Historia i wiedza o społeczeństwie - gim3pabianice.pl · Cyt. za: Poczet królów i książąt polskich, pod red. A. Garlickiego, Warszawa 1996, s. 355. Zadanie 4. Oceń, które

1 / 16

Historia i wiedza o społeczeństwie

W tegorocznej edycji Próbnego Egzaminu Gimnazjalnego z Operonem otrzymują Państwo Plan po-wtórzeniowy. Został on przygotowany do arkuszy z tych przedmiotów, z których uczniowie danej klasy pisali próbny egzamin. Zadania można realizować dowolnie – jako pracę domową, trening na lekcji, sprawdzenie opanowanych umiejętności lub materiał ćwiczeniowy na dodatkowych zajęciach.

3 Historia i wiedza o społeczeństwie

Zadanie 1.Spośród wydarzeń oznaczonych literami A–D wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wyda-rzenie chronologicznie ostatnie. W każdym wierszu tabeli zaznacz właściwą literę.

1.1. wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

1.2. wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

A. bitwa pod SalaminąB. koniec wojny peloponeskiej

C. bitwa pod IssosD. bitwa pod Maratonem

Tekst do zadania 2.Wincenty Kadłubek, Księga druga

Związał się małżeństwem z pewną [księżniczką] imieniem Dobrawka. Dzięki szczęśliwemu związkowi z nią topnieją lody niewiary i dzikie wino naszych pogan przemienia się w szlachet-ną winorośl. Albowiem ona, szczerze przywiązana do wiary katolickiej, nie pierwej miała ochotę pójść za mąż, zanimby całe królestwo polskie wraz z samym królem nie otrzymało znamienia wiary chrześcijańskiej. Nauczyła się bowiem, że różność wyznania jest jedną z przeszkód w mał-żeństwie. Pierwszy więc król polski Mieszko otrzymał łaskę chrztu.

Mistrz Wincenty Kadłubek, Kronika polska, przeł. B. Kürbis, Wrocław 2003, s. 48–49.

Zadanie 2.Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Wydarzenie opisane przez Wincentego Kadłubka miało miejsce wA. 996 r. B. 1025 r. C. 966 r. D. 972 r.

Mapa do zadania 3.

Poznań

Kraków

Płock

Łęczyca

Szczecin

Kołobrzeg

Wrocław

Opole Czerwień

Gdańsk

Ołomuniec

Praga

Miśnia

Nitra

C z e c h y

M o r a w y

Bug

Wisła

Odra

Łaba

San

Warta

W i ś l an i e

O p o l a n i e

P o l a n i e Łu

ż yc z a n i e

P omo

r za

ni e

P r u s o w i e

Ma z o w s z a n i e

domniemany obszar państwa gnieźnieńsko-poznańskiego

ziemie przyłączone przez Bolesława Chrobrego w latach 992–1018

ziemie przyłączone przez Mieszka I w latach 989–992

granice Polski na początku rządów Mieszka I

najdalszy zasięg granic Polski za Boleława Chrobrego

ziemie zajęte przejściowo w latach 1002–1004

granice Pomorza Zachodniego odłączonego od Polski około 1007 r.

0 100 km


Zadanie 3.Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Pomorze Zachodnie, przyłączone do Polski w X wieku, utraciłA. Mieszko I.B. Bolesław Chrobry.C. Mieszko II.D. Kazimierz Odnowiciel.

Tekst do zadania 4.Maria Bogucka, Anna Jagiellonka

Szlachta okrzyknęła królem „zrodzoną z krwi polskiej” Annę Jagiellonkę, przeznaczając jej na męża księcia Siedmiogrodu, walecznego Stefana Batorego. Wkrótce dołączono do tego jeden, nie-zwykle niemiły dla Anny warunek – koronację uzależniono od scedowania przez nią na rzecz pań-stwa odziedziczonych po Zygmuncie Auguście dóbr. Po krótkotrwałym choć gwałtownym oporze, płacząc i przeklinając, jak zanotowali świadkowie, Jagiellonka zrzeczenie podpisała.

1 maja 1576 r. odbył się ślub na zamku wawelskim, w sali jadalnej przerobionej na kaplicę, po czym koronowano „młodą” parę w katedrze. W wieku 53 lat Anna nie tylko wyszła za mąż, ale zo-stała królem Polski, co się nigdy nie udało jej matce, ambitnej Bonie.

