HOTUBA YA KAMBI YA UPINZANI -ELIMU

8/16/2019 HOTUBA YA KAMBI YA UPINZANI -ELIMU

1/38

HOTUBA YA MSEMAJI MKUU WA KAMBI RASMI YA

UPINZANI BUNGENI KATIKA WIZARA YA ELIMU, SAYANSI,

TEKNOLOJIA NA UFUNDI MHESHIMIWA SUSAN ANSELIM

JEROME LYIMO (MB), AKIWASILISHA BUNGENI MAONI YA

KAMBI RASMI YA UPINZANI BUNGENI KUHUSU

MAKADIRIO YA MAPATO NA MATUMIZI YA FEDHA KATIKA

WIZARA HIYO KWA MWAKA WA FEDHA 2016/1!

1! UTANGULIZIM"#$"%&%' S%*, awali ya yote napenda kuchukua fursa

hii, kumshukuru sana Mwenyezi Mungu kwa kutujalia soteuhai na kutuwezesha kuliona Bunge la 11 tukiwa salama. Pili

napenda kumshukuru kwa dhati kabisa Kiongozi wa Kambi

asmi ya !pinzani Bungeni, Mheshimiwa "reeman #ikaeli

Mbowe $Mb% kwa imani kubwa aliyo nayo kwangu kwa

kuendelea kuniteua kuwa Msemaji Mkuu wa Kambi asmi ya

!pinzani Bungeni katika &izara ya 'limu, (ayansi, )eknolojiana !fundi kwa *ipindi *itatu mfululizo. +inaahidi kuendelea

kuchapa kazi kwa bidii, na kwa hakika sitaiangusha Kambi

asmi ya !pinzani Bungeni katika wajibu huu niliopewa wa

kuisimamia (erikali katika sekta ya 'limu nchini.

M"#$"%&%' S%*, naishukuru familia yangu ikiongozwa na

mume wangu Boni*enture +gowi na wanangu wote. Kipekee

namshukuru sana +aibu &aziri wangu r. (uleiman #lly -ussuf

kwa ushauri wake. ile*ile nawashukuru sana B#/0# Mkoa

wa kichama wa Kinondoni kwa kunichagua kuwawakilisha hapa

kama kawaida sitawaangusha.

M"#$"%&%' S%*, kwa namna ya pekee napenda

kuwapongeza *iongozi wote wakuu wa *yama *ina*younda

1


2/38

!moja wa Katiba ya &ananchi $!K#%, kwa kazi kubwa na

nzuri walioyoifanya ya kuwaongoza watanzania kuchagua

mabadiliko katika !chaguzi Mkuu wa tarehe 2 3ktoba 412.

M"#$"%&%' S%*, pamoja na ukiukwaji mkubwa wa haki na

demokrasia uliofanywa na *yombo *ya dola dhidi ya upinzani

katika uchaguzi huo, ikiwemo ku*amia, kuwakamata na

kuwanyang5anya *ifaa *ya kazi wataalamu wa !K#

waliokuwa wakijumlisha matokeo ya uchaguzi huo, bado

wananchi walionyesha imani kubwa sana kwa upinzani kwa

kuupigia kura nyingi6 na kwa mara ya kwanza katika historia ya

*yama *ingi hapa nchini, upinzani umepata *iti 117 ikiwa ni

ongezeko la asilimia 8.8 kutoka *iti 9: *ili*yopatikana katika

uchaguzi Mkuu wa 414.

M"#$"%&%' S%*, kwa upande wa kura za rais, licha ya

mbinu zote zilizofanywa na *yombo *ya dola kuchakachuaushindi wa upinzani, bado upinzani kupitia !K# umeongeza

kiwango chake cha ushindi hadi ku;kia asilimia takriban imla wa

muda mrefu.


3/38

M"#$"%&%' S%*, kuporomoka huku ni matokeo ya wazi

kabisa kuwa chama hiki kimepoteza m*uto kwa wananchi

kutokana na kushindwa kuondoa umasikini pamoja na

kushindwa kusambaza huduma toshelezi za kijamii hasa elimu

na afya kwa miaka yote ya utawala wake wa miaka 22 sasa.

M"#$"%&%' S%*, kutokana na aibu hii ya kushindwa

kuondoa umasikini kwa wananchi6 na kutokana na hofu ya

(erikali kuhojiwa na bunge kuhusu utendaji wake6 sasa (erikali

hii ya awamu ya tano inayojinasibu kwa kauli mbiu ya ‘hapa

kazi tu’ imeamua kulinyamazisha bunge kwa kupiga marufuku

*yombo *ya habari kurusha moja kwa moja mijadala

inayoendelea bungeni kuhusu utendaji wa (erikali na kuhusu

mgawanyo wa fedha za umma katika bajeti ya serikali. #idha,

kutokana na hofu ya kukosolewa kutokana na kutojiamini katika

mambo inayoyafanya6 (erikali sasa imeanza kuingilia hotuba za

&asemaji &akuu wa !pinzani na kuzifanyia censorhip kinyume

kabisa na Kanuni za Bunge hili.

M"#$"%&%' S%*, Kanunu ya ::$:% ya Kanuni za Bunge

toleo la ?anuari, 417, inasema kwamba@ “Baada ya Waziri

kuwasilisha hotuba ya bajeti kwa mujibu wa fasili ya kwanza;

Mwenyekiti wa Kamati iliyopitia makadirio husika na Msemaji

wa Kambi ya pinzani watatoa maoni yao kwa muda usiozidi

dakika !" kila mmoja#$Kanuni haijaelekeza kwamba watatoa

maoni yao baada ya kupitiwa na Kamati ya Kanuni. Kwa hiyo

Mheshimiwa (pika6 kitendo kilichofanyika tarehe 17 Mei, 417

cha kuiondoa mezani hotuba ya Msemaji Mkuu wa Kambi asmi

ya !pinzani Bungeni katika &izara ya Mambo ya +dani ya +chi

ili ikachakachuliwe na Kamati ya Kanuni, ni kinyume kabisa na

8


4/38

Kanuni za Bunge6 na ni kinyume kabisa na mila na desturi za

uendeshaji wa mabunge ya ?umuiya ya Madola.

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani Bungeni

inakemea kwa ngu*u zote na inaitaka (erikali kuacha mara

moja tabia hii ya kuingilia shughuli za kikanuni za Kambi asmi

ya !pinzani Bungeni kwa kutumia mgongo wa Bunge!

2! ELIMU YETU NA HATMA YA TANZANIA

M"#$"%&%' S%*, dhambi kubwa na mbaya kuliko

zote kuwahi kufanywa na (erikali hii ya //M ni kuwanyima&atanzania elimu bora6 kupandikiza elimu nyepesi, potofu na

tegemezi kwa *izazi *ingi *ya taifa hili6 dhambi ya

kuwachanganya na kuwa*uruga watoto wa )aifa hili kwa sera

dhaifu, mitaala isiyo na dira na *itabu *isi*yokuwa na tija kwa

maendeleo yao na ya )aifa lao.

