-
Cyfres newydd, rhif 50 Calan 2020
I mi, Crist yw byw
-
Golwg20/20Cynimifynddimpellach,gadewchimiddymunoBlwyddynNewyddDdaibobunohonochsy’ndarllenGairo’rGarn.Fefyddwchyndeallynsythoddarllenygeiriaucanlynolfymodwediysgrifennu’rcyfarchiadhwnhydynoedcyni’retholiadgaeleigynnal.
Efallaiybyddrhaiohonochynamheusaoesystyrigyfarchiado’rfatheleniamfodpryderynllenwi’chgorwelionwrthwynebu2020.
Rhoddodddathliadau’rDoligysbaidiniigydrhagpeidioâgwrandoargrŵnBrecsit,newyddionamdoriadauacaddewidionetholiadol.
Ondarddechrau’rFlwyddynNewyddbyddyramgylchiadauarlawrgwlad,yneconomaidd,ynwleidyddolacyngyfreithioligydfelwalardrawsllwybrau’rbreuddwydion.Byddtrafodaethaugyda’rUndebEwropeaiddynailgychwyn.
AcosbyddMrJohnsonynparhau’nBrifWeinidog,bydd“dyddiadymadaelhebgytundeb”newyddarygorwelarddiweddyflwyddyn.Unpethsy’nsicr:nidcwblhauonddechreuadargyfnodmaithodrafodaethauastrusfyddycamausy’neinhwynebu.
OsbyddMrCorbynynBrifWeinidog,fefyddtrafodaethaunewydd,aphenderfyniadaunewyddi’wgosodgerbronycyhoedd,abyddhynyneidroynddechrauargyfnododrafodpellachynEwropacyngngwledyddPrydain.AbethfyddtyngedCymru,yrAlbanneuOgleddIwerddonynsgilhynigyd?Pwyaŵyr?
Byddeingwerthoedd,eincyfeiriad,eincymeriada’ndyheadau’ncaeleudiffinioganynaratifcymysglydhwn.Acermaidyma’rseiniausyrffedusfyddynllenwirhaglenniteleduaradioamfisoeddiddod,rywsut,yngnghanolhynigyd,byddynofynnoli’rgenhedlaethsy’ncodiddarganfodeigwerthoedd,achanfodfforddileisio’idyheadaueihun.
Arlefelgenedlaethol,ynlleolacynfyd-eang,maehercynhesubyd-eang,apherygldifodiantrhywogaethau,fforestyddachymunedauyngolygunaallwnfelcenedl,felbyd,oedi’nhwyirwystro’rrhaibdifaolhwn.
Diauybyddrhaipoblhunanolyndweud,“Twt!Lol!Doesdimllawerootsgeniamgynhesubyd-eangcyndiweddyganrif.Fyddaiddimynai’wweld,na’ibrofi!”Ondfefyddeinplant,acynsicreinhwyrion,yngorfodbywgyda’rtensiynaugwleidyddola’rrhyfeloeddanorfodaddawwrthigenhedloeddymgodymuâ’igilyddisicrhaueucanrano’radnoddauprin.Onifyddwnynnewideinffyrddfelhil,felcenhedlaeth,heddiw,einplanta’nhwyrionfyddyngorfodwynebu’rllanastdyngarolachymdeithasoladdawyneisgil.
2
-
MaeeindiffyggofalamfydDuwyngalwarnomiedifarhau.Golygahynnynidynuniggydnabodcam,neufai.Golygahefydbenderfyniadiweithredumewnfforddamgylchedd-gyfeillgar.Mae’ralwadarnomfelunigolion,felcapeli,felcymunedau,felcenedl,felhil,inewideinffyrdda’rcanlyniadaugwallgof!
Wrthdroieingolygontuagatddyfodolbywydeinheglwysi,gwyddomfodpenderfyniadauanoddynwynebucynulleidfaoeddledledCymru.Wrthigyfeillionheneiddioaciniferoeddeinhaelodauedwinoacwrthiafaelysecwlareiddiocynyddolddifa’rdrefnaetifeddwydgennym,mae’nanorfod,osydymambarhauifodynffyddloni’rArglwyddIesuGrist,ybyddwnyncaeleingorfodiiail-greutystiolaethGristnogolberthnasoli’ndydd.
