Embed Size (px)
Citation preview
ASIAN DEVELOPMENT BANK
JUNE 2018
HỢP TÁC CÔNG - TƯHƯỚNG DẪN ĐẤU THẦU
THÁNG 6/2018
NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN CHÂU Á
NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN CHÂU Á
HỢP TÁC CÔNG - TƯHƯỚNG DẪN ĐẤU THẦU
THÁNG 6/2018
Giấy phép Các sản phẩm Sáng tạo chung-Phi thương mại- Không phái sinh 3.0 IGO (CC BY-NC-ND 3.0 IGO) @2018 Ngân hàng Phát triển Châu ÁSố 6 Đại lộ ADB, Thành phố Mandaluyong, 1550 Metro Manila, PhilippinesĐT +63 2 632 4444; Fax +63 2 636 2444www.adb.org
Bảo lưu một số quyền. Xuất bản năm 2018.
ISBN 978-92-9262-015-8 (bản in); 978-92-9262-016-5 (bản điện tử)Số lưu chiểu: TIM189682-3DOI: http://dx.doi.org/10.22617/TIM189682-3
Quan điểm được trình bày trong tài liệu này thuộc về tác giả và không phản ánh quan điểm hay chính sách của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) hoặc Hội đồng Thống đốc ADB hay các chính phủ mà Hội đồng đại diện.
ADB không đảm bảo tính chính xác của số liệu trình bày trong ấn phẩm này và không chịu trách nhiệm về bất kỳ hậu quả nào của việc sử dụng các số liệu đó. Việc đề cập tên công ty hay sản phẩm cụ thể của nhà sản xuất trong tài liệu này không ám chỉ rằng ADB phê duyệt hay khuyến nghị sử dụng hơn so với các đơn vị hay sản phẩm có cùng tính năng không được đề cập.
Việc đề cập hay tham chiếu tới một lãnh thổ hay khu vực địa lý cụ thể cũng như sử dụng thuật ngữ “quốc gia” không ám chỉ bất kỳ đánh giá nào của ADB về tính pháp lý cũng như tình trạng khác của bất kỳ lãnh thổ nào.
Tài liệu này được xuất bản theo Giấy phép Các sản phẩm Sáng tạo chung-Phi thương mại-Không phái sinh 3.0 IGO (CC BY-NC-ND 3.0 IGO) http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/igo/. Với việc sử dụng nội dung của tài liệu này, bạn đã đồng ý tuân thủ các điều khoản của giấy phép nói trên. Về bản quyền và giấy phép, vui lòng đọc các quy định và điều kiện sử dụng tại https://www.adb.org/terms-use#openaccess.
Giấy phép Các sản phẩm Sáng tạo chung sẽ không được áp dụng với những nội dung không thuộc bản quyền của ADB trong tài liệu này. Nếu tư liệu này cần phải ghi nhận tác quyền, xin liên hệ với chủ sở hữu bản quyền hoặc nhà xuất bản của nguồn tư liệu để xin phép sử dụng. ADB sẽ không chịu trách nhiệm pháp lý về bất kỳ khiếu nại nào do việc người đọc sử dụng những nguồn tư liệu nêu trên.
Nếu có nhận xét hoặc câu hỏi khác đối với nội dung tài liệu, hoặc nếu muốn xin phép bản quyền cho việc sử dụng nằm ngoài những phạm vi nêu trên, hay xin phép sử dụng biểu trưng của ADB, xin vui lòng liên hệ [email protected].
Ghi chú: Trong ấn phẩm này, “$” chỉ đồng Đô la Mỹ. Xem thêm nội dung hiệu đính của các ấn phẩm do ADB phát hành tại http://www.adb.org/publications/corrigenda.
MỤC LỤC
Danh mục hình iv
Giới thiệu về Tài liệu Hướng dẫn v
Danh mục từ viết tắt viii
Tóm tắt tổng quan ix
I. Giới thiệu chung 1
II. Nguyên tắc đấu thầu 3
III. Những cân nhắc chính trong đấu thầu hợp tác công - tư 5
IV. Các nguồn tham khảo thêm 8
iv
DANH MỤC HÌNH
Chu trình đấu thầu của ADB 6
v
GIỚI THIỆU VỀ TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN
Tháng 4 năm 2017, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) phê duyệt khung đấu thầu mới - Chính sách Mua sắm, Đấu thầu của ADB: Hàng hoá, Xây lắp, Dịch vụ phi tư vấn và Dịch vụ tư vấn (năm 2017, được sửa đổi theo thời gian) và Quy chế Mua sắm, Đấu thầu cho Bên vay vốn ADB: Hàng hoá, Xây lắp, Dịch vụ phi tư vấn và Dịch vụ tư vấn (năm 2017, được sửa đổi theo thời gian). Các tài liệu này thay thế Hướng dẫn Sử dụng Tư vấn (năm 2013, được sửa đổi theo thời gian) và Hướng dẫn Đấu thầu (năm 2015, được sửa đổi theo thời gian). Chính sách và Quy chế Đấu thầu điều chỉnh hoạt động đấu thầu của các cơ quan chủ quản và cơ quan thực hiện dự án được tài trợ một phần hay toàn bộ bằng khoản vay/viện trợ không hoàn lại của ADB và nguồn vốn do ADB quản lý. ADB thiết kế chính sách đấu thầu năm 2017 nhằm đảm bảo lợi ích và tính linh hoạt đáng kể trong chu trình đấu thầu dự án cũng như để cải thiện hiệu quả thực hiện dự án bằng cách tập trung vào các khái niệm chất lượng, giá trị đồng tiền đầu tư và phù hợp với mục đích.
