Hemija 2 Casa

7/30/2019 Hemija 2 Casa

1/21

CRNA GORA MINISTARSTVOPROSVJETE I SPORTA ZAVOD ZA

KOLSTVO

Predmetni program

HEMIJA

I razred togodinje srednje strune kole

Podgorica2011.


2/21

2

Predmetni program HEMIJA za I razred trogodinje srednje strune kole izradila je Komisija u sljedeem sastavu:

Dr Lidija Stefanovi-Kaljaj, predsjednica

Biljana Jankovi, lanicaMilunka Jokovi, lanica

Nacionalni savjet za obrazovanje je na sedmoj sjednici odranoj 31. 08. 2011.godine donio predmetni program HEMIJA za I razred trogodinjesrednje strune kole.


3/21

3

1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA

HEMIJA

NAZIV PREDMETNOG PROGRAMAHemija za strune kole u trogodinjem trajanju sa fondom : 2 asa sedmino

2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMA

a) Poloaj, priroda i namjena predmetnog programa

Program hemije za srednje strune kole u trogodinjem trajanju sa fondom 2 asa sedmino, prvenstveno je usmjeren na usvajanje praktinihznanja o osnovnim hemijskim zakonitostima, pojavama i promjenama u prirodi i svakodnevnom okruenju, radi primjene u svakodnevnom ivotu, idoprinosu hemije u izgradnji kvalitetnijeg ivota.Vano je da uenici/e shvate da su hemijska postignua rijeila mnoge probleme ovjeanstva, dahemiari znaju proizvesti mnoge korisne supstance, da znaju sprijeiti ili bar ublaiti uinak tetnih supstanci, da znaju uticati na promjene koje

uoavamo i da znaju njima upravljati.

Izuavanje hemije omoguava sticanje hemijske pismenosti, odnosno bazinih znanja potrebnih svakom pojedincu, koja su dio optegobrazovanja i kulture.

b) Broj asova

Predmetni program se izuava u I razredu srednje strune kole u trogodinjem trajanju sa fondom 2 asa sedmino. Od ukupnog broja asova ,10 asova planira kola u saradnji sa lokalnom zajednicom.

60+10*

*asovi za dio programa koji je namijenjen planiranju kole i lokalne zajednice


4/21

4

3. OPTI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA:

Hemija je osnovna prirodna nauka za koju je karakteristian brzi rast informacija i podataka, uslovljen eksperimentom poduprtim istraivakimradom i brzim prenosom istraivakih dostignua u praksu. Hemija je interdisciplinarno povezana sa drugim prirodnim naukama.

1. Hemija kao kolski predmet ima za cilj:

- ovladavanje osnovnim znanjima o materiji i hemijskim promjenama koje se odvijaju u ivoj i neivoj prirodi, a potrebna su za razumijevanjeprirodnih pojava i procesa u svakodnevnom ivotu,

- osposobljavanje uenika/ca za primjenu steenih hemijskih znanja u svakodnevnom ivotu, tehnici i proizvodnji,- izvoenjem ogleda doprinosi razvoju manuelnih sposobnosti, radnih i estetskih navika,- povezivanje prethodnih znanja i sopstvenog iskustva sa novim znanjima i upotrebljivosti novih znanja u svakodnevnom ivotu,- sticanje hemijske pismenosti, odnosno bazinih znanja potrebnih svakom pojedincu, koja su dio opteg obrazovanja i kulture.

ZADACI NASTAVE HEMIJE:- Razviti vjetinu eksperimentisanja- Razviti sposobnost opaanja- Razviti sposobnost zakljuivanja- Razviti sposobnost izraavanja

2. Opti ciljevi nastavnog predmeta:

Uenici/e:- razvijaju razumijevanje osnovnih hemijskih pojmova uz razliite aktivnosti.- naue odreene hemijske fenomene, injenice, principe, zakone i teorije- usvoje hemijski rijenik i terminologiju- upoznaju primjenu hemije u svakodnevnom ivotu

