B GIO DC V O TO TRNG I HC KINH T TP.H CH MINH

HUNH TH CM H

HP NHT THU TM DOANH NGHIP DI GC NHN TI CHNHChuyn ngnh: Ti chnh Doanh nghip M s: 60.31.12

LUN VN THC S KINH TNGI HNG DN KHOA HC

PGS.TS NGUYN TH NGC TRANG

TP.H CH MINH - 2008

LI CAM OAN

Ti xin cam oan rng y l cng trnh nghin cu ca ti, c s h tr t ngi hng dn khoa hc: PGS.TS Nguyn Th Ngc Trang v nhng ngi gip ti trong qu trnh lm nghin cu hon thnh lun vn ny. Cc ni dung nghin cu v kt qu trong lun vn ny l trung thc v cha tng c ai cng b trong bt k cng trnh no.

Tc gi

Hunh Th Cm H

MC LCTRANG PH BA LI CAM OAN MC LC DANH MC CC T VIT TT DANH MC CC BNG, BIU PHN M U ---------------------------------------------------------------------------------- 1 CHNG 1: L LUN TNG QUAN V HP NHT THU TM DOANH NGHIP DI GC TI CHNH ----------------------------------------------------- 4 1.1. TNG QUAN V HP NHT THU TM DOANH NGHIP -------------- 4 1.1.1. Khi nim v hot ng M&A ----------------------------------------------------------- 4 1.1.2. S khc nhau gia hp nht - thu tm Doanh nghip ------------------------------- 5 1.1.3. Phn loi hot ng M&A ---------------------------------------------------------------- 7 1.1.3.1. Hp nht theo chiu ngang ------------------------------------------------------------- 7 1.1.3.2. Hp nht theo chiu dc ---------------------------------------------------------------- 9 1.1.3.3. Hp nht t hp -------------------------------------------------------------------------- 9 1.1.4. Mc ch ca hot ng M&A ---------------------------------------------------------- 10 1.1.5. Li ch ca hot ng M&A ------------------------------------------------------------- 10 1.1.5.1. Gim lao ng khng cn thit -------------------------------------------------------- 11 1.1.5.2. Trang b cng ngh mi ---------------------------------------------------------------- 11 1.1.5.3. Tng cng th phn v danh ting trong ngnh------------------------------------ 11 1.1.6. Mt s kinh nghim v hot ng M&A trn th gii ------------------------------- 11 1.2. TNG QUAN V NH GI DOANH NGHIP ---------------------------------- 16

1.2.1. Quan im v gi tr Doanh nghip ----------------------------------------------------- 16 1.2.2. Cc nhn t nh hng n gi tr Doanh nghip ------------------------------------ 16 1.2.2.1. Cc nhn t bn ngoi ------------------------------------------------------------------ 16 1.2.2.2. Cc nhn t bn trong ------------------------------------------------------------------ 16 a. Hin trng ti sn c nh --------------------------------------------------------------------- 16 b. Gi tr thng hiu ca Doanh nghip ------------------------------------------------------ 17 c. Trnh qun l-------------------------------------------------------------------------------- 18 d. Loi hnh kinh doanh -------------------------------------------------------------------------- 18 e. V tr a l -------------------------------------------------------------------------------------- 18 f. Cc Bo co ti chnh ca Doanh nghip --------------------------------------------------- 19 1.3. MT S PHNG PHP NH GI DOANH NGHIP ----------------------- 19 1.3.1. Phng php nh gi tr thng hiu -------------------------------------------------- 20 1.3.2. Phng php nh gi Doanh nghip (hu hnh) ------------------------------------- 23 1.3.2.1. Phng php da vo li nhun tng lai ------------------------------------------- 23 1.3.2.2. Phng php nh gi da trn c s th trng ------------------------------------ 27 CHNG 2: THC TRNG HOT NG M&A TI VIT NAM -------------- 30 2.1. HOT NG M&A TI VIT NAM ------------------------------------------------ 30 2.2. C IM TH TRNG M&A TI VIT NAM THI GIAN QUA ------ 32 2.3. MT S MINH HA V NH GI DOANH NGHIP ------------------------ 34 2.3.1. Phng php da vo li nhun tng lai: Phng php chit khu dng tin mt -------------------------------------------------------------------------------------------------- 34 2.3.2. Phng php nh gi da trn c s th trng -------------------------------------- 37 2.4. NHNG BT CP TRONG VIC NH GI TI VIT NAM --------------- 38

2.4.1. i vi ti sn hu hnh ------------------------------------------------------------------ 38 2.4.1.1 Phng php nh gi phn tch chit khu dng tin ------------------------------ 39 2.4.1.2. Phng php gi tr ti sn thc ------------------------------------------------------ 39 2.4.2. i vi ti sn v hnh ------------------------------------------------------------------- 41 2.5. C S PHP L CHO HOT NG M&A TI VIT NAM ----------------- 45 2.5.1. Lut Doanh nghip nm 2005 ----------------------------------------------------------- 46 2.5.2. Lut u t nm 2005 -------------------------------------------------------------------- 46 2.5.3. Lut Cnh tranh nm 2004 --------------------------------------------------------------- 46 2.6. NHNG RO CN & THCH THC KHI THC HIN M&A TI VIT NAM --------------------------------------------------------------------------------- 47 2.6.1. Khung php l thc hin-------------------------------------------------------------- 47 2.6.2. Thch thc n t bn mua, bn bn v bn trung gian ----------------------------- 49 2.6.3. Ngun nhn lc trong lnh vc hot ng M&A ------------------------------------- 50 2.6.4. Vn ha khng tng thch -------------------------------------------------------------- 50 CHNG 3: MT S XUT NHM NNG CAO HIU QU HOT NG M&A TI VIT NAM --------------------------------------------------------------- 52 3.1. D BO NHU CU HOT NG M&A TI VIT NAM --------------------- 52 3.2. NHNG KIN NGH GII QUYT BT CP TRONG NH GI DOANH NGHIP ------------------------------------------------------------------------------- 55 3.2.1. Ti sn hu hnh --------------------------------------------------------------------------- 55 3.2.2. Ti sn v hnh ---------------------------------------------------------------------------- 56 3.2.2.1. Gi tr quyn s dng t -------------------------------------------------------------- 56 3.2.2.2. i vi thng hiu ca Doanh nghip ---------------------------------------------- 56

3.3. NNG CAO HIU QU, LI CH CC BN T HOT NG M&A ----- 57 3.4. MT S IU KIN NNG CAO HIU QU HOT NG M&A TI VIT NAM --------------------------------------------------------------------------------------- 59 3.4.1. Xy dng, pht trin v hon thin khung php l v hot ng M&A ----------- 59 3.4.2. Pht trin knh kim sot thng tin ----------------------------------------------------- 60 3.4.3. Pht trin ngun nhn lc th trng M&A ------------------------------------------- 61 3.4.4. Tng nhu cu ni ti ca th trng ----------------------------------------------------- 61 PHN KT LUN ------------------------------------------------------------------------------ 63 TI LIU THAM KHO --------------------------------------------------------------------- 64 PH LC ----------------------------------------------------------------------------------------- 66 Ph lc 1: Cc thng v M&A tiu biu trn th gii ------------------------------------- 66 Ph lc 2: Phng php t l gi trn li nhun ---------------------------------------------- 70 Ph lc 3: Mt s vn bn php lut lin quan n hot ng M&A ( trch lc) --- 73 a CD chy chng trnh phn mm nh gi gi tr doanh nghip.

DANH MC CC T VIT TT1. BCTC 2. BTC 3. CKT 4. Corp 5. CTCP 6. DN 7. GM 8. HQT 9. KQHKD 10. M&A 11. NA 12. NPV 13. PWC 14. Q 15. SXKD 16. TMCP 17. TSC 18. TSL 19. TT 20. USD 21. WTO Bo co ti chnh B ti chnh Cn i k ton Corporation Cng ty c phn Doanh nghip General Motors Hi ng qun tr Kt qu hot ng kinh doanh Mergers and Acquisitions Not Available: Gi tr cha xc nh Net Present Value: Gi tr hin ti Price Waterhouse Coopers Quyt nh Sn xut kinh doanh Thng mi c phn Ti sn c nh Ti sn lu ng Thng t ng la M World Trade Organization: T chc thng mi th gii

DANH MC CC BNGBng 1.1: 05 thng v M&A c gi tr ln trong qu 1/08 - ngnh st thp------------ 13 Bng 1.2: 12 thng v M&A c gi tr ln nm 2007 ngnh st thp ---------------- 14 Bng 1.3: S lng & gi tr M&A ti cc Chu lc t nm 2006 - 2007 --------------- 14 Bng 1.4: S lng & gi tr M&A ngnh kim loi khu vc Bc M t nm 2006 2007 --------------------------------------------------------------------------------- 15 Bng 2.1: S liu M&A ti khu vc Chu Thi Bnh Dng nm 2006 ------------ 31 Bng 2.2: 11 thng v M&A ln ti Vit Nam nm 2007 -------------------------------- 31 Bng 2.3: Gi tr DN (hu hnh) ca GMD theo phng php chit khu dng tin --- 36 Bng 2.4: GTDN (hu hnh) ca GMD theo phng php gi tr ti sn thc----------- 38 Bng 3.1: S liu M&A ti Vit Nam t nm 2005 n qu 2/2008 ---------------------- 52

1

PHN M U1. L do chn ti: Vi xu th hi nhp kinh t th gii, doanh nghip ti Vit Nam ng trc cuc ua khc lit khng nh v th ca mnh trn thng trng. Cc doanh nghip buc phi cnh tranh pht trin tn ti v mt trong nhng cch tt nht nng cao nng lc hiu qu hot ng l kt hp vi doanh nghip khc. Trong cc hnh thc kt hp th hp nht thu tm doanh nghip (Mergers and Acquisitions, c vit tt M&A) l xu hng trong giai on hin nay. Qu trnh cnh tranh thc y hot ng M&A pht trin v ngc li chnh hot ng M&A cng khin cc cuc cnh tranh din ra si ng hn. c nh gi l t nc c nn kinh t pht trin nhanh, nn chnh tr n nh do vy Vit Nam tr thnh im thu ht u t hp dn ca nhiu nh u t nc ngoi, qu trnh ny s lm cho hot ng M&A ti Vit Nam ngy cng tr nn hp dn v ha hn s gia tng nhanh chng trong nhng nm ti do nhu cu mua, bn, hp nht, thu tm doanh nghip ngy cng ln dn theo qu trnh i mi. Mi nm, Vit Nam c thm khong 50.000 doanh nghip mi thnh lp th cng s c mt t l nht nh doanh nghip trong s phi hp nht hoc thu tm. Nht l nhng cng ty c nguy c ph sn th hot ng M&A l mt trong nhng li thot an ton ti sinh. Vi tng gi tr giao dch trong qu 1/2008 l 302,3 triu USD; 1.753 t USD tng ng khong 113 v M&A trong nm 2007, con s kh n tng cho hot ng M&A trong nhng nm gn y. Nm 2005, ti Vit Nam c 18 trng hp thu tm (sp nhp) doanh nghip vi tng gi tr n 61 triu USD. Nm 2006, s v sp nhp tng gn gp i vi 38 v, tng gi tr l 299 triu USD. Cu hi t ra: C s no cho vic tnh ton gi tr ca thng v M&A. Gi tr thng v M&A bao gm nhng nhn t no. K thut, phng php xc nh gi tr trong giao dch M&A.

2

Hin nay, hot ng M&A ti Vit Nam pht trin mc no. Nhng nhn t no lm hn ch n qu trnh pht trin hot ng M&A ti Vit Nam. Tuy nhin, c c mt kt qu giao dch M&A thnh cng th cn c s h tr ca cc yu t khc nh: hnh lang php l, c s d liu, thng tin lin quan. y cng s l nhng vn m lun vn s lm r. 2. Mc ch nghin cu: Lun vn s tp trung lm r nhng vn sau: Th nht, lun vn s nghin cu mt s phng php xc nh gi tr thng v M&A. im quan trng l phng php xc nh gi gi tr doanh nghip, bao gm: gi tr hu hnh v gi tr v hnh. Th hai, trn c s mt s phng php nh gi c s dng ph bin trn th gii v ti Vit Nam, lun vn s phn tch u, nhc im v hn ch khi p dng cho doanh nghip ti Vit Nam trong hot ng M&A. Th ba, lun vn s xut mt s iu kin nng cao hiu qu hot ng M&A ti Vit Nam. 3. i tng v phm vi nghin cu: Tp trung nghin cu mt s phng php xc nh gi gi tr doanh nghip lm c s cho vic nh gi tr thng v M&A. Nghin cu phng php xc nh gi gi tr thng hiu ca t chc Interbrand lm c s tham kho cho vic p dng ti Vit Nam. Nghin cu phng php xc nh gi tr doanh nghip c s dng thc t ti Vit Nam hin nay v p dng cho m hnh mu l CTCP Gemadept. 4. Phng php nghin cu: Mc d hot ng M&A trn th gii c cch y hn 120 nm, tuy nhin cha ph bin ti th trng Vit Nam. V vy, lun vn s dng mt s phng php nh gi doanh nghip lm c s xc nh gi tr thng v M&A nh phng php

3

nh gi thng hiu (phn tch phng php ca t chc Interbrand), phng php gi tr ti sn thc, phng php chit khu dng tin, Phng php phn tch c s dng ch o trong ti lm r nhng vn trong hot ng hp nht thu tm doanh nghip. Bn cnh , lun vn cn kt hp vi phng php so snh lm r hn nhng u v nhc im cc phng php nh gi c s dng trong hot ng M&A. Lun vn cn tham kho gio trnh, ti liu, tp ch, s liu bo co nin gim thng k, cc trang web tham kho khc. 5. Kt cu ca lun vn: Ngoi phn m u v kt lun, kt cu ca lun vn gm 3 chng nh sau: Chng 1: Khung php l v hp nht thu tm v nh gi doanh nghip. Chng 2: Thc trng hot ng M&A ti Vit Nam. Chng 3: Mt s xut nhm nng cao hiu qu hot ng M&A ti Vit Nam. Bn cnh , lun vn km theo chng trnh phn mm nh gi gi tr doanh nghip.

4

CHNG 1 L LUN TNG QUAN V HP NHT - THU TM DOANH NGHIP DI GC TI CHNH1.1. TNG QUAN V HP NHT THU TM DOANH NGHIP (MERGERS AND ACQUISITIONS): 1.1.1. Khi nim v hot ng M&A: 1+1>2 bt ng thc ny thot nhn khng c logic v mt ton hc nhng nu xt v ngha kinh t, chng ni ln nng lc chuyn ha c bit t s kt hp ca hai t chc hnh thnh mt t chc c gi tr ln hn khi ng ring l. y l mc tiu u tin khi xy dng bt ng thc kinh t trn, vo nhng thi im cn ra quyt nh, nguyn tc trn cng c ngha quan trng. iu ny s cng c gi tr, ngha hn i vi nghip v ti chnh c cp trong lun vn ny. Cu hi t ra: ngha kinh t ca thut ng Mergers and Acquisitions (hay c vit tt M&A) l g v ti sao trong giai on hin nay ch v hot ng M&A c mi ngi quan tm, phn tch v bnh lun, c bit l ti th trng Vit Nam. Hot ng M&A c vit tt ca cm t Mergers and Acquisitions, Mergers mang ngha hp nht, Acquisitions (hoc Takeovers) c ngha l thu tm (sp nhp). Bn thn mi t Mergers v Acquisitions khi ng ring n c ngha nh th no, m chng vn thng c kt hp chung vi nhau thnh mt cm t. hiu mt cch r hn ngha v hot ng M&A, chng ta s cng tm hiu s khc nhau gia Mergers (hp nht) v Acquisitions (thu tm).