Cyt. za: Poczet królów i książąt polskich, pod red. A. Garlickiego, Warszawa 1996, s. 355.

Zadanie 4.Oceń, które z poniższych zdań jest prawdziwe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.

4.1. Anna została królem Rzeczypospolitej po śmierci Zygmunta Augusta. P F

4.2. Małżeństwo Anny z Batorym było zaplanowane przez polską szlachtę. P F

4.3. Warunkiem koronacji było zawarcie małżeństwa ze Stefanem Batorym. P F

4.4. Warunkiem koronacji było zrzeczenie się dóbr odziedziczonych po Zygmuncie. P F


Materiał do zadania 5.Fragment drzewa genealogicznego Jagiellonów

Władysław Jagiełło (1434)

wielki książę litewski, król Polski

Władysław III Warneńczyk

(1444)król Polski i Węgier

Zo�a (1512)

żona Fryderyka Hohenzollerna

Aleksander (1506)

wielki książę litewski,

król Polski

Kazimierz(1484)święty

patron Litwy

Fryderyk(1503)

arcybiskup gnieźnieński

Zygmunt I Stary (1548)

wielki książę litewski,

król Polski

Jan Olbracht (1501)

król Polski

Władysław II (1516)

król Czech

Zygmunt II August (1572)


Izabela (1559)

żona Jana Zapolyi, króla Węgier

Katarzyna Jagiellonka (1583)

żona Jana III Wazy, króla Szwecji

Anna Jagiellonka (1596)

królowa Polski, żona Stefana Batorego

Albrecht Hohenzollern (1568)

wlk. mistrz zakonu krzyżackiego

Ludwik (1526)

król Czech i Węgier

Kazimierz IV Jagiellończyk (1492)


Zadanie 5.Dobierz do podanych wydarzeń właściwe daty. Wpisz w wyznaczonych miejscach odpowiednie cyfry.

1. 1364 r.2. 1410 r.3. 1466 r.4. 1525 r.5. 1570 r.

A. ugoda sandomierska _________

B. odzyskanie Pomorza Gdańskiego _________

C. utworzenie Akademii Krakowskiej _________

D. hołd pruski _________


Mapa do zadania 6.

Kraków

Poznań

Świdnica

Wrocław

Toruń

Warszawa

Czernihów

Kijów

Wielkie Łuki

Połock

Wilno

Gdańsk

Królewiec

Prusy Ks

iąż

ęce

I nfl

a nt y

Kurlandia

R z e c z p o s p o l i t a

O b o j g a

N a r o d ó w

Państwo

Mo

sk

i ew

sk

i e

K r ó l e s t w o Wę g i e r s k i e

M o ł d a w i a

C z e c h y

L i t w a

Korona na początku XVI w.

granica polsko-litewska po unii lubelskiej

ziemie uzyskane przez Koronę od Litwy po unii lubelskiej w 1569 r.

lenna

200 km0

Zadanie 6.Na podstawie mapy przyporządkuj do każdego zdania właściwe uzupełnienie spośród oznaczo-nych literami A–C.Na mapie przedstawiono granice państwa polsko-litewskiego po zawarciu unii w czasie panowa-nia 6.1. ____ . Siedziba władcy państwa mieściła się wówczas w 6.2. ____ .6.1. A. Stefana Batorego B. Zygmunta Starego C. Zygmunta Augusta6.2. A. Krakowie B. Warszawie C. Wilnie


Zdjęcia do zadania 7.

1. Kolegiata Świętych Piotra i Pawła w Kruszwicy

2. Katedra w Gnieźnie

3. Pałac na Wodzie w Łazienkach – Warszawa 4. Zamek Królewski na Wawelu – Kraków

Zadanie 7.Na podstawie zdjęć przyporządkuj do każdego zdania właściwe uzupełnienie spośród oznaczo-nych literami A–D.

Najwcześniej zbudowaną budowlę ukazuje zdjęcie 7.1. ____ . Najpóźniej powstał obiekt widoczny na zdjęciu 7.2. ____ . Budowla na zdjęciu 4. została zbudowana w stylu. 7.3. ____ .

