HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ TERMİNOLOJİSİauzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/sivilhava_ao/havacilik...1 HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ TERMİNOLOJİSİ SİVİL HAVA ULAŞTIRMA İŞLETMECİLİĞİ

1

HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ TERMİNOLOJİSİ

SİVİL HAVA ULAŞTIRMA İŞLETMECİLİĞİ ÖNLİSANS PROGRAMI

ÖĞR. GÖR. NEŞE BİRGÖREN

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

2017

Yazar Notu

Elinizdeki bu eser, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nde okutulmak için

hazırlanmış bir ders notu niteliğindedir.

2

ÖNSÖZ

Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği Yönetimi Ön Lisans Programı kapsamında sizlere sunduğumuz Havacılık İşletmeciliği Terminolojisi dersi sektörümüzdeki kavramları öğrenmek ve analiz edebilmek açısından oldukça önemlidir. Uluslararası hava taşımacılığının güvenli ve etkin çalışması ile gelişimi için çeşitli kurum ve kuruluşların standartları halen uygulanmaktadır. Bu nedenle dersimiz kapsamında bazı uluslararası standartları irdeleyecek ve bu kapsamda kullanılan terimleri ve karşılıklarını sizlere aktaracağım.

2017-2018 Eğitim-Öğretim yılı dönem boyunca kullanacağımız ders kitabının sizler için verimli bir kaynak olmasını umuyorum..

İstanbul, 2017

3

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ....................................................................................................................................... 2

İÇİNDEKİLER ........................................................................................................................... 3

KISALTMALAR ....................................................................................................................... 8

YAZAR NOTU .......................................................................................................................... 9

1. HAVACILIK KAVRAMI .................................................................................................... 10

1.1. Havacılık İle İlgili Kavramlar ....................................................................................... 18

1.2. Uluslararası ve Ulusal Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoriteleri ..................................... 19

1.3. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü – ICAO .................................................................... 19

1.4. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği – IATA ................................................................ 22

1.5. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı – ECAC .................................................................... 24

1.6. Havacılık Otoriteleri Birliği – JAA ................................................................................... 25

1.7. Avrupa Hava Trafik Kontrol Birliği EUROCONTROL .................................................. 26

1.8. Airports Council International - ACI ................................................................................ 27

1.9. Federal Havacılık İdaresi – FAA ...................................................................................... 28

1.10. Avrupa Havacılık Güvenliği Kurumu – EASA............................................................... 29

1.11. Avrupa Hava Yolları Birliği - AEA ................................................................................ 30

1.12. SHGM (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü) .................................................................... 31

1.13. Uluslararası İlişkiler ........................................................................................................ 32

1.14. İkili Hava Ulaştırma Anlaşmamız Bulunan Ülkeler ....................................................... 32

2. TERMİNOLOJİ TANIMI .................................................................................................... 42

2.1. Havacılık Alfabesi – Havalimanı Kodları ve Kısaltmaları ............................................... 48

2.2. Havalimanı Kodlamaları ................................................................................................... 48

2.3. Havayolları Kodlamaları ................................................................................................... 48

2.4. Uçak Tescil İşaretleri / Kuyruk Adı (REGISTRATION) Kodlamaları ............................ 49

2.5. Bir Havaalanının Genel Görünümü ve Havalimanı Terimleri .......................................... 50

2.6. Havacılık Faaliyetleri ........................................................................................................ 51

3. YOLCU HİZMETLERİ TERMİNOLOJİSİ ........................................................................ 60

3.1. Kontuar .............................................................................................................................. 66

3.2. Boarding ............................................................................................................................ 66

3.3. Arrival ............................................................................................................................... 66

3.4. Yolcu Hizmetlerinde Kullanılan Kodlamalar ve Karşılıkları ........................................... 66

4. YOLCU VE EKİP KODLAMALARI / ÖZEL YOLCU KATEGORİLERİ ....................... 79

4

4.1. Özel Hizmet Gerektiren Yolcular ..................................................................................... 86

4.2. VIP ve CIP Yolcular ......................................................................................................... 87

4.3. First Class Yolcular ........................................................................................................... 87

4.4. Business Class Yolcular .................................................................................................... 87

4.5. Infant-Child Passengers (Bebek-Çocuk Yolcular) ............................................................ 87

4.6. Sağlık Sorunu Olan Yolcular (Meda/Non-Meda) ............................................................. 87

4.7. Sedyeli Yolcular ................................................................................................................ 88

4.8. Tekerlekli Sandalyeli Yolcular .......................................................................................... 88

4.9. Uncompanied Minor (UMNR) - Refakatsiz Seyahat Eden Çocuk Yolcular .................... 89

4.10 Young Passengers Travelling Alone (YPTA) - Refakatsiz Seyahat Eden Genç Yolcular .................................................................................................................................................. 90

4.11. Blind Passenger (BLIND) - Görme Engelli Yolcu ......................................................... 90

4.12. Seeing Eye Dog - Rehber Köpek .................................................................................... 90

4.13. Deaf And Mute (DEAF) - İşitme Engelli Ve Dilsiz Yolcular ......................................... 90

4.14. Hearing Dog - Rehber Köpek .......................................................................................... 91

4.15. Hamile Yolcular .............................................................................................................. 91

4.16. Inadmissible Yolcular (INAD) - Refüze Edilen Yolcular ............................................... 91

4.17. Deportee Yolcu (DEPU/DEPA) - Sınırdışı Edilen Yolcular .......................................... 91

4.18. Elderly Passenger - Yaşlı Yolcu...................................................................................... 92

4.19. Leg Space - Uzun Boylu Yolcular .................................................................................. 92

4.20. Fazla Kilolu Yolcular ...................................................................................................... 92

4.21. Canlı Hayvan Taşıyan Yolcular - PETC/AVIH .............................................................. 92

4.22. SHIP CREW (SEMN) -Gemi Mürettebatı ..................................................................... 93

4.23. Kuryeler ........................................................................................................................... 93

4.24. Gruplar ............................................................................................................................ 93

4.25. Frequent Travellers (FQTV) - Sık Seyahat Eden Yolcular ............................................. 93

4.26. Crew Informatıon Sheet - (CIS) ...................................................................................... 93

5. HAREKAT - APRON - HAVALİMANI ULAŞIM HİZMETLERİ ................................. 100

Harekat - Apron - Havalimanı Ulaşım Hizmetlerinde kullanılan terimler nelerdir? ............. 102

5.1. Harekat ............................................................................................................................ 106

5.2. Apron Hizmetleri ............................................................................................................. 106

5.3. Harekat-Apron Ulaşım Hizmetlerinde Kullanılan Terimler .......................................... 106

6. UÇUŞ VE HAVA DURUMU ............................................................................................ 117

5

6.1. Uçuş ve Hava Durumuna Ait Terimler ve Karşılıkları ................................................... 123

7. UÇAK VE ÖNEMLİ KISIMLARI .................................................................................... 131

7.1 Uçak ve Uçağın Bölümlerine Ait Terimler ve Karşılıkları .............................................. 137

8. KOKPİT VE KABİN İLE UÇAK MUTFAĞI .................................................................. 145

8.1. Kokpit .............................................................................................................................. 151

8.2. Kabin ............................................................................................................................... 151

8.3. Uçak Mutfağı (Galley) .................................................................................................... 151

8.4. Uçucu Ekip ...................................................................................................................... 151

8.5. Kokpit Ekibi .................................................................................................................... 151

8.6. Kabin Ekibi ..................................................................................................................... 152

9. BİLETLEME VE ÜCRETLER (YOLCU, BAGAJ VE KARGO) .................................... 167

9.1. Bilet ................................................................................................................................. 173

9.2. Biletin Unsurları .............................................................................................................. 173

9.3. Bilet Çeşitleri ................................................................................................................... 173

9.3.1. ET(ETK) (Electronic Ticket)Bilet ........................................................................ 173

9.3.2. AT Bilet (Transtional Automated Ticket) ............................................................. 174

9.3.3. ATB Bilet (Automated Ticket & Boarding pass) ................................................. 174

9.3.4. Manuel Bilet .......................................................................................................... 174

9.4. Biletleme İle İlgili Terimler ............................................................................................ 174

9.4.1. Rezervation ........................................................................................................... 174

9.4.2. Origin .................................................................................................................... 174

9.4.3. Destination ............................................................................................................ 174

9.4.4. Via ......................................................................................................................... 174

9.4.5. Connection ............................................................................................................ 174

9.4.6. No-Show ............................................................................................................... 174

9.4.7. Go-Show ............................................................................................................... 174

9.4.8. No-Record ............................................................................................................. 174

9.4.9. Overbooking ......................................................................................................... 174

9.4.10. Endorsement ....................................................................................................... 175

9.4.11. Refund ................................................................................................................. 175

9.4.12. Rebooking ........................................................................................................... 175

9.4.13. Reissue ................................................................................................................ 175

9.4.14. Rerouting ............................................................................................................. 175

6

9.5. Bilet İçinde Yer Alan Bilgiler ......................................................................................... 175

10. KARGO HİZMETLERİ ................................................................................................... 186

10.1. Kargo Tanımı ................................................................................................................ 192

10.2. Kargo Taşımacılığı ........................................................................................................ 192

10.3. Kargonun Uçağa Yüklenmesi İçin Yapılacak İşlemler ................................................. 192

10.4. Kargo Acentesi .............................................................................................................. 192

10.4.1. IATA Onaylı Kargo Acentesi ............................................................................. 192

10.4.2. IATA Olmayan (Non-IATA) Kargo Acentesi .................................................... 192

10.4.3. Tayin Edilen (Atanan) Kargo Acentesi ............................................................... 192

10.4.4. Kargo Genel Satış Acentesi ................................................................................ 192

10.4.5. Güvenlik Onaylı Acente (Regulated Agent) ....................................................... 193

10.5. Air Waybill- Konşimento .............................................................................................. 193

10.6. Handling Etiketleri ve Açıklamaları ............................................................................. 193

10.6.1. IATA Zaman ve Isı Hassasiyeti Etiketi (IATA Time and Temperature Sensitive Label) .............................................................................................................................. 193