5

1.1.2. S khc nhau gia hp nht - thu tm doanh nghip: Hp nht doanh nghip (Mergers Thu hoc Consolidation) ngha nghip v tm (Acquisition hay

Takeovers)

- L thut ng c s dng khi hai - L thut ng c s dng khi mt hoc nhiu doanh nghip (sau y doanh nghip (gi l doanh nghip c gi l hai) cng tha thun thu tm) tm cch nm gi quyn chia s ti sn, th phn, thng kim sot i vi doanh nghip khc hiu vi nhau hnh thnh mt (gi l doanh nghip mc tiu) thng doanh nghip hon ton mi, vi qua thu tm ton b hoc mt t l tn gi mi (c th gp tn ca hai c phn hoc ti sn ca doanh doanh nghip c) v chm dt s nghip mc tiu khng ch ton tn ti ca hai doanh nghip ny. b cc quyt nh ca doanh nghip.

- Song hnh vi tin trnh ny, c - Sau khi kt thc vic chuyn phiu c ca hai doanh nghip s nhng, doanh nghip mc tiu s khng cn tn ti m doanh nghip chm dt hot ng hoc tr thnh mi ra i s pht hnh c phiu doanh nghip con ca doanh nghip mi thay th. thu tm. Trn gc php l, doanh nghip mc tiu s ngng hot ng, doanh nghip thu tm nm ton b hot ng kinh doanh ca doanh nghip mc tiu, tuy nhin c phiu ca doanh nghip thu tm vn c tip tc giao dch bnh thng. S DN A + DN B DN C (DN mi) DN A + DN B DN B

6

minh ha Trong :

(vi quy m ln hn) Trong :

- DN A, DN B: Hai doanh nghip - Doanh nghip mc tiu: DN A c nh hp nht. - DN C: DN mi c hnh thnh d trn s kt hp gia hai DN A v DN B. Kt qu ca hot ng M&A - Php nhn ca DN A v DN B - C phiu v php nhn ca doanh chm dt, c phiu ca hai doanh nghip A chm dt. nghip chm dt giao dch trn th trng. - Doanh nghip thu tm: DN B

- Php nhn mi c hnh thnh - C phiu v php nhn ca doanh vi mt tn gi khc l DN C, DN nghip B vn c gi nguyn v vn C pht hnh c phiu mi. c giao dch bnh thng. Quy m hot ng ca doanh nghip B s c m rng trn nhiu phng din do c k tha thm t doanh nghip A.

Quyn quyt nh, kim

Cc doanh nghip tham gia hp Quyn quyt nh s thuc v doanh nht c quyn quyt nh ngang nghip c quy m v t l s hu c nhau trong Hi ng qun tr mi. phn ln hn trong Hi ng qun tr. Trong trng hp, thu tm mang

7

sot doanh nghip

tnh th ch (hostile takeovers), c ng ca doanh nghip mc tiu c tr tin bn li c phiu ca mnh v hon ton mt quyn kim sot doanh nghip.

Tnh ph Vic chia s quyn s hu, quyn Hnh thc ny c ph bin nhiu bin lc v li ch mt cch ng u v hn, do tnh cht n gin hn khi lu di lun kh khn v kh thc chia s quyn li sau qu trnh thu hin gia cc c ng vi nhau. V tm. Doanh nghip no chim u th lu dn, do tnh cht c chim s hn v quy m hot ng, t l s hnh thnh xu hng lin kt gia hu c phn s c quyn quyt nh cc c ng c cng mc tiu vi cao nht trong vic quyt nh bu nhau, iu ny s dn n vic thay chn hi ng qun tr, ban iu hnh i v t l s hu c phn trong v chin lc hot ng kinh doanh doanh nghip. ca doanh nghip sau ny.

Do , hnh thc hp nht i hi Hnh thc thu tm ph bin hn so mc hp tc rt cao gia cc vi hp nht. doanh nghip khi tham gia. Hnh thc ny cha c ph bin nhiu. 1.1.3. Phn loi hot ng M&A: Da vo quan h cnh tranh gia cc bn lin quan th hp nht gm 03 loi: 1.1.3.1. Hp nht theo chiu ngang (Horizontal Mergers): Hp nht theo chiu ngang (gi l hp nht chiu ngang) l s hp nht gia hai doanh nghip kinh doanh v cng cnh tranh trc tip, chia s cng dng sn phm,

8

cng th trng. Kt qu t vic hp nht theo hnh thc ny s mang li cho bn hp nht c hi m rng th trng, tng hiu qu trong vic kt hp thng hiu, gim chi ph c nh, tng cng hiu qu h thng phn phi, ... R rng, khi hai i th cnh tranh trn thng trng kt hp li vi nhau (d hp nht hay thu tm) h khng nhng gim bt cho mnh mt i th m cn to nn mt sc mnh ln hn ng u vi cc i th cn li. Nm 2002, hng sn xut t General Motors Corp., (GM) u t 251 triu USD mua 42,1% c phn trong tng ti sn ca nh sn xut t Hn Quc Daewoo Motors, to thnh mt thng hiu mi GM Daewoo. Nm 2005, th phn ca GM Daewoo ti Hn Quc tng ln 11% so vi nm trc. Nm 2006 c xem l mt nm thnh cng rc r ca GM Daewoo. Mc d vn ch l hng t ln th 3 ca Hn Quc, sau Hyundai v Kia, nhng GM Daewoo tr thnh hng t duy nht ca Hn Quc tng th phn trong nc nm 2006. Bn cnh nhng thnh cng, th vn c trng hp tht bi sau cc thng v M&A. Trng hp c nhc n l Daimler Chrysler. Vo thi im 07/5/1998: hng Daimler thng hiu ni ting ca Mercedes Benz ca c cng b vic chi 27 t Euro mua li hng Chrysler ang thua l M. y l v hp nht ln nht tnh n thi im , tn gi sau khi hp nht l Daimler Chrysler. Daimler Chrysler tr thnh nh sn xut xe hi ln th ba th gii. Vi mc tiu sau hp nht, thng hiu Daimler Chrysler s ng u trong phm v ton th gii, tuy nhin kt qu khng nh mong i. Nguyn nhn tht bi trong v hp nht ny: Trc ht l s khc bit v vn ha. Mm mng ca s tan v nhen nhm khi vic hp nht c xem bnh ng gia hai cng ty tht ra l vic Daimler tip qun Chrysler. C hai cng ty u thc s khng thin cm vi nhau v khng th hp tc mt mc cn thit v cng vic chung.

9

V l thuyt, s kt hp Daimler - Chrysler phi mang li hai ngun tim nng v li th cnh tranh, l to ra mt cu trc thng hiu ton cu vng mnh v ng thi to ra mt chin lc cht ch da trn tnh logic kinh t v chia s li nhun. Nhng trn thc t th khng nh vy, Daimler - Chrysler c iu hnh nh nhng t chc ring l. Cng ging nh nhiu qun l cp cao khc vi tham vng gy dng v pht trin cng ty, ng Jergen Schrempp - ch tch c ca Daimler b cun vo tro lu mua li doanh nghip vo nhng nm cui ca thp k 90. Do vy, tnh rng t nm 1998 n nm 2001, nhng v mua li ln lm cc c ng cng ty mua li phi chi 397 t USD. 1.1.3.2. Hp nht theo chiu dc (Vertical Mergers): Hp nht theo chiu dc l s hp nht gia hai doanh nghip nm trn cng mt chui gi tr, dn ti s m rng v pha trc hoc pha sau ca doanh nghip hp nht trn mt chui gi tr . Hnh thc hp nht ny c chia thnh hai nhm nh: (i) Hp nht tin (forward): trng hp ny xy ra khi mt doanh nghip mua li doanh nghip khch hng ca mnh, v d: doanh nghip may mc mua li chui ca hng bn l qun o; (ii) Hp nht li (backward): trng hp ny xy ra khi mt doanh nghip mua li nh cung cp ca mnh, v d nh doanh nghip sn xut sa mua li doanh nghip bao b, ng chai hoc doanh nghip chn nui b sa, Hp nht theo chiu dc em li cho doanh nghip tin hnh hp nht li th v m bo v kim sot cht lng ngun hng hoc u ra sn phm, gim chi ph trung gian, khng ch ngun hng hoc u ra ca i th cnh tranh 1.1.3.3. Hp nht t hp (Conglomerate Mergers):

10

Hp nht t hp bao gm tt c cc loi hp nht khc (thng him khi c hnh thc hp nht). Mc ch ca hp nht theo hnh thc ny nhm gim thiu ri ro nh a dng ha, ct gim chi ph v ci tin hiu qu, Hp nht t hp c phn thnh 3 nhm: (a) Hp nht t hp thun ty: trng hp ny khi hai doanh nghip khng c mi quan h no vi nhau, nh mt cng ty thit b y t mua mt cng ty thi trang; (b) Hp nht bnh trng v a l: hai doanh nghip cng sn xut mt loi sn phm nhng tiu th trn hai th trng hon ton cch bit v a l, chng hn mt tim n H Ni mua mt tim n Thi Lan; (c) Hp nht a dng ha sn phm: hai doanh nghip sn xut hai loi sn phm khc nhau nhng cng ng dng mt cng ngh sn xut hoc tip th gn ging nhau, v d mt doanh nghip sn xut bt git mua mt doanh nghip sn xut thuc ty v sinh. Tuy nhin, hnh thc hp nht t hp khng ph bin bng hai hnh thc trn. 1.1.4. Mc ch ca hot ng M&A: Di sc p ca mi trng kinh doanh cnh tranh khc lit, cc doanh nghip buc phi pht trin tn ti v mt trong nhng cch tt nht tn ti l hp nht hoc thu tm cc cng ty khc. Cnh tranh thc y hot ng M&A v ngc li chnh hot ng M&A cng khin cc cuc cnh tranh din ra gay gt hn. Nhng doanh nghip ln mnh mua li doanh nghip khc nhm to ra mt doanh nghip mi vi nng lc cnh tranh cao hn, t hiu qu v chi ph, chim lnh th phn ln hn, t hiu qu vn hnh cao, Nhng iu ny to thnh li ch k vng thuyt phc cc doanh nghip khc chp nhn mnh b mua li. 1.1.5. Li ch ca hot ng M&A:

11

chnh l tnh cng hng trong hot ng M&A. Cng hng l ng c quan trng gii thch cho mi thng v hp nht thu tm doanh nghip. Cng hng lm nng cao gi tr ca doanh nghip mi. Li ch m cc doanh nghip k vng sau mi thng v M&A bao gm: 1.1.5.1. Gim lao ng khng cn thit: Hot ng M&A thng c khuynh hng gim vic lm mt s b phn khng cn thit: nhn s cc b phn h tr hoc gin tip, v d cc cng vic vn phng, ti chnh k ton, Vic gim thiu v tr cng vic, tinh gim nhn s cng ng thi vi vic i hi tng nng sut lao ng. y cng l dp cc doanh nghip loi bt nhng v tr lm vic km hiu qu, gim bt gnh nng v chi ph, gia tng li nhun cho doanh nghip. 1.1.5.2. Trang b cng ngh mi: duy tr cnh tranh, cc doanh nghip lun cn v tr nh cao ca pht trin k thut v cng ngh. Thng qua vic hp nht thu tm, doanh nghip mi c th tn dng cng ngh ca nhau to li th cnh tranh, nng cao hiu qu hot ng kinh doanh. 1.1.5.3. Tng cng th phn v danh ting trong ngnh: Mt trong nhng mc tiu ca hp nht thu tm doanh nghip l nhm m rng th trng mi, tng th phn, m rng cc knh marketing, tng trng doanh thu v li nhun. Bn cnh , v th ca doanh nghip mi sau khi thu tm s tng ln trong mt cc nh u t, c bit thun li cho doanh nghip nh khi cn ku gi gp vn u t. 1.1.6. Mt s kinh nghim v hot ng M&A trn th gii: Hp nht thu tm doanh nghip l hot ng xut hin kh lu trn th gii gn 120 nm qua. Ln sng hot ng M&A c bit n trong khong thi gian

12

chuyn giao t ch ngha t bn t do cnh tranh sang ch ngha t bn c quyn vi s hnh thnh ca cc tp on cng nghip khng l (trust, consortium) trong giai on 1895 1905, y l giai on cui th k 19 u th k 20 nh du thi k nh cao trong qu trnh tp trung t bn ca nn kinh t th gii cng vi s pht trin vi tc cao ca cc cng quc kinh t mi ni nh Hoa K, c, Nht Bn. Cuc i hp nht ny bt ngun t tnh trng khng hong tha nm 1893 khi lng cu suy yu ko theo gi tiu dng gim mnh. ng trc nguy c ny, hng lot cng ty M thc hin hp nht ngang vi nhau nhm to ra nhng dy chuyn sn xut khng l v hot ng M&A c bit n t . Hot ng M&A trn th gii tri qua vi nhng thng trm cng vi s pht trin ca nn kinh t, c bit l s pht trin ca th trng ti chnh th gii, vi 5 chu k nh cao tng ng cho 5 ln sng hot ng M&A: Giai on 1895 1905: hot ng M&A thi k ny din ra ch yu gia cc doanh nghip cnh tranh cng mt dng sn phm, cng th trng vi mc ch to nn s c quyn trong ngnh. Vo thi k ny, hot ng M&A ch yu din ra cc ngnh sn xut cng nghip c bn, du ha, vin thng. Giai on 1925 1929: ln sng hot ng M&A xut hin sau kt thc chin tranh th gii th 2 v m u cho s pht trin ca ngnh cng ngh truyn thng. Hot ng M&A trong giai on ny c xu hng kt hp gia cc doanh nghip nm trn cng mt chui gi tr, gip h kim sot tt cc knh phn phi. iu ny lm cho vic m rng mng li kinh doanh c pht trin thng qua h thng cng ngh truyn thng. Giai on 1965 1970: y l giai on m nn kinh t th gii gp mt vi s xut hin ph bin ca cc tp on, cng ty a quc gia. Nhiu cng ty M bt u u t ra nc ngoi do cc chnh sch khuyn khch v thu, gim bt cc ro cn thng mi, gim chi ph vn chuyn. Ln sng hot ng M&A chm

13

dt vo u nhng nm 1970 khi ch s chng khon Dow Jones gim, ng thi l cuc khng hong nng lng th gii n ra. Giai on 1980 1985: y l thi k m hnh thc thu tm din ra kh mnh m. Bt k cng ty no nu khng pht huy ht kh nng ca mnh u c nguy c b thu tm. Vo nhng nm 1980, cc cuc thu tm chm li do s pht trin ca nhiu cng c phng chng. Ln sng thu tm chm dt khi th trng tri phiu sp , cc Ngn hng thng mi M gp kh khn vi cc khon n, tnh thanh khon v vn thp. Giai on 1998 2000: ln sng hot ng M&A xut hin sau cuc khng hong ti chnh Chu nm 1997. Hot ng M&A din ra trn phm vi ton th gii. Nhn vo 5 chu k ny, chng ta nhn thy hu ht cc chu k hot ng M&A u ri vo nhng giai on kinh t pht trin, nht l giai on th trng chng khon tng trng mnh (iu ny cho thy mt khi th trng ti chnh pht trin cng mnh th dn n ln sng hot ng M&A cng cao). Di y l bng th hin s liu v hot ng M&A trong thi gian qua.

