Hoofdstuk 1 10 - bijbelonderwijs.nl · Levend Water – groep 7 1 Hoofdstuk 1 Met heel je hart HOOFDSTUK 1 MET HEEL JE HART Dag 1 Het beloofde land Rechters 1 – 3 : 6 Dag 2 En ze

Levend Water – groep 7 1 Hoofdstuk 1 Met heel je hart

HOOFDSTUK 1 MET HEEL JE HART Dag 1 Het beloofde land

Rechters 1 – 3 : 6 Dag 2 En ze dienden de Baäls

Rechters 3 : 7 – 41 Dag 3 Vrouwen in dienst van de Heer

Rechters 4 & 5 Dag 4 Met heel je hart

Lesboek p. 6 - 9 Werkboek p. 2 & 3

Thema Dien de HEER, niet halfslachtig, maar met heel je hart!. Algemene informatie God had gezegd dat Israël alle heidenvolken uit Kanaän moest verdrijven. Maar de Israëlie-ten namen het niet zo nauw. De heidenvolken kregen daardoor steeds meer invloed op het volk van God. We zien hier de ongehoorzaam-heid van Israël. De HEER wil dat je Hem he-lemaal dient, niet half. Nu Israël dat niet doet, zien we ook wat de gevolgen zijn: afval van de Here God. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat de Heer vraagt om

Hem te dienen met heel je hart; � weten de leerlingen dat het volgen van de

Heer gehoorzaamheid betekent; � kennen de leerlingen de rechters Ehud,

Debora en Barak en hun belangrijkste da-den.

Memoriseertekst Erken het: de HEER is God, Hij heeft ons ge-maakt, Hem behoren wij toe, zijn volk zijn wij, de kudde die Hij weidt. Psalm 100 : 3 Liederen � Psalm 42; 43; 62; 63; 100; 103 � Liedboek voor de kerken, Gezang 473 –

Neem mijn leven � Evangelische liedbundel lied 225 – Heer,

raak mijn hart aan � Evangelische liedbundel 226 – Heer, ik

kom tot U


HOOFDSTUK 1 - DAG 1 HET BELOOFDE LAND Verteltekst Rechters 1 – 3 : 6 Achtergrondinformatie Rechters: het boek Rechters beschrijft het fa-len van Israël. Maar tegelijk laat het ook zien hoe barmhartig God is. Elke keer wanneer de Israëlieten tot Hem bidden, neemt Hij het toch weer voor hen op. Kanaänieten: Kanaän was een zoon van Cham, de zoon van Noach. De Kanaänieten worden in de Bijbel de ene keer als een aparte groep bewoners beschreven. De andere keer blijkt het een verzamelnaam voor alle volkeren die het land Kanaän bewonen. Duimen en grote tenen (1 : 6): wanneer koning Adonibezek door de Judeeërs gevangen is ge-nomen, worden zijn duimen en grote tenen af-gehakt. Uit de verklaring van Adonibezek blijkt dat dit een vaker voorkomend verschijnsel was. Door de duimen en grote tenen af te hak-ken, zijn de betreffende koningen machteloos geworden. De grote tenen zijn belangrijk bij het bewaren van het evenwicht. Zonder duimen kun je vrijwel niets meer oppakken. Dat Adoni-bezek niet gedood wordt, is omdat gevangen koningen een blijk van macht was. Herendienst (1 : 28): God heeft gezegd dat de Israëlieten de inwoners van Kanaän moesten verdrijven en dat ze de altaren van de Kanaän-ieten moesten afbreken. Maar we lezen in de eerste hoofdstukken van het boek Rechters dat de Israëlieten niet alle inwoners van Kana-an verdrijven. Het lijkt hen wel aardig uit te komen dat er nog Kanaänieten blijven wonen. Deze overgebleven volkeren worden verplicht om jaarlijks grote sommen geld aan Israël te betalen. Verbond (2 : 1): een verbond heeft voor beide partijen rechten en verplichtingen. De HEER wijst erop dat Hij gedaan heeft wat Hij beloofd had aan de voorouders. Hij verwijt Israël on-trouw aan het verbond. Aandachtspunten � De Kanaänieten moesten verdreven wor-

den om plaats te maken voor het volk Is-raël. Vestig de aandacht op de zorg van de Heer voor Zijn volk. Wijs erop dat Israël ook alle altaren van de Kanaänieten moest verwijderen.

� Vestig er de aandacht op dat de Heer zijn volk tijdens die woestijnreis wilde leren om helemaal van Hem afhankelijk te zijn. Van-daar ook dat de Israëlieten manna en kwakkels in de woestijn te eten kregen en dat ze niet meer dan voor één dag moch-ten rapen.

� De Heer vertrouwen en afhankelijk van Hem zijn, was het belangrijkste dat Israël moest leren voor ze het beloofde land in konden.

� Wijs op de trouw van de HEER versus de ontrouw van de Israëlieten.

� God belooft dat Hij het land hun in bezit zal geven. Maar Israël krijgt wel de op-dracht om te strijden om het in bezit te krijgen. De HEER had het land ook op een heel andere manier kunnen geven. Hij had er b.v. ook voor kunnen zorgen dat alle volkeren voor Israël op de vlucht zouden slaan, zodat Israël zich er zonder strijd kon vestigen. Maar Israël moet zich in-spannen (moet strijden) om wat God wil geven in bezit te kunnen nemen.

Introductie op de les Tientallen jaren heeft het volk Israël door de woestijn gezworven, op weg naar het beloofde land. Tijdens die reis is niet de kortste route genomen. God wilde de Israëlieten voorberei-den op het beloofde land. Wat moesten de Is-raëlieten leren tijdens de woestijnreis? Afsluiting van de les Hoe konden de Israëlieten weten dat de Here God een gruwelijke hekel heeft aan afgoden- en beeldendienst?


HOOFDSTUK 1 - DAG 2 EN ZE DIENDEN DE BAÄLS Verteltekst Rechters 3 : 7 – 31 Achtergrondinformatie Otniël, Ehud, Samgar: de Heer maakt gebruik van heel uiteenlopende mensen om Israël te bevrijden. De een is boer, de ander diplomaat. De een is arm, de ander weer rijk. Status, op-leiding, diploma’s of beroep zijn voor God niet belangrijk. Otniël: deze Rechter wordt ook al genoemd in hoofdstuk 1 : 13 – 15. Hij trouwt daar met een dochter van Kaleb. Hij onderscheidt zich daarmee van veel Israëlieten die trouwen met Kanaänieten. Gedreven door de Geest: Otniël heeft de overwinningen die hij behaalt niet aan zichzelf te danken. Hij wordt gedreven door de Geest van God. Ehud: de naam Ehud betekent de daadkrach-tige. Omdat Ehud linkshandig is en zijn zwaard rechts draagt, kan hij zijn zwaard ongezien door de controleposten meenemen. Mogelijk ook dat Ehud linkshandig was omdat hij zijn rechterhand niet kon gebruiken of die miste. Vanwege die handicap zullen de lijfwachten van koning Eglon minder op hun hoede ge-weest zijn. Samgar: Samgar betekent vreemdeling. Zijn wapen was een ossenstok waarmee hij ossen in het gareel hield. Het is duidelijk dat veel Rechters bij voorbaat ongeschikt waren voor het leiderschap van Is-raël. Toch wil God hen gebruiken! Dat maakt hun Rechterschap tot iets heel bijzonders. Aandachtspunten Vestig de aandacht op het steeds terugkeren-de patroon in het boek Rechters:

� het volk verlaat God; � God stuurt vijanden om Israël wakker

te schudden; � Israël roept tot de Heer; � De Heer geeft een Rechter die het volk

bevrijdt; � het volk verlaat God; � enz.

Het zijn geen stoere Rechters die Israël bevrij-den. Het is de Heer Zelf die deze mensen ge-bruikt in Zijn plan. Introductie op de les Hoe zou jij het vinden wanneer een goede vriend of vriendin je steeds weer laat vallen? Hij wil niets meer van je weten, maar dan in-eens heeft hij je nodig en roept hij je te hulp. En dat gebeurt niet een of twee keer. Maar dit gebeurt veel vaker.

Afsluiting van de les Steeds weer stuurt de Heer Rechters om Israël te bevrijden. Wat leer je hierdoor over de Here God?


HOOFDSTUK 1 - DAG 3 VROUWEN IN DIENST VAN DE HEER Verteltekst Rechters 4 en 5 Achtergrondinformatie Debora en Jaël: God gebruikt twee vrouwen voor de verlossing van Zijn volk. Vrouwen wor-den in de Bijbel niet als eersten genoemd als het gaat om het leiding geven. Toch gebruikt God hen. Gods rijk komt niet door sterke man-nen met hun geweld. Profetes: Debora was een profetes. Een pro-feet is iemand die Gods woorden meedeelt. Barak: dat mannen het laten afweten blijkt ook uit de reactie van Barak. Hij krijgt van Debora de opdracht ten strijde te trekken. Maar zijn antwoord is duidelijk: Alleen wanneer Debora meegaat. Nu bij mannen een stukje geloofs-moed ontbreekt, schakelt God vrouwen in in Zijn dienst. Aandachtspunten � Volg bij de vertelling Rechters 4. Besteed

aan het einde van de vertelling aandacht aan Rechters 5 of lees als verwer-king/afsluiting dit lied met de leerlingen.

� Het zijn niet Debora, Jaël of Barak die de overwinning behalen. Uiteindelijk is het God die de vijand ombrengt.

� Debora en Jaël stellen zich wel beschik-baar voor God en voor Zijn volk. Zij zijn trouw in de dienst aan God.

� Bebora en Barak zingen na de overwin-ning een loflied. Ze hebben ervaren dat God op een speciale manier aan het werk is geweest. En daarom willen ze God eren.

Introductie op de les Wie zou jij uitkiezen voor een belangrijke wed-strijd? Afsluiting van de les Wie kiest God uit voor een belangrijke strijd? De Here God werkt vaak anders dan wij zou-den doen. Het maakt niet uit wie je bent; God wil ieder mens gebruiken in Zijn dienst.


HOOFDSTUK 1 - DAG 4 MET HEEL JE HART Lesboek p. 6 - 9 Het beloofde land Aan de hand van het kaartje kan teruggekeken worden op de woestijnreis van de Israëlieten, de plek waar Israël de Jordaan is overgesto-ken. Ook kan stilgestaan worden bij verschil-lende volkeren die in Kanaän woonden en de plek waar de verschillende Rechters actief wa-ren. En ze dienden de Baäls De tekst beschrijft wat de Baäldienst allemaal met zich meebracht en maakt duidelijk waarom God dit niet duldde. Vrouwen in dienst van de Heer Vrouwen blijken op cruciale momenten een be-langrijke rol te hebben in Gods plan. Aan de hand van het overzicht en de tekstverwijzingen kan ook naar de rol van andere vrouwen in de Bijbel gekeken worden. Verwerking Met heel je hart De Here God wil dat mensen Hem met heel hun hart dienen. Hij wil een relatie met hen. En daarom kan Hij er niet tegen wanneer ze op stenen of houten beelden hun vertrouwen stel-len. Tijdens de woestijnreis heeft God bij de berg Sinaї Zijn leefregels gegeven. Tijdens die reis hebben de Israëlieten ook de trouw van de HEER kunnen ervaren. Probeer vanuit het boek Rechters een link te leggen naar de tijd dat Israël door de HEER uit Egypte werd be-vrijd en de tijd van de woestijnreis. Maar pro-beer ook een link te leggen naar vandaag. Hoe zit het met het vertrouwen van mensen en het vertrouwen dat we zelf hebben in de Here God? Werkboek p. 2 & 3 De oefening In de goede volgorde is bedoeld om te werken aan enig inzicht in de bijbelse geschiedenis. Wanneer gebeurde er wat?

Levend Water – groep 7 6 Hoofdstuk 2 De HEER geeft rust

HOOFDSTUK 2 DE HEER GEEFT RUST Dag 1 Toon je moed

Rechters 6 : 1 – 40 Dag 2 Voor de HEER en Gideon

Rechters 7 : 1 – 22 Dag 3 Eén is uw heerser

Rechters 7 : 23 – 25 Rechters 8 : 1 – 32

Dag 4 De HEER geeft rust Lesboek p. 10 - 13 Werkboek p. 4 & 5

Thema Alleen bij de HEER is echt rust te vinden! Algemene informatie Deze drie hoofdstukken uit Rechters behande-len de geschiedenis van Gideon. Nadat het volk zich weer tot God had gekeerd en een profeet had gesproken, werd Gideon geroe-pen om recht te spreken. Hij belijdt tegenover God zijn kleinheid. Wie is hij eigenlijk, Gideon, dat hij voorop zal gaan. Hij bouwt een altaar en noemt dat ‘de HEER geeft rust’. In drie wonderen laat God zien dat Hij almachtig is. Gideon offert het afgodsbeeld en de beste stier van zijn vader en geeft daarmee aan dat hij God wil dienen. Ook in het vervolg laat hij zich kennen als een rechter die zijn vertrou-wen op de God van Israël stelt. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat je bij een opdracht

van God, ook bij Hem rust vindt; � weten de leerlingen dat Gideon uit geloof

heeft gehandeld (Hebreeën 11); � kennen de leerlingen de hoofdpunten uit

de geschiedenis van Gideon; � weten de leerlingen dat de HEER geen

halfslachtige eredienst wil. Memoriseertekst Kom naar Mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal Ik jullie rust geven. Neem Mijn juk op je en leer van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zul-len jullie werkelijk rust vinden, want Mijn juk is zacht en Mijn last is licht. Matteüs 11 : 28 - 30 Liederen � Psalm 83 � Psalm 130 � Psalm 135 � E&R 167 - ‘k Stel mijn vertrouwen

Hulpmiddelen � CD met Joodse muziek waar de rams-

hoorn goed is te horen. � Ramshoorn of sjofar (eventueel een koei-

enhoorn)


HOOFDSTUK 2 - DAG 1 TOON JE MOED Verteltekst Rechters 6 : 1 - 40 Achtergrondinformatie Gideon: deze naam betekent: hamer Wijnpersbak: grote kuip, minstens een meter hoog. Het geperste druivensap kon afgetapt worden. Boven de bak was een stellage met touwen om zich aan vast te houden tijdens het persen. Met blote voeten stampte men door de bak. Joas: vader van Gideon, was waarschijnlijk in zijn dorp een welgestelde boer met meerdere knechten in dienst. Hij had ook een altaar laten maken met een gewijde paal. Leertraject: Gideon moet echt een duidelijke keus voor de HEER maken, geen halve keus. Patroon in dit verhaal: Israëls gelofte van ge-hoorzaamheid > er is een terugval > onder-drukking > wanhoop bij het volk > het volk roept de naam van God aan > door een pro-feet worden ze herinnerd aan hun zonden en opstand tegen God en ondanks hun koppig-heid worden ze opgeroepen tot bekering. Werkwijze van Gideon: begint thuis > hele dorp krijgt er mee te maken > hele stam moet meedoen > alle stammen worden opgeroepen tot de strijd. Twijfel: de vraag van Gideon is een vraag om zekerheid. Eerst is het ongeloof en dan twijfel. Hij wil niet alleen maar afgaan op het gevoel, dat hij geroepen is. Bijzonder is dat God hem daar ook in laat groeien. Nacht: Gideon doet het uit voorzichtigheid, maar hij doet het wel. Vlakte van Jizreël: vruchtbaar dal in noordelijke helft van Israël. Over deze vlakte trokken de karavanen in vredestijd en de legers in oor-logstijd. Niet voor niks lag daar het legerkamp van de Midjanieten. Aandachtspunten � Uitgebreid komt in dit hoofdstuk de roe-

ping van Gideon naar voren. God laat zo duidelijk zien dat Hij een verandering bij Zijn volk wil. God heeft geduld met Zijn kinderen; Hij probeert het steeds weer. Je kunt dat hier beeldend laten uitkomen.

� Het is een lang verhaal, met veel stof tot vertellen. Maak bij de voorbereiding een overzicht voor jezelf. Ook kun je een aan-tal namen van te voren op het bord zetten die aan de orde komen.

� Laat de worsteling van Gideon zien, die uiteindelijk overging in geloof. De naam van het altaar dat hij maakt spreekt duide-lijke taal: De HEER geeft rust!