- uoavaju znaaj hemije za sve privredne djelatnosti i za mnoge profesije- stiu i proiruju znanje i razumijevanje o opasnostima po zdravlje tokom rada- u razliitom okruenju kod kue i na poslu- prikladno koriste hemijske simbole, hemijske formule, hemijske jednaine- postanu sposobni da koriste informacije iz razliitih izvora- razvijaju kritiki odnos prema svom ponaanju u ivotnoj sredini, razvijaju stavove- prema racionalnom korienju energije i pravilnom odlaganju i reciklai otpada


5/21

5

4. Specifini ciljevi:Uenici/e:

- ue o grai supstance- razvijaju razumijevanje uzroka obilja i raznolikosti supstanci

- razvijaju sposobnost zapisivanja jednostavnih supstanci pomou simbola i formula- razvijaju razumijevanje hemijskih reakcija kao to su promjena mase i energije- razvijaju sposobnost opisivanja jednostavnih hemijskih promjena verbalno i hemijskim jednainama- postupno ue fizike i hemijske osobine pojedinih supstanci- ue o prirodnim izvorima supstanci i njihovim funkcijama u organizmu- razvijaju vjetine za bezbjedan rad sa supstancama za svakodnevnu upotrebu- razvijaju razumijevanje efekata supstanci na zdravlje i ivotnu sredinu- shvataju svrhu uenja hemije i njenu primjenu u svakodnevnom ivotu

5. Uenik/ca e biti osposobljen/a za:

- usvajanje praktinog znanja o osnovnim hemijskim zakonitostima , promjenama i procesima u prirodi i svakodnevnom okruenju- razvijanje vjetine za bezbjedan rad sa supstancama za svakodnevnu upotrebu- primjenu steenih znanja i vjetina u daljem strunom obrazovanju

.


6/21

4. SADRZAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

6

TEMA BROJ ASOVA

1. Osnovni hemijski pojmovi 32. Struktura atoma; Hemijske veze 43. Hemijske reakcije 54. Vrste neorganskih jedinjenja 55. Rastvori 56. Metali 87. Nemetali 88. Struktura organskih jedinjenja 39. Ugljovodonici 710. Organska jedinjenja sa kiseonikom 4

11. Polimeri 312. Bioloki vana jedinjenja(ugljeni hidrati, masti i ulja, proteini) 5

UKUPNO 60 asova


7/21

TEMA: OSNOVNI HEMIJSKI POJMOVIOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- shvati znaaj uenja hemije za ivotsavremenog ovjeka,

- shvati pojam supstance,- na osnovu jednostavnih ogleda

razlikuje fizika i hemijska svojstvasupstanci,

- zna kriterijume za razvrstavanjesupstanci,

- definie smjeu,- zna naine odvajanja sastojaka iz

smjee,

- razumije pojam elementa, simbola,formule i jedinjenja,

- zna ta je indeks i koeficijenat uformuli,

- definie relativnu atomsku i relativnumolekulsku masu, pojam mola imolarnu masu.

Uenici/e:

- navode svojstva supstance,- razlikuju proste i sloene supstance

na primjerima iz svakodnevnogivota,

- navode podjelu smjea,- nabrajaju naine dobijanja iste

supstance iz smjee,

- na jednostavan nain odvajaju istesupstance iz smjee,

- pravilno itaju simbole elemenata izPSE,

- razlikuju formule molekula elemenatai molekula jedinjenja,

- zapisuju jednostavne primjere formulaelemenata i jedinjenja,

- izraunavaju relativnumolekulsku, molarnu masu i koliinusupstance.

Supstance; smjee; hemijski simboli;formule; elementi; jedinjenja; molarnamasa; koliina supstance.

Hemija: gradivo osnovne kole.

Matematika: osnovne operacije.

Didatike preporuke:Na osnovu demonstracionih ogleda, shema, uenici/e posmatraju, diskutuju i izvode zakljuke o supstancama i smjei.Demonstracioni ogled: a) posmatrati izgled, boju, miris, rastvorljivost razliitih supstanci (ecer, so, sumpor, plavi kamen)

b) izdvojiti istu supstancu iz smjee (sublimacija joda, cijejne ...)c) prikazati preko sheme sastav smjee (vazduh, zemlja) koristiti podatke iz knjige, internetad) sastaviti modele molekula (npr. : H2O, CH4, H2SO4, H2, O2 ....)

