Hà Nội, 8/2016

Hội thảo sốt rét dân di biến động Hà Nội

SỐT RÉT VÀ DÂN DI BIẾN ĐỘNG TRÊN THẾ GIỚI

Những năm 1990-2010 SR gia tăng 1 số vùng (đặc biệt Châu Phi)

do sự di dân đến những vùng đất khác vì kinh tế, xung đột...(Pim

Martens-2000)

Nguyên nhân TV cao ở đối tượng di dân (Thái, Sudan, Somali,

Rwanda, Congo)

SR gây nguy cơ mắc và TV cao nhất ở cộng đồng dân di cư của

Cambodia đến Thái lan , Mozambic đến Malawi, Ethiopia đến West

Sudan (HN Nam Phi-2003, Marcia Caldas de Castro)

SỐT RÉT Ở DÂN DI BIẾN ĐỘNG TẠI TÂY NGUYÊN

Việt Nam: Sốt rét giảm ở nhiều khu vực

Tuy nhiên sự gia tăng dân DCTD vào Tây Nguyên từ những năm

1990, dân đi rừng ngủ rẫy, giao lưu biên giới khó khăn trong quản

lý chính quyền và tiếp cận về y tế.

Nguy cơ lan truyền và tử vong cao ở các nhóm đối tượng này.

DI BIẾN ĐỘNG DÂN

Di cư trong nước ở Việt Nam bao gồm di cư lâu dài, di cư ngắn hạn (di cư tạm thời) hay di cư mùa vụ.

Số liệu cấp quốc gia và các dữ liệu có quy mô lớn về di cư trong nước ở Việt Nam chưa thống kê được đầy đủ về hai xu thế di cư tự do, di cư ngắn hạn và di cư mùa vụ.

DI BIẾN ĐỘNG DÂN

Dân di cư tự do: Dân di chuyển từ vùng này sang vùng khác để làm

ăn sinh sống không có sự cho phép của chính quyền địa phương

Phần lớn những người di cư trong nước vì lý do kinh tế không nằm

trong chương trình di cư của Chính phủ gọi là “người di cư tự do”

TT Giai đoạn 1994-1999 2004-2009

1 Di cư trong huyện 1.343.000 1.618.000

2 Di cư giữa các huyện 1.138.000 1.709.000

3 Di cư giữa các tỉnh 2.001.000 3.398.000

Di dân trong nước 1999-2009

Nguồn: -Ban chỉ đạo Tổng điều tra Dân số và Nhà ở Trung ương. Tổng điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam, năm 2009. Các kết quả chủ yếu. Hà Nội, 6-2010.

- Ban chỉ đạo Tổng điều tra Dân số và Nhà ở Trung ương. Tổng điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam, năm 1999. Các kết quả mẫu. NXB Thế giới . Hà Nôi, 2000.

TT Giai đoạn Số hộ Số dân DCTD bình quân Nguồn

1 1991-1995 160.000 Gia Lai online

2 1996-2000 90.000

3 2001-2002 20.000

4 2003-2004 4.000 CT*

5 2005-2008 9.551 40.782

* 12-11-2004, Thủ tướng CP Chỉ thị số 39/2004/CT-TTg “Về một số chủ trương giải pháp tiếp tục giải quyết tình trạng dân di cư tự do”

Dân di cư tự do vào Tây nguyên 1991-2008

DI BIẾN ĐỘNG DÂN

Ngũ rẫy: ngêi d©n lµm rÉy vµ ngñ l¹i t¹i nhµ rÉy qua ®ªm hoÆc nhiÒu ®ªm

vµo c¸c th¸ng mïa vô ®Ó tr«ng coi vµ b¶o vÖ hoa mµu.

Phân tích TVSR 2003-2012 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Tổng số TV SR 39 20 13 25 13 14 16 8 6 7

Đi rừng, ngủ rẫy 12 10 6 15 10 10 6 6 3 5

DCTD 9 1 1 2 2 1 3 2 2 0 TVSR ở dân di biến động 21 11 7 18 12 11 9 8 5 5

Tỷ lệ TV Dân di biến động

53.85 55.00 53.85

68.00

92.31

78.57

56.25

100.00

83.3371.43

0.00

25.00

50.00

75.00

100.00

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Khó khăn trong PCSR cho dân di cư tự do

Về chính quyền:

Mặc dù đã có một số biện pháp can thiệp nhưng số dân DCTD vẫn tiếp tục ồ ạt

vào các tỉnh Tây Nguyên

Về y tế:

Tiếp cận hệ thống y tế rất khó khăn vì:

Không được sự cho phép của chính quyền nên y tế rất khó thực hiện các biện

pháp.