Osyw’rpryynyprenynwleidyddol,ynamgylcheddol,acyneincyfundrefnaucrefyddol,aoesunrhywbethygallwneiddweudsy’ncynniggobaith?
YnygrŵptrafodGwreiddiausy’ncyfarfodarforeIaubuomynedrychareiriau’rApostolPaulwrthiddogyfarcheglwysfechan,fach,ynPhilipi.Obersbectifdynolnidoeddganddifawro’iphlaidahollgyfundrefnywladwriaeth,a’ramlgrefyddau,arferionoes,moesauachredynwrthwynebusiddi.
Erhyngallai’rApostolPaulweddïodroseiaelodau,ybyddaieu:
cariad(yncynyddu)fwyfwyetomewngwybodaethaphobdirnadaeth,ermwynichwiallucymeradwyo’rhynsy’nrhagori,abodynddidwylladidramgwydderbynDyddCrist,yngyflawnoffrwythycyfiawndersy’ndodtrwyIesuGrist,ergogoniantamawliDduw.
Dymaweledigaethryfeddolam“gorff”nadyw’ndibynnuareiadnoddaudaearoleihunameibarhadondynhytrach“trwyIesuGrist”.Canlyniadymarferolydisgwyliadamddyfodiad“DyddCrist”ywybyddbywydaugonestaglân(didwyll,didramgwydd,achyfiawndermewnolacallanol)ynnodweddueiaelodau.Acynnodacynamcani’whollfywyd,yneihanfod,ymmhobrhan,acymmhobgweithgarwch,byddyrawyddangerddoliddwyngogoniantamawliDduw.
Mewngwirioneddymaecorffo’rfathynanorchfygol.
Byddllawerobethaufyddytuhwnti’nrheolaethniyndodi’nrhaneleni.Ondniddylemamaumai’rangenpennafareinbyd,eincymunedaua’npentrefiyweglwyssy’nymdebygui’rdarlungodidoghwn.
BlwyddynNewyddDda!WatcynJames
3
-
4
Tudalen y Plant
AnfonwcheichatebionatyGweinidogerbyn31Ionawr,abyddtocynllyfrynanrhegi’rateb
cywircyntafo’rhet.
(PosoHosanoBosauNadolig,MyfanwySandhamaSiânLewis)
-
5
Manylion Cyswllt y Gweinidog: Y Parchedig Ddr R. Watcyn James
Eryl, Capel Bangor, Aberystwyth,
SY23 3LZ 01970 880615
ebost: [email protected]
Cyhoeddiadau’rOfalaeth9Ionawr GrŵpGwreiddiauynailddechrau
am10.15o’rglochynfestri’rGarn
21Ionawr PwyllgorSwyddogionyrOfalaeth
Festri’rGarnam7o’rgloch
26Ionawr Oedfa’rOfalaethyngNghapelyGarn,
danarweiniadyGweinidogam10o’rgloch
CyflwynirsiecielusenBeiciauGwaedCymru
GwneircasgliadtuagatUnedCemotherapi YsbytyBronglais
29Mawrth Oedfa’rOfalaethyngNghapelPen-llwyn
danarweiniadyGweinidogam10o’rgloch CasgliadtuagatUnedCemotherapi
YsbytyBronglais
Mae ysgolion Sul yn cwrdd yng Nghapel Seion,
yng Nghapel Pen-llwyn, Capel Bangor, ac yng Nghapel y Garn, Bow
Street. Croeso cynnes i blant o bob oed – holwch y Gweinidog am
fanylion.
mailto:[email protected]:[email protected]
-
PlantyrysgolionSulynparatoiargyferyNadolig
6
DymalunoraioblantysgolSulPen-llwynynparatoiatwasanaethNadoligi’wgynnalar15Rhagfyr.Maedaublentynyneisiauoherwyddsalwch,ondyngobeithiocymrydrhanarydiwrnod.Byddieuenc`dycapelyncymrydatgyhoeddi’remynau,acathrawonyrysgolSulatydarlleniadau.DrWatcynJamesfyddyngngofalyroedfayneifforddddihafaleihun.Edrychwnymlaenatddathlu’rNadoligynymoddgorauposibladiolchwni’rplantameuffyddlondebbobSulaci’wrhieniameucymorthbobamser.Maecroesoiunrhywunymunoâni–byddwnyncyfarfodam2o’rglocharySulfelarfer.NadoligDedwyddibobunoddiwrthyraelodau.
