HMP4-1

ผลการดาเนนงานของสภาชมชนธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาภเวยง

จงหวดขอนแกน

Performance of People Council Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives,

Phuwiang Branch, Khon Kaen

ณรงค เชยชยภม (Narong Choeichaiyaphum)* สขมวทย ไสยโสภณ (Sukhumvit Saiyasopon)**

บทคดยอ

การศกษาวจยครงน มวตถประสงค คอ1) เพอศกษาสภาพการณทวไปและรปแบบการดาเนนงานของสภา

ชมชน2) เพอศกษาผลทเกดขนจากการดาเนนงานของสภาชมชน 3) เพอศกษาปญหาอปสรรคจากการดาเนนงานของ

สภาชมชน 4) เพอศกษาแนวทางการพฒนาของสภาชมชน ประชากรและกลมเปาหมาย คอสมาชกสภาชมชน

กรรมการบรหารสภาชมชน ผนาชมชน และปราชญชาวบาน ในเขตพนทดาเนนงานของธนาคารเพอการเกษตรและ

สหกรณการเกษตร สาขาภเวยง จงหวดขอนแกน จานวน 199 คน เครองมอทใชในการศกษา ไดแก แบบสอบถามทได

จากการสงเกต (Observation) และการสนทนากลม (FGD) การวเคราะหขอมลเชงปรมาณใชสถต คาเฉลย คาความถและ

สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหเชงคณภาพใชการวเคราะหเชงเนอหาแบบอปนย และการสนทนากลม

ผลการดาเนนงานของสภาชมชน บานคาใหญ บานหนองหอย และบานนาแพง-เขานอย พบวา

ผลกระทบการดาเนนงานของสภาชมชน พบวาดานครอบครว เหนดวยมากทสดคอสภาชมชนทาให

ครอบครวของสมาชกมคณภาพชวตดขน คดเปนรอยละ 66.33 ดานเศรษฐกจ เหนดวยมากทสดคอสภาพเศรษฐกจใน

ปจจบนทาใหสนคาอปโภค บรโภค มราคาแพง คดเปนรอยละ 89.45 ดานการเมอง เหนดวยมากทสดคอสภาชมชนม

การจดกจกรรมสนบสนนใหคนในชมชนออกไปใชสทธทางการเมอง คดเปนรอยละ 68.84 ดานสงแวดลอม ไมเหนดวย

มากทสดคอการดาเนนงานของสภาชมชนทาใหเกดมลพษในน าและอากาศ คดเปนรอยละ 68.84 ตามลาดบ

ปญหาอปสรรคในการดาเนนงานของสภาชมชน การดาเนนงาน พบวา ปญหาทเปนอปสรรคตอการ

ดาเนนงานกคอการดาเนนงานของสภาชมชนไมตอเนอง

แนวทางการพฒนาการดาเนนงานของสภาชมชน ผลการศกษาพบวา ตวแทนสมาชกสภาชมชนสวนใหญให

ขอเสนอแนะวา การทางานในกลมสมาชกยงถอวามความสาเรจอยในระดบด

ABSTRACT

The objectives of this research were: 1) to study the situation and the operation of the Community Council,

2) to study the outcomes from the operation of the Community Council, 3) to study problems of the operation

of the Community Council, and 4) to investigate the development approach of the Community Council. The

population and target groups for this research consisted of 199 persons from the members of the Community Council, the

* มหาบณฑต สาขาวชาพฒนาสงคม คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาการบรหารการพฒนา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

1117

HMP4-2

committee of the Community Council, leaders of the community and experts of local wisdom from the service area of

the Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives, Phu Wiang Branch, Khon Kaen Province. Research tools

included questionnaires from the observation and focus group discussions(FGD). The quantitative analysis used the

arithmetic mean, frequency, and standard deviation. The qualitative analysis used the inductive content analysis and

group discussions.

The following were the overall outcome of the operation of the Community Council from the villages of

Kham Yai, Nhong Hoi and Naa Paeng- Khao Noi, according to most of the respondents on various aspects.

The impacts on the operations of the Community Council were: On family aspect, it was mostly agreed as

the Community Council helped promote the quality of life for the members’ family (66.33%); On economics aspect,

it was mostly agreed as the current economic conditions caused the rise in prices of consumer goods (84.95%); On

politics aspect, it was mostly agreed that the Community Council arranged the activities to promote the community to

utilize their political right (68.84%); On the environmental aspect, it was mostly disagreed that the operations of the

Community Council caused the water and air pollution (68.84%).

Regarding the problems for the operations of the Community Council, the following were found: There was

no continuity in the operations of the Community Council.

Most members of the Community Council suggested about the development approaches, despite that the

outcome of the operations was in good level.

As a result this would benefit the members better. They would be able to save more, and return the debt on time.

คาสาคญ: ผลการดาเนนงานของสภาชมชน

Key Word: Performance of People Council

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ไ ด ร บ อ ท ธ พ ล จ า ก ก า ร

เปลยนแปลงของโลกทไรพรมแดนในหลายๆดาน

เชนเดยวกบประเทศอนๆ ทวโลก โดยเฉพาะอยางยง

ภาคการเกษตรทเปนกลมของสงคมในสดสวนท

คอนขางใหญของประเทศ เนองจากมจานวนครวเรอน

ทอยในภาคการเกษตรกวา 5ลานครอบครว หรอคด

ประมาณประชากรราว 40 ลานคน กลมคนทอยในภาค

การเกษตรกคอเกษตรกร จากสถตตางๆ พบวา เปน

กลมทมความยากจนทสดของประเทศ (พชรนทร,

2552) กลาวคอในภาคการเกษตรของไทยผลทควรจะ

ไดรบคอการซอขายทคลองตว สะดวกสบายขน

สามารถรบรขาวสารดานความตองการซอและสามารถ

วเคราะหในการวางแผนการผลตและเกงภาวการณ

ตลาดใหราคาทสงขน แตในความเปนจรงนนศกยภาพ

ของเกษตรกรไทยยงไมมความพรอมเพยงพอ เพราะม

ความรคอนขางตาในระดบพนฐานพออานออกเขยน

ไ ด เ ป น สวน ใ ห ญ จ ง ไ ม สาม า ร ถ ท จ ะ เ ก บ เ ก ย ว

ผลประโยชนจากกระบวนการโลกาภวตนนนไดตามท

คาดหวงไว ในทางตรงกนขามกลบประสบกบปญหา

ตนทนการผลตสงขน ขายผลผลตไดราคาต า ขาด

เงนทนในการผลต สงผลใหภาวะหนสนเพมขน โดย

ผลสารวจพบวาเกษตรกรไดรบผลกระทบจากวกฤต

เศรษฐกจ เนองจากการบรโภคลดลง 51.68% ภาวะ

หนสนเพมขน 67.94% และรายไดลดลง 47.84%

สงผลตอการออมลดลง 67.09% และหนสนทไม

1118

HMP4-3

กอใหเกดรายได (NPL) มรสดสวนเพมขนจาก 1%

เปน 2.5% (กรงเทพธรกจออนไลน, 2552)

ธ.ก.ส.สานกงานจงหวดขอนแกน (สนจ.