7


8/21

TEMA: STRUKTURA ATOMA; HEMIJSKE VEZEOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- zna od kojih estica je izgraenatom,

- shvata ta je energetski nivo,podnivo i atomske orbitale,

- zna kako nastaje jonska a kakokovalentna veza.

Uenici/e:

- koriste atomski broj za odreivanjeelementarnih estica (p+ n0 e- ),

- posmatraju multimedijsku simulacijuza prikazivanje grae atoma,

- povezuju grau atoma sa mjestomelementa u periodnom sistemuelemenata(PSE).

- objanjavaju otputanje i primanjeelektrona pri nastajanju jona,

- objanjavaju stvaranje zajednikogelektronskog para,

- na primjerima predstavljaju jonsku ikovalentnu vezu.

Graa atoma;elektronska konfiguracija elemenata iPSE;jonska i kovalentna veza.


Fizika: struktura materije.

Didaktike preporuke:Koristiti shemu i multimedijalnu projekciju filma o strukturi atoma.Na primjerima supstance iz okruenja (kuhinjska so, voda, kiseonik, ugljendioksid i sl.) uoiti vrstu veze.

8


9/21

TEMA: HEMIJSKE REAKCIJEOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- shvata uslove nastajanja hemijskereakcije,

- razumije postupak sastavljanjajednaina hemijske reakcije,

- razlikuje reaktante i produktereakcija,

- pravilno primjenjuje hemijskusimboliku pri pisanju hemijskihjednaina,

- shvata znaaj izraunavanja mase ikoliine reaktanata i produkta,

- razumije ta se deava sa masomsupstance pri hemijskim reakcijama,

- upozna pojam reakcione toplote.

Uenici/e:

- opisuju uslove nastajanja hemijskereakcije,

- imenuju reaktante i produkte hemijskereakcije,

- vjebaju pravila za zapisivanje isreivanje jednostavnih hemijskihjednaina,

- izraunavaju masu i koliinureaktanata i produkata,

- razlikuju reakcije u kojima se toplotaoslobaa ili vezuje.

Jednaine hemijskih reakcija ;izraunavanja na osnovu hemijskihreakcija;toplotni efekat hemijske reakcije.


Matematika: osnovne operacije.

Fizika: kinetika energija.

Didaktike preporuke:

- Shvate znaaj izraunavanja koliine rektanata i produkata za procese industrijske proizvodnje (dobijanje amonijaka, sode, plavog kamena i sl)- Izvesti demonstracioni ogled, pratiti promjenu temperature pri rastvaranju (natrijum hidroksida i amonijum nitrata ...)- Izvesti zakljuak o promjeni rekcione toplote

- Navoditi primjere iz svakodnevnog ivota (gaenja krea, sagorijevanje goriva, eksplozije i sl.) i voditi diskusiju.

U izvoenju ogleda nastavnik/ca navodi uenika/cu na posmatranje promjena supstance (promjena boje, mirisa, nastajanje gasa, izdvajanje taloga) kao i energetske promjenereaktanata i produkta reakcije.

Treba ukazati na mjere opreza kod situacija kada dolazi do reakcija prilikom kojih se oslobaa velika koliina energije (eksplozivna sredstva, upotreba pirotehnikih sredstava,baklje na fudbalskim utakmicama, novogodinje prskalice).

9


10/21

TEMA: VRSTE NEORGANSKIH JEDINJENJAOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- zna ta su oksidi,- navede podjelu oksida,- definie kiseline i baze po

Arenijusovoj teoriji,- navodi svojstva kiselina i baza,- shvata reakciju neutralizacije,

- upozna osnovne indikatore zadokazivanje kiselina i baza,

- upozna pH -ljestvicu kao mjerilo za

procjenu kiselosti kiselina i baza uvodenim rastvorima,

- opie reakciju izmeu kiselina i baza,

- zna svojstva i upotrebu kiselina, bazai soli u svakodnevnom ivotu,

- zna tetne i opasne hemikalije udomainstvu, kako se njima rukuje ikako su obiljeene,

- upozna mjere u sluaju trovanjakiselinama i bazama,

- opie reakciju izmeu kiselina i baza.