Diolch i holl gyfranwyr a darllenwyr ‘Gair o’r Garn’ am eu
cefnogaeth yn ystod y flwyddyn,
a dymunwn flwyddyn newydd fendithiol i bawb ohonoch
-
7
DelythJonesyncyflwynosiecam£576iRhianaBea,oUnedCemotherapiYsbytyBronglais,sefelwSwperCynhaeafyGarn,agynhaliwydar13Medi2019
PlantYsgolSulSeiongyda’rcardiauNADOLIGlliwgarwedi’uparatoiganddynnhw.MaeMa`ldayneisiauo’rllun.
CyflwynoSieciUnedCemotherapiYsbytyBronglais
-
8
CymdeithasChwioryddyGarnynDathlu’rNadolig
Agorwyddrwsi’rNadoligynfestri’rGarnarydiwrnodolafofisTachweddpangynhalioddCymdeithasyChwioryddeuborecoffiblynyddol.
Iddechrau’rdathliadtorroddygweinidog,yParchWatcynJames,ygacenadfent,aoeddynrhoddedigganGartrefTregerddanmewngwerthfawrogiadowasanaethgwerthfawrKathleenLewisibreswylwyrycartref.
TrwyddyfalwchMeinirLowryaGwenanPriceroeddllondbwrddogynnyrchcartrefdanteithiolamaethlonarwerth,ochrynochrâsioeoaddurniadauNadoligcrehusalliwgarowaithDwysliWilliamsacAnnJones,aoeddhefydarwerth.
Daethniferddaogefnogwyrynghydifwynhaupaned,minspei,darnogacenasgwrs,acigyd-bendroniuwchbenlluniauhynodachliwiauhynotachIestynHughesamgestyllCymru;LowriJamesaGweneiraWilliamsgafoddfwyafoatebioncywir.Iorffen,tynnwydyrafflarhannu’rgwobrauamrywiolaniferusoeddwedieucasglua’utrefnuganKathleenLewisaNansMorgan.Rhwngpopethgwnaedelwanrhydeddusi’wrannurhwngCapelyGarnacelusenHAHAV.
YdyddMerchercanlynolaethyChwioryddiGlwbGolffyBorthifwynhaueucinioNadolig.DiolchiNansMorganamdrefnuhynny.Byddeincyfarfodnesafar8Ionawr2020.
-
9
-
Blwyddynnewydddda?
Carwneichgwahodd,bobunohonoch,ichwilioamgyfleyneichcartref,ineilltuoamserar1afoIonawrioffrymugweddi.Gallwchddefnyddio’rgeiriauymafelpatrwm,neugallwcheugweddïofelagymaent.Arglwydd,wrthi’rFlwyddynNewyddwawriorwy’ncyflwyno’ihollddyddiaui`.Dyddiadurgwagsyddo’mblaena’idudalennau’nlânahebeucyffwrdd.
Bethfyddfyrhanarhydeimisoeddmaith?Ernadydwi’ngwybod,Arglwydd,miwnnaddawunrhywbethynannisgwyli`.Felly,rwyfamgyflwyno’rflwyddynareihydi`.
Arglwydd,rwy’ngweddïodrosdyeglwysyngNghymru.Rwy’ncyfaddefbodeigwendida’ichyflwrtruenusgerbronybydyndristwchi’mhenaid.
Arglwydd,awneididrugarhauwrthym.Ac,Arglwydd,rwyfamgyflwynoi`Suliau’rflwyddynynenwedig.Rwyfamweddïodroseincynulleidfa–ybyddyntyfumewngwresacadnabyddiaethohonot.AcrwyfyndyheuybyddpobSulyngyflenewyddinigwrddâ’ngilyddgydathi.
Wrthdroedioidirnewydd,gwnhefydfymodyncariopobmathofeichiau–agweddau,meddyliau,geiriau,profiadauniweidiolo’rgorffennol.Weithiau,maeynabobldwiwedidaldigyneuherbyn.Weithiau,maeynabobldwiwedi’iffeindio’nanoddmaddauiddynt.Weithiau,maechwerweddwedibygwthfynghaethiwo.Arddechrau’rflwyddynnewyddhon,Arglwydd,dwiamollwngyrhollfeichiaunaallafeucarioa’ugosodwrthdygroes:
‘Midaflamaichoddiarfyngwar…’
10
-
Arglwydd,maeynaraipethauongorffennolnadwyfameugollwngo’mcof,ynenwedigpobl.