ขอนแกน) เปนสถาบนการเงนททาหนาทกากบดแล

ธ.ก.ส. สาขา อาเภอทกอาเภอในจงหวดขอนแกน มผล

การดาเนนงานในสวนงานดานสนเชอ ดจากผลการ

ดาเนนงานยอนหลง 3 ป พบวาปบญช 2548 มเงนก

ดานเกษตรกรคงเปนหนจานวน 8,160 ลานบาทและม

หนคางชาระ 620 ลานบาท คดเปนรอยละ 7.6 ของตน

เงนคงเปนหน ในปบญช 2549 มเงนกดานเกษตรกรคง

เปนหนจานวน 8,228 ลานบาท และมหนคางชาระ

683 ลานบาท คดเปนรอยละ 8.3 ของตนเงน คงเปน

หน ในปบญช 2550 มเงนกดานเกษตรกรคงเปนหน

จานวน 9,157 ลานบาท และมหนคางชาระ 743 ลาน

บาท คดเปนเงนรอยละ 8.1 ของตนเงนคงเปนหน

(ธนาคารเพอกรเกษตรและสหกรณการเกษตร, 2551)

ธ.ก.ส. สาขาภเวยง เปนสถานทประกอบ

ธรกรรมทางการเงนแหงหนงในสงกด สนจ.ขอนแกน

ทาหนาทตามนโยบายของธนาคารโดยเฉพาะอยางยง

การใหสนเชอแกเกษตรกรภายในเขตพนท อาเภอภ

เวยง อาเภอหนองนาคา และอาเภอเวยงเกา ธ.ก.ส.

สาขาภเวยง มเกษตรกรลกคาครบทกหมบานในพนท

17 ตาบล ซงประกอบไปดวย ต.ภเวยง ต.บานเรอ ต.

ดนดา ต.นาหวา ต. หวาทอง ต.สงเปอย ต.นาชมแสง

ต.กดขอนแกน ต.หนองกงเซน ต.หนองกงธนสาร ต.

ทงชมพ ต.ในเมอง ต.เมองเกาพฒนา ต.เขานอย ต.บาน

โคก ต.ขนวน และ ต.กดธาต สภาพเศรษฐกจท ง 3

อาเภอดงกลาว มสภาพทเหมอนกน คอ ประชากร

ประกอบอาชพหลก ไดแก ทานาขาว ทาไร(ออย มน

สาปะหลง) อาชพเสรม ไดแก การเลยงสตว ประมงน า

จด กลมอาชพตาง ๆ และรายไดอนจากการรบจาง

แรงงาน (ขอมลทวไปของอาเภอภเวยง)

จากสภาพทางเศรษฐกจดงกลาวมาแลว

พบวาประชาชนในเขตพนทอาเภอภเวยง อาเภอหนอง

นาคา และอาเภอเวยงเกา มการพงพารายไดจากการทา

นา ทาไร เปนสวนใหญ เพราะเปนอาชพหลกของ

ชมชน แตก ารทานา ทาไ รน น มความผกผนอ ย

ตลอดเวลาไมวาจะเปนทางดานผลผลต ทางดานราคา

และทางดานภยธรรมชาต เปนตน ความผกผนดงกลาว

นจะมผละกระทบตอรายไดและความเปนอยของ

เกษตรกรในเขตพนและสงผลกระทบตอการใหสนเชอ

ในภาคเกษตรเปนอยางมาก กลาวคอ การดาเนนงาน

ดานสนเชอเกษตรกรรายคนของ ธ.ก.ส. สาขาภเวยง

ยอนหลง 3 ป ปรากฏผลการดาเนนงานคอ ในปบญช

2548 มเงนกคงเปนหน 459 ลานบาทและมหนคาง

ชาระ 71 ลานบาท คดเปนรอยละ 15.4 ของตนเงนคง

เปนหน ในปบญช 2549 มเงนกคงเปนหน 449 ลาน

บาทและมหนคางชาระ87 ลานบาท คดเปนรอยละ

19.3 ของตนเงนคงเปนหนในปบญช 2550 มเงนกคง

เปนหน 454 ลานบาท และมหนคางชาระ 92 ลานบาท

คดเปนรอยละ 20.2 ของตนเงนคงเปนหน (ธนาคาร

เพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาภเวยง,

2551)

การเปลยนแปลงทเกดขนเกยวกบหนคาง

ชาระมแนวโนมทเพมขน ฝายกจการสาขา 3 ของ ธ.

ก . ส . ( ฝ า ย 3 ) ซ ง ม บ ท บ าท ห นา ท ใ น ก าร กากบ

ควบคมดแลการดาเนนงานของ ธ.ก.ส. สานกงาน

จงหวด (สนจ.) ในเขตพนทอสานตอนบน โดยนาย

มรกต พธรตน ผอานวยการฝายทรพยากรมนษยใน

ขณะทดารงตาแหนงผอานวยการฝายกจการสาขา 3 ได

มแนวคดเพอหาวธการแกไขปญหาดงกลาว โดยให

ชม ช น เ ป น ศ น ยก ล าง ใ น ก า ร ขบ เ ค ล อ น ใ ห เ ก ด

กระบวนการเรยนรและพฒนาเพอนาไปสการพงพา

ตนเอง จนในทสดเกดเปนชมชนทเขมแขง ภายใตชอ

“สภาชมน” และมนโยบายให อสานตอนบน 11

จงหวด ในสงกดของฝายกจการ สาขา 3 เปนพนทนา

รอง สาหรบ ธ .ก.ส. สาขาภเวยง ในสงกด สนจ.

ขอนแกน กเปนหนงในพนทนารอง และไดเลอกสภา

ชมชนบานคาใหญ ต.นาหวา อ.ภเวยง จ.ขอนแกน

สภาชมชนบานหนองหอย ต.บานโคก อ.หนองนาคา

จ.ขอนแกน และสภาชมชนบานนาแพง-เขานอย ต.

เขานอย อ.เวยงเกา จ.ขอนแกน เปนพนทนารองใน

1119

HMP4-4

การจดทาแผนชมชนตนแบบ เศรษฐกจพอเพยง โดย

มงหวงใหทง 3 ชมชนดงกลาวเกดการพงพาตนเอง

จากปรากฏการณทเกดขนดงกลาวขางตน ทา

ใหผทาการศกษาวจย สนใจทจะศกษาถงสภาพการณ

ทวไปและรปแบบการดาเนนงานสภาชมชน ผลการ

ดาเนนงานของสภาชมชน ปญหาอปสรรคและ

แนวทางพฒนาองสภาชมชน สการพงพาตนเองอยาง

ย งยนตามแนวคดของฝายกจการสาขา 3 ของ ธ.ก.ส.

