Embed Size (px)
Citation preview
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE
ACADEMIEJAAR 2010 – 2011
Het doneren van geld versus tijd aan goede doelen.
Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van
Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen
Koen Van Huffel
onder leiding van
Prof. dr. Maggie Geuens
UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE
ACADEMIEJAAR 2010 – 2011
Het doneren van geld versus tijd aan goede doelen.
Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van
Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen
Koen Van Huffel
onder leiding van
Prof. dr. Maggie Geuens
PERMISSION
Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of
gereproduceerd worden, mits bronvermelding.
Koen Van Huffel
I
Woord vooraf
Graag zou ik een aantal mensen willen bedanken die er toe bijgedragen hebben deze
masterproef tot stand te laten komen.
Eerst en vooral een dankwoord gericht aan mijn promotor Prof. dr. Maggie Geuens om mij de
kans te geven mijn masterproef dit jaar te mogen uitvoeren. Mijn begeleidster Tineke Faseur
verdient een speciaal woord van dank. Haar advies en begeleiding doorheen het jaar waren
onontbeerlijk voor de vorming van deze masterproef.
Verder wil ik ook iedereen bedanken die mij op enthousiaste wijze geholpen heeft om genoeg
respondenten in te zamelen. In totaal werden er maar liefst meer dan 800 bereidwillige
personen gevonden. Ik bedank ook mr. Hofman voor zijn spontane bereidwilligheid om de
werking van de vzw Poverello te verklaren en voor de rondleiding die ik er kreeg.
Mijn vrienden rondom mij verdienen ook een vermelding voor hun steun waarop ik steeds kon
rekenen. In het bijzonder denk ik dan aan Kristof en Annelies die het werk nagelezen hebben en
me geholpen hebben bij de opmaak. Ook wil ik mijn ‘bibliotheekgezellen’ Stefanie en Rona, met
wie ik ettelijke uren samen doorgebracht heb de voorbije maanden, niet vergeten vermelden.
Ten slotte wil ik ook mijn familie en vooral dan mijn ouders bedanken die mij de kans gegeven
hebben om mijn studies tot een goed eind te brengen. Het is leuk om te weten dat je een vader
en moeder hebt die voor de volle 100% achter jou staan.
II
Inhoudsopgave
Woord vooraf ............................................................................................................................... I
Inhoudsopgave ................................................................................................................................ II
Gebruikte afkortingen ................................................................................................................. V
Lijst van tabellen......................................................................................................................... VI
Lijst van figuren ......................................................................................................................... VII
Algemene inleiding ...................................................................................................................... 1
DEEL 1: Literatuurstudie .................................................................................................................. 3
1. Tijd versus geld ..................................................................................................................... 3
1.1 De uitwisselbaarheid van geld en tijd. .............................................................................. 3
1.2 Nuancering van de uitwisselbaarheid van geld en tijd ..................................................... 3
2. Time-ask effect ..................................................................................................................... 5
3. Motivaties die aanzetten tot donatiegedrag ....................................................................... 7
3.1 Het zuivere altruïsme ....................................................................................................... 7
3.2 Het onzuivere altruïsme .................................................................................................... 7
3.2.1 Warm glow .............................................................................................................................. 8
3.2.2 Sociale erkenning .................................................................................................................... 9
3. Status ...................................................................................................................................... 9
4. Signaling ............................................................................................................................. 11
5. Opzichtige consumptie ....................................................................................................... 12
5.1 Welvaart signaleren ........................................................................................................ 12
5.2 Prosociaal gedrag signaleren ........................................................................................... 13
6. Hypothesevorming ............................................................................................................. 14
6.1 Populatiespecificatie ....................................................................................................... 14
6.2 Hypothesen ..................................................................................................................... 14
Deel 2: Praktijkonderzoek ............................................................................................................. 17
1. Korte beschrijving van het onderzoek................................................................................... 17
2. Relevantie van het onderzoek ............................................................................................... 17
3. Studie 1 .................................................................................................................................. 18
4. Studie 2 .................................................................................................................................. 18
4.1 Inleiding ........................................................................................................................... 18
III
4.2 Steekproef ....................................................................................................................... 19
4.3 Procedure en meetinstrumenten.................................................................................... 19
4.4 Resultaten ....................................................................................................................... 21
4.4.1 Dataverificatie ....................................................................................................................... 21
4.4.2 Betrouwbaarheidsanalyse ..................................................................................................... 21
4.4.2.1 Factoranalyse ................................................................................................................. 21
4.4.3 Testen van de status hypothese ............................................................................................ 23
4.5 Conclusies ............................................................................................................................ 23
5. Studie 3 .................................................................................................................................. 24
5.1 Inleiding ........................................................................................................................... 24
5.2 Methodologie .................................................................................................................. 24
5.2.1 Steekproef ............................................................................................................................. 25
5.2.2 Vragenlijst .............................................................................................................................. 26
5.2.2.1 Onafhankelijke variabele ................................................................................................ 26
5.2.2.2 Afhankelijke variabelen .................................................................................................. 26
5.2.2.3 Mediërende variabelen .................................................................................................. 27
5.3 Resultaten ....................................................................................................................... 27
5.3.1 Dataverificatie ....................................................................................................................... 27
5.3.2 Betrouwbaarheidsanalyse ..................................................................................................... 27
5.3.2.1 Statuseffect schaal ......................................................................................................... 28
5.3.2.2 Status concern schaal ..................................................................................................... 30
5.3.2.3 Andere schalen ............................................................................................................... 32
5.3.3 Testen van de hypothesen .................................................................................................... 32
5.3.3.1 Hypothese Time-ask effect ............................................................................................. 32
5.3.3.2 Mediatie van gevoelens van geluk bij gelddonatie ........................................................ 38
5.3.3.3 Hypothese Status effect ................................................................................................. 41
5.3.3.4 Statuseffect mediator bij gelddonatie ........................................................................... 42
5.3.3.5 Mediatie van gevoelens van geluk bij steunintentie ...................................................... 45
5.3.3.6 Mediatie van statuseffect bij steunintentie ................................................................... 46
5.3.5 Belang van status ................................................................................................................... 48
Deel 3: Conclusies - beperkingen en suggesties voor verder onderzoek ..................................... 52
Deel 4: Interview ........................................................................................................................... 57
Bibliografie ....................................................................................................................................... I
IV
Andere bronnen ......................................................................................................................... VI
Deel 5: Bijlagen .............................................................................................................................. VII
Bijlage 1: Studie2 ....................................................................................................................... VII
Situatieschets 1: .................................................................................................................... VII
Situatieschets 2: .................................................................................................................... VII
Situatieschets 3: .................................................................................................................... VII
Bijlage 2: Status schaal ............................................................................................................. VIII
Bijlage 3: Studie 3 ..................................................................................................................... VIII
Vragenlijst ............................................................................................................................. VIII
V
Gebruikte afkortingen
CST: costly signaling theory
CDB: Conspicous Donation Behaviour’
OV: Onafhankelijke Variabele
AH: Afhankelijke Variabele
SD = Std.Afw. = standaardafwijking
VI
Lijst van tabellen
Tabel 1: Waarde tijd versus geld ................................................................................................... 18
Tabel 2: Overzicht condities studie 2 ............................................................................................ 20
Tabel 3: Factoranalyse studie 2 - Component Matrix ................................................................... 22
Tabel 4: Post hoc test - Gemiddelden M van de status variabele ................................................ 23
Tabel 5: Overzicht condities studie 3 ............................................................................................ 25
Tabel 6: Communalities - Status effect ......................................................................................... 28
Tabel 7: Component matrix – Statuseffect ................................................................................... 29
Tabel 8: Cronbach's Alpha studie 3 - Statuseffect ........................................................................ 30
Tabel 9: Component matrix - Status Concern ............................................................................... 31
Tabel 10: Cronbach's Alpha studie 3 - Statusconcern (Aanzien) .................................................. 32
Tabel 11: Time-ask effect - Gemiddelde gelddonatie ................................................................... 34
Tabel 12: Time-ask effect - Gemiddelde tijdsdonatie ................................................................... 34
Tabel 13: Time-ask effect - Gemiddelde gelddonatie per conditie (Boferroni post hoc) ............. 35
Tabel 14: Time-ask effect - Gemiddelde tijdsdonatie per conditie (Boferroni post hoc) ............. 35
Tabel 15: Time-ask effect - Gemiddelden: Attitude t.o.v. advertentie, Attitude t.o.v. organisatie,
Steunintentie, Gepercipieerde effectiviteit (per conditie) ........................................................... 36
Tabel 16: Time-ask effect – Gevoelens van geluk (Bonferroni post hoc) ..................................... 37
Tabel 17: Status effect - Post hoc (Bonferroni) ............................................................................. 42
Tabel 18: Gelddonatie - Adjusted R² mediators........................................................................... 44
Tabel 19: Steunintentie - Adjusted R² mediators ........................................................................ 47
Tabel 20: Belang van Status – Attitude t.o.v. advertentie en organisatie, Steunintentie,
Gepercipieerde effectiviteit .......................................................................................................... 48
Tabel 21: Gelddonatie voor mensen met laag belang aan status ................................................ 49
Tabel 22: Tijdsdonatie voor mensen met laag belang aan status ................................................ 49
Tabel 23: Gelddonatie voor mensen met veel belang aan status ................................................ 49
Tabel 24: Tijdsdonatie voor mensen met veel belang aan status ................................................ 50
Tabel 25: Post-hoc test (Bonferroni) – Laag belang aan status – Gelddonatie en Tijdsdonatie .. 50
Tabel 26: Pearson Chi² – Conditie en geslacht .............................................................................. 56
VII
Lijst van figuren
Figuur 1: Time-ask effect ............................................................................................................... 5
Figuur 2: Mediator - Gevoelens van geluk .................................................................................... 39
Figuur 3: Sobel-test - Gevoelens van geluk ................................................................................... 41
Figuur 4: Mediator - Statuseffect .................................................................................................. 42
Figuur 5: Sobel-test – Statuseffect ................................................................................................ 44
Figuur 6: Sobel-test - Steunintentie - Gevoelens van geluk .......................................................... 46
Figuur 7: Sobel-test - Steunintentie - Statuseffect....................................................................... 47
1
Algemene inleiding In deze masterproef willen we enkele mechanismen ontmaskeren die ervoor kunnen zorgen
dat studenten meer aangezet worden tot het steunen van het goede doel. Meer bepaald willen
we in staat zijn een antwoord te kunnen formuleren op de vraag wat de beste manier is voor
non-profit marketers om zoveel mogelijk studenten te overtuigen om hun geld of tijd te
doneren.
Onder meer marketinggoeroe Philip Kotler zag in de jaren ‘70 reeds in wat marketing binnen de
non-profit sector kon betekenen. Hij beschreef enkele strategieën voor non-profit organisaties
om marketing op een juiste wijze te implementeren (Kotler, 1979). De rol van marketing in de
liefdadigheidssector werd pijnlijk duidelijk in 2010 bij de overstromingsrampen in Pakistan.
Hulpverlening kwam toen maar moeizaam op gang ondanks het feit dat naar schatting 20
miljoen Pakistanen getroffen waren door de ramp. Dit staat in schril contrast met de
hulpverlening na de tsunamigolven eind 2004 in Sri Lanka, die wereldwijd kon rekenen op
massale steun. Nochtans was een groter gebied en meer mensen getroffen bij de
overstromingen in Pakistan dan bij de tsunamiramp van Sri Lanka in 2004 en de aardbevingen
van Haïti in 2010 tezamen (Polastro, Nagrah, Steen & Zafar, 2011). Toch bleek het werven van
fondsen geen succes en bleven grote inzamelingscampagnes uit. Van een benefietshow op tv
zoals bij de tsunamiramp was er geen sprake. Men zou de hulpverlening voor de
overstromingsramp in Pakistan kunnen aanschouwen als een minder aantrekkelijk project
waardoor grote inzamelcampagnes niet georganiseerd worden omdat ze niet rendabel genoeg
zijn. Vanuit een maatschappelijk oogpunt is dit volstrekt onethisch.
Desondanks blijkt doneren aan het goede doel populair in België. De economische crisis heeft
de liefdadigheid van de Belgen amper afgeremd, zo meldt De Morgen (“Belgen blijven goede
doelen steunen”, 2011, 05 mei). In het artikel is te lezen dat het onderzoeksbureau Ipsos meldt
dat in hun onderzoek 52% van de respondenten aangaf het voorbije jaar een gift te hebben
gedaan. Ook vonden ze dat jonge hooggeschoolden eerder gaan kiezen voor humanitaire
organisaties te steunen. De Belg in het algemeen zou het liefst doneren aan gezondheid en
medisch onderzoek.
Deze masterproef vertrok vanuit de veronderstelling dat mensen twee middelen tot hun
beschikking hebben om het goede doel te steunen. Ze kunnen enerzijds geld doneren en
anderzijds hebben ze de mogelijkheid om hun tijd ter beschikking te stellen in de vorm van
2
vrijwilligerswerk.
De literatuurstudie begint met het beschrijven van theorieën rond de vergelijkbaarheid van
geld en tijd. Daarna wordt de theorie van het time-ask effect (Liu & Aaker, 2008) uitgelegd. Dit
is een eerste mechanisme dat zou leiden tot guller donatiegedrag. In het tweede deel van de
literatuurstudie bestuderen we de drijfveren die individuen kunnen bezitten om het goede doel
te steunen. We stappen hierbij af van het beeld van de ‘wilde weldoener’ die uit volledig
onbaatzuchtige motieven doneert. Het opofferen van eigen middelen (geld en tijd) zou
filantropisch gedrag zijn dat dient om status en erkenning van de donor te verhogen (Roberts,
1998). Het proces waarbij men zijn prosociaal gedrag ostentatief gaat signaleren wordt hierbij
besproken.
In een tweede deel wordt het praktijkonderzoek dat uitgevoerd werd besproken. In totaal
werden er drie onderzoeken gevoerd. Twee vooronderzoeken gingen een groot onderzoek
vooraf. Telkens wordt het donatiegedrag van studenten onderzocht. Meer bepaald ging men na
in welke mate een time-ask effect en de rol van status tot hogere donaties kan leiden. Hierna
worden de algemene conclusies besproken samen met de beperkingen van het onderzoek. Er
worden ook enkele suggesties gedaan naar verder onderzoek.
De masterproef wordt beëindigd met een gesprek met een persoon die actief is in de non-profit
sector. Aan deze persoon werden de bekomen resultaten voorgelegd.
3
DEEL 1: Literatuurstudie
1. Tijd versus geld
‘Time is money.’ -Benjamin Franklin (1748)-
1.1 De uitwisselbaarheid van geld en tijd.
Bovenstaande uitspraak is alom bekend en wordt frequent gebruikt om de zaken wat sneller
vooruit te laten gaan. Ook bevat het een ethische boodschap, namelijk dat tijd verstandig
gespendeerd dient te worden. Vanuit een meer economisch perspectief stelt men dat tijd net
zoals geld iets waardevols is.
Tijd en geld worden binnen ‘de theorie van het menselijk kapitaal’ gezien als twee middelen
waarover individuen beschikken en die, doordat ze schaars zijn, samengaan met een belangrijk
beslissingproces. Beide factoren worden tegen elkaar afgewogen teneinde een bepaald doel te
bereiken. De waarde van iemands tijd kan worden uitgedrukt in monetaire termen, meer
bepaald als een opportuniteitskost. De waarde wordt dan ook vaak bepaald op basis van
iemands netto loon (Becker, 1965).
Tijd kan net zoals geld gespaard, gespendeerd en verspild worden. Bovendien bestaat het
concept dat tijd net zoals een consumptiegoed gekocht kan worden met geld. Dit toont aan dat
mensen de keuze hebben in het toewijzen van hun tijd aan verschillende activiteiten zoals
werk, vrije tijd, studeren, enz. Men is dus in staat om tijd toe te wijzen aan verschillende
activiteiten op een zodanige manier dat het nut gemaximaliseerd wordt. Dit alles komt overeen
met het allocatieproces van geld bij het consumeren (Graham, 1981).
1.2 Nuancering van de uitwisselbaarheid van geld en tijd
Zoals het wel vaker voorkomt gaat dit economisch model niet volledig op in de realiteit. Een
vergaande nuancering over de volledige uitwisselbaarheid van geld en tijd is op zijn plaats.
Binnen de wetenschap van de menselijke gedragingen gaat men ervan uit dat tijd en geld niet
4
volledig gelijk zijn, er bestaan verschillen. Dit verschil zou een gevolg zijn van het flexibele
karakter van tijdswaardering. Het vraagstuk van het uitdrukken van tijd in geld werd
omschreven door Okada & Hoch (2004). Zij vonden dat de discrepantie in waardering tussen
geld en tijd te wijten zou zijn aan het bepalen van de respectievelijke opportuniteitskosten. Het
is namelijk zo dat men geld kan bewaren en dat het makkelijk beschikbaar is, wat ervoor zorgt
dat de waardering van de opportuniteitskosten relatief eenvoudig en consistent is in
verschillende contexten en op termijn. Daar staat tegenover dat tijd minder beschikbaar en
bovendien zeer vergankelijk is, wat betekent dat het moeilijker is om de waarde ervan te
bepalen en dat het meer afhangt van de context. Anders geformuleerd, de waardering van tijd
is flexibel (Okada & Hoch, 2004). Ook in de ‘prospect theory’ gaat men ervan uit dat de waarde
van tijd meer afhangt van contextuele factoren dan de waarde van geld. De waarde van tijd is
namelijk niet constant maar is afhankelijk van contextuele karakteristieken van de
beslissingssituatie (Leclerc, Schmitt & Dubé, 1995). Neem nu een treinrit als voorbeeld. De
kostprijs voor het ticket zal dag in dag uit ongeveer constant blijven, terwijl de tijd gespendeerd
gedurende de treinrit niet steeds als gelijk gepercipieerd zal worden. Bovendien is het rekenen
met geld vaak een routine-activiteit, terwijl dit voor tijd niet geldt. Mensen zijn meer getraind
om te denken in termen van monetaire transacties, ze worden aangeraden om steeds ‘waar
voor hun geld te krijgen’ (Soman, 2001).
Men kan hieruit besluiten dat het waarderingsproces van tijd in een monetaire waarde
verschillend is van persoon tot persoon. Dit is te wijten aan het ambigu karakter van tijd, het
varieert van situatie tot situatie (Okada & Hoch, 2004).