Ấn phẩm này là một trong các tài liệu Hướng dẫn chi tiết mà ADB phát hành trong năm 2018 sau khi phát hành Chính sách đấu thầu và Các Quy chế Đấu thầu năm 2017. Mỗi tài liệu sẽ hướng dẫn cho bên vay (bao gồm cả các đơn vị nhận viện trợ không hoàn lại), nhà thầu, và các tổ chức xã hội dân sự về một chủ đề theo khung quy chế mới (xem danh mục bên dưới). Các Hướng dẫn có sự dẫn chiếu qua lại và cần được tham khảo đồng bộ. Tất cả tài liệu tham khảo cho “Các Hướng dẫn” đều là một phần không tách rời của những Hướng dẫn này. Các Hướng dẫn có thể được cập nhật, thay thế hoặc thu hồi bất kỳ lúc nào.
Danh sách các Hướng dẫn thực hiện Chính sách đấu thầu và Các Quy chế Đấu thầu của ADB ( 2017)
1. Giá trị Đồng tiền Đầu tư2. Khung Rủi ro Đấu thầu3. Lập Kế hoạch Đấu thầu Chiến lược4. Giám sát Đấu thầu5. Cơ chế Đấu thầu Thay thế6. Đấu thầu Cạnh tranh Rộng rãi7. Điều chỉnh Giá8. Hồ sơ Dự thầu Giá thấp Bất thường9. Ưu đãi Nội địa10. Sơ tuyển11. Thầu phụ12. Dịch vụ Tư vấn do Bên vay của ADB
Quản lý13. Dịch vụ Phi tư vấn do Bên vay của ADB
Quản lý
14. Công nghệ cao15. Chất lượng16. Khiếu nại liên quan đến Đấu thầu17. Không tuân thủ trong Đấu thầu18. Thời gian Tạm hoãn19. Doanh nghiệp có Vốn Nhà nước20. Đấu thầu Điện tử21. Thoả thuận Khung về Cung cấp Dịch
vụ Tư vấn22. Hợp tác Công - Tư (PPP)23. Quản lý Hợp đồng24. Các trường hợp dễ bị tổn thương, bị
tác động bởi xung đột và tình huống khẩn cấp
Giới thiệu về Tài liệu Hướng dẫnvi
Những cải cách về đấu thầu của ADB hướng đến đảm bảo giá trị đồng tiền đầu tư thông qua cải thiện tính linh hoạt, chất lượng và hiệu quả trong quá trình đấu thầu (xem minh hoạ bên dưới và Hướng dẫn về giá trị đồng tiền đầu tư). Giá trị đồng tiền đầu tư là một phần của cấu trúc đấu thầu thống nhất với ba trụ hỗ trợ chính: hiệu quả, chất lượng và linh hoạt. Hai nguyên tắc chủ chốt là minh bạch và công bằng xuyên suốt tất cả các thành phần của cấu trúc.
Thời gianThời gian là một yếu tố quan trọng quyết định giá trị đồng tiền đầu tư. Khi một dự án hay quy trình được hoàn thành nhanh chóng, thời gian được rút ngắn đó sẽ tạo ra giá trị lớn hơn cho tất cả các bên liên quan. Ví dụ, một dự án làm đường hoàn thành sớm sẽ mang lại lợi ích kinh tế, an ninh, hay những giá trị khác cho cộng đồng mà nó phục vụ. Điều này cũng làm tăng tỷ suất lợi nhuận trên đầu tư cho cơ quan thực hiện và đẩy nhanh tiến độ dự án cũng như thanh toán cho nhà thầu được lựa chọn. Tương tự như vậy, một dự án chậm tiến độ sẽ làm giảm giá trị đáng kể cho các bên liên quan.
Khi xem xét giá trị đồng tiền đầu tư trong bối cảnh đấu thầu, cần lưu ý đến tất cả các yếu tố có thể (i) rút ngắn thời gian chu trình đấu thầu hoặc (ii) đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án phát triển.
