Honako hauek hartu dute parte proposamen didaktiko hau egiten · ariketak etapan zehar apurka-apurka sekuentziatuz. Ekintzailetzaren . kultura Pentsamendu-estrategiek ikasten ikasteko

Honako hauek hartu dute parte proposamen didaktiko hau egiten:

• Egileak: Josune Angoitia, Marijo Zenitagoia.

• Edizioa: Gontzal Fontecilla.

• Hizkuntza-arduraduna: Jabier Etxeberria.

• Diseinua eta grafikoak: Patricia G. Serrano, Marta Gómez eta Paz Franch.

• Ilustrazioaka: Lluís Farré.

• Maketazioa: Encarna Miranda.

• Edizio grafikoa: Beatriz Gutiérrez.

• Argazkiak: AGE fotostock (Ton Koene), Agencia EFE (Enrique Contla, Keystone Pictures USA/ZUMAPRESS, Kiko Delgado, Mariano Cieza Moreno, Orlando Barría, PETE MARO-VICH, PHOTOPQR/MAXPPP, WILL OLIVER), Alamy/Cordon Press (GL Archive, Jeff Gilbert, Keystone Press, Pictorial Press Ltd), Anayaren Artxiboa (Candel, C.; Canto, M.; Cosano, P.; Cruz, M.; Enríquez, S.; García Pelayo, Á.; Hernández Moya, B.; Lacey, T.; Leiva, Á.; Le-zama, D.; Martin, J.; Martín, J.A.; Martínez, C.; Muñoz, M.; Osuna, J.; Padura, S.; Peña Tejera, G.; Peñuela Py, E.; Pozo, M.; Quintas, D.; Ramón Ortega, P. - Fototeca de España; Sanguinetti, J. A.-Fototeca de España; Sánchez, J.; Valls, R.), Dreamstime (Natalya Vilman, Nomadsoul), Istock/Getty images (AaronAmat, Adie Bush, Andrei_Andreev, axeiz77, cfu288, Eggeeggjiew, ElenaMedvedeva, FamVeld, Frédéric Michel, FS-Stock, ian600f, IPGGutenbergUKLtd, Jag_cz, merc67, Mimadeo, pjhpix, Prykhodov, RoterPanther, Serg-did, Stefanamer, wfnc_educ, wip-studiolublin, ZavgSG), 123RF (Anton Gvozdikov, BlueO-range Studio, bowie15, Budabar, Cathy Yeulet, Chris Van Lennep, Goran Bogicevic, Ima-gecom, Imtmphoto, Kamil Macniak, Mikhail Mandrygin, Mykhailo Shcherbyna, Natalia Volkova, Oksana Mironova, Olena Kachmar, Olesyash, Paolo De Santis, Pavel Boruta, Thoermer, Viktoriia Borysenko, Volodymyr Melnyk, Wavebreak

Eskerrak: Yanira Trapero Rodríguez, Alejandra García Castellano, Hugo Robles Rodrí-guez, Alberto Abad Álvarez, Juan Francisco Aycart, Rebeca Grundman eta Andrea Barrio Castro.

Gure liburuek zorrotz aukeratzen eta erabiltzen dituzte edukiak, hizkuntza eta hizkuntza, genero, kultura edo iritziagatiko bereizkeriarik ez egoteko.

Anaya/Haritzak Lehen Hezkuntzarako duen hezkuntza-proiektua da.

P I E Z ZP I Z A

AE

© Edizio oso honena: GRUPO ANAYA, S.A., 2020 - Juan Ignacio Luca de Tena, 15 - 28027 Madrid.

Eskubide guztiak gordeta. Legeak lan honen edukia babestu eta espetxe-zigorrak edota isunak eta kalte-galeren ondoriozko kalte-ordainak ezartzen ditu honako hauentzat: edozein literatura-lan, artelan zein zientzia-lan, edo horren eraldaketa, interpretazioa edo gauzapena (edozein euskarritan finkatuta edo edozein eratan komunikatuta), oso-osorik edo zati batean, baimenik gabe erreproduzitu, plagiatu, banatu edo komunikatzen dutenentzat.

AurkibideaAurkibidea

Hitz eta jolas ................................................................................................. 10

Hitz eta jolas ........................................................................................................... 35

11

11

Piezaz Pieza ......................................................................................................................................................... 4

Lehen Hezuntzarako materialak ......................................................................................... 8

Proposamen didaktikoa

Baliabideak

DEMODEMO

DEMODEMO

4

Piezaz Pieza proiektuak, Anaya/Haritzaren ohiko curriculum-zehaztasunean oinarrituz, hau eskaintzen du: irakasleek eta ikasleek protagonismo ahalik eta handiena edukitzeko moduko proiektu bat, konpetentzietan oinarrituriko metodologia baten bidez. Metodologia horrek bat egiten du ikasleen hurbileko errealitate pertsonalarekin eta sozia- larekin; gainera, jakin-mina sortzen du, eta erronka motibagarriak diren ariketa eta lan emozionalak planteatzen ditu; erronka horietan oinarrizko bi elementu nabarmentzen dira: ikertzea eta eginez ikastea. Hori guztia lortzeko, edukiak modu koherentean eta koordinatuan sekuentziatu dira, ikasgai guztietan eta etapa osoan.

Ikuspegi horretan oinarrituz, eta modu malguan, proiektuak aukera ematen du hauek erabiltzeko: metodologia aktiboak, lankidetzako estrategiak, eta zirrarak kudeatzeko eta ekintzailetza garatzeko trebetasun pertsonalak eta sozialak; berdintasunaren eta inklu- sioaren aldeko apustua ere egiten du. Halaber, lehentasunezkoa da pentsamendu-estrategiak sortzen dituzten metodologiak proposatzea, ikasleek beren ikaskuntzak buruan gordetzeko, gogoratzeko, aztertzeko eta balioesteko.

Hizkuntza-komunikazioko konpetentzia funtsezkoa da inguruko mundua ulertzeko ezaguerak izateko eta bizikide- tzarako trebetasunak garatzeko. Beraz,

Konpetentzietan oinarrituriko

ikaskuntzan euskarritzen den proiektua

P I E Z ZAP I Z AE

5

Piezaz Pieza proiektuak Hizkuntza Plan antolatu eta sekuentziatu bat dauka; plan horretan, ikasgai guztiek hartzen dute parte, modu koordinatuan, eta, horrela, ikasleek errazago lortuko dituzte gauzak ulertzeko eta ahoz nahiz idatziz adierazteko behar diren trebetasunak.

Ebaluazioari dagokionez, eta kalifikaziotik harago joanez, funtsezkoa da ikasleek autoebaluazio-estrategiak garatzea, bai ikaskuntzei buruz hausnartzeko, bai izandako aurrerapenak, lorpenak eta zailta- sunak aztertzeko, balioesteko eta agerian jartzeko.

Zeharka, etapako ikasgai eta maila guztietan, IKTek sustaturiko konpeten- tziek oinarri hauek dituzte: lanen planifikazioa, kudeaketa eta garapena; Sareko komunikazioa eta lankidetza, eta teknologien zentzuzko erabilera, betiere familien laguntzaz.

Piezaz Pieza proiektu malgua da; benetako protagonistak irakasleak eta ikasleak dira, eta, protagonismo horren bidez, estrategiarik egokienak garatzen dira konpetentzietan oinarrituriko ikaskuntzak lortzeko.

Piezaz PiezaDena lotuta duen proiektua

6

Hauek dira proiektuaren zutabeak:

Zutabeen gainean, funtsezko 8 pieza eraikitzen dira,

eta horiek, malgutasunez, ondo lotuta daude Lehen Hezkuntza osoko ikasgai guztiekin.

Motibazioa

Inklusioa

Berdintasuna

FamiliaMalgutasuna

Konpetentzietan oinarrituriko ikaskuntza

Zeregin zirraragarriak

Metodologia aktiboak

Proiektu koordinatua eta kohesionatua

P I E Z ZP I Z A

AE

Curriculum-zehaztasuna

7

Funtsezko gakoak

Erronketan oinarritzen den ikaskuntza gaur egungo metodologiarik motibagarrienetako bat da. Konpe- tentzietan oinarrituriko ikaskuntzan euskarritzen da, eta zentzu praktikoa ematen die eskuraturiko ezaguerei; izan ere, ezaguerok ikasleen eremu hurbilarekin lotzen ditu.

MetodologiaMetodologia

Ikasgai guztietan antolatuta, sekuentziatuta eta integratuta dago; lagungarria da ahozko eta idatzizko trebetasunak garatzeko, baita hizkuntza erabiltzearekin zerikusia duten alderdiak ikasteko ere.

Hizkuntza-planaHizkuntza-plana

Ekintzailetza-trebetasunak sustatzen ditu, hiru dimentsioetan: pertsonala, soziala eta produkziokoa. Zeharka sustatzen ditu ikasgai guztietan, ariketak etapan zehar apurka-apurka sekuentziatuz.

Ekintzailetzaren Ekintzailetzaren kulturakultura

Pentsamendu-estrategiek ikasten ikasteko konpetentzia sustatzen dute; gainera, lagungarriak dira ikasleak beren buru barruko prozesuez jabetzeko eta jokabide zuhurra eta kritikoa izateko.

Pentsamenduaren Pentsamenduaren garapenagarapena IKTak honetarako erabiltzen dira:

informazioa lortzeko, aukeratzeko eta helburu jakin baterako erabiltzeko; herritartasun digitala garatzeko, eta lanak planifikatu, kudeatu eta egiteko konpetentziak lantzeko. Ikaskuntzarako eta ezaguerarako teknologiatzat (IETak) erabiltzen dira.

IKTakIKTak

Eskaintzen diren estrategien bidez, ikasleek parte hartuko dute beren ikaskuntzaren ebaluazioan. Hain zuzen ere, «zer ikasi duten» eta «nola ikasi duten» aztertuko dute; aldi berean, portfolioa eta balioespen objektiboa egiteko beste tresna batzuk ere erabiliko dituzte.

EbaluazioaEbaluazioa

Ikaskuntza-egoera sekuentziatuak eskaintzen ditu, ikasleen hazkunde pertsonala eta soziala kontuan hartzen duten ikasgai guztietan; ikasleak, horrela, beren eta gainerakoen zirrarez jabetu, eta gai izango dira zirrarok ulertzeko eta kontrolatzeko.

Hezkuntza Hezkuntza emozionalaemozionala

Lankidetza-teknikak aplikatzea ona da ikasleek parte hartzeko, ikasteko eta ardura izateko; horrela, komuni-kaziorako eta lankidetzarako gaita-sunak sortzen dira.

Lankidetzako Lankidetzako ikaskuntzaikaskuntza

Euskara

Lehen Hezkuntza

ZII

EE Z

AA

PP Z

Baliabideak

4

Eusk

ara

8

Euskara


Lehen Hezkuntza

ZII

EE Z

AA

PP Z

Eusk

ara

EuskaraEuskaraLiburuakMaila bakoitzerako liburu bat, konpetentzietan oinarrituta, ikasitakoa aplikatzeko. Liburuak hiruhilekotan daude antolatuta, eta hamabi unitate dituzte guztira. www.anayaharitza.es webgunean liburuko audio guztiak aurkituko dituzu.

IkaslearentzakoIkaslearentzakomaterialamateriala

Proiektuaren gakoak(Irakaslearen webgunean eskuragarri)

Materialak honako hau azaltzen du, modu erraz eta praktikoan: proiektuaren gako didaktiko guztiak, helburuak, oinarri pedagogikoak, gakoek etapa osoan duten segida, haiei lotutako teknikak eta egiturak, etab.

Proposamen didaktikoakBalio handikoak dira irakaskuntza-ikaskuntza prozesua bideratzeko eta aberasteko. Ikasliburuaren orrialdeak ageri dira, irakasleak edukiak hobeto aplikatzeko. Halaber, ariketen soluzioak dituzte, baita proiektuaren gakoak aplikatzeko iradokizunak eta beste baliabide asko ere.

Baliabideak Unitate bakoitzerako, aniztasuna lantzeko fitxak daude (edukiak indartzeko eta sakontzeko), baita ebaluatzeko fitxak ere. Gainera, www.anayaharitza.es webgunean, baliabide gehiago aurkituko dituzu.

Irakaslearentzako materialaIrakaslearentzako materiala

Euskara

Lehen Hezkuntza

ZII

EE Z

AAP

PZ

Baliabideak

Eusk

ara


Euskara

ZII

EE Z

AA

PP Z

Lehen Hezkuntza

Eusk

ara

EuskaraLehen Hezkuntza

ZII

EE Z

AA

PP Z


ZII

EE Z

AA

PP Z

Eusk

ara

? @

Eusk

ara


ZII

EE Z

AA

PP Z

Eusk

ara


ZII

EE Z

AA

PP Z

1Euskara

Eusk

ara Lehen Hezkuntza

ZII

EE Z

AA

PP Z

Maila bakoitzerako

Lehen Hezkuntza

Proiektuaren gakoak

ZII

EE Z

AA

PP Z

9

KoadernoakMaila bakoitzeko hiru koaderno, konpetentzietan oinarrituta. Testuinguru motibagarriak dituzte, ikasitako edukiak berrikusteko. www.anayaharitza.es webgunean ariketa guztien soluzioak aurkituko dituzu.

