Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Idade e comportamentos (socio)lingüísticos na Galicia
actual
III Xornadas sobre Lingua e Usos
Universidade da Coruña
Anxo M. Lorenzo Suárez
Universidade de Vigo
A Coruña, 8 de novembro de 2006
2
Índice
� A idade como unha variable sociolingüística en Galicia� A idade na configuración dos comportamentos
sociolingüísticos en Galicia� Perspectiva xeral� Lingua inicial e transmisión lingüística primaria� Lingua habitual e usos lingüísticos� Competencia lingüística� Escolarización e usos lingüísticos� Actitudes lingüísticas� A idade nos procesos de substitución, mantemento e
recuperación da lingua galega
� A idade como indicador nas consecuencias lingüís-ticas do contacto
� Remate
3
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� A idade é un indicador valioso para observar a situación e mais a evolución de moitos aspectos sociolingüísticos: a evolución da situación de contacto, a vitalidade de certos trazos lingüísticos, e evolución na competencia lingüística, etc.
� Grupo de idade: divisións cronolóxicas� Xeración: categorización social, baseada nos grupos de
idade, que se caracteriza por construír unha visión particular e distintiva da sociedade
� A idade pode ser indicativa a dous niveis: � Sinala diferencias xeracionais estables � Reflicte cambios en marcha
4
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� A relevancia da idade no caso da Galicia actual é incontestable.Estamos ante unha variable clave en múltiples aspectos do comportamento lingüístico e sociolingüístico dos galegos e galegas. � É nestes momentos a variable social máis decisiva, xunto ao
hábitat, para describir e explicar diferentes condutas vinculadas coa lingua galega.
� O porqué desta relevancia hai que buscala na especial configuración socio-cultural da Galicia contemporánea, e da súa evolución recente en termos culturais, sociais, políticos e tamén sociolingüísticos.
� Nos últimos trinta anos, desde 1970 aproximadamente ata a actualidade, seguen en marcha ou comezan procesos e situacións que van supor unha nova dimensión para a evolución do contacto de linguas galego-castelán e para a vitalidade sociolingüística do galego. Imos concretar algúns deses factores económicos, sociais, culturais, políticos e sociolingüísticos.
5
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� Cambios socio-económicos:� A aceleración da urbanización e da industrialización de Galicia na segunda parte do séc. XX supuxo un auténtico cambio cultural.
� Estamos ante un cambio de estilo de vida: o modo de vida tradicional deu paso a un modo novo, máis urbano, menos familiar, máis consumista e integrado en redes de comunicación fóra da comunidade local.
6
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� Cambios socio-demográficos:� Estancamento demográfico: crecemento vexetativo negativo.
� Baixas taxas de inmigración.
� Aumento da alfabetización dos adultos e xeneralización da escolarización.
7
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� Cambios políticos:� Proceso de descentralización política e administrativa do Estado.
Instauración do Estado das autonomías e do poder local.� Escasa lexitimade social inicial da autonomía e das súas institucións:
71,4% de abstención no referendo do EA en 1981.� Consolidación autonómica nos anos noventa.� A comunidade autónoma convértese nun referente de poder en
Galicia.
� Evolución do sistema de partidos:� Goberno continuo da dereita na Xunta de Galicia (agás un breve
período 1988-1989 de goberno ‘tripartito’) desde 1981 ata 2005.� Goberno socialista-nacionalista desde 2005.� O nacionalismo galego medra e constitúese en goberno ou en
alternativa de goberno.
8
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� Cambios sociolingüísticos:� Continúa o lento proceso de substitución social do galego polo castelán,
que principiara no século XIX. � A substitución lingüística acelérase nos anos sesenta e setenta, coincidindo
coa aceleración dos cambio socioéconómicos en España e cos máis de trinta anos de invisibilidade pública do galego debido á represión do franquismo.
� Irrupción dos medios de comunicación audiovisuais en castelán, con éxito de audiencia.
