HPNOZ MTLER - Prof. Dr. Recep DOKSAT'tan...

Postedby M. Kerem DOKSATon Pazartesi, 10 Kasm 2014inGenel Yaz boyutu:Daha bykDaha kk 626 kez okundu 7 yorum Bu yazya abone ol Yazdr9inShareRuh hastalklarnn tedavisinde ok eski zamanlardan beri kullanlagelen hipnotizma ve hipnoterapi, bugn, her ne kadar psikofarmakolojinin inkiafndan sonra ikinci planda yer alm gibi gzkyorsa da, iyi seilmi vakalarda en msmir bir tedavi olarak kabul ediliyor.

Hipnotizmann nerede balayp nerede bittiini tayin etmek olduka, zordur. Mspet ilimler dmeninde lyk olduu mevkii almakta bazlarnca eer gecikmi gibi grnebiliyorsa, bunun sebebini iyi kullanlamam olmasnda aramak lazm gelir.teden beri hipnotizma ile hipnotize olmu bulunan alma arkadamDr. Recep Doksat, bu mevzu eserinde her cephesiyle bizlere anlatmaktadr. Sadece bir tedavi metodu olarak deil, en az onun kadar ve belki de ondan daha mhim olarak, gerek psikoloji ve psikopatoloji, gerekse psikofizyoloji iin hipnozun nasl geni bir aratrma sahas olduunu gstermesi itibariyle de eser ayan dikkattir. Hele psikosomatik mekanizmalarn karanlna k tutmas ve psikosomatik hastalklarn tedavisi bakmndan hipnotizmann vaat ettii imknlarn zenginlii, mevzuu, tpla ilgili herkes iin pek nemli klyor. Byk bir alka greceini tahmin ve mit ettiim bu eserinden dolay kendisini tebrik ederim.Prof. Dr. Kzm DAYOLUstanbul niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii DirektrBirok ruh hastalnn ve bilhassa psikonevrozlarn kksel tehis ve tedavilerinde byk nem tayan dinamik psikopatoloji, ilk kaynaklarn hypnotismadan almtr veFreuddaBreuerile ilk psikanalitik tedavilerinde bunu kullanmtr. Zamanmzda hipnotizma, tedavi sahasnda yine eski nemini almaktadr.Dr. Recep Doksat, bu ok gzel kitapta bize hipnotizmann btn inceliklerini ve faydalarn tam yetkiyle sunmu bulunuyor.Prof. Dr. Rasim ADASALAnkara niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii DirektrHypnose ok eskiden beri tatbik edilen bir ruhi tedavi metodu olmakla beraber, tatbikinde ekseriya ilmi esaslara ve bilgilere dayanlmad iin bir zamanlar gzden dmt. Fakat bu kitabn aka gsterdii gibi, eitli psikoloji ekollerinin altnda ele alnp tatbik edilmeye balanmasyla artk yeniden kymet kazanm bulunuyor.Dilimizde ilk defa olarak hipnoz ve hipnotizmann her zelliini iine alan bu kitab, btn aydnlara hararetle tavsiye ederim.Prof. Dr. Gyas NSALAnkara niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii ProfesrParapsikoloji, hakknda mspet veya menfi ok eyler sylenen merak edeni de bileni kadar ve biraz olsun aratrmay ok grp ceffelkalem reddedeni de ok olan bir mevzu.Dr. Recep Doksatarkadamz, bu mevzuun memleketimizde, ciddi ilim lleri iinde kalmak suretiyle, aratrcs, takdimcisi ve mdafii olarak mstesna bir yer igal eder. Kendisinin, ilmi tecesss kadar, byle bir konuya el atmas bakmndan cesareti de tebrike deer. Burada cesaret tabirini znt ile kullanyorum. Nedense anlamadmz, bilmediimizi ok kolay reddeder, hatta aksini de ispata yelteniriz. Hlbuki asl bu kabil davranlar, bugnk ilim zihniyeti iinde bir cesaret saylmal idi.1960 senesinde bir Nro-fizyoloji kitab hazrlamaya karar verdiim zaman, bu kitabn sonuna, klasik filolojiden ayrlan eitli doktrinleri, en materyalist gr olan refleksolojiden, spiritalizmin eiklerine varan parapsikolojiye kadar eklemeyi ve hkm okuyucuya brakmay dnmtm.Dr. Doksat, bu kitabn sonuna bir ek olarak hazrlad blmle, hakiki bir ilmi eser meydana getirdi. Okuyucunun hkmne gelince... Herkesin fikrine hrmet etmek lzm. Bu sayfalar okuyup merak edecek ve aratrmaya alacak birka kii kt ise, zannederim kendisi de bunu emeklerinin tek mkfat olarak kabl edecektir.Bu, ikinci kitab oluyor... Candan tebrik etmek ve baarsnn devamn dilemekten gayr bu kitaba ilave edecek bir tek szm yok.Do. Dr. Ayhan SONGARstanbul niversitesi, Tp FakltesiPsikiyatri Klinii DoentiRuh hastalklarnn tedavisinde ok eski zamanlardan beri kullanlagelen hipnotizma ve hipnoterapi, bugn, her ne kadar psikofarmakolojinin inkiafndan sonra ikinci planda yer alm gibi gzkyorsa da, iyi seilmi vakalarda en msmir bir tedavi olarak kabul ediliyor.Hipnotizmann nerede balayp nerede bittiini tayin etmek olduka, zordur. Mspet ilimler dmeninde lyk olduu mevkii almakta bazlarnca eer gecikmi gibi grnebiliyorsa, bunun sebebini iyi kullanlamam olmasnda aramak lazm gelir.teden beri hipnotizma ile hipnotize olmu bulunan alma arkadamDr. Recep Doksat, bu mevzu eserinde her cephesiyle bizlere anlatmaktadr. Sadece bir tedavi metodu olarak deil, en az onun kadar ve belki de ondan daha mhim olarak, gerek psikoloji ve psikopatoloji, gerekse psikofizyoloji iin hipnozun nasl geni bir aratrma sahas olduunu gstermesi itibariyle de eser ayan dikkattir. Hele psikosomatik mekanizmalarn karanlna k tutmas ve psikosomatik hastalklarn tedavisi bakmndan hipnotizmann vaat ettii imknlarn zenginlii, mevzuu, tpla ilgili herkes iin pek nemli klyor. Byk bir alka greceini tahmin ve mit ettiim bu eserinden dolay kendisini tebrik ederim.Prof. Dr. Kzm DAYOLUstanbul niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii Direktr***Merhumun kitab aynen byle balyordu...Devam:***Birok ruh hastalnn ve bilhassa psikonevrozlarn kksel tehis ve tedavilerinde byk nem tayan dinamik psikopatoloji, ilk kaynaklarn hypnotismadan almtr veFreudda Breuer ile ilk psikanaliz tedavilerinde bunu kullanmtr. Zamanmzda hipnotizma, tedavi sahasnda yine eski nemini almaktadr.Dr. Recep Doksat, bu ok gzel kitapta bize hipnotizmann btn inceliklerini ve faydalarn tam yetkiyle sunmu bulunuyor.Prof. Dr. Rasim ADASALAnkara niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii DirektrHypnose ok eskiden beri tatbik edilen bir ruhi tedavi metodu olmakla beraber, tatbikinde ekseriya ilmi esaslara ve bilgilere dayanlmad iin bir zamanlar gzden dmt. Fakat bu kitabn aka gsterdii gibi, eitli psikoloji ekollerinin altnda ele alnp tatbik edilmeye balanmasyla artk yeniden kymet kazanm bulunuyor.Dilimizde ilk defa olarak hipnoz ve hipnotizmann her zelliini iine alan bu kitab, btn aydnlara hararetle tavsiye ederim.Prof. Dr. Gyas NSALAnkara niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii ProfesrParapsikoloji, hakknda mspet veya menfi ok eyler sylenen merak edeni de bileni kadar ve biraz olsun aratrmay ok grp ceffelkalem reddedeni de ok olan bir mevzu.Dr. Recep Doksatarkadamz, bu mevzuun memleketimizde, ciddi ilim lleri iinde kalmak suretiyle, aratrcs, takdimcisi ve mdafii olarak mstesna bir yer igal eder. Kendisinin, ilmi tecesss kadar, byle bir konuya el atmas bakmndan cesareti de tebrike deer. Burada cesaret tabirini znt ile kullanyorum. Nedense anlamadmz, bilmediimizi ok kolay reddeder, hatta aksini de ispata yelteniriz. Hlbuki asl bu kabil davranlar, bugnk ilim zihniyeti iinde bir cesaret saylmal idi.1960 senesinde bir Nro-fizyoloji kitab hazrlamaya karar verdiim zaman, bu kitabn sonuna, klasik fizyolojiden ayrlan eitli doktrinleri, en materyalist gr olan refleksolojiden, spiritalizmin eiklerinevaranparapsikolojiye kadar eklemeyi ve hkmokuyucuya brakmay dnmtm.Dr. Doksat, bu kitabn sonuna bir ek olarak hazrlad blmle, hakiki bir ilmi eser meydana getirdi. Okuyucunun hkmne gelince... Herkesin fikrine hrmet etmek lzm. Bu sayfalar okuyup merak edecek ve aratrmaya alacak birka kii kt ise, zannederim kendisi de bunu emeklerinin tek mkfata olarak kabl edecektir.Bu, ikinci kitab oluyor... Candan tebrik etmek ve baarsnn devamn dilemekten gayr bu kitaba ilave edecek bir tek szm yok.Do. Dr. Ayhan SONGARstanbul niversitesi, Tp FakltesiPsikiyatri Klinii Doenti***Merhumun maalesef ok fazla baka telif eseri neredilmedi...Devamn sebil kabilinden paylayorumProf. Dr. M. Kerem Doksat

***GRHipnotizmann ve hipnozun tarifi gtr. Menei, iki asr kadar evvel, okltizmin ocuu olarak doan manyetizm animalde bulunan hipnotizmann u iki tarifi, geirdii istihaleleri belirtmeye yeter:1863,LITTRdeu tarif var: Hypnotisme: fizyoloji terimi. Gzlerinin yaknnda tutulan parlak bir cisme baktrarak, bir ahsta elde edilen bir nevi manyetik hal.1952,POROTnunLe Manuel alphabetique de Psyehiatrie sinde ise u tarife rastlanyor: Suni olarak provoke edilen hususi tipte natamam bir uykuya hipnoz ismi verilir.Baz mellifler hipnotizma ve hipnoz terimleri arasnda bir mana fark gzetmezler. Bir ksm ise bunlara ayr manalar verirler.Hipnotizma terimi 1843teBRAIDtarafndan icat edilmitir. Hipnoz teriminin ise kullanl daha sonralara rastlar.Biz ahsen, her iki terime ayr manalar veren melliflerin grne mtemayil bulunuyoruz. Hipnoz, pek spesifik ve labil bir uykuya benzer hal olan hipnotik transn sinonimidir, Hipnotizmadan murad ise, bu hali elde etmeye yarayan btn tekniklerin kullanlmas ve benimsemesidir.Son Dnya Harbinden sonra bilhassa Anglo-Amerikan tp evrelerinde yeniden canlanan hipnotizma, artk sadece bir aratrma sahas olarak deil, tedavi metodu olarak da pek reva bulmutur. Hipnotizma ile tedavi yani hipnoterapi Amerika ye ngilterede rutin hale gelmitir. Di tabipleri bile ondan faydalanyor ve arsz di ekiyorlar.Bu satrlarn naiz yazarnn hipnotizmaya karg alakas ve onun tatbikat ile yakndan megul olmas, 1948de balar. Ancak bu metodu bilgilice ve salhiyetle kullanabilmek iin doktorlua ilaveten psikiyatr da olmak gerektiine kani bulunduu iindir ki bu sahay semitir. Amatrce tecrbelerinin ve harcanma tehlikesine maruz bulunan tecessslerinin, ileri bir ilmi anlay havas iinde, bir ihtisas tezi mevzuu olarak deerlendirilip kabul edilmesindeki mesud neticenin ehemmiyetini mdriktir ve buna mteekkir deHipnoz konusu niversitelerimizde ilk defa ele alnd ve bu bahiste Trke pek eski bir tercme istisna edilirse, tercme ve telif hi bir eser de bulunmad dikkate alnarak, bir r am olma erefinin de nasip olaca ihtimalinin midiyle, hacim biraz geni tutulmutur. Ancak u hususu belirtelim ki, etdmzn nazari ksm, sadece nakillerin kompozisyonundan ibaret deildir. ahsi tecrbelerimizden edindiimiz kanaatleri de bu vesileyle belirtmek imknn bulmu olduk. Aksi takdirde, klsik bir tez anlaynn hudutlar iinde kalarak, mnhasran klinik vakalarna dair mahedelerle iktifa etseydik, hem hipnozun ne olduunu ve ne olmadn etraflca anlatarak bir fikir vermeden mehul bir mevzuun pratikteki baz neticeleri ile iktifa zorunda kalacaktk, hem de senelerdir bizzat yaptmz eitli mahede ve tecrbeleri kymetlendirememi olacaktk.Hipnotizma, eitli cepheleri ile birok aratrmalarn ve tezlerin mevzuu olabilir. Mesel sadece elektroansefalografi tetkikleri, yalnzca baz cilt hastalklarnda (dermatozlarda) hipnoterapi, psikosomatik hastalklarda hipnoterapi, normallerde hipnoz, hayvanlarda ve insanlarda mukayeseli hipnoz tetkikleri... ilh. ayr ayr almalarn ve tezlerin muhtevasn tekil edebilir.Biz burada, hipnoza ve hipnotik fenomenlere dair yeteri kadar bilgi verdikten sonra, kliniimiz erevesinde baz psikoz ve psikonevrozlarda hipnoterapinin tatbik deerini incelemeye ve belirtmeye altk.