Ikasgelako materiala Euskara 1: Ortografia-arauen orriak Ahozko adierazpenerako orriak Alfabetoa

Euskara 2:Ikasgelako liburutegiko fitxategiaAlfabeto-frisoaOrtografia-arauen orriak

Euskara 3:Ipuinen kutxaHorma-irudiak:• Ortografia-arauak• Aditz trinkoak eta laguntzaileak

Euskara 4:Ortografia-bingoa Horma-irudiak:• Ortografia-arauak• Aditz trinkoak eta laguntzaileak

Euskara 5:Ortografia-bingoaHorma-irudiak:• Deklinabidea• Aditz laguntzailea

Euskara 6:Literatura-egutegiaHorma-irudiak:• Ortografia-arauak• Aditz trinkoak eta

aditz laguntzailea

Pr

oiek

tu d

igita

la Ikaslearen eta familiaren webgunea www.anayaharitza.es webgunean hainbat baliabide aurkituko dituzu: ariketa interaktiboak, ikasleen eta familien intereseko informazioa, etab.

Liburu digitalakMaila bakoitzerako, ikaslearen liburua duen liburu digitala; baliabide digitalak eta proposamen didaktikoa ere baditu. Hirugarren mailatik aurrera, edukiak IKTen bitartez lantzeko eta sakontzeko liburu digital bat ere izango du ikasleak.

Webguneko baliabideak

Proiektuaren

programazioa eta

dokumentazioa

Proposamen

didaktikoa

Proba idatzien

sorgailua

Piezaz Pieza

Lehen Hezkuntza

• Unitate bakoitzerako baliabideak

Baliabide-bankua

Euskara

9

Irakaslearen webgunea www.anayaharitza.es webgunean honako material hauek aurkituko dituzu maila bakoitzerako:

• Programazioa eta proiektuari buruzko dokumentuak.

• Proposamen didaktikoa; aniztasuna lantzeko eta ebaluatzeko fitxak ditu, bertsio inprimagarrian.

• Proiektuaren gakoak.

• Baliabide-bankua; honako baliabide hauek ditu:

– Hizkuntza-proiektua.

– Jolastuz ikasi (jolasaren bidez ikasteko).

– Irakurritakoaren ulermena lantzeko irakurgaiak (3. mailatik aurrera).

– Unitate bakoitzerako baliabideak: IKTak erabiltzen ikasteko fitxak (herritartasun digitala)…

– «Ikasi dudana antolatu», «Portfolioa» eta «Ikasteko» atalen bertsio inprimagarria (3. mailatik aurrera).

Euskara

5

ZER EGINGO DUT?METODOAREN GAKOAK AURKIBIDEA LAGUNTZA

www.anayaharitza.es

ERANSKINAK

6

ZII

EE Z

AA

PP Z

Koadernoa 1Euskara

Lehen Hezkuntza

5

ZII

EE Z

AA

PP Z

Koadernoa 1Euskara

Lehen Hezkuntza

ZII

EE Z

AA

PP Z

Koadernoa 1Euskara

Lehen Hezkuntza

1

ZII

EE Z

AA

PP Z

Koadernoa 1


2

ZII

EE Z

AA

PP

Z

Koadernoa 1


3

ZII

EE Z

AA

PP Z

4Koadernoa 1Euskara

Lehen Hezkuntza

Hitz eta jolasHitz eta jolas11

10

SarreraSarreraUnitatearen aurkezpenaLehen Hezkuntzako bosgarren mailan gaude. Ikasturte-ko lehen unitate honetan, hainbat eduki biltzen dituen erronka proposatuko diegu ikasleei: hiztegi bat sortzea. • Unitatearen hasierako irakurgaia Antonio de la Fuente

idazlearen antzerki-testu dibertigarri bat da. Hitz-lapur batek herrian sortutako egoera dibertigarriak kontatzen ditu tes-tuak. Ikasleek gozatzeko aukera izango dute, eta unitatearen ardatza izango den gaiarekin lotzeko ere: hitzekin, alegia.

• Ikasi hitzak atalean lotura egingo dugu hasierako irakur-gaiarekin eta unitateko hainbat edukirekin. Hitz bitxiak ikusiko ditugu; hau da, osaeran, itxuran, esanahian edo jatorrian bereziak diren hitzak. Horrela, ikasleen lexiko-jakintza sakonduko dugu.

• Ahozen, ahozko komunikazioari buruz mintzatuko gara. Aurreko mailetan ikasitakoa kontuan hartuz, ahozko komu-nikazioaren ezaugarrietan sakonduko dugu: egokitasuna, gorputz-keinuak egitea… «Adierazpenaren txokoa» atalean, hain zuzen, gorputz-keinuen garrantziaz hausnartuko dugu.

• Idatziz atalari dagokionez, «Ahoz» atalari emango diogu jarraipena. Oraingoan, baina, idatzizko komunikazioa-ren ezaugarrietan jarriko dugu arreta. Mugikorretako hizkerari ere tarte handia egingo diogu.

• Unitateko Lexikoa atalean, aurreko mailetan ikasitakoa berrikusi eta sakondu egingo dugu. Ohiko kontzeptuez (gida-hitza, hiztegi-sarrera eta adiera) gain, laburdurak aurkeztuko ditugu.

• Ortografian puntuazio-markak lantzeko lehen unitateari helduko diogu. Hain zuzen ere, unitate honetan pun-tua eta bi puntuak berrikusi, eta horiek modu zuzenean erabiltzeko ariketak planteatuko dira.

• Gramatika atalean jarraipena emango diogu «Ahoz» eta «Idatziz» ataletan ikasitakoari. Alde batetik, komu-nikazioa aurkezten da, kontzeptu gisa; bestetik, komu-nikazioa egoteko beharrezkoak diren bost elementuak ere aurkezten dira. Hitzezko komunikazioaren eta hitzik gabekoaren arteko desberdintasunak ere lantzen dira.

• Literatura atalean, hiru literatura-generoak aurkezten dira: narrazioa, lirika eta antzerkia. Literatura-generoen ezaugarriak azalduko dira, handi-handika bada ere.

• Unitatearen amaierako orrialdeetan, ikasitakoa antola-tzeko eta berrikusteko aukera izango dute ikasleek, baita edukiok eguneroko bizitzan duten aplikagarritasunari buruz hausrnartzeko ere.

Baliabideak eta materialakAnaya/Haritza argitaletxeak honako material osagarri hauek eskaintzen ditu 5. mailako ikasleek unitate honetako edu-kiak indartzeko eta sakontzeko:

• «Irakurgaia» ataletako audioa, www.anayaharitza.es webgunean.

• Liburuaren osagarri diren hiru lan-koadernoak.

• Proposamen didaktiko honetan jasota dauden metodologia- iradokizunak, ariketa osagarriak eta mota guztietako baliabideak.

• Fotokopiatzeko baliabideak: hasierako ebaluazioa, indar-tzeko eta sakontzeko fitxak eta unitatearen ebaluazioa.

• Irakurritakoaren ulermena lantzeko testuak, www.anayaharitza.es webgunean.

• Aditzak lantzeko fitxak, www.anayaharitza.es webgunean.

• Liburu digitala: unitateko edukiak indartzeko eta sakon-tzeko baliabide digitalak.

• Baliabide-bankua, www.anayaharitza.es webgunean.

• Lehen Hezkuntzara egokitutako Lehen Hiztegia, VOX eta Anaya/Haritza argitaletxeena.

• Ikasgelako materiala.

Bibliografia– Antonio de la Fuente, El ladrón de palabras. Ed. de la

Torre. – Alaitz Olaizola, Autobusaren zain. Erein.– Juan Kruz Igerabide, Ur: erori nahi ez duen tanta. De-

nonartean. – Antton Kazabon, Momolo. Ibaizabal

Beste baliabide batzuk – www.euskaltzaindia.eus (Euskaltzaindiaren Hiztegi Batua).

Ikasturte-hasierarako iradokizunak

• Ikasturte eta ziklo berria izanik, irakasleak aukera paregabea du ikasleen itxaropenak, zalantzak, beharrizanak eta nahiak identifikatzeko. Izna ere, gogoan izan behar da ikasleek aurreko mailetan ikasitako eduki asko berrikuiko dituztela.

• Irakasleak orri zuri batean honako hau idazteko eskatuko die ikasleei: nola ikusten duten beren burua ikasturte honen hasieran. Horrela, irakasleak ikasleen egoera ho-beto ulertzeko tresna bat izango dute.

11

Unitateko edukiak Konpetentzia orokorrak

Konpetentzia espezifikoak

Hasierako orrialdeak– Hasierako egoera– Erronka– Amaierako produktua

KKKDIIK

GKEBJ

KHLKZKMK

AKPI

Ko

mu

nik

azio

a

Irakurgaia– Narrazio-testua: Hitz lapurra

KKKDIIK

KHLK

Ikasi hitzak– Hitz bereziak KKKD KHLK

Ahoz– Ahozko komunikazioa

KKKD IIK

GKEBJNEK

KHLKGKGZMKGH

Idatziz– Idatzizko komunikazioa

KKKDIIK

GKEBJNEK

KHLKTK

Hiz

kun

tza

Lexikoa– Hiztegia

KKKDIIK

NEKAKIJ

KHLKMK

Ortografia– Puntuazio-markak (I): puntua; bi

puntuak

KKKDIIK

AKIJKHLK

Gramatika– Komunikazioaren elementuak

KKKDIIK

GKEBJ

KHLKGKGZMKGH

Lite

ratu

ra

– Literatura-generoak KKKD

IIKGKEBJ

KHLKGKGZMKGH

Am

aie

rako

o

rria

lde

ak – Zer ikasi dudan– Nola ikasi dudan– Nola sentitu naizen

KKKDIIK

NEKAKIJ

KHLKTK

• KONPETENTZIA OROKORRAK. Ikasten ikasteko konpetentzia: pentsatzen jakitea eta ikastea (IIK); Norberaren ekimenerako konpetentzia: egiten eta ekimenez jokatzen jakitea (NEK); Gizarterako konpetentzia: elkarrekin bizitzen jakitea (GKEBJ); Autonomiarako konpetentzia: izaten jakitea (AKIJ); Komunikazio-konpetentzia eta konpetentzia digitala: komunikatzen jakitea (KKKD).

• KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK. Gizarterako konpetentzia: gizarte-zientziak (GKGZ); Komunikazio-, hizkuntza- eta literatura-konpetentzia: hizkuntza eta literatura (KHLK); Matematikarako konpetentzia: matematika (MK); Zientziarako konpetentzia: naturaren zientziak (ZK); Teknologiarako konpetentzia: teknologia (TK); Arterako konpetentzia: musika eta dantza (AKMD); Arterako konpetentzia: plastika eta ikus-entzunezko adierazpena (AKPI); Motrizitaterako konpetentzia: gorputz-hezkuntza (MKGH).

Edukiak eta konpetentziakEdukiak eta konpetentziakHizkuntza-proiektua• Antzerki-testua irakurri• Mezuak idatzi,

mugikorretako hizkera erabiliz

Pentsamenduaren garapena• Aukerak• Zer dela eta diozu hori?• «Ikasi dudana antolatu»:

mapa hierarkikoa

Lankidetza• 1-2-4• Zalantza-zakua

Hezkuntza emozionala• Kontzientzia emozionala:

oinarrizko zirrarak identifikatu, norberarenak eta gainerakoenak.

Ekintzailetza• Nire indarguneak eta

ahuleziak (dimentsio pertsonala).

IKTak• Audioak• Ariketa interaktiboak• «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi»

atalak• Irakurketa-fitxa

Ebaluazioa• Zer ikasi dut?• Zertarako balio dit ikasitakoak? • Koebaluazioa

Hemen aurkituko dituzu garatuta gakoei lotutako teknikak:

Piezaz Pieza. Proiektuaren gakoak.

Funtsezko piezakFuntsezko piezak

Irudiarekin jolastu Irudian hamaika urteko neska-mutiko talde bat ageri da, talde- lanean. Unitatean erronkari lotutako jarduerak egiten ari dira: hizte-gian hitzak bilatzen, hiztegia sortzeko beharrezkoak diren kartoi mehe zatiak mozten eta itsasten… Irudiari ahalik eta etekinik handie-na ateratzeko, hainbat galdera egingo dizkiegu ikasleei:

• Zenbat neska-mutiko daude marrazkian?

• Non daude eta zertan ari dira?

• Zer material erabiltzen ari dira?

• Zer ote da neska betaurrekodunak esku artean duen liburua?

Gero, irudian ageri denari buruzko hipotesiak egin daitezke: zer lan egiten ari diren, ikasleak ondo pasatzen ari diren, lan zaila ote den… Irudiaren ezkerreko aldean, zutik dauden bi neska-mutikoei buruz ere galdetuko diegu: jakin-minez ari dira neska betaurrekodunari be-gira. Zergatik ote? Jakin-mina izatea ikasteko ezinbesteko osagaia dela azalduko diegu ikasleei. Halaber, inoiz horrelako talde-lanik egin duten ere galdetuko diegu.

Erronkaren segida

1 Hizkuntza bakoitzak milaka hitz ditu,

eta ezinezkoa da denak ezagutzea. Baina, zenbat eta hitz gehiago jakin,

orduan eta errazago azalduko ditugu ideiak eta iritziak.

Gainditu dudala erakusteko... hiztegiarekin jolastuko naiz

Erronka gainditzeko... ikertu eta ikasi

Irakurgaia: Hitz-lapurra

Ahozko komunikazioa

Idatzizko komunikazioa

Hiztegia

Puntuazio-markak (I): puntua; bi puntuak

Komunikazioaren elementuak

Literatura-generoak

1

Urra

tsa

2

Urra

tsa

3

Urra

tsa

Erronka bat

dugu zuretzatIkertuko duzu zenbait hitz

ezezagunen esanahia?

Hitz eta jolas

Hitz ezezagunak bilatuko ditugu hiztegian.

Hitzen txartelak prestatuko ditugu.

Hitz ezezagunen esanahia aurkituko dugu.