� Universalización do ensino, incluído o infantil (garderías e escolas infantís), con consecuencias graves na transmisión e na aprendizaxe da lingua inicial.
� Segue en marcha unha xeira de reivindicación da súa revitalización, proceso que tamén comezara no século XIX. No último terzo do século XX intensifícase ese proceso social e comeza unha nova dinámica institucional de recoñecemento, apoio e fomento da lingua galega. � Esa dinámica nova, que comeza co Estatuto de Autonomía de 1981, é ben
recente e vai ter unha incidencia moi directa nas xeracións máis novas que se socializan a partir das dúas últimas décadas do século pasado.
� Proceso contemporáneo de estardardización do galego.
9
1. A idade como unha variable sociolingüística en Galicia
� Cadro da análise:� Contacto de linguas galego-castelán en Galicia:
� A idade nos:� Comportamento sociolingüísticos: dinámicas de
substitución, mantemento e recuperación lingüísticas.
� Comportamentos lingüísticos: variación e cambio lingüísticos.
10
2. A idade na configuración dos comportamentos sociolingüísticos en
Galicia
� A idade vainos permitir analizar un amplo mosaico de aspectos sociolingüísticos. Examinaremos eses temas por separado, utilizando información cualitativa e cuantitativa.
� Neste último tipo de información, centrarémonos principalmente nos datos do MSG-1992 e do IGE-2003, por seren dúas mostraxes significativas perfectamente comparables e que nos permiten ofrecer tendencias e hipóteses sobre a evolución dos principais indicadores.
� Outras fontes cuantitativas: Censo-1991 e Censo-1996 (do IGE).
11
2. A idade na configuración dos comportamentos sociolingüísticos en Galicia
� Enquisa de Condicións de Vida das Familias
Galegas (2003):� Instituto Galego de Estatística:
� www.ige.xunta.es
� Consello da Cultura Galega: A sociedade galega e o idioma. A evolución sociolingüística de Galicia (1992-2003):
� www.consellodacultura.org/mediateca/
12
2. A idade na configuración dos comportamentos sociolingüísticos en Galicia
� Índice desta sección:1. Perspectiva xeral
2. Lingua inicial e transmisión lingüística primaria
3. Lingua habitual e usos lingüísticos
4. Competencia lingüística
5. Escolarización e usos lingüísticos
6. Actitudes lingüísticas
7. A idade nos procesos de substitución, mantemento e recuperación da lingua galega
13
2. A idade na configuración dos comportamentos sociolingüísticos en Galicia
� Na análise da situación sociolingüística actual do contacto de linguas en Galicia e da vitalidade social do galego hai dous aspectos que se destacan cando se trata de detectar os problemas fundamentais polos que transita o galego: as diferenzas de hábitat e de idade.
� Nos dous casos tende a formularse, ademais, unha construción discursiva moi semellante, baseada nunha formulación dicotómica simple: � o galego non se fala nas cidades nin entre a xente moza; � manteñen o galego os vellos e os individuos do rural.
� No noso caso, tentaremos establecer tendencias e procesos que vaian máis alá destas simplificacións.
14
2.1. Perspectiva xeral
� No diagnóstico do PXNLG, aparecen cinco referencias concretas a cuestións vinculadas coa idade, todas elas consideradas como ‘puntos febles’ do diagnóstico.a) Como realidades constantes:
� Os individuos novos falan menos galego cós dos outros grupos de idade.
� A ‘xente nova’ ten o galego como segunda lingua, sen vencellos emocionais con ela, considérana pouco útil, e carecen de motivación para falala.
� Os maiores, que son os transmisores ‘afectivos’ do galego, representan un modelo pouco válido nunha sociedade que tende a privilexiar a cultura xuvenil.
b) Como innovacións consolidadas:� A desgaleguización dos banzos iniciais do ensino (garderías e
escolas infantís) fai que as xeracións máis novas non reciban o galego.
� Os medios audiovisuais (CRTVG) non dan chegado á audiencia xuvenil e urbana.