Minh bạ ch
Giá trị đồng tiền đầu tưLà việc sử dụng có hiệu quả, hiệu lực và kinh tế các nguồn lực, việc này đòi hỏi phải thực hiện đánh giá các chi phí và lợi ích có liên quan đồng thời đánh giá các rủi ro, các yếu tố phi giá cả và/hoặc tổng chi
phí đầu tư một cách phù hợp
Hiệu quả Chất lượng Linh hoạt
• Giảm chi phí giao dịch• Cải thiện kỹ năng• Tăng cường hàm
lượng công nghệ cao• Cải thiện việc lập kế
hoạch đấu thầu• Hỗ trợ và khuyến
khích áp dụng các hệ thống đấu thầu điện tử
• Hỗ trợ quản lý hợp đồng
• Giải quyết kịp thời các khiếu nại
• Cải thiện quy trình đấu thầu của các nước thành viên đang phát triển
• Cải thiện việc lập kế hoạch đấu thầu
• Quản trị tốt hơn• Hợp đồng có tiêu chí
thực hiện rõ ràng• Hạn chế tối đa khiếu
nại• Quy trình cải tiến của
ADB
• Đấu thầu cạnh tranh rộng rãi
• Đấu thầu phi tập trung• Thực hiện theo cơ chế
đấu thầu thay thế• Quyết định dựa trên
nguyên tắc• Cải thiện việc lập kế
hoạch đấu thầu• Phân cấp trong đấu
thầu• Đấu thầu với các tiêu
chí đánh giá theo trọng số
Công bă ng
Giới thiệu về Tài liệu Hướng dẫn vii
Mục đíchTài liệu hướng dẫn này nhằm mục đích hỗ trợ người sử dụng thông qua việc diễn giải cụ thể và chi tiết các chính sách và Quy chế Đấu thầu ban hành năm 2017 của ADB cho bên vay (bao gồm cả các đơn vị nhận viện trợ không hoàn lại).
Hướng dẫn này đưa ra các thông tin bổ sung để người sử dụng xem xét khi áp dụng chính sách và Quy chế Đấu thầu của ADB trong từng trường hợp cụ thể.
Tài liệu sẽ tiếp tục được cập nhật, sửa đổiTài liệu hướng dẫn này sẽ tiếp tục được sửa đổi và cập nhật nếu cần thiết .
Vui lòng kiểm tra trang web của ADB, phần Business Center để có phiên bản cập nhật mới nhất, https://www.adb.org/business/main.
Người sử dụng tài liệu Trong nhiều trường hợp, người đọc nên sử dụng hướng dẫn này tùy theo nhu cầu cụ thể. Để đảm bảo tính nhất quán trong toàn bộ Tài liệu hướng dẫn, những giả định sau đây sẽ được áp dụng về đối tượng sử dụng:
Người sử dụng là chuyên gia tham gia vào các dự án được tài trợ một phần hay toàn bộ bằng khoản vay/viện trợ không hoàn lại của ADB và nguồn vốn do ADB quản lý.
Câu hỏi thường gặpCác câu hỏi thường gặp, đề nghị giải thích làm rõ, ví dụ, thông tin bổ sung, liên kết đến trang đào tạo và các tài nguyên hữu ích khác sẽ được cung cấp trên trang web của ADB.
Hãy nhớ kiểm tra trang web của ADB, phần Business Center để tìm hiểu thêm thông tin, https://www.adb.org/business/main.
Giá trị Pháp lý và Thứ tự Ưu tiênBản hướng dẫn này giải thích và cụ thể hóa các điều khoản của Quy chế Đấu thầu cho bên vay vốn ADB: Hàng hoá, Xây lắp, Dịch vụ phi tư vấn và Dịch vụ tư vấn (năm 2017 và được sửa đổi theo từng thời điểm) áp dụng cho các cơ quan điều hành (và thực hiện) dự án tài trợ cấp Chính phủ (và cấp địa phương) được nhận một phần hay toàn bộ vốn đầu tư của ADB (nghĩa là ngoại trừ các khoản vay dựa trên kết quả đầu ra hoặc cho vay chính sách của ADB), các khoản viện trợ không hoàn lại (không bao gồm các dự án hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn chuyên gia do ADB quản lý), hoặc nguồn vốn do ADB quản lý.