Introductie op de les Tarwe kloppen: Je kunt ongedorst graan mee-nemen. Op een plank ga je dat kloppen met een stuk hout. Daarna blaas je kaf weg. Zo kun je duidelijk maken dat je veel ruimte nodig hebt om zakken vol graan te dorsen. Ook heb je wind nodig. Wat Gideon deed was dus heel onpraktisch, maar had als reden dat hij niet ontdekt wilde worden. Afsluiting van de les Zou jij het durven om het altaar van je vader omver te halen en dan ook nog de beste stier te slachten? Maar vaders hebben doorgaans geen altaar of stier. Durf jij de afgod van je va-der, omver te halen? Denk aan iets waar hij al-les voor opgeeft, bv. zijn computer of het voet-bal, of zijn auto. Wat gebeurt als hij dat opeens kwijt is? En jij hebt het gedaan …


HOOFDSTUK 2 - DAG 2 VOOR DE HEER EN GIDEON Verteltekst Rechters 7 : 1 - 22 Achtergrondinformatie Van 32000 naar 300: op deze manier is er geen twijfel mogelijk dat de overwinning van God zal komen. Met slechts 1% van het aantal mannen waarmee Gideon begon. Bron van Charod: bestaat nog steeds (er zijn foto’s van) en wordt nog steeds aangewezen als de plaats waar de mannen van Gideon op de knieën moesten. De mannen die water schepten waren de voorzichtigste. Juist zij moesten weg. Sluipactie: God zorgt dat Gideon zijn angst onder ogen kan zien. Leert hem daardoor te vertrouwen op God. Gerstebrood tegen tent: gerst was maar half zoveel waard als tarwe. Dus wat kun je ver-wachten van maar 300 man? De tent was in de droom het beeld van het woestijnvolk. Het goedkope gerstebrood vernietigt wel een tent! Strategie: in de strijd toont Gideon zich een slim strateeg. Hij omsingelt de Midjanieten, ze kunnen geen kant meer op. Alleen de route naar de Jordaan ligt nog open. Maar ook daar had Gideon mannen neergezet (vers 24). Middenwacht: de wacht was meestal verdeeld in 3 x 4 uur. De middelste was van 10 uur ’s avonds tot 2 uur ’s nachts. Dat Gideon om 22.00 begon, was zeer verrassend. Legers streden meestal alleen overdag. Gideon streed ook niet, hij blies en zwaaide met fakkels. Fakkels: in eerste instantie smeulen de fakkels alleen maar, door er mee te zwaaien ontstaan er vlammen. Ramshoorn: een soort trompet, ook wel sjofar genoemd. Gemaakt van een grote hoorn van ram of rund. Aandachtspunten � Dit is echt een verhaal om al sprekend in

te voeren. Gideon die zijn mannen toe-spreekt en ze meeneemt naar het water om te drinken.

� In dit hoofdstuk is het de God van Israël die laat zien wie Hij is. Hem komt de eer toe. Zelfs de 300 overgebleven mannen konden toekijken hoe de Midjanieten el-kaar afmaakten.

� Ook dit is een lang verhaal met veel op-eenvolgende gebeurtenissen. Maak daar-om een schematisch overzicht.

Introductie op de les Probeer een sjofar mee te nemen, of eventu-eel een gewone koeienhoorn. Van een hoorn van een os was indertijd een sjofar gemaakt.

Lijkt dus wel een beetje op een koeienhoorn. Ook kun je een trompet meenemen en daar een toon op blazen. Dat kan dienen om de juiste toon voor dit verhaal te zetten. Afsluiting van de les De droom van de schildwacht komt uit. Je zou kort kunnen doorspreken over de bijzondere functie van dromen in de Bijbel. Kennen de leerlingen meer voorbeelden hiervan? Waarom zou God dat doen?


HOOFDSTUK 2 - DAG 3 EEN IS UW HEERSER Verteltekst Rechters 7 : 23 - 25, 8 : 1 - 32 Achtergrondinformatie Efraïm: de stammen aan de overkant van de Jordaan worden na de grote overwinning bij de strijd betrokken. Zij mogen de Midjanieten de pas afsnijden. Het geeft wrok en irritatie dat Gideon hen pas later inschakelt. Toch gaat hij wijs en beslist te werk. Hij zegt dat de taak van Efraïm veel groter is dan de zijne en neemt ze daarmee voor hem in. Zo voorkomt hij een broedertwist. Oreb en Zeëb: deze namen betekenen raaf en wolf. Echte rovers dus. De namen Zebach en Salmunna betekenen waarschijnlijk hetzelfde. Sukkot en Penuël: twee steden aan de over-kant van de Jordaan. Ze weigeren eten en drinken aan Gideon en zijn manschappen. Gi-deon dreigt met straf. Die straf krijgen ze ook nadat hij de beide koningen heeft gevangen-genomen. Het stadsbestuur van Sukkot wordt gegeseld met doornentakken. In Penuël wer-den de mensen gedood en de toren omver ge-haald. Waarschijnlijk vanwege hun verzet. Zij hadden ook respect moeten tonen voor de lei-der die door God was aangesteld. Maantjes: deze versieringen komen we ook tegen in Jesaja 9 : 3. Nomadenroute (8:11): dat is de karavaanroute richting het oosten. De Midjanieten zullen zich intussen veilig gewaand hebben. Jeter (8:20): het was een schande voor een koning om gedood te worden door een jongen. Gelukkig voor hen, kon hij het niet. HEERser (8:22): men wilde Gideon koning maken, Gideon weigert dat. Priestergewaad (8:27): wordt ook heel vaak efod genoemd. Het verbeeldde God. Dit wordt dan ook de val van Gideon en zijn nakomelin-gen. Afgoderij, ook al gaat het om de God van Israël. Israël ging de efod vereren. In andere vertalingen staat dat het volk ermee hoereer-de. Aandachtspunten � In dit verhaal komt nogmaals mooi uit dat

God door een klein leger een grote over-macht kan verslaan. Hiervoor wordt Gide-on gebruikt. Tijdens zijn leven is het veer-tig jaar rust in Israël. In Hebreeën 11 wordt hij genoemd als geloofsgetuige.

� Probeer het verhaal in evenwicht te bren-gen. De vergevingsgezindheid van de HEER, tegenover de straffen voor de Midjanieten en de inwoners van Sukkot en Penuël. De Rechterstijd was een ruige tijd, die ver van ons afstaat. Maar ook vandaag

spelen zich dit soort taferelen af in Oost-Europa of Afrika. Toch is en blijft er een vergevende God, die Zijn rechter gebruik-te om het volk te verlossen.

� Maak een duidelijk schema met namen en plaatsnamen op het bord en zet er dan boven: “één is uw HEERser”.

Introductie op de les Wie is wel eens jaloers, als iemand anders iets wint? Wanneer de ander daardoor eer ont-vangt en je jezelf toch sterker voelt kan dat best vervelend zijn. Hoe reageer je dan naar de ander? De Efraïmieten reageerden beslist niet sympathiek. Afsluiting van de les Zou jij je kunnen voorstellen dat een klein land een ander sterk land zou aanvallen met een onnozel klein leger. Hier gebeurt dat wel. Wat is het geheim hiervan? Zou dat nu nog kun-nen?


HOOFDSTUK 2 - DAG 4 DE HEER GEEFT RUST Lesboek p. 10 - 13 Toon je moed De tekst over de Midjanieten laat uitkomen dat het eigenlijk, terug in de geslachten, om een broedervolk gaat. Toch wil de HEER dit volk vernietigen, omdat ze Hem niet willen dienen. De twijfel van Gideon kan bespreekbaar wor-den gemaakt. Het is ook menselijk om te twijfe-len en een duidelijk teken te willen hebben. Je kunt ook niet zo maar afgaan op je gevoel. Voor de HEER en Gideon Midjansdag is later spreekwoordelijk gewor-den. Afrekenen met de vijanden van de HEER. Vandaar dat het in psalm en profetie later ook genoemd wordt. Ook kennen we de uitdrukking ‘Gideonsben-de’. Aan de leerlingen kun je vragen wat deze uitdrukking betekent. De ramshoorn vervult nog steeds een rol bij de Joden. In de synagoge klinkt hij nog op hoog-tijdagen. Bij de kroning van koningen en de op-roep tot de strijd, klonk altijd de sjofar. De sjofar is te vergelijken met een trompet. Op CD’s met Joodse muziek is hij wel te vinden. Eén is uw HEERser Het woord Rechters kan nogal eens mislei-dend zijn. Ga daarom even in op de betekenis van dit boek. De halve maantjes laten opeens even een an-der aspect zien van dit verhaal en kunnen een link zijn naar vandaag. De halve maan is nog steeds een bekend teken, ook bij de volgelin-gen van de profeet Mohammed. Op moskeeën kom je het tegen en ook in de vlag van Arabi-sche landen. De vragen proberen verbanden te leggen en verklaringen te zoeken voor handelingen van mensen in deze drie verhalen. Werkboek p. 4 en 5 Uitkomst puzzel

1. Joas 2. Mannase 3. Stier 4. Salmunna 5. Baal 6. Abimelech 7. sprinkhanen 8. Tabor 9. Fakkel

Letters in grijze vakjes: Jerubbaal

Het krantenartikel schrijven is bedoeld om de kinderen in eigen woorden de kern van het verhaal te laten opschrijven.

Levend Water – groep 7 11 Hoofdstuk 3 Heersen of dienen?

HOOFDSTUK 3 HEERSEN OF DIENEN? Dag 1 Abimelech – de heerser

Rechters 9 : 1 – 57 Dag 2 Jefta – de afgewezene

Rechters 10 : 6 – 11 : 33 Dag 3 Jefta’s dochter – de dienende

Rechters 11 : 34 – 12 : 7 Dag 4 Heersen of dienen?

Lesboek p. 14 - 17 Werkboek p. 6 & 7

Thema We zijn er om God en onze naaste te dienen. Algemene informatie Als je leiding geeft, maak je eerst een plan en probeer je de gevolgen te overzien. Je hebt met mensen te maken. Het gaat niet om jezelf, maar om de ander. Hoe gaan we met mensen om? Hoe geven we leiding, hoe reageren we op situaties? In deze week maken we kennis met mensen die op een heel eigen wijze leiding geven. Abimelech, geliefd bij de mensen van Sichem, was op zoek naar eigen macht en eer. Jefta is een verschoppeling, maar wordt door God bekwaam geacht om het volk te helpen. Hij laat zien wat een goede leider doet. Eerst proberen te onderhandelen en vreedzaam een conflict proberen op te lossen. Hoe doen wij dat? Jefta’s dochter gehoorzaamt aan de belofte van haar vader. Ze wordt niet opstandig maar ondergaat haar lot. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat je eerst moet na-

denken wat de gevolgen zijn van jouw handelen;

� weten de leerlingen het verschil tussen een goede en een slechte leider;

� weten de kinderen dat je bij een conflict er samen uit moet komen;

� kennen de kinderen de geschiedenis van Ammon ten opzichte van het volk Israël;

� weten de kinderen dat God eindeloos ge-duld heeft met zijn volk;

� weten de kinderen wat dienstbaarheid in-houdt;

� weten de kinderen dat Jezus ons voor-hield wat dienstbaarheid was. Zijn hele le-ven stond in het teken van dienstbaar lei-derschap.

Memoriseertekst Heb niet alleen uw eigen belangen voor ogen, maar ook die van de ander. Laat onder u de gezindheid heersen die Christus Jezus had

Filipenzen 2 : 4 en 5 Liederen � Psalm 130 : 1 - Uit diepten van ellende � Psalm 133 : 1 - Komt, ziet, hoe goed, hoe

lieflijk is ‘t � Liedboek voor de kerken, Gezang 308 - In

Christus is noch west noch oost � Liedboek voor de kerken, Gezang 473 -

Neem mijn leven, laat het , Heer � E&R 430 - Kinderen van de Vader � E&R 323 - Laat mij zijn een instrument


HOOFDSTUK 3 - DAG 1 ABIMELECH – DE HEERSER Verteltekst Rechters 9 : 1 - 57 Achtergrondinformatie Sichem: belangrijke plaats, lag aan een be-langrijke handelsroute. Wie het in Sichem voor het zeggen had, was Heerser over het platte-land in de omgeving. Baäl Berit: betekent ‘god van het verbond’. Hieruit blijkt wel dat deze naam voort komt door vermenging van de Israëlitische en Kan-aänitische godsdienst. Heidense godsdiensten waren altijd verbonden met de politiek. Inkom-sten uit deze godsdiensten werden dan ook gemakkelijk aangewend voor politieke doel-einden. Zo kon Abimelech zijn legertje betalen. Bij de Israëlieten was dit streng verboden. Het geld was in Israël bedoeld om armen te hel-pen, niet om mensen te onderdrukken. Sjekel: een zilverstuk. Men kende geen echte munten. Meestal ruilde men in natura. Er werd ook wel betaald met edelmetaal. De sikkel diende als uitgangspunt en woog 8 – 16 gram. Dat verschilde door de bijbel heen per streek of land. Gerizim: berg in de buurt van Sichem, 870 me-ter hoog. Beër: niet exact bekend waar het ligt. Mis-schien wordt er Beér-Bire mee bedoeld dat ten oosten van de berg Tabor lag. Aandachtspunten � Dit verhaal heeft van alles in zich. Het

verhaal leent zich ervoor om het goed dramatisch weer te geven. Veel verschil in mimiek en stemgebruik zullen de kinderen extra boeien.

� Begin het verhaal met Abimelech die on-derweg is naar Sichem. Abimelech is een ander persoon als zijn vader. Hij wil wel graag heersen over het volk.

� Abimelech pakt het slim aan. Hij gaat naar de familie van z’n moederskant. Als zoon van een bijvrouw, heeft hij niets te zoeken in Ofra, waar zijn vader en broers wonen. In Sichem maakt hij de meeste kans vol-gelingen te krijgen.

� Jotam vertelt de gelijkenis omdat hij wilde dat het volk een juiste beslissing zou ne-men. Hij kende de motieven van zijn broer. Die pasten niet bij een leider van Gods volk.

� Het is God die Abimelech straft op zijn zonden. Hij zaait onenigheid en zorgt dat er een opstand komt. Het gevolg is een veldslag met Gaäl en zijn aanhangers. Een spannend onderdeel van de vertel-ling.

� Het is duidelijk dat een boze geest zich van Abimelech heeft meester gemaakt. Hij gaat als een beest te keer tegen zijn eigen volk.

� Roemloos gaat Abimelech ten onder, ge-troffen door een maalsteen. Het was in Is-raël een schande om gedood te worden door een vrouw. Vandaar dat Abimelech zich laat doden door zijn wapendrager.

Introductie op de les Herinner de kinderen aan Gideon. Het volk wilde graag dat hij en zijn zonen voor altijd over hen zouden heersen. Vraag de kinderen of ze nog weten waarom Gideon dat verzoek afwees (Rechters 8 : 23). Afsluiting van de les Kom terug op de fabel van Jotam. Heeft hij ge-lijk gekregen? Was zijn vergelijking van Abime-lech met en doornstruik goed gekozen? Wat zou zijn vader Gideon van zijn konings-schap gevonden hebben?


HOOFDSTUK 3 - DAG 2 JEFTA – DE AFGEWEZENE Verteltekst Rechters 10 : 6 – 11 : 33 Achtergrondinformatie Jefta: van hem wordt verteld dat hij geleid werd door de Geest van God. Hij wilde eerst praten, daarna vechten. Hij was een zoon van een hoer, zijn vader was met een andere vrouw ge-trouwd. Door zijn volk was hij daarom verguisd en woonde buiten de gemeenschap als ver-schoppeling. Afgoden: men diende vooral Baäl en Astarte. De goden van Aram en Sidon kun je daarmee vergelijken. In Moab en Ammon aanbad men Chemosh en Moloch. De Goden van de Filistij-nen waren Dagon, Asjera, Baäl-Zebub en Astarte. Allemaal goden van de liefde en de vruchtbaarheid. Tempelprostitutie en kindoffers maakten deel uit van de verering. Gebied: eerst vooral het overjordaanse, Gi-lead. Erg vruchtbaar. Vroeger behoorde dat tot de Ammonieten. Later werden ook de stam-men Juda, Benjamin en Efraïm erbij betrokken. Tob: gebied waar Jefta woonde nadat hij door zijn volksgenoten was verdreven. Het lag bo-ven in Gilead in het overjordaanse. Aandachtspunten � Begin het verhaal de geestelijke situatie in

Israël. Deze wordt omschreven in de eer-ste 16 verzen.

� Leg tijdens de vertelling sterk de nadruk op de reactie van God wanneer de Israë-lieten God te hulp roepen. God verwijst hen naar de afgoden. Laten die hen maar helpen.

� Als God echt berouw ziet, laat hij zien dat hij een vergevend God is.

� Jefta, eerst afgewezen, wordt aangesteld als leider. Waarschijnlijk heeft hij zich be-wezen als een krachtig leider, anders zouden de leiders van het volk niet bij hem gekomen zijn.

� Jefta wil dat het volk haar belofte nakomt, daarom herhaalt hij in Mispa in Gilead (zijn woonplaats) voor de HEER alles wat er is afgesproken.

� Jefta laat direct zien dat hij geen brute geweldenaar is, maar juist de diplomatieke weg zoekt.

� Het valt op dat Jefta een grote kennis heeft van de geschiedenis van zijn volk.

� Jefta doet vlak voor de veldslag een dwa-ze belofte. Ook een sterk leider heeft zijn zwakke en onbedachtzame momenten. Hij zal wellicht gedacht hebben dat een dier hem tegemoet zou komen. In Israël hield

men immers wel dieren in een bijvertrek van het huis.

� Het verhaal stopt op het hoogtepunt: de overwinning op de Ammonieten. De vijand werd verslagen tot aan de beek Arnon, ten oosten van de Dode Zee.