โดยใชชมชนเปนศนยกลางพฒนา

วตถประสงคการศกษา

1. เ พ อ ศ ก ษ า ส ภ า พ ก า ร ณ ท ว ไ ป แ ล ะ

รปแบบการดาเนนงานของสภาชมชน

2. เ พ อ ศ ก ษ า ผ ล ท เ ก ด ข น จ า ก ก า ร

ดาเนนงานของสภาชมชน

3. เ พอ ศกษ าปญ หาอปสรรค จาก การ

ดาเนนงานของสภาชมชน

4. เพอศกษาแนวทางการพฒนาของสภา

ชมชน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบสภาพการณทวไปของสภาชมชน

2. ทราบผลทเกดขนจากการดาเนนงาน

ของสภาชมชน

3. ท ร า บ ป ญ ห า อ ป ส ร ร ค จ า ก ก า ร

ดาเนนงานของสภาชมชน

4. ไดแนวทางในการพฒนากระบวนการ

ดาเนนงานของสมาชกสภาชมชน

ขอบเขตการศกษา

1. ขอบเขตดานเนอหาการศกษา

การศกษาในครงน ไดวางแผนทางการ

ศกษาตามวตถประสงคทไดกาหนดไวโดย

ศกษาการดาเนนงานของสภาชมชน ไดแก โครงสราง

กระบวนการทางานและกจกรรมตางๆ ตลอดจนศกษา

ปญหาอปสรรค

2. ขอบเขตดานพนทการศกษา

ในการศกษาครงน ไดดาเนนการศกษา

สภาชมชนในเขตดาเนนงานของ ธ.ก.ส. สาขาภ เวยง

อ.ภเวยง จ.ขอนแกน ประกอบไปดวย สภาชมชนบาน

คาใหญ สภาชมชนบานหนองหอย สภาชมชนบานนา

แพง-เขานอย

ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบสภาชมชน

ก า ร พฒ น า ช น บ ท โ ด ย ช ม ช น เ ป น

ศนยกลาง(สภาชมชน) เปนมาจากการศกษาแนว

ทางการดาเนนงานขบเคลอนภารกจหลกในการพฒนา

ลกคาและชนบทจากรายคนสชมชนในพนทดาเนนงาน

11 จงหวด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ของฝาย

กจการ สาขา 3 ของธนาคารเ พอการเกษตรและ

สหกรณการเกษตร ซงมวตถประสงคเพอเปนเวทท

สรางกระบวนการเรยนรรวมกนของคนในชมชนตาม

แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ขนท 2 และขนท 3

คอการพงพาซงกนและกนและการเชอมโยงเครอขาย

ชมชน

1.1 องคประกอบของสภาชมชน

1.1.1 นยามและความหมายของ

สภาชมชน

เพอใหการนาแนวคดสภาชมชน

ไปสการปฏบตใหเกดผลสมฤทธ จาเปนอยางยงทผม

สวนเกยวของจะตองมความเขาใจความหมายของคาวา

“ชมชน” และ “สภาชมชน” เพอนาไปสการออกแบบ

งานพฒนาใหตรงตามสภาพปญหาและความตองการ

ของชมชน

ชมชน หมายถง กลมคนในหนง

หมบานหรอหลายหมบานทอาศยในบรเวณเดยวกนใช

ทรพยากรรวมกนและมวฒนธรรมเดยวกน ดงน น

1120

HMP4-5

ชมชนหนงๆอาจประกอบไปดวยหมบานตามเขตการ

ปกครองของกระทรวงมหาดไทยหลายๆหมทแยกออก

จากชมชนดงเดมเพอใหงายตอการปกครองและพฒนา

สภาชมชน หมายถง องคคณะของ

ผนากลมตางๆ ทอยในชมชน เชน กลมอาชพ กลม

การเงน กลมลกคา ธ.ก.ส. คณะกรรมการหมบาน

ปราชญชาวบาน เปนตน เพอทาหนาทบรหารและ

ดาเนนกจกรรมตางๆของชมชนรวมถงการเชอมโยง

การตลาดกบองคกรในชมชนและนอกชมชน โดยม

วตถประสงคเดยวกนคอการสรางชมชนใหมความ

เขมแขงและสามารถพงตนเองไดอยางย งยน

1.1.2 วตถประสงคของสภาชมชน

สภาชมชนจดต ง ขนโดยควา ม

ตองการสวนใหญของสมาชกในชมชนเพอเปนกลไก

และเครองมอในการแกปญหาของชมชน ดงนน สภา

ชมชนจงควรมวตถประสงคหลก ดงน

ก. เปนเวทการรวมตวของกลมคน

ตางๆในชมชน เพอดาเนนกจกรรมแกไขปญหาและ

พฒนาชมชนใหมความเขมแขงและพงตนเองไดอยาง

ย งยน

ข. เปนเวทการเรยนรรวมกนของ

คนในชมชนเพอแสวงหาแนวทางแกไขปญหาของตน

ค. เปนศนยกลางการออมและการ

จดสรรประสานประโยชนตางๆ ใหแกสมาชก

1.1.3 กจกรรมของสภาชมชน

ส ภ า ช ม ช น ท ก อ ต ง ข น ค ว ร ม

กจกรรมรวมกนอยางตอเนองเพอใหเกดกระบวนการ

แลกเปลยนเรยนรรวมกนของสมาชกเพอแกไขปญหา

หลกของชมชนครอบคลม 3 ดาน คอ ปญหาดาน

ตนทนการผลต ปญหาดานตนทนการดาเนนชวตและ

ปญหาดานตนทนภาระหนสน ซงเปนภาวะคกคาม

ชมชนอยในทกวนน โดยใชแนวทางเพมรายได ลด

รายจาย และขยายโอกาสหรอ CIO เปนเครองมอใน

การออกแบบกจกรรม ซงกจกรรมสาคญๆ ของสภา

ชมชน มดงน

ก. กจกรรมระดมเ งนออมของ

สมาชกในชมชน ทงในรปของการถอหนรายเดอนและ

ในรปแบบของเงนฝาก

ข. กจกรรมการรวมกนซอ ซง

อาจจะเปนปจจยการผลตหรอสนคาอปโภคบรโภค

ค. ก จ ก ร ร ม ก า ร ร ว ม ก น ข า ย

(รวบรวมผลผลต) ผลผลตหลกของชมชน เชน ขาว

ออย มนสาปะหลง ยางพารา ขาวโพดเลยงสตว เปนตน

ง. กจกรรมการเชอมโยงธรกจกบ

องคกรภายนอกชมชน

จ. กจกรรมการขบเคลอนแผน

ชมชนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

ฉ. กจกรรมการบรหารจดการหน

ของชมชน

กจกรรมทกลาวมาขางตนลวนเปน

กจกรรมทเกดขนจากกระบวนการวเคราะหปญหาของ

ชมชนนามาสแนวทางแกไขปญหารวมกน

1.2 การบรหารจดการสภาชมชน

จากทกลาวมาแลวในบทท 1 เรอง

ของเสนทางสความยงยนของการขบเคลอนสภาชมชน

ซงมอย 3 ขนตอนคอ ขนตอนการกอเกด ขนตอนการ

พฒนา และขนตอนการบรณาการ ในแตละขนตอนม

ทมาและความสาคญในการดาเนนการ ดงน

1.2.1 การกอเกดสภาชมชน

การกอเกดเปนกระบวนการรวมตว

กนของคนในชมชน ซงเปนผลมาจากการตระหนกถง

ภาวะคกคามจากภายนอกชมชนทเกดจากผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงของโลกทมตอภาคชนบทไทย ทา

ใหเกดปญหาตางๆตามมาไมวาจะเปนปญหาดาน

ตนทนการผลต ปญหาดานตนทนการดาเนนชวต และ

ปญหาดานตนทนภาระหนสน

ในปจจบนผลกระทบทเกดขนจาก

การเปลยนแปลงดงกลาวตอวถชวตของเกษตรกรไทย

มอยางนอย 3 ประการ คอ1) ตนทนการผลตทาง

การเกษตร (Cost of Production) สงขน เชน ปยเคม

เมลดพนธ คาเชาทดน คาแรงงาน คาขนสง ราคาน ามน

1121

HMP4-6

เปนตน เนองจากปจจบนเกษตรกรผลตเพอการคามาก

ขน ทาใหตองมการลงทนเพมขนจากการขยายพนท

การผลตและความพยายามในการเพมผลผลตตอไรโดย

การใชเทคโนโลยใหมๆ 2)ภาระคาใชจายในการ

ดารงชวต (Cost of life) สงขน ทงคาใชจายทจาเปน

และคาใชจายทฟ มเฟอย เชน คาอาหาร คาของใชใน

ครวเรอน คาการศกษาบตร คารกษาพยาบาล คาภาษ

สงคม สรา บหร การพนน เปนตน เนองจากกระแส

หลกการพฒนาประเทศเปนกระแสพฒนาแบบบรโภค

นยม สงคมชนบทมการสอสารและปฏสมพนธกบ

สงคมเมองมากขน ทาใหคนชนบทรบเอาวฒนธรรม

การดารงชวตแบบคนเมองมาใชในชวตประจาวนมาก

ขน สงผลใหภาระคาใชจายในครวเรอนสง ขนแต

ในทางตรงกนขามรายไดของครอบครวเกษตรกรใน

ชนบททมาจากผลผลตหลกกลบลดลงหรอมเทาเดม 3)

ภาระดอกเบยจายของเกษตรกร (Cost of fund) เชน

ดอกเบยหนในระบบ ไมวาจะเปน ดอกเบย ธ.ก.ส.

