Upload
olabrylska
View
868
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Morimond – filie śląskie przez saską Pfortę
Lubiąż, fund. 1163, uposażony 1175 I kościół – do ok. 1200
Filie LubiążaTrzebnica, fund. 1203 (bud. do 1240)
Henryków, fund. 1227
Lubiąż II - 2. poł. XIII w.
Lubiąż, kościół Cystersów, przekształceniaa) 1175-k. XII w.
b) lata 80. XIII w. c) pocz. XIV w.
d) od poł. XVIII w. (Wg Ewy Łużynieckiej)
Lubiąż, kościół Cystersów
Lubiąż, kościół Cystersów
Lubiąż, kościół Cystersów
Lubiąż I
Lubiąż II 2. poł. XIII w.
Lubiąż I i Lubiąż II
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica, kaplica św. Jadwigi (1268-1275)
Trzebnica, kaplica
św. Jadwigi (1268-1275)
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Trzebnica 1203-1240
Henryków, fund. 1227
1228 konsekracja1241 zniszczenie w
czasie najazdu Tatarów
do 1260 r. nowe prezbiterium i
transept
Henryków
Henryków
Wrocław, katedra
Wrocław, katedra
maswerk
chór ok. 1244-1270
Wrocław, katedra, chór
sklepienie 1272
Henryków
Wrocław
Lubiąż II
Wrocław, katedra Lubiąż II Kraków, katedra
Dominikanie – ordo praedicatorum
1206, Langwedocja - do misji nawracania katarów prowadzonej przez legatów papieskich i cystersów dołączają
Diego z Acebes i Dominik GuzmanWzorzec apostolski - wędrowne kaznodziejstwo, jałmużna jako źródło utrzymania, dysputy z katarami i waldensami 1215 sobór laterański IV – wstępne zatwierdzenie zakonu
1216 bulla Honoriusza III – ostateczne zatwierdzenie zakonu; reguła św. Augustyna, ale z wyrzeczeniem się własności – ostatecznie żebrzący charakter zakonu potwierdzony na
kapitule generalnej w 1220
Franciszkanie – ordo fratrum minorum
1209 - założenie zakonu przez Franciszka z Asyżu II zakon – klaryski (Ordo Santae Clarae) powołany 1211
1223 - Reguła św. Franciszka zatwierdzona przez Honoriusza III Spory wokół interpretacji reguły
1517 podział na obserwantów (w Polsce zwani bernardynami) i konwentuałów; z czasem dalsze podziały
obserwanci, reformaci (Ordo Fratrum Minorum Strictiorum Observantiae), rekolekci (Ordo Fratrum Minorum Reccolectorum) i alkantarzyści lub
dyskalceaci (Ordo Fratrum Minorum Discalceatum) – scaleni na mocy unii leonińskiej (Leon XIII 1897)
1619 uniezależnienie się kapucynów
Augustianie – ordo Sancti Augustini
1256 różne wspólnoty eremitów żyjących wg reguły św. Augustyna jednoczą się i
przekształcają w zakon żebrzący
Karmelici - Ordo fratrum Beatae Virginis Mariae de monte Carmel
Początkowo grupa pustelników w Palestynie1206-1214 łaciński patriarcha Jerozolimy, Albert,
nadaje im regułę (zwaną „formułą życia”) – zaczątek reguły karmelitańskiej zatwierdzony przez
Honoriusza III w 1226 r. Po przeniesieniu zakonu do Europy reguła adoptowana do nowych warunków przez
Innocentego IV w 1247
Konwenty mendykantów w Polsce (lata 30.-50. XIII w.)
dominikanie - Płock, Kraków, Sandomierz, Wrocław, Gdańsk, Głogów, Poznań
franciszkanie i klaryski - Inowrocław, Toruń, Wrocław, Kraków, Gniezno, Zawichost, Nowy
Korczyn, Głogów, Żagań, Kalisz
Sandomierz, kościół Dominikanów
Sandomierz, Kościół
Dominikanów
Sandomierz, Kościół Dominikanów
Sandomierz, Kościół Dominikanów
Sandomierz, Kościół
Dominikanów
Sandomierz, Kościół Dominikanów
Sandomierz, Kościół Dominikanów
Sandomierz, Kościół Dominikanów
Sandomierz, Kościół
Dominikanów
Sieradz, kościół Dominikanów
Sieradz, kościół Dominikanów
Wrocław, kościół Dominikanów (św.
