356

ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe
Page 2: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

iiBINGA EWAMEI IESU KERISO DA JAWO DA

The New Testament in the Ewage-Notu Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Ewage-Notu long Niugini

copyright © 1987 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Ewage-NotuTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents. For other uses,please contact the respective copyright owners.2012-01-19PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 28 Jul 2020 from source files dated 24 Jul 2020901ecdaa-e20b-5e4f-a560-92b077a0eea3

Page 3: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

Contents

FRT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1MATTHEW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2MARK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43LUKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68JOHN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112ACTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144ROMANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1871 CORINTHIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2082 CORINTHIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228GALATIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241EPHESIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248PHILIPPIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255COLOSSIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2601 THESSALONIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2652 THESSALONIANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2691 TIMOTHY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2722 TIMOTHY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278TITUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282PHILEMON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285HEBREWS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286JAMES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3011 PETER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3062 PETER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3121 JOHN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3162 JOHN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3213 JOHN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322JUDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323REVELATION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325Bible reading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348

iii

Page 4: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1

Binga Ewamei Isu Keriso DaJawo Da

The New Testament in theEwage-Notu language of Papua NewGuineaNupela Testamen long tokples

Ewage-Notu long Niugini

Binga Ewamei Isu Keriso Da Jawo DaThe New Testament in the Ewage-Notu

language,Oro Province, Papua New Guinea

[nou]Translation by Wycliffe Bible Translators© 1987, Wycliffe Bible Translators, Inc.Print publisher, 1987 by the Bible League

InternationalWeb version

© 2014, Wycliffe Bible Translators, Inc.http://www.Wycliffe.orghttp://pngscriptures.org

http://www.ScriptureEarth.orgThis translation is made available to you un-der the terms of the Creative Commons li-cense (Attribution-Noncommercial-No Deriva-tive Works).http:// creativecommons.org/ licenses/ by-nc-nd/3.0

Your are free to share — to copy, distributeand transmit the text under the followingconditions:

• Attribution. You must attribute the work toWycliffe Bible Translators (but not in any waythat suggests that they endorse you or youruse of the work).

• Noncommercial. You may not use this workfor commercial purposes.

• No Derivative Works. You may not alter,transform, or build upon this work.

• In addition, you have permission to port thetext to different file formats, as long as you

don’t change any of the text or punctuationof the Bible.

Notice — For any reuse or distribution, you mustmake clear to others the license terms of thiswork.Tok OraitDispela Buk Baibel i kam wantaim tok oraitna lo bilong Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works license.Em i tok olsem yu ken givim kopi long narepelamanmeri. Yu kenwokimkopi na givim longhusati laikim. Tasol, yu mas tok klia dispela samting ikam long http://tokplesbaibel.org. Yu no ken kisimmani na salim dispela. Yu mas givim nating. Natu, yu no ken senisim Tok.Ol piksa i kam wantim ol Baibel na narapela buki stap long dispela sait i gat tok orait long usimwantaim dispela samting tasol. Sapos yu laiknarapela tok orait, yu mas askim husat i papabilong copyright long dispela ol piksa.Sapos yu laik stretim samting i no orait longdispela tok orait, stretim tok, salim Buk Baibel, otainim Tok bilong God long nupela tok ples, yuken askim mipela.Olgeta tok orait na lo long tok ples English i staplong http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/legalcode.Sapos yu gat askim long dispela, plis askimmipela.

Binga Ewamei Da JiwariJiwari Da Jawo [tab]Igi

Page 5: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 1:1 2 MATTHEW 2:6

Binga Ewamei Awa Matthew MiGaisira

IESU KERISO DA MAMOUMBOGO1 Eiawa Iesu Keriso da mamoumbogo. Edo umo

awa David da orobe. Edo David awa Abraham daorobe.

2 Edo Abraham awa Isaac da mamo. Isaacawa Jacob da mamo. Jacob awa Judah de usonanonamendi de da mamo. 3 Judah awa Perez deZerah de da mamo ungoda ai awa Tamar. PerezawaHezrondamamo. Hezron awaRamdamamo.4 Ram awa Amminadab da mamo. Amminadabawa Nahshon da mamo. Nahshon awa Salmon damamo. 5 Salmon awa Boaz da mamo edo uso aiawa Rahab. Boaz awa Obed da mamo edo Obeduso ai awa Ruth. Obed awa Jesse da mamo. 6 Jesseawa gitijigari nembodiba David da mamo.

Edo David awa Solomon damamo edo Solomonuso ai awa Uriah da rori. 7 Solomon awa Re-hoboam da mamo. Rehoboam awa Abijah damamo. Abijah awa Asa da mamo. 8 Asa awaJehoshaphat da mamo. Jehoshaphat awa Joramda mamo. Joram awa Uzziah da mamo. 9 Uzziahawa Jotham da mamo. Jotham awa Ahaz damamo. Ahaz awa Hezekiah damamo. 10Hezekiahawa Manasseh da mamo. Manasseh awa Amonda mamo. Amon awa Josiah da mamo. 11 Josiahawa Jechoniah de uso nanonamendi de da mamoedo ungo awa iji ainde Babylon busu embomei miJew embomei bundedo budomambusera Babylonbusu ainda.

12 Edo wasiri awa atae etiri ainda amboda Je-choniah awa Shealtiel da mamo. Shealtiel awaZerubbabel da mamo. 13 Zerubbabel awa Abiudda mamo. Abiud awa Eliakim da mamo. Eliakimawa Azor da mamo. 14Azor awa Zadok da mamo.Zadok awa Achim da mamo. Achim awa Eliud damamo. 15 Eliud awa Eleazar da mamo. Eleazarawa Matthan da mamo. Matthan awa Jacob damamo. 16 Jacob awa Joseph da mamo edo Josephawa Mary da iu. Mary awa Iesu awa jawo neiKeriso ainda ai.

17 Eiawa orobe ajigari 14 Abraham da iji de edomambudo gitijigari nembodiba David da iji de.Edo ajigari 14 David da iji de edo mambudo ungoBabylon busu da gajari oro da atisera ainda. Edoajigari 14mambudo Soregari EmboMamomi itaribugarase sisira bugusira ainda.

MARY IESU KERISO BURISIRA18 Eiawa be Iesu Keriso da kumbari da kiki ra.

Joseph Mary Iesu da ai adira awa jimbadi dipapa

etiri ungoda orobe awara sisera. Ungo dada edoiu aro awodo ae awarate Asisi Kotopu mi Maryda tini da sirore etiri Mary gasou jijirisira. 19 EdoJoseph Mary doadi dipapa isira awarate umo awaembo ewamei awasedo gae gae ari ge soro Maryme geurase Joseph kotisira, “Na Mary doadena temana sano embo gadera.”

20 Edo Joseph ge awodo kotise atiko eturo isira.Eturo da asisi ewamei Mamo da yei edo uso yeibugusira. Bugudo sisira, “Joseph David da orobeimoMary jimbari oju eose amone ta Asisi Kotopumi tini da sirore etiri gasou jirira. 21EdoMarymeibari uso jawo Iesu seio ainda be awa unemi usoembomei wasiri biae da soregadira.”

22-23 Edo Mamo mi uso binga sari embo da yeida awodomatu sisira, “Embo berari dengoro ewo.Gagara ademei mi tini de edomei badira. Edo usojawo awa Emmanuel sadera ainda be awa Mamoingode atadi bugira.” Edo Mary mei Iesu ingariembo berari mi gadera Mamo da binga sari embomi ro sisira awa be etira awa.

24 Edo Joseph ewuko erido asisi ewamei mi rosisira awa isira. 25 Edo Mary jimbusira awarateumo Mary ga ewae atiri Mary mei burisira. EtiriJoseph mi mei jawo Iesu sisira.

2ESEGA EMBOMEI JERUSALEM NATI DA BU-

GUSERA1 Mary Iesu Bethlehem nati ainda Judea busu

da joda burisira iji ainde awa embo nembodibajawo Herod awa busu embomei ainda da gitijigariatisira. Edo iji tupo jiro gari embomei ungodamana de eturo de da be gido era awa ungodabusu nati waiko vitari kena awa dodo Jerusalemnati da bugusera. 2 Bugudo sisera, “Mei kiambuseka Jew embomei gitijigadi bugira mo rawari?Nango uso damana waiko vitari kena gido umotumondebain adi bugera.”

3 Setero Herod ge awa ingido umo duduku isiraJerusalem nati embomei daedo da awodo isera.4 Edo Herod mi setiri Jew embomei da priest dagitijijigegari de agodari da atopapotegari de usoyei dada etero Herod ungoda yei sedo gosisira,“Mamo da binga sari embomei mi yei rawaindaevetu mi Keriso barase siseri?’ ” 5 Setiri ungoimina sisera, “Bethlehem nati da Judea busu joda.Eire Mamo da binga sari embo mi gaisira,6 ‘Ingo Bethlehem nati embo Judea busu da awa

kiambu aera awarate nati embomei neneiJudea busu da awa memeia ra. Ingo

Page 6: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 2:7 3 MATTHEW 3:5awa nati embomei nembodiba ra ainda beawa ingoda yei da edo gitijigari nembod-iba bugudo Mamo da embo Israel gitiji-gadira.’ ”

7 Awasedo Herod mi esega embo iji vitari dabugusera ainda gae unjugari da setiri bugeroungoda yei nganega edo gosisira, “Ingo be ijinonde damana eiawa bugiri getevi?” 8Setiri ungoiji nonde damana bugusira awa uso yei sisira edoHerod ungoda yei sisira, “Ingo Bethlehem natida mambuwo. Mambudo mei kiambu awa euraedo gogowo ewo. Edo ingo umo tambudo gidobugudo sewo na gane ainda be awa na daedomambudo umo tumondebain adi dipapa ena.”

9 Edo umo awa setiri ungo yei awa doturis-era. Dodo mambuse damana iji vitari da gosiserada awa gosisera. Edo damana eiawa giti gitimambudo pepetisira mei kiambu atira yei aindainda beitigurisira. 10 Edo ungo damana awa gidoainda amboda dubo ewamei isera. 11 Edo ungomambudo mando joda torido mei kiambu uso aiMary ga gosisera. Gido baingo dederi edo tumon-debain isera. Edoungo ungoda sapoia pirigedoIesu da kando ewamei ititisera gold edo ri da vibumuno ewamei jawo frankincense edo myrrh awaititisera.

12 Edo Mamo mi eturo da bugudo ungoda yeisisira, “Herod da yei sekago engenembedo mam-bove.” Setiri gido ungo emboro nei da awodoungoda busu da mambusera.

JOSEPH DE MARY DE EGYPT BUSU DA MAM-BUSERA

13 Edo ungo mambero ainda amboda Mamo daasisi ewamei eturo da bugudo Joseph da yei sisira,“Erio. Erido mei kiambu de uso ai de budo ojusumbudo Egypt busu da mambase. Edo Herodawa mei kiambu eura edo dari betarase jariraawasedo ainda atiroso amboda nanemi sano en-genembase.”

14 Awasedo Joseph tumba de erido mei ki-ambu de uso ai de budo yei awa dodo Egypt damambudo ainda atirari amboda Herod betarase.15 Etiri Mamomi matu ro sisira awa be isira. Umosisira,“Na naso mei Egypt dodo mambarase jawo

sisena.”16 Edo esega embomei iji vitari da awa Herod

da yei bugae etero Herod kotisira awa embomeiami umo gandubari ge sedo umo tini gambariisira. Edo tini gambari edo embo nenei uso yei dasetiri bugero edo ungoda yei sisira, “Bethlehemnati da mambuwo edo daedo uso nati demonda

ainda memei memeiako ungoda gaeko etoto edotuda awa dawo bebetegore.” Edo Herod eiedosisira ainda be awa esega embomei iji vitari daedo bugusera amimi sisera awa ungo damana awagaeko etoto da gari sisera awasedo. 17 Eiawabugiri ge ro binga itari embo Jeremiahmi ro sisiraawa be bugusira. 18 Edo Jeremiah mi sisira,“Embo mi javi ingera Ramah nati ainda awawa

embo da ji bia da gembu. Edo Rachel daedo uso orobe emboevetu berari ji seworaungoda kinapeina betetera awasedo.”

EGYPT DODO GALILEE BUSU DA MAMBUSERA19-20 Edo Herod betetiri ainda amboda Joseph

Egypt ainda atiri Mamo da asisi ewamei mi usoyei bugudo eturo da sisira, “Embo mei kiambudari betarase evira amone betetira awasedo eridomei kiambu de uso ai de budo sekago Israel busuda engenembase.” 21 Awasedo Joseph erido meikiambu de uso ai de budo sekago engenembedobusu Israel da mambusira. Edo Joseph eiedo isiraamimiMamomi binga sari embo da yei sisira awabe isira. Edo Mamo mi sisira,“Nanemi naso mei Egypt busu ainda jawo seteno

bugira.”22 Edo Joseph umo Israel busu da mambuse

binga ingisira awa Herod da mei Archelaus miJudea busu embomei awa gitijijigurira awa. Edobinga awa ingido Josephumoaindapetari awaojuisira awarate sekagoMamomi Joseph da yei eturoda sisira awasedo umo mambudo busu Galileeainda anumburisira Nazareth nati ainda. 23 Edoumo ainda anumbetiri ro binga sari embo misisira awa be isira,“Umo awa Nazareth nati embo adira.”

3JOHN EMBOMEI ATOPAPOTISIRA

1 Iji ainde John umo mi ewamei ari embomi bugudo Judea busu da yei embo atae aindaatopatadi tuturo isira. 2 Edo John mi sisira, “Ijibugira edo Mamo mi gitijigadira awa aikambuetira awasedo wasiri biae dodo Mamo da yeipuwo.” 3 Edo binga sari embo jawo Isaiah miembo einda jawo da ge sisira,“Embo da mi yei embo atae da tembuse binga

minonu sadira, ‘Gitijigari da emboro siaewo edo emboro ewamei ewo.’ ”

4 Edo John uso ombari digari awa wo jawocamel da tu mi ari edo uso sini awa wo da tumi ari edo umo indari awa sopika de mumuni deawa indido isira. 5 Edo Jerusalem nati embomeiedo Judea busu embomei berari de edo Jordan

Page 7: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 3:6 4 MATTHEW 4:15umo bengi da atima edo isera embomei aindemi bugudo John atopapotira awa gadi bugusera.6 Edo John da dengoro bagari awa ingido aindaambodaungoi sisera, “Nangoburia etera.” SeteroJohn mi umo Jordan da ungo umo mi ewameiisira.

7 Edo Johnmi agodari simba ari embomei jiwaePharisee de Sadducee uso yei bugutero gosisiraedo ungo John mi umo mi ewamei arase dipapaetero umo ungoda yei sisira, “Ingo awa tetajingabu da memei ingege. Edo iji Mamo mi ingokasadira awa bugutira. Na kove be ena ko imokotesa Mamo busu da embo kasadira ainde awaimo jebugadesa. 8 Edo ingo wasiri ewamei ewo.Edo wasiri ewamei adewa awa embomei ingoingoda wasiri biae awa doturewa awa gadera.9 Edo kotove Abraham awa nangoda mamoum-bogo awasedo Mamo mi nango mana kasadirakotove. Awodo aera te Mamo mi ingo kasadira.Edo Mamo uso dipapa awodo edo ganuma eindaMamo mi Abraham da orobe adira. 10 Edo ingoawa teta ribe ae edo ira da awodo ra. Edo embooto de awa sia etira ri jegadi. Jegedo pigari riawoda ewarase ribe ae edo ira awa mambadira.

11 “Edo embo ave ungoda wasiri biae dotureraawa nanemi umo mi ewamei ena awarate emboda naso amboda bugutira amimi Asisi Kotopude riawo de mi ewamei adira. Edo embo eiawanembodiba be awarate na awa embo nembodibaae edo na awa ewa raro uso tei goru simba eni?12 Edo umo indari wheat da puti awa demondaititise edo indari wheat be awa ewoga ewogaadira. Edo indari wheat be awa uso indari itariyei da ititise edo puti awa pigari riawo da ewadirariawo matawa atari da ewadira.”

JOHN IESU UMOMI EWAMEI ISIRA13 Edo iji ainde Iesu Galilee busu awa dodo edo

Jordan umo be da bugusira John mi ainda umomi ewamei arase. 14 Awarate John Iesu umo miewamei ari oju ae edo uso yei sisira, “Na imoumo mi ewamei anase sedo geose. Na awa embowasiri biae de ra awarate imo awawasiri biae aeraawasedo na inemi umo mi ewamei asase dipapaena.”

15 Setiri Iesu mi mina sisira, “Sedo gosena teumomi ewamei egae ko eiedo adesa amimi ingaeMamo ro sisira awa adera.” Setiri John awarasisira.

16 Edo John Iesu umo mi ewamei etiri aindaamboda Iesu umo jo dodo vivitiri utu pirigetiriedo umoMamo da Asisi teta ri ribo inge wowosirigosisira. 17 Edo Mamo da Asisi wosedo usoyei anumbetiri edo ge javi utu da awodo sisira,

“Emone naso mei na awa na dubo burena. Na usoyei naso jo iaviri ira.”

4SATAN IESU BAGISIRA

1 Edo Asisi Kotopu mi Iesu budo yei embo ataeda Satan mi bagarase budo mambusira. 2 EdoIesu ainda iji 40 edo tumba 40 indari indae atisira.3 Edo Iesu umo beji tambutiri Satan mi bagaraseuso yei bugudo sisira, “Imo Mamo da mei sadesaawa seio ganuma eiawa ambe ari indase.”

4 Awarate Iesu mi mina sisira, “Awodo aerajiwari ewamei be ewamei sira awa embo ave ambeberari indadira awa uso asisi awa beji de atadiraawarate umo Mamo mi ge berari ro sira awaingadira awa uso asisi awa inono adira.”

5 Edo ainda amboda Satan mi Iesu budoJerusalem nati da budo mambudo edo Jew em-bomei da tumondebain ari oro da inda ititisira.6Edo Satan Iesu ainda itido atae edo uso yei sisira,“Imo Mamo da mei sadesa awa kekepunya edobusu da woseio ainda be awa jiwari ewamei beewamei mi sira awaMamomi uso asisi ewagaewasari imo simba adera edo ungo mi imo simba iseungoda ingomi imo jigadera oro iso tei awamanaganuma da dadesa sira.”

7 Setiri Iesu mi mina sisira, “Awarate jiwariewamei be ewamei da daedo sira imomanaMamoiso bawari da itadesa sira.”

8 Setiri ainda amboda Satanmi Iesu budo doririnembodiba da tamo da mambusira. Edo SatanIesu ainda itido Satan mi Iesu busu da emboberari awa ujugetiri gosisira. Edo Iesu gosisiraawa ewamei be ra. 9 Edo Satan mi Iesu da yeisisira, “Imo baingo dederi edo na tumondebainadesa awa nanemi yei berari da eiawa iso yei daitadena.”

10 Setiri Iesu mi mina sisira, “Satan ewogamambu. Edo jiwari ewamei be ewamei mi siraawa ingo Mamo da awa tumondebain adewa edokera adewa edo embo nei awa kera eove sira.”

11 Awasedo Satan Iesu dodo mambiri edo asisiewagaewa mi bugudo Iesu kondade isera.

IESUUSOBUROGALILEE BUSUDATUTURO ISIRA12 Edo Iesu umo John gajari oro da itero binga

ingido Iesu Galilee busu da mambusira. 13 EdoNazareth nati da iji tupo atinatina yei awa dodonati Capernaum da mambudo atima isira. Edonati eiawa umo diuga Galilee da bengi da busuZebulun de Naphtali deda demonda. 14 Edo Iesuainda mambusira ainda be awa binga sari emboIsaiah mi ro sisira awa be isira. 15 Edo Isaiah misisira,

Page 8: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 4:16 5 MATTHEW 5:13“Edo Jordan umo be nei da edo ewa kena awa

Zebulun busu de edoNaphtali busu de edoGalilee busu mendo da awa embo Jew aejawo Gentile atima isera.

16Edo emboainda atima isera awa teta umengadaatarago edo isera edo teta betari da utumoda atarago edo isera. Edo ungo awodoatiroro embomei amimi usasa nembodibabe gadera.”

17 Edo iji ainde Iesu umo atopatadi tuturo isiraedo sisira, “Mamo mi ingo gitijigadira iji awabugira awasedo ingoda wasiri bebegae awa dodoMamo da yei puwo.”

WO BARI EMBOMEI IESU AMBO AMBO ISERA18Edo Iesu umoGalilee umobengi da pepeta ise

nanonamendi etoto wo buro ero gosisira. Simonuso jawo nei Peter de uso namendi Andrew deawa komboro mi wo burero gosisira. 19 Edo Iesuungoda yei sisira, “Na ambo ambo ewo. In-goda imamomi ingo wo oiro awase atopapotisirada awodo nanemi ingo atopatano na awa emboembo berave.” 20 Setiri iji ainde ungo ungodakomboro dodo Iesu ambo ambo isera.

21 Edo kiambu yise nanonamendi nenei etotoJames de John de Zebedee da memei awa go-sisira ungo awa ungoda nga da anumbedo ungodamamo Zebedee ga da ungoda komboro to iseatero gosisira. Gido Iesumi ungoda yei sisira umoambo ambo orase sisira. 22 Setiri ungo burigi beerido ungoda mamo de nga de dodo Iesu amboambo isera.

EMBO JIWAE IESU DA BINGA INGISERA23 Edo Iesu Galilee busu jo da tembuse Jew

da dada ari oro da atopatido isira. Edo bingaewamei Mamo mi iji nonde embomei gitijigadiraawa atopatido isira. Edo embo karu amburoneinde kaindebari awa euri jebugedo isera. 24Edobusu Syria embo mi Iesu da buro ira ainda bingaawa gido embo karu amburo neinde kainde edodubo vevera tambudo isera awa budo Iesu da yeibugusera. Edo embo ave asisi biae mi sirari tako edo embo ave karu jawo epilepsy bari ta edoembo nenei karu tei ingo ambari ta awa berariIesu mi euri jebugedo isera. 25 Edo embo jiwaebe busu Galilee da edo yei jawo Gabu Etoto natida edo Jerusalem nati da edo Judea busu da edobusu nei Jordan umo bengi da awa berari bugudoIesu ambo ambo isera.

5IESU DORIRI DA AMBOJIMBI AWA ATOPAPO-

TISIRA1 Edo Iesu embo diti nembodiba awa gido doriri

inda vivitisira. Vitido ainda anumburisira. 2 Etiriuso ambojimbi bugudo uso yei dada etero Iesuungo atopatadi tuturo isira edo ge eiawa sisira.

DUBO EWAMEI BE AWA3 “Embo ave umo umosuka kondade ari sago ae

awa gosira embo unemi Mamo gebe iraembo awa dubo ewamei ira ainda be awaMamo mi gitijigadira ainde awa umo awaMamo ga daedo atadira awasedo.

4 “Edo embo ave nei ro mi dubo vevera ira awadubo ewamei ira ainda be awa Mamo miumo kondade adira awasedo.

5 “Edo embo ave saboa evira awa Mamo mi robarase sisira awa badira awasedo duboewamei ira.

6 “Edo embo ave Mamo da dipapa awa adi dipapabe evira awa dubo ewamei ira ainda beawa Mamo mi umo awa ari beda adira.

7 “Edo embo ave embo nenei da yei jo edo ira awadubo ewamei ira ainda be awa Mamo usoyei da jo adira.

8 “Edo embo ave uso jiro jingama ewamei eviraawa dubo ewamei ira unemi Mamo gadiraawasedo.

9 “Edo embobo ememi embo nenei ge bagera awaeoro atae edo ira awa dubo ewamei iraMamo mi umo awa uso kinapeina sadiraawasedo.

10 “Edo embo ave Mamo da dipapa awa adi euriembo mi dedo gaedo ewora awa duboewamei ira Mamo gitijigadira ainde awaumo awa Mamo ga daedo awasedo.

11-12 “Edo imo na ambo ambo esa awasedoembo mi iso yei da ge biae sadera edo imo dedogaedo ise gebusadera awa dubo ewamei eio aindabe awa nanemi kando nembodiba imo awasedoutu da sia ena. Edo da awodo embo nenei miMamoda binga sari embomeimatu da atima iseradedo gaedo isera.”

TOKAKA DE USASA DE DA ATOPATARI AWA13 Edo Iesu uso ambojimbi atopapotise atise

sisira, “Nanemi ingo awa embo da teda ititenateta ewa tokaka embo mi indari da itido era daawodo awarate tokaka awa uso tokaka da minabari awa atae ari inemi mana aso sekago tokakaadira. Amone jingama ari sago ae etira awasedoimo pigaso mambari embo mi ainda tamo dapepeta adera.

Page 9: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 5:14 6 MATTHEW 5:37

14 “Awarate na ingo ititena teta goriwo usasa deembo mi yei umenga da itido era da awodo. Edoembo nati doriri tamo da edo ira awa embo berarimi nati awa gido era. 15 Awarate embo amemimana ri injibedo ou to da itadira awodo aera teunemi ri injibedo awa aviga da itari embo berarimando da awa usasa adira. 16Da awodo iso wasiriesa awa amimi teta riawomi janibarago are emboda yei. Edo wasiri ewamei awa gosise iso Mamoutu da awa jasiga ore.

AGODARI DA ATOPATARI AWA17 “Edo Moses da agodari de Mamo da binga

sari embomei mi ro atopapotisera awa na budopigadi bugusena awa kotove ainda be awa nabudo pigadi bugae awarate na awa ro Moses deMamo da binga sari embo de mi ro atopapotiseraawa amo be arase bugusena. 18 Edo ro sena awaruvegeove Mamo da ge awa matawa atadira edouso ge awabe adira. EdoMamomimanadoari usoove kiambu ta ko ove nembodiba agodari jiwariawa mana embo mi pigoro mana mambadira.19 Awasedo embo ave Mamo da agodari kiambuta agodari nembodiba ta awa kera ae adira iseembo nenei da awodo atopatadira awa embo awaMamo bugudo gitijigadira iji ainde awa kiambuadira. Awarate embo ave Mamo da agodari awagebe ise da awodo embo nenei atopatadira awaembo awa Mamo bugudo gitijigadira ainde awaembo nembodiba adira. 20 Edo na ingoda yeisena ingoda wasiri agodari da simba ari embomeijawo Pharisee de agodari da gaiari embomei jawoScribe de da awodo ae gadewa gido awa manaMamo mi gitijigadira ainda iji de awa ingo awaainda adewa.”

TINI GAMBARI AWA21 Edo Iesu atopapotise atise sisira, “Moses mi

embo iji ainde atima isera ainda yei sisira embodawobeture edo embo ave embonei dari betadiraawa embo awa budo busu da kasari embo da yeibuguwo sisira. 22Awarate nanemi ingoda yei senaembo amemi embo nei da yei tini gambari adiraawa busu da kasari embo da yei budo buguwo.Edo embo amei uso namendi da yei imo embobiae sadira awa embo awa ungomi kundo budonati embobo mi kasadera ainda yei mambadera.Edo embo ave embo nei da yei sadira imo jirogari ae embo sadira embo awa mambudo riawonatopo atari da mambadira.

23-24 “Awasedo imo Mamo da rorou itari yei daderido imo iso otao ga da ge bagetesa awa kotedore iso rorou ainda dodo iso otao da yei mambuio.

Edo mambudo awa otao ga da dubo ewamei arieio. Edo imo awodo edo awa engenembedomam-budo Mamo da yei iso rorouitio.

25 “Edo embo amemi iso yei rora da ro datamo da tini gambari edo edo imo kasari yei dabudo mambadi ari gido re embo ainga da buriginamendi eio awarate imo awodo ae adesa awaembo amimi imo budo kasari embo da itadira.Itari amimi budo agodari simba ari embo daitadira. Edo ungoi imo badera awa imo gajari oroda itadera. 26 Edo na ingoda yei gebe sena unemiimo gajari oro da itadira awa imo ainda atise isoburia da mina berari awa itadesa.

IPU DA ARI AWA27-28 “Edo ingo gosewowa ungoi sisera ipu da

eove sisera awarate nanemi ingoda yei sena emboamemi evetu ta ko gagara awa gido dipapa adiraawa unemi evetu tamo gagara ainga uso jo da ipuda ari awa etira. 29Edo iso diti bemi ari imowasiribiae edo gido re gurugedo budo pigeio. 30 Edo isoingo bemi ari imowasiri biae edo gido re diugedobudo pigeio. Edo ro mi etiri imo wasiri biae etesaawa pigadesa amone ewamei ra. Edo ro mi etiriwasiri biae etesa awa pigae etesa amone biae raawasedo imo awa riawo natopo atari euse atiraainda mambadesa.

ARO DOARI AWA31 “Edo ingo daedo ingewa ungoi sisera embo

ave uso aro doadi dipapa adira awara sari gari ovejivedo evetu awa doadira sisera awarate naso geeiawa ingiwo. 32 Embo amemi uso aro awa saboaedo atirari dodo tepo awodo uso aro doadiraevetu awa sekago jimbadira embo amimi arievetu awa ipu da ari adira. Edo embo ave evetuawa jimbadira embo awa ipu da ari awa adira.

SARI GARI GE AWA33 “Edo ingo daedo matu gosewowa tuturo da

sisera imoMamo da yei ro adi sari ge be mi sisesaawa eio sisera. 34 Awarate boroko na ingoda yeisena ingo ro adi sari sadewa awa gemi goroba edoseove. Edo utu da jawo seove utu amone taMamoda anumba de gitijigari yei ra. 35 Edo daedo busuda jawo da seove amone ta Mamo da tei itari yeira. Edo Jerusalem nati da jawo da seove amone tagitijigari nembodiba da nati ra. 36 Edo iso wasirida jawo da adi sari awa goroba edo seove aindabe awa Mamo umo umosuka ari embo awa wasiride atadera awasedo. 37 Awodo aera ge goroba deawodo seove ta ko da awara o awara aera awodosewo. Edo ge eiawa sadesa awa inono ra te ge

Page 10: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 5:38 7 MATTHEW 6:15goroba edo sadesa awa ewamei aera ainda be awaSatan mi ge da awodo sedo ira awasedo.

MINA ARI AWA38 “Edo ingo matu gosewowa daedo sisera

embo amemi embo nei da dombu gaedo guru-gadira awa mina dari dombu da gurugadira. Edoembo amemi embonei da di da dari eregadira awamina dari di da eragadira sisera. 39 Awarate naingoda yei sena embo amemi iso yei biae ari gidomi biae mina eose. Edo amemi imo sogo da darigido sogo benei eio dare. 40Edo embo amemi imokasedo iso ombari tu da awa bari gido iso ombaritamo ainde da doio bare. 41 Edo isoro embo dami uso rora ango edo yei tupo yasase sari gidobudo yei ribori mambuio. 42 Edo embo amemiuso yei rora itasase sari gido uso yei itio. Edoembo amemi iso rora jingama ari dipapa ari gidore awara seio jingama are.

IESU ATOPAPOTISIRA INGODA GITOPO DUBOBUWO

43 “Edo ingo gosewa daedo sisera namendi isodubo burise gitopo iso de tini gambari eio sisera.44 Awarate naso ge ingiwo. Na ingoda yei senagitopo ingodadubobuwoedo sedo giwoMamomiembo ingo dedo gaedo edo era awa kondade are.45 Edo embo mi ingo wasiri eiedo irirowo gaderaawa ungoi gadera ingo awa Mamo da kinapeinaawodo gadera. Embo nenei da yei awodo ewameiewo ko Mamo mi ari waiko embo biae de emboewamei de da yei janibadira edo Mamo daedoga embo biae da embo ewamei de da yei itidoira. 46 Edo ingo embo ingo dubo burera awa dubobadewa te ingoda gitopo awa dubo bae awaMamomi awa awasedo ingo ewamei adi aera. Tax bariembobo mi embomei nei awodo dubo budo isera.47 Edo imo iso otao ga ge sise iso gitopo ga daedoge sae adesa awa imo awa embo nei aera. Edoembo ave awa Mamo da kinapeina ae awa wasiriawodo edo era. 48 Imo wasiri ewamei be eio tetaiso Mamo utu topo mi edo ira da awodo.”

6KANDO ARI DE JO ARI DE AWA

1 Edo Iesu uso ambojimbi atopapotise sisira,“Gido gogo ewo. Edo ingo embo mi ingo jasigaorase dipapa edo gido ingoda ari ewagaewa awaembo berari da jo da eove. Edo ingo ingoda ariewagaewa awa embo da jo da adewa awa ingodaMamo utu da amimi ingoda yei riroga itadi aera.

2 “Awasedo ingo embo rora ae embo gido kandoitadewa awa mambudo embo berari da ingo ro

etewa awa seove. Awodo adewa amone embo isesarago edo era ainda wasiri ra. Awodo ise emboroda edo Jew embomei da dada ari oro da edo natida tembumaera. Ari ewamei ise sarago euri embomi sedo era embo omone embo ewamei ra sedoera. Awarate ruvegeove embo mi awodo saderaembo awa uso mina re matu betira. 3-4 Awarateimo rora atae embo awa kondade adesa awa gaeunjugari da eio. Imo awodo adesa awa Mamoimo gae unjugari da ro esa awa gido iso yei minaitadira.

BENUNU SARI DA ATOPATARI AWA5 “Edo embo ise sarago ari embo mi erido

Mamo da yei da ge sedo ira Jew embomei dadada ari yei da edo emboro da irari embo miumo gorase. Awarate ruvegeove embo mi umogadera awa embo awa uso mina awa matu betira.6 Awarate boroko Mamo da yei ge teta ise saragoari embo mi sarago eove ta ingo Mamo da yei gesari dipapa adewa awa mambuwo ingoda mandoda mando be gajedo edo Mamo da yei ingo ingo-suka ge save. Ingo Mamo da yei ge awodo sadewaawaMamomi ingoda ge awa ingido ingo gido edoingoda yei mina itadira.

7 “Edo ingo Mamo da yei ge sise gido gedawadawa teta embo Mamo gae mi sarago eove.Edo ungo Mamo da yei ge awodo sise Mamo miungoda ge ingari kotedo era. 8 Edo ingo Mamo dayei embomei omimi Mamo da yei ge sedo era daawodo seove ko ingodaMamo ingo ro dipapa ewaamone matu gosira. Ingo mi uso yei sae gae rateumo umosuka gosira.

9 “Edo Mamo da yei ge eiedo sewo.10 ‘Mamo nangoda utu da atima esa awa embo

berari mi iso jawo jasiga ore. Nango imoburigi burigi bugudo gitijigasase dipapaera. Utu da iso wasiri era da awodo embobusu da awa imo ungo ro orase dipapa esaore.

11 Nangoda indari boroko da awa inono da itigae.12 Nangoda buria awa kotembedo dogae edo da

awodo nango embo nenei da buria nan-goda yei awa kotembedo dodo ore.

13 Edo nango bawari da kundo yiose ta ko nangobiae da yeorase soregegae. Imo awaewamei edo inemi busu da embo berariawa simba edo esa.’

14 “Imo embo iso yei biae oro kotembedo doad-esa awa imo wasiri biae adesa awa Mamo iso utuda da amimi imo kotembedo doadira. 15 Awarateimo embo iso yei wasiri biae oro kotembedo doae

Page 11: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 6:16 8 MATTHEW 7:6adesa awa imo wasiri biae adesa Mamo utu daamimi imo mana kotembedo doadira.

NETA ARI AWA16 “Iji dada imoMamo da yei ge sari dipapa edo

indari indae adesa awarate iso dombu awa doasobiae eure teta ise sarago ari embo da awodo. Edoungo dubo vevera dombu ise temburoro embomiungo mamaso era awa gorase edo era te ungo miera da awodo eove ta giwo ungo awa ungodaminaawa matu betera. 17 Awarate imo neta ise Mamoda yei ge sari dipapa edo re iso dombu segedokopiri tu gaedo eio. 18 Awodo adesa amimi awaimo neta esa awa mana gadera. Awarate Mamoutu da mi iso wasiri gae esa awa gido iso yei minaitadira.

RORA JIWAE AWA19 “Edo ingo rora jiwaebudobusuda eindadada

eove ko wowo de siri sasove mi indoro edo biaeadira o bengono embo mi bejedo torido bengonoadera. 20Awasedo rora jiwae utu da dada ewo awowowo ta siri sasove mi mana usibesi adira edobengono embo mi mana bejedo torido badera.21 Edo ingoda rora rawainda atira ainda ingoda joawa daedo ainda.

TAMO DA USASA AWA22 “Edo dombu awa teta tamo da usasa awodo.

Edo iso dombu ewamei awa iso tamo awa bibi-nago adira te iso dombu biae awa iso tamo awaumenga adira. 23 Edo iso yei usasa awa umengada awodo adira awa teta ge biae kotise edo ataribiae da atadesa.

GITIJIGARI ETOTO AWA24 “Embo amemi mana gitijigari etoto kera

adira. Awodo adira awa unemi gitijigari nei awadubo burise nei awa biae adira o umo nei awaembo buro ewamei ise nei awa doadira. Da awodoimo mana Mamo sapo ise edo busu da rora awajiwae dipapa adesa.

INDARI DE OMBARI DIGARI AWA25 “Awasedo na ingoda yei sena ingo indari

nonda budo indido kumbudo evi edo bo nondabudo evevi awa sedo kotembari jiwae eove koindari kumbari de bo de awa nembodiba aeraawarate ko ingo be awa nembodiba be ra. 26 Edori memei inda giwo. Ungo ri ve gowae edo ungoindari dada edo budo indari atari yei da itaeawodo aera te Mamo ingoda utu inda atima iraamimi ungo simba ise ungo kondade euri indaritambudo era. Edo ri memei da mina awa nem-bodiba awarate ingoda mina awa be nembodibabe ra awasedo Mamo mi ingo awa daedo simbaadira. 27 Edo rora berari einda kotembari jiwae

ise iji natopo adewa amimi ari mana busu da ijinei kiambu yise atadewa.

28 “Awasedo kotembari jiwae eose imo bo roevesi awasedo. Awarate ri wuji erido era awakoteio. Ungo buro aera te ungo erido era garidagariae be. 29 Edo gitijigari Solomon awa umorora embo edo umo ombari ewamei edo isira.Edo umo iwuga awodo edo isira amimi euri gariewamei edo isira awarate ri wuji awa ewamei bera.

30 “Edo boroko Mamo mi etiri sasawa eiawa ri-bori edo goroba de eririra awarate amboda embomi riawo mi itoro ewadira. Edo da awodo Mamomi edo ira Mamo mi ingo simba adira. Edo IngoMamo awa gebe ae sumbae edo ewa. 31-32 Edoembo ave Mamo gae awa iji berari kotedo ira naindari kumbari de bo sini de nonda beni kotedoira. Awarate awodo kotove ainda be awa Mamoingoda utu da atira amimi ingo ro embo jarewaamone gosira amimi ingo simba adira. 33 Edoingo iji berari Mamo ro awase dipapa ira awaadewa awa ingo awodo irirowo Mamo ingoda yeiindari de rora nenei de awa itadira. 34 Awasedoro euma bugadira awa kotembari jiwae eove koeuma bugadira awa iji ainde awa euma da buriaawa kotadesa. Edo iji dada awa tetegurise atiwo.”

7EMBO NENEI KASARI ARI AWA

1 Edo Iesu uso ambojimbi atopapotise sisira,“Embo nei jigi gatove awodo adewa awa embonenei mi mana ingo kiki diradera. 2 Edo ingoembo nenei gae tu sumbadewa awa da awodoembo nenei mi ingo gae tu sumbadera. Embororawodo da imo embo nenei da yei edo esa daawodo Mamo mi iso yei adira.

3 “Edo imo iso diti joda ri dewo awa atirariembo nenei da diti joda ri momono awa geose.Edo imo iso diti da ri dewo awa atirari iso na-mendi da yei seose iso diti da ri momono awabane seose. 4-5 Imo wasiri biae embo giti iso ditida ri dewo awa budo yei isaga ari gosise awa isonamendi da diti da ri momono awa badesa.

6 “Edo embo ave Mamo da binga ewamei awabae era awa teta sino inge ra awasedo Mamoda binga awa sekago ungoda yei itove ainda beawa teta sino inge awasedo ungo wareregedoingo gambadera. Edo kotari ewagaewa Mamo miingoda yei ititira awa teta ingoda mamoumbogoda ri guri nembogambo ingege ra. Edo imomamoumbogo da ri guri nembogambo awa pigae

Page 12: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 7:7 9 MATTHEW 8:4busu da pu da joda wosae ko awodo adesa awa pumi yise puse ise patoro biae adira.

SEDO GARI DE EURA ARI DE TAINTAIN ARI DEAWA

7 “Edo Mamo da yei sedo gio itare. Edo euraedo imo tambadesa. Edo taintain deio mangiropirigare. 8 Eiedo eio ainda be awa embo ave sedogosera awa Mamo uso yei da itadira. Edo emboave eura era amimi tambadera. Edo embo amemitaintain dorera ainda yei mangiro awa pirigadira.

9 “Edo ingo mamono ingoda memei mi in-dari embo soro ingo mana ungoda yei ganumaitadewa. 10 Edo ungo wo embo soro ingo manajingabu itadewa. 11Edo ingo awa embo ewagaewaaera te ingo ingoda kinapeina da yei rora ewa-gaewa itari dipapa edo ewa. Mamo da kandoitari awa iso kando itari de inono aera awasedoiso Mamo utu da atima ira awa gari gido umo ijiberari rora ewagaewa embo amemi uso yei sedogido era ainda yei itido ira.

12 “Edo imo embo nei mi iso yei rawodo orasedipapa edo esa da awodo ungoda yei eio. EiawaMoses da agodari da ititisira edo Mamo da bingasari embo mi atopapotisera.

EMBORO ETOTO AWA13 “Edo be kiambu da torio. Emboro riawo

matawa ewuse atira ainda tuturo awa be beragabe ra. Edo emboro ainda toradesa amone pepetaari re isaga be ra awasedo embo jiwae be emboroainda pepeta edo era. 14 Awarate emboro ingo-dena mambudo Mamo ga atadera ainda tuturoawa kiambu ra awasedo embo jiwae mi emboroawa tambae edo era. Edo emboro ainda toradesaawa okain be ra.

RI DE USO BE DE AWA15 “Edo dombu iso mi embo ave umo Mamo da

binga sari embo sira awarate umo gebemoka awaatopatae awa gio. Edo umo iso yei teta iso otaoedo teta atopatari Mamo da yei awodo bugariinge adira awarate uso kotari awa teta ambe sinoda da awodo. 16 Edo imo umo ro adira awa gidoimo umo gadesa. Imo mana maumesi awa ribebe de ainda mana badesa edo daedo imo manabijo sari awa ri nei bebe de ainda mana badesa.17 Awarate ri ewamei awa indari ewamei edo iraawarate ri betari awa indari biae edo ira. 18 Edori ewamei mi mana be biae mana adira edo ribetari mi mana indari ewamei mana adira. 19 Edori indari ewamei ae adira awa ingo mi diugedoingoda riawo adewa. Awasedo ingo ri be biaeirirari gadewa awa ingo gadewa ri awa biae ra.

20 Edo ingo embo amimi ro era awa gadewa awaungo embo averi awa gadewa.

IESU SISIRA NA IMO GAERA21 “Edo embo jiwae naso yei sera imo awa

naso gitijigari sera awarate ungo berari awamanaMamo mi gitijigadira ainda mana atadera. Edoembo ave ro naso Mama mi orase dipapa edo iraawa edo era iji ainde awa ainda atadera. 22 Edoiji awa bugadira ainde embo jiwae mi naso yeisadera aio gitijigari iso jawo da nango Mamo dabinga sedo era edo nango asisi bebegae ondoroijegedo isera edo nango ari goroba neinde kaindeedo isera sadera. 23 Soro na ungoda yei da sadenana matu ingo embo bebegae awa gae ewonaawasedo naso yei dodo edo mambuwo sadena.

MANDO ITARI EMBO ETOTO AWA24 “Awasedo embo ave naso ge ingido na ro

sena awa adira awa umo awa teta jiro gari emboinge adira. Jiro gari embo eiawa uso mandotutuvi ngambedoganuma itiriwosedo etiri tutuviawa derido goroba isira. 25 Edo amboda ga debisi bisara de umo bojedo pusira te mando awadurae ko mando da tutuvi awa etiri goroba isiraawasedo. 26 Awarate embo ave naso ge ingidona ro sena awa ae era teta embo jiro biae emboda awodo. Embo eiawa uso mando tutuvi awangambusira te umo tutuvi da ganuma itae usotutuvi awa derido edo goroba ae. 27 Edo ambodaga de bisi bisara de umo bojisira etiri mando awadudurisira. Edo mando dudurisira ainda ambodamando awa ainda atae.”

IESU DA GOROBA AWA28-29 Edo Iesu uso ambojimbi atopatido atae

etiri embo jiwae uso ge ingisera amimi kove beedo sisera, “Embo oiawa ingodenaso agodari daatopapotegari awodo aera te awa goroba de daatopapotira.”

8IESU MI EMBO EWAMEI ISIRA

1Edo Iesu doriri awadodowowosiri embo jiwaebe mi umo ambo ambo isera. 2 Edo Iesu usoambojimbi de wosedo bugero embo da karu jawoleprosy bari amimi Iesu da yei bugudo Iesu dajo da baingo dederi edo sisira, “Bada imo dipapaadesa awa na egae seka ane.”

3 Edo embo awa awodo setiri Iesu uso ingogogorugedo embo awa tamesi ise embo ainda yeisisira, “Awara dipapa ena. Iso tamo awa ewameiadira.” Edo Iesu awodo sisira iji da ainde emboainda tamo awa ewamei isira. 4 Edo Iesu mi

Page 13: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 8:5-6 10 MATTHEW 8:27embo ainda yei sisira, “Ro iso yei da ijegetiraawa saso embo nenei mi geore ta dambuderarimambuio. Mambudo priest da yei mambaso isotamo ujugedo gare. Gari awa rorou Moses daagodari mi sira awa itase. Awodo adesa awa embomi imo karu jawo leprosy awa atae etesa awagadera.”

IESU MI ISORO EMBOBO GITIJIGARI EWAMEIISIRA

5-6 Edo Iesu Capernaum nati da toriri Romeisoro embobo ajigari 100 awodo gitijigedo isiraembo da amimi Iesu tambudo umo kondade arasebenunu sisira, “Bajari naso buro ari embo da awakaru edo memesi burise besi da pasido atira.”

7 Setiri edo Iesu mi mina uso yei sisira, “Isoburo ari embo da yei amboda mambudo anojebugadira.”

8 Setiri Rome isoro embobo da gitijigari mi Iesuda yei mina sisira, “Na ewa raro naso mando datoresi ta ko ge mi segae naso buro ari embo awaewamei are ko na gosena awodo re adira ainda beawana awagitijigari nembodiba da tuda edo isoroembobo nenei awa naso simba ari da atima era.Edo nanemi isoro embo da ainda sadena mambusadena awa umo mambadira. 9 Edo nei da sadenapo sadena awa umo puradira. Edo naso buro ariembo da sadena eiawa e sadena awa umo adira.”

10 Edo embo awa awodo setiri Iesu ge awaingido kove be edo embo umo ambo ambo is-era ainda sisira, “Na ingoda yei gebe sena naIsrael embo da mi embo emimi na gebe ira daawodo awa gae be ra giwo. 11 Edo na ro senaawa ruvegeove. Embo jiwae busu berari dodobugadera amimi Mamo mi gitijigadira yei aindadada adera. Edo anumbedo Abraham de Isaacde edo Jacob deda indido kumbudo ise atadera.12 Edo Mamo mi yei eiawa Jew embomei embosia ira te Mamo mi Jew embomei jiwae awa budowawara ari ponda yei umenga da atadera. Edoungo aindamambudo di vegise de edo ji de daedoatadera.”

13 Edo Iesu ge awawa sedo atae edo Iesu miRome isoro embo da gitijigari da yei sisira, “Imoro gebe esa awa nanemi ano be bugadira.” EdoIesu ge awodo sisira iji da ainde Rome isoroembobo da gitijigari embo da buro ari embo awaewamei isira.

IESU MI EMBOMEI JIWAE EWAMEI ISERA14 Edo Iesu Peter da mando da mambudo Peter

da umboti awa karu yauya budo besi da pasidoatiri gosisira. 15 Edo Iesu mi evetu ainda ingoawa jigiri uso yauya atae isira. Etiri Peter da

umboti ewamei edo erido indari sia edo Iesu dayei ititisira.

16 Edo ongobo etiri embo mi embo asisi bebe-gae mi sandari awa budo Iesu da yei bugusera.Bugero Iesu asisi bebegae da yei ge setiri edoasisi bebegae embo awa doturisera. Edo Iesukaru embomei ainda bugusera awa daedo etirijebugurisera. 17 Edo Iesu awodo isira amimi roMamo da binga itari embo Isaiah mi sisira awa beisira. Isaiah mi sisira,“Unemi ingodena ro etiri goroba ae etera awa

soregedo edo ingodenaso karu amburoawa etiri ewamei etera.”

AGODARI DA ATOPATARI EMBO AWA18 Edo Iesu embo jiwae mi umo jinene burero

gido uso ambojimbi da yei sisira, “Nga sia ewo.Awo ingodena umo diuga benei da sembore.”19 Siri iji ainde agodari da atopatari awa Iesu dayei bugusira. Bugudo sisira, “Atopatari imo yeirawainda yadesa awa na da ainda yadi sia etena.”

20 Setiri Iesu mi uso yei mina sisira, “Ambe woawa uso ngaja ewari yei atira edo daedo ri memeiawa ungoda ngaja atira awarate na Mamo da meibusu da bugudo embo isena naso ewari yei ataera.”

21 Edo Iesu awodo siri embo nei ge ingido isiraamimi Iesu da yei sisira, “Embo nembodiba nanaso mama betari govedo ainda amboda awa naimo ambo ambo adena.”

22 Setiri Iesu mi sisira, “Embo ave Mamo gaeawa ainda dodo imo puio na ambo ambo ase.”

IESU SETIRI BISARA JAMO JAMO ETIRA23 Edo Iesu ge awa sedo Iesu nga da vivitisira

uso ambojimbi de edo yei awa dodo mambusera.24 Edo kiambu yise Iesu pasido nga joda ewo isira.Edo Iesu ewo iri ga de bisi bisara de edo umodiuga awa teta ewa yawata ise arago edo sasakanga joda vivitisira. Edo nga awa kununu badiisira. 25 Awodo iri Iesu da ambojimbi mi Iesu dayei mambudo Iesu ewo wujido sisera, “Gitijigarinango betadi aikambu era mo gosesita nangokondade egae.”

26 Setero Iesumimina sisira, “Ingo na gebe edogogo ae edo ewa awasedo ingo ojumi biae etewa.”Sedo Iesu erido bisara de kau yawata de aindayei ge setiri bisara jamo jamo etiri sasaka ewameiisira.

27 Etiri ambojimbi wasiri awa gido kove be edosisira, “Embo eiawa averi? Bisara de kau yawatade umo kera etera.”

IESU MI ASISI BEBEGAE ONDIRI MAMBUSERA

Page 14: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 8:28 11 MATTHEW 9:1728 Edo umo diuga awa sembudo Iesu Gadarene

embo atima isera busu ainda bugusira. Aindaawa embo etoto meko to da embo govedo iseraainda atima isera. Edo embo etoto einda ateroasisi bebegae ungoda joda atima isera amimi eoroembomei eiawa tini gambari ise dombu gunjorogido embo emboro awodo yari awa oju edo isera.29 Edo ungoi Iesu gido Iesu da yei gogo dimbudosisera, “Mamo da mei imo nangoda yei ro adidipapa edo bugesi? Nangoda kasari iji awa bugaeawasedo nangoda riroga itose.”

30-31 Edo ungoi awa sero pu diti da aindademonda durise atisera awasedo asisi bebegaeembo etoto da joda amimi Iesu da yei benunusisera, “Imo nango ondadi adesa re nango itiomambudo pu da joda torore.”

32 Setero Iesu mi ungoda yei da sisira, “Mam-buwo.” Setiri embo etoto awa dodo ungoi pu dajoda totorisera. Etero pu mane mi sumbudo yeidiwari awa dodo kekepunya edo umo da wosedobebetegurisera.

33 Edo pu simba ari embo sumbudo nati damambudo embo etoto Iesu mi asisi bebegae etiriewamei isera awa sisera. 34 Edo nati da emboberari mambudo Iesu tambudo gido ungoda yeiawa dodo mambarase sisera.

9IESU EMBO TEI INGO AMBARI ETIRI EWAMEI

ISIRA1 Edo Iesu nga da vitido umo diuga da awodo

sembudo sekago uso nati be da bugusira. 2 EdoIesu ainda bugiri embo mi embo tei ingo ambariawa apara da edo budo Iesu da yei bugusera.Etero Iesu ungo gebe era awa gido edo embodaguna da yei sisira, “Naso mei iso buria awakotembedo doturena awasedo dubo ewamei eio.”

3 Edo agodari da atopatari neneimi ungo ungo-suka gemina sara edo sisira, “Embo emimi sira roMamo mi edo ira awa umo daedo adira sira. Edoumo ge awodo sira awa umo Mamo da yei da gebiae sira.”