* * *Bu kitap, stanbul niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri Kliniinde ihtisas tezi olarak kabul edilen metnin biraz deitirilmi ve herkesin anlayabilecei tarzda dili sadeletirilmi bir eklidir. Her ilmi mevzuun kendine has bir takm tabirleri olduu malmdur. Hipnoz ve hipnotizmann da yle baz terimleri vardr ki bunlar tercme kabil deildir. Bu itibarla baz zaruri terimler metinde aynen kullanlm, fakat mnlar yine metin iinde etraflca izah olunmutur. yle ki bir terimi izah eden ibareden sonra, o terim parantez iinde zikredilmitir. Bylece kitap, bu bakmdan retici bir karakter de kazanm oluyor. Btn bu gayretlere ramen yine anlalmas g ksmlar kalyorsa, bunun, mevzun hususiyetine balanmas rica olunur.MANYETZMA VE HPNOTZMANIN TARHESHipnotik fenomenlerin insanolu tarafndan mahede ediliinin tarihi ok eskilere uzanr. eitli isimler ve trl hamlar altnda, bu fenomenlere, dini yinlerde, riyazetlerde teden beri rastlanyordu. Fakat tpkNEWTONunelmann dn grp czibe-i arz kefetmesi gibi, hipnozun da manyetizma ad altnda ilk defa ilmi olarak incelenii ve kefi MESMERden balar. TariheyiMESMERdennceki devri de ksaca belirterek hlsa edeceiz.MESMERDENNCEK DEVR:Hemen btn kavimlerin ve milletlerin tarihinde dini maksatlarla, by, sihir, efsun, keramet vs., iin eitli usullerle hipnotik transa ba vurulduu bir vakadr. T Eski inden, Eski Hint ve Msr medeniyetlerinden gnmzn iptidai topluluklarna kadar, her yerde ve her ada hipnotik fenomenlere ve onlarn bir ifa vastas olarak kullanlna rastlanr. Mesela Yoga usulleri, hipnozla sk skya ilgilidir. Her dinde tarikat mensubu zahidlerin zhd takvas dini vecd (extase) halleri ve mistik tezahrler, hep hipnotik transa baldr. (WILLIAMS, s: 521).Bittabi bunlarn teferruatna giriecek deiliz. Ancak,MESMERinkefi, mknatsl demir ubuklarn ifa verici hassasna inanla ilgili olduu iin, biraz bundan bahsedeceiz.Aslna baklrsa mknatsn ifa verici bir hassas olduuna dair inanMESMERdenok daha eskilere uzanr. Orta a hekimleri bu mesele ile ok megul olmulard. Hatta ilmi simya (alchimie) ve gizli ilimler (occultisme) ile uraan mehurPARACELCE(1493-1541), mknats tann esrarl bir kuvvet tadn tespit etmi ve bunun trl hastalklarda nasl kullanlacana dair tarifnmeler dahi yazmt. Orta a hekimlerinin pek ou, mknatsn, hastal hastadan kararak kendi iine ekip aldn ispat iin saysz denemeler yapmlard. Bunlar arasndaGOCLENIUS,AGRIPPA,Van HELMONT,Robert FLUDD,WINDING,MAXWELLveKIRSCHER.. saylabilir. ngiliz fizikisiGILBERT, mknatsn yldzlardan gelen bir cevher olduunu, ifa verici bir prensip veya bir seyyale ihtiva ettiini ve bunun sayesinde hastalklar iyi etmeye yaradn belirten bir kitabm 1628de yaynlamt. Marburg Tp ProfesrlerindenRudolphe GOCLENIUS, daha 1608de mknats krleri ile ifayap olan hastalardan bahseden bir eser yazmt. 1679da skoyalGuillomme MAXWELL, byk bir hayati prensibin, yldzlarla canl vcutlar arasnda, k ve scaklk vastas ile bir irtibat tesis ettiine ve hastalklarn esasnn bunda olduuna, mknatsn pek faydal bir tedavi vastas saylmak gerektiine dair De Medicina Magnetica adl bir kitap neretmiti. 1774 de Almanyada, RahipJ. Joseph GASSNER-ki MESMERinmuasrdr-afsunla hastalklar iyi etmeye alyor, krmz uzun bir elbise giyip, btn telkin metotlarndan faydalanarak, esrarl dualar ve jestlerle hastalara ifa veriyordu. (D O K S A T, I. S: 2.; R I C H E T, s: 23-27).MESMERVE MANYETZM ANMAL:Franz Anton MESMER(1734-1815), zeki ve parlak bir tp talebesi olarak Viyana Tp Fakltesinde okurken, bittabi bu grlerden haberdard. 1765de doktora tezini astronomi ile tbbi meczeden baz iddialara istinad ettirmiti: Yldzlarn ve seyyarelerin insan vcudu zerindeki fizyolojik tesirleri. Bu tezde insanlarn yldzlarn tesiri altnda yaadn, kinat dolduran manyetik bir seyyalenin insanlara nfuz ederek, onlarn hastalanmalarna veya shhatli kalmalarna sebep olduunu ileri sryordu. Eer bu manyetik seyyale (fluide) insan vcuduna msavi miktarda dalmsa insan shhatli, bir muvazenesizlii halinde ise hasta oluyordu.O devirde astronomi ile astroloji henz bir birine kartrlyordu ve nitekimViyana niversitesi Astronomi Profesr Maximilien HELL, ayn zamanda Kralie MariaTHERESAnnmneccim bass idi. MESMER, bu grlerin tesiri altnda olduu gibi, devrin tp otoritelerindenHOFFMANNn(1660-1741),LEIBNITZinmonadlarn tbba sokmaya alan vita-list nazariyesinin de tesirinde kalmt. (F A U V E T, s: 75.). MESMERin hareket eden seyyalesi (fluid mobil)1,HOFFMANnkinat mul prensipini (prencipe universal) pek andryordu. (W A L K E R, s: 364-367).Cizvit Papaz HELL, zaten mknatslarn ifakr tesirine inand, hatta tedavi edilecek hasta uzuvlar biiminde mknatslar iml ederek hasta tedavi etmeyi denedii iinMESMERindoktora tezi ile pek ilgilendi ve ona bir ka mknats gnderdi. lk defa, kalbinden ikyetleri olan bir hasta zerinde mknatsla tedaviye giriip parlak bir netice alanMESMER, mademki mknatstaki seyyale vcuda intikal edebiliyor ve orada kalyor, o halde bu seyyaleyi vcuda sindirip eller vastasyla aktarak kullanmak ve ifa vermek kabildir diye dnmeye balad. kinci hastas, Viyana'nn en naml hekimlerinin derdine are bulamad, Baron HARECZKY idi ve bir sofagus spazmndan (yemek borusu teenncnden) mteki idi. Onu da. muvaffakyetle tedavi ettikten sonraMESMERinhreti birden bire artt ve 1775den itibaren hastalarn yeni usul ile tedavi etmeye balad: Hayvani mknatsiyet (Magnetisme Animale) domutu!MESMERbir arlatan deildi. Para hrs ile de hareket etmemitir. Kltrl,MOZARTnarkada olacak kadar mzik sever, fakirlere parasz bakacak derecede merhametli bir insand. stelik zengin bir izdiva ta yapmt ve paraya pek muhta deildi. Kazand parlak baarlar onu martmyordu. Avrupa'nn her tarafndan akn akn gelen hastalarn bu rabetinin sebebini daha baka taraflarda aramak lazmdr. Devrin hkimlerince psikonevrozlar mehuld, akl hastalan da ok vahiyane usullerle tedavi ediliyor, hatta yaklyorlard. XVIII. asra hkim olan ansiklopedistlerin at akl a, hekimlerin ancak hastal pek bariz olan psikotiklerle (delilerle) ilgilenmelerine el veriyordu. teMESMERinyeni ve mucizevi tedavi metodu sayesinde ilk defa, binlerce nrotik hasta bir tedavi frsatna kavumu oluyorlard. phesiz ki bu, tbbi psikoterapide mhim bir dnm noktasdr ve bunun iindir kiMESMERPsikoterapinin kurucusu saylr. (PALMADE, S: 44.; CHERTOK, s: 35.)Parmak ularndan manyetik seyyale intiar ettiine kani olanMESMER, pas (passe) ad verilen el ve kol hareketleri ile, bu manyetik seyyaleyi hastann vcuduna aktp ifa veriyordu. Byle ifa seanslar esnasnda baz hastalar ihtillar (convulsion) ile mterafk bir kriz geiriyorlard ki, byle hastalarn daha abuk iyi olduklarn fark edenMESMERbu krize daha ok nem verir oldu. (JANET, I. S: 35).MESMERiekemeyen meslektalar oktu ve bu yzden sonunda Viyanay terke mecbur oldu. Hdiseye sebep Theresa PARAD adl bir kzdr. Bu kz, kabiliyetli bir piyanistti, fakat krd ve imparatorie tarafndan himaye ediliyordu. O zamann Avrupasnn en nl hekimleri, gz sinirleri felci tehisini koymu ve bir are bulamamlard. Histerik bir amarozu (krl) olan bu kzMESMERtedavisine ald ve kzcaz yava yava grmeye balad. Bu vakayTheresanntabasnn gnmze kadar intikal eden hatratndan teferruat ile tespit kabil olmutur. (Z W E I G, s: 33-34.)Baary duyan saray doktoruVon STOERKve nl gz mtehasssWENZEL, kskanlklarnn evki ile kzn anasn tahrik ettiler, eerTheresaiyileirse imparatorienin vermekte olduu tahsisat keseceini belirttiler. Nihayet, kznMESMERintedavisinden alkoymak isteyen anne ile reddeden kz arasnda geen dramatik bir sahne, kzn yznde aklayan bir tokat sonucu, kzcaz tekrar grmez oldu ve kendisini muayene eden hekimler deMESMERinbaarszln iln frsatn buldular. Hdiseye peki ierleyenMESMERde Viyanay terk etti (sene 1777).Parise gelenMESMER, Vendome meydanndaki bir otelde byk bir daire kiralayp, faklte hekimlerindenDESLONile beraber oray muayenehane haline getirdi ve sr'atle yaylan hretinin akn akn koturduu hastalarn tedaviye balad.JANETbu tedavi seanslarm yle tasvir eder:...Mteri cemaati, tekmil pencereleri kaln perdelerle kapanm ve ii hemen tamamyla karanlk bir salona hususi merasimle sokulurdu. Orada mtemadiyen ince ve hazin paralar alan kuvvetli bir piyano sesi iitilirdi ve salonun ortasnda am aacndan yaplm havuzbyklndebirekmece bulunurdu. Bu mahfaza su ve dvlm am ve maden kazntlar ile doluydu. Kapanda bir takm delikler vard ki bunlardan mteharrik, bklm demir ubuklar girip kard. Hi ses karmamaya mecbur tutulan hastalar, bu demir ubuklar elleriyle tutar ve aryan yerlerine yaptrrlard.Manyetizr Byk MESMER, ak leylk renginde uzun bir ipek elbise giymi ve elinde uzun bir mknatsl demir ubukla kapda grnrd. Gzlerini hastalarn gzlerine dikerek sralar arasndan ar ar yrr, ubuu veya elini onlarn vcudu zerinde yava yava gezdirirdi.Hastalarn ou hi bir ey hissetmiyordu... Dierleri ise ksryor, tkryor, garip rpermeler ve uyumalar hissediyor ve nihayet bilhassa kadnlar arasnda biroklar srt st dyor ve salonda ihtill cehennem (lEnfer convulsions) ismini alacak kadar harikulade rpnmalarla sarslyorlard. Kusmalarn ve bazen hezeyan ve hkrklarn refakat ettii bu mthi hal, kriz denilen eyden ibaretti. Ve bu pek faydal, pek halaskar addediliyordu. Bu neviden iki veya seans sonunda birok kimseler, her trl rahatszlklarndan kurtarlm olduklarn bildirirlerdi. Balangta muvaffakyetler pek byk oldu. (J A NE Tfs: 35)Fransa'nnbelli bal ehirlerinde Societe de lHarmonie ad verilen manyetizma cemiyetleri kuruldu. Nihayet sene 1874.Kral XVI. LOUIS, bu mevzuun ilmi olarak tetkiki iin bir komisyon kurulmasn emretti ve derhl, bir deil, iki komisyon kuruldu.Birinci Komisyon,MESMERletemas imknnn bulunamamas karsnda baka manyetizrleri tetkik etti. limler Akademisi azalar ve Tp Fakltesinden baz profesrlerin tekil ettii bu komisyonun, astronomBAILLYtarafndan kaleme alnan raporu menfi oldu:... Hayvani mknatsiyet seyyaleleri hasselerimizin hi biri tarafndan fark edilmedi ve bu seyyarenin ne bizim zerimizde ne de tatbik ettikleri hastalar zerinde hi bir tesiri mevzuubahis deildir. imzalar arasnda mehurLAVOISIERninkide vard.kinci Komisyon Tp Akademisi tarafndan tekil edildi ve o da ayn kanaate vard. Raporda:... Mahede edilen hadiselerde hibir ey yoktur ki taklit ve muhayyile ile kabili izah olmasn; ve nihayet btn bunlar me'um neticelerden baka bir ey vermezler... Tedavi edici neticeler bakmndan manyetizm animal, sadece hassas ahslar ihtillar iine drmek sanatndan baka bir ey deildir ve keza tedavi usul olarak da manyetizma kullansz, hatta tehlikelidir deniyordu.Fakat komisyon azalarndan biri, nebatat limiLaurent de JUSSIEU, bu kanaate itirak etmedi ve raporu da imzalamad. Zira bu dikkatli ilim adam, kr bir kadnn, mide nahiyesine doru yneltilen bir mknatsl ubuun tesirine kar reaksiyon gsterdiini mahede etmiti veJUSSIEUbu mahededen, ubuu tayan manyetizrn, hassasiyet tevlid eder bir tesir hasl ediyor gibi gzken bir messiriyete sahip olduu neticesini istidlal etti. (S U D R E, I. s: 15.)Bilhare telepati ve telestezi gibi paranormal fenomenlerin aratrlp incelenmesine yol aan bu kabil mahedeler yzndenMESMERve mesmerizm metapsiik veya dier ad ile parapsikolojinin de ilk tecrbi aratrma rnn balangc addedilir. (A M A D O U. s: 46; R I C H E T, s: 16.)Bylece, ikinci komisyonun raporundan sonra, manyetizm animalin zuhurundan beri sregelen bir mnakaann temelleri atlm oldu. Yani: a) nsandan bir manyetik seyyale (flid) intiar ettiini iddia eden Flidistler; b) byle bir ey olmadn ve bunun mevcudiyetine delil diye gsterilen tesirlerin sadece muhayyilenin eseri olduunu syleyen Animisfler.Btn XIX. Asr dolduran bu uzun mnakaalar halen de devam etmektedir.CHARCOTnunifa veren iman telkkisinde,BERNHEIMntelkininde,JANETnin,BABNSKninvePREUDungrlerinde, hlsa btn modern psikoloji nazariyelerinde, hep bu animist cereyandan mene alan fikirleri bulmak kabildir. (Anima terimi aslnda Latincedir ve hayat prensipi manasna gelir ki bu dnyaya bal, vcudla beraber var ve yok olan ruh manasna da kullanlr. Sosyolojideki manas ile ilgisi yoktur burada..)Moda her zaman