Introductie op de les Vraag de kinderen wat een belofte is. Hebben ze zelf wel eens een belofte aan iemand ge-daan? Kunnen ze een voorbeeld noemen van een verbroken belofte? Welke belofte is er tus-sen God en zijn volk? Hoe gaan de Israëlieten om met beloftes? Kunnen de kinderen voor-beelden noemen? In dit verhaal komt ook een belofte aan de orde. Afsluiting van de les Hoe zal Jefta zich hebben gevoeld toen de Is-raëlieten hem kwamen vragen om leider te worden? Wat zegt dat over de Israëlieten? Wat betekent dat voor ons? Waarom herhaalde Jefta in Mispa nog eens de belofte van de lei-ders?


HOOFDSTUK 3 - DAG 3 JEFTA’S DOCHTER – DE DIENENDE Verteltekst Rechters 11 : 34 – 12 : 7 Achtergrondinformatie Ammonieten: dit volk had Ben-Ammi als stam-vader. Hij was een zoon van Lot en zijn doch-ter en een broer van Moab. De Ammonieten zijn dus verwant met de Moabieten. Er was al lang onenigheid tussen Israël en Ammon en Moab. Al vanaf dat het volk Israël vanuit Egyp-te naar Kanaän kwam, was er een vijandige houding van de Ammonieten ten opzichte van de Israëlieten. Sjibbolet: betekent stroom. De Efraïmieten konden het woord niet goed uitspreken. Daar-door konden de mannen van Jefta hen her-kennen. De Efraïmieten zeiden geen sj, maar spraken een s. Zo hadden ze dat geleerd. Vergelijk het maar met een ‘zachte g’ in zuide-lijk Nederland. Aandachtspunten � Begin het verhaal met de feestelijke inhaal

van het leger. Dat het leger de overwin-ning had behaald, had men alleen te dan-ken aan God. Het leger van de Israëlieten stelde niets voor in vergelijking met de omringende landen. Die hadden goed ge-wapende soldaten, vaak voorzien van een harnas. Het voordeel van de Israëlieten was, dat ze zonder harnas sneller zich konden verplaatsen. Toch kon men alleen een overwinning behalen door een goede tactiek en een groot vertrouwen op God.

� Benadruk de ontgoocheling bij Jefta. Wat een anticlimax krijgt dit verhaal. Probeer dit goed op de kinderen over te brengen. De vreugde van Jefta ’s dochter tegenover de wanhoop van Jefta.

� Jefta ’s dochter reageert op een bijzonder nederige wijze.

� Een belofte voor de HEER moet worden uitgevoerd. In dit geval is er sprake van een botsing. Jefta moet zijn dochter offe-ren, maar Jahwe heeft een afkeer van mensenoffers. Veel exegeten gaan ervan uit dat de voltrekking van de gelofte bete-kent dat Jefta besloot dat zij niet zal wor-den uitgehuwelijkt. De tekst geeft dat ook aan. Zij ging de bergen in om haar maag-delijkheid te betreuren, vers 38 en vers 39: nooit heeft ze met een man geslapen.

� Na dit drama krijgt Jefta het aan de stok met de Efraïmieten. Het gaat er niet om wie gelijk heeft. De reacties van zowel de Efraïmieten als Jefta getuigen niet echt van broederliefde. De stam Efraïm doet

erg kleinzielig, terwijl Jefta ’s reactie erg ver gaat.

� Eindig het verhaal met te vertellen dat Jef-ta 6 jaar lang rechter was over Israël.

Introductie op de les De vertelling van vandaag is een vervolg op de vorige dag. Het is daarom raadzaam om de beginsituatie te schetsen. Dit kan door middel van de volgende vragen: Hoe was het gesteld met het volk Israël? Waarom keerden ze terug tot God? Wie wilden ze als leider? Wat weet je van deze leider? Waarom was hij afgewezen? Welk volk moest hij verdrijven? Welke belofte deed hij? Afsluiting van de les Probeer met de kinderen Jefta neer te zetten als leider. Waarin liet hij zien een goed leider te zijn? Waarin was juist zijn zwakheid te zien?


HOOFDSTUK 3 - DAG 4 HEERSEN OF DIENEN? Lesboek p. 14 t/m 17 Abimelech – de Heerser Het moet de kinderen duidelijk worden dat het volk helemaal geen koning nodig had. Als het volk God diende, zouden ze in vrede leven. Al bij Gideon vraagt het volk of hij het hele land wil regeren, en na hem zijn zonen. Gideon verwijst hen naar God, als de grote Leider van Zijn volk. Het volk heeft alleen maar oog voor de volken om zich heen. Abimelech grijpt deze kans aan. Hij lijdt aan grootheidswaanzin. Het kaartje op de bladzijde geeft een goed overzicht van Sichem en omgeving. Er kwa-men in de vertelling veel plaatsnamen aanbod die de kinderen nog niet eerder hadden ge-hoord. Met de vraag onder aan de bladzijde kom je tot de kern van het hoofdstuk. Een goed leider dient de ander in plaats van zichzelf. Jefta – de afgewezene De tekst leidt de persoon Jefta in. Het stukje tekst leert de kinderen waarom God Israël verlost door middel van mensen die niet door de samenleving worden geaccepteerd. God wil mensen leren, dat een overwinning niet van mensen afhangt, maar van Hem. God heeft geen uitstekende strategen, stoere lei-ders en ‘machtige’ mensen nodig om Zijn volk te verlossen. Hij zelf zorgt voor de overwin-ning. De vraag onderaan de bladzijde daagt de kin-deren uit bovengenoemde onder woorden te brengen. Jefta ’s dochter - de dienende Op de derde bladzijde wordt ingegaan op de problematiek van Jefta’s keuze en de houding van zijn dochter. Het valt op dat zijn dochter zich dienstbaar opstelt. Heersen of dienen Dit stukje laat zien dat het niet gaat om macht, maar om dienstbaarheid. Met je leidinggeven-de positie mag je mee helpen Gods Koninkrijk te bouwen. Niet een Koninkrijk van geld, macht en plezier, maar één van liefde voor God en je naaste. Op aarde kon alleen Jezus optimaal aan die eigenschappen voldoen. De vragen De vragen spreken voor zich en zijn gericht op het thema van deze week: heersen of dienen. Werkboek p. 6 & 7 Op de eerste bladzijde gaan de kinderen aan het werk om verschillende beloftes, uitkomsten

de bijbelteksten en bijbelse personen aan el-kaar te koppelen. De tekst uit Filippenzen 2 : 4 en 5 sluit hierbij goed aan. De kaart op pag. 7 kunnen ze invullen en eventueel kleuren: iedere stam een eigen kleur. Controleer b.v. met een kaartje in de NBV.

Levend Water – groep 7 16 Hoofdstuk 4 Een verlosser beloofd

HOOFDSTUK 4 EEN VERLOSSER BELOOFD Dag 1 Een Nazireeër

Rechters 13 : 1 – 25 Dag 2 Sterker dan een leeuw

Rechters 14 Dag 3 Met een ezelskaak

Rechters 15 Dag 4 Een verlosser beloofd

Lesboek p. 18 t/m 21 Werkboek p. 8 & 9

Thema Israël heeft een echte Verlosser nodig! Algemene informatie Israël heeft steeds weer een verlosser nodig. Zodra een Rechter is overleden, lezen we weer in Rechters dat het volk deed wat goed was in eigen ogen. Er zijn overeenkomsten aan te wijzen tussen het leven van Simson en dat van Jezus. Dit begint al met de wijze waar-op de engel de komst van Simson en bij Maria de geboorte van Jezus komt aankondigen. Ook het Nazireeërschap van Simson heeft overeenkomsten met het leven van Jezus. En verder lijken de eenzaamheid van Simson en het onbegrip van het volk veel op wat Jezus heeft moeten meemaken. Tegelijk is er een essentieel verschil. We zien dat Simson het volk Israël kortstondig verlost. Zijn verlossing is beperkt, ook al eindigt het verhaal over Simson met een optimistisch slot. In zijn dood heeft Simson meer vijanden ver-slagen dan in heel zijn leven. Maar het volk heeft telkens weer een nieuwe Rechter nodig. Israël en wij allemaal hebben een echte ver-losser nodig. Iemand die ons verlost van schuld en zonde. Jezus is gekomen om echte verlossing te brengen. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat de verlossing van

Simson steeds van beperkte aard en slechts tijdelijk is;

� kennen de leerlingen de belangrijkste ‘hel-dendaden’ van Simson;

� kunnen leerlingen de vergelijking Simson met Jezus uitleggen en aangeven in welke opzichten deze vergelijking wel opgaat en in welk opzicht deze vergelijking mank gaat.

Liederen � Psalm 54: 1 � Liedboek voor de kerken, Gezang 473 -

Neem mijn leven, laat het, HEER � E&R 144/Opwekking 124 - Ik bouw op U


HOOFDSTUK 4 - DAG 1 EEN NAZIREEËR Verteltekst Rechters 13 : 1–25 Achtergrondinformatie Nazireeër: in Numeri 6 worden de voorschriften voor nazireeërs beschreven. Wanneer je een gelofte deed, deed je dat meestal voor een be-paalde tijd en vrijwillig. Alleen van Simson weten we dat hij zijn leven lang nazireeër was, hoewel hij het niet met alle voorschriften zo nauw nam. Zeker zijn geestelijke houding lijkt niet te passen bij een nazireeër. Ook van Johannes de Doper is het vermoeden dat hij levenslang een nazi-reeër was. Zeker is dat echter niet. Engel van de HEER: het is God Zelf die in de persoon van een engel verschijnt. De gedachte was dat wanneer je een engel gezien had, je zou sterven. Toch is het mogelijk dat God tot je spreekt zonder dat je sterft. Zie ook Deuterono-mium 5 : 24. Geest van de HEER: hoewel de daden van Simson geweldadig van karakter zijn, lezen we toch dat hij aangedreven wordt door de geest van de HEER. Aandachtspunten � De vrouw van Manoach was onvruchtbaar.

Ze konden geen kinderen krijgen. Daarom begrijpen ze dat het een engel, nee dat het God zelf is, die tot hen heeft gesproken. Vaak begint God een nieuw begin met on-vruchtbare mensen. Denk aan Abram en Saraï, Isaak en Rebecca.

� Manoach bidt tot God of de engel nog een keer mag verschijnen. Hij realiseert zich dat de boodschap dat ze een zoon zullen krij-gen, een diepere betekenis heeft. Manoach vraagt of de godsman nog een keer mag komen zodat ze weten wat ze straks moe-ten doen wanneer de jongen geboren is.

� Mensen dachten in die tijd dat wanneer je een engel had gezien, je zou sterven. Maar het is dus mogelijk dat een engel verschijnt zonder dat je sterft. Denk ook aan Maria die een boodschap van de HEER krijgt.

� Vertel iets over de situatie van het land Is-rael, de overheersing door de Filistijnen.

� Leg uit wat het nazireeërschap inhoudt. Zie achtergrondinformatie en de informatie in het leerlingenboek.

Introductie op de les Wie heeft er wel eens een engel gezien? Hoe ziet een engel eruit? Heeft een engel vleugels? Verschijnen engelen tegenwoordig nog wel?

Afsluiting Waaruit blijkt dat God speciale plannen heeft met Simson?


HOOFDSTUK 4 - DAG 2 STERKER DAN EEN LEEUW Verteltekst Rechters 14 Achtergrondinformatie Feestweek: het huwelijksfeest duurt in Israel een hele week. Huwelijk: het huwelijk is in de tijd van de Bijbel veel meer dan bij ons nu een zaak van de ge-meenschap en de familie. Het was de weg om de gemeenschap waartoe men behoorde in stand te houden. Juist daarom is een huwelijk tussen Simson en een Filistijns meisje opmer-kelijk. Raadsel: het geven van raadsels en het afslui-ten van weddenschappen hoorden bij het brui-loftsfeest. Aandachtspunten � Het lijkt erop dat de ouders van Simson

met een redelijk gemak akkoord gaan met de keuze van Simson voor een Filistijnse vrouw. Ze wijzen wel er wel even op dat hij toch ook wel iemand uit het eigen volk zou kunnen kiezen, maar daarbij blijft het. Simson wil trouwen met een meisje uit het vijandige volk. Het volk waardoor ze over-heerst worden. De vijanden van het volk van God. Het is evenwel heel goed moge-lijk dat achter die kleine opmerking van Simsons vader veel verdriet van de ou-ders schuil ging. Ondertussen was het de Here zelf die dit zo leidde (Rechters 14 : 3 en 4).

� Simson lijkt een sterke stoere heldhaftige man, maar in zijn leven blijkt ook verschil-lende keren dat hij tamelijk snel voor de aandrang een vrouw zwicht.

� Simson is zo boos dat hij zonder zijn vrouw weer terugkeert naar zijn ouders. Dit betekent in deze cultuur dat hij nog niet echt getrouwd is, omdat hij nog geen ge-meenschap met zijn vrouw heeft gehad.

Introductie op de les Zit er iemand uit de klas op judo of een andere vecht- of verdedigingssport? Zouden ze wel eens willen vechten met een hongerige leeuw? Hoe groot schatten ze hun kansen in? Afsluiting van de les De HEER gebruikt de gekke nukken en zondi-ge keuzes van Simson om voor Zijn volk te zorgen.


HOOFDSTUK 4 - DAG 3 MET EEN EZELSKAAK Verteltekst: Rechters 15 Achtergrondinformatie Tarweoogst: de maand mei. Daardoor zal de ravage ook zo enorm geweest zijn wanneer Simson driehonderd vossen met fakkels de ko-renvelden instuurt. Een deel van de oogst van de Filistijnen gaat zo verloren. Geitenbokje: Simson neemt een geitenbokje mee om daarvan een feestmaal te kunnen be-reiden. En ze staken het huis in brand: wanneer de Fi-listijnen erachter komen dat Simson achter de brandstichting zit, willen ze zich op hem wre-ken. Wanneer hij niet te vinden is, wreken ze zich op zijn vrouw en schoonvader. Aandachtspunten � Veel van wat Simson doet, moet worden

afgewezen. Wijs er op dat God de slechte daden van Simson gebruikt om zijn volk te verlossen.

� Zo is het ook nu vaak nog dat God onze gebrekkig handelen wil inschakelen in Zijn plan.

� De mensen in Juda leveren Simson uit om nog meer problemen te voorkomen.

� Nadat Simson duizend Filistijnen met een ezelsbot heeft doodgeslagen, geeft hij God de eer. ‘Aan U HEER heb ik deze geweldige overwinning te danken.’

Introductie op de les Hebben de leerlingen wel eens iets op de tv gezien over bosbranden die in landen als Australië, Canada en Portugal kunnen woe-den? Weten leerlingen ook hoe die bosbran-den ontstaan? Een sigarettenpeukje kan enorme gevolgen hebben. Afsluiting van de les Wanneer Simson, nadat hij 1000 Filistijnen met een ezelsbot heeft doodgeslagen, bijna sterft van de dorst, grijpt God in. Hij wil nog verder met Simson. In het leven van Simson moet iets zichtbaar worden van God. Wat wil God dan nog zichtbaar maken?