4 Awarate Iesu umo ungo ge ro kotera awa gidoedo ungoda yei sisira, “Ingo ro awasedo kotaribiae kotevi? 5 Edo na ro seni? Na eiedo senitaerido pepeta eio senita ko eiedo seni nanemi isoburia kotembedo doadena seni? Edo ge etotoeinda ge rawa ge okain ri? 6 Na busu da atenaainde awa Mamo mi naso yei embo da buriakotembedo doanase goroba ari ititisira. Edoboroko nanemi buro nembodiba awa ano ingo mieiawa gadewa.” Edo Iesu ge awa sedo edo embo

ingo tei ambari da yei sisira, “Erido iso ewari besibudo edo iso nati da mambuio.” 7 Setiri emboawawa erido uso nati da mambusira. 8 Edo emboawamambiri embomiwasiri awa gido ojumi biaeisera te ko Mamo jasiga isera unemi embo da yeigoroba ari itira awasedo.

MATTHEW IESU AMBO AMBO ISIRA9 Edo Iesu yei awa dodo mambuse Iesu tax bari

embo jawo Matthew awa gosisira. Edo Matthewuso tax bari yei da anumbedo atiri edo Iesumi usoyei da sisira, “Na ambo ambo eio.” SetiriMatthewerido Iesu ambo ambo isira.

10 Edo Iesu uso ambojimbi de mando da indariindero tax bari embomei nei de embo bebegae debugudo ungoda demonda anumburisera. 11 Edoungo anumbetero edo Pharisee embomei nei miungo gido edo Iesu da ambojimbi da yei sisera,“Ro awasedo ingoda atopatari embo bebegae detax bari embo de da indari indiri?”

12 Setero Iesu ingido ungoda yei sisira, “Karuari jebugari embo awa embo karu ae ainda yeimanamambadira te umo embo karu de aindayei mambadira. Edo da awodo na awa emboewagaewa awa embobugae rate na embobebegaeawa embo bugusena. 13 Jiwari ewamei be da sisiraawa ingiwo, ‘Na wo mi rorou itawase awa dipapaaera te ingo mi embo nenei dubo bawase dipapaena.’ Awara mambuwo ge ainda be rori awa euraave.”

JOHN DA AMBOJIMBI IESU DA YEI SEDO GARIITITISIRA

14Edo Johnda ambojimbimi Iesu da yei bugudosisera, “Nango de Pharisee embomei deda wasiriawa nango iji dada neta kakana edo era. Edoro awasedo iso ambojimbi wasiri da eiawa amboambo ae edo eri?”

15 Edo ungo awodo setero Iesu mi mina sisira,“Edo jimbari iu seka awa jimbari da bondo daatadira mo esega embo mo dubo vevera erita?Awodo aera ungo awa dubo vevera adi aera. Edona awa teta jimbari iu seka inge. Edo iji tupo nabudo mambadera ainde awa naso ambojimbi awadubo vevera ise neta kakana adera.

16 “Naso atopatari awa seka. Edo na ingodayei kiki etoto sano ingido edo ingo eiawa gadewa.Embo amemi mana bo matu da to awa bo seka mimana tauta adira. Awodo adira awa bo sekami bomatu awa budo isisibari keradira segadi adira ijiainde. Edo keradira ainde awa to nembodiba beadira.

17 Edo embo amemi mana umo seka jawo wineawa utingi wo ando mi ari matu da mana itadira

Page 15: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 9:18 12 MATTHEW 10:5ko wo ando matu awa mana jitugadira awasedoumo wine awa porokukusedo sauma utingi woando matu mi ari awa bejadira. Edo awodo adiraumo wine awa yoyogo edo busu da wosadira.Awodo aera embo mi awodo ae edo era te umowine seka awa utingi wo andomi ari seka da itidoera awa etoto awa ewamei atima era. Da awodonaso atopatari seka de ingoda wasiri matu de awaingo mi mana dada adewa.”

IESU WASIRI EWAGAEWA JIWAE ISIRA18 Edo Iesu ge awa ungoda yei sise atiri Jew

embo da gitijigari nei mi bugudo Iesu da jodabaingo dederi edo sisira, “Naso gagara ademeiboroko betetira te pogae iso ingo mi uso tamo daitaso gagara ewamei edo atare.” 19Setiri gido Iesuerido edo uso ambojimbi deda gitijigari awa amboambo isera.

20-21 Edo ungo mambutero evetu karu orobibudo ororo wowoseuri atise gaeko 12 atae isiraamimi kotisira, “Na uso ombari begiti da jigadenaawa na ewamei adena.” Awa kotedo evetu awawagunda bugudo Iesu da gara begiti da jijigurisira.

22 Edo evetu awodo etiri Iesu wareregedo evetuawa gido uso yei sisira, “Naso gagara goroba eio.Imo na gebe etesa amimi imo ewamei etesa.” EdoIesu awodo setiri iji ainde evetu awa ewamei isira.

23 Edo Iesu gitijigari da oro da bugudo jodatotorisira. Edo Iesu joda torido embomei migauro pusero edo betari embomei awa embo jibiaero gosisira. 24 Edo Iesu mi ungoda yei sisira,“Ingo berari dodo mambuwo. Edo gagara ademeieiawa betae ra te ewo ira.” Edo Iesu awodo setiriungoi berari iro jirisira. 25 Edo Iesu embo berarisetiri ponda ijegetero Iesu gagara da diumbada torido gagara awa ingoda jigiri gagara awaeririsira. 26 Etiri ge eiawa yei berari da rawusira.

27 Edo Iesu yei awa dodo mambutiri embo ditiguba egeregari etoto mi umo ambo ambo ise Iesuda yei sisera, “David da orobe nango jo egae.”

28 Edo Iesu uso mando joda toriri embo ditiguba egeregari awa daedo totorisera. Etero Iesumi ungoda yei nganega isira, “Ingo nanemi ingokondade adena awa gebe evita?”

Setiri ungoi Iesu da yei mina sisera, “Embonembodiba nango gebe era.”

29 Setero Iesumi ungoda diti awa jigido ungodayei sisira, “Ingo ro gebe ewa awa awodo are.”30 Edo Iesu awodo setiri ungoda diti ewamei etiriungoi yei gosisera. Etero Iesu mi ungoda yei getini javi de sisira, “Eiawa sawo embo nenei migeore.” 31 Awarate Iesu ge awodo setiri ungo

mando awa dodo yei berari da mambudo embojiwae be setero gosisera.

32 Edo embomei mando awa doturero embonenei mi embo asisi biae mi joda aturi ge sae edoisira awa budo Iesu da yei bugusera. 33 Etero Iesumi asisi biae awa budo pigetiri ijegetiri embo awage sadi tuturo isira. Etiri embo berarimi awa gidokove be isera edo sisera, “Nango Israel embomeiwasiri eiedo irirae nango matu gae.”

34 Awarate Pharisee embo mi sisera, “Amoneasisi bebegae da bajarimi Iesu da yei asisi bebegaeondarase goroba itiri gido awodo re ira.”

IESU MI EMBOMEI AWA EMBO JO ISIRA35 Awodo atae edo Iesu pepeta edo nati be-

rari awa esega isira. Ise Jew embomei da dadaari mando mando da embo atopapotisira. Edoembo atopapotise binga ewamei Mamo mi embogitijigadira iji awa sisira. Edo daedo Iesu embojiwae karu amburo neinde kainde dubo veveraedo isera awa euri ewamei edo isera. 36 Edo Iesuembo eiawa gido ungo jo isira ko ungo bouga beburera awa ungo ro adera awa ungo gae. Edoembo amenda soro ungo kondade aderi awawaungo awa teta wo jawo sheep mi wo simba ariembo ae gido tepo tapo tembuma era da awodogosisira.

37Awasedo Iesumi uso ambojimbi da yei sisira,“Indari be jiwae edo sia etira embomi dada oraseawarate indari dada ari embomei awa enumba aemi dada edo era. 38Awasedo busu da indari eridoira ainda topo da sewo, “Buro ari embomei jiwaeitaso mambudo indari awa dada ore.”

10IESU AMBOJIMBI 12 JAWO SISIRA

1 Edo Iesu uso ambojimbi 12 setiri uso yei dadaisera. Edo ungo dada etero Iesu ungoda yei asisibebegae ta ko karu neinde kainde ari jebugari dagoroba awa ititisira.

2-3 Edo eiawa Iesu da ambojimbi 12 Iesu miitiri mambusera awa Simon uso jawo nei Peterde uso namendi Andrew de edo James de usonamendi John Zebedee da memei de edo Philipde Bartholomew de Thomas de Matthew tax bariembo de edo James Alphaeus da mei de Thad-daeus de edo Cana embo Simon de daedo. 4 EdoJudas Iscariot umo Iesu Jew embomei da gitijigarida yei indiga sisira ainde.

IESU AMBOJIMBI ITIRI MAMBUSERA5 Edo Iesu embomei 12 eiawa itiri mam-

busera te giti awa Iesu ungo atopapotisira. Edoungo atopapotise Iesu mi sisira, “Embo Jew ae

Page 16: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 10:6 13 MATTHEW 10:33jawo Gentiles ainda yei da mambove edo daedoSamaria busu ainda nati memeia da mambove.6 Awarate Jew embomei awa teta wo jawo sheepinge edo jiwae jajovegari awasedo ungoda yei damambuwo. 7Mambudo ungoda yei save iji Mamomi gitijigadira awa asusubetira sewo. 8 Edo karuembo ewo jebubugore. Betari embo awa jigiwoerore. Edo karu jawo leprosy awa ewo ewamei oreedo asisi bebegae awa ondewo ijegore. Na ingodayei ro itena awa ingo mina itae awasedo ingodaedo itido edo mina bari dipapa eove. 9-10Ungoiburo embomei awa indari de rora nenei de ungodipapa era awa itadera awasedo ingoda rora damana gano awa badewa. Edo daedo ingoda sapoiata bo nei ta tei goru ta ko ketu awa mana badewa.

11 “Edo ingo nati nei da mambudo embo ingogadi dipapa ira awa tambudo edo embo aingaatiwo. Edo ingoda buro atae ari gido awa mandoawa dodo mambuwo. 12 Edo ingo mambudomando da vivitise gido re jao namendi ari ategaawodo ewo. 13 Awarate embo mando ainda miimoatega adira awamando ainda anumbedodagakiki dirio. Awarate ungoi imo atega ae aderaawa ainda atise ungoda yei ewamei eose. Edoembomei awa dowo.

14 “Embo amemi ingo atega ae ise ingoda geingae adera awa yei awa doturise yei ainda konipoingoda tei da awa dede ewo wosare. 15 Edo naingoda yei sena Mamo da kasari iji bugadira. Ijiawa bugadira iji ainde awaMamomi Sodomembobebegae de edo Gomorrah embo bebegae de dayei riroga nembodiba itadira awarate nati awaembomei ingo atega ae etera ainda yei awa riroganembodiba be nembodiba itadira.

DARI GAIARI AWA BUGADERA16 “Dengoro edo naso ge ingido gogowo ewo.

Teta maine sino mi wo jawo sheep gambaragoadera giwo na ingo iteno mambadewa iji aindenaso gitopo mi ingo gambadera awasedo jiro gariembo edo saboa ewo teta ri ribo inge ewo. 17 Edosia ise tembuwo embomi ingo bundedo budo Jewembomei da dada ari oro da mambadera. Mam-budo ainda ungoi ingo kasedo edo ingo vejadera.18 Edo embo mi daedo budo gitijigari kiambu daedo gitijigari nembodiba da yei mamboro ingona ambo ambo edo ewa awasedo kasadera. Edonanemi doano eiawa adera ainde ingo mi bingaewamei awa gitijijigegari embomei ainde edodaedo embo Jew ae ainda yei sadewa. 19 Edoingo budo gitijijigegari da yeimamboro gido ae roseni edo rawodo seni awa kotove awarate iji awa

bugadira ainde awa nanemi ro sadewa awa sanosadewa. 20 Edo ge ro ingo mi sadewa awa ingodage aera ainda be awa Mamo da asisi mi ingodajoda atise ge amone sadira.

21 “Edo iji ainde awa namendi mi namendiembo nenei mi doro betarase itadira. Edo daawodo mamono mi kinapeina awa indiga saderaedo daedo kinapeina mi ai mamono awa embonenei mi doro betorase indiga sadera. 22 Embojiwae mi ingo ujo ae adera ko ingo awa nasotopo awasedo. Awarate iji sangove be da awaembo amemi goroba edo atadira awa Mamo misoregadira. 23Edo ingo nati nei da dedo gaedo orogido oju nati nei da mambuwo. Edo iji ainde nabugadena ainde awa ingo nati berari ainda esegaae atirowo bugadena.

24 “Edo gari gadira embo awa kiambu rate umoatopapotira awa nembodiba ra. Edo buro ariembo awa kiambu rate bajari awa nembodibara. 25 Awasedo gari gadira embo ainde buro iraembo ainde awa teta atopatari inge edo bajariinge adera awa dowo inono be ore. Na awa orobeda gitijigari edo ungoi na awa Beelzelbul Satan dajawo nei awa sadera awa ungoi daedo ingoda jawobiae sadera.

OJU EOVE26 “Edo wasiri embo mi ro unjugurera awa

nanemi isaga adena edo embo da koma ge awananemi isaga adena awasedo embo oju eove. 27Rona ingoda yei umenga da sena awa ingo mi isagada sadewa. Edo rona ingoda yei gae sena awa ingomi embo dada edo era ainda sadewa. 28Edo embodeoro betedo era awa oju eove. Embo emimi tamoawa deoro betedo era te ungo mi mana emboda asisi awa mana doro betadira. Edo Mamomi riawo mata awa ewuse atari ititisira aindaawa embo da tamo de asisi de awa dari betaderaawasedo Mamo oju ewo. 29 Edo ingo mi ri memeietoto awa mina kiambu itido badewa te ri meiawa mana tepo busu da wosadira. Edo ri mei daawabusuda duradira awa iso Imamoawagosisira.30 Da awodo Mamo awa iji berari awa imo awaruvegae iso kopiri tu roinge ri awa gosira. 31 TetaMamomi ri memeia simba ira da awodo ingo awasimba ira awasedo oju eove.

EMBO NENEI SEWO GORE INGO AWA IESU DATOPO RA

32 “Embo amemi arapa da umo na gari sadiraawa na utu da atise na naso Mama da yei emboawa na gari sadena. 33 Awarate embo amemi

Page 17: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 10:34 14 MATTHEW 11:18arapa da umo na gae sadira awa na utu da atisenaso Mama da yei na embo awa na gae sadena.

IESU MI ETIRI EMBO KAUSU KAUSU ISIRA34 “Ingo ro kotevi? Ingo kotewa naso bugari

mi ari embo dubo jamo de ateri ta? Ingo awakotevita? 35 Awarate awodo kotove naso bugarimi ari embomei dubo jamo de atadi ari awakotove ta embo ewoga ewoga adera. Embo neneiawa na gebe adera te embo nenei awa na gebeadi aera awawa eiedo adira. Memei de mamonode awa kausu kausu adera. Ai de meigagara dekausu kausu adera. Umboti de mei aro de kausukausu adera. 36 Edo wasiri eiedo bugadira aindeawa embo uso gitopo awa topo adira.

37 “Embo ave uso ai de mamo de dubo nem-bodiba burise na dubo bae sumbae ira edo na edogogo edo sapo ae ira. Daedo embo ave uso mei tagagara awa dubo burise na dubo bae sumbae iraawa naso ambojimbi be aera. 38 Embo amemi usoorega budo edo na pepeta ena emboro da aindapepeta ae adira embo awa naso buro ari embo beaera. 39Embo avewasiri de atadi dipapa adira awabetadira awarate embo ave na awa embo betadiraawa wasiri natopo atari badira.

RIROGA AWA40 “Embo ave ingo atega adira awa na atega

adira. Edo embo ave na atega adira awa Mamona itiri bugusena awa atega adira. 41 Embo aveMamodabinga sari emboatega adira koMamomiumo itiri bugira awasedo umone daedo awa bingasari embo da riroga awa umo daedo badira. Emboave embo ewamei awa atega adira awa emboewamei da riroga awa daedo badira. 42 Edo emboave sasaka jamo naso ambojimbi dubo gagara iraainda itadira awa umo embo kiambu rate emboainda Mamo mi mina itadira.”

11JOHN DA AMBOJIMBI IESU ESEGA ISERA

1 Edo Iesu uso ambojimbi 12 awa atopatidoatae etiri edo yei awa dodo nati demonda aindamambudo embo ainda awa atopapotisira.

2 John awa bundari oro da atise Keriso daburo da binga awa ingisira awasedo John usoambojimbi nenei itiri Iesu da yei bugusera. 3 Edoungoi Iesu da yei bugudo Iesu da yei nganegaisera, “Imomo embo Johnmi bugarase sevira awatamo ko nango mo embo nei simba eri?”

4-5 Setero Iesu mi mina sisira, “EngenembedoJohn da yei mambudo ingo ro ingewa edo gosewaawa John sewo gare edo sewo embo dombu guba

ari yei gosera edo tei bebegae ari ewamei era edokaru jawo leprosy bari awa ewamei era edo den-goro junjugari ge ingera edo bebetegari sekagoererera edo rora ae embobo awa binga ewameiingera. 6 Edo John da embo amende naso yeina nganega aera te na gebe era embo awa duboewamei adira awa sewo gare.”

7 Edo John da ambojimbi engenemburero Iesumi embo da yei John da jawo da ge sisira, “Iji daainde ingo yei ro atae da John gadi mambusewaingo ro gadi kotise mambusevi? Ingo embo tetaopenga bisara mi piguri mambudo bugudo iseatima ira da awodo gadi mambusevita? 8 Ta ingoembo rora embo ombari digari ewagaewa de awagadi mambusevi? Embo ombari digari ewagaewade awodo re gitijigari da mando da gitijigari miatarago adera. 9 Awodo aera ingo embo awodoawa gadimambae rate ingo reMamoda binga sariembo awa gadi mambusewa. Edo John awa bingasari embo nenei derigadira. 10 John awaMamomiove jiwari da sisira embo awa sisira,‘Eiawa naso binga sari embo nanemi giti itano

mambudo iso emboro ewamei adira.’11 “Edo emboevetu mi kinapeina budo era

ainda teda John awa nembodiba be awarate Johnawa embomei Mamomi gitijigido ira ainda atimaera ainde inono ae. Embomei awa nembogambora te John awa nembodiba ae. 12 Edo Johnatopatadi tuturo isira ainda edo bugudo borokoawa embo jiwae be jo de berari simba eworaMamo gitijigido ira amimi ungo ewamei arase.Awodo ise awa ungo goroba berari oro Mamo miungo ewamei arase edo era. 13 Binga sari emboberari de Moses da agodari de berari awa Johnbugae atiri awa sisera Mamo gitijigido ira amimiari eiedo awa adira awa sedo isera. 14 Edo bingasari embo mi sedo era Elijah binga sari emboawa bugadira sedo era awasedo ingo ro binga sariembo mi sewora awa gebe adewa awa ingo migadewa John awa binga sari embo umo awa Elijahinge. 15 Ingo embo berari ro nanemi sena awakotedo gogowo ewo.”

16 Edo Iesu mi sisira, “Embo boroko atera awaembo gari rawodo ri? 17Ungo awa teta kinapeinamemeiako mi nati da usini ise mina sara aragoedo era, ‘Nango jimbari da usini etera te ingo yadiwae awasedo nango betari da usini etera te ingoji sae awasedo usini ingode ro eri awawa ingodubo ewamei ae? 18 Awodo edo John bugusiraiji ainde John neta edo umo wine indae edoisira awasedo embo berari mi sedo isera asisi

Page 18: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 11:19 15 MATTHEW 12:10biae uso joda atima ira sedo isera. 19 Edo naMamo damei awa embo isena awa bugudo indidokumbudo eono embo berari mi sedo isera embooiawa giwo. Embo omone rora jiwae indise edoumo wine jiwae indido ira edo tax bari embode embo bebegae nenei de da otao edo ira sedoisera. Awarate imo ro esa awa embo mi gido awaimo jiro gari embo ta ko jiro gari embo ae ri awagadera.”

EMBO GEBE AE EDO ISERA20 Edo embo nati nenei da Iesu mi uso wasiri

jiwae ewamei uso gorobami edo isira awa ungodawasiri bebegae awa dodo Mamo da yei wareregaeedo isera. 21 Awasedo Iesu mi embomei aindayei tini gambari edo sisira, “Ingo Chorazin deBethsaida embomei de gido gogowo ewo. Ingonaso goroba mi wasiri ewamei etena awa getewaawarate Tyre embomei de Sidon embomei bebe-gae dematu awawasiri goroba de eiawa gae eteraawa ungo ungodawasiri bebegae awa dodoMamoda yeiwareregae eterita rora. Edo bomatu ewudodigido edo aviga budo beo da gutoro embo miungoda Mamo da yei wareregari awa gae etera.22 Edo Mamo da kasari iji puradira ainde awaMamomiTyre de Sidon embomei awanembodibakasadira te ingo Chorazin de Bethsaida embomeide awa kiambu ae kasadira.” 23 Edo Iesu miCapernaum embomei da yei daedo sisira, “Ingokotewa ingo mi utu da vitadewa ainda be awanaso ewamei ari jiwae ingoda yei bugudo iraawasedo awarate ingo awa riawomata awa ewuseatira ainda wosadewa. Ingo getewa ingoda natida wasiri goroba de etena awa awarate Sodomembomei mi wasiri eiawa gae etera awa ungodanati awa boroko atae etira. 24 Kotewo Mamo dakasari iji bugadira aindeMamomi ingo awa nem-bodiba be kiambu ae kasise edo Sodom embomeiawa kasari awa nembodiba itadira.

IESU INGODENASO BOUGA BURISIRA25-26 Iji ainde Iesu mi sisira, “Mamo imo busu

de utu de gitijigido esa imo ro gari embomei daitae doturisesa awa kinapeina da yei ititisesa koemboro awodo arase imo dipapa isesa awasedo.”

27 Edo sekago Iesu uso ambojimbi da yei sisira,“Naso Mama mi rora berari awa naso ingo daitido nanemi simba anase sisira. Edo embo mina awa gido gogo ae awarate naso Mama na awagosira. Embo mi Mamo awa gido gogowo aeawarate embo amemiMamo awa embomei oundayei isaga arase dipapa ena ungo awa Mamo awagosera.

28 “Edo embo amemi bouga burise begogoadera embo awa naso yei puwo nanemi anojango indave. Edo ingoda buro nangae otao iseewo. 29 Edo ingo awodo irirowo awa nanemi ingoatopatane ainda be awa na awa jo sasainbari dera. Edo nanemi sedo gano ingo buro ari katogoae awa mana adewa. 30 Edo na buro ro ingoda yeiitena awa ingonangae otao edo buro ise awa dubojamo de edo atadewa.”

12PHARISEE EMBOMEI MI IESU DA SEDO GARI ITI-

TISERA1 Edo iji tupo Jew embomei da tumondebain ari

iji de Iesu uso ambojimbi dewheat buro da awodopepeta ero Iesu da ambojimbi beji mi bebegaeedo gido pisa nenei awa gavedo kandedo indisera.2Ero Pharisee embomeimi gido Iesu da yei sisera,“Gio nangoda agodari mi sira tumondebain ari ijide buro eose sira edo ro awasedo iso ambojimbieiedo eri?”

3 Setero Iesumimina sisira, “Ingo kiki gitijigariDavid da awa ajigedo gae ta iji ainde umo usoembomei de beji eteri? 4 Edo umo Mamo datumondebain ari oro da torido edoMamo da buroari embo mi indari ambe awa itiri uso embomeideda indisera. Edo ambe amone Mamo da yeikando ititisera awa edo Mamo da agodari misira awa Jew embomei da priest ungo ungosukaindari ambe awa indadera te emboneneimimanaindadera. 5 Edo ingo Moses da agodari ainda siraawa Mamo da buro ari embo awa tumondebainari iji de buro edo era awa ajigedo gae ta? Edoburo eiedo ise amimi ungo agodari awa diugae.6 Edo na ingoda yei sena na awa teda ingodaembo nembodiba awarate tumondebain ari oroawa nembodiba aera. 7 Mamo jiwari ewameibe da sira, ‘Na wo mi rorou itawase awa dipapaae awarate na dipapa ena awa ingo embo neneidubo bawase.’ Edo ingo ge eiawa rori ainda beawa gadewa awa ingo mana embo nenei buria aeingo mana dawo betadewa. 8 Na Mamo da meiembo isena awa daedo tumondebain ari iji awagitijigido ena.”

EMBO DA INGO AMBARI DE AWA EWAMEI ISIRA9 Edo Iesu Jew embomei da dada ari oro da

mambudo embo da ingo ambari awa gosisira.10 Edo embo nenei mi Iesu bekuba adi dipapaedo gido Iesu da yei nganega isera, “Ingodenasoagodari mi sari tumondebain ari iji de embo oroewamei eita?”

Page 19: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 12:11 16 MATTHEW 12:3511 Setero Iesu mi mina sisira, “Edo ingoda wo

da awa tumondebain ari iji de kouro ngambari dadurari mo jumbawo vitaetita? 12 Ingoda wo awanembodiba awarate ingo awa nembodiba be ra.Awasedo ingodenaso agodari mi atopapotira awatumondebain ari iji de embo nenei awa kondadeadera.”

13 Sedo Iesu mi embo ainda yei sisira, “Iso ingoawa besugeio.” Setiri embo awa uso ingo besug-urisira. Etiri embo ainda ingo awa ingo be neiawodo ewamei isira. 14 Etiri Pharisee embomeiyei awa dodo mambudo Iesu doro betarase kikidirisera.

IESU AWAMAMO DA BURO ARI EMBO AWA15 Edo Iesu ge awa ingido umo yei awa dodo

mambusira. Mambutiri embo jiwaemi Iesu amboambo isera. Edo Iesu mi karu embobo berariawa etiri ewamei isera. 16 Etero embo nenei sorogeorase sisera. 17 Edo Iesu awodo isira awa roMamo mi binga sari embo Isaiah da yei matusisira awa be isira. 18 Edo Mamo da ge awa bingasari embo Isaiah mi sisira,“Naso buro ari embo awa giwo ave nanemi dubo

budo ena edo daedo na umo awa embo nadubo ewamei edo ena. Edo buro ari emboeiawa na dipapa ena awasedo naneminaso Asisi Ewamei uso yei itadena. Edonaso Asisi Ewamei uso yei itadena awa un-emi naso wasiri ewamei awa embo Mamoda ge matu gae ainda yei karigadira.19Awarate ge sasainbedo sise tini gambariadi ae edo ge bagadi ae.

20 “Edo embo ave goroba ae awa teta sasawabainyedo atima ira da awodo. Edo nasoburo ari embo awamana sasawa bainyedoatira awa vejadira. Edo embo ave gorobaae awa teta goriwo da usasa ambadiaikambu edo ira awodo. Edo naso buro ariembo mi mana usasa awa ari atae adira teunemi mata buro ise atadira edo ambodaewamei mi derigari wasiri biae awa ataeadira.

21 “Edo embo neinde kainde mi naso buro ariembo da jawo awa ingido edo naso buroari embo gebe adera.”

IESU ASISI BEBEGAE AWA ONDETIRI IJEGURIS-ERA

22Edo emboneneimi Iesu da yei emboditi gubaari edo ge sae awa budo bugusera ko asisi biae miuso joda atima isira awasedo. Edo Iesu embo awaetiri ewamei edo sekago yei gosise edo ge sisira.23Etiri embo berari mi be gido jarisera edo sisera,“Embo emomo David da orobe ta?”

24 Setero edo Pharisee mi ge awa ingido sisera,“Asisi biae da gitijigari jawo Beelzebul mi Iesuda yei goroba itiri asisi bebegae awa ondetirimambera awarate embo nei mi goroba awa itaeitaera.”

25 Setero Iesu ungo ge ro kotera awa gidoPharisee embobo da yei sisira, “Embo busu dada amimi katabedo edo embogo adera amoneborere ae atae adera. Edo daedo embo nati dada amimi katabedo embogo adera amone borereae atae adera. Edo daedo embo orobe nenei dada amimi katabedo edo embogo adera amoneborere ae atae adera. 26 Edo da awodo Satan daambojimbi asisi bebegae de embogo edo minaonda edo mambujegadera awa ungo ungosukausibesi mina ara adera. 27 Edo ingo sewa na asisibebegae ondeno ijegurera awa asisi bebegae dagitijigari jawo nei Beelzebul mi goroba itari ari gesewa te na awodo ena awa ingoda ambojimbi dagorobamoamimi ititiri asisi bebegae onderi? Edosewo ingoda ambojimbi mi naso yei ge ro sewaainda mina awa soro gave. 28 Awarate Mamo daAsisi da goroba mi na asisi bebegae awa ondenoijegurera gido re ingo gadewa Mamo awa ingodajoda matu buro tuturo etira.

29 “Edo embo da mi embo goroba embo daaindamando bejedo uso rora bengono adi ae etiraawa rawodo ae etiri? Giti awa embo goroba emboawa bundedo awa uso mando bejedo torae etira.

30 “Edo embo ave na kondade ae ira awa nasogitopo ra. Edo embo ave nangae dada ae iraamimi iri embomei ewoga ewoga era. 31 Edona ingoda yei sena embo ave ge biae sise wasiribiae edo ira awa Mamo mi kotembedo doadiraawarate embo amemi Asisi Kotopu da yei ge biaesadira awa Mamo mi mana embo awa kotem-bedo doadira. 32 Edo embo amemi na Mamoda mei bugudo embo isena naso yei biae sadiraawa Mamo mi kotembedo doadira awarate emboamemi Asisi Kotopu da yei biae sadira awa Mamomi mana embo awa kotembedo doadira. Edoembo amone da awodo mata atadira.

RI DE USO BE DE AWA33 “Edo imo ribe euri inda gido imo ri awa ro ri

awa gido esa. Edo ri ewamei awa ribe ewamei edoira edo embomi ri awa ewamei awa gadera. Edo ribiae awa ribe biae ari embomi ri biae awa gadera.34 Ingo embo bebegae awa teta jingabu ingege.Ingo awa embo bebegae awasedo ingo ge ewameisae edo ewa. Edo ingo ingoda joda ro kotewa daawa ingoda bemi sadewa. 35Edo embo ewamei dakotari awa ewamei awasedo embo awa ge ewamei

Page 20: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 12:36 17 MATTHEW 13:10sadira awarate embo biae da kotari awa bebegaeawasedo umo ge bebegae sadira.

36 “Edo na ingoda yei sena iji ge kasari bugadiraainde ge bebegae sewowa awa Mamo da yei ingomi edo gogo edo sawo gadira. 37 Edo ingo miMamo da yei edo gogo edo sawoMamomi ingodayei sadira ingo buria etewa saride o ingo buriaaera sadira.”

EMBO NENEI MI IWATA GARI DIPAPA ISERA38 Edo Iesu ge awa setiri agodari atopatari

embo jawo Scribe de agodari da simba ari embojawo Pharisee de mi Iesu da yei sisera, “Atopatarinango inemi kariwa da goroba de asase dipapaera.”

39 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Emboboroko atima era awa bebegae edo ungo Mamoawa gae. Edo ingo naso yei da iwata goroba degari dipapa ewa te na mana adena. Ro Mamomi binga sari embo Jonah da yei isira amoneiwata goroba de ra. Edo na mana ingoda yeiiwata nei itadena. 40 Edo Jonah iji tamonde edotumba tamonde wo nembodiba da tini da atisirada awodo na Mamo da mei umo embo isira daawodo iji tamonde edo tumba tamonde busu dajoda atadena. 41 Edo iji ge kasari iji de Ninevehnati embo mi erido oro ingo me gadewa ainda beawa Jonah ungoda yei mambudo ungo atopatetiriungo ungoda wasiri bebegae dodo Mamo da yeiwareregurisera. Edo na awa Jonah derigedo edoboroko ingoda teda derido atena. 42 Edo iji gekasari iji de daedo busu Sheba da gitijigari evetumi erido ari ingo me gadewa ainda be awa matube matu evetu awa yei besaun be edo Solomon dauso jiro gari ge awa gadi bugusira. Edo Solomonawa gitijigari nembodiba awarate gitijigari nem-bodiba be nembodiba awa boroko ingoda tedaatira.”

ASISI BIAE ENGENEMBURISIRA43 Sedo Iesu sisira, “Asisi biae embo da jo dodo

wosedo mambudo yei embo atae da tembumajango indari yei eura edo yei da tambae edo umoumosuka sedo ira, ‘Embo dodo bugena awa nasomando ra awasedo na ainda sekago engenem-badena.’ 44 Awasedo engenembedo mambudomando ainda mambudo mando awa jo ewameigadira. 45 Jo ewamei gido dodo wosedo pondamambudo asisi biae mi asisi bebegae nenei 7awodo budo mando ainda daga atorase bugadira.Edo asisi biae awa biae ra awarate asisi bebegaenenei 7 awa be bebegae be bebegae ra. Edo emboasisi biae uso joda atima isira awa giti da awa

biae atima isira te boroko awa biae be biae atira.Emboro eiedo awa embo bebegae boroko ateraainda bugadira.”

IESU DA OROBE BUGUSERA46 Edo Iesu embo da yei ge sedo atae adi iri

uso ai de nanonamendi de bugusera. Bugudoponda derido embo da yei sisera, “Nango Iesu gada ge sadi dipapa era.” 47 Setero embo da aindaatisira amimi Iesu da yei sisira, “Gi. Iso ai denanonamendi de ponda derido ingae da ge sadidipapa era.”

48 Setiri Iesu mi mina sisira, “Naso aia denanonamendi de mo averi?” 49 Sedo Iesu ingo miuso ambojimbi da yei ujiji ise sisira, “Giwo. Eiawanaso aia de nanonamendi de ra. 50 Embo ave ronaso Mamo utu da mi arase dipapa ira awodo iraawa naso namendi de naso ru de naso aia dera.”

13MAMO DA GE AWA TETA VE INGE RA

1 Iji ainde Iesu mando awa dodo umo diugada bengi da mambudo anumbedo atopapotisira.2 Edo Iesu ainda anumbedo atiri embo jiwae bemi bugudo umo jinene burisera. Etero gido Iesuerido nga da vivitisira. Vitido Iesu anumbetiriembo umo diuga da bengi da derido atisera. 3Edoembo ainda atero Iesu inia ge mi ungo atopapo-tisira.

Iesu embo da yei kiki eiawa sisira, “Embo daamimi uso buro da ve gowadi mambusira. 4 Edoembo awa uso buro joda tembuse ve budo yeiberari da pigedo isira. Edo ve nenei awa emboroda dudurisera. Etero ri memei mi wosedo ve awaindisera. 5 Edo ve nenei awa busu ganuma deainda dudurisera ko ainda awa busu awa kiambuawasedo ve awa burigi eririsera ainda be awabusu awa kiambu awasedo. 6 Edo waiko vitido veseka awa ewusira. Edo ve awa ambusira aindabe awa ve ainda besisi awa be wosae awasedo.7 Edo ve nenei awa bebe soropuda dudurisera.Edo bebe erido nembodiba etiri ve seka awa usoteda awasedo erae sumbae isera. 8 Edo ve neneiawa busu ewamei da wowosisera edo ewamei beeririsera. Edo ve ewamei eiawa erido ve neneiawa be 100 edo ve nenei awa be 60 edo neneiawa 30 awodo isera.” 9 Edo Iesu kiki eiawa ataeedo ungoda yei sisira, “Ingo ingoda dengoro atiraawasedo naso ge eiawa ingido gogo ewo.”

RO AWASEDO IESU INIA GE MI SISIRI10 Edo Iesu kiki awa sedo atae etiri uso am-

bojimbi mi bugudo uso yei nganega isera, “Imoembo da yei ge sise ro awasedo imo inia ge misedo esi?”

Page 21: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 13:11 18 MATTHEW 13:3311 Setero Iesu mi mina sisira, “Mamo mi iji

nonde unemi gitijigadira awa ingoda yei tu geawa isaga etira awarate ungoda yei tu ge awaisaga aera. 12Embo ave uso jiro kotari nembodibaatirari gido re jiro kotari awa jingama ira Mamomi uso yei jiro kotari nenei jiwae itadira. Edoembo awa jiro kotari embo are. Edo embo aveuso jiro kotari kiambu awa jingama ae edo iraawaMamomi embo ainda jiro kotari kiambu awabadira. 13Na embo da yei ge inia dami sena aindabe awa,‘Ungoda diti awa pirigedo atira te ungo gae edo

era edo ungoda dengoro awa pirigari rateungo ingae edo era.’

14 “Edo ge ro Mamo da binga sari embo Isaiahmi sisira awa be etira. Edo Isaiah mi sisira,‘Ingo ingido ingido ewa te ingo kotae. Ingo gido

gido ewa te ingo gae.15 Embomei einda jiro awa okain edo ungoda

dengoro mi ro ingae edo ungoda diti awaewo ditivi ira. Awarate ungo ungoda ditimi gosise edo ungoda dengoro mi ingiseedo ungoda jiro mi kotadera awa ungoinaso yei da wareregadera. Edo ungoinaso yei wareregoro awa nanemi ungoano ewamei adera.’ ”

16 Edo Iesu ge awa uso ambojimbi da yeisedo sisira, “Awarate ingo awa isaga gosewa edoewamei ingewa awasedo ingo awa awara atimaewa. 17 Ko na ingoda yei gebe sena binga sariembo jiwae de embo ewagaewa jiwae de ingo miro gosewa awa gadi dipapa isera te ungoi gae. Edoungoi ingo ro ingewa awa ingadi dipapa isera teungoi ingae.”

VE GOWARI EMBO AWA INIA GE DA BE18 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “In-

gido gogo ewo na inia da mi ve gowari emboda ge setena ainda be awa ujugedo sano gave.19 Embo ave Mamo da gitijigari iji awa ingidoedo be gae edo ira amone teta ve emboro dadudurisira awodo ra. Edo umo ge awa ingiriainda amboda Satan mi bugudo uso joda ge awasounbedo burisira. 20Edo embo ave ge awa ingidoedo iji da amimi budo dubo ewamei edo ira awateta ve ganuma tamo da dudurisira da awodo.21 Edo uso kotari awa teta besisi tutupo awodo.Edo umo ge ainda be awa edo gogo edo kotae edoira awasedo Mamo da ge awa sedo dari gaiari usoyei buguri umo burigi be Mamo da emboro awadodo ira. 22 Edo embo ave Mamo da ge ingido irate rora jiwae badi dipapa edo ira amone teta ve

bebe da soropuda wosedo isira da awodo ko usorora jiwae da dipapa edo ira edowasiri einda dubovevera amimi euri uso joda ge awa atae ambudoira. 23 Edo embo ave Mamo da ge ingido edo gebeedo era amone teta ve yei busu ewamei da duridoisira awodo ungoi ge awa atopapotise Mamo daburo edo era. Edo embo nenei Mamo da buronembogambo edo era amimi embo 100 awodokondade eoro Mamo gido era. Edo embo neneiMamo da buro nei kiambu nembogambo edo eraamimi kondade eoro embo 60 awodo Mamo gidoera. Edo nenei awa buro kiambu Mamo awasedoeoro embo 30 awodo awa Mamo gido era.”

PISA DE VIVE DE DA INIA GE AWA24 Edo Iesu inia ge mi kiki nei sisira, “Mamo da

gitijigari iji awa teta embo mi uso buro da pisa vegowarago adira. 25Edo ve govetiri tumba de emboberari evero gitopo embo mi bugudo pisa tedavive govedo edo umo mambusira. 26 Edo ambodapisa erido edo be adi tuturo isira. Edo vive awateta pisa inge edo daedo eririsira. 27 “Edo emboainda buro ari embo mi bugudo uso yei sisera,‘Gitijigari imo iso buro da ve ewamei gowusesa.Edo ro awasedo vive eiawa daedo erereri?’

28 “Setero embo mina sisira, ‘Gitopo mi eiedoetera.’

“Setiri buro embomei mi uso yei sedo gosisera,‘Imo vive awa sokorase dipapa esi ta?’

29 “Setero embo amimi mina sisira, “Awodoaera mana vive awa sokadewa ko awodo ise pisanenei de daedo sokadewa awasedo dowo. 30 Pisade vive de dada erore. Edo erido sari oro awawananemi buro ari embomei da yei sane giti awavive awa sokedo dada digiwo edo riawo da pigave.Edo ingo vive awa ri da pigedo awa pisa awa dadaedo budo naso indari atari yei da itave.’ ”

VE KIAMBU DA INIA GE AWA31 Edo Iesu mi inia ge mi kiki nei ungoda yei

sisira, “Mamo da gitijigari da iji amone teta rive jawo mustard inge awa embo mi uso buroda govedo era da awodo. 32 Edo ve eiawa venembogambo nenei awodo ae amone kiambu berate ri awa erido ri nembodiba be nembodiba euriri memei mi uso patu da ungoda ngaja itido era.”

AMBE DA INIA GE AWA33 Edo Iesu inia ge mi kiki nei ungoda yei sisira,

“Mamo da gitijigari iji amone teta evetu mi ambebajari siwo jawo yeast sedo era awa budo ambe deda jigido ira. Edo evetu awodo euri siwo yeast miambe awa euri bajido ingari katogo euri riawo daingedo ira.”

Page 22: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 13:34 19 MATTHEW 13:58PISA DE VIVE DE DA INIA GE DA BE AWA

34 Edo Iesu inia ge mi embo ainda dada iseraawa atopapotisira. Edo Iesu ungoda yei ge nei misae rate ungoda yei inia ge mi sedo isira. 35 EdoIesu ge eiedo sedo isira amimi ro Mamo da bingasari embo mi sisira awa be edo isira. Edo bingasari embo mi sisira,“Na ungoda yei ge sadena awa inia da mi sadena.

Edo tuturo da Mamo mi utu de busu deisira iji ainde edo bugudo boroko da eindeda kotari embo nenei mi gae awa nanemiboroko ungoda yei isaga adena.”

36 Edo Iesu nga dodo wosedo edo embo jiwaebe awa dodo mando joda vivitisira. Etiri usoambojimbi mi uso yei da bugudo nganega isiraedo sisera, “Inia da mi pisa de vive de da setesaainda be awa ujuge gore.”

37 Setero Iesumimina sisira, “Embo ve ewameigowusira amoneMamodameimi busu dawosedoembo isira awa ra. 38 Edo buro amone busueire. Edo ve ewamei amone Mamo da embomeiMamo ga da gitijigadera awa ra. Edo vive amoneSatan da embomei awa ra. 39 Edo gitopo mi vivegowusera amone Satan awa ra. Edo pisa sari ari ijiamone busu eiawa atae adira iji awa ra. Edo buroari embomei amone asisi ewagaewa awa ra.

40 “Edo embomi vive sokedo ri da pigoro evedoera da awodo awa iji amboda adira. 41 Edo aindeMamo da mei busu da bugudo embo isira amimiuso asisi ewagaewa itari bugudo asisi ewagaewaamimi embo wasiri biae ise eoro embo neneiwasiri biae edo era embobo awa tambudo asisiewagaewa mi embomei eiawa Mamo da emboMamo gada gitijigadera ainda teda budo pigororiawo matawa atari da ewadera. 42 Edo embobebegae eiawa riawo matawa atari da atise awaungoi ji sise di gambuse atadera. 43 Edo Mamomigitijigadira ainde awa uso embomei awawaikomijanibarago adera. Edo ingo embomei dengoro dera ingido gogo ewo.”

IESU INIA GE NEI SISIRA44 Edo Iesu inia da mi sisira, “Eiawa Mamo da

gitijigari da iji da awodo. Embo da amimi busungambedo gano jiwae be gowusira. Edo embo neimi busu awa ngambuko gano awa tambusira tesekago govedo embo awamambudo dubo ewameide iaviri ise uso rora berari awa ori isira. Edoengenembedo mambudo busu awa mina itidoburisira.”

45 Edo Iesu ge awa atae edo inia da mi ge neisisira, “Mamo da gitijigari iji awa teta embo dami nati da ingo ove ewamei awa mina itido ari

dipapa edo gido yei berari da eura isira. 46 Iko natida ingo ove da ainda mina awa nembodiba awatambudo gido mambudo uso rora berari awa oriise edo engenembedo mambudo nati da ingo oveuso mina nembodiba awa mina itido burisira.”

47 Edo Iesu ge awa atae edo inia da mi genei sisira, “Eiawa Mamo da gitijigari da iji daawodo. Embo mi komboro ewa da wo badipigisera. 48 Edo komboro awa wo neinde kaindemi beda etiri edo oiro embo mi komboro awajumbero ombo da vitiri edo oiro embo anumbedowo awa katabadera. Katabedo wo indari ewameiawa ungoda kandea da ititise edo indapu awawawara oromambadera. 49Da awodo utu de busude atae adira ainde asisi ewagaewa mi wosedoembo bebegae de ewagaewa de awa katabadera.50Edo katabedo atae edo asisi ewagaewami embobebegae awa riawo matawa atari da pigoro aindaatise embo bebegae mi ungoda di gambuse ji deatadera.”

51 Edo Iesu inia da mi kiki sisira awa atae edoungoda yei nganega isira, “Ingo kiki ainda be mogosevita?”

Setiri ungoi mina sisera, “En nango gosera.”52 Setero Iesumimina sisira, “Moses da agodari

da atopatari awa Mamo da gitijigadira iji aindagari seka awa budo edo jiro gari seka de jiro garimatu de awa atopapotira.”

NAZARETH EMBOBO MI IESU UJO AE ISERA53 Edo Iesu inia da mi kiki sisira awa atae

edo yei awa dodo umo engenembedo uso natitopo da mambusira. 54 Edo ainda mambudo IesuJew embobo da dada ari yei da mambudo emboatopapotisira. Atopapotiri ingido embo mi begido jarisera edo sisera, “Jiro gari edo kotarinembodiba eiawa nonda burisiri? Edo wasiriewagaewa eiawa rawodo iri? 55Umone ri mi buroari embo da mei ra edo uso ai re Mary ra edoJames de Joseph de Simon de Judas de re usonanonamendi ra. 56 Edo uso ru aimono ne natida atima era.” 57Awasedo ungoi tini gambari edoungoi Iesu ujo ae isera.

Edo ungoi Iesu da yei awodo etero Iesu miungoda yei sisera, “Yei berari da embomei awabinga sari embo awa sapo edo era awarate bingasari embo da nati da embobo de uso orobe de awaumo sapo ae edo era.”

58 Edo Iesu ge awodo sedo edo sekago wasiriewagaewa nembogambo nenei awa ae doturisiraainda be awa embo ainda mi umo gebe ae iseraawasedo.

Page 23: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 14:1 20 MATTHEW 14:30

14UNGOI JOHN DORISERA

1 Iji ainde Herod Galilee busu simba edo isiraamimi Iesu ro ira awa binga ingisira. 2 Ingidouso gitijijigegari nenei da yei sisira, “Embo eiawaJohn umo mi ewamei ari embo umo betedo eridobugira awodo da umo goroba budo ari wasirigoroba de awa ira.”

3-4 Iji nei giti da awa Herodmi setiri ungoi Johnbudo bundedo budo gajari oro da ititisera. EdoHerodmi uso namendi Philip da aroHerodias awabengono isira awarate Johnmi iji berari Herod dayei sedo isira, “Namendi da aro awodo burisesaamone biae ra awasedo doio.” Edo John umo ijiberari awodo seuri Philip da aro Herodias awatini gambari edo Herod iji berari bagedo isiraawasedo Herod mi setiri ungoi John budo dorobetarase sedo gajari oro da ititisera. 5 Edo Jewembo berari kotedo isera John awa binga sariembo awasedo Herod ungo oju edo John daebetae doturisira.

6 Amboda Herod da kumbari iji bugiri umobondo nembodiba sia isira. Etiri embo jiwae bebugusera. Edo bugero Herodias da gagara miungoda teda ya diwusira. 7 Etiri Herod duboewamei edo jo iaviri ise gagara ainda yei sisira,“Ro naso yei da dipapa adesa awa na iso yei da adiadi sari sena nanemi iso yei itadena.” 8Edo Herodawodo setiri gagara uso ai Herodias mi ro sadiraawa sisira. Setiri gagara mi Herod da yei sisira,“John umo mi ewamei ari embo da kopiri awatewo da itido naso itio bane.” 9 Setiri gitijigarinembodiba awa dubo vevera isira. 10 AwarateHerod umo adi sari sisira awa embo berari uso geawa ingisera awasedo John umo gajari oro da atiriHerodmi ge setiri ungoi uso koma kausugurisera.11 Kausugedo ungoi tewo da itido budo toridoungoi gagara ainda ititisera. Itero gagara amimibudo uso ai da yei mambudo ai da ititisira. 12 EdoJohn da ambojimbi mi gajari oro da mambudoJohn da tamo budo mambudo gowusera. Govedomambudo Iesu setero gosisira.

IESU EMBO JIWAE BE DA INDARI ITITISIRA13 Edo Iesu binga awa ingido yei awa dodo

umo umosuka nga da vitido yei embo atae damambusira. Awarate embomei mi ge awa ingidonati awa dodo tei mi umo bengi da awodo pepetaedo yei Iesu mambutira ainda mambusera. 14 EdoIesu yei ainda mambudo nga dodo wosedo emboditi nembodiba gosisira. Gido Iesu embomei awa

jo isira. Etiri ungoda karu amburo embomeiewamei isira.

15 Edo ongobo edo piri Iesu da ambojimbi miuso yei sisira, “Yei eiawa ro atae ra edo daedo on-gobo ira awasedo embomei eiawa itio mambudonati da indari mina itido indore.”

16 Setero Iesu mi mina sisira, “Ro awasedona ungo itano mamberi? Ingo mi indari itiwoindore.”

17 Setiri ungoi Iesu da yei sisera, “Nangodaindari kiambu be atira ambe ingari 5 edo wokiambu etoto de amimi atira.”

18 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Indariawa naso yei budo pou.” 19 Sedo Iesu setiriembomei awa sasawa da anumburisera. Anum-betero Iesu ambe ingari 5 de wo etoto de awaingo mi kumbudo diti utu inda edo Mamo dayei ategari ititisisira. Ategari sedo atae edo Iesuambe awa gavedo memeia edo uso ambojimbida yei ititisira. Edo Iesu mi ambe gavedo usoambojimbi da ititisira awa ungoi budo ambe awaembomei da yei ititisera. Edo ungoi ambe awaitero embomei mi indari awa indido inono beisera. 20 Edo ungoi indido atae etero indari busoawa dada edo kandea 12 awodo beda isira. 21 Edoembo indari awa indisera ainda ajigari awa 5,000awodo. Edo daedo evetu de kinapeina de indariawa indisera.

IESU UMO TAMO DA PEPETA ISIRA22 Edo Iesu mi setiri uso ambojimbi nga da

vitido giti umo diuga da sembusera. Edo ungosembutero Iesu embomei itiri mambutero Iesuumo umosuka doriri da Mamo ga da ge sadivivitisira. 23 Edo tumba jijiriri Iesu umo umosukaainda atisira. 24 Edo Iesu ainda atiri nga awa umosoropuda mambusira. Mambiri edo bisi bisara deedo umo diuga de awa teta ewa yawata ise aragoedo amimi nga awa budo vitido wosedo benei dasembari katogo ae isira.

25 Edo sipo tu busedo piri Iesu umo tamoda pepeta edo uso ambojimbi da yei asusubedobugusira. 26 Edo uso ambojimbi Iesu umo tamoda pepeta iri gido ungo ojumi biae isera edo gogodimbudo sisera, “Asisi ra.”

27 Setero Iesu ungoda yei ge sisira, “Gorobaewo. Oju eove. Amone namona.”

28 Setiri Peter mi sisira, “Gitijigari imo begadera awa ge segae edo na umo tamo da pepetaedo iso yei yane.”

29 Setiri Iesu mi sisira, “Puio.”Setiri Peter nga dodo wosedo umo tamo da

pepeta edo Iesu da yei mambusira. 30 Awarate

Page 24: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 14:31 21 MATTHEW 15:24pepeta ise bisara kiambu ae gido Peter oju isira.Oju edo umo kununubadi isira. KununuburisePeter Iesu da yei gogo dimbudo sisira, “Bada nakondade e.”

31 Setiri Iesu burigi be ingo kerere edo Peter daingo da budo Peter da yei sisira, “Imo tumondaari kiambu embo ro awasedo imo na tumonda aeetesi?

32 Sedo ungo etoto nga da vivitisera. 33Viterobisara atae isira awasedo ambojimbi nga da miIesu tumondebain edo Iesu da yei sisera, “Gebeimo awa Mamo da mei.”

IESU GENNESARET EMBOMEI ETIRI JEBUGURIS-ERA

34 Edo umo diuga awa sembudo busu Gen-nesaret umo bengi da vivitisera. Edo aindabugero embomei ainda awa Iesu awa gariawasedo binga Iesu bugira awa embo berari dayei itero mambusira. 35 Edo binga awa ingidoungoi karu embomei budo Iesu da yei bugusera.36 Budo bugudo ungoi Iesu da yei sedo gosisera,“Karu embomei mi uso ombari begiti jigaderaawa imo ungo ondose.” Awa setero embo amemiIesu da ombari begiti jigido isera awa embo awaewamei edo isera.

15MAMOUMBOGO DA ATOPATARI AWA

1-2 Edo Pharisee embo nenei de agodari daatopapotegari embo nenei mi Jerusalem dodoIesu da yei bugudo sedo gosisera, “Ro awasedoiso ambojimbi ingodenaso mamoumbogo daatopatari awa kera ae edo eri? Ko ungo indariindae giti da awa ingodenaso agodari da ingosegari awa ambo ambo ae edo era.”