vefaszdr. Nitekim komisyon raporlarndan sonra her ey ve herkes birdenMESMERinaleyhine dnverdi. Hele manyetizma ile tedavi edilmi bir hastann aleni teekkr gazetelerde yaynland srada lvermesi, istihzay son haddine kard. Gazetelerden biri Manyetizma ile ifayap olanComte de GEBELNnam zat vefat etmitir diye balk bile att. Hezimetin btn aclarn tadanMESMER, ufukta toplanan Byk Fransz htillinin de bulutlarn hissederek nihayet Fransay terk etti, svireye yerleti ve mrn fakir hastalara bakmaya vakfederek 15 Mart 1815 deMersebourgdahayata gzlerini yumdu.Morquis de PUYSEGURve suni uyur-gezerliin kefi:Mesmerizm, ilim komisyonu tarafndan mahkm edildii sene,MESMERintalebelerinden biri, marquis de PUYSEGUR, mhim bir keifte bulundu. O zamana kadar, manyetize edilenlerde, ihtill krizler, vecd hali (extase) ve anestezilerden gayr dikkate deer bir fenomen mahede edilmemiti. Hlbuki M. de PUYSEGUR, manyetizma ile suni bir uyurgezerlik (somnambulisme artificielle) hali elde etmeye muvaffak oldu.nne gelen eyay manyetize etmeye alanPUYSEGUR, bugn Charpagne civarnda Busancy adl maliknesinde, bahedeki bir aac manyetik paslarla manyetize etmiti, sonra da gen bir kyl, Victore adl bir oban bu aacn altnda kolaylkla manyetik uykuya soktu.PUYSEGURmalm ihtill krizi elde etmek iin ok urat, mtemadiyen manyetik paslar yapt, fakat oban btn gayretlerine ramen sknetle uyumasna devam ediyordu. Bu, garip bir uyku idi; uyuyan adam ne sarsmalar, ne de seslenmeler katiyen uyandramyordu. Fakat Victore, biraz sonra bizzat kendi kendine kalkp yrmeye balam ve konumutu da.. Bu uyanklk da garipti. ZiraPUYSEGURnbtn telkinlerine itaat ediyordu. stelik bilhare bu manyetik uykudan uyandrlnca, olupbitenlerikat'iyen hatrlamamt.1784 Mays ve Haziran aylarn byle tecrbelerle, 10 kiiyi suni uyurgezer haline koymakla geiren PUYSEGUR, bu hali tabii uyurgezerlie benzettii iin, Somnambulisme artificielle adm takmt. (S U D R E, II. s: 16-17.)Suni uyurgezerliin kefi manyetizma iin yeni bir itibar ann balangc oldu. Her tarafta manyetizmaclar, uyuttuklar sjelerini somnambl haline sokmaya alyorlard. Eer bu uyurgezerlik halinde sjede btn mnialar ve mesafeleri aarak grebilmek, gemii ve gelecei bilebilmek kabiliyeti tezahr etmeseydi, sjenin uyku halinde kalkp dolamas, konumas tetkik zahmetine bile demeyecekti. Hlbuki suni uyurgezerler, gizli hakikatleri kefe msait lucide hale geliyorlard.PUYSEGURdensonra 1787dePETETINE, 1813deDELEUZE, suni uyurgezerlik hakkndaki etdlerle dolu kitaplarn nerettiler. Fakat artk yldzlardan, fluid universelden bahsedilmez olmutu. MeselaDELEUZEmanyetik seyyale irade ile sevk ve idare edilen ve bizzat kendimizden kan bir eydir. ifa vermek iin manyetize etmek demek, bir mustaribin hayatiyetine kendi hayatiyetimizle yardm etmek demektir. diyordu.Uyurgezerler, manyetizrn ellerinden ve gzlerinden bu seyyalelerin intiar ettiini grdklerini ifade ediyorlard. Bazlar bunu beyaz, kimisi krmz, kimisi de mavi renkte, diye tarif ediyorlard. (D O K S A T, I.)Suni uyurgezerliin kifi PUYSEGUR, mide blgesi ile iiten, parmak ular ile gren sjeleri tetkik ederken, manyetik seyyalelerin elektrik tabiatta olabileceini dnmt. Hele fizikiAMPERin1822de mknatsiyet ile elektriin, ayn olmasa da, bir birine muadil olduunu gstermesinden sonra, manyetizm animali ilmen ispat gayretleri artt.Nihayet 1825de Fransz Tp Akademisi mevzuu yeniden ele almaya mecbur oldu. Dr. FOISSACn talebi ile bir komisyon tekil edildi.Dr. HUSSONunraporu zerine akademi, MESMERi mahkm eden 1784 raporunun feshedilmi olduunu iln etti.Bir baka komisyon da be sene boyunca manyetizmay: tetkike koyuldu. 1831de yineHUSSONtarafndan kaleme alnan rapor pek mspetti. Raporda manyetik tesirlerin baz kimselerdeki rolnn belirsiz olduu, fakat bazlarnda da muhayyel ve can sknts ile hsl olmas muhtemel bir muvaffakyetin mahede edildii belirtiliyordu. Lkin baz fizyolojik fenomenlerin ve hele tedavi edici ifakr tesirlerin mevcudiyeti itiraf ediliyor, hatta bu tedavi ediciliin sadece manyetizma ile elde edilebildii ve onsuz hasl edilemedii de iaret olunuyordu. Uyurgezerlik halinin mkemmelen mahede edildii, uyutulan sjelerden gzleri kapal grdkleri, gelecei haber verdikleri, manyetizrn iradesine tabi olduklar, vcutlarnn uykuda ac duymad, hafzalarnn artt ve uyandktan sonra hi bir ey hatrlamadklar da ilave ediliyordu. Rapor, Akademinin bu meseleyi ciddi bir psikolojik aratrma konusu olarak ele almasn tavsiye ile bitiyordu. Fakat Akademi raporu dinlendi ise de nerini reddetti. (SUDRE, H. s: 17-18).Ve zamanla manyetizma gene itibardan dt, adet unutuldu. Fakat Almanyada byk alaka uyandryordu ve hatta Ina niversitesi Psikiyatri ProfesrKIESERbu fenomenleri izah iin bir teori denemesi bile yapt.ngilteredeDr. John ELLIETSONadl nl bir cerrah manyetizmay sadece bir tedavi metodu olarak deil, hir anestezi vastas olarak da benimsemiti ve 1843 de Zoist adl bir mecmua da yaynlamaya balamt. Fakat The Lancet adl tp dergisi, manyetizmay ilim d menfur bir usl olarak adet aforoz ediyordu.Hindistanda Kalkta'da Zoist mecmuasn okuyan bir sko cerrah,Dr. James ESSDAIL, 1845 de, manyetizma ile ameliyatlarn arsz yapld bir hastahane tesis etti. (Van PE LT, s: 20-22).1840dan sonra Avrupa'da, bilhassa Fransada manyetizma tekrar itibar kazanmaya balad. Hatta 1850 Maysnn 23nde byk birMesmer Bayramyapld, Btn kinat hareket ettiren sinirlerdir sinirler, biz sinirlerle, evet sinirlerle Kinata hkimiz. eklindeki arklar dillerde dolayordu. Tiyatrolarda piyeslerin konusu bile manyetizma idi. Manyetizma artk sahne gsterilerinin de mevzuu olmu ve byk, nl sahne manyetizmaclar tremiti. Bunlardan biri de mehur airXAFONTAINindedesi, manyetizrCharles LAFONTAINEdir. (WOLF ROSENTHAL, s: 17-18. J A N E T, I. s: 43-54).BRAIDve HPNOTZMA:ngilterede Manchesterde skoyal bir hekimDr. James BRAID(Breyd okunur) manyetizrLAFONTAINEingsterilerini seyrederken, manyetizrn sjenin gzlerini sabit bir ekilde tutarak baktrdn fark etti ve yaknlar zerinde giritii denemelerde manyetik denen uykuyu pas ad vesilen el hareketleri yapmadan da elde etmeye muvaffak oldu. Sabit baklarn da art olmadn, srahi kapa gibi parlak bir objeye baktrarak da ayn, uykuya benzer halin hsl edilebileceini kefetti. Ve Greke uyku manasna gelen hypnos teriminden mlhem olarak bu hale hipnoz adn verdi. 1843de yaynlanan eseri Neurhypnology adn tar. Fakat Britanya Tp Cemiyeti.BRAIDiniddialarn istihfafla karlad onu da mesmerizm gibi hor grd.Animistlere ve iddialarna, flidistlere kar zafer kazandran bu gr ve izah tarz, ancak seneler sonra Fransada nem kazand. Avrupadan manyetizma olarak Britanya adasna atlayan cereyan, bu defa hipnotizma ad altnda tekrar Avrupaya dnyor ve heyecanla karlanyordu.1859daDr. AZAM, histerik sjeler zerinde hipnotizmay tatbike balad. AvusturyadaCZERMAK, AlmanyadaPREYERhayvan hipnozu zerinde alyorlard. 1875 deCharles RICHET, hipnozun fizyolojik bir fenomen olarak ele alnmasna n ayak oldu ve CHARCOT da hipnotizma ile ilgilenmeye balad.CHARCOTve HSTER ile HPNOZ:nl sinir hekimiJean-Martin CHARCOT(1825-1893),DONATOadl sahne manyetizmacsnn bir gsterisinin tesiri ile hipnotizma ile ilgilenmeye balad. (C H E R T O K, s: 8).1882de limler Akademisindeki teblii ileCHARCOT, hipnozla histerinin ayn ey olduunu iln etti.CHARCOTyagre iki nevi hipnoz vardr: Byk Hipnotizma (Grande hypnotisme) ve kk hipnotjizma (petit hypnotisme). Grande hypnotismein karakteristik hali mevcuttur: etat lethar-gique, etat cataleptique, etat somnambulique. Petit Hypno-tismein ise ancak psiik tezahrleri vardr. Hipnotizmann sadece histeriklerde elde edilebilen bir fenomen olduunu ileri srenCHARCOTunbu grs birok itirazlara bir r am oluyordu.LIEBEAULT, BERNHEIM ve TelkinBraidismein tesiri, seneler sonra BRAIDin bir kitabn okuyan bir Fransz ky hekiminin gayretleri ile Fransada kendini hissettirdi. LIEBEAULT adl bu hekim,BRAIDinsabit bak usulne szle telkini de ustaca katarak, yirmi sene boyunca hipnotizmay baar ile kulland. Bu tarz tedaviden para da almyordu. Du Sommeil adl kitabn nerettii zaman ancak bir nsha satld. Arkadalar ona bir safdil nazar ile bakyorlard. Bu hal,Prof. BERNHEIMn, onun bir arlatan olduunu belirtmek iin bir makale yazmasna kadar vard. Hatta bir gnBERNHEIM, siyatik arlarndan mteki bir hastasnn kendisinin haberi olmadanLIEBEAULTtarafndan tedavi edildiini duyunca, kzd ve gidip ona haddini bildirmeye karar verdi.. AmmaBERNHEIMher eyden evvel bir ilim adam idi ve LIEBEAULT ile bir konuma, hipnotizma metod-larn yakndan grme, kanaatlerini tashihe kfi geldi. Bylece mehur bir profesr, basit bir ky hekiminin tedavi metodunu kabul ederek onunla almaya balad. Ve bu usulle 10.000 hasta tedavi ettiler. ( D O K S A T, I. s: 13.)Aslna baklrsa szle telkin (verbal suggestion) metodu 1813de Rahip FARIA, 1820de Dr.BERTERANDve daha sonra daNOIZETtarafndan bir hipnoz teknii olarak kullanlmt, fakat taammm etmemiti. lk defa BRAIDdir ki manyetik paslara: hacet kalmadan da parlak bir objeye baktrarak ve szle telkini de katarak katalepsi, sonnambl hali gibi manyetik uykuya has telkki edilen fenomenlerin elde edilebileceini gsterip, fizyolojik bir izahta bulunuyordu. Fakat hipnotizma ile telkin henz ayrd edilmemiti.Bu ayrlma, Durand de GROS tarafndan yapld (1855): breydizme hypotaxie, telkine de ideoplastie adm veren bu aratrc, keza ilk defa olarak ahsiyet blnmesinden bahsetmitir.LIEBEAULT ve BERNHEIM, hipnozun, sadece telkin sonucu ortaya kan bir hal olduunu iln ederek CHARCOT ve ekolne kars cephe aldlar. BERNHEIM. Nancy Tp Fakltesinde hoca olduu iin bu grr savunanlara da bu isim lem olmutur.SALPETRERE ve NANCY EKOLLERnin arpmasCHARCOTnunhipnozu histerinin muadili bir nevroz addeden gr ile BERNHEIMn aksi mtalas, hl srp gelen mnakaalara yol amtr.MESMERve taraftarlar,BRAIDve ekol, CHARCOT ve ekol, hipnozun hep fizyolojik izahlarn yapmaya alm oluyorlard. Histeriyi sinir sisteminin bir bozukluu ve hipnozu da bir nevi histerik fenomen telkki eden CHARCOTya kar BERNHEIM, telkin gibi psikolojik bir izahla kyordu. (BERNHEIM, I ve II)JANET, BABINSKI ve FREUD, FERENCZI:Pierre JANET, hipnozu psiik tansiyonda bir alalma uur hallerinde bir dalma (desintegration) ile ortaya kan ve yorgunluk, heyecan gibi faktrlerin provoke ettii bir zihni deime, istihale ve blnme (mental transformasyon ve disosiyasyon) olarak izaha alt; ve ilk defa telkinle hipnozun ayr ayr eyler olduunu kesin olarak belirtti. Bir taraftan hipnozun fizyolojik zeminini arayan JANET, dier taraftan da psiko-fizyolojik bir izah yapm oluyordu. Fakat JANET de BBRNHEIMe cephe alarak,CHARCOTgibi o da, hipnozu, histeriye komu bir nevroz hali olarak kabul etti.FREUD,JANETninfikirlerinden hareket ederek nihayet srf psikolojik izahlar yapt.FERENCZI, psikoanaliz bakmndan hipnozu genie tefsir etti.BABINSKIde histeriyi pithiatisme teorisi ile izah ederek hipnoz hakknda CHARCOT gibi dndn ortaya koydu. (FL L O U X, s: 22-31.)FREUDda tpkBRAIDveCHARCOTgibi,HANSENadl bir sahne manyetizmacsnn gsterilerinden sonra hipnoza ilgi duymaya balamtr. Bu hal, hipnotizmann ilim tarafndan nasl zaman zaman ihmale uratldnn beli bir misalidir. (CHERTOK, s: 8.) Parise gelip Salpetriere ve Nancy ekollerinin mnakaalarna yalandan ahit olup hipnozu rendikten sonra, Viyanaya avdetindeFREUD, arkadaBREUERile beraber bu tedavi metodunu tatbike balad. Fakat birok hastalan hipnotize etmekteki glk karsnda,bilhassaAnna O. adndaki nevroze kz hastasndaki mahedelerini takiben, serbest tedai