Sống trong rừng sâu, giao thông khó khăn, chủ yếu đi bộ xa y tế vì vậy nếu được

phép họ cũng khó có điều kiện tiếp cận.

Kinh tế còn khó khăn.

Khó khăn trong PCSR cho dân đi rừng ngủ rẫy

Tường vách nhà rẫy sơ sài khó đạt hiệu quả khi phun

Phun tồn lưu hoá chất tại nhà, nhưng họ không ở nhà mà đi ngủ

trong rẫy và trong rừng.

Thói quen không ngủ màn tại nhà rẫy .

Tỷ lệ nhận thuốc tự điều trị thấp, Sử dụng thuốc tự điều điều trị

không đủ liều

Khi bị SRAT vận chuyển, cấp cứu rất khó khăn, tử vong cao.

PHÒNG CHỐNG SỐT RÉT CHO DÂN DI CƯ TỰ DO

1. Điều tra thực trạng khu vực người dân di cư tự do định cư

Lập bản đồ các khu vực có dân di cư tự do

Thông kê dân di cư tự do

Khảo sát một số đặc điểm dân di cư tự do

Một số đặc điểm dân DCTD TÂY NGUYÊN

1. Dân tộc : Cao Lan, Dao, Mông, Mường, Nùng, Tày, Thái. H’Mông chiếm tỷ

lệ cao nhất.

2. Tôn giáo, phần lớn là Tin lành, một ít Công giáo. (Đak Lak, đến năm 2006

có 17.232 người Mông DCTD, có 13.957 người (81%) theo đạo Tin lành.

3. Địa bàn xuất cư: Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang, Bắc

Giang, Lai Châu, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Lào Cai, Thanh Hóa, Quảng Ninh.

Hoạt động di cư tự do 4. Trên thực tế cuộc di cư được thực hiện một cách khá chặt chẽ theo một quy

trình nhất định với những bước đi cụ thể.

Căn cứ thông tin từ người khác hoặc từ sự phong phú tài nguyên của Tây

Nguyên, là địa bàn nhập cư chủ lực.

Thực tế sau xây dựng KTM 1975-1998, tài nguyên đất, rừng đã được khai thác,

dân số tăng >4,5 triệu.

Sức chứa Tây Nguyên có hạn, khả năng thu nhận người DCTD trong hoạt động

nông-lâm nghiệp không còn nữa.

Là trở ngại lớn cho dân DCTD trong việc ổn định và phát triển

Cư trú và hoạt động kinh tế 5. Địa bàn cư trú : giữa rừng già, vùng sâu, vùng xa, lý do chính là có rừng

già để lấy gỗ, làm nương rẫy, có thú rừng và để tránh sự kiểm soát của

chính quyền.

6. Hoạt động kinh tế : phá rừng để làm nương rẫy, lấy gỗ để bán, săn bắn thú

rừng để lấy thịt (Vi phạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng, Luật Bảo vệ Môi

trường, Luật Bảo vệ và Phát triển động vật hoang dã), nhưng lại diễn ra

hàng ngày và càng tăng, khó kiểm soát, khi tinh vi, khi táo bạo.

CÁC HUYỆN CÓ DÂN NHẬP CƯ TỰ DO

DAK LAK, DAK NÔNG 2001 - 2003

XÃ DAK R MANG 2. 257 DÂN DCTD

Đặc điểm hành chính và y tế tại các cộng đồng dân DCTD T YÕu tè Céng ®ång d©n Quảng Sơn Céng ®ång d©n Dak R Mang