ดอกเบยสหกรณการเกษตร ดอกเบยกองทนการเงนใน

ชมชน ฯลฯ และดอกเบยหนนอกระบบ ท งดอกเบย

นายทนในชมชนและนายทนนอกชมชน ปจจยเหลาน

ลวนสงกระทบตอการดารงอยของชมชน เรมตงแต

ระดบครอบครวจนถงระดบชมชน แนวโนมการผลตท

มงผลตพชเศรษฐกจเพอขายทาใหตนทนการผลตทสง

ทาใหเกษตรกรมรายไดนอยกวารายจาย เนองจากทมา

ของรายไดหลกมาจากแหลงเดยวคอ การขายผลผลต

ทางการเกษตรเทานน

ผลกระทบเหล า นทาใหชนบท

ออนแอลงพงตนเองไมได ขาดอานาจการตอรอง

ผลประโยชนตางๆทชมชนพงจะไดรบ เชน ราคาปจจย

การผลต ราคาผลผลต นอกจากนชมชนชนบทยงขาด

โอกาสในการเขาถงบรการตางๆของรฐ ขาดโอกาสใน

การเรยนรนวตกรรมใหมๆ รวมถงขาดโอกาสในการ

เขาถงแหลงทน เปนตน

ปจจย เหลา นทาให สมาชกใน

ชมชนจะตองมการเรยนรผลกระทบทเกดขนเพอสราง

ภมคมกนไมใหชมชนลมสลายไปกบการเปลยนแปลง

โดยการกอตงสภาชมชนขนการกอเกดขนมาเพอเปน

เวทแกไขปญหาของชมชนรวมกน โดยกจกรรมหลก

ในกระบวนการกอเกดสภาชมชน คอ กจกรรมการ

ออม ซงเปนกศโลบายทใชเงนเปนเครองมอในการรวม

คน เพราะเมอทกคนมการออมรวมกนยอมทาใหเกด

เวทการแลกเปลยน โดยเฉพาะถามการกาหนดกตกา

รวมกนใหมการออมเปนประจาทกเดอนยอมมเวท

แลกเปลยนทกเดอน เมอมเวทยอมเกดการเสวนา

พดคยกนเพอรกษาสทธประโยชนของตนและชมชน

นาไปสการออกแบบกจกรรมการพฒนาอนๆไดอก

ของชมชน ปรากฏการณทเกดขนนเรยกวา การเรยนร

รวมกนโดยการปฏบตจ รงของสมาชกในชมชน

(Action Learning)

1.3 กลยทธสความยงยน

ค ว า ม ส า เ ร จ ใ น เ ส น ท า ง ก า ร

ขบเคลอนสภาชมชนสความยงยน ตงแตกระบวนการ

กอเกด การพฒนาและการบรณาการ ขนอยกบ หลาย

องคประกอบแตองคประกอบทนบวามความสาคญใน

การดาเนนงานสภาชมชนใหประสบผลสาเรจมอย 3

องคประกอบหลก คอ

1.3.1 ปจจยความสาเรจ ประกอบ

ไปดวย

ก. การผนกพลงของชมชน

การขบเคลอนกจกรรมงานพฒนา

ชมชนจะประสบความสาเรจไมไดถาขาดความรวมมอ

ของคนในชมชน และ การมสวนรวมของสมาชก โดย

การรวมคด รวมทาและรวมรบผลประโยชน ท งน

ทงนนตองมการรวมตวกนบนพนฐานของความไวเนอ

เชอใจกนและวฒนธรรมทดของชมชน

ข. กระบวนการเรยนรของชมชน

กจกรรมงานพฒนาตางๆ ทเกดขน

ในชมชน ถอไดวาสมาชกในชมชนไดสรางขนโดย

ผานการเรยนรดวยตนเองและเปนการเรยนรทตอเนอง

จากการปฏบตจรง(Action Learning) ใหรเทาทนการ

เปลยนแปลงและผลกระทบทเกดขน ซงถอไดวาชมชน

1122

HMP4-7

ไดสรางเวทเพอใชในการเรยนรรวมกนสาหรบคนหา

แนวทางในการพฒนาชมชนตนเอง

ค. มอตราเรง

ในกระบวนการขบเคลอนสภา

ชมชนใหบรรลเปาหมาย จาเปนอยางยงทจะตองม

อตราเ รงเ พอใหพฒนาการของชมชนทนตอการ

เปลยนแปลงของโลกทดาเนนไปอยางรวดเรว จะ

ปลอยใหเปนไปตามความพรอมของชมชนเพยงอยาง

เดยวคงไมได เพราะปจจบนมภาวะคกคามมากมายท

กระทบตอชมชนชนบทไมวาจะเปนภาวะเศรษฐกจท

ถดถอย กตกาใหมในเวทโลกทประเทศไทยตองดาเนน

ตาม เชน ขอตกลง FTA คาเงนบาททแขงขน ราคา

น ามนทปรบตวสงขน เปนตน

ง. นวตกรรมใหม

การพฒนาและการ เ รยน รของ

ชมชนจะนาไปสการใชเทคโนโลยทเหมาะสมนาไปส

การสรางนวตกรรมใหมของชมชน ทงนกระบวนการ

ขบเคลอนสภาชมชนจะตองพฒนาอยางเปนขนเปน

ตอน ตงแต การกอเกด การพฒนา และการบรณาการ

1.3.2 ความสมดล ระหวาง ภาครฐ

ภาคประชาชน องคกรชมชน และองคกรการปกครอง

สวนทองถน เ พอใหการขบเคลอนดาเนนไปบน

พนฐานของกระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวน

แนวคดเครอขายชมชน

เสร (2548) เขยนบทความเกยวกบเ รอง

“เครอขาย” ไววา ในปจจบนมความหมาย; ประการ

หนงคอ ขบวนการทางสงคม อนเกดจากการสราง

ความสมพนธระหวางบคคล กลม องคกร สถาบน โดย

มเปาหมาย วตถประสงค และความตองการบางอยาง

รวมกน รวมกนดาเนนกจกรรมบางอยางโดยทสมาชก

ของเครอขายยงคงความเปนเอกเทศไมขนตอกน

รวมถงวฒนธรรมองคกร เปนกระบวนทศน

ใหมททาใหมการจดความสมพนธภายในองคกรหนง

ระหวางคนในองคกร และระหวางองคกรน นกบ

องคกรอนๆ ทเกยวของ โดยการเปลยนจากการจดการ

แบบลาดบชน (hierarchical) มาเปนการสรางเครอขาย

(networking)

เงอนไขสาคญของเครอขาย คอ ตองมการ

ตดตอสมพนธสอสารกนอยางสม า เสมอระหวาง

สมาชก อาจมผประสาน ซงเปนบคคลหรอกลม

ประสาน ซงดาเนนกจกรรมการประสาน แตไมใชเปน

ผดาเนนการแทนสมาชกเครอขายในทกเรองเครอขาย

อาจเปนเครอขายแบบผสมผสานระหวางสมาชกท

แตกตางกนในสถานภาพ เชน เปนผ นาชมชน

ขาราชการ นกธรกจ นกวชาการแต เ มอทกคนม

เปาหมายรวมกนกสามารถเปนเครอขายได อกแบบ

หนง คอ เครอขายขององคกรหรอคนทมสถานภาพ

เ ด ย ว กน อ า ช พ เ ด ย ว ก น ร ะ ดบ เ ด ย ว กน เ ช น

เกษตรกร นกวจย องคกรพฒนาเอกชนสถาบนวจย

เปนตนเครอขายจะยงยนถาหากวาสมาชกรวมใจกน

ตงแตตน ไมปลอยใหเปนหนาทของฝายเลขานการ

ไมใหมคนครอบงามปจจยหรอทนในการดาเนนงา

ประสานงานมความยดหยนปรบตวตามทสมาชกสวน

ใหญเหนชอบบทบาทของผ ประสานงานเครอขาย

องคกรชมชน หรอเครอขายองคกรททางานกบชมชนม

อ ย 3 ป ร ะ ก า ร ค อ เ ป น ผ เ ช อ ม ป ร ะ ส า น ใ ห เ ก ด

กระบวนการเรยนรและพฒนา เปนผเชอมประสานให

เกดการเปลยนแปลง และเปนผเชอมประสานใหเกด

เครอขาย

สภาชมชนในเขตพนทดาเนนงานของ ธ.ก.ส.