10.6.2. Isı Etiketi (Keep Temperature) ........................................................................... 194

10.6.3. Belli Bir Isı Gerektiren Kargo Etiketi ................................................................. 195

10.6.4. Bozulabilir Kargo Etikesi (Perishable) ............................................................... 195

10.6.5. Kırılabilir Kargo Etiketi (Fragile) ....................................................................... 195

10.6.6. Ağır Kargo Etiketi (Attention Secure) ................................................................ 195

10.6.7. Canlı İnsan Organı/Taze Kan Etiketi (Live Human Organ) ............................... 196

10.6.8. Canlı Hayvan Etiketi (Live Animal) ................................................................... 196

10.6.9. Laboratuar Hayvanı Etiketi (Laboratory Animal) .............................................. 197

10.6.10. Dik Tutunuz Etiketi (This Way Up) ................................................................. 197

10.6.11. Kargo Uçağı Etiketi (Cargo Aircraft Only) ...................................................... 198

10.6.12. Manyetik Materyal Etiketi (Magnetic Material) ............................................... 198

10.6.13. Isıdan Uzak Tutunuz Etiketi (Keep Away From Heat) .................................... 199

10.6.14. Soğutularak Sıvılaştırılmış Gazların Etiketi ..................................................... 199

10.6.15. Akülü Araç ve Tekerlekli Sandalye Etiketi ...................................................... 200

10.7. Özel Kargo Çeşitleri ...................................................................................................... 200

11. SAĞLIK VE İLKYARDIM ............................................................................................. 207

11.1. İlkyardım Eğitimcisi ...................................................................................................... 213

11.2. İlkyardımcı .................................................................................................................... 213

7

11.3. İlkyardım Eğitimi .......................................................................................................... 213

11.4. İlkyardım Çantası ve İçeriği .......................................................................................... 213

12. ACİL DURUM ................................................................................................................. 221

12.1. Acil Durumlara Ait Terimler ve Karşılıkları ................................................................. 227

13. OTEL HİZMETLERİ VE YOLCU EŞYALARI ............................................................. 238

13.1. Varış Noktasının Değişmesi .......................................................................................... 244

13.2. Uçuş İptali ..................................................................................................................... 244

13.3. Voucher ......................................................................................................................... 245

14. HAVACILIKLA İLGİLİ DÖKÜMAN TERİMLERİ – SIK KULLANILAN TERİMLER- HAVAYOLU İSİM VE KODLARI ...................................................................................... 255

Havacılıkla ilgili döküman terimleri, sık kullanılan terimler ve havayolu isim ve kodları nelerdir? .................................................................................................................................. 257

14.1. Havacılıkla İlgili Döküman Terimleri – Sık Kullanılan Terimler – Havayolu İsim ve Kodları .................................................................................................................................... 261

8

KISALTMALAR

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü – ICAO

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği – IATA

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı – ECAC

Havacılık Otoriteleri Birliği – JAA

Airports Council International – ACI

Avrupa Havacılık Güvenliği Kurumu – EASA

Avrupa Hava Yolları Birliği - AEA

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü- SHGM

Refakatsiz Seyahat Eden Çocuk Yolcular- UMNR

Refakatsiz Seyahat Eden Genç Yolcular- YPTA

Canlı Hayvan Taşıyan Yolcular- PETC

Refüze Edilen Yolcular- INAD

Sınırdışı Edilen Yolcular- DEPU

Electronic Ticket Bilet- ET(ETK)

Transtional Automated Ticket- AT

Automated Ticket & Boarding pass- ATB

AWB- Air Waybill

9

YAZAR NOTU

Sevgili Öğrenciler;

Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği Yönetimi ön lisans programı kapsamında sizlere sunduğum havacılık işletmeciliği terminolojisi kitabında havacılık ve terminoloji kavramı, yolcu ve ekip terminolojisi ile kodlamaları, kokpit ve kabin ekipmanları ve biletleme gibi birçok çeşitli konuyu ele alacağız. Bu konulara ek olarak kargo hizmetleri, Air Waybill, sağlık ve ilk yardım konularına kitabın ilerleyen bölümlerinde ayrıntılı olarak değineceğiz.

Hazırladığım ders materyalinin sizler için yardımcı kaynak niteliğinde olmasını temenni ediyorum. İyi çalışmalar.

10

1. HAVACILIK KAVRAMI

11

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?

1.1. Havacılık İle ilgili Temel Kavramlar 1.2. Uluslararası ve Ulusal Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoriteleri 1.3. Uluslararası Sivil Havacılık Otoritesi 1.4. Uluslararası Sivil Taşımacılık Birliği 1.5. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı 1.6. Havacılık Otoriteleri Birliği 1.7. Avrupa Hava Trafik Kontrol Birliği 1.8. Airports Council International

1.9. Avrupa Havacılık Güvenliği Kurumu 1.10. Avrupa Hava Yolları Birliğİ 1.11. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 1.12. Uluslararası İlişkiler 1.13. İkili Hava Anlaşmamız Bulunan Ülkeler

12

Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular

Ulusal sivil havacılık kuruluşları ve otoriteleri nelerdir?

Ulusal düzeyde sivil havacılık faaliyetlerini hangi kurum düzenlemektedir?

Uluslararası düzeyde sivil havacılık faaliyetlerini hangi kurum düzenlemektedir?

Uluslararası düzeyde sivil havacılık standartları hangi organizasyonlar ile belirlenmektedir?

13

Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri

Konu Kazanım Kazanımın nasıl elde edileceği veya geliştirileceği

Ulusal Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoriteleri

Ulusal Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoritelerini tanımlar.

Bölüm içerisinde yer alan konu incelenmesi ile

Uluslararasıl Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoriteleri

Uluslararasıl Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoritelerini bilir ve amaçlarını sıralar.

Bölüm içerisinde yer alan konu incelenmesi ile

14

Anahtar Kavramlar

ICAO

IATA

JAA

EUROCONTROL

SHGM

15

Giriş

Dünya’da Sivil Havacılığın Tarihçesi / Türkiye’de ve Dünya’da Sivil Havacılığın Gelişimi

Uçma ile ilgili, bilinen ve günümüze belgeleri ulaşabilen, ilk ciddi bilimsel çalışmalar Leonardo Da Vinci (1452-1519) tarafından 15 yy’da yapılmıştır. Vinci hayatının önemli bir bölümünü uçma ile ilgili çalışmalarla geçirmiştir. Onun çalışmalarıyla iddialarını anlatan pek çok yazı ve çizim günümüze kadar ulaşmıştır. Çalışmalarında kuşları incelemeye öncelik vermiştir ve kuşların aslında matematiksel hesaplardan anlaşılabilecek bir şekilde uçtuğunu ifade etmiştir. İnsanoğlunun kuşların uçuş mekaniğinin benzerini içeren kanatlı bir alet yaptığında uçabileceğini öne sürmüştür. Ona göre kuşların uçmasının nedeni kanatları ve kanatların havayı yarmasıydı. Kuşlar bunu kas güçleri ile yapıyorlardı. İnsanoğlu kas gücü haricinde bir cihaz aracılığıyla yükselebilirdi, kas gücü yerine bu kanatları hareket ettirmek için bir mekanik güce ihtiyaç gerekiyordu. Vinci ayrıca günümüzdeki yamaç paraşütü veya yelken kanat gibi hafif hava araçlarının benzerlerini de çizmiş olduğunu görmekteyiz. Ona göre, büyük kanatları hareket ettirmek için mekanik bir güce ihtiyaç vardı, fakat tek kişilik ufak makineler için, insanların kolları ile hareket ettirmek için mekanik bir güç gerekliydi. Bu nedenle tek kişilik ufak makineler için insanların kolları ile hareket ettirebileceği kanatlar yeterli olabilecekti. Leonardo’nun aynı zamanda daha sonraki çalışmalarında insanları dikey olarak yukarıya uçurabilecek makineleri çizmiş olduğu görülmektedir. Üzerinde çok hızlı dönen metaller olan tek koltuklu araç havayı yarmak ve insanları dikey olarak yükseltmek amacını taşıyordu. Bu çizim bugünkü helikopterlerin işleme mekaniği üzerindeki ilk çalışmalara öncülük etmiştir. Vinci’nin bir başka çizimi de paraşütlerle ilgilidir. Vinci, yüksek yerden atlayan birinin, ellerinde iplerle bağlanmış büyük bir kumaş parçası olursa, içine dolacak havanın yere düşüş hızını yavaşlatacağını hesaplamış ve bunun da çizimlerini yapmıştır.

Montgolfier kardeşler, Joseph-Michel Montgolfier (1740-1810) ve Jacques-Étienne Montgolfier (1745-1799), Fransa’da yaşayan ve ilk sıcak hava balonunun icat eden kardeşlerdir.

Montgolfier kardeşler, çalışmalarını sürdürdükleri Güney Fransa’daki Annonay kentinde 4 Haziran 1783 tarihinde ilk balon uçuşunu gerçekleştirdiler.

Bu uçuşun Avrupa’da büyük yankı bir ilgi ile karşılandığı görülmüştür.

Balonların en büyük dezavantajı kontrol edilebilme mekanizmalarının olmamasıydı. Bu kontrolsüzlüğü önlemek için, birçok deneme yapılmıştır. Balon sepetlerine; pedallar, hava kürekleri, çırpılan kanatlar, direksiyon ve yelken konularak denemeler gerçekleştirilmiştir.

Nihayet, bu mekanik güç oluşturuldu ve kontrol edilebilir balonların ilk uçuşu, Fransız mühendis Hanri Giffrad (1825-1882) tarafından 24 Kasım 1852 tarihinde gerçekleştirildi. Hidrojenle dolu balonun altına, 180 kg ağırlığında ve 3 beygir gücünde bir buhar makinesi konulmuştur. Balonda uçuşun yönünü belirleyecek olan bir dümen de bulunmaktaydı. 1852 tarihinde, ilk kontrol edilebilen ve itme gücü ile uçan hava aracı ile Paris’ten, Tappes’e 27 km

16

uçulmuştur. Havada, dönüşler yapılmış, daireler çizilmiş ve hava araçlarının kontrol edilebilir olduğunu ispatlanmıştır.

İlk zeplin, Hanri Giffrad tarafından uçurulmasına rağmen, isim babası, bir çok güdümlü balonun da isim babası olan Alman Kontu Ferdinand von Zeppelin’dir. 1900’lü yılların başına kadar itmeli balon veya hava gemisi diye adlandırılan bu araçlar, bu tarihlerden sonra Zeplin veya hava gemisi olarak adlandırılmıştır.

İlk sabit kanatlı ve motorlu uçak, Wright kardeşler, Wilbur Wright (1867-1912) ve Orville Wright (1871-1948) tarafından yapılmıştır. Bu uçak 17 Aralık 1903 tarihinde Kitty Hawk kasabasında uçurulmuştur.

İlk insanlı uçuştan sonra, yapılan sivil uçuşların çoğu gösteri amaçlı uçuşlar veya yeni uçakların deneme uçuşlarıydı. 1910’lu yıllardan itibaren askeri amaçlı olarak üretilen ve kullanılan uçaklar, I.Dünya savaşı sonrasında ilk kez sivil ve ticari amaçlı olarak kullanılmaya başlanacaktı.