Bng 1.1: 05 thng v M&A c gi tr ln trong qu 1/08 - ngnh st thp Ngun: s liu ca PriceWaterhouseCooper

14

Bng 1.2: 12 thng v M&A c gi tr ln nm 2007 - ngnh st thp Ngun: s liu ca PriceWaterhouseCooper

Bng 1.3: S lng v gi tr M&A ti cc Chu lc t nm 2006 2007

15

Bng 1.4: S lng & gi tr M&A ngnh kim loi khu vc Bc M t 2006 - 2007 Ngy nay, trn th gii hot ng M&A din ra mnh m hu ht cc lnh vc t bn l, ngn hng, cng ngh truyn thng, ... C nhng thng v M&A thnh cng nhng bn cnh l cc thng v M&A sau khi hp tc vi nhau dn n tht bi. y c xem l bi hc cho Vit Nam trong bc u pht trin th trng M&A. Di y l mt vi im m nhng doanh nghip khi bc u tham gia vo th trng M&A khng th b qua khi tham kho thng tin cho mnh. nh gi ng i phng khi tin hnh thng lng hot ng M&A chnh l t nh gi mt cch thng thn v doanh nghip mnh. Nhng im mnh v im yu t tin khi la chn i phng trong qu trnh thng lng M&A. Xc nh mc tiu ca qu trnh M&A nhm to ra mt mi trng kinh doanh di hn v n nh, khng t li nhun mc tiu ngn hn ln hng u m phi xc nh mc ch ca thng v M&A l xy dng mt qu trnh kinh doanh di hn ca doanh nghip. S ha hp v vn ha gia cc doanh nghip khi chun b tin hnh hot ng M&A l iu kin quan trng i n s ha hp thnh cng. Cc doanh nghip trc khi tin hnh hot ng M&A, cn tm hiu tnh ha hp v vn ha, phong cch lm vic gia cc doanh nghip vi nhau trc khi i n quyt nh cui cng. Mt khi doanh nghip mun hp nht - thu tm vi mt doanh nghip khc lun t cu hi mua vi mc gi bao nhiu th c li nht. Thng thng, c hai bn u c cch nh gi khc nhau v gi tr doanh nghip c mua: bn bn s nh gi

16

doanh nghip mc cao nht trong khi bn mua s c gng tr gi thp nht trong kh nng. C nhiu phng php ph hp nh gi gi tr doanh nghip m cc bn s dng cho ring mnh. V vy, xc nh gi tr doanh nghip l bc v cng quan trng trc khi tha thun M&A. Trong gii hn ca bi vit ny, ngi vit s khng t vn i vi vic nh gi gi tr cc doanh nghip trong tin trnh c phn ha, cc doanh nghip nh nc chuyn i sang Cng ty c phn m ch s phn tch cc doanh nghip ang hot ng v cn nh gi hp nht thu tm. 1.2. TNG QUAN V NH GI DOANH NGHIP: 1.2.1. Quan im v gi tr doanh nghip: Gi tr doanh nghip l gi tr hin ti cc khon thu nhp t kt qu hot ng kinh doanh (HKD) ca doanh nghip trong tng lai v gi tr thng hiu ca doanh nghip. Kt qu hot ng ca doanh nghip ph thuc vo rt nhiu nhn t: cc nhn t bn trong v bn ngoi doanh nghip. 1.2.2. Cc nhn t ch yu nh hng n gi tr doanh nghip: 1.2.2.1. Cc nhn t bn ngoi: Cc nhn t ny khng thuc phm vi kim sot ca chnh doanh nghip v chu tc ng bi bi cnh kinh t x hi ca quc gia v nhng quy nh ca Nh nc, bao gm: tc tng trng kinh t, tnh hnh lm pht, li sut tn dng, hot ng ca TTCK, tt c cc nhn t ny u tc ng n t l hon vn, thu nhp d kin, t sut ri ro, v do nh hng n gi tr doanh nghip. 1.2.2.2. Cc nhn t bn trong: y l cc nhn t nm trong kh nng kim sot ca chnh doanh nghip, bao gm: a. Hin trng ti sn c nh (TSC):

17

Ti sn trong mt doanh nghip bao gm: ti sn lu ng (TSL) v TSC. Ty thuc vo loi hnh doanh nghip l sn xut, kinh doanh hay thng mi, dch v m c cu v t trng ti sn trong cc doanh nghip khc nhau s khc nhau. i vi cc doanh nghip sn xut: do c im phi s dng nhiu my mc thit b, phng tin lm vic to ra sn phm nn c cu TSC s chim t trng ln, do vy TSC l mt trong nhng yu t quyt nh kt qu sn xut kinh doanh (SXKD). Nh vy, hin trng TSC nh hng rt ln n kt qu hot ng SXKD ca doanh nghip t nh hng n gi tr doanh nghip. b. Gi tr thng hiu ca doanh nghip: Thng hiu l mt ti sn v hnh c bit, n c xem l ti sn quan trng nht do nhng hiu qu kinh t m thng hiu mang li. Thng hiu nh hng n s la chn ca ngi tiu dng, nh u t gp phn to ra gi tr cho c ng. Gi tr thng hiu l nhng li ch m doanh nghip c c khi s hu thng hiu ny, nhng li ch ny bao gm: C thm khch hng mi: nh c li th v thng hiu m ngi tiu dng tin tng vo cht lng v uy tn ca sn phm, qua cng ty c th pht trin v thu ht thm lng khch hng mi thng qua chng trnh tip th. Duy tr khch hng trung thnh: s trung thnh v thng hiu s gip cng ty duy tr lng khch hng trung thnh ca mnh, do h quen thuc vi thng hiu m h tng s dng, nn s khng c thi quen thay i s la chn khc. S trung thnh s c to ra bi 4 nhn t trong ti sn thng hiu l: s nhn bit thng hiu, cht lng cm nhn, thuc tnh thng hiu, v cc yu t s hu khc. Cht lng cm nhn v thuc tnh thng hiu cng thm s ni ting ca thng hiu s to thm nim tin v l do khch hng mua sn phm.

18

-

Thit lp mt chnh sch gi cao hp l: ti sn thng hiu s gip cho cng ty

thit lp mt chnh sch gi cao v t l thuc hn n cc chng trnh khuyn mi. Trong khi vi nhng thng hiu c v th khng tt th thng phi s dng chnh sch khuyn mi nhiu h tr bn hng. M rng knh phn phi, pht trin thng hiu: ti sn thng hiu s to mt nn tng cho s pht trin thng qua vic m rng thng hiu. Mt thng hiu mnh s lm gim chi ph truyn thng rt nhiu khi m rng thng hiu, tn dng ti a knh phn phi. To ro cn vi i th cnh tranh: ti sn thng hiu cn mang li li th cnh tranh v c th l s to ra ro cn hn ch s thm nhp th trng ca cc i th cnh tranh mi. c. Trnh qun l: Chnh l b my qun l ca doanh nghip, mt doanh nghip vi mt i ng cn b qun l gii, c s h tr tch cc ca b my iu hnh nng ng chc chn s mang li hiu qu kinh t cao cho doanh nghip v ngc li. d. Loi hnh kinh doanh: Trong nn kinh t th trng, loi hnh kinh doanh c nh hng quan trng n gi tr doanh nghip. Mt loi hnh kinh doanh c t sut sinh li cao, n nh v ang c xu hng pht trin, m rng th cc doanh nghip ny s c quan tm hn v s c c hi nng cao gi tr ln hn. Ngc li, cc doanh nghip nhng ngnh ngh kinh doanh ang c xu hng co li, t sut li nhun thp v ri ro cao th gi tr cng b gim i. e. V tr a l: Mt v tr a l thun li, ph hp vi ngnh ngh kinh doanh, gn cc trung tm bun bn, gn mt ng ln, thun tin trong vn chuyn th doanh nghip s c rt nhiu thun li khi quan h giao dch vi khch hng, nm bt nhanh nhy nhu cu, th hiu ca khch hng, iu chnh k hoch sn xut, kinh doanh ca mnhV tr

19

a l tt s l mt li th ca doanh nghip v chc chn s lm cho gi tr ca doanh nghip cao hn gi tr s sch rt nhiu. f. Cc bo co ti chnh ca doanh nghip: bao gm Bo co lu chuyn tin t (Cash Flow report): Bng Cn i k ton - CKT (Balance Sheet): Bng Kt qu hot ng kinh doanh KQHKD (Income report):

Cc bo co ny phn nh tnh hnh sc khe ca doanh nghip vo thi im cn nh gi. Vi cc bo co ti chnh ny, ngi ta c th nh gi c kh nng to ra tin, s bin ng ti sn thun ca doanh nghip, kh nng d on dng tin, c cu ti sn, ngun vn ca doanh nghip, phn tch kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. 1.3. MT S PHNG PHP NH GI DOANH NGHIP: Trn c s l thuyt, gi tr doanh nghip gm c tng gi tr ti sn hin c (ti sn hu hnh v ti sn v hnh), kh nng sinh li ca doanh nghip, cng vi gi tr thng hiu ca doanh nghip. Gi tr thng hiu l mt yu t v hnh, gi tr ny ch c th nh c mt mc tng i cho mt doanh nghip c mt qu trnh hot ng n nh lu di v phn ln c khch hng chp nhn. Trong gii hn ca lun vn, ngi vit xin php c b qua cc phng php nh gi doanh nghip trong tin trnh c phn ha, m ch tp trung vo mt s phng php nh gi doanh nghip cho mc ch hp nht thu tm. Cc phng php ny s xc nh gi tr doanh nghip c th nh lng c (km theo chng trnh phn mm ng dng minh ha), s b qua cc yu t mang tnh nh tnh ca doanh nghip sau: Nhn s qun l H thng t chc qun l Vn ha kinh doanh ca doanh nghip

20

1.3.1. Phng php nh gi tr thng hiu: C rt nhiu cch hiu khc nhau, tuy nhin c th xem khi nim gi tr thng hiu qua 3 cch tip cn chnh sau y: Gi tr thng hiu l chi ph m doanh nghip b ra u t c c thng hiu. Ngi ta gi l Gi thnh (Cost) ca thng hiu. Thng thng Gi thnh Cost ca thng hiu c tnh qua cc chi ph marketing. Gi tr thng hiu l gi tr c c khi s dng thng hiu c th bn v thu c bao nhiu tin. y l Gi bn (Price) ca thng hiu. Thng thng Gi bn Price ca thng hiu c tnh qua thu nhp c c do ph bn quyn thng hiu (Royalty) m doanh nghip s hu thng hiu thu c qua cc hot ng nhng quyn thng mi (Franchising). Ba l tm cch xc nh xem thng hiu mang li cho doanh nghip khon thu nhp l bao nhiu trong qu kh v s cn mang li bao nhiu thu nhp trong tng lai. Ngi ta gi l Gi tr (Value) ca thng hiu. Nh vy gi tr thng hiu l thu nhp m thng hiu c th mang v cho doanh nghip ch s hu thng hiu. Do , xc nh gi tr thng hiu, ngi nh gi cn xc nh 2 bc quan trng nh sau: Bc 1: Tch phn thu nhp do thng hiu mang li trong tng thu nhp ca doanh nghip (trong qu kh cng nh trong tng lai). Nh vy, v thc cht thng hiu c xem l mt ngun lc, l ti sn ca doanh nghip. Nhng ngun lc (hu hnh v v hnh), nhng ti sn (hu hnh v v hnh) ca doanh nghip cng gp phn to nn thu nhp chung cho Doanh nghip. K ton doanh nghip ch cung cp thu nhp ca doanh nghip nh mt tng th, t khi chia tch thu nhp ca doanh nghip theo cc ngun lc ca doanh nghip. Tuy nhin vn tch thu nhp theo tng loi ti sn ca doanh nghip th ch xut hin khi khi nim ti sn v hnh c nh hnh.

21

y l mt khu quan trng ca vn nh gi thng hiu. bc 1, ngi nh gi s xc nh phng php hay k thut nh gi tch thu nhp do thng hiu mang li t tng thu nhp ca doanh nghip. Bc 2: nh gi thng hiu nh nh gi mt ti sn (v hnh) khi bit dng thu nhp do thng hiu mang li. Trong gii hn ca lun vn, ngi vit cp n phng php/k thut tch thu nhp do thng hiu mang li t tng thu nhp ca doanh nghip bng phng php chit khu dng tin xc nh gi tr thng hiu m t chc Interbrand s dng. Interbrand l mt t chc c uy tn hng u v nh gi thng hiu. T chc ny nghin cu v s dng m hnh gi tr kinh t ca thng hiu, bao gm c yu t marketing v yu t ti chnh trong vic nh gi thng hiu. Phng php ny bao gm 5 bc c bn: Bc 1.1: Phn khc th trng (Market Segmentation): Th trng ca thng hiu c chia thnh nhiu nhm khch hng tng i ng nht vi nhau theo nhng tiu chun nh sn phm hay dch v, knh phn phi, mu tiu dng, s phc tp trong mua sm, bng sng ch, khu vc a l, khch hng hin ti v khch hng mi, V thng hiu c nh hng khc nhau cc phn khc, nn vic tnh ton phi c thc hin tng phn khc ring v tng gi tr ca cc phn khc s hp thnh tng gi tr ca thng hiu. Bc 1.2: Phn tch ti chnh (Financial Analysis) Xc nh v d bo doanh thu, cng nh li nhun kim c t ti sn v hnh c c nh thng hiu cho nhng phn khc c xc nh, bng cch ly tng doanh thu ca doanh nghip tr i chi ph sn xut, chi ph hot ng, thu v cc loi chi ph khc. Bc 1.3: Phn tch nhu cu (Demand Analysis): o lng s nh hng ca thng hiu n nhu cu ca khch hng ngay ti im mua hng, t ta xc nh c t l % ng gp ca thu nhp v hnh c c nh thng hiu, thng gi l ch s vai tr ca thng hiu (Role of Brand Index).