สาขาภเวยง มหลกการในการพฒนา อย 3 ระดบ คอ

ขนกอเกด ขนพฒนา และขนบรณาการ โดยเฉพาะ

อยางยงขนบรณาการน น เปนเรองราวเกยวกบการ

เชอมโยงกนระหวางกลมภายในชมชน และระหวาง

ภายนอกชมชนเพอนามาซงการพฒนาอยางไมหยดนง

เพอใหเกดความเขมแขงและยงยนตลอดไป ซงขน

บรณาก าร น ก เ ป น เ ชน เ ด ยวกน กบ แน วค ด เ รอ ง

“เครอขาย” นนเอง

1123

HMP4-8

กรอบแนวคดในการศกษา

จากการทบทวนแนวคด ทฤษฏและงานวจย

ทเกยวของขาง ตนสรปไดวา ผลการดาเนนงานของ

สภาชมชนธนาคารเ พอการเกษตรและสหกรณ

การเกษตร สาขาภเวยง จงหวดขอนแกน ในครงน ผ

ศกษาพบวาปญหาของชมชนทจะตองหาทางออก

โดยเรวนนคอ ปญหาดานตนทนการผลต ปญหาดาน

ตนทนการดาเนนชวต และปญหาดานตนทนภาระ

หนสน สภาชมชนกเปนทางออกอยางหนงทนาสนใจ

ดงนนผทาการศกษาจงไดพจารณาเลอกประเดนตาง ๆ

ทเหนวามความเหมาะสมและมผลตอการดาเนนงาน

ของสภาชมชนทกาลงศกษามาเขยนกรอบแนวคดใน

การศกษา ดงน

1) ตวแปร (อสระ) หมายถง ประเดนท

เกยวของกบการดาเนนงานของสภาชมชนธนาคารเพอ

การเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาภเวยง จงหวด

ขอนแกน ทใชในการศกษาในครงน ไดแก

1.1) ดานโครงสรางและกระบวนการ

ทางาน ประกอบดวย คณะกรรมการ กฎระเบยบ

ขอบงคบ และสมาชก

1.2) ด า น ก ร ะ บ ว น ก า ร ท า ง า น

ประกอบดวย สถานทดาเนนงาน การประชม การม

สวนรวม การขบเคลอนแผนแมบทชมชน และการ

พฒนากลมวสาหกจชมชน

1.3) ดานกจกรรมตางๆ ประกอบดวย

การออมเงน การรวมซอ การรวมขาย การทาน ายา

อเนกประสงค การใหสมาชกกยมเงนทนของสภา

ชมชน และกจกรรมลด ละ เลกอบายมข

1.4) ดานการพฒนาขดความสามารถ

ขององคกร ประกอบดวย กระบวนการเรยนร และการ

กระต นใหสมาชกเกดความคดสรางสรรคในการ

เชอมโยงกบกลมหรอองคกรอนโดยกลมสามารถขยาย

แนวรวมดวยการแบงปนขดความสามารถใหกลมหรอ

องคกรอน

1.5) ดานผลประโยชนตอสมาชกและ

ชมชน ประกอบดวย

2) ตวแปรตาม ไดแก การดาเนนงานของ

สภาชมชน

ระเบยบวธวจย

1. หนวยทใชในการวเคราะห (Unit of

Analysis)

การศกษาเรองผลการดาเนนงานของ

สภาชมชนธนาคารเ พอการเกษตรและสหกรณ

การเกษตร สาขาภเวยง จงหวดขอนแกน ในครงน

หนวยทใชในการวเคราะหขอมลสาหรบการศกษาเปน

ระดบปจเจกบคคล ไดแก สมาชกสภาชมชน

2. ประชากร (Population)

2.1 ประชากรทใชในการศกษา

ส ม า ช ก ส ภ า ช ม ช น

กรรมการบรหารสภาชมชน ผนาชมชน และปราชญ

ชาวบาน ในเขตพนทดาเนนงานของธนาคารเพอ

การเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาภเวยง จงหวด

ขอนแกน จานวน 3 ชมชน ประกอบดวย

1) สภาชมชนบานคาใหญ

2) สภาชมชนบานหนองหอย

3) สภาชมชนบานนาแพง-เขานอย

2.2 กลมตวอยาง

ผวจยใชวธการสมตวอยาง อยาง

งายโดยกาหนดกลมตวอยางดวยสมการของ Taro

Yamane (n.d. อางถงใน สาเรงและสวรรณ, 2548) ท

ความเชอมน 0.05 และความคลาดเคลอนรอยละ 95

จากจานวนประชากรทเปนสมาชกสภาชมชน จานวน

254 คน ไดกลมตวอยางจานวน 199 คน คานวณได

จากสตรดงน

n = 2)(1 dNN

+

เมอ n แทน ขนาดกลมตวอยาง

N แทน ขนาดของประชากร

1124

HMP4-9

d แทน ความคลาดเคลอนทยอมรบได

(0.05)

จานวนประชากร คอสมาชกของสภาชมชน

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาภ

เวยง จงหวดขอนแกน จานวน 254 คน

แทนคาในสตร จะไดกลมตวอยาง จานวน

199 คน โดยเทยบสดสวนจานวนของแตละสภาชมน

ดงน

ก. สภาชมชนบานคาใหญ สมาชก 65 คน

กลมตวอยาง 56 คน

ข. สภาชมชนบานหนองหอย สมาชก 33

คน กลมตวอยาง 31 คน

ค. สภาชมชนบานนาแพง-เขานอย สมาชก

156 คน กลมตวอยาง 112 คน

กลมตวอยางทเปนกรรมการบรหารสภา

ชมชน ผ นาชมชนและปราชญ ชาวบานน นผ

ทาการศกษาจะใชกลมตวอยางในสดสวน 100

เปอรเซนต

เครองมอทใชในการศกษา

เค รอง มอการศกษ าในค รง นใชว ธกา ร

สอบถาม การสนทนากลม และการสมภาษณแบบ in-

depth interview จงใชเครองมอในการเกบขอมล ดงน

(1) แบบสอบถาม (questionnaire) ผศกษา

ไดสรางขนตามวตถประสงคและกรอบแนวคดท

กาหนดขน ประกอบดวย 6 ขนตอน ไดแก ตอนท 1

สอบถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 สอบถามเ กยวกบปจจยการดาเนนและ

กระบวนการดาเนนงาน ตอนท 3 สอบถามความ

คดเหนเกยวกบผลการดาเนนงาน ตอนท 4 สอบถาม

ผลกระทบการดาเนนงานของสภาชมชน ตอนท 5

สอบถามเกยวกบปญหาอปสรรคในการดาเนนงานของ

สภาชมชนและตอนท 6 สอบถามเกยวกบแนวทาง

พฒนาการดาเนนงานของสภาชมชน

(2) แบบสนทนากลม โดยเนนถงบทบาท

และการมสวนรวมของกรรมการบรหาร

การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม โดย

ตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถาม แลวนาไป

บนทกลงในคอมพวเตอรโปรแกรมสาเรจรป โดยใช

สถตดงน

ต อ น ท 1 ข อ ม ล ท ว ไ ป ข อ ง ผ ต อ บ

แบบสอบถาม ใชคารอยละ

ตอนท 2 ขอมลในประเดนปจจยการ

ดาเนนงานและกระบวนการทางานใชคารอยละ

ตอนท 3 ความคดเหนเ กยวกบผลการ

ดาเนนงานของสภาชมชนบานคาใหญ บานหนองหอย

และบานนาแพง-เขานอย ใชคาเฉลย และคาสวน

เบยงเบนมาตรฐาน เพอศกษาระดบการแปรผลตวแปร

เดยวในงานวจยทงหมดทกตวแปรผล 5 ระดบ สาหรบ

เกณฑการพจารณาระดบ จะทาการประเมนคาคะแนน

เฉลย ดงน (สาเรง และสวรรณ , 2547)