İlk tarifeli seferlerin yapıldığı, D.H. 4A, yüz yüze oturan iki yolcuyu kapsayan bir kokpite sahipti. Yolcular için ayrılmış bir yer yoktu. Ticari olarak yolcu taşımak için tasarlanan ilk uçak, 1919 Eylül ayında ilk uçuşunu yapan D.H. 16 idi. Dört koltuklu bir kabinden oluşuyordu ve yolcular çiftlerli olarak karşılıklı birbirine bakıyordu. 1920 Mart ayında ise D.H. 18 seferlerine başlıyordu. 8 koltuktan oluşan kabini ve ilk kez koltuklar arasında bir koridor bulunuyordu. Yolcu kabini ve kokpit ilk kez ayrılmıştı.

İlk yolcular çok az konfor ve rahatlığa sahipti. Londra-Paris hattında ilk uçuşlardan birkaç ay sonra yolcular hava alanlarından şehre transfer edilmeye başladılar. Londra Victorya’da hava yolu ofisine müracaat ediyorlar, özel otobüslerle havaalanına uçağın yanına taşınıyordu. Bagajları teknisyenler tarafından taşınıyor ve uçağa yükleniyordu. Bahşiş vermek kesinlikle yasaktı. Her bagaj için 20 kg limit vardı. Ağırlık limitine yolcularında dahil edilmesi 1920’lerin sonunda başladı. Bir yolcu için müsaade edilen toplam ağırlık yolcunun kilosu ve bagajının ağırlığı toplanarak hesaplanıyordu, böylece zayıf bir insan şişman bir insandan daha fazla bagaj taşıma hakkına sahipti. Tartı makineleri bilet işlemlerinin yapıldığı yerdeydi ve yolcuların kilosunu sadece görevli memur görebiliyordu. Rakamlar diğer yolcuların görüş alanı dışındaydı. Londra’nın ilk havaalanı olan Hounslow’da yiyecek içecek hizmetleri yoktu. 1920 yılında Londra’nın ilk sivil havaalanı Croydon açıldı. Havaalanında restoranlar, kafeteryalar ve bir de otel bulunmaktaydı. Farklı olan bu olanakları kullananlar genelde yolcular değildi, uçakları merak eden İngilizler oraya geliyor yemeklerini yerken uçakları seyrediyorlardı. 1921 yılına kadar herhangi bir meteorolojik ön bilgi mevcut değildi. Pilotlar gökyüzüne bakarak kendi deneyimlerine ve kararlarına güvenmek zorundaydılar. Genellikle de en çok uygulanan yol uçakla havalanmak ve havanın nasıl olduğunu bulmaktı.1

Zaman ve hız kavramları günümüzde oldukça önem kazanmış ve insanların seyahatlerinde dikkate aldığı en önemli unsurlar halini almıştır. Teknolojik gelişimin elverdiği imkanlar doğrultusunda en hızlı ulaşım aracı olarak ise havayolu ön plana çıkmıştır. Havayolu

17

ile yapılan seyahatlerin hem zaman hem de konfor açısından sağladığı avantaj göz önüne alındığında, havacılık sektörünün son yıllarda artan bir hızla büyümesinin nedenleri daha rahat anlaşılmaktadır.

Türkiye’de ilk Sivil Hava Taşımacılığı ise 1933 yılında 5 uçaklık küçük bir filo ile Türk Hava Postaları adı ile başlatılmıştır. Cumhuriyetimizin 10.yılında, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Havayolları Devlet İşletme İdaresi Türkiye’de sivil hava yolları kurmak ve taşıma yapmak üzere görevlendirilmiştir. Dünya Sivil Havacılığının hızlı bir gelişme göstermesi, teknolojide yaşanan büyük ilerleme karşısında, ulusal çıkarlarımızın korunması ile uluslararası ilişkilerimizin düzenli bir şekilde yürütülmesi ve denetlenmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde kurulan Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı, 1987 yılında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü olarak günün koşullarına göre yeniden teşkilatlandırılmıştır. 18 Kasım 2005 tarihine kadar Ulaştırma Bakanlığının Ana Hizmet Birimi olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, bu tarihte yürürlüğe giren 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile finansal açıdan özerk hale gelmiş ve şu anki yönetim yapısına ulaşmıştır. Bugün, ülkemizdeki havacılık faaliyetleri, 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve bu kapsamda yayımlanmış olan İdari ve Teknik Yönetmelikler ve Havacılık Talimatları çerçevesinde yürütülmektedir.

İleri teknoloji gerektiren ve sınır tanımaz özelliğe sahip havacılık endüstrisinde ülkemiz, uluslararası havacılık gelişmelerini yakından takip etmek ve çağın gereklerini yerine getirmek için çeşitli uluslararası teşkilatlara üye olmuştur. Uluslararası Sivil Havacılığın temelini oluşturan Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması – Şikago Sözleşmesi’ne ülkemiz 1945 yılında taraf olmuş ve Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı – ICAO kurucu üyeleri arasında yer almıştır. Ayrıca, Avrupa bölgesinde ise Avrupa bölgesinde ise Avrupa Sivil Havacılık Konferansı – ECAC’a 1956 yılında kurucu üye olan ülkemiz, Avrupa Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı EUROCONTROL’e üye durumdadır. Bunların dışında bölgesel düzeyde çeşitli organizasyonlara da üye olan ülkemiz, Havacılık faaliyetlerini ulusal ve uluslararası mevzuata uygun olarak sürdürmektedir.

18

1.1. Havacılık İle İlgili Kavramlar

Sivil havacılık: Hem genel havacılık hem de tarifeli hava taşımacılığını da kapsayacak şekilde tüm askeri olmayan uçuşları kapsar. Sivil havacılık, organizasyon ve ticari ulaşım aracı olarak uçak kullanımı ile ilgilidir. Asıl ilgi yolcu ve kargo taşımasıdır. Uçaklar planlanan ve charter uçuşlarda kullanılmaktadır, ancak bu konu uçak kullanımı zevki, işletme ve sağlık hizmetlerinide kapsar.

Genel havacılık: İçerdiği çok geniş kapsamlı uçuşlar nedeniyle, genel havacılığı basit bir tanımla sınırlandırmak kolay değildir - genel havacılık, iş amaçlı uçuşları, özel havacılığı, uçuş eğitimlerini, balonlu uçuşları, paraşüt atlayışlarını, yelken kanat uçuşlarını, planör uçuşlarını, hava fotoğrafçılığını, motorlu yelken kanat uçuşlarını, hava ambulansı uçuşlarını, zirai ilaçlama uçuşlarını, trafik denetleme uçuşlarını, charter uçuşlarını, polis devriye uçuşlarını, orman yangını uçuşlarını ve diğer birçok farklı uçuşu kapsar.

Taşımacılık insanoğlu var olduğundan beri toplumların en önemli hayat unsurlarından birisi olmuştur. Eski zamanlarda hayvanlarla, ilkel motorsuz araçlarla yapılan taşımacılık faaliyetleri, zaman içinde insan sayısının artması ve yeni yerleşim birimlerinin oluşması ile daha da bir önem kazanmış, gelişen teknoloji ile de en önemli pazarlardan biri haline gelmiştir. Bir önceki yüzyıla kadar deniz ve kara yolu ile yapılan taşımacılık faaliyetleri, 1920’lerden sonra gelişen teknoloji ile birlikte havayolu ile de yapılmaya başlanmıştır. Havayolu ile yapılan taşımacılık teknolojinin de desteği ile zamanla önemini artırmış ve dünyanın en önemli sektörlerinden birisi olmuştur.

Genel olarak taşımacılık, “insan ve eşyanın ihtiyaçlara göre zaman ve mekan faydası sağlayacak şekilde yer değiştirmesini sağlayan bir çeşit hizmet” olarak tarif edilmektedir. Taşımacılık faaliyetleri genel olarak, hava, kara ve deniz taşımacılığı olarak bölümlere ayrılmaktadır. Bu faaliyetleri birbirinden ayıran en önemli faktörler ise değişen tercihlere göre; güvenlik, hız, ulaşılabilirlik, fiyat ve rahatlıktır. Bu faktörlerin yanı sıra taşınanın cinsi de taşıma şeklini belirleyen etkenlerden birisidir. Hava taşımacılığı; insan, posta veya kargonun ihtiyaçlara göre zaman ve mekan faydası sağlayacak şekilde bir hava aracı ile bir yerden başka bir yere ulaştırmasını sağlayan hizmet olarak tanımlanmaktadır. Sivil havacılıksa, hava taşımacılığının bir şekli olarak hem genel havacılık hem de tarifeli hava taşımacılığını kapsayacak şekilde askeri olmayan tüm uçuşları kapsamaktadır. Sivil havacılığı tanımlamak amacıyla, çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından sivil havacılık, temel bir takım bölümlere ayrılmış ve havacılık faaliyetleri sınıflandırılmıştır

Her ülke havacılığı değişik olarak kurallandırır, ancak çoğunlukla, genel havacılık kuralları onun ticari bir uçuş mu yoksa özel bir uçuş mu olduğuna göre ve tabi ki ne çeşit bir hava taşıtı ile yapıldığına göre belirlenir.

Türkiye'de bu kuralları koyan ve denetleyen kurum Ulaştırma Bakanlığına bağlı olarak çalışan SHGM (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü)’dür.