M"#$"%&%' S%*, +chi yetu ipo hi*i ili*yo kwa sababu ya

elimu duni. !maskini, ujinga na maradhi *ina*yotesa )aifa hili

ni matokeo ya elimu mbo*u iliyotolewa na (erikali ya //M kwa

zaidi ya miaka 22 tangu tupate uhuru. )aifa linalotoa elimu bora

halifanani hata kidogo na jinsi )anzania yetu ili*yo.

M"#$"%&%' S%*, hizi ni zama za kuelezana ukweli, hata

mkitufungia humu Bungeni wananchi wasituone Ai*e5 bado

!kweli utaendelea kupasua kuta za Bunge hili na kuwa;kia

&atanzania. Mwanafasihi mashuhuri wa nchi yetu, #frika ya

Mashariki na Barani #frika, 0ayati (haaban obert,

katika kitabu chake cha K!(#CKCK# aliandika hi*i, “Msema

kweli hukimbiwa na Rafki zake, nikipatwa na Ajali kama


5/38

hiyo sitawaonea Wivu wale wanaodumu na marafki zao

siku zote. Siwezi kuikana weli kwa kuhofa !pweke wa

kitambo na kujinyima "uraha ya milele inayokaribia

kutokea baada ya kushindwa kwa !on#o$ mwisho wa

kunukuu. Maneno haya ndio msimamo wangu na wa Kambi kwa

ujumla wake, kwani siku zote wabunge wa !pinzani

tumeonekana kama maadui na kunyanyapaliwa na (erikali hii

ya //M kwa sababu kusema ukweli kuhusu madhaifu ya

(erikali.

M"#$"%&%' S%*, nchi zilizoendelea zinafanya mambo

mengi ya kimaendeleo kwa kuwatumia wataalam wao wa elimu

ya juu D !ni*ersity graduates. &ataalam wa *yuo *ikuu

wanatengenezwa kwa kutegemea pia elimu bora ya msingi na

sekondari. )anzania nayo ina *yuo *ikuu. akini leo ipo haja ya

Bunge hili kujiuliza nini hasa maana ya /huo kikuu D E A

!niversity is an institution o% hi#her learnin# where

people&s minds are trained %or 'lear thinkin#, %or

independent thinkin#, %or analysis and %or problem

solvin# at the hi#hest level, is the 'entre %or advan'in#

the %rontiers o% knowled#e(. Kwamba@ /huo Kikuu ni taasisi

ya elimu ya juu inayoandaa watu kuwa na ;kra pe*u, ;kra huru

kwaajili ya kuwa na uwezo mkubwa wa kiuchambuzi na kwaajili

ya kutatua matatizo kwa kiwango cha hali ya juu, ni kituo cha

kuendeleza maarifa.

M"#$"%&%' S%*, (erikali imekuwa na Mawaziri wengi tu

waliopita *yuo *ikuu, lakini bado wameliingiza )aifa hili kwenye

2


6/38

hasara kubwa kwa maamuzi mabo*u, kwa kuingia mikataba

isiyojali maslahi ya taifa na kwa utendaji usio na ufanisi. 0i*i

hawa wana>;t kweli kwenye de;nition hii ya /huo

KikuuF !kweli ni kuwa hata (erikali yenyewe haiwaamini

wataalam wake wanaozalishwa na *yuo *ikuu hasa kwenye

(ekta ya (ayansi na )eknolojia. +a hili lipo wazi6 leo )anzania

ina madini, gesi na mafuta, lakini wata;ti, wachimbaji na

wa*unaji wakubwa wa raslimali hizi, wenye mashine kubwa na

za kisasa, na zenye kutumia teknolojia ya hali ya juu si

&atanzania.

M"#$"%&%' S%*, Mwanafalsafa 0erbet (pencer aliwahi

kusema, namnukuu “)he #reat aim o% edu'ation is not

knowled#e but a'tion$ D kwamba Elengo kuu la elimu si

ufahamu, bali *itendoG. )a;ti zinaonyesha ni 8:H tu ya

wahitimu wa *yuo *ikuu wanaajirika kutokana na kile

kinachoitwa kukosa ujuzi Elack of skillsG. Kambi ya !pinzani

inauliza hi*i ni lini serikali itawekeza *izuri kwenye elimu katika

ngazi zoteFII

+! BAJETI YA UTEKELEZAJI WA ELIMU BURE

M"#$"%&%' S%*, kupitia (era Mpya ya 'limu na Mafunzoya Mwaka 41


7/38

ushirikiano baina ya serikali pamoja na wazazi. 0ata hi*yo

upatikanaji wa pesa shuleni ulikuwa wa shida. Mathalani serikali

iliweza kupeleka wastani wa )sh.


8/38

(hilingi bilioni 1,


9/38

inaweza kuwa chanzo kingine cha anguko kuu la ubora wa

elimu nchini.

*edwali + -harama za kufdia ada na ruzuku

shuleni kwa ajili ya vi%aa, #harama za mitihani na

#harama za uendeshaji

K%$%

(T$"$)

I% 7

'89:%

J9&-

Msingi 14,444 9,:9=,481 Bil. :4(ekondari 2,444 1,2=2,2< Bil.


10/38


11/38

ualimu ndio kada pekee inayofanya kazi kwa saa

< hasa nyakati za kutunga na kusahihisha

mitihani, kupanga matokeo n.k.

%%! Kujenga *yumba *ya madarasa *ya kutosha naku*iwekea samani za kutosha ili kupunguza

mlundikano wa wanafunzi darasani na hi*yo

kuboresha mazingira ya kufundisha na kujifunza.%%%! Kuwapandisha madaraja kwa wakati sambamba

na kuwapandishia mishahara walimu waliokidhi

*igezo *ya kupandishwa madaraja ili kuwapa

motisha wa kufundisha.%C! Kuwe na chombo kimoja cha ajira kwa walimu,

na kwa maana hiyo6 )ume ya &alimu ianze

mara moja kazi ya kutatua kero za walimu.C! Muda wa mafunzo kwa *itendo $B)P% kwa

walimu uzingatiwe ili walimu%wanafunzi waweze

kupata uzoefu wa kutosha wa kufundisha kulikoina*yofanyika hi*i sasa ambapo mafunzo hayo

yanafanyika chini ya wiki nane kila mwaka.