Trong trường hợp có mâu thuẫn hay khác biệt giữa tài liệu hướng dẫn này và các Quy chế Đấu thầu, Quy chế Đấu thầu sẽ được ưu tiên áp dụng. Hiệp định tài trợ sẽ điều chỉnh mối quan hệ pháp lý giữa Bên vay và ADB. Quyền và nghĩa vụ giữa Bên vay và nhà cung cấp hàng hóa, xây lắp, hoặc dịch vụ sẽ tuân theo tài liệu mua sắm cụ thể do Bên vay phát hành và hợp đồng đã ký giữa Bên vay và nhà cung cấp chứ không phải theo Hướng dẫn này.
ix
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ADB — Ngân hàng Phát triển Châu Á
PPP — Hợp tác Công - Tư
x
TÓM TẮT TỔNG QUAN
Hướng dẫn này chỉ áp dụng cho việc lựa chọn các cơ quan thực hiện dự án theo hình thức hợp tác công - tư (PPP) trong các dự án cho vay được chính phủ bảo lãnh. Hướng dẫn này không áp dụng cho các dự án không được chính phủ bên vay bảo lãnh; công tác đấu thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp và dịch vụ để thực hiện hợp đồng của doanh nghiệp tư nhân; dịch vụ tư vấn dự án do ADB cung cấp; hoặc các chương trình chuẩn bị dự án trong khu vực, các chương trình phát triển dự án cụ thể cho từng quốc gia và các chương trình chuẩn bị dự án liên quan đến hoạt động hỗ trợ kỹ thuật và cho vay chính phủ của ADB.
Sáu nguyên tắc đấu thầu cốt lõi được nêu trong chính sách đấu thầu của ADB - kinh tế, hiệu quả, công bằng, minh bạch, chất lượng và giá trị đồng tiền đầu tư - tất cả đều áp dụng cho đấu thầu PPP. Mặc dù tính chất của đấu thầu PPP khác với đấu thầu hàng hóa, xây lắp và dịch vụ thông thường, quy trình này vẫn được thiết kế và thực hiện theo các nguyên tắc nêu trên.
PPP đề cập đến một thỏa thuận hợp đồng dài hạn giữa khu vực công (quốc gia, tiểu bang, tỉnh, hoặc địa phương) và các công ty tư nhân thông qua đó các kỹ năng, tài sản và/hoặc tài chính của từng khu vực công và tư góp phần bổ trợ lẫn nhau - bằng cách chia sẻ rủi ro và lợi ích, để cung cấp dịch vụ tối ưu và mang lại giá trị cho người dân.
Các dự án PPP có thể được mô tả như sau:
• Thời gian dài,• Cơ cấu tài chính phức tạp,• Trách nhiệm vòng đời do đối tác khu vực tư nhân quản lý,• Lợi nhuận dựa trên hiệu quả thực hiện và• Kết quả đầu ra xác định.
Giá trị đồng tiền đầu tư trong các dự án PPP có thể đạt được thông qua việc tận dụng hiệu quả, hiệu suất và tính kinh tế của khu vực tư nhân cũng như thông qua cơ chế phân bổ rủi ro thích hợp.
Mặc dù tính chất của đấu thầu PPP khác với đấu thầu hàng hóa, xây lắp và dịch vụ thông thường, thiết kế quy trình đấu thầu cũng bao gồm các bước tương tự, bao gồm lập kế hoạch, đấu thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu, trao hợp đồng và thực hiện hợp đồng. Các phương pháp được sử dụng trong mỗi bước này khác biệt so với đấu thầu thông thường vì bản chất của các dự án PPP là khung thời gian dài và chú trọng vào kết quả.
Rất nhiều tài liệu hướng dẫn về đấu thầu PPP được ADB, Ngân hàng Thế giới, các ngân hàng phát triển đa phương khác, APM Group International và các ngân hàng khác công bố rộng rãi.
I. Giới thiệu chung
A. Mục đích1.1 Mục đích của hướng dẫn này là mô tả các nguyên tắc đấu thầu áp dụng trong dự án hợp tác công - tư (PPP), nhằm nêu bật những cân nhắc cụ thể trong đấu thầu PPP và cung cấp tài liệu tham khảo cho rất nhiều quy định, chính sách về việc xây dựng, đấu thầu và quản lý dự án PPP.
B. Phạm vi1.2 Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) hỗ trợ các thỏa thuận PPP theo nhiều cách khác nhau:
(i) Hỗ trợ kỹ thuật, nhằm tạo điều kiện xây dựng các dự án PPP thông qua cải cách quy định, chính sách, nâng cao năng lực và nghiên cứu chuẩn bị dự án;
(ii) Cung cấp dịch vụ tư vấn giao dịch dự án cho (a) các tổ chức chính phủ tham gia vào việc thiết kế, chuẩn bị và đấu thầu dự án PPP; và (b) khu vực kinh tế tư nhân;
(iii) Cung cấp các khoản vay có bảo lãnh cho Chính phủ để tài trợ cho phần tham gia của Chính phủ trong các dự án PPP;
(iv) Cung cấp các khoản vay không bảo lãnh trực tiếp cho nhà đầu tư khu vực kinh tế tư nhân hoặc gián tiếp cho các trung gian tài chính mà sẽ tài trợ cho các nhà đầu tư khu vực tư nhân;
(v) Đầu tư cổ phần trong các doanh nghiệp tư nhân, dù là đầu tư vào công ty con hay công ty mẹ, qua đó sở hữu cổ phần của một Công ty dự án (SPV), hoặc đầu tư trực tiếp vào một SPV; và
(vi) Cung cấp bảo lãnh rủi ro chính trị hoặc cả rủi ro chính trị và tín dụng.