Cessna, Piper, Diamond, Mooney, CirrusDesign, Raytheon ve diğerleri gibi birçok küçük uçak üreticisi daha çok özel havacılığı ve uçuş eğitimini baz alarak genel havacılık pazarına hizmet vermektedirler.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Genel_havac%C4%B1l%C4%B1khttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tarifeli_hava_ta%C5%9F%C4%B1mac%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Balonhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Para%C5%9F%C3%BCthttp://tr.wikipedia.org/wiki/Yelken_kanathttp://tr.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%B6rhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hava_foto%C4%9Fraf%C3%A7%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Motorlu_yelken_kanat&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hava_ambulans%C4%B1&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Hava_ta%C5%9F%C4%B1t%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/Ula%C5%9Ft%C4%B1rma_Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/Sivil_Havac%C4%B1l%C4%B1k_Genel_M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BChttp://tr.wikipedia.org/wiki/Cessnahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Piper&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Diamond&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mooney&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=CirrusDesign&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Raytheon

19

1.2. Uluslararası ve Ulusal Sivil Havacılık Kuruluşları ve Otoriteleri (ICAO) International Civil Aviation Organisation – Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü

(IATA) International Air Transport Assocition – Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği

(ECAC) European Civil Aviation Conference – Avrupa Sivil Havacılık Konferansı

(JAA) Joint Aviation Authorities – Müşterek Havacılık Otoriteleri

(EUROCONTROL) European Organisation for the Safety of Air Navigation – Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Örgütü

(ACI) Airports Council International – Uluslararası Havalimanları Konseyi

(EASA) European Aviation Safety Agency – Avrupa Hava Güvenliği Ajansı

(FAA) ABD Federal Aviation Administration - Federal Havacılık İdaresi

(AEA) Association of European Airlines – Avrupa Hava Yolları Birliği

1.3. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü – ICAO

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization-ICAO) Chicago Konvansiyonu’na (7 Aralık 1944) imza atan 52 ülke tarafından, Birleşmiş Milletler kuruluş kararnamesinin 43. maddesine dayanarak 4 Nisan 1947 tarihinde kurulmuştur. Aynı yılın Ekim ayında ise, Birleşmiş Milletlerin yasal havacılık organı olarak kabul edilmiştir. Merkezi Kanada-Montreal’dedir ve Bangkok, Kahire, Dakar, Lima, Mexico City, Nairobi ve Paris’te 7 bölge ofisi bulunmaktadır.

Bu örgüte üye olabilmenin en önemli koşulu BM üyesi olmak ve BM’den onay almaktır. Günümüzde ICAO’nun üye sayısı 190’dur. ICAO tüm üye ülkelerin temsil edildiği bağımsız “asamble” ve bunun altındaki yönetici organ olan 36 üyelik “konsey” den oluşmaktadır.

javascript:;

20

Ülkelerin sivil havacılık örgütleri veya dışişleri bakanlıkları nezdinde temsil edildikleri ICAO’da konseyin altında 7 alt komisyon ve komite bulunmaktadır. Bunlar:

Hava Seyrüsefer Komisyonu – Air Navigation Commission

Hava Taşımacılığı Komitesi – Air Transport Committee

Hukuk Komitesi – The Legal Committee

Personel Komitesi – The Personnel Committee

Finansman Komitesi – The Finance Committee

Hava Seyrüsefer Hizmetleri Ortak Destek Komitesi – The Committee on Joint

Support of Air Navigation Services

Yasadışı İhlaller Komitesi – The Committee on Unlawful Interference

Bu örgütün amacı; uluslararası hava taşımacılığının güvenli, düzenli, verimli çalışması ve gelişimi için üye devletlerin işbirliği içinde çalışmalarını sağlamaktır. Bu nedenle ICAO tüm üye ülkelerde asgari olarak ortak standartları belirlemek, eşgüdümü sağlamak ve tavsiyelerde bulunmak için çeşitli kurallar koymakta ve bunları da “Annex” adını verdiği “Ek” dokümanlarda toplamaktadır.

Annexes 1 to 18

Annex 1 Personnel Licensing

Annex 2 Rules of the Air

Annex 3 Meteorological Service for International Air Navigation

Annex 4 Aeronautical Charts

Annex 5 Units of Measurement to be Used in Air and Ground Operations

Annex 6 Operation of Aircraft

Annex 7 Aircraft Nationality and Registration Marks

Annex 8 Airworthiness of Aircraft

Annex 9 Facilitation

Annex 10 Aeronautical Telecommunications

Annex 11 Air Traffic Services

Annex 12 Search and Rescue

21

Annex 13 Aircraft Accident and Incident Investigation

Annex 14 Aerodromes

Annex 15 Aeronautical Information Services

Annex 16 Environmental Protection

Annex 17 Security: Safeguarding International Civil Aviation Against Acts of

Unlawful

Interference

Annex 18 The Safe Transport of Dangerous Goods by Air

Örgütün görevi uluslararası hava seyrüseferi prensiplerini ve tekniğini geliştirmek ve uluslararası hava ulaştırmalarının kuruluşunu ve gelişimini kolaylaştırmaktır. Bu amaçla örgüt şu çalışmaları yapmaya çalışmaktadır:

Bütün dünya uluslararası sivil havacılığın emniyetle gelişmesini sağlamak,

Hava araçlarının yapılış ve işletiliş tekniğini barışçıl maksatlara göre teşvik

etmek,

Uluslararası sivil havacılık için havayolları, havaalanları ve hava seyrüsefer

kolaylıkları kuruluşunu ve gelişimini teşvik etmek

Dünya halkının, muhtaç oldukları emniyetli, yeterli ve ekonomik hava

ulaşımını sağlamak,

Makul olmayan bir rekabetin doğurabileceği ekonomik zararları önlemek,

Sözleşmeye imza atan devletlerin haklarına tam olarak saygı göstermek ve her

birine uluslararası havayolu işletmeciliğinde eşit bir imkan temin etmek,

Sözleşmeye imza atan devletler arasında hiçbir fark gözetmemek,

Uluslararası hava seyrüseferinde uçuş emniyetini sağlamak,

Uluslararası sivil havacılığı bütün konuları ile genel olarak ilerletmek.

Örgütün vizyonuna ulaşmak için 2005-2010 yılı periyodunda varmak istediği stratejik hedefleri şu şekildedir:

Emniyet: Küresel sivil havacılık emniyetini artırmak.

Güvenlik: Küresel sivil havacılık güvenliğini artırmak.

22

Çevre Koruma: Küresel sivil havacılığın çevreye vermiş olduğu zararlı etkileri

azaltmak.

Verimlilik: Havacılık faaliyetlerinin verimliliğini artırmak:

Devamlılık: Havacılık faaliyetlerinin devamını sağlamak.

Kanun: Uluslararası sivil havacılığı düzenleyen kanunu güçlendirmek.

1.4. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği – IATA

IATA (International Air Transport Association) tüm dünyadan tarifeli havayolu taşıyıcılarının temsil edildiği ticari bir kuruluştur.

1945 yılında Havana, Küba’da 31 ülkeden 57 üyeyle kurulmuştur.

Şimdi ise dünya genelinde 140 ülkeden 270’in üzerinde havayolu üyedir. Toplam tarifeli hava trafiğinin %98’ini kapsar.

Merkezi Kanada’nın Montreal şehrinde olup “Clearing House” merkezi İsviçre’nin Cenevre kentindedir.

Ayrıca Amman, Bangkok, Buenos Aires, Dakar, Londra, Nairobi, Rio de Janerio, Singapur ve Washington D.C.’de 9 bölge ofisi bulunmaktadır.

IATA’nın esas amacı hem yolcular hem de havayolu şirketleri için havayolu taşımacılığının mümkün olan en yüksek hızda, emniyette, güvenlikte, uygunlukta ve verimlilikte gerçekleşmesini sağlamaktır. Temel olarak tarife koordinasyonu (bilet fiyatları, oranlar, ücretler ve seyahat acente komisyon oranları) ile ilgilenmektedir. Hem organizasyon olarak hem de faaliyetleri açısından IATA, ICAO ile işbirliği halindedir.

javascript:;

23

IATA üyesi olabilmek için ICAO üyeliğine uygun şartlar taşımak ve tarifeli

sefer yapan bir havayolu işletmesi olmak gerekmektedir.

Uluslararası hava taşımacılığı yapan havayolu işletmeleri “Aktif Üyeler”, iç hat

taşımacılığı yapan işletmeler ise, “Yardımcı Üyeler” dir.

IATA’nın amaçları şunlardır;

Dünya halkı yararı için emniyetli, düzenli ve ekonomik hava taşımacılığını

teşvik etmek, hava ticaretini geliştirmek ve bu konularla ilgili problemleri

çözmek.

Üye ülkeler arasında veya diğer pazar katılımcıları arasında oluşacak endüstri

problemlerinin tartışılması ve danışma amaçlı bir forum oluşturmak.

ICAO, diğer uluslararası organizasyonlar ve bölgesel havayolu birlikleri ile

işbirliği yapmak.

Hava taşımacılığında rekabeti ve serbest ticareti savunan hava taşıyıcılarını

temsil etmek.

Havacılık alanında standardizasyonu sağlamak,

- Fiyatlandırma, ödemeler, interline işlemler, biletler

- Yük taşıma kuralları, özellikle DGR taşıma kuralları

- Ekipmanların standardizasyonu,

- Haberleşme alanındaki standartlar, kodlamalar,

- Terminal tasarımında ve işletiminde standartlar,

- Yer hizmetleri alanındaki standartlar.

24

1.5. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı – ECAC

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (European Civil Aviation Conference-ECAC) Avrupa ülkeleri arasında teknik ve ticari işbirliğini sağlamak, üyeler arasında sivil havacılık politika ve uygulamalarını uyumlaştırmak ve Avrupa ülkeleri ile üçüncü ülkeler arasındaki uzlaşmayı ilerletmek üzere 1955 yılında kurulmuş ve 42 üye ülkeden oluşmaktadır.

ECAC tarafından belirlenen standartlar ve sürdürülen faaliyetler ICAO standartlarına uygun olarak yürütülmektedir.

Örgütün amaçları kısaca şöyle özetlenebilir:

Hava taşımacılığında uçuş kuralları ve emniyetin geliştirilmesi,

Uçak kazalarının önlenmesi ve kazalarda insan hayatının korunması imkanlarının

geliştirilmesi,

Hava taşımacılığına yönelik kanun dışı eylemlerin önlenmesi,

Çevrenin korunmasına ilişkin düzenlemeler (uçak gürültüsü ve motor gazları),

Avrupa hava sahasındaki trafik artışına karşı düzenlemeler,

Uçuş güvenliği konusunda ortak çalışmaların düzenlenmesi.

javascript:;

25

1.6. Havacılık Otoriteleri Birliği – JAA

Havacılık Otoriteleri Birliği (Joint Aviation Authorities - JAA) 1979 yılında kurulmuş olup merkezi, Hoofddrop, Hollanda’dadır.

JAA ,ECAC’ın bir organı olup üyelik ECAC üyelerine açıktır. Günümüzde toplam 42 üyesi bulunmaktadır.

Üyesi olan ülkeler için bölgesel havacılık kurallarını standartlaştırıp, eşgüdümü sağlamak amacı ile kurulan JAA; uçuş emniyeti, uçuş faaliyeti, personel lisansları, uçuşa elverişlilik ve bakım gibi konulardan oluşan kurallarını ve uygulamalarını Ortak Havacılık Kuralları (Joint Aviation Requirements-JAR) adı verilen dokümanlarda toplamıştır.

JAA’in amaçları;

Yüksek bir emniyet standardı ve JAA düzenlemelerinin FAA düzenlemeleriyle

uyumunun sağlanması

Havacılık emniyetinin en üst düzeyde sağlanması.