Wojciecha)
Na miejscu kościoła z pocz. XII w., przekazanego 1148
augustianom, a w 1226 - dominikanom z Krakowa
Rozbudowa o prezbiteriumKościół zniszczony w czasie najazdu tatarskiego 1241
Budowa nowego kościoła ok. 1250-1270
Pocz. XIV w. nowe prezbiteriumPodwyższenie i rozbudowa 1487
Wrocław, kościół Dominikanów (św. Wojciecha)
Wrocław, kościół Dominikanów (św. Wojciecha)
Wrocław, kościół Dominikanów (św. Wojciecha)
Wrocław, kościół Dominikanów (św. Wojciecha)
Kraków, pozostałości pierwotnego kościoła Dominikanów (obecnie refektarz)
Kraków, kościół Dominikanów
Kraków, kościół Dominikanów
Kraków, kościół Franciszkanów
Chór 1237-1270Korpus nawowy
dostawiony w 3. tercji XIII w
Kraków, kościół Franciszkanów
Kraków, kościół Franciszkanów
Kraków, kościół Franciszkanów
Kraków, kościół Franciszkanów
Zawichost, kościół Franciszkanów (pierwotnie Klarysek)
Przed 1257
Zawichost, kościół Franciszkanów (pierwotnie Klarysek)
Zawichost, kościół Franciszkanów (pierwotnie Klarysek)
Ziębice, fara, 3. ćw. XIII w.
Ziębice, fara, 3. ćw. XIII w.
Trzebnica
Złotoryja, fara
korpus koniec XIII w. – recepcja form gotyku klasycznego w układzie halowym
Lwówek Śląski, fara, k. XIII w. (po 1270)
Lwówek Śląski, fara, k. XIII w. (po 1270)
Lwówek Śląski, fara, k. XIII w. (po 1270)
Nurty w architekturze XIII wieku – recepcja klasycznego gotyku i rozwiązania
antyklasyczne
Różnorodność funkcji (kościoły cystersów, mendykantów, fary, katedry)
Różnorodność układów przestrzennych (bazyliki, hale, sale)
Różnorodność konstrukcji (kościoły stropowe, budowle sklepione krzyżowo-żebrowo)
Różnorodność tworzywa (kamień, cegła)Dekoracja architektury (rzeźba, detal kamieniarski, ceglany i ceramiczny)
Polskie katedry gotyckie• Wrocław
– chór ok. 1244-1270– korpus ok. 1320-przed 1376
• Kraków– Chór 1320-1346– Korpus do 1364
• Gniezno– Chór 1342-1370– Korpus ok. 1370-XIV/XV
• Poznań– Chór z poł. XIII w. dostawiony do korpusu z 2. poł. XI w.– Nowa budowla
• 2. poł. XIV w. obecny korpus dostawiony do chóru z XIII w.
• 1. tercja XV w. obecny chór• Włocławek
– chór 1340-1365– ukończenie korpusu 1365-1383– 1365-1383 1411 konsekracja
• Funkcja a forma – Konkurencja między Wielkopolską a Małopolską?– Katedra jako kościół królewski
(Hans Sedlmayr, Die gotische Kathedrale als europäische Königskirche, „Anzeiger der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften“, 17: 1949, s. 390-409)
• Różnice formalne między chórami a korpusami: styl czy modus?
(Jan Białostocki, Styl i modus w sztukach plastycznych, [w:] tegoż, Sztuka i myśl humanistyczna, Warszawa 1966, s. 79-92)
Wrocław
Wrocław, katedra, korpus
pseudotransept
Kraków
Katedra krakowska jako kościół biskupi i królewski
• Siedziba biskupa krakowskiego• Od koronacji Władysława Łokietka kościół
koronacyjny królów Polski• Sanktuarium św. Stanisława• Od pochówku Władysława Łokietka i Kazimierza
Wielkiego stopniowo kształtuje się funkcja nekropolii królewskiej
(Jerzy Pietrusiński, Katedra krakowska – biskupia czy królewska? Dzieje fundacji, [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku. Materiały Sympozjum Komisji Nauk o Sztuce PAN, Warszawa 29-30 XI 1973 r., pod red. Piotra Skubiszewskiego, Warszawa 1975, s. 249-273)
Kraków, katedra
• System filarowo-szkarpowy
Nagrobek Władysława Łokietka (zm. 1333)fund. Kazimierz Wielki, lata 40. XIV w.
baldachim i restauracja figury króla Sławomir Odrzywolski
1897-1898
Nagrobek Kazimierza Wielkiego (zm. 1370) lata 70. lub 80. XIV w.
Gniezno, katedra
obejście chóru nawa boczna korpusu
Poznań, katedra
• 1360 w nawie głównej ustawiony nagrobek Bolesława Chrobrego ufundowany przez Kazimierza Wielkiego
• Fragmenty nagrobka Bolesława Chrobrego wmontowane w neogotycki nagrobek w Złotej Kaplicy
Włocławek