metodunu hipnoza tercih eder oldu ve nihayet mehur teorisini kurdu. (FREUD ve BREUER, s: 14-34, 146-205).Psikanaliz, hipnotizmann uzun yllar unutulmasna sebep olmutur.lk Milletler aras HPNOTZMA kongresi:1889 ylnn 8 il 12 austos tarihleri arasnda, Pariste, Hotel-Dieude ilk Milletleraras Hipnotizma Kongresi topland.CHARCOT, BROWN-SEQUARD, BROUARDEL, Charles RICHET, AZAM, CESAR, LOMBROSO, MESNET, LIEBEA-ULT, BERNHEIM, DEJERINE, JANET, BABINSKI, FOREL MAGNAN, FREUD, SCHRENCK-NOTZING, WILLIAM JAMES, BECHTEREV ve DUMONT-PALLIER... ilh. gibi mehurlarn katld bu kongreden sonra, 1893, CHARCOTnun lm ile-hipnoz yine nisyana gmld. (CHERTOK, 8:7).PAVLOV:Ivan Petrovitch PAVLOV(1849-1936), hipnozu kendi teorisi ile fizyolojik ynden izaha alt ki ileriki sayfalarda, teoriler bahsinde bu gr etraflca anlatlacaktr.YEN DEVR:Psikanalizin tedavi metodu olarak tahtndan indirdii ve unutturduu hipnotizma ve hipnoterapinin tekrar sahneye kmas Birinci Dnya Harbi yllarna tesadf eder.939da Amerikada Menninger Clinicde hipnotizma ile tedavi almalar tekrar ele alnd.1948de ngilterede British Society of Medical Hypno-ste kuruldu.Halen 1949dan beri ngilterede Journal of Medical Hypnotism, 1953den beri de Amerikada The Journal of Olinical and Experim/ental Hypnosis yaynlanmaktadr.1959da da Amerikada The International Society of Clinical and Experimental Hypnosis kurulmutur, btn dnyada azalar vardr.Halen dnyann her tarafnda hipnoz zerinde aratrmalar yapld gibi, psikanalize ve narkoanalize ramen, baz bakmlardan bariz stnl sebebiyle, hipnoterapi ve hipno-analiz tercihan kullanlmaktadr.MANYETZMA VE HPNOTZMANIN TIP TARHNDE YER VE NEM:MESMERve mesmerizmin, modern psikoterapinin balangc olduunu belirtmitik.Bredyizmde denen hipnotizmi douran mesmerizm, insann ruh yapsn daha yakndan tanyabilmek iin ufuklar amtr! Bilhassa spritizma cereyan -ki XVIII. asrda kkleri olmakla beraber daha ziyade XIX. asrn ortasnda dnyay sarmtr- hipnotizma ile beraber, uur ve uuraltnm karanlklarna k tutan tecrbi aratrmalara zemin hazrlamas itibarile fikir tarihinde mhim bir yer igal eder. (CASTELLAN, s: 8-120).LEIBNITZinfelsefi tesirlerinden sonra manyetizma ile pek yakndan ilgilenenSCHOPENHAUER, felsefesinin irade (volonte) temasn bu aratrmalardan almtr. C. G. CARUS gayr uur (inconscient) anlayn bu temelle ilemi, E. von HARTMANN bunu daha da derinletirmitir.CHARCOT,JANET,BERNHEIMveFREUDungrlerindeki fikir temelleri, hep manyetizma ve hipnotizma aratrmalar ile ispritizma tecrbelerinin dourduu metapsiik tetkiklerden mene almtr. (FILLOUX. g: 10-33).Coueisme,Christien Sciencegibi psikoterapi rlar da hipnotizmanm tesiri ile domutur.Nihayet, asrmzn yeni ilmi olan Parapsikolojinin de manyetizma ve ispiritizma aratrmala-rndan mene aldn ilave etmek gerekiyor.MANYETZMA VE HPNOTZMA EKMES:Animistler ve flidistler arasndaki mnakaa halen de devam etmektedir. Bu konuyu Teoriler faslnda inceleyeceiz.TRKYE'DE HPNOTZMA:Hipnotizma ile ilgi, memleketimizde maalesef dank amatr tecessslerin mevzuu olmaktan kurtulamamtr. Sahne illzyonistlerinin szde manyetizma ve hipnotizma gsterilerinden teye giden, hemen hi bir ciddi faaliyet kaydedilmemitir.lk ciddi neriyat da tercmedir ve Cemil Sena ONGUN tarafndan 1935 ve 1936 yllarnda JANETin bir kitabnn ilk cildini Ruhi Mucizeler ve Hipnotizma adlar altnda yaynlanmasndan ibarettir. Daha sonra Dr. Bedri RUHSELMANn ispiritizma zaviyesinden neriyatnda (1946) biraz hipnotizmaya yer verilmitir.1951de D. D. WATSON adndaki bir hekim olmayan profesyonel hipnotizrn Trkiyeye gelmesi ile niversite evrelerinde ilk ciddi alaka uyanm ve stanbul Dii Mektebinde Hipnoz ile arsz di ekimi gibi kk cerrahi mdahaleler, onu takiben Ankara Tp Fakltesinde ciddi bir iki ameliyat bu hipnotizrn hastalar hipnotize etmesi suretiyle arsz ve narkozsuz baarlmtr. Bu satrlarn yazar da o sralarda amatr olarak hipnozla meguld, fakat henz bir tp talebesi olduu iin ortaya kmaya cesaret edemiyor, stelik almalar baz evrelerce istihfafla karlanyordu.Amerikadan memlekete avdetinde Haseki hastanesinde ilk defa ihtisas tezi olarak Hypnosis konusunu seenDr. C. TANve hipnoz pratiini ondan renen arkadaDr. AKSOYunTrk Nro-psikiyatri cemiyetinde bir teblii ilk ilmi ve ciddi faaliyettir. Ancak ok daha evvelden muhtelif tarihlerdeDr. Sevil AKAYtarafndan hipnozla arsz bademcik ameliyatlar yaplagelmekte olduunu ilaveten belirtelim. Keza Ankara Tp FakltesindenProf. Dr. Op. Orhan TOYGARnda hipnotik anestezi ile yapt ameliyatlar var.Nihayet pek az deiikliklerle takdim ettiim bu tez, niversitelerimizde ilk ihtisas tezi olarak, hipnozu konu edinen bir ilmi alma diye zikredilebilir.Son zamanlarda Trkiye Metapsiik Tetkik ve ilmi Aratrmalar Cemiyeti BakanDr. Refet KAYSERLOLUtarafndan 1961 yaznda Gureba Hastanesinde ve ayn yln i Eyllnde Eski Eminn Halkevinde pek muvaffak hipnotizma ve ekmnezi tecrbeleri yaplmtr.Yukarda ad geen Beynelmilel Hipnotizma Birlii,Trkiye'mizdendeOrd. Prof. ihsan krAKSELizaolarak semi ise de muhterem hocam ahsen hipnoz ile megul olmam, fakat asistan olarak beni daima tevik etmitir. Bu hususu kranla yad etmeyi bir vecibe bilirim. Keza, hipnozun eiektroansefalografik tetkiki hususunda bana imkn baheden hocamProf. Kzm DAYOLUyave hasta sjelere byle bir tedavi tatbiki iin kolaylklarn esirgemeyenDo. Ayhan SONGARateekkrlerimi alenen ifade etmek isterim,Bu konudaki tetkiklerim iin zengin ktphanelerini bana tahsis eden dostlarm Suat PLEVNE vesmail Hsrev TKNede bu vesile ile teekkrlerimi tekrarlarm.HPNOZDA TEKNKHipnozda teknik, yani bir sjeyi (sje: denek, hipnotize edilen ahs) hipnotik uyku haline sokmak iin kullanlan usuller, hipnoza verilen manaya tbi olarak hemen her ekole, hatta her hipnotizre gre deiir.Mesmeristler, hayvani mknatsiyete ve binnetice insanlardan manyetik seyyaleler intiar ettiine inandklar ve uykuyu andran zel bir hal demek olan hipnotik trans bu sey-yalelerin tesirine atfettikleri iin, manyetik pas ad verilen bir takm el hareketleri usuln kullanarak, sjelerini manyetize (magnetise) ederlerdi.Breydistler, sjeyi, parlak bir objeye sabit bir ekilde baktrarak hipnotize (hipnotise) ediyorlard.LIEBEAULTunbaklar sabit tutma (fixation) ve szle telkin, (verbal suggestion) metodunu benimseyenBERNHEIMagre ise - ki bu Nancy ekolnn grdr - hipnoz, telkinle tevlid edilen bir uyku hali olduundan, hipnoz tekniinde szle telkin n planda gelir.Devrimizde de - hal manyetizma taraftarlarnn mevcudiyeti bir yana - ilmi kabule mazhar olan gr, hipnozu suni olarak tahrik (provogue) edilen hususi tipte, natamam (incompiet)) bir uyku hali olarak mtalea ettii iin, kullanlan btn usulleri, bu suni uykuyu tahrik eden vastalar sayar ve makbul addeder. Bu itibarla her trl usuln, hipnoz haline erimeye vastalk etmek bakmndan deeri vardr. Kald ki, manyetizma-hipnotizma, yani flidizm-animizm atmasnn devam ettii ve hele filn usulle hipnotik hale sokulamayan bir sjenin, falan usulle bazen daha kolay hipnotize edilebildii gerei de gz nnde tutulursa, hipnotizma tarihine mal olmu metodlarn bile bilinmesinde faide olduu anlalr.ESK MANYETZRLERN USULLER:MESMERinkulland usul tarihede belirtmitik. Onun vePUYSEGURnhalefleri, bir seyyalenin varlna inandklar iin, manyetik pas denen el hareketleri ile, parmak ularndan ktna kani bulunduklar bu seyyalelerin, sjenin vcuduna nfuz etmesini temine urarlard. Bir fikir vermek maksadiie bir ka klsik usul zikredeceiz.DELEUZEusul:BERNHEIMntbiri ile en zeki manyetizrlerden biri olanDELEUZEusuln yle tarif ve tasvir ediyor:... Sjenin (uyutulacak ahsn) baparmaklarn, sizin ba parmaklarnzn d onunkilerin i tarafna, temas edecek tarzda, iki parmanzn arasna aln ve gzlerinizi onun gzlerine dikin. Ba parmaklarnzla onunkiler arasnda msavi bir scaklk teesss ettiini hissedinceye kadar 2 il 15 dakika kadar bu vaziyette kaln. Buradan sonra, sjenin ellerini brakarak; sa elinizi saa, sol elinizi sola doru uzaklatrp, avularnz da gelmek zere dndrerek ba hizasna kadar kaldrdktan sonra, ellerinizi sjenin omuzlan zerine koyun; orada 1 dakika kadar tutun ve sjenin kollar boyunca aaya doru, hafife dokundurarak ta... parmak ularna kadar yava yava indirin Tekrar yukar kaldrrken elleri, gvdenizden biraz uzaklatrp bu pas 5 veya 6 defa tekrarlayacaksnz. Sonra ellerinizi sjenin bann zerine yerletirip, bir lhza ylece tutacaksnz; ve 1-2 parmak mesafe brakarak yznn nnden geirip, ta mide boluu hizasna kadar indireceksiniz. Orada ba parmaklarnz mide, boluu zerimde ve dier parmaklarnz da kaburgalarn altna gelecek ekilde yerletirerek, ellerinizi bir mddet tutacaksnz. Sonra, vcut boyunca, ta dizlere kadar, daha iyisi, eer rahatszlk vermeden yapabilirseniz, parmak ularna kadar, ar ar indireceksiniz. Bylece bu hareketleri, manyetizma seans boyunca, ayn tarzda tekrar edeceksiniz.(DELEUZE, Instruction pratique sur le magnetisme animal, Paris, 1825den nakleden B E R N H E I M, II. s: 84).Bu vesileyle u hususu belirtelim ki, manyetizrler insan vcudunu bir mknatsa benzettikleri ve vcudun san solunu mspet, menfi kutuplar addettikleri iin, pas manevralar esnasnda pek dikkatli davranrlard,TESTE usulTESTE, bu usul daha da basitletirmiti:Sjenin nnde, yz ona dnk, biraz uzakta duruyor; bir ka dakika bekledikten sonra, sa elini aln hizasna kadar kaldryor ve sjenin bandan ayana kadar yznn, gsnn ve karnnn nnden yava yava paslarn tevcih ediyordu. Bu paslan yaparken, her seferinde riayet ettii tarz uydu ki, elini aadan yukar tekrar kaldrrken, el srtan, manyetize ettii sjeye bakacak ekilde; indirirken yani pas yaparken avu iini sjeye bakar durumda ve parmaklarn ak brakm olarak tutuyordu.. Usulnn kolayca uyutulan ve zaten manyetize edilmeye alm sjeler zerinde tatbik edilmesini tavsiye eden TESTE, ilk denemeler iin DELEUZEin tarzn tercih etmek gerektiini belirtiyordu.TESTEbir baka usul de kullanrd. Evvel, sjenin yznn nnden geecek tarzda ve mteakiben vcud mihveri istibametinde, tepeden trnaa kadar bir ka pas yapyor; sonra ellerini alnn arkasnda ve kulaklarn st ksmnda kalan yan kafa kemikleri blgesini (parletal naliyeleri) d kavrar tarzda sjenin alnna koyuyor ve bir ka dakika ylece tutuyordu. Bu esnada ellerinin duruunu azck deitiriyor, onlar ar ar saa ve s?oia doru kaydryor, sonra tekrar sjenin alnma getiriyor ve bu ameliyeyi, sje uyuyuncaya kadar devam ettiriyordu. Sje uyuyunca, seyyaleyi aaya cezbetmek iin, bacaklar ve dizler zerine paslar yapyordu-Daha da dikkate deer olan, TESTE evvelceden altrlmam somnamblleri, baklar vastasile manyetize ediyordu ki rahipFARIAdansonra,BRAIDinhipnotizma usulne en yakn ve benzer teknikdi bu.(TESTE, Le magnetisme animai appligue ete. Paris. 1845; ve Manuel du magnetisme aimai. Paris. -1853,. den B ERNHEIM, II. s: 85.)NOIZETusul:GeneralNOIZETninusul de uydu:Sjenin baparmaklarn kendi baparmaklaryla, seyyalelerin akn temim edeme kadar bir mddet tutuyor, bilhare-ellerini sjenin omuzlarna koyup bir kas dakika bekledikten sonra, bir ka santim uzaklktan, kollardan dizlere kadar paslar yapyordu. Daha sonra sjenin ba parman tekrar tutuyor ve ay manevralar birok bereler tekrar ediyordu. Bunlardan sonra, ellerini sjenin bann zerine koyup, yavaa dizlere kadar omun vcudunu svazlyor ve yal hareketleri bir ka defa tekrarlyordu. Nihayet ba parmaklarn sjenin mide nahiyesine yahut da daha. yisi akaklarn zerine, dier parmaklar yanlara gelecek ekilde, koyup, bir lhza bekledikten sonra, evvelki manevralar tekrarlyordu.(NOIZET. Memoire sur le somnambulisme, Paris. 