C%! (erikali ishughulikie kero ya &alimu

wanaostaafu na kutolipwa stahiki zao mapema

na pia kutorudishwa makwao kwa mujibu wa

kanuni za utumishi.C%%! (erikali iwalipe walimu posho ya mazingira

magumu ya kazi ili ku*utia kufanya kazi

maeneo ya *ijijini.C%%%! #jira mpya ziingizwe kwenye payroll mapema ili

kuondoa kero ya kucheleweshwa kwa maslahi

ya walimu kutokana na majina yao kutokuwepo

kwenye pa73.--!

11


12/38

! SERA YA ?ITABU

M"#$"%&%' S%*,

Mwaka 1::1 (erikali ya )anzania ilitangaza sera mpya ya

*itabu iliyoruhusu wachapishaji binafsi $pri*ate publishers%

kuchapisha *itabu *ya shule na *yuo nchini. !amuzi huo

ulifanyika baada ya miaka mingi ya ukosefu wa *itabu

kutokana na kutai;shwa kwa makampuni ya uchapishaji na

kuanzishwa kwa mashirika ya uma ya uchapishaji $km )P0,

'#'P% ambayo yalilenga kuchapisha *itabu amba*yo

*ingeandikwa na )aasisi ya 'limu.

Mheshimiwa (pika, !amuzi huo wa kuondokana na dhiki na

mahangaiko ya kukosekana kwa *itabu *ya shule uliwekewa

utaratibu maalumu wa utekelezaji ukiratibiwa na kitengo cha

Book Management !nit $BM!%, makao makuu ya &izara ya

'limu. Baadae &izara ya 'limu iliunda kitengo cha

kudhibiti ubora wa *itabu kiitwacho, 'ducational Materials

#ppro*al /ommittee $'M#/%.

M"#$"%&%' S%*, )angu 1::1 wachapishaji wazalendo

wamepiga hatua kubwa katika fani hii. &anachapisha *itabu

bora *ya kiada *ya ngazi zote za elimu. )atizo la

kutokuwapo kwa *itabu *ya kiada halipo tena. )atizo sasa ni

kwamba serikali hainunui *itabu *ya kutosha na kwa muda.

Pia wachapishaji wanachapisha *itabu *ya hadithi

mbalimbali kwa ajili ya watoto wa ngazi zote za msingi na

sekondari D hususan chini ya /BP kwa mfano kuna aina za

*itabu $titles% zisizopungua 824 za *itabu *ya hadithi na

1


13/38

rejea pale /BP. Pia wachapishaji hao wametoa machapisho

mengine kama kamusi, atlasi, chati mbalimbali, n.k.

S#3 &7 7 C%9 7 &'* 201=

Mheshimiwa (pika, (era mpya iliyotangazwa na Kamishna

wa 'limu kupitia &araka wa 'limu +amba < wa mwaka 41<

inafuta sera ya (erikali ya *itabu ya mwaka 1::1 na

kurejesha majukumu ya uandishi na uchapishaji wa *itabu

*ya shule mikononi mwa )aasisi ya 'limu. (era hiyo inadai

kuwa wachapishaji binafsi wanaweza kuchapisha *itabu *yaziada D amba*yo ana*iita Areference books5.

M"#$"%&%' S%*, Mwaka jana $412% )aasisi ya 'limu

iliendesha semina kwa walimu wakuu wa shule za msingi

nchini kote kuhusu ufundishaji unaotekeleza mitaala mipya

hususan darasa la kwanza na la pili kwa utaratibu wa

Kusoma, Kuandika na Kuhesabu $KKK%. &alimu waliopewa

semina waliahidiwa kupatiwa *itabu *ipya *ina*yokidhi

mitaala mipya mwezi ?anuari au "ebruari 417 ili waanze

ku*itumia madarasani. (hule zimesubiri *itabu hi*yo hadi

sasa, karibu nusu ya mwaka, bila kupatiwa *itabu hi*yo.

M"#$"%&%' S%*,Cnasemekana *itabu hi*yo *ipya *ya

)aasisi ya 'limu ha*ifai. Pia tumesikia kuwa baadhi ya

wafanyakazi waliohusika katika usimamizi wa kazi hiyo

wamesimamishwa kazi. akini hadi sasa watoto wako

madarasani wakisubiri *itabu *ipya *ya )aasisi ya 'limu.

18


14/38

Mheshimiwa (pika, Mwandishi ni msanii kama ali*yo

mchoraji, mwimbaji, mchezaji wa ngoma au mwigizaji. Kundi

hili lina watu wenye *ipaji maalumu. !andishi siyo kazi

anayoamriwa au kupangiwa mtu kuifanya ila naifanya kwa

utashi wake. Pia haitegemei elimu ya mtu, kwa mfano,

(haaban obert alikuwa na elimu ya darasa la C tu lakini

aliandika *itabu *ili*yo bora sana amba*yo *inatumika hadi

*yuo *ikuu.

M"#$"%&%' S%*, )aasisi ya 'limu ina mwelekeo wa ukuzaji

mitaala na siyo kuandika na kuchapisha *itabu. Clichukua muda

mrefu hadi &izara ya 'limu ya miaka ya 1::4 kutambua hi*yo. +i

heri &izara ya 'limu ikabidhi jukumu la uandishi na usambazaji

wa *itabu kwa wachapishaji binafsi.

M"#$"%&%' S%*, K9.* *"% "%% 7 C%9

*9*.$#* &$"9-#%, Kambi rasmi ya !pinzani

inapendekeza yafuatayo@

$a% (erikali irejeshe (era ya itabu ya 1::1 ambayo ina

mafanikio makubwa

$b%(erikali iweke pembeni mitaala mipya ya )C' ya 417na badala yake iunde )ume ya 'limu itakayotathmini Mfumo

na !tendaji wa 'limu nchini na kutoa mapendekezo mapya

$c% itabu *ili*yopo tangu mfumo mpya wa elimu wa 1::1,

*iendelee kutumika shuleni hadi tume imalize kazi yake.

6! UAMUZI WA KISIASA UNA?YOATHIRI UBORA WA

ELIMU NHINI

1


15/38

M"#$"%&%' S%*, (erikali ya //M kwa muda mrefu sasa

imekuwa na tabia ya kufanya uamuzi wakisiasa katika masuala

ya elimu na kuweka kando uta;ti au ushauri wa kitaalamu

jambo ambalo limeathiri sana ubora wa elimu nchini.