HOOFDSTUK 4 - DAG 4 EEN VERLOSSER BELOOFD Lesboek p. 18 - 21; werkboek blz. 8 & 9 Een Nazireeër Het nazireeërschap speelt een belangrijke rol in het leven van Simson. We lezen niet veel over Nazireeërs in de Bijbel. Vanuit Numeri 6 is er wel het een en ander over bekend. Even-tueel leest u met de leerlingen Numeri 6. Be-langrijker dan de uiterlijke regels, is de geeste-lijke dimensie. Sterker dan een leeuw De gespreksvraag onderaan de bladzijde heeft niet één goed antwoord. Beide aspecten, het verliezeraspect en het verlosseraspect, zien we terug in het leven van Simson. Bij de aan-kondiging van zijn geboorte is gezegd dat hij een begin zou maken met de verlossing van Israël. Tegelijk is Simson natuurlijk ook een dramatisch figuur. Dramatisch wanneer we kij-ken naar zijn levensstijl, maar vooral ook wan-neer we kijken naar zijn einde. Met een ezelskaak Het meest in het oogspringende van Simson is zijn lichamelijke kracht. Opvallend aan Jezus is juist dat hij tegen Petrus zegt dat hij zijn zwaard moet opbergen. Jezus ondergaat alle beschuldigingen en vernederingen zonder zich daartegen te verzetten. De verlossing die Je-zus brengt is van heel andere orde dan de ver-lossing van Simson. Een verlosser beloofd De kadertekst trekt nadrukkelijk een lijn van Simson naar Jezus. We hebben deze week al eerder gezien dat de verlossing die Jezus brengt van een heel andere orde is. Jezus verlost niet alleen van uiterlijke vijanden, maar wil mensen vooral verlossen van zonde en schuld. De Dichterbij-vraag probeert de aandacht te fo-cussen op Gods ondoorgrondelijke weg met mensen. We moeten proberen te voorkomen dat we met de verhalen van Simson blijven hangen bij Simson alleen. God doet bijzondere dingen door het leven van Simson heen. Werkboek p. 8 & 9 Uitkomst puzzel

1. Nazireeër 2. onbesnedenen 3. Manoach 4. onvruchtbaar 5. Timna 6. Ezelskaak 7. scheermes

Op de grijze vakjes komt dan: Rechter

P. 9 is bedoeld om korte samenvattingen te schrijven van het werk van de verschillende Richters

Levend Water – groep 7 21 Hoofdstuk 5 Een verlosser ten onder

HOOFDSTUK 5 EEN VERLOSSER TEN ONDER Dag 1 Gevallen voor een vrouw

Rechters 16 : 1 – 17 Dag 2 Gevallen door eigen ongeloof

Rechters 16 : 18 – 31 Dag 3 Gevallen in eigen ongeloof

Rechters 17 en 18 Dag 4 Een verlosser ten onder


Thema ‘In de tijd van de Rechters deed iedereen wat in zijn eigen ogen goed was.’ Algemene informatie ‘In die tijd was er geen koning in Israël; ieder-een deed wat in zijn eigen ogen goed was.’ Met deze zin eindigt het boek Rechters. De tijd kenmerkt zich door chaos en vormt de overgang naar 1 Samuel, waarin over de in-stelling van het koningschap wordt verteld. De eerste twee vertellingen van deze week sluiten de verhalen rond Simson en rond de Rechters af. Simson vindt de dood nadat hij eerst zijn gelof-te aan God verbroken heeft. De sterke man wordt zwak. Hij is alleen maar sterk als God hem ondersteunt en hij aan God gehoorzaam is. Met zijn dood redt hij de Israëlieten uit de han-den van de Filistijnen, hij ‘offerde’ zichzelf op. Maar zijn dood is vooral een overwinning van God op Dagon, de God van de Filistijnen. Hij is de werkelijk machtige en sterke God. Het laatste verhaal uit de Rechters-serie is het verhaal van de Danieten die hun eigen heilig-dom oprichten en op hun eigen manier God wilden vereren. In deze geschiedenis komt heel duidelijk het thema van deze week tot ui-ting: ‘Iedereen deed wat in zijn eigen ogen goed was’. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk weten de leerlin-gen: � hoe Simson viel voor een vrouw; � hoe Simson ten onder ging aan eigen on-

geloof; � hoe de dood van Simson een overwinning

was voor God; � van wie Simson een afspiegeling was; � hoe groot het godsdienstig verval in Israël

was. Memoriseertekst Maak geen godenbeelden, geen enkele af-beelding van iets dat in de hemel hier boven is

of van iets beneden op de aarde. Kniel voor zulke beelden niet neer, vereer ze niet. Exodus 20 : 4 - 5a Liederen Psalm 25 Psalm 51 Psalm 106 AWN II, nr. 7 - Simson, Simson, alle Filistijnen


HOOFDSTUK 5 - DAG 1 GEVALLEN VOOR EEN VROUW Verteltekst Rechters 16 : 1 - 17 Achtergrondinformatie Gaza: deze stad lag dicht bij de Middellandse Zee en was een van de steden die toegewe-zen was aan Juda. In de tijd van Simson was de stad in handen van de Filistijnen en gold ze als een van de sterkste Filistijnse steden. Bergtoppen: een berg die ongeveer 80 m. hoog is en 50 km. van Gaza is verwijderd. Delila: haar naam betekent ‘de kokette’. Ze kwam uit het dal Sorek, wat binnen het grond-gebied van Juda lag. Ze is te sterk voor Simson. Dag in dag uit blijft ze hem met verwij-ten bestoken, totdat hij bezwijkt. Hij moet kie-zen tussen zijn hart (de opdracht van het nazi-reeërschap) en haar. Stadsvorsten: het land van de Filistijnen was verdeeld in vijf hoofdsteden met hun omge-ving. Elke stad werd geregeerd door een stadsvorst. Op het hoogste niveau komt er een delegatie naar Delila. Het laat zien hoe hoog de nood gestegen is. Beloning: 5500 zilveren sikkels, een enorm bedrag (vgl. Jezus werd door Judas voor 30 zilverstukken (sikkels) verraden). Waarschuwing: de kreet van Delila ‘de Filistij-nen komen je halen’ kan vergeleken worden met ‘de HEER is van u geweken’. Hij staat al-leen tegenover een grote overmacht en is uit-eindelijk hopeloos verloren. (vgl. met Christus, die ook door God verlaten wordt). Aandachtspunten Simson is door God bestemd voor een grote, heilige taak. Hij bezit buitengewone lichaams-kracht. Hij wordt steeds geleid door Gods Geest ‘toen voer de Geest van de HEER in hem’. Er zijn enkele heldendaden van Simson beschre-ven uit zijn 20-jarige rechterstijd. Vrouwen trekken hem buitengewoon aan. Uit-eindelijk wegen de tranen van een vrouw hem zwaarder dan het bewaren van Gods geheim. Simson is een tragisch figuur, een man die de gaven die hij van God gekregen heeft misbruikt en vergooit voor eigen lusten. Maar hij is ook een geloofsheld (Hebr.11:32), die het in zijn eentje steeds weer opnam tegen de Filistijnen en in wiens tijd het daardoor relatief rustig was in Israël. Introductie op de les Laat de leerlingen zich inleven in het volgende dilemma: een vriend of vriendin heeft een ge-heim. Jij wilt dat dolgraag weten, hoe probeer je achter dat geheim te komen? Welke midde-len zou je daar bv. voor gebruiken? Laat de

leerlingen zich ook afvragen waarom ze eigen-lijk achter dat geheim willen komen. Afsluiting van de les Nu van de andere kant: hoe kunt je het best iemand weerstaan die graag achter jouw ge-heim wil komen?


HOOFDSTUK 5 - DAG 2 GEVALLEN DOOR EIGEN ONGELOOF Verteltekst Rechters 16 : 18 - 31 Achtergrondinformatie Dagon: is de god van het graan. Hij wordt ook wel de vader van Baäl genoemd. Er wordt een oogstfeest gehouden en volksvijand nr.1 wordt opgeroepen om als dankoffer te verschijnen voor de menigte. Simson had namelijk hun oogsten door middel van de vossen verwoest (Rechters 15:5). Begrafenis: Simson krijgt een eervolle begra-fenis. Hij wordt in het graf van zijn vader ge-legd. Het hele gebeuren bij de tempel heeft zoveel indruk op de Filistijnen gemaakt dat ze de familie ongehinderd hun gang laat gaan. Aandachtspunten Vertel het verhaal chronologisch en maak ge-bruik van bovenstaande achtergrondinforma-tie. Laat in je verhaal doorklinken dat Simson als een verlosser (vgl. met Christus) gezien werd, maar uiteindelijk aan eigen ongeloof ten onder ging. Christus is de echte Verlosser, hij maakt ons werkelijk vrij. Leg verder de nadruk op: � Simson verliest zijn kracht niet doordat zijn

haar afgeschoren wordt, maar door de overtreding van zijn nazireeër belofte. Simson had zeven vlechten.

� De Filistijnen doden Simson niet, ze willen nog gebruik van hem maken. Ze nemen echter geen risico en maken hem onscha-delijk door zijn ogen uit te steken.

� De Filistijnen nemen Simson mee naar Gaza, waar hij als grote overwinnaar van-daan getrokken is (zie vertelling dag 1). Als een slaaf moet hij koren malen, zijn le-ven eindigt in eenzaamheid en schuldbe-sef. Toen hij nog kon zien was hij blind voor zijn nazireeërschap, maar nu hij blind is begint hij iets te zien van God. Hij krijgt ‘oog’ voor God. Simson heeft zelf het con-tact met God doorgeknipt, maar de ‘haar-wortels van hoop’ zijn achtergebleven.

� Zijn hoofdhaar begint weer te groeien, een teken van leven. God laat hem dus niet echt in de steek.

� Een feest ter ere van Dagon duurde een paar dagen en de Filistijnen komen in op-perbeste stemming (dronken). Onder groot leedvermaak moet Simson optreden. Hij komt tussen twee grote zuilen terecht, waar iedereen hem kan zien en waar hij kan worden uitgelachen.

� Simsons ogen worden ‘geopend’, hij roept Gods naam aan. Hij is weer een naziree-er.

� Simsons overwinningen bereiken een cli-max, 30 mannen, 300 vossen, 1000 solda-ten en uiteindelijk 3000 aanwezigen bij het feest. De Israëlieten hebben voorlopig niets meer te vrezen, alle belangrijke Filis-tijnen zijn gedood bij de instorting van de tempel.

Introductie op de les Schrijf op het bord het woord ‘berouw’. Praat daar met de leerlingen verder over. Wat is be-rouw? Wanneer kom je tot berouw? Heeft be-rouw met zonde te maken? Als je ‘sorry’ zegt, is dat dan hetzelfde als berouw hebben? Afsluiting van de les Zing een lied, bv. ‘Simson, Simson, alle Filistij-nen’


HOOFDSTUK 5 - DAG 3 GEVALLEN IN EIGEN ONGELOOF Verteltekst Rechters 17 en 18 Achtergrondinformatie Plaats: deze gebeurtenis speelt zich af in Noord-Israël. Chronologie: in H17 en H18 worden twee ver-schillende gebeurtenissen verteld. Toch staan beide gebeurtenissen niet op zichzelf. H17 is een soort inleiding voor H18, omdat hier de herkomst van het godsbeeld in het heiligdom van Dan wordt verteld. Efod: een orakelkleed voor de priester, dat hoorde bij de terafim. Terafim: een huisgod. Beeld: het beeld was gemaakt van hout en overtrokken met zilver. Leviet: de Leviet verbleef in Betlehem, dat is echter geen Levieten-stad. Hij wordt de parti-culiere priester van Micha, die nu zijn zoon kan vervangen door iemand die afkomstig is uit een priesterlijk geslacht. Priesterdienst: is alleen toegestaan aan het geslacht van Aäron. Betaling: Micha betaalt de Leviet een jaarsala-ris, terwijl het een gebod voor de Israëlieten was om voor de Levieten te zorgen. Hij is een broodpriester, een huurling. Danieten: de geschiedenis laat zien hoe ver de Israëlieten gezonken zijn. Zonder gewetens-bezwaren denken de Danieten met hun gesto-len godsdienstige handel God te kunnen vere-ren. Ze hebben dat zes eeuwen lang vol kun-nen houden, tot de wegvoering in balling-schap. Maar dan maakt God er een einde aan. Silo: is de plaats waar de tabernakel en de ark staan. Daar wordt in de Rechterentijd God ge-diend. Aandachtspunten Vertel het verhaal chronologisch vanuit Rech-ters 17-18. Leg nadruk op: � De eigenwillige godsdienst van Micha. � Micha wil door het plaatsen van beelden

de HEER dienen in zijn eigen huis. Maar dat is in strijd met Gods geboden. God wil maar op een plaats, waar de tabernakel staat, gediend worden.

� Micha verwacht dat God hem zal zege-nen. Vooral nu hij ook nog een Leviet als priester op de kop heeft weten te tikken. Maar op zelfbedachte godsdienst rust geen enkele zegen.

� Het beeld is gemaakt van zilver dat oor-spronkelijk gestolen was.

� De hang onder het volk naar eigen gods-dienstige symbolen.

� De keuze van de stam Dan om op zoek te gaan naar een stuk land, omdat ze de vol-ken die op het stuk land woonden dat hen door Jozua was aangewezen, niet hadden gedood en verjaagd (vergelijk Ofra, Re.6:21 en Jeruzalem 1 Kron.21:26).

� Het beeld van Micha blijft in Dan staan, en komt weer tevoorschijn bij de beelden-dienst die Jerobeam in Dan laat oprichten.

� De stam Dan verdwijnt uit de geschiedenis van Gods volk (zie Openb.7 waarin de stammen van Israël worden opgesomd).

Introductie op de les Neem een beeldje mee. Vraag wat de kinde-ren van het beeldje vinden. Hebben ze zelf ook beeldjes op hun kamer staan? Wat staat er in het ‘memootje’ van deze week? Wat wordt daar mee bedoeld? Afsluiting van de les Waarom is wat de Danieten deden strijdig met de tien geboden?


HOOFDSTUK 5 - DAG 4 EEN VERLOSSER TEN ONDER Lesboek p. 22 t/m 25 P. 22 – Gevallen voor een vrouw VRAAG – Aan zijn liefde voor Filistijnse vrou-wen P. 23 – Gevallen door eigen ongeloof VRAAG – Goliat P. 24 – Gevallen in eigen ongeloof VRAAG – Gouden kalf, vader van Gideon, ko-ningin Izebel etc. P. 25 – Een verlosser ten onder Bespreek het gedeelte over de geloofshelden. Vragen 1a. Ze verstopten zich bij de stadspoort en wilden hem bij licht overmeesteren. 1b. Waarin de enorme kracht van Simson schuilt. 1c. Door steeds verkeerde aanwijzingen te geven. 2a. God geeft hem nog een keer zijn kracht terug. 2b. Toen de familie van Simson kwam om hem te begraven, werden ze niet door de Filistijnen tegengehouden. 2c. Jezus Christus. 3a. Dat was gemaakt van het zilver dat hij eerst van zijn moeder gestolen had. 3b. Omdat ze door de omringende volken de bergen in waren gedreven. 3c. Omdat de Danieten hun eigen godsdienst inrichten, compleet met (af)godenbeelden. Zij deden wat in hun eigen ogen goed was. Werkboek p. 10 & 11 De opdrachten uit het werkboek spreken voor zichzelf. De vragen op blz. 10 zijn bedoeld om de kinderen kort hun eigen reactie op te laten schrijven. Stuur niet zodat je de echte reactie van de kinderen krijgt. De opdracht op blz. 11 is bedoeld om de creativiteit van de kinderen op te roepen.

Levend Water – groep 7 26 Hoofdstuk 6 Troost uit Moab

HOOFDSTUK 6 TROOST UIT MOAB Dag 1 Terug naar je roots

Ruth 1 Dag 2 Moge de HEER je zegenen

Ruth 2 en 3 Dag 3 Geprezen zij de HEER

Ruth 4 Dag 4 Troost uit Moab

Leerlingenboek p. 26 t/m 29 Werkboek p. 12 & 13

Thema Liefde en trouw houdt een tot ondergang ge-doemde familie, in stand. Algemene informatie Noömi en Ruth (haar naam betekent vriend-schap of troost), teruggekomen uit Moab kun-nen binnen de samenleving van Betlehem weer opbloeien. Niet alleen Ruth, maar ook de inwoners van Betlehem laten zien wat liefde en trouw betekenen. Dit in tegenstelling tot de tijd waarin het speelt, de Rechterstijd. Het verhaal verdiept zich omdat uiteindelijk de familie van Elimelech komt te staan in het ge-slachtsregister van koning David. Koning Da-vid, de grootste koning van het OT, voorvader van de Heiland Jezus Christus. Door Gods verkiezing staat Ruth dan ook in het ge-slachtsregister van Jezus van Nazareth. Hij is de degene die eeuwen later volledige troost zal brengen. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat het verhaal over

Ruth een verademing is in de Rechterstijd; liefde en trouw bloeien in Betlehem;

� dat het boek Ruth, ondanks het bittere be-gin, een verhaal van overwinning is. Jah-we zorgt ervoor dat er een weg komt voor David, de grote koning;

� dat Ruth, een van afkomst heidense, in de stamboom van Jezus de Christus staat, onze gezalfde verlosser;

� dat mensen heel veel zelf kunnen kiezen en bedisselen, maar dat ondertussen God de geschiedenis stuurt om Zijn volk te ver-lossen.

Memoriseertekst Jezus zei: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door mij. Johannes 14: 6 Liederen � Psalm 23 � Psalm 42


HOOFDSTUK 6 - DAG 1 TERUG NAAR JE ROOTS Verteltekst Ruth 1 Achtergrondinformatie Rechters: het boek Ruth speelt ergens in de tijd dat de Rechters in Israël optraden. In die zin is het ook een troost dat er deze tijd zich zo’n verhaal kan afspelen. In dit eerste hoofd-stuk komen we veel dingen tegen die ons ook gelijk aan allerlei momenten uit de Rechterstijd herinneren. Betlehem: een aantal kilometers onder Jeruza-lem. De naam betekent ‘huis van het brood’. Hongersnood: de HEER heeft er veel vaker voor gezorgd dat er door een hongersnood een wending kwam in het leven van zijn volk. Een hongersnood moet ook begrepen worden als een waarschuwing van God: lees Deutero-numium 28. Noömi: haar naam betekent de gelukkige of lieflijke. Later zegt ze dat ze maar Mara moet worden genoemd: bitter! Want, zegt ze, Jahwe heeft me veel leed bezorgd. God krijgt de schuld. Moabitische vrouwen: volgens de wet was zo’n huwelijk verboden, zie Deuteronomium 23:3. Immers, geen Moabiet mocht deelnemen in de dienst aan de HEER. Dat was vanwege de af-faire met Bileam. Dus van huwelijken kon dan ook geen sprake zijn. Gersteoogst: hier in het bijzonder genoemd, in Israël ongeveer in april. De tarweoogst is meestal wat later. Aandachtspunten � Bij deze vertelling is goed terug te grijpen

op het eerste hoofdstuk van het Rechters-boek. Iedereen deed wat goed was in zijn eigen ogen. Om het volk tot inzicht te brengen had de God van Israël wel vaker hongersnood over het land laten komen.