Maeynaboblrwyt`wedieurhoiynfymywydsyddwedicyfoethogifymywyd–poblnafyddwnwedidymunobywhebddynt,pobldwi’nhiraethuamdanynnhw,pobldwi’ndiolchi`ohydameucariada’uhamyneddtuagataf.
Rwy’ngweddïodrosfynheulu,fymhlant,fywyrion,fynghyfeillion,fynghymuned.Rhoddafbobunohonynti’thofal`riondi.
Acfelly,fyNuw,fyNgwaredwr,fyEiriolwr,caniatâimiarddechraublwyddynnewyddfyw’rhynaddawganfodynymwybodolo’thbresenoldeb,dygariad,dyras,dyamynedda’thddaioni.
ErmwynIesuGrista’iogoniant.Amen
Gwreiddiau
ByddygrŵpGwreiddiauynailddechrauboreIau,9Ionawr2020,am10.15o’rgloch.Cewchbanedasgwrsiddechrau,acynaastudiaethFeiblaiddathrafodaethdanarweiniadyGweinidog.Bethamdroimewnatom?Byddcroesocynnesyneichdisgwyl.
11
-
CofioWJ
EstynnwneincydymdeimladdwysafâGwendaatheulu’rParchedigW.J.Edwards,afufarwar30Medi.Cafwydteyrngedauhaelaniferusiddo,ynlleolacyngenedlaethol,acroeddygynulleidfaluosogaddaethi’rgwasanaethangladdolyngNghapelyGarn,danarweiniadeiWeinidog,yParchDdrWatcynJames,ynarwyddpellacho’rparchtuagato,ynogystalâdiolchgarwchamycyfanagyflawnwydganddo.Cysegroddranhelaetho’ifywydiweinidogaethyGair–ynardaloeddLlanuwchllyn,CaerfyrddinaMachynllethynfwyafarbennig.GweithredoddynllawnangerdddroseiArglwyddynogystalâ’igenedl,aoeddmoragosateigalon.
Roeddganddoddiddordebysolmewnpobla’ucysyll`adau,ameddaiargofdiarhebol.Llunioddgolofnwythnosoli’rCyfnodamdrosddeugainmlyneddachyfrannoddatluogyhoeddiadauerailldrosyblynyddoedd.
Mewnerthygldanyteitl‘YrEglwysaryGroesffordd’ynrhifyn18Ionawr1985o’rFaner,mae’ngosodheri’reglwysiarddechraublwyddynnewydd.Maeeieiriau’ndalmoramserolarddechrau2020,acfelteyrnged‘Gairo’rGarn’iddo,dyfynnirdetholiado’ierthyglyma:
12
-
Nidoesnebystyriolawadnadyw’rEglwysGristnogolyngNghymrufelyngngweddillgwledyddgorllewinybydwedicyrraeddcroesfforddabodynrhaididdifrysioibenderfynubethddylaieiswyddogaethfod.…Rhano’rddisgyblaethywgofynycwes`ynauhebboenigormodamddodohydi’ratebionslicachyfforddus.Tristwchysefyllfagyfoesywamharodrwyddllawero’rrhaisy’nmynychucapelaceglwysiofynycwes`ynau.…Ayw’rEglwysynmyndiedrychynôlynteuedrychymlaen?…Ayw’rEglwysynmyndiedrychallanarybydneuimewnarnihi’ihunan?Aywamymfodlonibodyngymdeithasfachgyfforddussy’nlleihauyngyflymneuaywamedrycharylluoeddsyddwedicollipobcysyll`adâhi?Ymaerhywbethmawro’ileargynulleidfaoeddmewnblygsy’ngwneuddimondmeddwlambarhadyrachosynyfana’rfanganwario’rholladnoddauargynnaladeiladaumawradiangen.…Ameinbodmorbrysurynceisiocadw’rdrwsaragor,cos`edagos`ed,aethomynddallabyddariangenygymdeithaso’ncwmpas.Acymaeynaanghenionmawrynybydo’ncwmpas.…Ayw’rEglwysynmyndigydymffurfioâ’rbydneuaywamlefaru’rgairsy’nanesmwytho?Siaradwydllaweroddwli…amberthynasyrEglwysagwleidyddiaethgananghofiomaigwaithyCris`onywcyfieithucariadathrugareddyngyfiawndercymdeithasolagofalachonsýrndrosbawbsyddarlawr.‘TheChurch,’meddaiJohnHenryNewman,‘wasframedwiththeexpresspurposeofinterferingwiththeworld.’Arôldisgrifiomewndaubennillyrolwgdruenusar‘YrEglwys’,ymaeGwenalltyngorffeneigerddysgytwolgyda’rpennillhwn:
Pegofynnenti’rAnadlgodi’rllifddorau Amentroallani’rafresymolfôr;
Euhangorynir,euhwyliauynhyderus, Affyddarfwrdd,ffenestradôr:
HwyagaentweledyCristwediEihoelio YndechnegolarEiblwtoniwmGroes;
Yndisgynoddiarni;yndofi’rdyfroedd
Acyntaguystormyddniwcleareinhoes.