3 Setero Iesu mi mina sisira, “Edo ingo ingodamamoumbogo da atopatari awa ingido ewa awaro awasedo ingo Mamo da agodari awa kera aeedo evi? 4 Edo Mamo mi sisira aimamo isosapo eio. Edo embo amemi uso aimamo da yeibiae sadira awa embo mi dadera sisira. 5 Edoingo re eiawa atopapotewa embo da uso kandoatadira gido kando awa aimamono da yei itaedodo Mamo da yei itadira. 6 Eiedo ise embo awauso aimamo simba ae sumbae edo ira awa awarasewa. Edo ingo atopatari eiedo ise ingo ingodamamoumbogo da ari awa Mamo da agodari datamo da ititewa. 7-8 Ingo ise sarago ari emboboIsaiah gebe sisira Mamomi ro ingoda jawo da siraawa sisira,‘Embomei eiawa tepo ge mi na sapo edo era te

ungoda jo mi na sapo aera. 9 Edo na

tumondebain awodo edo era ainda jodabe atae ra ainda be awa ungo ungodamamoumbogo da wasiri da awa atopatidoera.’ ”

RO MI EURI EMBO BIAE EDO ERA10 Edo Iesumi ge setiri embo jiwae be bugutero

ainda yei sisira, “Naso ge ingido edo gido gogoewo. 11 Ro embo da be da mambutira amimi aeembo awa embo biae aera te ro embo da joda edobugutira edo embo amimi be mi sira amimi iriembo awa embo biae ira.”

12 Setiri ainda amboda Iesu da ambojimbi usoyei bugudo Iesu da yei sisera, “Pharisee embomeige setesa awa ingido ainda amboda ungo awa ujoae etera awa imo gosesita?”

13 Setero Iesu mi mina sisira, “Rive berarinaso Mama utu da amimi gowae awa embo misokadera. 14 Edo embomei awa dowo. Ungoawa gitijijigegari diti ambubura. Edo diti gubaari embo nei mi diti guba ari embo nei awagitijigadira amone embo etoto emone mambudokoto ngambari nembodiba da wosadera.”

15 Setiri Peter mi sisira, “Nangoda yei ge ingarisago ae ainda be awa ujuge gore.”

16 Setiri Iesu mina sisira, “Iso jiro okain embonenei da da awodo ta?” 17-18 Imo gosesita ro emboda be da torido ira awa mambudo embo da tinida edo ijegedo ira awarate embo da joda kotariawa be mi sira emimi euri embo wasiri biae edoira. 19Edo kotari bebegae jiwae joda edo buguteraamimi embo dadira edo viro bengaba adira edobengono adira edo gebusadira edo embo neibekuba adira edo wasiri bebegae nenei jiwaeadira. 20 Edo kotari biae amimi ari embo wasiribiae adira awarate ingo segari wasiri amimi ari aemana embo wasiri biae awa mana adira.”

EVETU GOROBA BE EDO TUMONDA ISIRA21 Edo Iesu yei awa dodo mambudo busu nati

Tyre de Sidon de da demo da ainda bugusira.22 Edo Iesu ainda bugiri Cana evetu busu aindaatinatina amimi Iesu da yei bugudo sisira, “BadaDavid da orobe na jo egae ko asisi biae mi nasogagara da joda atise amimi euri gagara atari biaeatima ira.”

23 Sisira te Iesu evetu ainda ge mina sae. Etiriuso ambojimbi uso yei bugudo sedo gosisera,“Evetu eiawa ingodena ambo ambo ise ingode-naso yei gogo dimbira awasedo evetu oiawa itiumambare.”

24 Setero Iesumi sisira, “Mamomi na awa Israelembomei teta wo sheep mi jajovegari inge edo

Page 25: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 15:25 22 MATTHEW 16:9atima era ainda yei itiri bugusena awarate umona embo Israel embo ae ainda yei itae bugaera.”

25 Awa setiri evetu bugudo Iesu da jo da baingodederi edo Iesu da yei sisira, “Gitijigari na kon-dade egae.”

26 Setiri Iesu mi mina sisira, “Embo mi ki-napeina da indari awa budo mana sino daitadira.”

27 Setiri evetu mi mina sisira, “Gitijigari gebesetesa awarate indari momono mamo da tewo daedo busu da wosedo ira amone sino mi indadiraamone awara.”

28 Setiri Iesumi evetu da yeimina sisira, “Evetugebe setesa edo tumonda ari nembogo etesaawasedo imo ro dipapa esa awa adena.” Setiri edoiji da ainde evetu ainda gagara awa ewamei isira.

IESU EMBO NENEI JIWAE EWAMEI EDO ISIRA29 Edo yei awa dodo Iesu pepeta edo Galilee

umo bengi da awodo mambudo doriri da vitidoanumburisira. 30 Anumbetiri embo jiwae be miIesu da yei tei ingo ambari de diti guba ari detei ingo ambari de ge segeregae de edo karuembo nenei jiwae deda budo bugusera. Bugudoembomei eiawa Iesu da jo da itero Iesu mi berariewamei isera. 31 Edo Iesu ungo ewamei etero gesegeregae ge sera edo tei ambari pepeta era edoingo ambari ewamei isera edo diti guba ari yeigosisera. Edo ungoi awodo etero embo berarimi awa be gido jarisera edo gido ungoi Israelembomei da Mamo awa jasiga isera.

IESU EMBO NENEI AWASEDO INDARI ITITISIRA32 Edo Iesu mi setiri uso ambojimbi uso yei

bugero Iesu ungoda yei sisira, “Embomei eiawanangae atise iji tamonde atae etera edo indariatae etera awasedo na ungo jo ira. Edo indari itaedodo ungo itano mambadera edo ungo pepetaedo mambuse awa ambadera awasedo na ungomana itano mambadera.”

33 Setiri Iesu da ambojimbi mi uso yei sisera,“Yei ro atae eindanango indari emboberari eiawaembo nonda indari inono budo embomei eiawaunderi?”

34 Setero Iesu ungoda yei sedo gosisira, “Ingodayei ambe ingari roinge atiri?”

Setiri ungoi mina sisera, “Nango da yei ambeingari 7 edo wo memeia de ra.”

35 Setero Iesumi setiri embo berari anumburis-era. 36 Anumbetero Iesu ambe ingari 7 edo wode awa Mamo da yei ategari ititisira. Ategariitido Iesu mi ambe de wo de awa gavedo memeiaedo memeia itido isira awa ambojimbi da itiriambojimbi mi embo da yei itido isera. 37 Itero

embo berari mi indido embo inono be isera. Edoungoi indido atae etero indari buso doturiseraawa ambojimbimi dada isera edo kandea 7 awodoawa beda isera. 38 Edo embo indari awa indis-era ainda ajigari awa 4,000 edo emboevetu dekinapeina de indari indisera awa ajigae. 39 EdoIesu embomei itiri mambusera. Mambudo Iesunga da vitido natiMagada busu aindamambusira.

16EMBO NENEI MI WASIRI EWAMEI GADI DIPAPA

ISERA.1 Edo Iesu ainda bugutiri edo Pharisee de

Sadducee embomei de mi uso yei da bugusera.Bugudo Iesu bagedo gadi isera edo ungoi Iesuda yei wasiri Mamo da goroba mi ungoda yeiarase sisera ainda be awa Iesu mi awodo adiraamimi ungo gadera awa Mamo mi Iesu itiri bu-gusira awa gadera sisera. 2 Awarate ungoi awasetero Iesu mi ungoda yei mina sisira, “Waikowowoseuri ongobo euri ingo sedo ewa euma awayei ewamei adira ainda be awa poroga awa kokoietira awasedo. 3 Edo sipo de erido ingo sedoewa yei umenga etira awasedo ga dadira sedoewa. Edo ingo utu da iwata awa ewamei gidoewa awarate ingo iwata Mamomi busu atae adiraainda ititira awa ingo gae jarewa. 4 Embo borokoatera awa embo bebegae edo ungo Mamo dubobae. Edo ingo nanemi ari wasiri goroba de anasesedo gosewa te mana adena. Mamo mi ari wasirigoroba de awa adira teta ari Jonah da isira awodoedo ari awa ingo mi gadewa awarate nanemi neimana adena.” Edo Iesu awa sedo ungo dodomambusira.

PHARISEE DE SADDUCEE EMBOMEI AWA JIN-JIBEWO

5 Edo ambojimbi mi umo diuga da sembuseraawarate ungoi ambe nenei bae ruvegurisera.6 Etero Iesu mi ungoda yei sisira, “Pharisee deSadducee embomei da ambe bajari siwo jawoyeast awa jinjibewo.”

7 Setiri edo ambojimbi ungosuka ge ainda bero ri awa eura isera edo sisera, “Iesu ge awasetira ainda be awa ingodena ambe bae bugeraawasedo.”

8 Edo ungo awa sero Iesu ungo ro sera awagido ungoda yei sedo gosisira, “Ro awasedo ingoingosuka ambe bae bugewa awasedo gemina saraevi? Ingo awa embo da embo ingoda tumondaari awa kiambu ra. 9 Ingo naso ge ainda be awagadi jarewa. Edo ambe ingari 5 mi embo 5,000

Page 26: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 16:10 23 MATTHEW 17:5

awodo undutana amomo ingo mo ruvegetevita?Edo kandea roinge awa indari buso mi siritavi?10 Edo ingo kotevita ainda amboda ambe ingari 7mi embo 4,000 awodo awa nanemi undetena mogosevita? Edo iji ainde indari buso mi kandearoinge siritavi? 11 Na ingoda yei ambe da gesaera mo ro awasedo ingo gadi jarevi? Phariseede Sadducee embomei da ambe bajari siwo jawoyeast awa jinjibewo.” 12 Setiri edo uso ambojimbigosisera ko Iesu awa ambe bajari jawo yeast awajinjiborase saera te Iesu awa ungoda yei sisiraPharisee de Sadducee embomei da atopatari awateta ambe bajari siwo jawo yeast mi rawarago iraawa jinjiborase sisira.

IESU USO AMBOJIMBI DA YEI SEDO GARI ITI-TISIRA

13 Amboda Iesu busu Caesarea Philippi de-monda ainda bugusira. Ainda bugudo Iesu usoambojimbi da yei sisira, “Embo mi na Mamo damei busu da bugudo embo isena awa ave sedoeri?”

14 Setiri ungoi mina sisera, “Embo nenei sedoera John umomi ewamei ari embo edo nenei sedoera Elijah edo nenei sedo era Jeremiah oMamo dabinga sari embo nenei awodo sedo era.”

15 Setero Iesu ungoda yei sedo gosisira, “Edoingo na awa ave sedo evi?”

16 Setiri Simon Peter mi sisira, “Imo awa Sore-gari Embo Mamo mi itari bugarase sisira Mamonatopo atari da mei.”

17 Setiri Iesu mi mina sisira, “Simon Jonah damei Mamo mi imo ewamei be etira. Edo embonei mi gebe awa iso yei saera te naso Mama utuda atima ira amimi iso yei setira awasedo na isoyei sena imo awa Peter edo iso jawo ainda be awaganuma. 18 Edo ganuma einda tamo da naneminaso gebe ari embomei awa itadena. Itano betarimatawa atari da goroba mi mana ari duradera.19 Edo nanemi Mamo da atari yei da mangiropirigari rora awa iso yei itadena. Emboro busuda rawa gajadesa da awodo Mamo mi utu daemboro gajadira. Emboro busu da rawa gajadi aeda awodo Mamo mi utu da gajadi aera. 20 Awasedo Iesumi ambojimbi da yei sisira, “Na SoregariEmbo Mamo mi itari bugarase sisira awa embonenei da yei sawo geore.”

IESU USO BETARI DA GE SISIRA21 Edo iji ainda edo Iesu uso ambojimbi isaga

da atopapotise ungoda yei sisira, “Na Jerusalemda mambadena ainde awa Jew embomei da gi-tijijigegari de Priest da gitijijigegari edo agodari

atopatari embomeimi oro namemesi nembodibabe badena. Edo ungoi awodo na doro betadenaawarate iji tamonde atae ari Mamo mi na awabetari da edo jigari sekago wasiri de eradena.”

22 Awodo setiri Peter mi Iesu budo demondayiko Iesu da yei sisira, “Kotari biae awa do. Nawasiri awodo awa iso yei ijegeurase ujo ae ena.”

23 Setiri Iesu wareregedo Peter da yei sisira,“Satan imonaso buro awa beitiguresa awasedo nadodo mambuio. Edo imo awa embo da kotari awakotesa te Mamo da kotari awa kotaera.”

24Awasedo Iesumi uso ambojimbi da yei sisira,“Embo ave na ambo ambo ari dipapa edo gidore dowo uso dipapa berari awa dodo edo oregauso awa budo na ambo ambo are. 25 Edo emboave betari oju ise kakana ira awa amboda be-tadira awarate embo ave na awasedo betadiraawa natopo atadira. 26 Edo embo ave busu darora berari awa badira te wasiri natopo atari awabae adira amone biae be ra. Edo embo da rawami mana uso asisi da natopo atari awa rora mimana mina itido badira. 27 Edo na Mamo da meibugudo embo isena awa naso asisi ewagaewa deedo Mamo da goroba ewamei de mi jinenebarimi bugadena. Awodo bugudo embo dada ungoro isera ainda mina awa itadena. 28 Edo kotem-bewo embo nenei boroko einda derido atera awaungoi na Mamo da mei embo isena awa gitijigadibugutinono gadera. Gido amboda ungo betaderaawarate giti gadera.”

17IESU DA DOMBU TETA WAIKO MI JATEBARAGO

ISIRA1 Iji 6 atae etiri Iesu Peter de nanonamendi

etoto James de John de budo daedo doriri indaungo ungosuka vivitisera. 2 Edo ungoi Iesu ditiniero Iesu dombu nei isira. Edo uso dombu tetawaiko mi janibarago isira edo uso bosini awateta poroga parara inge isira. 3 Edo wasiri eiawaijegetiri ambojimbi tamonde mi Moses de Elijahde awa Iesu ga ge sero gosisera.

4 Gido Peter mi Iesu da yei sisira, “Gitijigari nadubo ewamei ena ingodena einda atera awasedo.Edo imo dipapa adesa awa nanemi boga tamondeadena imo da Moses da edo Elijah da.”

5 Edo Peter umo ge awa sise atiri poroga pararami ungo dogisira. Edo ge poroga da awodobugudo sisira, “Emone naso mei na awa na duboburena. Na uso yei iaviri ena awasedo uso geingiwo.”

Page 27: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 17:6 24 MATTHEW 18:66 Edo ambojimbi ge awa ingido oju edo gido

dombumi busu da paposisera. 7Edo pasetero Iesuungoda yei bugudo sisira, “Oju eove ta eriwo.”8 Setiri ambojimbi diti inda edo Iesu gosiseraawarate ungo embo nenei gae.

9 Edo ungo doriri da edo wowosero Iesu mi un-goda yei sisira, “Ingo ro getewa awa embo neneida yei seove. Amboda na Mamo da mei emboisena awa betedo eradena ainde awa sadewa.”

10 Edo Iesu awa setiri uso ambojimbi uso yeisedo gosisera, “Ro awasedo agodari da atopapote-gari embomei mi siseri Elijah awa giti bugadirasiseri?”

11-12 Setero Iesu mi mina sisira, “Gebe Elijahgiti bugari rora berari awa sia adira awarate umobugusira awa embo mi umo gae awasedo uso yeiwasiri bebegae isera da awodo embomi naMamoda mei busu da bugudo embo isena ainda yei biaeadera ko ungo na gae awasedo. 13 Edo Iesu geawa setiri uso ambojimbi mi umo John umo miewamei ari embo da ge setira awa gosisera.

IESU EMBO DA AINDA MEI EWAMEI ISIRA14-15 Edo ungoi engenembedo embo jiwae be da

yei mambero embo da amimi Iesu da yei bugudojo da baingo dederi edo sisira, “Gitijigari nasomeijo egae. Naso mei awa jiro biae awasedo umo ijidada riawo da edo umo da wosedo ira. 16 Edo nanaso mei budo iso ambojimbi da yei bugena teungoi naso mei ari ewamei ari sago ae etera.”

17 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingo awa jirookain embomei. Na iji roinge ingo awa embo eni?Mei awa budo naso yei pou.” 18 Sedo Iesu mi geasisi biae da yei setiri asisi biae ijegetiri iji aindemei awa ewamei isira.

19 Edo Iesu da ambojimbi mi ungo ungosukabugudo Iesu da yei nganega isera, “Ro awasedonango asisi biae mei kiambu da joda awa ro emboondae wosae eteri?”

20 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingoda gebe ariawa atae ra awasedo ingo asisi biae ondae wosaeetewa. Edo na ingoda yei gebe sena awasedoingiwo. Ingo ingoda gebe ari awa kiambu teta vekiambu jawo mustard awodo awa ingo mi doririeinda sae etewa erido ounda mambu sae etewaawa doriri awa mambae etira. Edo ingo mi roraneinde kainde ae etewa. Edo Mamo ga daedoge sae etewa edo neta ae etewa amimi ari ingoasisi bebegae nenei awa ondawo ijegae etera.21 Awarate ingo Mamo ga da ge sae edo neta aeawa ingo mi mana asisi bebegae awa mana ondaeetewa.”

IESU USO BETARI DA GE SEKAGO SISIRA22 Edo iji tupo Iesu da ambojimbi Iesu ga Galilee

busu da dada etero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ijibugutira ainde embomi na Mamo damei bugudoembo isena awa ungo mi embo na doro betadenaainda ingo da na itadera. 23 Awarate ungoi doroiji tamonde atae ari unemi sekago eradira.” Awasetiri uso ambojimbi dubo vevera isera.

IESU USO TAX GANO ITITISIRA24 Edo Iesu uso ambojimbi de Capernaum nati

da bugusera. Bugero Jew embomei da tumonde-bain ari oro da tax bari embo mi bugudo Peter dayei sisera, “Iso atopatari tumondebain ari oro datax itido ita?”

25 Setero Peter mi sisira, “En umo itido ira.”Sedo mando joda totorisira. Etiri Iesu mi ge

giti sisira, “Simon imo ro kotesi? Gitijigari embonembodiba da kinapeinami uso yei tax gano itidoeri ta embo neneimi uso yei tax gano uso yei itidoeri?”

26 Setiri Peter mi mina sisira, “Embo nenei mitax gano uso yei itido era.”

Setiri Iesumimina sisira, “Gebemei usomamoda yei tax gano itae edo ira. 27 Awarate ingaena mana ano embo tini gambari eorase ujo aeera awasedo ingae itadena. Imo umo diuga damambudo guti pigeio. Edo wo giti dimbadesaainda joda awa gano tambadesa. Edo gano badesaamone imo de namo da Jew embomei da tumon-debain ari oro da tax itari inono ra gio. Edo ganoawa budo mambudo tax bari embo da yei itiobore.

18IESU DA AMBOJIMBI IESU DA YEI NGANEGA IS-

ERA1 Iji nei Iesu da ambojimbi mi bugudo uso yei

sisera, “Mamo atima ira yei ainda mo embo aveawa nembogo ri?”

2 Setero Iesu mi setiri mei kiambu bugudo Iesuda jo da dederisira. 3 Derido atiri Iesu uso am-bojimbi da yei sisira, “Ingo nei edo tetakinapeinamemeia inge ae adewa awa imo mana Mamo daatari yei da toradewa. 4 Edo embo ave saboa edomei kiambu inge adira amone Mamo da atari yeiainda umo embo nembodiba adira. 5 Edo emboave mei kiambu naso jawo da awa kondade adiraawa embo awa na kondade ira.

IESU KINAPEINA DA JAWO DA ATOPAPOTISIRA6 Iesu mi sisira, “Embo amemi ari mei kiambu

na gebe ira awa na dodo wareregadira awa wasiribiae adira. Embo awa wasiri biae awa ae giti

Page 28: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 18:7 25 MATTHEW 18:31da awa embo mi ganuma nembodiba awa emboainda dubo da kikivi edo ewa kapuru da pigaderaawa uso yei awa ewamei. Awarate embo awa atisewasiri biae awa adira awa embo ainda yei awabiaebe ra.

7 “Edowasiri bebegae busu berari da jiwae atiraamimi euri embo ungoda gebe ari awa jajovegedoera awa biae be ra. Wasiri biae awa yei berariijegedo ira awarate embo amemi euri wasiri biaeawa bugudo ira awa embo ainda yei biae adira.

8 “Iso ingo ta tei mi ari wasiri biae edo rediugedo pigeio. Imo iso tei da ta ingo da ta awadiugedo pigedo utu da toradesa awa ewamei ra teiso ingo etoto de tei etoto de atadera edo ungoipigoro riawo matawa atari da mambadesa awabiae ra. 9 Imo iso diti mi ari wasiri biae edo rediti gurugedo budo pigeio. Edo imo iso diti da deutu da toradesa awa ewamei ra te iso diti etotoatadera edo ungoi pigoro riawo matawa atari datoradesa awa biae ra.

10 “Awasedo kinapeinamemeia awaujo ae eove.Ingido gogowo ewo. Ungoda asisi ewagaewa utuda awa iji berari naso Mamo da diti da atera.11EdoMamo damei bugudo embo isira awa embojajovegari awa soregadi bugusira.

WO AWA JAJOVEGURISIRA12 “Kotedo gogowo ewo. Embo da uso wo

jawo sheep awa 100 edo da jajovegae etira awaro ae etiri? Edo wo nenei 99 awa doriri da dodomambae etira umo wo sheep jajovegetira awaeura adira. 13 Edo ingoda yei sena umo eura imatambudo dubo ewamei adira. Edo umo eura imawo sheep da munenegurisira awa tambudo usoiaviri wo sheep 99 munenegae awa derigadira.14 Edo da awodo ingoda Mamo utu da atira awakinapeina memeia da awa riawo mata awa ewuseatira ainda mamborase ujo ae edo ira.”

RAWODO EDO EMBO NEI DA JO ESI?15 Iesu mi sisira, “Embo nei mi iso yei biae ari

gido uso yei mambudo gae unjugari da ro etiraawa ujugeio gare. Edo umo iso ge ingadira awaingo sekago otao adewa. 16 Awarate umo iso geingae adira awa embo da ta etoto awodo budoingae embo ainda yei da mambuio edo sekagoseio gare jiwari mi sira da awodo. Jiwari mi sira,‘Embo ave embo nei bekuba ari gido embo etotota tamondemi bekuba ge sera da awodo awa sorokasari embo mi gadira bekuba ge sera awa gebera.’ 17 Ungo embo ainda ge sadera awa awarateembo awa ungoda ge ingae adira awa gebe ariembomei dada oro ainda edo gogowo edo seio

gore. Saso ungoi embo ainda yei ge sore awarateumo ungoda ge ingae adira awa demonda itiwowosare. Awodo ise umo teta aumo o tax bariembo awodo jijipo eio.

18 “Na ingoda yei gebe sena awasedo ingidogogowo ewo. Emboro busu da rawa gajadesa daawodoMamomi utu da emboro gajadira. Emborobusu da rawa gajadi ae da awodoMamomi utu dagajadi aera.”

IESU USO EMBOMEI DEDA DADA ADIRA19-20 Iesu mi sisira, “Ge nei ingoda yei sadena.

Embo etoto ungo jiro da edoMamoda yei ro embosadi adera awa ungo awa embo adira ainda be awaembo etoto ta tamonde naso gebe ari embo midada adera awa na awa ungode daedo ra.”

IJI BERARI EMBOMEI DA BURIA KOTEMBEDODOIO

21 Peter mi Iesu da yei bugudo sisira, “Badaembo nei mi naso yei iji berari biae ari mo ijiroinge na umo kotembedo doeni? Iji 7 awodokotembedo doenita?”

22 Setiri Iesu mi mina sisira, “Awodo aera iji7 aera te ajigari da aera te iji berari kotembedodoio.

23 “Edo Mamo da gitijigari iji awa teta gitijigarida mi uso gano roinge uso buro embomei mijingama edo mina itadi siseri awa gadi dipapaisira. 24Edoumoawa tuturo iri ungoi emboda usogano nembodiba jingama isira te mina itae awabudo totorisera. 25Edo buro embo awa ganominaitari sago ae gido gitijigari mi sisira ungoi usoburo embo de uso aro de uso kinapeina de edo usorora topo berari awa ori orase sisira. Edo ungoiawodo adera awa buro embo awa gitijigari damina awa sekago itadira awa gitijigari mi sisira.

26 “Edo buro embo ge awa ingido gitijigari dajo da baingo dederi edo gegeta edo sisira, ‘Ijitupo simba egae sekago iso yei itore.’ 27 Setiriedo gitijigari awa buro embo awa jo edo gidokotembedo doturisira. Edo buro embo awa minaitae.

28 “Edo embo awa ijegedo buro embo nei tam-busira. Edo embo ainda yei gano kiambu ititisirate mina uso yei awa itae. Edo buro embo nei awagido dubo da kundo uso yei sisira, ‘Naso gano awasekago naso yei iti.’

29 “Setiri buro embonei uso jo da durido gegetaedo uso yei sisira, ‘Imo iji tupo simba adesa awana iso gano awa sekago iso yei itadena.’ 30 Setiriembo awa simba ae edo embo mi sisira, “Gajarioro da itiwo. Edo atare. 31 Etero buro embo

Page 29: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 18:32 26 MATTHEW 19:21

nenei mi ro isera awa gido dubo vevera edo gidoungoi gitijigari nembodiba da yei mambusera.Mambudo ungoi uso yei ro berari ijegurisira awasisera.

32 “Edo ungoi awa setero gitijigari mi setiriburo embo giti da bugusira awa totorisira. Toririgitijigari mi uso yei sisira, ‘Imo awa buro embobiae. Imo naso yei gegeta etesa na naso ganoawa simba anase edo na imo kotembedo doetena.33 Awodo na imo jo etena edo imo daedo buroembo nei da jo ae etesa.’ 34 Edo gitijigari tinigambari edo setiri ungoi buro embo awa bundarioro da ititisera. Edo gitijigari mi sisira ambodaburo embomi uso gano berari awa sekago itarasesisira.

35 “Edo ingo berari ingoda jo mi embo neneida buria awa kotembedo doae adewa awa nasoMamo mi ingoda buria awa mana kotembedodoadira.” Edo Iesu awa sedo uso ambojimbi da yeige awa atae isira.

19IESU ARO ASINI DOARI DA ATOPAPOTISIRA

1 Edo Iesu ge awa atae edo Iesu Galilee dodoJudea busu da mambusira Jordan umo benei da.2 Edo mambiri edo embo jiwae be umo amboambo edo mambero embomei awa etiri ewameiisera.

3 Edo Pharisee embomeimi bugudo Iesu bagadisedo uso yei sisera, “Embo ave uso aro tepo doadidipapa adira amomo nangoda agodari mo awaraseita?”

4 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo jiwariewamei be ajigedo gaeta, ‘Tuturo da Mamo mijanja edo poega isira. 5Edo umo awodo edoMamomi daedo sisira embo awa uso aimamo ga dodouso aro ga dada edo ungo etoto awa da aderasisira.’ 6 Edo ungo awa etoto aera te ungo awa daawasedo ro Mamomi pundegetiri dada etera awadoawo ungo awa embo nenei mi ewoga ewogaeore.”

7 Setiri Pharisee embomei mi uso yei sedogosisera, “Awa gebe edo ro awasedo Moses misisiri embo ave uso aro doari dipapa edo awa umoaro doari da ge gaedo edo aro doari mambarasesisiri?”

8 Setero Iesu mina sisira, “Moses mi sisiraingoda aro asini doadewa awa awara sisira aindabe awa ingoda jo awa bebegae awasedo awaratetuturo da Mamo wasiri awawa umo dipapa aeisira. 9 Edo na ingoda yei sena embo ave uso arodoadira awa evetu awa viro aera edo embo awaevetu nei jimbadira awa viro adira. Edo daedo

embo ave evetu jimbudo doari jimbadira awa viroadira giwo.”

10 Edo Iesu ge awa setiri uso ambojimbi miuso yei sisera, “Awodo da embo uso aro ga dadaatadera gido re ewamei awa embo awa masewoatadira awa ta rora.”

11 Setero Iesu mi mina sisira, “Embo amendayei Mamo atopatari eiawa isaga ira embomeiamimi atopatari eiawa ambo ambo adira awarateembo nenei ambo ambo ae. 12 Edo be neindekainde mi euri embo jimbae masewo atima era.Embo nenei ungoda aimono mi budo era aindeawa ungo ve ae awasedo ungo jimbae atima era.Edo embo nenei awa kasiwo mi diugedo eraawasedo ungo jimbae atima era. Edo embo neneiawa iji berari Mamo da agipo adi awasedo dipapaedo gido jimbae edo era. Edo embo ave atopatarieiawa badira gido bare.”

IESU KINAPEINA NENEI EWAMEI ISIRA13Embonenei awa Iesumi uso ingo awaungoda

kinapeina da beo da itido Mamo da yei ungoawasedo gegeta arase dipapa edo gido ungodakinapeina awa budo bugusera.

14 Edo budo bugero Iesu da ambojimbi miembomei awa isiburisera awarate Iesu mi sisira,“Kinapeina naso yei puradi iriroro beitigeove.Na ungo naso yei purorase dipapa ena ainda beawa embo amenda yei saboa ari teta kinapeinaeinda ainda awodo awa Mamo da gitijigari yei datoradera.” 15 Edo Iesu uso ingo ungoda kopiri daitido Iesu mambusira.

MEI SINGA RORA JIWAE DE MI IESU NGANEGAISIRA

16 Iji da mei singa da mi Iesu da yei bugudosedo gosisira, “Atopatari na wasiri ewamei ro edowasiri ewamei natopo atari awa beni?”

17 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ro awasedo imonaso yei ro ewamei awa nganega esi? Mamo umoumosuka awa ewamei ra. Edo imo wasiri matawaatari dipapa adesa awaMamoda agodari awa keraeio.”

18 Setiri mei singa mi nganega isira, “Agodarimo rori?”

19 Setiri Iesu mi mina sisira, “Embo nei deose.Ipu da eose. Bengono eose. Ge busose. Iso ai demamo de sapo eio. Imo imosuka dubo buresa daawodo embo nenei dubo buio.”

20 Setiri mei singa mi mina sisira, “Agodariberari awa na kera emona. Edo nei ro eni.”

21 Setiri Iesu mina sisira, “Imo ewamei tetaMamo ewamei awodo adi dipapa adesa awamam-buio. Mambudo iso rora berari awa ori edo gano

Page 30: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 19:22 27 MATTHEW 20:18awa embo rora ae ainda itio. Edo rora jiwae awaimo simba ise utu da atira awasedo puio na amboambo ase.”

22 Setiri mei singa awa ge awa ingido dubovevera de mambusira ko umo awa rora jiwae deawasedo.

23 Edo Iesu ge awa sedo atae edo Iesu usoambojimbi da yei sisira, “Na ingoda yei sena emborora jiwae de embo mi Mamo da gitijigari yei datorari awa okain be ra. 24Edo na ingoda yei ge neisane. Wo nembodiba camel mi ningu to da torariawa okain be ra awarate embo rora jiwae embomi Mamo da gitijigari yei da torari awa okain beokain ra.”

25 Edo Iesu uso ambojimbi ge awa ingido kovebe kove edo Iesu da yei nganega isera, “Awodo reawarate ko Mamo mo embo ave awa soregeiri?”

26 Setero Iesu ungo gon edo ditini edo minasisira, “Embo mi eiawa ari sago aera te Mamo mirora berari awa adira.”

27 Setiri Peter mi sisira, “Nango rora beraridodo imo ambo ambo era awasedo imo nangodayei ro itesi?”

28 Setiri Iesumimina sisira, “Na iso yei gebemisedo ena awasedo ingio. Edo busu seka bugadiraainda Mamo da mei busu da bugudo embo isiraawawa uso anumba ewamei parara de aindaanumbadira. Edo daedo ingo naso ambojimbi 12awa gitijigari da anumba da anumbedo ingo miIsrael da orobe 12 awa kasadewa. 29 Edo emboave na awa embo mando de namendi de ru deai de mamo de edo kinapeina de ba buro da awadoadira nanemi embo ainda rora da awodo jiwaede edo wasiri natopo atari de awa itadena. Edoembo jiwae boroko embo nembogambo era awanembogambo adi aera. 30 Edo embo jiwae borokoembo nembogambo ae etera awa nembogamboadera.”

20BA BURO ARI EMBO NENEI DA KIKI

1 Iesu mi sisira, “Mamo da gitijigari da ijiawa teta buro da ainda topo mi ribe jawo grapegowusira. Sipo kiambu de embo eiawa buroembomei budo uso buro da buro orase eura adimambusira. 2 Mambudo embo nenei tambudodaedo umo ge sisira gano roinge ungoda yei minaitadira awa ge sisira. Edo sisira umo ungo iji da damina awa itadira sisira. Setiri ungo awara sisera.Setero buro topo mi setiri buro adi mambusera.

3-4 “Edo waiko beo da ae atiri buro topo sek-ago origarori ari yei da mambudo embo nenei

tepo awodo buro ae dederigedo atero gido sisira,‘Daedomambuwo naso buro yei da buro ave. Awonanemi mina inono da awodo itane.’

5 “Setiri ungo mambusera. Edo waiko beo daedo waiko wareregurisira awa buro topo ari daawodo isira. 6 Edo ongobo de sekago origaroriari yei da mambudo embo nenei iji natopo ded-erigedo atero gosisira. Gido ungoda yei sisira, ‘Roawasedo ingo einda ro ae tepo awodo atevi?’

7 “Setiri ungoi sisera, ‘Embo nenei nangoda yeiburo itae etera awasedo nango einda dederigedotepo atera.’

“Setero buro topo mi mina sisira, ‘Awara ingodaedo mambuwo naso buro yei da buro ave.’

8 “Edo ongobo etiri buro topomi buro embo dagitijigari da yei sisira, ‘Buro embomei jawo seio.Bugoro ungoda mina itase. Edo buro emboboongobo de bugera ainda mina awa giti itio. Edoamboda awa buro embo sipo kiambu de bugeraainda mina awa itio.’

9 “Setiri buro da gitijigari setiri buro embo on-gobo de bugusera awa totorisera. Torero ungodaiji da da mina awa ititisira. 10 Awasedo buroembo sipo kiambu de bugusira awa kotisera awaungo mina nembodiba badera awasedo buguseraawarate ungo daedo iji da da mina awa burisera.11-12 Edo ungoda gano awa budo tini gambari edoburo topo da yei sisera, ‘Embomei eiawa ongobobe de bugudo edo buro kiambu be etera. Edonango awa sipo de waiko vevera janibetiri dererate imo nango de edo ungo de awa gano inono daitesa.’

13 “Setero buro topo mi buro embo dakain dayei sisira, ‘Naso otao ingio. Na imo potaera teingode gano da ge awa dada setera edo imo iji dadamina da buro adi setesa awasedo isomina budoiso nati da mambuio. 14Na embo buro adi bugeraberari ainda mina da awodo itadi dipapa etena.15 Na naso gano topo awasedo na ro adi adenaamone adena. Edo imo tini gambari esa ainda bemo na ewamei etena awasedo ta?’ ”

16 Edo Iesu ge awa atae edo sisira, “Emboave giti na ambo ambo adi setera edo embo aveamboda na ambo ambo adi setera embomei awasimba ari da awodo adena.”

IESU USO BETARI AWA SEKAGO SISIRA17 Edo Iesu Jerusalem kena pepeta ise uso am-

bojimbi budo demonda mambusira. 18 Edo ungoungosuka mambuse ungoda yei sisira, “IngodenaJerusalem vivitera. Edo ainda mambadera aindena Mamo da mei busu da embo isira awa ungoi

Page 31: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 20:19 28 MATTHEW 21:11budo Priest gitijigari de edo agodari da atopa-potegari de da ingo da itadera. 19 Edo embomeiomimi budo embomei Jew ae jawo Gentile dayei itadera. Edo embomei omimi dedo gaedogandubedo edo benema mi ri orega da daderaawarate iji tamonde atae ari Mamo mi betari daedo wasiri de atari da jigari sekago eradira.”

ZEBEDEEDAMEMEIDAAI IESUDAYEI BUGUSIRA20 Zebedee da memei da ai mi uso memei de

Iesu da yei bugusira. Bugudo tumondebain isirauso dipapa awa Iesu da yei sadi.

21 Edo evetu awa bugiri Iesu uso yei nganegaisira, “Imo ro dipapa esi?”

Setiri evetu mi mina sisira, “Na imo gitiji-gadesa iji ainde naso memei etoto eiawa mei daiso ingo be da mei nei awa iso ingo anda daanumborase sasase sedo kundo bugena.”

22 Setiri Iesu ungoda yei mi mina sisira, “Ingogae ro embo sedo gosewa. Ingo na memesibadena da awodo bevita?”

Setiri ungoi mina sisera, “Nango adera.”23Setero Iesumi sisira, “Ingo gebe setewa. Ingo

na memesi badena da awodo badewa awarateanumba etoto awa naso ae awasedo nanemiamemi anumbadera awa sadi aera. Mamo mianumba etoto awa sia etira awasedo amemianumbadera awa sadira.”

24 Edo ambojimbi nenei 10 mi ge awa ingidoungoi namendi namendi ga da yei tini gambariisera awasedo Iesu mi setiri ungo berari Iesu gadada isera. 25 Etero Iesu mi ungoda yei sisira,“Ingo gosewa aumo embo awa dombu okain degitijigido era awarate ingo mana awodo gitijigarimina mina adewa. 26 Embo amemi embo nem-bodiba adi dipapa adira awa embo nenei kondadeadira. 27Edo embo ave ingoda gitijigari adi dipapaadira awa umo ingoda buro embo adira ainda beawa na Mamo da mei embo isena awa da awodoisena. 28Na embo nei mi na kera orase bugaera tena embo berari awa kera adi bugusena. Bugudonaso betari mi embo jiwae wasiri biae da agipoembobo ewora awa wujegadira.”

IESU DITI GUBA ARI EMBO ETIRI EWAMEI ISIRA29 Iesu uso ambojimbi de Jericho nati awa

doturero embo jiwae be mi Iesu ambo amboisera. 30 Edo embo etoto diti guba egeregari awaemboro be aikambu da anumbedo atisera amimiIesu bugudo mambari awa setero gido edo gogodimbudo sisera, “Gitijigari David da orobe nangojo egae.”

31 Setero embo mi ungo isiburisera edo ge do-rase sisera te ungo sekago gogo dimbudo kiambu

ae be sisira, “Gitijigari David da orobe nango joegae.”

32 Setero Iesu ainda petedo ungoda yei sisira,“Ingo ro anase dipapa evi?”

33 Setiri ungoi mina sisera, “Gitijigari nangoaso sekago yei gadi sera.”

34 Setero Iesu ungo jo edo gido ungoda ditijijigiri ungoi yei sekago gido Iesu ambo amboisera.

21IESU JERUSALEM NATI DA TOTORISIRA

1 Iesu uso ambojimbi de Jerusalem natiaikambu ise ungoi nati Bethphage Olive doriritamo da ainda bugusera. 2 Edo ainda bugudo Iesuumo uso ambojimbi etoto giti itari mamborasesedo sisira, “Nati nei da ounda mambudo ingowo donkey poega de uso mei de awa digariatirari gadewa. Gido wujegedo budo naso yei dabuguwo. 3 Edo embo amemi ro ewa awa nganegaoro gido ungoda yei sewo gitijigari mi dipapa irasewo. Sawo ungoi ingoda yei itore.”

4KoMamodabinga sari embomimatube sisiraawasedo Iesu mi awodo sisira. 5 Mamo da bingasari embo mi sisira,“Zion embomei awa seio gore ungoda gitijigari

bugutira awa embo nembodiba awodobugadi aera te wo donkey da mei da tamoda vitido bugadira seio gore.”

6 Awasedo Iesu da ambojimbi etoto giti gitimambudo ro Iesumi orase sisira awa berari isera.7 Ungoi wo donkey de uso mei de awa budobugusera. Edo ungoda ombari wo etoto da tamoda itero Iesu vitidowomei tamoda anumburisira.8Edo embo jiwae be bugudo nenei ungoda ombaritotedo emboro da besi isera. Edo nenei awa ripapatu divedo budo emboro da itido isera. 9 Edoembo nenei Iesu da dombu da Iesu soropu daembonenei gunda awodomambusera. Edo ungoimambuse iaviri edo gogo dimbudo sisera,“Nango David da orobe awa jasiga era. Embo

eiawa Mamo da jawo da bugira Mamo miumo ewamei are. Embo berari Mamojasiga ore.”

10 Edo Iesu Jerusalem nati da toriri edo natiembomei berari awa iaviri be iaviri edo sisera,“Embo eiawa averi?”

11 Setero embo Iesu ambo ambo isera amimisisera, “Emone binga sari embo Iesu ra busuGalilee edo nati Nazareth embo ra.”

IESU TUMONDEBAIN ARI ORO DA TOTORISIRA

Page 32: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 21:12 29 MATTHEW 21:3212 Iesu Jew embomei da tumondebain ari oro

joda torido embo mina itido budo ise atisera awaondetiri bugusera. Edo embo mi gano mina itaedo isera ainda tendeba jigido kapotegedo edoribo rorou itari embo da anumba budo wawaraisira. 13 Edo ungoda yei sisira, “Jiwari ewamei bemi siraMamomi sisira, ‘Nasomando awaembodabenunu sari yei.’ Awarate ingo mi ewo bengonoembomei da meko to ira.”

14 Edo Iesu umo Jew embomei da tumondebainari oro joda atiri embo diti guba egeregari de teiambari de mi uso yei bugero unemi etiri berariewamei isera. 15 Edo priest da gitijijigegari deagodari da atopapotegari mi Iesu wasiri ewa-gaewa ira awa gosisera. Edo ungo kinapeina gogodimbudo isera embo eiawa David da orobe awajasiga ewo sero ingisera.

Ingido edo gido priest gitijijigegari de edoagodari da atopapotegari de awa tini gambariedo gido Iesu da yei sisera, “Imo ro sera awaingesita?”

16 Setero Iesu mi mina sisira, “En na ingena.Edo jiwari ewamei be mi sira ingo mi kinapeinaawa jasiga orase atopapotisewa edo ingo ajigedogaeta?”

17 Sedo Iesu ungo dodo edo Jerusalem natidodo umo mambudo Bethany nati ainda tumbade eusira.

IESU ENGENEMBEDO JERUSALEMMAMBUSIRA18 Iesu ainda euko sipo atae eridonati dodo sek-

ago Jerusalem da engenemburise beji tambusira.19 Edo ri betora awa emboro demonda gido gadimambusira awarate be ae igi berari mi atisiraawasedo Iesu mi ri ainda yei sekago be eurasesisira awasedo ri awa ambusira.

20 Ambiri edo ambojimbi awa gido kove beisera. Edo kove be edo Iesu da yei sisera, “Rawodoedo ri eiawa burigi be garasa etiri?”

21 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingiwo. Ingo jode Mamo gebe adewa awa ro ri einda etena daawodo ingo adewa. Edo daedo ingo doriri eindasae etewa erido ewa da woseio sae etewa awadoriri awawosae etira. 22 Ingo na gebe adewa awaro Mamo da yei sedo gadewa amone badewa.”

EMBOMEI IESU NGANEGA ISERA23 Edo Iesu engenembedo Jew embomei da tu-

mondebain ari oro da bugudo embo atopapotisra.Edo Iesu atopapotiri Priest da gitijijigegari de Jewembomei de embo nembogambo mi bugudo Iesuda yei nganega isera, “Goroba amenda mi imo

wasiri eiawa esi? Edo goroba emomo amemi isoyei ititisiri?”

24 Setero Iesu mi mina ungoda yei sisira, “Naingoda yei sedo gari da itadena. Edo ingo nasoyei mina sadewa awa na goroba eiawa amemietiri budo buro eiawa edo eni awa sadena. 25 EdoJohn goroba mo amemi itiri budo embo umo miewamei edo isiri? Embo mi goroba amo iteroburisita ko Mamo mi ititisiri?”

Setiri ungo ungosuka ge mina baga edo sisera,“Ingode ro seri? Ingode Mamo mi John da yeigoroba ititisira sadera awa Iesu umo ingodenasoyei sadira ro awasedo ingo John gebe ae edo isevisadira. 26 Awarate ingode embo mi John da yeigoroba ititisira awodo sadera awa embo awa ojuadera ko embo berari mi kotedo era John awabinga sari embo awasedo.”

27 Awasedo ungoi Iesu da yei mina sisera,“Nango gaera.”

Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Awasedo nagoroba amemi ituri wasiri eiawa edo eni awa naingoda yei sadi aera.”

IESU MEMEI ETOTO DA INIA GE MI ATOPAPO-TISIRA

28 Iesu mi sisira, “Inia ge eiawa kotewo. Edomemei etoto da mamo mi mei bego da yei sisira,‘Naso mei boroko mambuio grape buro yei daburo ase.’

29 “Setiri uso mei bego mi sisira, ‘Na buro ariujo ae ena.’ Awarate amboda umo jiro nei kotedoburo yei da mambudo buro isira.

30 “Edo Mamo mi mambudo uso mei ambo dayei sari da awodo sisira. Setiri mei ambo mi minasisira awara na buro adena sisira awarate umoburo da mambae.

31 “Edo mei rawa mi Mamo da dipapa awaisiri?”

Setiri embo berari mi Iesu da yei mina sisera,“Mei bego mi.”

Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Edo na in-goda yei eiawa sano gadewa. Tax bari embomeide edo viro emboevetu de mi Mamo da atariyei da toradera te ingo mo torevi ta ko toradiaeri? 32 John umo mi ewamei ari embo ingodayei bugusira edo ingoda yei emboro ewamei dapepeta awase ujugurisira. Edo ingo John gebe aeisewa te tax bari embomei de viro emboevetu deawa umo gebe isera. Edo embomei awodo eteroingo gosisewa te ingo ingoda jiro wareregedoJohn gebe ae isewa.”

INIA GE BURO TOPO DA JAWO DA AWA

Page 33: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 21:33 30 MATTHEW 22:1333 Edo Iesu awa sedo sisira, “Inia da kiki nei

eiawa sadena ingiwo. Embo da amimi ve jawogrape awa sokedo buro da gowusira. Edo tanoitido edo grape jasari yei edo simba ari embo dagaga de didigurisira edo buro awa embomei neimi simba orase sedo sisira. Edo sisira grape besari ari awa be nenei awa ungo mi badera edo benenei awa unemi badi sisira. Edo buro ainda topoawa yei awa dodo busu nei da mambusira. 34 Edoainda amboda grape be awa sari etiri buro topoawa ri be awa uso tega awa badi dipapa edo usoburo embomei itiri badi mambusera.

35 “Edo buro embobo awa buro da mamberoedo simba ari embo amimi buro embo awa san-dido nenei awa ituka mi dedo gaedo ise neneiawa deoro betedo isera. Edo nenei awa ganumami doro betorase wawara edo isera. 36 Awasedoburo topo mi buro ari embomei nenei jiwae iturimambudo isera awarate ungo buro da mamboroedo buro simba ari embo mi ari da awodo edoisera. 37Awasedo ambo be amboda awa buro topouso mei awa ititisira edo sisira ungo mi uso meiawa sapo orase sisira.

38 “Awarate buro simba ari embomei mi usomei gido ungosuka sisera, ‘Buro topo da mei rebugutira. Edo ingode usomei doro betadira aindaamboda uso rora berari awa ingodenaso topoadira.’ 39 Awasedo ungoi mei awa buro pondapigetero wosetiri edo ungoi detero bebetisira.”

40 Edo Iesu awa sedo ungoda yei nganega isira.“Buro topo engenembedo mo buro simba ariembo da yei ro eiri?”

41 Setiri ungoi mina sisera, “Embo bebegae awadari betoro ainda amboda buro awa embo nei daitari simba adera. Edo ri be awa sari ari awa burotopo ga kando edo badera.”

42 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo jiwariewamei be ro sira awa ajigedo gaeta? Jiwari misira,‘Ganumamando itari embobomi ujo ae isera awa

tutuvi sangove da derari inge etira. Eiawakove ari be awa Mamo mi etira.’

43 “Awasedo nanemi ingoda yei sena Mamo miingoda anumbautu da atira awa budo emboneneiMamo da buro edo gogo edo era ainda yei itadira.44 Edo embo ave ganuma einda tamo da duradiraawa embo awa bejedo memeia adira. Edo emboave ganuma emimi tamo da wosadira awa jasedobusu inge adira.”

45-46 Edo priest gitijijigegari de Pharisee em-bomei de Iesu inia da ge sisira awa ingido gosiseraIesu awa ungoda jawo da ge sira awasedo ungoiIesu sandadi dipapa isera te ungo gosisera embo

jiwae be awa Iesu awa binga sari embo awodokotedo era awasedo oju isera.

22INIA GE JIMBARI BONDO AWA

1 Iesu sekago inia da mi embo da yei ge sisira.2 Iesu mi sisira, “Mamo da gitijigari da iji awa tetagitijigari nembodiba da amimi usomei da jimbaribondo isira da awodo. 3 Edo gitijigari awa embobugorase matu sedo gosisira awasedo uso buroembomei ainda yei bondo da sari bugorase itirimambusera.

4 “Awarate ungo bondo da purari ujo ae is-era awasedo gitijigari buro embomei nei itirimambusera embomei ainda yei edo sorase, ‘Nasobondo awa boroko sia etera edo na naso womemei detena bondo adi edo berari awa sia etera.Jimbari bondo da puwo.’

5 “Awarate embomei awawa binga sari em-bomei da ge awa ingaera te ungo ro era awa iseatisera. 6 Embo nenei ungoda buro da mam-butero embo nenei ungoda ori garori ari yeida mambutero edo embo nenei awa binga sariembomei awa sandido ituka mi dedo gaedo edodetero bebetisera. 7 Edo gitijigari nembodiba tinigambari edo uso isoro embo itiri mambusera.Mambudo embo detero bebetisera embomei awadorise ungoda oro mando dungetero ewusira.

8 “Edo gitijigari uso buro embobo jawo se-tiri bugusera. Bugero ungoda yei sisira, ‘Nasojimbari bondo awa sia etera awarate embo bu-gorase tuturo da sega etena awa bugari ujo aeetera awasedo ingo emboro da mambuwo. 9 Edoingo emboro da yima itido puma itido ise embogadewa berari awa sega ewo bondo da purore.’10 Setiri buro embomei mambusera. Mambudoyima itido puma itido ise embo ewa de embobebegae de gosisera awa budo bugusera. Budobugero edo jimbari bondo awa embo mi ato ae beisira.

11 “Edo gitijigari nembodiba embo buguseraawa gadi torido embo da awa jimbari bondo daiwuga awa ae atiri gosisira. 12 Gido gitijigarimi uso yei nganega isira, ‘Otao imo awa jimbaribondo da iwuga awa ae etesa. Embo amemi awarasetiri imo toresi?’

13 “Setiri embo awa ge mina gitijigari da yeige da sae isira awasedo gitijigari mi uso buroembomei da sisira, ‘Tei bundedo ingo bundedoedo pigewo ponda umenga da atise ji de di vegiseatare.’ ”

Page 34: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 22:14 31 MATTHEW 22:4614 Edo inia kiki einda amboda Iesu mi sisira,

“Mamo mi embo jiwae jawo setira te emboenumba ae awa katabetira.”

EMBO NENEI MI IESU DA YEI SEDO GARI OKAINITITISERA

15 Pharisee embo nenei mi Iesu ga ge sadi di-papa isera wao adi sedomambusera. 16Mambudoungosuka ge ro sadera awa dada edo sisera. Gesedo ungoda ambojimbi de Herod da ambojimbide awa itero Iesu da yei bugusera. Bugudo ungoiIesu da yei sisera, “Atopatari nango gido eraimo gebe sedo esa. Imo Mamo da emboro awaedo gogowo edo atopatido esa. Embo nenei awanembogambo edo embo nenei awa nembogamboaera awarate imo ungo oju ae awasedo imo ungoawa da awodo ewamei edo esa. 17 Edo nangoagodari nangoda awa kera adera mo nango Romeembomei da gitijigari nembodiba da yei tax ganomo iterita mo itadi aeri? Se gore imo ro kotesi?”

18 Setero Iesu ungoda kotari biae awa gidogido ungoda yei mina sisira, “Ingo ise saragoari embomei ro awasedo ingo na wao ari dipapaevi? Ingoda tax gano awa eu gane?” 19 Setiriungoi gano uso yei ititisera. 20 Etero ungoda yeisisira, “Gano tamo da dombu ove ari edo jawomoamenda ri?”

21 Setiri ungoi gano awa gido sisera, “Emonegitijigari nembodiba Caesar da ove de edo usojawo de ra.”

Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ro Caesar daawa Caesar da itiwo edo ro Mamo da awa Mamoda itiwo.”

22 Setiri ungo be gido jarisera edo Iesu dodomambusera.

23 Edo iji da ainde Sadducee embo mi embobetedo awa sekago wasiri de atadi ae awaatopatido isera amimi Iesu da yei bugusera.24 Bugudo Iesu da yei sisera, “Atopatari Moses miatopapotisira embo ave kinapeina itae betadiraawa embo ainda namendi da aro rori awa jim-budo namendi betari ainda kinapeina itadira awaMoses mi atopapotisira. 25 Boroko imo nangodage ingio. Nanonamendi 7 einda atima isera. Edobego mi aro jimbusira te evetu awa kinapeinaingae. Edomei bego awa betetiri uso namendi minamendi da aro rori awa jimbusira awarate sek-ago evetu awa kinapeina ingae. 26 Edo namendiawa bebetisira daedo edo nanonamendi berari daawodo isera. 27 Edo ambo be ambo da evetu awabebetisira awasedo betari da edo eradera aindeevetu amomo uso iu be mo averi? 28 Edo busu

einda atise nanonamendi berari mi evetu da awajimbusera awasedo evetu iu be mo averi?”

