Upload
others
View
14
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Hayatımızda Kimya:
Kimyanın Teknolojik
Uygulamaları Hasan Seçen
II. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi,
5-8 Temmuz 2011-Erzurum
Louis Pasteur: Hayır, binlerce kere hayır! Bilim ve
uygulamalı bilim diye iki ayrı bilim
yoktur! Tek bir bilim ve onun
uygulaması vardır! Bu ikisi birbirine
meyvenin ağaca bağlı olduğu gibi
bağlıdır! Meyve de özünde yeni bir
ağacı taşır!
1822-1895
2II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Bir bilgelik öyküsü: Mango
ağacı
3II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya kelimesinin kökeni
Ġlk kullanılış: Eski Mısır
Anlamı: Kara toprak
Kopt lisanıĠbraniceArapça
Chemistry (İng)
Chimica (İtal)
Chimie (Fr)
Chemie (Alm)
4II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimyacılar: Esrarengiz
adamlar
Bakış açıları:
Ġbni Haldun
Mesleme bin
Mecariti
Reşahat
18. yüzyıl
Fransız
ansiklopedisi
5II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimyanın amacı
Maddeyi anlama
Maddenin diğer maddelerle etkileşmesinde
maruz kalacağı değişmeler
6
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Eskilerin 4 elementi
Hava
Su
Toprak
Ateş
7II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimyacılar ne yaparlar?
Doğal dünyayı inceler ve
anlamaya çalışır.
Doğada olmayan
maddeler yapar
Yeni yöntemler geliştirir.
8II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
İlk kimyacılar neler yaptılar?
Bitkilerden boyalar
Odun kömürü
Sabun
Demir cevherinden demir
Bronz (Bakır+kalay)
MÖ 3600sivri uçlu silahlar
Ve cam (MÖ 1400 Mısır)
9
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Kimya merkezî bir bilimdir
Ziraat
Elektronik
Biyoloji
Tıp
Çevre bilimi
Bilgisayar bilimi
Mühendislik
Jeoloji
Fizik
Metallurji
Mineroloji
10
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Kimyayı yararlı ve üretken
yapan nedir?
Doğadaki maddeleri ortaya çıkarma
Doğadaki maddeleri basit yöntemlerle sentezleme
Yeni sentetik türevler geliştirme
13II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Doğadan kimyaya
Kauçuk: 18 milyon ton/yıl
üretim
1/3’ü doğal 2/3’ü sentetik
H3C H3C H3C
Cl Cl Cl
Doğal kauçuk
Sentetik kauçuk
14II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Doğadan kimyaya
Antibiyotikler
Bulaşan bakterilere
karşı bitki, hayvan ve
mikroorganizmalar,
ANTĠBĠYOTĠK
maddeler geliştirir.
Kullandığımız
antibiyotiklerin pek
çoğu böylece doğal
kaynaklıdır.
Streptomisin- antitüberküloz
Amoksisilin: Geniş spektrumlu
yarı–sentetik bir penisilindir
15II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Doğadan kimyaya:
Hipokrat’tan kalan bir ağrı ilâcı
Salisin
17II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Aspirin’in hikâyesi
1800’ler salisilik asit
izole ediliyor.
Fakat aşırı asidik.
1874 sodyum salisilat
yapılıyor fakat etken
olmadığı anlaşılıyor
1899, salisilik asit
türevlendiriliyor.
1915’ten beri aspirin
olarak pazarda
OH
COOH
OH
COONaNaHCO3
+ CO2 + H2O
O
COOH
C
O
CH3
Aspirin
18II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve sağlık endüstrisi
CÂMEĠ SIHHAT HÜDÂDAN HALKA BĠR NĠMET GĠBĠ,BĠR LĠBÂSI FATIRÂ OLMAZ CĠSME OL KĠSPET GĠBĠHALK ĠÇĠNDE MUTEBER BĠR NESNE YOK DEVLET GĠBĠOLMAYA DEVLET CĠHANDA BĠR NEFES SIHHAT GĠBĠ
19II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
İlâç endüstrisi: İlaçlar,
dezenfektanlar,
anestezikler, vitaminler
Ġlaç moleküllerinin kaynağı kimyadır.