M"#$"%&%' S%*, mifano iko mingi6 kwa mfano mwaka

41


16/38

kuporomoka kwa elimu nchini. #idha, ili kuondokana na

maamuzi ya kisiasa kwenye elimu, tunarudia kupendekeza tena

kwamba (erikali ianzishe chombo cha udhibiti wa 'limu na

Mafunzo ya !fundi $)anzania 'ducation and )raining egulatory

#uthority > )')#% kitakachoweka *iwango *ya ubora wa elimu

kwa mujibu wa mitaala iliyopitishwa na (erikali, kudhibiti

utungaji, usahihishaji na upangaji wa matokeo ya mitihani,

kudhibiti gharama za elimu $ada na michango mingine% baina

ya shule na taasisi nyingine za elimu za uma na binafsi ili kuwa

na mfumo mmoja wa elimu unaoeleweka kuliko sasa ambapo

kuna tofauti kubwa za kimfumo baina ya shule na taasisi za

elimu binafsi na zile za umma. 0aiwezekani &izara hii iwe ndio

mtungaji ya sera elimu, mtoaji wa elimu, mdhibiti wa elimu,

mtungaji na msahihishaji mitihani huku ikiwa pia mmiliki wa

baadhi ya shule. 0aki itatoka wapiFII

! UKIUKAJI WA KATAZO LA SERIKALI LA KUONGEZA

ADA KWA SHULE ZISIZO ZA SERIKALI KWA

MWAKA WA MASOMO 2016

M"#$"%&%' S%* Pamoja na mkanganyiko uliopo kuhusu

ada elekezi na katazo la (erikali la kuongeza ada kwa shule

zisizo za (erikali kwa mwaka wa masomo 417, zipo baadhi yashule zisizo za (erikali zimeendelea kuongeza ada kwa mwaka

huu wa masomo 417 na kwenda mbali zaidi kuwatoza wazazi

faini ya hadi shilingi laki moja kwa kuchelewa kulipa ongezeko

hilo ndani ya siku saba.

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani Bungeni inazo

taarifa kwamba shule ya awali ya # M!+)#C !+C3+ +!('-

17


17/38

(/033 ya ar es (alaam imeongeza ada kutoka shilingi

1,294,444J mwaka 412 hadi ku;kia shilingi 1,:94,444J

mwaka 417 sawa na ongezeko la shilingi


18/38

M"#$"%&%' S%*, athari ya kupanga fedha za mikopo katika

bajeti ya maendeleo ili bajeti ya maendeleo inaonekane kuwa

kubwa lakini kimsingi fedha inayokwenda kutekeleza miradi

halisi ya maendeleo ni kidogo sana na hi*yo kutokidhi mahitaji.


inahoji, kama mkopo wa mafunzo ni uwekezaji kwa nini bajeti

za mafunzo ya mao;sa wa &izara $)raining domestic na

)raining outside% yako kwenye bajeti ya Matumizi ya KawaidaF

Mafunzo kwa ajili ya walimu =444 wa sayansi na lugha katika

kasima uhalisiahakuna maendeleo yenye tija yatakayofanyika kutokana na

upungufu mkubwa wa fedha za maendeleo.

M"#$"%&%' S%*, kama (erikali inadai kwamba mikopo ya

elimu ya juu ni fedha za maendeleo kwa kigezo kwamba huo ni

uwekezaji kwenye maendeleo ya rasilimali watu6 basi isiwadai

wanafunzi wanaopewa fedha hizo kugharamia elimu ya juu

19


19/38

kwa kuwa ni uwekezaji kama uwekezaji mwingine wa miradi ya

maendeleo ambayo serikali hugharamia bila kudai kurudishiwa

fedha hizo.

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani Bungeni haioni

sababu ya (erikali kuwadai wahitimu wa *yuo *ikuu kurejesha

fedha waliyokopeshwa kugharamia elimu waliyoipata kwa

sababu gharama hiyo watai;dia kupitia kodi ya mapato $Pay #s

-ou 'arn% pindi watakapoajiriwa. Kodi hiyo itakuwa ndio faida

$economic returns% ya kuwalipia wanafunzi wa elimu ya juu

ambayo inachangia moja kwa moja kwenye pato la taifa na

uchumi kwa jumla. (erikali itambue pia kwamba fedha

inazowakopesha wanafunzi wa elimu ya juu inatokana pia na

kodi waliyolipa wazazi wa wanafunzi hao.

! HANGAMOTO ZA KIBAJETI ZA UKAGUZI NA

UHAKIKI WA UBORA WA ELIMU NHINI!

M"#$"%&%' S%*,ni dhahiri kwamba moja ya sababu

zinazochangia kushuka kwa *iwango *ya ubora na ufaulu katika

shule zetu za umma ni kutokuwepo kwa ukaguzi na ufuatiliaji.

Kwa mujibu wa )akwimu za 'limu )anzania $B'() 412% ni

asilimia 1:.1 tu ya shule za msingi na asilimia 1.< pekee ya

shule za sekondari ambazo hukaguliwa kwa mwaka.

M"#$"%&%' S%*, tafsiri ya takwimu hizo ni kwamba,

serikali huchukua takribani miaka mitano kukamilisha ukaguzi

wa shule zote za umma zilizopo. Kwa maneno mengine ni

1:


20/38

kwamba, shule hukaguliwa mara moja kila baada ya miaka

mitanoI

M"#$"%&%' S%*, kwa mfano, katika bajeti ya Mwaka

417J41=, jumla ya $"%-%4% %-%.% 2=!1 zimetengwa kwa ajili

ya idara ya ukaguzi na *itengo *yake kwa ajili ya matumizi ya

kawaida lakini takribani $"%-%4% %-%.% 22 zimetengwa kwa

ajili ya mishahara na maslahi mengine ya watumishi katika

matumizi ya kawaida. 0i*yo kiasi cha takribani $"%-%4% %-%.%

2 pekee ndicho kilichobaki kwa ajili ya shughuli halisi za

ukaguzi kama ununuzi wa mafuta ya gari, posho za wakaguzi,

ukarabati wa magari, mawasiliano na programu za mafunzo au

uelimishaji.


inaitaka (erikali kuona umuhimu wa ukaguzi na uhakiki wa

ubora wa elimu na hi*yo kutenga fungu rasmi katika mwakampya wa fedha 417J1= lenye fedha za kutosha kukagua

angalau asilimia 94 ya taasisi za elimu zinazostahili kukaguliwa

hapa nchini.

10! MWONGOZO WA UTEKELEZAJI WA SERA MPYA

YA ELIMU

M"#$"%&%' S%*, Ctakumbukwa kwamba sekta ya elimu

sasa inasimamiwa na (era Mpya ya 'limu na Mafunzo ya

Mwaka 41


21/38

na kuhakikisha kuna upatikanaji wa *ifaa stahili *ya kujifunza

na kufundishia pamoja na kuongeza ubora wa walimu kwa

kutoa mafunzo, motisha na kuimarisha udhibiti wa taaluma ya

ualimu.