29 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo jiwariewamei be de edo Mamo da goroba de awa gaeawasedo ingo ge busetewa. 30 Awarate embo deevetu de bebetegari awa sekago wasiri de ataderaainde awa ungo teta utu da asisi da awodo aderaawasedo mana jimbadera. 31 Edo ge embo betariawa wasiri de sekago eradera awa kotewo. Ingoro Mamo mi ingoda yei sisira awa ajigedo gaeta?32Mamomi sisira, ‘Na awaAbrahamdaMamo edoIsaac daMamo edo Jacob daMamo.’ Edo uso ge dabe awa Mamo awa embo wasiri de atari da Mamoawarate Mamo awa betari da Mamo aera.”

33 Setiri embo jiwae be mi uso atopatari awagido ungo be gido jarisera.

AGODARI RAWAWA AGODARI NEMBODIBA RI?34 Edo Pharisee embomei Iesu mi awa setiri

Sadducee embomei ge atae etero gido ungo dadaisera. 35 Dada edo Pharisee embo agodari daatopatari embo da amimi Iesu da yei sedo garimi itido gadi dipapa isira. 36 Edo Iesu da yei sedogari ititisira, “Atopatari agodari rawawa agodarinembodiba ri?”

37 Setiri Iesu mina sisira, “Imo iso jo berari miedo jiro iso berari mi edo asisi iso mi Mamo dubobuio. 38Eiawa agodari nembodiba ra. 39Edo eiawaagodari nembodiba nei ra. Imo imosuka duboburesa da awodo embo nenei dubo buio. 40 EdoMoses da agodari de edo binga sari embomeide mi ro atopapotisera awa agodari etoto eindaorereka ise atima ira.”

IESU KERISO AWA EMBO MO AVERI?41 Edo amboda Pharisee embomei dada etero

Iesumi ungoda yei nganega isira, “Soregari EmboMamomi itari bugarase sisira awa ingo ro kotevi?Umo mo amenda orobe ri?”

42 Setiri ungoi mina sisera, “Umone David daorobe ra.”

43 Setero Iesu mi nganega isira, “Ro awasedoAsisi Kotopu mi David da yei jiro gari nembodibabe ititisiri edo David Keriso awa gitijigari sedoisita? 44Ko David mi sisira,‘Mamo mi naso gitijigari da yei sisira naso ingo

be da anumbeio. Edo anumbedo atiseiso gitopo berari awa simba ase Mamo misisira.’

45EdoDavid awa uso gitijigari sisiramo rawodoedo Soregari Embo Mamomi itari bugarase sisiraamomo David da orobe ge siri?”

46 Setiri ungo oju edo sekago ungo uso yeinganega nenei ae doturisera.

Page 35: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 23:1-2 32 MATTHEW 23:2323

IESU EMBO DENGORO ISIRA1-2 Edo Iesu mi embo jiwae de edo uso ambo-

jimbi de da yei sisira, “Agodari da atopapotegaride agodari simba edo era embo jawo Pharisee deawa Moses da goroba budo ge sedo era awasedoungo ro awase sadera awa ewo. 3Awarate ungo roera awa gido eove ainda be awa ungo embo neneimi ro orase sera awa ungo daedo ae era. 4 Ungoungoda agodari bouga be embo nenei da saga daitido era te ungo embomei awaungoda bouga awakondade ae edo era.

5 “Edoungo embomiungo ro era awagorase di-papa edo era awasedo ungo awodo era. GiuMamoda ge jiwari awa ungoi kera edo digido ungodaingo da edo beo da digido era kera memeia aerate kera nembodiba ra. Giu ungoda ombari begitiriribori. 6 Edo ungo embo mi ungo gorase iwugaoiedo edo tembuma era. 7-8Edo ungo bondo da tako Jew embomei da dada ari oro da embo berarimi gadera ainda ungo anumbedo era. Edo ungomina itido kundo ari yei da mambudo era awaembo mi ungo awa saboa edo atega orase dipapaedo era. Edo ungo tembuse embo mi ungo awaatopatari sorase dipapa edo era.

“Awarate ingo awa nanonamendi edo na awaingoda atopatari awasedo embo nenei da yeiatopatari seove. 9 Edo busu einda embo neneiawa mama seove ainda be awa ingoda Mamo daawa utu da matawa atira awasedo. 10 Edo daedona Soregari Embo Mamo mi itari bugarase sisiraawa ingoda gitijigari da awasedo embo nenei awagitijigari seove. 11 Edo embo ave ingoda tedaawa embo nembodiba adi dipapa adira awa umoingoda buro ari embo adira. 12Edo embo ave umoumosuka edo embo nembodiba sadira awaMamomi ari embo kiambu adira. Edo embo ave umoumosuka kiambu adira awa Mamo mi ari embonembodiba adira.

IESU PHARISEE EMBOBO DE AGODARI DA ATOPA-POTEGARI DE BEKUBA ISIRA

13 “Ingo agodari da atopapotegari de Phariseeembomei de ingoda kasari iji re bugadira giwo.Ingo ise sarago ari embobo ingo mi Mamo dagitijigari yei da torari emboro awa embo neneimi tororase sedo gajedo ewa. Ingo ingosuka awamana toradewa te embo nenei toradi eoro ingomi gajedo ewa.

14 “Ingo agodari da atopapotegari edo Phariseeembomei ingoda kasari iji awa bugadira ingogosewa. Edo embo mi ditini ero ingo gegata

riribori edo ewa awarate ijegedo bugutewa awaingo emboevetu rorigarori awa kondade ae edoingo ungoda mando bengono edo ewa awasedoingoda kasari awa nembodiba be ra.

15 “Ingo agodari da atopapotegari de Phar-isee embomei de ingoda kasari iji awa bugadiraawasedo giwo. Ingo ise sarago ari embobo ingoembo nenei mi ingoda ambojimbi orase dipapaise gido ingo ewa sembudo busu sembudo iseembo awa eura edo ewa. Ingo embo bebegaeawarate embo nei ingoda ambojimbi adira awaembo awa embo biae be adira. Awodo ise awaingo etoto awa riawo natopo atari da mam-badewa.

16 “Ingo agodari da atopapotegari de Phariseeembomei de ingoda kasari iji awa asusubetiragiwo. Ingo embo nenei dedegedo ewa awarateingo awa diti guba egeregari. Ingo sedo ewa,‘Embo ave Jew embomei da tumondebain ari oroda jawo da ro adi sadira edo amboda embo awaari dipapa ae adira awa umomana adira. Awarateembo ave tumondebain ari oro jo da rora minanembogambo de atira ainda jawo da ro adi sarisadira awa adira.’ 17 Ingo diti guba ari edo embobebegae. Rora tumondebain ari oro jo da atiraawa nembodiba ra ta ko tumondebain ari oromi euri tumondebain ari oro da rovi ravi awaewamei be ewamei edo ira awa nembodiba ri?18 Ingo daedo atopatido ewa, ‘Embo ave rorouitari yei da jawo da ro adi sari sadira awarateamboda embo rora awa ari ujo ae adira awamanaadira. Awarate embo ave kando rorou itari yei daainda itira ainda jawo da ro adi setira awa adira.’19 Ingo diti guba ari embomei. Rora kando awanembodiba ta ko rorou itari yei mi euri kandoawa ewamei be ewamei edo ira awa nembodibari? 20 Awasedo embo ave rorou itari yei da jawoda ro adi sadira amone sira rorou itari yei da jawoda edo kando berari tamo da atira ainda jawo dasira awa unemi adira. 21-22 Edo embo ave Jewembomei da tumondebain ari oro da jawo da roadi sadira amone sira Mamo da gitijigari anumbada jawoda edoMamoainda anumbedo atira aindajawo da sira amone adira.

23 “Ingo agodari da atopapotegari de Phariseeembomei ingoda kasari iji re bugutira giwo. Ingoise sarago ari embomei ingo ingoda rora be daedo indari buro da be da awa itido ewa agodari misira awodo awarate agodari nembogambo neneiembo da yei ewamei ewo edo embomei jo ewoedo bengono eove eiawa ingo ae ewa. Agodari

Page 36: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 23:24 33 MATTHEW 24:8memeia awa iji berari edo ewa te agodari nem-bodiba daedo ari ruvegeove. 24 Ingo gitijigaridombu ambubu. Ingoda indari tewo da somenimemeia awa gido budo wawara ewa te someninembogambo indari tewo da ainda awa gae dodonukewa.

25 “Ingo agodari da atopapotegari de Phar-isee embomei de ingoda kasari iji awa bugutiraawasedo giwo. Ingo ise sarago ari embomei. Ingoingoda tewo de adego de da pon awa segedo ewate ungoda jo awa indari kumbari bengono iseraamimi dongono ira. 26 Ingo Pharisee embomeiditi guba egeregari. Ingo ingoda adego jo awasegadewa awa adego pon awa tepo ra.

27 “Ingo agodari da atopapotegari de Phar-isee embomei de ingoda kasari iji awa bugutiraawasedo giwo. Ingo busari embomei. Ingo awaembo gowari yei da awodo uso tamo awa gariewamei ra te uso jo awa embo da vetu mi bedaari edo rora bebetegari jiwae atira. 28 Da awodoingoda tamo de dombu de awa gari ewamei rate ingoda jo awa biae edo kotari bebegae awodoatima ira.

29 “Ingo agodari da atopapotegari de Phariseeembomei de ingoda kasari iji awa aikambu etiraawasedo giwo. Ingo binga sari embomei dakokobo be awa simba edo gogo ise embo matuwasiri ewamei ise atima isera ainda kokobo beda giro edo ewa. 30 Awodo ise ingo sedo ewanango nangodamamoumbogo da iji de atae eteraawa binga sari embomei awa mana dae eterasedo ewa. 31 Ingo awodo sewa amone ingo eiedosise sewa nango awa embo detero bebeteguriseraainda orobe ra sewa. 32 Awasedo ingo ingodamamoumbogo dawasiri bebegae tuturo isera awaingo mi atae ewa awara.

33 “Ingo awa jingabu edo jingabu da ve ra.Ingo ro edo riawo natopo atari ainda mambaedoevi? 34 Awasedo nanemi ingoda yei senananemi ingoda binga sari embomei de jiro gariembomei de atopapotegari de itano bugaderate nenei awa ingo mi dawo betadera nenei awaingo mi benema mi ri orega da dawo betaderanenei awa ingoda dada ari oro berari da bugorovejedo dedo ondawo ijegadera. 35 Ingomi ondawoijegedo ungo mi nati nei da edo mambudo natinei da adera. Edo embo ewagaewa embo Abelda iji de edo mambudo embo Zachariah da in-goda mamoumbogo detero bebetegurisera aindariroga awa Mamo mi itari badewa. Edo emboZachariah awa Jew embomei da tumondebain

ari oro joda rorou itari yei edo yei ewamei beewamei ainda soropu da ingoda mamoumbogodorisera amone embo Berakiah da mei ra. 36 Edonanemi ingoda yei senaMamomi embomei eiawadorisewa ainda tamo da riroga awa itari badewa.

37 “Ingo Jerusalem nati embomei nango jo era.Ingo Mamo da binga sari embomei dedo isewaedo ingo Mamo mi embo ituri bugudo isera awaganuma mi dedo isewa. Na ingo teta kokora miuso piki mimemeia rou edo apuregedo simba edoira da awodo simba ari dipapa ena te ingo nasosimba awa ujo ae ewa. 38Awasedo na boroko ingodoturena ingo ingosuka simba ewo. 39Edo borokotuturo edo ingo mana na gadewa te na ingodayei sena amboda ingo na embo Mamo da jawo dabugutena awa sise atega adewa iji ainde awa ingomi sekago na gadewa.”

24IESU DA KASARI RO BUGUTIRA AWA SISIRA

1 Iesu Jew embomei da tumondebain ari orododo mambutiri uso ambojimbi mi uso yeibugudo sisera, “Puio tumondebain ari oro awagase.” 2 Setero Iesu mi ungoda yei mina sisira,“Boroko ingo oro eiawa gosewa awarate na in-goda yei sena iji nei de awa tumondebain arioro awa ganuma mi ititisera awa duradira edotumondebain ari oro awa bebegae adera.”

3 Edo Iesu Olives doriri da anumbedo atiri usoambojimbi mi uso yei bugudo ungo ungosukasisera, “Se gore iji nonde tumondebain ari oroeiawa dureiri? Edo iso bugari iji edo busu dasangove awa bugadi asusubetira awa ro ijegarinango mi iji awa geri?”

4 Setero Iesu mi mina sisira, “Gido gogowoewo. Doawo embo nenei mi ingo gandubeore.5 Embo jiwae mi naso jawo da bugudo sadera,‘Namone Soregari Embo Mamo mi itari bugarasesisira awara.’ Edo ungoi awodo sedo amimi embojiwae gandubadera. 6 Edo ingo mi javi emboaikambu embogo era ainda awa ingadewa. Edoembo yei besaun embogo era ainda binga awaingadewa awarate oju eove. Eiawa be bugadira tebusu da sangove awa ainde awa aera. 7Embo busuneinde kainde da mi mina dara adera edo embogari neinde kainde mi mina dara adera. Edo busujiwae da baimana bugadira edo busu jiwae dadidira adira. 8 Edo rora berari eiawa tuturo adiraainde awa embo mi memesi awa teta evetu mikinapeina badi jarise memesi budo ira da awodotuturo edo badera.

Page 37: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 24:9 34 MATTHEW 24:399 “Edo daedo iji ainde embo mi imo bundadera

edo imo dedo gaedo adera. Edo yei berari da awaembo mi imo ujo ae adera ko imo awa na amboambo ari embo awasedo. 10 Edo naso ambojimbinenei jiwaemi iji ainde na dodo ungosuka bekubamina ara ise ujo ae mina ara adera. 11 Edoiji ainde ge busari da binga itari embomei mibugudo ganduboro embo jiwae mi ungo amboambo adera. 12 Embo bebegae mi wasiri bebegaeoro gido embo jiwae begogo edo dubo bari awadoadera. 13 Awarate embo amemi busu sangoveari iji de na doae na ambo ambo ira embo awaMamo mi soregadira. 14 Edo naso ambojimbibusu berari da mi embo da yei Mamo iji nondegitijigadira awa soro gadera. Awa sadera iji aindeawa busu da sangove iji awa bugadira.”

RORA BIAE BUGADIRA15 Edo Iesu mi sisira, “Ro Mamo da binga sari

embo Daniel matu be matu sisira awa ingo migadewa. Daniel mi sisira, ‘Embo mi rora biaeawa Jew embomei da tumondebain ari oro da yeiewamei be ewamei da itoro deradira.’ (Ingo geeiawa ajigurewa awa gido gogo ewo.) 16 Edo ingoJudea busu embomei wasiri eiawa bugadira gidore oju sumbudo doriri da mambuwo. 17 Emboave uso mando gaga inda anumbedo atira awamana wosedo mando joda uso rora mana badira.18 Embo ave uso buro da ira awa mana engenem-bedo uso tamoda ombari awamana badira. 19Edoiji ainde evetu ave gasou de edo evetu avemei emigaira awa okain be adira. 20EdoMamo da yei sedogiwo ga iji de o Jew embomei tumondebain ariiji de ingo sumbowase sedo giwo. 21 Edo wasiribebegae busu neinde kainde berari da awa atimaira busu tuturo isira ainde edo bugudo borokoawa nembodiba ra te iji ainde wasiri bebegae awanembodiba be nembodiba adira. Embo iji aindeatadera amimi ari wasiri biae awodo awa ungomatu gae. 22 Edo wasiri biae awa iji ribori adiraawa embo berari betadera awarate Mamo mi usoembo awasedo matu sisira iji awa tupo kain adirasisira.

23 “Edo iji ainde embo ave iso yei sadira giSoregari EmboMamomi itari bugarase sisira eiresadira o Soregari Embo oure sadira awa embo awagebe eose ainda be awa embo teta Keriso awodoinge edo ge busari binga sari embobo jiwae bebugadera. 24 Edo ungo bugudo ari wasiri gorobade ise edo iwata neinde kainde adera amimi awaungo Mamo da embo jiwae be tei jumbadera.

25 Amboda emone bugadira te nanemi borokoingoda yei sena.

26 “Edo iji ainde embo nenei mi sadera Kerisore yei embo atae da ra sadera awa ainda mam-bose. Edo embo nei mi iso yei sadira Kerisore einda unjugedo atira sadira awa embo gebeeose. 27 Edo Mamo da mei busu da bugudo emboisira awa bugadira awa teta birigi mi iji vitari daedo jaririgedo mambudo iji wosari da edo ira daawodo bugadira.

28 “Edo tamo betari rawainda atira ainda ogami indari dipapa edo mambadira.

IESU KERISO ENGENEMBEDO BUGADIRA29 “Edo wasiri bebegae eiawa atae ari iji tupo,

‘Waiko ambudo umenga adira edo kariga janibadiae adira edo damana utu dodo sokedowosadera edo utu wasiri adira.’

30 “Edo na Mamo da mei embo isena awa nasoiwata awa utu da bugadira. Edo busu da emboberari naso iwata awa gido ji sadera. Edo naMamo da mei bugudo embo isena awa poroga danaso goroba de edo usasa nembodiba de buguti-nono embo berari mi na gadera. 31 Edo utu dajavi nembodiba be sadira teta puin da javi daawodo. Ainde awa Mamo mi uso asisi ewagaewaitari busu berari da edo ewa berari ainda mam-badera. Edo asisi ewagaewa eiawa iji vitari daedo iji wosari da edo ijari edo sawari da awodomambudo Mamo da katabari embomei awa budodada adera.

32 “Ingoda buro da ri ve eririra awa giwo. Edove seka koru edo vitari ingo gadewa ga dari ijituturo etira awa ra. 33 Da awodo ingo rora eiedoijegurirari gido awa ingo gadewa naso bugari ijiawa aikambu etira. 34 Edo rora eiawa bugutirariawa ingoda orobe nenei awa iji ainde awa wasiride atadera. 35 Edo utu de busu de awa atae adirate naso ge awa matawa atadira.

IESU DA BUGARI IJI AWA EMBO MI GAERA36 “Awarate naso bugari iji awa embo mi gaera.

Asisi utu da awa gae edo naMamo damei awa gaeawarate Mamo umosuka garira. 37 Edo na Mamoda mei busu da bugudo embo isena naso bugariawa teta ro Noah da iji de isira da awodo. 38 Ijiainde embo ro bugutira awa gae awasedo ungorawodo atima isera da awodo atisera. Edo Noahnga nembodiba da totorisira iji ainda edo emboboawa indido kumbudo ise edo embo de evetu dejimbudo isera. 39 Edo Noah awa nga nembodibavivitisira edo umo bojetiri embo nga pon da awaberari umo da indido ambujegurisera. Da awodoMamo da mei bugudo embo isira awa bugadira

Page 38: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 24:40 35 MATTHEW 25:19iji ainde ro embo mi adi dipapa era awa ungoiise atadera. 40 Edo iji ainde embo etoto buro daburo ise atadera edo nanemi da awa burise da awadoadena. 41 Edo evetu etoto indari sia ise ataderaedo da awa nanemi burise da awa doadena.

42 Edo ingo ingoda gitijigari iji nonde bugadiraawa ingo gae awasedo gido gogo ewo. 43 Embomando topo awa bengono embo iji nondebugadira awa gido awa embo awa ewae mandosimba edo gogowo ise atadira bengono embo awatorurase. 44Awasedo ingo iji berari sia ewo aindabe awa ingo na Mamo da mei bugudo embo isiraawa boroko bugadi aera awodo kotadewa te ijiainde awa na bugadena.

BURO ARI EMBOBO EWAMEI DE BIAE DE AWA45 “Embo ave awa saboa edo jiro gari buro embo

ri? Mando topo da amimi uso buro embo da yeiuso buro embo nenei awa simba arase sisira. Edoembo awa sipo de ongobo de ungoda indari siaadira awa embo awa saboa edo buro ari embora. 46 Edo mando topo awa engenembae etira edoburo embo awa awodo ae etira awa buro emboawa jo iaviri ae etira. 47 Edo na ingoda yei senamando topo awodo gido awa buro embo awa sariuso busu de edo uso rora berari de awa simbaae etira. 48 Awarate buro embo awa biae awaumo kotae etira naso gitijigari da bugari iji awaasusubae ra. 49 Awodo kotedo umo buro embonenei awa dedo umo embo umo okain iji berariindido era ainde indido kumbudo ae etira. 50 Edoburo embo awa uso gitijigari iji nonde bugadiraawa kotae adira edo iji ainde awa uso gitijigariawa bugadira. 51Edo gitijigari bugudo buro emboainda riroga itae etira edo itari ise sarago ariembomei deda atae etira. Edo ainda daedo itidounemi ungo berari da riroga itari ungoi ji sise divegise atadera.”

25JIMBARI DA KIKI INIA DA

1 Iesu mi sisira, “Mamo da gitijigari iji awaeiedo ra. Meigagara ademei 10 ungoda diti usasaari rora budo jimbari embo tambadi mambusera.2Meigagara 5 awa kotari de ra temeigagara nenei5 awa kotari ae. 3 Edo meigagara kotari egeregaeawa ungoda diti usasa ari rora awa burisera teainda goriwo da ngamo awa bae. 4 Edo meiga-gara kotari de awa ungoda diti usasa ari roraburisera edo daedo goriwo dangamo burisera.5 Edo jimbari embo awa burigi bugae etiri gidomemeigagara ademei awa diti bouga etiri gidopasido ewo isera.

6 “Edo tumba soropu da embo da amimi mi-nonu sisira, ‘Jimbari embo bugutira. Puwo umotambave.’

7 “Setiri meigagara berari erido ungoda ditiusasa ari rora jigero eririsira edo gaisera. 8 Edomeigagara ademei kotari atae amimi meigagarakotari de ainda sisera, ‘Nango ingoda goriwo dangamo awa kiambu iti gave ko nangoda diti usasaari rora awa ambadi aikambu ira.’

9 “Setero meigagara kotari de mi mina ungodayei sisera, ‘Awodo aera nangoda goriwo da ngamoawa ingodena berari einde inono aera awasedoingo mina itido kundo ari oro kire da mambudoingoda goriwo da ngamo mina itido kumbuwo.

10 “Awasedo meigagara kotari egeregae awagoriwo da ngamo mina itido badi mambusera.Mambero jimbari embo seka bugusira. Edomeigagara ademei 5 sia isera awa jimbari emboseka de jimbari bondo da mambusera. Eteromangiro gajisira.

11 “Amboda ademei nenei 5 bugudo sisera,‘Embo nembodiba mangiro pirigegae nangotorore.’

12 “Setero jimbari embo sekamimina sisira, ‘Naingo gaera.’ ”

13 Edo Iesu mi inia da kiki awa atae edo sisira,“Iji nonde na bugadena awa ingo gae awasedogido gogowo ewo.”

BURO EMBO TAMONDE DA INIA DA KIKI14 Iesu mi sisira, “Mamo da gitijigari iji awa

eiedo ra. Embo nembodiba awa esega busu nei daadi sia isira. Sia edo setiri uso buro ari embomeibugusera. Bugero uso busu de uso mando deuso rora berari de awa simba orase sisira. 15 Edodaedo uso buro embomei da yei gano itido usojawo da buro orase ititisira nei da awa K5,000 edonei da awaK2,000 edonei da awaK1,000. Edo buroari embomei einda jiro gari awa neinde kaindera awasedo buro embomei berari tamonde eindagano ajigari da awodo itae ra. Edo gano awaitido embo nembodiba awa mambusira. 16 Edoburo embo gano K5,000 burisira awa burigi bemambudo gano awa jingama edo rora mina itidokundo isira. Awodo edo sekago tamo da K5,000nei burisira. 17 Edo da awodo buro embo neiK2,000 burisira awa gano awa jingama edo roramina itido kundo isira edo sekago K2,000 neitamo da burisira. 18 Awarate buro embo K1,000burisira awa mambudo uro ngambedo uso gitiji-gari da gano awa gousira.

19 “Edo amboda iji ribori be atae etiri embonembodiba engenemburisira. Engenembedo uso

Page 39: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 25:20 36 MATTHEW 25:45

buro embomei da yei gano rawodo jingama iseriawa nganega isira. 20 Edo buro embo ave K5,000burisira awa K5,000 nei budo ainda bugusira.Budo bugudo sisira, ‘Gitijigari imonaso yei K5,000ititisesa edo na K5,000 nei betena eire.’

21 “Setiri edo gitijigari mi mina sisira, ‘Nasotumonda ari edo buro embo ewamei imo buroewamei be etesa. Edo imo gano kiambu eiawa edogogo edo jingama etesa awasedo nanemi iso yeigano nembodiba itano jingama adesa. Edo torioedo nangae atise dubo ewamei ase.

22 “Edo buro embo nei K2,000 burisira awatorido sisira, ‘Gitijigari imo naso yei K2,000 ititis-esa te gi K2,000 nei eire.’

23 “Setiri uso gitijigari mi uso yei sisira, ‘Tu-monda ari edo buro embo ewamei imo buroewamei be etesa. Buro awodo edo awa ganokiambu eiawa jingama edo gogowo etesa awasedonanemi iso yei gano nembodiba itano jingamaadesa. Edo torio nangae atise dubo ewamei ase.’

24 “Edo buro embo K1,000 burisira awa toridosisira, ‘Gitijigari na gari imo awa embo okain be.Edo embo nenei iso buro era awasedo imo buroda uredo govedo aera te imo indari jiwae budoesa. 25 Edo na awa oju edo mambudo iso ganoawabusu da govedounjugurana. Gio iso gano eirekumbuio.’

26 “Setiri gitijigari mi mina sisira, ‘Imo awaembo biae edo begogo embo ra. Edo imo na uredogovedo ae edo ena te indari jiwae budo ena awaimo garira awa imo ro edo naso gano awa atarioro da itae mo etesi? 27 Imo ainda iteso awa naengenembedo bugudo naso gano berari budo edonei kiambu tamo da banesae etesi?

28 “ ‘Awasedo embo ainda gano awa ingo dakumbudo embo K10,000 burisira embo ainda itioainda be awa embo ave rora jiwae de awa roranenei jiwae badira. 29 Awarate embo ave roraenumba ae de awa rora uso yei dodo soubadera.30 Edo buro embo biae eiawa budo pigewo pondaumenga da atise ji de di gambuse atare.’ ”

KASARI AMBO BE AMBO AWA31 Iesu mi sisira, “Na Mamo da mei bugudo

embo isena awa gitijigadi bugadena awa asisiewagaewa berari awa daga bugadera. Umobugudo uso anumba parara de ainda anumbadira.32Ainda anumbedo sari busu berari da embo awauso yei dada adera. Dada oro gitijigari mi embokatabadira teta wo sheep simba ari embo mi wosheep de goat de ewoga ewoga edo ira da awodo.33 Awodo edo unemi embo wo sheep inge awa

budo uso ingo be da itido edo embo wo goat ingeawa budo uso ingo anda da itadira.

34 “Edo gitijigari mi embo uso ingo be da aindasadira, ‘Ingo awa naso Mama mi ewamei etiraawasedo puwo. Puwo Mamo da gitijigari yeida atari ewamei tuturo ase Mamo mi imo awasedo sia isira awodo. 35 Edo na beji tambuteonoingo mi na indari itido isewa. Edo na sasaka ujotambuteono ingo mi na sasaka itido isewa. Edona bugudo isena edo ingo na matu gaera te ingoembo topo awodo edo na atega edo isewa. 36 Edonaso bosini atae adi aikambu euri ingo mi nabosini nenei itido isewa. Edo na karu eono ingomi na simba edo isewa. Edo na bundari oro daatono ingo mi na esega edo isewa.’

37 “Sari Mamo da embomi uso yei mina sadera,‘Gitijigari nanjigo imo beji tambuteoso nangogido indari itido iseri? Edo nanjigo imo umo ujomi biae eoso gido umo itido iseri? 38 Edo nangoimo nanjigo gido edo embo topo awodo atega edoiseri? Edo nanjigo iso bosini atae adi aikambueuri gido bosini nenei itido iseri? 39 Edo nanjigoimo karu eoso imo simba edo iseri? Edo nanjigoimo bundari oro da atoso imo esega edo iseri?’

40 “Awodo soro gitijigari mi mina ungoda yeisadira, ‘Na gebe sena giwo. Ingo naso ambojimbikiambu be da yei wasiri eiedo edo isewa amonenaso yei da edo isewa.’

41 “Awodo sedo gitijigari mi embo uso ingoanda da ainda sadira, ‘Ingo embo bebegae. EdoMamomana ingo ewamei adira awasedo na dodomambuwo. Mamo mi Satan de uso asisi bebegaede awasedo riawo matawa atari sia isira aindamambuwo. 42 Na beji tambuteono ingo nasoyei indari itari ujo ae edo isewa. Na umo ujotambuteono ingo na umo itae edo isewa. 43 Ingona gaera te ingo na atega ae edo isewa. Nasobosini atae adi aikambu isira te ingo naso yeibosini seka itari ujo ae edo isewa. Na karu edoisena te ingo na simba ae edo isewa. Na bundarioro da atima isena te ingo na esega ae edo isewa.’

44 “Sari ungoi mina sadera, ‘Gitijigari nanjigoimo beji de edo sasaka ujomi biae eoso edo nangoimo gae edo iso bosini atae adi aikambu euri edokaru eoso edo bundari oro da atoso imo gidokondade ae edo iseri?’

45 “Awodo soro gitijigari mi mina ungoda yeisadira, ‘Na gebe sena awasedo ingiwo. Iji aindeingo naso ambojimbi kiambu be awa kondade ariujo ae edo isewa amone ingo na kondade ae edoisewa.’

Page 40: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 25:46 37 MATTHEW 26:3046 “Awasedo embomei eiawa riawo matawa

ewuse atira ainda mambadera te Mamo da em-bomei awa wasiri natopo atari ainda mam-badera.”

26IESU DADI SIA ISERA

1 Iesu atopatido atae edo uso ambojimbi dayei sisira, “Iji etoto atae ari Jew embomei dajarusegari bondo da iji bugadira ingo gosewa. 2 Ijiainde embo mi na Mamo da mei embo isena awaungo mi na awa embo da ingo da itadera. Itidoungoi orega itido benema mi dadera.”

3 Edo priest gitijijjigegari de Jew embo nem-bogambo de priest nembodiba jawo Caiaphas deCaiaphas da mando da dada isera. 4 Ungoi dadaedo Iesu gae unjugari da budo doro betaraseainda kiki dirisera. 5 Edo ungoi sisera, “Ingodebondo iji de adera awa embo tini gambari edo em-bogo adera awasedo iji ainde awa mana adera.”

IESU SIMON ESEGA ISIRA6 Iesu Bethany nati da bugudo Simon karu

leprosy bari embo awa ewamei isira aindamandodamambusira. 7Edo Iesu anumbedo indari indiseatiri evetu da mi utingi kiambu ganuma mi ariawa joino muno ewamei de mi beda ari usomina nembodiba awa budo bugusira. Bugudototorisira. Torido utingi kiambu be awa bejedoawa Iesu da beo da jojisira.

8 Edo Iesu da ambojimbi evetu mi ro isira awagido ungo tini gambari edo sisera, “Evetu roawasedo eiedo etiri? 9 Ko joino oiawa ori edogano nembodiba bae etira. Edo gano bae etiraawa embo rora ae embomei da itae etira.”

10 Edo Iesu ungo ro sera awa gido ungoda yeisisira, “Ingo ro awasedo evetu einda yei kotaribebegae evi? Evetu eiawa ro etira awa ewameibe etira. 11 Edo embo rora ae embomei awaiji berari ingode daedo atadera awarate na awaingode einda iji berari atadi aera. 12 Edo evetueiawa joino naso tamo da jojetira awa naso tamogowari da sia etira. 13Mamomi evetu eiawamanaruvegadira. Busu yei rawainda Mamo da bingaewamei sadera ainde emboberarimi evetu emimietira awa ingadera.”

JUDAS KOTARI BIAE KOTISIRA14 Judas Iscariot awa Iesu da ambojimbi 12 da

teda amimi priest gitijijigegari da yei mambudosisira, “Na Iesu ingoda ingo da itano ingo naso yeiro itadevi?” 15 Setiri ungoi K25 uso yei ititisera.

16Edo itero Judas iji ewamei budo Iesu indiga sadisimba isira.

IESU USO AMBOJIMBI DE JARUSEGARI BONDOINDISIRA

17 Bondo da iji tuturo da ungo ambe indiseraambe bajari siwo jawo yeast ae ainde Iesu usoambojimbi mi bugudo uso yei nganega isera, “Yeirawainda jarusegari bondo sia oro imo indadidipapa esi?”

18 Setero Iesumi mina sisira, “Ingo nati da jodatorido embo da tambadewa ainda sewo atopatarimi setira naso iji bugira awasedo na naso am-bojimbi de jarusegari bondo awa iso mando daindadena sewo.” 19 Setiri Iesu uso ambojimbiunemi ro sisira awa edo jarusegari bondo awa siaisera.

20 Edo ongobo etiri Iesu uso ambojimbi 12 deindari indadi anumburisera. 21 Edo ungoi indariindise Iesu mi sisira, “Na ingoda yei sena ingodateda da amimi na indiga sadira.”

22 Setiri uso ambojimbi dubo vevera edo dadauso yei sisera, “Gitijigari nanemi imo indigasenita?”

23Setero Iesumimina sisira, “Embo avenangaeindari dada betari embo amimi na indiga sadira.24 Jiwari mi sira da awodo Mamo da mei bugudoembo isira awa betadira te embo na indiga sadiraembo ainda yei awa biae be biae ra. Edo emboainda ai mi umo kumbae doae etira awa uso yeiawa ewamei ae etira.”

25Edo Iesu awodo setiri Judas Iesu indiga sadiraembo amimi Iesu da yei nganega isira, “Awodoenita ko awodo adi aeri?”

Setiri Iesu mi mina sisira, “Gebe imo awaawodo adesa embo awa ra.”

26 Edo ungo indari indise atero Iesu ambe budoMamo da yei ategari sedo ngaugedo uso ambo-jimbi da yei memeia ititisira. Edo ititise ungodayei sisira, “Emone naso tamo. Kumbudo indiwo.”

27-28 Awodo sedo aga kumbudo Mamo da yeiategari sedo ungoda yei ititise sisira, “Emonenaso ororo amimi etiri Mamo da adi sari awa beetira. Nanemi naso ororo awa jojano Mamo miembo jiwae da buria kotembedo doadira. 29 Edona ingoda yei sena na ingode daedo ribe grapeda ngamo indena awarate na mana ingode daedosekago indadena boroko edo mambudo iji naingode wine seka awa naso Mama da gitijigari yeida ingode indadena.”

30 Edo awodo sedo ungoi jasiga ari ya awa sisemando dodo wosedo Olives doriri damambusera.

IESU USO AMBOJIMBI DA YEI GE SISIRA

Page 41: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 26:31 38 MATTHEW 26:5731 Edo ungo doriri da vitido Iesu ambojimbi da

yei sisira, “Boroko tumba de ingo berari sumbusena nasuka doadewa edo ro jiwari da sisira awa beadira. Edo jiwari mi sira,‘Mamo mi wo sheep simba ari embo dadira ainde

wo sheep awa sisikakain adera.’32 Awarate na betadena ainda amboda Mamo

mi na jigari wasiri de sekago erido na ingoda gitida Galilee busu da mambadena.”

33 Edo Iesu awodo setiri Peter mi uso yei sisira,“Berari emimi imo doadera te namana imo doad-ena.”

34 Awodo setiri Iesu mi Peter da yei sisira,“Boroko tumba de kokora egoro sae atirari imona iji tamonde imo na gae sadesa.”

35 Setiri Peter mi mina sisira, “Na ingae be-tadena te na mana imo gae mana sadena.” EdoPeter awodo setiri ambojimbi berari sari daawodo berari sisera.

IESU GETHSEMANE AINDA MAMO DA YEI GESISIRA

36 Edo yei awa dodo Iesu uso ambojimbi deyei jawo Gethsemane ainda mambusera. Aindamambudo Iesu mi ungoda yei sisira, “Na oundaMamo gada ge sadi mambutinono ingo eindaanumbedo atiwo.” 37 Edo Iesu Peter de Zebedeeda memei etoto de kundo mambusira. 38 Edodubo vevera tambudo ungoda yei sisira, “Nasodubo vevera nembodiba mi na dadi aikambu iraawasedo einda nangae atise na kondade ewo.”

39 Awodo sedo Iesu kiambu yarago ise baingodederi edo dombu mi busu da gaedo edo Mamoda yei sisira, “Naso Mamo iso dipapa mi nasomemesi eiawa kumbuio awarate imo ujo ae edore doio. Edo naso dipapa awa eose ta iso dipapami awa eio.”

40 Edo Iesu awodo sedo umo sekago uso ambo-jimbi da yei engenemburisira awarate ungo awaewo ise atisera. Edo ungo gido Peter da yei sisira,“Ro awasedo ingo tamonde nangae tepo iji tuposimba edo gae evi? 41 Simba edo gogo ise Mamoda yei ge sewo. Awodo adewa amimi bawarinembodiba ingoda yei bugadira awa ingo manaduradewa. Ingo ingoda jo berari mi ro ewameiawa adi dipapa ewa te ingoda tamo awa gorobaae ira.”

42 Edo Iesu sekago kiambu yarago ise Mamoda yei sisira, “Mamo naso yei memesi eiawa baeetesita awarate imo ro adi dipapa esa awa eio.”

43 Edo Iesu awodo sedo sekago engenembedoambojimbi da yei bugusira te ungo ewo ise atis-era. Ungo erido atari awa inono ae edo gido.

44 Edo Iesu ungo sekago dodo sekago Mamo dayei sari da awodo sisira. 45 Sedo engenembedouso ambojimbi da yei bugusira edo ungoda yeisisira, “Ingo jango indise ewo ise atewa? Giwona Mamo da mei embo isena awa embo mi budoembo bebegae da ingo da itari iji awa bugira.46 Eriwo edo ingode mambore edo giwo embo naindiga sira embo awa bugutira.”

UNGOI IESU BUNDISERA47 Edo Iesu ge sise atiri Judas ambojimbi 12 da

teda amimi embo jiwae be deda kokoro de kasiwodeda kundo bugusera. Edo priest gitijijigegari deedo Jew embobo embo nembogambo mi seterogido bugusera. 48 Edo Judas indiga sari embo mimatu embo da yei sisira, “Embo nanemi sandidomuno adena embo amone ingo dipapa ewa embora awasedo bundewo.”

49 Edo Judas bugudo dambuderari Iesu da yeida mambudo Iesu muno ise sisira, “Atopatari naimo atega ena.”

50 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Otao imo ro adibugesi awa eio.”

Setiri ungoi bugudo Iesu sandisera. 51 Edo am-bojimbi da mi uso kasiwo gorugedo budo priestda gitijigari da buro ari embo ainda dengoro awadiugurisira.

52 Etiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo ave kasiwomi embogo adira awa kasiwo mi doro betadiraawasedo iso kasiwo awa sekago uso atari yei daitio. 53 Edo eiawa kotewo. Na dipapa adena awana naso Mamo da yei kondade dipapa adena sedogadena. Edo uso yei sedo gano unemi uso asisiewagaewa ajigari nembodiba be itari bugudo nakondade adera. 54 Awarate na awodo adena awaro jiwari mi be arase sisira awa be adi aera.”

55 Edo Iesu ge awa sedo wareregedo emboda yei sisira, “Ingo na awa teta bengono embooju sumbudo mambari badi ingoda kokoro dekasiwo deda na badi bugevi? Iji jiwae be na Jewembomei tumondebain ari mando da anumbedoatise atopatido isena te ingo na bundae. 56 Edorora berari eiawa be bugiri roMamo da binga sariembo mi jiwari ewamei be joda jiwusira awa beisira.”

Edo Iesu awodo setiri ambojimbi berari umododo sumbudo mambusera.

UNGOI IESU BUDO CAIAPHAS DA MANDO DAMAMBUSERA

57 Edo embo Iesu bundisera amimi Iesu budoCaiaphas embo nembodiba priest da gitijigari damando da budo mambusera ainda agodari da

Page 42: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 26:58 39 MATTHEW 27:9-10atopapotegari de Jew embo nembogambo dadaedo atisera.

58 Edo Peter Iesu ambo ambo ise ambo dabugudo Caiaphas da ara da bugusira. Edo Peterainda bugudo mando simba ari embomei dedaanumburisira ainda be awa Peter umo ro aderiawa gari dipapa isira awasedo.

59 Edo priest gitijijigegari de edo Jew embonembogambo berari de awa Iesu bekuba edo biaeda tambudo Iesu dadi dipapa isera. 60 Edo embojiwae bugudo Iesu da jawo da ge busedo iseraawarate Iesu buria nei ro ae awasedo ungo Iesubekuba ari sago ae isera. 61 Edo ambo be amboda embo etoto mi bugudo sisera, “Embo emimisisira nanemi Mamo da tumondebain ari oroeiawa arasegedo edo iji tamonde de sekago jiganoeradira sisira.”

62 Setero priest gitijigari nembodiba mi eridoIesu da yei nganega isira, “Imo bekuba era eindamina ro sesi.” 63 Setiri Iesu mina ro sae isira.

Edo sekago priest gitijigarimi Iesu da yei sisira,“Mamo wasiri de atima ira ainda jawo da gebeseio. Imo Soregari Embo Mamo mi itari bugarasesisira edo Mamo da mei ta mo?”

64 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo gebe setesaedo na ingo berari da yei sena amboda na Mamoda mei embo isira awa Mamo goroba jiwae deda ingo be da anumbedo atinono gadewa. Edoamboda poroga da bugutirari ingo mi daedogadewa.”

65 Setiri priest gitijigari nembodiba mi tinigambari edo uso ombari kerise sisira, “Umo gebiae Mamo da jawo da setira awasedo ingodemana bekuba embonenei soro toradera. Edo ingoboroko uso ge biae awa ingewa. Ingo ro kotevi?”

66 Setiri embo berari mi mina sisera, “Umoburia etira awasedo umo betadira.”

67 Edo ungoi awodo sedo uso dombu da kosiwaedo Iesu dorisera. 68 Edo embo umo doriseraamimi Iesu gandubedo sisera, “Imo sesa imo awaKeriso awasedo embo amemi imo detiri awa segore.”

PETER IESU GAE SISIRA69 Edo Peter awa mando demonda anumbedo

atiri buro ari gagara da amimi bugudo Peter dayei sisira, “Imo awa Iesu Galilee busu embo aindaambojimbi ra.”

70 Setiri Peter embo berari da jo da sisira, “Imoge ro sesa awa na gaera.” Sedo Peter wosedo arabe da awodo wowosisira.

71 Edo buro ari gagara nei mi Peter gido emboatisera ainda sisira, “Umone Iesu Nazareth natiembo da ambojimbi ra.”

72 Setiri Peter mi sisira, “Na gebe sena na emboawa na gaera.”

73 Edo iji tupo embo derido atisera amimi Peterda yei bugudo sisera, “Nango gosera imo awa Iesuda ambojimbi ra ainda be awa iso ge de Iesu da geawa da awara.”

74 Setero Peter mi sisira, “Na ge busae ra. Nagebe sena. Edo na ge busadena awa Mamo mi nadari betadena. Edo na embo awa na gaera.”

75 Edo Peter awa siri kokora egoro sisira. Edokokora egoro setiri Peter Iesu mi ro sisira awakotisira. Edo Iesu mi sisira, “Kokora egoro saegiti da imo iji tamonde na gae sadesa.” Sisiraawa Peter kotedo arapa da bugudo dubo veverami biae edo ji sisira.

27UNGOI IESU BUDO PILATE DA YEI MAMBUSERA

1 Sipo be sipo de priest gitijijigegari de Jewembo nembogambo de mi Iesu dadi ge dadasisera. 2Edoungoi Iesu da ingo awadada bundedobudo Rome embomei da gitijigari Pilate da yeimambusera edo ungoi Iesu Pilate da yei ititisera.

JUDAS BEBETISIRA3 Edo indiga sari embo Judas umo Iesu doro be-

tarase era awa gido umo jiro wareregurisira. Edojiro wareregedo K25 awa budo priest gitijijigegaride Jewembonembogamboda yeimambudo Judasgano awa ungoda yei ititisira. 4 Itido sisira, “Naburia etena ainda be awa na embo wasiri biaeae embo awa indiga setena edo ingo mi dawobetadira.”

Setiri ungoi mina sisera, “Amone nangodaburia ae ra. Amone iso buria ra.”

5 Setero Judas gano awa Jew embomei da tu-mondebain ari oro joda warawara edo pon damambudo dubo da esi mi kikivi edo digidobe-betisira.

6 Edo Judas awodo etiri priest gitijijigegarigano awa budo ungosuka ge mina sara isera. Edosisera, “Gano emone embo doro betarase minaitera. Edo ingodenaso agodari mi sira awa ganoawa mana Jew embomei da tumondebain ari oroda gano de dada adira.” 7 Edo ungoi ge mina saraedo ungoi gano amimi embomi ou edo isira aindabusumina itido isera. 8Mina itido etero busu awaaumo embomei da embo gowari yei isira awasedobusu ainda jawo awa ororo busu. 9-10 Edo wasiriawa atae etiri ro binga itari embo Jeremiah misisira awa be isira. Edo Jeremiah mi sisira, “Israelembomei nenei mi gano K25 buro ari embo datega awa budo embo mi ou edo ira ainda busu

Page 43: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 27:11 40 MATTHEW 27:40mina itido badera. EiawaMamomi nanemi anasesisira.”

PILATE IESU NGANEGA ISIRA11 Edo Iesu Rome embomei da gitijigari da diti

da derido atiri edo gitijigarimi Iesu nganega isira,“Imo mo Jew embomei da gitijigari nembodibata?”

Setiri Iesu mi mina sisira, “Gebe setesa.”12-13 Edo priest gitijijigegari de Jew embo nem-

bogambo de mi Iesu bekuba isera te Iesu mina rosae awasedo Pilate mi Iesu da yei sisira, “Imo gejiwae sedo bekuba era mo gosesita? Edo ro edomina sae esi?” 14 Edo Iesu ungoda bekuba iseraainda mina ro sae isira awa gido Pilate kove beisira.

EMBOMEI MI IESU BETARASE DIPAPA ISERA15 Gaeko jaige da jarusegari bondo iji de bun-

dari embo ave awa embo mi Rome embomei dagitijigari mi wujegarase dipapa edo isera awawujegedo isira. 16Edo iji ainde awa bundari embojawo Barabbas awa bundari oro da atima isira.17 Edo embo jiwae be dada etero Pilate mi un-goda yei sedo gosisira, “Embo ave awa wujegeniBarabbas awawujegadeni ta ko Iesu embomi sedoera Keriso awa wujegeni? 18 Edo umo gosisiraembomei awa Iesu ujo ae edo isera awasedo ungoiIesu awa Pilate uso ingo da ititisera awa umogosisira.

19 Edo Pilate awa uso kasari anumba da atiriuso aro ge itiri bugusira edo aro mi sisira, “Emboamone embo ewamei awasedo doio ainda be awatumba de na eturo da embo awa getena edo usoyei mina biae betena.”

20 Awarate priest gitijijigegari de Jew embonembogambo mi ro orase sisera awasedo embojiwae bemi Pilate da yei Barabbas awawujeguriseedo Iesu awa betarase dipapa isera.

21 Edo Rome embomei da gitijigari mi ungodayei sekago nganega isira, “Embo etoto einda darawa wujeganase dipapa evi?”

Setiri ungoi sisera, “Barabbas awa wujege.”22 Setero Pilate ungoda yei nganega isira, “Na

Barabbas wujegadena edo Iesu Keriso sedo eramo ro eni?”

Setiri ungoi mina sisera, “Benema mi orega dade betare.”

23 Setero Pilate ungoda yei nganega isira, “Edoburia ro etiri?”

Setiri ungoi berari gogo dimbudo sisera, “Ben-ema mi orega da de betare.”

24 Setero edo Pilate embo uso ge sekago ingadiae awa gido gosisira awa embomi embogo tuturo

adera awa gosisira. Awasedo Pilate umo budo edouso ingo awa emboberari da diti da segise ungodayei sisira, “Ingo mi mana embo einda betari awanaso yei bekuba adewa. Ingo ingosuka awa usobetari da riroga badewa.”

25 Setiri embo berari mi sisera, “Umo betarinango nangoda orobe de mi uso betari da rirogaawa badera.”

26Setero Pilate Barabbas awawujegurisira. EdoPilate mi setiri ungoi Iesu vejedo edo Iesu awaembo da yei ititisira benema mi orega da dorobetarase.

ISORO EMBOMEI MI IESU GANDUBURISIRA27 Edo Pilate da isoro embomei mi Iesu budo

Rome embomei da gitijigari da oro da torido edoembo berari mi Iesu jiriroka isera. 28 Edo ungoiIesu da ombari totigedo edo Iesu awa ombarikokoi ribori awa itero ombusira. 29 Edo ungoibebemi gobe edo Iesu da beo da itero asugurisira.Edo Iesu da ingo be da ituka itero jigiri baingodederi edo iro jirise ganduburise ungoi sisera,“Jew embomei da gitijigari nembodiba iji be ri-bori be atare.” 30 Sedo ungoi uso tamo da kosiwaedo ituka budo umo beo da dorisera. 31 Edoungo Iesu dedo gandubedo atae edo ungoi ombarikokoi awa totigedo uso ombari awa sekago iteroombusira. Edo ungoi Iesu budo benema mi oregada doro betarase budo mambusera.

UNGOI IESU BENEMA MI OREGA DA DORISERA32 Edo ungo mambuteriko Cyrene nati embo

jawo Simon awa tambusera. Tambudo setero Iesuda orega awa ango isira. 33 Etiri mambudo ungoiyei jawo Golgotha ainda be awa beo agatu da yeiainda bugusera. 34 Edo ungoi ri be jawo grape dangamo awa rora muti tokaka de dada edo Iesu miindarase itido isera awarate Iesu gambudo gidoindae doturisira.

35 Edo ungoi Iesu benema mi orega da dedoIesu da ombari awa katabedo badi sedo pipi gaisera. 36 Ise Iesu ditini isera. 37Edo ungoi ge gaedobenema mi orega inda ge gaisera awa dorisira.Edo ge gaisera awa eiedo sisira, “Eiawa Iesu Jewembomei da gitijigari nembodiba.” 38 Edo gegaiari awa itido edo ungoi bengono embomeietoto awa benema mi orega etoto da dorisera.Edo uro ngambedo embo da awa Iesu da ingo beda edo nei awa Iesu da ingo anda da awodo oregada dederisera.

39 Edo embo ave puma derigurise mani maniedo Iesu gandubedo iro jirido isera. 40 Edo irojirise sedo isera, “Inemi sedo isesa Jew embomei

Page 44: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 27:41 41 MATTHEW 28:6datumondebain ari oro awaarasegedo edo sekagoiji tamonde de jigaso erarase sedo isesa. Edoimo Mamo da mei gido orega dodo wosedo imoimosuka kondade eio.”

41 Edo ungoi awodo seoro da awodo priest gi-tijijigegari de edo agodari atopatari embomei deJew embo nembogambo de mi Iesu ganduburisesedo isera, “Umo embo nenei soregedo ira teumo umosuka soregari sago ae ira giwo. 42 Edoumo mo Jew embomei da gitijigari ta? Edo umoorega awa dodo wosadira awa nango umo gebeadera. 43 Edo umo sedo ira umo awa Mamo damei edo umo Mamo tumonda edo ira. Edo Mamoumo kondade ari dipapa ita mo aeri awa ingodegore.” 44 Edo da awodo bengono embo etotodaedo benema mi orega da dorisera amimi Iesuda yei biae sisira.

IESU BEBETISIRA45 Edo iji soropu da busu berari awa umenga

mi gajisira. 46 Edo ongobo soropu da waikosekago janibetiri Iesu gogo dimbusira, “Eli Elilema sabachthani?” Ainda be awa, “Naso MamaNaso Mama ro edo na dotesi?” 47 Siri embo neneiderido atisira amimi ingido sisira, “Elijah jawosira.”

48 Sedo embo dami sumbudo openga budo ribegrape da ngamo tokaka ainda patido ituka dadigido Iesu da yei jijigurisera edo Iesumi indarasesisera. 49 Awarate embo nenei mi sisera, “Elijahmi bugudo umo kondade eita mo adi aeri? Simbaeu ingode gore.”

50 Sedo simba ero Iesu sekago gogo dimbudouso asisi Mamo da yei itido edo bebetisira.

51 Edo Iesu betetiri bo nembodiba Jew em-bomei da tumondebain ari oro da yei ewamei begajari awa tuturo inda edo keredo wosedo tudabugusira. 52 Edo busu didira isira edo ganumabejisira edo kokombo be pirigetiri edo Mamo daembo jiwae matu bebetegari awa Mamo mi etiriungoi ungoda kokombo dodo wasiri de eririsera.53Edo ainda amboda Iesu wasiri de eriri embomeiawa Jerusalem torero embo jiwae mi ungo gosis-era.

54 Edo isoro da gitijigari de isoro embomei deIesu ditini ise atisera amimi busu wasiri isira edoro berari isira awa gido ungoi oju edo sisera,“Gebe umone be Mamo da mei ra.”

55 Edo embo evetu jiwae Galilee busu dodoIesu kondade adi bugusera awa aike anumbedoatise ditini isera. 56 Edo ainda teda awa MaryMagdalene edoMary James de Joseph de da ai edoZebedee da memei da ai de mi atisera.