7.1. A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.7.2. A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.7.3. A. klasycznym B. renesansowym C. gotyckim D. romańskim


Tekst do zadania 8.Jakub Bossuet o istocie władzy absolutnej

Monarcha i sprawiedliwość ustanowieni są przez Boga i stanowią niejako części niezależności boskiej. Bóg jeno może sądzić ich wyroki i czyny [...]. Z tego wynika, że kto nie jest posłusznym mo-narsze, nie może być odsyłany do innego trybunału, lecz nieodwołalnie skazanym jest na śmierć, jako mąciciel pokoju i wróg społeczeństwa.

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli

historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997, s. 319.

Zadanie 8Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Osoba, która sprzeciwia się woli monarchy absolutnego, powinna zostaćA. skazana na śmierć przez trybunał.B. osądzona przez Boga.C. uniewinniona.D. skazana na śmierć bez sądu.

Zadanie 9.Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Monteskiusz jest twórcąA. teorii umowy społecznej.B. zasady trójpodziału władzy.C. Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.D. Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Zadanie 10.Spośród wydarzeń oznaczonych literami A–D wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wy-darzenie chronologicznie ostatnie. W każdym wierszu tabeli zaznacz właściwą literę.

10.1. wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

10.2. wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

A. powstanie Komisji Edukacji NarodowejB. uchwalenie Konstytucji 3 majaC. I rozbiór PolskiD. zawiązanie konfederacji targowickiej


Zadanie 11.Zaznacz w tabeli wiersz, w którym poprawnie przyporządkowano do każdego cytatu (1.–3.) właści-we wydarzenie (a–d).1. My, naród Stanów Skonfederowanych, każdy Stan działając jako suwerenny i niezależny, w celu

utworzenia trwałego Rządu Federalnego [...] ustanawiamy i przyjmujemy tę oto Konstytucję Skonfederowanych Stanów Ameryki.

2. Granice [...] po traktacie wiedeńskim nie sprzyjają zdrowemu życiu państwowemu. Wielkich za-gadnień chwili nie rozstrzyga się za pomocą mów czy postanowień większości [...], lecz żelazem i krwią.

3. Bez stolicy nie masz dworu – oto pobudka wszystkich reakcyjnych ruchów zachowawczej polity-ki Piemontczyków [...]. Karol Albert jest wodzem armii, której sztab składa się z wielkich panów i synów znacznych rodów [...].

M. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi

dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, Warszawa 2001, ss. 254, 258, 259.

a) zjednoczenie Włochb) wojna o niepodległość USAc) wojna secesyjnad) zjednoczenie Niemiec

A. 1. a 2. c 3. b

B. 1. b 2. d 3. a

C. 1. c 2. d 3. a

D. 1. d 2. c 3. b

Tekst do zadania 12.Nasza wspólna droga z Niemcami skończyła się. Rosja, nasz wspólny wróg, skończyła swą rolę

[...]. Wszystkie nasze i niemieckie interesy układają się przeciw sobie. W interesie Niemiec leży przede wszystkim pobicie [ententy], w naszym, by [ententa pobiła] Niemców.

K. Starczewska, A. Dzierzgowska, Świat nowoczesny – od poł. XIX w. do II wojny, klasa III,

PWN 2001, s. 122.

Zadanie 12.Dokończ poniższe zdanie – wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Słowa wypowiedziane przez Józefa Piłsudskiego do polskich oficerów w 1917 roku będą miały sku-tek w postaciA. rozwiązania polskich oddziałów.B. kryzysu przysięgowego.C. ucieczki armii do Francji.D. zastąpienia Piłsudskiego gen. Hallerem.


Tekst do zadania 13.[...] media są właśnie od tego, by tropić i ogłaszać w blasku jupiterów największe tajemnice

władzy. [...] W systemie demokratycznym bezustannie patrzą one władzy na ręce, wydobywając i komentując najdrobniejsze nawet jej potknięcia. Podczas wykonywania tego zadania dzienni-karze niejednokrotnie wchodzą w posiadanie informacji, które z mocy prawa powinny pozostać poufne. Podają je jednak do wiadomości publicznej, bo tego wymaga dobro badanej sprawy. Za to właśnie ludzie władzy ciskają na nich gromy i oskarżają o łamanie przepisów dotyczących tajem-nicy państwowej. A przecież to nie powinnością dziennikarzy jest przestrzeganie owych rygorów. Od strzeżenia tajemnic są funkcjonariusze i urzędnicy. To oni naruszają prawo, dokonując przecie-ku. Rzeczą dziennikarza jest bezlitosne wykorzystanie takiego przekazu.