ชวงคะแนนเฉลย ตงแต 1.00-1.49 นอยทสด

ชวงคะแนนเฉลย ตงแต 1.50-2.49 นอย

ชวงคะแนนเฉลย ตงแต 2.50-3.49 ปานกลาง

ชวงคะแนนเฉลย ตงแต 3.50-4.49 มาก

ชวงคะแนนเฉลย ตงแต 3.50-5.00 มากทสด

ตอนท 4 ปญหาในงานดาเนนงานของสภา

ชมชน ใชวธการสงเคราะหในแตละประเดน วามความ

คดเหนหรอขอเสนอแนะเกยวกบเรองใด แลวจดทา

เปนหมวดหม ใชวธการวเคราะหเชงลก และนาเสนอ

เปนความเรยง

ตอนท 5 แนวทางการพฒนาสภาชมชน ใช

วธการสงเคราะหในแตละประเดน วามความคดเหน

หรอขอเสนอแนะเกยวกบเ รองใด แลวจดทาเปน

หมวดหม ใชวธการวเคราะหเชงลก และนาเสนอเปน

ความเรยง

1125

HMP4-10

วเคราะหขอมลจากการสนทนากลม โดยใช

วธการสงเคราะหในแตละประเดนวา เกยวกบเรองใด

แลวจดทาเปนหมวดหมใชวธวเคราะหเชงลกและ

นา เสนอเปนความเ รยง ซง มลกษณะสนบสนน

สอดแทรกอยในเนอหาของประเดนนนๆ

ผลการศกษา

สภาพการณทวไปและกระบวนการทางาน

1. ปจจยการดาเนนงาน

ผลการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถาม

สวนใหญ มระดบความคดเหนเกยวกบปจจยการ

ดาเนนงาน ดานนโยบายและแผน มากทสดคอนโยบาย

สภาชมชนของ ธ.ก.ส. มความชดเจนและเขาใจไดงาย

คดเปนรอยละ 83.42

2. ปจจยการบรหาร

ผลการศกษา พบวา สวนใหญผ ตอบ

แ บ บ ส อ บ ถ า ม ม ร ะ ด บ ค ว า ม ค ด เ ห น เ ก ย ว ก บ

คณะกรรมการ มากทสดคอคณะกรรมการมาจากการ

เลอกตงของสมาชก เรองงบประมาณ ผลการศกษา

พบวา สภาชมชนไมเหนดวยมากทสดคอ สภาชมชน

ไดกเงนจากธนาคาร คดเปนรอยละ 88.94 เรองวสด

อปกรณ พบวา สถานทดาเนนงานของสภาชมชนม

ความสะดวกสบาย คดเปนรอยละ 87.93 เรองการ

จดการ กฎ ระเบยบ พบวา กฎ ระเบยบของสภาชมชน

ออกโดยมตทประชมของสมาชก คดเปนรอยละ 92.96

การ จดก าร พบวา สภา ชมชนม การ จด การ ท ด ม

ประโยชนตอสมาชก คดเปนรอยละ 79.90 สอดคลอง

กบงานวจยของ ธระชน (2550) ศกษาปจจยทสงผลตอ

การดา เนนงานของกลมออมทรพยเ พอการผลต

กรณศกษากลมออมทรพยเพอการผลตในเขตเทศบาล

ตาบ ล ล าน ก ร ะ บ อ อา เ ภอ ล า น ก ร ะ บ อ จง ห วด

กาแพงเพชร พบวาคณะกรรมการกลมควรใหมการ

ประชมเปนประจาทกเดอน จงหวดควรมการอบรม

เพมความรและประชาสมพนธการดาเนนงานอยาง

เปดเผยโปรงใส ดานสมาชกควรมการรวมกลมนาเงน

ไปลงทนการประกอบอาชพ และดานเจาหนา ท

ผรบผดชอบงานกลมออมทรพยการผลตควรเขาไป

รวมประชมกลมอยางสมาเสมอตรวจสอบการทาบญช

ของกลม และสงเสรมใหกลมมกจกรรมเครอขาย

ปจจยตางๆ เหลานนบเปนสงสาคญตอการปฏบตงาน

ของกลม

3. กระบวนการทางาน

1) การบรหารจดการ การประชม ผล

การศกษา พบวา สวนใหญผตอบแบบสอบถามมระดบ

ความคดเหนเกยวกบกระบวนการทางาน การบรหาร

จดการเรอง การประชม มากทคอในทประชมเปด

โอกาสใหสมาชกรวมแสดงความคดเหนอยางเตมท

คดเปนรอยละ 92.46 การจดองคกร พบวา สภาชมชนม

การแบงหนาทกนทางานไวอยางชดเจน คดเปนรอยละ

91.96 การอานวยการ พบวา คณะกรรมการมการ

ประชาสมพนธลวงหนาใหสมาชกทราบทกครงกอน

เ ร ม ท า ก จ ก ร ร ม ค ด เ ป น ร อ ย ล ะ 80.90 ก า ร

ประชาสมพนธ พบวาคณะกรรมการมการ

ประชาสมพนธลวงหนาใหสมาชกทราบทกครงกอน

เรมทากจกรรม คดเปนรอยละ 79.39 การจดการเงนทน

พบวา มการจดสรรใชเงนทนถกตองตามกฎ ระเบยบ

คดเปนรอยละ 88.44 การกากบดแล ผลการศกษา

พบวา การกากบดแล มากทสดคอ มการบนทกบญช

ทางการเงนถกตองเปนปจจบน คดเปน รอยละ 63.31

2) การดาเนนงาน ผลการศกษา เรอง

การออมเงนของสภาชมชน พบวา การออมเงนของ

สภาชมชนเปนไปตามกฎ ระเบยบอยางเครงครด คด

เปนรอยละ 74.87 การแลกเปลยนเรยนร พบวา เนอหา

สาระในการเรยนรรวมกนเปนเรองทตรงกบความ

ตองการของชมชน คดเปนรอยละ 69.84 การ

แลกเปลยนเรยนร มากทสดคอสภาชมชนมการจดเวท

แลกเปลยนเรยนรรวมกนอยเสมอ คดเปนรอยละ 71.86

การจดทาบญชครวเ รอน พบวา การจดทาบญช

ครวเรอนสามารถทาใหคนในชมชนทราบถงสถานะ

ทางการเงนของครวเรอน คดเปนรอยละ 89.95

กจกรรมรวมซอปจจยการผลตอาชพหลก พบวา สภา

1126

HMP4-11

ชมชนมการจาหนายปจจยการผลตเชน ปย รถไถนา

เดนตาม เมลดพนธ ฯ ผานสภาชมชน กจกรรมรวมขาย

ผล พบวา กจกรรมรวมขายผลผลต คอ การรวมขาย

ผลผลต เชน ขาว มนสาปะหลง ออย ฯ ผานสภาชมชน

สามารถมอานาจตอรองขายไดราคาสง คดเปนรอยละ

88.94 เงนกดอกเบยตา พบวา สภาชมชนจดกจกรรม

จายเงนกดอกเบยตาใหกบสมาชก คดเปนรอยละ 51.26

การขบเคลอนแผนชมชน พบวา สภาชมชนไดนา

กจกรรมตางๆในแผนชมชนสการปฏบตจรง คดเปน

รอยละ 70.85 การรวมกองทนชมชน พบวา สภาชมชน

มการรวมทนกบกลมทนตางๆ เชนกลมออมทรพย

กองทนหมบาน กองทน กขคจ.ฯ ของชมชน คดเปน

รอยละ 70.85 การพฒนาวสาหกจชมชน พบวา กลม

อาชพและกลมอตสาหกรรมในชมชน เชน กลมแปร

รปขาว กลมปลารา กลมน าปลา กลมจกสาน กลมน ายา

อเนกประสงค ฯ มการจดการกลมใหคงอยอยาง

ตอเนองคดเปนรอยละ 95.98 การจดสรรผลประโยชน

การจดสรรกาไร พบวา มการกาหนดหลกเกณฑการ