Bethaminnifentroo’rnewydd…apheidiopoeni’normodolamyr‘afresymolfôr’?Fanhonnomae’nlleniacnidynffidlanynypyllaullonyddamerfaidd.
13
-
14
GrŵpHelpLlawCapelyGarnMae’rGrŵpyncyfarfodam2o’rglocharbrynhawnMercher(aceithriopnawnMerchercyntafymis).Maecroesocynnesichiymunoâniambanedachlonc.Fefyddwnynddiolchgaramycanlynol:✦
arianmâni’wgyflwynoiWaterAid;✦ henstampiauielusenydeillion;✦
hensbectolau.Rydymwedicyflwynosieco£110iwardCemotherapiYsbytyBronglaisynddiweddar,acmae’raelodauyngwaublancedicofargyferFfrindiauDemen`a.ByddeincyfarfodnesafbnawnMercher,15Ionawr2020,prydybyddwnyndechraucasgluatyBancBwydlleol.Maecroesoiunrhywunddodâchyfraniadi’rGrŵpHelpLlawneui’rcapel.
YnystodyroedfaforeSul,17Tachwedd,cyflwynoddyGweinidogdystysgrifarbennigiVernonJonesinodidros40mlyneddowasanaethfelblaenoryngNghapelyGarn.CafoddVernoneiordeinioyn1971acfellymaewedirhoigwasanaethamhrisiadwyi’rGarnathuhwntamgyfnodo48mlynedd.Mae’nddaeiweldynôlynaddoligydanioSuliSul,acedrychwnymlaenatgaeleigwmniamflynyddoeddetoiddod.
-
CapelyGarn–Ionawr
Blaenor y mis: Gruffydd Aled Williams
I gyfarch wrth y drysau: Alan Wynne Jones Ann Jones
5 OedfadanarweiniadyGweinidogam10o’rgloch
8 CyfarfodChwioryddyGarnam2o’rgloch
‘BlasarBatagonia’–MarianBHughes
9 GrŵpGwreiddiau’nailddechrauam10.15o’rgloch
12 Oedfaam10o’rgloch danarweiniadyParchDdrJohnTudnoWilliams
15 GrŵpHelpLlawynailddechrauam2o’rgloch
17 CymdeithasLenyddolyGarnam7.30o’rgloch
‘JohnDavies,Tahi`’–YParchWatcynJames
19 Oedfagymunam10o’rgloch danarweiniadyGweinidog
20 PwyllgorSwyddogionyGarn ynfestri’rGarnam2o’rgloch
21 PwyllgorSwyddogionyrOfalaeth ynfestri’rGarnam7o’rgloch
26 Oedfa’rOfalaethdanarweiniadyGweinidog am10o’rgloch
CyflwynirsiecigynrychiolyddBeiciauGwaedCymru
Gwneircasgliadtuagatelusenyrofalaetham2020,
sefUnedCemotherapiYsbytyBronglais
15
-
ParatowydgwasanaethDyddGweddi’rBydeleniganChwioryddCristnogolZimbabwearythema‘Cod!CymerdyFatrasaCherdda’
16
CapelyGarn–ChwefrorBlaenor y mis: Bryn Roberts
I gyfarch wrth y drysau: Elizabeth Jones Marian B Hughes
2 Oedfaam10o’rglochyngNghapelNoddfa
5 CymdeithasChwioryddyGarnam2o’rgloch
‘CymorthCyntaf’gydaJaneLeggev
9 Oedfaam10o’rglochdanarweiniadyGweinidog
16 OedfaondanarweiniadyGweinidog: oedfagymunynyGarnam10o’rgloch;
oedfaanffurfiolymMethlehem,Llandre,am5o’rgloch
21 CymdeithasLenyddolyGarnam7.30o’rgloch
NosonyngnghwmniRhiainBebb
23 Oedfaam10o’rgloch danarweiniadDrRhidianGriffiths
-
17
CapelyGarn–MawrthBlaenor y mis: Alan Wynne Jones
I gyfarch wrth y drysau: Gruffydd Aled Williams Eddie T