JOSEPH IESU GOWUSIRA57 Edo ongobo etiri embo rora jiwae embo Ari-

mathea busu da amimi uso jawo Joseph umo awaIesu da ambojimbi da amimi bugusira. 58 BugudoPilate da yeimambudo Iesu da tamoawa itari badibenunu sisira. Benunu setiri Pilate mi setiri Iesuda tamo itero Joseph mi burisira. 59 Edo Iesu datamo itero budo Josephmi bo sekami dogedo Iesuda Tamo awa Joseph unemimeko da kokombousoingo mi seka be seka isira ainda ititisira. 60 EdoJoseph mi ganuma nembodiba awa budo buninisetiri meko uso be awa gajisira. Gajedo awodododo mambusira. 61 Edo Mary Magdalene deedo Mary nei de awa meko kokombo benei daanumbedo atisera.

IESU DA KOKOMBO AWA SIMBA ISERA62-63 Edo bondo sia ari iji awa atae etiri sipo

de priest gitijijigegari de Pharisee embomei demi Pilate ga dada edo Pilate da yei sisera, “Gitiji-gari nango kotemburera atise gebusari embo misisira iji tamonde atae ari na sekagoeradena sisiraawasedo seio kokombo be awa iji tamonde atirorosimba edo gogo ore. 64 Doro uso ambojimbi miuso tamo awa bengono edo seore Iesu re betedosekago erira. Edo umo matu ge busisira awaratege busari eiawa be biae be ra.

65 Setero Pilatemi ungoda yei sisira, “Simba ariembo budo mambudo kokombo awa simba edogogo ewo.” 66 Setiri ungo Pilate dodo mambudoganuma awa esi mi yise genibedo puse genibedoedo etero okain etiri ungo simba ari embomeisimba orase dodo ungo mambusera.

28IESU DA ERARI

1 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji ataeetiri Sunday sipo be sipo de Mary Magdalene deevetu nei Mary ainde mi kokombo gadi mam-busera.

2 Edo iji ainde busu wasiri adi tuturo isira. EdoMamo da asisi ewamei awa utu dodo wowosisira.Wosedo ganuma misetiri mambiri ainda tamo daanumburisira. 3 Edo uso gari awa gari teta birigiinge edo uso ombari awa parara teta aginya datamo da awodo. 4 Edo simba ari embomei asisiewamei awa gido ojumi bebegae edo dudu gasedoambae sumbae isera.

5Edo asisi ewamei ainda anumbedo emboevetuda yei sisira, “Oju eove. Na gosena ingo Iesubenema mi orega da doritara awa eura ewa teIesu re einda atae ra ainda be awa umo sekagowasiri de erira unemi sisira da awodo. 6 Edo yei

Page 45: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MATTHEW 28:7 42 MATTHEW 28:20umo pasido atari jirira awa puwo gave. 7Edo ingoburigi mambuwo. Mambudo uso ambojimbi dayei save Iesu betedo wasiri de sekago erira. Eridoumone giti giti Galilee busu da mambutira edoumone ainda gadewa sewo. Edo na ro setena awakotewo.”

8 Edo asisi ewamei awodo setiri embo evetuawa kokombo awa dodo oju isera te daedo iaviriisera edo ungoi burigi be Iesu da ambojimbi sorogorase sumbusera.

9 Edo ungo sumbero Iesu mi ungo tambudosisira, “Bugutewa.” Setiri ungo uso yei bugudouso tei da jigido ungoi Iesu tumondebain isera.10 Edo Iesu mi sisira, “Oju eove ta mambudo nasootatao awa sewo Galilee busu da mambore edoainda ungo na gadera sewo.”

KOKOMBO SIMBA ISERA EMBOMEI MI RO ISIRAAWA SISERA

11 Emboevetu awa mambutero isoro embomeietoto ungo kokombo simba ise atisera awa en-genembedo nati da mambusera. Edo mambudoro berari isira awa ungoi priest gitijijigegari dasisera. 12 Edo priest gitijijigegari de Jew embonambogambo de dada edo ro eri awa kasisera.13 Edo ungoi ge dada sedo isoro embomei dayei gano nembodiba be itido sisera, “Sewo usoambojimbi mi nango ewo ero tumba de bugudouso tamo awa bengono edo budo mambera sewo.14 Edo Rome embomei da gitijigari ro etira awaingido sari nango mi ge eiawa soro gido umomana ingoda yei riroga mana itadira.” 15 Seterosimba ari embomei gano awa budo ro priestgitijijigegari mi sisera awa isera. Edo iji ainde edobugudo boroko da awodo Jew embomei da awodokiki da awodo awa sedo era.

IESU DA AMBOJIMBI IESU GOSISERA16 Edo ambojimbi 11 awa doriri Galilee busu

da ainda Iesu mi mamborase sisira ainda mam-busera. 17 Edo ungoi Iesu gido Iesu tumondebainisera awarate embo nenei awa mana mana isera.18 Edo Iesu mi asusubedo bugudo ungoda yeisisira, “Mamomi naso yei goroba nembodiba itiraawasedo nanemi rora berari awa simba ena edoembo berari utu da atera ainde busu da ateraainde simba ena. 19Awasedo busu berari da emboatera ainda mambuwo. Edo ingo Mamo da bingaawa sewo edo awo naso ambojimbi ore. Edoungo naso ambojimbi oro Mamo de uso Mei deAsisi Kotopu de da jawo da ewamei ewo. 20 Edoewamei edo ro berari nanemi ingoda yei setenaawa atopatiwo. Edo utu de busu de awa atae adirate na awa ingode iji natopo atadena.”

Page 46: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 1:1 43 MARK 1:28

Binga Ewamei Awa Mark MiGaisira

JOHN EMBO DA YEI ATOPAPOTISIRA1 Binga ewamei eiawa Iesu Keriso God da mei

da jawo da eiawa kiki tuturo ra. 2 God da bingasari embo Isaiah mi gaisira,“God mi sisira, ‘Eiawa giwo. Na iso giti da naso

binga sari embo itano iso emboro pirigadimambadira. 3 Edo unemi yei dumbarida atise unemi gogo dimbudo sadira gi-tijigari da emboro ewo dambuderari edoumo embo sia ewo sadira.’ ”

4 Awasedo John bugudo dumbari da atise ijiberari embo awa umo mi ewamei ise edo usobinga awa minonu sedo isira. Edo John emboda yei minonu sedo isira, “Ingo ingoda wasiribebegae awa dodo God da yei wareregadewa awaGod mi ingoda wasiri bebegae awa kotembedodoadira edo nanemi ingo umomi ewamei adena.”5 Edo Judea embomei de Jerusalem nati embomeide awa John da ge ingadi mambudo isera. Edoungoi geawa ingido ungoi ungoda wasiri bebegaeawa bejoro edo Johnmi umo Jordan ainda umomiewamei edo isira.

6 Edo John wo jawo camel da tu awa piredobo edo wo ando mi sini edo isira. Edo John usoindari awa sopika de mumuni de ra. 7 Edo Johnumo embo da yei minonu sedo isira, “Na awaembo nembodiba aera awarate embo da ambodabugadira awa embo nembodiba be ra. Edo na awaewa raro uso tei goru simba eni? 8 Edo na awaumomi ingo ewamei ena te unemi ingo awa AsisiKotopu mi ewamei adira.”

SATAN MI IESU BAGISIRA9 Edo iji tupo Iesu Nazareth nati busu Galilee da

awa dodo bugusira. Bugiri Johnmi umo Jordan daumomi ewamei isira. 10Edo umomi ewamei etiriIesu umo dodo vivitiri utu pirigetiri Asisi Kotoputeta ri ribo inge mi uso yei wowosiri gosisira.11 Gido umo utu da edo ge sisira awa ingisira edosisira, “Imo awa naso mei da awa dubo burena.Edo imo ro esa amimi na dubo ewamei ena.”

12 Edo awa setiri edo Asisi Kotopumi Iesu budoyei embo atae aindamambusira. 13Edo Iesu aindaiji 40 atiri Satan mi Iesu iji berari bagedo isira.Edo ambe wo jiwae yima puma edo isera te asisiewagaewa mi bugudo Iesu kondade isera.

IESU WO OIRO EMBOMEI 4 SETIRI UMO AMBOAMBO ISERA

14 Edo gitijigari nembodiba Herod mi Johnbundari oro da itiri IesuGalilee busudamambudoGod da binga ewamei awa sisira. 15 Edo Iesumi sisira, “Iji ro God mi sisira awawa bugiri Godgitijigadi tuturo etira. Awasedo ingoda wasiribebegae awa dodo wareregedo edo binga ewameiawa gebe ewo.”

16 Edo Iesu Galilee umo bengi da pepeta isewo oiro embomei etoto Simon de uso namendiAndrew dewo berero gosisira. 17Gido Iesumi un-goda yei sisira, “Na ambo ambo ewo edo nanemiingo awa rawodo embo badevi awa atopatadena.Ano embo berari embo ave edo ungoi naso ambo-jimbi ore.” 18 Setiri iji ainde namendi namendi gakomboro dodo Iesu ambo ambo isera.

19 Edo kiambu yarago ise Iesu nanonamendinenei etoto gosisira James de uso ambo John deungo awa Zebedee da memei. Edo ungo awanga da anumbedo komboro to ise atisera. 20 EdoIesu ungo gido jawo sisira. Setiri ungoi ungodamamo de buro embomei de nga da dodo Iesu gada mambusera.

IESU ASISI BIAE ONDETIRI BUGUSIRA21 Edo Iesu ambojimbi de Capernaum nati da

bugudo edo Jew embomei da tumondebain ari ijiawa bugiri gido Iesu Jew embomei da dada arioro da mambusira. Mambudo torido Iesu emboatopapotisira. 22 Edo Iesu atopapotiri embomeiIesu da atopatari ingisera awa kove be isera koIesu atopapotira awa agodari da atopapotegarimi atopapotido era awodo aera te goroba de daatopapotira awasedo.

23 Edo iji ainde embo da asisi biae mi sirari awabugusira. 24 Bugudo gogo dimbudo sisira, “IesuNazareth nati embomonangoda yei ro adi dipapaesi? Imo nango usibesi adi bugesi ta? Na imogosena. Imo awa God da binga sari embo ewameibe ewamei.”

25 Setiri Iesu mi asisi biae da yei ge okain sisira,“Ge do. Edo embo awa dodo arapa da bugu.”26Setiri asisi biae embo awa budo yakawo yakawoedo gogo de embo awa dodo mambusera.

27 Edo asisi biae arapa da bugiri embo berari mikove edo ungosuka mina sara isera, “Eiawa rori?Eiawa atopatari seka ta? Embo eiawa goroba deasisi biae da ge siri edo umo ro sira awa ungo era.”

28 Awasedo Galilee busu berari da Iesu ro isiraawa berari binga ingisera.

IESU EMBO JIWAE EURI JEBUGEDO ISERA

Page 47: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 1:29 44 MARK 2:1329 Edo Iesu uso ambojimbi de Jew embomei da

dada ari oro awa dodo ungoi James de John dedaedo Simon de Andrew de da mando da mam-busera. 30 Edo ungo mando da torido ungoi Iesuda yei sisera Simon da umboti awa karu yauyabudo besi da atira awa sisera. 31 Edo Iesu evetuainda yei mambudo uso ingo da jigiri evetu awaeririsira. Edo evetu eriri yauya umo doturisira.Etiri umo ewamei isira. Edo ewamei edo indarisia edo Iesu uso ambojimbi de da yei ititisira.

32 Edo ongobo etiri karu embo berari de emboasisi bebegae mi jo sirari awa embo mi budo Iesuda yei bugusera. 33 Edo nati embomei berariawa mando be da dada isera. 34 Edo ungoi dadaetero Iesu mi embo karu neinde kainde mi karuedo isera awa euri jebugedo isera edo daedoasisi bebegae onduri mambudo isera. Edo asisibebegae Iesu awa averi awa garira awasedo Iesuungo beitigeuri ungo ge sari ato jaredo isera.

IESU GALILEE BUSU DA ATOPAPOTISIRA35 Sipo be sipo de yei isaga ae atiri Iesu erido

nati dodo mambusira. Mambudo yei jamo jamoainda God ga da ge sadi mambusira. 36 AwarateSimon de uso otatao de awa mambudo Iesu euraisera. 37 Eura edo Iesu tambudo uso yei sisera,“Embo berari imo eura era.”

38 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingode na natiberari aindamambadera ainda be awa na nati be-rari ainda embomei ainda embomei ainda bingadaedo sadi bugena.” 39 Awasedo Iesu nati berariGalilee busu da ainda tembuse Jew embomei dadada ari yei da binga sise edo asisi bebegae ondisetembuma isira.

IESU EMBO KARU JAWO LEPROSY BARI AWAEWAMEI ISIRA

40 Edo embo da karu jawo leprosy bari amimiIesu da yei bugudo baingo dederi edo umo kon-dade arase benunu sisira. Edo sisira, “Imo nakondade ari dipapa adesa awa na aso ewameiadena.”

41 Setiri Iesu embo awa jo etiri gido Iesu mimina sisira, “Na imo kondade ari dipapa ena. Isotamo ewamei are.” 42 Setiri iji da amimi karu awaatae isira etiri embo awa ewamei isira.

43-44 Edo Iesu mi embo awa itiri mambutiri getini javi de uso yei sisira, “Gio. Na iso yei ro etenaawa embo nenei da yei saso geore ta dambuderaripriest da yei mambuio. Mambaso unemi iso tamoawa gido ewamei etesi ta ko ewamei aeri awagare. Imo ewamei edo edo imo ewamei etesaawa embo mi gorase sedo awa rorou ro Moses miitorase sisira awa itio.”

45 Setiri beuso edo mambuse embo jiwae dayei ro isiri awa sisira. Edo embo awa ge jiwaesisira awasedo Iesu nati ainda torae doturisira.Edo doturisira aindamina awa umo yei embo ataeainda atiri embo jiwae be jiwaemi umogadi aindabugusera.

2IESU EMBO TEI INGO AMBARI EWAMEI ISIRA

1 Iji roinge atae etiri ainda amboda Iesu usomando da Capernaum nati da engenemburisiraedo embo jiwae be Iesu bugari binga ingisera.2 Ingido embo jiwae be bugudo mando de mandogaga de awa embo mi ato ae be isera. 3-4 EdoIesu embo atopapotiri embo ingo kopiri patidoamimi embo tei ingo ambari awa budo Iesu da yeibugusera te yei awa ato ae etiri gido ungo torarisago ae isera. Awasedo ungo mi embo awa budomando sa beraga da vivitisera. Edo vitido Iesurawainda atisira yei ainda sisoro to isera. Edo toisera edo to edo esi mi embo ainda ewari besi damendo digido edo embo awa mando joda iterowowosisira.

5 Edo Iesu ungo gebe nembodiba era awa gidoembo tei ingo ambari ainda sisira, “Naso mei isowasiri biae kotembedo dotena.”

6-7 Setiri agodari da atopapotegari nenei aindaanumbedo atisera amimi kotisera, “Embo awaGod da yei ge biae setira ainda be awa umosetira umo embo da buria kotembedo doadiraawa setira. Edo God mi wasiri bebegae kotem-bedo doadira te embo mi mana wasiri bebegaekotembedo doadira.”

8 Edo awodo kotero Iesu gido gido ungoda yeisisira, “Ingo ro awasedo ge awodo kotevi? 9 Edona ge ro seni? Na iso wasiri bebegae kotembedodotena seni ta ko na erido iso ewari besi bojedobudo mambu seni? Edo ge etoto einda teda geisaga mo ro seni? 10 Na ingo mi gawase dipapaena God da mei bugudo embo isira awa busuda goroba ari burisira wasiri bebegae kotembedodoare.” 11 Awasedo Iesu ge awa sedo embo teiingo ambari da yei sisira, “Na iso yei sena eridoiso ewari besi budo iso mando da mambuio.”

12 Setiri ungo berari ditini ero embo awa eridouso ewari besi budo burigi be mambusira. EdoIesu awodo etiri ungo berari kove be edo Godjasiga ise sisera, “Eiawa nangoda tuturo da wasirieiedo awa getera.”

IESU LEVI JAWO SISIRA13 Iesu engenembedo Galilee umo diuga da

kora da mambiri embo jiwae be bugero Iesu

Page 48: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 2:14 45 MARK 3:6ungo atopatadi tuturo isira. 14 Edo Levi tax bariembo Alphaeus da mei awa uso tax bari oro daanumbedo atisira. Edo Iesu pepeta ise embo awagosisira. Gido Iesu Levi da yei sisira, “Na amboambo eio.” Setiri Levi erido Iesu ambo ambo isira.

15 Edo amboda Levi da mando da Iesu uso am-bojimbi de indari indise atisera. Edo emboneindekaindemi Iesu ambo ambo isera awasedo tax bariembo jiwae edo embo bebegae jiwae awa Iesuuso ambojimbi de daedo anumbedo indari indiseatisera. 16 Edo agodari atopapotegari embomeijawo Pharisee nenei mi Iesu tax bari embomei deembo bebegae de dada anumbedo indari indirigido Iesu da ambojimbi da yei nganega isera, “Roawasedo Iesu embomei ounde indari indiri?”

17 Setero Iesu ungoda ge awa ingido ungoda gemina sisira, “Ari jegugari embo awa embo karu aeewamei atira ainda yei mana mambadira te umoembo karu edo atira ainda yei mambadira. Daawodo na embo ewagaewa awasedo bugaera te naembo jimbo bebegae awa jawo sadi bugusena.”

EMBOMEI IESU NGANEGA ISERA18 Iji nei John da ambojimbi de Pharisee em-

bomei da ambojimbi de God tumondebain edogogo edo adi sedo ungo indari neta edo isera. Edoungo indari neta ero embo nenei mi Iesu da yeibugudo nganega isera, “John da ambojimbi dePharisee embomei da ambojimbi de neta edo eraawasedo iso ambojimbi neta ae edo eri?”

19 Setero Iesu umo uso engenembedo utu damambari awa kotise mina sisira, “Ingo kotewajimbari bondo da esega ira embo awa neta edoita? Awodo aera. Edo jimbari susu awa aindaatadira awa ungo neta adi aera. 20 Awarate am-boda jimbari susu awa mabadira awa ungo netaadera.

21 “Naso atopatari awa seka. Na ingoda yei kikietoto sano gido eiawa gadewa. Embo da amemimana bo seka da begitimi bomatu da to awa tautaadira. Awodo adira awa umo bo awa segadira awabo seka da begiti awa kiambu ise bo matu awajumbari bo awa keradira. Edo awodo keraderaamimi awa to nembodiba adira. 22 Edo embo daamemi mana ribe da ngamo jawo wine seka awautingi wo andomi ari matu aindamana itadira kowo andomatu awamana jitugadira awasedowineawa porokusedo sauma utingi wo ando matu miari awa bejadira. Edo awodo adira awa utingi woando matu mi ari ainde umo jawo wine seka deawa usibesi adira. Awodo aera embo awodo adiaera te umowine seka awautingiwo ando sekamiari ainda itadira.” Edo Iesu awodo setiri embo mi

kotisera ungomana Iesu da atopatari awa ungodaari bararimamatu ainde dada adera awa gosisera.

PHARISEE EMBOMEI IESU NGANEGA ISERA23-24 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji

de Iesu uso ambojimbi de pisa buro joda awodopepeta ero Iesu da ambojimbi mi pisa sari awaburero gido Pharisee embomei mi Iesu da yeisisera, “Gi ro awasedo iso ambojimbi nangodatumondebain ari iji da agodari awa bebejeri?”

25 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo kiki Davidde uso otatao de ungo beji tambudo isera daiji de awa ingo ajigedo garira. 26 Iji ainde awaAbiathar awa priest da gitijigari atiri David Jewembobo da tumondebain ari oro bo mi ari aindatorido ambeGodda kando itido isera awa indisira.Edo ingodenaso agodari mi sira awa priest mirorou indari awa indadera te embo nenei mimana rorou indari eiawamana indadera. AwarateDavid indari eiawa indisira edo uso otatao daedoitiri indisera.”

27 Iesu awodo sedo umo sisira, “God embo dayei ewamei adi dipapa ira gido umo Jew embomeida tumondebain ari iji eiawa isira. Edo Godembo awa tumondebain ari iji awasedo ae isira.28Awasedo na God damei embo isena awa gorobaatira awasedo embo mi tumondebain ari iji de roadera awa sadera.”

3IESU EMBO INGO AMBARI ETIRI EWAMEI ISIRA

1 Iesu Jew embomei da dada ari oro da mam-budo emboda ainda gosisira uso ingo awa ambari.2 Edo Pharisee embomei ainda atisera awa Iesubekuba ari dipapa edo gido Iesu diti jimba iseraedo umo embo ingo ambari awa Jew embomei datumondebain ari iji de ari ewamei eita awa gadi.3Edo ungo ditini ero Iesumi embo ingo ambari dasisira, “Naso yei po.”

4 Sedo Iesu mi embomei da yei sisira, “Ingode-naso agodari mi tumondebain ari iji de ro orasesiri? Ingodenaso agodari mo sita embo da yeiewamei ari itadera mo awata ko embo da yeibiae orase siri? Edo ingodenaso agodari mi embokondade oro ewamei eita ko ingodenaso agodarimi ingodena embo awa kondade ae doro betarasesiri?” Setiri ungo ge da nei ro sae isera.

5 Ge sae etero Iesu ungo gido umo tini gambariisira te iji da ainde awa Iesu embomei awa gidoumo jo isira ko ungo awa embo jo okain deawasedo. Edo Iesu mi embo ainda yei sisira,“Iso ingo besugeio.” Setiri embo awa uso ingobesuguriri uso ingo awa ewamei isira. 6 Awasedo

Page 49: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 3:7 46 MARK 4:2Pharisee embomei Jew embomei da dada ari oroawa dodo gitijigari Herod da ambojimbi de dadaisera. Dada edo ungoi Iesu doro betarase kikidirisera.

EMBO JIWAE BE IESU AMBO AMBO ISERA7 Iesu uso ambojimbi de Galilee umo da mam-

butero embo jiwae be umo ambo ambo is-era. 8 Embomei eiawa Galilee busu de Judeade Jerusalem nati de Idumea busu de edo busuumo Jordan be neinda ainde edo busu Tyre natidemonda ainde Sidon nati de awa dodo bugusera.Edo embo jiwae be eiawa Iesu ro ira ainda bingaawa ingido gido ungoi Iesu gadi bugusera. 9Ungoibugero Iesu setiri uso ambojimbi nga sia isiraumo embo ko embo jiwae be mi Iesu umo awamisoro umo da wosadiri ta rora sedo. 10 Edo Iesuembo jiwae be etiri ewamei isera awasedo embonenei misoro demonda yeoro Iesu da yei Iesujigadi bugudo isera. 11 Edo embo asisi bebegaemi sirari Iesu gido embomei eiawa Iesu da jo dadurido gogo dimbudo sedo isera, “Imo awa Godda mei.”

12 Seoro Iesu tini gambari de asisi bebegae dayei umo embo averi awa seorase sedo isira.

IESU EMBO 12 AWODO KATABURISIRA13 Iesu doriri da vitido unemi embo dipapa edo

isira awa uso yei setiri bugusera. 14 Edo ungouso yei bugero Iesu embo 12 awa kataburisiraedo jawo Iesu da binga atopapotegari embomeiawa ungoda yei ititisira. Edo Iesu ungoda jawoawa itido Iesu ungoda yei sisira, “Nanemi ingonangae atawase katabetena. 15Edo daedo nanemiingo itano mambudo binga sadewa edo nanemiingoda yei goroba ari itano asisi bebegae ondawobugujegadera.”

16-19 Edoembo 12 Iesu mi kataburisira aindajawo re Simon uso jawo nei Iesu mi ititisira Peteredo Zebedee da memei James de John de awaIesu mi jawo nei ititisira Boanerges ainda be awaduberi dimbari embo edo Andrew de Philip deBartholomew de Matthew de Thomas de Jamesawa Alphaeus da mei de Thaddeus de Cana busuembo Simon de Judas Iscariot indiga sisira emboainde.

IESU ASISI BEBEGAE ONDETIRI MAMBUSERA20 Edo Iesu nati da mambiri embo jiwae be

mi sekago mando da dada etero gido Iesu usoambojimbi de indari sia ari sago ae isera. 21 EdoIesu da orobe ge awa ingido sisera Iesu jiro biaeetira awasedo nango Iesu bari dipapa era.

22 Edo agodari da atopapotegari mi Jerusalemnati dodo bugudo sisera, “Asisi bebegae da gi-tijigari Beelzebul awa Iesu da jo da atima iraamimi Iesu da yei goroba itiri asisi bebegae ondiriijegurera.”

23 Setero gido Iesu embo jawo setiri uso yeibugusera. Bugero Iesu ungoda yei inia da mikiki sisira, “Satan rawodo edo umo umosukaondari ponda bugae etiri? 24 Busu da embo awaungosuka diti diti edo embogo mina ara ae eterabusu ainda embo awa atae ae etera. 25 Edo emboorobe da amimi ewoga ewoga edo embogo minaara ae etera orobe awa atae ae etera. 26Da awodoSatan da buro ari embomei awa ewoga ewoga aeetera awa ungo atae ae etera.

27 “Embo amemi goroba embo da mando be-jedo torido uso rora bengono adi dipapa adiraembo awa giti goroba embo awa ingo tei bundedoawa adira. Bundedo atae edo awa goroba emboainda rora awa bengono ae etira.

28-29 “Eiawa giwo. God mi embo da wasiribebegae berari de edo ge bebegae sedo ira awakotembedo doadira te embo amemi Asisi Kotopuda yei biae sadira awa God mi mana embo aindawasiri bebegae awa mana kotembedo doadiraainda be awa embo awa wasiri biae matawa atariwasiri biae awa etira awasedo.”

30 Edo embo nenei mi sisera asisi bebegae miIesu da yei atima ira awasedo Iesu ge eiawa sisiraawa sisera.

IESU DA OROBE BUGUSERA31 Iesu da ai de nanonamendi de bugudo ponda

simba atise Iesu gadi dipapa isera edo binga iteroIesu da yei mambusira. 32 Edo embo jiwae Iesu gada atisera amimi Iesu da yei sisera, “Gi iso ai denanonamendi de ponda imo gadi simba atera.”

33 Setero Iesu mi mina sisira, “Naso aia denanonamendi de mo averi?”

34 Sedo embo daga atisera awa gido ungodayei sisira, “Giu emone naso aia de nanonamendide ra. 35 Embo ave God mi ro orase dipapa iraawa era embo amone naso aia de ru aimono denanonamendi de ra.”

4VE GOWARI EMBO DA INIA KIKI

1 Iesu sekago Galilee umo bengi da atopatadituturo isira. Edo embo jiwae be dada etero gidoIesu nga da wosedo anumburisira. Edo nga awaumo da peko peko iri edo embo awa bengi dadederigurisera. 2 Edo Iesu inia ge mi rora jiwaeembo atopapotisira.

Page 50: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 4:3 47 MARK 4:323 Edo Iesu awodo atopapotise ungoda yei sisira,

“Eiawa giwo. Embo da ve gowadi mambusira.4 Edo umo uso buro joda awodo mambuse veawa ingo da budo pigedo jiroroka isira. Edove nenei awa emboro da wowosisira etiri rimeiwosedo atae indisera. 5Edo ve nenei awa ganumatamo da busu kiambu atiri ainda wowosisira.Wosedo ve awa burigi eririsera te busu awanembo ae. 6 Awasedo amboda waiko vitido veseka awa ewusira. Edo ve uso besisi awa be wosaeawasedo ve awa ambusira. 7 Edo ve nenei awabebe teda wowosisira. Edo ve bebe teda awaerido nembogambo isera awasedo ve seka bebeda teda awa erari bebegae erido be ewamei aeisera. 8 Awarate ve nenei awa busu ewamei dawowosisera awasedo ewamei eririsera edo neneiawa be 30 isera nenei awa 60 edo nenei awa 100isera.”

9Edo kiki sangove da Iesumi embo da yei sisira,“Ingo embomei awa dengoro atira awasedo nasoge awa ingido gogo ewo.”

RO AWASEDO IESU INIA GE MI GE SEDO IRIRI10 Iesu umosuka anumbedo atiri embo nenei

uso ge ingise atisera ainde uso ambojimbi 12 demi uso yei bugusera. Bugudo Iesu da yei iniage sisira ainda be awa ujugari gadi sedo nganegaisera. 11Etero Iesumimina sisira, “Godmi iji umogitijigadira ainda tu ge awa ingoda yei isaga etiraawarate embonenei demonda awananemi inia gemi atopapotena. 12Ainda be awa eire,‘Ungo mi sekago sekago gosera te gae jarera. Edo

ungoi be gido awa ungoi God da yei war-eregoro ungoda wasiri bebegae kotem-bedo doadira.’ ”

IESUVE GOWARI EMBODA INIA GE SISIRA AINDABE AWA UJUGURISIRA

13 Edo Iesu mi embomei da yei nganega isira,“Ingo inia kiki da be mo gosevi ta? Ingo iniakiki einda be gae adewa mo rawodo edo inia kikinenei da be mo gevi?” 14 Edo ve gowari emboamone God da ge govira. 15 Edo emboro da venenei dudurisira amone teta embo jo okain deawodo ra. 16 Ungo God da binga ingoro Satanbugudo jo da binga awa bengono edo mambudoira. 17 Edo ganuma tamo amone teta embo Godda binga dubo ewamei de da ingido edo iaviride da budo era te ungoda gebe ari awa inonoae teta besisi tupo awa inono ae awodo ra. Edowasiri biae edo dedo gaedo ari peuri ungoda gebeari atae edo ira. 18 Edo ve bebe teda dudurisiraamone teta embo nenei binga ingido era te ijiberari rora nenei awa kotedo era. 19 Iji berari

ungo rawodo edo rora seseka jiwae be bae eteraawa kotedo era awasedo kotari emimi God dabinga awa misuri mambudo ira. Edo eiawa euriembomei eiawa gebe ari inono ae awasedo ungoembo nenei kondade oro God gebe ari awa ae edoera. 20 Edo ve busu ewamei da wowosisira amoneteta embo God da binga ingido budo edo bingaawa embo nenei da sedo era da awodo. Edo embonenei awa embo 30 awodo kondade edo era edoembo nenei awa embo 60 awodo kondade edo eraedo embo nenei awa embo 100 awodo kondadeedo era.”

GORIWO DA INIA KIKI21 Edo Iesu sekago inia kiki mi atopapotise

sisira, “Embo amemi ou rokuvegedo goriwo tudaitido iri ko embo amemi goriwo budo ewari besituda itido iri? Awodo aera te embo goriwo budoera awa inda esegedo era. 22 Embo amemi roraunjugadira awa amboda embo nenei mi tam-budo isaga adira. Edo embo amemi rora ro awagowadira awa amboda embo nei mi tambudoisaga adira. 23 Edo ge eiawa ingiwo.”

24 Edo Iesu daedo ungoda yei sisira, “Ingo gero ingadewa awa kotedo gogo ewo. Ingo gari robetewa awa jingama edo gogo adewa awa Godmi ingoda yei gari nei itadira. 25 Edo embo avenaso ge ingido gogo adira awa jiro gari ewameibadira awarate embo amemi naso ge ingido gogoae adira embo awa uso yei gari kiambu atira awajajovegadira.”

VE ERARI DA INIA KIKI AWA26 Edo Iesu atopapotise sisira, “God mi gitiji-

gadira iji ainde ro adira amone teta embo mi veburo da govetiri ro isira da awodo. 27 Edo tumbade embo awa ewuri edo iji de embo awa buro eurive awa erido isira. Edo ve awa eririra awaraterawodo eririri awa embo awa gae. 28 Edo busumi etiri ve awa erido be etira. Tuturo da awaigi bugadira edo pisa be awa adira edo ambo beamboda awa pisa be awa sari adira. 29 Sari ariembo awa bugudo pisa sari awa wujadira.”

VE KIAMBU DA INIA KIKI AWA30 Iesu mi sisira, “God da gitijigari iji awa

rawodo sano gevi? Inia kiki ro sano gevi? 31 Godda gitijigari iji awa teta ri jawo mustard awodouso ve awa kiambu be ra ve nembogambo awodoae. Edo embo mi uso buro da gowadira awa eridori nembodiba adira ri nenei awodo ae. 32 Edori awa eririrari patu bugadira edo uso utumoawa nembodiba adira awasedo ri memei neindekainde bugudo ungoda nganja itadera.”

Page 51: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 4:33 48 MARK 5:2333 Edo eiedo da inia kiki jiwae da Iesu uso binga

embo da yei atopatido isira. Edo embo uso geda be moka awa gosero Iesu ungo atopapotisirate ungo uso ge da be moka awawa gae eoro reIesu ungo atopatae edo isira. Amboda sekagotuturo adira. Edo iji berari Iesu inia ge mi emboatopatido isira. 34 Edo Iesu ge nenei mi atopataeisira. Awarate Iesu uso ambojimbi de ungo un-gosuka atise Iesu inia kiki da be awa ungoda yeisisira.

IESU KAU YAWATA ETIRI ATAE ISIRA35 Iji ainde amimi ongobo iri Iesu uso ambo-

jimbi da yei sisira, “Pou ingode umo jirora be neida sembore.” 36 Setiri ungo embo jiwae be awadodo nga Iesu atisira ainde sembusera. Edo ungonga da vitido Iesu ga da mambusera. Edo ngamemeia nenei teda ainda ra. 37Edo iji tupo bisaranembodiba sumbadi tuturo isira edo umo nga davitadi isira edo umo nga beda ari aikambu isira.38 Edo Iesu awa nga amboda beo guto gaedo ewoise atisira. Edo ambojimbi mi umo ewo wujedosisera, “Gitijigari imo nango indido ambaderaawa kotae atesi ta?”

39 Setero Iesu erido sisira bisara ge dodo jamojamo eio edo umo awa dodo binono eio sisira.

40 Edo awa etiri Iesu mi uso ambojimbi da yeisisira, “Ingo roedo oju etevi? Ingo na gebe ae ta?”

41 Setiri uso ambojimbi oju edomina sara isera,“Embo eiawa rawodo ri? Umo ge seuri umo debisara de ro sira awa edo era.”

5IESU EMBO ASISI BIAE SIRARI ETIRI EWAMEI

ISIRA1 Edo ungo umo jirora da sembudo Gadarene

busu embomei da yei bugusera. 2 Edo Iesu ngadodo wosedo embo da embo gowari meko awadodo bugudo Iesu tambusira. 3 Edo asisi biaemi embo einda joda aturi edo embo eiawa embogowari meko da embo da uje teda atima isira.4 Edo iji jiwae be embo mi esi gavesi mi uso tei deingo de digido isera te iji berari esi diugedo isiraawasedo embo umo esi mi digari awa doturisera.Edo embo amemi embo awa beitigadi edo isera teinono ae edo isira ainda be awa embo awa gorobajiwae awasedo. 5Edoiji berari tumba de iji de umouje be da tembuse edo doriri da tembuse umogogo dimbuse ganuma mi umo umosuka divedoisira.

6-7Edo embo awa aikambu bugudo Iesu gosisiraawasedo sumbudo Iesu da jo da baingo mi durido

gogo dimbudo sisira, “Iesu God da mei goroba deimo naso yei ro ari dipapa esi? Na God da jawo dasedo gosena naso yei riroga itose.” 8Edo Iesu asisibiae da yei sisira embo awa dodo mambuio sisiraawasedo embo awa ge awodo sisira.

9Awasedo Iesumi embo awanganega isira, “Isojawo rori?”

Setiri embo amimi mina sisira, “Nango jiwaeeinda atera awasedo naso jawo awa jiwae ra.”10 Sedo embo amimi Iesu da yei gegata isira asisibebegae awa itari busu awa dodo mamborasesisira.

11 Edo doriri demonda ainda awa pu jiwae bemutiro isera. 12 Edo asisi bebegae mi Iesu da yeisisera, “Nango iti pu da yei mambore edo doioungoda joda torore.” 13 Setero Iesu mi setiri asisibebegae embo awa dodo pu da joda totorisera.Edo pu berari ainda ajigari 2,000 awa sumbudodoriri da yei diwari awa dodo umo da kekepuinyaedo indido ambujegurisera.

14 Edo pu simba edo isira embo awa yei awadodo burigi sumbudo mambudo buro da edo natida ro isira awa sisera. Edo embo mi ge awaingido ungo ungosukamambudo ro isiri awa gadimambusera. 15 Edo ungo Iesu gadi bugudo ungoiembo asisi bebegae matu atima isera embo awagosisera. Edo embo awa jamo jamo edo sini boewamei edo uso jiro ewamei de da atiri. Edo emboawa gido ungo oju isera. 16-17Edo embo pu da edoembo da yei ro isira awa gosisera embomei amimiembo nenei setero gosisera awasedo embomeimiIesu yei awa doarase sisera.

18 Edo Iesu nga da vivitiri edo embo asisi bebe-gae joda atima isera embo amimi Iesu da yei doaridaga mambadi gegata isira.

19 Edo setiri Iesu mi sisira, “Awodo aera teengenembedo iso orobe da yei mambudo God isoyei ro etiri edo umo imo jo etira awa seio gore.”20 Setiri edo embo awa yei awa dodo yei jawoDecapolis ainda be awa nati 10 awodo mambuseIesu mi uso yei ro isira awa embomei ainda yeisisira. Edo embo berari ge awa ingido ungoi kovebe isera.

IESU GAGARADE EVETUDE ETIRI EWAMEI ISERA21 Edo Iesu umo diuga da be nei da sekago

sembiri embo jiwae be mi umo bengi da dadaisera Iesu umo jiroroka edo. 22 Edo Jairus Jewembomei da dada ari yei simba edo isira emboawa bugusira. 23 Bugudo Iesu gido Iesu da tei dabaingo dederi edo uso goroba berari mi Iesu dayei gegeta isira, “Naso gagara karu etira awasedo

Page 52: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 5:24 49 MARK 6:11nangae pogae. Mambudo iso ingo uso tamo daitaso umo ewamei are.”

24 Setiri Iesu Jairus ga damambusira. Edo ungomambutero embo jiwae be daedo mambuseraawasedo emboro awa embo mi ato ae etiri emboIesu da demonda mina misa edo isera.

25 Edo embo jiwae da teda awa evetu da gaeko12 awodo karu orobi awa budo atima isira awaumo umosuka pusira. 26 Edo evetu awa uso ganoberari karu ari ewamei ari embomei da yei itidoisira te ungomi evetu awa ari ewamei ari sago aeedo isera. Edo iji berari uso karu aturi umo karubiae be edo isira. 27-28 Awasedo Iesu ro ira awaingido Iesu da gun da bugudo evetu awa kotisirana Iesu da ombari begiti jigadena awa na ewameiadena awasedo evetu Iesu da ombari begiti dajijigurisira. 29 Jigido iji da amimi orobi awa ataeisira. Edo orobi atae etiri umo uso joda kotisirana ewamei etena kotisira.

30 Edo daedo Iesu burigi be gosisira gorobaumo dodo mambira awa. Awasedo wareregedoembomei jiwae be ainda yei sisira, “Naso ombaribegiti amemi jigiri?”

31 Setiri uso ambojimbi mi mina sisera, “Imogosesa embo jiwae be iso demondaminamisa eraedo imo embo amemi jigiri awa roedo nganegaesa.”

32 Setero Iesu embo amemi umo jigiri awa gadieura isira. 33Edo eura iri evetu uso yei ro etira awagido oju mi biae ise bugudo Iesu da tei da baingodederi isira edo Iesu da yei gebe sisira. 34Edo Iesuevetu ainda yei sisira, “Naso gagara imo gorobaiso berari mi na gebe etesa awasedo imo ewameietesa. Edo imo mana karu awa sekago badesaawasedo dubo ewamei de mambuio.”

35 Edo Iesu eiedo sise atiri embo Jairus damando da edo bugudo Jairus da yei sisera, “Isogagara awa boroko betetira awasedo iso bougaberari awa atopatari da yei itido doio.”

36 Setero Iesu ungo dodo Jairus da yei war-eregedo sisira, “Oju eose ta na gebe eio.”

37 Sedo embo nenei awa yeorase gajedo umoPeter de James uso namendi John de awa budomambusira. 38Edo ungo Jew embomei da dada arioro simba ari embo Jairus da mando da bugudoIesu embo yise puse ero edo embo ji sero ingisira.39 Edo Iesu mando jo da torido embomei da yeisisira, “Ro awasedo ingo wasiri eiedo evi? Roawasedo ingo ji sevi? Gagara kiambu eiawa be-taera te ewo ira.”

40 Setiri embomei mi Iesu gandubedo iro iseraawasedo Iesu embo itiri ponda mambero gagara

da mamo de ai de ambojimbi tamonde de budogagara da ewari yei da totorisira. 41Torido gagarakiambu da ingo da jigido sisira, “Talitha koum,”ainda be awa “Gagara kiambu na iso yei sena eri.”42 Setiri gagara burigi be erido pepeta adi tuturoisira. Edo gagara ainda gaeko awa 12. Edo wasirieiawa etiri ungoi kove be isera. 43 Edo Iesu miungoda yei ge tini javi de sisira, “Embo nenei roetena awa sawo geore. Edo gagara kiambu indariitiwo indare.”

6NAZARETH EMBOMEI IESU UJO AE ISERA

1 Edo Iesu yei awa dodo uso ambojimbi dedaedo engenembedo uso nati da mambusira.2 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji bugiriIesu embo atopatadi tuturo isira Jew da dada arioro da. Edo embo jiwae uso ge ingise atiseraawa kove be isera edo nganega mina ara isera,“Umo goroba berari eiawa rawainda beteri? Edojiro gari emomo rawodo beteri? Edo wasiri nem-bogambo emomo rawodo iri? 3Umone ri itukamimando ari embo ra edo Mary da mei bego ra edoJames de Joseph de Judas de Simon de awa usonanonamendi ra. Edo uso ruaimono berari natieinda atima era.” Awasedoungoi awodo sedo Iesuujo ae isera.

4 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Embo natinenei da awa God da binga sari embo awa sapoedo era te embo uso nati susu da ainde uso orobede awa umo sapo ae edo era.” 5 Edo Iesu usonati be ainda awa karu embomei enumba ae awaingo tamo da itiri jebugurisera te umo wasirinembogambo awa ari sago ae isira. 6Edo Iesu awakove be isira ainda be awa embo ainda mi umogebe ae isera awasedo.

IESU AMBOJIMBI 12 ITIRI MAMBUSERA7 Edo Iesu nati demonda ainda mambuse embo

atopapotisira. Edo ambojimbi 12 jawo setiri dadaetero etoto etoto itiri mambusera. 8-9 Edo asisibebegae ondari da goroba itido ungoda yei sisira,“Pepeta ari ketu budo edo tei goru asugewoawarate indari de kandea de gano de ombari neide awa beove.” 10 Edo Iesu daedo sisira, “Orobeda rawae ingo dipapa oro re ingo nati ainda atisegido ingo dipapa era orobe aindamando da atiwo.Dodo mambudo mando orobe nei da ainda atove.11 Edo amboda nati nei embo mi ingo atega edogogo edo ae edo ingoda ge ingae oro re ingoda teijanjara gajigedododomambuwo. Edo ingo awodoadewa awa embomei gadera awa God mi rirogabiae itadira ungoda jimbo biae awasedo.”

Page 53: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 6:12 50 MARK 6:3812 Awasedo ambojimbi mambudo embo da yei

sisera ingodawasiri bebegaedodoGodda yeiwar-eregewo sisera. 13 Edo ungo daedo asisi bebegaejiwae ondisera edo ungo karu embomei da kopirida ngamo jawo oil jojedo edo eoro jebugedo isera.

JOHN BEBETISIRA14 Yei berari da embo berari ro Iesu mi ira awa

binga ingisera awasedo gitijigari Herod daedoingisira. Edo embo nenei mi sisera, “John umomi ewamei ari embo betedo erido sekago wasiride atise gido umo ari goroba de emone ira.”

15 Awarate embo nenei mi sisera, “Amone Eli-jah ra.”

Seoro embo nenei awa sedo isera, “Amone Godda binga sari embo ra. Edo umo atopapotira tetaGod da binga sari embo matu atima edo iseraawodo.”

16EdoHerod ge awa ingido sisira, “Umone Johnumomi ewamei ari embo ra. Nanemi seteno dubodiugurisera awa ra te umowasiri de sekago erira.”

17 Edo Herod umo umosuka setiri uso buroembomei John budo ingo tei digido gajari oroda ititisera. Herod wasiri eiedo John da yeiisira ainda be awa uso aro Herodias awasedo.Herod awa uso namendi Philip da aro Herodiasawa jimbusira awarate Philip betae atiri. 18 Johneiawa gido Herod da yei iji berari sedo isira,“Iso namendi da aro awodo badesa amone imonenangoda agodari awa bejesa.”

19 Edo John iji berari awodo seuri Herodiastini gambari edo John dari betarase dipapa isiraawarate Herod awara sae edo isira. 20 Edo Herodgari John awa embo ewamei be ewamei awasedoumo John oju edo isira edo simba edo gogoedo isira. Edo Herod John da yei dengoro edoisira ainda be awa umo dipapa edo isira awasedoawarate Herod umo iji jiwae be John da yei den-goro ise jiro jango indae edo isira.

21 Awarate amboda Herodias da iji ewamei bu-gusira umo ro adi dipapa edo isira awa arase. EdoHerod da kumbari iji bugiri umo bondo nembod-iba sia edo setiri Rome embomei da gitijijigegaride isoro embomei da gitijijigegari de Galilee busuda embo nembogambo berari de awa bugusera.22Bugero Herodias da gagara bugudo ya diwusiraedo Herod de uso esega embomei de awa iaviriisera awasedo Herod gagara ainda yei sisira, “Imokando ro dipapa esi? Imo ro dipapa adesa awana iso yei itadena.” 23Herod mi gagara ainda yeisari gari ge sisira, “Na sari gari ge mi sena imo ronaso yei sedo gadesa awa na iso yei itadena. Imo

naso busu soropu da diugedo itanase sadesa awaitadena.”

24 Setiri gagara uso ai da yei mambudo sisira,“Na ro dipapa edo seni?”

Setiri uso ai mimina sisira, “John da kopiri awadipapa eio iso yei itare.”

25 Setiri Herodias da gagara burigi mambudoHerod da yeimambudo sisira, “Na dipapa ena imoJohn da kopiri tewo da itido naso yei itio.”

26 Setiri Herod awa dubo vevera isira te umoawodo aera sari ae isira ainda be awa emboberari ingero umo gagara da yei sari gari sisiraawasedo. 27 Awasedo Herod mi setiri isoro em-bomei mi bundari oro da mambudo ungoi Johnda dubo diugurisera. 28 Diugedo tewo da itidobudo bugusira. Bugudo gagara ainda yei ititisera.Edo itero gagara awa budo ai da yei mambudoititisira. 29 Edo John da ambojimbi binga awaingido bugudo uso tamo budo gousera.

IESU EMBO JIWAE BE EMBO INDARI ITITISIRA30 Edo ambojimbi engenembedo Iesu ga dada

edo ungoi ro atopapotisera edo isera awa uso yeida sisera. 31Edo embo jiwae be bugudomambudoero Iesu uso ambojimbi de indari sia ari sago aeisera awasedo Iesumi uso ambojimbi da yei sisira,“Ingode yei embo ae da ingode nasuka mambudoingo iji tupo jango indave.” 32 Setiri ungo ungo-suka nga de yei embo atae da mambusera.

33 Awarate embo jiwae ungo mambutero gidoungo averi awa gosisera. Gido nati berari dodotei mi mambudo yei ainda giti bugujegurisera.34 Edo amboda Iesu uso ambojimbi de bugusira.Edo ungo nga dodo wosedo ungoi embo jiwae beawa gosisera. Edo Iesu ungo gido ungo jo isirako ungo awa teta wo sheep mi wo sheep simbaari embo ae inge awasedo. Awasedo Iesu ungoatopatadi tuturo isira.

35-36 Edo ongobo iri Iesu uso ambojimbi mibugudo sisera, “Yei emone yei ro indae atae raedo tumba jijirira awasedo embomei iti mam-budodemondaburoda edonati da indari ori ore.”

37 Setero Iesu mi ungoda ge mina sisira, “Ingomi indari itiwo indore.”

Setiri ungoi Iesu da yei nganega isera, “Nangorawodo eri? Nango mi embo berari einda indariori adi adera amone embo da da gaeko da daminaawa itadera.”

38 Setero Iesu ungoda yei nganega isira, “Indariingoda yei roinge atiri? Mambuwo gave.”

Setiri ungo mambudo gido engenembedo usoyei sisera, “Ambe ingari 5 edo wo etoto atira.”

Page 54: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 6:39 51 MARK 7:1039 Setero Iesu uso ambojimbi da yei sisira,

“Sewo embomei diti diti sasawa da anumbore.”40 Setiri ambojimbi mi setero embo diti diti neneiditi da 100 nenei 50 awodo anumburisera. 41 Edoungo anumbetero Iesu ambe ingari 5 de wo etotode budo diti utu da edo God ategurisira. Ategedoambe ingari gavedo memeia edo memeia isiraawa ambojimbi da yei ititise atisira. Edo Iesuambe memeia isira awa ambojimbi da yei ititiseatiri ambojimbi ambe memeia isira awa embo dayei ititise atisera. Edo ungoi wo de da awodoitisera. 42 Edo embo berari indido inono eteroedo ambojimbi mi momono doturisera awa dadaisera. 43 Edo dada isera awa kandea berari 12awa beda isira. 44 Edo embo ungoda ajigari awa5,000 mi indari awa indisera. Edo emboevetu dekinapeina nenei de awa daedo ainda atisera.

IESU UMO TAMO DA PEPETA ISIRA45 Edo Iesu setiri uso ambojimbi nga da vitido

umodiuga be nei da giti gitimambusera. Edo Iesudaedo embomei awa itiri mambusera. 46 Edo Iesuuso ambojimbi atega edo Iesu God ga da ge sadidoriri da vivitisira.

47 Edo ongobo etiri Iesu umoumosuka doriri daatiri uso ambojimbi nga de bugudo umo diuga dasoropu da isera. 48 Edo Iesu ungo nga dawari dabouga era awa gosisera ainda be awa bisara nem-bodiba ungoda dombu da sumbira awasedo ungoyari sago ae isera. 49Awasedo sipo tu busedo piriyei umenga atiri Iesu umo tamo da pepeta edouso ambojimbi da yei aikambu bugusira edo umoungo derigadi aikambu isira te ungoi umo gidooju mi biae edo gogo dimbudo sisera, “Emoneasisi ra.”

50 Setero Iesu ungoda yei sisira, “Goroba ewo.Amone namona. Oju eove.” 51 Sedo Iesu ngada daedo vivitisira. Etiri bisara nembodiba ataeisira. 52 Edo ambojimbi nga da anumbedo atiseungo ge atae be isera. Ungo Iesu embo jiwae dayei indari ititisira awa gosisera te ungo Iesu moaveri awa gido gogo ae isera ainda be awa ungoIesu gebe ari dipapa ae isera.

IESU GENNESARET BUSU EMBO ETIRI EWAMEIISERA

53 Edo ungo umodiuga da sembudoGennesaretbusu da bugudo nga didigurisera. 54Edo ungo ngadoturero embo Iesu gido umo averi awa gosisera.55Awasedonati berari da sumbudo karu embomeiungoda ewari besi da budo Iesu da yei bugusera.56 Edo Iesu nati kiambu da ta nati nembodibada ta buro da ta awodo yima isira awa ungodakaru embomei budo ori garori ari yei da budo

bugudo isera. Edo ungo budo bugudo ungoi karuembomei mi Iesu da ombari begiti jigido ewameiorase dipapa edo isera awasedo ungo Iesu miawara sarase benunu sisera. Edo embo ave Iesu daombari begiti jigido isera awa ewamei edo isera.

7MAMOUMBOGO DA ATOPATARI

1 Edo Pharisee embomei de agodari da atopa-potegari de Jerusalem nati dodo bugudo Iesujinenebedo dada isera. 2 Edo ungoi dada edoIesu da ambojimbi nenei awa indari indise ateraawa gosisera. Awarate ambojimbi awawa Jewembomei da ingo segari da wasiri awa ae erogosisera.

3 Edo Pharisee embomei de Jew embomei be-rari de awa ungoda mamoumbogo da atopatariawa ambo ambo isera. Ungo indari indadi ise awaungoda mamoumbogo da ingo segari da wasiriawa giti edo isera. 4 Edo daedo indari ori ari yeida indari budo ungoda mamoumbogo da indarisegari da wasiri awa edo isera. Edo daedo tewoadego segari da agodari de ewari besi segari deda agodari awa ambo ambo edo isera. Edo daedoungo mamoumbogo da agodari nenei awodo awaambo ambo edo isera.

5 Awasedo Pharisee embomei de agodari daatopapotegari de mi Iesu da yei nganega isera,“Ro awasedo iso ambojimbi nangoda mamoum-bogo da wasiri awa ambo ambo ae eri? Ro edoindari indae giti da nangoda mamoumbogo dawasiri awa ingo segedo indari indae eri?”