จดสรรกาไรเปน 4 สวน ไดแก คาตอบแทนกรรมการ

30% ทนสะสม 20% ปนผลคน 25% และกองทน

สวสดการชมชน 25% คดเปนรอยละ 83.92 การปนผล

คนสมาชกพบวา การปนผลคนสมาชกคอสภาชมชนม

การจดสรรเงนปนผลคนใหกบสมาชกทกป คดเปน

รอยละ 61.81 การจดสวสดการชมชน พบวา ไมเหน

ดวยมากทสดของการจดสวสดการชมชน คอสภา

ชมชนมการจดตงกองทนสวสดการชมชน คดเปน

รอยละ 61.81

ผลการดาเนนงานของสภาชมชนบานคาใหญ

บานหนองหอย และบานนาแพง-เขานอย

ผลการศกษาความคดเหนของสภาชมชน

บานคาใหญ บานหนองหอย และบานนาแพง-เขา

นอย เรองผลของการดาเนนงานของสภาชมชน โดยผ

ศกษาแบงเปน 4 ประเดนไดแก ลดตนทนการผลตใน

อาชพหลก ลดตนทนการดาเนนชวต ลดตนทนภาระ

หนสนและสวสดการชมชน ผลการศกษามดงน

1. ลดตนทนการผลตในอาชพหลก

ก. การพงตนเองของสมาชก ผลจาก

การศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความ

คดเหนการลดตนทนการผลตในอาชพหลก และการ

พงตนเองของสมาชก มความคดเหนระดบนอย คอ

สมาชกมการจางแรงงานในการทางานลดลง คาเฉลย

( X = 1.67)

ข. ธรกจรวมซอผลการศกษา พบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนการลด

ตนทนการผลตในอาชพหลก เรองธรกจรวมซอมความ

คดเหนระดบนอยทสด คอสมาชกซอปยผานสภา

ชมชนมากขน คาเฉลย ( X = 1.48)

ค. ธรกจรวมขายผลการศกษา พบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนการลด

ตนทนการผลตในอาชพหลก เรองธรกจขายรวม ม

ความคดเหนระดบนอยทสด คอสมาชกไดขายขาวผาน

สภาชมชนมากขน คาเฉลย ( X =1.23)

2. ลดตนทนการดาเนนชวต

ก. ก า ร จ ด ท า บ ญ ช ค ร ว เ ร อ น ผ ล

การศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความ

คดเหนการลดตนทนการดาเนนชวตเรองการจดทา

บญชครวเรอนมความคดเหนระดบนอยทสด คอ

สมาชกจดบนทกบญชครวเรอนถกตองตามความเปน

จรงทกประการ คาเฉลย ( X =1.48) รองลงมาคอ ม

สมาชกเขารวมกจกรรมจดทาบญชครวเรอนเพมขน

คาเฉลย ( X =1.39)

ข. การผลตอาหาร ผลการศกษา

พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหน

การลดตนทนการดาเนนชวตเรองการผลตอาหาร ม

ความคดเหนระดบปานกลาง คอสมาชกปลกพชและ

เลยงสตวไวบรโภคเองมากขน คาเฉลย ( X =3.38)

รองลงมาคอ สมาชกซออาหารตามทองตลาดลดลง

คาเฉลย ( X =3.06)

ค. การผลตของใชจาเปนผลการศกษา

พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหน

1127

HMP4-12

การลดตนทนการดาเนนชวตเรอง การผลตของใช

จาเปน มความคดเหนระดบนอย คอสมาชกซอของใช

ตามทองตลาดลดลง คาเฉลย ( X =2.26) รองลงมาคอ

สมาชกผลตน ายาอเนกประสงค เชน น ายาลางจาน ผง

ซกผา น ายาสระผม ฯลฯ ใชเองเพมขน คาเฉลย

( X =1.58)

ง. การบรโภคสนคาฟมเฟอย ผล

การศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความ

คดเหนการลดตนทนการดาเนนชวตเรอง การบรโภค

สนคาฟ มเฟอย มความคดเหนระดบนอยคอ สมาชก

ซอเครองประดบทไมจาเปนเชน สรอย แหวน ฯ ลดลง

คาเฉลย ( X =2.87) รองลงมาคอ สมาชกซอบหรลดลง

คาเฉลย ( X =2.66) สมาชกซอหวยลดลง คาเฉลย

( X =1.98)

3. ลดตนทนภาระหนสน

ก. เงนออมผลการศกษา พบวา ผตอบ

แบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนการลดตนทน

ภาระหนสน เรอง เงนออม มความคดเหนระดบนอย

คอ สมาชกมเงนออมเพมขน คาเฉลย ( X =2.56)

รองลงมาคอสมาชกเขารวมกจกรรรมออมเงนมจานวน

มากขน คาเฉลย ( X =1.94)

ข. เงนกดอกเบยตา ผลการศกษา

พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหน

การลดตนทนภาระหนสน เรอง เงนกดอกเบยตา ม

ความคดเหนระดบมาก คอ สมาชกสงชาระเงนกคน

สภา ช ม ชน ไ ดต า ม กาห น ด ค า เ ฉ ล ย ( X =4.14)

รองลงมาคอ สมาชกทใชบรการเงนกของสภาชมชนม

จานวนเพมขน คาเฉลย ( X =1.48)

ค. การจดสรรประโยชน ผลการศกษา

พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหน

การลดตนทนภาระหนสน เรอง การจดสรรประโยชน

มความคดเหนระดบนอยทสด คอสมาชกไดรบเงนปน

ผลทกป คาเฉลย ( X =1.88) รองลงมาคอ คาตอบแทน

ของคณะกรรมการเพมขนทกป คาเฉลย ( X =1.83)

4. สวสดการชมชน

ก. สวสดการตอสมาชก ผลการศกษา

พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหน

การลดตนทนสวสดการชมชน เรอง สวสดการตอ

สมาชก มความคดเหนระดบนอยทสด คอ มการจด

สวสดการเกยวกบการฌาปนกจศพใหกบสมาชกทกป

คาเฉลย ( X =1.21)

ข. สวสดการตอชมชน ผลการศกษา

พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหน

การลดตนทนสวสดการชมชน เรอง สวสดการตอ

ชมชน มความคดเหนระดบนอยทสด คอ มการจด

สวสดการเกยวกบการชวยเหลอสาธารณะประโยชน

ใหกบชมชนอนมากขน คาเฉลย ( X =1.15)

5. ผลกระทบการดาเนนงานของสภา

ชมชน

ดานครอบครวผลจากการศกษา พบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความคดเหนเกยวกบ

ผลกระทบก ารดา เ นนง านของสภาชมชน ดาน

ครอบครว เหนดวยมากทสดคอสภาชมชนทาให

ครอบครวของสมาชกมคณภาพชวตดขน คดเปนรอย

ละ 66 .33 ดานสงคม เ หนดวยมากทสดคอ การ

ดาเนนงานของสภาชมชนทาใหคนในชมชนมความ

เอออาทรตอกน คดเปนรอยละ 89.95 ดานเศรษฐกจ

เหนดวยมากทสดคอสภาพเศรษฐกจในปจจบนทาให

สนคาอปโภค บรโภค มราคาแพง คดเปนรอยละ 89.45

ดานการเมอง เหนดวยมากทสดคอสภาชมชนมการจด

กจกรรมสนบสนนใหคนในชมชนออกไปใชสทธทาง

การเมอง คดเปนรอยละ 68.84 ดานสงแวดลอม ไมเหน

ดวยมากทสดคอการดาเนนงานของสภาชมชนทาให

เกดมลพษในน าและอากาศ คดเปนรอยละ 92.46

ตามลาดบ

6. ปญหาอปสรรคในการดาเนนงานของ

สภาชมชน

ดานการดาเนนงานพบวาปญหาทเปน

อปสรรคตอการดาเนนงานกคอการดาเนนงานของสภา

1128

HMP4-13

ชมชนไมตอเนอง และสมาชกไมเขาใจขนตอนการ

จดทางบประมาณของแตละกลม สงผลใหการกาหนด

ของบประมาณเกนกวาการรบรองงบประมาณทตงไว

สงสาคญอกประการหนงนนกคอขาดการตดตอ

ประสานงานกนในระหวางสมาชกสภาชมชน

นอกจากนในประเดนของสมาชก ไมม

การออมเงน อนเนองมาจากปญหาทางเศรษฐกจและ

ก า ร ป ร ะ ก อ บ อ าช พ ห ลก ท ส ม า ช ก ม อ า ชพ เ ป น

เกษตรกรรม ซงทาใหไมมเงนชาระหนตามเปาหมาย

และสงผลใหไมมการจายเงนปนผลทเพมขน สารวย

(2531) ไดทาการศกษา กลมแมบาน เกษตรกร กบ

การพฒนาหมบาน: กรณศกษาหมบานสรางบ ตาบล

โพธศรสวาง อาเภอโพนทอง จงหวดรอยเอด พบวา

ชาวบานสวนใหญมฐานะทางดานเศรษฐกจตกตา ม

รายไดนอย รายไดของชาวบานขนอยกบการทานา ซง

ถอวาเปนอาชพหลก รายไดรองลงมา คอการทาไร ซง

ไดผลนอยมากเพราะชาวบานไมมททากน จะเหนวา

รายไดกบรายจายของเกษตรกรไมสมดลกบการดาเนน

ชวต การจดทาระบบบญชไมมตวเลขหรอจานวนเงนท

ชดเจนถกตองตรงกน ขาดความสมาเสมอไมตดตอ

ประสานงานอยางตอเนอง ดงนนการดาเนนงานของ

สภาชมชน จะตองมผแทนของสมาชกสภาทมความ

เขมแขงและประสานกบเจาหนาทอยางตอเนอง และ

สามารถนดประชมสมาชกเขารวมรบทราบปญหาและ

อปสรรคพรอมเสนอแนวทางแกไขใหไดอยางตอเนอง

และพฒนาชมชนใหเกดความสามคคกนและมความ

เขาใจซงกนและกนมากทสด

7. แนวทางการพฒนาการดาเนนงานของ

สภาชมชน

ผลจากการศกษาแนวทางการพฒนาการ

ดาเนนงานของสภาชมชน โดยใชวธการสนทนากลม

จากตวแทนหมบาน ซงเปนสมาชกสภาชมชนบานคา

ใหญ บานหนองหอย และบานนาแพง-เขานอย

หมบานละ 5 คน รวม 15 คน ผลการศกษา พบวา

ตวแทนสมาชกสภาชมชนสวนใหญใหขอเสนอแนะวา

การทางานในกลมสมาชกยงถอวามความสาเรจอยใน

ระดบด สอดคลองกบงานวจยของ สมนา (2543) ได

ศ ก ษ า บ ท บ า ท ท า ง ก า ร บ ร ห า ร ข อ ง ค ณ ะ

กร ร ม ก า รบ ร ห าร ท ม ผ ล ต อ ความ สา เ ร จ ใ น ก า ร

ดาเนนงาน กลมออมทรพยเพอการผลตในเขตอาเภอ

เมอง จงหวดขอนแกน พบวา บทบาททางการบรหาร

ของคณะกรรมการบรหารกลมออมทรพย เพอการผลต

ทประสบผลสาเรจอยในระดบดมาก และกลมออม

ทรพยเพอการผลตทมปญหาในการดาเนนงานอยใน

ระดบปานกลาง แตถาสมาชกเขาใจและเขารวมประชม

กนอยางตอเนองและสมาเสมอกจะทาใหการทางานม

ความพรอมเพรยงกน

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะในเชงนโยบาย

1.1 ธ.ก.ส. ควรสนบสนนโครงการ

หรอกจกรรมใหกบสภาชมชนโดยเพมงบประมาณ

สนบสนนในการดาเนนงานของสภาชมชน

1.2 ธ.ก.ส. ควรสนบสนนและจดใหม

การประชมแลกเปลยนความคดเหนของปญหาและ

อปสรรคในการดาเนนงานของสภาชมชนในแตละ

พนทเพอตอบสนองความตองการในการดาเนนงาน

ของสภาชมชน

2. ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

2.1 ศกษาแนวทางการพฒนาคณภาพ

ชวตของเกษตรกรภายหลงจากการเขารวมเปนสมาชก

สภาชมชน

2.2 ศกษ าบ ทบ าท การบ รห าร ขอ ง

คณะกรรมการสภาชมชนทสงผลกระทบตอการ

ดาเนนงานของสภาชมชน

เอกสารอางอง

กาญจนา ไชยพนธ. 2549. กระบวนการกลม.

กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

1129

HMP4-14

กรงเทพธรกจออนไลน. ม.ป.ป. เกษตรกรไทยหนพง

67.94%. คนเมอ 16 กรกฎาคม 2552, จาก

http://www.bangkokbiznew.com/home/deta

il/business/research/200907.

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร. 2551.

รายงานผลการดาเนนงานรอบปบญช2551.

เอกสารประกอบการประชมประจาเดอนของ

ธ.ก.ส.สาขาภเวยง จงหวดขอนแกน.

(เอกสารอดสาเนา).

ธระชน สขประเสรฐ. 2550. ปจจยทสงผลตอการ

ดาเนนงานของกลมออมทรพยเพอการผลต

กรณศกษากลมออมทรพยเพอการผลตใน

เขตเทศบาล ตาบลลานกระบอ อาเภอลาน

กระบอ จงหวดกาแพงเพชร. รายงาน

การศกษาอสระปรญญารฐประศาสนศาสตร

มหาบณฑต วทยาลยการปกครองทองถน

มหาวทยาลยขอนแกน.

พชรนทร นาคะประวง. ม.ป.ป. โลกาภวตนเกษตรกร

ไทย. คนเมอ 22 ธนวาคม 2551, จาก

http://www.doae.go.th/report/lpam/in5.htm

สมนา ปตณสนา. 2543. บทบาททางการบรหารของ

คณะกรรมการบรหารทมผลตอความสาเรจ

ในการดาเนนงานกลมออมทรพยเพอการ

ผลตในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน.

สารนพนธประกาศนยบตรบณฑต สาขาวชา

การจดการและการประเมนโครงการ บณฑต

มหาวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สารวย เดงขนทด. 2531. กลมแมบานเกษตรกรกบ

การพฒนาหมบาน:กรณศกษาหมบานสราง

บบลโพธศรสวาง อาเภอโพนทอง จงหวด

รอยเอด. สารนพนธประกาศนยบตรบณฑต

บณฑตอาสาสมครพฒนาชนบท บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สาเรง จนทรสวรรณ และสวรรณ บวทวน. 2548.

สถตสาหรบการวจยสงคมศาสตร. ขอนแกน

: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน.

เสร พงศพศ. 2548. บทความเรองเครอขาย. คนเมอ 21

กมภาพนธ 2553, จาก www.phongphit.com.

1130