M"#$"%&%' S%*, ili (era hii iweze kutekelezwa kwa ufanisi,

inahitaji itengenezewe miongozo $Luidelines% na Mpango wa

utekelezaji $(trategy%. 0ata hi*yo pamoja na kwamba baadhi ya

matamko ndani ya sera hii yamekwishaanza kufanyiwa kazi

$mfano utoaji elimu bure%, bado mpango wa utekelezaji wa sera

hii haujakamilika mpaka hi*i sasa.


inaitaka (erikali kutoa maelezo mbele ya bunge hili kwa nini

mkakati wa utekelezaji wa sera ya elimu haujakamilika na

kuanza kutumika hadi leo huku baadhi ya matamko yakiwa

yameanza kutekelezwaF

11! WANAFUNZI WALIOHAMISHWA KUTOKA ?YUO

?YA ST!JOSEPH

M"#$"%&%' S%*,kwa muda mrefu Kambi asmi ya

!pinzani Bungeni iliiomba (erikali kuhamisha *ijana hao

kutokana na mazingira mabo*u ya kujifunzia na kufundishia.

0ii ni pamoja na ukosefu wa walimu wenye sifa na program

zisizo na ulinganifu na yuo *ingine. +ilifuatilia jambo hili hadi

kufanya ziara katika yuo hi*i na kujionea hali mbaya

isiyokubalika. Baada ya kupiga kelele nyingi humu Bungeni,

+aibu &aziri aliahidi kwenda pamoja na )/! kuona hali halisi

katika *yuo hi*yo. ?ambo la kustaajabisha ni kwamba

walituletea ripoti ya ho*yo na ya kisiasa zaidi na kusema kuwa

1


22/38

hali ni shwari6 lakini jambo linaloshangaza zaidi ni kwamba leo

wanafunzi wale wamehamishwa .


inaitaka (erikali kutoa majibu ya kina ni kwani nini mwaka jana

watendaji wa )/! na wa &izara walisema hakuna tatizo na

watendaji hao hao mwaka huu wameona kuna tatizo la msingi

na kuwahamisha wanafunzi wa *yuo hi*yoF. ?e, wanafunzi hao

watalipwa nini kwa muda waliopotezaF. +a ni nini hatma ya

*yuo hi*yoFF

M"#$"%&%' S%*, jambo linalokera zaidi ni baadhi ya *ijana

hawa sasa wamekwama kwenye *yuo walio*yohamia kwa kuwa

kozi walizokuwa wanasoma zinatofautiana na pia kutokana na

kuwa na mihula tofauti wengi wao wanalazika kurudia mwaka

wa masomo ausemista.

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani inahoji ni

kwanini )/! ili*isajili *yuo hi*i na ku*ipa ithibatiF Pili ni kwanini

*yuo hi*i *ina mihula tofauti na *yuo *ingineF +a pia ni fedha

kiasi gani zimepotea katika kuwalipia mikopo *ijana hawa na

sasa hawajui ni lini watahitimu masomo yaoF +i nini hatma ya

*yuo hi*yo na ni mfumo gani wa elimu yetu unaoruhusu

wahitimu wa kidato cha nne kujiunga na *yuo *ikuu kwa

kisingizio cha special programsFII

M"#$"%&%' S%*, kitendo cha &aziri wa 'limu kui*unja

bodi ya )/! jana tarehe 2 Mei, 417 kutokana na kudahili

wanafunzi wasio na sifa kujiunga *yuo *ikuu siku moja kabla ya

mjadala wa hotuba yake ya bajeti ya 'limu ni kujaribu kwa hila

kulizuia bunge kujadili kwa kina udhaifu mkubwa wa (erikali


23/38

kupitia )/! katika kusimamia ubora wa 'limu ya juu hapa

nchini.


inaitaka (erikali kulieleza Bunge hili ni hatua gani za ziada

itachukuwa kwa wajumbe hao wa bodi kwa kuwa

wamewaharibia wanafunzi maisha yao na kupoteza fedha za

umma kutokana na maamuzi yaoF

12! MABORESHO YA MFUMO WA ELIMU NHINI

M"#$"%&%' S%*, kwa muda mrefu sasa Kambi asmi ya

!pinzani Bungeni imekuwa ikitoa angalizo kuwa mfumo wetu

wa elimu umepitwa na wakati6 hi*yo upitiwe upya na kufanyiwa

maboresho ili uendane na mabadiliko yanayotokea katika

nyanja mbalimbali duniani.

M"#$"%&%' S%*, elimu ya nchi yetu imekumbwa na

matatizo mengi ya ki>mfumo jambo ambalo pamoja na

madhaifu mengine limechangia sana kushuka kwa ubora wa

elimu ya nchi yetu.

M"#$"%&%' S%*, kwa kuwa matatizo yanayoikumba sekta

ya elimu hapa nchini yamekuwa yakijirudia rudia6 na kwa kuwa

mara kadhaa serikali imekuwa ikifanya maamuzi ya kisiasa

zaidi kukabiliana na changamoto zinayoikumba sekta ya elimu

jambo ambalo halijatoa ufumbuzi wa kudumu wa kuondokana

na changamoto hizo6 na kwa kuwa wadau wote wa elimu wana

matamanio ya kuona ubora wa elimu yetu unaongezeka6 0i*yo

basi Kambi asmi ya !pinzani Bungeni inaitaka (erikali kwa

8


24/38

hatua ya sasa kuunda tume ya kitaalamu kwa ajili ya kuupitia

upya mfumo wa elimu inayotolewa )anzania ili pamoja na

kukuza ubora wake lakini pia elimu hiyo iweze kwenda

sambamba na kasi kubwa ya mabadiliko ya kiuchumi duniani.

1+! DHANA YA UGATUZI KAMILI WA MADARAKA

(DEENTRALIZATION BY DE?OLUTION) NA

MKANGANYIKO WA USIMAMZI WA SEKTA YA

ELIMU NHINI

M"#$"%&%' S%*, katika utekelezaji wa dhana ya

ugatuzi kamili wa madaraka, yani by , huduma nyingi

za kijamii zikiwemo afya na elimu zimeshushwa katika

ngazi ya (erikali za Mitaa na &izara za sekta husika

zimeachwa na jukumu la kusimamia sera za sekta husika

na kusimamia taasisi chache tu kulingana na

itaka*yopangwa na wizara husika.

M"#$"%&%' S%*, pamoja utaratibu huo kutajwa kuwa

una nia njema ya kuwapa wananchi madaraka zaidi kupitia

serikali zao za mitaa, lakini utaratibu huo umeleta

mkanganyiko mkubwa sana katika usimamizi wa sekta ya

elimu nchini.