Hiztegia egingo dugu. 4Urra

tsa

8

12

Beste ikasturte bat hasi da: Lehen Hezkuntzako bosgarren maila. Ikasleek ondo jakin behar dute ikasturteak hainbat erronka ekarriko dituela, na-gusiagoak direla, eta lana gogotik egin beharko dutela. Ezer baino lehen, unitatearen izenburuari arretaz begiratzeko eskatuko diegu ikasleei: «Hitz eta jolas». Gero, hitz-joko hori inoiz entzun duten eta zer iradokitzen dien galdetuko diegu. Unitatearen ardatza, hain zuzen ere, hitzak izango dira. Hasierako irakurgaiaren protagonista hitz-lapur bat da, «Ikasi hitzak» atalean hitz bitxiak ikasi, eta «Lexikoa» atalean hiztegiaren ezaugarri nagusiak berrikusi eta sakonduko ditugu.

Has gaitezen

Hasierako egoera laburbildu

Erronka proposatu Nola gainditu erronka? Nola erakutsi gainditu dudala?

Hizkuntza bakoitzak milaka hitz ditu, eta ezinezkoa da denak ezagutzea. Baina, zenbat hitz gehigo jakin, orduan eta erra-zago azaduko ditugu ideiak eta iritziak.

Ikertuko duzu zenbait hitz eze-zagunen esanahia?

Erronka gainditzeko, urrats hauek egin behar-ko ditugu:

1. Hitz ezezagunak bilatuko ditugu hiztegian.

2. Hitzen txartelak prestatuko ditugu.

3. Hitz ezezagunen esanahia aurkituko dugu.

4. Hiztegia egingo dugu.

Erronka gaindituko dugu, baldin eta…

• Hitz ezezagunak hiztegian bilatzen baditugu.

• Aukeratu ditugun hitzen txartelak presta-tzeko gai bagara.

• Beste talde batek proposatutako hitzen esanahia aurkitzen badugu.

• Denon artean ikasgelako hiztegia osatzeko gai bagara.

1 Hizkuntza bakoitzak milaka hitz ditu,

eta ezinezkoa da denak ezagutzea. Baina, zenbat eta hitz gehiago jakin,

orduan eta errazago azalduko ditugu ideiak eta iritziak.

Gainditu dudala erakusteko... hiztegiarekin jolastuko naiz

Erronka gainditzeko... ikertu eta ikasi

Irakurgaia: Hitz-lapurra

Ahozko komunikazioa


Hiztegia

Puntuazio-markak (I): puntua; bi puntuak


Literatura-generoak

1

Urra

tsa

2

Urra

tsa

3

Urra

tsa

Erronka bat

dugu zuretzatIkertuko duzu zenbait hitz

ezezagunen esanahia?

Hitz eta jolas




Hiztegia egingo dugu. 4Urra

tsa

8

13

Unitatearen erronka aurkezteko, aurreko orrial-deko irudiari helduko diogu berriz ere. Euren burua irudiko haurren lekuan irudikatzen eskatuko diegu gure ikasleei.

Irudia izango da unitateko lanaren abiapuntua: sormena, irudimena eta jakin-mina erabiliz, ikas-leek hiztegia osatu beharko dute. Denen hiztegi-sarrerak batuz, ezagutzen ez zituzten hitz asko ezagutzeko aukera izango dutela azalduko diegu.

Ikasleen talde-lanean aritzeko gaitasuna landuko dugu erronkaren lau urratsetan. Unitatean zehar ikasitakoa plaikatu beharko dute ikasleek; horrela, konpetentzietan oinarrituriko lana egingo dute.

Erronka aurkeztu

Hasierako egoera laburbildu

Erronka proposatu Nola gainditu erronka? Nola erakutsi gainditu dudala?

Hizkuntza bakoitzak milaka hitz ditu, eta ezinezkoa da denak ezagutzea. Baina, zenbat hitz gehigo jakin, orduan eta erra-zago azaduko ditugu ideiak eta iritziak.

Ikertuko duzu zenbait hitz eze-zagunen esanahia?

Erronka gainditzeko, urrats hauek egin behar-ko ditugu:

1. Hitz ezezagunak bilatuko ditugu hiztegian.

2. Hitzen txartelak prestatuko ditugu.

3. Hitz ezezagunen esanahia aurkituko dugu.

4. Hiztegia egingo dugu.

Erronka gaindituko dugu, baldin eta…

• Hitz ezezagunak hiztegian bilatzen baditugu.

• Aukeratu ditugun hitzen txartelak presta-tzeko gai bagara.

• Beste talde batek proposatutako hitzen esanahia aurkitzen badugu.

• Denon artean ikasgelako hiztegia osatzeko gai bagara.

Metodologia-iradokizunakLehenengo unitateko irakurgaia Antonio de la Fuente idazlearen antzerki-testu dibertigarri bat da. Testuak aukera emango digu unita-tearen ardatz izango den gaia aurkezteko: hitzak.

• Irakurri aurretik: ezer baino lehen, ikasleak irakurgaiaren ezauga-rriez jabetu daitezen, aurreirakurketa bat egitea proposatzen dugu. Ikasleek testuaren egiturari erreparatuko diote; nola adierazten di-ren pertsonaien esanak, zer diren perentesi barruan eta letra etzanez adierazita dauden testu zatitxoak… Horretaz gain, Irakurri aurretik epigrafea ere baliatuko dugu, ikasleekin solasalditxo bat egiteko. Testuaren izenburuak zer iradokitzen dien galdetuko diegu.

• Irakurtzeko: irakurketa hainbat modutara plantea daiteke. Lehenik, bakarka irakur dezakete testua; ondoren, audioaren laguntzaz, ezau-garri prosaikoetan (erritmoan, intonazioan…) arreta jartzeko eskatu-ko diegu. Azkenik, irakurketa dramatitzatua egingo dute (ikusi orrial-dearen goiko aldean).

14

U·1

1010

Hitz-lapurra 1

(Ireki da oihala; Teleberriren musika ezaguna entzuten da. Antzeztokian telebista-pantaila erraldoi bat; haren barruan, serio-serio, Aurkezlea.)

Aurkezlea: Eten beharra dugu gure ohiko programazioa, zuei gertaera arraro bezain larri baten berri emateko: aspalditik hona, hitzak desagertzen ari dira auzoan. Hara nola gertatzen den: pertsonak beti bezala hitz egiten ari dira, eta, halako batean, oroimena galtzen dute, ezin dute hitz jakin bat gogoratu. Horixe gertatu zaio Lamikiz andreari ere: Txominen barazki-dendan dagoela, eskatzeko txanda iritsi, eta bat-batean… Baina ikusi, ikusi zeuek zer gertatu zaion.

(Aurkezleak alde baterantz seinalatzen du, telebista-pantailatik kanporantz; hantxe ikusiko dugu eszena.)

Lamikiz andrea: Kaixo, Txomin!

Txomin: Egun on, andrea. Zer jarriko dizut?

Lamikiz andrea: Jarri kilo bat…

Txomin: Kilo bat zer?

Lamikiz andrea: Zera… gauza biribil hori… Nola esaten da?

Txomin: (Pentsakor, lamikiz andreari lagundu nahian.) Gauza biribila…? Sagarrak?

Lamikiz andrea: Ez, gizona, ez. Gauza gorri hori…

Txomin:A, bai! Kilo bat erremolatxa nahi duzu zuk.

Lamikiz andrea: (Haserretzen hasita.) Ez, ez, ez…!

Aurkezlea: Baina hitz-lapurretarik larriena auzoko iturri berriaren inaugurazioan gertatu da, eta gure alkatea izan da protagonista. Izan ere, hitzaldiaren erdian…

(Aurkezleak antzeztokiko beste alderantz seinalatzen du, telebista-pantailatik kan-porantz; Alkatea eta bi Zinegotzi daude han, traje dotoreak jantzita.)

Alkatea: Denon ahaleginari esker, iturri polit hau dugu orain auzoan; begira, begira nola isurtzen duen likido zoragarri hori: zera…, zera… (Ahaztu egin zaio izena; urduri jarri da auzotarren aurrean.) Likido hori, zera…, zera… (Zinegotziei begira gelditu da, laguntza eske.)

1. zinegotzia: Autoa?

2. zinegotzia: Ogia?

(Zinegotziak, argi eta garbi, Alkateari barreka ari dira.)

Alkatea: Ez! (Haserretzen hasi da.) Iturritik irteten den hori…

1. zinegotzia: Ardoa?

1. zinegotzia: Petrolioa?

Alkatea: (Negar egiteko zorian.) Ez, ez…

Aurkezlea: Auzoan hitz-lapur bat dabilela uste dugu. Gaizto horrek auzoko esko-lan lapurtu zuen azkenekoz: musika-irakasleak txistuka amaitu behar izan zuen klasea, gaizkileak lapurtu egin baitzituen haren…, haren… Nola zen hori? Lehen esan dut eta! Haren… esan eta idatzi egiten den hori… letraz osaturik dago…, mihiaren puntan nuen eta… (Halako batean, aurpegia aldatu, alde batetik bestera begiratu, eta korrika irten da Aurkezlea.) Lapurra, lapurra…!

Antonio de la Fuente, El ladrón de palabras. Ed. de la Torre.

Irakurgaia

Komunikatu

Isuri: likido bat ontzitik kan-pora bota edo erori.

Hiztegia

11

Baliteke antzerki- hau irakurri ondoren zeu ere hitzik gabe gelditzea. Erne ibili,

beraz!

Irakurri aurretik

LankidetzaIrakurketa dramatizatuaTestuaren dramatizazioa egitea proposatzen dugu, urrats hauei jarraituz:• Ikasleak seiko taldetan jarriko dira, eta

taldekide bakoitzak pertsonaia baten pa-pera egingo du: Aurkezlea, Lamikiz an-drea, Txomin, Alkatea, 1. zinegotzia eta 2. zinegotzia.

• Taldekide bakoitzak bere papera ondo prestatuko du, dagozkion esaldiak ondo irakurriz eta ezaugarri prosaikoak (intona-zioa, erritmoa, ahoskera) zainduz.

• Biribilean jarrita, saioa egingo du talde osoak.

• Gainerako ikaskideen aurrean egingo dute testuaren aurkezpena.

Baliabideak

Audioa1. audioa www.anayaharitza.es webgunean dago eskuragarri.

Funtsezko piezak

15

U·1

1010

Hitz-lapurra 1

(Ireki da oihala; Teleberriren musika ezaguna entzuten da. Antzeztokian telebista-pantaila erraldoi bat; haren barruan, serio-serio, Aurkezlea.)

Aurkezlea: Eten beharra dugu gure ohiko programazioa, zuei gertaera arraro bezain larri baten berri emateko: aspalditik hona, hitzak desagertzen ari dira auzoan. Hara nola gertatzen den: pertsonak beti bezala hitz egiten ari dira, eta, halako batean, oroimena galtzen dute, ezin dute hitz jakin bat gogoratu. Horixe gertatu zaio Lamikiz andreari ere: Txominen barazki-dendan dagoela, eskatzeko txanda iritsi, eta bat-batean… Baina ikusi, ikusi zeuek zer gertatu zaion.

(Aurkezleak alde baterantz seinalatzen du, telebista-pantailatik kanporantz; hantxe ikusiko dugu eszena.)

Lamikiz andrea: Kaixo, Txomin!

Txomin: Egun on, andrea. Zer jarriko dizut?

Lamikiz andrea: Jarri kilo bat…

Txomin: Kilo bat zer?

Lamikiz andrea: Zera… gauza biribil hori… Nola esaten da?

Txomin: (Pentsakor, lamikiz andreari lagundu nahian.) Gauza biribila…? Sagarrak?

Lamikiz andrea: Ez, gizona, ez. Gauza gorri hori…

Txomin:A, bai! Kilo bat erremolatxa nahi duzu zuk.

Lamikiz andrea: (Haserretzen hasita.) Ez, ez, ez…!

Aurkezlea: Baina hitz-lapurretarik larriena auzoko iturri berriaren inaugurazioan gertatu da, eta gure alkatea izan da protagonista. Izan ere, hitzaldiaren erdian…

(Aurkezleak antzeztokiko beste alderantz seinalatzen du, telebista-pantailatik kan-porantz; Alkatea eta bi Zinegotzi daude han, traje dotoreak jantzita.)

Alkatea: Denon ahaleginari esker, iturri polit hau dugu orain auzoan; begira, begira nola isurtzen duen likido zoragarri hori: zera…, zera… (Ahaztu egin zaio izena; urduri jarri da auzotarren aurrean.) Likido hori, zera…, zera… (Zinegotziei begira gelditu da, laguntza eske.)

1. zinegotzia: Autoa?

2. zinegotzia: Ogia?

(Zinegotziak, argi eta garbi, Alkateari barreka ari dira.)

Alkatea: Ez! (Haserretzen hasi da.) Iturritik irteten den hori…

1. zinegotzia: Ardoa?

1. zinegotzia: Petrolioa?

Alkatea: (Negar egiteko zorian.) Ez, ez…

Aurkezlea: Auzoan hitz-lapur bat dabilela uste dugu. Gaizto horrek auzoko esko-lan lapurtu zuen azkenekoz: musika-irakasleak txistuka amaitu behar izan zuen klasea, gaizkileak lapurtu egin baitzituen haren…, haren… Nola zen hori? Lehen esan dut eta! Haren… esan eta idatzi egiten den hori… letraz osaturik dago…, mihiaren puntan nuen eta… (Halako batean, aurpegia aldatu, alde batetik bestera begiratu, eta korrika irten da Aurkezlea.) Lapurra, lapurra…!

Antonio de la Fuente, El ladrón de palabras. Ed. de la Torre.

Irakurgaia

Komunikatu

Isuri: likido bat ontzitik kan-pora bota edo erori.