� Dat Elimelech en Noömi naar Moab trek-ken is gewoon te vertellen. Het thema van het verhaal is niet dat mensen hier fouten maken, maar dat mensen verwachtingen hebben, maar ook hun tragiek. Uiteindelijk is door de keus van Ruth er nieuwe hoop voor Israël. In het geslachtsregister van Jezus staat immers haar naam vermeld!

� Je zou het verhaal al sprekend kunnen starten, met een tweegesprek tussen Eli-melech en Noömi die er over praten om Betlehem te verlaten en hun heil in het buitenland te zoeken.

� Ook het verdriet speelt in dit verhaal een belangrijke rol. Vader gestorven, beide zonen ook jong gestorven. De weduwe die uiteindelijk in haar eentje terug wil. Aan-

grijpend valt te vertellen hoe Ruth haar schoonmoeder niet in de steek wil laten.

Introductie op de les Waar ben je geboren, in welke plaats? Is dat nog belangrijk voor je? Is dat voor je ouders belangrijk? Spreken ze bijvoorbeeld het dialect uit die streek? En als een vader of moeder uit het buitenland komen, hoe voelt dat dan? Heeft alles te maken met je roots, waar liggen je wortels. Mensen willen vaak weer terug naar hun roots, zeker als ze ouder worden. Afsluiting van de les Probeer er met de leerlingen achter te komen wat nou precies de motieven waren van Ruth om mee te gaan met Noömi. Eventueel lees je nog een keer de verzen 16 en 17 van hoofd-stuk 1. Voor Noömi is het terug naar de roots, maar voor Ruth niet. Toch is het ook voor haar natuurlijk wel dat ze wil weten waar haar fami-lie vandaan komt. Ze hoort daar nu immers he-lemaal bij, ze is geen buitenstaander meer. Stel je voor dat een Nederlandse jongen trouwt met een buitenlands meisje, dan wil hij ook we-ten waar ze is opgegroeid en wie haar familie is.


HOOFDSTUK 6 - DAG 2 MOGE DE HEER JE ZEGENEN Verteltekst Ruth 2 en 3 Achtergrondinformatie Aren lezen: in de wet stond dat de restjes voor de armen en de vreemdelingen waren, dus ook voor de weduwe (Deuteronomium 24: 19-22). Zwaar werk. Boaz geeft zelfs opdracht om extra voor Ruth achter te laten. Toevallig: miskent natuurlijk niet de voorzie-nigheid van de HEER, maar laat zien dat het menselijk leven verrast en vol onvoorspelbare mogelijkheden zit. Boaz: familie via Elimelech. Een efa gerst: waarschijnlijk 16 of 24 liter, een paar emmers vol. Losser: (ook wel goël), een redder en bevrij-der. Een losmaker. In dit geval dus iemand die het door Elimelech verkochte land ten behoeve van de familie kon terugkopen. In een jubeljaar kwam het ook vrij, maar lossen was een ande-re manier. Zie hiervoor Leviticus 25. Hele oogst (vs 21): de oogst van gerst, tarwe, linzen enzovoort. Zal ik niet een thuis voor je zoeken: het is een recht om de familie in stand te houden en zo de namen van Elimelech en zijn zoon voort te laten bestaan in Israël. Gerst wannen: een dorsvloer lag meestal in het open veld. Met de wan kon je met behulp van een avondbries het graan zuiveren. Vaak was er bij de dorsvloer nog een verhoging daarvoor. En ga (3:2): Ruth gaat als een bruid, zodat Boaz zou zien en ruiken wat haar wens was. Zes maten gerst: 10 liter. Aandachtspunten � In deze vertelling komt heel sterk de gast-

vrijheid van Boaz naar voren (Hebreeën 13:2). Liefde en trouw kunnen op deze manier ook opbloeien. Zijn losserschap zorgt er uiteindelijk voor dat Ruth een zoon krijgt. Niet een ordinaire liefdesge-schiedenis wordt hier beschreven, maar een rustig zoeken naar een goede oplos-sing. Er kan veel gefantaseerd worden over Ruth en Boaz op de dorsvloer, maar de tekst laat daar eigenlijk helemaal geen ruimte voor.

� Mooi is ook te vergelijken met de geschie-denissen van de aartsvaders. Hongers-nood > kinderloosheid > vreemd land > initiatief van vrouwen > bescherming van vrouwen die worden lastiggevallen.

� Breng ook de spanning in dit verhaal door te starten met de nachtelijke tocht van Ruth op weg naar de dorsvloer. Zeker bij

het licht van de maan en ook koud. Boaz die opeens wakker schrikt en zeer fijnge-voelig zegt dat hij het allemaal zal gaan regelen.

� In het verhaal niet overdreven gaan mora-liseren. Bij de kern en de betekenis van het verhaal blijven. Liefde, trouw en gast-vrijheid zijn belangrijke aandachtspunten.

Introductie op de les Noömi zorgde er voor dat Ruth echt goed voorbereid naar Boaz ging. Mar hoe bereiden wij ons voor op bepaalde gelegenheden. Hoe ga je bijvoorbeeld naar school? Wanneer ma-ken mensen zich op en wat voor kleren trekken ze aan voor en afspraakje? Wanneer ga je net zo doen als Ruth. Lekker ruiken, enzovoort. Afsluiting van de les Is de actie van Noömi gelukt?


HOOFDSTUK 6 - DAG 3 GEPREZEN ZIJ DE HEER Verteltekst Ruth 4 Achtergrondinformatie Poort: op deze plaats werden heel vaak de zaken van het burgerlijke bestuur geregeld. Ook koop en verkoop vonden daar vaak plaats. Daar zaten ook vaak de mannen die niet meer hoefden te werken lekker in de schaduw. Nieuwsgierig naar alles wat de stad in en uit kwam. Zij konden gelijk als ge-tuigen optreden. Koopt u het ook van Ruth: dan moet je ook een huwelijk sluiten met Ruth, dan blijft het immers in de familie van Elimelech. Sandaal: de uitleg staat helemaal in de tekst, omdat het niet voorkomt in de wet van Mo-zes. De schoen hoort bij de voet, symbool van macht. Een wettige koop dus in dit ge-val. Obed: deze naam betekent dienaar. Rechters en Ruth is eigenlijk één geschie-denis. Geen leider, geen koning die het volk op het goede spoor zet. Toch zijn er ook steeds weer mensen die de God van Abram, Isaäk en Jakob willen volgen. In de chaos van de Rechterstijd bloeien er in de ge-schiedenis rondom Ruth mooie dingen op. Aandachtspunten � De gebeurtenis in de poort, het huwelijk

(waar verder niets over vertelt staat) en de geboorte van een zoon vormen wel de kern van het verhaal.

� Rachel, Lea en Tamar krijgen in deze geschiedenis een plek. Zoals later blijkt uit Matteüs 1 en Lucas 3:23 kiest God deze vrouwen uit om er voor te zorgen dat uiteindelijk de Messias geboren kan worden.

Introductie op de les Begin met een vraag aan de leerlingen over getuigen. Waar gebruiken wij getuigen? Voorbeelden te over. Getuigen heb je bij de doop van een kind (de gemeente waar de ouders bij horen), getuigen bij een huwelijk (moeten een handtekening zetten). Maar je kunt ook getuigen voor een rechtbank. Ga je een huis kopen, dan komt er ook iemand bij om zijn handtekening te zetten. Zo ging het ook in de tijd van Boaz.

Afsluiting van de les Als je getuigen nu verder doortrekt, dan zijn de spelers in het boek ook getuigen. Getui-gen van het feit dat God een lijn trekt in de richting van David en Jezus. Een boek als Ruth is dus ook een getuigenis. Kunnen de leerlingen daar dan een paar trefwoorden bij geven?


HOOFDSTUK 6 - DAG 4 TROOST UIT MOAB Lesboek p. 26 t/m 29 Terug naar je roots Je kunt verlaten en eenzaam zijn. Zoals vreemdelingen en weduwen. Dan wil je terug naar je roots, daar waar je vandaan komt. Daarom ook zet de vraag over Orpa extra aan het denken. Het heeft ook te maken met waar je voor kiest. Moge de HEER je zegenen In het verhaal is natuurlijk al duidelijk gewor-den wat een losser is (goël). Bij het aren lezen kun je er op wijzen dat vroeger in ons land ook wel van deze gewoontes hebben bestaan. Geprezen zij de HEER De tekst gaat over de manier van rechtspre-ken. De oudsten in de poort die advies geven en soms ook samen beslissen. De vraag geeft een doorkijkje naar de toe-komst. Obeds naam is een getuigenis en een profetie. De naamgeving is dus een geloofsge-tuigenis. Ruth en Boaz en de rest van de fami-lie wisten nog niet hoe het zou gaan met David en veel later Jezus. Toch is Obed een dienaar, iemand die in dienst staat van de HEER om de voortgang van het heil door te laten gaan. Troost uit Moab De Moabitische vrouw Ruth (=troost) wordt opgenomen in het geslachtsregister van Jezus Christus. Hij is onze verlosser, maar ook toen was er al verlossing, doordat het geslacht van Elimelech kan blijven bestaan en niet uitsterft. Vragen 1. De HEER had dat bevolen in Zijn wet.

Omdat Israël voor de armen moest zor-gen.

2. Hieronder de namen uit het boek Ruth. Ook te vinden in handboeken:

Noömi = de gelukkige, de lieflijke Mara = bitter Elimelech = mijn God is koning Obed = dienaar Ruth = vriendschap, troost Boaz = in hem is sterkte Betlehem = broodhuis Machlon = de zwakke, zieke Kiljon = de smachtende 3. Een zwagerhuwelijk. De zwager was ver-

plicht om te trouwen met zijn schoonzus als zij weduwe werd om zo haar te be-schermen en nakomelingen te verwekken voor de overleden broer.

4. Noomi wilde dat Ruth er aantrekkelijk uit zou zien en zou zijn voor Boaz.

5. Ruth gaat ‘toevallig’ aren lezen op de ak-ker van Boaz.

b. De HEER stuurt dit 6. Rachab (de hoer) en Tamar (die Juda

moest verleiden om een kind te krijgen) b. De Here Jezus schaamt zich niet voor mensen die iets bijzonders en zelfs iets zondigs in hun leven hebben.

Werkboek pagina 12 & 13 Uitkomst puzzel

1. Machlon 2. Betlehem 3. Orpa 4. Isai (let op: de vraag moet zijn: zoon

van Obed) 5. Losser 6. Poort 7. Ruth 8. Dorsvloer

Op de grijze vakjes staat het woord: Christus Christus betekent Messias = de gezalfde Jezus = Jozua = Yeshua = verlosser De opdrachten op blz. 13 spreken voor zich-zelf.

Levend Water – groep 7 31 Hoofdstuk 7 Een zuiver hart

HOOFDSTUK 7 EEN ZUIVER HART Dag 1 Een gebroken hart

2 Samuël 11 en 12 Dag 2 Een hardnekkig hart

1 Koningen 13 Dag 3 Een gesloten hart

1 Koningen 14 : 1 – 18 Dag 4 Een zuiver hart


Thema Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zul-len God zien. Algemene informatie Soms is het goed als iemand je de waarheid zegt. Je kunt daar op twee manieren op rea-geren. Je kunt het beschouwen als een spie-gel en je eigen fouten leren zien. Je kunt er ook je ogen voor dicht doen en je hart verhar-den. In de eerste les zien we dat David voor het eerste kiest. In de lessen twee en drie zien we dat Jerobeam zijn hart verhardt en op den duur zelfs sluit. Hoewel hij met positieve be-doelingen de kalverendienst instelt, volgt hij niet de weg van God. Dat heeft vreselijke ge-volgen. Meerdere keren heeft God hem ge-waarschuwd, maar hij wil zich niet bekeren. Hij kijkt niet naar het verleden om ervan te leren. Hij heeft waarschuwingen genoeg gehad. In de laatste les leren de kinderen dat God een gebroken hart wil zien. Een mens die zijn ei-gen ik opzij zet en zijn hart laat vullen met Gods Geest. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de kinderen waarom David een

man naar Gods hart was; � wat echte vriendschap inhoudt; � weten de kinderen dat God geen genoe-

gen neemt met goede bedoelingen; � weten de kinderen wat een berouwvol hart

is; � weten de kinderen waarom de kalveren-

dienst verkeerd is; � weten de kinderen verschillen te benoe-

men tussen de kalverendienst en de dienst aan God;

� weten de kinderen dat je kunt leren van fouten uit het verleden;

� weten de kinderen dat God van mensen een gebroken hart wil.

Memoriseertekst Wie bij U hun geluk zoeken zullen lachen en vrolijk zijn,

wie van U hun redding verwachten zullen steeds weer zeggen: ‘Groot is de HEER.’ Psalm 40 : 17 Liederen � Psalm 32 : 1 en 2 � Psalm 51 : 5 � Psalm 82 : 1 � Liedboek voor de kerken, Gezang 463 : 1

- O HEER die onze Vader zijt � Opwekking 125 - HEER, ik kom tot u � Opwekking 488 - De kracht van uw Liefde


HOOFDSTUK 7 - DAG 1 EEN GEBROKEN HART Verteltekst 2 Samuël 11 en 12 Achtergrondinformatie Joab: betekent: de HEER is Vader. Broer van Abisaï en Asaël. Zoon van Seruja, de stiefzus-ter van David. David was dus de oom van Joab. Hij is dapper en was een goed generaal. Hij staat bekend als wreed, niet benauwd om iemand te vermoorden. Ammonieten: afstammelingen van Ben-Ammi, zoon van Lot en zijn dochter en broer van Moab. De Ammonieten zijn dus verwant met de Moabieten. Er was al lang onenigheid tus-sen Israël en Ammon en Moab. Ze steunden Moab, toen Bileam de Israëlieten moest ver-vloeken. Rabba: het gaat hier niet om de Israëlitische stad Rabba, maar om de hoofdstad van de Ammonieten. Het lag bij de bronnen van de Jabbok, aan de rand van de woestijn. Tegen-woordig heet het Amman, de hoofdstad van Jordanië. Hethieten: afstammelingen van Kanaän, de zoon van Cham. Ze woonden in het land Kan-aän. Natan: betekent: God heeft gegeven. Hij spreekt tot David namens God. Eén keer deed hij dat niet, toen zei hij dat David de tempel mocht bouwen. God greep toen direct in, want er kleefde aan Davids handen teveel bloed. Aandachtspunten � In de winter regent het veel in Israël. Dan

wordt het gewas geplant. In het voorjaar is het vaak droog, een goede tijd om oorlog te voeren. De troepen konden zich dan gemakkelijk verplaatsen. Het was ook de tijd van de oogst. Veel legers deden dan invallen in landen, om de oogst te roven. De Ammonieten moesten het land uit wor-den verdreven. David zond zijn leger uit.

� David moest het land bevrijden, maar nam hier al een verkeerde keus. Toen de ver-leiding van Batseba kwam, kon hij het niet weerstaan.

� David laat zich verleiden door Bathseba die zich baadt. Doordat hij met haar ge-meenschap heeft, zondigt hij tegen Gods geboden. Hij beschaamt daarbij ook nog het vertrouwen van anderen.

� David probeert zijn zonden te verdoezelen in plaats van zijn schuld te bekennen.

� Natan kon David troosten, omdat de HEER hem wilde vergeven. David beleed zijn zonde. De gevolgen waren echter wel verschrikkelijk. Er kwam veel onenigheid en ruzie in zijn gezin

� Aan het eind laat God zijn trouw aan Da-vid zien: Salomo werd geboren en door de HEER Jedidja (Lieveling van de HEER) genoemd.

Introductie op de les Vraag de kinderen: “Wat doe je als je iets ge-daan hebt wat niet mag en je wordt betrapt?” Heb je spijt? Of zeg je: “Moet kunnen?” Hoe maak je iets weer goed met een ander? Kom je zelf naar een ander toe of wacht de ander tot hij/zij naar jou toekomt? Afsluiting van de les David komt niet zelf tot spijtbetuiging. Pas wanneer Natan hem op zijn fouten wijst, erkent David zijn schuld. Vgl. ook psalm 32. Hoe maakt David weer iets goed? Wat leer je er-van? Kun je een ander nog vertrouwen?


HOOFDSTUK 7 - DAG 2 EEN HARDNEKKIG HART

Verteltekst 1 Koningen 13 Achtergrondinformatie Betel: een bekende plaats van de aartsvaders. God liet daar Jakob weten dat Hij voor hem wilde zorgen en trouw bleef aan zijn verbond. Langzamerhand ontwikkelde de stad zich als een goddeloze stad. Hosea en Amos zouden later de stad hierom veroordelen. Kalf: een kalf stond voor vruchtbaarheid en kracht. Veel heidense volken beelden hun god op deze manier uit. Ijar: de achtste maand, bij ons april, mei. Josia: laatste vrome koning uit het huis van David. Hij haalde het altaar te Betel omver, terwijl hij koning van het tweestammenrijk was. Wierook: een doorzichtig hars. Het komt van de Boswellia Carteri struik. Wanneer het op vuur wordt gelegd, geeft het een heerlijke geur. Het werd door de Israëlieten gebruikt bij de tempeldienst. Aandachtspunten � Jerobeam leert niet van de geschiedenis.