Często oczekuje się od dziennikarzy, żeby zrezygnowali z roli termometru i zajęli się podtrzymy-waniem zbiorowego zdrowia społeczeństwa. Jasne, że zawód dziennikarza ma także coś z prze-wodnika i nauczyciela, ale w pierwszej kolejności polega na tropieniu, zwłaszcza nieprawidło-wości, które rządzący chcieliby ukryć. Bez takiej roli dziennikarstwa demokracja byłaby ułomna i prędzej czy później narażona na autorytarną infekcję. Zamiast się więc obrażać na termometr, lepiej się zająć leczeniem choroby, aby szybciej odzyskać zdrowie.

T. Nałęcz, Nałęcz – tłumaczenie termometru, „Wprost” 2003, nr 30.

Zadanie 13.13.1. Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Według powyższego tekstu media pełnią przede wszystkim funkcjęA. edukacyjną.B. informacyjną.C. kontrolną.D. opiniotwórczą.

13.2. Oceń prawdziwość zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszy-we.Autor artykułu uważa, że dziennikarze

A. nie powinni publikować informacji dotyczących tajemnic państwowych. P F

B. wraz z funkcjonariuszami i urzędnikami są współodpowiedzialni za tzw. przeciek informacji.

P F

C. muszą dbać o rzetelne przekazywanie informacji dla dobra funkcjonującej demokracji.

P F


Tekst do zadania 14.Art. 95.

1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.

2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Art. 96.

[...] 2. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 97.

[...] 2. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Art. 99.

1. Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.

2. Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

Art. 100.

1. Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.

2. Nie można kandydować równocześnie do Sejmu i Senatu.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).

Zadanie 14.Oceń prawdziwość zdań dotyczących Konstytucji RP. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.

14.1.W artykule 99 Konstytucji RP jest mowa o biernym prawie wyborczym oby-wateli.

P F

14.2.Zgodnie z konstytucją władza wykonawcza kontroluje w Polsce władzę usta-wodawczą.

P F

14.3.Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej są wybierane według tych samych zasad określonych w art. 96 i 97.

P F

14.4. Zgodnie z art. 100 kandydat na senatora musi należeć do partii politycznej. P F


Tekst do zadania 15.Pełni trzy podstawowe funkcje:

• debatuje nad aktami prawa europejskiego […],• sprawuje nadzór nad innymi instytucjami UE […], aby upewnić się, że działają w sposób demo-

kratyczny,• debatuje nad budżetem UE […].

www.europa.eu

Zadanie 15.Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.Zamieszczony opis kompetencji jednej z instytucji Unii Europejskiej dotyczyA. Parlamentu Europejskiego.B. Rady Europejskiej.C. Rady Unii Europejskiej.D. Komisji Europejskiej.

Zadanie 16.Oceń, które z poniższych zdań dotyczących mierników gospodarki jest fałszywe. Zaznacz F przy zdaniu fałszywym.

Produkt krajowy brutto to wyrażona w pieniądzu wartość dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w ciągu roku.

1F

Produkt narodowy brutto oblicza się, dodając do produktu krajowego brutto danego kraju dochody firm zagranicznych działających na jego terenie.

2F

Poziom życia mieszkańców danego kraju mierzy się najczęściej, dzieląc jego produkt krajowy brutto przez liczbę mieszkańców.

3F


ODPOWIEDZI:

Zadanie 1.1.1. D, 1.2. C

Zadanie 2.C

Zadanie 3.B

Zadanie 4.4.1. F, 4.2. P, 4.3. F, 4.4. P

Zadanie 5.A . 5, B. 3, C. 4, D. 2

Zadanie 6.6.1. C, 6.2. A

Zadanie 7.A, C, B

Zadanie 8.D

Zadanie 9.B

Zadanie 10.10.1. C, 10.2. D.

Zadanie 11.C

Zadanie 12.B

Zadanie 13.13.1. C, 13.2. A. F, B. F, C. P

Zadanie 14.14.1. P, 14.2. F, 14.3. F, 14.4. F

Zadanie 15.A

Zadanie 16.2F

Documents

Historia i wiedza o społeczeństwie - gim3pabianice.pl · Cyt. za: Poczet królów i książąt polskich, pod red. A. Garlickiego, Warszawa 1996, s. 355. Zadanie 4. Oceń, które