Hiztegia

11

Baliteke antzerki- hau irakurri ondoren zeu ere hitzik gabe gelditzea. Erne ibili,

beraz!

Irakurri aurretik

• Irakurri ondoren: irakurri ostean, testuaren umore-kutsuari buruz mintzatuko gara: ea ikasleen ustez egoera hori erreala eta gertaga-rria den… Ikasleei eskatuko diegu hitz-lapurraren lapurreta barrega-rri eta zentzugabe gehiago asmatzeko.

Antzerki-testua lantzen jarraitzeko, ikasleek, binaka, ohar gehiago idatziko dizkiote testuari. Ohar horietan, pertsonaien mugimenduen, jarreraren eta abarren berri emango dugu.

• Iritzia: batetik, antzerki-testuak irakurtzea atsegin duten galdetuko diegu ikasleei. Bestetik, irakurgaiari buruzko iritzia eskatuko diegu. Irakasleak honako hau idatziko du arbelean, eta solasalditxo bat an-tolatuko dugu ikasgelan:

Gustatu zaidana… Ez zaidana gustatu…

Iritzia azaltzeko, ideiak eta arrazoiak argi adieraztea ezinbestekoa de-la jakin behar dute ikasleek. Halaber, ikaskideen iritziak errespetatu beharraz ere mintzatuko gara.

Hizkuntza-proiektuaIrakurtzeko trebetasuna lantzen • Talde txikitan jarrita, txandaka, oharrak soilik

irakurriko dituzte.

• Irakurgaiko zenbait pasarteren irakurketa adierazkorra egitea. Taldeka jarrita, esal-di hauek irakurriko dituzte, intonazio eta ahoskera egokia erabiliz. Puntuazio-markei eta pertsona bakoitzaren lanbideari edo karguari erreparatzeko ere eskatuko diegu:

— Zera… gauza biribil hori… Nola esa-ten da? —A, bai! Kilo bat erremolatxa nahi duzu zuk!—Ez, ez, ez…!—Denon ahaleginari esker, iturri polit hau dugu orain auzoan; begira, begira nola isurtzen duen likido zoragarri hori. —Nola zen hori? Lehen esan dut eta! Haren… esan eta idatzi egiten den hori… letraz osaturik dago…

Funtsezko piezak

Soluzioak Hitz egin testuari buruz

1. Testuan 6 pertsonaia daude: Aurkezlea, Lamikiz andrea, Txomin, Al-katea, 1. zinegotzia eta 2. zinegotzia.

2. Aurkezlea ageri da antzeztokiko dekoratuan.

3. Teleberriren musika ezaguna entzun da.

Idatzi testuari buruz

4. Gertaera arraro baten berri emateko eten dute programazioa. Izan ere, aspalditik hona hitzak desagertzen ari dira auzoan: pertsonek, hitz egiten ari direla, oroimena galtzen dute, eta ezin dituzte hitzak gogoratu.

5. a. Gezurrab. Egiac. Gezurrad. Gezurra

6. Lamikiz andrea: fruta-dendara joan denean; Alkatea: iturri berria inauguratzera joan denean; Musika-irakaslea: eskolan; Aurkezlea: musika-irakaslearen albistea ematen ari zenean.

7. Hitza hitza lapurtu diote aurkezleari.

Hausnartu eta lotu zure munduarekin

8. Lehen galdera: zinegotziek iseka egin diote alkateari, hitza ahaztu zaionean. Bigarren galdera: erantzun irekia.

9. Erantzun irekia.

10. Erantzun irekia.

11. Erantzun irekia.

16

U·1

13

1 Zenbat pertsonaia daude testuan? Saiatu ahalik eta arinen esaten.

2 Zer ageri da antzeztokiko dekoratuan?

3 Zer entzun da oihala ireki denean?

8 Zer egin dute zinegotziek alkateari hitza ahaztu zaionean? Zer de-ritzozu jokabide horri?

9 Nola lapurtzen ote ditu lapurrak hitzak? Zer trikimailu erabiltzen ote du? Asmatu hipotesi dibertigarri bat.

10 Ez dakigu ikasleek zer egin duten musika-irakaslea hitzik gabe gelditu denean. Nola jokatuko zenukete zuek haien lekuan? Taldeka jarrita, eztabaidatu.

11 Jarri binaka eta asmatu hitz-lapurretako beste egoera batzuk.

4 Zer dela eta eten behar izan du aurkezleak ohiko programazioa? Zer ari da gertatzen auzoan?

5 Esan esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) dioten:

a) Barazki-dendako Txominek fruten izenak ahaztu ditu.

b) Alkatea eta bi zinegotzi iturri berria inauguratzera joan dira.

c) Auzoko iturritik petrolioa isurtzen da.

d) Zinegotziek lagundu egin diote alkateari, urduri jarri denean.

6 Noiz jakin du biktima bakoitzak hitzik gabe gelditu dela?

7 Zer lapurtu diote aurkezleari?



Ulermena Hitz egin testuari buruz

12

Adituen arabera, euskarak 80 000 hitz inguru ditu. Ezinezkoa da, jakina, horiek guztiak ezagutzea. Ohiko hiztun batek 3 000-4 000 hitz erabiltzen omen ditu. Jarraian, zenbait hitz berezi ikasiko ditugu: batzuk osaeran dira bereziak; beste batzuk, esanahian edo jatorrian.

1 Sortu hitz elkartuak, hitz bakunak lotuz. Gero, lotu hitz elkartu bakoitza dagokion esanahiarekin.

a. Gauez argitxo berde distiratsua duen intsektua: …

b. Beste pertsona batekiko sentitzen den zirrara berezia: …

c. Hegan egiten duen ugaztun haragijalea: …

d. Inoren kontuak beti ahotan darabiltzan pertsona: …

e. Trukean ezer eman gabe zerbait jasotzea: …

2 Onomatopeiek hotsak imitatzen dituzte. Lotu irudiak onomatopeia hauekin eta idatzi esaldi bana: dar-dar, plisti-plasta, mara-mara, dir-dir, tipi-tapa, blai-blai.

Hitz bereziakKomunikatu

kontatu ipurdi maitemusu sagu

zahar katilu argimin truk

Ikasi hitzak

3 Hitz asko beste hizkuntza batzuetatik hartu ditugu. Lotu hitz ba-koitza jatorrizko hizkuntzarekin.

glamour • • ingelesa

sandwich • • gaztelania

espageti • • frantsesa

gaztelu • • italiera

bonbilla • • latina

4 Binaka jarrita, pentsatu eta idatzi erabiltzen dituzuen ingelesezko bost hitz.

anayaharitza.es Osatu irakurketa-fitxa webgunean.


• Lauko edo bosteko talde-tan jarrita, hitz ezezagunak bilatuko dituzue hiztegian. Guztira, 10 hitz izango dira: 5 izen, 3 izenondo eta 2 aditz.

3 41 2Urratsa

Funtsezko piezak

Hezkuntza emozionala Kontzientzia emozionala: oinarrizko zi-rrarak identifikatu, norberarenak eta gainerakoenak 12. orrialdeko 10. ariketa erabiliko dugu hez-kuntza emozionala lantzeko. Hausnarketa txiki bat egiteko eskatuko diegu ikasleei: lehenik, musika-irakaslearen lekuan jarrita, hitzik gabe gelditu zenean nola sentitu zen pentsatzeko; bestetik, egoera berean egonda nola jokatuko luketen azaltzeko. Horrela, oinarrizko zirrarak identifikatuko dituzte, haienak eta gainerakoenak.

IKTakIrakurketa-fitxaIkasleek unitateko irakurgaiaren irakurketa-fitxa aurkituko dute www.anayaharitza.es webgunean.

Metodologia-iradokizunakHitzen mundua liluragarria da. Hizkuntza bakoitzak milaka hitz ditu; ho-rietako asko oso bereziak dira, hainbat arrazoirengatik: osaera berezia dutelako, itxura edo soinu bitxia dutelako, beste hizkuntza batzuetatik hartu ditugulako… Ariketak egiten hasi orduko, ikasleei eskatuko diegu honako hauei erantzuteko, taldeka:

• Zein den bakoitzaren hitz gogokoena eta zergatik.

• Zer hitz ez duten batere gustuko eta zergatik.

• Zein den inoiz entzun duten hitzik arraroena.

• Beste hizkuntzetatik hartutako hitzik dakiten.

Euskarazkoak ez ezik, beste hizkuntza batzuetakoak ere izan daitezke hitzok. Gero, talde handian komentatuko ditugu erantzunak eta hitzik ederrenak, itsusienak eta bitxienak bozkatuko ditugu.

Soluzioak

1. a. Gauez argitxo berde distiratsua duen intsektua: ipurtargi.

b. Beste pertsona batekiko sentitzen den zirrara berezia: maitemin.

c. Hegan egiten duen ugaztun hragijalea: saguzar.

d. Inoren kontuak beti ahotan darabiltzan pertsona: kontakatilu.

e. Trukean ezer eman gabe zerbait jasotzea: musutruk.

2. A: mara-mara; B: tipi-tapa; C: plisti-plasta; D: dir-dir; E: blai-blai; F: dar-dar.

3. Glamour: frantsesa; sandwich: ingelesa; espageti: italiera; gaztelu: latina; bonbilla: gaztelania.

4. Erantzun irekia.

17

U·1

13

1 Zenbat pertsonaia daude testuan? Saiatu ahalik eta arinen esaten.

2 Zer ageri da antzeztokiko dekoratuan?

3 Zer entzun da oihala ireki denean?

8 Zer egin dute zinegotziek alkateari hitza ahaztu zaionean? Zer de-ritzozu jokabide horri?

9 Nola lapurtzen ote ditu lapurrak hitzak? Zer trikimailu erabiltzen ote du? Asmatu hipotesi dibertigarri bat.

10 Ez dakigu ikasleek zer egin duten musika-irakaslea hitzik gabe gelditu denean. Nola jokatuko zenukete zuek haien lekuan? Taldeka jarrita, eztabaidatu.

11 Jarri binaka eta asmatu hitz-lapurretako beste egoera batzuk.

4 Zer dela eta eten behar izan du aurkezleak ohiko programazioa? Zer ari da gertatzen auzoan?

5 Esan esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) dioten:

a) Barazki-dendako Txominek fruten izenak ahaztu ditu.

b) Alkatea eta bi zinegotzi iturri berria inauguratzera joan dira.

c) Auzoko iturritik petrolioa isurtzen da.

d) Zinegotziek lagundu egin diote alkateari, urduri jarri denean.

6 Noiz jakin du biktima bakoitzak hitzik gabe gelditu dela?

7 Zer lapurtu diote aurkezleari?



Ulermena Hitz egin testuari buruz

12

Adituen arabera, euskarak 80 000 hitz inguru ditu. Ezinezkoa da, jakina, horiek guztiak ezagutzea. Ohiko hiztun batek 3 000-4 000 hitz erabiltzen omen ditu. Jarraian, zenbait hitz berezi ikasiko ditugu: batzuk osaeran dira bereziak; beste batzuk, esanahian edo jatorrian.

1 Sortu hitz elkartuak, hitz bakunak lotuz. Gero, lotu hitz elkartu bakoitza dagokion esanahiarekin.

a. Gauez argitxo berde distiratsua duen intsektua: …

b. Beste pertsona batekiko sentitzen den zirrara berezia: …

c. Hegan egiten duen ugaztun haragijalea: …

d. Inoren kontuak beti ahotan darabiltzan pertsona: …

e. Trukean ezer eman gabe zerbait jasotzea: …

2 Onomatopeiek hotsak imitatzen dituzte. Lotu irudiak onomatopeia hauekin eta idatzi esaldi bana: dar-dar, plisti-plasta, mara-mara, dir-dir, tipi-tapa, blai-blai.

Hitz bereziakKomunikatu

kontatu ipurdi maitemusu sagu

zahar katilu argimin truk

Ikasi hitzak

3 Hitz asko beste hizkuntza batzuetatik hartu ditugu. Lotu hitz ba-koitza jatorrizko hizkuntzarekin.

glamour • • ingelesa

sandwich • • gaztelania

espageti • • frantsesa

gaztelu • • italiera

bonbilla • • latina

4 Binaka jarrita, pentsatu eta idatzi erabiltzen dituzuen ingelesezko bost hitz.

anayaharitza.es Osatu irakurketa-fitxa webgunean.


• Lauko edo bosteko talde-tan jarrita, hitz ezezagunak bilatuko dituzue hiztegian. Guztira, 10 hitz izango dira: 5 izen, 3 izenondo eta 2 aditz.

3 41 2Urratsa

Erronka: 1. urratsa

Lanean hasi orduko, hiztegi bat sortuko du-tela esango diegu ikasleei. Erronkaren lehen urrats honetan, ikasleek ikerketa-lan txiki bat egin beharko dute: lauko edo bosteko talde-tan jarrita, hitz ezezagunak bilatuko dituzte hiztegian. Guztira, 10 hitz izango dira: 5 izen, 3 izenondo eta 2 aditz.

Metodologia-iradokizunak Lanean hasi orduko, aurreko bi mailetan komunikazioari buruz ikasitakoa gogora ekarriko dugu: zer den komunikazioa, nola komunikatzen ga-ren… Ikasleei gogoratuko diegu komunikazioa, nagusiki, ahozkoa dela. Ahozko komunikazioaren adibideak emateko eskatuko diegu: dendan erostea, lagunekin hitz egitea, irakasleari zalantzak galdetzea, gurasoe-kin eta anaia-arrebekin eztabaidatzea…

Soluzioak1. – Bai, gorputza sarritan erabiltzen dugu ahozko komunikazioan.

Esaten dugunari indarra eta adierazkortasuna emateko erabiltzen dugu, besteak beste.