Anders had hij geen kalverendienst inge-voerd. Hij kende de geschiedenis van de wetgeving bij de Sinaï, maar wilde God niet dienen zoals Hij gediend wilde wor-den. Jerobeam kende ook de gevolgen: er werden 3000 Israëlieten gedood, door de levieten (Exodus 32 : 25 – 35).

� Naast de afgodsbeelden in Dan en Betel bouwde Jerobeam ook tempels op de heuvels. Iedereen mocht priester worden. Ook gaf hij elk jaar een tempelfeest op de 15

e van de achtste maand.

� Het valt op dat het volk achter de koning stond, want men volgde in alles de koning.

� De voorspelling van de profeet uit Juda zal 300 jaar later uitkomen, tijdens de rege-ring van Josia.

� De profeet luisterde liever naar de oudere profeet die zei een boodschap van God te hebben, dan naar God zelf. Hij vergat hiermee zijn ambtsopdracht.

� Wij dienen ook steeds woorden van men-sen te toetsen aan Gods woord.

� Opvallend is de rol van de oude profeet. Waarom woonde hij nog in Betel. Waarom waren zijn zonen aanwezig bij deze hei-dense offerdienst? Moest hij niet in Juda zijn? Waarom profeteerde hij niet, maar kwam de jonge profeet uit Juda? Kennelijk was hij ook meegegaan in het verval van het tienstammenrijk.

� Leeuwen kwamen in het Oude Testament vaker voor (Simson, David). De leeuw

werd gestuurd door God en voltrok de straf. Dat blijkt uit het feit dat de leeuw de oude profeet niet verscheurde.

� Jerobeam wilde ondanks de waarschu-wingen niet luisteren en ging gewoon op de oude voet verder. Hij verhardde zijn hart voor de ware verkondiging van Gods woord.

Introductie op de les Vraag de kinderen: “Waarom hebben wij de bijbel?” Je bespreekt met de kinderen ant-woorden als: We weten dan wat Gods wil is. We leren God en zijn liefde kennen, waarom we geschapen zijn. We leren van toen om te leven voor nu en later. Hoe ging dat vroeger? Welke ‘bijbel’ had Jerobeam? Afsluiting van de les Leg een link naar de introductie. Hoe kon Je-robeam weten hoe op welke wijze God ge-diend wilde worden? Gods geschreven (boe-ken van Mozes) en gesproken woord (profeet). Wat leerde hij ervan?


HOOFDSTUK 7 - DAG 3 EEN GESLOTEN HART Verteltekst 1 Koningen 14 : 1 - 18 Achtergrondinformatie Achi: voorspelde de scheuring van het konink-rijk Israël en zalfde Jerobeam tot Koning. Silo: lag ten Noorden van Betel. Vroeger een stad waar de tabernakel stond. Achia woonde er, maar de stad had geen speciale betekenis meer. Eufraat: eén van de rivieren die door het para-dijs stroomden. In de tijd van Jerobeam lag de rivier in het rijk Assyrië. Ajerapalen: Asjera, een Kanaänitische moe-dergodin. Ze werd vereerd in de heuvels. In het oude testament wordt haar naam vertaald als bos of boomstam. De palen stonden op de heuvels buiten de plaatsen. Nadab: zoon van Jerobeam. Basa: doodde Nadab bij de Filistijnse stad Gibbeton en roeide alle nakomelingen van Je-robeam uit. Aandachtspunten � Het verhaal begint in de bijbel met de

woorden ‘in die tijd’. Dat betekent niet dat dit verhaal zich direct afspeelde na het vo-rige hoofdstuk. De term wordt vaker ge-bruikt, maar duidt niet een exact tijdstip aan.

� Abia betekent ‘mijn Vader is de Here.’ Een opmerkelijke naam voor de zoon van Je-robeam. Hieruit blijkt dat Jerobeam wel de Here wilde dienen. Er is dus sprake van beeldendienst, in plaats van afgoderij. Wel leidde de beeldendienst tot afgoderij.

� Jerobeam stuurt zijn vrouw. Hij kende de profeet Achia. Die had hem, bij zijn zal-ving, gewaarschuwd dat God zou straffen wanneer Jerobeam de Here niet zou die-nen. Jerobeam durft hem nu niet onder ogen te komen. Hij twijfelt er dus ook niet aan dat Achia een profeet van God is.

� Zijn vrouw gaat vermomd. Waarschijnlijk denkt Jerobeam zo een beter antwoord te krijgen dan wanneer ze als de vrouw van de koning naar de profeet gaat.

� De geschenken van de vrouw zijn niet roy-aal. Ze passen bij de nederige positie die ze speelt.

� Achia is bijna blind, maar God spreekt tot hem. Hij begint met Jerobeam te vertellen hoe goed God voor hem is geweest.

� De manier van straffen laat zien hoe erg God gekrenkt is. Honden waren onreine dieren. Zij liepen door de steden en aten afval en deden zich te goed aan dode die-ren.

� Eindig het verhaal met het gesloten hart van Jerobeam. Hoewel hij keer op keer gewaarschuwd werd, sloot hij zijn hart voor het woord van God.

Introductie op de les “Wie niet horen wil, moet maar voelen”. Waar kennen de kinderen deze spreuk van? Wat be-tekent het? Wanneer wordt zoiets gezegd? Zo-iets wordt gezegd als laatste redmiddel. Als iemand niet wil luisteren, na steeds maar weer gewaarschuwd te zijn, zal hij het merken. In de volgende vertelling zullen we zien dat dit geldt voor koning Jerobeam. Afsluiting van de les De profeet Achia zegt tegen de vrouw van Je-robeam: “Jij (dat is Jerobeam) bent anders dan mijn knecht David.” Waarin verschillen ze. Wat zegt dat over hun hart?


HOOFDSTUK 7 - DAG 4 EEN ZUIVER HART Lesboek p. 30 t/m 33 Een gebroken hart David wordt wel een man naar Gods hart ge-noemd. De vraag die daarover wordt gesteld, komt tot de kern van dit hoofdstuk. David is zondig en geen haar beter dan jij en ik. Toch wordt David zo genoemd. God wil namelijk een hart dat geheel op hem gericht is. Hem lief-hebben met heel je hart. Je hart open stellen. God kijkt in je hart. Heb je een zonde begaan, dan wil God een mens zien dat eerlijk zijn zon-den belijdt. De plaat hoort bij de vraag. Laat de kinderen in het krot vertellen wat de bood-schap van Natan zal zijn. Ga dan in op de vraag. In handelingen 13 : 22 staat: ‘In David, de zoon van Isaï, heb ik een man naar mijn hart gevonden, die geheel naar mijn wil zal handelen.’ Een hardnekkig hart God wil niet dat mensen hem afbeelden. Daar-in is hij vanaf heet begin duidelijk geweest. Toen Hij Zijn wet gaf bij de Sinaï heeft Hij Zijn tien geboden gegeven. God wil namelijk dat mensen Hem erkennen als de schepper, de enige. Buiten Hem kan niemand iets. Hij is dus ook niet te vergelijken met iets of iemand. Bui-ten Hem is er geen God. Hij duldt daarom ook geen afgoderij. Hij wil niet worden afgebeeld als een ding. Hij is een levende God die geloof vraagt van mensen. Jerobeam wilde God die-nen, maar alleen onder Zijn eigen voorwaar-den. Hij sluit zich af voor het woord van God. Hij luistert niet naar vermaningen. Een gesloten hart De vraag laat zien dat God niet met Zich laat spotten. Hij doet wat Hij beloofd. In positieve, maar ook in negatieve zijn. Wij leren van de straf dat we moeten luisteren naar God, Hem dienen zoals hij het van ons vraagt. Niet op onze manier, maar op Gods wijze. Een zuiver hart Het is niet altijd prettig om de waarheid te ho-ren. Het confronteert je met je eigen leven. De vraag is dan: wat doe je er mee. In dit hoofd-stuk komen twee keuzes duidelijk naar voren. Je luistert naar de vermaningen en opent je hart voor God of je luistert niet en sluit je hart voor God. David laat zien hoe God het wil hebben. Hij toont berouw. Zijn hart is gebro-ken. Uiteindelijk leidt dit naar God, naar het kruis van Jezus. Wat een troost, dat we er ook zeker van mogen zijn dat dan onze zonden ook zijn vergeven.

De onderste vraag wil deze inhoud naar boven brengen. Werkboek p. 14 & 15 Antwoorden vragen blz. 14

1. Jedidja 2. Jerobeam 3. omdat de plaatsen in het noorden en

het zuiden van het land lagen. Stieren waren geliefde afgodsbeelden. Betel was ook de plaats waar de HEER zich aan Jacob heeft geopenbaard in een droom

4. godsman

De verkeersborden op blz. 15 vormen een symbolische weergave van de taken van de profeet. Het stopbord staat voor de spiegel die een profeet voor houdt. Tot hier en niet verder. Als je verder gaat heeft dat gevolgen. Het bord doodlopende weg wil aangeven dat je moet luisteren naar Gods geboden. Doe je dat niet, dan loopt je weg dood. Het eerste bord symboliseert de taak van de profeet als verteller van Gods wil.

Levend Water – groep 7 36 Hoofdstuk 8 Hinken op twee gedachten

HOOFDSTUK 8 HINKEN OP TWEE GEDACHTEN Dag 1 Dansen voor Baäl

1 Koningen 18 Dag 2 Elia op de Horeb

1 Koningen 19 Dag 3 Majesteitsschennis

1 Koningen 21 Dag 4 Hinken op twee gedachten


Thema De HEER alléén is God! Algemene informatie Het gaat deze week over het maken van keu-zes. Wil je God dienen of wil je dat niet. Je kunt niet van twee walletjes eten. Als je God dient, dan is dat te zien in je leven. Het is te zien naar wie je luistert en aan wie je advies vraagt. De HEER alléén is God. Hij wil niet op de tweede plaats komen. In de eerste les maken we kennis met het volk Israël, dat van twee walletjes probeerde te eten. Ze wilden eerst zien, daarna pas gelo-ven. In de tweedeles zien we dat zelfs Elia het niet meer ziet zitten. Hij kiest ervoor om op te geven, maar God heeft duidelijk een taak voor hem. De derde dag zien we dat Achab zich laat leiden door de goddeloze Izébel. Het ein-de van zijn koningshuis is het gevolg. Op de vierde dag gaat het boek open. De titel van het hoofdstuk wordt met de kinderen be-sproken en ze worden uitgedaagd antwoord te geven op de vraag en na te denken hoe ze aan dat advies kunnen komen. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat God heel je hart

wil; � weten de kinderen dat God op zijn wijze

gediend wil worden; � weten de kinderen de verschillen te be-

noemen tussen de dienst van God en de Baäldienst;

� Weten de kinderen waarom Elia naar de berg Horeb moest;

� weten de kinderen wat majesteitsschennis is;

� weten de kinderen dat God een geduldig God is;

� weten de kinderen dat we God werkelijk dienen als we het voorbeeld van zijn Zoon Jezus volgen.

Memoriseertekst Het doel van je opdracht is de liefde die voort-komt uit een rein hart, een zuiver geweten en een oprecht geloof (1 Timoteüs 1 : 5) Liederen � Psalm 2 : 4 - O Machtigen, o koningen,

weest wijs � Liedboek voor de kerken, Gezang 11 -

Elia was, tot de dood beducht � Liedboek voor de kerken, Gezang 392 -

Blijf mij nabij, wanneer het duister daalt � E&R 318 - Als een hert dat verlangt � Opwekking 574 - Groot is Hij


HOOFDSTUK 8 - DAG 1 DANSEN VOOR BAAL Verteltekst 1 Koningen 18 Achtergrondinformatie Obadja: betekent dienaar van de HEER. Hij was hofmeester en moest zorgen voor de goede gang van zaken in het paleis. Hij was hoofd van de paleisdienaren. Baäl: zie lesboek Asjera: afgoden die door de Israëlieten werden vereerd. Net als Baäl, door Izébel meegeno-men. Het was een vrouwelijke god die net als Baäl werd vereerd als godin van de vrucht-baarheid en de liefde. Asjera betekent bos of boomstam. De verering vond plaats in ‘heilige bossen’. Izébel had maar liefst 400 Asjera-profeten in dienst. Fenicië: de vroegere inwoners van Fenicië stamden van de Kanaänieten af. De streek ligt aan de kust van de Middellandse Zee. Sidon: de vader van Izébel was koning van deze stad. Eén van de twee belangrijke steden van de Syriërs, gelegen dicht bij de kust van de Middellandse Zee. Aandachtspunten � Het is een lang verhaal, waar de kinderen

geboeid naar zullen luisteren. Alle elemen-ten zijn aanwezig om het spannend en boeiend te vertellen: angst, spanning, boosheid, blijheid, spot. Zorg dat het dra-matisch wordt verteld, zodat de kinderen zich in de situatie kunnen inleven.

� Obadja schrok van de vraag om Elia aan te kondigen in het paleis. Hij was bang dat Elia wel weer zou verdwijnen en dat hij dan gedood zou worden, omdat hij Elia niet gevangen had genomen.

� De haat van Achab tegen Elia was zo groot dat hii een opsporingsbevel naar alle omringende landen had gegeven.

� Net als Achab was het volk ook afge-dwaald van de ware eredienst. Als Elia hen er op wijst dat ze een keus moeten maken tussen God en Baäl, zwijgen ze. Ze hinken op twee gedachten. God wil een radicale keuze. Ze willen eerst zien, dan pas geloven. Ze gaan in op het voor-stel van Elia.

� Achab zet maar liefst 850 profeten en priesters in om zich te meten met de macht van God. Hierin zien we ook weer het verschil met heidense godsdiensten. Waar voor God één stem genoeg is, moe-ten de heidense godsdiensten het hebben van uiterlijkheden om mensen te impone-ren. De dienst aan Jahwe vraagt van Isra-

el een totaal andere manier van denken dan de heidense.

� Elia wil de mensen leren om positie te kie-zen.

� Opvallend is dat aan het eind Elia 10 km terug naar de stad Jizreël rent. Hierdoor kon hij er ook voor zorgen dat het juiste verhaal in de stad bekend werd.

Introductie op de les Herinner de kinderen aan de goddeloze tijd waarin het volk leefde. Het volk was met haar koning achter de goden van Izébel aangelo-pen. Vertel de kinderen over Obadja. Vertel dat hij hofmeester was aan het hof van Achab en Izébel en dat hij 100 profeten van de HEER had verstopt. Hoe zal Obadja het gevonden hebben om aan het hof van Achab te werken? Hij zette zijn leven op het spel om anderen te redden. Afsluiting van de les Obadja zette zijn leven op het spel voor ande-ren. Ken je daar meer voorbeelden van?


HOOFDSTUK 8 - DAG 2 ELIA OP DE HOREB Verteltekst 1 Koningen 19 Achtergrondinformatie Berseb:: lag in Juda, ter hoogte van de zuid-kant van de dode zee. Bremstruik: gaf weinig schaduw, maar was één van de weinige groeiende struiken in de woes-tijn. De wortels werden wel door de armen ge-geten. Horeb: zelfde als de berg Sinaï. Zie lesboek. Aandachtspunten � Begin het verhaal dat Achab bij Izébel

komt. Hij vertelt haar van de uitdaging van Elia richting de Baäldienst. Dat het volk heeft geroepen “De HEER is God” en dat alle Baälprofeten en priesters zijn gedood.

� De reactie van Izébel is voorspellend. Elia moet worden gedood. Ze wenst niet te buigen voor de levende God. Ze is anders opgevoed en wil ten koste van alles haar macht behouden. Niet goedschiks, dan maar kwaadschiks.

� Elia is ontmoedigd. Nadat hij op twee ma-nieren het volk en Achab had overtuigd, nl. door de nederlaag van de Baälpriesters en de regen, moest hij weer op de vlucht. God bemoedigt hem met eten en drinken.

� De oosterse manier van koeken bakken ging als volgt: men maakte vuur op ste-nen. Na een tijdje hield men het as en de verkoolde resten weg. De stenen waren nu heet genoeg om er koeken op te bak-ken.

� Elia moet door. Gods is nog niet klaar met Elia. Hij moet naar de berg Horeb. Een af-stand tussen de 300 – 400 km kilometer. Elia liep dus niet dag en nacht, maar zo’n 10 kilometer per dag.

� Veertig dagen en nachten deed hij er over, zonder extra te eten.

� Ook Mozes en Jezus vastten 40 dagen en nachten. In het nieuwe testament ontmoe-ten ze elkaar bij de verschijningen op de berg.

� God openbaart zich op wonderlijke manie-ren. Eerst laat Hij met geweld de wind komen, de aarde beven en vuur uit de hemel komen. Daarna kwam een zachte bries. Elia voelde aan dat God daarin was en bedekte zijn gezicht. God laat zien dat wat er ook gebeurt (natuurgeweld), Hij er altijd is. Als God met je is, kun je rust erva-ren (zachte bries).