In het onderzoek van deze masterproef wordt ervan uit gegaan dat geld en tijd vergelijkbare
middelen zijn die gehanteerd worden teneinde een bepaald doel te bereiken. Meer bepaald,
wordt er bestudeerd hoe geld en tijd worden afgewogen ten opzichte van elkaar bij het
doneren aan een goed doel.
In de volgende paragraaf wordt er gesproken over het time-ask effect (Liu & Aaker, 2008).
Volgens dit effect zouden individuen uiteindelijk bereid zijn om meer te doneren wanneer ze
ertoe aangezet worden om eerst na te denken over het spenderen van hun tijd (versus het
denken over het spenderen van hun geld). Vervolgens wordt er nagegaan op welke wijze het
verlangen naar het verkrijgen van sociale erkenning (status) een invloed heeft op het
donatiegedrag van individuen. Meer bepaald bij het beslissingsproces van doneren van geld
versus tijd.
5
2. Time-ask effect
Wanneer iemand gevraagd wordt om geld te doneren aan het goede doel zal deze persoon een
andere mindset gebruiken dan wanneer hij gevraagd wordt om tijd te doneren aan het goede
doel. De Oxford English Dictionary omschrijft een mindset als een vastgesteld geheel van
predisposities van de geest die reacties op stimuli regelt (http://www.oed.com). Anders gezegd,
met een mindset wordt de mentale houding of dispositie bedoeld die een individu zijn reactie
op of interpretatie van een situatie determineert. Bij het afwegen van geld versus tijd worden
twee verschillende mindsets gehanteerd. Deze twee verschillende mindsets beïnvloeden op
hun beurt de bereidheid om te doneren aan liefdadigheid op verschillende wijze. Enerzijds
wordt er bij het afwegen van gebruik van tijd een emotionele mindset geactiveerd (Carstensen,
Isaacowitz, & Charles, 1999; Van Boven & Loewenstein, 2003) terwijl anderzijds bij het afwegen
van het gebruik van geld meer gedacht wordt in termen van zijn economisch nut (Loewenstein,
Read & Baumeister, 2003; Vohs, Mead, & Goode, 2006). Met andere woorden, een individu zal
zich bij een tijdsvraag meer laten leiden door emoties dan bij een geldvraag waarbij men zijn
gedrag meer zal willen rationaliseren. Het time-ask model wordt schematisch voorgesteld in
figuur 1.
Figuur 1: Time-ask effect (Bron: Liu & Aaker, 2008) Liu & Aaker (2008) vonden dat door naar tijdsdonaties te vragen een emotionele mindset
geactiveerd wordt die op zijn beurt gerelateerd is aan gevoelens van emotioneel welzijn. Dit
komt doordat tijd steeds verbonden is met het beleven van een emotionele ervaring. Dit geldt
6
zowel voor werkelijke als voor ingebeelde belevingen (Schwarz & Clore, 1996). Het denken over
het spenderen van tijd tijdens een activiteit zet aan tot gedrag dat gericht is op het verkrijgen
van positieve emoties (Pham, 1998). Hier staat tegenover dat bij het activeren van een
waardemaximaliserende mindset, mensen een ander doel nastreven. Zoals eerder gezegd is
geld een meer kwantificeerbare waarde, waarbij men denkt op een niet-ambigue wijze. Dit
heeft als gevolg dat men bij het denken over het doneren van geld waardemaximalisatie als
doel heeft (Vohs, Mead & Goode, 2006). Men gaat dus bij deze mindset het doneren minder
snel zien als een middel om positieve gevoelens van geluk te verkrijgen.
Samenvattend kan gesteld worden dat het verschil tussen de twee mindsets ervoor zorgt dat
doneren aan het goede doel anders geïnterpreteerd wordt. Enerzijds is men met een
emotionele mindset meer in staat om de gevolgen van doneren te zien in termen van
emotionele gevoelens, zoals persoonlijk geluk. Terwijl men anderzijds bij een geld-mindset
meer in termen van economisch nut denkt, wat minder gerelateerd is aan gevoelens van geluk
(Liu & Aaker, 2008).
Vertrekkend vanuit deze aannames toonden Liu & Aaker (2008) aan dat door een tijd
donatievraag te stellen alvorens een geld donatievraag te stellen de uiteindelijke donatie hoger
lag. Dit noemden ze het time-ask effect. Het bouwt verder op de assumptie dat de eerste
gedachten van een individu interfereren met het maken van verdere gedachten (Hoch, 1984).
Uit dit onderzoek van ‘priming’ van gedachten is er gebleken dat denken met monetaire en
economische concepten een negatieve invloed heeft op de bereidheid om zich prosociaal te
gedragen. Vohs, Mead & Goode (2006) vonden dat mensen die ‘geprimed’ zijn met het idee van
'geld’ minder hulp verzochten voor zichzelf en minder hulp aanboden aan anderen bij een
experimentele taak dan wanneer ze werden blootgesteld aan neutrale primes. Wanneer
individuen de mogelijkheid hadden, creëerden ze meer fysieke afstand tussen zichzelf en
anderen en hadden ze de voorkeur om alleen te zijn.
Dit is anders wanneer men ‘geprimed’ is met emoties, dan wordt liefdadigheid gezien als een
middel om zich gelukkig te voelen en zal een hogere donatie het gevolg zijn (Liu & Aaker 2008).
Om een inzicht te krijgen in het donatiegedrag van individuen is het aangewezen om
achterliggende invloeden bloot te leggen. Deze invloeden worden in volgende paragrafen
aandachtig bestudeerd.
7
3. Motivaties die aanzetten tot donatiegedrag
3.1 Het zuivere altruïsme
Het is niet evident om mensen aan te zetten tot doneren. Mensen hebben er schijnbaar weinig
baat bij om een deel van hun middelen (tijd en geld) af te staan zonder daarvoor een
evenwaardige wederdienst te ontvangen. Het vrijwillig doneren aan anderen, die bovendien
vaak onbekend zijn, staat haaks op de ‘norm of reciprocity’ ofwel ‘de regel van wederkerigheid’
opgesteld door Gouldner (1960). Hij stelde dat wederkerigheid een algemene basisneiging is in
menselijke gedragingen. Het is een universele principiële component van morele codes. Het
kan teruggevonden worden in het grootste deel van de menselijke samenlevingen doorheen de
geschiedenis. De norm schrijft voor dat een persoon hen moet helpen die hem/haar geholpen
heeft in het verleden. Deze regel lijkt niet op te gaan bij liefdadigheid. De ontvanger is meestal
niet in staat om de donor een wederdienst te bewijzen en er wordt ook niet van hem/haar
verwacht dat hij/zij dit zou doen. Bij liefdadigheid helpen individuen anderen ten koste van
zichzelf.
Dit gedrag wordt omschreven als altruïstisch. Volgens Leeds (1963) bestaat een altruïstische
daad uit drie elementen. Ten eerste moet het vrijwillig zijn. Als tweede voorwaarde geldt dat
altruïstisch gedrag voordeel moet verschaffen aan de ontvanger. Ten derde is de altruïstische
daad een doel op zich, het is niet gericht op persoonlijk voordeel. Een handeling wordt pas als
zuiver altruïstisch gezien wanneer de handeling voordeel geeft aan de ontvanger zonder dat de
donor een onmiddellijk of toekomstig voordeel ontvangt voor zichzelf. Over dit laatste punt is
er reeds veel geschreven in de literatuur. Men is afgestapt van het idee dat individuen uit
volledig onbaatzuchtige gronden geld of tijd doneren aan het goede doel.
3.2 Het onzuivere altruïsme
Zuivere altruïstische motieven bij liefdadigheid worden gezien als een zeer zeldzaam fenomeen
(Andreoni, 1989). Er is namelijk gebleken dat mensen voordeel kunnen halen voor zichzelf
wanneer men aan liefdadigheid doet. Men bekijkt het niet meer vanuit het idee van
zelfopoffering maar eerder vanuit een ‘zelfpresentatie perspectief’. Hierbij is er niet langer
8
sprake van een ‘one way flow of recources’ (Schwartz, 1970). De donor krijgt iets terug voor zijn
donatie. In dit opzicht kan zich genereus gedragen omgevormd worden tot iets strategisch.
Individuen worden beloond wanneer ze samen werken want ze worden gezien als een
waardevol lid van de gemeenschap (Nowak & Sigmund, 1998). Mensen kunnen gedreven
worden door een verlangen om prestige, respect, vriendschap en andere sociale en
psychologische voordelen in te winnen (Olson, 1965). Moderne liefdadigheid gaat volgens West
(2004) meer over ‘feeling good’ dan ‘doing good’. Dit noemt hij ‘conspicuous compassion’. Het
tonen van compassie met anderen is een manier om het beeld van zichzelf te verhogen in de
ogen van anderen.
Andreoni (1989) omschrijft het als een onzuiver altruïsme. Een onzuivere altruïst onderscheidt
zich van een zuivere doordat zijn gedrag beïnvloed is door het verlangen naar het behalen van
populariteit of waardering. Hij vindt het belangrijk wat iemand anders denkt over hem/haar,
terwijl een zuiver altruïstisch persoon het uitsluitend belangrijk vindt hoe de tegenpartij zich
voelt. Er worden twee belangrijke motieven bij de onzuivere altruïst onderscheiden. Het eerste
motief heeft betrekking op de eigenwaarde van de donor. Dit wordt omschreven door de term
‘warm glow’. Het tweede motief heeft te maken met de sociale erkenning van anderen die men
ontvangt wanneer men doneert.
3.2.1 Warm glow
Doneren aan een goed doel kan een leuk gevoel geven. Hierbij heeft het prettige gevoel
betrekking op de daad van het geven op zich, en niet op de hulp die de ontvanger geniet door
de donatie. De persoon die doneert ervaart een voordeel bij het doneren van eigen middelen
aan anderen. Het nut komt eerder voort uit de interne emoties die ze ervaren bij het geven zelf
en niet in de voordelen die ze opleveren bij de ontvanger (Andreoni, 1989). Anders gezegd, een
persoon kan gedreven worden door het gelukzalig gevoel dat hij verkrijgt bij het doneren. Zoals
hierboven aangehaald is dit geen zuiver altruïstisch motief. Bovendien is er ook aangetoond dat
het voorkomt dat mensen doneren om negatieve gevoelens weg te werken. Dit komt voort uit
schuldgevoelens die kunnen optreden bij het zien van leed van anderen (Basil, Ridgway & Basil,
2006).
9
3.2.2 Sociale erkenning
Naast warm glow is de sociale erkenning, oftewel het aanzien dat men kan verkrijgen, een
aanzet tot doneren. Becker (1974) vond in zijn studie dat mensen die doneren geprikkeld
worden door een verlangen om sociaal aanzien te verwerven bij anderen. Dit verlangen wordt
in de eerste plaats gestimuleerd door de aanwezigheid van anderen (Schroeder, Penner,
Dovidio & Piliavin, 1995). Cialdini, Brown, Lewis, Luce & Neuberg (1997) stelden vast dat het
helpen van anderen vooral gericht is op zichzelf en verre van onbaatzuchtig is.
Al deze bevindingen schetsen een ander beeld van de vrijgevige donor. Iemand die doneert is
niet per definitie een zuiver altruïstisch persoon die het belangrijk vindt dat iemand beter
wordt aan de hand van zijn donaties. Het is evengoed mogelijk dat een persoon gedreven
wordt door het verlangen naar populariteit en waardering dat men kan verkrijgen bij anderen.
Individuen blijken bezorgd te zijn met hun reputatie bij anderen. Dit heeft betrekking op
populariteit, waardering en respect en wordt samengebracht onder de noemer: status.
3. Status
Altruïstisch zijn wordt meestal gezien als ‘goed’, en gierig of egoïstisch zijn niet. Het opofferen
van eigen middelen (geld en tijd) is filantropisch gedrag dat dient om de status en erkenning
van de donor te verhogen (Roberts, 1998). Prosociaal gedrag kan dus een middel zijn om
mensen te laten zien dan men ‘goed’ is. In verscheidene veld- en laboratoriumexperimenten is
gebleken dat individuen zich genereuzer en meer prosociaal gaan gedragen in meer publieke
omgevingen dan in private sferen. Dit doen ze omdat ze een wens hebben om sociaal aanzien
te verwerven. Dit kunnen ze bereiken door zich prosociaal te gedragen (Andreoni & Petrie,
2004).
George Bernard Shaw, een Ierse vrijdenker omschreef het in het jaar 1896 als volgt:
‘‘...a millionaire does not really care whether his money does good or not, provided he finds his
conscience eased and his social status improved by giving it away...’’
10
Dit illustreert hoe personen, die goede doelen steunen, hun status en reputatie verhoogd zien
binnen hun sociale groep. De duidelijke korte termijn kosten leveren hen een voordelen op
lange termijn op (Wedekind & Braithwaite, 2002). Hong & Bohnet (2007) suggereren dat
wanneer individuen gedrag vertonen dat als altruïstisch gepercipieerd wordt ze hiermee hun
superioriteit kunnen demonstreren. Ze tonen hiermee hun hoge status en ondertussen
verstevigen ze deze.
Opdat de donor aanzien zou verkrijgen is het noodzakelijk dat zijn goede daad opgemerkt
wordt. Door het zichtbaar maken van zijn donatie kunnen anderen oordelen over zijn gedrag en
kan dit leiden tot meer aanzien. Een filantropische daad dat in publiek zichtbaar is kan
belangrijke kenmerken van een persoon signaleren. Het kan signaleren dat een individu een
prosociale persoonlijkheid bezit omdat hij bereid is om zijn eigen middelen te gebruiken om
anderen te helpen in plaats van zichzelf. Dit suggereert dat deze persoon een vriendelijke,
sympathische en hulpvaardige ingesteldheid heeft (Miller, 2007).
Voor een individu dat bij het doneren aan het goede doel gedreven wordt door het verlangen
naar sociale erkenning zal het belangrijk zijn dat zijn donatiegedrag opgemerkt wordt en gezien
wordt als genereus. Het is aangetoond dat door een stijging van de zichtbaarheid van donaties,
en de daarmee gepaarde daling van de anonimiteit van de donor, de medewerking zal stijgen
van individuen bij sociale dilemma’s (Haley & Fessler, 2005). Daar staat tegenover dat wanneer
de anonimiteit van de donor hoog is er meer egoïstisch gedrag gezien wordt. (Forsythe,
Horowitz, Savin, & Sefton 1994). Glazer & Konrad (1996) vonden dat een mens meer bereid is
om te doneren wanneer het meer waarschijnlijk is dat de liefdadigheidsorganisatie in staat is
om het doneren publiek te maken. Deze bereidheid wordt versterkt wanneer het signaleren
betrekking heeft op een groter publiek. Dit kan verklaren waarom vele
liefdadigheidsinstellingen individuele donaties expliciet zichtbaar maken voor anderen. Dit
doen ze door bijvoorbeeld donorlijsten te publiceren, concerten te organiseren, enz. Het is dan
ook niet verwonderlijk dat in de praktijk anonimiteit bij gelddonaties heel zeldzaam blijkt te zijn
(Glazer & Konrad, 1996). Bernhem (1994) schreef in zijn theorie over conformiteit dat status
afhangt van publieke percepties over gedrag. Hij bedoelt hiermee dat status niet direct afhangt
van het gedrag op zich maar van hoe mensen over het gedrag denken. Neem nu generositeit als
voorbeeld. Genereuze mensen worden doorgaans hoog ingeschat door de maatschappij. Maar
11
iemand kan niet zomaar als genereus gezien worden, het moet afgeleid worden van zijn gedrag
en wat mensen denken van dit gedrag. De persoon die gezien wil worden als genereus zal
steeds in de eerste plaats gedrag moeten vertonen dat door anderen beoordeeld wordt als
genereus. De ‘costly signaling theorie’ omschrijft het proces waarbij individuen hun
inspanningen voor het goede doel willen etaleren met oog op het behalen van sociale
erkenning.
4. Signaling
Volgens de CST (costly signaling theory) is generositeit een middel waardoor individuen sociale
erkenning en een voorkeursbehandeling kunnen verkrijgen in hun sociale groep. Dit levert hen
voordelen op lange termijn op. Het kostelijk signaleren van zijn generositeit is een strategie met
als doel het behalen van een meer positieve reputatie (Gurven, M., Allen-Arave, W., Hill, K., &
Hurtado, M., 2000). Er moet aan enkele voorwaarden voldaan worden vooraleer gedrag als
kostelijk bestempeld wordt (Smith & Bird, 2000). In de eerste plaats moet het kostelijk zijn voor
de signaalgever in termen van economische middelen, tijd, energie, risico of een ander
betekenisvol middel waarbij het voorkomt dat hoe kostelijker het gedrag is, hoe
waarschijnlijker het is dat het een eerlijke indicator is. Anders gezegd, een gedrag wordt pas
echt als kostelijk gezien wanneer het een duidelijke, ontegensprekelijke investering betekent
voor de uitvoerder. Ten tweede moet het om gedrag gaan dat makkelijk zichtbaar en
waarneembaar is voor anderen. Als laatste voorwaarde geldt dat het gedrag, doordat het
zichtbaar is, de kansen moet verhogen van de signaalgever om meer voordelen zoals sociale
erkenning te ontvangen in zijn sociale omgeving. De CST is gerelateerd aan het ‘handicap
principe’ dat zijn oorsprong vindt in de biologie (Miller, 1998). In deze theorie suggereert men
dat individuen gedragingen uitvoeren die voor hen kostelijk zijn (bv. grote geldbedragen,
energie, risico’s of tijd) omdat ze op deze wijze informatie kunnen signaleren over zichzelf (Bird
& Smith, 2005; MacAndrew, 2002). Men maakt hierbij een vergelijking met de staart van een
pauw. Een mooie, lange staart is kostelijk voor de pauw omdat het veel energie en middelen
kost. Maar anderzijds zorgt een mooie staart voor een verhoging van status bij
medesoortgenoten. Het demonstreren van status kan men ook terugvinden in
consumptiegedrag. Dit wordt omschreven door de term opzichtige consumptie, wat hieronder
12
uiteengezet wordt. Hierbij benaderen we het principe van opzichtige consumptie vanuit een
liefdadigheidsinvalshoek.
5. Opzichtige consumptie
De fundamenten van de opzichtige consumptie theorie zijn terug te vinden bij Veblen (1899). In
zijn theorie over opzichtige consumptie spreekt hij over het opzichtig consumeren van
goederen om de sociale status van iemand te verhogen. Het verwerven en vertonen van dure
zaken zijn middelen om welvaart te suggereren en/of aandacht te trekken naar iemands
welvaart.