Uenici/e:

- razlikuju kisele, bazne, neutralne iamfoterne okside,

- piu reakcije dobijanja i rastvaranjaoksida u vodi,

- imenuju nastale kiseline i baze,- predstavljaju disocijaciju kiselina,

baza ,- nabrajaju i neke kiseline i baze iz

prirodnog okruenja- (voe, povre, sredstva za ienje i

pranje),- na osnovu vrijednosti pH razlikuju:

kiselu, baznu i neutralnu sredinu,- osnovnim indikatorima odreuju pH

vrijednost vodenih rastvora razliitihuzoraka,

- izvode jednostavnu reakcijuneutralizacije (upotreba indikatora),

- na razliitim primjerima piu reakcijuneutralizacije,

- razlikuju karbonate, hloride,- sulfate, fosfate i nitrate,- itaju razliita uputstva za upotrebu

sredstava za kunu upotrebu.

Oksidi; kiseline; baze; soli ;pH vrijednost.


Biologija: pH vrijednost tjelesnih tenosti.

Didaktike preporuke:- shvate znaaj i tetna dejstva oksida iz okruenja (npr. : ivi kre, ugljen dioksid, ugljen monoksid, sumpordioksid, piu referate i diskutuju)

Ukazati na mogunosti trovanja ugljendioksidom prilikom sputanja u duboke bunare ili stare grobnice, septike jame, kao i njegovo nastajanje u pivarama i podrumima pri vrenjuire.Ukazati na mogunost guenja ugljenmonoksidom pri nedovoljnom sagorijevanju u zatvorenim prostorijama (tednjaci i kamini na drva, ureaji na gas i kerozin, rotilji na ugalj idrva, zagrijevanje vozila u garai, puenje...) Udisanje malih koliina ugljenmonoksida moe otetiti mozak, srce i druge organe;

- izvesti demonstracioni ogled: sagorijevanje magnezijumove trake, rastvoriti oksid magnezijuma u vodi i dokazati bazu- izvesti reakciju neutralizacije (hlorovodonina kiselina i natrijum hidroksid ili slino)

10


11/21

TEMA: RASTVORIOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- definie rastvore,- zna podjelu i sastav rastvora,- razumije pojam jaki i slabi elektroliti,- definie stepen disocijacije,- shvata pojmove: oksidacija,

redukcija, elektroliza.

Uenici/e:

- navode podjelu rastvora,- razlikuju osobine pravih i koloidnih

rastvora,- izraunavaju w(x) i C(x),- razlikuju jake i slabe elektrolite preko

stepena disocijacije,- odreuju oksidacini broj elementa u

formuli,- razlikuju oksidaciona i redukciona

sredstva.

rastvori (pravi, koloidni); elektroliti; stependisocijacije; oksido-redukcione reakcije;elektroliza.


Biologija: hemijski sastav elije.

Didaktike preporuke:- Pripremiti rastvore masenog udjela od obojenih vrstih supstanci (CuSO4 5H2O, KMnO4, K2Cr2O7 i sl.)- Izvesti elektrolizu vode, vodenog rastvora ZnJ2- Pripremiti prezentaciju kao npr.: eletrolitiko dobijanje metala, eletrolitiko preiavanja metala i sl. po izboru

11


12/21

TEMA: METALIOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- zna opta svojstva metala,- upozna svojstva metala (I,II,II) grupe

PSE,- uporedi reaktivnost alkalnih i

zemnoalkalnih metala,- navodi opte karakteristike prelaznih

elemenata,- zna znaaj prelaznih metala za

industriju i ivi svijet.

Uenici/e:

- nabrajaju opta svojstva metala (I, II,III grupe PSE),

- piu jednaine hemijskih reakcijaalkalnih i zemnoalkalnih metala sakiseonikom i vodom,

- ponavljaju karakteristike prelaznihelemenata i primjenu.