Jenkins
1 DyddGŵylDewi Oedfaam10o’rglochdanarweiniadyGweinidog
6 DyddGweddi’rByd
8 Oedfaam10o’rgloch danarweiniadyParchElwynPryse
15 Oedfaam10o’rgloch danarweiniadyParchDdrGoronwyPrysOwen
20 CymdeithasLenyddolyGarnam7o’rgloch
DathluGŵylDdewigydaLindaGriffiths ymMethlehem,Llandre
22 Oedfagymunam10o’rgloch danarweiniadyGweinidog
29 Oedfa’rofalaethyngNghapelPen-llwyn
danarweiniadyGweinidogam10o’rgloch
CasgliadtuagatUnedCemotherapiYsbytyBronglais
-
CymdeithasLenyddolyGarn
Agorwydtymorygaeafar18HydrefgydadarlithganyrAthroGerwynWiliams,PrifysgolBangor,arytestun‘Cynan,Carloa’rCwîn’.Mwynhadpuroeddcaeleintywysynwybodusdrwyhanesachaelcyfleigofioarhyfedduatrwysgacuchelgaisfrenhinolycyn-Archdderwyddacawdurycerddiswynoldiymffrostrydynnimorgyfarwyddânhw,megis‘MabyBwthyn’.
18
DrRhodriLlwydMorganoeddysiaradwryngnghyfarfodmisTachwedd.CafwydcyflwyniaddifyrganddoamhanesadeiladeiconigyrHenGolegarypromynAberystwyth,ypenseirioeddyngyfrifolameigynllunioa’rrhaifuwrthi’neiadeiladu.
Yna,aethRhodriymlaenisônamycynlluniaucyffrousacuchelgeisiolsyddarygweillgyda’rbwriadoroi‘BywydNewyddi’rHenGoleg’.Ygobaithywsicrhau’rcyllididdatblyguorielau,lletymoethus,unedaubusnes,ynogystalâchyfleusterauargyferstaffamyfyrwyrybrifysgola’rgymunedleol.
-
CapelPen-llwyn
Ar17Tachwedd,daethyParchElwynPryseatomiBen-llwynamytroolaf,ganiddobenderfynurhoi’rffidilynytoarôltuathrigainadegoflynyddoeddynpregethu’refengyl.Daethymayngyntaffels`wdentarwahoddiadyrHenadurIsaacLewis,oeddynysgrifennyddycyhoeddiadauarypryd.
DamegyrHeuwroedddansylwytrohwn,o’r8fedbennodoEfengylLuc,a’rllawenyddwrthiychydigo’rhadddisgynardirda.Diolchamygweddillffyddlonarhydyblynyddoedd,adiolchiDduwameiffyddlondeba’irastuagatom.
Hoffemfeleglwysddiolchynfawri’rParchElwynPryseameiwasanaetharhydyblynyddoeddadymunoymddeoliadhapusabendithioliddo.CawneigwmniynyrastudiaetharforeIau,a'igyfraniadbobamserynwerthfawrdrosben.
Cafwydpanedacamserigymdeithasuarôlyroedfa,cyniddogaelcroesotwymgalonganddeiliaidytŷcapel,acynaymlaenareidaithiLwyn-y-groesa’rDyffrynynyrhwyr.
HeulwenLewis
19
-
Byw’nwyrddach/Gwrthryfelaynerbyndifodiant
Paunbynnagyw’rteitlddewiswnni,yrunyw’rdasgini,boblgyffordduseinbyd,sefnewideinfforddoweldeinhunainmewnperthynasâ’ramgylchedd.Yrhanamlafmaehynny’ndodilawrirywbethmorsymlâgwahaniaethurhwngangenaceisiau,h.y.aieisiaurhywbethrydwineuaoeseiangenarnai?Onddoesdimbydynsymlmewngwirionedd–bethyw’rgwahaniaethrhwngeisiauacangen?Prydmaeeisiauynmyndynangen,aphamoramlmaeangenynfforddogyfiawnhaueisiau?