18541- den nakleden: BERNHEIM, II. s: 86).ESSDAIL usulDr. ESSDAIL, 1946da Kalkta'da Hintli manyetizrlerin-usullerini takip ederek hastalarn yle uyutuyordu:Hasta, karanlk bir salonda srt st yatrlyor, manyetizr de ba ucuma geip, yz onunkine deecek kadar yaknhastann zerine eiliyordu. Bir elini, hastanm mide nahiyesine koyup, dieri ile de, yz zerine prensip olarak gzlerine doru paslar yapyordu. Manyetizr ayrca, burnundan nefes alp vererek hastann gz kreleri zerine hafif hafif ve sk sk hohluyordu.Scak nefesi sjenin yzne hohlamann uyutucu, souk nefesi gzlerine flemenin de uyandrc bir tesiri olduu eski manyetizrlerce kefedilmitir.ESSDAIL, yardmclar ile beraber, bu ekilde uyuttuu hastalardan bir ka bininde ufak, 300 kadarnda byk olmak zere eitli ameliyatlar ve cerrahi mdaheleleri acsz baarmt. Hatta, evvelce %50 olan lm (mortalite) nispeti %5e kadar inmiti. (F I L L I A T R E, s: 263).Eski manyetizrlerin kulland usuller, bir birinden pek az fark gstererek gnmze kadar gelmitir. Hele sahne manyetizmaclar, pas hareketleri pek teatral jestler tekil ettii iin ve sjeler zerinde olduu kadar, seyircilerde de byleyici bir tesir hasl ettiinden, hep bu teknii tercih ederler.Hipnotizma ve telkin hakkndaki bilgiler geniledikten sonra phesiz ki manyetik ve hipnotik usulleri karma (mikst) olarak kullanan birok usuller ortaya kmtr. Bunlar ileride belirteceiz.ESK HPNOTZRLERN USULLER:Manyetizma taraftarlarnn iddialar hilfna, manyetik paslara, seyyale ak manevralarna hacet kalmadan, ayni fenomenlerin sjenin baklarn sabit tutmak, dikkatini teksif etmekle de hasl edilebileceini ispat ederek hipnotizmay tesis eden BRAID, metodunun ilk kifi deildir. Ondan senelerce evvel bir rahip bu usul kullanmt.FARIAusul:1814te rahip FARIA, seyyale diye bir eye hacet olmadn anlam, sjenin imajinasyonu-nun uyutulmay temine kfi geldiine kani olmutu.ri gzl, heybetli ve tesirli bir grne sahip olan bu rahip, o zamann Prangasnda hayli alaka da toplamt.FARIA, sjeyi rahata oturtuyor, uykuyu dnmesini tembih ediyor ve M gzlerim sjenin gzlerine dikerek srarla bakyordu. Bu esnada sa elini havaya kaldrp, avucumu sje-ye tevcih ederek bir ka adm yaklayor ve tam nne gelince, sert bir hareketle elini birden aaya indirip otorite dolu bir esle Uyuyunuz! diye grleyerek, emrediyordu. Ve sje, uyuyordu.Kendinde nazar- ilhi okluunu iddia eden bu rahip usulnde tek kalm ve bir ekol tesis edememitir. (FLA TEE, s: 227).BRAIDusul:Hipnotizmanin isim babas olan bu sko cerrah, metodunu yle tarif ediyor:.. Her hangi bir parlak objeyi (mesela porte-Iancette, srahi kapa) sol elin orta parma ile iaret parma arasna alarak, sjenin gzlerinden 25 il 45 santimetre uzakta, alnnn stnde; sje sabit bir ekilde objeye bakarken gzlerini ve gz kapaklarn ak tutmak iim bylt bir gayret gstermesini zaruri klacak ekilde tutunuz. Hastaya, gzlerini, krpmadan ve oynatmadan sabit bir ekilde objeye dikmesini ve zihni ni sadece bu tek objeye teksif etmesi gerektiini iyice anlatmak lazmdr. Evvel gz bebekleri (pupillalar) daralrlar (kontrakte olurlar), az sonra genilemeye (dilate olmaya) balarlar ve pupillalar ziyadesiyle dilate olduklar ve bir ossilasyon (irticac, alp kapanma hareketine baladklar srada, sa elin orta ve iaret parmaklar biraz ayrk ve gergin bir vaziyette, objeyi gzlere doru yaklatrrlar; ite ekseriya o zaman gz kapaklan vibratoire bir hareketle yani titreye titreye kendiliinden kapanr. Eer byle olmaz yahut hasta gzlerini oynatrsa, parmaklarnz tekrar gzlerine doru gtrd-nzde, gz kapaklarnn deceini, kapanmak zorunda kalacan anlatarak sjeye tekrar balamaya icbar ediniz. Fakat gzlere ayn pozisyonu vermenin ve zihnini gzlerinin stnde duran objeye teksif etmenin art olduu iyice belirtilmelidir. Bylece gzler, umumiyetle gz kapaklar titreyerek kendi kendine kapanrlar.(BRAID, Neurohypnology, or the rationale of nervous sleep considered in relation with animal magnetism, London, Churchill, 1843den nakleden: BERNHEIM.IIve S UDRE. s: 23).Grlyor ki BRAIDin metodunda baklarn tespiti ve dikkatin teksifi ile beraber, szle telkin de mevcuttur.CHARCOT, LIEBEAULT ve BEKNHEIM usulleri:Daha sonralar Salpetrierede CHARCOT ve talebeleri hipnozu sadece histeriklere has bir fenomen telkki ederek; Nancyde BERNHEIM ve onun stad LIEBEAULT, telkin sonucu hasl olan bir hal sayarak, hep ayn metodu, yani baklar tespit (fbcation) )ve szle telikn (suggestion verbal)i ufak tefek deiikliklerle kullandlar. Esas ayn olduu iin misl vermekten sarfnazar ediyoruz.HALEN KULLANILAN USULLER:XIX. asrdan bu yana hipnoz tekniinde pek byk deiiklik olmamtr. Btn usuller, telkin vastalarnn farkll ve sjeyi -eer pavlovcu bir grle sylemek lazm gelirse-artlandrma tarznn hususiyetleri nispetinde elverili addedilmektedir.Tam-tam sesi, davul gmbrts gibi iddetli ve ni seslerin yan sra, bir saatin veya metronomun monoton tik-taklar, yanp snen bir lmbann gibi, uzun sreli zayf ve yumuak, sensoriel tenbinlerih de hipnoz tevlid ettii iyice anlalm bulunuyor. (C H R STEN S O N). Eski manyetizrlerin pas hareketleri, sjenin vcudunu svazlamalar bile pavlovcu bir tefsirle thermique, tactile stimuluslarla yani, hararete ve dokunma duyusuna ait tenbihlerle artlandrma telkki edilerek makbul ve muteber saylmaktadr. ( C H E R -TOK, s: 15). Bu itibarla manyetik paslarla hipnotik usullerin -ezcmle szle telkinin- mtereken kullanlmas eklindeki karma (mixte) metod, hele kulaklar manyetizma hikyeleri ile dolu sjeler zerinde daha messir olmaktadr ki ben de ahsen bu karma metodu ok defa tercihan kullanmaktaym.Manyetizmaya inanmayan veya bu konuda her hangi bir bilgisi oimyan sjeler zerinde de manyetik pas hareketlerinin, hipnotik transn husuln kolaylatrc bir rol oluyor. Zira kalb elektrii ve beyin dalgalar, elektrokardiografi ve elektroansefalografiden hemen herkes haberdardr ve manyetizmay bir bioeiektrik hdise diye izah etmek, insan vcudunu bir ak-mltre benzeterek, onun elektrik muhtevasndaki deiikliin uykuya sebep olduunu belirtmek, sjeleri manyetizmaya inandrmaya ekseriya kfi geliyor. Ve bittabii byle bir inan noktasndan hareketle, sjenin karsna geip oturmak, ba par inaklarn tutup gzlerine bakmak ve esrarl bir takm el kol hareketleri ile manyetik paslara balamak, hipnozun basit bir telkin hdisesi olduunu iitmi olan sjelerin mukavemet hazrln yenmek ve krmak iin, gururlarn tatmin bahanesi de olmaktadr. Kald ki manyetik seyyalelerin (flidlerin) veya paslardan doan tesirlerin sadece telkinden ibaret bir rol olmad da muhakkaktr.Sjenin Hazrlanmas:Sjenin hipnoz hakknda her hangi bir ekilde pein bir bilgisi bulunmasnn, bir fikir veya kanaat sahibi olmasnn byk ehemmiyeti vardr. Ve pek ustalkl konumalarla bu hususu yoklamak gerekir. Baz sjeler, ya grdkleri bir filim veya okuduklar bir romann tesiriyle hipnozdan mthi korkarlar. Uyutulup uyandrlamamak yahut uyuyunca baz srlarn ifa etmek korkusundan, uyutulunca bir tecavze maruz kalmak endiesine kadar, trl pein fikirler bir mukavemet engeli olarak hipnotizrn karsna dikilir. Mesela bir hanm hastam, hipnoza olduka msait (hipnotizabl) bir sje olmasna ramen ve hafif bir transa da girebildii halde, vaktiyle grd bir filmin tesirinde kald ve uyandrlamamak-tan korktuu iin daha derin bir transa girmeye kendisini bir trl brakamadn itiraf etmiti. Bu yzdendir ki baz snelere hipnotizma, manyetizma ve uykudan bi bahsetmemek, relaxation therapie, hypno-relaxation gibi pek iitilmemi tbirler kullanmak gerekir. (CHERTOK, s: 39-52).Uyku tbiri yerine bir geveme ve rehavet hali ve bir kendinden gemilik hali demek, sjenin mukavemetini azdrmamak bakmdan bazen tercih edilmelidir.Sjeler bir ka sz ve hareketle hipnotize edilivermelerinin alay konusu olmasndan da ekinebilirler. Uyandrlamamak, trans halinden kamamak ve hipnoz esnasnda srlarn sylemek veya bir tecavze, uramak gibi hususlarn varid olmadn izah ettikten, gayr, bilhassa entellektel sjelere zekca gerilerin (oligofrenlerin) hipnoza elverili olmadn, delillerin (psikotiklerin) hipnotize edilemediini ve bu iin ancak normal, zeki ahslarda mmkn olduunu, hafif rahatszlklarn tedavisine yaradn iyice anlatmaldr. Hekim ile hastann yalnz kalmalar mreccah ise de, hele balangta, sjenin itimad ettii bir veya bir ka ahsn odada bulundurulmas daha mnasip olur.Telkiniyet (Sgjestibilitee) testleri:Hypnotisabilite ve suggestibllitee problemi ayr bir bahis olarak incelenecektir. Ancak u kadarn iaret edelim ki, sjenin kabili telkin olmas ile hipnotik transa girebilme istidad arasnda, bilhassa acele baarlar beklenen pratik ve tedavi tatbikat bakmndan ihmal edilemiyecek derecede sk bir alaka vardr. Hipnotizr hekimin, hastay, acele bir teebbste urad baarszlkla hipnoza kar bsbtn si (refrakter) klm olma tehlikesini nlemek iin pek dikkatli ve ustaca hareket etmesi gerekir. Bu itibarla vakay seerken nisbi bir kriter tekil etmesinin yan sra sjeyi hipnoza hazrlamak bakmndan da sgjestibilite testlerinin faydas aikrdr. Fakat bu testlerin hi bir zaman kesin bir kriter olmad unutulmamaldr. Test ile sgjestibl (kabili telkin) grnd halde hipnotizabl (hipnotize edilebilir) olmyanlar bulunduu gibi, aksi de variddir. (F U R N E A U X. W. D.)Burada sjestibilite testlerinin teferruatna girmiyoruz. Yalnz, bilhassa sahne hipnotizrleri tarafndan sk sk kullanlan ve hipnotizebiliteyi tyin hususunda olduka shhatli bir hkm verdirebilen bir testi iaretle iktifa edeceiz.Sje ayaklan bir birine bitiik, hazr ol vaziyetinde ayakta durdurulur; yukar, tavana doru, her hangi bir noktaya bakmas tenbih edilir; sonra hipnotizr, sjenin arkasna geer ve orada durarak u telkinleri yapmaya balar: Bacaklarnz dimdik tutunuz, dizlerinizi hi bkmeyiniz, hep yle yu kar bakmaa devam ediniz;. Bunlar sylerken, hipnotizr her iki elini sjenin omuzlarna veya srtna, krek kemikleri zerine hafife temas ettirerek koyar ve ileri geri, belli belirsiz itmeye balar. O suretle ki, sje ellerle beraber geriye doru gelmelidir. Bu srada telkine devamla: ..imdi kendinizi tutamyarak geriye doru deceksiniz, amma korkmaynz, ben sizi tutarm. denir. Hipnoza msait kimseler sahiden arkaya doru derler, hatta yle ni dler olabilir ki sjeye bir zarar gelmemesi iin pek tedbirli ve dikkatli bulunmak arttr Hipnotizmaya ve parapsikolojik mevzulara pek merakl ve bu hususta vukuflu neriyat da olan bir muharrir dostum, -merhum Peyami SAFA- Ankarada bir otelin salonunda otururken, henz tanm bulunduu bir zatn, bu kabil eylere inanmadn sylemesi zerine, o zat ayaa kaldrp bu tecrbeyi yapar yapmaz, o hipnoza inanmyan zatn nasl boylu boyunca birden yere devrildiini ve ne kadar ardn bana anlatmt. Zemin ta olsa idi ve hal da bulunmasayd o zat ihtimal yararlanacakt da..Mahalli Fizik artlar:Tecrbenin yapld mahallin fizik artlarnn rol de mhimdir.Ik: Oda ne aydnlk, ne de karanlk; lo olmaldr. Sjenin gzne direkt bir k gelmemesi tercih edilmelidir. En iyisi maskelenmi bir k menbann (lmba, elektrik ampul vs..) sjenin oturtulduu koltuun veya uzand divann gerisinde, sjenin bann arkasna gelecek ekilde yerletirilme-sidir.Ses: Sessizlik, lolukla beraber hipnoza elverili bir atmosferin temel unsurudur. JANET bu hususu srarla belirtir.Sklk: Hipnoz yaplan odann ne ok scak, ne de ok souk; lk olmas gerekir.Poul THORSEN, hararetin 15Cden aa dmemesi ve 17Cden yukar kmamas gerektiini ileri sryor.Rutubet: Odann hararet derecesinden gayr, rutubet derecesinin de rol vardr. Kaloriferin rutubetsiz scaklndansa, sobal odann rutubetli harareti-normal uyku gibi-hipnozu da kolaylatrc bir tesire sahiptir. Keza