Avrupa Havacılık Güvenliği Kurumu-EASA’nın oluşumuna katkıda bulunmak

ve JAA’den EASA’ya geçişi sağlamak.

Havacılık emniyetinin maliyet etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlayarak

havacılık endüstrisinin verimliliğine katkıda bulunmak.

Üye ülkeler arasında standartlar oluşturmak.

Bölgesel organizasyonlarla ve ülkelerin sivil havacılığında önemli role sahip

ulusal otoriteleri ile işbirliği yapmak.

javascript:;

26

1.7. Avrupa Hava Trafik Kontrol Birliği EUROCONTROL

2. Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa; NATO, Avrupa Parlamentosu ve Ortak Pazar gibi kuruluşlar vasıtasıyla bir Avrupa Birliği düşüncesini gerçekleştirmeye yönelmiş, artan ticari ve genel havacılığı yaygın ve emniyetli bir hale getirmek için hava seyrüsefer alanındaki birliği de sağlamak amacıyla Eurocontrol Teşkilatının alt yapısını oluşturmaya başlamıştır.

13 Aralık 1960 tarihinde Almanya, Belçika, Fransa, Lüksemburg, Hollanda ve İngiltere’nin imzalarıyla Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Teşkilatı-EUROCONTROL kurulmuştur.

Eurocontrol’ün görevleri şu şekilde özetlenebilir:

Avrupa Hava Trafik Kontrol Uyumlaştırma ve Entegrasyon Programını yürütmek,

ayrıca ECAC (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı) üyesi ülkeler adına stratejiler

geliştirmek,

Avrupa Hava Sahasının en iyi biçimde kullanılmasını sağlayarak, sıkışıklığı

önlemek amacıyla Merkezi Akış İdaresi Birimi’ni (CFMU) işletmek,

Avrupa Hava Trafik Sistemleri arasındaki koordinasyonu iyileştirmek için kısa ve

orta vadeli planlar yapmak,

Avrupa Hava Trafik Kontrol kapasitesinin arttırılması için araştırma geliştirme

çalışmaları yapmak,

Hava trafiğinin gelecekteki ihtiyaçlarını analiz ederek bu ihtiyaçları karşılayacak

yeni teknikler geliştirmek,

Verilebilecek en iyi hizmeti sunmak ve sürekli iyileştirmeyi amaçlamak,

Hava trafik hizmetlerindeki personelin eğitilmesini sağlamak,

27

Hava seyrüsefer alanında maliyet etkinliğini ve yeterliliğini geliştirecek tedbirleri

araştırmak ve uygulamak,

Hava seyrüseferi ile ilgili çalışmalar ve deneyler yapmak, üye ülkelerin yaptıkları

çalışma sonuçlarını toplamak ve aktarmak,

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı ve sivil havacılıkla ilgili diğer uluslararası

kuruluşların hava seyrüsefer alanındaki çalışmalarını incelemek,

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı’na sunulan bölgesel hava seyrüsefer

planlarındaki tadilatları incelemek,

Üye ülkeler ile sadece “Yol Ücretleri Çok Taraflı Anlaşma”sına tabii ülkelerin

havayolu ücretlerini tespit ve tahsil etmek,

Üye ülkeler için hizmetlerin sürdürülmesine yardımcı olmak amacıyla özel

anlaşmalar yapmak,

Talep üzerine üye ülkeler adına hava trafik hizmetlerini yerine getirmek

1.8. Airports Council International - ACI

ACI, havaalanı işleticileri tarafından 2 Ekim 1991 tarihinde oluşturulmuş uluslararası bir organizasyondur.

175 ülkede 625 uluslararası havaalanı ve yaklaşık 1500 havaalanını işleten havaalanı otoritelerinin üyeliğinden oluşmaktadır.

28

ACI’nin amacı kendi üye havaalanları arasında ve havacılık sektöründeki diğer partnerler arasındaki işbirliğini geliştirmektir. Bu doğrultuda, emniyetli, verimli ve çevreye uyumlu bir hava taşımacılığı sisteminin oluşmasına katkıda bulunmayı amaçlar.

ACI’nin amaçları şunlardır:

Üye havaalanlarını destekleyen yasaları, düzenlemeleri ve uluslararası anlaşmaları

teşvik etmek.

Üye havaalanları arasında artan işbirliği, karşılıklı yardım, bilgi paylaşımına

katkıda bulunmak.

Üye havaalanlarına zamanında bilgi sağlamak ve ulusal ve uluslararası gelişmeleri

analiz etmek.

Havaalanlarının sosyal ve ekonomik öneminin anlaşılmasında toplum

farkındalığını oluşturacak programları teşvik etmek.

Üyelerin ihtiyaçlarını karşılayan ve üyelik ilişkilerinin gelişimine yarayacak

hizmetler ve programlar oluşturmak.

1.9. Federal Havacılık İdaresi – FAA

Federal Havacılık Dairesi (Federal Aviation Administration), 1958 yılında çıkartılan Federal Sivil Havacılık Kanunu ile kurulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nde havacılığın gelişimi ve kurallarından sorumlu bir federal devlet dairesidir.

FAA, uluslararası sivil havacılık şirketlerine ve otoritelerine pek çok faydası olan güçlü ve etkili bir örgüt olduğu için uluslararası bir örgüt olmamasına rağmen uluslararası kuruluşlar arasında ele alınmaktadır.

29

Teknik ve eğitim tesisleri yabancı hükümetlere ve havacılık otoritelerine hizmet vermektedir. Sivil havacılık güvenliği ile ilgili konularda ICAO üyesi ülkelerle ortak çalışmalar yapmakta ve incelemelerde bulunmaktadır.

ABD sivil havacılık faaliyetlerinin büyüklüğü nedeniyle, FAA’in kural ve düzenlemeleri diğer ülkelerdeki havaalanları ve havayolu şirketlerini de etkilemektedir.

FAA; pilotları, uçakları, havaalanlarını ve hava sahalarını düzenlemekte ve lisanslandırmaktadır. Aynı zamanda hava trafik sistemini yönetir ve havayolu şirketlerini, uçuş okullarını, uçuş öğretmenlerini, bakım teknisyenleri ile bakım merkezlerini de yetkilendirir, kontrol eder ve denetler.

1.10. Avrupa Havacılık Güvenliği Kurumu – EASA

Sivil havacılıkta emniyet ve çevresel koruma ile ilgili standartlar oluşturmayı amaçlayan EASA (The European Aviation Safety Agency) Avrupa Birliği’nin bağımsız bir kurumu olarak 2003 yılında faaliyetlerine başlamıştır.

Kurum, üyeler arasında standartların uygulanıp uygulanmadığını izler, gerekli teknik desteği, eğitim ve araştırmayı sağlar.

EASA’nın temel görevleri şunlardır:

Güvenlik konusunda kurallar koymak, AB üye ülkelere ve Avrupa Komisyonu’na

teknik destek sağlamak,

Avrupa havacılık güvenliği kuralları uygulamalarının standart biçimde olmasını

sağlamak amacıyla denetim, eğitim ve standardizasyon programları geliştirmek,

30

Uçak, motor ve diğer yapısal parçaların güvenlik açısından ve çevresel

standartlara uygunluğunu belgeleyen sertifikalar vermek,

Dünya çapındaki diğer üreticileri ve bakım faaliyetlerinde bulunanları incelemeye

almak ve uygun bulunursa faaliyetlerini onaylamak,

Havacılık güvenliğini geliştirmek için gerekli bilgileri toplamak, analiz etmek.

1.11. Avrupa Hava Yolları Birliği - AEA

Avrupa Havayolları Birliği (AEA, kurumun İngilizce ismi olan Association of European Airlines'ın kısaltması), 31 Avrupalı havayolları şirketinden oluşan bir birliktir. Birliğin amaçları üye havayolları şirketlerini, gerek Avrupa Birliği içinde gerekse diğer kuruluşlara karşı temsil etmektir.

Birliğin başlangıcı 1952'ye dayanıp,Air France, KLM, Sabena Airlines ve Swissair şirketlerinin öncülüğü ile kurulmuştur. 2005 senesinde birliğe üye şirketleri toplam 346.475.239 yolcu taşımıştır.

Üyeler

Adria Air Ways

Aer Lingus

Air France

Air One

Air Malta

Alitalia

Austrian

BMI

British Air Ways

Icelandair

Jat Air Ways

KLM

LOT Polish Airlines

Deutsche Lufthansa

Luxair

Malév Hungarian Airlines

Olympic Airlines

Scandinavian Airlines System

http://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_Birli%C4%9Fihttp://tr.wikipedia.org/wiki/Air_Francehttp://tr.wikipedia.org/wiki/KLMhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sabena&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Swissair&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Adria_Airwayshttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aer_Lingus&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Air_Francehttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Air_One&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Air_Maltahttp://tr.wikipedia.org/wiki/Alitaliahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Austrian&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bmi_(airline)&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/British_Airwayshttp://tr.wikipedia.org/wiki/Icelandairhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Jat_Airways&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/KLMhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=LOT_Polish_Airlines&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Lufthansahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Luxair&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Mal%C3%A9v_Hungarian_Airlineshttp://tr.wikipedia.org/wiki/Olympic_Airlineshttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Scandinavian_Airlines_System&action=edit&redlink=1

31

Brussels Airlines

Cargolux

Croatia Airlines

Czech Airlines

Cyprus Air Ways

Finnair

Iberia Airlines

Spanair

Swiss

TAP Portugal

TAROM

Türk Hava Yolları

Virgin Atlantic Air Ways

1.12. SHGM (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü)

Ülkemizde sivil havacılık alanında düzenlemeleri yapmakla görevli Sivil Havacılık Müdürlüğü’nün diğer görevleri şunlardır.