Opta svojstva metala;osnovne karakeristike(I, II, III PSE);najvanija svojstva alkalnih,zemnoalkalnih metala i njihovihjedinjenja(Na, Ca, Al);prelazni metali(Fe, Mn, Cr) osobine iznaaj.


Biologija: metali u ivim sistemima.

Geografija: rasprostranjenost metala uzemljinoj kori.


Obratiti panju:na znaaj metala u industriji i ivom svijetu, napisati referate (tema po izboru) ili pripremiti prezentaciju o osobinama metala i njihovoj primjeni, neke teme mogu biti:

- tvrdoa vode,- primjena jedinjenja kalcijuma kao graevinskog materijala,- znaaj jona metala u ivom svijetu.

12


13/21

TEMA: NEMETALIOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- navodi fizike i hemijske osobinenemetala,

- upozna znaaj oksida nemetala,

- zna upotrebu vanijih kiselinanemetala,

- zna alotropske modifikacije ugljenika,

kiseonika,

- upozna silicijum i njegova- jedinjenja.

Uenici/e:

- ponavljaju osnovne karakteristikenemetala,

- piu hemijske reakcije vodonika sahlorom, sumporom i azotom,

- predstavljaju reakciju oksida SO3,NO2, P4O10, CO2 sa vodom,

- navode znaaj i upotrebu: HCl,HNO3, H2SO4, H3PO4,

- navode osobine i primjenudijamanta, grafita i amorfnog

ugljenika,- poznaju ulogu ozona,

- navode primjenu najvanijihjedinjenja silicijuma.

Fizike i hemijske osobine: hlora,kiseonika, sumpora, azota, fosfora,ugljenika, silicijuma i njihovih jedinjenja.

Hemija: gradivo 8 i 9-og razreda osnovnekole.

Biologija: nemetali kao biogeni elementi.

Geografija: rasprostranjenost nemetala uzemljinoj kori.

Didaktike preporuke:- uenici/e rade referate i vode diskusije o znaaju i upotrebi nematala kao i njihovih jedinjenja,

- neke od tema mogu biti: ugljenik kao energetsko gorivo, oksidi nemetala kao zagaivai vazduha, efekat staklene bate, kisele kie, primjena hlorne vode, azotna ifosforna ubriva kao zagaivai vode, znaaj i upotreba silikona kao sintetikog polimera ; ili se pripremi prezentacija za neke od tema.

13


14/21

TEMA: STRUKTURA ORGANSKIH JEDINJENJAOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- upozna prirodu C atoma,- zna jednostruku, dvostruku i

trostruku vezu izmeu ugljenikovihatoma,

- upozna podjelu organskih jedinjenjaprema ugljovodoninom nizu i premafunkcionalnoj grupi.

Uenici/e:

- ponavljaju pojmove: jednostruka,dvosturuka i trostruka veza,

- razlikuju zasiena i nezasienajedinjenja,

- razlikuju vanije funkcionalne grupe(hidroksilna, karboksilna, keto,amino).

Osobine C atoma, klasifikacija jedinjenja,funkcionalne grupe.

Hemija: gradivo 9-og razreda osnovnekole.


- Crta sheme podjele organskih jedinjenja prema strukturi ugljovodoninog niza i funkcionalnim grupama.

14


15/21

TEMA: UGLJOVODONICIOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- razlikuje homologni niz (alkana,alkena, alkina),

- zna i primenjuje pravila JUPAC-ovenomenklature,

- razlikuje tipove organskih reakcija,- navodi nain dobijanja

najjednostavnijih: alkana, alkena ialkina,

- navodi karakteristine reakcije zanajjednostavnije alkane, alkene ialkine,

- upoznaje strukturu benzena.

Uenici/e:

- piu molekulske i racionalne formuleugljovodonika,

- posmatraju multimedijsku simulaciju ograi ugljovodonika,

- prepoznaju reakcije eliminacije,- analiziraju rekcije supstitucije i adicije,

- predstavljaju benzen molekulskom istrukturnom formulom.

Ugljovodonici molekulske i strukturneformule; supstitucijaeliminacija, adicija; benzen.