22

Ch s ny c tnh bng cch xc nh nhng xu hng nhu cu khc nhau v sn phm c gn thng hiu, sau xc nh mc m mi xu hng chu nh hng trc tip bi thng hiu. Ni cch khc, ch s ny i din cho phn trm (%) ti sn v hnh c to ra bi thng hiu hay thng hiu ng gp bao nhiu % trong li nhun kim c t ti sn v hnh. Thu nhp ca thng hiu bng ch s Vai tr ca xy dng thng hiu nhn vi thu nhp v hnh. y c xem l bc phc tp nht trong qu trnh nh gi thng hiu. Bc 1.4: Xc nh sc mnh thng hiu (Brand Power Score) v li sut chit khu Theo InterBrand th sc mnh ca thng hiu da vo 7 yu t cc thang im nh sau: Yu t im ti a Tnh dn u (brand leadership) 25 Tnh n nh (stability) 15 Th trng (Market) 10 a l (Geography) 25 Xu hng thng hiu (trend) 10 Hot ng h tr (brand support) 10 Bo h thng hiu (protection) 5 Tng cng (Sc mnh thng hiu) 100 im sc mnh thng hiu c tnh bng tng im ca 7 yu t trn. Tuy nhin, ty vo tng ngnh, lnh vc kinh doanh khc nhau m cc tiu ch ny s c s linh ng, khi cn thit mi tiu ch ny c th phn tch thnh nhng tiu ch thnh phn khc nhau. Ch s sc mnh thng hiu th hin n nh ca kh nng sinh li ca thng hiu, n nh ca chnh thng hiu. Chng ta cn phn tch nhng im mnh v im yu ca thng hiu nhm xc nh li sut khu. Li sut chit khu l li sut phn nh ri ro ca thu nhp k vng trong tng lai c c nh thng hiu. Cn c ch s sc mnh thng hiu ngnh (nhng thng hiu cnh tranh), Interbrand xy dng mi tng quan gia ch

23

s sc mnh thng hiu vi t l chit khu ng vi th trng trong ngnh ca thng hiu ang xt. y l bi ton th trng khng d thc hin nc ta. Trn c s mi tng quan ny, chng ta xc nh t l chit khu cho thu nhp thng hiu khi bit ch s sc mnh ca thng hiu ang xt. Phng php ny kh p dng hiu qu Vit Nam v th trng cn thiu cc cn c to ra cc c s cho vic ng dng phng php ny. Vic xc nh li sut chit khu da vo phng trnh ng thng vi trc tung th hin gi tr ny v trc honh th hin im sc mnh thng hiu. im sc mnh thng hiu cng cao th t l li sut chit khu cng nh. Bc 1.5: Xc nh gi tr thng hiu (Brand Value Calculation): Gi tr thng hiu chnh l gi tr hin ti (Net Present Value vit tt: NPV) ca cc dng tin do thng hiu to ra, trong t l chit khu c xc nh bi ch s sc mnh ca thng hiu. Gi tr hin ti khng ch rt ra thi im d on m cn thi im xa hn na c th phn nh kh nng to ra ngun thu nhp lin tc trong tng lai ca thng hiu. 1.3.2. Phng php nh gi doanh nghip (hu hnh): 1.3.2.1. Phng php da vo li nhun tng lai: Phng php nh gi doanh nghip da vo li nhun trong tng lai c rt nhiu phng php nh gi v tn gi khc nhau. Trong phm vi lun vn ny, ngi vit xin php c nhc n hai phng php chnh thng c p dng khi xc nh gi tr doanh nghip: Phng php chit khu dng tin mt Phng php t l gi trn li nhun Trong gii hn ca lun vn, ngi vit s trnh by phng php chit khu dng tin mt. Ring phng php t l gi trn li nhun c th hin trong phn ph lc tham kho.

24

Trong cc phng php nh gi, phng php chit khu dng tin c a chung nht nhng phc tp nht, i hi ngi nh gi phi tn nhiu cng sc nht. Khi xc nh gi tr doanh nghip theo phng php ny, ngi nh gi phi thc hin cc bc c bn sau: Bc 1: D on dng tin mt lun chuyn trong cc nm d tnh. Ngi nh gi phi phn tch cc gi thit lin quan ti dng tin mt, d on c thu nhp t cc hot ng kinh doanh, li nhun trc li vay, li nhun sau thu ca doanh nghip trong mt vi nm ti. Cc gi thit lin quan tc ng n dng tin mt bao gm: D tnh Doanh thu D tnh gi thnh sn xut tiu th sn phm D tnh tnh hnh cng n ca doanh nghip, chi ph vn lu ng, c bit l

i vi n vay Ngn hng, cn xem xt cc yu t quyt nh kh nng tr n, thanh ton cc khon vay nh li sut vay trong khi thi im hin nay li sut Ngn hng thay i v iu chnh theo hng tng li sut, thi hn tr n v iu kin thanh ton. Bng cn i k ton d tnh cc khon chi ph vn v nhng thay i v vn D kin cc d liu c bn tin hnh nh gi nh t l chit khu, gi tr cui Bc 2: D tnh t l hon vn (hay cn gi l t l chit khu) thch hp. Trong qu trnh nh gi doanh nghip, ngi nh gi tnh ton gi tr hin ti ca tng dng tin c d tnh thng qua chit khu tng dng tin mt. T l hon vn s dng khi chit khu dng tin mt trong tng lai thc cht phn nh gi tr ca ng tin theo thi im. C nhiu yu t tc ng ti t l chit khu ny, ngi ta thng phn chia thnh 3 nhm yu t chnh sau: lu ng c th xy ra. cng ca doanh nghip.

25

Ri ro c bit: l cc ri ro khi thc hin hot ng kinh doanh trong nc c doanh nghip c nh gi. Cc nh u t i hi t l hon vn cao cc nc c nhiu ri ro. Ngi ta chia ri ro c bit thnh 02 loi chnh, bao gm: Cc ri ro kinh t: Do tin t khng n nh, nn kinh t lm pht. Th trng lao ng cha pht trin, khng n nh C ch thu khng hp l, li sut, khan him vn, Cc ri ro chnh tr: H thng th ch ang hnh thnh, cha pht trin. Mi trng php l hay thay i, Ri ro cng ty: l cc ri ro c th xy ra i vi doanh nghip, bao gm: mc ri ro trong qun l v trong hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Mc ri ro, bin ng ca ngnh cng nghip v loi hnh kinh doanh m doanh nghip ang hot ng. T l hon vn ti thiu: l t l hon vn ti thiu bnh qun ca nn kinh t ti t nc c doanh nghip c nh gi. Khi xc nh t l ny, ngi ta tnh ton n t l li sut thc c tnh n yu t lm pht ca nc ny. Bc 3: phn tch s nm d tnh v xc nh gi tr cui cng. Gi tr cui cng l s cng ca gi tr hin ti ca tt c cc dng tin mt trong tng lai tnh ti thi im . a ra cc gi thit xc thc hn, ngi ta thng d tnh dng tin mt trong thi gian 3 - 10 nm ti. Vi gi nh l dng tin mt ca Doanh nghip cui k d on tip tc lun chuyn mi mi, hu nh khng c bin ng. y l phng php ph bin nht tnh gi tr cui cng ca doanh nghip. Theo phng php ny, gi tr cui cng ca doanh nghip c tnh ton theo cng thc:

26

Gc Trong : Gc : T n: n: r:

Tn r

Gi tr cui cng ca doanh nghip Dng tin mt ca nm th n S nm d tnh dng tin mt T l chit khu

Bc 4: Xc nh gi tr doanh nghip thng qua vic chit khu dng tin mt. l vic tnh ton gi tr hin ti thng qua lu lng tin mt lun chuyn d kin trong tng lai. Cng thc tnh chit khu dng tin mt nh sau:n 1 i 1

Gh Trong : Gh: Ti: u im:

Ti T Gc n (1 r ) i (1 r ) n

Gi tr hin ti Dng tin mt ca nm th i

Phng php nh gi doanh nghip da vo li nhun trong tng lai l phng php nh gi da trn c s nh gi kh nng iu hnh, d tnh kh nng hot ng v sinh li ca doanh nghip. V vy, phng php ny c mt s u im sau: c on c nhng thay i ca doanh nghip trong mi trng kinh doanh vn ng v phn nh tim nng hot ng v sinh li ca doanh nghip. Cng vic nh gi doanh nghip ch yu tp trung vo cc ni dung m nh u t quan tm, l tim nng thanh ton, thu hi vn ca doanh nghip. Thng qua phng php ny, ngi ta c th a vo s sch k ton cc c tnh v thay i trong mi trng kinh doanh ca doanh nghip. Nhc im:

27

Bn cnh nhng u im trn, phng php ny cng c im hn ch: i hi phi d tnh c cc gi thit v hot ng ca doanh nghip trong tng lai. Phng php ny c xem l phng php phc tp khi s dng nh gi doanh nghip. V vy, nh gi kt qu hot ng ca doanh nghip trong tng lai, ngi nh gi phi c trnh nghip v kinh doanh v qun l kinh doanh cao, c th a ra nhiu gi thit thch hp, lin quan ti hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong tng lai. Mc d vy, i vi cc nh u t, gi tr doanh nghip c xc nh bng phng php ny c nh gi l chun mc xc nh gi tr th trng tim nng ca doanh nghip m h quan tm. 1.3.2.2. Phng php nh gi da trn c s th trng: Phng php da trn c s th trng c 2 phng php nh c s dng hin nay: Phng php gi tr ti sn thc (Net Asset Value Method) Phng php chi ph thay th Phng php li nhun thng d

Trong gii hn ca lun vn, ngi vit s trnh by phng php gi tr ti sn thc. Phng php gi tr ti sn thc c p dng khi doanh nghip c xem l tm ngng hot ng hoc c kh nng thanh l ti sn. Gi tr ti sn khng th tch bit vi gi tr doanh nghip do c kh nng to ra li nhun. Gi tr ti sn th hin trn cc bng k, bng Cn i k ton (CKT) s khc bit so vi gi tr th trng. Do s liu trn CKT mang tnh lch s nn khi doanh nghip bn i, s liu lch s khng cn ph hp. Ch c gi tr th trng hp l ca cc ti sn mi l quan trng. Nh vy, mt s iu chnh bt buc s phi c thc hin. tin hnh cc iu chnh gi tr ti sn cn thit, ngi nh gi cn thc hin kim k thc t tt c cc ti sn ca doanh nghip. Ton b ti sn ca doanh nghip sau khi kim k v tnh c gi tr theo s sch, ngi nh gi cn c vo cht

28

lng cn li v gi tr hin hnh (gi tr th trng hp l) ca tng loi ti sn xc nh li gi tr ti sn thc cn. i vi cc TSC: xc nh nguyn gi, gi tr hao mn v gi tr cn li sau khi kim k nh gi li. Nhng TSC lc hu, ch thanh l hoc khng cn dng cn phi c bn i hoc thanh l v loi tr chng ra khi TSC hin c. Cc khon phi thu, hng tn kho (nu c) cng c nh gi li theo gi tr th trng hp l. Cc khon cng n khng c kh nng thu hi phi c loi tr. Sau khi kim k, nh gi v tnh c gi tr th trng hp l ca ton b ti sn, ngi nh gi phi xc nh xem TSL v TSC ca doanh nghip c u t, ti tr bng cc ngun vn no t xc nh TSL thun v TSC thun ca doanh nghip. TSL thun cn gi l vn lun chuyn c tnh bng cch ly gi tr TSL sau khi kim k, nh gi li tr i cc khon n ngn hn. TSC thun c tnh bng cch ly gi tr TSC sau khi kim k, nh gi li tr i cc khon n di hn. Tng gi tr ti sn thun ca doanh nghip (bao gm Vn lun chuyn v TSC thun) c coi l gi tr doanh nghip xc nh theo phng php gi tr ti sn thc v c vit di dng cng thc sau:

G= Gct + Glt HayTrong : G: Gct: Glt:

G= (Gck Nd) + (Glk Nn)Gi tr doanh nghip (hu hnh). Gi tr ti sn c nh thun. Gi tr ti sn lu ng thun (Vn lun chuyn).

Gck: Gi tr ti sn c nh sau kim k, nh gi li. Glk: Gi tr ti sn lu ng sau kim k, nh gi li. Nd: Nn: Cc khon n di hn. Cc khon n ngn hn.

29

Kt lun Chng 1 Phn tch tng th hot ng thu tm - hp nht doanh nghip (M&A) trn y gip cho chng ta c mt ci nhn tng qut v nghip v ti chnh ny, hot ng M&A gip cho cc doanh nghip cng cnh tranh mt cch hiu qu hn, lun thc v nng cao hot ng ca doanh nghip trong nn kinh t th trng hin nay. Khi nim v hot ng M&A thng c i chung vi nhau, tuy nhin trn thc t hnh thc thu tm c s dng ph bin hn do tnh cht hiu qu khi giao dch. iu quan trng cho mt giao dch M&A thnh cng chnh l c hai doanh nghip cng i n mt tha thun thng nht v gi tr ca thng v M&A, iu ny c xc nh thng qua qu trnh phn tch, tnh ton nhm xc nh gi tr doanh nghip mc tiu. Gi tr thng v M&A chnh l gi tr cui cng m hai bn cng tha thun i n thng nht vi nhau.

30

CHNG 2 THC TRNG HOT NG M&A TI VIT NAM2.1. HOT NG M&A TI VIT NAM : Mc d hot ng M&A trn th gii xut hin t kh lu, nhng ti Vit Nam, hot ng ny mi c hnh thnh t nm 2000. Theo s liu ca PriceWaterhouseCoopers (PWC), trong qu 1/2008, hot ng M&A Vit Nam din ra kh no nhit vi gi tr giao dch ln 302,3 triu USD, qua qu 2 con s l 44,1 triu USD. Nhn vo s liu thng k trn nu cho rng hot ng M&A gim l cha chnh xc. Bi gn y, cc thng v M&A khng thng bo rng ri trn cc phng tin thng tin i chng, nu c thng bo th gi tr giao dch cng khng c tit l. Theo s liu thng k ca Cc u t nc ngoi, tnh n cui nm 2007, c khong 113 v M&A vi tng tr gi ln ti 1.753 t USD, c 1.092 d n chuyn nhng vn vi tng gi tr 16,8 t USD. Nm 2006, s v giao dch M&A l 38 vi tng gi tr 299 triu USD. S liu nm 2005, c nc c 18 v M&A, tng gi tr 61 triu USD. Cc hot ng M&A ngy cng pht trin nhanh v s lng v quy m. Nhiu hot ng M&A thnh cng trong thi gian qua nh : + Qantas mua li 30% c phn ca Pacific Airlines tr gi 50 triu USD; + Indochina Capital Vietnam Holding mua 20% c phn ca Cng ty thi trang Vit Ninomaxx; + Tp on Goldman Sachs u t 30% c phn Cng ty c phn Diana; + Ngn hng TMCP xut nhp khu Vit Nam (Eximbank) bn 25% cho cc i tc nc ngoi trong c 15% t Sumitomo Mitsui tr gi 225 triu USD, ... Trong khi trn th gii, cng theo thng k ca PWC, nm 2006 c gn 30.000 v M&A, tng ng 77 v/ngy vi gi tr 10 t USD/ngy. Tng gi tr nhng v M&A trn th gii trong 6 thng u nm 2007 l 2.500 t USD, mc tng trng

31

bng n 53%. Di y l bng s liu tng quan v hot ng M&A ca 14 nc trong khu vc chu - Thi Bnh Dng trong nm 2006.