Sivil havacılık faaliyetlerinin teknik, ekonomik ve sosyal gelişmeleri kamu

yararına ve milli güvenlik amaçlarına uygun olarak kurulmasını ve geliştirilmesini

sağlayacak esasları tespit etmek ve uygulanmasını takip etmek ve denetlemek,

Türkiye hava sahasında faaliyette bulunan sivil uçakların uçuşa elverişlilik

şartlarını tayin etmek ve belgelerini tanzim ederek sicillerini tutmak, mürettebat

ehliyetlerini mevzuata göre denetlemek,

Türk sivil havacılık sahasında görev alan ve ihtisası dolayısı ile gerekli görülen

personelin ehliyet şartlarını tayin etmek ve lisanslarını tanzim ederek sicillerini

tutmak,

Yurt içinde ve dışında hava ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak isteyen Türk ve

yurt içinde ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak isteyen yabancı gerçek veya tüzel

kişilere verilecek izinlerin esaslarını ve şartlarını hazırlamak, faaliyetlerini

denetlemek, ilgili kuruluşların görüşlerini almak suretiyle, Türkiye hava sahasında

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Brussels_Airlines&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cargolux&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Croatia_Airlineshttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Czech_Airlines&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cyprus_Airways&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Finnair&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Iberia_Airlineshttp://tr.wikipedia.org/wiki/Spanairhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Swiss_International_Airlines&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=TAP_Portugal&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/TAROMhttp://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Hava_Yollar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/Virgin_Atlantic_Airways

32

sivil uçakların seyrüseferini, trafik haberleşme hizmetlerini kamu güvenliği

bakımından düzenlemek, denetlemek, gerekli tedbirleri almak ve aldırtmak,

Hava seyrüsefer güvenliği bakımından hava meydanlarının teknik niteliklerini ve

işletme esaslarını tayin etmek ve uygulamaları denetlemek,

Milletlerarası sivil havacılık sahasındaki gelişmeleri takip ederek ülkemiz sivil

havacılık faaliyetlerinde bu gelişmelerin uygulanması için tedbirler almak, sivil

havacılıkla ilgili planların hazırlanmasını sağlamak ve uygulaması ile ilgili

faaliyetlerde diğer milletlerarası kuruluşlarla işbirliği yapmak,

Türkiye hava sahasında hava arama ve kurtarma hizmetlerinin yapılması

hususunda ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlamak ve sivil havacılık kazalarını tahkik

etmek, tahkikat sonuçlarına göre gerekli tedbirleri almak,

Sivil havacılık eğitim müesseselerinin kuruluş ve çalışma esaslarını tayin etmek

ve denetlemek,

Sivil havacılık faaliyetleri ile ilgili olarak konulmuş mevzuat ve kurallara aykırı

hareket eden gerçek ve tüzelkişiler hakkında kanuni yollara başvurmak,

Hava ulaştırması konusunda milletlerarası ikili ve çok taraflı antlaşmaların

uygulanmasını takip etmek, bunlarla ilgili çalışmalara katılmak,

Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak.

1.13. Uluslararası İlişkiler Ülkemiz, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO), Avrupa Sivil Havacılık

Konferansı (ECAC) ve Avrupa Hava Seyrüseferi Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) üyesidir. Uluslararası ve bölgesel düzeyde birçok ortak çalışma içinde yer alınmaktadır. Türkiye, 2012 yılında, ECAC, EUROCONTROL, ICAO, JAA-TO, D8 Sivil Havacılık Komisyonu gibi kuruluşlarda aktif yönetim görevlerini de yürütmektedir.

1.14. İkili Hava Ulaştırma Anlaşmamız Bulunan Ülkeler

AVRUPA (AB ÜYESİ)

ALMANYA FİNLANDİYA İSVEÇ MACARİSTAN SLOVENYA

AVUSTURYA FRANSA LİTVANYA MALTA YUNANİSTAN

http://web.shgm.gov.tr/tr/uluslararasi-iliskiler

33

BELÇİKA HIRVATİSTAN İTALYA SLOVAKYA ESTONYA

BULGARİSTAN HOLLANDA ROMANYA POLONYA İSPANYA

ÇEK CUM. İNGİLTERE LETONYA PORTEKİZ LÜKSEMBURG

DANİMARKA İRLANDA

AVRUPA (AB ÜYESİ OLMAYAN)

ARNAVUTLUK KARADAĞ MOLDOVA UKRAYNA NORVEÇ

BELARUS KOSOVA RUSYA İZLANDA İSVİÇRE

BOSNA HERSEK MAKEDONYA SIRBİSTAN

AMERİKA

Kuzey

A.B.D.

Güney ANTIGUA

BARBUDA GUETAMALA PARAGUAY VENEZUELA

KANADA ARJANTİN GUYANA PERU KÜBA

MEKSİKA BELIZE HONDURAS SAINT LUCIA EL

SALVADOR

Orta

DOMİNİK C. BREZİLYA KOLOMBİYA

SAINT VINCENT

AND

GRENADINES NIKARAGUA

34

JAMAİKA EKVADOR KOSTA RIKA TRINIDAD

TOBAGO URUGUAY

PANAMA

ORTADOĞU

BAE İSRAİL LÜBNAN ÜRDÜN

BAHREYN KATAR S.ARABİSTAN YEMEN

IRAK KKTC SURİYE

İRAN KUVEYT UMMAN

ORTA ASYA

AZERBAYCAN ÖZBEKİSTAN

GÜRCİSTAN TACİKİSTAN

KAZAKİSTAN TÜRKMENİSTAN

KIRGIZİSTAN

ASYA

AFGANİSTAN G. KORE MALDİVLER SRİ LANKA KAMBOÇYA

BANGLADEŞ HİNDİSTAN MALEZYA TAYLAND LAO

BRUNEY HONG MOĞOLİSTAN VİETNAM PAKİSTAN

35

SULTANLIĞI KONG

ÇİN JAPONYA NEPAL ENDONEZYA SİNGAPUR

FİLİPİNLER MYANMAR

AFRİKA

BENİN ÇAD GAMBİYA KOMORLAR MISIR

BOTSWANA

DEM. KONGO

CUM. GANA KONGO MORİTANYA

BURKİNA FASO ETİYOPYA

GÜNEY AFRİKA CUM. LESOTHO MOZAMBİK

BURUNDİ FAS GÜNEY SUDAN LİBYA NİJER

CEZAYİR FİLDİŞİ SAHİLİ KAMERUN MADAGASKAR NİJERYA

CİBUTİ GABON KENYA MALİ ORTA

AFRİKA CUM.

RUANDA SİERRA LEONE SWAZİLAND TOGO

YEŞİL BURUN

ADALARI

SAO TOME &

PRI. SOMALİ ŞEYSELLER TUNUS ZAMBİYA

SENEGAL SUDAN TANZANYA UGANDA ZİMBABVE

36

ANGOLA GİNE ERİTRE EKVATOR

GİNESİ NAMİBYA

OKYANUSYA

AVUSTRALYA

FİJİ

YENİ ZELANDA

37

Uygulamalar

38

Uygulama Soruları

39

Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti

Bu bölümde, Sivil havacılık kurum ve kuruluşlarını ayrıntılı olarak inceledik. Söz konusu kurumların amaçlarını ve faaliyet alanlarını öğrendik.

40

Bölüm Soruları

1.Aşağıdakilerden hangisi uluslararası sivil havacılık kuruluşu değildir?

a. ICAO

b. IATA

c. ACI

d. DHMİ

2.Aşağıdakilerden hangisi ICAO’nun görevlerinden değildir?

a. Bütün dünya uluslararası sivil havacılığın emniyetle gelişmesini sağlamak,

b. Sözleşen devletler arasında hiçbir fark gözetmemek

c. Uluslararası sivil havacılığı bütün konuları ile genel olarak ilerletmek.

d.Havayolları arasında rekabeti geliştirmek

3. Aşağıdakilerden hangisi IATA’nın görevlerinden değildir?

a. Havacılık alanında standardizasyonu sağlamak,

b. Hava taşımacılığında rekabeti ve serbest ticareti savunan hava taşıyıcılarını temsil etmek.

c. ICAO, diğer uluslararası organizasyonlar ve bölgesel havayolu birlikleri ile işbirliği yapmamak.

d. Dünya halkı yararı için emniyetli, düzenli ve ekonomik hava taşımacılığını teşvik etmek, hava ticaretini geliştirmek ve bu konularla ilgili problemleri çözmek.

4. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde sivil havacılık alanında düzenlemeleri yapmakla görevli olan kurumlardan biridir?

a) Sivil Havacılık Müdürlüğü

b) DHMİ

c) ICAO

d) ACI

5. ………. iş amaçlı uçuşları, özel havacılığı, uçuş eğitimlerini, balonlu uçuşları, paraşüt atlayışlarını, yelken kanat uçuşlarını, planör uçuşlarını, hava fotoğrafçılığını, motorlu yelken kanat uçuşlarını, hava ambulansı uçuşlarını, zirai ilaçlama uçuşlarını, trafik denetleme uçuşlarını, charter uçuşlarını, polis devriye uçuşlarını, orman yangını uçuşlarını ve diğer birçok farklı uçuşu kapsar.

Yukarıda verilen ifadede boş bırakılan yere aşağıdaki seçeneklerden hangisi getirilmelidir?

a) Sivil havacılık

http://tr.wikipedia.org/wiki/Balonhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Para%C5%9F%C3%BCthttp://tr.wikipedia.org/wiki/Yelken_kanathttp://tr.wikipedia.org/wiki/Plan%C3%B6rhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hava_foto%C4%9Fraf%C3%A7%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Motorlu_yelken_kanat&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hava_ambulans%C4%B1&action=edit&redlink=1

41

b) Askeri havacılık

c) Genel havacılık

d) Özel taşımacılık

6- 9 Aşağıda yer alan ifadelerden doğru olana D, yanlış olana ise Y yazınız.

6. ……; Federal Havacılık Dairesi 1958 yılında çıkartılan Federal Sivil ve Genel Havacılık Kanunu ile kurulmuştur

7. ……; Eurocontrol’ün görevlerinden biri de hava trafiğinin gelecekteki ihtiyaçlarını analiz ederek bu ihtiyaçları karşılayacak yeni teknikler geliştirmek

8. …….; IATA (International Air Transport Association) tüm dünyadan tarifeli havayolu taşıyıcılarının temsil edildiği ticari bir kuruluştur. 1945 yılında kurulmuştur.

9. …….; Avrupa Havayolları Birliği (AEA, kurumun İngilizce ismi olan Association of European Airlines'ın kısaltması), Avrupa ülkelerinden oluşan bir birliktir. Birliğin amaçları üye havayolları şirketlerini, gerek Avrupa Birliği içinde gerekse diğer kuruluşlara karşı temsil etmektir.

10. Uluslararası sivil havacılık kuruluşlarından ICAO ve IATA’nın tanımını yapınız. Var ise benzerlik ve farklılıklarını açıklayınız.

Cevaplar

1)d, 2)d, 3)c, 4)a, 5)c, 6)y, 7)d, 8)d, 9)y

http://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_Birli%C4%9Fi

42

2. TERMİNOLOJİ TANIMI

43


1.1. Havacılık Alfabesi 1.2. Havalimanı Kodlamaları 1.3. Havayolları Kodlamaları 1.4. Uçak Tescil İşaretleri/ Kuyruk Adı (Registration) Kodlamaları 1.5. Bir Havaalanının Genel Görünümü ve Havalimanı Terimleri 1.6. Havacılık Faaliyetleri

44


Terminoloji kavramlı hangi amaç ile kullanılır?