6 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo embomeiingo ro sewa awa ingo ae edo ewa. Edo IsaiahGod da binga sari embo mi gebe ingoda jawo dagaisira. Edo Isaiah mi gaisira,‘God mi sira, “Embomei eiawa naso jawo da ge

ewamei sera te ungoda joda awanaso jawoda ge ewamei kotae era. 7 Edo ungo naawodo tumondebain edo era edo ungoewamei ae edo era ainda be awa ungoembomei da agodari awa atopatido era.Edo agodari eiawa atopapotise ungoi sedoera God mi agodari eiawa isira.” ’

8 “Edo ingo emboGod da agodari dodo embo daatopatari awa kera edo ewa.”

9 Edo Iesu awa sedo ungoda yei ge nei sisira,“Ingo God da agodari awa atopatari ujo ae edoingo ingoda wasiri matu awa atopatadi dipapaedo ewa awa ingo rawodo evi awa ingo gari. Eiedoedo ewa. 10Moses mi sisira ingoda aimamo sapo

Page 55: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 7:11 52 MARK 8:3ewo. Embo ave uso ai de mamo de da yei biaesadira awa embo mi dadera sisira. 11 Awarateingo atopatido ewa embo ave rora ro mi aimamokondade ari sago awa sedo ira eiawa God da topora edo aimamo kondade ae edo ira. 12 Embo aveeiedo edo ira amone awara awa ingomi atopatidoewa. 13 Edo awodo ise ingo God da atopatari awadodo ingoda wasiri matu awa atopatido ewa. Daawodo wasiri bebegae nenei edo ewa.”

RORA EMBO DA JODA ATIRA AMIMI EURI EMBOBIAE EDO IRA

14 Edo Iesu awodo sedo sekago embo jiwae jawosetiri uso yei bugero ungoda yei sisira, “Ingoberari naso ge ingise giwo. 15 Ro embo da be datorido ira amimi ae embo biae aera te kotari be-begae embo da jo mi kotise edo be mi sira amimieuri embo awa biae edo ira. 16 Ingo dengoro deawasedo naso ge ingido gogo ewo.”

17 Edo Iesu embo jiwae awa dodo mando datoriri uso ambojimbi mi inia ge ainda be awaujugari gadi nganega isera. 18 Etero Iesu ungodayei sisira, “Ingo gaeta? Ingo embo nenei awodojiro okain de ra. 19 Ro embo da be da torido iraamimi ae embo awa biae ae ainda be awa roraawa uso joda toraera te uso tini da torido ira. Edotorido sekago je dewosedo ira.” Edo ge eiawa Iesuumo sisira rora neinde kainde awa indari ewameira.

20 Awa sedo Iesu sekago uso ambojimbi da yeige sisira. Edo sisira, “Ro biae embo mi uso jodakotise edo uso be mi sedo ira rora emimi euriembo awa embo biae edo ira. 21-22 Embo dajoda awa wasiri bebegae ari da kotari bengono dakotari edo dari betari da kotari edo viro ari dakotari edo rora jiwae bari da kotari edo potedopari da kotari edo ge busari da kotari edo embonenei da yei ge biae sari da kotari edo jariga dakotari edo dumo ari da kotari edo kotari neindekainde bebegae iji berari uso joda atima ira. 23Edokotari bebegae eiawa embo da joda atise euriembo awa embo biae edo ira.”

EVETU DA TUMONDA ARI AWA24 Edo Iesu awa sedo yei awa dodo yei da busu

Tyre nati demonda ainda mambusira. Edo umoainda atira awa embo mi georase ujo ae edo gidomando joda totorisira. Awarate embo mi umoburigi be tambusera. 25 Edo evetu da uso gagaraasisi biae mi sirido atima isira awa Iesumi ro isiraawa gido dambuderari Iesu da yei mambudo Iesuda joda baingo dederi isira. 26 Edo evetu emoneaumo ra Phoenicia ainda bugusira. Edo baingodederi edo Iesu da tei da atise evetu emimi Iesu

da yei uso gagara da joda asisi bebegae awa ondaribugudo mambarase benunu sisira.

27 Awarate Iesu mi sisira, “Ingode kinapeina daindari giti itore ko kinapeina da indari awa budosino da itadera awa inono ae.”

28 Setiri evetu mi uso ge gido mina sisira,“Gebe Bada awarate sino mane demonda atisekinapeina da momono ujo ae edo era awa indidoera.”

29 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Imo minaewamei setesa awasedo iso mando da mambuioainda be awa asisi biae iso gagara awa dodomambira.”

30 Setiri evetu awa usomando damambudo usogagara uso besi da pasido atiri tambusira edo asisibiae awa mambusira.

DENGORO AE EMBO IESU EURI EWAMEI ISIRA31 Iesu Tyre nati awa dodo Sidon nati da mam-

busira edo Galilee umo diuga da mambusira edobusu jawo Nati Gabu Etoto ainda mambusira.32 Edo embo nenei mi embo ge kiambu kiambusedo isira edo ge ingae edo isira awa budo Iesuda yei bugusera edo Iesu da yei sedo gosisera usoingo embo ainda tamo da itarase.

33 Awasedo Iesu embo jiwae be awa dodo emboawa budo yei nei da umosuka mambusira edoainda Iesu uso ingo etoto awa embo da dengoroda ititisira. Awodo edo Iesu uso ingo da kosiwaedo embo ainda avewa awa jijigurisira. 34Edo Iesuditi utu da edo oena apuse embo ainda yei sisira,“Ephphatha,” ainda be awa “Pirige.” 35 Edo iji daamimi embo ainda dengoro piriguriri uso avewawujeguriri umo nei ro mi beitigae ge sadi tuturoisira.

36 Edo Iesu mi ungoda yei embo nenei sorogeorase sisira. Awarate Iesu ungo seorase siriungo Iesumi ro isira awa embo nenei da yei sisira.37 Edo embo berari ave ge awa ingido kove be edosisera, “Umo ro ira awa ewamei edo ira. Iesu mietiri embo ge sae awa ge sero edo embo ge ingaeawa ge ingisera.”

8IESU EMBO 4,000 DA INDARI ITITISIRA

1 Edo iji tupo embo jiwae be nenei dada isera.2Edo ungoda indari atae etiri Iesu uso ambojimbijawo sedo ungoda yei sisira, “Na embomei eiawajo ira ko ungo nangae atise iji tamonde atae eteraedo ungoda indari atae etera. 3Edo na ungoda yeiindari itae ungo ungoda nati da itanomambaderaawa ungoda nati besaun ainda mambuse ungobeji ditivi mi ambadera.”

Page 56: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 8:4 53 MARK 8:314 Edo Iesu ge awa setiri uso ambojimbi uso yei

nganega isera, “Yei ro atae einda embo amemiindari embo ingetaingo einda indari inono datambudo embo undae eteri?”

5 Setero Iesu ungoda yei nganega isira, “Ambeingari ingoda yei roinge atiri?”

Setiri ungoi mina sisera, “7 awodo atiraeire.”6 Setero Iesu mi setiri embo diti diti busu da

anumburisera. Anumbetero Iesu ategari itidoambe gavedo memeia edo ambojimbi da yei iti-tisira. Edo Iesu itiri edo ambojimbi mi embo dayei ititisera. 7 Edo wo kiambu enumba ae daedoatera. Edo Iesu wo da ategari daedo ititisira. EdoIesu setiri ambojimbi wo de daedo ungoda yeikando isera. 8 Edo ungo kando isera edo emboberari da ajigari awa 4,000 aikambu awa indidoinono be isera. 9Edo ungo inono etero ambojimbimomono awa dada isera. Edo dada etero indariawa kandea 7 beda isira. 10 Edo Iesu embo itirimambutero nga da vitido uso ambojimbi de busuDalmanutha da mambusera.

PHARISEE EMBOMEI WASIRI GOROBA DE GADIDIPAPA ISERA

11 Edo Pharisee embo nenei mi Iesu da yeibugudo Iesu ga da besora isera. Edo ungo Iesuitido gadi sedo bugudo Iesu uso ari wasiri gorobade awa ari gadi umo itido gosisera. 12 Edo ungoawodo Iesu da yei setero Iesu ungoda ge dabegogo tambudo ungoda yei sisira, “Ro awasedoembo busu da boroko atima era awa ari wasirigoroba de awa gadi dipapa edo eri? Na ingoda yeibe sena. Embomei eiawa mana ari wasiri gorobade awa gadera.”

13 Edo Iesu awa sedo Pharisee embomei ungododo sekago nga da vitido umo benei da sem-busira.

GITIJIGARI HEROD DE PHARISEE EMBOMEI DEAWA GIDO GOGO EWO

14 Iesu da ambojimbi ambe ingari nenei baeruvegurisera. Edo ambe da awa ungoda ngajoda atisira. 15 Edo Iesu jegigi ari ge mi ungodayei sisira, “Ingosuka simba ewo. Edo Phariseeembomei de Herod de da ambe bajari siwo yeastawa gido gogo ewo.”

16 Edo Iesu awodo setiri ungoi mina sara isera,“Ingodena ambe ae awasedo umo ge emone se-tira.”

17 Edo ungo awa sero Iesu ungoda ge awagido ungoda yei nganega isera, “Ro awasedo ingoingosuka ingodenaso ambe atae etira sevi? Ingogae jarevi ta? Ingo jiro okain de ta? Ingo ditiatira edo ro edo gae jarevi? 18 Edo ingo dengoro

atira edo roedo ingo ingae jarevi? Edo ingo naambe 5 awa gavedo embo 5,000 da ititisena ijiawa ruvegurisevi ta? 19 Edo na awodo eteno ingokandea roinge awa indari buso mi sirisevi?”

Setiri ungoi mina sisera, “Nango kandea 12awodo sirisera.”

20 Setero Iesu mi nganega isira, “Ingo na ambe7 awa embo4,000 da yei ititisena edo iji ainde ingokandea roinge indari buso mi sirisevi?”

Setiri ungoi mina sisera, “Nango kandea 7awodo sirisera.”

21 Setero Iesu mi ungoda yei nganega isira,“Boroko ingo gosevi ta?”

IESU EMBO DITI GUBA ARI ETIRI EWAMEI ISIRA22 Edo Iesu uso ambojimbi de nati Bethsaida

ainda bugero embo mi embo diti guba ari awabudo Iesu da yei bugudo Iesu mi tamo jigarasebenunu sisera. 23 Edo ungo benunu setero Iesuembo diti guba ari awa ingo da budo nati sapu damambusira. Edo Iesu embo ainda diti awa kosiwami sasapi edo uso ingo awa embo ainda diti daitido nganega isira, “Imo rora ro gosesi?”

24 Setiri embo awa diti gunjedo sisira, “En. Naembo gosena te ungo teta ri mi yima puma aragoero gosena.”

25Setiri sekago Iesuuso ingo emboaindaditi daititisira. Edo Iesu awodo etiri embo awa uso ditisekago gunjisira. Edo diti gunjiri uso diti ewameiisira. Etiri umo rora berari isaga gosisira. 26 EdoIesu mi uso yei sisira, “Sekago engenembedo natinembodiba damambose te iso nati damambuio.”Sedo Iesu mi itiri embo awa dodo mambusira.

IESU USO AMBOJIMBI NGANEGA ISIRA27 Edo Iesu uso ambojimbi da yei awa dodo

nati Caesarea Philippi busu da ainda mambusira.Edo ungo mambuse Iesu mi uso ambojimbi da yeinganega isira, “Embo na awa ave sedo eri?”

28 Setiri ungoi mina sisera, “Embo nenei sedoera John umo mi ewamei ari embo sedo era edoembo nenei awa Elijah sedo era edo nenei awaGod da binga sari embo nei ra.”

29 Setero Iesu ungo nganega isira, “Ingo ingo-suka na awa ave sedo evi?”

Setiri Peter mi mina sisira, “Imo awa SoregariEmbo God mi itari bugarase sisira.”

30 Setiri Iesu ge tini javi de sisira, “Embo neneida na awa saso geore.”

IESU USO BETARI DA MEMESI AINDA GE SISIRA31 Iesu uso ambojimbi atopapotise ungoda yei

sisira, “Na God da mei bugudo embo isena amimi

Page 57: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 8:32 54 MARK 9:19memesi nembodiba tambadena. Edo Jew em-bomei da embo nembogambo de priest gitijijige-gari de agodari atopapotegari de mi na ujo aeadera. Edo ungo na ujo ae oro embo nenei mina doro betadena. Awarate na betedo iji tamondeatae ari na wasiri de sekago eradena.” 32 Edo Iesuawodo sedo etiri uso ambojimbi isaga be gosiseraawasedo Petermi Iesu budo demonda yiko awodoeurase sedo sisira, “Ge awodo seose.”

33 Setiri Iesu wareregedo uso ambojimbi go-sise ge awodo seorase eurase Peter da yei sisira,“Satan na dodo mambu. Iso kotari awa embo dakotari ra God da kotari aera.”

34 Edo Iesu uso ambojimbi de embo jiwae bede jawo setiri bugero ungoda yei sisira, “Emboave na ambo ambo adi dipapa edo embo awa usodipapa awa dodo uso orega saga da itido na amboambo are. 35 Edo embo ave uso wasiri busu dasoregadi kotadira embo awa betadira te embo avena embo edo binga ewamei awa sedo betadiraawa embo awa wasiri natopo atari tambadira.36 Awarate embo ave busu da rora berari budobetadira amone rora berari amomo uso inonota? Awodo aera amone inono aera. 37 Edo embouso wasiri soregadi adira awa mina ro itadiraawa inono ri? 38 Boroko busu da embo berariawa wasiri bebegae era edo God gebe ae era.AmbodanaGoddausasami jinenebari edoGoddaasisi ewamei de daedo busu da engenembadena.Embo nenei naso yei edo naso atopatari da meera. Amboda na engenembadena iji ainde naembomei ainda yei me adena.”

91 Edo Iesu uso ge atae edo uso ambojimbi da yei

sisira, “Eiawa kotewo amboda embo einda betaeatise God gitijigadira ainda iji goroba nembodibade bugutirari gadera.”

IESU GARI NEI ISIRA2 Edo iji 6 atae etiri Iesu Peter de James de

John de budo ungo ungosuka doriri nembodibada vivitisera. Edo ambojimbi ditini ero Iesu garinei isira. 3Uso ombari janiburisira. Edo embo miombari digari segadera awa awodo jatebadi aera.4Edo ambojimbi tamonde Elijah deMoses de Iesuga ge sero gosisera.

5 Gido Peter mi Iesu da yei sisira, “Atopatari naiaviri ena ingodena einda atera awasedo. Nangogaga kikire tamonde einda ore da Moses da daElijah da da iso.” 6 Edo Peter ro sadiri awa gaeedo gido awodo sisira ainda be awa Peter umo

de ambojimbi etoto de awa oju mi bebegae iseraawasedo.

7 Edo ungo awodo ero poroga mi bugudo ungoapuregurisira. Edo poroga ungo apuregedo atiriporoga joda ge javi sisira, “Emone naso mei awana dubo burena ena awasedo uso ge ingiwo.”

8 Edo ge awa ingido ambojimbi wareregedodemo gido demo gido isera te embo nei gae. Iesuumo umosuka gosisera.

9Edo ungo doriri da edowowosero Iesu ungodayei ge okain sisira, “Ingo ro getewa awa embonenei da yei seove. Amboda na God da mei emboisena awa betedo wasiri de sekago eradena ijiainde awa embo da yei sadewa.”

10-11 Edo Iesu ge awodo setiri ungoi kera iserate ungo Iesu da betari de erari de da ge awa aindabe awa rori awa gadi dipapa edo Iesu da yei sisera,“Ro awasedo agodari da atopapotegari mi siseriElijah awa giti bugadira siseri?”

12 Setero Iesu mina sisira, “Gebe Elijah gitibugudo rora berari sia isira. Edo jiwari da ge naGod da mei embo isena awa sisira, ‘Edo memesinembodiba tambadira. Edo embo mi umo ujo aeadera.’ Ro awasedo jiwari da awodo siseri? 13Naingoda yei sena Elijah matu bugusira etiri embomi ungo uso ro adi dipapa era awa isera ro jiwarimi orase sira awa da awodo isira.”

IESU MEI ASISI BIAE MI JODA ATIMA ISIRA AWAEWAMEI ISIRA

14 Edo ungo ambojimbi nenei sekago tambudoyei ainda ungoi embo jiwae be gosisera. Edo ago-dari da atopapotegari neneimi Iesu da ambojimbide ge bagisera. 15Edo embo Iesu gido kove be edoIesu da yei sumbudo umo atega isera.

16 Edo ungo Iesu atega etero Iesu uso ambo-jimbi da yei sisira, “Ingo agodari da atopapotegariga ge nonda tamo da ge bagevi?”

17 Setiri embo da teda atisira amimimina sisira,“Atopatari na nasomei iso yei budo bugena aindabe awa asisi biae uso joda atima ira amimi euri gesae edo ira. 18 Edo yei rawainda mei iri awa asisibiae awa mei biae edo busu da piguri durido iraedo poro kusedo ira edo di gamburi edo uso tamodagaiya edo ira. Edo na iso ambojimbi da yei asisibiae awa ondorase sedo getena awa ungo ari sagoae etera.”

19 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingoda yei tu-monda ari atae ra. Na iji roinge ingode ateni?’ Naiji roinge ingo sano gevi? Mei awa naso yei budopou.”

Page 58: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 9:20 55 MARK 9:4720 Setiri ungoimei awa budo Iesu da yei pusera.

Edo asisi biae Iesu gido mei kiambu awa dedobusu da warawara etiri mei awa poro bejigo mibeda dada ari busu da apepo apepo isira.

21 Edo mei awa awodo iri Iesu uso mamonganega isira, “Iji roinge mei eiawa karu eiedoeviri?”

Setiri mei ainda mamo mi sisira, “Umo meikiambu atise karu eiawa burisira. 22 Iji jiwae asisibiae mei eiawa dadi sedo piguri riawo da edo dawosedo ira. Imo adesa gido sedo gosena nango joedo nango kondade egae.”

23 Setiri Iesumimina sisira, “Na karu eiawa anoewamei aetita imo sesa? Embo aveGod gebe adiraawa rora berari adira.”

24Setirimei aindamamomi burigi sisira, “Nasotumonda ari kiambu awa inono aera awasedokondade egae tumonda ari nembodiba awa tam-bane.”

25 Setiri Iesu embo neungo ae aikambubugutero gido asisi biae da yei sisira, “Imo asisi gesae de dengoro junjari de nanemi sena imo meiawa dodo bugu. Edo sekago uso yei torose.”

26 Setiri asisi biae gogo dimbudo mei awa busuda pigedo ponda bugusera. Edo mei awa tetabetari embo inge isira awasedo embo mi siseramei amone betetira. 27 Awarate Iesu mi mei awaingo da budo kondade etiri mei awa eririsira.

28 Edo Iesumando joda toriri uso ambojimbimigae uso yei da nganega isera, “Roedo nango asisibiae ondae jareteri?”

29 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo asisi biaeeiedo ondari dipapa adewa awa ingo God ga da gesedo sedo giwo ingo kondade are. Edo emboro neirawodo adi aera.”

IESU USO BETARI DA GE SEKAGO SISIRA30 Edo ungo yei awa dodo busu Galilee awodo

mambusera. 31 Edo Iesu embo mi umo yeirawainda ri awa georase ujo ae isira ainda be awaumo uso ambojimbi atopapotise sisira, “Na Godda mei bugudo embo isira awa ungoi embo neneida soro na dadera. Edo na betedo iji tamonde ataeari sekago wasiri de eradena.”

32 Edo ambojimbi atopatari einda be awa gadijarisera te ungo oju edo gido uso yei ainda be awasari gadi nganega ae isera.

EMBO AVE UTU DA AWA NEMBODIBA RI?33 Edo ungo Capernaum nati da bugudomando

da vitido Iesu uso ambojimbi da yei nganega isira,“Ingo emboro da pepeta ise ingo nonda tamondage bagetevi?” 34 Setiri ungo uso ge mina sae

isera ainda be awa ungo emboro da pepeta iseungo ungoda teda awa embo nembodibamo averiainda tamo da sititaro jirira.

35 Edo Iesu anumbedo ambojimbi 12 setiri usoyei bugero ungoda yei sisira, “Embo ave giti adidipapa adira awa umo umosuka gun da itare edoembo nenei awa kera are.”

36 Sedo setiri ungoi mei kiambu awa budo Iesuda jo da itero dederisera. 37 Edo mei kiambuawa derido atiri Iesu uso ingo mi mei awa san-dido ungoda yei sisira, “Embo ave naso jawo dakinapeina memeia eiedo badira embo awa nabadira. Edo embo ave na badira embo awa Godna itiri bugusena awa badira.”

EMBO AVE INGODENA DAE IRA AWA INGODENAKONDADE IRA

38 John mi Iesu da yei sisira, “Atopatari nangoembo da iso jawo da asisi bebegae ondiri gidoburo ira awa doarase sisera ainda be awa umo awaingodenaso embo nei ae awasedo.”

39 Edo Iesu ge awa ingido ungoda yei sisira,“Embo ave naso jawo da ari nembodiba ro adiraedo amboda naso jawo da biae ro sae adiraawasedo sawo buro awa doure. 40 Edo embo aveingodena dae ira embo amone ingodena kondadeira. 41 Edo ge eiawa ruvegeove. Embo ave ingoKeriso da kinapeina awa gido ingo umo indawaseitadira embo amone uso mina ne badira.”

RO MI ARI IMO WASIRI BIAE ADESA AWA PIGEIO42 Iesu mi sisira, “Embo amemi mei kiambu

eiawa na gebe ira awa ari na dodo mambadiraembo awa wasiri biae ira. Edo embo awa wasiribiae awodo ae giti da embo amemi embo aindakoma da ganuma kaingedo ewa kapuru da pi-gadira embo awa wasiri ewamei etira. Awarateembo awa atise wasiri biae awa adira awa biaeembo ainda yei atadira. 43 Awasedo ingoda ingomi ari wasiri biae edo gido diugedo pigeio. Edoatari ingo da de edo amboda utu da vitadi adesaamone ewamei na awarate atari ingo etoto de edoamboda riawo mata awa atari da torari amonebiae ra. 44 Ainda embo betae edo riawo manaambadira. 45 Edo daedo iso tei mi ari imo wasiribiae edo re diugedo pigeio. Edo tei da de atimaamboda utu da vitari amone ewamei na awaratetei etoto de atima amboda riawo matawa ewuseatima ira ainda torari amone biae ra. 46 Aindaembo mana betadera edo riawo mana ambadira.47 Edo iso diti da mi ari imo wasiri biae edo regurugedo pigeio. Edo atari diti da de edo ambodaGod da gitijigari yei da torari amone ewameina awarate diti etoto de atima amboda riawo

Page 59: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 9:48 56 MARK 10:29-30matawa ewuse atira ainda torari amone biae ra.48Ainda embo betae edo riawo mana ambadira.

49 “Riawo embo berari da yei wosadira teta ewabudo indari da para para edo ewa awodo. 50 Ewaawa ewamei. Edo ingodena embomei kondadeedo era awa ingodena teta ewa ingode indari dapigedo era da awodo. Edo ewa gambae adira awaingode ro oro sekago ewamei eiri? Embo kondadeise atiwo edo daedo jao namendi ise atiwo.”

10IESU ARO DOARI DA ATOPAPOTISIRA

1 Edo Iesu yei awa dodo Judea busu da awodosembusira edo Jordanumoawodo sembusira. Edosembiri embo jiwae be uso yei bugero Iesu ungoatopapotisira.

2 Edo Pharisee embomei bugudo Iesu itido gadidipapa edo sisera, “Nangoda agodarimi embousoaro doarase mo awara sita?”

3 Setero Iesu mina sisira, “Moses ingoda yeiagodari ititise ro sisiri?”

4 Setiri ungoi mina sisera, “Moses mi sisiraembo ave uso aro doari dipapa edo embo awauso aro da doari jiwari awa itido aro doari mam-badira.”

5 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo awaembo okain awasedo Moses agodari awa gaisira.6-7 Te jiwari mi sira tuturo da God utu de busu derora berari isira ainde God embo de evetu de isiraawasedo embo uso ai de mamo de dodo uso aroga tatadira. 8Awodo edo etoto awa da edo adera.Edo ungo awa etoto aera te embo da edo adera.9Awasedo embo de evetu de God mi dada edo iraembo etoto eiawa emboneneimimanaoro ewogaewoga adera.”

10 Edo ungomando damambudo Iesu da ambo-jimbi mi Iesu da yei aro doari da nganega sekagoisera. 11 Etero Iesu mi ungoda yei sisira, “Emboave uso aro dodo aro nei jimbadira embo awa viroetira. 12Edo da awodo evetu ave uso iu dodo iu neijimbadira evetu awa viro etira.”

IESU KINAPEINA EWAMEI ISIRA13 Embo nenei mi Iesu mi ungoda kinapeina

ewamei arase budo bugusera te Iesu da ambo-jimbi mi embomei eiawa ujo ae isera. 14 Edoambojimbi awodo ero Iesu gido ambojimbi dayei tini gambari edo sisira, “Kinapeina memeiadowo naso yei da purore. Emboro gajove aindabe awa God da gitijigari yei awa embo kinapeinamemeia mi God gebe edo era da awodo era ainda.15 Kinapeina memeia awa God mi ungo gitiji-garase dipapa edo ira awarate embo awodo awa

God mi uso gitijigari arase ujo ae edo ira awa Godawa uso gitijigari adi aera awa ruvegeove.” 16EdoIesu awodo sedo kinapeinamemeia kumbudo usoingo ungoda beo da itido ungo ewamei isira.

RORA JIWAE EMBO MI IESU DA YEI NGANEGAISIRA

17 Edo Iesu yei awa dodo mambadi iri embo dasumbudo Iesu da yei da bugusira. Bugudo Iesu dajoda baingo dederi edo sedo gosisira, “Atopatariewamei na roedo wasiri natopo atari beni?”

18 Setiri Iesu mi uso yei sedo gosisira, “Roedona ewamei sesi? Embo ave embo da teda awaewamei ri? God umosuka awa ewamei na. 19 Edoagodari mi sisera imo gari awa eire, embo dasobetore dogae, viro eose dogae, bengono eosedogae, ge busose dogae, embo nei da rora potosedogae, ai de mamo de sapo eio.”

20 Setiri embo amimi mina sisira, “Na mei ki-ambu da iji de edo bugudo boroko agodari berarieiawa na kera emona.”

21 Setiri Iesu embo awa dubo bari mi gongon edo sisira, “Buro da iso yei sadena awa eio.Mambuio iso rora berari awa ori edo uso ganoberari awa rora ae embomei da itase. Edo imoawodo adesa awa imo utu da vitaso God mi utuda rora mina nembogambo de awa iso yei itadira.Edo puio na ambo ambo ase.”

22 Setiri embo awa ge awa ingido dubo veveratambusira ainda be awa umo awa rora jiwae emboawasedo. Edo awodo mina burise Iesu dodomambusira.

23 Edo Iesu uso ambojimbi gosise ungoda yeisisira, “Embo rora jiwae de embo awa ungo Godda gitijigari yei da torari awa okain be ra.”

24 Edo Iesu ge awa setiri uso ambojimbi ge awaingido duduku isera te Iesu mi ungoda yei sisira,“Naso kinapeina God da gitijigari yei da torariawa be kiambu okain be ra. 25 Edo wo nembodibajawo camelmi nigu to da torari awa okain be ra teembo rora jiwae de embo mi God da gitijigari yeida torari awa okain be okain ra.”

26 Edo Iesu ge awodo setiri uso ambojimbiduduku edo ungosuka mina sara isera, “Awasedoembo amemi wasiri natopo atari tamberi?”

27 Setero Iesu ungo ditini edo ungoda yei sisira,“Embo mi mana awodo adera te God mi awodoadira ainda be awa God mi rora berari awa adiraawa uso yei da isaga be ra.”

28 Edo Iesu awodo setiri Peter mi sisira, “Awarana ge sadena. Nango rora berari dodo imo amboambo edo era.”

29-30 Setiri Iesu mi ungoda yei sisira, “Gebe edona ingoda yei boroko gebe sena. Embo ave uso

Page 60: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 10:31 57 MARK 11:1nati ta uso namendi ta uso ru ta uso ai ta usomamo ta uso kinapeina ta uso busu ta awa naembo edo binga ewamei awasedo doadira emboawa boroko iji einde nati nenei jiwae de nanon-amendi de ruaimono de aimamo de kinapeinade busu de edo dedo gaedo ari de daedo badira.Amboda embo awa daedo wasiri natopo ataribadira. 31 Edo embo jiwae boroko nembogamboatera awa iji ainde awa ungo awa embo nem-bogambo adi aera. Edo embo jiwae be borokoembo nembogambo ae atera awa iji ainde embonembogambo adera.”

IESU USO BETARI DA GE SEKAGO SISIRA32 Iesu uso ambojimbi de Jerusalem mambadi

sedo emboro da mambusera. Edo ungo mam-butero Iesu awa giti etiri edo uso ambojimbi deedo embo jiwae de awa uso ambo ambo da pepetaisera. Edo ungo mambuse Iesu da ambojimbi deembo de awa oju isera. Edo Iesu uso ambojimbi12 awa budo demonda yiko ro uso yei adera awaungoda yei sisira. 33Edo Iesumi ungoda yei sisira,“Giwo ingodena Jerusalem vivitera ainda na Goddamei embo isena awapriest gitijijigegari de ago-dari da atopapotegari de da yei itadera. Edo ungona betanase dipapa edo budo embo Jew ae aindayei itadera. 34 Edo ungoi na gandubedo naso yeikosiwa edo na vejedo doro betadena. Awarate nabetedo iji tamonde na sekago eradena.”

ZEBEDEE DA MEMEI IESU DA YEI BUGUSERA35 James de John de Zebedee da memei mi Iesu

da yei bugudo sisera, “Atopatari imo nangoda yeiro esi awa iso yei sadi era.”

36 Setero Iesu mi ungoda yei nganega isira, “Naingoda yei ro eni?”

37 Setiri ungo mi uso yei mina sisera, “Imo isogitijigari da anumba da anumbedo gitijigadesa ijiainde nango ingae daedo anumbadi dipapa era daiso ingo be da edo da iso ingo anda da. Edo eiawaawara sesi ta?”

38 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo roembo sedo gosewa awa ingo gae jarewa. Edo ingona memesi badena da awodo ingo bevi ta? Nadedo gaedo ari jiwae tambadena. Edo ingo daawodo dedo gaedo ari jiwae tambadewa mo edogevi ta?”

39 Setiri ungoi mina sisera, “Nango adera.”Setero Iesumi sisira, “Gebe. Namemesi badena

da awodo ingo daedo memesi badewa. Edo dedogaedo ari na tambadena da awodo ingo dedogaedo ari tambadena. 40 Awarate amemi nasoingo be da anumberi edo amemi naso ingo anda

da anumberi awa na sari katogo aera. God mianumbari yei etoto awa sia etira awasedo emboamemi ainda anumbaderi awa unemi sadira.”

41-42 Edo ambojimbi nenei 10 ge awa ingidoungo James de John de da yei tini gambari is-era awasedo Iesu ungo jawo setiri ungo dadaetero ungoda yei sisira, “Ingo gosewa aumo emboda gitijigari awa ge okain de embo gitijigidoira awarate ingo mana eiedo gitijigari mina araadewa. 43 Embo ave ingoda teda awa embonembodiba adi dipapa adira awa umo embo neneiberari awa kondade adira. 44 Embo ave ingodagitijigari adi dipapa adira awa umo ingoda buroari embo adira ainda be awa na God da mei emboisena awa da awodo buro isena. 45 Embo nenei mina kondade orase bugaera te na embo berari awakondade adi dipapa edo bugusena. Na bugusenaedo betedo embo jiwae da wasiri biae da minaitadena.”

IESU EMBO DITI GUBA ARI ETIRI EWAMEI ISIRA46 Edo ungo Jericho nati da bugudo Iesu uso

ambojimbi de embo neungo ae de awa mambadiisera. Edo diti guba ari embo jawo BartimaeusTimaeus damei awa emboro demonda anumbedoatise embo da indari de gano de benunu sise adiatima isira. 47 Edo umo Iesu bugira ainda ge awaingido gogo dimbudo sisira, “Iesu David damei najo egae.”

48 Setiri embo jiwae mi umo isibedo ge doarasesisera. Awarate Bartimaeus sekago gogo dim-budo sisira, “David da mei na jo egae.”

49 Setiri Iesu petedo sisira, “Jawo seu naso yeipurare.”

Setiri ungoi embo diti guba ari jawo sedo sis-era, “Iesu imo jawo sira awasedo oju eose ta erio.”50Setero emboditi guba ari awaburigi uso ombaritotigedo erido Iesu da yei bugusira.

51 Edo embo awa bugiri Iesu uso yei nganegaisira, “Iso yei ro anase dipapa esi?”

Setiri embo diti guba ari mi mina sisira, “Nasekago yei gadi dipapa ena.”

52 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Mambuio isogebe ari mi etiri ewamei etesa.” Setiri emboawa yei sekago gosisira edo emboro da Iesu amboambo isira.

11IESU JERUSALEM TOTORISIRA

1 Edo ungo Bethphage edo Bethany natiaikambu bugusera doriri Olive susu Jerusalembe nei eikena. Edo Iesu ambojimbi etoto itiri

Page 61: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 11:2 58 MARK 11:30giti mambutero sisira, “Mambuwo nati ingodadombu da atira ainda. 2 Edo ingo nati da toridore wo donkey da mei awa tambadewa. Edoembo da amemi wo donkey mei da tamo da matuanumbae. Edo tambudo wujegedo budo buguwo.3 Edo embo amemi ingoda yei ro edo wo awawujegurevi soro gido ungoda yei sewo gitijigariburo adi sedo setiri burera sewo. Edo umo sekagoburigi wo awa einda itadira sewo.”

4 Setiri ungo mambudo wo donkey da mei awatambusera. Edo nenei mi wo awa mando be dadigero emboro da derido atisira. 5 Edo ungo woainda esi awa wujegurero embo demonda deridoatisera amimi nganega isera, “Ingo ro edo woainda esi wujegurevi? Ingo ro adi kotise evi?”

6 Setero ro Iesu mi sorase sisira awa ambo-jimbi etoto mi sisera awasedo embo amimi awaramambuwo sisera. 7 Edo ambojimbi etoto woawa Iesu da yei budo bugudo ungoda ombari woda tamonda direro Iesu vitido wo da tamo daanumburisira. 8 Edo embo jiwae be mi ungodaombari digari mi besi dirarago emboro da eroembo nenei mi ri patu ro emboro demonda awadivedo emboro da itido isera. 9Edo embo ambodaedo giti da yima edo isera amimi gogo dimbudosisera,“Oro oro oro. Embo eiawa God da jawo da bugudo

pira God mi umo ewamei are.10 Edo God mi gitijigadira awa bugutira awasedo

ingode God jasiga ore. Oro oro oro.”11 Edo Iesu Jerusalem torido edo Jew embomei

da tumondebain ari oro da totorisira. Torido umorora berari gosisira. Edo tumba jijiriri gido Iesuuso ambojimbi 12 de dodo ungo Bethany nati damambusera.

IESU SEKAGO JERUSALEM ENGENEMBURISIRA12 Sipo de Bethany nati dodo Jerusalem pepeta

edo bugutero Iesu beji isira. 13 Edo Iesu ri betoraawa igi mi ato ae ari awa besaungo gido be de taawa gadi mambusira. Edo ri awa asusubedo be aetepo igi berari awa gosisira ainda be awa ribe ariiji ae awasedo. 14 Edo Iesu ge sedo ri ainda sisira,“Embo mi iso be awa sekago indadi aera.” Edoumo awodo setiri uso ambojimbi ge awa ingisera.

IESU JEW EMBOMEI TUMONDEBAIN ARI ORO DATOTORISIRA

15 Edo ungo Jerusalem torido Iesu Jew em-bomei da tumondebain ari oro da totorisira. Edoembo berari ainda origarori isera awa ondadi tu-turo isira. Edo ganomina ita ari embo da tendebaawa budo kapotegedo edo gumbara rorou itariembomei da anumba awa budo dada isira. 16 Edo

embo ave budo Jew embomei tumondebain arioro joda torido isera awa seuri awodo dodo isera.17Awodo edo Iesu embo atopapotisira,“Jiwari da God mi sisira naso mando awa embo

mi na God ga da ge sadera sisira te ingomi etewo bengono embomei da meko toetira.”

18 Edo Iesu umo awodo setiri priest gitijijige-gari de agodari da atopapotegari de ingido em-boro eura edo Iesu doro betarase isera. Edo ungoIesu oju isera ainda be awa embo berari awa usoatopatari awa gadi dipapa isera awasedo.

19 Edo ongobo etiri Iesu uso ambojimbi deJerusalem doturisera.

RI BETORA DA KIKI DA BE20 Sipo be sipo de ungo pepeta edo mambuse

ungoi ri betora awa gosisera. Ri de uso besisi deawa ambusira. 21 Edo Peter ro isira awa kotedoIesu da yei sisira, “Atopatari ro betora da yei imoge biae setesa awa ambira.”

22 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingo berari eiawaruvegeove. 23 Ingo God gebe adewa awa ingodoriri einda sadewa erido ewa da woseio. Edoingo na gebe adewa awa ro God da yei sedogadewa awa ingoda yei adira. Awarate ingo gebeae adewa awa rora awa adi aera. 24 Awasedo naingoda yei sena ingo God da yei ro embo sedogosise iji da ainde ingoda yei itadira awa gebeewo. Edo ingo awodo gebe adewa amimi roGod mi ingoda yei itarase sadewa awa ingoda yeiitadira. 25 Edo ingo God da yei ge sise ingo wasiribiae embo nei mi ingoda yei isira awa kotedo reingoda joda embo da wasiri biae awa kotembedodowo. Edo ingo awodo adewa awa ingoda Godutu da amimi ingoda wasiri biae awa kotembedodoadira. 26 Edo embo nei mi iso yei da biae iseraawa kotembedo doae adesa awa God mi iso buriaawa mana kotembedo doadira.”

EMBO IESU NGANEGA ISERA27 Edo ungo sekago Jerusalem engenemburis-

era.28 Edo Iesu Jew embomei da tumondebain ari

oro da yiri priest gitijijigegari de agodari daatopapotegari de Jew embo nembogambo de miIesu da yei bugudo nganega isera, “Ro edo imowasiri eiawa iji berari edo esi? Embo amemi isoyei goroba itiri esi?”

29Edo ungoi awa setero Iesumimina sisira, “Naingoda yei sedo gari da itadena. Edo ingo nasoge mina sadewa awa na goroba amemi itiri budoburo eiawa edo eni awa sano gadewa. 30 Emboamemi John da yei goroba ari itiri budo umo

Page 62: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 11:31 59 MARK 12:19mi ewamei edo isiri? Embo mi John da gorobaari ititiseni ta ko God mi John da yei goroba ariititisiri?”

31 Setiri ungo ungosuka mina sara isera, “In-gode ro seri? Ingode sadera God mi John dayei goroba ari awa ititisira sadera awa Iesu miingodenaso yei sadira ro edo ingo John gebe aeedo evi awarate ingode John da goroba awa embomi ititisera seri ta?” 32Ungo embo oju isera aindabe awa embo berari kotedo era John awa bingasari embo awasedo.

33 Awasedo ungoi Iesu da yei mina sisera,“Nango gaera.”

Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Awasedonaso goroba amemi etiri buro eiawa eni awa naingoda yei sadi aera.”

12INIA GE BURO TOPO DA JAWO DA

1 Iesu inia ge mi ungoda yei sisira, “Emboda mi grape da ve awa uso buro da gowusira.Edo puga digido edo grape simba ari oro itadiuro ngambusira. Edo simba ari embo da gagadidigurisira edo uso buro awa embo nenei misimba orase ititisira. Edo ungoda yei sisira ribeawa sari ari awa umo nenei burirari edo ungonenei badera sisira. Edo buro topo awa busuawa dodo busu nei da mambusira. 2 Edo ambodaribe awa sari etiri buro topo uso tega awa badidipapa edo gido uso buro embo mi borase itirimambusira. 3 Edo embo awa bugiri buro simbaari embo mi embo awa sandido ituka mi dedoedo ribe nei ro bae sekago itero buro topo da yeiengenemburisira. 4 Awasedo buro topo mi buroembo nei itiri mambusira. Edo buro embo awabugiri buro simba ari embo mi ituka mi beo dadedo edo ungoi uso yei biae isera. 5 Awasedoburo topo sekago buro embo nei ititisira edo burosimba ari embo mi deteri bebetisira. Edo buroembo nenei bugero buro simba ari embo mi arida awodo isira. Nenei awa ituka mi dedo gaedoisira. Nenei deoro betedo isera.

6 “Edo embo da be da awa buro topo da yeiatisira usomei topo awa. Awasedo ambo be amboda buro topo umo kotisira ungo mi naso mei awasapo adera sedo itiri buro simba ari embo da yeimambusira.

7 “Mambiri edo buro simba ari embobo ungo-sukamina sara isera, ‘Emone buro topo damei ra.Edo uso mamo betadira awa uso mamo da busuberari awa unemi badira. Ingode doro betadiraawa uso busu awa ingodenaso busu adira. Pou.’

8Awasedo ungoi mei awa sandido detero betetiriuso tamo awa buro ponda pigisera.

9 “Edo ungo awa etero buro topo ro adira awakotevi? Umo bugudo embomei awa dari beteroburo awa budo embo nenei da itari simba adera.10 Edo ingo ro jiwari da sira awa ajigedo gae ta?Jiwari sira,‘Ganuma mando itari embo mi ujo ae etera awa

teta tutuvi tuturo da itari inge etera.11 Eiawa God mi etiri etira. Eiawa gari ewamei

be.’ ”12 Edo ungo Iesu da ge awa ingido ungo inia ge

eiawa ungoda jawo da setira awa gido ungo Iesubundadi sedo isera. Awarate ungo embo jiwae beawa oju edo gido Iesu dodo mambusera.

EMBO NENEI MI IESU DA YEI SEDO GARI OKAINITITISERA

13 Jew embomei da gitijijigegari mi Iesu sedogari mi itido gadi sedo dipapa edo Iesu da yeiHerod da ambojimbi de Pharisee nenei de iti-tisera. 14 Edo ungo Iesu da yei bugudo uso yeisisera, “Atopatari nango gari imo embo oju aeiji berari gebe berari mi sedo esa. Edo embonenei awa nembogambo ae edo embo nenei awanembogambo awarate imo ungo berari awa daawa edo gogo edo esa. Edo ro God mi embo miorase dipapa edo ira awa gebe mi atopatido esa.Edo nango Rome embobo da gitijigari nembodibaCaesar da yei tax gano itido era mo nango nan-goda agodari bebejeri ta? Edo tax eiawa itaderamo awara ta ko awara aeri?”

15 Setero Iesu ungoda gandubari ge awa gidoungoda gemina sisira, “Ro edo ingo na gandubadijarevi? Gano budo puwo gane.”

16 Setiri ungo gano budo uso yei bugusera.Etero budo ungoda yei sisira, “Emomo emboamenda dombu ove jawo ri?”

Setiri ungoimina sisera, “Amone Caesar da ra.”17 Setero Iesu ungoda yei sisira, “Ro Caesar da

topo awa uso itiwo edo ro God da topo awa usoitiwo.”

Edo Iesu awodo setiri uso mina sari awa ungokove be isera.

18 Edo ungo mambero Sadducee embomeiembo betedo sekago eradi ae sedo atopatido iseraamimi Iesu da yei bugusera. 19 Bugudo Iesuda yei sisera, “Moses mi agodari eiawa nangoembo gaisira embo da betadira edo uso aro awakinapeina bae wasiri de atadira edo betari emboda namendi mi namendi da rori awa jimbudonamendi kinapeina itae betetira ainda kinapeina

Page 63: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 12:20 60 MARK 12:40itadira gaisira. 20 Boroko nangoda ge eiawa in-gio. Nanonamendi 7 einda atima isera. Edomei bego aro jimbusira te evetu awa kinapeinaingae. 21 Edo mei bego betetiri uso namendi miuso rori awa jimbusira te evetu awa kinapeinaingae. 22 Edo namendi awa daedo bebetisira edonanonamendi 7 berari da awodo isera. Edo ambobe amboda evetu awa kinapeina bae bebetisira.23 Awasedo embo bebetegedo era awa wasiri desekago eradera iji ainde evetu amomo anda arori? Edo nanonamendi 7 berari busu einda atiseevetu awa dada jimbusera awasedo evetu amomoanda aro eiri?”

24 Edo ungo awodo setero Iesumina ungoda yeisisira, “Ingo gaegae setewa. Ingo gaegae setewaainda be awa ingo gosevi ta? Ingo gaegae setewaainda be awa ingo jiwari de God da goroba de awagae. 25Embo de evetu de bebetisera awawasiri desekago eradera iji ainde ungo awa teta asisi utuda atima era da awodo edo jimbae adera. 26 Edoembo betari da edo wasiri de sekago eraderaainda ge awa kotewo. Ingo Moses da kiki da rimata ambae ewuse atisira awa gaisira awa ingoajigedo gaeta? Edo kiki ainda ge awa God miMoses da yei sisira. Edo God mi sisira, ‘Na awaAbraham da God edo Isaac da God edo Jacob daGod.’ 27 Edo ge emimi ingodena atopapotira awaGod awa embowasiri de atari daGod awarate umoawa embo atae da God aera. Edo ingo awa gaegaebe etewa.”

28 Edo ungo ge awa sero agodari da atopatariawa ge awa ingise atiko umo kotisira Iesu Sad-ducee embomei da ge mina awa ewamei setiraawa kotedo umo Iesu da yei bugudo sedo gariititisira, “Agodari nembodiba mo rori?”

29 Setiri Iesu mi mina sisira, “Agodari nembod-iba re eire,‘Israel embomei ingiwo. Ingodenaso God da awa

nembodiba ra. Edo umo awa ingodenasogitijigari. 30 Ingo ingoda gitijigari God awajo ingoda berari de asisi ingoda berari degoroba ingoda berari de jiro ingoda berarimi dubo buwo.’

31 “Edo agodari nembodiba nei awa eire,‘Imo imosuka dubo buresa da awodo embo nenei

dubo buio.’Edo agodari nenei awa nembogambo rate ago-

dari etoto eiawa nembogambo be nembogambora.”

32 Edo Iesu awa setiri agodari da atopatari miIesu da yei sisira, “Atopatari imo naso mina sariewamei setesa. Edo imo setesa God umosuka awa

ingodenaso God. Edo God nenei atae. 33 Edowasiri wo mi rorou itari edo rorou nenei Godda yei rorou itari tendeba da itari da wasiri awakiambu ewamei na. Awaratewasiri God dubo barinangoda jo berari edo nangoda asisi berari edonangoda jiro berari edo nangoda goroba berarida wasiri edo wasiri embo nenei dubo bari tetanango nasuka dubo budo era da awodo edowasirietoto awa ewamei be ewamei be ra. Edo imo rosetesa awa gebe ra.”

34 Setiri Iesu kotisira umo gari jiwae mi minasetira awasedo Iesu uso yei sisira, “Imo God roraewagaewa imo embo sia isira awa badi aikambuetesa.”

Setiri embo berari iji ainde Iesu da yei sedo gariitari oju isera.

35 Edo amboda Iesu Jew embomei da tumon-debain ari oro da atopapotise umo embo da yeinganega isira, “Agodari da atopapotegari mi sedoera Keriso awa David da orobe. Ro edo awodosedo eri?”

36 Edo Asisi Kotopumi David da yei dubo kotariitiri sisira,‘God mi naso Bada da yei sisira imo naso ingo be

da anumbedo atio edo nanemi iso gitopoembo berari awa iso jo da budo dada anoinemi ungo gitijigase God mi sisira.’

37 “Edo David awodo sisira edo embo awa usoBada sisira edo rawodo edo seri Keriso awa Davidda orobe?” Edo Iesu awodo setiri embo jiwae bege ingise atisera awa kotisera uso atopatari awaewamei be ewamei awasedo ungo uso ge ingiseatari dipapa isera.

IESU EMBO DENGORO ISIRA38 Edo Iesu embo atopapotise ungoda yei sisira,

“Agodari da atopapotegari awa diti jimba ewo.Ungo embomi ungo gosise ungo embo ewagaewaawa kotarase ombari riribori ombudo ori garoriari yei da yima puma edo era. 39Edo ungo Jew em-bomei da dada ari oro da mambudo ungo embonembogambo anumbedo era yei ainda anumbadidipapa edo era. Edo ungo bondo da mambudoera daedo gitijijigegari anumbedo era yei aindaanumbadi edo era. 40 Edo ungo emboevetu rorigarori kondade ise arago edo era te ungo ungodarora bengono edo era. Edo ungo ungoda aribebegae awa gajadi sedo embo mi ungo gaderayei ainda God da yei gegeta iji ribori edo era.Edo ungo embo ewagaewa awodo edo era. Edoungoda riroga awa nembodiba be badera.”

EVETU RORI RORA ATAE KANDO NEMBODIBAITITISIRA

Page 64: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 12:41 61 MARK 13:23

41 Edo Iesu Jew embomei da tumondebainari oro da gano kando itari mauma demondaanumbedo atiri edo embo ungoda kando ganoawa ititero gosisira. 42 Rora embo jiwae be ganojiwae be kando itido isera te evetu rori rora ataeda awa bugudo gano memeia etoto awa ititisira.

43-44 Awa gido Iesu uso ambojimbi jawo setiriungoi dada etero ungoda yei sisira, “Na ingodayei gebe sena kando evetu rori omimi itira amimikando embo berari mi itera awa derigetira aindabe awa ungoda atae awa itera te nenei jiwae atirate evetu rora atae eiawa umo uso gano berari itiraedo nei ro atae etera.”

131 Iesu Jew embomei da tumondebain ari oro

dodo mambutiri uso ambojimbi da mi uso yeisisira, “Atopatari gi. Eiawa tumondebain ari oroingo ove oro da ganuma da amimi ewamei beewamei ira.”

2 Setiri Iesu mi mina sisira, “Gebe mando nem-bodiba eiawa gi. Embo mi amboda mando eiawaarasegadera. Edo ganuma etoto awa mana dadaedo atadera.”

3 Edo Iesu Olive doriri Jew embomei da tumon-debain ari oro demonda ainda anumbedo atiriPeter de James de John de Andrew de uso yeibugusera. 4 Bugudo uso yei sisera, “Se gore awananjigo eiri? Edo ro ari nango rora berari eindaiji bugira awa geri?”

5 Setero Iesu ungoda yei sisira, “Doawo embomi ingo gandubeore. Gido gogo ewo. 6 Embojiwae be bugudo ge busedo sadera ungo awaKeriso sadera edo ungo mi embo jiwae awa gan-dubadera. 7 Edo ingo embogo da javi aikambuingido edo embogo da binga besaun ingido awaoju eove. Embogo jiwae be bugadera awaratebusu da kasari iji awa bugaera. 8 Embo busuneinde kainde berari amimimina dara adera. Edoembo diti neinde kainde embogo mina ara adera.Edo busu jiwae da busu wasiri adira. Baimana ijibugadira. Edo evetu mei badi jarise uso memesituturo da awa kiambu ra awarate ambodamemesiawa nembodiba edo ira da awodomemesi nanemiingoda yei boroko setena awa bugadira. Edomemesi awa bugadira awa ingo gadewa ambodamemesi nembodiba awa bugadira.

9 “Edo ingo ingosuka gido gogo ewo. Embomi imo bundedo budo kasari oro da mambadera.Edo Jew embomei da dada ari oro da ungoi ingodadera. Edo ungoi ingo budo gitijigari da dombuda naso jawo awasedo deradewa. Edo aindaderido ingo mi binga ewamei awa ungoda yei

sadewa. 10 Edo binga ewamei awa giti emboberari busu berari da ainda soro awa busu dasangove awa bugadira. 11 Edo ungoi ingo sandidobudo kasari oro da mambutiroro ingo ro sevi awakotove ta iji awa bugadira ainde Asisi Kotopu miro sadewa awa sari sadewa. Ingo mi sadi aera teAsisi Kotopu mi sadira.

12 “Embo mi ungoda nanonamendi awa kasariembo mi dorase itadera edo mamono mi daawodo ungoda kinapeina itadera. Edo kinapeinaawa aimamono da gitopo edo isoro embo daitoro doro betadera. 13 Edo ingo naso ambojimbiawasedo embo yei berari da mi ingo ujo ae adera.Edo embo ave na ambo ambo ise doae edo emboave busu da sangove da iji de na gebe adira emboawa God mi soregadira.”

14 Edo Iesu atopapotise sisira, “Rora biae bebiae awa Jew embomei da tumondebain ari oroda erari ingo mi gadewa. Rora nei mi aindaatae etera katogo awa.” (Embo ave ge jiwarieiawa ajigurira awa gare.) “Edo iji ainde emboave Judea busu da atima era awa sumbudo doririda mambore. 15 Edo embo ave uso mandogaga da anumbedo atadira awa mana uso mandojoda torido uso rora badira te burigi sumbudomambare. 16 Edo embo ave uso buro da buroira awa mana uso mando da uso ombari badimambadira. 17 Edo iji ainde gasou emboevetude emboevetu kinapeina emi beda awa memesinembodiba tambadera. 18 Edo God da yei sedogiwo ga iji de eiawa bugure. 19Tuturo da God roraberari isira ainda edo mambudo boroko embo mimemesi awa tambudo era te iji aindememesi awanembodiba be nembodiba ra. Memesi awodo awamatu ae isira edo sekago amboda memesi awodoawa adi aera. 20 Edo wasiri biae ainda iji awaribori adira awa embo berari awa bebetegaderaawasedo God uso embomei kataburisira awasedoari wasiri biae ainda iji awa tupo adira.