� De taken die Elia krijgt geven aan dat het God ernst is met Zijn volk. Hazaël moet tot koning over Aram (Syrië) gezalfd worden.

Deze koning zou van buiten af Gods straf voltrekken. Jehu zou van binnen uit de zonden van Achab straffen. Elisa werd aangesteld als opvolger van Elia, om de mensen te blijven wijzen op de dienst van hun God.

� Elisa gaat met Elia mee. Dat hij dit als de-finitief beschouwt, blijkt wel uit het feit dat hij de dieren doodde en een dankoffer aan God bracht (einde van zijn werk als boer).

Introductie op de les De moed opgeven. Herkennen de kinderen dat? Hebben ze dat zelf wel eens meege-maakt? Afsluiting van de les Voor de les hebben we het gehad over de moed verliezen. In de vertelling hebben we een Elia gezien die het niet meer zag zitten. Vraag aan de kinderen: waarom heeft Elia toch weer zijn taak als profeet van God opgepakt. Als wij iets niet zien zitten, wat staat ons dan te doen?


HOOFDSTUK 8 - DAG 3 MAJESTEITSSCHENNIS Verteltekst 1 Koningen 21 Achtergrondinformatie Erfrecht: Nabot mocht het land niet verkopen aan Achab. Dat was verboden door God. Hij had gezegd dat het land altijd in het bezit van de eigen stam moest blijven. Wanneer een meisje een erfenis kreeg, moest ze dus altijd trouwen met een jongen uit dezelfde stam. De Israëlieten moesten altijd onthouden dat ze het land van God hadden gekregen. In Leviticus 25: 23 staat dat land nooit mag worden ver-kocht, alleen verpand. Het land was namelijk van God en in bruikleen door zijn volk. Numeri 36 : 7 zegt dat erfelijk bezit niet van de éne stam op de ander mag overgaan. Jizreël: hier stond het zomerpaleis van Achab. Ongeveer 50 kilometer boven Samaria. Jizreël lag veel lager (123 m. boven de zeespiegel dan Samaria (+ 443 m) en dus veel vrucht-baarder. Amorieten: hiermee worden alle volken be-doeld die voor Israël in het land Kanaän woon-den. Aandachtspunten � Achab hinkt op twee gedachten als hij in

het paleis komt. Hij mag niet de wijngaard hebben, maar wil het wel. Zijn hele leven wordt gekenmerkt door het maken van keuzes, waarbij hij zich laat leiden door Izébel. En dus de verkeerde keuzes maakt.

� Izébel maakt wel direct een keuze, maar wel de verkeerde. Als ze hoort dat Achab de wijngaard niet goedschiks krijgt, dan moet het maar kwaadschiks.

� Om de wijngaard in handen te krijgen, be-denkt Izébel een list waarbij je zou denken dat het wettig is. Wanneer twee mensen hetzelfde beweren, wordt er vanuit gegaan dat de aanklacht terecht was.

� De aanklacht tegen Nabot is de wereld op z’n kop: Godslastering en majesteits-schennis. Izébel gebruikt letterlijk alle middelen om macht uit te oefenen.

� Ze ondertekent de brief met de koninklijke zegelring. Dit geeft aan dat Achab niet eens alle brieven las. Achab gaf geen lei-ding.

� Achab en Izébel waren niet bij de terecht-stelling aanwezig. Ze lieten anderen het vuile werk opknappen.

� God laat meteen weten wat hij van Achab en zijn daden vindt. Elia wordt direct naar Jizreël gestuurd met een vernietigende boodschap.

� Vergeleken met Jerobeam en Basa, is Achab noch goddelozer.

� God laat niets heel van de macht die Achab en Izébel zich toeeigenden. Ze zul-len oneervol ter dood worden gebracht.

� God laat toch ook weer zien dat hij barm-hartig is. Als Achab berouw toont, wordt de straf niet meteen voltrokken.

Introductie op de les Zet op het bord: Majesteitsschennis. Vraag de kinderen of ze weten wat dat betekent. Kennen ze er voorbeelden van? Maak al pratende een woordveld op het bord. Afsluiting van de les Jullie hebben het verhaal gehoord. Izébel be-schuldigt Nabot van majesteitsschennis, maar dat doet ze zelf ook. Wie kan dat uitleggen?


HOOFDSTUK 8 - DAG 4 HINKEN OP TWEE GEDACHTEN Lesboek p. 34 t/m 37 Dansen voor Baäl Bij het beantwoorden van de vraag gaat het erom dat de kinderen zien dat er twee elemen-ten zijn. Aan de éne kant wil God laten zien dat Hij het niet accepteert dat mensen ander go-den vereren en afgodsbeelden maken. Aan de andere kant wil Hij ook de afgoden en de Ba-alpriesters voor schut zetten. Kijk nou toch, de god van de vruchtbaarheid kan niet eens het land bevochtigen. De god van de vruchtbaar-heid kan niet eens voor regen zorgen. Nee, er is maar één God die dat kan. De schepper van hemel en aarde. God laat op de Karmel op overtuigende manier zien dat er maar één God is, schepper van hemel en aarde. HEER, ik kan niet meer De vraag hoort bij de plaat op bladzijde 35. We zien Elia mismoedig voor zich uitkijken. Een to-taal uitgeputte en gedesillusioneerde profeet. De andere plaat laat weer een profeet zien, die bemoedigd is door de HEER. Hij gaat op reis om zijn taak af te maken en een opvolger aan te wijzen. Majesteitsschennis Achab vertoornt de Here God keer op keer. Hij wordt de meest goddeloze koning genoemd van het tien stammenrijk. Elke keer tart hij de Here God. Toch is de HEER geduldig met hem. De straf zal pas na zijn dood worden vol-trokken. Hij zag ook het berouw van Achab. Achabs spijt had vooral betrekking op de nare gevolgen van zijn zonden. Hij vroeg God niet om vergeving. Daarom werd de straf uitge-steld. God hecht wel enige waarde aan zijn spijtbetuiging. Hinken op twee gedachten De kern van het hoofdstuk wordt hier nog een keer verteld. Door middel van de laatste vraag wordt de koppeling gelegd naar de kinderen. Wat wil God van hen? Hij wil dat ze keuzes maken. Keuzes voor hem. Net als Achab wil God dat deze kinderen niet van twee walletjes eten. Hij wil dat Zijn volk Hem trouw blijft. Bevraag de kinderen maar naar situaties waar-in ze keuzes moeten maken. Werkboek p. 16 en 17 Uitkomst puzzel horizontaal 1. Jericho 4. Baal 6. Karmel

Verticaal 2. profeet 3 Izebel 5. Nabot 7. Grot 8 Elisa In de vakjes onderaan komt: Elisa Op de tweede bladzijde mogen de kinderen de brief afmaken. Het is de bedoeling dat ze in de brief koning Achab proberen te vertellen waar-om hij alleen God moet dienen en welke keu-zes hij dan zou moeten maken.

Levend Water – groep 7 41 Hoofdstuk 9 Van vader op zoon

HOOFDSTUK 9 VAN VADER OP ZOON Dag 1 Dit zegt de HEER

2 Koningen 1 Dag 2 Het stokje doorgeven

2 Koningen 2 Dag 3 God is helper

2 Koningen 2 : 19 – 25 2 Koningen 6 : 1 – 23

Dag 4 Van vader op zoon Lesboek p. 38 t/m 41 Werkboek p. 18 & 19

Thema Geestelijke leiders roepen op tot het dienen van één HEER! Algemene informatie Elia had zich ongelooflijk ingezet om het volk van het 10-stammenrijk te redden van de on-dergang. Na Achab laat hij ook zijn opvolgers weten: er is maar één God in Israël. Dat komt naar voren in het verhaal over de ziekte van Achazja. Waarom ga je naar andere goden als er een God is die altijd helpt? Elia geeft het stokje over aan Elisa door hem zijn mantel te schenken en is daarmee de geestelijke vader van Elisa. Door nog meer tekenen laat God zien wie Hij is. Steeds weer die oproep tot be-kering! Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat koning Achazja

zijn nood bij de God van Israël had moe-ten leggen;

� weten de leerlingen dat Achazja zelfs bij het aanzeggen van Gods straf nog een kans had om zich te bekeren;

� kunnen de leerlingen vertellen hoe Elia door God werd opgenomen;

� weten de leerlingen waarom Elia zoveel wonderen heeft gedaan;

� weten de leerlingen dat de doodstraf voor de jongeren van Betel ook een straf was voor de vaders en moeders;

� weten de leerlingen dat zout in de tijd van de Bijbel van levensbelang was;

� weten de leerlingen dat profeten geestelij-ke leiders zijn en zo hun volk voorgaan;

� weten de leerlingen dat ook vandaag geestelijke leiders in opdracht van de le-vende HEER hun kudde voorgaan;

� weten de leerlingen dat ze ook voor elkaar een geestelijk leider kunnen zijn.

Memoriseertekst Hij vertrouwt je toe aan zijn engelen, die over je waken waar je ook gaat. Hun handen zullen je dragen,

je voet zul je niet stoten aan een steen. Psalm 91: 11,12 Liederen � Psalm 37 � Psalm 17 � Psalm 91 � Psalm 34


HOOFDSTUK 9 - DAG 1 DIT ZEGT DE HEER Verteltekst: 2 Koningen 1 Achtergrondinformatie Van vader op zoon: ook koningen volgden el-kaar op van vader op zoon. Maar als je van God afdwaalde en de afgoden zo duidelijk ach-ternaliep als Achab en zijn nageslacht deden, was het ook afgelopen. Geen erfopvolging meer. Koning Achazja. zoon van Achab, dienaar van de Baäl. Zie ook de laatste verzen van 1 Ko-ningen. De HEER roept deze koning drie keer tot de orde. Eerst wordt zijn rijk kleiner, want het land werd steeds zwakker. Vervolgens werd hij ziek door een val en na twee jaar re-geren sterft hij. Achazja was uit een raam gevallen: er wordt ook wel vertaald dat hij door de tralies viel. Bij huizen met meer verdiepingen waren er tralies, hekwerkjes voor de ramen gemaakt. Baäl-Zebub: was één van de vele Baäls, die werden vereerd in Syrië, Israël en de kust-strook waar de Filistijnen woonden. De kleding van de profeet valt in dit verhaal erg op. Sober als een getuigenis tegenover al de weelde van het koningshuis. Aandachtspunten � Dit verhaal leent zich uitstekend om vanuit

een persoon te vertellen. Je zou het vanuit de koning kunnen doen, maar ook vanuit de profeet Elia, of vanuit een dienaar die alles meemaakt in het paleis.

� Een terugkerende zin van Elia is steeds: “Alsof Israël zelf geen God heeft”. Deze zin kun je nadrukkelijk terug laten komen en ook op het bord zetten. Hoe durf je naar een god van steen te gaan!

� De mannen die de koning stuurt werden meteen verteerd. God laat heel duidelijk zijn macht zien tegenover de onmacht van de koning (al denkt hij heel wat te zijn) en Baäl-Zebub. God laat zich niet gebieden en laat niet met zich spotten. Hij vraagt een houding van ootmoed en nederigheid. Daarom luistert Elia de profeet, de derde keer wel.

� De aanspraak Man Gods of Godsman wordt de ene keer oneerbiedig gebruikt, maar door de derde hoofdman met eer-bied en respect. Elia stond dus wel op de-ze manier bekend. Zijn aanspreektitel was dan ook steeds weer een profetische op-roep.

� Mooi is ook vers 15 waar God tot Elia spreekt, Elia doet niets zonder God. En God beschermt hem immers ook bij de

woedende koning. God is er steeds bij, wat er ook gebeurt met de profeet.

Introductie op de les Je zou deze les kunnen beginnen met de vraag wat wij in onze tijd doen wanneer we ziek of ernstig ziek zijn. Na het opnoemen van misschien ook wel heel voor de hand liggende oplossingen als: naar de dokter gaan, kun je overstappen naar koning Achazja die zijn boodschappers naar een bijzondere Baäl stuurt. Afsluiting van de les Aan het eind kun je nog een keer terugkomen op het intro. Wat hebben we nu geleerd van dit verhaal? Daarbij valt te denken aan de uitroep van Elia: “Alsof Israël zelf geen God heeft!”. Ook kun je wijzen op de derde hoofdman die respect heeft voor de geestelijke leider van Is-raël. Daarnaast is er ook de lankmoedigheid van de HEER voor de koning die helemaal de verkeerde kant op ging. Lankmoedigheid in de zin van, dat de HEER nog steeds weer mo-menten van bezinning geeft.


HOOFDSTUK 9 - DAG 2 HET STOKJE DOORGEVEN Verteltekst 2 koningen 2 Achtergrondinformatie Elia wordt in de hemel opgenomen. zijn leven loopt ten einde. Elisa neemt nu de verant-woordelijkheid op zich. Zo nam ooit Jozua de taak over van Mozes. Elia en Elisa reizen langs dezelfde plaatsen waarlangs Israël het land Kanaän onder leiding van Jozua was bin-nengetrokken. Deze reis symboliseert de belof-te van een nieuw begin. Een dubbel deel van de geest van Elia, bete-kent dat hij de oudste erfgenaam wil zijn, de oudste zoon, de opvolger. Zie Deuteronomium 21:17. De groepen profeten die genoemd worden zijn groepen mannen die bij elkaar woonden. Ze riepen op tot berouw, waren geestelijke leiders van het volk en preekten de boodschap van de HEER. We noemen dit een profetenschool. Elia en Elisa hadden zo’n groep om zich heen. Paard en strijdwagen: alleen hooggeplaatste personen reden hiermee. Dat geeft ook de po-sitie van de profeet aan in de ogen van God. Het wonder van een pad door de Jordaan her-innert aan eerdere keren dat er met droge voe-ten door zee of rivier kon worden gegaan. De uitroep van Elisa: “Vader, vader strijdwagen en ruiterij van Israël”, geeft aan dat Elisa gelijk weet dat hij de geestelijke opvolger is van Elia en dat hij Elia beschouwt als de beschermer en verdediger van Israëls geloof. Dat hij daar-na bij de Jordaan op het water slaat is geen hoogmoed, maar een vraag aan God om zijn benoeming te bevestigen. Ook bij het sterven van Elisa wordt deze uitspraak gedaan. Overlevering: in de overlevering is altijd ge-dacht dat Elia zou terugkomen. Wanneer Jo-den het Pascha vieren zetten ze in plaats van vier bekers er een vijfde bij voor de profeet Elia. Aandachtspunten � Door middel van een schetsmatige teke-

ning van de kaart van Israël laten zien (of een kaart ophangen) wat de tocht is van Elia en Elisa.

� Vooral aandacht geven aan het feit dat Elisa er niet over wil praten dat zijn leven zal eindigen.

� Elia zegt steeds dat Elisa niet verder mee hoeft. Elia wil Elisa beschermen voor ver-driet.

� Probeer beeldend te zijn over het nade-rende afscheid. De twee mannen lopen te praten en opeens is er de vurige wagen. Er valt een vergelijking met een windhoos

te maken. Opeens valt dan de mantel op de grond.

� Elisa die probeert te voorkomen dat ze gaan zoeken.

� De profeten van Jericho hebben op af-stand gezien wat er gebeurd is. Het ver-haal zal zeker doorverteld zijn, zelfs zo dat het bekend werd in geheel Israël.

Introductie op de les Een gemeente heeft een predikant. Maar deze gaat vertrekken. Hoe vindt men een opvolger? Hoe gaat dat in zijn werk? Verwijs ook naar een estafette, waarbij je stokje doorgeeft. Hier is het meer spreekwoordelijk bedoeld. Afsluiting van de les Waarom zou God Elia op deze manier van de aarde hebben weggenomen? Wat kun je daar-van leren? Voor de leerlingen kan dan duidelijk worden wat God allemaal nog in het werk stelt om zijn volk te behouden en op het rechte pad te brengen. Het had betekenis voor Elia, maar ook voor Elisa, ook voor de profeten van Jeri-cho en ook voor de lezers van het verhaal


HOOFDSTUK 9 - DAG 3 GOD IS HELPER Verteltekst 2 Koningen 2: 19-25 2 Koningen 6: 1-23 Achtergrondinformatie Na de strenge boeteprediker Elia komt de pro-feet Elisa, een helper. Zijn naam betekent dat ook, God is helper. Elisa werkt meer in het klein, maar wel in het openbaar. Dat zien we ook in de wonderen die hij doet. Opnieuw wil de profeet laten zien wie de echte God is in Is-raël. Hij bemoeit zich met koningen, gaat ook mee in de strijd. Maar ook bekommert hij zich om gewone mensen van het volk. Bij Jericho is nog steeds een Elisabron met heerlijk helder water. De Syriërs (6: 8-23) woonden noordelijk van Is-raël, hun hoofdstad was Damascus. Achab had regelmatig oorlog tegen hen gevoerd. En-gelen worden vaak afgebeeld als lieve zachte wezens, maar hier komen ze naar voren als strijders voor de hemelse HEER. Bijzonder is ook dat de knecht opeens het onzichtbare kan zien. God opent zijn ogen. Aandachtspunten � Men moest in Jericho een nieuwe schaal

halen, dat spreekt van nieuw leven. Zout reinigt en is bederfwerend. Toch is het te-genstrijdig: slecht water goed maken door zout. Maar God werkt op deze manier.