15
2.2. Lingua inicial e transmisión lingüística primaria
�� Lingua inicialLingua inicial: primeira variedade adquirida, normalmente no contexto familiar.� A lingua inicial establécese nese momento da biografía persoal
de cada falante en que se realiza a socialización primaria: antes de ir á escola e no seo da familia (polo menos isto era así ata agora).
� Cada grupo de idade foi socializado en momentos históricos diferentes e de acordo co universo normativo e valorativo predominante nese momento.
� Importancia de que unha lingua se transmita de xeración a xeración para que esta non se perda.
� Son posibles as aprendizaxes posteriores (como L2), pero débese garantir e propiciar unha transmisión familiar (como L1).
16
2.2. Lingua inicial e transmisión lingüística primaria
Lingua inicial en Lingua inicial en Galicia (comparación Galicia (comparación 19921992--2003):2003):�� Máis do 50% da Máis do 50% da poboación ten o poboación ten o galego como lingua galego como lingua inicial.inicial.�� Redución de case o Redución de case o 10% en once anos.10% en once anos.�� Aumentan os Aumentan os individuos que se individuos que se declaran bilingües declaran bilingües iniciais.iniciais.
0,6
1,7
11,4
15,8
25,6
28,8
62,4
53,7
0 10 20 30 40 50 60 70
Galego
Castelán
Nas Dúas
Outras
MSG-1992 IGE-2003
17
2.2. Lingua inicial e transmisión lingüística primaria
� Lingua inicial por idade (IGE-2003)
33,333,936,3
46,7
56,9
67,1
76,4
45,1
40,239,635,5
26,4
20,6
13,7
20,624,2
20,7
15,715,111,5
9,1
1,11,73,42,11,60,90,70
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Menos 16De 16 a 25De 26 a 35De 36 a 45De 46 a 55De 56 a 65Máis de 65
En galego En castelán Nas dúas Noutras linguas
18
2.2. Lingua inicial e transmisión lingüística primaria
� Observacións:� Os resultados que temos:
� O galego cada vez se transmite menos, aínda que o ritmo de diminución se ralentiza.
� Cada vez é menor o número de mozos/as que recibiron o galego como lingua inicial, polo que diminúen os seus lazos afectivos con esta lingua.
� É preciso reflexionar sobre a importancia hoxe de transmitir o galego na casa. Antes, a ambientalidade galegófona facía da transmisión do galego algo importante pero secundario: quen non tiña o galego como primeira variedade, acababa aprendéndoo porque tiña un alto uso social. Hoxe, ao avanzar o proceso de abandono da lingua, esa ambientalidade galegófona desapareceu e de aí a relevancia de que se garanta o traspaso xeracional.
� Pódese esperar outro resultado da transmisión lingüística primaria tendo en conta a complexidade deste proceso e tendo presente que os esforzos normalizadores desde a sociedade e as políticas lingüísticas públicas desatenderon o uso e a reprodución familiar?
19
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
� Usos lingüísticos:� Concepto de lingua habitual: aquela variedade que os individuos diariamente� Valores: só castelán, máis castelán ca galego, máis galego ca castelán, só galego.
� Os usos lingüísticos específicos: ademais de termos unha lingua habitual, os individuos variamos a nosa conduta lingüística segundo con quen falamos (interlocutor), onde falamos (escenario),de que falamos (tema), etc.
20
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
� Lingua habitual en tres xeracións en Galicia (MSG-1992)
5,2
13,1
3,3
83
75,4
38,7
10,65,4
20,8
8,6 6,1
29,9
0
20
40
60
80
100
avós pais entrevistados/as
só castelán máis castelán máis galego só galego
21
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
Lingua habitual en Lingua habitual en Galicia (comparación Galicia (comparación 19921992--2003)2003):� Aumento do mono-lingüismo en castelán (8%) e en galego (6%).� Descenso do bilin-güismo (13% menos).