21 “Edo iji ainde embo amemi iso yei sadiragi Keriso eire o Keriso re oure sadira embo awagebe eose ainda be awa embo Keriso arago edoedo embo God da binga sari embo inge edobugadera. 22 Edo ungoi ingo embomei God mikataburisira awa gandubadi adera awasedo ungoiwasiri goroba de embo mi matu gae awa aderaedo wasiri embo mi gido kove ari wasiri awaadera. 23 Ingo gido gogo ewo. Ro ambodabugadira awa nanemi ingoda yei boroko setenogetewa.”

IESU ENGENEMBADIRA

Page 65: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 13:24 62 MARK 14:1624 Edo Iesu atopapotise sisira, “Edo iji biae

awa atae ari waiko umenga adira. Edo karigamana janibadira. 25 Edo damana utu da edodudurigadera. Edo God mi sari utu wasiri adira.

26 “Edo embo berari mi na God da mei bugudoembo isena awa sekago parara mi jinenebariporogada edogorobanembodiba deda engenem-badena awa gadera. 27 Edo nanemi asisi ewa-gaewa busu berari einda edo ounda edo yei berarida itano embo God mi kataburisira awa dadaadera.

28 “Edo ingo ri betora awa gido gari gido ewa.Edo betora da patu seka awa be euri ingo ga ijiaikambu ira awa gido ewa. 29Da awodo ingo roraeiawa irirari ingo iji aikambu etira awa gadewa.30 Edo na ingoda yei gebe sena. Edo rora eiawairirari ingoda orobe nenei awa wasiri de atadera.31 Utu de busu de awa atae adira te naso ge awamata awa atadira.

32 “Awarate na iji nonde bugadena awa embomi gaera. God umo na iji nonde bugadena awagosisira te utu da asisi ewagaewa de na God damei awa gaera. 33Edo ingo iji awa nonde bugadiriawa ingo gae awasedo gido gogo ewo. 34 Edonasobugari awa eiedo ra. Embo da amimi busu neiesega adi dipapa edo uso buro embo da yei usorora berari awa simba orase sisira. Edo buroembomei dada da buro ititisira. Edo mangiro besimba ari embo awa gido gogo arase sisira edoembo awa mambusira.

35Edomandoda embo topo iji nonde engenem-badira awa imo gae awasedo gido gogo eio. Umowaiko wowosirari engenembadi ta rora o tumbasoropu da o sipo be de o waiko vivitirari. 36 Edoumo burigi engenembadira awa imo ewo esa awadoaso geure. 37 Na ingoda yei ro sena awa naembo berari da yei sena ingo gido gogo ewo.”

14UNGOI IESU DADI KIKI DIRISIRA

1 Iji etoto atae ari Jew embomei da jarusegaribondo awa bugadira. Edo priest gitijijigegari deagodari da atopapotegari de awa emboro euraedo Iesu budo gae unjugari da doro betarase isera.2Edo ungoi sisera, “Bondo iji de awa ari sago aeraainda be awa embo jiwae mi ge bagedo embogoadera awasedo.”

IESU SIMON ESEGA ISIRA3 Iesu Simon karu leprosy bari embo da mando

da atisira. Edo Iesu indari indiri evetu da amimiutingi ganuma mi ari awa siwo muno ewamei de

mi beda ari edo usomina nembodiba be awa budobugusira. Bugudo torido ganuma utingi aindadubo awa bejedo siwo awa Iesu da beo da jojisira.

4 Edo embo ainda atisera amimi tini gambariedo sisera, “Ro edo evetu oiawa siwo oiawa tepopigetiri? 5 Umo gano embo siwo oiawa ori aeetira. Edo ori edo umo K300 budo edo gano awaembo rora atae embomei da itae etira.” Edo ungoevetu awa awodo gae tu burise sisera.

6 Awarate Iesu ungoda yei sisira, “Evetu awadowo. Ro edo ingo umo bekuba evi? Umo nasoyei ro etira amone ewamei be ra. 7 Edo emborora atae awa einda ingo de da atadera awasedoingoda dipapa mi ungo kondade adewa. Awaratena awa einda ingode daedo atadi aera. 8Edo evetueiawa ro ae etira awa etira. Na betae eteno umosiwo naso tamo da jojetira awa naso gowari siaetira. 9 Edo ruvegeove eiawa. Busu berari daungoi binga ewamei awa sise ainda evetu emimiro etira awa embo da sadira awa ruvegadi aera.”

JUDAS KOTARI BIAE ISIRA10 Judas Iscariot awa Iesu da ambojimbi 12 nei

da amimi priest gitijijigegari da Iesu indiga sadimambusira. 11 Edo ungoi Judas ro sisira awaingido iaviri edo ungoi uso yei gano itadi sari garisisera. Awasedo Judas iji ewamei budo Iesu indigasadi simba isira.

IESU USO AMBOJIMBI DE JARUSEGARI BONDOINDARI INDISIRA

12 Jarusegari bondo da iji tuturo da awa Jewembomei da wasiri awa wo sheepuso mei awabondo awasedo dedo era. Edo iji ainde Iesu usoambojimbi mi uso yei nganega isera, “Imo yeirawainda nango mambudo iso jarusegari bondosia orase dipapa esi?”

13 Setero Iesu uso ambojimbi etoto itido un-goda yei sisira, “Ingo Jerusalem nati da to-torirowo embo da umo utingi de mi ingo tam-badira. 14Edo umo ingo tambari umo ambo amboewo. Edo umo mando da torari ingo mando topoainda yei sewo atopatari mi setira diumba nanaso ambojimbi de jarusegari bondo indadenamo rawari? 15 Sawo unemi diumba mando indanembodiba atira unemi rora sia etira awa itarigadewa. Edo ingo diumba ainda torido ingode-naso bondo rora awa berari sia ewo.”

16 Setiri ungo yei awa dodo nati nembodiba damambusera. Edo ungo Iesu mi ro sisira berariawa tambusera. Edo awodo gido ungo jarusegariindari awa sia isera.

Page 66: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 14:17 63 MARK 14:4617 Edo ongobo iri Iesu edo uso ambojimbi 12

awa mando einda bugusera. 18 Edo ungo indariindero Iesu mi ungoda yei sisira, “Na ingoda yeieiawa sena embo da ingoda teda amimi na indigasadira. Edo embo boroko einda nangae indariindise atira amimi adira.”

19 Setiri uso ambojimbi dubo vevera edo uso yeida da sisera, “Embo mo namo ta ko amemi eiri?”

20 Setero Iesu ungoda yei mina sisira, “Emboda ingoda teda edo embo nangae indari tewodada indira embo amimi adira. 21 Edo na God damei bugudo embo isena awa betadena teta jiwarida sisera awodo awarate embo na indiga sadiraembo awa wasiri biae be awa tambadira. Edo naindiga sadira embo ainda aimi umobae doae etiraawa ewamei na.”

22 Edo ungo indiri indise Iesu ambe budo Godda yei ategari itido gavedo uso ambojimbi da yeimemeia isira. Edo ititise ungoda yei sisira, “Eiawanaso tamo kumbudo indiwo.”

23 Edo umo awa sedo aga budo God da yeiategari itido ungoda yei itiri ungoi da da kiambukiambu indisera.

24 Edo ungoda yei ititise Iesu mi sisira, “Eiawanaso ororo embo berari awa embo jojena amimiGod da adi sari seka awa be ira. 25 Edo na ingodayei sena na mana sekago ingode grape da be dangamo eiawa ingode indadena. Amboda God dagitijigari iji de na ingode umo seka awa ingodeindadena.”

26 Edo Iesu ge awa setiri ungo berari jasigaari ya awa sedo mando awa dodo doriri Olive damambusera.

IESU PETER RO ADIRA AWA SISIRA27 Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo berari mi na

dodo sumbadewa. Edo ingo awodo awo ro jiwarimi sira awa be adira. Edo jiwari mi sira,‘God mi wo sheep simba ari embo awa dadira iji

ainde wo sheep awa dada adera.’28 Awarate na betadena ainda amboda wasiri

de sekago erido na ingoda giti da Galilee busu damambadena.”

29 Setiri Petermimina sisira, “Nenei berari awaungo imo doadera te na mana imo doadena.”

30 Setiri Iesu mi Peter da yei sisira, “Na iso yeiro boroko sena awa ruvegeose. Boroko tumba dekokora egoro etoto sae atirari imo na iji tamondeimo na gae sadesa.”

31 Setiri Peter ge tini javi demina sisira, “Ungoina dadera awa na ingae betadena awarate namana na imo gae sadena.”

Edo Peter ge awodo setiri ambojimbi nenei sarida awodo sisera.

IESU GOD DA YEI GE SISIRA32 Edo ungo yei Gethsemane ainda bugudo Iesu

uso ambojimbi da yei sisira, “Na God da yei gesirinono ingo einda anumbedo atiwo.” 33-34 SedoIesu Peter de James de John de budo kiambu yisedubo vevera edo ungoda yei sisira, “Naso dubovevera nembodiba mi iri na betadi aikambu ena.Ingo einda atise simba ewo.”

35 Sedo kiambu yise baingo dederi edo dombubusu da edo umo God da yei sedo gosisira, “Dubovevera da iji bugutira awa derigaetita awa awarata awa sedo gosena. 36 Naso Mama naso Mamaimo rora berari awa adesa awa inono be ra. Sedogosena naso memesi eiawa kumbugae na doare.Awarate imo ro dipapa esa awa egae naso dipapaaera.”

37 Sedo ambojimbi da yei engenembedo ewoero gido Peter da yei sisira, “Simon imo ewo esa?Imo iji tupo erido atae etesi ta?” 38 Sedo ungodayei sisira, “Wasiri biae eove ta erido atise God dayei ge sewo. Ingo ingoda jo mi ro ewamei awaawase ira te ingoda tamo awa ari sago ae ira.”

39Edo sekagomambudoGodda yei ge da awodosisira. 40 Edo sekagoambojimbi da yei engenem-bedo ungo ewo ero gosisira. Ungo erido atari awainono ae edo ewo ditivi mi euri ewo edo isira. Edoungo uso yei ro saderi awa ungo gae.

41 Edo Iesu sekago mambudo engenembedoawa ungoda yei sisira, “Ingo ewo ise jango indiseatewa? Awara jango indise ewo ise atiwo. Awodoaera ditivi ari iji awa atae etira. Iji bugira. Giwoumo God da mei bugudo embo isira awa embobebegae da ingo da itadi aikambu etira. 42 Eriwoingode mambore. Giwo embo na indiga sira awaeire.”

UNGOI IESU BUNDISERA43 Edo Iesu ge sise atiri Judas ambojimbi 12 da

da amimi bugusira. Embo jiwae be isoro gi emibudo Judas ga da bugusera. Priest gitijijigegaride agodari da atopapotegari de Jew embomei daembo nembogambo mi itero mambusera.

44 Edo indiga sari embo mi matu embo dayei sisira, “Embo ave nanemi tamo dorasegurisemuno adena embo amone embo ingo dipapa ewaawara. Ingo berari umo jigido edo takibedo budomambuwo.”

45Edo Judas bugudo Iesu da yeimambudo tamodorasegurise muno edo sisira, “Atopatari.” 46EdoJudas awodo etiri ungoi Iesu bundedo goroba de

Page 67: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 14:47 64 MARK 15:2jijigurisera. 47 Awarate embo da embo jiwae dateda atisira amimi uso kasiwo budo priest gitiji-gari da buro embo da dengoro awa diugurisira.

48 Diugetiri Iesu mi ungoda yei sisira, “Nabengono embo awa embo mi eura eri ta? Ingoro edo iso gi emi de na bundadi bugevi? 49Na ijiberari Jew embomei da tumondebain ari oro daatopatido isena ainde ingo na bundae. Awaratejiwari awa be are.”

50 Setiri ambojimbi umo dodo berari sumbudomambusera. 51Edomei singa da bo da awa ewudoIesu ambo ambo isira. Edo ungo umo bundaridipapa edo umo sandisera. 52 Edo ungo wasirijiwae ero uso bo ujugetiri umo dodo sumbudomambusira.

EMBO MI IESU BEKUBA ISERA53 Edo ungo mi Iesu budo priest gitijigari nem-

bodiba da mando da priest gitijijigegari de Jewembomei da embo nembogambo de agodari daatopapotegari de dada edo atisera ainda mam-busera. 54 Edo Peter aike be Iesu ambo ambo isemambusira awa priest gitijigari da mando da aradigari da awodo pon da totorisira. Torido aindamando simba ari embomei de anumbedo atisira.Edo umo anumbedo ainda ri egise atisira.

55 Edo priest gitijijigegari de Jew embomei dagitijijigegari de awa Iesu bekuba edo doro be-tarase sedo ungoi uso wasiri biae ro ari ri awaeura be eura isera. Edo ungo eura isera te da biaero tambae. 56 Ro Iesu mi isira awa embo jiwae mige busisera te ungoda ge busari awa da awodo ae.

57-58 Edo embo nenei mi erido ge busedo sis-era, “Nango ingisera Iesu mi sisira nanemi Jewembomei da tumondebain ari oro embo mi iseraeiawa arasegadena te iji tamonde de nanemi neiadena embo da ingo mi ari ae awa sisira.” 59 Edoembomei awa ge busari awodo isera te kiki berariungoi sisira awa neinde kainde ra. Ungo kikinenei de da awara ae edo isera.

60 Edo priest gitijigari nembodiba embo berarida joda erido Iesu nganega isira, “Embo eindaatera amimi imo bekuba era imo ungoda yei gemina sari mo atae ta?”

61 Setiri Iesu ge ambu isira ge da ro sae isira.Edo priest gitijigari sekago Iesu da yei nganegaisira, “Imo mo Keriso ta? God nango berari mi ijiberari jasiga edo era ainda mei ta?”

62 Setiri Iesu mi mina sisira, “Gebe na awaGod da mei. Amboda na God da mei bugudoembo isena awa God goroba jiwae da ingo be da

anumbedo atinono ingo gadewa. Edo na utu daporoga de bugutinono ingo gadewa.”

63 Setiri priest gitijigari uso ombari kerisesisira, “Embo Iesu bekuba awa tambadi ingodenaro edo eura eri? 64 Ingo berari uso ge biae awaingewa ingo ro adi kotevi?”

Setiri ungo berari mi sisera, “Umo wasiri biaeetira awasedo doro betare.”

65 Sedo ungoi Iesu da yei kosiwa edo uso dombubo begiti mi digido ungoi umo dorisera. Edoungo Iesu dorise uso yei sisera, “Embo amemi imodetiri awauso jawo se gore.” Setero buro embomiumo budo mambuse ungoi ingo beraga edo usosogo da dorisera.

PETER IESU GAE SISIRA66 Edo Peter ainda priest gitijigari da mando

ponda ara da atiri priest gitijigari nambodiba daburo ari gagara da awa bugusira. 67Bugudo Peterri egise demonda atiri gido gon gon edo Peter dayei sisira, “Imo awa Iesu Nazareth embo da usoambojimbi nei ra.”

68Setiri Petermimina sisira, “Na gaera. Na imoge ro sesa awa gaera.” Sedo umo amboda ara beda yeri kokora egoro sisira.

69 Edo buro gagara mi Peter ainda gido emboderido atisera ainda sisira, “Embo emone usoembo nei ra.”

70 Setiri Peter sekago sisira, “Imo ge busesa.”Edo iji tupo embo ainda dederigedo atisera

amimi sekago Peter da yei sisera, “Nango gebesera. Imo awa uso embo nei ra ainda be awa imoawa daedo Galilee busu embo ra.”

71 Setero Peter ge tini javi de sisira, “Na gebusadena awa God mi naso riroga itare. Emboingo sewa embo awa na umo gaera.”

72Setiri kokora sekago egoro sisira. Egoro setiriPeter Iesu uso yei ro sisira awa kotisira. IesumatuPeter da yei sisira, “Kokora egoro iji etoto saeatirari iji ainde imo na gae iji tamonde sadesa.”Edo Peter ge awa kotedo ji biae be sisira.

15UNGOI IESU BUDO PILATE YEI MAMBUSERA

1 Sipo be sipo de priest gitijijigegari de Jewembomei da embo nembogambo de agodari daatopapotegari de edo Jew embomei da gitijijige-gari de burigi be dada isera edo Iesu dadi kikidirisera. Edo ungoi Iesu da ingo bundedo budoPilate da yei mambusera.

2 Etero Pilate mi Iesu nganega isira, “Imo Jewembomei da gitijigari nembodiba ta?”

Page 68: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 15:3-4 65 MARK 15:34Setero Iesu mi mina sisira, “Inemi sesa da

awodo awara.”3-4 Setiri priest gitijijigegari Iesu bekuba isera

amimi sisera Iesu wasiri bebegae edo isira siseraawasedo Pilate Iesu sekago nganega isira, “Imo roedo ge mina sae esi? Ungo imo bekuba ise seraimo wasiri bebegae jiwae edo esa sera.”

5 Awarate Iesu ge mina sae etiri Pilate kove bekove isira.

6 Jarusegari da bondo iji ainde embo embo avedipapa edo iseri awa Pilate mi wujegedo isira.7 Iji ainde embo jawo Barabbas de embo dagaembo da gitijijigegari budo wawara adi edo iseraawa bundari oro da atima isera. Embomei eiawabundari da atima isera ainda be awaungo embogoise embo nenei detero bebetisira awasedo.

8-9 Edo embo jiwae dada edo ungoda wasiriawodo gido Pilate da yei sedo gosisera bundariembo da wujegarase awasedo Pilate ungoda yeinganega isira, “Ingo dipapa nanemi Jew embomeida gitijigari nembodiba awa wujegedoingoda yeiitanase dipapa evi ta?” 10 Pilate awodo sisiraainda be awa umo gosisira priest gitijijigegariawa Iesu ujo ae edo uso ingo da ititisera awa.11 Awarate priest gitijijigegari embo da yei siseraPilate soro Iesu awa doturise Barabbas awa wuje-garase edo ungoda yei itarase.

12 Awasedo Pilate sekago embo da yei ge sisira,“Na Barabbas wujegadena edo embo Jew em-bomei da gitijigari nembodiba sedo ewa amo roeni?”

13 Setiri ungoi gogo dimbudo mina sisera,“Benema mi orega da deio betare.”

14 Pilate mi nganega isira ro edo awodo sevi?Umo wasiri biae ro etiri?”

Setiri ungoi gogo nembodiba dimbudo sisera,“Benema mi orega da deio betare.”

15 Setero Pilate ari embo dubo ewamei oraseBarabbas awa wujegedo Iesu awa ungoda ingo daititisira. Edo setiri ungoi Iesu vejedo edo embo dayei benema mi orega da doro betarase ititisera.

ISORO EMBOMEI IESU GANDUBURISERA16 Edo isoro embomei Iesu budo Rome em-

bomei da gitijigari da kasari yei da mambudosetero isoro embo nenei daedo dada isera.17 Ungoi berari dada edo ombari kokoi awa iteroIesu mi ombusira edo gobe jiroroka ari awa bebemi edo uso beo da ititisera. 18 Awodo edo umogandubedo uso yei sisera, “Jew embomei da giti-jigari nembodiba imo awara.” 19 Edo ungo awodosedo itukami umo beo da dedo kosiwa edo baingodederi edo uso yei tumondebain edo isera. 20 Edo

ungo umo gandubedo atae edo ombari kokoiawa totigedo uso ombari topo awa sekago iteroombusira. Awodo edo ungoi Iesu budo pondabugudo benema mi orega da doro betarase budomambusera.

UNGOI IESU BENEMA MI OREGA DA DORISERA21 Edo ungo mambuse embo jawo Simon tam-

busera. Embo Simon eiawa Alexander de Rufusde da mamo awa uso busu Cyrene awa dodoJerusalem nati da mambusira. Edo ungoi umotambudo umo sae beuso aera te setero Iesu daorega ango isira. 22 Edo ungoi Iesu budo bugudoyei jawo Golgotha uso jawo ainda be awa agatuda yei ainda bugusera. 23 Edo ainda ungoi Iesugrape ngamo awa rora tokaka de dada isera awaitoro indarase isera te umo indari ujo ae isira.24 Edo jareriko ungoi benema mi Iesu orega dadorisera. Edo ungo Iesu orega da dedouso ombariawa kando edobadi sedo amemi bo rawabeiri awagadi sedo ungo pipi isera.

25Edo sipo de 9A.M. awa Iesu orega da dorisera.26 Edo bekuba ari ge ungoi gaisera awa sisera,“Umo awa Jew embomei da gitijigari nembod-iba.” 27Edo iji ainde ungo embo bengono emboboetoto daedo orega da benema mi dorisera ben-gono embo da awa Iesu da ingo be da edo nei awauso ingo anda da. 28 Edo ungo awodo isera amimiro jiwari da awa be isira edo jiwari mi sisira,“Ungoi umo embo bebegae deda ititisera.”

29 Edo embo yima derigurise mani mani isege biae Iesu da yei sise sedo isera, “Imo Jewembomei da tumondebain ari oro arasegedo edoiji tamonde de sekago adi mo inemi sedo is-esa? 30 Boroko orega dodo wosedo imo imosukasoregeio.”

31 Da awodo priest gitijijigegari de agodari daatopapotegari de mi Iesu gandubedo ungo un-gosuka mina sara edo isera, “Umo embo neneisoregedo isira te umo umosuka soregari awa umogaera. 32 Edo Keriso Israel embomei da gitijigarinembodiba orega dodo wosari ingodena gaderaawa ingodena umo gebe adera.”

Edo embo etoto Iesu ga daedo orega etoto dadorisera awa daedo Iesu da yei ge bebegae sisera.

IESU BEBETISIRA33 Iji soropu da umenga mi busu berari awa

apuregurisira. 34Edo iji wosedo yiko ongobo iri iji3 P.M. awa umenga atae etiri Iesu gogo dimbudosisira, “Eli Eli Lama Sabachthani,” ainda be awa“Naso God naso God ro edo na dotesi?”

Page 69: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 15:35 66 MARK 16:1635 Setiri embo nenei ainda atisera amimi ingido

sisera, “Elijah jawo sira mo gosewa?”36 Setero embo da mi bo budo grape ngamo

tokaka ainda patido ituka mendo da itido Iesu miindarase jijigurisira. Edo Iesu da begiti aikambujigiri embo nenei mi sisera, “Simba e. Elijah mobugudo umo orega da budo itari woseita? Awaingode simba ise gore.”

37 Setiri Iesu gogo dimbudo umo bebetisira.38 Edo Iesu betetiri bo Jew embomei da tumon-

debain ari oro da yei kotopu da be gajari awainda tuturo edo bugudo tu edo keresegurisira edobo be etoto isira. 39 Edo isoro embo 100 awododa gitijigari umo orega da jo kena derido atisiraamimi Iesu gogo dimbudo bebetisira awa gidosisira, “Gebe embo emone God da mei ra.”

40 Edo emboevetu nenei daedo besaungo atis-era awa gosise atisera. Edo emboevetu ainda tedaawa Mary Magdalene de Mary de Joseph de usonamendi singa James de da ai de Salome de awaainda atisera. 41 Edo Iesu Galilee busu da pepetaedo isira ainde emboevetu awawa Iesu amboambo ise umo kondade edo isera. Emboevetunenei jiwae Iesu ga da Jerusalem bugusera awadaedo ainda atisera.

JOSEPH IESU GOWUSIRA42Ongobo edo piri JosephArimathea nati embo

amimi bugusira. Embo eiawa Jew embomei dagitijigari awa God da gitijigari iji awa bugarasedipapa edo isira. 43 Joseph awa gosisira iji awabondo sia ari iji edo gosisira euma awa Jewembomei da tumondebain ari iji awasedo umogoroba edo Pilate da yei mambudo Iesu da tamoitari badi atega sisira. 44 Edo Pilate Iesu matubetetira ainda ge awa ingido kove isira. Edo Pilatesetiri isoro embobo 100 da gitijigari bugudo toririPilate uso yei sisira, “Iesu matu betetita?”

45 Setiri isoro embo bo da gitijigari mi minasisira, “Gebe umo matu betetira.”

Edo Pilate ge awa ingido Joseph da yei sisira,“Awara Iesu da tamo buio.” 46 Setiri Joseph boseka budo Iesu da tamo itiri wosetiri bo amimiruwusira. Edo tamo awa ruvedo budo uje mekoda ainda ititisira. Itido ganuma nembodiba awamimino mimino etiri bugudo uje meko be awagajisira. 47 Edo Joseph umo awa iri Mary Magda-lene de Mary Joseph da ai de Iesu rawainda ititiriawa gosisera.

16IESU SEKAGO ERIRISIRA

1 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji ataeetiri Mary Magdalene de Mary James da ai deSalome awa siwo muno de awa ori edo Iesu datamo da itadi isera. 2 Edo Sunday sipo waikoseka sineguriri emboevetu eiawa uje meko be daainda mambusera. 3 Edo ungo mambuse ungo-suka mina sara isera, “Embo amemiingodenasoganuma awa miminegoro demonda yeiri?” Edoungo awodo sisera ainda be awa ganuma awanembodiba awasedo.

4 Edo ungo uje meko da ainda bugudo ungoganuma nembodiba awa matu demonda atiri go-sisera. 5 Edo ungo uje meko da ainda torido meisinga ombari parara edo ingo be kena anumbedoatiri gosisera.

6 Gido ungo oju isera te unemi ungoda yeisisira, “Oju eove. Na gosena ingo awa Iesudorisera awa eura ewa. Edo umone einda ataeraumone erira. Giwo uso tamo itititara yei re eire.7 Ingo mambudo binga eiawa uso ambojimbi dePeter de da yei sewo, ‘Umone giti giti Galilee busuda mambutira ainda gadewa unemi ingoda yeisisira awodo.’ ”

8 Setiri ungo kokombo awa dodo sumbudomambusera ainda be awa ungo kove isera edodaedo oju isera awasedo. Edo ungo oju edo gidoembo nenei da sae isera.

(Binga ewamei Mark mi gaisera awa einda ataeira te matu be matu embo nei mi ge nei gaisiraawa Mark da ge da sangove da ititisira. Emboainda ge re eire.)

EMBO JIWAE BE IESU WASIRI DE GOSISERA9 Sunday sipo be de Iesu erido umo Mary Mag-

dalene asisi bebegae 7 ondetiri bugusera aindayei giti ujiji etiri gosisira. 10-11Edo evetu awa gidomambudo Iesu da otatao ungo ji mi bebetegedoatisera ainda sisira, “Na boroko Iesu wasiri degetena.” Setiri ungo umo gebe ae isera.

12 Edo iji tupo Iesu gari nei edo embo etoto em-boro da pepeta edo nati nei da mambutero aindaujiji etiri gosisera. 13 Edo ungo gido Jerusalemnati da engenembedo embo nenei ainda awasetero gosisera.

14 Edo amboda ambojimbi 11 awa indari inderoumo umosuka ujiji etiri gosisera. Edo ungo jookain edo embo nenei Iesu wasiri de gido sedoisera awa gebe ae edo isera awasedo Iesu ungoisiburisira.

15 Edo umo ungo isibedo ungoda yei sisira,“Mambuwo busu neinde kainde da binga ewameieiawa embo berari da sewo. 16 Edo embo avebinga ewamei eiawa gebe edo isera awa umo

Page 70: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

MARK 16:17 67 MARK 16:20mi ewamei isera embo awa God mi soregadira.Awarate embo ave binga ewamei gebe ae edo isiraembo awa God mi mana soregadira. 17 Edo emboave na gebe adera awa ari wasiri nembogamboadera. Edo naso jawo da asisi bebegae ondadera.Edo ungo ge nei embo mi matu ingae ge awasadera. 18 Edo ungo jingabu embo gambari betarijingabu awa jigadera te ungo mana nei ro adira.Edo ungo umo indapu awa indadera awa ungomana betadera. Ungo ungoda ingo awa karuembo da tamonda itoro embomei awa ewameiadera.”

IESU UTU DA ENGENEMBURISIRA19 Edo gitijigari Iesu uso ambojimbi da yei ge

setiri God mi umo budo utu da vitiri umo God daingo be da anumburisira. 20 Edo ambojimbi yeineinde kainde da mambudo binga ewamei awaembo da yei sisera. Edo ungo binga ewamei seroGod ungo kondade edo embo mi uso ge awa gebeorase ari wasiri nembogambo edo isera.

Page 71: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 1:1 68 LUKE 1:26

Binga Ewamei Luke Mi GaisiraLUKE RO EDO GAISIRI

1 Oarie Theopilus,Embo jiwae ingodenaso teda ro iutara awa gosi-tara tuturo da edo bugudo boroka da. 2 Edoungo ro gosisera awa ungo ingodenaso yei seorogido era. Edo ungo binga ewamei sedo era.Edo embomei berari eiawa ro atopatido era awaungo kiki awa gaedo era. 3 Embo nembogamboTheopilus awodo na kotena na daedo gaiadenaawa kotari ewamei ra ainda be awa na rora roberari isira awa kotedo gogo edo ena awasedo.4 Edo imo ro iutara awa matu ingutasa te na imogido gogo asase dipapa ena awasedo eno isaga iriiso yei kiki eiawa gaena. Edo kiki re eire.

ASISI EWAMEI MI JOHN DA KUMBARI DA BINGABUGUTIRA AWA SISIRA

5 Herod awa busu Judea embomei gitijigidoisira iji ainde priest jawo Zechariah awa aindaatima isira. Umo awa Abijah da orobe. Edo Abijahde uso orobe de awa iji berari Mamo sapo edoisera. Edo Zechariah da uso aro Elizabeth awaorobe nei ungo iji berari Mamo sapo edo isera.6 Edo evetu de embo de eiawa ungo Mamo daagodari berari awa beuso ae edo isera te kera edoisera. 7 Awarate ungo awa kinapeina ae aindabe awa Elizabeth awa ero edo Zechariah awaembo ogo etiri edo Elizabeth awa evetu ogo isiraawasedo.

8 Iji da Zechariah awa Mamo da buro Jewembomei da tumondebain ari oro da isira. Ijidada priest Jew embomei da tumondebain ari oroda awa ungoda wasiri awodo gido buro neindekainde edo isera. 9 Iji da priest da buro neiedo isira edo iji nei buro nei edo isira. Edo ijiboroko Zechariah da orobe da iji awasedo umoJew embomei da tumondebain ari oro da toridotetemba joino muno de dungoro muno ewameiedo isira awa unemi simba edo isira. 10 Edoumo buro awa iri embo jiwae Jew embomei datumondebain ari oro ponda gaga da atise edoungo joino muno de dungoro muno ewamei edoisira iji ainde Mamo da yei ge sedo isera.

11 Edo ungo awa ero asisi ewamei mi bugudoZechariah da ingo be da tetemba da dederisira.12-13 Edo umo ainda deriri Zechariah umo gidoumo mana mana edo oju isira awarate asisiewamei mi uso yei sisira, “Zechariah oju eose

Mamo mi iso ge awa ingira awasedo ari iso aroElizabeth awa mei badira. Edo umo mei bariimo uso jawo awa John sadesa. 14 Edo imo awaiaviri adesa edo embo jiwae nenei daedo iaviriadera ainda be awa iso aro awa mei John betiraawasedo. 15 Edo umo awa Mamo da buro ariembo nembodiba edo uso wasiri tuturo da awaAsisi Kotopu mi umo beda adira edo uso jo daatadira. Edo umo mana ribe grape da ngamo awamana indadira edo umo mana umo okain awamana indadira. 16Edo Israel embo jiwae beMamodubo bae doturisera awa Johnmi ari ungoi Mamoda yei sekago engenembadera. 17 Matu be AsisiKotopu mi etiri Mamo da binga sari embo Elijahgoroba isira da awodo Asisi Kotopu mi ari Johnawa Mamo da binga sari embo goroba adira. EdoJohn mi ari mamo de kinapeina de tini gambarimina ara ewora awa atae adira. Edo unemi ariembo Mamo da ge beuso ewora awa Mamo da gekera adi tuturo adera teta Mamo da embomei miedo era da awodo. Edo John mi ari embo jiwaeawa Keriso da bugari awasedo sia adera.”

18 Edo asisi ewamei awodo setiri Zechariah miuso yei sisira, “Na awa embo ogo etena edo nasoaro daedo awa evetu ogo ra. Edo imo ro setesaawa ge be ta? Na rawodo geni?”

19-20 Setiri asisi ewamei mi mina sisira, “NaGabriel iji berari Mamo da dombu da atima ena.Unemi na itiri iso yei binga ewamei eiawa sadibugena awarate imo naso binga eiawa ge be aekotesa awasedo imo ge sadi ae atadesa. Edoatiroso amboda na iso yei da ro setena awa beadira iji ainde imo sekago ge sadesa.”

21 Edo asisi ewamei de Zechariah de ge siseatero embo Zechariah simba atisera amimi kotis-era Zechariah ro edo Jew embomei da tumonde-bain ari oro da borere be atiri? 22 Edo Zechariahbugusira awa umo ungoda yei ge sadi jarisiraawasedo ungo gosisera umo Jew embomei datumondebain ari oro da atari jirira awa umo gariusasa be awa getira. Edo Zechariah ge sari atojarise uso ingo mi iwata kawata isira.

23 Edo Zechariah da buro iji atae etiri umo usomando da mambusira. 24 Mandoda mambudoatiri uso aro awa gasou jijirisira. Edo kariga ingoda awa mando da atisira. 25 Awodo ise sisira,“Mamomi na emboro eiedo da kondade etiri nasome gari awa atae etira.”

ASISI EWAMEIMI IESUDAKUMBARIAWAKARIG-URISIRA

26 Elizabeth gasou jiriri amboda kariga 6 ataeetiri Mamo asisi ewamei Gabriel itiri Nazareth

Page 72: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 1:27 69 LUKE 1:64Galilee da ainda mambusira. 27 Edo gagara ade-mei jawo Mary de embo jawo Joseph de awagitijigari nembodiba David da orobe awa aindaatima isera. Edo embo awa gagara awa jim-barase ungoda orobe ge sedo matu awara isera.28Awarate iji ainde Joseph evetu awa jimbae atiriasisi ewamei miMary da yei bugudo sisira, “Duboewamei de da atio. Mamo imo de daedo atise imoewamei be ira.”

29 Setiri asisi ewamei da ge awa Mary da yeibougabudopusira aindabe awaumoasisi ewameida ge awa be gae isira. 30 Edo Mary umo awodokotiri asisi ewamei mi uso yei sisira, “Mary ojueose, Mamo iso yei ewamei etira. 31 Imo gasoujirido mei budo uso jawo awa Iesu sadesa. 32 Edoumo awa embo nembodiba adira rora berari adiraainda tamo da Mamo da mei adira. Edo Mamomiari Iesu awa gitijigari nembodiba adira teta usoumbogo David awa gitijigari nembodiba awodo.33Unemi Jacob da orobe awamata awodo gitijijig-urise atadira. Uso gitijigari da iji awa mana ataeadira te mata awa atadira.”

34 Setiri Mary asisi ewamei da yei sisira, “Naawa ademei ra awasedona rawodo edomei beni?”

35 Setiri asisi ewamei mi mina sisira, “AsisiKotopu mi iso yei bugari edo Mamo da gorobami ari imo gasou jiradesa awasedo mei inemibadesa awa mei wasiri biae de ae ra, Mamo damei na. 36 Edo iso orobe Elizabeth awa koteio.Embo kotisera awa umo kinapeina bari sago aeawarate umo gasou jirido kariga 6 awa awodoatevira. 37 Edo Mamo awa goroba de goroba degido rora berari awa adira.”

38 Setiri Mary mi sisira, “Na awaMamo da buroari gagara. Ro inemi setesa naso yei awa awodoare.” Setiri asisi ewamei umo dodo mambusira.

MARY ELIZABETH ESEGA ISIRA39 Iji tupo amboda Mary uso rora sia edo burigi

be Elizabeth da nati Judea doriri da ainda mam-busira. 40 Mambudo ainda Zechariah da mandoda totorise umo Elizabeth atega isira. 41 EdoElizabeth uso ge javi ingiri uso tini da mei wasiriisira. 42 Edo Elizabeth Asisi Kotopu mi jo da buroetiri kotari itiri umo duduku edo Mary da yeisisira, “Imo awa emboevetu nenei de inono ae.Edomei kiambu iso tini da atira awa ewamei be ra.43-44 Imo awa naso Bada da ai edo na esega eiedoesa amimi imo naso yei jasiga ari nembodiba beesa awasedo na iso atega awa ingeno mei kiambunaso tini da awa dubo ewamei edo wasiri etira.45 Imo binga ro Mamo mi iso yei itira awa ge beedo dubo ewamei etesa ainda be awa imo gosesaMamo ro setira awa be adira awasedo.”

46-47 Edo umo awodo setiri Mary mi sisira,“Na naso jo berari mi Mamo jasiga ena edo dubo

ewamei ena ainda be awa Mamo nasosoregari embo na ruvegae. 48 Na umosaboa edo kera ise atima ena. 49 Mamogoroba jiwae mi berari eiawa naso yeietira awasedo orobe berari boroko tu-turo edo iji jaige sadera Mamo uso yeikando edo umo kondade nembodiba etiraawasedo umo dubo ewamei ari de atimaira sadera. EdoMamo da jawo kotopu awaembo mi mana uso jawo tepo sadera.

50 “Edo Mamo uso jawo embo berari orobe daamimi sapo adera awa ungoda yei jo ariiji berari adira. 51 Awarate Mamo dagoroba mi euri jariga embobo rora ro edooro ungoda jawo nembodiba arase edoera awa biae edo era. 52 Edo Mamo mieuri gitijijigegari nembogamo jiwae awadurido era awarate Mamo mi embo jiwaeembo nembogamo ae awa jiguri eridoungo embo nembogambo edo era.

53 “Edo Mamo embo beji mi ambutera ainda yeirora ewagaewa jiwae itira awarate roraembobo uso yei bugero ungoda yei roraitae tepo itiri mambera. 54 Edo umo in-godenaso mamoumbogo da yei jo ari adisari sisira awa umo ruvegae. 55 Edo umoAbraham da yei adi sari ge sise sisira,‘Nanemi iji matawa imo de edo iso orobede ewamei adena.’ ”

56 Awodo sedo Mary Elizabeth ga atinatina.Amboda kariga tamonde atae etiri uso nati daengenemburisira.

ElIZABETH JOHN BURISIRA57 Elizabeth da mei bari iji awa bugiri umo mei

burisira. 58 Edo uso orobe de otatao de Mamomi ro nembodiba ewamei etira awa ingido ungodubo ewamei be ewamei isera.

59-60 Edo iji 8 ainda amboda ungo mei aindatamo kotopu da andiso diugurise uso mamoZechariah da jawo sadi isera te uso ai mi sisira,“Awodo ae ra ingode uso jawo John sadera.”

61 Setiri ungoi uso yei sisera, “Awarate isoorobe da jawo da awodo awa atae ra.”

62 Sedo ungoi ingo mi iwata mamo da yei eteroumo mei da jawo ro sadi ira awa sedo gosisera.63 Edo ungo awodo nganega etero Zechariah usoingo mi ove jiwari rora embo sisira. Setiri ungoiitero umo gaisiri, “Uso jawo John.” Gaitiri ungoberari kove be isera. 64 Edo iji ainde Zechariahsekago ge sadi tuturo isira edo Mamo jasiga isira.

Page 73: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 1:65 70 LUKE 2:1265 Awasedo embo demo da atisera awa oju isera.Edo binga awa ungoi yei berari da sisera edoJudea embo doriri da atima isera awa ro isira awaingisera. 66 Edo ungo binga awa ingido nganegaedo gosisera, “Amboda mei eiawa bajido mo buromo ro eiri?” Mamo da goroba awa mei kiambueinda jo da atima ira awa ungoi isaga gosisera.

ZECHARIAH DA GE67 John da mamo Zechariah awa Asisi Kotopu

mi usu jo da buro euri atise umo Mamo da bingasedo isira. 68 Edo sisira,“Israel embomei daMamo awa ingode berari umo

jasiga ore. Umo uso embo kondade adibugudo ungo soregetira. 69 Umo ingo-denaso yei soregari embo goroba jiwaede itiri bugusira embo David da orobe dauso kondade ari embo. 70 Matu Mamomi uso binga sari embo da yei sisira edoungo umo ro sisira awa embo da yei sisera.71 Mamo mi adi sari sisira, ingodenasogitopo ingodena dadi aikambu iriroro un-emi ingodena kondade adi sisira. Edo umodaedo adi sari sisira embo ave ingodenaujo ae ise biae adi era ainde ingodenasoregadi sisira.

72 “Edo umo sisira uso adi sari awa ruvegadiaeawasedo umo ingodenaso mamoumbogoda yei jo ari isira. 73-75Umo adi sari ingo-denaso umbogo Abraham da sisira isoroembomei mi ingodena badi iriroro unemiingodena soregadi sisira. Edo unemi sisiraingodenaso wasiri ewamei uso dombu dawasiri da orase sisira edo oju ae umo keraorase sisira.

76 “Edo imo naso mei ungoi sadera imo awaMamo goroba jiwae da binga sari embosadera. Edo imo Bada da giti da mambuseuso emboro sia adesa. 77 Edo inemi usoembo da yei sadesa Mamo mi ungodaburia kotembedo dodo ungo soregadirasadesa. 78-79EdoMamo awa embo jo emboedo embo berari da yei jo edo ira. Edounemi soregari embo itari ingodenaso yeibugadira teta unemi euri iji sipo de vitidoparara de jani beuri edo umenga atae edoira da awodo. Edo ingodena embo awawasiri biae edo era teta embo umenga daatima edo era da awodo. Edo ingodenaawa betari oju edo era edo ingodena awateta embo umenga da atima era da awodo.Edo Mamo ingodenaso yei parara itadira

edo umo ingodena emboro seka da gi-tijigido budo mambari dubo ewamei aritamborase ira.”

80 Edo ambodamei awa bajido goroba etiri umogari ewamei budo umo yei embo atae ainda atimaedo isira. Edo ambo be ambo da umo buro adituturo isira ainde Jew embobo da yei bugusira.

2MARY IESU BURISIRA

1 Iji ainde Rome embomei da gitijigari nembod-iba be Caesar Augustus umo embo gitijigido isiraainda yei binga ititisira. Edo umo embo roingeatera awa gadi dipapa edo gido sisira embo berariungoda nati da mamboro buro embo nenei miungoda jawo awa gaiari pepa da gaiorase sisira.Ainda be awa embo da jawo gaiari da buro awaungo matu ae isera. 2 Edo Quirinius Syria busuembo da gitijigari nembodiba awa buro nembod-iba eiawa kondade isira. 3 Edo embo berari bingaeiawa ingido ungoda nati be da mambusera.

4 Edo gitijigari nembodiba be David da natiawa Bethlehem nati ra. Edo Joseph awa Davidda orobe ra awasedo umo Nazareth nati Galileebusu da awa dodo Bethlehem nati Judea busu daainda mambusira. 5 Edo Joseph Mary gagara un-emi jimbadira awa budo daga mambusira ungodajawo awa buro embo mi gaiorase. 6 Edo iji aindeMary awa usomei bari iji aikambu isira. Edo ungoBethlehem atise edo Mary da mei bari iji awabugiri edo esega embo da ewari oro awa embomi beda isera awasedo ungo wo mane da ewarioro da mambusera. 7 Edo ungo ainda torido edoMary uso mei bego awa burisira. Edo budo bo mimei ruvedo wo mane da undari yei da ainda umosimba isira.

WO SIMBA ARI EMBO NENEI IESU ESEGA ISERA8 Wo sheep simba ari embo nenei awa yei

besaungo tumba de ungoda wo sheep awa simbaise atisera. 9 Edo ungo wo simba ero Mamo daasisi ewamei bugiri ungoi gosisera. Edo Mamoda usasa ungo jiroro edo jani burisira edo ungooju isera 10 Awarate asisi ewamei mi ungoda yeisisira, “Oju eove ainda be awa na ingo berarida binga ewamei budo bugena. Yei berari daembomi binga eiawa ingido dubo ewamei adera.”11 Boroko David da nati da evetu mi ingodasoregari embo betira Keriso gitijigari nembodiba.12 Ingo mei kiambu uso ai mi bo mi ruvedo itiriwomane da undari yei da atira awa gadewa. Gidoingo na ingoda yei ro setena awa ge be adewa.

Page 74: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 2:13 71 LUKE 2:4013 Edo umo awodo siri asisi ewagaewa nenei

jiwae mi bugudo uso demo da derido ungae atiseungoi Mamo jasiga ise ya sisera,14 “Ingode Mamo utu da inbe inda atima ira

awa jasiga ore. Edo embo busu da wasiriewamei edo era awa Mamo iaviri ira awadowo dubo jamo ari tambore.”

15 Edo asisi ewagaewa ungo dodo utu da mam-butero wo simba ari embomei ungosuka minasara isera, “Ingode Bethlehem nati da mambudoro Mamo mi ingodenaso yei setira awa etira awaingode gore.”

16 Sedo ungoi burigi be mambudo Mary deJoseph de mei kiambu awa wo mane da ewari oroda atero gosisera. 17-19Edowo simba ari embomeimei kiambu awa gido ungomambudo ro anela mimei kiambu da jawo da sisira awa embo berari dayei sisera. Setero embo berari ge awa ingido kovebe kove isera awarate Mary uso jo da edo gogoedo ro isira awa kotise atina tina. 20Edo wo sheepsimba ari embomei amboda ungo engenemburisero gosisera edo ro ingisera awa Mamo awa ya mijasiga isera ainda be awa ro anela mi ungoda yeisisera awa ungo ge be gosiseraawasedo.

21 Edo pura da atae etiri ungo mei kiambu datamo da andiso diugari iji bugiri ungo uso jawoIesu sisera. Tuturo da mei awa ai da vetuto daatiri asisi ewamei mi jawo amone sisira.

UNGOI IESU MAMO DA YEI ITITISERA22 Evetu mei budo iji 40 awodo awa uso mando

da atadira awa ta Jew embomei da wasiri ra. EdoMary uso mando da iji 40 atinatina edo Joseph deMary de ungoda mamoumbogo da wasiri memeiMamo da yei itari da wasiri da iji awa bugusira.23EdoMosesmiMamo da agodari da gaedo sisira,“Evetu uso mei bego badira mei awa Mamo dayei itadira.” Edo Moses daedo Mamo da agodarinei gaisira, “Evetu uso mando da atima atae edori memei ribo etoto awa buria da rorou awasedoitari rorou dungoro ewadira.” 24 Awasedo Maryde Joseph de ungoda mei budo Jerusalem mam-budo Mamo da yei itadi mambusera. Edo ungodaedo agodari mi ro sira awa ri memei etoto darorou itadi mambusera.

25 Edo embo ewamei jawo Simeon awa Mamodubo budo isira edo Jerusalem atima isira. Edoumokotedo isira Soregari Embo awa bugutira edoumo Mamo mi uso embo Israel soregadira awasimba edo isira. 26 Edo Asisi Kotopu Simeon gada atima isira amimi sisira umo mana betadira teatima Mamo umo soregari embo itadi sari gari

sisira awa gido betarase sisira. 27 Edo Asisi Ko-topumi umo gitijigido budomambiri Simeon Jewembomei da tumondebain ari oro da totorisira.Edo aimamo mei Iesu budo Jew embomei datumondebain ari oro da bugusera agodari mi rosira awa ungo uso yei adi sedo. 28-29Edo ungo awaadi bugero Simeon mei kiambu uso ingo da budoMamo da yei ategari itido sisira,“Gitijigari na boroko betadi sia etena ainda be

awa imo ro adi sarigari sisesa awa etesa.30 Na soregari embo imo embo berari dayei itesa awa getena. 31-32Umo teta usasanembodiba mi aumo embomei da yei janibarago etira edo ungoi gari nembogamobadera. Edo umo bugadira amimi Israelembomei da yei jasiga ari budo puradira.”

33 Setiri mei kiambu ainda ai demamo demanamana isera ro Simeon mi mei da jawo da sisiraawa gido. 34 Edo Simeon ungo ewamei ari itidoIesu da ai Mary da yei sisira, “Mamomimei eiawaitiri bugira. Edo Israel embo nenei mi umo ujo aeadera awa iji biae tambadera te Israel embo neneiumo badera awa Mamo mi ungo soregadira. Iesuawa teta Mamo mi iwata itarago etira. 35 Embonenei mi uso yei biae sadera amimi isaga adiraawa ungo ungoda jo da ro kotera awa sadera. Edoungo eiedo adera ainde dubo vevera teta gi vegarimi iso jo da gaiarago adira.”

36-37 Edo iji ainde binga sari evetu Anna aindaatima isira. Edo uso mamo Phanuel awa Asher daorobe ra. Anna awa matu be awa iu jimbari rategaeko 7 atae etiri uso iu awa bebetisira. Betetiriumo rori awodo atise gaeko 84 atae isira. Edoumo evetu ogo isira te umo Jew embomei datumondebain ari oro awa nanjigo doae iji de tatumba de awa neta ise edo tumondebain edo isiraedo Mamo kera edo isira. 38 Awasedo SimeonMary da yei ge siri Anna bugudo Mamo jasigaisira. Edo jasiga ise embo berari Mamo mi Israelembo soregarase simba edo isera ainda yei meiainda jawo da ge sisira.

IESU ENGENEMBEDONATI JERUSALEMDAMAM-BUSIRA

39 Edo ungo Mamo da agodari da ro sisira awaedo atae edo ungo engenembedo ungoda nati beNazareth Galilee busu ainda mambusera. 40 Edoungo engenembedo mambero mei kiambu awababojiri uso tamo goroba isira. Edo umo jiro garimei edo Mamo uso yei iji berari umo ewamei edoisira.

IESU JEW EMBOMEI DA TUMONDEBAIN ARI ORODA MAMBUSIRA

Page 75: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 2:41 72 LUKE 3:1241 Gaeko jaige Iesu da aimamo ga jarusegari

bondo da Jerusalem nati da mambudo isera.42 Edo Iesu awa gaeko 12 etiri iji ainde ungosekago bondo da mambusira. 43 Edo jarusegaribondo da iji awa atae etiri Iesu da aimamoungodanati da engenembadi sedo mambusera te meisinga Iesu awa Jerusalem ainda atisira. 44 Edouso aimamo umo bugari ge sedo ungo kotiseraawa umo awa embo emboro da arusegedo mam-butera ainda teda mambari ge sisera. Edo pepetaedo mambudo ongobo etiri ungo ungoda otataode orobe de da yei umo eura adi tuturo iseraawarate tambae isera. 45 Edo eudo sipo de ungosekago eura edo ungo umo tambae isera awasedoengenembedo Jerusalem mambudo ainda umoeura isera. 46 Edo sipo nei Iesu Jew embomei daatopapotegari de anumbedo Jew embomei da tu-mondebain ari oro da atisira edo ungo ainda umotambusera. Edo umo ainda anumbedo atise Iesude atopapotegari de ge mina sara edo sedo garimina ita ero gosisera. 47 Edo Iesu atopapotegarida sedo mina seuri embo ingise atima edo iseraawa kove be kove edo isera ainda be awa umo garinembodiba de mi mina sira awasedo. 48 Edo Iesuuso aimamo ga umo tambudo kove be edo usoai mi uso yei sisira, “Naso mei ro edo nangodayei eiedo etesi? Edo iso mamo de namo de imoawa tambadi eura edo iso yei kotembu kotembuetera.”

49 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ro edo ingo naeura etevi? Ingo na naso Mama da mando daatena ingo gaeta?” 50Setiri ungo uso ge awaminasae isera.

51 Awasedo Iesu uso aimamo ga de da Nazarethengenemburisira. Edo umo ainda daedo atiseumo iji berari uso aimamo ga kera edo isira. EdoIesu da ai awa iji berari uso jo da ro isira awakotise atima edo isira. 52 Edo Iesu bajiri edo usotamo goroba isira edo uso jiro gari awa nembogoisira. Edo umo awodo babojiri Mamo de embo deumo dubo budo isera.

3JOHN DA ATOPATARI GE EIRE

1 Rome embobo da gitijigari nembodiba beTiberius awa embo berari awa gitijijigurise gaeko15 atae isira. Edo Pontius Pilate mi Judea busuembobo awa gitijigido isira. Edo umo gitijijiguririHerod Galilee embomei awa gitijiguri edo Herodda namendi Philip awa Iturea de Trachonitis busude awa gitijigido iri edo Lysanias awa Abilenebusu da embomei awa gitijigido isira. 2 Edo

Annas de Caiaphas de awa Jew embomei da priestgitijijigegari atima isera. Edo iji ainde JohnZechariah da mei awa yei embo atae ainda atiriMamo John uso yei ge sisira. 3 Setiri John yeiumo Jordan beda awa berari esega ise embo da yeisisira, “Ingoda wasiri bebegae awa dodo Mamoda yei wareregewo. Edo ingo jo wareregadewaawa nanemi ingo umo mi ewamei adena. Edo naingo umo mi ewamei adena awa embo mi ingoMamo da yei wareregetewa awa gadera.” 4 EdoJohn awodo isira awa roMamoda binga sari emboIsaiah mi matu be matu gaisira awa be isira. EdoIsaiah mi John da jawo da gaisira,“Embo da mi yei embo atae ainda atise minonu

sadira, ‘Gitijigari da emboro sia ewo. Edoeiedo ewo. Momono berari awa gen-jewo. 5 Edo yei vitido wosedo awa ewovivisegare. Edo emboro ongego jigegoawa ewo dambu are edo emboro urokouroko awa ajegewo edo awo pepeta ariemboro ewamei are. 6 Edo awodo awoembo berari busu da mi rawodo Mamomiungo soregadira awa gadera.’ ”

7 Edo embo jiwae mi John da yei bugudo Johnmi umomi ewamei arase dipapa edo isera te Johnmi ungoda yei sisira, “Ingo awa teta jingabu miembo gamburi betedo era da awodo. Mamo dakasari iji awa aikambu etira. Edo ro awasedoingo nanemi ingo umo mi ewamei ano Mamomi ingo kasae doarase kotevi? 8 Ingo wasiriewamei adewa awa embo mi ingo ingoda wasiribebegae awa dodo Mamo da yei wareregurewaawa gadera. Edo ingo ingosuka seove Abrahamawa ingodenaso umbogo awasedo roedo ingo-dena Mamo da yei wareregeri seove. Mamoumo dipapa adira awa ari ganuma eiawa ari war-eregedo Abraham da orobe adira. 9 Edo ingo Jewembobo awa teta ri be ae edo ira da awodo ra.Edo embo oto kokoro de awa ri ainda besisi awadiwari durorase oto kokoro sia etira. Edo ri beraribe ewamei ae edo era awa embomi jegoro durorobudo riawo da itoro ewadera.”