– Ez, ez dugu hizkunza pertsona guztiekin berdin egiten. Adinaren, bi solaskideen arteko harremanaren eta egoeraren arabera, aldatu egiten dugu hitz egiteko modua. Adibidez: ez dugu berdin egiten lagunekin edo konfiantza handiko pertsonekin eta ezezagunekin.

– Ez, hartzailea beti aurrean izaten. Esaterako: telefonoz hitz egiten dugunean, ez dugu solaskidearen aurpegia ikusten.

Adierazpenaren txokoa Erantzun irekia. Iradokizuna: eskuak erabiliz eta keinuak eginez adie-razkorragoak gara, eta adierazi nahi duguna zehatzago komunikatzen dugu. Kasu honetan, ibilbideak adierazteko oso erabilgarria da eskuak erabiltzea, besteak beste, norabidea (ezker, eskuin, zuzen…) grafikoki adieraztea ahalbidetzen digutelako.

Sakontzeko ariketa• Ikasleak taldeka jarriko dira; bakoitzak txiste bat bilatu, eta buruz ika-

siko du. Gero, taldekideei kontatuko die, intonazio, erritmo eta ahos-kera desberdinak erabiliz.

18

14 15

U·1

14

1 Begiratu arretaz eta erantzun.

• Erabiltzen dugu gorputza ahozko komunikazioan? Zertarako?

• Berdin hitz egiten diezu lagunei, ezezagunei eta adinekoei? Azaldu nolako hizkuntza erabiltzen duzun kasu bakoitzean.

• Aurrean duzu beti hartzailea hitz egiten duzunean?

2 Taldeka jarrita, aipatu ahozko komunikazioan ohikoak diren bost egoera.

3 Jarri binaka eta definitu irakurgaiko hitz hauetako bi ahoz: telebista, aurkezlea, alkatea, lapurra. Irudikatu definizio bakoitza keinuen bidez.

1 Egoera hauetatik, zein dagozkio idatzizko komunikazioari?:

2 Idatzi hiru lerroko testu bat, udan bizi izandako zerbaiti buruz. Gero, kontatu ahoz ikaskideari, testuari begiratu gabe. Berdin erabili duzue hizkuntza ahoz eta idatziz? Eztabaidatu.

3 Irakurri testua eta transkribatu beheko esaldiak koadernoan.

4 Idatzi esaldi bat koadernoan, mugikorretako hizkera erabiliz. Gero, erakutsi ikaskideari, deszifra dezan.


Komunikatzea beste norbaitekin informazioa, ideiak, zirrarak eta abar partekatzea da. Batez ere ahoz komunikatzen gara, soinuak erabiliz. Egoera edo solaskidea kontuan hartuz, gainera, molda-tu egiten dugu hizkuntza.

Idatziz ere komunikatzen gara, letrak eta puntuazio-markak erabiliz. Hain zuzen ere, zerbait ez ahazteko, ikasteko, jolasteko eta beste hainbat gauzatarako idazten dugu.

Komunikatu Komunikatu Idatziz

Ahozko komunikazioa

Adierazpenaren txokoa

• Azaldu hauetako bat ikaskideari, eskuak bizkarrean jarrita eta mu-gitu gabe:

– Zer bide egiten duzun etxetik eskolara. – Zer egin daitekeen herriko jaietan.

– Zein den zure janari gogokoena eta zer osagai dituen.

• Orain, egin gauza bera eskuak erabiliz. Hausnartu nola egin du-zuen errazago, zehatzago…, eta arrazoitu.

Ahoz

a) Agendan idatzitako oharra. b) Teleberriko esatariaren mezua. c) Egunerokoa. d) Liburu baten fitxa.

Teknologia berriek zeharo aldatu dute komunikatzeko modua; telefono mugikorretan, hizkera berezia erabiltzen da, errazago eta arinago komunikatzeko. Mugikorretako hizkerak ezaugarri hauek ditu:

• Zenbakiak eta ikurrak erabiltzen dira: ): ;) (:

• Bokalak kentzen dira.

• Onomatopeiak oso ohikoak dira.

• Laburdurak erabiltzen dira.

e) WhatsApp bidez bidalitako audioa.

f ) Alkatearen pregoia jaietan.

g) Liburutegiko ordutegia, atean jarrita.

h) Ikaskidea ikasgelan zoriontzea.

Kxo! Zmz zabiltza?

Gabon! 2ar art ;)

Musu 1! Amz

Skerrik! Gro art!

Ekarri kaf +ago, mese!

Ondo i2li, nskak!

A B C

EkintzailetzaDimentsio pertsonala: nire indargu-neak eta ahuleziakZer-nolako komunikazio-gaitasuna duten balioetsi beharko dute ikasleek «Adieraz-penaren txokoa» ataleko ariketan. Hain zuzen ere, honako hau komentatuko dute: keinuak eta eskuak erabiliz errazago komunikatzeko gai diren ala ez. Horrela, zer indargune eta zer ahulgune duten identifikatuko dute.

Funtsezko piezak

Metodologia-iradokizunak Ahoz ez ezik, idatziz ere sarritan erabiltzen dugu hizkuntza. Lehenengo ariketan ageri diren egoerez gain, beste batzuk esateko eskatuko die-gu ikasleei. Adibideak: liburu bat irakurtzea, azterketa batean idaztea, egunkaria irakurtzea, iritzi-artikulu bat idaztea…

Soluzioak1. a) Agendan idatzitako oharra.

c) Egunerokoa

d) Liburu baten fitxa.


2. Erantzun irekia.

3. – Kxo! Zmz zabiltza? 8 Kaixo! Zer moduz zabiltza?

– Musu 1! Amz 8 Musu bat! Asko maite zaitut.

– Ekarri kaf +ago, mese! 8 Ekarri kafe gehiago, mesedez!

– Gabon! 2ar arte ;) 8 Gabon! Bihar arte.

– Skerrik! Gero art! 8 Eskerrik asko! Gero arte!

– Ondo i2li, nskak! 8 Ondo ibili, neskak!

4. Erantzun irekia.

Sakontzeko ariketa• Emotikonoak zer diren azalduko dugu. Irakasleak emotikono hauek

marraztuko ditu arbelean, eta bakoitzaren esanahia azaltzeko eska-tuko die ikasleei. Gero, esaldiak idatziko dituzte koadernoan emoti-kono horiekin:

:) :( ;) :-D

Soluzioa, ezkerretik eskuinera: irribarre egitea, triste egotea, begia kliskatzea, barre egitea.

19

14 15

U·1

14

1 Begiratu arretaz eta erantzun.

• Erabiltzen dugu gorputza ahozko komunikazioan? Zertarako?

• Berdin hitz egiten diezu lagunei, ezezagunei eta adinekoei? Azaldu nolako hizkuntza erabiltzen duzun kasu bakoitzean.

• Aurrean duzu beti hartzailea hitz egiten duzunean?

2 Taldeka jarrita, aipatu ahozko komunikazioan ohikoak diren bost egoera.

3 Jarri binaka eta definitu irakurgaiko hitz hauetako bi ahoz: telebista, aurkezlea, alkatea, lapurra. Irudikatu definizio bakoitza keinuen bidez.

1 Egoera hauetatik, zein dagozkio idatzizko komunikazioari?:

2 Idatzi hiru lerroko testu bat, udan bizi izandako zerbaiti buruz. Gero, kontatu ahoz ikaskideari, testuari begiratu gabe. Berdin erabili duzue hizkuntza ahoz eta idatziz? Eztabaidatu.

3 Irakurri testua eta transkribatu beheko esaldiak koadernoan.

4 Idatzi esaldi bat koadernoan, mugikorretako hizkera erabiliz. Gero, erakutsi ikaskideari, deszifra dezan.


Komunikatzea beste norbaitekin informazioa, ideiak, zirrarak eta abar partekatzea da. Batez ere ahoz komunikatzen gara, soinuak erabiliz. Egoera edo solaskidea kontuan hartuz, gainera, molda-tu egiten dugu hizkuntza.

Idatziz ere komunikatzen gara, letrak eta puntuazio-markak erabiliz. Hain zuzen ere, zerbait ez ahazteko, ikasteko, jolasteko eta beste hainbat gauzatarako idazten dugu.

Komunikatu Komunikatu Idatziz

Ahozko komunikazioa

Adierazpenaren txokoa

• Azaldu hauetako bat ikaskideari, eskuak bizkarrean jarrita eta mu-gitu gabe:

– Zer bide egiten duzun etxetik eskolara. – Zer egin daitekeen herriko jaietan.

– Zein den zure janari gogokoena eta zer osagai dituen.

• Orain, egin gauza bera eskuak erabiliz. Hausnartu nola egin du-zuen errazago, zehatzago…, eta arrazoitu.

Ahoz

a) Agendan idatzitako oharra. b) Teleberriko esatariaren mezua. c) Egunerokoa. d) Liburu baten fitxa.

Teknologia berriek zeharo aldatu dute komunikatzeko modua; telefono mugikorretan, hizkera berezia erabiltzen da, errazago eta arinago komunikatzeko. Mugikorretako hizkerak ezaugarri hauek ditu:

• Zenbakiak eta ikurrak erabiltzen dira: ): ;) (:

• Bokalak kentzen dira.

• Onomatopeiak oso ohikoak dira.

• Laburdurak erabiltzen dira.

e) WhatsApp bidez bidalitako audioa.

f ) Alkatearen pregoia jaietan.


h) Ikaskidea ikasgelan zoriontzea.

Kxo! Zmz zabiltza?

Gabon! 2ar art ;)

Musu 1! Amz

Skerrik! Gro art!

Ekarri kaf +ago, mese!

Ondo i2li, nskak!

A B C

Hizkuntza-proiektuaMezuak idatzi, mugikoretako hizkera erabilizTeknologia berrien orokortzearen ondorioz, mugikorretako hizkera oso hedatuta dago. Gazteenek, gainera, jaiotzatik erabiltzen dute hizkera mota hori; beraz, ez da harri-tzekoa arlo horri dagokionez helduek baino gehiago jakitea. Edonola ere, ezinbestekoa da egokitasuna kontuan hartzea, hau da, hizkera mota hori noiz erabili ahal den ja-kitea: lagunartean, egoera informaletan… Ez da inondik inora ere egokia egoera ez informaletan horrela idaztea.

Funtsezko piezak

Metodologia-iradokizunak Aurreko mailetan hiztegiari buruz ikasitakoari jarraipena emango dio-gu maila honetan. Ohiko kontzeptuez gain (gida-hitza, sarrera, adiera), beste kontzeptu garrantzitsu bat ikusiko dugu: hiztegietan ageri ohi diren laburdurak. Hitz-kategoriak identifikatzeko, laburdurak erabilga-rriak direla azalduko diegu.

Soluzioak1. Hitz, hitzontzi, hizkera, hizkuntza, hizlari, hiztegi.

2. Gida-hitza: orrialdearen goiko aldean dagoen hitza; Sarrera: bilatu nahi dugun hitza. Alfabetikoki ordenatuta dago; Adiera: hitz baten esanahietako bakoitza.

3. entzuten: entzun; oroimena: oroimen; iturritik: iturri; jarriko: jarri; za-bala: zabal.

4. izena: iz.; izenlaguna: izlag.; aditzondoa: adond.; aditza: ad.; ize-nondoa: izond.

Lotu irakurgaiarekin

5. Erabiltzen den hiztegiaren araberako erantzuna. Iradokizuna: Euskal-tziandiaren Hiztegi Batuaren araberako erantzunak.

– Gaizto: izenondoa; 5 adiera; gaiztagin gida-hitza.

– Lagundu: aditza; 3 adiera; laguntasun gida-hitza.

– Klase: izena; 4 adiera; kitzika gida-hitza

Sakontzeko ariketa• Ikasle batek hiztegiko orrialde jakin batzuk esango ditu, eta ikasleki-

deek orrialde horiek gida-hitzak adieraziko dituzte.

Soluzioa: Erantzun irekia.

• Ikasleak taldeka jarriko dira. Taldekideetako batek hiztegiko hitz bat aukeratuko du, eta haren definizioa irakurriko du ozen. Taldekideek hitza asmatu beharko dute.

Soluzioa: Erantzun irekia.

20

U·1

16 17

4 1-2-4 Lotu hitz mota bakoitza dagokion laburdurarekin.

izena • • adond.

izenlaguna • • ad.

aditzondoa • • izlag.

aditza • • iz.

izenondoa • • izond.

Ezagutu hizkuntza Lexikoa

1 Ordenatu hitz hauek alfabetikoki: hitzontzi, hizkera, hiztegi, hitz, hizkuntza, hizlari.

2 Lotu kontzeptu bakoitza dagokion esanahiarekin.

3 Nola agertzen dira hitz hauek hiztegian?: entzuten, oroimena, iturritik, jarriko, zabala.

5 Bilatu gaizto, lagundu eta klase hitzak hiztegian, eta adierazi:

a) Zer motatakoa den bakoitza.

b) Zenbat adiera dituen.

c) Zein den hitz bakoitzaren orrialdeko gida-hitza.


Hiztegia

Hiztegian hizkuntza bateko hitzak ageri dira, ordena alfabetikoan. Hitz bat bilatzeko, honako hau hartuko dugu kontuan:

• Hasieran letra bera duten bi hitz badaude, bigarren letrari erre-paratuko diogu.

• Izenak eta izenondoak mugagabean agertzen dira (katu, eder); aditzak, partizipioan (ikusi, joan).

• Gida-hitzak erabiliz, azkarrago aurkituko dugu edozein hitz.