38,7
44,4
29,9
19 20,818,2
10,6
18,5
0
10
20
30
40
50
60
70
Só castelánMáis CastelánMáis GalegoSó Galego
MSG-1992
IGE-2003
22
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
Lingua habitual por Lingua habitual por idade en Galicia idade en Galicia ((comparación comparación 19921992--2003)2003):
�Continúa a diminu-ción do galego como lingua habitual conforme diminúe a idade dos falantes
�Estabilización na perda interxeracional de falantes.
2,59
3,37
2,52
2,8
3,13
3,02
2,452,37
3,38
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
Menos de 16 De 16 a 25 De 26 a 40 De 41 a 65 Máis de 65
Media
IGE-2003
MSG-1992
23
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
Lingua habitual segundo a idade (IGE, 2003)
33,1
21,6
15,513
10,4
2529,9
13,916,5 15,8
29,4
37,9
44,4
55,2
65,7
25,9 25,2
15,3
20,2
12,2
25,5
7,6
19,819
24,5
19,1
2728
0
10
20
30
40
50
60
70
Menos 16 De 16 a 25 De 26 a 35 De 36 a 45 De 46 a 55 De 56 a 65 Máis de 65
Só Castelán
Máis Castelán
Máis Galego
Só Galego
24
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
2
3
4
Usos lingüísticos específicos por idades (IGE-2003)
Lingua cos fillos 2,412,462,592,7933,3
Lingua coa parella 2,242,352,6933,253,46
Lingua cos irmáns/irmás 2,292,392,482,83,143,343,54
Lingua cos pais 2,42,572,652,933,233,43,58
Lingua cos avós 2,522,832,863,083,373,513,67
Menos 16
De 16 a 25
De 26 a 35
De 36 a 45
De 46 a 55
De 56 a 65
Máis de 65
25
2.2. Lingua habitual e usos lingüísticos
� Observacións:� O abandono do uso social do galego parece deterse nas novas xeracións.� É factible un cambio de tendencia?
� A mocidade non é homoxénea no seu comportamento sociolingüístico: � mocidade rural vs. urbana.
� Importancia da xeración ‘adulta’ (35-65 anos).
26
2.3. Competencia lingüística
� Dominio efectivo da lingua galega segundo a idade (MSG-1982)
0
20
40
60
80
100
entender 97,5 96,7 97,1 97,5
falar 80,3 82,5 89,6 92,4
ler 72,9 54,1 35,3 23,4
escribir 64,1 30,3 13,7 7,3
16 a 25 26 a 40 41 a 65 máis de 65
27
2.3. Competencia lingüística
As catro destrezas (1992-2003):
� Aumento moi importante da capacidade para ler e escribir en galego.
� Aumenta a capacidade para falar.
27,1
49,845,9
85,3 86,490,1
97,1 97,3
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
EntenderFalar Ler Escribir
MSG-1992 IGE-2003
28
2.3. Competencia lingüística
3,83,6
2,63
3,8
3,63,33
3,8
3,5
3,62 3,8
3,6
3,77
3,7
3,43,38
1
2
3
4
Menos 16 16-2526-4041-65Máis 65
Coñecemento do galego segundo tramos de idade (IGE, 2003)
Entender
Falar
Ler
29
2.3. Competencia lingüística
Medias da proba de expresión escrita en galego e castelán (Loredo, Fernández Salgado & Suárez, 2005: 117)
3,393,17 3,09 3,13
3,313,12
3,58
3,24
1
2
3
4
5
Capacidade designificar
Fluidez Ortografía Corrección
Galego
Castelán
30
2.3. Competencia lingüística
� Conclusións:� A competencia en galego por parte da mocidade, especialmente nas
destrezas lectoras e escritaslectoras e escritas, aumentou considerablemente grazas principalmente á presenza da lingua no sistema educativo. � Porén, non está totalmente xeneralizada a competencia escrita e lectora entre
a mocidade. � Con respecto á capacidade para falarfalar en galego, algúns rapaces
castelanófonos presenta eivas importantes: falta de fluidez, inseguridade lingüística, etc.� Hai mozos/as que afirman saber escribir en galego mellor ca falalo. � Moitos rapaces e rapazas castelanfalantes non dispoñen de contextos de uso
nos que poidan interactuar con galegofalantes, o que supón un obstáculo máis para a consolidación ou a simple mellora da súa competencia oral activa. � Aínda que en moitos casos a falta de competencia acaba converténdose
simplemente nunha estratexia de autoxustificación para non esforzarse en falar galego.