5.1 Welvaart signaleren
Hedendaagse theorieën gebruiken Veblen (1899) als basis om donatie gedrag te kunnen
verklaren. Ze gaan er van uit dat niet enkel luxegoederen gebruikt worden om welvaart te
signaleren. Ook door opzichtig te doneren aan liefdadigheid kan men zijn status verhogen. Net
zoals bij luxegoederen is er bij grootmoedigheid een vorm van sociale competitie waarbij de
meest genereuze, zelfopofferende, overdadige individuen het meeste prestige verwerven (Bird
& Smith, 2005). Bij opzichtige consumptie is het niet noodzakelijk om grote bedragen te
schenken om zo het eigen aanzien te verhogen. Ook minder kapitaalkrachtige individuen
kunnen bijvoorbeeld publiekelijk aan vrijwilligerswerk doen, bloed doneren, of ingaan om
bedragen te doneren in een drukke winkelstraat. Dit zijn allemaal voorbeelden van publiekelijk
zichtbaar prosociaal gedrag (Roberts, 1998).
Frank (1985a),(1985b) wijst op enkele serieuze inefficiënties die kunnen voorkomen bij het
opzichtig consumeren van luxegoederen in de zoektocht naar sociale status. Men haalt als
voorbeeld aan dat opzichtige consumptie van luxe goederen vlugger verworpen wordt door
sociale normen dan donaties aan liefdadigheid. Met andere woorden, iemand die overdadig en
opzichtig aan liefdadigheid doet zal minder snel afgekeurd worden door zijn omgeving dan
wanneer het gaat om luxegoederen. Door het bestaan van deze inefficiënties blijkt men
minder gevaar te lopen bij het doneren aan een goed doel t.o.v. het consumeren van
luxegoederen wanneer statusverhoging het doel is (Glazer & Konrad, 1996). Bovendien is
13
publieke filantropie niet enkel een middel om welvaart te signaleren, het is ook een manier om
prosociale persoonlijkheidskenmerken aan te geven (Penner & Finkelstein, 1998).
5.2 Prosociaal gedrag signaleren
Uit het bovenstaande blijkt dat door welvaart te suggereren men zijn status kan verhogen.
Status staat in verbinding met welvaart. In de literatuur vindt men tevens genoeg bewijs dat
status verhoogd kan worden door te tonen dat men inzit met het lot van anderen. Doneren zou
als gevolg hebben dat men als een goed mens gezien wordt waarvoor men erkenning en
respect heeft.
Door opzichtig te tonen dat men gedoneerd heeft aan een goed doel, en men dus wil aantonen
dat men een onbaatzuchtige persoonlijkheid bezit, willen individuen hun sociale status
verhogen. Dit gedrag wordt omschreven met de term ‘Conspicous Donation Behaviour’ (Grace,
2009).
“CDB is 'the act of donating to charitable causes via the visible display of charitable
merchandise or the public recognition of the donation'.”
Hierbij zijn ‘zichtbaar tonen en ‘publieke erkenning’ de belangrijkste termen. Door het
ostentatief tonen d.m.v. het consumeren van merchandise wil men tonen dat men inzit met het
lot van medemensen in moeilijke situaties. Dit doet men met als doel voor zichzelf sociale
erkenning in te winnen. Dit noemt men opzichtige compassie en komt voor in vele vormen
(Grace & Griffin, 2006). Het is een individuele blijk van steun aan goede doelen die door middel
van de aankoop van goederen openlijk wordt weergegeven.
Het aankopen en dragen van empathie ‘ribbons’ en dergelijke zijn hier een voorbeeld van. Via
het promoten en verkopen van tastbare merchandise slagen liefdadigheidsorganisaties erin om
ontastbare voordelen zoals sociale erkenning te verkopen. Door in het bezit te zijn van deze
merchandise behoort men tot een groep van mensen die gedoneerd heeft en waarvan men kan
denken dat ze genereus zijn. Het lijkt erop dat vele liefdadigheidsorganisaties erin slagen om
ontastbare broederschap te verkopen via tastbare merchandise. Nochtans is het in principe
14
moeilijker om ontastbare ‘broederschap’ te verkopen dan tastbare zaken zoals bijvoorbeeld
kledij (Rothschild, 1979).
In de volgende paragraaf gaan we over tot de hypothesevorming op basis van bovenstaande
literatuurstudie.
6. Hypothesevorming
Op basis van voorgaande literatuurstudie worden enkele hypothesen gevormd. Maar eerst en
vooral wordt de populatie die onderzocht wordt gespecificeerd.
6.1 Populatiespecificatie
Het onderzoek wordt enkel gevoerd bij studenten. Studenten vormen een min of meer
heterogene groep. We veronderstellen dat ze in zeker mate over hetzelfde budget en
hoeveelheid tijd beschikken. Het onderzoek gaat er dus van uit dat er geen indeling qua
beschikbaar budget en tijd noodzakelijk is bij studenten. Dit zou anders zijn in het geval van
bijvoorbeeld volwassenen waarbij er grote inkomensverschillen bestaan.
6.2 Hypothesen
Op basis van het time-ask effect (Liu & Aaker, 2008) werd een eerste hypothese opgesteld. We
verwachten dat er verschillen gaan optreden in het hulpgedrag van individuen wanneer ze
‘geprimed’ worden met verschillende advertenties. Bij respondenten die een tijdsadvertentie te
zien krijgen zou er namelijk een emotionele mindset geactiveerd worden, die ervoor zorgt dat
liefdadigheid meer gezien wordt als een middel om zich gelukkig te voelen dan wanneer men
een geldadvertentie te zien krijgt. Het zien van een tijdsadvertentie zou dus een positievere
ingesteldheid t.o.v. het goede doel tot gevolg hebben. We gaan dit na door de mening t.o.v. de
advertentie en organisatie te meten na het zien van één van de advertenties . Verder wordt ook
de intentie om de organisatie te steunen en de mate waarin men denkt dat de advertentie als
effectief gepercipieerd wordt onderzocht. We stellen in totaal drie advertenties op. Zoals
15
eerder vermeld, een geld- en tijdsconditie waar er respectievelijk een geld- en tijdsvraag
gesteld wordt. Op basis van de literatuur rond opzichtige consumptie stellen we verder ook een
gadgetconditie op. In de gadgetconditie wordt gevraagd om het goede doel te steunen door
het aankopen van gadgets van de organisatie. Dit wordt ook gezien als een geldconditie maar
met het verschil dat het meer zichtbaar is. Het laat toe om zijn prosociaal gedrag te signaleren.
De consumptie van gadgets gaat dan gepaard met een beleving wat verbonden is met het
ervaren van emoties. We verwachten dan ook dat respondenten in de gadgetconditie een meer
emotionelere mindset gaan hanteren dan in de geldconditie, met een positievere ingesteldheid
t.o.v. het goede doel tot gevolg. We bekomen onderstaande hypothese.
Hypothese 1: Wanneer een tijdsdonatie wordt gevraagd in een advertentie zullen mensen de
advertentie en de organisatie positiever evalueren, een hogere donatie-intentie hebben en
meer geld en tijd storten, dan wanneer een gelddonatie wordt gevraagd in een advertentie.
Indien we vinden dat het zien van een welbepaalde soort van advertentie een invloed heeft op
hulpgedrag, gaan we dit verband proberen te verklaren. We gaan dit doen door een
mediërende variabele te zoeken. Dit is mogelijk aan de hand van de Baron en Kenny methode
(1986). In de literatuur omtrent het time-ask effect vinden we terug dat het hanteren van een
emotionele mindset aanzet tot gedrag dat gericht is op het verkrijgen van gevoelens van geluk.
Op dezelfde wijze gaan we in ons onderzoek na of het verband in hypothese 1 verklaard kan
worden door ‘gevoelens van geluk’. We verwachten dus dat ‘gevoelens van geluk’ de bekomen
verschillen tussen de tijdsconditie en de geldconditie kan verklaren. Bovendien zou de
gadgetconditie meer verbonden zijn met ‘gevoelens van geluk’ dan de geldconditie. Dit brengt
ons tot hypothese 2.
Hypothese 2: Het effect dat wordt vermeld in Hypothese 1 zal gemediëerd worden door
gevoelens van geluk.
In de literatuur werd de invloed van status besproken bij het doneren aan het goede doel. Men
kon opmaken dat het opofferen van eigen middelen (geld en tijd) filantropisch gedrag is dat
dient om status en erkenning van de donor te verhogen (Roberts, 1998). We zullen verder
spreken van een statuseffect wanneer bedoeld wordt dat men gaat doneren om status te
16
verkrijgen. Op basis van de literatuurstudie kunnen we dus ook verwachten dat het positief
effect van de tijdsconditie op de afhankelijke variabelen (hypothese 1) zou kunnen verklaard
worden door een status effect.
Hypothese 3: Het effect dat wordt vermeld in Hypothese 1 zal gemediëerd worden door een
statuseffect.
Indien in het onderzoek blijkt dat het time-ask effect en het statuseffect beide een significante
invloed hebben op het donatiegedrag van individuen zullen beide effecten met elkaar
vergeleken worden. Meer bepaald zal worden nagegaan welk effect het meest kan verklaren
waarom het zien van één van de advertenties een invloed heeft op de afhankelijke variabelen.
Aangezien dit nieuw is in het onderzoek naar donatie-intenties wordt er hieromtrent geen
hypothese vooropgesteld in het onderzoek. Wel wordt volgende onderzoeksvraag onderzocht.
Onderzoeksvraag 1: Is er een verschil in sterkte van invloed tussen het time-ask effect en het
statuseffect bij het doneren aan het goede doel?
17
Deel 2: Praktijkonderzoek
1. Korte beschrijving van het onderzoek
In het onderzoek dat gevoerd wordt binnen deze masterproef wordt er nagegaan in welke
mate status een rol speelt bij het donatiegedrag van studenten. En of er hierbij een verschil is
tussen geld doneren en tijd doneren. Ook het time-ask effect wordt nagegaan in dit onderzoek
(Liu & Aaker 2008). Bij dit effect gaat men meer geld doneren wanneer er aanvankelijk
gevraagd wordt om tijd te doneren dan wanneer er uitsluitend naar geld doneren gevraagd
wordt. In totaal werden er drie studies uitgevoerd. In studie 1 werd er nagegaan wat de
monetaire waarde is van tijd bij studenten in Vlaanderen. Hierop werd er verder gebouwd door
condities op te stellen die gebruikt werden in studie 2. De bedoeling van deze studie was om na
te gaan of er een verschil bestaat in het verkrijgen van status wanneer men tijd versus geld
doneert. De resultaten dienden vervolgens verder als basis om een vragenlijst op te stellen die
in studie 3 afgenomen werd. Samengevat, waren studie 1 en 2 pre-testen die het eigenlijke
grote onderzoek in studie 3 vooraf gingen.
2. Relevantie van het onderzoek
Dit onderzoek wil ertoe bijdragen meer inzicht te verschaffen in de verschillen tussen geld en
tijd bij het doneren aan liefdadigheid. We proberen aan te tonen dat bij de correcte toepassing
van het time-ask effect en het statuseffect, donatiegedrag gestimuleerd kan worden. Meer
bepaald hoe de beide effecten geïmplementeerd kunnen worden in advertenties waardoor
mensen aangemoedigd worden om te doneren. Door het time-ask effect zou doneren gezien
worden als een middel om gelukkiger te worden, terwijl door het status effect mensen
aangezet worden tot doneren om sociaal aanzien te verwerven bij anderen.
18
3. Studie 1
Alvorens een vergelijking te kunnen maken tussen tijd en geld was het noodzakelijk om tijd te
kunnen uitdrukken in een monetaire waarde. Hiervoor werd een kleine rondvraag opgesteld bij
studenten waar gevraagd werd hoeveel euro voor hen met één uur vrijwilligerswerk overeen
kwam. Hieruit bleek, na een veertigtal willekeurige studenten ondervraagd te hebben (met een
50/50 gelijke verdeling man/vrouw), dat één uur vrijwilligerswerk overeen kwam met een
gelddonatie van 10 euro. Het meest voorkomende argument was dat het loon bij studentenjobs
gemiddeld genomen ongeveer 10 euro per uur bedraagt. Dit lijkt realistisch wanneer men de
bruto minimum lonen voor studentenjobs bekijkt zoals ze gegeven zijn op de website van het
Vlaams ABVV (http://www.vlaamsabvv.be). De waardering van tijd in opportuniteitskosten,
hier bepaald op basis van het inkomen dat men normaal zou verdienen wanneer men een
studentenjob uitoefent, kan verantwoord worden door Becker (1965) (zie supra).
Vrijwilligerswerk Geld
Waarde 1u €10
Tabel 1: Waarde tijd versus geld (Bron: Eigen onderzoek) 1
Bovenstaand resultaat kon nu gebruikt worden als vergelijkingsbasis tussen verschillende
condities waarin zowel geld als tijd verwerkt werden.
4. Studie 2
4.1 Inleiding
Studie 2 werd uitgevoerd om na te gaan of de status van mensen die tijd doneren weldegelijk
als hoger wordt gepercipieerd dan de status van mensen die een gadget kopen of geld doneren.
We wouden controleren of het de moeite zou zijn om het mediërend effect van status na te
gaan. Vandaar het uitvoeren van deze pre-test waarbij men naging of er een verschil bestond in
perceptie bij het doneren van geld, tijd en het aankopen van gadgets in termen van status. Om
1 Om een voorbeeld te geven: het minimumloon voor een 21 jarige jobstudent bedraagt 8.77, waardoor het
gemiddelde op realistische wijze in de buurt kan liggen van 10euro.
19
te achterhalen welk donatiegedrag nu het meeste status oplevert werd er een situatieschets
opgesteld. In deze situatieschets gaat er iemand in op een advertentie van een
liefdadigheidsorganisatie. In totaal werden er drie situatieschetsen opgesteld. Ze verschilden
enkel op basis van de donatievraag die in de advertentie voorkwam. We maakten tevens
gebruik van de conclusie uit studie 1, namelijk dat één uur overeenkomt met €10. Dit maakte
het mogelijk om geld en tijd met elkaar te kunnen vergelijken. Bovendien was het de bedoeling
om dezelfde condities die gebruikt werden in de situatieschetsen over te nemen in het latere
hoofdonderzoek
4.2 Steekproef
Er werd een online vragenlijst afgenomen bij 80 respondenten, gecontacteerd aan de hand van
een persoonlijke uitnodiging via sociale media. Hiervan werden twee respondenten geweerd
uit de analyse aangezien deze negatief geantwoord hadden op de vraag of ze student waren.
Van alle respondenten waren 60% mannelijk. De gemiddelde leeftijd was 22jaar.
4.3 Procedure en meetinstrumenten
Bij aanvang van de vragenlijst werd de anonimiteit van de respondent verzekerd, er werd dan
ook nergens naar een naam of e-mailadres gevraagd. Het invullen van de vragenlijst duurde
gemiddeld amper drie minuten.
Iedere respondent kreeg een situatieschets voorgeschoteld. Daarin werd verteld over een
fictief personage die dezelfde leeftijd had en een gelijkaardige studierichting volgde als de
respondent zelf. Dit fictief personage besliste om in te gaan op de vraag om te doneren nadat
hij een affiche had gezien van een liefdadigheidorganisatie. De bestaansreden van deze fictieve
liefdadigheidsorganisatie was om kinderen bij te staan met hartproblemen. Ze was gevestigd in
Vlaanderen, wat betekende dat het om een lokale organisatie ging. Elke respondent kon slechts
één van drie bestaande situatieschetsen te zien krijgen. In elk scenario werd een geld- of
tijdsconditie ingebracht. Anders gezegd, het fictieve personage zou in de situatieschets telkens
op een verschillende geld- of tijdsvraag in de affiche ingaan. Onderstaande tabel 2 duidt de
verschillen tussen de condities aan.
20
Conditie Donatie vraag in de advertentie
Geldconditie Het storten van 20 euro.
Gadgetconditie Het aankopen van een schilderijgemaakt door de kinderen ter waarde van 20euro.
Tijdsconditie Het spenderen van 2u tijd als vrijwilliger
Tabel 2: Overzicht condities studie 2 (Bron: eigen onderzoek)
In bijlage 1 zijn de volledige situatieschetsen terug te vinden.
Elke respondent kreeg slechts één van de condities te zien. In dit between subjects design
werden de condities volledig gerandomiseerd aangeboden, elke conditie had evenveel kans om
te verschijnen bij de respondent. Na het lezen van de situatieschets werden in een vragenlijst
enkele stellingen gegeven waarbij de respondent diende aan te geven in welke mate hij
akkoord was.
Bij gebrek aan een schaal in de literatuur die rechtstreeks de aanzienverhoging van een actie
meet was het noodzakelijk om zelf een aantal items op te stellen. Dit werd gedaan op basis van
de Status Concern schaal (Netemeyer, Burton & Lichtenstein, 1995), een schaal die later nog in
studie 3 opgenomen werd. Deze schaal meet de mate waarin iemand status belangrijk vindt.
Aan de hand van de dimensies die gebruikt worden in de status concern schaal kon men enkele
stellingen afleiden die de verhoging van sociale erkenning van een actie meten. Op basis van
Bernheim (1994) werden nog twee items toegevoegd om de schaal compleet te maken. De
volledige schaal bevatte acht items en is terug te vinden in de bijlage. De vragenlijst van studie
2 werd afgesloten met enkele classificatievragen zoals leeftijd, geslacht en de vraag of men
student is.
21
4.4 Resultaten
4.4.1 Dataverificatie
De resultaten van dit kwantitatief onderzoek zijn berekend aan de hand van het statistische
programma SPSS 17.0. Eerst werd een factoranalyse uitgevoerd om na te gaan of het mogelijk
is om het aantal variabelen te reduceren. Hierna werd de interne betrouwbaarheid gemeten
van de schalen door een Cronbach’s Alpha te berekenen. Uiteindelijk werd met een Anova-test
nagegaan of er significante verschillen bestonden tussen de resultaten van de verschillende
condities.
4.4.2 Betrouwbaarheidsanalyse
4.4.2.1 Factoranalyse
Een factoranalyse werd toegepast om het aantal statusvariabelen te reduceren. Alvorens over
te gaan op deze reductie werd naar de correlation matrix gekeken om na te gaan of er bepaalde
items zijn die te laag correleren met de overigen. Indien men de vuistregel toepast waarbij de
minimum correlatie groter moet zijn dan .3, waren er twee items die in aanmerking kwamen
om uit de analyse gelaten te worden. Deze items waren: “ambitie in het leven” en “waardering
door omgeving”. Er werd beslist om deze twee items te elimineren en verder te werken met zes
i.p.v. acht items.