- uenici/e na modelima prikazuju strukturu molekula alkana, alkena i alkina. Uenik/ca pie referat ili pie prezentaciju o znaaju ugljovodonika kao gorivo (propan,butan, nafta, asfalt, zemljin gas).

Nauiti uenike/ce da pravilno uvaju i koriste zapaljive ugljovodonike (benzin, benzen, razrjeivai i dr.). Naroito treba da izbjegavaju rad sa organskim rastvaraima uzatvorenim prostorijama.

Potencirati mjere opreza pri rukovanju plinskim bocama i kako postupiti u sluaju isticanja zapaljenog plina..- ekoloki uticaj ugljovodonika- demonstracioni ogled: dobijanje ugljovodonika, sagorijevanje ugljovodonika

15


16/21

TEMA: ORGANSKA JEDINJENJA SA KISEONIKOMOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- upozna jedinjenja sa hidroksilnom ikarboksilnom grupom,

- usvoji nomenklaturu predstavnikaalkohola i karboksilnih kiselina,

- upozna svojstva predstavnikaalkohola,

- naui da je alkoholno vrenje najstarijinain dobijanja alkohola,

- razumije posljedice prekomjernogkonzumiranja alkohola,

- razlikuje reakcije dobijanja alokohola

i karboksilnih kiselina,- razumije vanost reakcije

esterifikacije u industriji,

- upozna funkcionalne grupe aldehida iketona.

Uenici/e:

- piu racionalne formule alkohola ikarboksilnih kiselina,

- imenuju najednostavnije alkohole ikiseline,

- izvode ogled alkoholnog vrenja,- piu jednaine reakcija dobijanja

alokohola i kiselina,- piu i analiziraju reakcije esterfikacije,

- piu racionalne formule jednostavnihaldehida i ketona i imenuju ih ponomenklaturi.

Alkoholi, karboksilne kiseline, aldehidi iketoni.


Didaktike preporuke:- piu referat ili pripremaju prezentaciju na teme: alkoholizam, primjena alkohola (etanola, glikola, glicerola), primjena karboksilnih kiselina (mravlja, siretna)

- demonstracioni ogled: dobijanje alkohola fermentacijom eera

Naglasiti da se kiseonina jedinjenja koriste kao rastvarai, dodaci hrani, sredstva za dezinfekciju.Na primjeru aspirina i nitroglicerina istai vanost industrijske esterifikacije, u ovom sluaju u farmaceutskoj industriji.Takoe, moe se proitati lanak o znaaju otkria dinamita (Alfred Nobel)

16


17/21

TEMA: POLIMERIOperativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- zna ta su polimeri,- razlikuje reakcije polimerizacije i

polikondezacije,- navode vanije monomere.

Uenici/e:

- nabrajaju glavne predstavnikeprirodnih i sintetskih polimera,

- na primjerima razlikuju: reakcijepolimerizacije i polikondezacije,

- piu racionalne formule vanijihmonomera,

- ispituju mehanika svojstva npr.celofana i PVC folije,

- rade na tekstu o ekonomskoj iekolokoj opravdanosti korienjaprirodnih i sintetskih polimera,

- na asu piu kratak sastav na temu:

Otpad nije smee, u ciljupromovisanja potrebe zarecikliranjem.

Prirodni polimeri (kauuk, celuloza.....);vetaki polimeri (PVC, celofan, najlon....).



Uenici/e pripremaju prezentaciju ili piu referate i vode diskusiju. Neke od tema mogu biti: plastina masa na bazi celuloze, vinilni polimeri, elastomeri (prirodni i sintetski kauuk),

sintetska vlakna (poliamidna, poliakrilna....)

17


18/21

Operativni ciljevi Aktivnosti Pojmovi / sadraji Korelacije

Uenik/ca treba da:

- shvati ta su monosaharidi idisaharidi,

- shvati ta su polisaharidi,- navodi osobine skroba i celuloze,

Uenici/e:

- navode podjelu ugljenih hidrata,- prepoznaju aciklinu strukturu

glukoze i fruktoze,- prepoznaju strukturu disaharida,

- navode proizvode hidrolize skroba,

Monosaharidi (glukoza,fruktoza,);disaharidi; polisaharidi (skrob,celuloza);

Biologija: ugljeni hidrati u ivimsistemima.