� A carencia de modelos lingüísticos de referencia, que sirvan para mellorar a competencia en galego e para estimular o seu uso, é unha eiva relevante.
31
2.4. Escolarización e usos lingüísticos
Porcentaxes de individuos que recibiron ensino regrado de galego. Resultados por idades (IGE-2003)
4,9 8,219,8
50,1
66,1
3,4
73,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Máis 65 56 a 65 46 a 55 36 a 45 26 a 35 16 a 25 Menos 16
ç
32
2.4. Escolarización e usos lingüísticos
Comparación entre a lingua das clases e a lingua dos exames. Resultados con medias (IGE-2003)
2,1
1,652
1,341,2861,32
2,48
1,436
1,2 1,13 1,17 1,21
1,45
1,9
2,29
1
2
3
4
Máis 65 56 a 65 46 a 55 36 a 45 26 a 35 16 a 25 Menos 16
Lingua das clases Lingua dos exames
33
2.4. Escolarización e usos lingüísticos
3,02,8
1,81,9
1,5
1,31,4
1,6
1
2
3
4
Lingua claseLinguaescribía
Linguaexames
Linguaprofesorado
Linguahabitual
MSG-1992
IGE-2003
En que lingua falas/bas cos...? Resultados con medias (comparación 1992-2003)
34
2.4. Escolarización e usos lingüísticos
1
2
3
4
Lingua na clase 2,482,11,561,291,44
Lingua dos exames 2,291,91,391,171,2
Lingua escrita escola 2,261,871,361,171,23
Lingua profesorado 2,292,21,821,712,05
Lingua compañeiros 2,222,312,392,923,3
Menos de 16De 16 a 25De 26 a 40De 41 a 65Máis de 65
Usos lingüísticos na escola (IGE-2003)
35
2.5. Actitudes lingüísticas
� Actitudes lingüísticas: estados mentais e neurolóxicos, non observables directamente, que activan a avaliación dun obxecto –de calquera outro tipo– e estimulan a acción cara ao mesmo.
� Importancia das actitudes para a modificación dos comportamentos lingüísticos.
� Hai dous tipos principais de actitudes:� Explícitas: as que son públicas (recollidas con enquisas,
cuestionarios, etc.)� Implícitas: as que non son públicas (recollidas con técnicas
experimentais e cualititivas: entrevistas en profundidade, grupos de discusión, etc.)
36
2.5. Actitudes lingüísticas
� Medias de actitude lingüística xeral segundo a lingua habitual e a idade (MSG-1992)
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
só castelán 3,24 3,13 2,85 2,72
máis castelán 3,68 3,56 3,26 2,98
máis galego 3,89 3,78 3,53 3,41
só galego 4,09 3,96 3,73 3,59
16 a 25 26 a 40 41 a 65 máis de 65
37
2.5. Actitudes lingüísticas
� Os traballos cuantitativos mostran que as actitudes explícitas son positivas cara á lingua galega e cara aos seus usos sociais.� Son tamén moi positivas as actitudes ante o proceso de
‘normalización lingüística’.
� Algúns traballos experimentais mostran que:� Aínda persisten algunhas actitudes negativas cara á lingua
e cara aos seus falantes.� Agroman novos ‘prexuízos’ e novas actitudes negativas:
� O ‘descoñecemento’ do galego.� A ‘imposición’ do galego.
38
2.5. Actitudes lingüísticas
� As principais conclusións do traballo do SSRAG (2003) é que a mocidade mantén algúns dos prexuízos tradicionais vinculados co ‘acento’ galego.
