ျမနမာ ႏင လနဒနၿမ႕ ေဆြးေႏြးအႀကျပခကရယပြမား ၂၀၁၅ခႏစ၊ ဇြနလ

ရညရြယခကမား • အဓကေတြ႕ရခကမားချပရန၊ ေတြ႕ရခကမားသည ဆကစပမႈ၊ ျပညစမႈရမရ၊ အခကအလကမားကနရမႈရမရ၊

မာယြငးစြာ ေဖာျပထား ေသာအေၾကာငးအရာမားရမရ။

• ICT က႑တြငတာဝနယမႈရေသာ ရငးႏးျမပႏမႈ အေလအထမား ျဖစေပၚေစရန၊ ျမနမာလ႕အဖြ႕အစညး အတြကအကးျပရနရညရြယ၍အစးရ၊ ICTလပငနး၊မား အျခားပတသကဆကႏြယေနေသာပဂၢလ၊ အစအဖြ႕မားအတြက အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကရန အႀကျပခကမား ရရရန။

• ေရ႔ဆက၍ လကရတြငေဆာငရြကလပကငေနၾကေသာ၊ လပေဆာငရနစစဥထားေသာ ICTလပငနးႏင ဆကစပသည စမကနးမားအေၾကာငးျပစရန။

အစအစဥ

၉း၀၀ စာရငးသြငးျခငး ႏင ေကာဖသးေဆာငရန

၉း၃၀ အခမးးအနား ရညရြယခက

၉း၄၀ SWIA လပငနးစဥႏင အစရငခစာ ပစ အားမတဆကျခငး

၁၀း၀၀ သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးဆငရာ မၾကမးအေၾကာငးရငးလငးတငျပျခငးႏငေဆြးေႏြးျခငး

၁၀း၄၅ ေကာဖသးေဆာငရန

၁၁း၀၀ ၾကြေရာကလာသမားမအႀကျပတငျပခကမား အဖြ႕ငယမားခြ၍ေဆြးေႏြးျခငးႏငတငျပျခငး

၁၂း၃၀ ဆကလကေဆာငရြကရန၊ ေရ႕ဆကလပငနးစဥ (Linked Initiative အပါအဝင)

အလရင အဖြ႔အစညးမား • ယေကႏငင၏

ႏငငတကာ ဖြ႔ၿဖးမႈဌာန (DFID)

• ေနာေဝအစးရ • ဆြစဇာလနအစးရ • ဒနးမတအစးရ • နယသာလနအစးရ • အငယာလန

www.myanmar-responsiblebusiness.org အမတ (၁၅) ရမးရပသာ၊ စမးေခာငးျမ ႔နယ၊ ရနကနတငး၊ ျမနမာ။ ဖနး၊ ဖက(စ) : ၀၁ ၅၁၀၀၆၉

ထေထာငသမား

တာဝနယမႈရေသာ စပြားေရးအေလအကငမား ပ၍ ျဖစထြနးလာေစရန၊ ႏငငတကာအဆငအတနးမား၊ ေဒသလအပခကမားအေပၚမတည၍ ျမနမာႏငင၌ တာဝနယမႈရေသာ အသပညာ၊ စြမးေဆာငရညႏင

စကားဝငးမား ျဖစေပၚလာေစရနအတြက ထေရာကေသာ တရားဝင အခငးအကဥးတစခ ပပးေပးရန။

Chatham House rule:

ဤေဆြးေႏြးပြ၌ေဆြးေႏြးေသာ အေၾကာငးအရာမားအား ေဆြးေႏြးခနး ျပငပတြင

ျပနလည ေဆြးေႏြးျခငး မျပရန။

ဤေဆြးေႏြးပြ၌ ေဆြးေႏြးေသာ အေၾကာငးအရာမားအား ကတကဝတအျဖစ

မသတမတရန။

အစညးအေဝးပြအႏစခပအား MCRB ဝက(ဘ)ဆကေပၚတြင ဆကလက

ေဖာျပမည ျဖစေသာလညး ေဖာျပေသာအၾကာငးအရာမားအား ေဖာျပသမား

၏အမညႏငတကြ ေဖာျပမညမဟတ။

လ႔အခြငအေရးကအေျခခသည လ႔အခြငအေရး ရႈေထာင၊အျမင ကအေျခခ၍ စမကနးမား၏ သကေရာကမႈမား၊ မဝါဒ၊ ဥပေဒ၊ မေဘာငမားအားေလလာသည။

EIA/SIA/ESIA စမကနးမားထက ပမကယျပန႕ေသာ ပရသတအတြကရညရြယသည။

အစးရဌာနဆငရာ၊ လႊတေတာ၊ စးပြားေရး ၊ ရပရြာေဒသ၊ အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား၊အလပသမားမား၊ အလပသမားသမဂၢမား။

မဝါဒ၊ ဥပေဒမား၊ စမကနးမား၏ လအပခကမားအား ပေဖာရာတြင အေထာကအကျပရန။

ဤက႑ႏငပတသကေသာ ႏငငလးဆငရာအဆကအစပ၊ မေဘာငမား၊ ဥပေဒ စာခပမား (ရရႏငပါက)၊ စးပြားေရးလပငနးအေလအထမား။ ဤက႑တြငလ႔အခြငအေရးပမရရရနအေကာငအထညေဖာရာတြင မညသညအကအညေဆာငရြကမႈမားလအပသည၊ မညသည အဟန႔အတားမားရသညကေလလာသည။

ေလလာေတြ႔ရခကမားသည အမားအတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ မေဝရန ရညရြယသည။

စမကနးအဆင HRIA မားသည အမားႏငမေဝေလမရ။ SWIA ေတြ႕ရခကမားသည အမားပငျဖစေစမည။ အမားျပညသအတြက ပမေကာငးမြနေသာ စးပြားေရး အေလအထမား၊ ရငးႏးျမပႏမႈမားျဖစေစလသည။

အဆင (၃) ဆငျဖငေလလာသည က႑အေပၚ သကေရာကမႈမားအား အဆင (၃) ဆငျဖငေလလာသည။ က႑တစခလးအား ၿခငေလလာျခငး၊ စေပါငးသကေရာကမႈ၊ စမကနးအဆငမား။

Growth : ICT က႑တြင မႀကဘးေသးေသာ တးတကမႈ၊ ျမငတကမႈမား ရေနျခငး။ ႏငငအတြက အဓကကေသာ လပငနးက႑ျဖစျခငး။လကရဘ႑ာေငြႏစတြင ဆကသြယေရးက႑မ ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမပႏေငြ USD 8.1 Billions အနက USD 2 Billion ပါဝငျခငး။

Exapnsion : voice ႏင data ပမေကာငးမြနစြာေပးေဆာငႏငရန တစႏငငလးအတငးအတာျဖင rollout အားအထးလပေဆာငလကရျခငး ။ ရညမနးခက - ၂၀၁၅ တြင မဘငးဖနး အသးျပသ သနး (၃၀) ဥး (တယလဖနးသပသညးဆ ၅၀%) (ICT မဟာစမကနး ၊၂၀၁၁ -၂၀၁၅)

• Risks : ICT လပငနးဖြ႕ၿဖးေရးေဆာငရြကရာတြင မလလားအပသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားရႏငျခငး။ ဥပမာ - •လတစဥးခငးစ၏ကယေရးကယတာကစၥရပမားအားလ႕ဝကထမးသမးထားရခြင၊ •လြတလပစြာထတေဖာျပသခြင၊ အလပအကင၊ ေျမယာ ႏငဆငေသာ အျခားေသာလ႔အခြငအေရးကစၥရပမား၊ တရားဥပေဒႏငအညၾကားျဖတနားေထာငျခငး၊ ၊ data privacy။ သတငးအခကအလကရယႏငမႈ ဆငရာအဓကစညးမဥးမားအားဥပေဒတြင လကမတထးမထားရေသးျခငး။

Addressing Risks: ျမနမာႏငင၏ သမငး၊ပထဝ ႏင တငးရငးသားလမးစမား၊ ဥပေဒဆငရာလစဟာခကမား ICT က႑အတြငးရစးပြားေရးလပငနးမားအေနျဖင မမတ႔၏ လပငနးမားေၾကာငျဖစေပၚလာႏငေသာ သကေရာကမႈမားအား ႀကတငေလလာဆနးစစျခငးမားပမအားေကာငးလာေစရန။

ICT SWIA အစရငခစာ မအကအညျဖစေစမည။

မဘငးဖနး အသးျပမႈ (၁၅) ႏစတာ

က႑အဆငသကေရာကမႈမား (ေကာငးကး) စးပြားေရးဆငရာသကေရာကမႈမား • ICT က႑မ USD 6.4 Billions အား ျမနမာႏငင၏ GDP သ႔ပါဝငေစျခငး၊ ၂၀၃၀ခႏစတြင ICT က႑၌