Verder werden nog twee verschillende testen gehanteerd om na te gaan of een factoranalyse
uitgevoerd mocht worden. De eerste, de Barlett test of sphericity genaamd, moet verworpen
worden aangezien deze in zijn nulhypothese stelt dat de variabelen niet gecorreleerd zijn. Uit
de resultaten bleek dit ook het geval te zijn met een bekomen p-waarde < .01. Als tweede test
kan met de Kaiser-Meyer-Olkin measure of sampling adequacy een MSA waarde nagegaan worden.
De globale MSA moet groter zijn dan .50. Met een score van .85 werd ruimschoots duidelijk dat een
factoranalyse van de statusvariabelen zinvol is.
22
Een factoranalyse werd uitgevoerd op de zes items die overgebleven zijn. Als voorwaarde werd
vooropgesteld dat de eigenwaarde groter is dan 1, dit is het Kaiser-criterium. We vonden dat
er verder kan gewerkt worden met één statusvariabele. Deze factor verklaart 62.46% van de
totale variantie.
Ook de Rotated Component Matrix (tabel 3) geeft aan dat alle items hoog laden op één
dimensie. Ter controle werd een interne betrouwbaarheidsanalyse uitgevoerd op het construct
status. De items van de status schaal toonden een hoge interne consistentie (alpha: .88). Van
alle zes items werd er geen enkele meer verwijderd. De Cronbach’s Alpha kon namelijk niet
aanzienlijk verhoogd worden door een item te verwijderen. Alle items werden samengebracht
onder één dimensie. Deze dimensie werd status genoemd.
Item
Dimensie
1
Status
… als een beter mens gezien
worden door zijn omgeving .85
… helpen om meer aanzien te
verkrijgen bij anderen .85
… iemand waarnaar opgekeken
kan worden .84
… verdient het respect van
anderen want hij toont de wil om
zichzelf te verbeteren
.77
… wenselijk sociaal gedrag zal er
meer na hem opgekeken worden .77
… populariteit zal positief
beïnvloed worden door zijn actie .64
Tabel 3: Factoranalyse studie 2 - Component Matrix (Bron: Eigen onderzoek)
23
4.4.3 Testen van de status hypothese
Om de verschillende condities te vergelijken met elkaar werden de gemiddelde scores van de
status schaal per conditie uitgerekend. De gemiddelden geven weer in hoeverre de
respondenten vinden dat de fictieve persoon in de voorgeschotelde situatieschets status zal
verkrijgen door zijn actie. Met een Anova-test werd er nagegaan of de gemiddelden significant
verschillen van elkaar. Als onafhankelijke variabele herkennen we de conditie, de afhankelijke
variabele is logischerwijze de statusvariabele. Als kritische significantie werd .05 vooropgesteld.
Met een significantieniveau < .01 werd de nulhypothese verworpen wat betekent dat er tussen
minstens één van de condities een significant verschil bestaat. Met een post-hoc test kon men
nagaan tussen welke condities dit verschil bestond. Er werd gekozen voor de Bonferroni post-
hoc test.. De resultaten zijn terug te vinden in tabel 4.
Conditie Gemiddelden Significantiewaarde
Geldconditie versus Gadgetconditie
MGeld = 4.02 vs MGadget = 4.15 p = 1.00
Geldconditie versus Tijdsconditie MGeld = 4.02 vs MTijd = 4.91
p < .01
Gadgetconditie versus Tijdsconditie
MGadget = 4.15 vs MTijd = 4.91 p < .01
Tabel 4: Post hoc test - Gemiddelden M van de status variabele (Bron: Eigen onderzoek)
4.5 Conclusies
Studie 2 werd uitgevoerd om na te gaan of er daadwerkelijk een statuseffect optreedt bij het
doneren aan het goede doel. Uit de resultaten kan men duidelijk afleiden dat de gemiddelden
van de twee monetaire condities (geldconditie en gadgetconditie) significant verschillen van
deze van de tijdsconditie. Hieruit kunnen we concluderen dat wanneer iemand tijd doneert,
hij/zij meer status zal verkrijgen dan wanneer iemand geld doneert of een gadget koopt van het
goede doel. Op basis van de resultaten uit studie 2 merken we verder dat het gemiddelde van
de gadgetconditie niet significant verschilt van het gemiddelde van de geldconditie, en dat het
wel significant verschilt van het gemiddelde van de tijdsconditie. Deze pretest geeft dus een
24
indicatie dat de geldconditie als evenwaardig wordt beschouwd als de gadgetconditie in termen
van het statuseffect. We besluiten dat er een sterke aanwijzing is dat er een statuseffect op kan
treden bij donatiegedrag. Het is dus zinvol om het mediërend effect van statuseffect na te gaan
in het hoofdonderzoek.
5. Studie 3
5.1 Inleiding
Vooraf werden in de literatuur achterliggende motivaties beschreven die samengaan met het
doneren aan het goede doel. Hieruit werden enkele veronderstellingen opgemaakt. Om deze
na te gaan werd een experimenteel onderzoek ontworpen waarin de vooropgestelde
hypothesen werden nagegaan. Tevens werd er rekening gehouden met de resultaten bekomen
uit studie 1 en 2. Men ging er dus nog steeds van uit dat één uur vrijwilligerswerk (tijd) overeen
komt met 10euro (geld). Het resultaat bekomen uit studie 2, namelijk dat het doneren van tijd
(vrijwilligerswerk) meer aanzien teweeg brengt dan het doneren van geld, wordt als
uitgangspunt genomen bij het opstellen van de vragenlijst. In studie 3 wordt ook voor het eerst
de hypothesen op basis van het time-ask effect, opgesteld door Liu & Aaker (2008), nagegaan.
De beide effecten van status en time-ask zullen uiteindelijk met elkaar vergeleken worden. In
studie 3 werden dezelfde condities als in studie 2 gebruikt. Namelijk: geld doneren, gadgets
kopen en tijd doneren.
5.2 Methodologie
Het experimenteel onderzoek bestond uit een online vragenlijst. In deze vragenlijst kreeg men
bij aanvang een advertentie te zien van een fictieve liefdadigheidsorganisatie, opnieuw werd
‘Een Hart Voor Kinderen’ gebruikt (zie studie 2). Na het zien van de advertentie werd er
gevraagd om enkele vragen in te vullen. Deze vragenlijst bestond hoofdzakelijk uit gesloten
vragen. Men moest vooral aanduiden op een 7-punt Likertschaal in hoeverre men akkoord was
met een stelling. Iedere respondent kreeg dezelfde vragen voorgeschoteld. De vragenlijst wordt
hieronder nog besproken (zie 5.2.2).
25
In totaal werden drie advertenties opgesteld waarvan de respondenten slechts één te zien
kregen in een between subjects design. De drie advertenties hadden hierbij evenveel kans om
te verschijnen. In de advertenties werden de drie condities verwerkt die voordien in studie 2
gebruikt werden. Ter herinnering zijn deze terug te vinden in tabel 5.
Conditie Donatie vraag in de advertentie
Geldconditie Het storten van 20 euro.
Gadgetconditie Het aankopen van een schilderijgemaakt door de kinderen ter waarde van 20euro.
Tijdsconditie Het spenderen van 2u tijd als vrijwilliger
Tabel 5: Overzicht condities studie 3 (Bron: Eigen onderzoek)
De eigenlijke advertenties zijn terug te vinden in bijlage 3.
In de advertentie werd kort uitgelegd waarvoor de organisatie stond en wat haar activiteiten
waren. De advertentie werd zo realistisch mogelijk opgesteld met foto’s en (fictieve)
contactinfo. In iedere advertentie werd er ook een donatievraag gesteld. Zoals eerder gezegd
was deze niet voor elke respondent gelijk. In de donatievraag zat m.a.w. de manipulatie.
De studenten werden gecontacteerd via e-mail. Ze werden uitgenodigd om deel te nemen aan
de vragenlijst die een tiental minuten in beslag zou nemen. Alvorens de eigenlijke vragenlijst te
starten werd de anonimiteit van de respondent verzekerd. Dit is niet onbelangrijk want men
kan aannemen dat een onderzoek, waar het donatiegedrag en het belang van status van
individuen wordt nagegaan, onderhevig is aan een ‘social desirability bias’. Met andere
woorden, dat respondenten de vragenlijst op een sociaal wenselijke wijze zouden antwoorden.
Om de studenten er toe aan te zetten om de vragenlijst in te vullen, maakte men kans op een
bongo bon ter waarde van 50 euro en tien cinematickets. Ze dienden daarvoor wel te raden
hoeveel respondenten de vragenlijst ingevuld zouden hebben op: 15mei 2011 om 17.00u.
5.2.1 Steekproef
In totaal begonnen een 730tal respondenten aan de vragenlijst. Hiervan vulden 440
respondenten, het volledig in (60%). Bij de beoordeling van de geschiktheid van de
respondenten werden er strenge regels gehanteerd. Respondenten die geen student waren, de
controle vragen onjuist beantwoordden of een leeftijd boven de 26 jaar hadden werden uit de
26
analyse gelaten. Uiteindelijk bleven er 235 respondenten over die geschikt waren voor de
analyse. Hiervan waren 63% vrouwelijk en 37% mannelijk.
5.2.2 Vragenlijst
5.2.2.1 Onafhankelijke variabele
We wilden het verschil nagaan tussen het doneren van geld en tijd aan het goede doel.
Hiervoor werden opnieuw dezelfde drie condities gebruikt als in studie 2 (zie supra). Deze keer
werden de condities verwerkt in advertenties. De advertenties verschilden enkel en alleen op
basis van de vraag naar een soort van donatie (geld/gadget/tijd).
5.2.2.2 Afhankelijke variabelen
Om de intentie tot doneren te meten ten aanzien van enerzijds geld en anderzijds tijd werden
respectievelijk de volgende twee vragen gesteld.
Stel je krijgt 100 euro ter uwer beschikking. Je mag hiermee doen wat je wil. Hoeveel
zou je hiervan schenken aan ‘Een Hart Voor Kinderen’ na het zien van deze advertentie?
Stel je krijgt 10 uur ter uwer beschikking. Je mag hiermee doen wat je wil. Hoeveel zou
je hiervan spenderen aan ‘Een Hart Voor Kinderen’ na het zien van deze advertentie?
Verder werd er nagegaan in welke mate de respondent positief stond t.o.v. de advertentie en
de organisatie in het algemeen. Ook moest de respondent aangeven wat zijn houding is t.o.v.
het steunen van ‘Een Hart Voor Kinderen’ en in hoeverre hij denkt dat men beïnvloed kan
worden door het zien van de advertentie.
In de vragenlijst werd verder ook de mate waarin een persoon status belangrijk vindt
opgenomen, de zogenaamde status concern schaal (Netemeyer, Burton & Lichtenstein, 1995).
In de vragenlijst kon men ook enkele classificatievragen terugvinden. Er werd gepeild naar het
geslacht en geboortejaar van de respondent. Indien men student was, werd tevens gevraagd de
studierichting op te geven.
27
5.2.2.3 Mediërende variabelen
Als eerste wouden we de mediërende invloed van de ‘gevoelens van geluk’ variabele nagaan.
Deze werd opgesteld op basis van het time-ask effect (Liu & Aaker, 2008). Het werd gemeten
aan de hand van onderstaande vraag:
In welke mate denk jij dat het steunen van de organisatie bij jou gevoelens van geluk
zou teweeg brengen?
Voor verantwoording van het gebruik van deze vraag verwijzen we naar de literatuur (zie Deel
1: 2. Time-ask effect).
Het statuseffect ging na in welke mate de respondent dacht dat hij status kon verwerven met
het steunen van de organisatie. Deze schaal kwam in grote mate overeen met de schaal
gebruikt in studie 2. Van deze variabele werd eveneens de mediërende invloed nagegaan.
5.3 Resultaten
5.3.1 Dataverificatie
De online vragenlijst werd opgesteld aan de hand van het programma Qualtrics. Dit programma
genereerde een outputbestand dat ingegeven kon worden in het statistische programma SPSS
17.0. Aangezien deze twee programma’s op elkaar afgestemd zijn is er weinig kans op fouten in
de dataset. Toch werd er uit voorzorg een controle uitgevoerd op de volledigheid van de
gegevens. Er werden geen onregelmatigheden gevonden.
5.3.2 Betrouwbaarheidsanalyse
Aangezien er gebruik werd gemaakt van schalen bestaande uit meerdere items is het
aangewezen om de betrouwbaarheid van deze schalen te evalueren. De interne consistentie
28
van gelijkaardige antwoordpatronen van de verschillende respondenten wordt met deze
betrouwbaarheidsanalyse gecontroleerd (Wijnen, Janssens, De Pelsmaker & Van Kenhove,
2001). Per schaal ging een factoranalyse steeds het berekenen van een Cronbach Alpha vooraf.
5.3.2.1 Statuseffect schaal
Bij een eerste factoranalyse bemerkten we een probleem met het item : ‘Door het steunen van
deze actie zal ik minder waardering krijgen door mijn omgeving’. In de correlation matrix kon
men aflezen dat het item te weinig correleerde met de andere items op de schaal. We besloten
om het item uit de analyse te laten. Op basis van verschillende testen werd er besloten dat het
zinvol was om de factoranalyse uit te voeren. De nulhypothese van de Barelett test werd
verworpen met een p-waarde < .01 , wat aangeeft dat er een significante relatie bestaat tussen
de items. Ook na het bekijken van de correlation matrix kwam men tot het besluit dat de items
met elkaar correleerden. Alle correlaties lagen namelijk hoger dan de minimumvoorwaarde van
.3. Met de Kaiser-Meyer-Olkin measure of sampling adequacy test werd een hoge MSA waarde
gevonden van .94. Uit deze resultaten kon men afleiden dat een factoranalyse toegelaten was.
Onderstaande tabel geeft de Communalities per item weer. Aangezien deze allemaal groter zijn
dan .3 verklaarden alle items voldoende variantie van de statuseffectvariabele bij de
vooropgestelde factoroplossing.
Item Statuseffect
meer naar mij opgekeken .76
meer aanzien .74
beter mens .68
door anderen word ervaren .67
respect door wil om te verbeteren
.66
sociale goedkeuring .65
iemand waarnaar opgekeken .65
populariteit zal positief beïnvloed .64
goede indruk nalaten .59
aanvaard te voelen .48
ambitie in het leven .45
Tabel 6: Communalities - Status effect (Bron: Eigen onderzoek)
29
Op basis van elf items werd er een factoranalyse uitgevoerd. Deze gaf aan dat men met alle
items samen één factor vormen kan. Hiervoor werd het Kaiser-criterium gehanteerd waarbij de
dimensies bepaald worden aan de hand van het aantal factoren met eigenwaarde groter dan 1.
De factor verklaarde hierbij samen 63.36% van de totale variantie. Wanneer men kijkt naar de
component matrix kan men afleiden dat alle items ook voldoende hoog geladen zijn op die ene
factor. De waarden zijn terug te vinden in onderstaande tabel.
Item Statuseffect
meer naar mij opgekeken .87
meer aanzien .86
beter mens .83
door anderen word ervaren .82
respect door wil om te verbeteren .81
sociale goedkeuring .80
iemand waarnaar opgekeken .80
populariteit zal positief beïnvloed .80
goede indruk nalaten .77
aanvaard te voelen .69
ambitie in het leven .67
Tabel 7: Component matrix – Statuseffect (Bron: Eigen onderzoek)
Men kon afleiden dat alle items samengebracht konden worden onder één component. Deze
variabele werd statuseffect genoemd. Alvorens het gemiddelde te nemen van deze items werd
eerst nog de cronbach’s alpha berekend.
Er werd een alpha bekomen van .94, wat erg hoog is. Dit is vooral te wijten aan het feit dat de
schaal elf items bevatte. Aangezien er voldoende aanwijzing was dat de schaal betrouwbaar
was, werden geen items meer verwijderd. Op basis van de betrouwbaarheidsanalyse creëerden
we een nieuwe variabele, die we als statuseffect benoemd hebben. Deze variabele geef het
gemiddelde weer van de elf items.
30
Aantal
items
Cronbach’s
Alpha
N = 11 α = .94
Tabel 8: Cronbach's Alpha studie 3 - Statuseffect
(Bron: Eigen onderzoek)
5.3.2.2 Status concern schaal
Deze schaal werd opgesteld door Netemeyer, Burton & Lichtenstein (1995) en werd reeds op
zijn validiteit getest. Toch bleken er problemen op te treden tijdens het uitvoeren van de
factoranalyse. We merkten enkele items op die erg laag correleerden met de andere items van
de schaal in de correlation matrix. Van de oorspronkelijke tien items werden er vier verwijderd
aangezien deze niet voldoende betrouwbaar waren. Ook bleken ze te hoog te scoren op
verschillende dimensies ter gelijkertijd in de roated component matrix. Dit bemoeilijkte het
vormen van een nieuw construct. Daarom werden ze uit de verdere factoranalyse gelaten. De
verwijderde items waren :
Men moet altijd proberen om te leven in een zeer respectabel gebied, ondanks dit
inspanningen met zich meebrengt.
Het bezitten van een gewenste sociale etiquette is vaak het teken van een aangenaam
persoon.
Het verhogen van iemands sociale positie is een van de meer belangrijkere doelen in het
leven.
Het is de moeite waard om een aanzienlijke inspanning te doen om zichzelf een goede
naam te verzekeren bij de juiste soort mensen
Er werd dus verder geanalyseerd met zes items van de oorspronkelijke tien. Opnieuw werd de
nulhypthese van de Bartlett test of sphericity test verworpen met een p-waarde < .01. De
Kaiser-Meyer-Olkin measure of sampling adequacy test gaf een waarde aan van .7. Beide testen
31
tonen dus aan dat het zinvol is een factoranalyse uit te voeren. Men kan echter opmerken dat
de items niet heel hoog correleerden met elkaar in de correlation matrix. Toch werd er beslist
om de factoranalyse door te zetten. Hieruit bleek dat de schaal ingedeeld kon worden in twee
verschillende factors, die elk betrekking hadden op een dimensie van de schaal. Ook nu werd
het Kaiser-criterium gehanteerd waarbij de dimensies bepaald werden aan de hand van het
aantal factoren met eigenwaarde groter dan 1. De twee factoren verklaarden samen 56% van
de totale variantie. Onderstaande tabel geeft weer in welke mate de overgebleven items
geladen waren op de verschillende factors.