8,000 molekül 8 ilaç adayı1 ilaç
20
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Kimya ve insektisitler
Kimya, böcek öldürücüler vasıtasıyla sağlığı
dolaylı olarak da korur.
21II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Çevre dostu
böcek ilaçları
Doğa bir çatışma ortamıdır.
Böcekler bitkileri yer
Bitkiler böcekleri uzaklaştırmak için madde üretirler.
Kimyacı bu maddelerin yapısını çözer, üretir ve bitkileri korumak için kullanır
22II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Güneş kremleri
Güneşe direk
maruz kalan pek
çok insan cilt
kanseri
olmaktadır
23II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Yapay tatlandırıcılar
Ġnsan alışkanlıklarını
kolay terk edemeyen
bir varlıktır.
24II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve hastalıkların teşhisi
Bir fotoğraf filmi kimyasal bir
tasarımdır.
Magnetic Resonance
Imaging (MRI) tekniği NMR
tekniğinin uygulamasıdır.
25II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Biyokimyasal süreçlerin
anlaşılması
EnzimHormonKan şekeri
Enzim bloke edilirse süreç yavaşlayacaktır.
Enzimin aktif bölgesinde Zn var.
Zn bloke edilirse enzim çalışmaz.
Neden anne sütü çocuğun gelişiminde daha
önemli?
28II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve hayat
Evimizdeki konfor (1)
36II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve hayat
Evimizdeki konfor (2)
37II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve HayatEvimizdeki KonforKainatta ne varsa suda yaşadı önce;
Üstümüzden su geçer doğunca ve ölünce
Necip Fazıl
39
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Kimya ve Çevre
Hem ileri bir teknoloji, hem tertemiz bir çevre
mümkün müdür?
40II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Dünya nüfusunu korumak
Nüfus artışını önlemek
Hayat standartını yükseltmek
41II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Çevreyi Korumakiçin
Ne olduğunu bilmeliyiz…
Daha çok bilgi, daha iyi ürünler ve yöntemler…
Çevreyle dost, ambalaj malzemeleri, geri kazanılabilir plastik, metal, kauçuk…
Temiz enerji…
Eastman Chemical Company :
1,5 milyon varil kimyasal/yıl
42II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Süperkritik su: (374 oC),
Dielektrik sabiti çok düşüyor.
Hidrojen bağları aşırı şekilde sınırlanıyor.
Sonuçta superkritik su, organik bir çözücü gibi
davranıyor.
Organik çözücülerde çözünen boyalar suda
çözünen boylar
44II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Nükleer Atıklar
Daha fazla kimya
bilgisi, daha
temiz çevre…
45II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Elektrik enerjisiyle çalışan
arabalar
Dayanıklı bataryalar
Yakıt hücreleri
2H2 +O22H2O
Hidrojen patlayıcıdır.
Hidrojenin depolanması???
46II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Hidrojenin depolanması
Nikel yastıklar?
Karbon nanotüpler?
NaBH4?
47II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
DDT’nin keşfi
Milyonlarca hayatın
korunması
1948, Nobel Bilim Ödülü
1962, Silent Spring’in
yayınlanması
1972, DDT’nin ABD
hükümeti tarafından
yasaklanması
Seçici insektisitler
Hermann Paul Müller ,
21 milyon hayat
48
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Kimya ve Çevre
Soğutucu gazlar
NH3, SO2
CFC’ler
Ozon tabakasının
tahribi
F
Cl
Cl
Cl
F
Cl
Cl
F
F
F
Cl
Cl
Cl
F
F
F
F
Cl
ClF
F
F
Cl
Cl
Cl
50II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Mekanizmanın
aydınlatılması
Cl O3 ClO O2
+
+
ClO O Cl O2+
+
51II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
DDT ve CFC’lerin bize öğrettiği:
Daha fazla bilgi, daha temiz çevre.