လဥးေရ ၂၄၀၀၀၀ ခန႕ အလပအကငရရႏငျခငး။ • တယလဖနးသပသညဆ ၁၀% တးျခငးႏင GDP per capita ၈% တးျမငျခငးဆကစပမႈ • အငတာနက အသးျပမႈ ၁၀ % တးျမငျခငး ေၾကာင GDP per capita ၁.၁၂ % တးျမငျခငး • ႀကးမအငတာနကခတဆကစနစ ၁၀ % တးျခငးေၾကာင GDP per capita ၁.၃၈% တးျမငျခငး

အပခပမႈ ICTေၾကာင ပြငလငးျမငသာမႈ၊ သတငးအခကအလကရယႏငမႈ၊ ျပညသလထပးေပါငးပါဝငႏငမႈမားမတဆင ႏငငသားမားႏငအစးရအၾကား အမားပါဝငေသာခတဆကေဆာငရြကမႈကပမျဖစေပၚေစႏငသည။ • Civic technology, e-governance, open data

ယဥေကးမႈ • Language localization ႏင သတငးအခကအလကမား ရယႏငျခငး၊ ေဒသဘာသာစကားျဖင ေရးသားေသာ

အေၾကာငးအရာမားပမမားျပားလာျခငး • ဒဂစတယစနစကအသးျပ၍ တငးရငးသားဘာသာစကားမားအား ေရရညထမးသမးထားႏငျခငး

လမႈေရး • သတငးအခကအလကရယမႈပမလြယကလာျခငး ႏင ကနးမားေရး၊ ပညာေရးဆငရာ အရငးအျမစမား

အပါအဝင ICT4D applications ေပၚေပါကလာျခငး။ • ေျပာငးေရႊ႕အလပလပကငသမား ႏငပတသကေသာသကေရာကမႈမား - ေဒသတြငးရမသားစမားႏင

ေျပာငးေရႊ႕အလပလပကငသမား အၾကား ဆကသြယျခငး ႏင ေငြလႊေျပာငးေပးပ႔ျခငး (mobile money)။

သဘာဝပတဝနးကင • Geographic Information Systems (GIS) • သဘာဝေဘးအႏရာယ ဆငရာတန႔ျပနေဆာငရြကမႈမား (Disaster response)

ဆးကးသကေရာကမႈမား ဆးကးမားအားေလာချခငး

Digital Dangers: • စတငေပၚေပါကလာေသာ အြနလငးမ တဆင အႏငကင မႈ

(သ႔) အေႏာကအယကေပးမႈမား၊ ကာယကရင၏ သေဘာ တညမပါ အျပာဓါတပ၊ ဗဒယစသည၊ ကေလးမား၏ အႏရာယကငးေဝးေရး

Social media မား၏စညးကမးစနႏမားအားလးအား ဘာသာျပနဆရျခငး ႏင ၎စနႏးတ႔အား သရနားလညျခငး၊ အြနလငးတငၾကားႏငသည စနစမားအားသရနားလညရန ပညာေပးျခငး။

Digital Dangers: • အမားျပညသမ digital literacy အသပညာနညးပါးျခငး

Communiation materials, terms of service agreements, software or application agreements စသည အေၾကာငး အခက အလကမားအား ေဒသဘာသာစကားသ႔ျပနဆျခငး။

ICT ပညာရပ ေခတေနာကကေသာ သငရးမား၊ ကမၸဏမားမ အရည အေသြး ျပညဝေသာ ICT ပညာရပကၽြမးကင ဝနထမးမား ေခၚယရန အခကအခရျခငး။

သငရးေရးဆြရာတြငpublic-private က႑ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ တးတကလာျခငး၊ အလပသငခြင (သ႔) ေကာငးသားမားအား လကေတြ႕လပေဆာငခြငပမရရရန စပြားေရးဆငရာၿပငပြမား (သ႔) hackathon မားကသ႔ software development ဆငရာ ပြမား ပမကငးပေပးျခငး ။ ျမနမာစာ font မားအသးျပမႈစနစပမတကေစရန။ တငရငးသားဘာသာစကားျဖငေရးသားေဖာျပထား အေၾကာငးအရာပမမားျပားလာေစရန။ လထအၾကား digital linteracy ပမတးျမငလာေစရန သငတနးမား၊ campaign မားမတဆငေဆာငရြကရန။

သဘာဝပတဝနးကင • မဘငးတာဝါမား၏စြမးအငသးစြမႈေၾကာငကာဘြနထတ

လႊတမႈ

အသစတဖနျပနလညအသးျပႏငသညစြမးအငမား (ေလ၊ေနေရာငျခည) မားအားအသးျပျခငး ရပရြာေဒသ အတြငးခတဆကအသးျပႏငသည သဘာဝ ပတဝနးကင micro-grids မားအား တာဝါတငမား ႏငမးစကမား အသးျပ၍ ခတဆက၍ အသးျပျခငး။

သဘာဝပတဝနးကင • E-waste စမခန႔ခြမႈ၊ ျပညတြငးမထြကေသာe-wasteႏင

ျပညပမ တငသြငးလာေသာ e-waste။

E-waste စြန႔ပစရန e-waste စြန႔ပစျခငးဆငရာစညးကမးမား၊ စနစခ၍စနစတကေဆာငရြကျခငး။

က႑အဆငသကေရာကမႈမား

ပထမ အႀကမ ကြငးဆငးေလလာမႈ ၂၀၁၄ ႏဝငဘာ - ဒဇငဘာ က. မႏေလးတငးေဒသႀကး

• ျပငဥးလြင • မႏေလးၿမ႕ႏငအနးတဝက

ခ. စစကငးတငးေဒသႀကး ဒတယအႀကမ ကြငးဆငးေလလာမႈ ၂၀၁၅ ဒဇငဘာ - ဇနနဝါရ ဂ. ရနကနတငးေဒသႀကး တတယအႀကမ ကြငးဆငးေလလာမႈ ၂၀၁၅ ဇနနဝါရ ဃ. ရမးျပညနယ

• ေတာငႀကး၊ ေညာငေရႊ၊ ေရႊေညာင၊ ဟပး စတတအႀကမ ကြငးဆငးေလလာမႈ ၂၀၁၅ ေဖေဖာဝါရ င. မြနျပညနယ

• (သထ၊ေမာလၿမင) စ. ကရငျပညနယ

• ဘားအ၊ ေကာကရတ၊ ျမဝတ

ျပငဥးလြင

ဟပး ေတာငႀကး ေညာငေရႊ ေရႊေညာင

မႏေလး

ရနကန ျမဝတ ေကာကရတ

သထ ဘားအ

ေမာလၿမင

စစကငး

ေတြ႔ဆသမား ေဒသခမား- အမးသမးမား၊ရပမရပဖမား၊ ေကာငးမား၊ ေစးေရာငးခသမား၊ ေဒသခစးပြားေရးလပငနးရငမား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမား

ဝနထမးမား၊ ေန႔စားအလပသမားမား ကမၸဏမားမစမခန႔ခြသမား

ျပညေထာငစ အဆင႔တြင (အငတာဗးပစဟတပါ) ဆကသြယေရးႏင သတငးအခကအလက နညးပညာဝနႀကးဌာန ဆကသြယေရးညႊနၾကားမႈဥးစဌာန ေဒသခ ရပရြာအဆင႔ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြမႈ (၁၇၅) ႀကမ တစဥးခငး အငတာဗး (၁၃၉) ဥး အဖြ႔ငယမားႏင႔ ေဆြးေႏြးေမးျမနးျခငး (၄၁) ၾကမ

အစရငခစာတြင ေနရာ၊ ကမၸဏ၊ လအမညမားအား အမညႏငတကြ တကစြာေဖာျပေရးသားျခငး မဟတ။

အျခားေတြ႕ဆခသမား အရပဘကလ႔အဖြ႔အစညးမား ကနးမာေရးဝနထမးမား ေဒသတြငးတတသပညာရငမား သတငးႏင႔ စာနယဇငးသမားမား ႏငငေရးပါတမား ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမား တငး၊ ျပညနယ၊ ခရင၊ ၿမ႕နယ အာဏာပငမား

ေထာကပဝနေဆာငမႈေပးေသာ လပငနးမား

လထရပရြာ ICT လပငနးမားေၾကာင သကေရာကမႈရေသာရပရြာေဒသမား။ အေၾကာငးအရာမား - ေဆြးေႏြးတငးပငျခငး၊ အလပအကင၊ ေျမယာ၊ သဘာဝပတဝနးကင၊ အျငငးပြားမႈမား၊ ပဋပကၡမား၊ လၿခေရး၊ ကေလးအခြငအေရး၊အမးသမးအခြငအေရး။ဌာေနတငးရငးသားမား။