bir hava cereyan, souk, hem hipnotik transn husulne engel tekil edebilir, hem de husule gelmi bir trans bozarak sjenin uyanmasna sebep olabilir.ESSDAIL, Kalkta'daki mesmerizm hastahanesinde ameliyat edilmek zere manyetize ettii hastalarn, ameliyat salonuna sevk edilirken soyulup gtrlmelerinin ve bir hava cereyanna maruz kalmalarnn uyanmalarna sebep olduunu grm ve bu mahedesinden sonra ona gre tertibat alm-tr. (ESSDAIL, J. Naturel and Mesmeric Clairvo-yance. London, New-York, H. Baillier, 1852de tafsilt vardr. TAN, s: 36da zikrediyor.)Hipnozda baarya ulamak iin btn bu fizik artlarn hatiyyen ihmal edilmemesi gerektiini hatrdan karmamaldr. Nasl bir cerrahi mdahale iin, sterilizasyon, asepsi ve antisepsiye riayet, anestezi, narkoz usl ve kaidelerine ittiba.. ilh., ameliyatn baaryla sonulanmas bakmndan zaruri ise, tpk bunun gibi hipnozda da lzumlu artlar bir araya getirmek ihmale gelmez. Srf bu sebeplerdedir ki, klinikte hipnoz tecrbeleri yaparken baz imknszlklarla karlammdr. Grlt, kaloriferin rutubetsiz kuru scakl veya aksine souk, tam sje transa girerken ni bir telefon zili veya kapnn almas, perdesizlik, k vazi-yetini ayalyamamak.. gibi mahzurlar, klinikte tecrbi hipnoz almalarnn balca glkleri arasndadr.Vaka, pek msait baz sjeler en elverisiz artlarda bile hipnotize edilebilmektedirler; k, grlt, kalabalk vs.., byle sjelerin bir hipnotik transa girmelerine hi bir mni tekil etmiyebiliyor. Amma bunlar umumiyetle daha evvelce hipnotize edilerek post-hipnotik telkinle artlandrlm sjelerdir. Mamafih, evvelce hi kimse tarafndan hipnotize edilmedii ve ilk defa karlatm halde, kl bir salonun kalabal iinde, grltler ortasnda ayak st, kolaylkla hipnotize etmeye muvaffak olduum kimselere de rastladm.Senelerce evvel, henz tbbiye nc snf talebesi iken ilk yaptm hipnoz tecrbesi, Z. adndaki bir hanm zerinde, bir taraftan radyo alarken sadece gzlerimi uzaktan gzlerine dikip bir lhza bakmamdan sonra sjenin derin bir transa girmesi eklinde btn gayr msait artlara ramen baar ile neticelenmiti ki bu vakay sonra nerettim. (DOKSAT, II. s: 762-763).Fakat byle hassas (sensitif) sjeler ndirdir ve onlara rastlamak ans da azdr. O itibarla hipnotizrn, hele prestiji bakmndan, artlara tam manas ile riayet etmeden tecrbeye girimekten kanmas isabetli bir ihtiyatllk olur.Hipnotik Transa Soku:BRAIDinmetodunda sjenin parlak bir objeye baktrldn yazmtk.BERNHEIM, parmak ularna baktrmay szle telkine ilaveten kfi gryordu. Eski manyetizrlerden kalma bir alkanlkla, birok hipnotizrler sjeyi parlak bir obje yerine kendi gzlerine baktrmay tercih ediyorlar, hatta bu tarzn daha messir olduunu iddia edenler ekseriyettedir.Baz sjler operatrn yani hipnotizrn gzne bakmaktan bir huzursuzluk duyarlar ve gzlerini mtemadiyen saa sola oynatrlar ki o zaman parlak bir cisme baktrmak zarureten tercih olunur. Keza, eer hipnotizrn gzlerinde devaml sabit bakmaya imkn brakmyan bir zayflk veya arza varsa, o takdirde parlak cisimler yahut da dier yardmc vastalar kullanmak bir zaruret olur. (Hipnozda yardmc vastalar ^bahsine baknz).Baz g vakalarda Bakalm, yle bir., telkine ne derece kabiliyetlisiniz? diye hipnozdan hi bahsetmeden ie balamak gerekir. Hipnotizr, elini, sjenin gzlerinin nnde ve biraz yukarda olarak 10 santim kadar mesafede tutar ve elini yukar-aa oynatmaa balar ve bu srada sje de elin hareketini gzle ve yukar-aa diye szle takip eder. Bir mddet sonra -eer kendiliinden olmazsa- sjeye gzleri kapattrlarak, szle telkine devam edilir.Sje ve operatr birbirlerine nasl ve ne ekilde bakmaldr?Operatr, sjenin iki kann arasna bakmal; sje de onun gzlerine bakarken, uzaa bakar gibi bir akomodasyon yapmaldr. Bu tarzda, sjenin baklar daha abuk yoruluyor ve bulanabiliyor.Sje ve operatr nasl oturmal?Sje bir koltua rahata oturtulur, (bazlar da sjenin bir divana uzanmasn tercih ederler). Uyuduu zaman dmemesi ve rahatsz olmamas iin sjenin bann yanlarna gerekirse yastklar konur. Operatr daha ykseke bir iskemleye, sjenin tam karsna oturur. Bundan murad, sjenin hipnotizrn gzlerine bakarken, yukarya doru bir zaviyeden gzlerini tespit edebilmesidir. BRAID, bu durumda sjenin gz adalelerinin abucak yorulduunu ve bu yzden uykuya daldm ileri srmtr. Byle olup olmad bir yana, gerekten de dikkati teksif bakmndan en elverili pozisyon budur. Bu maksatla hipnotizr ayakta da durabilir.Sjenin kendini zihnen pasif bir hale getirmesi hipnozu kolaylatrr. Bunu temin gse de sjenin baklarn fikse etmesiyle beraber, dikkatini teksifi de kolaylar.Bir mddet bu vaziyette durulur ve ayni pozisyon muhafaza edilerek telkine syle balanr:.. Kendinizi rahat, rahat, rahat., ok rahat braknz... ook rahaaat. braknz. Btn vcut adaleleriniz gevek, gevek, gevek olmal. Gevek, rahat, gevek, gevek, gevek, gevek., ok rahaat.. ook rahaat.. ve geveek.... Zihninizi boaltnz. Tamamen boaltnz., tamaamenn.,. bo..al..t..nz.., imkn nisbetinde.. hi bir ey dnmeyiniz., uykudan baka hii biirey dnmeyiniz. Sadece dikkatle gzlerime bakmz ve beni dinleyiniz!.... imdi size neler hissedeceinizi anlatacam. nce gzlerinizden bahyan bir yorgunluk ve arlk btn vcudunuza yaylacak. Tatl., bir rehavet her tarafnz saracak.,nefes alnz git gide derinleecek ve her derin nefes sizi uykuya benzer bir hale gtrecek. Uyku dedimse alelade biruykuya dalacanz zannetmeyiniz. Bu sadece bir kendinden gemilik hali olacak, kendinizi kaybetmiyecek ve beni dinlemeye devam edeceksiniz. st gz kapaklarnz arlaacak, adeta aa doru ekilecek., gzleriniz kzaracak yanacak ve sulanacak. Gz kapaklarnz, kilolarca yk varm gibi arlaacak, adet aa doru ekilecek. Ve artk onlar ak tutamazolacaksnz, kapamak zorunda kalacaksnz. Kollarnz, bacaklarnz., btn vcudunuz arlaacak... ite gzleriniz artkiyice yorulmaya balad., sulanyor, kzaryor., kzaryor., sulanyor., gzlerinizi sk sk krpmaya baladnz, gz kapaklarnz arlayor., arlayor., sanki zerinde kilolarca yk varm gibi., kilolarca.. ki..lo.,lar..ca... kapanyor., kapanyor... kapanyorlar.. Kapand ite., kendinizi hi zorlamaynz, artk onlar hi ak tutamazsnz.. Gzlerinizden yznze, ordan boynunuza ve btn vcudunuza., ta., parmak ularna kadar.. tatl bir geveklik ve rehavet yaylyor.. Braknz bu rehavetekendinizi.. Mangaln altna girip uzanm bir kedi yavrusu nasl kendini pelte gibi brakp yaylrsa, siz de yle., gevek.,gevek., gevek braknz kendinizi., braknz.,. ken..di..ni..zi.. imdi artk parmanz bile kmldatmak mecalinde deilsiniz..Artk kendi kendinize hi bir hareket yapamaz bir halegeleceksiniz.. Fakat o durumda bile benim istediimhareketlerikolaylklayapabileceksinizUyuyunuz., uyuyunuz!.. Tatl, dinlendirici ve huzur dolu bir uyku bekliyor sizi. Uyuyunuz.. uyu,.yunuz..u..yu..yuu.... nuzz!, u anda en byk arzunuz sadece ve sadece uyumaktr.. u..yu..mak..tr!. U..yu..mak..Uyuyunuz!. Uyuyunuz!, ocukluunuzun en mesud ryalarla dolu uykularndan daha tatl bir uyku bu.. Uyuyunuz!....Btn bunlar esnasnda hipnotizr sesinin tonunu pek iyi idare etmeli, szlerini sjenin itimai durumu, tahsil ve grg seviyesi ile ahsiyet hususiyetini gz nnde tutarak meharet-le kullanmaldr. Yukarda standart saylmamas gereken bir rnek verdik. Bunda her trl deiiklik ve ilave o ann icaplarna gre yaplmaldr.Byle icra edilen bir ka dakikalk telkinden sonra ekseri sjelerin nefes allarnda bir derinleme, gzlerinde sulanma ve gzlerini krpma gibi haller grlr ve bir ksmnn gzleri kendiliinden kapanr, uykuya benzer bir hale girer ve bu uyku hali git gide derinleir. Fakat baz sjelerin gz kapaklan kendiliinden bir trl kapanmaz. Bu hale bakarak sjenin hipnoza elverisiz olduuna hemen hkmetmemedir. Bu gibi hallerde. Gzlerinizi kapaynz! diye bir emir vermek ve sje gzlerini kapadktan sonra telkine devam etmek, ok kere beklenen trans temine kfi gelir. Baz hipnotizrler byle gzleri kapattrlm sjelerin gz yuvarlar zerine ba parmaklarla hafife tazyik ederek telkine devamn daha iyi netice verdiine, ihtimal ki hafif bir refleksin, oklo-kardiyak refleksin husulnn hipnozu kolaylatrdna karnidirler. (TAN, s: 39).Keza telkin srasnda sjeye sk sk ve derin nefes aldrmann da pek faydal olduunu, hipnozu kolaylatrdn ileri srenler vardr. (WHITLOW, J. E.) Bu durumda hafif bir alkaiozun, daha dorusu alkaloza gidiin hipnotik trans davet ettii dnlebilir deniyor. Ben sjelerin ounda byle bir nefes art usulne ba vurmadan da hipnoz tevlid ettim. Byle bir alkaloza gidi gibi fizyolojik vetirenin rolnden pek emin deilim. Maamafih ispiritizma seanslarnda bir nevi autohypnose yaptklar sylenebilecek olan medyumlarn transa girerken ekseriya kendiliklerinden byle sk sk nefes alp vermeleri fenomeni bu gr teyid eder gibidir. Ancak birok parapsikologlar hipnotik trans ile ispiritik transn farkl haller olduu kanaatindedirler. (SUDRE, AMADOU, RICHET ve dierleri) (Not: TAN, epileptik olduunu bilmedii bir sjede bir ka derin nefes alp verdirmeden sonra bir grand-mal epilepsi aksesi grdn belirterek bu usuln mahzuruna dikkati ekmektedir ki ok hakldr, s: 39.)Hipnoza giren bir sjenin transn derinletirmek iin telkine devam arttr ve u ekildle yaplr:..imdi artk dediim ekilde uykuya benzer bir hale girdiniz. Beni duyuyor ve dinliyorsunuz. Ama uykunuz git gide derinleiyor ve derinletike sesim size daha derinden, uzaklarda imiim gibi gelecek.. Bu esnada hipnotizr sesinin iddetini tedricen azaltmal, hatta usulca, bir ka adm, sjeden uzaklamaldr da.Sjeye operatrn sesinden gayr hi bir ses duymayaca da telkin edilebilir. Amma bu ancak transm orta ve ileri safhalarnda mmkn olabilen iitme sahasna ait bir nevi negatif hallsinasyondur. yle ki:Uykunuzun daha da derinlemesini istiyorum. Derin bir nefes alnz, bir nefes daha, bir daha., tamam. imdi ok derin bir uykudasnz. Benden baka hi kimsenin sesi size ulaamaz. Yalnz benim sesimi duyuyorsunuz. denir ve bu husus, varsa, hazirandan birisine seslendirilerek kontrol de edilir.Acaba, bir insan hipnotize edebilmek iin ne kadar zamana ihtiya vardr ?Bu sorunun cevab her vakaya gre deimektedir. Her ne kadar ilk seferinde bile bir na dakika iinde kolaylkla transa giren sjeler mevcutsa da, umumiyetle ilk seans iin olduka yorucu bir gayret ve uzun bir zaman sarfna ihtiya vardr. Birok sjeler de bir ka seanstan sonra ancak hipnoza elverili bir hale girerler. (Bu hususda, Hipnotizabilite bahsinde tafsilt verilmitir.) ERICKSON derin bir transm 3-4 saatlik devaml bir telkinle ancak tevlid edilebileceini syler.(ERICKSON- M., s: 70)Bakalar tarafndan da olsa evvelce hipnotize edilmi kimseler, mteakip seanslarda daha kolay transa girerler. Hele sjeye badema kolaylkla transa girebilmesi iin bir post-hipnotik telkin yaplmsa, bu telkine ait bir sinyal, sjenin derhal hipnoza girmesine kfi gelir. Bu maksatla trl iaretler kullanlabilir. Bunlar gz, kulak ve dokunma duygularna ait (visuel, auditoire, tactil.) sinyaller olabilir. Mesela bir kelime, bir say, bir k veya ses, bir yerine dokunma,.gibi.Bir zamanlar henz tp talebesiyken, (M...) adnda, pek hipnotizahl bir sje zerinde mteaddit hipnoz tecrbeleri yapmtm. Sje hasta deildi, tedaviye de ihtiyac yoktu; fakat define meraklsyd ve evinin bir kesinde bulunduunu sand bir muhayyel defineyi kefedebilmek iin hipnotizmadan faydalanmak istiyordu. Beni engelkyndeki evine de gtrd. Uyutulunca telestezi ile definenin yerini kolayca kefedeceini sand iin gnll sje idi. Ona, evvelceleri hipnotik transta iken, badema kolayca uyuyup uyanmas iin, ..ben 7ye kadar saynca uyuyacak, 9 deyince uyanacaksnz! diye post-hipnotik bir telkinde bulunmutum. Ve gerekten de ne zaman tecrbeye balasam, gzlerine bakp 7ye kadar sayyor ve onu kolaylkla uyutup, 9 diyerek de uyandryordum. Evinde misafir kaldmn ertesi gn, engelkynden vapurla dnerken, kar karya oturuyorduk. Bir deneme yapmak aklma geldi birden.. Ve, M..., bu gn neydi gnlerden. diye sordum. Pazartesi! cevabn verdi. Ben gnleri saymam gerekiyormu gibi parmaklarmla hesap ederek: Pazartesi.. bir;..2..3.. 