� As persoas que se expresan con acento galegopercíbense con referentes negativos de status (= pouco éxito social), mentres que aqueles que se expresan nunha fonética similar ao castelán son considerados un grupo innovador e socialmente competente, aínda que espertan pouca empatía social.
39
2.5. Actitudes lingüísticas
� Outros aspectos avaliativos:� Con respecto á valoración dos galego-falantes, aparecen dous estereotipos:
a) o estereotipo do ‘pailán’: o dos falantes nativos con acento popular.b) o estereotipo do nacionalista: os falantes de galego normativo e urbanos.
� A utilidade percibida no galego é escasa. O uso da lingua asóciase con profesións de pouco prestixio e máis ocasionalmente se asocia coas esferas da docencia (os ‘profes’ de galego) e da administración.
� O cambio galego > castelán explícase (e acéptase) polas inercias sociais e recibe unha certa indulxencia na avaliación realizada. Pola contra, os usuarios que efectúan o cambio castelán > galego reciben valoracións moi severas: grupo ‘politizado’, ‘impermeable’, ‘intolerante’, ‘intransixente’.
� Non atopamos valoracións uniformes entre a mocidade respecto da norma de referencia da lingua:� O galego tradicional recibe avaliacións moi negativas por mor do seu escaso prestixio
percibido.� O galego normativo concita novos prexuízos que o relacionan cunha determinada
orientación ideolóxica e unha determinada filiación sociolingüística (ser un neofalante).� En resumo, o grupo sociolingüístico tradicional (que transmite e usa a lingua) e o grupo
social innovador (exemplo de cambio castelán > galego) son caracterizados moi negativamente.
40
2.5. Actitudes lingüísticas
� Outros aspectos avaliativos:� Está bastante estendido o que denominamos como discurso dodescoñecemento da lingua: entre os castelán-falantes, principalmente urbanos, este discurso utilízase como escusa para non usar a lingua galega.� Este discurso atopa a súa base principal na inexistencia de interaccións en
que estea presente o galego, de maneira que as poucas oportunidades de uso inciden na infravaloración da competencia oral individual.
� Hai un discurso maioritario favorable á aprendizaxe das distintas linguas (o que damos en denominar o discurso do plurilingüismo), no que se valoran explicitamente os aspectos positivos da adquisición de competencias lingüísticas. � As actitudes abertamente negativas ante a presenza elevada do galego no
ensino son marxinais (se cadra non é politicamente correcto).� Con respecto á mocidade urbana, estes opinan que a escola debe
desempeñar un papel máis destacado na normalización da lingua.
41
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� É relevante o factor da idade en dous aspectos: � na presentación de fenómenos de variación lingüística
(principalmente na variación diacrónica e na variación social)
� e na presentación de fenómenos inducidos polo contacto co castelán (interferencia lingüística).
� Os dous podemos encadralos nos fenómenos de variación que detectamos no galego actual tanto no nivel das variantes/formas coma de variedades.
42
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Fontes directamente responsables da formulación dos fenómenos lingüísticos no galego actual, podemos concretar tres fontes básicas: a) a dinámica propia da variación lingüística interna
no galego, tanto a nivel da variación formal coma funcional;
b) a presión continuada da situación de contacto co castelán;
c) o proceso de estandardización lingüística contempo-ránea da lingua galega.
43
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Variación diacrónica: � As linguas varían en función do tempo. � Os diferentes grupos de idade poden reflectir os
modelos de linguas de momentos históricos distintos.
� Variación social: � A idade é unha das fontes de variación social
(xunto co sexo/xénero, hábitat, etc.).� Diferenzas lingüísticas xeracionais estables.� Fenómenos lingüísticos de cambio en marcha.
44
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Os diferentes grupos de idade poden presentar un tipo de variedades e de variantes diferenciados, que constitúen o que podemos denominar como repertorio lingüístico interxeracional. � Por exemplo, a aparición dos argots e das xirias; novas variedades urbanas vs. variedades tradicionais da lingua, ou variedades sociolectais, vinculadas cos determinadas variables da variación social, etc.