Bng 2.1: S liu M&A ti khu vc Chu Thi Bnh Dng nm 2006 Ngun: Hng Price Waterhouse Coopers (PWC) - trch ngun Asia Pacific Bulletin Qua bng s liu cho thy, tnh hnh hot ng M&A Vit Nam cha c PWC phn nh do chng ta cha c knh thng tin chnh thng cung cp s liu cho PWC, nhng thc t hot ng M&A c ti Vit Nam trong thi gian ny. Tuy nm 2006 l mt nm c xem l bng n hot ng M&A ti Vit Nam, nhng xt v gi tr, s lng cc thng v M&A th Vit Nam vn l ngi em t trong lnh vc ny.

32

2.2. C IM TH TRNG M&A TI VIT NAM THI GIAN QUA: - Xu hng hot ng M&A ti th trng Vit Nam din ra trong lnh vc ti chnh ngn hng, chng khon. Bn cnh l s xut hin ca nhiu cng ty hot ng vi t cch l t vn, mi gii hot ng M&A. Cng vi l trnh hi nhp v theo cam kt v m ca th trng ti chnh khi Vit Nam gia nhp WTO, nhng hot ng M&A din ra vi xu hng ph bin trong lnh vc ti chnh, c bit trong ngnh ngn hng, chng khon l mt iu tt yu. a s cc thng v M&A c gi tr cao u c yu t nc ngoi. Chim t trng ln u c s tham gia ca t nht mt bn l doanh nghip nc ngoi: trng hp doanh nghip nc ngoi mua li ton b c phn hoc c phiu chin lc ca doanh nghip trong nc nh: ANZ u t vo Ngn hng Sacombank v Cng ty chng khon SSI; HSBC mua c phn Techcombank; Dragon Capital mua c phn Vinamilk; REE Corp Ngc li cng c trng hp doanh nghip trong nc mua li doanh nghip nc ngoi nh Kinh mua kem Walls; Vinabico mua Kotobuki Vietnam; trng hp thu tm gia hai doanh nghip c vn u t nc ngoi nh Savills mua Chesterton Vietnam. Tuy nhin, cng c mt vi thng v M&A gia doanh nghip trong nc nh Ngn hng ACB mua Ngn hng i , Kinh mua Tribeco hay gch ng Tm mua s Thin Thanh. Hnh thc hot ng M&A ti Vit Nam mang tnh thn thin (friendly) nhiu hn. Cc v M&A th hin r s hp tc v mt gc no c th ni, vn mang hi hng ca hnh thc lin doanh gia nh u t trong nc v u t nc ngoi trc y. c th th trng hot ng M&A Vit Nam mang m cht mua li hn. Hin nay, doanh nghip trong nc vn cha c nhiu thng tin, hiu bit v cc iu kin, th tc giao dch hot ng M&A. Kt qu ca qu trnh hot ng M&A thi

33

gian qua ch yu l do s tm hiu, m phn ca cc i tc n l vi nhau, cn nh u t bn ngoi vn ng ngoi cuc chi, cha tm c knh vn vo hnh thc kinh doanh mi ny. Bn cnh , ti Vit Nam vn cn mt s vng mc nh gii hn s hu ca nh u t nc ngoi cha c r rng, quyn mua c phn pht hnh thm, hnh thc thanh ton, ... nht l loi tin mua c phn. Lut Doanh nghip quy nh ng tin mua c phn bng VND, ngoi t hay vng, nhng cc quy nh sau th yu cu l VND. Cch thc v tc nghip hot ng M&A cn s khai. Cc giao dch hot ng M&A ch yu l thu tm hay c gi ph bin trn cc phng tin thng tin i chng l mua bn doanh nghip (ton b hoc mt phn). Hu nh cha c trng hp hp nht, hnh thc ny cng khng ph bin trn th gii. Hn na, trnh qun l ca Vit Nam cha th p ng c mc hp tc cao m cc v hp nht i hi. Ngoi ra, trong mt s lnh vc ti chnh Ngn hng, doanh nghip nc ngoi cng khng c cch la chn no khc do nhng hn ch mua c phn khng qu 30% (ngn hng); 49% (doanh nghip nim yt trn sn chng khon); nh trng hp ANZ SSI v Sacombank; Standard Chatered Bank Ngn hng ACB, Cch xy dng th trng M&A cng th hin nhiu bt cp. Ti Vit Nam hnh thnh mt s trang web (muabancongty.com ca Cng ty TigerInvest v muabandoanhnghiep.com ca IDJ) v c xem l sn giao dch ca th trng M&A ni gp g ca cc doanh nghip cn tm n vi nhau. Tuy nhin, thc t hot ng M&A trn th gii khng din ra di hnh thc nh vy, chng c thc hin qua nhng nghip v mang tnh chuyn nghip cao v ni dung thng tho thng v M&A mang tnh tuyt mt cho n pht cui cng bi chng c th nh hng n hot ng kinh doanh v gi tr c phiu ca cc doanh nghip, thm ch hy hoi ngay c nhng d nh ang c tin hnh. Do , nhng trao i th hin trn cc trang web nh cch mt s doanh nghip Vit Nam ang lm ch ph hp tm kim c hi mua bn cc c s sn xut, ca hng, thng hiu rt khim tn. V vy, trong giai

34

on ny, cc doanh nghip t vn chuyn nghip trong lnh vc ny ng vai tr quan trng, h va mi gii va lm t vn cho cc bn trong cc thng v M&A. Cc th ch ti chnh Ngn hng ca M nh Citigroup, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Merill Lynch, JPMorgan Chase u l nhng cng ty t vn hng u v hot ng M&A trn phm vi ton th gii. Mun pht trin th trng M&A Vit Nam, cc c quan qun l nh nc v doanh nghip cn phi nhm vo vic tng cng nng lc v m rng hot ng ca cc cng ty t vn ti chnh v u t trong nc cng nh nc ngoi ang hot ng ti th trng Vit Nam. Nh c cp trong chng 1, nh gi gi tr doanh nghip l bc v cng quan trng trc khi xc nh c tin hnh giao dch M&A hay khng. Ty theo mc ch v quan im ca cc bn khi tham gia, cc bn s c nhng phng php nh gi gi tr doanh nghip mc tiu v gi tr ca mi phng php khng nht thit phi c kt qu ging nhau. Di y, l kt qu thc t ca mt s phng php nh gi gi tr doanh nghip nh c cp trong chng 1. 2.3. MT S MINH HA V NH GI DOANH NGHIP 2.3.1. Phng php da vo li nhun tng lai: Phng php chit khu dng tin: minh ha cho phng php ny, chng ta s ly v d s liu v CTCP Gemadept. Gemadept c thnh lp 1990, vi vn iu l hin nay khong 475 t ng. Nm 2000, nh du ct mc quan trng khi c phiu Gemadept chnh thc c nim yt ti sn giao dch chng khon thnh ph H Ch Minh HOSE, vi m chng khon: GMD. Hot ng chnh ca Cng ty: Khai thc cng v logistics: khai thc cng ti TP.HCM, Bnh Dng, Vng Tu v Hi Phng. Lin doanh vi cc hng Schenker, MBN, LCL v Logistics.

35

Vn ti hng ha: vn ti container chuyn tuyn, vn ti hng siu trng, siu trng, vn ti a phng thc. Qun l tu: mua bn, cho thu, khai thc, qun l tu, qun l thuyn vin. i l hng hi: lin doanh vi cc hng OOCL, Hyundai, Sinokor, Inchcape, i l cho MISC v hp tc vi hn 40 hng giao nhn trn th gii. Bt ng sn: xy dng v cho thu cao c vn phng ti TP.HCM, H Ni, Nng, Quy Nhn. u t ti chnh: u t ti chnh vo cc Doanh nghip Potraco, Ngn hng Hng hi, Vnh Ho, Navibank, thng cng Vng Tu, Gemadept ang pht trin thnh mt tp on a ngnh ngh. Vi quy m gm 24 cng ty con v cc cng ty lin kt, tr s chnh ti thnh ph H Ch Minh, mng li tri rng ti cc cng chnh, thnh ph ln ca Vit Nam v mt s quc gia ln cn. Gi s Gemadept cn nh gi tin hnh c thu tm hoc hp nht, chng ta s tin hnh nh gi gi tr ca Gemadept. Trn y l bng KQHKD ca Gemadept trong nm 2007, vi vic d tnh kt qu hot ng kinh doanh ca Gemadept trong 7 nm ti: t nm 2008 n 2014, ta c bng kt qu nh sau:

36

37

2.3.2. Phng php nh gi da trn c s th trng: Phng php c s dng l phng php gi tr ti sn thc (Net Asset Value Method). V d minh ha cho vic tnh ton phng php ny vn l Cng ty Gemadept. Gi s trong trng hp Gemadept tm ngng hot ng, cn tin hnh kim k, nh gi li ti sn ca Cng ty.BO CO KT QU HOT NG KINH DOANH GEMADEPT CORP Gck: Gi tr TSC sau kim k, nh gi li I.TSC hu hnh = 1+2+..+n s lng TSC hu hnh n 1 TSCHH th 1 Nguyn gi Gi tr hao mn ly k .. GT TSC thu ti chnh Nguyn gi Gi tr hao mn ly k TSC v hnh Nguyn gi Gi tr hao mn ly k

967,645,674,970

967,645,674,970 1,304,869,143,128 337,223,468,158

II. TSC thu ti chnh

19,178,069,091 23,890,768,666 4,712,699,575 10,117,509,911 10,262,125,910 144,615,999 181,729,233,021 1,178,670,486,993 440,265,204,826 31,753,440,302 400,814,193,762 7,198,920,468 498,650,294 738,405,282,167

III. TSC V hnh IV. Chi ph XDCB d dang

Gck= I + II+III+IV Nd: Cc khon n di hn = 1+2+3+4+5 1 Phi tr di hn ngi bn 2 Phi tr di hn ni b 3 Phi tr di hn khc 4 Vay v n di hn 5 Thu thu nhp hon li phi tr 6 D phng tr cp mt vic lm 7 D phng phi tr di hn GTTSC Thun Gct=Gck-Nd Glk: GTTS lu ng sau khi kim k nh gi li 1 Tin v cc khon tng ng tin Tin Cc khon tng ng tin

275,754,725,315 275,754,725,315 -

38

2 Cc khon phi thu Phi thu ca khch hng Tr trc cho ngi bn Phi thu ni b Phi thu theo tin k hoch HXD Cc khon phi thu khc D phng gim gi cc khon phi thu 3 Hng tn kho (HTK) Hng tn kho D phng gim gi HTK 4 Ti sn ngn hn khc Chi ph tr trc ngn hn Thu GTGT c khu tr Thu v cc khon khc phi thu nh nc Ti sn ngn hn khc Glk = 1+2+3+4 Nn: cc khon n ngn hn bao gm 1 Vay n ngn hn 2 Phi tr cho ngi bn 3 Ngi mua tr tin trc 4 Thu v cc khon phi np cho nh nc 5 Phi tr cng nhn vin 6 Chi ph phi tr 7 Phi tr ni b 8 Phi tr theo tin k hoch HXD 9 Cc khon phi tr, phi np khc 10 D phng phi tr ngn hn GTTSL Thun Glt = Glk - Nn G =Gct+ Glt

652,209,710,673 228,401,134,007 121,652,866,861 303,512,792,375 (1,357,082,570) 9,379,736,317 9,379,736,317 118,131,800,767 5,779,168,215 14,529,903,228 2,047,556,503 95,775,172,821 1,055,475,973,072 532,547,438,497 64,953,475,960 224,177,999,492 27,082,118,441 39,444,922,130 14,458,291,071 40,858,492,091 117,444,448,774 4,127,690,538 522,928,534,575 1,261,333,816,742

Bng 2.4: GTDN (hu hnh) ca GMD theo phng php gi tr ti sn thc 2.4. NHNG BT CP TRONG VIC NH GI TI VIT NAM 2.4.1. i vi ti sn hu hnh: Nh cp chng 1, hin nay ti Vit Nam c hai phng php chnh c s dng khi tin hnh nh gi gi tr ti sn hu hnh. Tuy nhin, vic s dng hai phng php ny u th hin nhng bt cp ring trong qu trnh s dng cho mc ch nh gi.

39

2.4.1.1. Phng php nh gi phn tch chit khu dng tin (Discounted Cash Flow Analysis Valuation Method): Phng php ny gm hai bin chnh l dng tin tng lai v t sut sinh li mong mun. Thc t, phng php ny l c s dng nhiu nht. V l thuyt, phng php ny c th c p dng d dng khi hai bin ny c th d on c vi tin cy nht nh. Theo s liu ca PricewaterhouseCoopers, c khong 90% nh u t s dng phng php phn tch chit khu dng tin. V thc tin khi p dng, phng php ny kh phc tp v n i hi kh nng phn tch, d on tt tnh hnh hot ng kinh doanh trong tng lai, xc nh t l chit khu ca doanh nghip. Thng tin l mt trong nhng yu t quan trng i vi phng php ny. iu ny i hi ngi nh gi phi c tm quan st tt, nhn nh nhng ri ro, d bo c xu hng v m (lm pht, li sut, ch tiu kinh t) v vi m (cc yu t tc ng c kh nng lm thay i dng tin ca doanh nghip), cng nh d bo c tm nng hot ng ca doanh nghip. Vi nhng yu t ny th trnh k nng ca cc chuyn vin nh gi ti Vit Nam cn hn ch, cha c kh nng nm bt v bao qut ht tm nhn ca doanh nghip. Bn cnh , i vi doanh nghip d kin b ph sn, phng php ny khng xem doanh nghip l s u t lun tip din v to ra dng tin dng cho nh u t. Ngay c i vi cc doanh nghip ang thua l nhng cn c th tn ti c cng rt kh khn khi p dng v dng tin s phi c d bo cho n khi t c dng tin dng bi vic chit khu v hin ti mt dng tin m s cho ra kt qu gi tr doanh nghip m. 2.4.1.2. Phng php gi tr ti sn thc (Net Asset Value Method): Phng php ny khi s dng hin nay gp kh khn khi thiu thng tin th trng xc nh gi tr cn li, gi tr th trng ca ti sn hu hnh. Hin nay, vic xc nh nh t l hao mn ca ti sn xc nh gi tr cn li l mt vn khng d cht no khi ti Vit Nam cn thiu nhng thng tin, c s m bo chnh xc