1 Giao th«ng Đường ®Êt nhá trong nói rõng, cã thÓ ®i bé, xe m¸y nhng khã khăn

Đường ®Êt nhá trong nói rõng, cã thÓ ®i bé, xe m¸y nhng khã khăn

2 Côm d©n c R·i r¸c, xa nhau, mçi côm khoảng 85-110 d©n tËp trung thµnh 17-20 hé

C¸c côm d©n xa nhau mçi côm 80-120 d©n, 16-20 hé

3 Nhµ ë Nhµ t¹m, v¸ch tre, gç rÊt s¬ sµi. Nhà tạm bợ vách gỗ, hoặc tre sơ sài.

4 Sinh cả nh Rừng, tre nứa, có suối nhỏ Rừng, tre nứa, suối nhỏ.

5 Tiếp cận y tế

Khó tiếp cận được, giao thông khó khăn, xa cơ sở y tế đến 30 km

Khó tiếp cận được, giao thông khó khăn, xa cơ sở y tế đến 25 km

6 Y tế Không có nhân viên y tế. Mỗi cụm dân cư thường có 1 lang y.

Không có nhân viên y tế. Mỗi cụm dân cư thường có 1 lang y.

7 Chính quyền

Cụm trưưởng do dân bầu tự bầu. Có 1 cụm trưởng dân tự bầu.

Kiến thức về sốt rét và ngủ màn của dân DCTD

Chỉ số điều tra Quảng Sơn,

(n=78 hộ) Dakrmang

(n=81) Tổng

% % % Nguyên nhân gây bệnh sốt rét Không biết 71,79 75,31 73,58

Nguyên nhân lây truyền bệnh sốt rét

Muỗi đốt 53,85 59,26 56,60

Nằm ngủ trong màn 54,68 51,56 53,10

2, Áp dụng các biện pháp PCSR cho dân di cư tự do

Về phòng chống vector

Cấp màn cho người dân

Phun tồn lưu ở nhà dân khi có điều kiện

Về quản lý bệnh nhân

Nhân viên y tế cụm dân cư : Đào tạo cho người tại chỗ

Tập trung quản lý của E 720: tham gia hoạt động sản xuất

Về Truyền thông

Truyền thông giáo dục sức khỏe: chủ yếu truyền thông trực tiếp

PHÒNG CHỐNG SỐT RÉT CHO DÂN NGỦ RẪY

1. Quản lý và theo dõi người đi rừng ngủ rẫy

ĐIỂM SỐT RÉT (MALARIA POST)

Trạm y tế xã Dak Ngo

ĐIỂM SỐT RÉT - MALARIA POST

Thôn Phi La Te

Thử máu phát hiện mắc bệnh sốt rét

Truyền thông giáo dục sức khoẻ phòng chống sốt rét

Theo dõi bệnh nhân sốt rét tại cộng đồng

Điểm sốt rét - Malaria post

Huyện Krong Pa-Gia Lai

Huyện Tuy Đức-Đak Nông

NHẬN XÉT VAI TRÒ ĐIỂM SỐT RÉT 1. Theo dõi tình hình dân di biến động:

Thu thập danh sách hộ gia đình, số người đi rừng, ngủ rẫy.

Theo dõi địa điểm ngủ rẫy và đi rừng của người dân

Theo dõi màn có trong dân

2. Truyền thông giáo dục sức khỏe:

Chủ yếu tại hộ gia đình

Vận động người dân ngủ trong màn

3. Thử máu phát hiện mắc sốt rét:

Bước đầu phát hiện được một số BNSR tại cộng đồng

4. Theo dõi BNSR tại cộng đồng

Theo sự hướng dẫn của Trạm y tế xã

2. Cấp thuốc tự điều trị

Mục đích : Hạ tỷ lệ SRAT và tử vong do sốt rét

Tuyến xã cấp thuốc tự điều trị

Có hướng dẫn và theo dõi người nhận thuốc tự điều trị

28 28

Nhận Arterakin

Sử dụng

76%

50%

2. Phòng chống muỗi sốt rét cho người dân ngủ rẫy

Cấp võng có bọc võng

Sử dụng kem xua

Phun tồn lưu ở nhà dân khi có gia tăng và điều kiện

Huyện Krong Pa-Gia Lai

3. XÂY DỰNG HỆ THỐNG PANO TRUYỀN THÔNG

GIÁO DỤC PCSR CHO NGƯỜI NGỦ RẪY

GIẢM TỬ VONG SỐT RÉT ĐẾN 2015

1823

2153

1604

566420459

633762

514508626668

949

1645

1334

1777

1314

519

332231

133 13376714161343 3976118

14314411920

13 25

0

500

1000

1500

2000

2500

76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

32

Không còn sốt rét ở Việt Nam vào năm 2030