မနေနဂာမား ICT ႏငဆကစပေသာကမၸဏမား၊ ေထာကပဝနေဆာငမႈေပးေသာ လပငနးမား။ အေၾကာငးအရာမား - customer/user privacy andsecurity,တရားဥပေဒႏငအညၾကားျဖတနားေထာင ျခငး၊ေစာငၾကညစစေဆးျခငး)၊လြတလပစြာထတေဖာျပသခြင(စစစျဖတေတာကျခငး၊ အမနးစကား), အလပအကငအေျခအေန ႏင ရပရြာေဒသအေပၚ သကေရာကမႈမား (ေျမယာအသးျပမႈအပါအဝင)

ICT ကမၸဏမား၊ေထာကပ ဝနေဆာငမႈ ေပးေသာ လပငနးမား၏ဝနထမးမား - အလပအကင အေျခအေန၊ ပတဝနးကင၊ ကနးမားေရး၊ ဝနထမးလၿခေရး၊ အလပသမားသမဂၢ။

အျခားသကဆငသမား - ICT ေၾကာင ျဖစေပၚေသာ သကေရာကမႈမားႏငဆင၍ - LNGO/ INGO/ မဒယာ၊ ႏငငေရးပါတမား၊ ေကာငးမား၊ ဘနးႀကးေကာငးမား စသည။

အစရငခစာအျပညအစတြငပါဝငမညအေၾကာငးအရာမား

(ေဆြးေႏြးအႀကဉာဏရယျခငးပါအေၾကာငးအရားမားအားအစမးေရာင ျဖငေဖာျပထားသည)

June 2015 Consultation Draft available at: http://www.myanmar-

responsiblebusiness.org/swia

အစရငခစာအႏစခပ မတဆက အစးရ ဖြ႕စညးပ ႏင တရားေရးမေဘာင က႑အဆငသကေရာကမႈမား လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငရသကေရာကမႈမား • လြတလပစြာထတေဖာခြင ႏင ဆငဆာ • အမနးစကား • ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏင တရားဥပေဒႏငအညၾကားျဖတနားေထာငျခငး • ကယေရးကစၥရပမားအားလ ႕ဝကထားရျခငး • ဆငဘာလၿခေရး • အလပအကင • ေျမယာ • ထခကမႈမား၊အႏရာယမားႀကေတြ႔ႏငဖြယရေသာလအစအဖြ႕မား • ဆကႏြယသမားႏငခဆကေဆြးေႏြးတငပငျခငး ႏင နစနာမႈမားအား ေဖာထတေျဖရငးျခငး နညးလမးမား • ပဋပကၡကစၥရပမား ႏင လၿခေရး

အစရငခစာအျပညအစတြငပါဝငမညအေၾကာငးအရာမား

(ေဆြးေႏြးအႀကဉာဏရယျခငးပါအေၾကာငးအရားမားအာ;အစမးေရာင ျဖငေဖာျပထားသည)

June 2015 Consultation Draft available at: http://www.myanmar-

responsiblebusiness.org/swia

စေပါငးသကေရာကမႈမား အႀကျပခကမား • အစးရ • စပြားေရးကမၸဏမား • အသးျပသမား • လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသမား ႏင အရပဖကလ႔အဖြ႔အစညးမား • ဖြ႔ၿဖးေရးမတဖကအဖြ႔အစညးမားႏင ၎တ႔၏မခငအစးရမား • ရငးႏးျမပႏသမား

ေနာကဆကတြ • SWIA ကြငးဆငးသေတသနအား စနစတကေဆာငရြကပနညးအဆငဆင

• ျမနမာ ႏငငအတြငးရ ICT လပငနးမား ႏင ေအာပေရတာမား • လ႔အခြငအေရးကေလးစားေသာတရားဥပေဒႏငအညဆကသြယေရးအားၾကားျဖတနားေထာငျခငးပစ

ဆကလက၍…

• ဆကႏြယသမားႏငခဆကေဆြးေႏြးတငပငျခငး ႏင နစနာမႈမားအား ေဖာထတေျဖရငးျခငး နညးလမးမား

• ကယေရးကစၥရပမားအားလ႕ဝကထားရျခငး • ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏင တရားဥပေဒႏငအညၾကားျဖတနားေထာငျခငး • ဆငဘာလၿခေရး • လြတလပစြာထတေဖာျပသခြင • အမနးစကား • ထခကမႈမား၊အႏရာယမားႀကေတြ႔ႏငဖြယရေသာလအစအဖြ႕မား • ေျမယာ • အလပအကင • ပဋပကၡကစၥရပမား ႏင လၿခေရး

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - အမားျပညသပါ၀ငသည အႀကျပညႏငးေဆြးေႏြးပြမား ကငးပမႈနညးပါးျခငး ◦ အငစတ ကမၸဏတစခ သ႕မဟတ ျမနမာအစးရအေနျဖင network rollout, ေျမယာလအပခကႏင

အသးျပမႈ၊ rollout နညးလမးမားက ၄ငးတ႕၏ ေနထငမႈ ဘ၀မားႏင အသကေမြး ၀မးေကာငးမႈမား အား ေကာငးကးျဖစေစ၊ ဆးကးျဖစေစသကေရာကႏငသညက ေဒသခမားအားရငးလငးေျပာၾကားရန အမားျပညသမားပါ၀ငသည အႀကျပေဆြးေႏြးပြကငးပျခငးမာ မရသေလာကနညးပါးျခငး။

◦ စကထသည႔ဖနးတငမားေၾကာငျဖစႏငသည အႏရာယမားႏင ပတသက၍ သရသငသည အခကအလကမားက ေဖာျပျခငးမရျခငး။

အဓကေတြ႕ရခက - ထခကမႈမား၊စးရမမႈမားကေဖာထတေျဖရငးႏငသညနညးလမးမားမထားရျခငး o ဖနးတငမား၊ ဖငဘာလငးမားအပါအ၀င ေဆာကလပေရးလပငနးမားတြင မညသညကမၸဏက လပေဆာငသညက ေဒသခမားက မသရၾကေပ။

◦ ဆကသြယေရးလငးမားခသည ကမၸဏကေသာလညးေကာငး၊ ဖနးတငေဆာကလပသည ကမၸဏကေသာလညးေကာငး၊ တယလဖနးကမၸဏကေသာလညးေကာငး ဆကသြယလလငျဖစေစ၊ နစနာမႈမားက တငၾကားလလင ျဖစေစ ဆကသြယႏငသည ဖနးနပါတမားက ေဒသခမားအား ေပးထားျခငးမရေပ။

◦ တငၾကားမႈမားျပလပလပါကႏငငျခားကမၸဏထသ႔ over the top services (eg. Facebook, Viber) မားမတဆငတငၾကားႏငေသာလညး အျခားတငၾကားနညးမား၊ အျခားလပငနးမားတြင မေကနပမႈမားအားတငၾကားႏငသညစနစမားမရၾကပါ။

• .“Proposed Rules for the Telecommunications Sector Relating to Licensing, Access and Interconnection, Spectrum, Numbering and Competition” ႏင ပတသက၍ အမားျပညသ ပါ၀ငသည ညႏငးအႀကဥာဏရယေဆြးေႏြးပြတစရပကငးပကာ ပြငလငးျမငသာမႈ ပမရေရးအတြက ဆကသြယေရးႏငသတငးအခကအလကနညးပညာဝနႀကးဌာနမ ၂၀၁၃ ခႏစ ႏဝငဘာ (၄) မ ဒဇငဘာ (၂) ရကေန႔အထျပလပခသည။ ၎အား ဝနႀကးဌာန၏ ဝက (ဘ) ဆက www.myanmarpublicconsultation.com တြငလညး တငခသည။

• ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေမလ (၂၀) ရကေန႔တြင ေအာပေရတာမားမ ပထမဥးဆး Public Sustainability Seminar အား ရနကနၿမ႕တြငကငးပခသည။ ၎တြင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ႀကေတြ႕ႏငေသာအခကအခ၊ အႏရာယမား ႏင လကရေဆာငရြကေနေသာ Compliance Initiative မားအေၾကာငးေဆြးေႏြးခၿပး အဂၤလပ -ျမနမာ ဘာသာျပနဆမႈျပလပေပးခသည။

