชาออกแบบผลตภณฑ คณะมณฑนศลป

39

ผศ.เอกชย พนธอารวฒนา Ekachai Panareewattana

Place of Birth: Ratchaburi Thailand

Date of Birth: 27 April 1973

Qualifications gained

1993-1996 Bachelor of Fine Arts (Interior), Silpakorn University, Bangkok Thailand

Professional Experience Record

1996-2008 Head of Jewellery Department’s Workshop, the Faculty of Decorative Arts,

Silpakorn University

2000 Reseacher “The Studies of Thai Art /Culture and Stones Development of

Prae Province Project, Phase 4, A Collaborative Project of Kasetsart

University, Thailand

1998 Goldsmith training at Orapa (Alexandro Bottilglioni) Goldsmith

Company,Sienna, ITALY

1996-Present Full Time Lecturer: The Faculty of Decorative Arts, Department of Jewellery

Design, Silpakorn University, Bangkok Thailand

1996-Present Jewellery Artist and Designer

Selected Exhibition

2008 ”Silbhirasri Day”: Annual Exhibition of Art and Design by the Faculty of Decorative Arts Members, The Gallery of Art and Design, The Faculty of Decorative Arts, Silpakorn University, Bangkok Thailand

2007 ”Silbhirasri Day”: Annual Exhibition of Art and Design by the Faculty of Decorative Arts Members, The Gallery of Art and Design, The Faculty of Decorative Arts, Silpakorn University, Bangkok Thailand

40

2006 “Designer of The Year 2005”: Exhibition, The Siam Paragon Department Store, Bangkok Thailand

2006 Image “Ra Ya”, Top Fasion Report Book “Stone” for “A Project Bangkok Fasion City”, A

Project of Ministry of Industry, Bangkok Thailand

2004 “The Flowers in the Title of the Queen Sirikit”: The Contemporary Arts Exhibition, Queen

Gallery, Bangkok Thailand

2003 “Happiness and Celebration”: The Contemporary Jewellery Art and Design Exhibition,

Jewellery Group of Art and Design Centre, Gallery of Art and Design, The Faculty of Decorative

Arts, Silpakorn University, Bangkok Thailand

1999 “Xe-non Project”: The First Contemporary Jewellery Exhibition, The Emporium

Department Store, Bangkok Thailand

1999, 2000, 2004” Silbhirasri Day”: Annual Exhibition of Art and Design by the Faculty of

Decorative Arts Members, The Gallery of Art and Design, The Faculty of Decorative Arts,

Silpakorn University, Bangkok Thailand

Classification of Awards

2006 “The Best Designer of The Year 2005” ,Designer of The Year 2005, Silpakorn University,

Bangkok Thailand