4...5...6...7. der demez, M. gz kapaklan titriye titriye gzleri kapanp oturduu yerde ba ne dp uyuyuverdi. Birka dakika bekledim. Durumun acaiplii etrafn dikkatini fazla ekmeden, byle bir ey yapmaa hakkm da yok, diye dnerek, ..pazartesi..8,..9. dedim ve der demez gzlerini ap bam dorulttu ve akn akn Ne oldu.. diye sordu. rkmemesi iin, Bir ey yok cevabm verdim. Her halde bir arlk geldi bana.. diye durumu kendi kendine izaha alt.M., define buldu mu bilmiyorum, fakat ben bu tecrbelerle hipnozun hazinelerim adm adm kefetmi oluyordum.Bittabii byle post-hipnotifa sinyalleri seerken dikkatli ve basiretli olmak, sjeyi tehlikeye drmiyecek tarzda hareket etmek lazmdr. Yukardaki misalimde, vaka sje 7 rakkam ile uyumak zere artlandrlmt; amma baka birisinin 7 demesi ona hi bir tesir yapamazd ve yapmyordu da., zira sje benim ses tonuma ve benim 7 dememe artlandrlmt.Hipnotik Trans BelirtileriHipnotik transa giren sjelerin, gzleri kapanrken, hatta kapandktan sonra gz kapaklarnn titredii grlr. Bazlarnda ise daha ziyade burun zerinde olmak zere, yzde terleme olur. Trans esnasnda gz toparlar yukar doru kayar. Normal, fizyolojik uykuda da bu hal hasl olduu iin, hipnoza has saylamaz. Fakat baz sjelerde trans esnasnda her iki gz kresinin ayr ayr istikametlerde kayd, yani oklojir hareketlerin kalkt mahede edilir. Bu hali baz sjelerde bizzat mahede ettim. yle ki gzleri kapal olan sjenin gz toparlar bir birinden uzaklaarak da doru hareket ediyordu ve bu hal gz kapaklarnn altndan farkedilebilecek kadar barizdi.Bir ksm sjelerde, transa girince, alt enede inemeyi andrr hareketler de ortaya kar. Bu kabil ene hareketlerinin ve baz sjelerde beliren tebessm ifadesinin bir mukavemet, direnme (rezistans) belirtisi olabileceini hatrda tutmaldr. Transda sje, pelte gibi tam bir geveme (relaxation) haline girer. Mesela, kolu kaldrlsa hi bir mukavemetle kar-ladmad gibi, braklnca da kol kle gibi der. Eer sje vcudunun baz ksmlarn oynatyor veya pozisyon deitiriyorsa henz transa girmemi olduuna hkmedilirse de, baz sjelerin hafif veya orta derecede transta daha rahat bir vaziyet almak iin, koltua daha iyi yerlemek gayesiyle hareket ettii de olur.Hipnotik Trans Kontrol TestleriSje gerekten transa girdi mi, girmedi mi, girdiyse dere-I cesi nedir ?Bunu anlamak iin baz testler yaplabilir. Fakat testleri tatbikte acele etmemek, ihtiyatl olmak gerekir. Zira hipnoza pek msait bir sjede dahi henz husule gelmemi, var olm-yan bir halin mevcudiyetini arayp da bulamaynca, bu kontrol sjede telkinin bysn bozan bir tesir tevlid edebilecei gibi, transa girmek zere olan sjenin ruh halindeki gidii de yolundan evirebilir.lk test, sjenin gzlerini ap aamyacan kontrol etmektir. Bu kontrol yapmadan nce, sjeye: Artk gzleriniz kapal, kirpikleriniz bir birine tutkalla yapm gibi, fakat ok rahatr. Gayret etseniz de onlar aamyaoaksnz; hatta ne kadar ok gayret sarfederseniz kirpiklerinizin o kadar ok bir birine yaptn hissedeceksiniz, sterseniz bir tecrbe edin... Yaaa!. aam-yorsunuz ite! Yormayn bouna kendinizi. Sonra ben o tutkal znce kolayca aarsnz. denir. Gerekten de eer sje transa girmise gzlerini aabilmek iin kendini zorlar ve gz kapaklar da titrer hatta, fakat gzlerini bir trl aamaz.Nadiren, baz sjelerin, hipnotik trans yerine normal bir uykuya daldklar da olabilir. Burada kriter udur: Normal uykuda uyuyan konumaz, sorulara cevap vermez. Halbuki hipnotik uykuda sje, konuur, suallere cevap verir, kabili telkindir.. vs. Dier mhim bir kriter test de, fizyolojik uykuda diz kapa (patella) refleksinin kaybolmas, buna mukabil hipnotik uykuda baki kalmasdr. (CHERTOK, s: 30).phesiz ki transn derinlik derecesine gre daha baka kriterler de vardr. Likin bu kriterler sjenin transa girdiini muhakkak teyiden gstermekle beraber, daha ziyade transm ne derece derin olduunu kymetlendirmeye yaradklar iin bunlar mteakip bahisde (Hipnotik Fenomenlerde) ele alacaz. Hipnoz esnasnda yaplacak ve sjeye yaptrlabilen eyler hep o bahiste belirtilecektir.Transdaki Sjenin UyandrlmasHipnotize edilmi sjeleri uyandrmak sanldnn aksine, hi de g deildir. Eer sjeye hassaten kuvvetli bir telkin yaplmamsa, hipnotizrden gayr bir ahs bile bum baarabilir. Bunun iin sjeye artk uyanacan telkin etmek kfidir.Artk sizi uyandryorum ! Vcudunuzdaki rehavet ve geveme yava yava zail ohyo*. Gz kapafclarnzdaki arlk kalkyor, kirpiklerinizin tutkall gibi, birbirine yapm hali kalmyor, tutkal eriyor, eriyor, eridi. imdi filn sayya kadar sayacam, filn deyince gzlerinizi aacak ve tamamen uyanm olacaksnz.Sje uyanr ve akn akn etrafna bakmr. Derin transa girmi olanlarda, zaman distorsiyonu da olduundan ve hipnoza mahsus ksmi bir hafza kayb (amnezi) teesss ettiinden sjeler, transn ancak balangcn hatrlar, fakat arada geen mddeti hatrlamadklar gibi, ok kere uyuduklarn bile inkr ederler.Tedricen uyandrma tarzndan gayr, ni uyandrma ekli de kullanlabilir. Fakat ben ahsen, daima tedrici bir uyandrmay tercih ediyorum; nk ni uyandrlarda, sje vaka gzlerini ayor, kendine de geliyor, fakat vcudundaki geveklik ve uyuukluk bir mddet devam edi-yor ki bu da sjede nail) ho bir his ve hatta endie tevlid edebiliyor. Bu yzdendir ki,ister hasta, nrotik.. vs., olsun, isterse srf tecesss saikiyle hipnoza rza gsteren ve normal gr-nen bir insan olsun, her hipnotize ettiim sjeyi uyandrmadan evvel mutlaka ve mutlaka sh-hati iin faydal telkinlerde bulunuyorum. Bu telkinler I o kadar messirdir ki bazen hi hatra gelmeyen tedavi muvaffakiyetleri ile sjenin shhatli ve muvazeneli bir insan olmasna yardm edilmi olur.Kullandm telkin tarz, kiDr. Bedri RUHSELMANdanrenmitim, umumiyetle udur:i ie nurdan, parlak halkalar halinde; tane, i ie daireler dnnz. Tpk neon lmbalar gibi parlak daireler, | grr gibi oluyor... gryorsunuz. Bu halkadan en iteki ayrca 3 daireden mteekkildir. Yani eeman yekn 5 daire.. ie.. Boru gibi olan bu halkalarn iinden nurdan, prl prl seyyaleler akp duruyor. Bu halkalar byyor, byyor, byd., ve vcudunuzu iine alacak cesamete geldi. imdi bakn bir 8 rakkam gibi kvrlyor ve 8 rakam halini alyorlar. yle ki sa omuzunuzdan sol bacanza, sa bacanzdan sol muzunuza, tam kalbiniz zerinde kesien hatlar halinde banz ve gvdenizi iine alan kocaman bir 8 rakkam gibi.. (Bu esnada elle de hafife svazlyarak bu hayali 8 izilir.) -..tamam ite bunlar sizin vcudunuzda ceveln eden kan, lenf ve sinir ceryanlardr. Gayet muntazam bir tempo ile sr-atle ve muvazeneli akyorlar. Btn uzuvlarnz son derece shhatli.. Nefes al verileriniz gayet normal, itahnz yerinde; mideniz barsaklarmz gayet muntazam alyorlar. Pek neeli ve enerjik bir insansnz. Hayatn glklerini yenmek iin mcadele azminiz yerinde. Uykularnz gayet dzenli, gece yatnca kolayca, rahat ve derin bir uykuya dalacaksnz. Sabahlan istediiniz saate kadar uyuyup, o saatte dip diri, evkle ve nee ile uyanacaksnz., ilh.Bu kabil telkinlerin messiriyetine dair bir misl de vereyim. Bir gn bir dost meclisinde, srarla bir hipnoz tecrbesi yapmam istediler. Ricalar o kadar artt ki kramadm ve h-zrundan, uyutulmaya talip olan namzetler arasndan, henz tantm hanmlardan birini hipnoza msait hissettim ve .... hanm gelsin dedim. Her tanmann ilkinde ou, kere olduu gibi, meerse isimler aklmda yanl kalm, baka bir hanm geldi. Artk bozamazdm, isteksizce, denemeye giritim. Bu kabil tecrbeler muvaffak olmaynca naho bir durum hasl olur, aleni bir baarszlk mteakip baarlar da gletirir; dorusu prestijimi nasl kurtaracam dnyordum. Ve o hanm pek elverili bulmadm iin bir test mahiyetinde, hem de ayakta, klar yanar ve konumalar devam ederken, o grltde hipnotize etmeye teebbs ettim. Fakat tahminim hilfna hanmcaz kolaylkla transa girdi. Mutd anestezi ve katelepsi gsterilerinden sonra, yukardaki telkini yaparak uyandrdm. Bir hafta kadar sonra, bir baka mecliste o hanm ve kocasna rastladm. Tehalkle yanma geldiler. Kocas; Aman doktor bey, bizim hanmn mzmin bir kabzl vardr. Laksefenol gibi illar almadan dar kamaz, ok mteekkiriz ki o gnden beri ilca falan hacet kalmad.. Ne diyorsunuz?. M-lemma beyim mlemma!.. diye memnuniyet izhar ettiler. Hatta tedaviye devam teklifimi Ne olur ne olmaz, bu defa diyare olur korkarz.. diye latifeyle karladlar.Hipnotik hale girmi sjeler bazen hipnotizrn arzusu hilfna kendiliinden uyandklar gibi, hipnotik transa girdikleri halde menfilik (negativizm) gstererek konumamakta srar edenler de vardr.Sjenin yapmak istemedii bir hareketi yapmas iin srarl telkinde bulunmann da, en derin transtaki bir sjenin bile uyanmasna yol atn unutmamaldr.Hipnotik transa girmi bir sje hi bir ey yaplmasa dahi bir mddet sonra tabii uykuya girip, nihayet kendiliinden uyanr. Uyutulup da uyanamamaktan korkan kimselere bu gerek etraflca izah edilmelidir.Manyetik Paslarla yutup uyandrma ve Karma Metodurasn da ilave edelim ki, manyetik usullerle uyutulan sjelerde, onlar, szle telkine hi ba vurmadan uyutmak ve daha enteresan, uyandrc hi bir sz telkini yapmadan uyandrmak kabil olmaktadr.Kullananlarn isimlerine gre anlan ve tafsilinden sarf nazar ettiimiz birok usul vardr:RICHET, DONATO, VER-BECK, PICKMAN, ONOFROF, BREMAUD, BOURNEVILLE, HANSEN, GERLING, du. POTET, MOUTN, PITRE, LASE-GUE, FLOWER, LIEBENGEN.. vs., gibi. (FILIATRE, s: 115-263).Bunun iin kullanmakta olduum metodu ksaca anlatacam:Koltua rahata (oturtulanbir sjenin karsnda manyetizr, biraz daha ykseke bir sandalyeye oturur. Sjenin dizlerini dizleri arasna alr. Sje parmaklarn hafife bkerek, avulan yukar bakar ekilde ellerini dizleri zerine koyar. Manyetizr d parmaklan bklp avular aa bakar ekilde ellerini uzatr ve sjenin baparmaklannn i yz kendi bapar-maklarnn i yzne deecek ekilde tutar. Gzlerini sjenin iki kak arasna diker. Bir mddet ylece sabit bir ekilde bakar. Sje evvelce tarif edildii vehile kendiliimden gzlerini kapadktan sonra manyetik pasIara balanr.Paslar yle yaplr:Manyetizr yz sjeye dnk ayakta durur. Hafife melir gibi yaparak avulan arkaya dnk, sanki yerden bir ey a suluyormu gibi kendi ba parmaklarn avularak, avularn kapatr ve kollan ile arkadan yanlara ve ne doru bir daire izerek, ellerini sjenin aln hizasna getirir ve getirir getirmez, her iki avucunu da ellerini birbirine dedirmeden, yumuaka aar; yle ki, parmaklan hafife gergin ve ular sjenin alnna doru olmak zere yelpaze gibi duran ellerini yava yava sjeyebir duman kovar ve datrm gibi pas hareketleri de sjeyi uyandrr.Sjelerin ou, paslarn yapld srada, manyetizrn parmak ularndan k gibi bir eyin ktn grdklerini ifade ederler. Sjenin gzlerinin kapal olmas bile, manyetizrn parmaklan gzlerinin hizasndan geerken bu k (?) lan grmesine engel olmamaktadr. Bir binefsihi telkin (autisuggestion) olmas pek muhtemel olan bu hali, manyetizrler kl pas (passe lumineuse) diye manyetik seyyalenin intiarna delil olarak gsterirler. Bu hali bir illzyon addedenler olduu gibi, bir hassasiyet ifadesi sayanlar da vardr.lk olarakDUMONTPALLIERtarafndan paslar hipnoz tevlid eden, fizik tesirler olarak mtalea edilmiti. Bir zamanlarCHARCOTve Salpetriere ekol tarafndan hipnoz bir nevi histeri addedilirken, paslar da vcutta histerojen blgeleri uyarma gibi mtalea