• ၂၀၁၅ခႏစ မတလတြင MCIT မ မဘငးထတလပသမားအဖြ႔ႏင network provider တစခ၏အကအညျဖငျမနမာမဘငးကြနယကႏငကနးမာေရးသကေရာကမႈမားဆငရာ အမားျပညသ ပါ၀ငသည ညႏငးအႀကဥာဏရယေဆြးေႏြးပြတစရပကငးပခသည။ ထေဆြးေႏြးပြတြင အသပညာေပးလကကမးစာေစာငမားလညးျဖန႔ေဝခသည။ လကရတစႏငငလးအတငးအတာျဖင rollout ၏ ပထဝဝငအေနအထားအရ ဤလကကမးစာေစာငမားအားအျခားတငးရငးသားဘာသာစကားသ႔ျပနဆျခငးျပ၊မျပႏငမညသကျဖန႔ေဝရနတာဝနရသညကကြကြျပားျပားမသရရပါ။

ကယေရးကစၥရပမားအားလ႕ဝကထားရျခငး (Privacy)

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - လ၀ကထားရလသညမားႏင ပတသက၍ မ၀ါဒမား သ႕မဟတ ရငးလငး ေျပာၾကားထားသည မ၀ါဒမားမရျခငး ◦ အခကအလက ထနးသမးထားပငခြင မ၀ါဒမား မရျခငး၊ သ႕မဟတ အခ ႕ကစၥမားတြင သးစြသမားအား ရငးရငးလငးလငးသရေအာင ေဆာငရြကထားရမႈ မရျခငး။

◦ အခကအလကမားရယၾကညရမႈ၊ အေရးအေပၚအေျခအေနတြင အခကအလကမားက ထပ အရမတထားရျခငးအပါအ၀င စးပြားေရးလပငနးမားတြင အခကအလကမား သမသည စနစတစခမ တစခကြျပားျခငး။

အဓကေတြ႕ရခက - အသးျပသမားသည လ၀ကထားရလသည အခကအလက ေပါကၾကား မႈအႏရာယႏင ပတသက၍ သရမႈ မရျခငး ◦ အသးျပသမားမ အေရးႀကးသည႔ မမ၏ကယေရးကယတာ အခကအလကမားအား လမႈ႕ဆကသြယေရး မဒယာမား တြငျဖန႕ေ၀မျခငး။

◦ အသးျပသအမားအျပားသည မမတ႔၏လမႈ႕ဆကသြယေရး မဒယာအေကာငမားက မညသ႕ လ၀ကစနစထားရသးစြရမညက မသရျခငး။

◦ ထ႕အတ၊အသးျပသမားသည လမႈ႕ဆကသြယေရးမဒယာေပၚမအေၾကာငးအရား မားႏင ပတသက၍ မညသ႕ တငၾကားရမညက သရမႈ မရျခငး။

ကမၸဏမားသည ၄ငးတ႕၏ apps မား၊ ကြနယကမား၊ ၄ငးတ႕၏ စနစမားအတြငး သမးဆညးထားေသာအခကအလကမား၏လၿခေရးကစစေဆးရနလကရ လပေဆာင ေနသည အေျခခအေဆာကအအမား အေပၚတြင လၿခေရး ျခမးေျခာကမႈမား၊ လၿခေရးကးေပါကႏငသည အေနအထားမားႏငပတသက၍ ဆနးစစမႈမားက စတင လပေဆာငေနၿပျဖစသည။. ◦ ဘဏတစခသည ကမၸဏ (၂) ခက ငားရမးကာ အဆပါ ဆနးစစမႈမးက လပေဆာငလကရသည။ (ျပညတြင ကမၸဏႏင ျပညပကမၸဏ)

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - တရားဥပေဒစးမးေရးတာ၀နရသမားက အခကအလကေတာငးခမႈမားအေပၚ ေရ႕ေနာက မညသည မ၀ါဒမား။

◦ တရားဥပေဒစးမးေရးတာ၀နရသမားက အခကအလကမား၊ ဖနးေခၚဆမႈ မတတမးမား ေတာငးယရာတြင စစစမႈမား မရဘ ေတာငးဆမႈမားက လြယလြယလကေလာျခငး။

◦ ဆကသြယေရးညႊနၾကားမႈဥးစးဌာနသည ဆကသြယေရးကမၸဏမားအား လကနကးျခငး၊ အၾကမးဖကမႈကစၥမားႏင မးယစေဆး၀ါးႏင ပတသကသည ကစၥမားႏင ပတသက၍ အခကအလကေတာငးခလာပါက ခြငျပရန အမန႕ထတထားသည။

◦ ဆကသြယေရးကမၸဏတစခသည တရားဥပေဒစးမးေရးတာ၀နရသမားမ ေတာငးဆလာသည ေတာငးဆခကမားသည ဥပေဒႏငကကညမႈရမရ စစစရန ကမၸဏတြငး အဖြ႕ခြ႕တစခ ဖြ႕စညးထားသည။

လကရအေျခအေန - တရားဥပေဒႏငအည ၾကားျဖတနားေထာငခြငျပႏငသည ဥပေဒမေဘာင မရျခငး

◦ ၂၀၁၅ ခႏစ ေမလတြင၊ ႏငငတကာ အႀကေပးမား၏ အကအညျဖင ဆကသြယေရးႏင သတငးအခကအလကနညးပညာ၀နႀကးဌာနသည cyber-crime ႏင “electronic evidence” အဓကထားၿပး ‘အခကအလက” ရာေဖြေရး ေဆြးေႏြးပြတစရပက ကငးပခ႕သည။

◦ ေရ႕ဆကလပေဆာငမည လပငနးစဥမားႏင ပတသက၍ ရငးရငးလငးလငး မသရရေသးေပ။ ဆကသြယေရးညႊနၾကားမႈဥးစးဌာနသည ေရြးေကာကပြကာလ မတငခင “electronic evidence” အတြက ဥပေဒမတစရပလအပေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားၿပးျဖစသည။

ဆငဘာလၿခေရး (Cyber security)

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - စးပြားေရးလပငနးမား အေနျဖင ဆငဘာလၿခေရးႏငပတသက၍ အႏရာယရမႈ အေပၚ သရမႈ နညးပါးျခငး။ ◦ ကမၸဏအမားစမာ ၄ငးတ႕၏ စနစမားသည ၿခမးေျခာကမႈမားက အတႏငသည အေနအထား ျဖစေစရန မ၀ါဒထားရျခငး မရျခငး။

အဓကေတြ႕ရခက - အခကအလကမားထနးသမး ကာကြယထားရႏင ပတသက၍ ေရ႕ေနာက ညညြတမႈ မရျခငး။ ◦ အခကအလကဌာနမားရသည စးပြားေရးလပငနမားတြငထားရသည အခကအလကမား လၿခမႈ အတငးအတာ မတညျခငး။ အခ႕ စးပြားေရးလပငနးမားသည လာေရာကလညပတသမားအား အခကအလကဌာနမားက ၀ငေရာကခြငျပၿပး၊ အခကမာ လၿခေရးအထပထပ စမထားသညက ေတြ႕ရသည - ဥပမာ လကေဗြဖတသည စနစ၊ ၀ငေရာကႏငသည ကဒျပားမားႏင close circuit television လမး biometric စနစမား တပဆငျခငး။

အဓကေတြ႕ရခက - စးပြားေရးလပငနးမားတြင အသးျပသည ခးကးေဆာဖ၀လမား။ ◦ စးပြားေရးလပငနးအမားအျပားသည အးေမးအပါ၀င ရးတြငးလပငနးမားအတြက ခးကးေဆာ႔ဖ၀လမား က အသးျပသညကေတြ႕ရသည။ အခ႕ေဆာ႔ဖ၀လမားသည ေဆာ႔ဖ၀လေရးသားထတလပသမား၏ ေနာကဆးေပၚ ကာကြယမႈ နညးစနစမား မပါ၀ငသညအတြက အသးျပသမား၏ အခကအလကမားက လၿခေရးခးေဖာကလသမားက လြယလြယရယႏငသည၊

အဓကေတြ႕ရခက - ဖနးဆငမားက ထညသြငးေပးသည ခးကး apps မား။ ◦ ဖနးဆငမားက ထညသြငးေပးသည ခးကး apps မားက အသးျပသအမားစသည app မားအသးျပရာ တြင ေဆာဖ၀လက လအပသည ခြငျပခကမားက မသရသလ၊ ဗငးရပပါလာႏငသည apps မားအေၾကာငးကလညး သရသနညးပါးသည။

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား၏ လထအျမငေပၚ လႊမးမးမႈ ◦ ၾသဇာႀကးမားသည ဗဒၶဘာသာဘနးႀကးမား၏ လထအေပၚလႊမးမးႏငမႈ ႏင ၄ငးတ႕ေဟာၾကားသည တရားေတာမား အေပၚသက၀ငယၾကညသမားမ ေမးခြနးထတမႈ မရျခငး။