� Betel was een goddeloze stad, zeker ook door zijn gouden kalf. De jongeren weten misschien van de profeet die is opgevaren naar de hemel. Vandaar hun uitspraak: Kom op, ga op!

� Een geestelijk leider werd bespot, daar-mee spotte je ook met de boodschap en met God als zender van de boodschap. Dat betekent dat er ook bij deze jongeren thuis niet goed over geestelijke leiders werd gesproken.

� Het was voor Elisa niet te min om de han-den uit de mouwen te steken. Hij hielp waar hij kon.

� IJzer kan niet drijven � Bijzonder is dat er in het leger van Aram

iemand was die wist waarom ze steeds een nederlaag leden.

� Elisa was toen hij de vijand in Samaria bracht een geweldig diplomaat. Door ze eten voor te zetten en ze weer vrij te laten was er geen oorlog meer! Het werd zelfs een overvloedig feestmaal.

� Op deze manier kon ook buiten Israël be-kend worden wat een profeet Israël had en wat een God.

� Overwin het kwade door het goede. Ver-gelijk daarbij Romeinen 12. Een goede lei-draad bij deze les.

Introductie op de les Laat de leerlingen een beker water proeven waarin zout is opgelost. Wat is hun reactie? Zeg bv.: “Ik heb geprobeerd het water van Eli-sa na te maken. Hoe smaakt dat?” Afsluiting van de les Aansluitend op het laatste gedeelte over Elisa en het leger van Aram, zou je de leerlingen de vraag kunnen stellen hoe ook wij verkeerde le-lijke dingen kunnen beantwoorden met iets goeds. Dat wil God zegenen, zoals in dit ver-haal door vrede te geven.


HOOFDSTUK 9 - DAG 4 VAN VADER OP ZOON Lesboek p. 38 t/m 41 Dit zegt de HEER De vraag kan nog eens duidelijk maken dat profeten in nederigheid opereerden. Het ging niet om geld of roem, want vaak werd er min-achtend over hen gedaan. Ook Johannes de Doper overkwam dat, de leiders hoefden hem niet. Ook in hun uiterlijk straalden ze eenvoud uit. Het stokje doorgeven Zoals Elisa de opvolger is van Elia en daarmee het stokje kreeg doorgegeven, zo moeten ook ouders het evangelie doorgeven aan hun kin-deren. De vraag is bedoeld om na te denken over wat leerlingen willen leren van het geloof van hun ouders. Wat is hun verlangen daarin? Zijn er dingen te leren van ouders, of juist ook niet? Schroom niet om daar ook iets van jezelf te vertellen. Misschien had je ook een geestelijke leidsman/vrouw, die jouw voorbeeld is/was. God is helper De naam van de profeet spreekt prachtige taal. In de wonderen die de profeet doet laat God zien dat hij steeds om ziet naar zijn volk! Juist daarom ook laat de heilige niet met zich spot-ten. Van vader op zoon Probeer voor de leerlingen concreet te maken wie geestelijke leiders zijn en waarom het ook nodig is dat leiderschap uitgeoefend wordt. Dat het geen vies woord is. Dat ze later misschien ook geroepen worden, maar dat ook vandaag al anderen kunnen helpen op geestelijk ge-bied. Daarnaast verdienen ze ook ons respect. Werkboek p. 18 & 19 Wat gebeurt hier? Tekening 1: Elisa slaat met de mantel op de Jordaan 2. Elisa maakt het water in Jericho gezond met zout 3. Een bijl drijft! Op p. 19 valt te denken aan de volgende lei-ders: Mozes Debora Gideon Simson David Salomo Achab Enz.

Levend Water – groep 7 46 Hoofdstuk 10 De HEER is almachtig

HOOFDSTUK 10 DE HEER IS ALMACHTIG Dag 1 HEER van de strijd

2 Koningen 3 Dag 2 Kopje onder

2 Koningen 5 Dag 3 Span de boog!

2 Koningen 13 : 14 – 21 Dag 4 De HEER is almachtig

Leerlingenboek p. 42 t/m 45 Werkboek p. 20 & 21

Thema De God van Israël kan alles, een god van steen of hout kan niets. Algemene informatie De profeet Elisa komt in deze drie verhalen naar voren als de Godsman. Hij laat zien dat er een God is in Israël. Deze God wil gediend worden. Daarom laat God door Elisa zien dat Hij veel machtiger is dan welke god van hout of steen dan ook. In de strijd tegen Moab blijkt dit duidelijk. Voor God is verlossing maar een kleinigheid. Ook als Naäman bij de profeet komt, is het voor God een kleinigheid om deze generaal te ge-nezen. Je kunt als mens te klein denken van God. In zijn kracht is alles mogelijk. Laat het er niet bij zitten zoals de koning die maar drie keer sloeg. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: � weten de leerlingen dat een profeet een

Godsman is; � weten de leerlingen dat de profeet Elisa

door wonderen te doen het volk opriep tot het dienen van de Allerhoogste;

� weten de leerlingen dat verlossing en overwinning voor God maar een kleinig-heid is;

� weten de leerlingen dat melaatsheid in Is-raël veel voorkwam bij Israëlieten. Dat de generaal genas was en wonder van God;

� weten de leerlingen dat je veel van God mag verwachten. Het vertrouwen op Hem mag het gewone overtreffen;

� weten de kinderen dat de God de HEER is van dood en leven. Hij overwint de dood.

Memoriseertekst Niemand kan twee heren dienen: hij zal de eerste haten en de tweede liefhebben, of hij zal juist toegewijd zijn aan de ene en de ande-re verachten. Jullie kunnen niet God dienen én de mammon. Mattheus 6: 24

Liederen � Psalm 103 � Psalm 52 � Psalm 139


HOOFDSTUK 10 - DAG 1 HEER VAN DE STRIJD Verteltekst 2 Koningen 3 Achtergrondinformatie Joram: zoon van Achab: broer van Achazja probeerde de macht van 10-stammenrijk in stand te houden. Moab is in opstand gekomen en moet bestreden worden. Samen met Josa-fat van Juda en de koning van Edom gaat hij op Moab af. De profeet Elisa is mee op deze krijgstocht. Hij laat zien dat het voor de HEER maar een kleinigheid is om de vijand te over-winnen. De HEER is immers machtig. Toch wijkt het leger van Gods regels (zie Deutero-nomium 20) af. Je mocht geen vruchtbomen omhakken en waterputten dichtgooien. Het meest bedroevende is dat Mesa zijn zoon gaat offeren op de muur van de belegerde stad. Het leger druipt af. Op de steen van Me-sa geeft deze koning later hoog op over het feit dat zijn god, het huis van Omri overwon. Achab, Achazja en Joram worden in die tijd aangeduid als het huis van Omri. Bijzonder is dat Elisa om een woord wordt ge-vraagd, er een lierspeler moet komen. Elisa komt met muziek in vervoering en profeteert. Door van de oorlogsregels af te wijken, moet het leger van Israël uiteindelijk een roemloze aftocht blazen. Men had beter van het begin af aan zijn vertrouwen op de HEER kunnen stel-len! Ook Mesa wijkt van de regels af. Wadi: een dal met een droge rivierbedding in en woestijnachtig gebied. In de regentijd vult het zich heel snel met water. Aandachtspunten � Het verhaal over deze krijgstocht is dra-

matisch. Er zitten prachtige elementen in: Koning Mesa die weigert belasting te beta-len (200.000 dieren); Elisa die bekend staat als ‘hij die water goot over de han-den van Elia’ en de uitspraak; dat is voor de HEER nog maar een kleinigheid; maar ook de vreemde profetie van Elisa en het drama van het kindoffer is aangrijpend.

� Probeer uit te laten komen dat de profeet de koning en het volk wil laten inzien dat ze alleen God moeten volgen. God heeft zich in de geschiedenis van Israël toch steeds laten zien als een machtige God, die zoveel wonderen heeft gedaan.

� Zoals in veel verhalen over Elia en Elisa wil de profeet ook hier de koning en het volk terug sturen naar Jahwe. Ze trekken zich niets meer aan van Jahwe, maar worden door Mesa als het ware met de neus op de feiten gedrukt. Deze Mesa laat immers zien waar het dienen van afgoden

toe leidt: hij gaat zijn zoon offeren, vol-strekte waanzin natuurlijk.

Introductie op de les Als je met een vriendje een robbertje gaat vechten, hou je je dan ook aan regels? Waar-om wel of niet? In het verhaal zal dat ook ter sprake komen. Afsluiting van de les In het verhaal doet Mesa iets wat volstrekt niet mag. Toch doet het Israël de aftocht blazen. Ook nu gebeurt het soms, dat door een hande-ling van een niet-gelovige we zo aan het den-ken worden gezet of ons zo gaan schamen, dat ook wij afdruipen. Praat daar eens over door met de groep. Wat had je dan misschien anders moeten doen?


HOOFDSTUK 10 - DAG 2 KOPJE ONDER Verteltekst 2 Koningen 5 Achtergrondinformatie Naäman: een generaal uit het leger van Ben-hadad, heeft huidvraat (melaatsheid). Een sla-vinnetje, geroofd uit het noorden van Israël wijst hem een weg van genezing, o ironie. De vijand waar genezing te vinden is. Syrië oftewel Aram, werd steeds machtiger in die tijd en werd steeds meer een eenheid. De generaal neemt een vermogen mee aan geld en goederen. In onze tijd: tonnen euro’s. Over melaatsheid: huidvraat valt in Leviticus 13 e.v. meer te lezen. De beide rivieren die Naäman noemt, de Aba-na en de Parpar, liepen door Damascus. En, ironisch genoeg, het waren rivieren met helder water. De Jordaan was en is een rivier met veel meer verval en dus veel troebeler. Een beetje een moddersloot; kun je daar nou beter van worden? Rimmon: was de God van de donder. Heidenen dachten dat je alleen een god kon dienen wanneer je iets van dat land had. De profeet is zo ruimhartig dat hij dat idee niet ge-lijk verwerpt. Aandachtspunten � Probeer hier en daar de ironie die in het

verhaal zit uit te laten komen: het meisje uit het overwonnen Israël dat zegt dat daar genezing is te vinden; dat koning Jo-ram niet weet dat God kan genezen en er door Elisa op attent moet worden ge-maakt; dat een melaatse uit Syrië wordt genezen, terwijl er genoeg melaatsen in Israël waren. Zie ook Lucas 4:27.

� De lamlendigheid van Joram die zegt; ben ik soms God, dat ik doden kan genezen. En melaatsen werden gezien als doden.

� Je kunt het verhaal heel mooi vertellen vanuit het perspectief van het meisje, hoe zij het beleeft: eerst haar boodschap, het vertrek van de generaal met al zijn rijk-dom, en daarna het verhaal van wat hij al-lemaal beleefd heeft. Getuig ook van haar kinderlijke geloof.

� Laat goed Gods zorg voor andere volken uitkomen. In dit verband is het goed om te laten zien dat Naäman om vergeving vraagt. Hij had oog voor één ware God. Dat staat in contrast met Israël, die dacht dat je heidense goden kon combineren met Jahwe.

� In Syrië wil deze generaal een teken van Gods macht laten zien. De God van Israël kan immers wel genezen.

� De uitspraak van de profeet: Vanwaar Gehazi? Spreekwoordelijk geworden voor een vraag aan iemand waar je al van weet dat hij gelogen heeft.

� Gehoorzaamheid begint met nederig Gods genade te accepteren.

Introductie op de les Probeer een paar foto’s te vinden van eczeem en lepra. Daarmee kun je leerlingen duidelijk maken hoe erg deze ziektes kunnen invreten in mensenlevens. Mensen willen dan ook hun hele vermogen ervoor geven om weer beter te worden. Afsluiting van de les God heeft met het slavinnetje een doel voor ogen gehad. In haar nederige positie is zij toch een getuige geweest van de HEER van hemel en aarde. Hoe kunnen kinderen misschien in en heel andere situatie ook getuigen van hun HEER? Noem ook voorbeelden van andere kinderen die dat gedaan hebben.


HOOFDSTUK 10 - DAG 3 SPAN DE BOOG! Verteltekst 2 Koningen 13 : 10 - 25 Achtergrondinformatie Wanneer? Dit verhaal gaat over twee profetie-en rond de dood van de profeet Elisa. Meer dan 40 jaar is er voorbijgegaan. Wat de profeet in die tijd gedaan heeft, vertelt de Bijbel niet. Maar op zijn sterfbed komt de koning bij hem. Joas, de kleinzoon van Jehu (degene die moest afrekenen met het zondige koningshuis van Achab). Hij heeft ondanks dat hij het volk voorgaat in de zonde van Jerobeam, toch ach-ting voor de profeet. Dezelfde uitroep die Elisa deed bij de opneming van Elia, klinkt nu weer: Wagens en ruiters van Israël! U bent een steun en toeverlaat voor Israël. Maar dus eer-der de mens Elisa, dan de God van Israël staat voorop bij de koning. De koning krijgt een positieve profetie, maar die had beter gekund als de koning maar met heel zijn hart op God had vertrouwt. Aandachtspunten � Een dramatisch verhaal. Een gebeurtenis

om beeldend te vertellen. De koning die bij een stervende profeet op bezoek komt. Maar meer eerbied heeft voor de profeet dat dan voor de God van de profeet.

� Ook hier weer is er steeds bekering moge-lijk. Na de woedeuitval van Elisa (sterven-de) doet de koning niets. Laat het min of meer gelaten over zich heen komen.

� De profetieën zijn later ook precies zo uit-gekomen. Dat had het volk opnieuw aan het denken moeten zetten.

� Zelfs na de dood van de profeet nog een groot wonder! Opnieuw een oproep aan het volk om in tijden van rampspoed te vluchten tot Jahwe.

Introductie op de les Hoe zou je reageren als je bij iemand op zie-kenbezoek komt en je merkt dat het tegelijker-tijd een afscheidsbezoek is. Wat zouden je vragen en opmerkingen zijn? Of zou je nog iets bemoedigends zeggen? Afsluiting van de les Wat hebben wij er voor over om de HEER te dienen? Hoeveel geld geef je ervoor? Ben je bereid om met je te laten spotten? Gooi je al-les in de strijd? Of gaat het net als met de ko-ning die maar drie keer sloeg en het toen wel genoeg vond.


HOOFDSTUK 10 - DAG 4 DE HEER IS ALMACHTIG Leerlingenboek p. 42 t/m 45 HEER van de strijd God laat niets van het allesomvattende van het leven aan zijn aandacht ontsnappen. Zo heeft hij ook regels voor oorlog gegeven. Ook tegenwoordig zijn er duidelijke regels. Allemaal vastgelegd. En alle landen die oorlog gaan voe-ren weten precies waar ze zich aan te houden hebben. Je hoeft dus niet direct een link te leggen met OT-oorlogen en hedendaagse oorlogen. Ook christenen zijn niet per definitie pacifisten, maar het is wel duidelijk dat ook in de oorlogsvoering de vraag moet klinken: wat wil de Here? Hij geeft zijn regels. De regels zijn vaak wel goed, maar hoe gaan zondige mensen om met de uitvoering? Kopje onder Zeker over melaatsheid valt veel te zeggen. In dit verband kun je nog eens stilstaan bij het feit dat Je-zus dit verhaal later aanhaalde! Span de boog De tekening is bedoeld om er over door te praten. Wat zou God gewild hebben? Waarom deed de ko-ning het niet? Hoe zouden wij gereageerd hebben? Wat kun je leren van dit verhaal? De HEER is almachtig Gods almacht spettert steeds van deze verhalen af. Toch blijft het volk zich afwenden van God en loopt de afgoden achterna. Hoe kunnen de leerlingen zicht krijgen op Gods almacht? In het Nieuwe Testament krijgt daardoor het kruis van Christus een diepere zin. Hij overwon de macht van de zonde en de dood. Uit deze verhalen is het duidelijk. Maar heeft het een functie in het gewone dagelijkse leven? Doet God ook altijd wat Hij kan? Bijvoorbeeld genezing van ziekten? Waarom soms ook niet? Zet de leerlingen aan het denken. Na zo’n korte praatsessie is het erg goed om in een kort gebed ook te danken voor Gods almacht. Daarbij gaan leerlingen beseffen dat je er als leerkracht ook zelf van onder de indruk bent! Werkboek p. 20 & 21 Spreekt voor zich. Blz. 21 De kinderen kunnen ook nog het kaartje op blz. 21 inkleuren.

Documents

Hoofdstuk 1 10 - bijbelonderwijs.nl · Levend Water – groep 7 1 Hoofdstuk 1 Met heel je hart HOOFDSTUK 1 MET HEEL JE HART Dag 1 Het beloofde land Rechters 1 – 3 : 6 Dag 2 En ze