M"#$"%&%' S%*, nasema hi*i kwa sababu tuliona jinsi

matatizo ya walimu yali*yokuwa yanashindikana

kutatuliwa kutokana na kuwa na mamlaka nyingi mno

zinazoshughulika na walimu hadi tuka;kia uamuzi wa

kupendekeza kwamba kuwe na chombo kimojakitakachoshughulikia masuala ya walimu yani )')# D


25/38

)anzania 'ducation and )raining #uthority, jambo ambalo

mpaka sasa halijatekelezwa na (erikali. 0ata hi*yo,

haiwezekani kutokana na mfumo wa by , waziri awe na

mamlaka tu na *yuo *ya ualimu na *yuo *ikuu na kuacha

taasisi nyingine zote za elimu na kazi zake katika mamlaka

nyingine.

M"#$"%&%' S%*, kutokana na hali hiyo, Kambi asmi

ya !pinzani inaitaka (erikali kuangalia upya mfumo wake

wa ugatuzi madaraka ili usilete mwingiliano wa kiutendaji

katika ya (erikali Kuu na (erikali za Mitaa lakini pia

kuweka mfumo ambao kutakuwa na chombo kimoja kikuu

cha kitaifa kitakachoshughulikia kwa ukamilifu masuala ya

elimu kuliko ili*yo sasa.M"#$"%&%' S%*, baada ya kuona matatizo ya

ugatuaji hapa nchini, niliamua kusoma *itabu *ingi

*ina*yohusu dhana ya ugatuzi na nimegundua kuwa

)anzania hatutekelezi kabisa dhana ya by bali

tunachofanya ni by / yaani D##3-%:%. 7

D#.#3%. na ndio maana mambo hayaendi,

0i*yo basi nashauri serikali isome *itabu *ina*yoelezea

dhana hii ili waielewe kwa undani.

1=! UBUNIFU KATIKA SAYANSI NA TEKNOLOJIA

M"#$"%&%' S%*, hakuna )aifa duniani lililoendelea bila

kuwekeza kwenye (ayansi na )eknolojia. +i ukweli usiopingika

kuwa, (ayansi na )eknolojia *inachangia sana katika

maendeleo ya )aifa lolote. Mageuzi ya (ayansi na )eknolojia

yanaleta hamasa ya ubunifu, pamoja na ku*utia zaidi ushiriki

2


26/38

wa sekta binafsi katika kuendeleza (ayansi ya )eknolojia na

ubunifu. +i wazi mageuzi haya yanahitaji fedha nyingi hasa za

uta;ti. ?ambo la kusikitisha ni kwamba, (erikali haitoi fedha

kwa ajili ya uta;ti6 kwa mfano, bajeti ya 412J417 sekta hii

ilikuwa na upugufu mkubwa na hata baada ya agizo la tengeo

la1H ya pato gha; la )aifa $LP%. Kambi asmi ya !pinzani

inaitaka (erikali ieleze ni kiasi gani cha pato gha; la )aifa

limetengwa kwa ajili ya uta;ti katika bajeti ya 417J1=F

M"#$"%&%' S%*, Cnasikitisha sana kuona /3()'/ ambacho

ni chombo pekee cha kutoa ushauri kwa (erikali kuhusu uta;ti,

sayansi na )eknolojia kilichoanzishwa na sheria +amba = ya

mwaka1:97 lakini bado (erikali haijaweza kuipata )ume hii

walau 1H ya pato gha; la )aifa. Mathalani kwa mwaka huu

)ume imetengewa 4.4


27/38

ilishauri (erikali kuainisha )eknolojia hii kama kipaumbele cha

kufanya uta;ti na hi*yo )anzania kuwa mstari wa mbele ikiwa

taasisi zake zataitumia. Kambi asmi ya !pinzani Bungeni

(erikali kulieleza Bunge hili kama ilitekeleza ushauri iliopewa na

/3()'/ kuhusu teknolojia hiyo.

M"#$"%&%' S%*, katika Mwaka 412J417 (ekta hii ya

(ayansi na )eknolojia ilipata fedha kidogo sana huku tukitamba

tuko kwenye karne ya (ayansi ya )eknolojia. Kwa mfano mwaka

jana iliyokuwa &izara ya (ayansi na )eknolojia na Mawasiliano

ilipokea hadi #prili, 412 shilingi bilioni


28/38

ya shilingi $retention of *alue charges%. Kambi asmi ya

!pinzani bungeni haikubaliani na kiwango kilichowekwa na

bodi cha kulinda kuporomoka kwa thamani ya shilingi

$*alue retention fee% ya taktriban asilimia 24 ya deni lote.

M"#$"%&%' S%*, ufuatao ni mfano wa hati ya madai

ya marejesho wa mkopo kwa mhitimu wa chuo kikuu.

Cnasomeka kama ifuata*yo@ “Kindly be informed that the

deductions for the loans board will be&in e'ecti(ely May)

*"+, and the deduction -ercenta&e will be ./ from the

basic salary$

0f you ha(e a complaint in accordance to this information)

kindly see from 1234B

/hek

no

Cnd

eN

"ull

name

Principle

#mount

Penalty oan

#dmin

fee

alue

etention fee

)otal

oan

#mount

3utstanding

debt

6,=6,000

!

6=,60

0

6,=60 2,5++,+== 10,=+,=0= 10,=+,=0=

HANZO HESLB


inaitaka (erikali kufuta gharama ya 02alue Rentention "ee1

inayowatoza wahitimu wanaporejesha mikopo ili kuwapunguzia

ukali wa maisha wahitimu hao ukizingatia wengi wao bado

hawajapata ajira na waliopata ajira bado mishahara yao ni

midogo. #idha, Kambi asmi ya !pinzani Bungeni bado

inasimamia msimamo wake wa kuitaka (erikali kutowadai

wahitimu wa elimu ya juu kwa kuwa fedha inayowapatia ni

bajeti ya maendeleo ya wizara husika kama ili*yo kwa wizara

nyingine na hi*yo (erikali haipaswi kudai fedha hizo kama

9


29/38

amba*yo haidai kurejeshewa fedha inazotoa katika miradi

mingine ya maendeleo.

16! UNYANYASAJI WA WANAFUNZI WA ?YUO ?IKUU

WANAOHISIWA KUUNGA MKONO UPINZANI

M"#$"%&%' S%*, kumekuwa na tabia mbaya sana ya

baadhi ya wakuu wa *yuo *ikuu hapa nchini kuwanyanyapaa na

kuwadhalilisha na hata kudiriki kuwafukuza chuoni wanafunzi

ambao kwa hisia zao wana;kiri wanaunga mkono harakati za

*yama *ya upinzani.

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani Bungeni inazo

taarifa kwamba aliyekuwa kiongozi wa (erikali ya &anafunzi

katika /huo Kikuu cha odoma amesimamishwa masomo kwa

hisia tu kwamba alikwa mfuasi wa /0#'M#. #idha, aliyekuwa

makamu wake, tena &$%", aliamriwa na uongozi wa

chuo hicho kukabidhi madaraka yake, kwa uongozi mwingine

wa serikali ya wanafunzi ambao haukuchaguliwa na wanafunzi

$uliteuliwa na utawala wa chuo% kinyume kabisa na katiba

inayoongoza (erikali ya &anafunzi wa chuo hicho.