◦ ေမးခြနးေျဖဆသမားသည “အႏရာယရသည ေျပာၾကား” မႈမား၊ တစဥးႏင တစဥးရေသေလးစားမႈ၊ နားလညသညးခမႈမားႏင ပတသကသည ပညာေပးလပရားမႈအစအစဥမားရရန ဆႏၵရသည။

အဓကေတြ႕ရခက - အြနလငးတြင အႏရာယရေျပာဆေရးသားမႈမားက တငၾကားမႈ နညးပါးျခငး ◦ အငတာနကကြနနကရငေႏးေကြးျခငးႏင တငးၾကားႏငသညက မသရျခငးေၾကာင႔ အြနလငးတြင ေႏာကယကေစာကားေျပာဆ ေရးသားမႈမားက ၀ပဆဒတာ၀နရသမားအား တငးၾကားျခငးမရ

◦ အြနလငးတြင အျခားသမား၏ အျပအမႈ အေရးအသားမားေၾကာင “ဂဏသကၡာ” ထခကမႈမားက အမးသမးမားသည ပ၍ခစားၾကရ။ သ႕ျဖစရာ ကာကြယေပးမႈေသာလညးေကာငး၊ ယငးသ႕ ေတြ႕ထမႈမားက ကန႕သတျခငးေသာလညး လပေဆာငေပးသင

အဓကေတြ႕ရခက - အငတာနက ၀နေဆာငမႈေပးသမားက စစစသည ကရယာတပဆငထားျခငး ◦ BlueCoat ကြနယကကရယာ ISP တစခ၏ Data Centerတြင တပဆငထားသညက ေတြ႕ရ။ Data

Center မ အခကအလကမားက မညသက အသးျပႏငသည မသရေပ။ ◦ အခကအလကမားက စစစေပးရန၊ ျဖတေတာကပစရန ေတာငးခလာမႈမားက စမခန႕ခြ႕ရန နညးလမးတကလပငနးစဥ မရေသးေပ။ အဆပါေတာငးခမႈမား၏ သကေရာကႏငမႈမားႏင ပတသက၍လညး သးစြသမားက ဆကသြယသည႔လပငနးစဥ မရေသးေပ။

◦ အငတာေနရငနယလငစငရကမၸဏတစခမ Community Information Centre (၂၀၀) တညေဆာကေပးရနကတျပ။ အသးျပသမားအား မဘငးဝနေဆာငမႈမား အား ပမသရေစရန ႏင ျမနမာျပညတြငး ေကးလကမကန ႏငငတကာႏင အြနလငးမ တဆငဆကသြယႏငရန။ စာသငေကာငးအမားအပါအဝင ျပညသမား Digital Literacy ပမ အားေကာငးလာေစရန၊

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

ျမနမာႏငငအတြငး ရလမႈဆကသြယေရး မဒယာအား ၂၀၁၅ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ - မတလအတြငး၊ သေတသနငယျပလပခပါသည။ • ေမးခြနးမားသည ျမနမာႏငဆကစပေသာ “အႏရာယရသည ေျပာၾကား” မေဘာင ကအေျခခထားပါသည။

• လကရျမနမာျပညတြငး အြနလငးလမႈဆကသြယေရးမဒယာ အေပၚ ၿခငနား လညေစရန ရညရြယပါသည။

အဓကေတြ႕ရခကမား: ေတြ႕ရေသာ ေရးသာခက အေၾကာငးအရာပစမား (sample) သည မြတဆလင မားအား ဥးတညေရးသားထားသည။

အဓကေတြ႕ရခကမား: ေလလာခေသာ အေၾကာငးအရာမား၏ ၃၈% က လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာရနတကတြနးခၾကသည။ ◦ ခြျခားဆကဆျခငး (ဥပမာ- မြတဆလငမားပငေသာဆငမား၊ စးပြားေရး လပငနးမားအား ဝယယျခငး၊ဆကသြယျခငးမျပရန)။

◦ ရနလမႈ (ဥပမာ- မြတဆလငမားအားႏငငသားျပခြငမႈအားျငငးပယသငေၾကာငး မြတဆလငမားအားသတျဖတရန။

အဓကေတြ႔ရခကမား: အြနလငးတြငတငေသာ ပစမားတြင ႏငငေရးသမားမား၊ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား မ တငေသာအခါတန႕ျပနမႈပမအားေကာငးသည။ o အမာမတဆငျပနလညမေဝေသာ (share) ပစမားစသည နာမညႀကးေသာ ျမနမာ လပဂၢလမား၏ပစမားျဖငၾကသည။

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - လမးေရးႏင ဘာသာေရး တငးမာမႈမား ◦ မြတဆလငအမားစေနထငသညႏငငမ ကမၸဏတစခ၏ ကနထရကယလပကငသမားသည ေဒသခမားမ အဆပါ ကမၸဏလာေရာကလပကငျခငးက ဆန႕ကငမႈမားလပေဆာငသညအတြက ၄ငးတ႕လပငနးမား အဟန႕အတားႀကေတြ႕ရမႈရေၾကာငးေတြ႕ရရ

မြတဆလငမားပငသညဟယဆရသည ကမၸဏမားမ ႏငငျခားသားဝနထမးမား သယေဆာင သည ကားမားအား ေဒသခမားက ချဖငပစေပါကျခငး ႀကရေၾကာငး ေဖာျပမႈမား ရျခငး။

◦ အခ႕အလပသမားမားသညမြတဆလငပငကမၸဏတြင အလပလပကငသညအတြက ေနထငစရာ အခကအခႀကေတြ႕ရ။

အဓကေတြ႕ရခက - အငစတက႑တြင အမးသမးမားလပကငမႈအေပၚ အျမငကြျပားမႈမားရ ◦ အမးသမးမား အျပငအလပမလပသင၊ မသားစအတြက အမတြငေနထငသငသညဟ ေျပာၾကား မႈမားရ။

◦ အမးသမး၀နထမးမားသည ပရဂရမေရးဆြရာတြင ထးခၽြနၾကၿပး၊ မဟာတနးအပါအ၀င ကြနပတာ တကသလမားတြငလညး ေကာငးသမားသည ေကာငးသားမားထက ပထးခြ နသညက ေတြ႕ရရ။

အဓကေတြ႕ရခက - လငယမားအငတာနက အသးျပမႈအေပၚ မဘမား၏ စးရမမႈမား

◦ အြနလငးဂမးမား စြေနမႈေၾကာင ေကာငးက ထြကျခငးစသည အငတာနက အလြနအကးသးစြမႈ ေၾကာင ဆးကးမားျဖစေစသည႔ အေပၚ မဘမား၏ စးရမမႈမား ေတြ႕ရရ

ေျမယာ (Land)

အဓကေတြ႕ရခက - ေျမပငရငမစာခပပါအခကအလကမားအားနညးလညးသေဘာေပါကမႈနညးပါးျခငး ႏင လအပေသာစာရြကစာတမးမား

o ဥပေဒႏင ျဖစသငသည အေနအထားအရ ေျမငားစာခပမားသည ေယဘယအားျဖင ေျမငားရမးမႈ အစအစဥႏငပတသက ေျမပငရငႏင သေဘာတခပဆေလ႔ရၾကေသာလညး ေျမပငရငအခ႕တြငလကခစာခပေပးမထားျခငး။ ေျမပငရငမားသည သတ႕လကမတထးသည စာခပပါ အေၾကာငးအရာမားက အျပညအ၀နားမလညပါေၾကာငး ေျပာၾကားသည။

◦ စာခပအမားစတြင အလေလာကငားရမးမႈသကတမးတးႏငသည အခကက ထညသြငးထားသညက ေတြ႕ရသည။

အဓကေတြ႕ရခက - ဖငဘာလငးအတြက ေပးရာတြင မမတသည ေျမယာေလာေၾကးမား ◦ ဖငဘာလငးခသည ကမၸဏမားသည ပမနအားျဖင ျဖစသငသည ေျမအသးျပႏငရနညႏငးျခငး၊ စာခပခပဆျခငးမား လပေလ႔မရသညက ေတြ႕ရသည။ ေျမအသးျပသညအတြက ေလာေၾကးေပးရာတြငလညး ျဖတသြားခြငအတြက တစႀကမသာ ေပးၾကသညက ေတြ႕ရရသည။

အဓကေတြ႕ရခက - နစနာမႈတငၾကားခကမားအားေျဖရငးသညကစားမႈနညးလမးမားမရျခငး o ေဒသခမားႏင ေျမပငရငမားသည ဖငဘာလငးတးျခငး သ႕မဟတ ဖနးတငေဆာကလပျခငးမားက မညသည႔ကမၸဏက