1.3 Hướng dẫn này áp dụng cho việc lựa chọn nhà đầu tư tham gia PPP, trong đó dự án được ADB đồng tài trợ thông qua khoản vay có bảo lãnh của chính phủ bên vay.
1.4 Hướng dẫn này không áp dụng cho
(i) các hoạt động không có bảo lãnh của chính phủ;(ii) đấu thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp và dịch vụ của doanh nghiệp
tư nhân được lựa chọn để thực hiện hợp đồng PPP;(iii) các dịch vụ tư vấn giao dịch do ADB cung cấp cho bên vay, các tổ
2 PPP
chức khu vực công và các doanh nghiệp tư nhân; và(iv) các chương trình, hoạt động chuẩn bị dự án vùng, các chương trình,
hoạt động phát triển dự án cho từng quốc gia cụ thể và các chương trình, hoạt động chuẩn bị dự án bắt nguồn từ các hỗ trợ kỹ thuật và các khoản vay có bảo lãnh chính phủ của ADB.
II. Nguyên tắc đấu thầu
A. Khái niệm về Hợp tác Công - Tư2.1 PPP đề cập đến một thỏa thuận hợp đồng dài hạn giữa các tổ chức công (quốc gia, tiểu bang, tỉnh, hoặc địa phương) và các doanh nghiệp tư nhân qua đó kỹ năng chuyên môn, tài sản và/hoặc tài chính của khu vực công và tư bổ trợ cho nhau - thông qua cơ chế chia sẻ rủi ro và lợi nhuận, nhằm mang lại dịch vụ và giá trị tối ưu cho người dân.
2.2 PPP có thể được mô tả theo bốn đặc trưng sau:
(i) Thời gian. Hợp đồng giữa các đối tác khu vực công và tư nhân thường là trung hạn và dài hạn, thường bao gồm cả vòng đời của tài sản được tạo ra theo hợp đồng PPP.
(ii) Tài chính, trách nhiệm và quyền sở hữu. Cho vay đầu tư tài sản của khu vực công và/hoặc tư nhân thường phức tạp và có thể liên quan đến doanh thu có được từ việc vận hành tài sản trong một khoảng thời gian nhất định. Trách nhiệm xây dựng, vận hành và duy tu bảo dưỡng tài sản thường có thể được bao gồm trong trách nhiệm của đối tác khu vực tư nhân. Quyền sở hữu tài sản sẽ tùy thuộc vào thỏa thuận PPP. Trong một số trường hợp, doanh nghiệp tư nhân sở hữu tài sản và chuyển quyền sở hữu cho đối tác thuộc khu vực công sau một khoảng thời gian quy định. Trong các trường hợp khác, đối tác khu vực công chia sẻ hoặc có thể giữ lại quyền sở hữu trong suốt vòng đời của tài sản.
(iii) Lợi nhuận dựa trên hiệu quả hoạt động. PPP phát triển tài sản hoặc dự án với mục đích cung cấp dịch vụ liên tục cho người dân chứ không phải tài sản là sản phẩm cuối cùng của dự án, và việc thanh toán sẽ phụ thuộc vào việc đáp ứng các tiêu chuẩn về hiệu quả thực hiện của đơn vị vận hành. Đối tác khu vực công thường chịu trách nhiệm giám sát hiệu quả hoạt động trong suốt thời hạn hợp đồng.
(iv) Đầu ra và quy cách chất lượng. Đối tác khu vực tư nhân tham gia vào các giai đoạn của dự án do khu vực công xác định (ví dụ: thiết kế, xây dựng, vận hành, bảo trì và tài trợ). Đối tác khu vực công xác định các kết quả đạt được về lợi ích công, chất lượng dịch vụ được cung cấp và chính sách giá.
4 PPP
B. Áp dụng các nguyên tắc đấu thầu cốt lõi2.3 Sáu nguyên tắc đấu thầu cốt lõi được nêu trong Chính sách Đấu thầu, Mua sắm của ADB: Hàng hóa, Xây lắp, Dịch vụ phi tư vấn và Dịch vụ tư vấn (2017, được sửa đổi theo từng thời điểm) - tính kinh tế, hiệu quả, công bằng, minh bạch, chất lượng, và giá trị đồng tiền đầu tư —tất cả đều áp dụng cho đấu thầu PPP. Mặc dù tính chất của đấu thầu PPP khác với đấu thầu thông thường cho mua sắm hàng hóa, xây lắp và dịch vụ, quy trình đấu thầu PPP phải được thiết kế và thực hiện tuân theo các nguyên tắc này.