Item Aanzien Ambitie
Respect van anderen te verdienen, door verlangen tonen om zich te verbeteren
.81
De mate van ambitie van een persoon om zichzelf te verbeteren is een vrij goede
indicatie van zijn karakter .75
Bij het kiezen van vrienden: kunnen helpen je weg te vinden in de wereld
.69 .15
Een ambitieus persoon kan bijna altijd zijn doelen bereiken
.80
Ambitie is de belangrijkste factor bij het behalen van succes in het leven
.25 .73
Lid burgeerlijke of politieke vereniging, steunen heeft van mensen met
respecteerde sociale positie .12 .61
Tabel 9: Component matrix - Status Concern (Bron: Eigen onderzoek)
Er werd gekozen om de eerste factorcomponent aanzien te benoemen. De tweede
factorcomponent heette voortaan ambitie. De eerste factorcomponent noemden we ‘aanzien’
omdat, net zoals dit het geval is bij aanzien, de items vooral te maken hebben met de
beoordeling van gedrag door anderen. De benaming ‘ambitie’ werd afgeleid uit de twee items
die het construct het meest verklaarden.
De cronbach’s alpha van beide factors werden nagegaan om de interne consistentie te bepalen.
Voor de factor ‘aanzien’ werd een Cronbach’s alpha bekomen van .64. Verwijderen van een
item zou de alpha enkel doen dalen. Bovendien zou het aantal items minder dan 3 bedragen,
wat als te weinig wordt verondersteld. Van het construct werd een gemiddelde berekend en
deze nieuwe variabele werd ‘aanzien’ genoemd. De Cronbach’s alpha van factor ‘ambitie’
32
bedraagt slechts .55 wat niet voldoende is. De factor ‘ambitie’ werd verder niet meer in het
onderzoek gebruikt.
Aantal items
Cronbach’s Alpha
N = 3 α = .64
Tabel 10: Cronbach's Alpha studie 3 - Statusconcern (Aanzien) (Bron: Eigen onderzoek)
5.3.2.3 Andere schalen
Er werd geen factoranalyse uitgevoerd op de andere schalen die gebruikt werden in het
onderzoek. Deze schalen worden namelijk dermate veel gebruikt dat men er kan van uitgaan
dat zij valide zijn. Het betreft de volgende schalen:
attitude t.o.v. de advertentie
attitude t.o.v. organisatie
steunintentie
gepercipieerde effectiviteit van de advertentie
5.3.3 Testen van de hypothesen
5.3.3.1 Hypothese Time-ask effect
Hypothese 1: Wanneer een tijdsdonatie wordt gevraagd in een advertentie zullen mensen de
advertentie en de organisatie positiever evalueren, een hogere donatie-intentie hebben en
meer geld en tijd storten, dan wanneer een gelddonatie wordt gevraagd in een advertentie.
Het time-ask effect zoals opgesteld door Liu & Aaker (2008) gaat ervan uit dat individuen een
donatievoorstel met verschillende mindsets kunnen benaderen (zie supra). Het afwegen van
het spenderen van tijd zou gepaard gaan met emoties, meer bepaald met gevoelens van geluk.
Het nadenken over het doneren van geld zou dan weer aanzetten tot rationalisering van
beslissingen en zou minder met emoties te maken hebben. De emotionele mindset wordt
geactiveerd door vragen van tijdsdonaties terwijl de rationele mindset geactiveerd wordt door
33
vragen van gelddonaties. Bij het gebruik van een emotionele mindset zou het doneren aan het
goede doel gezien worden als een middel om gevoelens van geluk te verkrijgen en dat zou
leiden tot een hoger donatiebedrag.
In dit onderzoek kreeg een deel van de respondenten een advertentie te zien waarin een vraag
naar een gelddonatie werd verwerkt. Dit is de zogenaamde geldconditie. Deze werd vergeleken
met een tijdsconditie, een advertentie waarin een tijdsdonatie werd verwerkt. Uitgaande van
het time-ask effect werd er verwacht dat individuen uit de tijdsconditie een hogere intentie tot
donatie zouden bezitten. Naast de geldconditie waar er een donatiebedrag wordt gevraagd is
er in het onderzoek ook een geldconditie opgenomen in de vorm van gadgets kopen. Als gadget
werd gekozen voor een schilderij. We verwachten dat de gadgetconditie er voor zal zorgen dat
de advertentie en organisatie positiever zal geëvalueerd worden en tevens tot een hogere
donatie-intentie zal leiden dan bij de gewone geldconditie. Dit verwachten we op basis van de
CDB theorie (Grace, 2009) die stelt dat mensen door het ostentatief consumeren van gadgets
van liefdadigheidsorganisaties hun prosociaal gedrag willen signaleren om zo meer status te
verkrijgen. Het zichtbare karakter van gadgets zou er dan voor zorgen dat de donatie-intentie
hoger ligt dan bij een gelddonatie.
Het donatiegedrag werd nagegaan door volgende vragen:
Stel je krijgt 100 euro ter uwer beschikking. Je mag hiermee doen wat je wil. Hoeveel
zou je hiervan schenken aan ‘Een Hart Voor Kinderen’ na het zien van deze advertentie?
Stel je krijgt 10 uur ter uwer beschikking. Je mag hiermee doen wat je wil. Hoeveel zou
je hiervan spenderen aan ‘Een Hart Voor Kinderen’ na het zien van deze advertentie?
Met een Anova-test werd de gemiddelde donatie-intentie berekend per conditie. Ter
gelijkertijd werd dan nagegaan of de gemiddelden significant verschilden van elkaar. Bij het
testen werd een significantieniveau van 5% gehanteerd. Men controleerde dus met een
betrouwbaarheid van 95% of de nulhypothese verworpen kon worden. Onderstaande tabellen
vatten de bekomen resultaten samen. Merk hierbij op dat de gadgetconditie ook als een
geldconditie beschouwd werd. Maar met het verschil dat met het geld gadgets aangekocht
werden.
34
Conditie
Gemiddelde
gelddonatie
(in euro)
SD F-waarde Significantiewaarde
Geld 17.91 19.18
Gadget 20.92 19.19 4.15 p = .02
Tijd 28.05 27.16
Tabel 11: Time-ask effect - Gemiddelde gelddonatie (Bron: Eigen onderzoek)
Conditie
Gemiddelde tijdsdonatie (in aantal
uur)
SD F-waarde Significantiewaarde
Geld 3.03 4.35
Gadget 2.20 2.93 3.02 p = .05
Tijd 4.38 8.33
Tabel 12: Time-ask effect - Gemiddelde tijdsdonatie (Bron: Eigen onderzoek)
Men kwam dus tot de conclusie dat er een significant verschil bestond tussen de condities bij
zowel geld- als tijdsdonatie. Met een post-hoc werd er nagegaan welke condities verschilden
van elkaar. Er werd gebruik gemaakt van de Bonferroni-test. Men kan verder ook opmerken dat
het effect sterker is bij de vraag naar gelddonaties dan bij tijdsdonaties. Een mogelijke
verklaring is dat bij het vragen naar een tijdsdonatie ook nog eens emotionele mindset
opgewekt wordt waardoor het verschil tussen de condities vervaagde.
35
Conditie Gemiddelden Significantiewaarde
Geld versus Gadget M(Geld) = 17.91vs M(Gadget) = 20.92 p = 1
Geld versus Tijd M(Geld) = 17.91vs M(Tijd) = 28.05
p = .02
Gadget versus Tijd M(Gadget) = 20.92 vs M(Tijd) = 28.05 p = .14
Tabel 13: Time-ask effect - Gemiddelde gelddonatie per conditie (Boferroni post hoc) (Bron: Eigen onderzoek)
Conditie Gemiddelden Significantiewaarde
Geld versus Gadget M(Geld) = 3.03 vs M(Gadget) = 2.20 p = .95
Geld versus Tijd M(Geld) = 3.03 vs M(Tijd) = 4.38
p = .38
Gadget versus Tijd M(Gadget) = 2.20 vs M(Tijd) = 4.38 P = .05
Tabel 14: Time-ask effect - Gemiddelde tijdsdonatie per conditie (Boferroni post hoc) (Bron: Eigen onderzoek)
De bekomen resultaten lagen in lijn van de verwachtingen. Respondenten in de tijdsconditie
gaven aan dat ze meer bereid waren om geld te doneren dan respondenten in de geldconditie.
Het gemiddelde lag in de tijdsconditie (€28.05) aanzienlijk hoger met maar liefst €10.14 dan het
gemiddelde van de geldconditie (€17.91). Ook lag het gemiddelde in de tijdsconditie €7.13
hoger dan de gadgetconditie maar dit bleek niet significant verschillend te zijn. Dit is te wijten
aan een hoge standaardafwijking. Respondenten in de tijdsconditie waren tevens bereid om
meer tijd te doneren (4.38u) dan in de gadgetconditie (2.20u). Het gemiddelde van de
tijdsconditie was echter niet significant verschillend van de andere geldconditie ook al lagen de
gemiddelden met 1.35u uiteen. Opnieuw was een hoge standaardafwijking hier de oorzaak van.
Naast de invloed op het donatiegedrag van geld en tijd gingen we ook na wat de invloed van
het time-ask effect was op de attitude t.o.v advertentie en organisatie, de steunintentie en de
gepercipieerde effectiviteit van de advertentie. De bekomen resultaten werden samengevat in
tabel 15.
36
Variabele Conditie Gemiddelde SD F-
waarde Significantie
waarde
Geld 4.64 1.32
Attitude t.o.v. advertentie
Gadget 4.89 1.37 1.66 .19
Tijd 5.02 1.29
Geld 4.74 .6
Attitude t.o.v. organisatie
Gadget 4.79 .64 .70 .50
Tijd 4.85 .48
Geld 4.05 1.24
Steunintentie Gadget 4.55 1.17 4.27 .02
Tijd 4.39 .90
Geld 3.34 1.36
Gepercipieerde effectiviteit
Gadget 3.78 1.37 2.75 .07
Tijd 3.74 1.27
Tabel 15: Time-ask effect - Gemiddelden: Attitude t.o.v. advertentie, Attitude t.o.v. organisatie, Steunintentie, Gepercipieerde effectiviteit (per conditie)
(Bron: Eigen onderzoek) We besloten op basis van deze resultaten dat het time-ask effect geen invloed uitoefent op de
houding ten opzichte van de advertentie en organisatie. Het zien van een welbepaalde conditie
in een advertentie had dus geen invloed op de mate waarin iemand ingesteld staat t.o.v. de
advertentie of organisatie. Ook de gepercipieerde effectiviteit van de advertentie, waarmee de
mate waarin men denkt dat de advertentie een invloed kan hebben op het donatiegedrag
bedoeld is, toont geen significante verschillen tussen de condities. Enkel bij de steunintentie
kan men spreken van een significant verschil tussen de condities. Met een Bonferroni post-hoc
test vonden we dat enkel de gemiddelden tussen de gadgetconditie en de geldconditie
significant verschilden (p = .01), terwijl de tijdsconditie met geen enkele conditie verschilde
(tijdsconditie vs. geldconditie: p = .22 en tijdsconditie vs. gadgetconditie: p = 1.00). Dit is op zich
iets wat we niet hadden verwacht. Het is ook niet in lijn met de resultaten gevonden bij de
geld- en tijdsdonaties (zie supra). Op basis van de resultaten bekomen in dit onderzoek kunnen
we geen verklaring vinden voor deze inconsistentie.
37
We wilden in staat zijn om het verband te kunnen verklaren tussen het zien van één van de
verschillende advertenties en het donatiegedrag van de respondenten. Om aan te tonen dat
een emotionele mindset tot een hogere donatie leidt werd nagegaan in welke mate de
respondenten dachten dat het bieden van de gevraagde steun aan de organisatie gevoelens
van geluk teweeg zou brengen bij de respondent.
Vooraf werd dus verwacht dat respondenten in de tijdsconditie meer denken dat steunen aan
het goede doel gevoelens van geluk teweeg brengt omdat ze een emotionele mindset
hanteren. Dit werd ook gevonden uit de resultaten uit de analyse. Er werd een Anova-test
uitgevoerd die een F-toets opleverde van 13.20 met een p-waarde < .01. We konden dus
concluderen dat er een significant verschil bestond tussen de condities. Uit de post-hoc analyse
die gebruik maakte van de Bonferroni-test kon men afleiden dat respondenten in de
tijdsconditie meer aangaven dat doneren aan het goede doel gevoelens van geluk teweeg
bracht. Deze tijdsconditie verschilde van zowel de geldconditie als de gadgetconditie. Onderling
verschilden de geld- en gadgetconditie niet op het 5% significantieniveau maar met een p-
waarde van .09 was er wel een sterke indicatie dat er een verschil bestond. Onderstaande tabel
geeft een overzicht.
Conditie Gemiddelden Significantiewaarde
Geld versus Gadget
M(Geld) = 4.16 vs M(Gadget) = 4.64 p = .09
Geld versus Tijd M(Geld) = 4.16 vs M(Tijd) = 5.37
p < .01
Gadget versus Tijd
M(Gadget) = 4.64 vs M(Tijd) = 5.37 p < .01
Tabel 16: Time-ask effect – Gevoelens van geluk (Bonferroni post hoc) (Bron: Eigen onderzoek)
We concludeerden dat het time-ask effect zorgde voor een hogere intentie tot doneren omdat
er een emotionele mindset geactiveerd werd. Dit komt omdat bij het gebruik van een
emotionele mindset doneren aan het goede doel gezien wordt als een middel om gevoelens
van geluk te verkrijgen, wat donatiegedrag stimuleert.
38
5.3.3.2 Mediatie van gevoelens van geluk bij gelddonatie
Hypothese 2: Het effect dat wordt vermeld in Hypothese 1 zal gemediëerd worden door
gevoelens van geluk
Hierboven werd er aangetoond dat er een verband bestaat tussen het soort van advertentie
dat mensen te zien krijgen en donatiegedrag. Dit gelde zowel voor het doneren van geld als van
tijd doneren (zie supra). De conditie, dus het soort van advertentie, beïnvloed de bereidheid
van mensen om te doneren. Hierbij stelden we ons de vraag waarom deze onafhankelijke
variabele (conditie) een invloed heeft op de afhankelijke variabele (donatie). We vonden dat de
mate waarin mensen denken dat doneren te maken heeft met gevoelens van geluk verschilde
tussen de condities. We beslisten om na te gaan op welke wijze gevoelens van geluk de causale
relatie tussen conditie en gelddonatie beïnvloedt. Hiervoor gebruikten we de Baron en Kenny
methode (Baron & Kenny, 1986).
Bij deze methode wordt de invloed nagegaan van een derde variabele op een bestaande
causale relatie. Deze derde variabele wordt de mediator genoemd. Het centrale idee hierbij is
dat de effecten van stimuli op gedrag gemediëerd worden door een verklarend variabele. Een
mediator is dus een proces dat tussenkomt tussen input en output. Wanneer bewezen kan
worden dat een derde variabele medieert tussen twee variabelen zegt men eigenlijk dat ze in
staat is om de samenhang tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele voor een deel te
verklaren. Om het mediatoreffect na te gaan zijn er drie stappen die doorlopen moeten
worden. In de eerste plaats moet ervan uit gegaan worden dat er een verband bestaat tussen
de mediatorvariabele M en de onafhankelijke variabele X. Men gaat dit bewijzen door een
regressieanalyse uit te voeren. Hieruit kan de vergelijking M = aX worden afgeleid (in deze
vergelijking werd de constante en de fout weggelaten). Als tweede stap gaat men na of er een
verband bestaat tussen de onafhankelijke variabele X en de afhankelijke variabele Y. Men gaat
dus na of c significant (niet nul) is in de formule Y = cX. Tenslotte, wanneer men wil bewijzen
dat mediatorvariabele M de samenhang tussen de onafhankelijke variabele X en de
afhankelijke variabele Y verklaart, moet er aangetoond worden dat de mediatorvariabele M de
afhankelijke variabele Y beïnvloedt. Dit wordt uitgedrukt door volgende vergelijking: Y = c’X +
bM. Hierbij moet b significant (en dus verschillend van nul) zijn. Als laatste voorwaarde geldt
39
dat c’ kleiner moet zijn dan c. Indien c’ significant is spreekt men van partiële mediatie en als c’
niet langer significant is spreekt men van volledige mediatie.
Zoals gezegd, werd aan de hand van de Baron en Kenny methode (Baron & Kenny, 1986)
nagegaan of de gevoelens van geluk variabele een mediator was. Anders gezegd, we gingen na
of de gevoelens van geluk variabele medieert op de causale relatie tussen conditie (OV) en
gelddonatie (AV). Onderstaande figuur geeft een overzicht.
a b XConditie c
Figuur 2: Mediator - Gevoelens van geluk (Bron: Eigen onderzoek)
In de analyse gaat men aan de hand van volgende 3 voorwaarden proberen aantonen dat er
een mediërend effect optreedt.
regressiecoëfficiënt a is significant verschillend van 0
regressiecoëfficiënt b is significant verschillend van 0
c - c’ is significant verschillend van 0
Voorwaarde 1
Voor voorwaarde 1 werd de volgende regressievergelijking opgesteld:
M(Gevoelens van geluk ) = aX(Conditie)
Bij het uitvoeren van de eerste regressie vonden we een positieve correlatie tussen X(Conditie) en
M(Gevoelens van geluk), met β = .32. Hierbij verklaart X(Conditie) .10 van de variantie in de M(Gevoelens van
geluk) scores. De regressiecoëfficiënt a bedraagt .60 met een standaardfout van .12. X(Conditie)
heeft een significant effect op M(Gevoelens van geluk) aangezien de waarde a significant is (p < .01).
X(Conditie) M(Gevoelens van geluk) Y(Gelddonatie)
40
Voorwaarde 2 en 3
Om de coëfficiënt b, c en c’ te vinden werd een bloksgewijze (hiërarchische) regressie
uitgevoerd. De bijhorende regressievergelijkingen zijn:
Y(Gelddonatie) = cX(Conditie)
Y(Gelddonatie) = c’X(Conditie) + bM(Gevoelens van geluk)
Tussen X(Conditie) en Y(Gelddonatie) bestaat er een correlatie van .18 waarbij X(Conditie) .03 verklaart
van de variabele Y(Gelddonatie) scores. De meervoudige correlatie tussen M(Gevoelens van geluk),
X(Conditie) en Y(Gelddonatie) bedraagt .31 en verklaart samen met variabele X(Conditie) .1 van de
variantie Y(Gelddonatie) scores.