တာ၀နယလပေဆာငျခငးက သရျခငး မရသလ၊ နစနာမႈမားက တငၾကားလလငေသာလညးေကာငး၊ အေရးေပၚ ဆကသြယလလငေသာလညးေကာငး မညသ႕က ဆကသြယရမညက သရျခငး မရေၾကာငး ေျပာၾကားသည။

◦ ဖနးတငမားတြကအသးျပသည မးအားေပးစကမားမ ထြကေပၚလာသည ဆညသႏငပတသက၍ တငၾကားမႈမားက ေကးရြာတာ၀နရသမားက ေျဖရငးေပးေလ႕ရၾကသည။

◦ ကမၸဏမားေၾကာင လမးပကဆးမႈမား၊ ကမၸဏက ျပငဆငေပးသည လမးပကဆးမႈမား အရငလျပနမေကာငးလာျခငးတ႕ အေပၚ ေဒသခမားက တငၾကားျခငးမားရသည။

• ေျမပငရငႏင တာဝါကမၸဏမ ႏစဥးႏစဖက လကမတထးထားေသာ ေျမဌားရမးသည စာခပမား ထားရျခငး။ (ေျမပငရငထသ႔စာခပတစစအၿမတမးေပးထားျခငး၊ ေျမပငရငမ စာခပပါ အခကမားအား နားလညးမႈမရ၊အားနညးေသာလညး)

• ေျမဌားရမးစာခပမားတြင ၃ - ၅ ႏစအတြငး ေျမဌားရမးခ ၃- ၅ % တးျမငခပဆမည အေၾကာငး ထညသြငးေရးသားထားျခငး။

• ေျမယာမတပတငလပငနးစဥတြင ကမၸဏမားမ ေျမယာပငရငမားအား ကညလပေဆာငေပးေသာ ေၾကာင ပငရငမားအေပၚကေရာကႏငသည ဝနထပဝနပးအားေလာကေစသည။

• တာဝါတငတညေဆာကရနေျမယာမတပတငရာ၌လပငနးစဥအခကအခရမႈေၾကာငကမၸဏမားအေနျဖငအျခားသကေသစာတမးမားအားလကခၾကသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးေၾကာငလပငနးလြယကမႈရေသာလညး ေရးအစဥအဆက ပငဆငၾကေသာ ေျမယာပငရငမား (ကနဥး) ပငရငမားအားေကာ၍အသအမတျပမႏငသည။ ထ႔ေၾကာင ကမၸဏမား အေနျဖင ပငရငအမနအားသရႏငရန ရပရြာလႀကးမား၊ ရြာသားမားအားေမးျမနးၾကသည။

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခကမား - အလပခြငအေျခအေနၾကမးတမးျခငး

o ဖကဘာလငးတးေဖာသြယတနးရာတြငအလပသမားမား၏အလပခြငအေျခအေနၾကမးတမးမႈရျခငး။ o ထအလပသမားမားမ ေတာငကနးႏငမာေကာေသာေျမသားမားအပါအဝင

ဖကဘာလငးတးေဖာရာတြငရညလားေသာအကြာအေဝးအားစကအကမပါလကျဖငတးေဖာရျခငး။ o အလပခန (၁၀) နာရခန႔ရျခငး။ ပမနနားရကမရျခငး။

အဓကေတြ႕ရခက - ၀နထမးခန႕အပျခငးစာခပ ထားရျခငးမရ ◦ ၀နထမးခန႕အပျခငးစာခပ၊ ၀နထမးျဖစေၾကာငးသကေသခ အေထာကအထား စာရြကစာတမးမရေၾကာငးေတြ႕ရရ၊

အသကမျပညမသမားအား အလပေစခငးမႈ အပါအဝင ဖကဘာလငးသြယတနးရာတြင အေျခခစညးကမးသတမတခကမားတကစြာမထားရျခငး။

အဓကေတြ႕ရခကမား - လပငနးခြင လၿခေရး၀တစမား ထားရမႈနညးပါးျခငး o အခ ႔ေသာကစၥမားတြင အလပသမားမားမ၎တ႔အသးျပမညကရယာ (ဥပမာ-ေပါကတး၊ေပါကျပား)

မားအားမမတ႔ေငြျဖငဝယယရျခငး၊လပသမားေခါငးမေငြစကထတေပး၍လပအားခမျပနလညျဖတေတာကျခငး။

o အခ႕ကစၥမားတြင ေသာကသးေရ မလးေလာကေသာေၾကာငအနးရရြာမားမေတာငခရျခငး။ o အလပသမားမားမ၎တ႔ေဒသမေဝးကြာသညေနရာတြငလာေရာကလပကငၾကရျခငး၊တစေနရာမတစေနရာသ႔ေျပာ

ငးေရႊ႕လပကငၾကရေသာလညး ဆကလကအလပအကငရရရန မမတ႔၏ နားရာေနရာမားအား ကယတငေဆာကရျခငး၊ကနကေငြအားကခရျခငး။ မားေသာအားျဖငအလပသမားစခနးမားသည လမးေဘး၊ စကခငးေဘးစသညေနရာမားတြငေတြ႕ရၿပးသးေရ၊မးႏငသန႔ရငးေရးအတြကေထာကအကစနစမားနညးပါး၊မရျခငး။

o အလပသမားမားအေနျဖင အျခားေသာလသးကနပစၥညးမား၊ ဖေယာငးတင၊ ေစာင၊ အပယာခငး၊ ေရပး စသညတ႔အားလညး ဝယယၾကရၿပး ကယတငထငးေခြရေလရသည။

အဓကေတြ႕ရခက - အေၾကြးျပနမဆပႏငသညအတြက အလပသမားမား ေရႊ႕ေျပာငးရန မလြယကျခငး ◦ အဖြ႕ေခါငးေဆာငေပၚထမ ႀကတငေငြယထားျခငးေၾကာငအေၾကြးက မဆပႏငသညအတြက

အလပသမားမားဖကဘာလငးမားအတြက ေျမတးျခငးမားတြင ဆကလကလပကငေနရျခငး၊ အထးသျဖင အလပသမားမားအေနျဖင သးႏမေပၚခင မးရာသတြင သးစြရန ႀကတငေငြ ထတယမႈမားေၾကာင႔ မၾကာခဏ ျဖစပြားမႈရေၾကာငး ေတြ႕ရရျခငး။

◦ အလပသမားမားက အလပထြကလလငေသာလညးေကာငး၊ အလပေျပာငးလလငေသာ လညးေကာငး ေျပာဆပါက ေငြေခးေပးထားသည အဖြ႕ေခါငးေဆာငမ အတးေပးရမညဟ ၿခမးေျခာကမႈမားႀကေတြ႕ရ။

◦ အခ႕အလပသမားမားသည အလပသမားေခါငးေဆာငမားဆမ အစားအေသာက၊ ေရႏင အျခားအသးအေဆာငပစၥညးမားအား ပ၍ေစးႀကးေပး၍ေသာလညးေကာငး၊ အေၾကြးစနစျဖင ေသာလညးေကာငး ၀ယယသးစြရျခငးမားရ။

အဓကေတြ႕ရခက - အလပသမားမားမ လပခ၊ လစာ၊ ရပငခြငႏငဆငေသာ အခြငအေရးမားႏင ပတသက၍ နားလညမႈနညးပါး။

◦ အစးရ သ႕မဟတ အလပရငထမ အလပသမားမားသည ၄ငးတ႕ရပငခြင အခြငအေရးႏင ပတသက၍ သရရမႈ နညးပါးသည။ ကမၸဏအမားစမာ အလပသမားမားအား အလပခြင အေျခအေန၊ အလပသမားရပငခြငမားႏင ပတသက၍ ႀကတငရငးလငးအသေပးမႈ နညးပါးသည။

◦ အေရးႀကးသည ပဂၢလေရးအခကအလကမားက လမႈဆကသြယေရးမဒယာမားတြင ေ၀မျခငး။

အဓကေတြ႔ရခက - အလပသမားတနးရားမားရကေလးငယမား ◦ ဖငဘာေဆာကလပေရး အလပသမားမားသည မားေသာအားျဖင ၎တ႔၏ဇနး၊တစခါတစရ သားသမးငယ အခ႕

ႏင အတခရးေဝးမလာေရာကလပကငၾကသည။အခ႕အလပသမားမားသည၎တ႕၏ သား၊သမးငယမားအား ရြာတြငထနးသမးၾကညရႈမညသမရ၍ ေသာလညးေကာငး၊ ကေလးထနးခမတတႏင၍ေသာလညးေကာငး၊ တစေနရာမတစေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕လပကင ရေသာအခါ ကေလးအခ႕လညးလကပါေလရ၏။ မဘမားလပငနးခြငသြားေရာကေသာအခါ ေန႔စဥလလ တစေန႔ (၁၀) နာရခန႔အၾကာမ တျခားသထတြင အပႏၾကသည။