2.4 Giá trị đồng tiền đầu tư trong các dự án PPP có thể đạt được thông qua việc tận dụng hiệu quả, hiệu suất và tính kinh tế của khu vực tư nhân cũng như thông qua cơ chế phân bổ rủi ro thích hợp.
2.5 Các yếu tố để xác định một dự án mang lại giá trị đồng tiền đầu tư sẽ thay đổi tùy theo loại dự án, theo ngành và theo từng quốc gia. Nhìn chung, PPP có thể làm cho giá trị đồng tiền đầu tư được tăng lên đối với cơ quan đấu thầu theo nhiều cách, bao gồm
(i) giảm tổng chi phí sở hữu (toàn bộ chi phí vòng đời),(ii) phân bổ rủi ro tốt hơn,(iii) triển khai dự án hợp lý và hiệu quả,(iv) cải thiện chất lượng dịch vụ và(v) tiềm năng khai thác các luồng doanh thu bổ sung.
2.6 Để biết thêm thông tin về giá trị đồng tiền đầu tư trong các dự án PPP, vui lòng tham khảo Kế hoạch Hoạt động Quan hệ Đối tác Công - tư của ADB giai đoạn 2012–2020.1
1 ADB. 2012. Kế hoạch Hoạt động Quan hệ Đối tác Công - Tư 2012–2020. Manila. https://www.adb.org/documents/public-private-partnership-operational-plan-2012-2020.
III. Hợp tác công - tư (PPP) Những cân nhắc chính trong đấu thầu
3.1 Các dự án đối tác công - tư (PPP) khác biệt so với các dự án truyền thống xét về một số khía cạnh quan trọng, điều này ảnh hưởng đến cách tiếp cận và phương thức đấu thầu. Những phương diện này bao gồm:
(i) Các hợp đồng PPP thường là dài hạn và môi trường hoạt động trong suốt vòng đời của quan hệ đối tác có thể thay đổi theo những cách không lường trước được. Điều này có thể đòi hỏi phải lựa chọn các tiêu chí được sử dụng để đánh giá hồ sơ dự thầu khác với quy trình đấu thầu thông thường, trong đó các yêu cầu trong suốt thời hạn của hợp đồng sẽ được quy định rõ ràng hơn.
(ii) Các hợp đồng PPP thường liên quan đến đối tác khu vực tư nhân tạo ra tài sản và sau đó vận hành, duy trì tài sản đó. Đối tác khu vực công thường nêu rõ các yêu cầu về thông số đầu ra, ví dụ: sản lượng điện tính theo megawatt của một nhà máy điện, thay vì cách tiếp cận đấu thầu thông thường là quy định thông số đầu vào, chẳng hạn như thông số kỹ thuật của loại hình và quy mô nhà máy.
(iii) Doanh nghiệp tư nhân nói chung sẽ có cổ phần trong công ty dự án, công ty này sẽ mua tài sản và nhận hoặc chia sẻ doanh thu do tài sản tạo ra, thay vì cách tiếp cận đấu thầu thông thường là được thanh toán để cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ hay tạo ra tài sản. Điều này làm thay đổi phân bổ rủi ro trong mối quan hệ và tính chất của nhiệm vụ quản lý hợp đồng trong suốt thời gian thực hiện.
3.2 Mặc dù có những khác biệt đáng kể, quy trình được áp dụng để đạt được thỏa thuận PPP cũng bao gồm các bước tương tự với các bước trong đấu thầu thông thường. Các bước trong đấu thầu PPP bao gồm các bước được mô tả trong chu trình đấu thầu của ADB (xem Hình), bao gồm lập kế hoạch đấu thầu, đấu thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu, trao hợp đồng, thực hiện và quản lý hợp đồng.
A. Lập kế hoạch đấu thầu3.3 Phần 7 trong Sổ tay Hợp tác Công - Tư của ADB nhấn mạnh rằng hình thức đấu thầu sẽ phụ thuộc vào ngân sách, năng lực, ưu tiên yếu tố đổi mới sáng tạo, yêu cầu đầu vào cao cấp, nguy cơ tham nhũng và mục tiêu của dự án PPP.2 Thường có ba hình thức đấu thầu chính (i) các đề xuất tự nguyện (không theo thư mời thầu) hoặc đàm phán trực tiếp (chỉ định thầu), (ii) đàm phán cạnh tranh và (iii) đấu thầu cạnh tranh.