Havacılık terminolojisi nedir?

Havalimanlarında ve havayolunda kullanılan kodlamalar nelerdir?

45



Havacılık Alfabesi Havacılıkta kullanılan terimleri ve bu terimlerin

önemini kavrar.

Bölüm içerisinde yer alan konunun incelenmesi ile

Havalimanı Kodlamaları Havayolları Kodlamaları

Havalimanı ve hava yolları kodlamalarını bilir.


Havacılık Faaliyetleri Havacılık faaliyetlerini sıralar.


46

Anahtar Kavramlar

Terminoloji

47

Giriş

Terim sözcüğü değişik bilim-sanat ve meslek dallarında kullanılan, özel kullanım alanı bulmuş, uzun bir sürenin birikimi olan özel sözcükleri ifade etmek için kullanılmaktadır.

Terminoloji terimlerle uğraşan bilim dalı anlamına gelmektedir. Grekçe kökenlidir. Kavramsal sözcüklerin gerek anlamlarını, gerekse kullanımlarını inceleyen terminoloji farklı kavramları da sınıflamaktadır.

Bilimsel açıdan düşünüldüğünde, çeşitli ülkelerde araştırma yapan bilim adamlarının terminoloji sayesinde birbirini anlayarak, bilimin daha iyi gelişmesini sağlamaktadır. Her konunun anlaşılabilirliğini kolaylaştıran kendine özgü bir terminolojisi vardır. Bu terminoloji konu ile ilgili bir paylaşım yapıldığında ortak dil kullanıldığı için aktarımı kolaylaştırır, kullanılan ifadeler açısından o konuya özellik katar. Aynı meslek grubunu paylaşan insanların aynı dili kullanmasını sağlar.

48

2.1. Havacılık Alfabesi – Havalimanı Kodları ve Kısaltmaları A- Alpha J- Juliet S- Sierra

B- Bravo K- Kilo T- Tango

C- Charlie L- Lima U- Uniform

D- Delta M- Mike V- Victor

E- Echo N- November W- Whiskey

F- Foxtrot O- Oscar X- Xray

G- Golf P- Papa S- Sierra

H- Hotel Q- Quebec Y- Yankee

I- India R- Romeo Z- Zulu

2.2. Havalimanı Kodlamaları ICAO kodları havalimanları için dört harfli kodlardır. LTFJ gibi. LTFJ = Sabiha

Gökçen LTBJ = İzmir meydanı gibi. ‘’L’’ Avrupa kıtasının dünyadaki yerini, ‘’T’’ bölgedeki Türkiye ülke kodu ‘’F’’ Ülke içindeki saha kodunu ve ‘’J’’ ise saha içindeki havalimanı kodunu ifade eder.

ICAO kodları havalimanları için dört harfli kodlardır. Örnek: LTAC = Esenboğa Meydanı gibi.

L T A C

Avrupa kıtasının dünyadaki yerini

Bölgedeki Türkiye ülke kodu

Ülke içindeki saha kodu

Saha içindeki havalimanı kodunu ifade eder.

IATA kodları 3 harfli kodlardır. SAW, ADB gibi.

2.3. Havayolları Kodlamaları ICAO kodları üç harfli kodlardır. THY PGT, SXS GWI... gibi.

49

IATA kodları iki harfli kodlardır. TK, PC, XQ, 4U... gibi.

IATA KODLAR ICAO KODLAR HAVAYOLU

TK THY TURKISH AIRLINES

LX SWR SWISS INT A/L

4U GWI GERMAN WINGS

1I PGT PEGASUS

LT LTU LTU

ZB MON MONARCH

OS AUA AUSTRIAN A/L

2.4. Uçak Tescil İşaretleri / Kuyruk Adı (REGISTRATION) Kodlamaları Her hava aracının tescil edildiği ülkeye ait en az 5 rakam ya da harften oluşan kuyruk

adları vardır. İlk veya ilk iki harfi ait olduğu ülkeyi temsil eder.

TC... Türkiye tescili, D... Almanya tescili gibi

Örneğin: TC-AAR, TC-AAH, D-AKNU, D-ANNA

50

2.5. Bir Havaalanının Genel Görünümü ve Havalimanı Terimleri

Sivil havacılık faaliyetlerinin gerçekleşmesi havalimanı içinde yer almaktadır. Ana hatlarıyla bir havalimanının oluşumunda yer alan mekanlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

Approach Lights (Yaklaşma Işıkları)

Runway (Pist)

Taxiway (Pist Giriş-Çıkış Yolları)

Emergency Runway (Yedek Pist)

Control Tower (Kontrol Kulesi)

Apron (Havalimanı Alanı)

Aircraft Stand (Uçak Park Yeri)

Passenger Boarding Bridge (Uçağa Binme Köprüsü)

Finger (Yolcu Geçidi)

Terminal Building (Terminal Binası)

Handling Building (Yer Hizmetleri Binası)

51

Cargo Terminal (Kargo Hizmetleri Binası)

Catering Building (İkram Binası)

Maintenance Hangars (Bakım Hangarları)

Fuel Store (Yakıt Deposu)

2.6. Havacılık Faaliyetleri Dünya sivil havacılık faaliyetleri uluslararası organizasyonu olan ICAO (International

Civil Aviation Organization) tarafından belirlenen kurallar tarafından sürdürülmektedir. Uluslararası sivil havacılık içinde yer alan tüm ülkeler kendi ulaştırma otoritelerinin taahhüdü çerçevesinde uçuşlarında bu organizasyonun belirlediği kuralları uygularlar. Bu kapsamda aşağıdaki terimlere yer verilmiştir.

INTERNATIONAL CIVIL AVIATION

ORGANISATION

Uluslararası Sivil Havacılık Kuruluşu

MINISTRY OF TRANSPORT AND

COMMUNICATIONS

Ulaştırma Bakanlığı

TURKISH AIRLINES GENERAL

DIRECTORATE

Türk Hava Yolları Genel Müdürlüğü

FLIGHT OPERATIONS MANAGER Uçuş İşletme Başkanı

CHIEF PILOT Baş Pilot

CABIN ATTENDANT’S MANAGER Kabin Memurları Müdürü

CABIN ATTENDANTS TRAINING CHIEF Kabin Memurları Eğitim Şefi

NATION Ulus

NATIONAL Ulusal

NATIONALITY Millet

CALL SIGN Uçuş Çağrı Adı

REGISTRATION Kanat Çağrı Adı

AIR TRAFFIC CONTROL (ATC) Hava trafiğinin güvenli, düzenli ve hızlı bir

şekilde akışını sağlamak üzere kurulmuş bir

kuruluş

INSTRUMENT FLIGHT RULES (IFR) Aletle uçuş kuralları

VISUAL FLIGHT RULES (VER) Görerek uçuş kuralları

INSTRUMENT LANDING SYSTEM (ILS) Aletle iniş sistemi

CLEARENCE Müsaade

TAKE-OFF Kalkış

52

CLIMB Tırmanış

CRUISE Seyahat uçuşu

CRUISING FLIGHT LEVEL Uçuş seviyesi

CRUISING SPEED Uçuş hızı

HOLDING Bekleme

DESCENT Alçalma

APPROACH Yaklaşma

LANDING İniş

MISSED APPROACH İnişten vazgeçme

DIVERSION İniş meydanından başka meydana gidiş

ROUTE Yol

START UP CLEARENCE Motor çalıştırma müsaadesi

FLIGHT PLAN Bir meydandan diğerine nasıl ve hangi

yollardan gidileceğini gösteren ve önceden

pilot tarafından doldurulan bir form

MACH Ses hızı

ABORTED TAKE OFF Kalkıştan vazgeçme

REJECTED TAKE OFF Kalkıştan vazgeçme

PRIORITY LANDING İnişte öncelik

FLIGHT TRAINING CENTER Uçuş Eğitim Merkezi

NEWSTAND Gazete bayii

LIQUEUR SHOP İçki satılan yer

CLEARING HOUSE Hava yolu şirketlerinin birbirlerine olan

borçlarını dengeleyen kuruluş

CIVIL AVIATION AUTHORITY Sivil havayolu taşımacılığını düzenleyen

kuruluş

HOLDING POINT Bekleme noktası

HOLDING AREA Bekleme yeri

END OF RUNWAY Pist başı veya sonu

DEPARTURES Kalkış terminali

CONTROL TOWER Uçuş kulesi

INTERNATIONAL LINES Dış hatlar terminali

53

DOMESTIC LINES İç hatlar terminali

AIRPORT TICKET OFFICE Havalimanı bilet satış ofisi

CITY TICKET OFFICE Şehir bilet satış bürosu

TICKET SALES COUNTER Bilet satış kontuarı

SECURITY CHECK Güvenlik kontrolu

PASSENGER COUNT Yolcu sayımı

AIRPORT Havalimanı

TERMINAL Terminal Binası

DESTINATION AIRPORT Gidiş Meydanı

MAINTENANCE CENTER Bakım Merkezi

ALTERNATE AIRPORT Yedek Meydan

HANGAR Hangar

RUNWAY Pist

GATE Yolcuların uçağa bindikleri terminal

binasındaki çıkış kapısı

RAMP Uçuşların taxi yaptıkları veya yolcu almak

veya indirmek üzere durduğu beton ile kaplı

alan.

APRON Ramp

LOUNGE Pasaport kontrolundan geçen yolcuların uçuş

için bekledikleri her türlü ihtiyaca cevap

verilen salon

DEPARTURE LOUNGE Kalkış öncesi bekleme salonu

AIR BRIDGE Terminal binası ile uçak arasında sabit veya

hareketli tüp geçit

JETWAY Air bridge ile uçak arasındaki hareketli köprü

RUNWAY Uçakların iniş ve kalkış yaptıkları yol (Pist)

TAXI WAY Uçakların kalkışa giderken veya indikten

sonra park edecekleri yere giderken taxi

yaptıkları yol

PARKING LOT Araba park yeri

VIP LOUNGE Çok önemli kişilere ayrılan salon

54

DUTY FREE SHOP Gümrüksüz malların satış mağazası

PARKING STAND Uçağın park ettiği yer

PARKING POSITION Park yeri

STAND NUMBER Park yeri numarası

GATE NUMBER Terminaldeki gidiş, çıkış kapısı numarası

PASSPORT CONTROL Pasaport kontrol yeri

CUSTOMS CONTROL Gümrük kontrol yeri

CHECK IN COUNTER Bilet ve bagaj işleminin yapıldığı yer

TICKET SALES OFFICE Bilet satış yeri

55

Uygulamalar

56

Uygulama Soruları

57

Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti

Bu bölümde, havayollarında kullanılan genel terimleri ve havayolu kodlamalarını öğrendik. Ayrıca havacılık faaliyetlerinde kullanılan genel terimlerin kodlamalarını ve anlamlarını öğrendik.