52II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Çevre
Küresel ısınma
CO2’nin etkisi
CO2
emisyonunu
azaltacak
yakıtlar….
Nükleer enerji
???
54II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya, elektronik,
bilgisayar
Evren matematik bir dille yazılmıştır. O dili öğrenmedikçe evreni anlamamız mümkün değildir. Galileo Galilei
55II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya, elektronik, bilgisayar
Edison’un lambasından
bilgisayarlara
56II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya, elektronik ve bilgisayar
Transistörler
Ġletkenler
Ġnsulatörler
Manyetik materyaller
Süper iletkenler
OHOHB C N O F
Al Si P S Cl
57II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve katalizörler
Niçin Katalizör?
Katı katalizörler
Biyokatalizörler
60
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Kiral ilaçlar
(a) Dünya geneli (B) Amerika
1982-2002 1992-2002
2500’ye yakın ilaç molekülü kiraldir.
62II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve Savunma
Canavarı öldürdüm,
çünkü kargım
DEMĠR’den idi;
Kuzgunu öldürdüm,
çünkü okum
BAKIR’dan idi!
63II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Kimya ve savunma
Savunma sanayii
Gök mavi, başak sarışın..
Adı ne güzel barışın!
Fakat senin on savaşa
Değer, ey yurt, bir karışın!
Arif Nihat Asya
64
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Gelecekte kimyada beklenen
Kanser, AIDS, Alzheimer, kalp hastalıkları için yeni ilâçlar gerekmektedir.
Obesite, insanlığı tehdit eden önemli bir sorundur.
Enerjiyi üretmek ve depolamak için yeni yöntemler
Nükleer atıkların izolasyonu için yöntemler geliştirmek
Benzin yerine elektrikle çalışan yeni araçlar geliştirmek
Çevreyle dost yeni üretim süreçleri
Hesapsal kimya ile ilaç dizaynı
Doğal enzimler gibi etkili ve seçici katalizörler geliştirmek
65II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Türkiye Kimya sanayiinin vizyonu:
Stratejik dökümanlar
66II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
2003-2023 döneminde gelişme ve değişimi
etkileyecek temel eğilimler ve itici güçler
68
II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ
22:48
Temel Bilimler Öngörü Çalışması Raporu
Hedeflerin ana başlıkları:
AR-GE harcamaları
AR-GE ‘de özel sektörün payı
Doğal gazı başka kimyasallara dönüştüren süreçler
Doğal kaynaklarımızdan sentetik yakıtlar
Ġleri teknoloji ürünleri
Yaygınlaşmış teknoparklar
Ulusal kaynak girdisi
Patent sayısı
Bilimsel dergilerdeki yayın kurulu üyelikleri
Lisans üstü eğitim
Yerli ham madde ve bilgiye dayalı üretim
Kimyagerler meslek odası
69II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Temel Bilimler Öngörü Çalışması Raporu
Hedefler:
Ġlaç etken ham maddelerinin üretimi
Kiral ilaç ham maddeleri
Kimya eğitimi
Polimer bilimi ve teknolojisi
Bor ve bor ürünleri
AR-GE’lerde uluslar arası akreditasyon
Savunma sanayiine yönelik AR-GE merkezleri
70II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Isaac Asımov’dan
Her yeni teknoloji atom ve molekülleri içereceğine göre, büyük ölçekli her üretim kaçınılmaz olarak kimya bilgisine gerek duyacaktır.
1920-1992
71II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
İsmail Gaspıralı’dan
1851-1914
Eğer ülkene hizmet etmek istiyorsan
yapabileceğin işten başla!
72II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Ulu Önder Atatürk’ten
Benim mânevî mirasım bilim ve akıldır!
73II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48
Daha ileri bilgi için:
Kişisel web sayfası: http://hasansecen.blogcu.com/E-posta: [email protected]
74II. ULUSAL KĠMYA EĞĠTĠMĠ KONGRESĠ22:48