Hitzen esanahia ez ezik, hiztegian beste datu batzuk ere ageri dira. Laburdurek hitz bakoitza zer motatakoa den adierazten dute: iz. (izena), ad. (aditza)…

Ezagutu hizkuntza Ortografia

1 Ordenatu esaldiak eta osatu testua. Jarri puntuak eta letra larriak dagokien lekuan.

– hala ere, alferrik izan dira ahalegin guztiak

– hori dela eta, alkateak laguntza eskatu dio poliziari

– hitz-lapurra liburuetako hitzak jaten hasi da orain

– polizia misterioa argitzen saiatu da

– laster ez da hitzik geldituko munduan!

2 Idatzi bi puntuak kasu bakoitzean eta azaldu zergatik erabili dituzun.

– Aurkezleak hau esan zuen «Hitzak desagertzen ari dira».

– Kaixo, Oier mahai gainean utzi dizkizut liburuak.

– Asteburuan hauek izango ditugu hitzaldiak, erakusketak, antzerkia…

– Dentistak argi esan zidan «Egunero garbitu behar dira hortzak».

Puntuazio-markak (I)

Puntuak (.) etenaldi luzea adierazten du. Amaiera ematen die per-pausari (puntu eta jarrai), paragrafoari (puntu eta bereiz) eta testuari (amaiera-puntua). Puntuaren ostean letra larria idatzi behar da.

Bi puntuek (:) aditzera ematen dute jarraian azalpenak datoze-la. Kasu hauetan erabiltzen dira: zerrendetan, hitzez hitzezko aipamenetan eta gutun edo oharren hasierako agurretan.

gida-hitza sarrera adiera

Bilatu nahi dugun hitza. Alfabetikoki ordenatuta dago.

Hitz baten esanahietako bakoitza.

Orrialdearen goiko aldean dagoen hitza.

Mikel maitea

Aspertuta nago zure betebeharrak egiteaz ohea txukundu, gosaria

atondu, ontziak garbitu eta eskolako zorroa prestatu Alfer hutsa zara!

Atsotitzak argi dio «Alferraren bekatua, lan egin gabe nekatua»

Aurrerantzean ez daukat lan horiek egiteko asmorik Zeuk egin

beharko dituzu guztiak

Ama

3 Kopiatu testua koadernoan eta idatzi falta diren puntuak eta bi puntuak.

Beste urrats bat


• Idatzi aukeratutako hiztegi- sarrerak kartoi mehe batean.

• Moztu idatzitako sarrerak: hitzak, laburdurak eta adi-erak. Horrela, 45 txartel izango dituzue, tamaina askotakoak.

• Sartu txartel guztiak pol-tsatxo batean.

3 41 2Urratsa

Lankidetza 1-2-4

Teknika hau erabiltzeko, oso garrantzitsua da ikasleek lankidetzan ikasteko prozesuari ondo jarraitzea: lehenik, bakarka saiatuko dira hitz mota bakoitza dagokion laburdurarekin lotzen; gero, binaka jarrita, egindako lana egiaztatuko dute. Azkenik, launaka jarriko dira, eta ariketari buruz eztabaidatuko dute.

Funtsezko piezak

Erronka: 2. urratsa

Erronkaren bigarren urrats honetan, ikasleek jolasaren txartelak prestatu beharko dituzte. Hiztegi-sarrera guztiak kartoi mehe batean idatziko dituzte; gero, moztu egingo dituzte atalak, bakoitza bere aldetik: hitzak, laburdu-rak, adierak. Guztira, 45 txartel izango dira, eta poltsatxo batean sartuko dituzte.

Metodologia-iradokizunak Puntuazio-markak berrikusteari ekingo diogu unitate honetan, oina-rrizko bi eduki landuz: puntua eta bi puntuak. Horiek lantzeko, perpau-sak desordenatuta dituen testu baten diktaketa egin daiteke. Horrela, ikasleek esaldiak ordenatu beharko dituzte, eta behar den lekuetan puntuak eta bi puntuak jarriko dituzte.

Soluzioak1. Hitz-lapurra liburuetako hitzak jaten hasi da orain. Hori dela eta, al-

kateak laguntza eskatu dio poliziari. Polizia misterioa argitzen saiatu da. Hala ere, alferrik izan dira ahalegin guztiak. Laster ez da hitzik geldituko munduan!

2. – Aukezleak hau esan zuen: «Hitzak desagertzen ari dira». 8 Hitzez hitzezko aipamena da.

– Kaixo, Oier: mahai gainean utzi dizkizut liburuak. 8 Ohar baten hasiera da.

– Asteburuan hauek izango ditugu: hitzaldiak, erakusketak, antzer-kia… 8 Zerrenda da.

– Dentistak argi esan zidan: «Egunero garbitu behar dira hortzak». 8 Hitzez hitzezko aipamena da.

Beste urrats bat

3.

21

U·1

16 17

4 1-2-4 Lotu hitz mota bakoitza dagokion laburdurarekin.

izena • • adond.

izenlaguna • • ad.

aditzondoa • • izlag.

aditza • • iz.

izenondoa • • izond.

Ezagutu hizkuntza Lexikoa

1 Ordenatu hitz hauek alfabetikoki: hitzontzi, hizkera, hiztegi, hitz, hizkuntza, hizlari.

2 Lotu kontzeptu bakoitza dagokion esanahiarekin.

3 Nola agertzen dira hitz hauek hiztegian?: entzuten, oroimena, iturritik, jarriko, zabala.

5 Bilatu gaizto, lagundu eta klase hitzak hiztegian, eta adierazi:

a) Zer motatakoa den bakoitza.

b) Zenbat adiera dituen.

c) Zein den hitz bakoitzaren orrialdeko gida-hitza.


Hiztegia

Hiztegian hizkuntza bateko hitzak ageri dira, ordena alfabetikoan. Hitz bat bilatzeko, honako hau hartuko dugu kontuan:

• Hasieran letra bera duten bi hitz badaude, bigarren letrari erre-paratuko diogu.

• Izenak eta izenondoak mugagabean agertzen dira (katu, eder); aditzak, partizipioan (ikusi, joan).

• Gida-hitzak erabiliz, azkarrago aurkituko dugu edozein hitz.

Hitzen esanahia ez ezik, hiztegian beste datu batzuk ere ageri dira. Laburdurek hitz bakoitza zer motatakoa den adierazten dute: iz. (izena), ad. (aditza)…

Ezagutu hizkuntza Ortografia

1 Ordenatu esaldiak eta osatu testua. Jarri puntuak eta letra larriak dagokien lekuan.

– hala ere, alferrik izan dira ahalegin guztiak

– hori dela eta, alkateak laguntza eskatu dio poliziari

– hitz-lapurra liburuetako hitzak jaten hasi da orain

– polizia misterioa argitzen saiatu da

– laster ez da hitzik geldituko munduan!

2 Idatzi bi puntuak kasu bakoitzean eta azaldu zergatik erabili dituzun.

– Aurkezleak hau esan zuen «Hitzak desagertzen ari dira».

– Kaixo, Oier mahai gainean utzi dizkizut liburuak.

– Asteburuan hauek izango ditugu hitzaldiak, erakusketak, antzerkia…

– Dentistak argi esan zidan «Egunero garbitu behar dira hortzak».

Puntuazio-markak (I)

Puntuak (.) etenaldi luzea adierazten du. Amaiera ematen die per-pausari (puntu eta jarrai), paragrafoari (puntu eta bereiz) eta testuari (amaiera-puntua). Puntuaren ostean letra larria idatzi behar da.

Bi puntuek (:) aditzera ematen dute jarraian azalpenak datoze-la. Kasu hauetan erabiltzen dira: zerrendetan, hitzez hitzezko aipamenetan eta gutun edo oharren hasierako agurretan.

gida-hitza sarrera adiera

Bilatu nahi dugun hitza. Alfabetikoki ordenatuta dago.

Hitz baten esanahietako bakoitza.

Orrialdearen goiko aldean dagoen hitza.

Mikel maitea

Aspertuta nago zure betebeharrak egiteaz ohea txukundu, gosaria

atondu, ontziak garbitu eta eskolako zorroa prestatu Alfer hutsa zara!

Atsotitzak argi dio «Alferraren bekatua, lan egin gabe nekatua»

Aurrerantzean ez daukat lan horiek egiteko asmorik Zeuk egin

beharko dituzu guztiak

Ama

3 Kopiatu testua koadernoan eta idatzi falta diren puntuak eta bi puntuak.

Beste urrats bat


• Idatzi aukeratutako hiztegi- sarrerak kartoi mehe batean.

• Moztu idatzitako sarrerak: hitzak, laburdurak eta adi-erak. Horrela, 45 txartel izango dituzue, tamaina askotakoak.

• Sartu txartel guztiak pol-tsatxo batean.

3 41 2Urratsa

LankidetzaNire lehengo eta oraingo iritzia Ezer baino lehen, ikasleek puntuaren eta puntu eta komaren erabilerei buruz zer da-kiten idatziko dute orri batean. Gero, 1. eta 2. ariketak egin ondoren, gauza bera erre-pikatu, eta batetik bestera zer alde dagoen komentatuko dute.

Funtsezko piezak

Mikel maitea:

Aspertuta nago zure betebeharrak egiteaz: ohea txukundu, go-saria atondu, ontziak garbitu eta eskolako zorroa prestatu. Al-fer hutsa zara! Atsotitzak argi dio: «Alferraren bekatua, lan egin gabe nekatua».

Aurrerantzean ez daukat lan horiek egiteko asmorik. Zeuk egin beharko dituzu guztiak.

Ama

Metodologia-iradokizunak Laugarren mailan komunikazio kontzeptua landu genuen, baita komu-nikazioaren elementuetako hiru: igorlea, hartzailea eta mezua. Maila honetan, eduki horretan sakondu, eta beste elementu batzuek ere iku-siko ditugu: mezua eta kanala. Hitzezko eta hitzik gabeko komunika-zioaren arteko aldean ere sakonduko dugu.

Ezer baino lehen, berotzeko galderak egingo dizkiegu ikasleei: Nola komunikatzen gara? Gure moduan komunikatzen al dira animaliak? Zer alde dago komunikazio batetik bestera?

Hitzezko komunikazioa eta hitzik gabekoa hobeto bereizteko, hainbat jolas egin daitezke. Hitzezko komunikazioa lantzeko jolasak: antzezlan zati bat antzeztu, iragarki bat sortu… Hitzik gabeko komunikazioaren adibideak: mimika, keinuen bidezko jolasak, Pictionary…

Soluzioak1. • Igorlea: Nora; hartzailea: Eneko; mezua: oporretan zer egin duen;

kodea: hizkuntza (euskara); kanala: airea.

• Igorlea: maisu Koldo; hartzailea: Pello; mezua: liburuak bana-tzeko laguntza behar duela eskatzea; kodea: hizkuntza (euskara); kanala: airea.

• Igorlea: herriko udala; hartzailea: herritarrak; mezua: jaiei buruzko informazioa; kodea: hizkuntza (euskara); kanala: papera.

• Igorlea: andereñoa; hartzailea: ikasle baten gurasoak; mezua: se-meak/alabak lanak egin ez dituela esatea; kodea: hizkuntza (eus-kara); kanala: papera.

2. • Mezua: gutuna hutsik dago.

• Kodea: hizkuntza.

• Kanala: telefono-linea.

• Hartzailea: telebistaren ikusleak

• Igorlea: hizlaria.

3. Erantzun irekia.

22

U·1

18 19


1 Launaka jarrita, identifikatu komunikazioaren elementuak egoera hauetan:

• Norak telefonoz eman dio oporren berri Enekori.

• Maisu Koldok laguntza eskatu dio Pellori liburuak banatzeko.

• Udaletxeak herriko jaien kartela jarri du plazan.

• Andereñoak oharra idatzi die zure gurasoei agendan, etxerako lanak egin ez dituzulako.

2 Zalantza- zakua Zer elementuk egin du huts kasu bakoitzean?

• Gutun bat zabaldu duzu, baina paperean ez dago ezer idatzita.

• Gailu bat erabiltzeko argibideak hizkuntza ezezagun batean idatzi-ta daude.

• Amari deitu diozu, baina telefonoak hots arraro bat egiten du eta ez duzu ezer entzuten.

• Etxean ez dago inor, eta telebista piztuta dago.

• Hitzaldi batera joan zara, baina hizlaria ez da agertu.

Ezagutu hizkuntza Gramatika

7 Asmatu ikasgelan hauek adierazteko marrazkiak edo kartelak:

a. Itzali ikasgelako argiak eskolak amaitutakoan.

b. Astelehenetan eta ostiraletan, jarri aulkiak mahai gainean, ikas-gela garbitzeko.

Komunikazioaren bitartez, informazioa, ideiak, sentimenduak… partekatzen ditugu beste pertsona batzuekin. Komunikazio- egoera guztietan elementu hauek daude:

• Igorlea: mezua ematen duena.

• Hartzailea: mezua jasotzen duena.

• Mezua: ematen den informazioa.

• Kodea: igorleak eta hartzaileak erabiltzen duten hizkuntza edo zeinu-sistema.

• Kanala: mezua emateko bidea (airea, papera, Internet…).

• Komunikazioari, hizkuntzaren bidez egiten denean (ahoz nahiz idatziz), hitzezko komunikazio esaten zaio.

• Keinuen, irudien eta ikonoen bidez egiten denean, hitzik gabeko komunikazioa da.

Jolastu hizkuntzarekin!

4 Erreparatu irudiari eta identifikatu:

– Hitzik gabeko hiru komunikazio-egoera.

– Hitzezko bi komunikazio-egoera, ahozkoak.

– Hitzezko komunikazio-egoera bat, idatzizkoa.

5 Binaka jarrita, pentsatu hitzik gabeko bost komunikazio-egoera.

6 Aukerak Nola adieraziko zenituzke honako hauek hitzik erabili gabe?:

• Debekatuta dago jatea eta edatea.