- upozna sastav masti i ulja,- zna napisati reakciju sinteze masti i

ulja,- shvati da sapuni nastaju

saponifikacijom masti,

- piu strukture triglicerida,- prikazuju hemijskom jednainom

reakciju saponifikacije,- ispituju ponaanje sapuna i

deterdenata u vodovodnoj vodi ikinici,

- diskutuju o biorazgradivosti sapuna,

masti i ulja; strukture saponifikacije masti iulja;

Biologija: masti u ivim sistemima.

- upozna sastav, znaaj i podjeluproteina.

- predstavljaju stvaranje peptidne veze,- razlikuju globularne i fibrilarne

proteine.

Proteini: osobine i znaaj. Biologija: proteini u ivim sistemima.


Uenici/e pripremaju prezentaciju ili rade referate na neke od tema: ugljenihidrati kao sirovina u prehrambenoj i biotehnolokoj proizvodnji, proizvodi saponifikacije masti i ulja,proteini i njihov znaaj za ishranu.

TEMA: BIOLOKI VANA JEDINJENJA

18


19/21

19

5. DIDAKTIKE PREPORUKE

Savladavanje programa hemije treba da se bazira na neposrednom posmatranju i prouavanju svojstava supstanci i njihovih promjena,uvaavajui i koristei pri tom iskustveno praktino znanje koje su uenici/e stekli/e u svakodnevnom ivotu.

Uee uenika/ca u demonstraciji ogleda je znaajno, iako ih po pravilu izvodi nastavnik/ca ili ih prikae multimedijalnom simulacijom.

Treba birati jednostavne i kljune oglede, a uputstvo za rad mora biti jasno, nedvosmisleno i jednostavno. U izvoenju ogleda nastavnik/ca navodina posmatranje promjena supstance (promjena boje, mirisa, nastajanje gasa, izdvajanje taloga) kao i energetske promjene reaktanata i produktareakcije. Uenici/e, promjene, najprije, napiu imenima supstanci koje sudjeluju u hemijskim reakcijama, a zatim slijedi zapisivanje simbolima iformulama. Biramo primjere najjednostavnijih reakcija izmeu elemenata, izmeu elemenata i jedinjenja i na kraju izmeu jedinjenja. Pri opisivanjupojava uenici/e koriste verbalni opis procesa svakodnevnim govorom, a poslije toga uvodimo hemijski jezik.

Nastavnici/e se u realizaciji nastavnog programa ne moraju u potpunosti pridravati redosljeda tema i sadraja navedenih u nastavnom programu.Umjesto navedenih primjera, nastavnici/e mogu odabrati druge.

Hemija obiluje novim terminima i nazivima koje treba objasniti i ee ponavljati. Treba biti strpljiv i uenicima/ama omoguiti vie vremena daiskau zakljuke svojih opaanja. Hemija kao nastavni predmet mora uenike/ce osposobiti za svakodnevni ivot savremenog ovjeka. Nai sudomovi prepuni razliitih hemikalija bez kojih se ne moe zamisliti ivot savremenog ovjeka. Kroz nastavu hemije polaznik mora nauiti ta smije,a ta ne smije initi.

Za rad u kolskim uslovima nijesu potrebne hemikalije p.a. istoe. Neke hemikalije mogu se nabaviti u prodavnicama potreptina za domainstvoili boja i lakova. Npr. kuhinjska so, eer, siretna kiselina, hlorovodonina kiselina, varikina, elina vuna, kristalna soda, soda bikarbona,limunska kiselina, alkohol, destilovana voda, naftalin, vinobran, sumpor, plavi kamen, gips, vodeno staklo, benzin za isenje, aceton, urea(vjetako ubrivo), vodonik peroksid (apoteka) itd.

Uz rastvore treba vezati pojmove rastvara, rastvorena supstanca, koncentracija, zasienost rastvora.

Iskustvo pokazuje da ljudi nepromiljeno postupaju sa otrovnim, zapaljivim i eksplozivnim supstancama. Zbog toga, uenicima/ama nastavahemije mora da omogui sticanje korisnih znanja i iskustva na ovu temu.