40

vic xc nh gi tr hao mn ca ti sn, c bit l nhng ti sn ln c gi tr nh nh xng, my mc trang thit b, Thc t vic xc nh gi tr ti sn ny i hi ngi nh gi phi hiu bit tht su sc nguyn l v gi tr s dng ca ti sn c th khi xc nh gi tr ti sn vo thi im nh gi, xc nh gi tr qua s dng, gi tr cn li ca ti sn thc t c th s dng c bao lu to ra hiu qu lm vic trong tng lai. Khi xc nh gi tr ti sn hu hnh, gc gi tr xc nh chnh l gi tr th hin trn bng cn i k ton. Tuy nhin, gi tr ny c xy dng da trn chi ph lch s, khi doanh nghip bn i th gi tr lch s s khng cn ph hp, ch c gi tr th trng hp l mi l quan trng. Do vy, mt s iu chnh theo gi th trng bt buc s phi c thc hin. Bt cp xy ra khi vic xc nh gi tr th trng ti thi im nh gi vn thin v gi tr s sch nhiu hn do khng d on c gi tr tng lai ca ti sn hu hnh mang li cho doanh nghip. nh gi doanh nghip bng phng php ny thng mt nhiu thi gian v chi ph. xc nh gi th trng ca cc loi ti sn hu hnh khc ca doanh nghip, cn phi c s tham gia nhiu chuyn gia chuyn nh gi cho nhiu loi ti sn khc nhau. Do , doanh nghip mt nhiu thi gian tm kim cc chuyn gia v chi ph cho vic nh gi cc ti sn ca doanh nghip. Phng php ny cng khng a ra hng dn c th cho vic nh gi cc ti sn v hnh nh danh ting, uy tn trn th trng, nhn hiu hng ha, s hu tr tu do vic xc nh gi tr ca ti sn v hnh s ph thuc rt nhiu vo ch quan ca ngi nh gi dn n vic gi tr ca chng c th c nh gi qu cao hoc qu thp so vi gi tr thc. V gi tr hu hnh ch l gi th trng ca tng ti sn thc ca doanh nghip ti thi im nh gi nn tim nng tng trng trong tng lai ca doanh nghip khng c tnh n trong phng php ny. Gi tr doanh nghip theo phng php ny khng phi l gi tr tng lai m doanh nghip s to ra. Nu p dng phng

41

php ny nh gi doanh nghip c tim nng tng trng trong tng lai, gi tr ca doanh nghip c th c nh gi thp v kh nng tng trng cao trong tng lai ca doanh nghip khng c tnh n. Phng php nh gi gi tr ti sn thc c th p dng cho doanh nghip c vn ang trong giai on thua l c dng tin tng lai m v i vi cc doanh nghip ny vic d on dng tin tng lai s rt kh khn v doanh nghip c kh nng b ph sn. 2.4.2. i vi ti sn v hnh: Trc y, ti sn hu hnh c xem l phn chnh trong gi tr doanh nghip. Vic thm nh kh nng sinh li v hiu qu kinh doanh ca cc doanh nghip vn da vo nhng ch s nh sut sinh li ca vn u t, ti sn v ca vn ch s hu; tt c u khng xt n cc ti sn v hnh. Tuy nhin, cng ging nh cc ti sn hu hnh, ti sn v hnh c c im: + gn lin vi ch th nht nh; + mang li li ch cho ch th . Ngoi nhng c im nu trn, ti sn v hnh cn c c im ni bt, m chnh nh c im ny ngi ta d dng nhn ra chng, l khng c hnh thi vt cht c th. Ti Vit Nam, nu cn c vo Quyt nh s 149/2001/Q-BTC ngy 31/12/2001 ca B Ti Chnh, chun mc s 04 v ti sn c nh v hnh, th ti sn v hnh: l ti sn khng c hnh thi vt cht nhng xc nh c gi tr v do doanh nghip nm gi, s dng trong sn xut, kinh doanh, cung cp dch v hoc cho cc i tng khc thu ph hp vi tiu chun ghi nhn TSC v hnh. Theo tiu chun ny th ti sn v hnh bao gm: Quyn s dng t

42

-

Nhn hiu hng ha Quyn pht hnh, bn quyn, bng sng ch Phn mm my tnh Giy php v giy php nhng quyn Cng thc v cch thc pha ch, kiu mu, thit k v vt mu

V trong tiu chun ny th vic xc nh gi tr ti sn v hnh ca doanh nghip chnh l xc nh gi tr cn li sau khi tr i khu hao ly k ca ti sn . Tuy nhin, vn kh khn y chnh l vic xc nh gi tr ti sn v hnh ca doanh nghip ti thi im nh gi. V theo tiu chun ny, cc yu t cn xem xt khi xc nh thi gian hu ch ca ti sn v hnh lm cn c tnh khu hao bao gm: a. Kh nng s dng d tnh ca ti sn; b.Vng i ca sn phm v cc thng tin chung v cc c tnh lin quan n thi gian s dng hu ch ca cc loi ti sn ging nhau c s dng trong iu kin tng t; c. S lc hu v k thut, cng ngh; d.Tnh n nh ca ngnh s dng ti sn v s thay i v nhu cu th trng i vi cc sn phm hoc vic cung cp dch v m ti sn em li; e. Hot ng d tnh ca cc i th cnh tranh hin ti hoc tim nng; f. Mc chi ph cn thit duy tr, bo dng; g. Thi gian kim sot ti sn, nhng hn ch v mt php l v nhng hn ch khc trong qu trnh s dng ti sn; h.S ph thuc thi gian s dng hu ch ca TSC v hnh vi cc ti sn khc trong doanh nghip. Kh khn u tin ch doanh nghip cha xc nh v xy dng y hng mc ti sn v hnh ca doanh nghip. Mt s doanh nghip nhiu khi khng bit chnh xc ti sn v hnh ca doanh nghip mnh bao gm nhng g xy dng, vun

43

p, khai thc n khi tin hnh nh gi cho mc ch thu tm - hp nht th khng bit thng k v tnh ton gi tr ti sn v hnh. Tt c nhng yu t trn thc t s gp kh khn khi em ra cn nhc v xem xt, xc nh gi tr ti sn v hnh. Nguyn nhn mt phn l do trnh x l thng tin v k nng ngh nghip ca ngi nh gi khi phn tch chnh xc cc yu t trn. Bn cnh , phi tha nhn rng thng tin th trng ti Vit Nam cha c cng khai, minh bch mt cch r rng nn vic nm bt cc yu t ny s gp nhiu kh khn v tr ngi. Cc s liu kinh t v m v vi m (doanh nghip) lm u vo cho mi phng php, k thut nh gi cha c thng k, cung cp y theo tng thi k. Mc d B ti chnh c thng t 146/2007/TT-BTC ban hnh 06/12/2007 v vic hng dn xc nh gi tr ti sn v hnh i vi cc doanh nghip nh nc khi chuyn sang CTCP. Theo thng t ny th c hai phng php nh gi gi tr ti sn v hnh: Phng php ti sn Phng php chit khu dng tin

Tuy nhin, cc doanh nghip cm thy khng hp l v rt kh p dng. Mt phn, thng t ny a ra v ch p dng i vi cc doanh nghip nh nc nh gi khi chuyn sang loi hnh CTCP, trong khi hot ng M&A khng ch gii hn loi hnh doanh nghip ny, m ang trong qu trnh cnh tranh, cn tin hnh nh gi thu tm hoc hp nht gip doanh nghip vng mnh hn v nng cao hiu qu cnh tranh. Thng t ny a ra vic xc nh Gi tr li th kinh doanh gm gi tr li th v tr a l + gi tr thng hiu. Tuy nhin, vic xc nh cc gi tr trong thng t ny thin v gi tr s sch nhiu hn v cc tiu ch xc nh khi p dng thc t cng rt kh p dng. Phng php nh gi trn gi tr ti sn khng phn nh

44

c kh nng sinh li ca doanh nghip. Cn phng php chit khu dng tin phc tp v cn y thng tin (thng ch c c nhng nn kinh t pht trin). Gi tr thng hiu l mt phn rt quan trng trong gi tr ti sn v hnh ca doanh nghip, gp phn nng cao gi tr ca doanh nghip. Hin nay trn th gii, c kh nhiu phng php nh gi thng hiu. Tuy nhin, vic xc nh gi tr thng hiu cha c doanh nghip quan tm do mt phn vic s dng cc phng php nh gi thng hiu khi p dng ti Vit Nam thng gp kh khn. C nhiu nguyn nhn, nhng trong phi k n h thng s sch k ton ca Doanh nghip cha c minh bch. Khi tin hnh nh gi thng hiu th doanh nghip phi thc hin cc nghin cu v nh gi v th trng mt cch bi bn v nghim tc, c bit trong trng hp doanh nghip mun kinh doanh theo hnh thc nhng quyn thng hiu cho cc i tc. Phng php nh gi thng hiu ca t chc Interbrand s dng l phng php s dng ph bin trn th gii. Tuy nhin, nu p dng ti Vit Nam khi nh gi cc thng hiu Vit th khng d dng cht no. Nu t thng hiu ang xem xt vo khung 7 tiu ch (nh cp trong chng 1) ta s xc nh ch s sc mnh ca thng hiu ang xem xt. Cn c ch s sc mnh thng hiu ngnh (nhng thng hiu cnh tranh), Interbrand xy dng mi tng quan gia ch s sc mnh thng hiu vi t l chit khu ng vi th trng ngnh ca thng hiu ang xt. y thc s l vn kh khi p dng ti th trng Vit Nam v cc ch tiu v ngnh cha c xy dng hoc nu c ch l s si v cha th hin chnh xc cao. Trn c s mi tng quan ny, s xc nh t l chit khu thu nhp thng hiu khi bit ch s sc mnh ca thng hiu. Phng php ny s kh p dng hiu qu Vit Nam v cn thiu cn c to ra cc c s cho vic ng dng phng php. Bn cnh , ti Vit Nam, phng php xc nh gi tr li th ca doanh nghip v tnh xem l gi tr thng hiu ca doanh nghip, trn thc t khng c

45

xem l c chnh xc cao. V gi tr thng hiu hp l phi l gi tr c tnh ton v nh gi bi mt t chc c lp v c uy tn, nhng cc doanh nghip ti Vit Nam cha ch trng n vic nh gi gi tr thng hiu cho doanh nghip ca mnh, iu ny v tnh s lm gim i ng k tng gi tr ca doanh nghip. 2.5. C S PHP L CHO HOT NG M&A TI VIT NAM Hin nay, ti Vit Nam, cc phng tin thng tin i chng v mt s vn bn php lut Vit Nam s dng thut ng sp nhp v mua li ch khi nim hot ng M&A. Tuy nhin, khi nim v hot ng M&A a dng hn nhiu so vi khi nim sp nhp v mua li. Thut ng sp nhp v mua li c hiu ph bin hin nay Vit Nam khng nhng khng chuyn ti ht khi nim hot ng M&A m cn cha th hin y cc hnh thc hot ng ny. Trong trng hp thu tm mang tnh th ch i th cnh tranh (hostile takeover) thng qua phng thc li ko c ng bt mn r rng khng phi l trng hp mua li, cn sp nhp thc t ch l mt b phn trong khi nim thu tm doanh nghip. Sp nhp ch s thu tm ton phn v doanh nghip mc tiu chm dt s tn ti; trong khi thu tm cn c s dng ch tm vic nm gi mt s lng c phn di 100% nhng chi phi doanh nghip mc tiu. Hn na, thut ng sp nhp v mua li cng khng tnh n hnh thc hp nht, tuy khng ph bin nhng khng th xem l mt trng hp c bit ca sp nhp. Do , thut ng hp nht - thu tm c gii thiu bao qut tt c cc hnh thc ca hot ng M&A t kha cnh qun tr doanh nghip. Do vy, di gc ca lun vn, ngi vit s s dng thut ng hp nht thu tm ch hot ng M&A. Tuy nhin, chng ta s cng tm hiu cc quy nh lin quan n hot ng M&A v qun l nh nc i vi hot ng M&A c th hin trong cc lut hin hnh nh sau:

46

2.5.1. Lut Doanh nghip nm 2005: Lut Doanh nghip 2005 c Quc hi thng qua 29/11/2005, bt u c hiu lc t ngy 01/7/2006. Trong , t iu 150 n iu 153 ca lut ny quy nh v phn loi khi nim v th tc h s ng k chia, tch, hp nht, hp nht doanh nghip. Theo iu 152 Hp nht Doanh nghip: hai hoc mt s cng ty cng loi (sau y gi l cng ty b hp nht) c th hp nht thnh mt cng ty mi (sau y gi l cng ty hp nht) bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty hp nht, ng thi chm dt tn ti ca cc cng ty b hp nht. Theo iu 153 Sp nhp doanh nghip: mt hoc mt s cng ty cng loi (sau y gi l cng ty b hp nht) c th sp nhp vo mt cng ty khc (sau y gi l cng ty nhn sp nhp) bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty nhn hp nht, ng thi chm dt s tn ti ca cng ty b sp nhp. Trong c mt im mi so vi lut Doanh nghip nm 1999: t l biu quyt trong cuc hp i hi ng c ng thng qua quyt nh u t hoc bn ti sn c gi tr 50% tng gi tr ti sn ca Cng ty l 75% (trc y: 65%). Quyn li ca c ng thiu s c bo v hn. 2.5.2. Lut u t nm 2005: Lut u t nm 2005 c Quc hi thng qua 29/11/2005, bt u c hiu lc t ngy 01/7/2006. Trong , iu 21 v 25 trong lut ny cng b sung hai hnh thc u t mi, l sp nhp v mua li doanh nghip, mua c phn hoc gp vn tham gia qun l hot ng u t. 2.5.3. Lut Cnh tranh nm 2004: Lut Cnh tranh nm 2004 c Quc hi thng qua 03/12/2004, bt u c hiu lc t ngy 01/7/2005.

47

V khi nim: trong iu 17, lut tch hai trng hp trong thu tm Cng ty thnh sp nhp (chuyn ton b ngha v ti sn v chm dt s tn ti c lp ca Cng ty b sp nhp) v mua li doanh nghip (thu tm ton b hoc ton b mt phn Cng ty mc tiu kim sot Cng ty ). V hn ch i vi hot ng M&A: trong iu 18 lut quy nh cm hp nht hai Cng ty c th phn kt hp trn 50% (hp nht ngang), tr trng hp c min tr theo iu 19: (i) (ii) Bn b mua li ang c nguy c ph sn, gii th Sp nhp c tc dng m rng xut khu, tin b khoa hc cng ngh.

V th tc: trong iu 20 lut quy nh cc doanh nghip c th phn kt hp t 30 50%, trc khi tin hnh hot ng M&A phi gi thng bo n c quan qun l cnh tranh. Thc t, khi p dng hot ng M&A ti Vit Nam, cc doanh nghip gp mt s kh khn, ro cn do nhiu nguyn nhn ch quan v khch quan khc nhau. Di y l nhng ro cn khi tin hnh nghip v ny ti th trng Vit Nam. 2.6. NHNG RO CN & THCH THC KHI THC HIN M&A TI VIT NAM: 2.6.1. Khung php l thc hin: Thch thc n t h thng lut. Hot ng M&A vn cn ang c quy nh ri rc cc lut, vn bn php lut khc nhau, nhng quy nh mt cch chung chung, cha c h thng chi tit. iu ny khng nhng lm cho cc bn tham gia hot ng M&A gp kh khn trong vic thc hin m cn lm cho cc c quan qun l kh kim sot cc hot ng M&A. Hin nay, lut doanh nghip l vn bn php l duy nht iu chnh c loi hnh cng ty trong nc v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam khi thc hin hot ng M&A.