We vonden voor de coëfficiënt c een waarde van 4.97 samengaand met een standaardfout van
3.67. C is significant met een p waarde < .01. De coëfficiënt c stelt het totale effect van de
onafhankelijke variabele X(Conditie) op de afhankelijke variabele Y(Gelddonatie) voor. Ook waarde b =
3.92 met standaardfout .96 is een waarde die significant is met een p-waarde < .01. Voor c’
vonden we een waarde van 2.63 met een standaardfout van 1.81. Deze waarde c’ is echter niet
significant met een p-waarde van .15. Hieruit kan men afleiden dat het totale effect c (= 4.97)
niet meer significant is wanneer M(Gevoelens van geluk) toegevoegd werd aan het model. Anders
gezegd, coëfficiënt c’ was niet meer significant wanneer de mediator variabele M(Gevoelens van geluk)
werd toegevoegd. Om dit te na te gaan is het mogelijk om een Sobel-test uit te voeren. Deze
test is echter niet terug te vinden in het programma SPPS 17.0. Men kan deze test wel online
uitvoeren op http://people.ku.edu/~preacher/sobel/sobel.htm .
41
Figuur 3: Sobel-test - Gevoelens van geluk (Bron: Eigen onderzoek)
Uit de bovenstaande figuur kan men afleiden dat de Sobel-test significant is met een p-waarde
< .01. We konden concluderen dat de ‘gevoelens van geluk’ variabele een mediator is.
Aangezien c’ niet meer significant is, is er bovendien sprake van volledige mediatie.
5.3.3.3 Hypothese Status effect
Het onderzoek probeerde aan te tonen dat mensen gemotiveerd zijn door status in hun
donatiegedrag. Met de statuseffect schaal die hiervoor reeds besproken werd ging men na in
welke mate de respondenten dachten dat het steunen van de liefdadigheidsorganisatie hen
status zou opleveren. Hierbij werden nog steeds dezelfde condities met elkaar vergeleken. Met
andere woorden, er werd nagegaan in welke mate respondenten dachten dat geld doneren,
gadgets kopen en tijd doneren hen status zou opleveren. Enkele voorbeelden van items op
deze schaal zijn:
Door dit wenselijk sociaal gedrag zal er meer naar mij opgekeken worden
Het steunen van deze actie zal mij helpen om meer aanzien te verkrijgen bij anderen.
Een Anova-test werd uitgevoerd om de verschillen tussen de condities na te gaan. Met een F-
toets van 8.41 en een p-waarde kleiner dan .01 werd de nulhypothese verworpen op een
significantieniveau van 5%. Er kon worden aangenomen dat er verschillen bestonden tussen de
drie condities. Met een Bonferroni post-hoc test ging men na tussen welke condities dit het
geval was. Onderstaande tabel geeft een overzicht.
42
Conditie Gemiddelden Significantiewaarde
Geld versus Gadget M(Geld) = 3.00 vs M(Gadget) = 3.13 p = 1
Geld versus Tijd M(Geld) = 3.00 vs M(Tijd) = 3.74
p < .01
Gadget versus Tijd M(Gadget) = 3.13 vs M(Tijd) = 3.74 p < .01
Tabel 17: Status effect - Post hoc (Bonferroni) (Bron: Eigen onderzoek)
De tijdsconditie is telkens met een p-waarde <. 01 significant verschillend t.o.v. de overige twee
monetaire condities. Individuen denken dat men door tijd te doneren meer status zal
verwerven dan wanneer met gewoonweg geld doneert of gadgets aankoopt. Tussen de
geldconditie en gadgetconditie bestond er geen significant verschil.
Ook voor de statuseffect variabele gingen we na of ze medieert op de causale relatie tussen
conditie (OV) en gelddonatie (AV). Opnieuw gebruikten we daarvoor de Baron en Kenny
methode (Baron & Kenny, 1986).
5.3.3.4 Statuseffect mediator bij gelddonatie
Hypothese 3: Het effect dat wordt vermeld in Hypothese 1 zal gemediëerd worden door een
statuseffect.
Onderstaande figuur geeft een overzicht van de rol van de mediatorvariabele statuseffect.
a b c
Figuur 4: Mediator - Statuseffect (Bron: Eigen onderzoek)
X(Conditie) M(Statuseffect) Y(Gelddonatie)
43
Voorwaarde 1 Voor voorwaarde 1 werd de volgende regressievergelijking opgesteld:
M(Statuseffect) = aX(Conditie)
Bij het uitvoeren van de eerste regressie vonden we een positieve correlatie tussen X(Conditie) en
M(Statuseffect), met β = .24. Hierbij verklaart X(Conditie) .06 van de variantie in de M(Gevoelens van
geluk) scores. De regressiecoëfficiënt a bedraagt .35 met een standaardfout van .09. X(Conditie)
heeft een significant effect op M(Statuseffect) aangezien de waarde a significant is (p < .01).
Voorwaarde 2 en 3
Om de coëfficiënt b, c en c’ te vinden werd een bloksgewijze (hiërarchische) regressie
uitgevoerd. De bijhorende regressievergelijkingen zijn:
Y(Gelddonatie) = cX(Conditie)
Y(Gelddonatie) = c’X(Conditie) + bM(Statuseffect)
Tussen X(Conditie) en Y(Gelddonatie) bestaat er een correlatie van .18 waarbij X(Conditie) .03 verklaart
van de variabele Y(Gelddonatie) scores. De meervoudige correlatie tussen M(Statuseffect), X(Conditie) en
Y(Gelddonatie) bedraagt .27 en verklaart samen met variabele X(Conditie) .07 van de variantie
Y(Gelddonatie) scores.
We vonden voor de coëfficiënt c een waarde van 4.97 samengaand met een standaardfout van
1.78. C is significant met een p waarde < .01. De coëfficiënt c stelt het totale effect van de
onafhankelijke variabele X(conditie) op de afhankelijke variabele Y(Gelddonatie) voor. Ook waarde b =
3.79 met standaardfout 1.22 is een waarde die significant is met een p-waarde < .01. Voor c’
vonden we een waarde van 3.63 met een standaardfout van 1.80. Voor c’ = 3.63 bekwamen we
een p-waarde van .04, waardoor we moeten besluiten dat, bij een significatieniveau van 5%, er
geen sprake is van full mediation. Wel is c’ < c, wat betekent dat er een partial mediation
44
optreedt. De variabele statuseffect verklaart dus een deel van het effect van conditie (OV) op
gelddonatie (AV) maar niet helemaal.
Figuur 5: Sobel-test – Statuseffect (Bron: Eigen onderzoek)
Uit de bovenstaande figuur kan men afleiden dat de Sobel-test significant is met een p-waarde
< .01. Op basis van deze Sobel test konden we concluderen dat de statuseffect variabele een
mediator is.
We concludeerden dat er bij de causale relatie tussen conditie (OV) en gelddonatie (AV) sprake
is van full mediation van de gevoelens van geluk variabele en van partial mediation van de
statuseffect variabele. Wanneer we deze twee variabelen vergelijken in termen van hun
mediërende invloed is het heel duidelijk dat gevoelens van geluk meer het effect van conditie
op gelddonatie gaan verklaren dan statuseffect. De bijhorende adjusted R² wordt weergegeven
in tabel 22.
Mediator Adjusted R²
Gevoelens van geluk
.09
Statuseffect .06
Tabel 18: Gelddonatie - Adjusted R² mediators (Bron: Eigen onderzoek)
We hebben m.a.w. een antwoord geformuleerd op onderzoeksvraag 1.
Onderzoeksvraag 1: Is er een verschil in sterkte van invloed tussen het time-ask effect en het
statuseffect bij het doneren aan het goede doel?
45
5.3.3.5 Mediatie van gevoelens van geluk bij steunintentie Hetzelfde proces werd herhaald voor de relatie tussen de onafhankelijke conditie en de
afhankelijke variabele steunintentie. Opnieuw werd aan de hand van de Baron en Kenny
methode (Baron & Kenny, 1986) de invloed van gevoelens van geluk en statuseffect nagegaan.
De resultaten van voorwaarde 1 kan men logischerwijs terug vinden in de vorige paragraaf
aangezien dezelfde regressie werd uitgevoerd.
Voorwaarde 2 en 3
Om de coëfficiënt b, c en c’ te vinden werd een bloksgewijze (hiërarchische) regressie
uitgevoerd. De bijhorende regressievergelijkingen zijn:
Y(Steunintentie) = cX(Conditie)
Y(Steunintentie) = c’X(Conditie) + bM(Gevoelens van geluk)
Tussen X(Conditie) en Y(Steunintentie) bestaat er een correlatie van .13 waarbij X(Conditie) .02 verklaart
van de variabele Y(Steunintentie) scores. De meervoudige correlatie tussen M(Gevoelens van geluk),
X(Conditie) en Y(Steunintentie) bedraagt .60 en verklaart samen met variabele X(Conditie) .36 van de
variantie Y(Gelddonatie) scores.
We vonden voor de coëfficiënt c een waarde van .18 samengaand met een standaardfout van
.19. C is significant (p = .05). De coëfficiënt c stelt het totale effect van de onafhankelijke
variabele X(Conditie) op de afhankelijke variabele Y(Steunintentie) voor. Ook waarde b = .47 met
standaardfout .04 is een waarde die significant is met een p-waarde < .01. Voor c’ vonden we
een negatieve waarde van -.1 met een standaardfout van .08. Deze waarde c’ is echter niet
significant met een p-waarde van .23. Hieruit kan men afleiden dat het totale effect c (= .18)
niet meer significant is wanneer M(Gevoelens van geluk) toegevoegd werd aan het model. Anders
gezegd, coëfficiënt c’ was niet meer significant wanneer de mediator variabele M(Gevoelens van geluk)
werd toegevoegd.
46
Figuur 6: Sobel-test - Steunintentie - Gevoelens van geluk (Bron: Eigen onderzoek)
Uit de bovenstaande tabel kan men afleiden dat de Sobel test significant is met een p-waarde <
.01. We konden concluderen dat de gevoelens van geluk variabele een mediator is. Aangezien
c’ niet meer significant is, is er bovendien sprake van volledige mediatie.
5.3.3.6 Mediatie van statuseffect bij steunintentie
Voorwaarde 2 en 3
Om de coëfficiënt b, c en c’ te vinden werd een bloksgewijze (hiërarchische) regressie
uitgevoerd. De bijhorende regressievergelijkingen zijn:
Y(Steunintentie) = cX(Conditie)
Y(Steunintentie) = c’X(Conditie) + bM(Statuseffect)
Tussen X(Conditie) en Y(Steunintentie) bestaat er een correlatie van .13 waarbij X(Conditie) .02 verklaart
van de variabele Y(Steunintentie) scores. De meervoudige correlatie tussen M(Statuseffect), X(Conditie) en
Y(Steunintentie) bedraagt .28 en verklaart samen met variabele X(Conditie) .08 van de variantie
Y(Gelddonatie) scores.
We vonden voor de coëfficiënt c een waarde van .18 samengaand met een standaardfout van
.09. C is significant (p = .05). De coëfficiënt c stelt het totale effect van de onafhankelijke
variabele X(Conditie) op de afhankelijke variabele Y(Steunintentie) voor. Ook waarde b = .25 met
standaardfout .04 is een waarde die significant is met een p-waarde < .01. Voor c’ vonden we
47
een waarde van .1 met een standaardfout van .09. Deze waarde c’ is echter niet significant met
een p-waarde van .31.
Hieruit kan men afleiden dat het totale effect c (= .18) niet meer significant is wanneer
M(Statuseffect) toegevoegd werd aan het model. Anders gezegd, coëfficiënt c’ was niet meer
significant wanneer de mediator variabele M(Statuseffect) werd toegevoegd.
Figuur 7: Sobel-test - Steunintentie - Statuseffect (Bron: Eigen onderzoek)
Uit de bovenstaande figuur kan men afleiden dat de Sobel test significant is met een p-waarde
<.01. We konden concluderen dat de statuseffect variabele een mediator is. Aangezien c’ niet
meer significant is, is er bovendien sprake van volledige mediatie.
We concludeerden dat er bij de causale relatie tussen conditie (OV) en steunintentie (AV)
sprake is van full mediation van zowel de ‘gevoelens van geluk’ variabele als van de statuseffect
variabele. Op basis van de adjusted R² maakten we een vergelijking van de mediërende invloed
tussen beide mediators. Gevoelens van geluk bleek meer het effect van conditie op
steunintentie te verklaren dan statuseffect. De bijhorende adjusted R² wordt weergegeven in
tabel 23
Mediator Adjusted R²
Gevoelens van geluk
.35
Statuseffect .07
Tabel 19: Steunintentie - Adjusted R² mediators (Bron: Eigen onderzoek)
48
5.3.5 Belang van status
Deze masterproef gaat ervan uit dat status een rol speelt bij het doneren aan het goede doel.
Aangezien niet iedereen hetzelfde belang hecht aan status leek het ons nuttig om een indeling
te maken tussen mensen die weinig belang hechten aan status en mensen die veel belang
hechten aan status. Dit deden we op basis van de status concern schaal (Netemeyer Burton,
Lichtenstein,1995). De indeling van de twee groepen gebeurde aan de hand van een medium
split. Hierna keken we of het belang aan status een invloed uitoefende op enkele variabelen die
we in het onderzoek zijn nagegaan. Onderstaande tabel geeft het verband weer tussen het
belang van status en deze variabelen.
Variabele Belang van
status Gemiddelde F-waarde Significantiewaarde
Attitude t.o.v. advertentie
Weinig 4.64
4.63
p = .03
Veel 5.01
Attitude t.o.v. organisatie
Weinig 4.74
1.51
p = .22
Veel 4.83
Steunintentie Weinig 4.09 8.91 p < .01
Veel 4.53
Gepercipieerde effectiviteit
Weinig 3.37
6.63
p = .01
Veel 3.81
Tabel 20: Belang van Status – Attitude t.o.v. advertentie en organisatie, Steunintentie, Gepercipieerde effectiviteit
(Bron: Eigen onderzoek) Deze resultaten steunen de veronderstelling van dit onderzoek dat status een rol speelt bij het
doneren aan het goede doel. Individuen die status belangrijk vinden hebben een betere mening
t.o.v. de advertentie en gaan vlugger de organisatie steunen. Verder denken ze ook dat de
advertentie meer mensen zal beïnvloeden. Er werd echter geen verschil gevonden in mening
t.o.v. de organisatie. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat de organisatie op zich niet
zozeer als middel om zijn status te verhogen gezien wordt, maar wel vooral zijn activiteit.
Anders gezegd, de inhoud waar de organisatie voor staat is belangrijker dan de organisatie zelf.
Dit werd echter niet in deze masterproef bestudeerd.
49
De volgende stap was om enkel voor de groep van mensen die weinig belang hechten aan
status het verband na te gaan tussen de conditievariabele (OV) en de geld- en tijdsdonatie
variabelen (AV). Daarna werd hetzelfde gedaan voor mensen die veel belang hechten aan
status. Onderstaande tabellen vatten onze bevindingen samen.
Conditie Gemiddelde gelddonatie
(in euro) SD F-waarde Significantiewaarde
Geld 12.75 14.59
Gadget 17.60 16.97 5.48 p < .01
Tijd 29.65 31.14
Totaal 18.68 21.28
Tabel 21: Gelddonatie voor mensen met laag belang aan status (Bron: Eigen onderzoek)
Conditie Gemiddelde tijdsdonatie
(in uur) SD F-waarde Significantiewaarde
Geld 2.49 3.478
Gadget 1.30 2.00 4.90 p < .01
Tijd 5.08 8.83
Totaal 2.61 5.07
Tabel 22: Tijdsdonatie voor mensen met laag belang aan status (Bron: Eigen onderzoek)
Conditie Gemiddelde gelddonatie
(in euro) SD F-waarde Significantiewaarde
Geld 22.9 21.60
Gadget 24.74 21.06 .44 p = .64
Tijd 26.97 24.54
Totaal 24.57 22.30
Tabel 23: Gelddonatie voor mensen met veel belang aan status (Bron: Eigen onderzoek)
50
Conditie Gemiddelde tijdsdonatie
(in uur) SD F-waarde Significantiewaarde
Geld 3.5 4.97
Gadget 3.23 3.48 .14 p = .87
Tijd 3.92 8.07
Totaal 3.55 5.74
Tabel 24: Tijdsdonatie voor mensen met veel belang aan status (Bron: Eigen onderzoek)
We vonden dat in ons onderzoek de respondenten die veel belang hechten aan status
gemiddeld €24.57 en 3.55 uur zouden doneren. Hierbij had de advertentie die men te zien
kreeg geen invloed, er bestonden geen significante verschillen bij gelddonatie (p = .64) en
tijdsdonatie (p = .87). De gemiddelden die men vond voor mensen die veel belang hechten aan
status lagen hoger dan deze van de groep van mensen met laag belang aan status. Zij zouden
gemiddeld €18.68 en 2.61uur doneren. Deze groep van mensen bleek wel beïnvloed te zijn
door de advertentie die ze te zien kregen. Met een Bonferroni post-hoc test ging men na tussen
welke condities er significante verschillen bestonden. Deze zijn terug te vinden in tabel 29.
Conditie Significantiewaarde bij
gelddonatie Significantiewaarde bij
tijdsdonatie
Geld versus Gadget
p = .83 p = .81
Geld versus Tijd p < .01
p = .12
Gadget versus Tijd
p = .06 p < .01
Tabel 25: Post-hoc test (Bonferroni) – Laag belang aan status – Gelddonatie en Tijdsdonatie (Bron: Eigen onderzoek)
Tussen de monetaire condities (geld en gadget) bleek er zowel bij geld als bij tijd geen
significant verschil te zijn ondanks er een verschil bestond van ongeveer €5 bij gelddonatie en
ongeveer 1 uur bij tijdsdonatie. Het zien van een advertentie met een tijdsconditie erin
verwerkt zou daarentegen wel leiden tot hogere donaties. De tijdsconditie verschilt significant
van de geldconditie (p < .01) en verder is het ook significant van de gadgetconditie met een
betrouwbaarheid van 94% wanneer het gaat over gelddonaties. Bij tijdsdonaties is er enkel een
significant verschil tussen de gadget- en tijdsconditie (p < .01). De invloed van het zien van een
51
monetaire- of tijdsadvertentie blijkt opnieuw een invloed te hebben op het donatiegedrag.
We besluiten dat mensen die veel belang hechten aan status, meer doneren dan mensen die
weinig belang hechten aan status maar deze groep van mensen word wel niet beïnvloed door
de condities die in de advertenties verwerkt zijn.