45
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Imos examinar dous aspectos nos cales a idade é unha variable omnipresente :� a configuración dos novos lectos sociais (sociolecto audiovisual).
� o ‘galego urbano’.
46
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� O ‘galego audiovisual’ podemos definilo como un sociolecto profesional que se foi desenvolvendo desde os anos oitenta (principalmente coa aparición da CRTVG).
� Asóciase con individuos novos (homes e mulleres), de biografía lingüística castelanófona e que producen un galego oral moi diferente do galego tradicional e moi achegado ao castelán.
� Algunhas características:� Modelo lingüístico e estilístico orixinado no castelán.� Interpretación moi literal da variedade estándar escrita do
galego.� Profusión de cultismos e de neoloxismos; depuración léxica.� Falta de fluidez oral e de modelos estilísticos propios,
construídos desde o galego.
47
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Valoracións sobre esta variedade lingüística:� Modelo lingüístico de escasa autenticidadelingüística.
� Porén, os falantes, en xeral, tenden a adxudicarlle ao galego audiovisual valores positivos (referentes de status social).
48
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Referencia aos neofalantes no DAFO incluído no diagnóstico do PXNLG:� Os neofalantes deturpan o galego xa que son maioría nos medios de comunicación, no ensino e na administración.
� Os neofalantes empobrecen o galego porque menosprezan o galego tradicional/enxebre e porque buscan “a orixinalidade artificial nunha ortografía escurecedora”.
� O galego da CRTVG é de mala calidade pola acción dos neofalantes.
49
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� O ‘galego urbano’: constátase a existencia de diversos tipos de variedades lingüísticas diverxentes respecto das consideradas populares ou tradicionais.
50
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Variedades urbanas: algunhas características do perfil dos falantes:� Variedades desenvolvidas nos contornos urbanos.� Grupos de menor idade e que tiveron unha exposición
reducida ao galego na familia e na comunidade, ou que tiveron unha historia lingüística familiar sen apenas presenza do galego.
� Coñecemento do galego estándar (escola, medios de comunicación).
� Achegamento ou adopción da lingua galega na adolescencia.
� Actitudes neutrais ou positivas ante a lingua e ante os referentes que evoca.
51
3. A idade como indicador nas consecuencias lingüísticas do contacto
� Motivos para a diverxencia entre as variedades populares e as urbanas:� Diferente cantidade de información dialectal interiorizada
durante o proceso de adquisición do galego, polo grao de influencia dos modelos de lingua estándar, e polo papel conferido ó castelán como fonte de innovacións
� Falta de valoración e de referentes positivos nas falas tradicionais e, como consecuencia desa infravaloración, búscase un modelo de lingua cunha fasquía diferente das variedades orais tradicionais.
52
Remate
� Podemos formular algunhas conclusións, en forma de hipóteses de traballo.� A idade é unha variable sociolingüística de alto rendemento para analizar as condutas lingüísticas en Galicia debido á intensidade e profundidade dos cambios socio-culturais e socio-económicos e políticos dos últimos 30 anos.
� Fóronse construíndo diferentes estereotipos que vinculan a idade e mais a lingua galega, sen que a maioría deles teñan unha base empírica sólida.
53
Remate
� Por unha banda, constrúese unha imaxe social negativaimaxe social negativa das xeracións máis novas (a mocidade) tanto no plano sociolingüístico (non falan galego) coma no estritamente lingüístico (fálano mal);
� Por outra banda, constrúese unha imaxe social ambivalenteambivalente das xeracións maiores: � nuns casos preséntase en termos positivos (autenticidade,
inxenuidade; falan o galego real, de verdade) e noutros casos a construción é claramente negativa (moitos castelanismos, lingüísticamente conservadores, etc.).
� Respecto da mocidade, dese estereotipo negativo derívase que sona vangarda do abandono do galego e de que a lingua perda calidade e autenticidade, e en consecuencia nada bo podemos esperar deles (só cabe o milagre!).
54
Remate
�Grazas!!!!