58

Bölüm Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi IATA kodlarından değildir?

a. TK

b. ZB

c. OS

d. MON

2. Aşağıdakilerden hangisi ICAO kodlarından değildir?

a. THY

b. SWR

c. LT

d. MON

3. IATA kodları kaç harflidir?

a. Üç

b. İki

c. Dört

d. Altı

I. Emergency Runway

II.Approach Lights

III.Taxiway

4. Yukarıda verilen havalimanı mekanları sırasıyla hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

a. Yedek Pist, Yaklaşma Işıkları, Pist Giriş-Çıkış Yolları

b. Yedek Pist, Pist Giriş-Çıkış Yolları, Yaklaşma Işıkları

c. Yaklaşma Işıkları, Pist Giriş-Çıkış Yolları, Yedek Pist

d. Yaklaşma Işıkları, Yedek Pist, Pist Giriş-Çıkış Yolları

59

5-9 Aşağıdaki ifadelerden doğru olana D, yanlış olana ise Y yazınız.

5. …..; Dünya sivil havacılık faaliyetleri IATA tarafından belirlenen kurallar ile standart hale getirilmiştir.

6. …...; VISUAL FLIGHT RULES (VER) Görerek uçuş kuralları anlamına gelmektedir.

7. ……; CONTROL TOWER kontrol kulesi anlamına gelmektedir.

8. …..; Her hava aracının tescil edildiği ülkeye ait en az 2 rakam ya da harften oluşan kuyruk adları vardır.

9. …...; ICAO kodları havalimanları için dört harfli kodlardır. ICAO havayolları kodları ise üç harfli kodlardır

10. Terminoloji kavramını açıklayınız. Havayollarında kullanılan terimlere örnekler veriniz.

Cevaplar

1)d, 2)c, 3)b, 4)a, 5)y, 6)d, 7)y, 8)y, 9)d

60

3. YOLCU HİZMETLERİ TERMİNOLOJİSİ

61


3.1. Kontuar

3.2. Boarding

3.3. Arrival

3.4. Yolcu Hizmetlerinde Kullanılan Kodlamalar ve Karşılıkları

62


Yolcu hizmetlerinde kullanılan genel terminoloji nedir?

Kontuar, Boarding vb kavramlar nedir?

63



Yolcu Hizmetlerinde

Kullanılan Kodlamalar ve Karşılıkları

Yolcu Hizmetlerinde

Kullanılan Kodlamalar ve Karşılıklarıni analiz eder, tanımlar.


64

Anahtar Kavramlar

Kontuar

Arrival

Boarding

65

Giriş

Yolcu hizmetleri yolcunun terminale girdikten sonra uçağa binene kadar ve uçaktan indikten sonra terminali terk edene kadar geçen süreçte havayolu şirketi ile ilgili tüm işlemlerdir. Bu işlemler gerçekleştirildikleri noktalara göre çeşitli başlıklarda toplanmıştır.

66

3.1. Kontuar

Check-in adını verdiğimiz, yolcu bagajının teslim alınması ve biniş kartının üretilmesi işleminin yapıldığı bölüm. Bu bölüm terminale girdikten sonra yolcu hizmetleri memurları ile karşılaştığımız ilk noktadır ki burada yapılan işlem sadece yolcunun uçakta oturacağı yer numarasının belirlenmesi değil, yolcuyla ilgili bazı bilgilerin gerekli birimlere iletilmek üzere sisteme girilmesi ve belirli kontrollerin yapılmasıdır. Yolcunun biletinin geçerliliği, pasaport ya da kimliği, gideceği ülke için geçerli vizesinin olup olmadığı, bagajında uçakta taşınmaya uygun olmayan ya da gideceği ülke kurallarına göre kabul edilmeyen herhangi bir madde bulunup bulunmadığı, bagajının ağırlığı check-in esnasında kontrol edilir. Bunların yanı sıra özel hizmet talebinde bulunan yolcular için (tekerlekli sandalye, sedye, özel yemek vb.) ilgili birimlerin ve gidecekleri istasyonun bilgilendirilmesi, hasta ve hamile yolcuların raporlarının kontrol edilmesi, uçuşa elverişli olmayan yolcuların tespit edilmesi de kontuar personelinin görevleri arasındadır.

3.2. Boarding

Pasaport kontrolü ve güvenlikten geçmiş yolcunun uçağa binmeden önce son olarak müracaat ettiği nokta. Boarding personeli, yolcuların son kontrollerini yapar, engelli ve çocuklulardan başlayarak tüm yolcuyu uçağa kabul eder, kimlik ve biniş kartı eşleştirmelerini yapar, varsa eksik yolcuların bagajlarının ayrılması için gerekli birimlerle irtibata geçer, uçaktaki yolcu sayısı ve özel durumu olan yolcular hakkında uçuş ekibini bilgilendirir. Rezervasyon, bilet satış ve check-in aşamalarında yapılan tüm hataların düzeltilebileceği son nokta olması, uçağın problemsiz olarak kapatılması açısından boarding personeline önemli bir sorumluluk yüklemektedir.

3.3. Arrival

Uçak inişinde yolcuların havayolu personeli tarafından karşılandığı bölüm. Başka bir seferle devamı olan yolcuların check-in işlemlerinin yapılması, seferin geç gelişi nedeniyle bağlantılı seferini kaçıran yolculara alternatif seferler bulunarak son noktaya ulaşmalarının sağlanması, uzun süre transit bekleyecek yolculara otel hizmeti verilmesi gibi hizmetler bu bölümde verilir. Ayrıca yardıma ihtiyacı olan yolcuların karşılayıcılarına teslim edilmesi ve ülkeye giriş yapamayan yolcuların gerekli evrak düzenlenerek ilk çıkış noktalarına geri dönüşlerinin sağlanması da arrival personelinin sorumluluğundadır.

Yolcu hizmetlerinin oluşumunda yer alan kavramlar ve kodlamalar aşağıdaki gibi ele alınabilir.

3.4. Yolcu Hizmetlerinde Kullanılan Kodlamalar ve Karşılıkları AVIH Animal in hold

Kargo kompartımanında taşınan canlı hayvan

BIKE Bicycle

Bisiklet

BLND Blind passenger

67

Görme özürlü yolcu

BSCT Baby basket

Bebek puseti

BULK Bulky baggage

Kargo kompartımanında taşınır bagaj

CBBG Cabin baggage

Kabinde taşınır bagaj

CKIN Check-in

Yolcu kabulü

COUR Courier

Kurye

DEAF Deaf

Duyma özürlü yolcu

DEPA Deportee accompanied by an escort

Eskortlu deporte

DEPU Deportee unaccompanied

Eskort gerektirmeyen deporte

DIPL Diplomatic baggage

Diplomatik bagaj

EXST Extra seat

Ekstra koltuk

FARE Fare

Bilet ücret kodu

FQTV Frequent Traveller

FF kapsamındaki yolcu

FRAG Fragile

Kırılabilir bagaj

GPST Group seat request

Gruplar için yer ayırma

GRPF Group fare data

Grup ücret bilgisi

GRPS Group

Grup

68

INAD Inadmissible passenger

Sınırdan geri çevrilen yolcu

JTOP Joint operation

Ortak uçuşlar belirleyicisi/kodu

LANG Language

Lisan

LEGB Two legs broken

İki bacağı kırık

LEGL Left leg broken

Sol bacağı kırık

LEGR Right leg broken

Sağ bacağı kırık

MAAS Meet and assist

Karşıla ve yardımcı ol

MEDA Medical case

Sağlıkla ilgili durum

NSSA Non smoking seat aisle

Sigara içilmeyen koridor koltuğu

NSSB Non smoking bulk head seat

Sigara içilmeyen galleyden sonraki ilk sıra

NSST Non smoking seat

Sigara içilmeyen koltuk

NSSW Non smoking seat window

Sigara içilmeyen pencere kenarı koltuk

OTHS Others

Diğer hizmetler

PETC Pet in cabin

Kabinde taşınır canlı hayvan

PSPT Passport number

Pasaport numarası

RQST Seat request

Talep edilen yer

69

SEMN Seaman

Denizci

SMSA Smoking seat aisle

Sigara içilen bölüm koridor koltuk

SMSB Smoking bulkhead seat

Sigara içilen galleyden sonraki ilk sıra

SMST Smoking seat

Sigara içilen bölüm

SMSW Smoking seat window

Sigara içilen bölüm pencere kenarı koltuk

SPEQ Sports equipment

Spor malzemesi

STCR Passenger on stretcher

Sedyeli yolcu

TKTL Ticketing time limit

Biletleme için verilen süre

TWOV Transit/transfer without visa

Vizesiz transit/transfer yolcu

UMNR Unaccompanied minor

Refakatsiz yolcu

UPGR Upgrade -Sınıf yükseltme

XBAG Excess baggage

Fazla bagaj

ARR Arrival

Geliş seferleri

CHD Child passenger

Çocuk yolcu

CIP Commercially important passenger

Ticari öneme sahip yolcu

CTC Contact information

İrtibat bilgisi

CTCA Contact adress

70

İrtibat adresi

CTCB Contact business phone

İş irtibat telefonu

CTCE Contact E-mail adress

İrtibat E-mail adresi

CTCH Contact home phone

Ev irtibat telefonu

CTCT Travel Agent Phone

Acenta telefon numarası

CTCP Phone Nature Not Known

Telefon numarasının ait olduğu yer belli değil

FARE Fare information

Ücret bilgisi

INAD Inadmissible passenger

Sınırdan geri çevrilen yolcu

INF Baby/infant

Bebek

PAP Single passenger

Tek yolcu

PAX More than one passenger

Birden fazla yolcu

PNR Passenger name record

Yolcu/isim rezervasyon kaydı

RLOC Record locator

Rezervasyon kaydını yaptıran

STPC Stopover cost

Ara noktadaki hizmeten alınan ücret

TC Tour conductor

Tur liderinin belirlenmesi

TCP Together traveling group

Birlikte seyahat eden grup

TCQM Qualiflyer Traveller Club Card holder

Qualiflyer Traveller Club Kart�

Documents

HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ TERMİNOLOJİSİauzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/sivilhava_ao/havacilik...1 HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ TERMİNOLOJİSİ SİVİL HAVA ULAŞTIRMA İŞLETMECİLİĞİ