M"#$"%&%' S%*, mwanafunzi huyu $msichana% alitakiwa

kupongezwa na uongozi wa chuo kwa kuthubutu kugombea

nafasi hiyo na kuonyesha uwezo mkubwa wa uongozi, lakini

:


30/38

alisakamwa na uongozi wa chuo na kutishiwa maisha, jambo

lilomfanya afungue shauri mahakamani kupinga kulazimishwa

kuachia madaraka. 0ata hi*yo, zilipoonekana dalili za yeye

kushinda, chuo kilimwandikia barua ya kumfukuza chuo kabla

ya hukumu.

1! M"#"#$"%&%' S%*, hukumu imetoka na huyo

mwanafunzi ameshinda kesi. !tawala wa chuo hicho

umedharau amri ya Mahakama ya kumrejesha na kumpa

ushirikiano kiongozi huyo halali wa (erikali ya &anafunzi

kwa nafasi ya Makamu wa ais6 mwanafunzi huyo

ananyanyapaliwa na uongozi wa chuo kikuu cha odoma

jambo ambalo kwa *yo*yote *ile litaathiri masomo yake

ikizingatiwa kwamba zimebaki wiki chache kabala

hajafanya mtihani wa kuhitimu shahada yake ya kwanza.

Kambi asmi ya !pinzani Bungeni inaitaka (erikali kutoa

maelezo mbele ya bunge hili ni kwa nini haijamchulia

Mkuu wa /huo Kikuu cha odoma hatua za kinidhamu

kwa kuendeleza unyanyapaa na unyanyasaji wa wazi kwa

wanafunzi wa chuo hicho kwa hisia zake tu kwamba

wanafunzi hao ni wafuasi wa /0#'M#J!K#F Cna

maana !3M ni kwa ajili ya wanafunzi wa //MF TUME YA

WALIMU (TEAHERS SER?IE OMMISSION)

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani kwa muda

mrefu imekuwa ikipinga utaratibu wa walimu kuwa chini ya

mamlaka tofauti za ajira jambo linaloleta mkanganyiko kwao

hasa pale wanapokuwa na madai mbalimbali kuhusu maslahi

yao. &alimu walikuwa wakipata tabu kujua ni mamlaka ipi katiya 3;si ya ais D Menejimenti ya !tumishi wa !mma au 3;si

84


31/38

ya &aziri Mkuu > )#MC('MC, au &izara ya 'limu na Mafunzo ya

!fundi .

M"#$"%&%' S%*, B 7 *#-#-# 7%4%, hatimaye

serikali ilileta muswada wa (heria ya kuanzisha )ume ya

!tumishi wa &alimu $)eachers (er*ice /ommision% mwezi ?ulai,

412. +ia ya (erikali kuleta muswada ule ililenga kuwalaghai

walimu ili waipigie //M kura katika uchaguzi Mkuu wa 3ktoba

412, na ndio maana uliletwa ?ulai, 412 tena kwa matangazo

na mbwembwe nyingi hadi ku;kia hatua ya ais wa wakati huo

?akaya Mrisho Kikwete kuupigia kampeni kwa /hama cha

&alimu $/&)% na wadau wengine wa elimu tofauti na njia za

kawada za Kamati ya Bunge ya 0uduma za ?amii kukutana na

wadau ili mradi tu ionekane kwamba (erikali ilikuwa inawajali

walimu sana.

M"#$"%&%' S%*, Kambi asmi ya !pinzani Bungeniinapenda kuwaarifu walimu wote nchini kwamba (eriakali hii ya

//M haijawahi kuwa na nia ya dhati ya kutatua kero zake, ila

inakaa na walimu kimkakati tu kwa malengo ya kubembeleza

kura zao, na wakishapiga kura hizo matatizo yanaendelea

kubaki palepale %. & "% -#. &.


32/38

*yote *yenye mapungufu *iweze kufanyiwa marekebisho ili

sheria hiyo iwe bora na yenye kutatua kero za muda mrefu za

walimu.

1! KUHAMISHWA KWA MAFUNZO YA WALIMU

KUTOKA KURUGENZI YA WALIMU YA WEST HADI

NATE (NATIONAL OUNIL FOR TEHNIAL

EDUATION)

M"#$"%&%' S%*, tangu tupate uhuru, nchi imekuwa

ikifanya mipango na mikakati ya kutoa elimu bora kwa ajili ya

wananchi wake. (erikali imekuwa inaweka *yombo au taasisi

mbali mbali kutekeleza jukumu la utoaji ya elimu. Cli

kuhakikisha tunaenda *izuri, serikali imekuwa inafanya mapitio

ya utoaji wa huduma hasa elimu. Mapitio hayo $re*iews%

yamekuwa yanategemea kwanza6 uta;ti wa kisayansi, na pili

ushirikishwaji mpana wa wadau wote.

M"#$"%&%' S%*, ?ambo la kushangaza ni kuwa bila uta;ti

wowote wa kisayansi wala ushiriki wa wadau wa elimu kwa

niaba ya wananchi, M#"!+3 -# !#CM! $)eachers 'ducation%

yamehamishwa kutoka Kurugenzi ya !alimu ya &'() na

kupelekwa Mafunzo ya 'limu ya !fundi $+#/)'%.

M"#$"%&%' S%* malengo na makusudi ya mafunzo ya

walimu yanatofautiana sana na malengo na makusudi ya

mafunzo yanayotolewa chini ya +#/)'.

8


33/38

M"#$"%&%' S%*, Makusudi ya 'limu ya !fundi ni

inayotolewa chini ya +#/)' ni kama ifuata*yo6 naomba

kunukuu@>

5echnical 2ducation objecti(e is to prepare &raduates

for occupations cate&orised as skilled crafts below

en&ineerin& profession and hence employees are

called technicians &uided by +66, 7ational 5echnical

2ducation -olicy$ 78952 :uality controls and re&ulates technical

education$

M"#$"%&%' S%*, matokeo ya kufanya uhamisho huu ni

sawa na kuweka mafunzo ya !alimu kama fani ya ufundi tofauti

na !alimu kama taaluma inayojitegemea kama sheria, !hasibu

au ununuzi ambazo zote zina bodi zake.