ediliyordu. Amma sonraBERNHEIMsjenin her hangi bir vcut blgesinin post-hipnotik telkinle hipnozu kolaylatrc bir tesire sahip klnabileceini, binaenaleyh byle hysterogene veya hypnogene belirli blgelerden bahsedilemeyeceini gsterdi. Maamafih halCHARCOTgibi dnenler vardr, (mesela CHAUCHARD).PAVLOVekol, manyetik paslar fizyolojik bir tefsirle ele alp kullanmakta bir beis grmemitir. PaslarPAVLOV. temas hissine aid (taktil) stimuluslar;NICOLAIEVhareket hissine aid (termik) stimuluslar diye tefsir ediyorlar; hattaIVANOV-SMOLESKPasses lumineuses yani kl paslarn grme duyusuna aid (vizel) stimuluslar gibi tesir ettiini ileri sryorlar. (NICOLAIEV, A. P., Theorie et Pratique de lHypnose au point de vue phisiologique. Kiev, 1927 (Russe), 64. s.dan nakledenCHERTOK, s: 15).Baz amerikan mellifleri ise, paslar psikodinamik bir perspektifden ele alarak, mesela alnn outurulmasm, sjede ocukluk hatralarnn uyandrlmas ile uykuyu kolaylatrmas diye tefsir ediyorlar. (K L E M P E R E R, A. Hypnotherapy. The Journal of nervous and mental diseases, vol. 106, No. 2, Aout 1947, 176-185den naklenCHERTOK, s: 15).phe yok ki btn bu izah ve tefsir gayretleri, paslarn gayr kabili inkr tesirlerini grmekten douyor. Hakikaten, ahsi mahedelerim, bende de manyetik pas denen hareketlerin ve manevralarm, hipnotik transm tevlidini ve derinletirilmesini kolaylatrd kanaatini hasl etmitir. Teoriler bahsinde ksaca, bu noktaya tekrar dnlecektir.HPNOZ TEKNNDE YARDIMCI YAANTILARHipnoz ve hipnotik haller iin, yardmc vastalar kullanlmasMESMERveBRAIDdenok daha eskilere uzanr. Baz kimyevi maddelerin, nebatlarn ve dumanlarnn, illa Hipnoz bahsinde mtalea edeceimiz hipnotik tesirleri hasl etmek maksadyle, dini-mistik merasimlerde, ta ilk devirlerden beri kullanlageldii malmdur.Afrika zencilerinin tamtamlarnn, dini dans esnasnda vecd (extase) haline gelip, kataleptik bir durumda yere yuvarlananlarda bylece hipnotik bir tesir yapt sylenebilir. Hatt muharebelerde hcum esnasnda davul seslerinin, tekbirlerin kullanlmasnn det oluunu da, askerleri hipnoidal bir otomatizma ile, dmana kar gz kara hcuma geirmeyi kolaylatrc tesirine balamak kabildir. Nihayet, parapsikolojinin etd sahasna giren trans fenomenlerinde kullanlan kristal cam kre, bardakta su, ikuyu, ayna, mrekkep damlas gibi aralar da birer otihipnoz (autohypnose) vastas addedebiliriz.MESMER, hastalarm manyetize etmek iin demir ubuktan faydalanyordu. Toplu tedavi-lerinde, birok mknatsl demir ubuklar hastalara tutturup, en evvel hipnoza girenlerin tesirinden de faydalanarak, kitlevi hipnozlar nasl yaptn tarihede tasvir etmitik.BRAIDinparlak cisimleri,BERNHEIMinparmak ularm hipnoz vasas olarak kullandm belirtmitik.BERNHEIM, kokular da hipnoz vastas olarak kullanmtr. (B E N H E I M, T.; F I L L O U X, s: 24).Ik olsun, ses olsun, pas eklinde olsun, monoton ve devaml tenbihlerin hipnoz tevlid edici tesire sahip olduunun kefinden sonra, bu tenbihleri temin eden eitli letler ve cihazlar kullanlmtr. Dnen tekerlekler, deien renkler yanp snen klar veya~ alevler, monoton ses veren metronom, muntazaman sallanan pandl, gramofon plklar veya teyp gibi ses cihazlar., ilh. Sensitivometre, hypnoscope gibi adlar taklan bu kabil cihazlar eit eittir.Dr. LOUYS, bir saat makinesi tertibat ile alp kapanan bir k ve dnen aynalar kullanmt.LeCRONveBAURDEAUX, elektrik motoru ile dndrlen yarm bir diskten faydalanarak yanp snen bir k tertibat yapmlardr. Buna, am iddetini vaziyete gre ayarlyan, bir diyafram ve ayrca, n yanp snmesi ile hem zaman (syncron) olarak alan bir ses cihaz da ilve etmilerdir. Bylece sjenin hem grme, hem de iitme duyular, ritmik stimuluslara maruz braklmak istenmitir.LAWRENCE. S.KUBEve S.MARGOLINadl psikologlar, basit bir mikrofondan faydalanarak bir cihaz yapmlardr. Sjenin boynuna konan bu mikrofon, onun kendi teneffs seslerini, kulaklklar vastas ile kendisine duyurmaktadr. Bylece, sje, kendi teneffs seslerini dinledike, o ritme kendini kaptrmakta ve hipnoidal bir hale kolaylkla girmektedir. Sonra da telkinle transa sokulmaktadr. Byle bir ses sistemine, teneffs ritmi ile senkron olarak, aydnl artp eksilen bir ekran ilve ederek cihazn tesirliliini arttranlar da vafr.Los Angeles Hypnotherapy EnstitsndenHoward D. TAVERCY, zerinde muhitten merkeze doru kvrlan siyah-be-yaz helezoni hatlar olan bir disk icat etmitir ki bu diske devaml surette bakmak, sjede sonsuza kayyormu, bir girdaba dalyormu gibi bir his tevlid etmektedir ve sje, az sonra, gzleri kapanarak transa girmektedir. Bu esnada yaplan telkinler trans derinletirmektedir. Bir ka sene evvel -stanbula gelen profesyonel hipnotist D. D.WATSONunda byle bir disk kullandn grdm.Leyden Psikiyatri Kliniinden Berthol STOKVIS, zerine biri mavi, dieri sar renkte iki kt erit yaptrlm bir gri kartonu, hem sjestibilite testi, hem de hipnoz arac olarak baaryla kullanmaktadr. Sje, kart mnasip bir mesafede tutarak renkli eritlerin arasndaki gri sahaya gzlerini diker; bu esnada ona, oraya baktka daha baka renklerin husule gelecei, mavi eridin yannda sar, sar eridin yannda da mavi bir izgi grecei sylenir. Zaten byle bir telkin yaplmasa da ou sjeler byle bir renk illzyonuna kaplmaktadrlar. Nihayet bir mddet sonra, sjenin gznde renkler bir birine karr, yeni renkler grr. Bu srada uykuya doru gittii telkin edilir ve telkine devam edilerek hipnoza sokulur.Bu maksatla zerinde renkli dilimler bulunan bir daire de kullanlr. Dnen dairenin merkezine bakan sje, daire dndke hipnoidal bir hale girer ve telkinle transa sokulur.Gramafon plklar, telli, eritli teypler yani ses makina-lar da yardmc vasta olarak kullanlabiliyor. Bunlarn yardm ile tekrarlanan telkinler, ahsn bir binefsihi telkin (otosujesiyon) ile kendi kendini hipnotize etmesine (autohypnose) yol aar. uras muhakkak ki evvelce hi hipnotize edilmemi kimseleri bu ekilde hinotize etmek nadiren kabil olur. Fakat hipnoza altrlm sjeler, mesela kendi hipnotizrnn sesini plktan, radyodan vs. duyarak, kolayca transa girerler.Bu malksatla, bizzat hipnotizrn resmi de kullanlyor. Mesela, son zamanlarda Henry BLYTHE adnda bir ingiliz hip-notisti, kendi resmi ile asistannn sesinden mtereken yle faydalanyor: Tedaviye gelen hastalar, hipnotistin byk ebad-daki resminin gzlerine, yattklar yerden dikkatle bakmakta ve 19 yanda gzel bir kz olan asistan JueBROOMEunpla alnm tatl sesini dinleyerek kendilerinden geip, transa girmektedirler. BLYTHE, bu metodla, bilhassa nefes dar l eken, sigaray brakmak isteyen hastalan tedavi ettiini belirtmektedir.Her zaman let veya vasta tedariki kabil olmayabilir. O takdirde, daha basit usullere ba vurmak gerekir. MeselaPITZER, hipnoza balamadan nce, sjeyi 4-5 dakika, sren metronom sesi ile veya sayd saylarn ritmi ile, gzlerini ap kapamasn tavsiye ederek yorduktan sonra uyutmaktadr.Ben sjeyi oturttuktan sonra, elektrik ampulne gzlerini diktirtip komtatr ritmik bir ekilde ap kapyarak, hem k hem de ses tembihleri hasl etmi olarak yorduktan sonra, gzlerine bakarak hipnoza sokmay, kliniin namsait artlar iinde hele vakalar st ste olursa fazla yorulmamak maksadiyle are-usul diye kullanmaktaym.Hipnozda teknik bahsinde netice olarak, teyiden belirtelim ki, her hipnotizre gre farkl usuller mevcut olduu gibi, her sjenin hususiyetine ve nn icaplarna gre, bu usullerde yaplmas gereken deiiklikler de mevzuu bahistir. Byle olunca da tpk hekimlik ve tedavi sanat gibi, hipnotizma da zamana zemine, ahsa gre geni tatbik sahas bulan bir sanat oluyor demektir.HPNOTK FENOMENLERHipnotize edilen yani hipnotik transa sokulan bir insanda acaba neier grlr?Hipnotizmann bu pek ayan dikkat bahsi, zengin mahedelerle doludur. Burada, bu mahede edilen tezahrleri ksaca belirtmeye alacaz, (Fenomen phenomene terimini hdise manasna gelmesinden gayr zevahir manasn da tazammun ettii iin kullanyoruz),FENOMENLER TASNF GAYRETLER:Hipnotik transda ortaya kan tezahrlerin belirli bir sras olup olmad hususu eski manyetizrlerce de ok aratrlmtr.Eski manyetizrlerin tasnifiMESMER, manyetik uykunun (hipnotik transm) derecedekilerine pek nem vermemiti ve hastalarnda ihtillar (convul-sions) tevlid ederek ifa teminiyle iktifa ediyordu.Marguie de PUYSEGURn1783de suni uyurgezerlik (somnambulisme artificielle)i kefinden sonra, sujelerin trans esnasndaki hallerini ve tezahrlerini incelemeye kymet verilir oldu. Bilhassa tarihede belirttiimiz zre transdaki sujelerin somnambl haline girmesine ve o zamanki tabirle fevkalde keaf, en i yerlere kadar gren (extra lucide) bir duruma gelen sjelerde, paranormal fenomenlerin telepathie, clairvoyance zuhuruna byk bir ehemmiyet atfediliyor, bu vastayla hastalklarn tehis ve tedavisine alyordu. Bu almalar XIX. asrn amatr ve profesyonel birok aratrclarn megul etmitir. (J A N E T, I, II).Manyetizrlerin ou bu arada hipnotik (veya manyetik) transm derecelerini umumiyetle yle sralarlard: Torpeur yani -uyuukluk hali, Charme yani teshir edilme, cezbedilme hali, Catalepsie yani. kaskat kesilme hali, Somnambulisme yani uyurgezerlik hali, Lethargie yani, nevmi mstarak, lme benzerbaygnlk hali, ve letarjiden tesine de lm halini koyuyorlard. (J A G O T,s: 117-180.)CHARCOTnuntasnifiHisteri ile hipnozun alka derecesini tayin iin yaplan aratrmalar zerine eilen dikkatler,CHARCOTve Salpetriere ekolnde en inat ve kat ifadesini buldu. Hipnozu ancak histeriklerde hasl edilebilen bir nevroz addeden Salpetriere ekol, 3 devre kabul ediyordu: Lethargie buradaki letarji manyetizrlerinkinden farkl manadadr, daha ziyade uyuukluk ve istirak demektir. Catalepsie SomnambuleCHARCOTyagre bu birbirinden farkl halden biri veya dieri sjenin baklarn fikse etmesini takiben ilk hamlede elde edilir. Letarji hali sjenin gzlerini amas suretiyle katalepsiye istihale edebilir; katalepsi hali gzlerin kapatlmas ile yahut da karanlkta, tekrar letarji haline dnebilir. Bu iki hal de, sjenin tepesini hafife outurarak somnamblizm haline istihale eder ve bu uyurgezerlik de gz krelerine hafife bastrarak yeniden letarji haline avdet edebilir. Letarji hali telkine elverili deildir, dier haller daha msaittir... ilh. (J O I R E, s: 27-89.). Sonralar BERNHEIM bu snflamann ve CHARCOTnun her sjede ayn halleri grmesinin, aslnda Salpetrieree giren hastalanl birbirlerini telkin altnda brakmasndan doan yanl bir mahede olduunu ileri srd.LIEBEAULTnuntasnifiSzle telkin (verbale suggestione) metodunu gelitirenLlEBEAULTve onun akirdiBERNHEIM, hipnozu sadece histeriklerde hasl edilebilen bir nevroz addeden iddiay reddedip, bunun telkin (suggestion) ile ortaya kan bir fenomen olduunu ve herkeste, normallerde de hasl edilebileceini ileri srdler ki Nancy ekol diye mehur olan bu grn kurucusuLlEBEAULT1886da u tasnifi yapyordu:LlEBEAULTyagre balca iki hal vardr: I Hafif uyku; II Derin uyku yahut somnambl hali.I (Sommeil legerj Hafif Uyku:1. derece: Somnolence Uyku ile uyanklk aras hali;Gz kapaklarn ama gl, bata arlk, uyuukluk, geveklik ve rtorpeur uyuuklukla karakterizedir. Sjelerin %6,06s bu belirtileri gsterirler.2. derece: Sommeil leger hafif uyku hali: Katalepsi balangc ile karakterizedir. Fakat sjeler, eer kendilerine bir vaziyet verilirse, etraf uzuvlarnn bu durumunu deitirebilirler henz. Sjelerin % 17,48ibu dereceye gelirler.3. derece: Sommeil leger plus profond Daha derin hafif uyku hali. Rehavet, katalepsi. Fakat telkin edilen otomatik devri hareketleri durdurmak iin sjenin az ok iradesi vardr. Sjelerin % 35,89u bu hali gsterirler.4. derece: Sommeil leger intermedi