2 ADB. 2008. Sổ tay Hợp tác Công - Tư. Phần 7: Triển khai hợp đồng PPP, Tiểu mục 7.3: Xác định quy trình đấu thầu. Manila. https://www.adb.org/documents/public-private-partnership-ppp-handbook.
6 PPP
3.4 Đối với các đề xuất nộp tự nguyện không theo một hồ sơ mời thầu cụ thể, có thể cần phải đưa ra quyết định về cách tiếp cận đấu thầu thay thế (hoặc là một phần của) giai đoạn lập kế hoạch đấu thầu trong chu trình đấu thầu của ADB.
3.5 Hướng dẫn Tham khảo về Hợp tác Công - Tư, được xây dựng trên cơ sở hợp tác giữa các ngân hàng phát triển đa phương, cũng như cung cấp thông tin về các yếu tố cần xem xét khi quyết định chiến lược đấu thầu, bao gồm (i) có nên áp dụng giai đoạn sơ tuyển; (ii) nên sử dụng quy trình đấu thầu một giai đoạn hay nhiều giai đoạn; (iii) mức độ đàm phán và thảo luận sẽ diễn ra với một hoặc nhiều nhà thầu; và (iv) các đề xuất sẽ được đánh giá dựa trên các tiêu chí liên quan đến tài chính hoặc giá trị, hay kết hợp cả hai tiêu chí.3
3 Ngân hàng Thế giới và các cơ quan khác. 2017. Hướng dẫn Tham khảo Hợp tác Công - Tư, Phiên bản 3. Washington, DC. https://pppknowledgelab.org/guide/sections/83-what-is-the-ppp-reference-guide.
Hình: Chu trình Đấu thầu của ADB
Nguồn: Ngân hàng Phát triển Châu Á.
CHU TRÌNHĐẤU THẦU
Công bằngGiá trị Đồng tiền Đầu tư
Chất lượng
Hiệu
quả
Kinh tếM
inh bạch
Xây dựng ý tưởng dự án
Lập kế hoạch đấu thầuLập kế hoạch đấu thầu
Đánh giá rủi ro đấu thầu dự ánSổ tay quản trị dự án
Hỗ trợ Kỹ thuật Thực hiện Dự ánPhân loại Rủi ro Đấu thầu
Hồ sơ mời thầuTrao hợp đồng
Kế hoạch quản lý hợp đồng
Phản hồi và đánh giá
Thực hiện vàquản lý hợp đồng
Báo cáo hoàn thành dự án Thanh lý hợp đồng
Bài học kinh nghiệm
Chiến lược Đối tác Quốc gia
Đánh giá rủi ro đấu thầucủa quốc gia và ngành/cơ quan
Đánh giá hồ sơ dự thầuBáo cáo
Đánh giá hồ sơ dự thầu
Mời thầu
7Những cân nhắc chính trong đấu thầu hợp tác công - tư
3.6 Hướng dẫn tham khảo về PPP (trong Bảng 3.3) cũng lưu ý tầm quan trọng của việc xem xét các yêu cầu và hạn chế của PPP và luật đấu thầu của quốc gia về các lựa chọn chiến lược đấu thầu và phương thức đấu thầu có sẵn cho các đối tác khu vực công để thực hiện đấu thầu PPP (chú thích 3).
B. Quy trình đấu thầu và quản lý hợp đồng3.7 Sổ tay PPP của ADB cung cấp hướng dẫn về quy trình đấu thầu áp dụng cho các dự án PPP (chú thích 2), bao gồm
(i) quy trình đấu thầu cạnh tranh điển hình;(ii) quy trình đánh giá hồ sơ dự thầu (bao gồm các tiêu chí đánh giá đề
xuất kỹ thuật và tài chính theo trọng số, tiêu chí kỹ thuật đạt/không đạt và sử dụng trọng số tiêu chí);
(iii) nội dung của gói thầu;(iv) nội dung của hợp đồng PPP;(v) đàm phán hợp đồng; và(vi) thực hiện và quản lý hợp đồng.
3.8 Hướng dẫn về PPP cũng cung cấp thông tin về quy trình đấu thầu PPP, bao gồm soạn thảo hợp đồng PPP, quản lý giao dịch PPP (quy trình đấu thầu) và quản lý hợp đồng PPP (chú thích 3).
3.9 Ngoài ra, Hướng dẫn Chứng nhận Hợp tác Công-Tư (The Public-Private Partnership Certification Guide) của tập đoàn APM Group International cung cấp thông tin và hướng dẫn chi tiết về các cân nhắc trong quy trình đấu thầu PPP, bao gồm “Chương 5, Cấu trúc và soạn thảo hồ sơ mời thầu và hợp đồng”; “Chương 6, Đấu thầu và trao hợp đồng”; và “Chương 7, Quản lý hợp đồng.”