48

Nhng thc t, cc quy trnh thc hin hot ng M&A li h khong trng khi cc quy nh hin nay trong lut doanh nghip ch mang tnh s lc v cha c c nhng quy trnh c th thc hin tin trnh ny. y l mt trong nhng nguyn nhn khin t l thnh cng trong hot ng M&A ca cc doanh nghip khng cao. Nhiu doanh nghip la chn nhng ng i khc nhau, nh tr thnh i tc chin lc, mt hnh thc thu tm theo chiu cho thay v chnh thc bt tay vo quy trnh thc hin hot ng M&A. Trong khi , cc doanh nghip t vn cng tha nhn rng, hot ng M&A cn rt mi khng ch vi cc doanh nghip, m cn kh xa l vi cc nh t vn, cc nh hoch nh chnh sch ca Vit Nam. Lut u t (c hiu lc t ngy 01/7/2006) c trc khi Vit Nam gia nhp WTO (11/01/2007) nn vn cn s khc bit gia lut v cam kt, nh phn nh vic mua c phn l u t trc tip hay gin tip. Hin vn cha c hng dn no v vic mua li mt cng ty b thua l hoc doanh nghip trong nc khi mua c phn ca Cng ty nc ngoi phi cn cc th tc, iu kin nh th no do quy nh v vic u t ra nc ngoi cha c th. Lut u t quy nh hnh thc hot ng M&A, nhng cha c hng dn c th. Quyt nh 36/2003/Q-TTg ca Th tng Chnh ph ban hnh ngy 11/3/2003 trc y quy nh t l s hu ca nh u t nc ngoi l 30%, trong khi Ngh nh 139/2007/N-CP ca Chnh ph ban hnh ngy 05/9/2007 hng dn lut doanh nghip khng hn ch vic mua (iu 10), th lut Chng khon nm 2006 li gii hn 49%. Ti Vit Nam, hin vn cha c c ch kim sot hot ng M&A ph hp vi thc tin pht trin. Vic kim sot cc hnh thc hot ng M&A mi dng mc gim st thng qua lut Cnh tranh v lut Chng khon v cng mi dng vn giao dch ni b, giao dch ca c ng ln. Lut cnh tranh s dng ngng th phn lm c s phn loi nhm tp trung kinh t v lm tiu ch xc nh kh nng gy hi ca cc trng hp tp trung kinh t. Tuy nhin, kha cnh qun l cnh

49

tranh, hin cha c mt quy nh no v ngng th phn buc cc cng ty, doanh nghip khi tin hnh hot ng M&A phi thng bo cho cc Qun l cnh tranh. Sau khi ra i, lut Cnh tranh quy nh r, cc doanh nghip khi thc hin cc hot ng M&A m th phn kt hp trn th trng lin quan chim t 30 50% c ngha v phi thng bo vi c quan cnh tranh, nhng doanh nghip cha h quan tm n vic ny, c th doanh nghip cha xc nh c ngng th phn kt hp ca mnh cha n 30% hoc h cha quan tm n lut Cnh tranh v khng ngh rng lut ny s iu chnh cc hnh vi . 2.6.2. Thch thc n t bn mua, bn bn v bn trung gian: Thc t c nhiu cng ty mun mua v cng c khng t cng ty mun bn nhng phn nhiu trong s h khng c nhng hiu bit c bn v nghip v trong hot ng M&A, cng nh khng bit c sau hot ng M&A s nh th no. H khng th t mnh tm kim i tc ph hp. Hn th na, cc doanh nghip c tm l khng chu ci m, bn bn thng e ngi cung cp thng tin. iu ny mt phn cng do s pht trin ca cc cu ni, chp mi cho bn mua v bn bn li vi nhau cha mnh v c s lng ln cht lng. Bn cnh , thng tin cung cp cho cc nh u t cha tht s chnh xc v r rng cng hn ch phn no n vic xy dng v tin hnh hot ng M&A ca cc doanh nghip. Do trong qu trnh thm nh gi tr v h s php l ca doanh nghip nhng thng tin cung cp ca i tc cha c minh bch r rng nn s dn n vic la nhau v mt gi tr, v vy ri ro php l c th xy ra. Thch thc n t bn trung gian. Hin nay c kh nhiu cc cng ty chng khon, t vn ti chnh, kim ton tham gia vo lm trung gian, mi gii cho cc bn trong hot ng M&A. Tuy nhin do c nhng hn ch v h thng lut, nhn s, tnh chuyn nghip, c s d liu, thng tin, ... nn cc n v ny cha th tr thnh trung gian thit lp mt th trng cc bn mua - bn gp nhau.

50

Mc d hot ng M&A l xu hng tt yu trong qu trnh pht trin nhng nu khng gii quyt cc thch thc trn th chng s b hn ch, thm ch l ko li s pht trin ca hot ng ny trong ngn hn. 2.6.3. Ngun nhn lc trong lnh vc hot ng M&A: Ngun nhn lc ca th trng M&A cn thiu, ngoi ra cc cng ty thc hin hot ng ny phi chu s cnh tranh vi rt nhiu cc cng ty hot ng trong lnh vc ti chnh, ngn hng, chng khon, nn cht lng nhn s trong ngnh ny, nht l nhn s cht lng cao cn yu, thiu v cha p ng c nhu cu th trng. y cng l h qu tt yu do hot ng M&A cn kh non tr ti Vit Nam nn vic o to nhn s trong ngnh ny cn kh mi, phn ln l t ngun nhn lc trong cc lnh vc ngn hng, chng khon chuyn qua. 2.6.4. Vn ha khng tng thch: Thch thc ln nht c th cn tr tham vng tham gia vo hot ng M&A ca cc doanh nghip trn th gii l cc yu t xung t hoc khng tng thch v vn ha gia cc vng lnh th v c bit l s thay i bt ng ca chnh sch iu hnh kinh t v m cc nc. Khi hai doanh nghip hai mi trng, vng lnh th, quc gia c nhng nt vn ha, thi quen x s v giao tip khc nhau v cng sng di mt mi nh, phi ni cng mt ngn ng, hng ti cng mt gi tr l iu rt phc tp v cn thi gian ha hp. S ha hp vn ha gn y tr thnh yu t ngun nhn lc phc tp v quan trng trong hot ng M&A. Vic trnh xung t v vn ha l mt trong nhng quan tm hng u ca cc nh lnh o doanh nghip. Do , trc khi tin hnh hot ng M&A, vic nghin cu k v vn ha ca doanh nghip trc khi c k hoch thu tm hay hp nht l mt iu v cng quan trng m cn thit nu khng hiu qu s khng t kt qu nh mong i.

51

Kt lun chng 2 Hot ng M&A tuy xut hin trn th gii gn 120 nm qua, nhng ti Vit Nam ch c hnh thnh trong nm 2000, bt u pht trin t giai on 2005 - 2006. L n em trong nghip v ti chnh ny v thi gian hi nhp nhng Vit Nam c d bo s pht trin mnh lnh vc ny trong thi gian. Tuy nhin, hot ng M&A ti Vit Nam hin nay vn cha pht trin nh ng vi tim nng vn c ca n do nhng h tr cn thit v h thng vn bn php l cho nghip v ny cn hn ch, thng tin gia cc bn khi tham gia hot ng M&A cha c cng khai, minh bch nn cc bn khi tm n vi nhau m phn thng lng vn cn tm l e ngi. Bn cnh , phng php nh gi gi tr trong hot ng M&A khi p dng ti Vit Nam vn cn gp mt s hn ch do mt s iu kin khch quan v ch quan. Chnh v vy, vic tm ra nhng bt cp, thch thc ca M&A trong qu trnh thc hin v kin ngh mt s iu kin nng cao hiu qu hot ng ca M&A ti Vit Nam chnh l mc tiu ca lun vn.

52

CHNG 3 MT S XUT NHM NNG CAO HIU QU HOT NG M&A TI VIT NAM.3.1. D BO NHU CU HOT NG M&A TI VIT NAM: Hot ng M&A ti Vit Nam c hnh thnh v hot ng t nm 2000, n nay s lng v gi tr cc thng v cn kh khim tn so vi cc nc trong khu vc v th gii. iu ny d hiu v vic pht trin nghip v ny gn lin vi s pht trin nn kinh t th trng ti chnh ca mt t nc. Cc thng v M&A Tnh n 2005 Nm 2006 Nm 2007 Qu I/2008 Qu II/2008 Ngun: www.vnexpress.net Nhn vo bng thng k, chng ta c th thy hot ng M&A ngy cng c cc Doanh nghip ti Vit Nam nhn bit c tm quan trng cng nh hiu qu ca th trng ny, iu ny c th d bo cho mt tng lai pht trin trong lnh vc hot ng M&A ti Vit Nam trong thi gian ti. S d, d bo cho mt th trng M&A y ha hn v tim nng l do mt s c s sau: Mc tiu n nm 2010, Vit Nam s c khong 500.000 Doanh nghip. Ngoi ra, Vit Nam cng t mc tiu thu ht hn na ngun u t nc ngoi v pht trin mnh m, ng b cc loi th trng,.... y chnh l nhng c s v iu kin quan S lng 18 32 113 NA NA Tng gi tr (vt: triu USD) 61 245 1.753 302,3 44,1

Bng 3.1: S liu M&A ti Vit Nam t nm 2005 n qu 2/2008

53

trng hot ng M&A ti Vit Nam c th nhanh chng pht trin v hnh thnh nn mt th trng M&A trong nhng nm ti. S tng trng nng nn kinh t trong thi gian qua lm xut hin nhiu Cng ty trong cc lnh vc c tnh cnh tranh cao nh ti chnh, ngn hng, chng khon, k ton kim ton, .V th, cc cng ty s c xu hng lin kt vi nhau cng tn ti v pht trin, ch c lin kt th hiu qu kinh t nh quy m mi c th pht huy tc dng. Vic ra i cc lut v kinh doanh nh lut Chng khon nm 2006, lut u t nm 2005, lut Doanh nghip nm 2005 to nn mng cho th trng ti chnh ni chung v th trng trong hot ng M&A ni ring c c nhng thng tin minh bch hn v c s php l cho vic tm hiu trc khi tin hnh a ra quyt nh ca cc doanh nghip khi vo bn hi ngh, nh vy thu ht c nhiu nh u t trong v ngoi nc. Hot ng M&A l s la chn tt cho cho cc nh u t, c bit l nh u t nc ngoi khi h nh gi cao tim nng pht trin ca Vit Nam v ng thi nc ta v ang m rng cnh ca lnh vc dch v nh vin thng, ngn hng, ti chnh. c bit, trong bi cnh Vit Nam gia nhp WTO, c tnh hng nm s c hng t USD u t nc ngoi thc hin nhng d n mi. Hn na, vi vic M thng qua Quy ch thng mi bnh thng vnh vin (PNTR), cc hot ng u t, M&A v cc dch v km theo s tr nn nhn nhp hn bao gi ht. ng thi khi gia nhp WTO l vic m ca th trng cnh tranh ti Vit Nam, i hi tt c cc doanh nghip phi n lc pht trin khng ngng v dch v sn phm v cng ngh, nu khng s d dng tht li v b y ra ngoi cuc chi. iu ny s dn n vic kt hp cc doanh nghip li vi nhau nhm tng cng sc mnh trong lnh vc kinh doanh v M&A l mt i hi tt yu ca tin trnh ny.

54

-

Xu hng hnh thnh cc tp on kinh doanh a ngnh, a lnh vc cng l

mt tin , tn hiu tt cho nn kinh t, lm tng sc cnh tranh ca cc doanh nghip v l nhn t gip hot ng M&A ti Vit Nam din ra thun li hn. Tt c nhng nhn t trn chnh l c s cho thy tim nng ca hot ng M&A ti Vit Nam trong thi gian ti, c bit trong bi cnh c s bng n ca th trng chng khon v qu trnh c phn ha c y mnh. Tuy nhin vic pht trin mnh trong hot ng M&A khng th pht trin nh v bo trong giai on hin nay. Nm 2008 l nm y bin ng ca kinh t Vit Nam, khi t l lm pht lin tc tng nhanh, vt c k hoch tng trng GDP ca Vit Nam, th trng tn dng gp kh khn phn no hn ch s pht trin kinh t. Chnh sch ti chnh tin t cha thch hp dn n nhng tc ng tiu cc n gi c ca Vit Nam trong giai on hin nay. Do vy, iu nhn thy rng trong nm 2008, hot ng M&A s cha pht trin mnh nh d kin v s c du hiu chng li. Nhng nm 2008 s l nm to cho hot ng M&A trong nhng nm tip theo, mt khi cc chnh sch v bin php ca chnh ph Vit Nam phc hi li cc ch tiu pht trin kinh t ca t nc. Theo kin ch quan ngi vit lun vn, d bo trong nm tip theo hot ng M&A s mnh trong lnh vc ti chnh, ngn hng, c bit l trong lnh vc chng khon. Qua mt nm y bo t ca th trng chng khon (nm 2008), th cc nm tip theo s l c hi cho cc cng ty chng khon, Ngn hng, lnh vc u t kinh doanh bt ng sn t nhn nhn li mnh, nhng cng ty no thiu tnh cnh tranh s t ng tm n vi nhau thu tm hoc hp nht ng vng trn thng trng. hng n vic nng cao hiu qu hot ng ca M&A ti Vit Nam, chng ta phi nhn nhn thng thn nhng bt cp trong qu trnh hot ng M&A, t khu xc nh phng php nh gi gi tr thng v M&A cng nh nhng thng tin tip cn, mi trng php l hot ng v hon tt th tc ca mt qu trnh giao dch trong hot ng M&A.

55

3.2. NHNG KIN NGH GII QUYT BT CP TRONG NH GI DOANH NGHIP Hin nay, ti Vit Nam c kh nhiu phng php nh gi doanh nghip. Trong chng 1 v 2, ngi vit cp cc phng php nh gi doanh nghip, trong ch trng n vic nh gi gi tr hu hnh v gi tr thng hiu mt phn rt quan trng trong gi tr v hnh ni ring v gi tr doanh nghip ni chung. Ngoi phng php m ngi vit cp trong lun vn ny, cn kh nhiu phng php khc nh gi doanh nghip. Tuy nhin, do mc ch ca cc bn u mun c li cho mnh, nn cc bn trong qu trnh m phn s s dng phng php xc nh gi tr c li nht cho ring mnh. Mi phng php u c nhng u nhc im khc nhau trong qu trnh nh gi. 3.2.1. Ti sn hu hnh: Thng thng, khi c yu cu nh gi doanh nghip trc khi tin hnh hot ng M&A doanh nghip, cc chuyn gia nh gi trc ht s xc nh mc ch ca vic nh gi, ng thi vi vic nghin cu, phn tch c im, tnh hnh ca doanh nghip v th trng thc ti la chn phng php nh gi thch hp. V vy, xem xt kt qu nh gi c c t phng php chnh, chuyn gia nh gi cn s dng mt phng php nh gi khc thm nh. Vic s dng phng php khc thm nh kt qu nh gi s cho php iu chnh, khc phc nhng sai st v s liu, k thut tnh ton, t a ra kt qu chnh xc v ng tin cy. Bn cnh , h thng thng tin l mt yu t cc k quan trng. Thng tin y bao gm cc yu t kinh t v m v cc yu t vi m (doanh nghip) cn c cng khai, r rng v minh bch. Hng thng, chnh ph cn a ra cc thng k v cc ch s kinh t, thng tin v gi c th trng cho tng ngnh, lnh vc, xy dng cc h s ngnh cc doanh nghip c thng tin tham kho. T , ngi nh gi c s d bo mt cch chnh xc hn khi kt hp vi cc yu t v m v vi m.