M"#$"%&%' S%* Kambi asmi ya !pinzani ina mtazamo

kwamba, uamuzi huo wa (erikali usipobatilishwa, basi

/hangamoto zafuatazao zitatokea.

i. Kuongezeka kwa gharama za uendeshaji kutokana

kubadilika kwa muundo wa utawala $organizational

structure%.ii. Kutakuwa na shida ya kupata wanafunzi wa kujiunga

na *yuo kwa *ile *yuo *ikuu na*yo *inawaangalia

hao hao kutoa *yeti na diploma.iii. Kutokwepo harmonization kati ya )/! na +#/)' juu

ya mafunzo ya walimu hasa ubora wake.i*. !gumu wa kuendesha *yuo kwa *ile serikali

haitapeleka fedha tena.

88


34/38

*. "alsafa $philosophies% mbali mbali za *yuo *ya

bainafsi na umma na hi*yo kuongeza kwa

mkanganyiko.

M"#$"%&%' S%* Kambi asmi ya !pinzani Bungeni

inaitaka (erikali kutoa majibu mbele ya Bunge hili juu ya

maswali yafuatayo@>

i. Kulikuwa na sababu gani $rationale% ya kuhamisha

mafunzo ya walimu toka Kurugenzi ya Mafunzo ya

&izara ya 'limu kwenda +#/)'Fii. ?e, kuna uta;ti gani wa kisayansi uliofanyika

kuhalalisha mabadiliko hayoFiii. ?e, wadau walihusihwa kuhusu jambo hiliFi*. Kuna faida na hasara gani ya kufanya huu uhamisho

huoF*. Kuna mikakati gani iliyowekwa kuhakikisha kuwa

ubora wa elimu hautaathirikaF*i. Kuna mikakati gani iliyowekwa kuhakikisha

uandiskishaji wa walimu wanafunzi kukidhi mahitaji

ya *yuo husikaF*ii. yuo hi*i *itawezaji kuwa endele*u bila ruzuku ya

serikaliF*iii. ?e, mitaala itawezaje kuwa harmonized kwa ajili ya

*yuo *yoteF15! MAPENDEKEZO YA JUMLA YA KUBORESHA

SEKTA YA

ELIMU NHINI

M"#$"%&%' S%*, kwa kuwa imebainika dhahiri kwamba

elimu ya )anzania imekuwa inaporomoka kwa sababu ya

uwekezaji ha;fu katika rasilimali watu katika sekta hiyo D yaani

8


35/38

taaluma na mafunzo kwa walimu6 na kwa kuwa imebainika pia

kwamba mitaala mibo*u isiyokidhi *iwango imechangia sana

kushuka kwa ubora wa elimu hapa nchini6 hi*yo basi , Kambi

asmi ya !pinzani Bungeni inapendekeza kwa (erikali kufanya

mambo yafuatayo@

1. Kuboresha Mitaala elimu ili ishabihiane na mahitaji ya

jamii na mabadiliko makubwa yanayoendelea kutokea

duniani katika nyanja mbalimbali.

. Kuelekeza na kusimamia matumizi ya kitabu kimoja cha

kiada ili kufanya *ijana wetu wasitofautiane katika

ufahamu wa mada zinazofundishwa kwani wanafanya

mitihani mmoja.

8. Kusimamia utungaji na uchapaji wa *itabu na kuhakikisha

kuwa *ina ubora wa hli ya juu kwani *itabu ndio kiongozi

kwa walimu.


36/38

174 tu kati ya shule za sekondari zaidi ya


37/38

wahitimu wanaotokana na elimu duni inayotolewa, iliyogubikwa

na maamuzi mabo*u ya kisiasa na *itendo *ya u;sadi, ni

dhahiri kuwa )aifa letu halitaweza kupata *iongozi bora wa

kuliongoza huko tuendako.

M"#$"%&%' S%*, wakati wa kuchukua hatua za kunusuru

elimu yetu ni sasa. +i lazima tubadilike. Matatizo ya nchi hii

hayataweza kamwe kutatuliwa kwa elimu hii duni

tunayopandikiza kwa watoto wetu. )unahitaji

mapinduzi na mageuzi makubwa ya kielimu kuitoa )anzania

hapa ilipo na kuipeleka kwenye le(el nyingine$ (uala la kuwa

nchi ya uchumi wa kati, nchi ya *iwanda, litaendelea kuwa ni

hadithi za Bulicheka tu ikiwa hatutaondoa mapungufu mengi

yanayokabili mfumo wetu wa elimu.

M"#$"%&%' S%*, napenda kumalizia hotuba yangu kwa

kusema kwamba, sera ya elimu bure ilianzishwa na /0#'M#.

Cpo katika ilani ya uchaguzi ya /0#'M# chini ya mwa*uli wa

!K# tangu mwaka 442, 414 na hatimaye 412. engo

lilikuwa ni kutoa huduma ya elimu bure kwa ukamilifu wake

kuanzia shule za awali hadi chuo kikuu. Maigizo ya ilani ya

/0#'M# yaliyofanywa na //M, yameishia kuondoa ada tu na

michango midogomidogo ya uendeshaji wa shule hadi kidato

cha nne tu, huku kukiwa na sintofahamu kubwa juu ya ujenzi na

ukarabati wa miundombinu katika shule hizo. 0ali hii

inapelekea kuporomoka zaidi kwa elimu.

M"#$"%&%' S%*, kuna msemo usemao, A5% edu'ation is

e3pensive try i#noran'e1, tafsiri yake ni kwamba6 kama

8=


38/38

elimuJ kuelimika ni gharama basi jaribu ujinga. )anzania

tumeamua kujaribu ujinga, kwa kutowekeza *ya kutosha katika

elimu na ndio maana elimu yetu imeporomoka na ku;kia hapa

ilipo.

M"#$"%&%' S%*, &aziri wa 'limu katika awamu ya kwanza

Marehemu ?ackson Makwetta alisema kwamba@ “)anzania ni

kama mama mjamzito ambaye siku zake za kuji%un#ia

zimefka lakini haji%un#ui, hivyo )anzania inahitaji

mabadiliko vin#inevyo itaendelea kudidimia kielimu na

kiu'humi.$ Kwa sababu hiyo6 Kambi asmi ya !pinzani

Bungeni inaitaka (erikali kuutazama upya mfumo wa elimu

sasa kwa kuunda tume maalum ya kuupitia upya na kutoa

mapendekezo ili )aifa liweze kuwa na mfumo bora wa elimu

unaokidhi *iwango *ya kimataifa.

M"#$"%&%' S%*, ya kusema hayo, naomba

kuwasilisha.

(usan #nselm ?erome yimo $Mb%

WAZIRI KI?ULI NA MSEMAJI MKUU WA

KAMBI RASMI YA UPINZANI BUNGENI KATIKA

WIZARA YA ELIMU, SAYANSI, TEKNOLOJIA NA UFUDI

7 Mei, 417

Documents

HOTUBA YA KAMBI YA UPINZANI -ELIMU