တခ႕ေသာ တဆငငားရမးလပကငခြငရရသမားသည ၄ငးတ႕အလပသမားမားအား လပငနးခြင လၿခေရးလအပသည ၀တစမားေထာကပ႕ေပးကာ အသးျပေစရန ၾကပမတ လပေဆာငေပးသည။ ထ႕အတ အေရးေပၚေဆး၀ါးမားႏင မးၿငမးသတေရး ကရယာမား၊ တယလဖနးကမၸဏမား၊ ဖနးတငေဆာကလပေရး ကမၸဏမားမ အလပခြင အႏရာယ ကငးရငးေရး သငတနးမားႏင အႏရာယကငးရငးေရး လမးညႊနခကမား ရရေသာလညး မေတာတဆျဖစပြားမႈတြင ထခကဒါဏရာရရမႈရပါက အလပသမားမား၏ ေဆး၀ါးကသစရတမား ေထာကပ႕ေပးျခငး

ဖငဘာလငးတးေဖာေရးလပေဆာငေနသည ကမၸဏမားအနက အနညးငယေသာ ကမၸဏမားသည အလပသမားအား ေျမတးပစၥညးကရယာမား၊ လပငနးခြငလၿခေရး လအပသည ၀တစမား၊ ေနထငစရာ ရြကဖငတမားႏင လအပသည အျခားအသးအေဆာင ပစၥညးမားက အခေၾကးေငြမယဘ ေထာကပေပးသညက ေတြ႕ရသည။

လပငနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေသာအဆငသကေရာကမႈမား

အဓကေတြ႕ရခက - အႀကျပေဆြးေႏြးညႏငးပြေခၚယရန ◦ လပကငေနသညမားအေပၚ နားလညမႈႏင လကခမႈရရရန လကနကကင အဖြ႕အစညးမားမစ၍ ေဒသခမားအပါအ၀င အားလးပါ၀ငနငမည အႀကျပ ေဆြးေႏြးညႏငးပြ ေခၚယကငးပရနလေနေသး။

◦ ပဋပကၡဆငရာ ထခကလြယသညမားက သတထားရနလအပခက။

အဓကေတြ႕ရခက - အလပသမားမားအား အႏရာယျဖစေစ ႏငမႈမား ◦ ေျမျမပမငးမား၊ ၿခမးေျခာကမႈမားေၾကာင အလပသမားမား ႀကေတြ႕ရႏငသည အႏရာယမား။

ICT Parks/SEZs Key finding: Manufacturing

• ဇနႏငဆကစပ၍ေပၚေပါကလာဖြယရေသာဇနအတြငး၊အျပငသ႔ကနပစၥညးမားသယယပ႔ေဆာငျခငးေၾကာငျဖစေပၚလာႏငဖြယရေသာသကေရာကမႈမား၊ လာေရာက လပကငသမားျပားလာေသာ ေၾကာင ျပညသ႔အမယာမားပမေတာငးဆလာျခငး၊ အလပသမားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ အေတြကကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ ႏငေကာငးပညာ သငၾကားေရး။

• ICT မဟာစမကနး၌ အစးရမ ICT စကမႈက႑ဖြၿဖးတးတကေရးအတြက ေငြေၾကးႏငစမခန႔ခြမႈဆငရာအေထာကအကမားေပးရနေရးသားထားပါသည။

• ICT စကမႈက႑ဖြၿဖးတးတကေရး ေၾကာငေပၚေပါကလာႏငေသာသဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈဘဝ ႏင လ႔အခြငအေရး ဆငရာသကေရာကမႈမားအား ICT မဟာစမကနး၌ ထညသြငးေဖာျပထားျခငးမရပါ။

၁။ရငးရငးလငးလငးရကာ လအပသည ကာကြယမႈမားကလညး ေပးႏငသည မ၀ါဒေဘာငတစရပ ခမတရန။

၂။ ICT က႑တြင တာ၀နသ စးပြားေရးကင၀တမားအတြက ရငးရငးလငးလငးရသည မ၀ါဒေဘာင တစခရေရးႏင အစးရ၏ လပေဆာငေနမႈမားတြင သငေတာသည ကာကြယမႈမားက ေပးႏငရန ICT ဥပေဒမေဘာငမား ျပျပငေျပာငးလေရးက တးျမငေဆာငရြကရန။

၃။ ICT က႑တြင တာ၀နသ စးပြားေရးကင၀တမားအတြက ရငးရငးလငးလငးရသည မ၀ါဒေဘာင တစခရေရးႏင အစးရ၏ လပေဆာငေနမႈမားတြင သငေတာသည ကာကြယမႈမားက ေပးႏငရန အျခားဆကစပေနသည ဥပေဒမေဘာငမား ျပျပငေျပာငးလေရးက တးျမငေဆာငရြကရန။

၄။ ေစာငၾကညမႈမား လပေဆာငတတသည ႏငင “surveillance state” အျဖစမသည အငတာနကက လြတလြတလပလပ အသးျပခြငရေစကာ၊ အခြငအေရးမားက တနဖးထားသည ဥပေဒန႕အည ၾကားျဖတနားေထာငမႈမးျဖစေစသည စနစမားျဖစထြနးလာေစရန။

၅။ ဆကဘာလၿခေရး ႏင အခကအလကမားက ကာကြယေပးသည နညးစနစမားက ျမငတငေပးရန။

၆။ အစးရယႏယားတစခလး အဓပၸာယျပည႔၀သည ပြငလငးျမငသာမႈရသည စနစတစခတညေဆာကကာ ေခတမ သတငးလြတလပခြငဥပေဒတစရပမတဆင လြတလပၿပး ပြငလငးသည ဆကသြယေရးက႑ ထေထာငရန သဓဌာနရေၾကာငး ျပသရန။

၇။ ျမနမာႏငငတြင တယလဖနးႏင အငစတနညးပညာမား၊ ၀နေဆာငမႈမားက အမားျပညသအားလး အသးျပႏငေရး (universal service) အတြက တးျမငေဆာငရြကေပးရန။

၈။ ဤက႑တြင ၀ငေရာကလပကငၾကမည အလပသမားမားႏင အသးျပသမား၏ အသပညာ ၾကြယ၀လာေစေရးႏင

ေစာငထနးမႈရသည ICT အသးျပမႈမားျဖစေပၚလာေအာင အားေပးေဆာငရြကရန။

၁။ နယေဒသမားတြင လပငနးလပေဆာငရာတြင သထားသငသည အေၾကာငးအရာမား၊ ေဒသ၏ ေနာကခအေျခအေနမားက နားလညရန။

၂။ ႏငငတြငး ဥပေဒမေဘာငမား မေဖာေဆာငႏငေသးသညကာလတြင တာ၀နသ စးပြားေရးကင၀တမား၏ ႏငငတကာ စႏနးမားက လကနာကငသးရန။

၃။ လ႕အခြငအေရးက ေလးစားလကနာသည ကတျပခက အပါအ၀င တာ၀နယမႈရသည ကင၀တမားက ေဖာေဆာငသည မ၀ါဒတစရပ ခမတလကနာရန၊ ထ႕အျပင အဆပါ မ၀ါဒအား ကမၸဏအတြငးရ လပေဆာငခကတငးတြင လကနာကငသးရနႏင ဆကစပေနသည အျခားတာ၀နရသမားအားလညး ကငသးလကနာေစရန။

၄။ လပငနးလညပတလပေဆာငမႈမားႏင ပးေပါငးလပကငသမား၏ သကေရာကမႈမားက ဆနးစစရာတြင ေဒသတြင ႀကေတြ႕ရသည ရပေထြးမႈမားႏင တညရသညအေနအထားမားက ထညသြငးစဥးစားရန၊ ေတြ႕ရခကမားအား ထညသြငး ျပမလပေဆာငရန။

၅။ စြန႕စားရသည အေျခအေနမားႏင သကေရာကမႈမားအပၚ တ႕ျပနမႈမားက မတသားကာ၊ အဆပါ တ႕ျပနမႈမား၏ ထေရာကမႈက အမားအား သရေစရန။

၆။ အထးသျဖင အလပသမားမား၊ ေဒသတြင ေနထငသမား၊ သးစြသမား စသညတ႕အေပၚ သကေရာကမႈ၊ နစနာမႈမား ခစားရႏငသည ဆကစပလပကင၊ ေနထငၾကသမားအား ေတြ႕ဆညႏငးကာ နားလညမႈရယရန၊ ထ႕အတ ပြငလငးျမငသာမႈရေၾကာငး၊ မနကနမတမႈရရနလပေဆာငမႈရေၾကာငးက ျပသရန။