Maedewisiadau,wrthreswm,yngwahaniaethuynôlpatrwmbywydunigolion.Ond,odderbynachofio’ibodhi’nargyfwngareinhamgylcheddgyda’rhinsawddynnewidarhywogaethau’nwynebudifodiant,gallai’rcwes`wnangen/eisiaufodynganllawdefnyddiolwrthddodibenderfyniadambobmathobethaubob-dydd,e.e.
✦
Teithio–Wrthbaratoiargyfertaith:“Oesangenifiwneudydaithyma?Allwnieichyfunoâthaitharall?Allwnifyndarfwsneudrên?Allwnigerdded?”(Mae’nwerthcofiobodcerddedynwobrddwbwl–ynogystalâchynhyrchullaiolygreddadefnyddiollaiodanwydd,maehefydyncry|au’rcorffacyneigadw’niach.)
✦
Gwresagolau–Ydwi’ngorgynhesu’rtŷ?Oesangencynhesupobstafellaninnauddimondyndefnyddiounneuddwy?Allwniostwngygwreso2neu3gradd?Ydypobgolaunadyw’nhanfodolwedieiddiffodd,gangynnwysygoleuadaubacharypeiriantgolchidillad,ycyfrifiadur,yteledu?Ydwi’ndefnyddio’rmathaumwyafdarbodusofylbiaugolau?
✦
PlasNg–Wrthsiopa–oesangenlapio,ynwirboddi,llysiauaffrwythaumewnplas`g?Mae’nhawddgwrthodeuprynuarhoigwybodpamireolwrysiop.Gallaihynnynewidarferionsiopau.
20
-
✦
Defnyddiosiopausy’ncynniggwasanaethail-lenwiargyfersebonaugolchiobobmath.Prynuperlysiau/sbeisys/powdraucoginiomewnsiopsy’neugwerthuwrtheupwysaua’upaciomewnbagiaupapur.Hawddeutrosglwyddowedynibotelfachwydrneufocscardfwrdd.Maebarrausychosebonneusiampŵllawncystalâsebon/siampŵhylifolmewnpotelblas`g,abrwsdanneddbambwllawncystalagunplas`g.
✦
Dillad–Maedilladoddefnyddiausynthe`gyngyfleus,ynharddalliwgar,acyngymharolrad,ondyncyfrannuatymynyddoeddowastraffplas`gamhydradwysy’nllygru’rmôr.Gwiriwchydefnyddachofio’rcwes`wnangen/eisiaucynildio.
Dimondcodicwrbachbacho’rllenmae’rawgrymiadauyma.Amgloddfagynhwysfawrowybodaeth,syniadauacawgrymiadauymarferoladiddorol,henanewydd,cyfleusaradical,darllenwchyllyfrGwyrddach,ganMariElinJones.Mae’rgyfrolfechanhylawhonyngalwigofnegesDewiSant,“Gwnewchypethaubychain”,acynmyndymlaen,gamwrthgam,i’nhysbrydoliigyflawninewidiadaumawr,pellgyrhaeddol.Mae’nddifyriawn,ynhynodddeniadol,acynllawngwybodaethgyfoesapherthnasol.
Gwyrddfoeinbydni!
GwyrddachganMariElinJones;cyhoeddwydganWasgyBwthyn,pris£9.95
LlinosDafis
21
-
CymdeithasyChwiorydd,Rehoboth
EstynnoddEirionaMetcalfegroesoibawbifestricapelRehobothbrynhawnMawrth,10Medi,arddechrautymorarall.AliceBriggs,CuradurCynorthwyolynAmgueddfaCeredigion,oeddywraigwadd,asiaradoddamyrarddangosfa‘Defaid’afuymlaenynyrAmgueddfayngynharacheleni.Egluroddfodsônamddefaidynmyndynôlamganrifoedd,abodysymboloddefaidmewncrefyddynbwysiggydagymadroddionmegis‘YBugailDa’adamegyDdafadGolledigynadnabyddusibawb.Dangosoddniferoluniauganar`s`aidhenachyfoesganeglurosutyraethanta`iddarluniodefaid.Diolchwydiddiamgyflwyniadhynododdiddorol,acynamwynhawydtealluniaethwedieuparatoiganMaiLeedingaMyfanwyRowlands.