56

Vn quan trng chnh l nng lc ca ngi nh gi, cch nhn nhn vn su sc, phn tch v phn on mt cch chnh xc xu hng pht trin, cc ri ro tim n cng nh trnh hiu bit tt i vi tng loi ti sn. y l c s quan trng trng vic xc nh gi tr ti sn thc ca doanh nghip trong qu trnh nh gi. Bn thn ngi lm trong ngnh ny phi lun t hc hi v nng cao tay ngh ca mnh. 3.2.2. i vi ti sn v hnh: Cn c quy nh c th v vic xc nh gi tr cc tiu mc trong khon mc ti sn v hnh c th hin trong bng CKT. l c s quan trng vic nh gi c c s: 3.2.2.1. Gi tr quyn s dng t: Cn hon thin hn d liu v khung gi t ti tt c cc a bn thnh ph, tnh trn c nc, h thng d liu ny cn st vi tnh hnh thc t hn. Ngoi ra, nh nc cn xy dng h thng khung gi t th trng, thng xuyn cp nht bin ng tnh hnh thay i theo gi th trng c c s tham kho. Vic cng khai h thng thng tin th trng nh t mt phn gim hin tng cn st gi t o, mt phn l c s d liu cho doanh nghip khi xc nh gi tr quyn s dng t ca doanh nghip (nu c). tng ti a gi tr quyn s dng t, doanh nghip c th chuyn i cng nng ca t m doanh nghip ang s hu tng thm gi tr ca doanh nghip. 3.2.2.2. i vi thng hiu ca doanh nghip: Trn bng CKT hin nay, gi tr thng hiu cha c th hin trong khon mc k ton khi xc nh gi tr doanh nghip. y l mt thiu st rt ln khi n khng th hin trng ti sn v hnh. Trn thc t, gi tr thng hiu c gi tr ln hn gp nhiu ln so vi gi tr ti sn hu hnh ca doanh nghip.

57

Vic a vo khon mc trong bng CKT ng thi xy dng phng php xc nh gi tr thng hiu l vic cn lm ca Nh nc hin nay. N s tr thnh mt knh chnh thng khi th hin chnh xc ti sn, ngun lc ca doanh nghip. Vi quan nim v gi tr thng hiu cn mi ti Vit Nam th vic cho cc doanh nghip t xc nh gi tr thng hiu ca doanh nghip mnh l iu tng i kh, mt phn do hn ch v trnh k thut. V vy, trc mt cn thu mt t chc c tn tui tham gia vo qu trnh xc nh gi tr thng hiu ca doanh nghip. V lu di, Nh nc cn a ra mt chun mc trong vic xc nh gi tr thng hiu, bi dng, nng cao kin thc ca ngi nh gi trong hot ng M&A 3.3. NNG CAO HIU QU, LI CH CC BN T HOT NG M&A: Li ch ca cc bn trong qu trnh hot ng M&A r l nhm nng cao hiu qu cnh tranh trong th trng khc lit hin nay. Tuy nhin nng cao hiu qu v li ch ca cc bn trong qu trnh ny, cc bn phi quan tm mt s vn sau: Vn cn quan tm trc tin l hnh thc php l m php lut cho php tin hnh giao dch. l cc trnh t, iu kin do php lut quy nh m cc bn tham gia giao dch phi tun th. Khng nhng th, hnh thc php l ca hot ng M&A s quyt nh cc cng vic c th khc cn c tin hnh trong hot ng M&A cng nh quyt nh chng s c thc hin nh th no v ti thi im no. Hin nay cc quy nh ca php lut Vit Nam cn gii quyt lm r rng hn na mi trng php l cho hot ng M&A, nh quy nh v nh u t nc ngoi gp vn, mua c phn ca doanh nghip Vit Nam, xc nh th no l nh u t nc ngoi mt cch thng nht (doanh nghip c vn u t nc ngoi c phi l nh u t nc ngoi khng? Vn u t nc ngoi l bao nhiu xc nh l cng ty c vn u t nc ngoi)...

58

Sau khi xc nh c cc vn nh nu trn, ty vo ni dung v hnh thc giao dch trong hot ng M&A c th (mua bn c phn hay thu tm - hp nht) m cc bn tham gia trin khai cc cng vic chi tit. Thng thng, cc cng vic m cc bn tham gia cn thc hin l: Xc nh cc doanh nghip mc tiu trong hot ng M&A: doanh nghip mc

tiu c hiu l bn mua hoc/v bn bn ch khng phi ch l bn bn, xut pht t chnh nhu cu thc hin hot ng M&A l ca c hai bn ch khng phi ca n l bn no. Do vy, m bo hot ng M&A thnh cng, cc bn cn la chn nhiu hn mt doanh nghip mc tiu nu c th c. Hn na khi c nhiu doanh nghip mc tiu, cc bn s c nhiu phng n v iu kin thun li khi m phn giao dch trong hot ng M&A. V bn cht, chng ta cn c c cc thng tin chnh xc t pha nhng doanh nghip mc tiu, tuy nhin khng phi bn tham gia hot ng M&A no cng d dng c c cc thng tin trn. C nhiu cch thc tip cn v c c thng tin. Trong s , cch thc hp tc vi nhng t chc ti chnh (nh cng ty chng khon, qu u t) l mt trong nhng cch thc hiu qu t c mc ch. Xc nh gi tr giao dch: y chnh l cng vic m c hai bn cng ngi li vi

nhau thng nht gi cui cng ca thng v giao dch trong hot ng M&A. iu ny i hi c hai bn u c nhng phng php nh gi cho ring mnh. Nu bn bn khng nh gi doanh nghip v khng c c s tnh ton gi tr ca mnh l bao nhiu th s rt bt li trong m phn giao dch trong hot ng M&A. Hoc ngc li, c th gy ra nhng kh khn khng cn thit, thm ch l b l c hi giao dch khi a ra nhng mc gi qu cao, khng c c s. m phn, thc hin tha thun, hp ng giao dch: qu trnh ny dn n kt qu cui cng trong ni dung giao dch, chnh l tha thun v hp ng giao dch trong

59

hot ng M&A c hnh thnh da trn kt qu tha thun trn. C th ni qu trnh ny rt quan trng, nu hp ng M&A khng phn nh v chnh xc tt c cc kt qu ca nhng cng vic trc , cc mong mun, k vng, kh nng kim sot ri ro ca cc bn th nhng cng vic thc hin s khng c gi tr hoc gim gi tr rt nhiu, c th nh hng khng tt n mc ch hot ng M&A v hp ng M&A l cng c bo m quyn li cho cc bn tham gia giao dch. m phn hp ng c th thc hin ti bt c giai on no, thng thng cc bn ch chnh thc tin hnh m phn khi c c mt lng thng tin nht nh v nhau cng nh hiu c mc ch ca nhau. Giao kt hp ng l cng on cui cng ca vic tha thun giao dch M&A. l khi cc bn hiu r v nhau cng nh hiu r v mc ch v yu cu ca mi bn, hiu r cc li ch v ri ro khi thc hin M&A. Hp ng l s th hin v ghi nhn nhng cam kt ca cc bn i vi giao dch. Thc hin hp ng l bc trin khai cc cam kt, ngha v ca mi bn p ng quyn li ca bn kia nh: thanh ton tin giao dch, trin khai cc hot ng h tr doanh nghip ca i tc chin lc, . C nhng hp ng, thi gian t khi giao kt n khi thc hin xong cc ngha v v trch nhim ca mi bn khng phi l ngn. Do vy, nu khng c nhng d on chnh xc v cc vng mc v ri ro c th gp phi trong qu trnh thc hin hp ng th rt d dn ti vi phm hp ng ca mt hoc hai bn, mc d c th l do nguyn nhn khch quan. 3.4. MT S IU KIN NNG CAO HIU QU HOT NG M&A TI VIT NAM: 3.4.1. Xy dng, pht trin v hon thin khung php l v hot ng M&A:

60

Trong nn kinh t th trng, s cnh tranh cao gia cc doanh nghip l ng lc doanh nghip vn ln, pht trin c chiu su v chiu rng v ng nhin khi s c doanh nghip tn ti, pht trin, s c doanh nghip ph sn, b thn tnh li, ... V iu ny tt yu s hnh thnh nhu cu cn mua - bn, thu tm - hp nht, lin doanh - lin kt gia cc Doanh nghip ln mnh hn, pht trin hn v h tr cho nhau tt hn. Tuy nhin, mua bn doanh nghip khng n gin nh mua bn mt sn phm hng ha thng thng. Mt thng v M&A thnh cng hay khng ph thuc vo vo nhiu yu t nh: nhu cu, gi c, gii quyt cc vn pht sinh hu M&A. Trong khi , cc quy nh hin nay lin quan n hot ng M&A mi ch dng li vic xc lp v mt hnh thc ca hot ng M&A, cc vn v mt ni dung cn phi c quy nh y hn na bi v hot ng M&A cn c nhiu ni dung lin quan n nh gi doanh nghip, gii quyt cc vn ti chnh, c phn, c phiu, ngi lao ng, thu, ph... ca doanh nghip trong v sau qu trnh hot ng M&A. Khung php l v hot ng M&A cn chuyn bit, khng da qu nhiu trn cc khung php l dnh cho c phn ha, pht hnh v nim yt chng khon. Khung php l ny s to iu kin xc lp giao dch, a v ca bn mua, bn bn, hu php l sau khi kt thc giao dch. Nh nc cn r sot cc quy nh trong lut doanh nghip, lut Chng khon, lut u t thng nht v ban hnh ngh nh v M&A c yu t nc ngoi. C nh vy mi thc y hot ng M&A pht trin. 3.4.2. Pht trin knh kim sot thng tin: Pht trin knh kim sot thng tin cng nh tnh minh bch ca thng tin trong hot ng M&A. Trong hot ng giao dch M&A th gi c, th trng, th phn, qun tr thng tin l rt quan trng v cn thit cho c bn mua, bn bn. Thng tin khng c kim sot v minh bch c th gy thit hi cho cc bn v lm gim nng lc th trng. Cng nh nhng th trng khc, hot ng ca th trng M&A cng mang

61

tnh hiu ng dy chuyn. Nu hot ng M&A ln din ra khng thnh cng hoc c yu t la o, khng trung thc th hu qu cho nn kinh t l rt ln v n c th nh hng n cc ngnh kinh t khc. 3.4.3. Pht trin ngun nhn lc th trng M&A: Nhn lc bao gi cng l yu t ct li, cha kha thnh cng trong mi hot ng ca doanh nghip v ca cc th trng ti chnh, trong th trng M&A cng khng nm ngoi quy lut trn. Th trng M&A l mt th trng cn s tham gia, t vn ca nhiu chuyn gia c kinh nghim chuyn su v cc lnh vc khc nhau nh lut php, ti chnh, thng hiu... Do , nh nc cn c nhng chng trnh o to c c i ng chuyn gia tt, nhng ngi mi gii, t vn cho cc bn, ng thi l ngi cung cp thng tin tt nht v th trng. Nhng iu kin trn chnh l nhng iu kin tin quyt th trng M&A Vit Nam c th hot ng tt v i vo hot ng chuyn nghip. Mun vy, nn tng cho mt chng trnh o to bao gi cng gn lin vi vic nh nc cn xy dng quy nh r rng cho nhng bc i trong quy trnh giao dch M&A. Khi c c mt nn tng nh vy th vic o to i ng chuyn gia phc v cho cng tc nh gi s d dng hn khi tc nghip. 3.4.4. Tng nhu cu ni ti ca th trng: Tng tnh cnh tranh ca th trng M&A bng cch tng nhu cu ni ti ca th trng. Nhu cu ny c bt ngun t c pha cung - cu th trng. S cnh tranh gia cc doanh nghip l ng lc doanh nghip vn ln, pht trin c chiu su v chiu rng. Doanh nghip no tt s tn ti, pht trin, doanh nghip no cha tt s b ph sn, thn tnh, ...S cnh tranh gia cc doanh nghip tt yu hnh thnh nhu cu mua, bn, hp nht, lin doanh, lin kt gia cc doanh nghip ln mnh hn, pht trin hn v h tr cho nhau tt hn. y chnh l nn tng th trng M&A pht trin.

62

Kt lun chng 3 Hot ng M&A l mt nghip v ti chnh c d bo s pht trin trong thi gian ti. Tuy nhin, y nhanh hn na nghip v ny trong tng lai th Vit Nam cn gii quyt nhng bt cp trong vic nh gi doanh nghip, y c xem l bc v cng quan trng trong giao dch M&A gia cc bn vi nhau, hon thin hn na khung php l lin quan n quy trnh giao dch ny, nng cao nng lc trnh ca nhn lc trong lnh vc hot ng M&A, y l mt s nhn t nhm y mnh qu trnh giao dch trong hot ng M&A tng trng v s lng v gi tr giao dch.

63

PHN KT LUNMt khi Vit Nam ha nhp vo dng chy ca nn kinh t th gii, cng vi vic m ca hi nhp theo cc cam kt gia nhp WTO ca Vit Nam, cc tp on ln s vo Vit Nam. Hot ng M&A s nhanh chng thm nhp th trng Vit Nam theo tro lu ca th gii. Khi , cht lng u t trc tip v gin tip nc ngoi s tng ln. t ai ngy cng khan him v u t chiu su, bt buc phi p dng hnh thc trong hot ng M&A th s pht trin cc hot ng giao dch M&A khng th nm ngoi quy lut ny. S pht trin trong lnh vc M&A ko theo s gia tng cht lng khng nhng ca cc nh u t nc ngoi m cn c cc nh u t ni a cng tham gia. Hot ng M&A pht trin cng thc y qu trnh t hon thin ca cc doanh nghip ang hot ng. Tuy nhin, hin nay hot ng M&A ti Vit Nam vn cn chm so vi cc nc trn th gii, mt phn i b phn cc Doanh nghip cha thc c tm quan trng ca nghip v M&A trong vic nng cao gi tr v hiu qu cnh tranh ca doanh nghip, bn cnh cc nhn t v m khc (hnh lang php l, thng tin th trng, phng php xc nh gi tr doanh nghip, gi tr thng hiu ..) ti Vit Nam cha c hon thin v cng khai, minh bch lm nh hng n tin hot ng M&A ti Vit Nam. T hon thin mnh nng cao hiu qu cnh tranh chnh l bin php ch lc m bn thn mi doanh nghip phi lun thc trong thi im cnh tranh ngy nay, c bit khi Vit Nam ha nhp vo nn kinh t th gii. Tuy nhin, Chnh ph cng nh cc nh hoch nh chnh sch, cc nh lm lut cn ra v xy dng cc bin php nhm h tr cng c cho doanh nghip trong qu trnh thc hin hot ng M&A.

64

TI LIU TH