We wilden verder ingaan op het verschil tussen de hoeveelheid geld en tijd doneren tussen de
twee groepen met een verschillend belang aan status. Anders gezegd, we gingen op individueel
niveau na of een persoon een voorkeur heeft om geld versus tijd te doneren. We gebruikten
hiervoor een gepaarde t-test. Om geld en tijd te kunnen vergelijken verwijzen we terug naar
het feit dat het onderzoek ervan uit gaat dat 1 uur overeenstemt met €10. Wanneer men dus
de tijdsconditie vermenigvuldigt met 10, kan men tijd en geld met elkaar vergelijken. Bij het
vergelijken van geld en tijd doneren bij alle respondenten in het onderzoek bleek er inderdaad
een verschil te bestaan (p < .1). Hierop voortbouwend maakten we opnieuw de opsplitsing
tussen laag en hoog statusbelang bij de respondenten op basis van de statusconcern schaal
(Netemeyer Burton, Lichtenstein,1995). Daaruit bleek dat mensen die weinig belang hechten
aan status geen verschil maken in geld of tijd doneren (p < .11). Hier staat tegenover dat
mensen die veel belang hechten aan status wel een verschil gaan maken tussen het doneren
van geld en tijd. (p = .03), ze gaan namelijk meer tijd doneren dan geld. Dit impliceert dat
individuen de voorkeur hebben om eerder tijd te doneren dan geld wanneer men status
belangrijk vindt.
52
Deel 3: Conclusies - beperkingen en suggesties voor verder onderzoek
Deze masterproef had als doel om het time-ask effect (Liu & Aaker, 2008) en de invloed van
status nader te onderzoeken bij het doneren aan het goede doel. Deze twee effecten werden
geïmplementeerd in advertenties. In totaal werden er drie advertenties opgesteld met daarin
respectievelijk een geldconditie, gadgetconditie en tijdsconditie verwerkt. Er werd gekeken hoe
deze advertenties het donatiegedrag van studenten kunnen beïnvloeden. Merk op dat het
onderzoek uitsluitend gevoerd werd bij studenten aangezien verondersteld wordt dat zij een
min of meer heterogene groep vormen.
We inspireerden ons op de literatuur rond het time-ask effect om na te gaan of gevoelens van
geluk een mediërende invloed heeft op de causale relatie tussen het zien van één van de
advertenties en het doneren aan het goede doel. Ook gingen we na of het statuseffect een
mediator was. Achteraf werd de sterkte van beide invloeden ten opzichte van elkaar
vergeleken. Daar dit voorheen nog niet uitgevoerd werd, vormt dit dus de nieuwe invalshoek
van deze masterproef. In totaal werden er drie studies uitgevoerd. Uit de eerste studie werd
afgeleid dat een uur vrijwilligerswerk overeen komt met een geldwaarde van €10. Op basis
hiervan werden er geld- en tijdscondities opgesteld die men kon vergelijken. We stelden twee
monetaire condities op, namelijk het gewoonweg doneren van geld en het doneren van geld in
de vorm van de aankoop van gadgets. Er werd verwacht dat het aankopen van gadgets meer
status zou opleveren aangezien dit meer zichtbaar is. Ook zou het aankopen van gadgets meer
gerelateerd zijn aan ‘gevoelens van geluk’ aangezien er bij opzichtige consumptie ook een
tijdsbeleving vervat zit. Een derde conditie was het doneren van tijd, wat dus neerkomt op
vrijwilligerswerk.
In studie 2 werden deze condities een eerste maal getest of ze verschilden in termen van het
verkrijgen van status. We wilden achterhalen of het de moeite was om het statuseffect op te
nemen als mediërende variabele in het hoofdonderzoek. De verschillende condities werden
ingebracht in situatieschetsen waarin een fictief persoon telkenmale inging op een advertentie
waar er een donatievraag gesteld werd. De respondent moest aangeven in welke mate hij
53
dacht dat dit fictief personage status zou verkrijgen door zijn actie. Hieruit bleek dat de
respondenten vonden dat een persoon die tijd doneert meer status zal verkrijgen dan iemand
die geld doneert aan het goede doel. Tussen de geld- en gadgetconditie werd er echter geen
significant verschil gevonden. Dit resultaat moedigde aan om de invloed van status verder te
onderzoeken.
Dit gebeurde dan ook in studie 3 waar tevens de rol van ‘gevoelens van geluk’ werd nagegaan
bij doneren. In dit onderzoek werden dezelfde drie condities van studie 2 in advertenties
verwerkt. Respondenten werden gevraagd om, na het zien van één van de advertenties, aan te
geven in welke mate zij zouden doneren aan het goede doel. Hieruit bleek dat mensen na het
zien van de tijdsadvertentie aangaven dat ze meer bereid waren om geld te doneren dan
respondenten die een advertentie met een geldvraag kregen. We vonden verder dat dezelfde
mensen uit de tijdsconditie meer aangaven dat steunen van het goede doel te maken heeft met
gevoelens van geluk. Het zien van een tijdsadvertentie zorgde dus voor hogere gelddonaties
waarbij we het verband met gevoelens van geluk konden maken. Met de gadgetconditie werd
er geen significant verschil gevonden, het gemiddelde lag ergens tussen de geld- en
tijdsconditie.
De volgende stap was om aan de hand van de Baron en Kenny methode (1986) na te gaan wat
de mediërende invloed is van gevoelens van geluk op de causale relatie tussen het zien van één
van de advertenties en de hoogte van de gelddonatie. Er was sprake van full mediatie, wat
betekent dat gevoelens van geluk het verband tussen de condities en de mate waarin men geld
doneert volledig verklaart.
Zoals eerder vermeld onderzochten we ook de invloed van status op het donatiegedrag. We
vonden dat individuen denken dat tijd doneren meer status oplevert dan gewoonweg geld
doneren of gadgets aankopen. Opnieuw gingen we na op welke wijze dit effect een mediërende
invloed heeft op de causale relatie tussen het zien van één van de advertenties en de hoogte
van de gelddonatie. Er trad partial mediatie op, wat betekent dat het statuseffect slechts voor
een deel het effect van de conditie op gelddonatie verklaart. Het time-ask effect was m.a.w.
dus sterker dan het statuseffect. We kwamen tot dezelfde conclusie wanneer we de
mediërende invloed van beide effecten op de causale relatie tussen de advertenties en de
steunintentie analyseerden.
Tot slot werd ook een indeling gemaakt tussen mensen die status al dan niet belangrijk vinden.
We vonden dat individuen die status belangrijk vinden een betere mening t.o.v. de advertentie
54
bezitten en bijgevolg vlugger de organisatie zullen steunen. Verder denken ze ook dat de
advertentie meer mensen zal beïnvloeden. Er werd echter geen verschil gevonden in mening
t.o.v. de organisatie. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat de organisatie op zich niet
zozeer als middel om de status te verhogen gezien wordt, maar wel vooral zijn activiteit. We
kunnen dit echter niet besluiten op basis van dit onderzoek, verder onderzoek hiernaar is aan
de orde.
Verder vonden we dat mensen die status belangrijk vinden meer doneren dan mensen die
weinig belang hechten aan status. Opmerkelijk hierbij is dat de mensen die status belangrijk
vinden niet beïnvloed worden door de advertentie die ze te zien krijgen, terwijl de individuen
die weinig belang aan status hechten wel beïnvloed worden door de soort advertentie. Men
zou kunnen suggereren dat de groep met veel belang aan status een vastberadener standpunt
bezit t.o.v. doneren aan het goede doel. Samengevat kan men op basis van dit onderzoek
stellen dat het zien van een welbepaalde advertentie geen invloed zal hebben op de wijze
waarop men doneert voor de individuen die status belangrijk vinden.
Als laatste vonden we dat mensen die weinig belang hechten aan status geen onderscheid
maken tussen geld of tijd doneren. Hier staat tegenover dat mensen die veel belang hechten
aan status wel een verschil maken tussen het doneren van geld of tijd, ze gaan namelijk meer
tijd doneren dan geld. We leggen hierbij de link naar eerder bekomen resultaten waaruit bleek
dat men door tijd te doneren meer status kon verkrijgen dan door geld te doneren.
Dit onderzoek was onderhevig aan enkele beperkingen. Vooreerst vermelden we dat voor de
gadgetconditie vaak geen significante verschillen gevonden werden. We hadden nochtans
verwacht dat het kopen van gadgets zou verschillen van de geldconditie omdat het
zichtbaarder is en daarom bijgevolg meer status zou opleveren. We kunnen er wel bij
vermelden dat de gemiddelde scores van de gadgetconditie zich bijna altijd tussen deze van de
geldconditie en de tijdsconditie bevond. Ondanks deze gemiddelden niet altijd significant
verschilden, zagen we dus wel een terugkomend patroon. De gemiddelden lagen meestal hoger
dan de geldconditie maar lager dan de tijdsconditie. Een mogelijke verklaring voor de niet-
significantie zou bij de keuze voor het gadget kunnen liggen. Het gebruik van een schilderij als
gadget is vrij specifiek. Bij de keuze voor een andere gadget zouden de resultaten eventueel
anders kunnen geweest zijn.
55
We dienen ook te vermelden dat het onderzoek enkel gevoerd werd voor één bepaalde
(fictieve) organisatie. De resultaten kunnen dus niet veralgemeend worden voor alle soorten
liefdadigheidsorganisaties. We vermoeden namelijk dat de resultaten enkel gelden voor
vergelijkbare organisaties. In de literatuur werd er geen opdeling gevonden van
liefdadigheidsorganisaties op basis van kenmerken. Toch omschrijven we ‘Een Hart Voor
Kinderen’ als een binnenlandse organisatie die werkt rond een niet-controversieel onderwerp.
Voor verder onderzoek kan het interessant zijn om het time-ask effect en het statuseffect na te
gaan voor verschillende categorieën van organisaties.
We merken ook op dat het onderzoek enkel een donatie-intentie naging, er werden geen
werkelijke donatiebedragen bestudeerd. Het zou namelijk kunnen dat vele respondenten in de
enquête een hoge bereidheid tot doneren aangaven terwijl hun werkelijk donatiegedrag in de
realiteit hiervan sterkt afwijkt. Dit geldt zowel voor het doneren van geld als voor tijd.
In het onderzoek ging men er verder ook van uit dat de respondenten individueel de vragenlijst
invulden. Dit heeft tot gevolg dat het donatiegedrag van de respondenten onafhankelijk was
van hoe anderen doneren. Aangezien er bij status een grote invloed is van de omgeving van het
individu kan het interessant zijn om het donatiegedrag van anderen in het onderzoeksmodel op
te nemen. We verwijzen hier door naar de literatuur omtrent het begrip ‘opinion leadership’.
Tot slot vermelden we dat enkele bekomen resultaten niet gerapporteerd werden aangezien
deze niet relevant leken in het kader van dit onderzoek. Zo vonden we dat studenten aan de
faculteit psychologie/pedagogiek meer doneerden aan het goede doel dan studenten aan de
faculteit economie. Ook voor geslacht bestonden er significante verschillen. Vrouwelijke
studenten gaven aan zowel meer geld als tijd te willen doneren. Met de geslachtvariabele werd
er geen rekening gehouden i de analyse. Toch werd er aanvankelijk nagegaan of er significante
verschillen bestonden tussen de condities op vlak van persoonskenmerken, in dit geval:
geslacht. Met een Chi²-test werd de frequentieverdeling van de steekproef vergeleken met de
verwachte celverdeling om zo te bepalen of er een significant verschil bestond. In onderstaande
tabel worden de frequenties en de significante verschillen vermeld voor geslacht in de
verschillende condities.
56
Geld conditie Gadget conditie Tijd conditie Chi²
Geslacht 37% mannen 43% mannen 29% mannen .23
63% vrouwen 57% vrouwen 71% vrouwen
Tabel 26: Pearson Chi² – Conditie en geslacht (Bron: Eigen onderzoek)
Met een significantieniveau van .23 (> .05) kan men stellen de twee variabelen statistisch
onafhankelijk zijn van elkaar. Dit betekent dus dat we mogen veronderstellen dat de
verdelingen van geslacht over de condities gelijk zijn. We merken wel op dat de verhouding in
geslacht niet echt evenredig was.
57
Deel 4: Interview
Omdat we onze resultaten wilden toetsen aan de praktijk werd er beslist om een afspraak te
maken met een persoon die actief is in de non-profit sector. Zo klopten we aan bij Poverello,
een vzw met 14 afdelingen verspreid over België. Poverello biedt onder meer maaltijden, kleren
en slaapplaats aan kansarmen en daklozen. Deze werking wordt gedragen door 400 vrijwilligers
die zich van één dag tot verschillende dagen per week inzetten. In de Gentse afdeling troffen
we op 20 mei 2011 Michel Hofman aan, de huisverantwoordelijke voor die dag, die er al 15 jaar
lang actief is. We bedanken ons voor zijn spontane bereidwilligheid om ons te woord te staan
en de rondleiding die we er kregen.
Uit het gesprek dat we voerden leerden we dat Poverello Gent elke (werk)dag 80 maaltijden
aanbood aan zeer lage prijzen. Zo kan je er voor één euro een volledig verzorgde warme
maaltijd krijgen. Dit wordt mogelijk gemaakt door de mensen die er vrijwillig aan de slag zijn.
Ook is de organisatie zelfvoorzienend, het is niet afhankelijk van overheidssteun. Hun
inkomsten genereren ze hoofdzakelijk uit het aanbieden van maaltijden, weliswaar aan zeer
lage prijzen, en giften van andere organisaties. Zo vermelde mr. Hofman de Rotary club die op
regelmatige basis inzamelacties organiseert. Ook ontvangen ze vaak overschotten van
bijvoorbeeld de Ugent studentenresto’s. Af en toe verwelkomen ze ook giften van donors. Men
gaat echter niet actief op zoek naar middelen. Poverello staat reeds bekend bij de mensen die
iets kunnen bijdragen of zoals mr. Hofman het verwoorde: ‘men kent elkaar’. Om deze reden
konden de bekomen resultaten omtrent de invloed van advertenties niet voorgelegd worden,
Poverello maakt er namelijk geen gebruik van en kan er dus niet over oordelen. Wanneer er
gesproken werd over het aanzien dat men kan verwerven bij het steunen van het goede doel
vermelde mr. Hofman meteen dat er op dat moment het grootste deel van het personeel in de
anonimiteit werkt. In Poverello zou er dus niet vlug sprake zijn van een statuseffect.
Op het eerste zicht lijkt het onderzoek dat we gevoerd hebben weinig relevant voor Poverello.
Wanneer er echter gepeild werd naar de motivaties van de vrijwilligers, blijkt dat zij voor hun
actieve medewerking ook iets in de plaats kregen. Ze verkrijgen namelijk een goed gevoel bij
het helpen van mensen die buitengesloten worden. Voor velen van hen komt dit goed gevoel
58
voort uit een Christelijke overtuiging waar barmhartigheid met armen als deugd wordt
vooropgesteld.
Gevoelens van geluk blijkt dus ook in de praktijk een grote invloed te hebben op het steunen
van het goede doel.
Dat er vanuit Poverello weinig actie ondernomen wordt om zelf middelen te werven door
mensen te overtuigen om de organisatie te steunen kan in de literatuur mogelijks verklaard
worden door de ‘crowding out hypothesis’ (Andreoni, 1993). Deze theorie stelt dat incentieven
om het goede doel te steunen een averechts effect kunnen hebben. Doordat het bieden van
steun dan minder als puur altruïstisch gezien wordt, zal de bereidheid dalen. Zo is het beter om
het vrijwilligerswerk volledig onbezoldigd te laten i.p.v. een klein bedrag uit te betalen.
Het gesprek met Mr Hofman werd afgesloten met wederzijdse succeswensen.
I
Bibliografie
Andreoni, J. & Petrie R. (2004). Public Goods Experiments Without Confidentiality: A Glimpse
Into Fund-Raising. Journal of Public Economics 88, 1605-23.
Andreoni, J. (1989). Giving with impure altruism: applications to charity and Ricardian
equivalence. Journal of Political Economy, 97 (6), 1447–1458.
Andreoni, J. (1989). An Experimental Test of the Public-Goods Crowding-Out Hypothesis. The
American Economic Review, 83 (5), 1317-1327.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social
psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of
Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
Basil, D. Z., Ridgway,N.M., & Basil, M. D. (2006). Guilt appeals: The mediating effect of
responsibility. Psychology & Marketing, 23, 1035–1054.
Becker, Gary S. (1965). A theory of the allocation of Time. The Economic Journal, 75 (299), 493-
517.
Becker, Gary S. (I974). A theory of social interactions. Journal of Political Economy, 82, I063-93.
Bernheim, B. D. (1994). A Theory of Conformity. Journal of Political Economy, 102, 841–877.
[1610,1615].
Bird, R., & Smith, E. A. (2005). Signaling theory, strategic interaction, and symbolic capital.
Current Anthropology, 46, 221–248.
II
Carstensen, Laura L., Derek M. Isaacowitz, & Susan T. Charles (1999). Taking Time Seriously: A
Theory of Socioemotional Selectivity. American Psychologist, 54 (Maart), 165–81.
Cialdini, Robert B.; Brown, Stephanie L.; Lewis, Brian P.; Luce, Carol; Neuberg, Steven L. (1997).
Reinterpreting the empathy–altruism relationship: when one into one equals oneness. Journal
of Personality and Social Psychology, 73 (3), 481–494.
Forsythe, R., J. Horowitz, N. Savin, & M. Sefton (1994). The Statistical Analysis of Experiments
With Simple Bargaining Games. Games and Economic Behavior, 6, 347–369.[1608,1623].
Frank R.H. (1985). The demand for unobservable and other non positional goods. American
Economic Review, 75, I01-116.
Frank, R. H. (1985). Choosing the right pond: Human behavior and the quest for status. New
York: Oxford.
Franklin B. (1748). Advice to a Young Tradesman..
Glazer, A., & K. A. Konrad (1996). A Signaling Explanation for Charity. American Economic
Review, 86, 1019–1028. [1610].
Gouldner, A. W. (1960). The norm of reciprocity: a preliminary statement. American
Sociological Association, 25 (2), 161-178.
Grace (2009). Conspicuous donation behaviour: scale development and validation. Journal of
consumer behavior, 8 (1), [1472-0817].
Grace D, Griffin D. (2006). Exploring conspicuousness in the context of donation behavior.
International Journal of Nonprofit Voluntary Sector Marketing, 11 (Mei): 147-154.
Graham RJ (1981). The role of perception of time in consumer research. Journal of Consumer
Research, 7 (Maart), 335-342.