3.10 Hướng dẫn Chứng nhận PPP của APM Group International nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý hợp đồng (bao gồm quản trị, quản lý hợp đồng, quản lý quan hệ và quản lý kết quả thực hiện), và rằng mặc dù đối tác tư nhân có trách nhiệm thực hiện hợp đồng, điều quan trọng là đối tác khu vực công đặt ra một quy trình quản lý để đảm bảo hoàn thành kịp thời và thực hiện đúng theo yêu cầu.4 Cũng giống như trong đấu thầu thông thường, giá trị mang lại có thể bị giảm đáng kể do quản lý kém.
4 ADB và các cơ quan khác. 2016. Hướng dẫn chứng nhận hợp tác công-tư. Chương 7: Chiến lược, Triển khai và Vận hành, Mục 3 và 4. Buckinghamshire: APM Group International. https://ppp-certification.com/pppguide/download.
IV. Các nguồn tham khảo thêm
4.1 Để có thêm lời khuyên và hướng dẫn về PPP, bên cạnh các nguồn khác, bạn có thể tham khảo
(i) ADB. 2017. Public–Private Partnership Monitor. Manila. https://www.adb.org/publications/public-private-partnership-monitor.
(ii) ADB và các cơ quan khác. 2016. Public–Private Partnership Certification Guide. Buckinghamshire: APM Group International. https://ppp-certification.com/pppguide/download.
(iii) ADB. 2012. Public–Private Partnership Operational Plan 2012–2020. Manila. https://www.adb.org/documents/public-private-partnership-operational-plan-2012-2020.
(iv) ADB. 2008. Public–Private Partnership Handbook. Manila. https://www.adb.org/documents/public-private-partnership-ppp-handbook.
(v) Nhóm Đánh giá Độc lập. 2015. World Bank Group Support to Public–Private Partnerships: Lessons from Experience in Client Countries, FY02–12. Washington, DC: World Bank Group. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/21309.
(vi) Văn phòng Đánh giá và Giám sát. 2017. Evaluation of Public–Private Partnerships in Infrastructure. Washington, DC: Inter-American Development Bank. https://publications.iadb.org/bitstream/handle/11319/8200/Evaluation-of-Public-Private-Partnerships-in-Infrastructure.pdf?sequence=9.
(vii) Hợp tác công tư về Trung tâm Tài nguyên Cơ sở hạ tầng. 2017. Benchmarking PPP Procurement 2017. Washington, DC: World Bank Group. https://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/library/benchmarking-ppp-procurement-2017.
(viii) Hợp tác công tư về Trung tâm Tài nguyên Cơ sở hạ tầng. 2017. Toolkits for Public–Private Partnerships. Washington, DC: World Bank Group. https://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/overview/practical-tools/toolkits.
(ix) Nhóm Ngân hàng Thế giới và các cơ quan khác. 2017. Public–Private Partnerships Reference Guide, Version 3. Washington, DC. https://pppknowledgelab.org/guide/sections/83-what-is-the-ppp-reference-guide.
4.2 Ngoài ra, sổ tay PPP của ADB cũng liệt kê nhiều nguồn tham khảo trong phần 10, Nguồn và Công cụ, bao gồm các trang web và ấn phẩm.
Hợp tác Công - TưHướng dẫn đấu thầu
Hướng dẫn này đề cập việc lựa chọn các doanh nghiệp tham gia dự án PPP cho vay được chính phủ bên vay đảm bảo. Hướng dẫn mô tả các nguyên tắc đấu thầu áp dụng trong các dự án PPP, nêu bật những cân nhắc cụ thể trong đấu thầu PPP và cung cấp tài liệu tham khảo từ nhiều tài liệu hiện có về việc xây dựng, đấu thầu và quản lý dự án PPP.
NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN CHÂU ÁSố 6 đại lộ ADB, thành phố Mandaluyong 1550 Metro Manila, Philippineswww.adb.org
Giới thiệu về Ngân hàng Phát triển Châu Á
Tầm nhìn của ADB là phát triển khu vực Châu Á và Thái Bình Dương không có đói nghèo. Nhiệm vụ của Ngân hàng là hỗ trợ các quốc gia thành viên đang phát triển giảm nghèo và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Mặc dù đạt được nhiều thành công, khu vực này vẫn là nơi cư trú của tỷ lệ lớn người dân nghèo của thế giới. ADB cam kết giảm nghèo thông qua phát triển kinh tế toàn diện, tăng trưởng bền vững về môi trường và hội nhập khu vực.
ADB có trụ sở đặt tại Manila với 67 quốc gia thành viên, bao gồm 48 quốc gia trong khu vực. Công cụ chính để Ngân hàng hỗ trợ các quốc gia thành viên đang phát triển là đối thoại chính sách, cho vay vốn, đầu tư cổ phần, bảo lãnh, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật.