20/21

20

6. STANDARDI ZNANJA

Uenik/ca treba da:- zna razlikovati prirodne i vjetake supstance

- poznaje pojmove smjea, ista supstanca, elemenat, jedinjenje- poznaje jednostavne metode za odvajanje smjee- poznaje simbole glavnih elemenata- poznaje osnove oksidacije i redukcije- zna razlike izmeu kiselina i baza i zna ih nabrojati- zna napisati formule nekih kiselina, baza i soli- zna upotrijebiti pH ljestvicu kao mjerilo za procjenu kiselosti kiselina i baza u vodenim- rastvorima- poznaje pojmove: rastvara, rastvorena supstanca, rastvor, nezasieni, zasieni,- prezasieni rastvor- zna izraunati relativnu molekulsku masu jedinjenja- zna izraunati maseni udio rastvorene supstance u rastvoru

- poznaje osnovne indikatore za dokazivanje kiselina i baza- poznaje osnove atoma i molekula kao i grau (atoma jezgro i omota)- zna napisati jednostavne formule jedinjenja- zna ureivati najprostije hemijske jednaine- razlikuje tipove hemijskih veza- poznaje zakon o odranju masa- zna pokazati u PSE metale i nemetale- poznaje osnovne osobine najednostavnijih ugljovodonika i njihov uticaj na okruenje- zna osnovne osobine alkohola, karboksilnih kiselina i estara- zna definisati masti kao estre masnih kiselina i glicerola- poznaje soli masnih kiselina kao sapune i njihovo dobijanje iz masti- zna osnovnu razliku izmeu monosaharida, disaharida i polisaharida

- poznaje aminokiseline kao osnovne sastojke bjelanevina- zna definisati amino i karboksilnu grupu u molekulu aminokiselina- poznaje osnovne osobine polimera i moe da nabroji neke predstavnike- poznaje glavne zagaivae ivotne sredine


21/21

21

7. NAINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA

U nastavi hemije nastavnik/ca ocjenjuje:- kontinuiran rad uenika/ca

- individualna postignua uenika/ca, njegove/njene sposobnosti, radne navike i motivacije za rad- seminarske radove sa prezentacijom

Ocjenjivanje je usmeno.

8. RESURSI ZA REALIZACIJU NASTAVE

- Hemijski kabinet opremljen za izvoenje jednostavnih ogleda sa kompjuterom i prikljukom za Internet- Hemijski modeli, posteri, nastavni filmovi

Okvirni spisak literature i drugih izvora:1. Opta neorganska hemija za prvi razred srednje kole, Gordana Isakovi, Ljiljana Luki, Miloje Isakovi, Nataa Panajotovi, Zavod za

izdavanje udbenika, Novi Sad, 1992.2. Opta hemija za prvi razred srednje kole, Slavoljub uki, Radivoj Nikolajevi, Milena urjanovi, Zavod za udbenike i nastavna

sredstva Beograd, 1994.3. Neorganska hemija za prvi i drugi razred srednje kole, Momilo Joveti, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1992.4. Organska hemija za drugi i trei razred srednje kole, Vladimir Pavlovi, Rade Markovi, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1991.5. Organska hemija sa praktikumom za vjebe za prvi i drugi razred srednje kole, Aleksandar Milovanovi, Vladimir Pavlovi, Zavod za

izdavanje udbenika, Beograd, 1996.6. Hemija za trei razred, dr Aleksandra Stojiljkovi, Beograd, 1996.

9. PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/CA

Nastavnik/ca hemije kao opteobrazovnog predmeta u srednjoj strunoj koli moe biti:- univerzitetskog studijskog obrazovanja (Hemijski fakultet, Prirodno-matematiki fakultet-grupa hemije, VI stepen)- diplomirani/a inenjer/ka neorganske tehnologije ( Metalurko-tehnoloki fakultet)- diplomirani/a inenjer/ka organske tehnologije (Tehnoloki fakultet)- diplomirani/a inenjer/ka hemijske tehnologije ( Metalurko-tehnoloki fakultet)

Documents

Hemija 2 Casa