• Ados zaude zure lagunak egindako proposamenarekin.

• Ezin da bainatu, itsaso zakarra baitago.

• Bizikletaz zoaz bidegorritik, eta bi pertsona datoz oinez. Kentzeko eskatuko diezu.

3 Asmatu eta idatzi komunikaziorik gabeko hiru egoera:

• Ez dago igorlerik.

• Ez dago hartzailerik.

• Ez dago koderik.

Beste urrats bat

Hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioa


• Taldeek poltsatxoak truka-tuko dituzte.

• Jolastu hitz berriak aurki-tzen! Lotu hitzak, laburdu-rak eta adierak, eta osatu hiztegi-sarrerak. Guztira, 15 izango dira.

3 41 2 Urratsa

Komunikazioa egoteko,

ezinbestekoa da igorleak eta

hartzaileak kode bera erabiltzea.

Gogoratu

Lankidetza Zalantza-zakuaBigarren ariketa egiteko lankidetza-teknika hau erabiltzea proposatzen dugu. Ikasle ba-koitzak ariketa egiteko zer-nolako zalantzak dituen idatziko du. Gero, taldeka, zalantza guztiak komentatuko dituzte. Zalantzaren bat argitu gabe gelditu bada, zalantza-zakuan jarriko dute, hurrengo fase batean beste tal-de batzuekin komentatzeko.

Funtsezko piezak

4. – Hitzik gabeko hiru komunikazio-egoera: bide-seinalea, anbulan-tziaren sirena-hotsa eta semaforoa.

– Hitzezko bi komunikazio-egoera, ahozkoak: emakumearen eta postariaren arteko solasaldia, gizonaren telefono-solasaldia.

– Hitzezko komunikazio-egoera bat, idatzizkoa: museoaren kartela.

5. Erantzun irekia. Adibideak: mimika bidez adierazitako mezua, arbi-troaren txistua, hondartzako bandera, hitzik gabeko bide-seinalea, irribarre bat.

6. • Kartel baten bidez (hanburgesaren eta botilaren ikurrak gorriz ezabatuta).

• Hatz lodiarekin keinu bat eginez.

• Bandera gorria erabiliz.

• Txirrina joz.


7. Erantzun irekia.

Sakontzeko ariketak• Gizateriaren historian zehar egon diren komunikazio motak komen-

tatu: hieroglifikoak, kobazuloetako margoak, mortsea

• Identifikatu egoera bakoitzerako igorleak eta hartzaileak: telebista-ko albistegia, matematikako eskola, jatetxe bateko menua. Soluzioa:– Telebistako albistegia. Igorlea: aurkezlea/kazetaria; hartzailea:

ikusleak. – Matematikako eskola. Igorlea: matematikako irakaslea; hartzailea:

ikasleak.– Jatetxe bateko menua. Igorlea: jatetxea (jabea, zerbitzariak); har-

tzailea: bezeroak.

23

U·1

18 19


1 Launaka jarrita, identifikatu komunikazioaren elementuak egoera hauetan:

• Norak telefonoz eman dio oporren berri Enekori.

• Maisu Koldok laguntza eskatu dio Pellori liburuak banatzeko.

• Udaletxeak herriko jaien kartela jarri du plazan.

• Andereñoak oharra idatzi die zure gurasoei agendan, etxerako lanak egin ez dituzulako.

2 Zalantza- zakua Zer elementuk egin du huts kasu bakoitzean?

• Gutun bat zabaldu duzu, baina paperean ez dago ezer idatzita.

• Gailu bat erabiltzeko argibideak hizkuntza ezezagun batean idatzi-ta daude.

• Amari deitu diozu, baina telefonoak hots arraro bat egiten du eta ez duzu ezer entzuten.

• Etxean ez dago inor, eta telebista piztuta dago.

• Hitzaldi batera joan zara, baina hizlaria ez da agertu.

Ezagutu hizkuntza Gramatika

7 Asmatu ikasgelan hauek adierazteko marrazkiak edo kartelak:

a. Itzali ikasgelako argiak eskolak amaitutakoan.

b. Astelehenetan eta ostiraletan, jarri aulkiak mahai gainean, ikas-gela garbitzeko.

Komunikazioaren bitartez, informazioa, ideiak, sentimenduak… partekatzen ditugu beste pertsona batzuekin. Komunikazio- egoera guztietan elementu hauek daude:

• Igorlea: mezua ematen duena.

• Hartzailea: mezua jasotzen duena.

• Mezua: ematen den informazioa.

• Kodea: igorleak eta hartzaileak erabiltzen duten hizkuntza edo zeinu-sistema.

• Kanala: mezua emateko bidea (airea, papera, Internet…).

• Komunikazioari, hizkuntzaren bidez egiten denean (ahoz nahiz idatziz), hitzezko komunikazio esaten zaio.

• Keinuen, irudien eta ikonoen bidez egiten denean, hitzik gabeko komunikazioa da.


4 Erreparatu irudiari eta identifikatu:

– Hitzik gabeko hiru komunikazio-egoera.

– Hitzezko bi komunikazio-egoera, ahozkoak.

– Hitzezko komunikazio-egoera bat, idatzizkoa.

5 Binaka jarrita, pentsatu hitzik gabeko bost komunikazio-egoera.

6 Aukerak Nola adieraziko zenituzke honako hauek hitzik erabili gabe?:

• Debekatuta dago jatea eta edatea.

• Ados zaude zure lagunak egindako proposamenarekin.

• Ezin da bainatu, itsaso zakarra baitago.

• Bizikletaz zoaz bidegorritik, eta bi pertsona datoz oinez. Kentzeko eskatuko diezu.

3 Asmatu eta idatzi komunikaziorik gabeko hiru egoera:

• Ez dago igorlerik.

• Ez dago hartzailerik.

• Ez dago koderik.

Beste urrats bat

Hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioa


• Taldeek poltsatxoak truka-tuko dituzte.

• Jolastu hitz berriak aurki-tzen! Lotu hitzak, laburdu-rak eta adierak, eta osatu hiztegi-sarrerak. Guztira, 15 izango dira.

3 41 2 Urratsa

Komunikazioa egoteko,

ezinbestekoa da igorleak eta

hartzaileak kode bera erabiltzea.

Gogoratu

Pentsamenduaren garapena AukerakAriketa modu dibertigarri batean ebatz de-zakegu. Ikasleak lauko taldetan jarriko dira. Bakoitzak planteatutako egoeretako bat aukeratu, eta egoera hori adierazteko modua pentsatuko du, ezohiko tresnak edo lana-besak erabiliz. Gero, egindako lana konpar-tituko dute. Ondoren, ariketa ebatziko du-te, benetako erantzunak emanez.

Funtsezko piezak

Erronka: 3. urratsa

Erronkaren hirugaren urratsean, ikasleek hitz berriak aurkitzen jolastuko dira. Aurreko urratsean prestatutako poltsatxoak trukatu, eta hitzak, laburdurak eta adierak lotuz, beste taldearen hiztegi-sarrerak osatuko dituzte. Guztira, 15 izango dira.

Metodologia-iradokizunak Literatura-generoak aurkeztu aurretik, irakasleak solasalditxo bat egin dezake ikasleekin, literatura-testuei eta testu ez literarioei buruz: zer alde dagoen batetik bestera, zer ezaugarri duen testu mota bakoitzak… Lagungarri gisa, irakasleak testu mota ugari ekarriko ditu ikasgelara: egunkariak, irakurketa-liburuak, hiztegiak, aldizkariak, olerkiak… Hala-ber, hainbat ariketa interaktibo topatuko ditu bi testu mota horiek indar-tzeko eta sakontzeko.Ondoren, literatura-testuetan sartuko gara bete-betean: ikasleei gal-detuko diegu zein den irakurri duten azken eleberria edo olerkia, ikusi duten azken antzerki-lana… Horrela, ikasleen aurrejakintzan oinarrituz helduko diogu lanketari.

Soluzioak1. – A: antzerkia. B: genero lirikoa. C: genero narratiboa.

– Protagonistak berak kontatzen du istorioa.

– Lapurra eta saltzailea dira antzerki-testuaren pertsonaiak.

– Erantzun irekia.

2. Hasierako irakurgaia antzerki-testua da. Pertsonaiek (hala nola Aur-kezleak, Zinegotziek…) hitz egiten dute, solasaldien bitartez.

Sormenaren txokoa

Erantzun irekia.

Sakontzeko ariketak1. Ikasleak binaka eseriko dira eta irakasleak kartoi mehe bat emango

die. Bien artean, etxean edota eskolan, literatura-genero bakoitzeko testu zati bat aukeratu beharko dute, eta kartoi mehean itsatsi. Os-tean, aukeratutako eredua aurkeztuko die gainerako ikasleei. Amai-tutakoan, kartoi mehe guztiak gorde daitezke, ikasleek literatura- genero nagusien hainbat eredu eskura izateko ikasturte osoan.

24

21

U · 1

Ikasi dudana antolatu

20

Ezagutu literatura

1 Zer dela eta diozu hori? Lotu testu bakoitza literatura-genero batekin eta erantzun:

1 Osatu eskema «Gramatika» eta «Literatura» ataletan ikasi duzuna kontuan hartuz:

1 Ordenatu hasierako irakurgaiko hitz hauek alfabetikoki:

Literatura-generoak

Literaturaren bitartez, idazleek sentimenduak eta zirrarak adiera-zten dituzte. Literatura-lanak hiru generotan sailka daitezke:

• Narratiboa: narratzaileak gertaerak kontatzen ditu (batik bat fikziozkoak). Eleberriak, ipuinak eta alegiak genero honetako-ak dira.

• Lirikoa: egileak zirrarak eta sentimenduak adierazten ditu. Bertsoz idazten da.

• Antzerkia: ikusleen aurrean antzezteko idazten da. Per tsonaien arteko solasaldien bidez kontatzen da.

• Nork kontatzen du narrazio-testua?

• Nor dira antzerki-testuaren pertsonaiak?

• Zure ustez, zer adierazi nahi du olerkariak?

2 Zer literatura-generotakoa da unitatearen hasierako irakurgaia? Arrazoitu.

Sormenaren txokoa

Binaka jarrita, aukeratu goiko testuetako bat eta idatzi jarraipen labur bat. Gero, irakurri ikaskideei.

Hitz-bilduma

Hiztegia egingo dugu.

• Ikasgelako hitz guztiak bil-duta, hiztegia egingo dugu. Jarri hitzak ordena alfabe-tikoan, kartoi mehe handi batean. Horrela, ikasgelako hiztegia osatuko dugu.

• Zenbat hitz ikasi dituzue?

3 41Urratsa

Erronkagaindituta!

2

teleberri telebista

txandaTxomin

traje

txistuka

Literatura- generoak

…… …

Elementuak

Igorlea Hitzezkoa: mezua ... bidez egiten da.

...: mezua honako hauen

bidez egiten da:

Hartzailea Mezua … …

… …… … …

Motak

Komunikazioa

LAPURRA: Zureak dira egunkari horiek?SALTZAILEA: Bai.LAPURRA: Autobusa datorren bitartean, utziko didazu bat irakurtzen? SALTZAILEA: Aizu, saltzeko dira!

Alaitz Olaizola, Autobusaren zain. Erein.

Badator uraBadator urahodei loguraleihoan kix-kix…zatoz barrura.Badator urahodei loguraleihoan kix-kix…ohe barruraxuxur-kantura.

Juan Kruz Igerabide, Ur: erori nahi ez duen tanta.

Denonartean

Pantailan ez zen ezertxo ere ateratzen. Altxatu, eseri, piztu, itzali… Irakaslearengana joan, eta honek ere irtenbiderik ez…—Baina, hemen neuzkan nire lan guztiak eta!

Antton Kazabon, Momolo. Ibaizabal (moldatua).

anayaharitza.esBaliabide-bankuko «Ika-si dudana antolatu» atalean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu.

anayaharitza.esKontsultatu «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» ata-lak baliabide-bankuan.

AB

C

Pentsamenduaren garapenaZer dela eta diozu hori?Ikasleek, taldeka jarrita, literatura-testu bakoi-tza zer generotakoa den azaldu beharko dute, arrazoiak emanez. Bakoitzak gaiari buruz duen iritzia emango du, arrazoibideak argi azalduz. Horrela, gai bakar bati buruz hainbat ikuspun-tu daudela ikusiko dute.

Funtsezko piezak

Erronka: 4. urratsa

Erronkaren azken urrats honetan, ikasgelako hiztegia osatuko dugu. Horretarako, hitz guztiak bildu eta ordena alfabetikoaren arabera itsatsiko ditugu kartoi mehe handi batean. Hiztegi-sarrera guztiak irakurri ondoren, ikasle bakoitzak zer hitz berri ikasi duen idatziko du koadernoan.

Soluzioak



Hitz-bilduma

1. Teleberri, telebista, traje, txanda, txistuka, Txomin.

25

21

U · 1


20

Ezagutu literatura

1 Zer dela eta diozu hori? Lotu testu bakoitza literatura-genero batekin eta erantzun:

1 Osatu eskema «Gramatika» eta «Literatura» ataletan ikasi duzuna kontuan hartuz:

1 Ordenatu hasierako irakurgaiko hitz hauek alfabetikoki:

Literatura-generoak

Literaturaren bitartez, idazleek sentimenduak eta zirrarak adiera-zten dituzte. Literatura-lanak hiru generotan sailka daitezke:

• Narratiboa: narratzaileak gertaerak kontatzen ditu (batik bat fikziozkoak). Eleberriak, ipuinak eta alegiak genero honetako-ak dira.

• Lirikoa: egileak zirrarak eta sentimenduak adierazten ditu. Bertsoz idazten da.