၇။ ထခကနစနစမႈအေပၚတငးၾကားမႈမားႏင႔ စးရမမႈမားက ထထေရာကေရာကႏင လငျမနျမန ေျဖရငး ေပးႏငမည ယႏယားမားက ထားရေပးရန။

၈။ လ႕အခြငအေရး၊ လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငကစၥရပမားက ေျဖရငးရာတြင ပေပါငးေဆာငရြကသည နညးလမးက အသးျပရန။

၉။ ေဒသအဆင၊ တငးႏငျပညနယအဆင၊ ႏငငေတာအဆင ေကာငးကးသကေရာကမႈမားက ဖနတးေဖာေဆာငႏငသည နညးဗဟာမား ခမတရန။

၁။ ICT မ၀ါဒ၊ ဥပေဒမေဘာငႏင စညးမဥးစညးကမးမား အေျပာငးအလမားအေပၚ တကတကၾကြၾကြပါ၀င ေဆြးေႏြးရန။

၂။ ကမၸဏမားအား လ႕အခြငအေရးမားအပါအ၀င တာ၀နယသည စးပြားေရးကင၀တမားက လကနာမႈရေရး ေစာငၾကညတြနးအားေပးရန။

၃။ ICT က႑အတြငးတြင လအခြငအေရး၊ လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငကစၥရပမားႏငပတသက၍ က႑ေပါငးစမ တာ၀နရသမားပါ၀ငသည ညႏငးေဆြးေႏြးမႈမားလပေဆာငေရး ကမၸဏမားႏင အစးရအား တကတြနးအားေပးရန။

၄။ အမနးစကားမားက တန႕ျပနေျပာၾကားမႈမားအပါအ၀င လၿခၿပး ၿငမးခမးမႈက ဥးတညေစသည အြနလငးျပမႈ ေျပာၾကားမႈမားႏင ပတသက၍ ျမနမာျပညသလထအား ပညာေပးႏငေရး ပ႕ပးမႈမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန။

၅။ ICT က႑ႏင ပတသက၍ မဒယာတြင တးျမင ေဖာျပႏငေရး ေဆာငရြကရန။

၁။ အထးသျဖင အစးရအား အႀကျပသည အခက (၂) ႏင (၃) တ႕တြင ေဖာျပထားသည အတငးမ၀ါဒႏင ဥပေဒမေဘာငမား ျပျပငေျပာငးလရာတြင လ႕အခြငအေရး၊ လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငကစၥရပမားက ထညသြငး စဥးစားႏငေစေရး ပ႕ပးမႈ ေပးရန။

၂။ ျမနမာကမၸဏမားႏင ႏငငတကာကမၸဏမားမ လအခြငအေရးက ေလးစားလကနာရန လပငနးမား၏ တာ၀နယမႈ အေကာငအထညေဖာမႈမားက ပ႕ပးေပးရန။

၃။ အစးရႏင ညႏငးသေဘာတညမႈရယထားသည ရငးႏးျမပႏမႈမားႏင လြတလပစြာ ကနသြယခြငမားတြင တာ၀နယမႈရသည စးပြားေရးကင၀တမားက လကနာမႈရေရး ေသခာေစရနေဆာငရြကရန။

၁။ ျမနမာႏငင၏ ICT က႑တြင ဆကစပပါ၀ငေနသည လပငနးမားႏင ပတသက၍ ကမၸဏမား အေၾကာငးေစ႕စပေသခာစြာ ေလ႕လာစစမးမႈမားလပေဆာငရန။

၂။ ျမနမာႏငင၏ ICT က႑တြင ထည၀ငရငးႏးျမပႏထားသည ကမၸဏမားသည ျမနမာႏငငတြင ၄ငးတ႕၏ စးပြားေရးလပငနးမားႏင ဆကစပ၍ တာ၀နယမႈရသည စးပြားေရးကင၀တမားက ႏငငတကာ ႏင အည သ႕မဟတ ေကာလြနေအာင ေဆာငရြကမႈရေရး ေသခာေစရန အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကရန။

၃။ ျမနမာႏငင၏ ICT က႑တြင လပကငေနၾကသည ကမၸဏမားအား ၄ငးတ႕အေနျဖင တငးျပည အတြငးရငးႏးလပကငရာတြင ႀကေတြ႕ရသည စြန႕စားရသည အေနအထားမား အကး သကေရာကမႈမား က ၄ငးတ႕ မညသ႕ ကငတြယေျဖရငးသည ျပည႔ျပည႕စစ အစရငခတငျပရန ။

၁။ ICT ၀နေဆာငမႈမားက အသးျပရာတြင လၿခေရးႏင ကယေရးကယတာ အခက အလကမားက ကာကြယသည အေျခခ လပငနးမားက ေဆာငရြကထားရရန။

ပထမအႀကမေဆြးေႏြးမႈ (၄၀ မနစ) က၁) အမနးစကား ႏင လြတလပစြာထတေဖာျပသခြင က၂) ကယေရးကစၥရပမားအားလ႕ဝကထားရျခငး ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏင တရားဥပေဒႏငအညၾကားျဖတနားေထာငျခငး၊ ဆငဘာလၿခေရး

ဒတယအႀကမေဆြးေႏြးမႈ (၄၀ မနစ) ခ၁)ကြနယကျဖန႔ကကမႈ၊ေျမယာ၊အလပအကင၊ဆကႏြယသမားႏငခဆကေဆြးေႏြးတငပငျခငး ႏင နစနာမႈမားအား ေဖာထတေျဖရငးျခငး နညးလမးမား

ခ၂)အခကအခ၊အႏရာယႀကေတြ႕ႏငေသာလအစအဖြ႕အပါအဝင၊အမားျပညသအတြကသတငးအခကအလကရယမႈ

ရညရြယခက၊ အျခားေသာတကေရာကလာသမားႏငအတေအာကပါ ပါဝငဆကႏြယသမားအတြက ပ၍တကေကာငးမြနေသာအႀကျပခကမားရရရန။

• ျမနမာအစးရ • ICT ကမၸဏမား • လ႕အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသမားႏင လမႈေရးအဖြ႕အစညးမား အၾကျပခက • ဖြ႔ၿဖးေရး ပးေပါငးလပေဆာငသမားႏင မခငႏငငမားအား အႀကျပခက • ရငးႏးျမပႏသမား • အသးျပသမား

Chatham House စညးမဥးႏငအည ဤေဆြးေႏြးပြအကဥခပ အား MCRB ဝက(ဘ) ဆက တြင တငပါမည။

ဤေဆြးေႏြးအႀကဉာဏရယပြမားမေတြ႔ရခကမားအေပၚအေျခခ၍လပအပပါကမၾကမးအားျပနလညျပငဆငရန ႏင Powerpoint slides မားအားလညးျပငဆငရန။

အႀကျပစာမားအား ေနာကဆးျပနလညေပးရန (အဂၤလပ (သ႕) ဗမာဘာသာျဖင) -အေၾကာငးအရာေနရာတြင ICT SWIA Consultation Draft Feedback” အမညျဖငေအာကပါemail သ႔ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ဇြနလ၊ ၂၅ ရကေန႕တြင ေနာကဆးထားေပးပ႕ပါရန။ thithi.thein@myanmar-responsiblebusiness.org

အကယ၍ လႀကးမငး၏ အႀကျပခကမားအား ဝက(ဘ)ဆက ေပၚတြင မတငျပေစလပါက ႀကတင၍ အသေပး ေစလပါသည။

ခတဆကေဆာငရြကေနေသာ အဥးအစလပငနးမား၊ စမကနးမား၊ တာဝနယမႈရေသာခရးသြားလပငနး အေလအထမား ရေသးလင အထကတြငေဖာျပထားေသာ ေန႔ရက၌ ေနာကဆးထား ေပးပ႔ေစလပါသည။

ဤစာမၾကမးအား ဆကသြယေရးႏငသတငးအခကအလကနညးပညာဝနႀကးဌာနသ႔ ေဆြးေႏြးရနေပးပ႔မညျဖစပါသည။

ေလလာဆနးစစျခငး -ေနာကဆးအစရငခစာအားေရးသားၿပး MCRB ၏ ဝက(ဘ)ဆကတြင ျဖန႔ခထတျပနမညျဖစပါသည။

ပါဝငပတသကသအမား ႏင ေဆြးေႏြးမႈ မားအား အေၾကာငးအရာ၊ အပငးအျခားေပၚမတည၍ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန။

ေကးဇးတငပါသည။