III
Griskevicius, V., Tybur, J. M., Sundie, J. M., Cialdini, R. B., Miller, G. F., & Kenrick, D. T. (2007).
Blatant benevolence and conspicuous consumption: When romantic motives elicit costly
displays. Journal of Personality and Social Psychology, 93 (1), 85–102.
Gurven, M., Allen-Arave, W., Hill, K., & Hurtado, M. (2000). It's a wonderful life: signaling
generosity among the Ache of Paraguay. Evolution and Human Behavior, 21, 263−282.
Haley, K. J., & Fessler, D. M. T. (2005). Nobody's Watching? Subtle cues affect generosity in an
anonymous economic game. Evolution and Human Behavior, 26, 257−270.
Hoch, Stephen J. (1984). Availability and Interference in Predictive Judgment. Journal of
Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 10 (4), 649–62.
Hong, K. & I. Bohnet (2007). Status and Distrust: The Relevance of Inequality and Betrayal
Aversion. Journal of Economic Psychology, 28, 197-213.
Leclerc F, Schmitt BH, & Dubé L (1995). Waiting time and decision making: is time like money?.
Journal of Consumer Research, 22 (Juni).
Leeds, R. (1963). Altruism and the norm of giving. Sociological Review, 9, 229-240.
Liu, Wendy & Jennifer Aaker (2008). The Happiness of Giving: The Time-Ask Effect. Journal of
Consumer Research, 35 (Oktober), 543-557.
Kotler P. (1979). Strategies for Introducing Marketing into Nonprofit Organizations. Journal of
Marketing, 43, 37-44.
Loewenstein, George, Daniel Read, & Roy Baumeister (2003). Time and Decision: Economic and
Psychological Perspectives on Intertemporal Choice. New York: Russell Sage Foundation.
IV
MacAndrew, F. T. (2002). New evolutionary perspective on altruism: Multilevel-selection and
costly-signaling theories. Current Directions in Psychological Science, 11, 79–82.
Miller, G. F. (1998). Review of “The handicap principle” by Amotz Zahavi. Evolution and Human
Behavior, 19 (5), 343-347.
Miller, G. F. (2007). Sexual selection for moral virtues. Quarterly Review of Biology, 82, 97–125.
Netemeyer R., Burton S., Lichtenstein D. (1995). Trait Aspects of Vanity: Measurement and
Relevance to Consumer Behavior. The Journal of Consumer Research, 21 (4), 612-626. The
University of Chicago Press.
Nowak, M. A., & Sigmund, K. (1998). Evolution of indirect reciprocity by image scoring. Nature,
393, 573-577.
Okada, E. M., & Hoch, S. J. (2004). Spending time versus spending money. Journal of Consumer
Research, 31, 313–323.
Olson, Mancur (1965). The Logic of Collective Action. Harvard: Harvard University Press.
Penner, L. A., & Finkelstein, M. A. (1998). Dispositional and structural determinants of
volunteerism. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 525–537.
Roberts, G. (1998). Competitive altruism: From reciprocity to the handicap principle.
Proceedings of the Royal Society of London, Series B: Biological Sciences, 265, 427–431.
Rothschild ML. (1979). Marketing Communications in non business situations or why it's so hard
to sell brotherhood like sod Lp. Journal of Marketing, 43 (Lente), 11-20.
Schroeder, D. A., Penner, L. A., Dovidio, J. F., & Piliavin, J. A. (1995). The Psychology of Helping
and Altruism. New York: McGraw-Hill.
V
Schwartz, Robert A. (1970). Personal Philanthropic Contributions. The Journal of Political
Economy, 78 (6), 1264-1291.
Shaw, G.B. (1896). Socialism for millionaires. In: Essays in Fabian Socialism. Constable, London
(herdruk 1949).
Smith, E. A., & Bliege Bird, R. L. (2000). Turtle hunting and tombstoneopening: generosity as
costly signaling. Evolution and Human Behavior, 21, 245−262.
Soman, Dilip (2001). The Mental Accounting of Sunk Time Costs: Why Time is not Like Money.
Journal of Behavioral Decision Making, 14 (3), 169-185.
Van Boven, Leaf & George Loewenstein (2003). Social Projection of Transient Visceral Feelings.
Personality and Social Psychology Bulletin, 29 (September), 1159–68.
Veblen, Thorstein (1899). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Institutions.
Vohs, Kathleen D., Nicole L. Mead, & Miranda R. Goode (2006). The Psychological
Consequences of Money. Science, 314, 1154–56.
Wedekind Claus, Braithwaite Victoria A. (2002). The Long-Term Benefits of Human Generosity
in Indirect Reciprocity. Current Biology, 12 (Juni), 1012-1015.
West P. (2004). Conspicuous Compassion: Why Sometimes it Really is Cruel to be Kind. Civitas
Institute for the Study of Civil Society: London
Wijnen K., Janssens W., De Pelsmaker P. & Van Kenhove P. (2002). Marktonderzoek met SPSS:
statisische verwerking en interpretatie. Antwerpen-Apeldoorn, 1-465
VI
Andere bronnen (2011, 05 mei). Belgen blijven goede doelen steunen. De Morgen (2011,01 mei) ABVV URL: http://www.vlaamsabvv.be/art/pid/15203/Jobstudent-wie-wanneer-contract-proefperiode-loon-feestdagen-ontslag-.htm#para3300 (2011, 20 april) Oxford Englisch Dictionary URL: http://www.oed.com/view/Entry/252842?redirectedFrom=mindset#eid Polastro, R., Nagrah, A., Steen, N. & Zafar, F. (2011). Inter‐agency real time evaluation of the humanitarian response to Pakistan’s 2010 Flood crisis. Niet-gepubliceerd rapport, OCHA.
VII
Deel 5: Bijlagen
Bijlage 1: Studie2
Situatieschets 1:
“Een hart voor kinderen” is een liefdadigheidsorganisatie die kinderen bijstaat met
hartproblemen. Ze is al 10 jaar lang actief in Vlaanderen en zet zich in om jaarlijks het leven van
honderden kinderen aangenamer te maken. Om operationeel te blijven en aan de nodige
middelen te geraken hangen ze doorheen het jaar affiches/advertenties uit in verschillende
universiteiten en hogescholen waarbij er gevraagd wordt aan studenten om 20 euro te storten
en zo een steentje bij te dragen aan een beter leven voor deze kinderen.
Jeroen is een persoon die ongeveer dezelfde leeftijd heeft als jou en dezelfde opleiding volgt.
Deze persoon merkt de affiche op en doneert 20 euro aan “een hart voor kinderen”.
Situatieschets 2:
“Een hart voor kinderen” is een liefdadigheidsorganisatie die kinderen bijstaat met
hartproblemen. Ze is al 10 jaar lang actief in Vlaanderen en zet zich in om jaarlijks het leven
van honderden kinderen aangenamer te maken. Om operationeel te blijven en aan de nodige
middelen te geraken hangen ze doorheen het jaar affiches/advertenties uit in universiteiten en
hogescholen waarbij er gevraagd wordt aan studenten om een schilderij gemaakt door de
kinderen te kopen ter waarde van 20 euro en zo een steentje bij te dragen aan een beter leven
voor deze kinderen.
Jeroen is een persoon die ongeveer dezelfde leeftijd heeft als jou en dezelfde opleiding volgt.
Deze persoon merkt de affiche op en koopt een schilderij gemaakt door de kinderen.
Situatieschets 3: “Een hart voor kinderen” is een liefdadigheidsorganisatie die kinderen bijstaat met
hartproblemen. Ze is al 10 jaar lang actief in Vlaanderen en zet zich in om jaarlijks het leven van
honderden kinderen aangenamer te maken. Om operationeel te blijven en aan de nodige
VIII
middelen te geraken hangen ze doorheen het jaar affiches/advertenties uit in universiteiten en
hogescholen waarbij er gevraagd wordt aan studenten om een 2 tal uren als vrijwilliger mee te
helpen bij de kinderen en zo een steentje bij te dragen aan een beter leven voor deze kinderen.
Jeroen is een persoon die ongeveer dezelfde leeftijd heeft als jou en dezelfde opleiding volgt.
Deze persoon merkt de affiche op en beslist om een 2 tal uur te werken als vrijwilliger bij “een
hart voor kinderen”.
Bijlage 2: Status schaal
Geef aan in welke mate je akkoord gaat met volgende stellingen:
Door deze actie zal Jeroen als een beter mens gezien worden door zijn omgeving
Deze actie zal Jeroen helpen om meer aanzien te verkrijgen bij anderen
Jeroen heeft geen ambitie in het leven (R)
Dit is iemand waarnaar opgekeken kan worden
Jeroen verdient het respect van anderen want hij toont de wil om zichzelf te verbeteren
Door dit wenselijk sociaal gedrag zal er meer na hem opgekeken worden
Jeroen zal minder waardering krijgen door zijn omgeving door deze actie (R)
De populariteit van Jeroen zal positief beïnvloed worden door zijn actie
(R= geïnverteerd )
Bijlage 3: Studie 3
Vragenlijst
Beste, Mijn naam is Koen Van Huffel, Masterstudent Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Gent. De vragenlijst is een onderdeel van mijn thesis en kadert in een onderzoek naar de effectiviteit van verschillende types advertenties dat wordt uitgevoerd binnen de vakgroep marketing van de Universiteit Gent. Hiervoor is jullie hulp van harte welkom! Je zal een advertentie te zien krijgen en we vragen je deze aandachtig te bekijken en lezen. Hierna volgen een aantal vragen over de advertentie. Het is de bedoeling dat je de vragen aandachtig leest en invult. Het is belangrijk dat je aandachtig en alleen werkt. Er zijn geen juiste of foute antwoorden, probeer gewoon zo eerlijk en persoonlijk mogelijk te antwoorden. We verzekeren dat je antwoorden op de vragen volstrekt anoniem zullen
IX
behandeld worden. Dit onderzoek zal zo’n tien minuten duren. Indien er nog vragen of onduidelijkheden zijn mag je me altijd contacteren ([email protected]). Alvast van harte bedankt voor je medewerking! Koen Van Huffel Op de volgende pagina zal je een advertentie te zien krijgen. Gelieve deze advertentie aandachtig te lezen en te bekijken. Neem hiervoor gerust zoveel tijd als je wenst. Indien de advertentie niet volledig op je scherm kan, gelieve dan naar beneden en naar boven te scrollen zodat je de volledige advertentie hebt kunnen bekijken. Als je klaar bent, klik je door naar de volgende pagina waar je een aantal vragen vindt. Je kan het vervolg van de vragenlijst starten door de ‘>>’ knop onderaan aan te klikken . Succes!
X
XI
XII
XIII
In deze vraag is het de bedoeling dat je aangeeft wat jij van de advertentie vindt. Indien je vindt dat de term links het best bij je past, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je vindt dat noch de term links noch de term rechts bij je past, duid je het middelste bolletje aan. Indien je vindt dat de term rechts het best bij je past, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.Ik vind de advertentie...
1 2 3 4 5 6 7
negatief:positief
slecht:goed
onaangenaam:aangenaam
In deze vraag gaan we na wat jij van ‘Een Hart Voor Kinderen’ als organisatie vindt. Hieronder worden een aantal uitspraken vermeld.Geef aan in welke mate je akkoord gaat met onderstaande stellingen door het bolletje aan te duiden dat het best jouw mening weergeeft. Indien je vindt dat de term links het best bij je past, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je vindt dat noch de term links als de term rechts bij je past, duid je het middelste bolletje aan. Indien je vindt dat de term rechts het best bij je past, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
1 2 3 4 5 6 7
Een Hart Voor Kinderen is een
slechte organisatie:Een
Hart Voor Kinderen is een
goede organisatie
Ik heb geen sympathie
voor Een Hart Voor
Kinderen:Ik heb wel
sympathie voor Een Hart Voor Kinderen
Ik sta positief t.o. v. Een Hart
Voor Kinderen:Ik sta negatief t.o.v. Een Hart Voor
Kinderen
XIV
Geef nu aan in welke mate de volgende uitspraken op jou van toepassing zijn. Indien je vindt dat de uitspraak helemaal niet van toepassing is, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je vindt dat de uitspraak voor jou helemaal van toepassing is, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
Helemaal niet van
toepassing
Helemaal wel van
toepassing
Het lijkt mij een
goed idee om Een
Hart Voor Kinderen
te steunen
De kans is klein
dat ik in de nabije toekomst Een Hart
Voor Kinderen
zal steunen
Het is mogelijk
dat ik ooit Een
Hart Voor Kinderen
zal steunen
In welke mate denk jij dat het bieden van de gevraagde steun aan de organisatie bij jou gevoelens van geluk zou teweeg brengen?
1 2 3 4 5 6 7
Helemaal niet:Helemaal
wel
Hieronder vind je een aantal uitspraken met betrekking tot jouw beslissing om de organisatie al dan niet te steunen. In welke mate ga je akkoord met volgende uitspraken? Indien je helemaal niet akkoord gaat met de uitspraak, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je
XV
helemaal akkoord gaat met de uitspraak, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
Helemaal niet
akkoord
Helemaal akkoord
Mijn beslissing om deze actie te steunen
toont wie ik ben
Mijn beslissing om deze actie al
dan niet te steunen is
een volledig
vrije keuze
Mijn beslissing om deze actie al
dan niet te steunen
reflecteert het type persoon
dat ik ben
Mijn beslissing om deze actie al
dan niet te steunen is
een belangrijke prioriteit voor mij
XVI
Hoe waarschijnlijk is het dat deze advertentie jou zal beïnvloeden om Een Hart Voor Kinderen al dan niet te steunen?Indien je vindt dat de term links het best bij je past, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je vindt dat noch de term links noch de term rechts bij je past, duid je het middelste bolletje aan. Indien je vindt dat de term rechts het best bij je past, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
1 2 3 4 5 6 7
Heel onwaarschijnlijk:Heel
waarschijnlijk
Hoe effectief denk je dat deze advertentie is om de meeste mensen aan te zetten om Een Hart Voor Kinderen te steunen?Indien je vindt dat de term links het best bij je past, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je vindt dat noch de term links noch de term rechts bij je past, duid je het middelste bolletje aan. Indien je vindt dat de term rechts het best bij je past, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
1 2 3 4 5 6 7
Heel ineffectief:Heel
effectief
Stel je krijgt 100 euro ter uwer beschikking. Je mag hiermee doen wat je wil. Hoeveel zou je hiervan schenken aan Een Hart Voor Kinderen na het zien van deze advertentie? Stel je krijgt 10 uur ter uwer beschikking. Je mag hiermee doen wat je wil. Hoeveel zou je hiervan spenderen aan Een Hart Voor Kinderen na het zien van deze advertentie. Hieronder vind je een aantal uitspraken over het steunen van de organisatie. Gelieve aan te geven in welke mate je al dan niet akkoord gaat met deze uitspraken. Indien je helemaal niet akkoord gaat met de uitspraak, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je helemaal akkoord gaat met de uitspraak, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
XVII
Helemaal niet
akkoord
Helemaal akkoord
Het steunen van deze
organisatie zou mij
helpen om mij
aanvaard te voelen
Het steunen van deze
organisatie zou de manier
waarop ik door
anderen word
ervaren verbeteren
Het steunen van deze
organisatie zou een goede indruk
nalaten op andere mensen
Het steunen van deze
organisatie zou mij een
sociale goedkeuring
geven
Als ik deze actie steun,
zal ik als een beter
mens gezien worden
door mijn omgeving
XVIII
Het steunen van deze
actie zal mij helpen om
meer aanzien te verkrijgen
bij anderen
Het steunen van deze
actie toont dat ik
ambitie heb in het leven
Duid hier helemaal
niet akkoord aan
Door dit wenselijk
sociaal gedrag zal er meer naar mij
opgekeken worden
Door het steunen van deze actie verdien ik
het respect van
anderen want ik
toon de wil om mezelf
te verbeteren
Door het steunen van deze actie
zal ik minder
waardering krijgen door
XIX
mijn omgeving
Mijn populariteit zal positief beïnvloed worden als
ik deze actie steun
Als ik deze actie steun
ben ik iemand
waarnaar opgekeken kan worden
In welke mate ga je akkoord met volgende uitspraken? Indien je helemaal niet akkoord gaat met de uitspraak, duid je het meest linkse bolletje aan. Indien je helemaal akkoord gaat met de uitspraak, duid je het meest rechtse bolletje aan. Met de andere bolletjes kan je jouw keuze meer nuanceren.
XX
Helemaal niet
akkoord
Helemaal akkoord
De mate van ambitie van een persoon om zichzelf
te verbeteren is
een vrij goede
indicatie van zijn karakter
Met het oog op het
respect van anderen te verdienen, moet een
persoon het verlangen tonen om
zich te verbeteren
Een van de dingen die je
moet overwegen
bij het kiezen van vrienden
is of ze je kunnen
helpen je weg te
vinden in de wereld
Ambitie is de belangrijkste factor bij het behalen van succes in het
leven
Men moet altijd
proberen om te leven in
XXI
een zeer respectabel
gebied, ondanks dit
inspanningen met zich
mee brengt
Voordat men lid wordt van
een burgerlijke of
politieke vereniging, is het meestal belangrijk
om te weten of deze
vereniging de steun
heeft van de mensen die
een respecteerde
sociale positie bereikt hebben
Het bezitten van een
gewenste sociale
etiquette is bijna nooit het teken van een
aangenaam persoon
Duid hier helemaal
akkoord aan
Het verhogen
van iemands sociale
positie is een van de meer
XXII
belangrijkere doelen in het
leven
Het is nooit de moeite waard om
een aanzienlijke inspanning te doen om zichzelf een goede naam
te verzekeren bij de juiste
soort mensen
Een ambitieus
persoon kan bijna altijd zijn doelen bereiken
Wat is uw geboortejaar? Wat is uw geslacht? Bent u student? Gelieve uw studierichting op te geven? Wil je kans maken op een bongo bon ter waarde van 50 euro of duo filmtickets voor kinepolis? Vul dan onderstaande schiftingsvraag in en laat je email-adres achter.Indien je dit niet wenst klik dan op verder.Hoeveel respondenten zullen deze vragenlijst ingevuld hebben op 15mei om 16u?
Antwoord: E-mailadres:
Hartelijk Bedankt voor uw medewerking! Graag wil ik nog even meegeven dat deze "een hart voor kinderen" een fictieve organisatie is. Deze werd louter bedacht voor het uitvoeren van deze studie. Ook de vermelde website en het telefoonnummer zijn volledig fictief Vriendelijke groeten Koen Van Huffel