• Antzerkia: ikusleen aurrean antzezteko idazten da. Per tsonaien arteko solasaldien bidez kontatzen da.

• Nork kontatzen du narrazio-testua?

• Nor dira antzerki-testuaren pertsonaiak?

• Zure ustez, zer adierazi nahi du olerkariak?

2 Zer literatura-generotakoa da unitatearen hasierako irakurgaia? Arrazoitu.

Sormenaren txokoa

Binaka jarrita, aukeratu goiko testuetako bat eta idatzi jarraipen labur bat. Gero, irakurri ikaskideei.

Hitz-bilduma

Hiztegia egingo dugu.

• Ikasgelako hitz guztiak bil-duta, hiztegia egingo dugu. Jarri hitzak ordena alfabe-tikoan, kartoi mehe handi batean. Horrela, ikasgelako hiztegia osatuko dugu.

• Zenbat hitz ikasi dituzue?

3 41Urratsa

Erronkagaindituta!

2

teleberri telebista

txandaTxomin

traje

txistuka


…… …

Elementuak

Igorlea Hitzezkoa: mezua ... bidez egiten da.

...: mezua honako hauen

bidez egiten da:

Hartzailea Mezua … …

… …… … …

Motak

Komunikazioa

LAPURRA: Zureak dira egunkari horiek?SALTZAILEA: Bai.LAPURRA: Autobusa datorren bitartean, utziko didazu bat irakurtzen? SALTZAILEA: Aizu, saltzeko dira!

Alaitz Olaizola, Autobusaren zain. Erein.

Badator uraBadator urahodei loguraleihoan kix-kix…zatoz barrura.Badator urahodei loguraleihoan kix-kix…ohe barruraxuxur-kantura.

Juan Kruz Igerabide, Ur: erori nahi ez duen tanta.

Denonartean

Pantailan ez zen ezertxo ere ateratzen. Altxatu, eseri, piztu, itzali… Irakaslearengana joan, eta honek ere irtenbiderik ez…—Baina, hemen neuzkan nire lan guztiak eta!

Antton Kazabon, Momolo. Ibaizabal (moldatua).

anayaharitza.esBaliabide-bankuko «Ika-si dudana antolatu» atalean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu.

anayaharitza.esKontsultatu «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» ata-lak baliabide-bankuan.

AB

C

Pentsamenduaren garapenaTeknika: mapa hierarkikoaIkasleek «Gramatika» eta «Literatura» atale-tako edukiak erabili beharko dituzte atal ho-netako mapa hierarkikoak osatzkeo. Ikasleei gogoratuko diegu mapa hierarkikoak oso baliabide erabilgarriak direla ikasitakoa go-goratzeko eta modu grafikoan adierazteko.

IKTak«Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» ataletan, unitateko edukiak berrikusteko ariketa interaktiboak topatuko dituzte ikasleek.

Funtsezko piezak

Elementuak

Igorlea Hitzezkoa: mezua hizkuntzaren bidez

egiten da.

Hitzik gabeko komunikazioa:

mezua honako hauen bidez egiten da:

Hartzailea Mezua Kodea

Ahoz Idatziz

Keinuak

Narratiboa Lirikoa Antzerkia

Ikonoak

Kanala

Irudiak

Motak

Komunikazioa

~

Zer ikasi dudan 1. a: gida-hitza. b: sarrera. c: adiera.

2. Begi hitzaren adierak: 1. Ikusmenaren organoa. 2. Jostorratz batean, haria sartzen den zuloa. 3. Gaztaz eta mamiaz mintzatuz, mamian geratzen den hutsunea. 4. Zubietan, arkuen arteko hutsartea.

3. Lapur: norbaiti zerbait kentzen diona; eskatu: norbaiti zerbait ema-teko esan; nagi: ezertarako gogorik ez duena.

4.

5. Erantzun irekia.

6.

7. a) Gidariak eskuinera joan nahi duela adierazi du.

b) Bainatzea debekatuta dagoela adierazten du.

c) Eskolak amaitu direla eta etxera joan daitezkela adierazten du.

d) Lekua libre uzteko adierazi dute, larrialdi bat dagoelako.

8. A: pentsakor egotea, zerbaitetan pentsatzea; B: falta bat egin duela adierazi dio arbitroak jokalariari; C: akordio batera heldu direla adierazi dute bi pertsonek.

26

22

Zer ikasi dudan

Lexikoa

1 Identifikatu hiztegiaren atalak argazkian: gida-hitza, sarrera, adiera.

2 Bilatu begi hitza hiztegian eta idatzi esaldi bat adiera bakoitzarekin.

3 Lotu hitz bakoitza bere esanahiarekin eta idatzi hiztegi-sarrera bakoitzaren laburdura.

lapur Norbaiti zerbait emateko esan.

eskatu Ezertarako gogorik ez duena.

nagi Norbaiti zerbait kentzen diona.

Ortografia4 Berridatzi, puntua eta bi puntuak jarriz.

Gramatika

5 Asmatu komunikazio-egoera bat eta osatu eskema.

6 Sailkatu komunikazio-egoera hauek:• Turismo-bulegoko informazio-orria.

• Eliza bateko kanpai-hotsa.

• Liburutegiko nobedadeen kartela.

• Begia kliskatzea.

7 Zer mezu ematen da egoera bakoitzean? a) Gidari batek eskuineko keinukaria piztu du.

b) Sorosleek bandera gorria jarri dute.

c) Eskolako txirrinak arratsaldeko bostetan jo du.

d) Suhiltzaileen kamioia sirena eta argiak piztuta joan da.

8 Azaldu zer adierazten duten:

Hitzezko komunikazioa Hitzik gabeko komunikazioa

… …

1 Ordenatu eduki hauek koadernoan. Lehenik, adierazi zertan trebatu zaren gahien; gero, zertan hobetu behar duzun.

1. Badakit azalpenak ahoz ematen.

2. Azkar aurkitzen ditut hitzak hiztegian.

3. Ondo erabiltzen ditut puntua eta bi puntuak.

4. Ezagutzen ditut komunikazioaren elementuak.

5. Bereizten ditut hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioak.

6. Identifikatzen dut literatura-genero bakoitza.

• Ados zaude ikaskideak egindako ebaluazioarekin? Arrazoitu.

• Zure ustez, baduzu zertan hobetu? Idatzi.

2 Zertarako balio dizu ikasitakoak? Koadernoan, idatzi edukiak apli-katzeko aukera ematen duten hiru egoera.

3 Eskatu ikaskide bati zu ebaluatzeko, 1etik 5era, honako alderdi hauetan:

1

3 2

4 5 6

Zu

re koadernoan

OSATU

edo bertsio inprim

agar

rian

Badut ikasteko gogoa.

1 2 3 4 5

Laguntzen diet ikaskideei.

Ondo moldatzen naiz talde-lanean.

Hartzen dut parte eskoletan.

Adi egoten naiz.

Zu

re koadernoan

OSATU

edo bertsio inprim

agar

rian

Nola ikasi dudan

anayaharitza.esOrrialde honen bertsio inprimagarria duzu ba-liabide-bankuko «Port-folioa» atalean.

Gogoratu unitate ho-netako lana zure port-foliorako aukeratzea.

23

1. PORTFOLIOA

Kaixo, Ane Zer moduz zabiltza? Guk sekulako astea pasa-

tu dugu!Jon irakasleak, ikasturteari hasiera emateko,

antzerki-saio bat prestatzeko eskatu digu

Poz-pozik ibili gara

Ikaskide guztiok hartu dugu parte, eta lan

handia egin dugu testuak prestatu, antzez-

tokia apaindu, saioak egin… Sarri gogoratu gara

zurekin Jonek askotan esaten zuen

«Anek primeran pasatuko luke hemen»

Musu handi bat eta laster arte

Garazi

2. 3.

1.

A

B

CIGORLEA

…

KANALA…

KODEA…

MEZUA…

HARTZAILEA…

AB C

Kaixo Ane:Zer moduz zabiltza? Guk sekulako astea pasatu dugu! Jon irakasleak, ikasturteari hasiera emanteko, antzerki-saio bat prestatzeko eskatu digu. Poz-pozik ibili gara. Ikaskide guztiok hartu dugu parte, eta lan handia egin dugu: testuak prestatu, antzeztokia apaindu, saioak egin… Sarri gogoratu gara zurekin. Jonek askotan esaten zuen: «Anek primeran pasatuko luke hemen». Musu handi bat eta laster arte.


Turismo-bulegoko informazioa

Liburutegiko nobedadeen kartelaEliza bateko kanpai-hotsa

Begia kliskatzea

~

Nola ikasi dudan Unitatearen azken atal honek garrantzia handia du; izan ere, ikasleek aukera izango dute unitatean zehar egindako lanari buruz hausnartze-ko. Lehen unitate honi dagokionez, ikasleek hiru ariketa izango dituz-te, honako alderdi hauek balioesteko:

• Zer ikasi duten: unitateko edukiak barneratu dituzten balioetsi beharko dute, zerrenda bat eginez. Lehenik, ondo ikasitako edukiak idatziko dituzte; ondoren, hala-hola ikasitakoak. Ikasleen hausnarke-ta-gaitasuna garatzeko, halaber, arrazoiak azaltzeko eskatuko diegu.

• Ikasitako edukiek zertarako balio dieten: ezinbestekoa da ikasitako edukiek baliagarritasuna dutela ulertzea, eta eguneroko biitzan apli-katzeko modukoak direla.

• Koebaluazioa: ikasleek, binaka jarrita, elkar koebaluatu beharko dute, 1etik 5erako eskala batean, eguneroko lanarekin lotutako zen-bait alderditan.

27

22

Zer ikasi dudan

Lexikoa

1 Identifikatu hiztegiaren atalak argazkian: gida-hitza, sarrera, adiera.

2 Bilatu begi hitza hiztegian eta idatzi esaldi bat adiera bakoitzarekin.

3 Lotu hitz bakoitza bere esanahiarekin eta idatzi hiztegi-sarrera bakoitzaren laburdura.

lapur Norbaiti zerbait emateko esan.

eskatu Ezertarako gogorik ez duena.

nagi Norbaiti zerbait kentzen diona.

Ortografia4 Berridatzi, puntua eta bi puntuak jarriz.

Gramatika

5 Asmatu komunikazio-egoera bat eta osatu eskema.

6 Sailkatu komunikazio-egoera hauek:• Turismo-bulegoko informazio-orria.

• Eliza bateko kanpai-hotsa.

• Liburutegiko nobedadeen kartela.

• Begia kliskatzea.

7 Zer mezu ematen da egoera bakoitzean? a) Gidari batek eskuineko keinukaria piztu du.

b) Sorosleek bandera gorria jarri dute.

c) Eskolako txirrinak arratsaldeko bostetan jo du.

d) Suhiltzaileen kamioia sirena eta argiak piztuta joan da.

8 Azaldu zer adierazten duten:


… …

1 Ordenatu eduki hauek koadernoan. Lehenik, adierazi zertan trebatu zaren gahien; gero, zertan hobetu behar duzun.

1. Badakit azalpenak ahoz ematen.

2. Azkar aurkitzen ditut hitzak hiztegian.

3. Ondo erabiltzen ditut puntua eta bi puntuak.

4. Ezagutzen ditut komunikazioaren elementuak.

5. Bereizten ditut hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioak.

6. Identifikatzen dut literatura-genero bakoitza.

• Ados zaude ikaskideak egindako ebaluazioarekin? Arrazoitu.

• Zure ustez, baduzu zertan hobetu? Idatzi.

2 Zertarako balio dizu ikasitakoak? Koadernoan, idatzi edukiak apli-katzeko aukera ematen duten hiru egoera.

3 Eskatu ikaskide bati zu ebaluatzeko, 1etik 5era, honako alderdi hauetan:

1

3 2

4 5 6

Zu

re koadernoan

OSATU

edo bertsio inprimag

arria

n

Badut ikasteko gogoa.

1 2 3 4 5

Laguntzen diet ikaskideei.

Ondo moldatzen naiz talde-lanean.

Hartzen dut parte eskoletan.

Adi egoten naiz.

Zu

re koadernoan

OSATU

edo bertsio inprim

agar

rian

Nola ikasi dudan

anayaharitza.esOrrialde honen bertsio inprimagarria duzu ba-liabide-bankuko «Port-folioa» atalean.

Gogoratu unitate ho-netako lana zure port-foliorako aukeratzea.

23

1. PORTFOLIOA

Kaixo, Ane Zer moduz zabiltza? Guk sekulako astea pasa-

tu dugu!Jon irakasleak, ikasturteari hasiera emateko,

antzerki-saio bat prestatzeko eskatu digu

Poz-pozik ibili gara

Ikaskide guztiok hartu dugu parte, eta lan

handia egin dugu testuak prestatu, antzez-

tokia apaindu, saioak egin… Sarri gogoratu gara

zurekin Jonek askotan esaten zuen

«Anek primeran pasatuko luke hemen»

Musu handi bat eta laster arte

Garazi

2. 3.

1.

A

B

CIGORLEA

…

KANALA…

KODEA…

MEZUA…

HARTZAILEA…

AB C

Funtsezko piezak

Ebaluazioa / IKTak www.anayaharitza.es webguneko baliabide- bankuan, Portfolioaren bertsio inprima-garria aurkituko dute ikasleek. Unitatearekin lotutako ariketak, irudiak eta beste mota askotako edukiak bil daitezke dokumentu horretan.

Documents

Honako hauek hartu dute parte proposamen didaktiko hau egiten · ariketak etapan zehar apurka-apurka sekuentziatuz. Ekintzailetzaren . kultura Pentsamendu-estrategiek ikasten ikasteko