Ynycyfarfodar8HydrefestynnwydcroesoiEirianJones,Llangeitho,sy’ngweithiofelGolygyddSaesnegyngngwasgyLolfa.Bu’nsônamMargaretJonesaanedymmisMawrth1842ynRhosllannerchrugog,acaadwaenidfel‘YGymraesoGanaan’ganiddigyhoeddicyfreso’illythyrauateirhienioBaris,JerwsalemaBeirutynygyfrolLlythyrauCymraesoWladCanaanyn1869.O1870ymlaen,bu’nteithioarhydalledCymruyndarlithioameiphrofiadauyngNghanaan.Ynabu’ngweithiofelcenhadesymMorocoamdairblynedd,acwedihynnycyhoeddoddyllyfrMoroco,a’rhynawelaisynoyn1883.TeithioddoamgylchyrUnolDaleithiauamddwyflyneddyndarlithioamGanaan,cynymfudoiQueensland,Awstralia,yn1889aphriodiJamesJosey,dyncyfoethogiawn.RoeddMargaretwediteithio’nbello’ichartreftlawdynyRhos,iogoniantystadbrydferthynQueensland,acynoybufarwymmisHydref1902yn60oed.DiolchwydiEirianJonesamdraddodihanesdiddorolacanghyffredinMargaretJones,acynamwynhawydteasgonwedieuparatoiganAnnHumphreys.
Be`Griffiths,Llanilar,oeddywraigwaddynycyfarfodar12Tachwedd,acnidoeddangeneichyflwynoi’rchwioryddganeibodynwraigbrysuracadnabyddussy’ndodigapelRehobothibregethuynachlysurol.
22
-
CyhoeddwydhunangofiantBe`Griffiths,RhoImiNerth,ymmisMaieleni,acynystodeisgwrscawsomganddiychydigohaneseitheulu,eibywydcynnarynLledrod,eidyddiauysgolacholeg,a’igyrfafelathrawesaphrifathrawes,a’rhanesionhynnyyncaeleuhadroddmewndullysgafnaddeuaiâgwêni’rwyneb.
BuBe`’nweithgariawnyneichymunedfelPrifathrawesYsgolGynraddLlanilar,yCwrddPlantynypentref,ynghydâniferoweithgareddaueraill,ahefydtreulioddugainmlyneddyngwasanaethufelYnadHeddwch.DiolchoddEirionaiBe`ambrynhawndifyrdrosben,amwynhawydteabisgediwedieuparatoiganEirlysJonesgydachyfraniadganNonGriffiths.
CarysBriddon
Lansio EP Ffion Evans
NosIau,5Rhagfyr,ynystodFfairNadoligyLlyfrgellGenedlaethol,lansiwydEPcyntafFfion,ArBenfyHun.
Mae’ncynnwyschwechânbersonoliawnwedi’uhysgrifennua’uperfformioganFfion.Eigobaithywrhannueiphrofiadaua’itheimladaumewnfforddybyddpobleraillyngalluuniaethuânhwachaelcysuracysbrydoliaethohonynt.DyluniwydclawrlliwgaryCDganSaraLleucu,unoffrindiaugorauFfion.
23
-
Mae’rCDarwertham£7,gyda£2yncaeleiroituagatapêlleolLlandreatEisteddfodGenedlaethol2020.CysylltwchâFfionamgopidrwyebos`o:[email protected],acmae’rcaneuonhefydargaelarSpo`fy,AppleMusica’rllwyfannauarferol.Pobdymuniadda,Ffion!
SwyddogionyrOfalaethCadeirydd:DelythDavies,Pen-llwyn
Ysgrifennydd:GruffyddAledWilliams,Bronafon,Dolau,BowStreet,Aberystwyth,Ceredigion,SY245AE
(ffôn:01970820664;ebost:gawilliams1@b`nternet.com)
Cyfraniadauargyferyrhifynnesaferbyn8Mawrthi’rgolygydd:MarianBHughes
14MaesyGarn,BowStreet01970828662
marian_hughes@b`nternet.com
24
YgrŵpBwcaynperfformioynlansiadEPFfionEvansynyLlyfrgellGenedlaethol
mailto:[email protected]:[email protected]