10 Edo John awodo setiri embo berari da tedaembo da amimi uso yei nganega isera, “Imo rosesa ainda be mo nango mo ro eri?”

11 Setero John mi sisira, “Embo ave ombarietoto de ri awa ombari nei awa embo ombari aede ainda itare. Edo embo ave uso buro da indarijiwae atadira awa indari nenei awa budo emboindari ae beji tambutira ainda itare.”

12 Edo tax bari embo nenei mi John da yeibugudo Johnmi umomi ewamei arase dipapa edo

Page 76: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 3:13 73 LUKE 3:38sedo gosisera, “Atopatari nango ro eri?”

13 Sedo getero John mi mina sisira, “Tax ganugitijijigegarimi embomi itorase sera ganu da awabuwo awarate ganu nenei awa beove.”

14 Edo isoro embomei nenei mi John da yeinganega isera, “Edo nango daedo einda atera monango mo ro eri?”

Setero John mi mina sisira, “Embo amemi usorora topo awa nenei iso yei itari ujo ae ari gidoinemi uso rora awa gatedo beose. Edo ge busarige mi embo nei bekuba eove. Dubo ewamei ewogitijijigegari mi ingoda ganu mina ititera aindeedo nenei jiwae badi awasedo sedo geove.”

15 Edo embo awa sorega embo bugarase simbaedo isera awasedo ungo John mi ro sisira awakotise atima edo isera. Edo ungo awodo kotiseungo ungosuka sedo isera John awa Keriso emboMamo mi ingodena kondade arase itari bugarasesisera awa ta rora. 16 Awasedo John mi ungoberari da yei sisira, “Na ingo umo mi ewamei enaawa kiambu rate embo nembodiba awa bugutira.Edo na awa ewa raro uso buro eni? Edo embonembodiba awa bugadira awa unemi Asisi Kotopude edo riawo de mi ingo ewamei adira. 17 Edoembo awa teta embo uso rora ewoga ewoga arirora mi indari ve awa ewoga ewoga ise puti awaewoga itido ira da awodo. Edo umo indari ewogaewoga adira awa indari awa indari atari yei daitadira te puti awa pigari riawo matawa ewuseawodo atima ira ainda ewadira.” 18 Edo ge neneiawodo jiwae mi embo atopapotise dengoro edoisira.

19 Edo Rome embobo da gitijigari nembodibaHerod awa uso namendi da aro Herodias awabudo daga atima edo isira edo daedo wasiri be-begae nenei de da edo isira awasedo John uso yeida tini gambari ge sisira. 20 Edo John setiri HerodJohn itiri bundari oro da mambusira. Edo HerodJohn bundari oro da itiri mambusira ainda buriade buria nenei berari bebegae edo isira ainde awabiae be biae ra.

JOHN IESU UMOMI EWAMEI ISIRA21 Edo John embo jiwae umo mi ewamei edo

daedo Iesu ewamei isira. Edo Iesu Mamo da yeige siri utu pirigetiri Asisi Kotopu teta ribo ingemiwowosisira. 22Wosedo Iesu da yei anumburisira.Edo anumbetiri utu da ge javi Iesu da yei sisira,“Imo awa naso dubo bari mei. Na iso yei iaviriena.”

IESU DA MAMOUMBOGO DA JAWO RA

23 Edo Iesu awa uso gaeko 30 edo atopatadituturo isira. Edo embo mi sisera Iesu awa Josephda mei sisera.

Joseph damamo awaHeli. 24Heli damamo awaMatthat. Matthat da mamo awa Levi. Levi damamo awa Melchi. Melchi da mamo awa Jannai.Jannai da mamo awa Joseph. 25 Joseph da mamoawa Matthias. Matthias da mamo awa Amos.Amos da mamo awa Nahum. Nahum da mamoawa Esli. Esli da mamo awa Naggai. 26 Nagaida mamo awa Maath. Maath da mamo awaMattathias. Mattathias da mamo awa Semein.Semein da mamo awa Josech. Josech da mamoda mamo awa Joda. 27 Joda da mamo awa Joanan.Joanan da mamo awa Rhesa. Rhesa da mamo awaZerubbabel. Zerubbbabel damamo awa Shealtiel.Shealtiel da mamo awa Neri. 28 Neri da mamoawa Melchi. Melchi da mamo awa Addi. Addida mamo awa Cosam. Cosam da mamo awaElmadam. 29 Elmadam da mamo awa Er. Er damamo awa Joshua. Joshua da mamo awa Eliezer.Eliezer da mamo awa Jorim. Jorim da mamo awaMatthat. Matthat da mamo awa Levi.

30 Levi damamo awa Simeon. Simeon damamoawa Judah. Judah damamo awa Joseph. Joseph damamo awa Jonam. Jonam da mamo awa Eliakim.31 Eliakim da mamo awa Melea. Melea da mamoawa Menna. Menna da mamo awa Mattatha.Mattatha da mamo awa Nathan. Nathan damamo awa David. 32 David da mamo awa Jesse.Jesse da mamo awa Obed. Obed da mamo awaBoaz. Boaz da mamo awa Salmon. Salmon damamo awa Nahshon da mamo awa Amminadab.33 Amminadab da mamo awa Admin. Admin damamo awa Arni. Arni da mamo awa Hezron.Hezron da mamo awa Perez. Perez da mamo awaJudah.

34 Judah da mamo awa Jacob. Jacob da mamoawa Isaac. Isaac da mamo awa Abraham. Abra-ham da mamo awa Terah. Terah da mamo awaNahor. 35 Nahor da mamo awa Serug. Serugda mamo awa Reu. Reu da mamo awa Peleg.Peleg da mamo awa Eber. Eber da mamo awaShelah. 36 Shelah da mamo awa Cainan. Cainanda mamo awa Arphazad. Arphazad da mamo awaShem. Shem da da mamo awa Noah. Noah damamo awa Lemech. 37 Lamech da mamo awaMethuselah. Methuselah da mamo awa Enoch.Enoch da mamo awa Jared. Jared da mamo awaMahalaleel. Mahalaleel da mamo awa Cainan.38 Cainan da mamo awa Enos. Enos da mamo awaSeth. Seth da mamo awa Adam. Adam da Mamoawa God ra.

4SATAN IESU BAGISIRA

Page 77: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 4:1 74 LUKE 4:261 Iesu Asisi Kotopu mi dedegetiri sekago en-

genembedo Jordan umo beda bugusira. Edoamimi etiri Iesu goroba etiri Iesu budo yei emboatae da mambusira. 2 Edo Iesu ainda mambudoatise nei ro indae atiri Satan mi umo bagisira.Amboda iji 40 atae etiri Iesu beji tambusira.

3 Edo Iesu yei ro atae ainda atiri Satan mi usoyei bugudo sisira, “Imo Mamo da mei gadesa awaseio ganuma eiawa ambe ari indase.”

4 Setiri Iesumimina sisira, “Jiwarimi sira ambeumo umosuka mana ari embo wasiri de atadiraawasedo na mana ganuma da yei ge sadena.”

5 Setiri Satan Iesu budo yei inda vivitisira edobusu da gitijijigegari berari de edo embo beraride ungoda busu de awa Satan mi Iesu ujiji etirigosisira. 6 Edo Satan mi Iesu da yei sisira, “Roberari gosesa awa nanemi iso yei itadena. Embonei mi naso yei berari eiawa ititisira awasedoembo amenda yei berari eiawa itadi dipapa adenaawa uso yei itadena. 7 Imo naso joda baingodederi edo na tumondebain adesa awa rora berarigosesa eiawa nanemi iso yei itadena.”

8 Setiri Iesu mi mina sisira, “Jiwari mi sira isoMamo gitijigari awa kera ise tumondebain eioawarate embo nenei aera awasedo na mana imotumondebain adena.”

9-10 Setiri edo Satan mi Iesu budo daga Jewembomei da tumondebain ari oro Jerusalem natiainda inbe inda vivitisera. Vitido atise Satan miIesu da yei sisira,“Imo Mamo da mei gadesa awa yei eiawa dodo

kekepuinya edo busu da woseio ainda beawa jiwari mi sira awa Mamo mi sariuso asisi ewamei mi bugudo imo kondadeadera.”

11 Edo jiwari mi daedo sira,“Mamo da uso asisi ewamei mi ungoda ingo mi

jigoro imo durae adesa awasedo iso teiawa mana ganuma da dadira.”

12 Setiri Iesu mi mina sisira,“Jiwari mi sira iso Mamo gitijigari awa bagose

awasedo na mana kekepuinya adena.”13 Setiri Satan Iesu bagedo atae edo iji tupo

umo dotorisira.14 Edo Iesu Asisi Kotopu mi beda iri engenem-

bedo Galilee da bugusira. Edo embo yei berari daawa Iesu da jawo da ge sero embo berari yei aindaawa binga awa ingisera. 15 Edo Iesu Jew emboboda dada ari oro berari da torido embo atopatidoisira. Edo embo berari Iesu da ge ingido umojasiga isira.

NAZARETH EMBOBO IESU UJO AE ISERA

16 Edo Iesu umo atise babojisira busu aindaengenemburisira Nazareth nati da Galilee busuda. Edo umo ainda mambudo Jew embomeitumondebain ari iji de Jew embomei da dadaari oro da totorisira ko umo tumondebain ariiji berari awa ainda torido ira awasedo. 17 EdoIesu ajigadi eriri embo da amimi jiwari binga sariembo Isaiah mi jiwusira awa ajigarase ititisira.Itiri Iesu jiwari awa besugedo jiwari da ge da awaeura edo tambudo ajigurisira,18 “Asisi Kotopu naso yei da buro iri na goroba

ena. Umo na etiri goroba eteno Mamo mina rora ae embobo da yei itiri bugusena.Itiri bugudo nanemi bundari embobo be-rari awa embo amemi ungo soregadiraawa sano gadera. Edo nanemi embo avedubo vevera nembodiba tambutera awaembo amemi ari ungo dubo ewamei aderaawa sano gadera. Edo nanemi diti gubaegeregari awa embo amemi ungoda ditiari ewamei adira awa sano gadera. Edonanemi embo ave embo nenei mi biaeedo eri awa embo amemi ungo kondadeadiri awa sano gadera. 19 Edo daedogaeko nonde Mamo uso embomei sore-gadiri awawa nanemi minonu sadena.”

20 Edo Iesu awa ajigedo jiwari ruvedo sekagokondade ari embo da itido anumburisira. Anum-betiri embo berari umo gonga etero, 21 Iesu misisira, “Jiwari nanemi ingoda yei ajigetena awaboroko be etira.”

22 Setiri ungo berari umo sapo isera awarateungo kove isera ainda be awa umo ge ewagaewasetira awasedo. Edo ungo awodo kove edo sisera,“Umone Joseph damei ra edo umo rawodo edo geewagaewa eiawa setiri?”

23 Setero umo ungoda yei sisira, “Na gosenaingo naso yei inia ge eiawa sadewa, ‘Karu gawoari embo imo imosuka gawo eio.’ Edo ingo daedonaso yei sadewa, ‘Ungoi imo ro Capernaum daetesa awa setero getera. Eiawa iso nati topo rawasiri awodo awa eio.’

24 Awawa ingo mi naso yei sadewa te na ingodayei gebe sena, Mamo da binga sari embo uso natitopo esega edo isira awa ungo umo ujo ae edoisera. 25 Edo naso ge ingiwo. 26 Iji ainde Elijahatima isira ainde rorigarori jiwae Israel da atimaisera. Edo gaeko tamonde edo soropuda awa gabusu berari da wosae etiri baimana nembodibabugusira te Mamo Elijah itiri Israel da rorigaroriberari awa derigedomambudo umo rori da Sidonbusu da nati Zarephath da ainda atima isira ainda

Page 78: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 4:27 75 LUKE 5:11mambusira. 27 Edo daedo iji ainde Elisha atimaisira ainde embo jiwae karu leprosy budo Israelbusu da atima isera te Mamo umo Israel emboboawawa ae ewagaewa ae rate umo Naaman Syriada atima isira awa etiri ewamei isira.”

28 Setiri embo berari Jew embomei da dadaari oro da atisera awa uso ge awa ingido ungotini gambari be isira. 29 Tini gambari edo eridoIesu sandido budo jigido jumbudo doriri da natidigisera ainda vivitisera. 30 Vitido ungoi Iesupigoro bengi da wosarase isera te umo embo dateda pepeta edo ungo dodo mambusira.

IESU ASISI BIAE ONDETIRI BUGUSIRA31 Iesu Nazareth nati dodo Capernaum nati nei

da Galilee busu da mambudo Jew embomei datumondebain ari iji de embo atopapotisira. 32Edoumo embo atopapotiri embo awa kove be iseraainda be awa Iesu goroba de atopapotira awasedo.

33 Edo embo da asisi biae mi jingama edo isiraawa ainda Jew embomei da dada ari oro da toridoatisira. 34 Edo atiko gogo nembodiba dimbudosisira, “Aio Iesu Nazareth nati embo imo nangodayei ro ari dipapa esi? Imo nango usibesi esi ta?Na imo embo averi awa gosena. Imo awa soregariembo awa God mi itari mambarase sisira.”

35 Setiri Iesu asisi biae da yei ge okain sisira,“Ge dodowosedo embo awa dodomambu.” Setiriasisi biae embo awa embo da jo da pigetiri duririumousibesi ae ijegurisira. Etero umomambusira.

36 Edo asisi biae awamambiri embo berari kovebe edo ge mina sara isera, “Uso ge eiawa nei ra.Embo eiawa embo ewoga ra. Umo ge siri asisibebegae embo dodo mambutera.” 37 Edo embonati ainda berari awa Iesu da wasiri ro isira awasedo isera.

IESU EMBO JIWAE EURI EWAMEI EDO ISERA38 Iesu Jew embomei da dada ari oro awa dodo

umo Simon da mando da mambusira. Simon dauso umboti awa yauya nembodiba budo besi dapasido atiri ungoi Iesu da yei ari ewamei arase be-nunu sisera. 39Awasedo Iesu evetu ainda demodaderido desegedo setiri karu awadodomambusira.Mambiri evetu awa erido indari indorase sia isira.

40 Edo ongobo etiri embo berari ungoda otataoave karu neinde kainde ari awa baredo Iesu dayei bugusera. Bugero Iesu uso ingo ungo dadaainda tamo da itido ungo berari ewamei isira.41 Edo daedo asisi bebegae embo jiwae da yei edoijegurise asisi bebegae gogo dimbudo isera, “ImoawaMamodamei.” Embomei awawaungo goseraIesu awa Keriso awasedo Iesu embo da yei usojawo da ge seorase ge gajedo isira.

IESU JEW EMBOMEI DA DADA ARI ORO JIWAE DAGE SEDO ISIRA

42 Sipo atedo waiko vivitiri Iesu nati dodoyei embo atae da mambusira. Mambiri emboumo eura eriko tambudo ungo dourase sisera.43 Awarate Iesu mi sisira, “Na mana ingodeatadena ainda be awa Mamo na itiri bugusenaawa embo nenei nati nenei da awa binga ewameiMamo umo ungoda yei ro adi dipapa ira awasano gadera awasedo.” 44 Sedo Iesu Jew emboboungoda yei berari da tembuse Jew embomei dadada ari oro berari da embo atopatido isira.

5EMBO NENEI IESU DA AMBOJIMBI ISERA

1 Iji da Iesu umo diuga jawo Gennesaret aindabengi da derido atiri embo jiwae be bugudo minamisa ise bugudo Mamo da ge ingadi Iesu jineneb-urisera. 2Edo Iesu nga etotowo buro embomeimikora da jigero atiri gosisira. Jigero vitiri wo buroembomei awa ungoda komboro segise atisera.3 Edo Iesu Simon da nga da vitido setiri Simon misinegetiri kiambuumobedawowosisira. Edo Iesunga da anumbedo atise embo umo diuga da bengida atisera awa atopapotisira.

4 Edo Iesu ge sedo atae edo Simon da yeisisira, “Davedo umo be da wosedo imo iso woburo embomei de komboro ingoda itawo oundawosadera awa ingo wo jiwae be beradewa.”

5 Setiri Simon mi sisira, “Gitijigari tumba denango buro okain be etera te wo nei ro baera.Awarate imo nango da yei sesa awa nanemi kom-boro itano wosadira.”

6 Sedo ungo komboro itero wowosisera. Etiriwo jiwae be berero komboro diugadi aikambuisira awasedo ungo mi wo buro embo neneidaedo isera awa jawo sisera bugudo ungo kon-dade orase. 7 Setero bugudo nga etoto awa womi sirero edo nga etoto awa kununubadi aikambuisira.

8 Edo Simon Peter wasiri awa gido Iesu da joda baingo dederi edo sisira, “Gitijigari na dodomambu ko na awa embo ewa aera.” 9Edo umo usoembonenei de awa kove be isera koungowo jiwaebe burisera awasedo. 10 Edo Zebedee da memeiJames de John de daedo wo buro edo isera awadaedo kove be isera.

Edo Iesu mi Simon da yei sisira, “Oju eose.Tuturo einda edo teta wo beresa da eiedo emboberadesa.” 11 Setiri ungo nga jigero ombo davitero ungoda rora berari awa dodo ungoi Iesuambo ambo isera.

Page 79: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 5:12 76 LUKE 5:35IESU EMBO KARU LEPROSY BARI AWA ETIRI

EWAMEI ISIRA12 Iji da Iesu embo da karu leprosy bari nati

ainda atima isira awa gosisira. Edo embo awa Iesugido uso joda busu da durido Iesu da yei benunusisira, “Embonembodiba iso dipapami naso tamoaso ewamei adira.”

13 Setiri Iesu uso ingo sinegedo embo aindatamo awa jigido uso yei sisira, “Na imo ewameiari dipapa ena. Iso tamo awa ewamei are.” Setiriiji ainde karu leprosy embo ainda tamo da awaewamei isira.

14 Edo Iesu mi embo ainda yei sisira, “Embonenei da yei ro iso yei etena awa saso geore tadambuderari mambudo priest da itio iso tamoawa edo gogo edo gare. Edo Moses mi rorouitorase sisira awa itio. Aso edo embo berari migadera awa iso tamo awa ewamei etira awa.”

15 Awarate embo amimi Iesu ro isira awa setiribinga awa yei berari da rawusira. 16 Etiri embojiwae uso ge gadi bugudo Iesu mi ungoda karuneinde kainde jiwae awa ari ewamei adi dipapaisera te Iesu yei embo atae ainda Mamo ga da gesadi mambusira.

IESU EMBO TEI INGO AMBARI ETIRI EWAMEIISIRA

17 Iji da Moses da agodari simba edo iseraungoda jawo Pharisee sedo era ainde Moses daagodari atopatido era embo awa Jerusalem natide edo Galilee busu de edo Judea busu de da awabugusera. Edo Iesu atopapotiri ungo anumbedouso ge ingise atisera. Edo IesuMamoda goroba deawa ainda karu embomei ari ewamei orase sia edoatisira. 18 Edo embo nenei mi embo awa apara daedo budo bugusera. Edo ungo embo awa Iesu dajo da itari dipapa edo gido embo awa budomandojoda toradi isera. 19Awarate ungo embo awa angoedo budo joda torari awa sago ae isira ko embojiwae be mi dada edo emboro awa beitiguriseraawasedo. Edo beitigetero gido ungo embo awaango edo budo riri da mando sa beraga da vitidosisoro to edo embo awa uso ewari besi da awaitero Iesu da jo da embo da teda wowosisira.

20 Edo Iesu ungo jo mi berari gebe era awagido uso yei sisira, “Naso otao iso wasiri biaekotembedo dotena.”

21 Awa setiri Pharisee embomei de agodari daatopapotegari de mi ungosuka mina sara iseraedo sisera, “Embo eiawaMamo da yei ge biae sira.Edo umo embo ave awodo kotiri? Edo embo neimi mana embo nei da wasiri biae awa kotembedodoari sago aera. Mamo umo umosuka awa emboda buria kotembedo doadira.”

22 Sero Iesu ungoda kotari awa gido ungoda yeisisira, “Ingo roedo kotari awodo kotevi? 23Na gero seni? Na ro seni ta iso wasiri biae kotembedodotena seni ta ko erido iso ewari besi bojedo budopepeta e seni? Edo ge etoto einda ge isaga morawa seni? 24 Awara nanemi wasiri da ano ingogadewa ko na awa Mamo da mei bugudo busuda embo isena edo goroba de embo da wasiribiae kotembedo doturise atena.” Edo Iesu awodosedo embo tei ingo ambari da yei sisira, “Eridoiso ewari besi bojedo mando iso da mambuio.”25 Setiri embo berari ditini ero embo awa eridouso ewari besi bojedoMamo jasiga ise pepeta edouso mando da mambusira. 26 Edo embo kove bekove isera amimi Mamo jasiga isera. Awarateoju be oju edo sisera, “Wasiri boroko etiri geterawasiri awa nango matu da awodo awa gaera.”

IESU LEVI JAWO SISIRA27 Ponda bugudo Iesu tax bari embo jawo Levi

awa uso tax bari oro da anumbedo atiri gosisira.Gido Iesu mi uso yei sisira, “Na ambo ambo eio.”28Setiri Levi erido uso rora berari dodo Iesu ga damambusira.

29 Edo amboda Levi Iesu awasedo bondo nem-bodiba uso mando da sia isira. Edo tax bari em-bobo jiwae be de edo embo nenei jiwae de bondoda indari awa indadi bugusera. 30 Edo Phariseenenei de edo agodari da atopapotegari de mi Iesuda ambojimbi da yei bekuba edo sisera, “Roedoingo tax bari embobo de embo bebegae neneideda einda anumbedo indido kumbudo evi?”

31 Setero Iesu mi mina sisira, “Karu embobogawo ari embo awa embo karu ae ainda yei mam-bae rate umo embo karu de ainda yei mambadira.32Da awodo na embo ewagaewa awasedo nanemiano ungoda wasiri bebegae awa dodo Mamo dayei wareregorase na bugae ra te na embo bebegaeawasedo nanemi ano ungoda wasiri bebegae awadodo Mamo da yei wareregorase na bugusena.”

EMBO NENEI IESU NGANEGA ISERA33 Embo nenei mi Iesu da yei sisera, “John da

ambojimbi de Pharisee da ambojimbi de awa ijiberari neta ise Mamo da yei ge sedo era te isoambojimbi awa indido kumbudo edo era.”

34 Setero Iesu mi mina sisira, “Jimbari susuawa jimbari bondo da atirari imo kotesa inemiaso jimbari bondo da esega bugera awa neta aeeterita? Awodo aera imo mana awodo adesa.35 Awarate amboda gitopo bugudo jimbari susuawa sandido kundo mambadera iji ainde awaungo neta adera.”

Page 80: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 5:36 77 LUKE 6:2136 Edo Iesu ungoda yei daedo sisira, “Na ingoda

yei inia ge da sano gido ingo naso atopatari awaseka awa gadewa. Embo bo matu da to awabo seka diugedo budo mana bo matu tamondapiradira. Umo awodo adira awa bo matu awaari biae edo gari ewamei adi aera. 37 Edo emboamemi mana ribe da ngamo wine seka awa utingiwo andiso matu mi ari ainda nukadira ainda beawa utingi wo andiso matu mi ari awa mana bim-bijadi edo umo wine awa porokukusedo sawadiraainde utingi wo andiso matu mi ari awa bejadira.Awodo adira awa utingi wo andiso matu mi aride ribe da ngamo wine seka de awa biae adira.38Awodo aera embo awodo aera te umowine sekaawa utingi wo andiso seka mi ari ainda itido ira.39 Embo ave ribe ngamo wine matu awa tuturoda indadira awa umo mana ribe ngamo wineseka awa indadira. Edo wine matu awa ewameisadira.”

6PHARISEE EMBOBO IESU NGANEGA ISERA

1 Iesu uso ambojimbi de Jew embomei da tu-mondebain ari iji de buro emboro da beji mi biaeedo pepeta ero uso ambojimbimi ungoda agodariawa bejedo ungo pisa awa budo kandedo indisera.2 Edo Pharisee embobo nenei mi sisera, “Ingo roedo awodo evi? Nangoda agodari mi sira awatumondebain ari iji de buro eove.”

3 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo gitijigarinembodiba David de uso embomei de ungo ijiainde beji mi ambudo ro isera ainda kiki ingoajigedo gaeta? Mamo da agodari mi sira awaambe ingari Mamo da yei rorou ititera awa priestmi indadi rate embo nenei mi mana indadera.4 Awarate David Mamo da oro da torido ambeingari rorou Mamo da yei ititisera awa budoumo indise nenei uso otatao da itiri ungo dedaindisera.” 5 Sedo Iesu uso mina sari atae isesisira, “Na Mamo da mei bugudo embo isena awatumondebain ari iji isena ainda wasiri awa simbaena.”

EMBO INGO AMBARI EWAMEI ISIRA6 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji

nei Iesu Jew embobo da dada ari oro da emboatopapotisira. Jew embobo da dada ari oro daawa embo da uso ingo be ambari awa anumbedoatisira. 7 Edo Pharisee embo nenei de agodarida atopapotegari de awa iji ewamei budo Iesubekuba adi sedo eura edo isera awasedo ungo Iesusimba edo gogo ise kotisera, “Umo tumondebainari iji de embo ari ewamei adera amone umone

buria adira.” 8 Awarate Iesu ungo ro kotera awagido embo ingo ambari da yei sisira, “Erido nasoyei da po.” Setiri embo awa erido bugudo Iesu dajo da dederisira.

9 Edo umo ainda derido atiri Iesu embo da yeisisira, “Na ingoda yei nganega adena. Ingodenasoagodari mi tumondebain ari iji de embo neneikondade orase sita mo ko embo nenei da yei biaeorase siri? Ingodenaso agodari mi embo neneisoregorase sita mo ko embo nei doro betarasesiri?”

10 Sedo umo diti pigedo embo berari awa gidoembo ainda yei sisira, “Iso ingo besugedo dagaiyaeio.” Setiri embo awa uso ingo sekago besuguririingo ewamei isira. 11 Edo embo awawa tini gam-bari edo ungosuka Iesu da yei ro adera awa gemina sara isera.

IESU AMBOJIMBI 12 KATABURISIRA12 Iesu umo umosuka Mamo gada ge sadi sedo

doriri da vivitisira. Vitido ainda tumba de atiseMamo gada ge sisira. 13 Edo sipo de Iesu mi setiriuso ambojimbi berari uso yei bugusera. Ungobugero Iesu mi embo 12 kataburisira. KatabedoIesu mi embo 12 ainda jawo Itari Mambari Em-bobo ititisira. 14 Edo eiawa ungoda jawo ra.Simon uso jawo Iesu mi Peter ititisira edo usonamendi Andrew. 15-16 James de John de PhilipdeBartholomewdeMatthewdeThomas de JamesAlphaeus da mei de Simon Rome gitijijigegariembo awa durido dodo wosorase isira ainde edoJudas James damei de Judas Iscariot umo ambodaIesu indiga sisira ainde.

IESU ATOPAPOTISE EMBO EURI EWAMEI EDO IS-ERA

17 Iesu uso ambojimbi de doriri dodo wosedoyei ewamei da dederisera. Edo embo jiwae beJudea busu de Jerusalem nati de edo Tyre busude Sidon nati ewa beda awa Iesu da yei bugusera.18 Bugudo Iesu mi ungoda karu amburo neindekainde jiwae awa ari ewamei orase edo ungouso ge dengoro orase bugusera. Edo embo asisibebegae mi joda atima isera amimi Iesu da yeibugoro ari berari ewamei orase bugusera. 19 Edoembo berari awa Iesu jigadi jarima isera ainda beawa umo gorobe de buro ise iri berari jebugureraawasedo.

20 Iesu uso ambojimbi gosise sisira, “Imo roraae embo gido iaviri eio ainda be awa rora Mamoda topo berari awa iso topo awasedo. 21 Edoimo boroko beji tambutesa awa dubo ewamei eioainda be awa Mamo mi imo undadira awasedo.

Page 81: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 6:22-23 78 LUKE 6:49Edo imo boroko ji sesa awa iaviri eio ainda be awairo jiradesa awasedo.

22-23 “Embo mi na God da mei embo isenaawasedo ingo ujo ae ise ge biae ingoda yei siseingo wasiri biae etewa sadera awa dubo ewameiewo koMamomi ingoda riroga nembodiba utu dasia ira awasedo. Embo ingo dedo gaedo era aindamamoumbogo awa Mamo da binga sari embo dayei awodo isera.

24 “Imo rora jiwae embo boroko esa re awa biaera ainda be awa ingo matu ingoda riroga betewaawasedo. 25 Imo boroko indari jiwae buresa reamboda awa iso yei re biae adira ko imo baimanatambadesa awasedo. Imo boroko iro jiresa reamboda iso yei re biae ra ko dubo vevera tambudoji sadesa awasedo.

26 “Boroko embo berari imo jasiga era te am-boda iso yei re biae ra. Edo ruvegeove embo ingodedo gaedo era ainda mamoumbogo re da awodoge busari da binga sari embobo jasiga edo isera.

27 “Awarate ingo naso ge ingewa ainda yei sena,Gitopo iso dubo buio. Edo embo iso yei tinigambari era ainda yei ewamei eio. 28 Embo isojawo da ge biae sera ainda yei ewamei eio. Emboiso yei wasiri biae era, embomei awasedo Mamoda yei gegata eio. 29Edo embo amemi imo sogo benei da doro gido sogo be nei itio dore. Edo emboamemi iso ombari boro gido seio ombari nei dedaedo bore. 30Embo amemi rora ro itasase sari reitio. Embo amemi rora iso topo awa bari sekagoiso yei itarase seose. 31 Edo imo embo nenei miiso yei orase dipapa esa da awodo embo nenei dayei eio.

32 “Imo embo imo dubo burera awa dubo buriseembo nenei dubo bae esa mo ro edo Mamo miiso yei riroga ewamei itarase kotesi? Edo emboari bebegae edo era amone daedo da awodo edoera. 33 Imo embo iso yei ewamei era ainda yeiewamei esa mo rawodo edo riroga badi kotesi?Edo embo bebegae awa emboro ainda pepeta edoera. 34 Imo embo nenei da yei rora itido sekagobadi dipapa esa mo ro edo imo rirogo badesa awakotesi? Embo bebegae rora embo bebegae da yeiitido sekago badi dipapa edo era. 35 Awodo aeraawodo eose. Gitopo iso dubo burise ewamei eio.Embo nenei da yei rora itio awarate sekago itorobadi sedo nganega eose. Imo awodo embo neneida yei adesa awa imo teta Mamo da embomei miarago adesa. Mamo mi iso riroga nembodiba siaetiri atira. Mamo embo bebegae uso yei ategae

edo era ainda yei umo jo edo ira. 36Da awodo imojo ari embo nenei da yei eio.

37 “Imo embo nenei kasae adesa awa Mamoimo mana kasadira. Imo embo nenei bekubaeose ainda be re Mamo mi imo bekuba adi tarora awasedo. Imo embo nenei mi iso yei biaeoro kotembedo doadesa awa Mamo mi iso wasiribebegae awa kotembedo doadira. 38 Imo embonenei da yei kando itadesa awa Mamo mi isokando itadira. Mamomi iso yei kiambu awamanaitadira te teta embo mi indari bondo da kandoberugedo era da awodo itadira. Mamo mi iso yeikando jiwae be jiwae itadira awasedo imo kandoberari awa budo tembari sago ae adesa. Kandotega rawodo itadesa tega da awodo awaMamomiiso yei kando awodo awa itadira.”

39 Edo Iesu mi inia kiki eiawa sisira, “Emboditiguba ari mi mana embo ditiguba ari nei awagitijigadira ko ungo etoto awa koto da duradera.40 Gari eura ira embo ainda jiro gari awa kiambuawarate uso atopatari da jiro gari awa nembodibara. Jiro gari eura ira embo awa buro okainadira awa amboda awa uso jiro gari awa teta usoatopatari da da awodo.

41 “Ro edo ri momono iso namendi da diti daawa gosise dodo ri dewo iso diti da awa imo kotaeesi? 42Ro edo iso namendi da yei sesi iso diti da rimomono awa bane sesi ko imo iso diti da ri dewoatira awa imo gae esi? Imo ise sarago ari emboimo giti iso diti da ri dewo awa budo gido awanamendi da diti da ri momono awa badesa.”

43 Edo Iesu ungo atopapotise sisira, “Ri ewameimi mana be biae adira edo ri biae mi mana beewamei adira. 44 Edo imo ri da be awa gido awari amomo ro ri awa gadesa. Ri bebe de mi manasisira be adira edo ri nenei bebe de mi manasigore be adira. 45 Embo ewamei da kotari jo daawa ewamei kotise ari ewamei ira te embo biae dakotari jo da awa biae ari bebegae ira. Embo umorori awa gadewa uso ge sadira ainda.

46 “Ingo na gitijigari sedo ewa te ingo na rosena awa ae edo ewa. Ro edo awodo edo evi?47Embo dami naso ge ingadi bugudo ge ingido geawa kera edo ira awa nanemi embo awa rawodori awa ingoda yei ujugano gadewa. 48 Emboawa teta embo mando eiedo ititisira awa inge.Tutuvi uro tu be tuda ngambedo tutuvi deridoganuma wawara etiri wosedo amimi etiri tutuviawa goroba edo dederisira. Ainda amboda umobojedo mando awa dorisira te mando awa wasiriae ko ainda be awa embo awausomando awa itidogogo isira awasedo. 49 Edo embo naso ge ingidoawodo ae edo ira awa ujugano gadewa. Embo

Page 82: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 7:1 79 LUKE 7:24awa uso mando tutuvi awa derido gogo ae ratebusu tamo da uso mando awa ititisira. Edo umobojetiri mando awa burigi be dudurisira edo biaebe isira.”

7IESU EMBO DA AGIPO EMBO ETIRI EWAMEI ISIRA

1 Edo Iesu embomei awa atopatido atae edoCapernaumnati damambusira. 2Edo ainda Romeisoro embomei 100 da gitijigari awa ainda atimaisira. Edo gitijigari einda agipo embo awa buroewamei edo isira awasedo gitijigari embo awadipapa be edo isira awarate agipo embo awa karuedo betadi aikambu isira. 3 Edo isoro emboboda gitijigari Iesu mi ro ira awa ingido unemi usoagipo embo awa ari ewamei arase dipapa isiraawasedo Jewembonembogamonenei itiri Iesu dayei sedo gadi mambusera. 4 Edo ungo Iesu da yeimambudo sedo gosisera, “Embo awa embo neneiawodo ae umo awa embo ewamei awasedo nangoimo sedo gosera embo awa kondade esita? 5Umoingodenaso embo dubo budo ira edo umo ganuitiri ingodenaso dada ari oro ititisera.” 6 SeteroIesu ungode daedo mambusira.

Edo Iesu mando aikambu bugiri gitijigari daotatao unemi itiri bugusera amimi Iesu tam-busera. Tambudo gitijigari da binga Iesu dasorase sisira awa sisera, “Gitijigari naso mandoda toradi eose ko na awa ewa aera. 7 Edo daedona ewa raro iso yei peni awasedo imo ainda atisetepo gemi seio naso agipo embo ewamei are. 8Nagosena awa be adira ko na awa daedo isoro embonenei da gitijigari da agodari da tuda ra edo daedoisoro embobo nenei awa naso agodari da tuda ra.Na isoro embo da da sadena mambu awa umomambadira. Edo na isoro embo nei da sadena poawa umo puradira. Edo naso agipo embo da yeieiawa e sadena awa umo adira.”

9 Edo Iesu binga awa ingido kove be edo war-eregedo embo berari umo ambo ambo isera aindayei sisira, “Dowo sano gave. Na Israel embomei dateda embo gebe ari embo eiedo awa da tambae bera.” 10 Setiri binga sisera embobo awa sekago en-genembedo isoro embobo da gitijigari da mandoda mambudo uso agipo embo awa ewamei edoatiri tambusera.

IESU MI ETIRI EVETU RORI DA MEI BEBETISIRAAWA SEKAGO ERIRISIRA

11 Iji tupo Iesu uso ambojimbi de embo jiwaebe de nati Nain ainda mambusera. 12 Edo ungonati da totorero embo nati da edo bugusera embomei singa betari awa ango edo betari kokombo

da budo mambadi. Edo mei singa betari ainda aiawa kinapeina nenei bae edo uso iu awa daedobetari. Edo embo jiwae be jiwae awa evetu aingada pepeta isera. 13 Edo Iesu evetu awa gido jo bejo isira evetu ainda yei sisira, “Ji do.”

14Sedo Iesu aikambumambudo apara awa jigiriembo apara ango isera awa pepetisera. PeteteroIesumi sisira, “Mei singa iso yei sena eri.” 15Setirimei singa betari awa erido ge sadi tuturo isira.Edo Iesu mi budo mambudo uso ai da ititisira.16Edo embo berari oju edoMamo jasiga ise sisera,“Binga sari embo nembodiba awa ingodenasoteda bugira. Mamo uso embo soregadi bugira.”17 Edo binga ravetiri embo Judea da edo busudemo da damo da awa ro Iesumi ira awa ingisera.

JOHN AMBOJIMBI ETOTO ITIRI IESU DA YEI BU-GUSERA

18 John uso ambojimbi mi Iesu ro ira awasetero gido gido John Iesu da yei binga ititisira.19 Edo John setiri ambojimbi etoto uso yei bugeroungoda yei sisira, “Mambudo Iesu da yei nganegaari eiawa sewo, ‘Imo mo embo John mi bugarasesevira awa ta mo ko nango embo nei diti eri?’ ”

20 Setiri ungo Iesu da yei mambudo sisera,“John umo mi ewamei ari embo iso yei nganegaorase setiri bugera. Imo mo embo John unemibugarase sevira awa tamo ko nango embo nei ditieri?”

21 Edo iji ainde Iesu awa embo karu amburoneinde kainde berari awa iri jebugurisera. Edoumo asisi bebegae jo da atima isera awa onduribugudo isera edo diti guba egeregari euri ewameiedo isera. 22 Edo Iesu John da ambojimbi etoto dage mina sisira, “Engenembedo John da yei mam-budo ingo boroko ro getewa edo ingewa awa sewogare. Diti guba egeregari yei gosera edo tei ingoambujegari embobo pepeta era edo embo karuleprosy barari ewamei era edo dengoro junjarige ingera edo bebetegari awa wasiri de sekagoererera edo rora ae embobo awa binga ewameiingera. 23 Embo ave na ro ena gido naso yei dagebe adira awa umo atari ewamei tambadira.”

24 Edo John da ambojimbi mambutero Iesuembo jiwae atisera ainda yei John da jawo dage sisira, “Ingo yei embo atae da John da yeimambusewa iji ainde ingo ave gadi kotise mam-busevi? Embo teta sasawa bisara mi deuri mam-budo bugudo ise atarago ira awa gadi mambusevita? Embo teta sasawa bisara mi deuri pasidoatima ira da awodo awa gadi mambusevi ta?

Page 83: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 7:25 80 LUKE 7:5025Emboombari digari ewagaewa ari gadimambu-sevi ta? Awodo aera ingo embo awodo awa gadimambaera. Embo ombari digari ewagaewa edorora jiwae topo edo era embomei awa gitijigarida mando da atima edo era. 26 Ingo ave gadimambusevi? Ingo Mamo da binga sari embo gadimambusevi ta? Gebe ingo binga sari embo gadimambusewa. Dowo sano gave binga sari embonenei awa nembogamo rate John awa binga sariembo nembodiba be nembodiba ra. 27 Edo ungoige embo einda da ge gaisera,‘Gi nanemi embo itano naso binga budo bugadira.

Umo gitimambuse iso emboro ari ewameiadira.’

28 Awasedo na sano gave John da buro mi busuberari da embo da buro awa derigurira awarateembo nembo ae God mi gitijigarase sedo gosiraamimi John awa derigurira.”

29 Edo embo berari de tax bari embomei deJohn da dengoro bagari awa gido ungoi sisera,“Gebe Mamo da emboro awa gebe ra.” Awasedoungoi setero John mi ungo umo mi ewamei isira.30 Awarate agodari simba ari embomemei jawoPharisee de agodari da atopapotegari de awaMamo da emboro awa ujo ae edo John da umomiewamei ari awa ujo ae isera.

31 Edo Iesumi sisira, “Embo boroko atera emboawa gari rawodo ri? Rawodo seni? 32 Ungo awateta kinapeina nati da usini ise mina sara edo era,‘Nango jimbari awa usini etera te ingo nangodeda usini ae awasedo nango betari da usini eterate ingo nangode da usini ae.’ 33Ge ro sena amoneeire. Edo John bugusira ainde umo neta edo umowine awa indae etiri gido ingo sisewa asisi biaeuso jo da atira sisewa. 34 Edo na Mamo da meibugudo embo isena indido kumbudo eteno ingosewa embo eiawa giu. Umone indari jiwae indariedo umo wine indari embo. Umo awa tax bariembobo de embo bebegae de da otao ra sewa.35 Awarate embo mi ingo ro ewa awa gido ingoGod da emboro ambo ambo evi ta mo ko emboronei adevi awa gadera.”

IESU SIMON ESEGA ISIRA36 Pharisee embo da mi Iesu ga da indari in-

dadi sega isira. Edo Iesu embo ainda mando damambudo indari indadi anumburisera. 37 Edoevetu dawasiri biae edo isira awanati ainda atimaisira awa Iesumando ainda indari indise atira awabinga ingisira. Ingido kopiri kiambu ganuma miari awa siwomuno ewamei demi nukari awabudobugusira. 38 Bugudo Iesu da tei da baingo dederiise ji siri uso jijiumi wosedo Iesu da tei awa sasapi

isira. Edo evetu uso kopiri tu mi Iesu da tei awagaimburisira. Edo evetu amimi Iesu da tei munoedo siwo muno de awa uso tei da jojisira.

39 Edo Pharisee embo Iesu uso mando dabugarase sega isira awa evetumi ro isira awa gidoumo kotisira, “Embo eiawa binga sari embo begido re evetu umo tamesi ira evetu amone evetubiae awa geure.”

40 Edo Iesu embo ainda kotari awa gido uso yeisisira, “Simon na iso yei ge sadi ena.”

Setiri Simon mi mina sisira, “Awara atopatarinaso yei ge segae.”

41 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo da ganuosisa ari embomi embo etoto da yei ganu ititisira.Embo amimi K500 awa embo nei da itido K50 awaembo nei da ititisira. 42 Edo embo etoto awa usoganu awa ganu ititisira embo ainda yei mina itarisago ae awasedo embo amimi embo etoto aindayei sisira awara na ganu mina itawase dipapamana adena sisira. Edo embo etoto ainda tedamorawa mi embo awa dubo be beiri?”

43Setiri Simonmimina sisira, “Na kotena emboganu nembodiba burisira amimi dubo be badira.”

Setiri Iesu mi sisira, “Ge mina ewamei besetesa.”

44 Edo Iesu evetu ainda yei wareregurise Simonda yei sisira, “Evetu eiawa ro etira awa koteio. Naiso mando da torena awa imo ingodenaso wasiriawa edo umo itae naso tei segae awarate evetuemimi uso jijiu mi naso tei segetira. Segedonaso tei awa uso beo tu mi gaimbetira. 45 Edona iso mando da torena edo imo ingodenasowasiri awa ise na seia baia ae awarate evetueiawa na mando da totoreno tuturo edo naso teiawa doae muno ise atira. 46 Imo naso beo da uitae awarate evetu eiawa naso tei da siwo munode awa itira. 47 Sano gio. Nanemi uso buriajiwae awa kotembedo dotena awasedo umo nadubo be burira. Awarate embo ave buria kiambukotembedo doadena embo awa na kiambu dubobadira.”

48 Awodo sedo Iesu mi evetu da yei sisira,“Nanemi iso buria kotembedo dotena.”

49 Setiri embo nenei Iesu ga daedo indari in-disera amimi ungosuka mina sara isera, “Emboeiawa averi umo embo da buria kotembedo do-turiri?”

50 Sero Iesu mi evetu da yei sisira, “Nanemiimo soregetena ko imo na ge be etesa awasedomambuio dubo ewamei de atase.”

8EMBO EVETU NENEI IESU AMBO AMBO ISERA

Page 84: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 8:1 81 LUKE 8:231 Amboda Iesu uso ambojimbi 12 de pepeta ise

nati nembogamo de memeia de awa esega isira.Edo esega ise Iesu Mamo iji nonde gitijigadiraainda binga ewamei awa atopapotisira. 2 EdoIesu matu asisi bebegae embo evetu nenei dajo da awa ondise edo embo evetu ainda karuawa etiri jebugurisera emboevetu awa daedo Iesuga mambusera. Edo emboevetu ainda teda awaMary Magdalene ra. Iesu mi matu asisi bebegae7 uso jo da atima isera awa ondisira. 3 Edo evetunei awa Joanna Chuza da aro. Chuza awa HerodGalilee busu da gitijigari embo da mando daagipo embomei de simba edo ira. Evetu nei awaSusanna. Edo emboevetu nenei jiwae de ungodaganu de roviravi de mi Iesu de uso ambojimbi dekondade edo isera amimi daedo pepeta isera.

INIA GE BURO DA JAWO DA GAIARI RA4 Embo nati berari da mi Iesu da yei enjegedo

purae edo isera. Edo embo jiwae be diti ditibugudo dada etero Iesu ungoda yei inia kikieiawa sisira, 5 “Embo da uso buro da ve gowadimambusira. Edo umo pepeta ise ve awa usodemo ponda awodo wawara isira. Ve nenei awaemboro da dudurisira. Etiri embo mi pateteroedo rimemei mi indisera. 6 Ve nenei awa busuganuma de ainda dudurisira. Durido edo veawa burigi eririsera te ungo ambusera ko busuainda umo atae awasedo. 7 Ve nenei awa bebeteda wowosisera. Edo bebe de edo indari vede eririsera. Edo bebe mi erido indari ve awaapuregurisera ve awa ambusera. 8 Ve nenei awabusu ewamei da wowosisera ainda ve ewamei beeririsera. Edo ve eiawa be ewagaewa jiwae isera.”

Edo Iesu kiki awa atae edo sisira, “Embo aveingadi edo gido re ingare.”

IESU INIA KIKI VE GOWARI EMBO DA SISIRAAINDA BE AWA UJUGURISIRA

9 Iesu uso ambojimbi mi uso yei inia kiki sisiraainda be awa nganega isera. 10 Etero Iesu misisira, “Mamo mi ingoda yei gae unjugari da ijinonde umo gitijigadira awa isaga etira te embonenei da yei awa nanemi inia ge mi iji nondeMamo mi gitijigadiri awa atopapotena. Edo naungo inia gemi atopapoteno ungo gosera te ungogaera edo ungo ingera te ungo ingaera.

11 “Eiawa inia kiki ainda be ra. Ve awa tetaMamo da ge inge ra. 12 Edo ve emboro dadudurisira awa teta embo Mamo da ge ingido irate Satan mi bugudo ge awa embo ainda jo dabengono edo ira. Edo Satan mi ge awa awodobengono edo euri embo awa Mamo da ge gebeae edo ira awasedo Mamo mana umo soregadira.

13 Edo ve busu ganuma de ainda wowosisira awateta embo Mamo da ge ingido ira tutura da awajo iaviri ise uso jo da ge awa kotedo ira te burigibe ruvegedo ira. Edo bawari buguri uso Mamotumonda ari awa atae edo ira. 14 Edo ve bebesoropu da dudurisera awa teta embo Mamo dage ingido ira te iji berari umo rawodo rora jiwaebe bae etiri edo dubo ewamei ae etiri awa kotedoira. Awodo kotise euri Mamo da ge uso jo da awaambudo ira awasedo umo Mamo goroba de gebeari embo ae edo ira. 15 Edo ve busu ewamei dawowosisira awa teta embo Mamo da ge ingidokotedo gogo ise Mamo da ge awa embo neneida yei sedo ira. Awodo ise umo embo jiwae bekondade euri Mamo gebe edo era.”

GORIWO DA INIA KIKI RA16 Iesu mi sisira, “Ingodena goriwo injibedo ou

to da itae edo era edo ingodena goriwo injibedoewari besi tu da itae edo era. Awodo aera teingodena goriwo injibedo awa mando da itoroembo ingodena tumba de esega era awa yei isagagadera. 17 Embo amemi ro apuregadira awaamboda embo nei mi tambudo awa isaga adira.Embo amemi ro unjugadira awa amboda embonei mi tambudo isaga da itadira. Da awodo Godda ge awa ujugano isaga adira.

18 “Dengoro edo ingido gogo ewo ko emboamemi Mamo da ge budo ira embo ainda yeiMamo mi ge nei itadira awarate embo ave Mamoda ge bae edo ira awa Mamo mi ge matu ititisiraawa dodo badira.”

IESU DA AI DE NANONAMENDI DE BUGUSERA19 Iesu da ai de nanonamendi de uso yei

bugusera te ungo uso yei aikambu purari awajarisera ainda be awa embo jiwae be dada iseraawasedo. 20Edo embo dami Iesu da yei sisira, “Isoinyei de nanonamendi de imo gadi bugudo pondaderido atera.”

21 Setiri Iesumi embo ainda atisera ainda sisira,“Embo de evetu de Mamo da ge ingise kera eraawa ungo awa daedo naso aia de nanonamendi dera.”

IESU AMBOJIMBI SOREGURISIRA22 Iji da Iesu da uso ambojimbi de nga da vitido

ungoda yei sisira, “Ingode umo diuga da be neida sembudo mambore.” Setiri ungo tuturo edomambusera. 23 Edo ungo mambutero Iesu pasidoewo isira. Edo bisara nembodiba be doriri daedo wosedo umo diuga da edo umo awa nga jodavitadi tuturo isira. Edo vitiri nga awa kununubadiaikambu isira.

Page 85: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 8:24 82 LUKE 8:4924 Awasedo ambojimbi Iesu da yei mambudo

umo ewo wujedo uso yei sisera, “Gitijigari gitiji-gari nango betadi aikambu etera.”

Setero Iesu erido bisara de umo de teta ewayawata ise arago isira ainda ge sisira. Ge setiribisara atae etiri edo umo awa ewa binono ingeisira. 25 Edo Iesu awodo edo uso ambojimbi da yeisisira, “Roedo ingo na gebe ae etevi?”

Setiri ambojimbi kove be edo oju edo ungosukamina sara isera, “Embo eiawa averi? Umo gesetiri bisara de umo de, umo ro setira awa etera.”

IESU ASISI BIAE ONDISIRA26 Iesu uso ambojimbi de nga de umo diuga da

sembudo Gergesene busu embo da yei bugusera.Galilee busu awa umo be nei da edo Gadareneembo da busu awa umo be nei da ra. 27 Edo Iesunga dodo vitido umo bengi da iri nati embo daasisi biae mi bundari mi Iesu tambusira. Emboeiawa nati da atae ra te iji ribori be embo eiawasini bo ewae edo betari embo da kokombo daatima edo isira. Edo iji jiwae be embo mi ngobunembogamo mi ingo de tei de bundedo isera teasisi biae da goroba mi euri iji berari ngobu awadivedo isira. Iji berari awodo edo isira edo asisibiae mi umo budo yei ro atae da mambudo isera.28 Edo embo eiawa Iesu gido gogo batitibedodimbuse Iesu da joda baingo dederi edo gogodimbudo sisira, “Iesu Mamo utu in da atima iraainda mei imo ro edo naso yei da bugesi? Na isoyei sedo gosena naso yei riroga itose.” 29 Umoawodo sisira ainda be awa Iesu asisi biae da yeiembo awa dodo bugarase sira awasedo.

30 Edo Iesu mi uso yei nganega isira, “Iso jaworori?”

Edo asisi bebegae jiwae mi embo ainda jodatotorisera awasedo umo Iesu da yei mina sisira,“Naso jawo awa jiwae ra.”

31 Setiri edo asisi bebegaemi Iesu da yei gegetaisera, “Nango itaso riawo matawa euse atima iraainda yei doaso wosore.”

32 Edo pu diti da awa doriri demo da gasigun-gusa ise atisera awasedo asisi bebegae mi Iesu dayei gegata isera, “Imo sesa awara te dogae nangopu da joda torore.” 33Setero Iesu awara setiri asisibebegae embo ainda jo awa dodo bugudo pu dajoda totorisera. Edo ungo torero pu berari burigibe sumbudo wosedo wii da awodo kekepuinyaedo umo da wosedo berari indido ambusera.

34 Edo pu simba ari embo ro isira awa gidoungo sumbudo embo buro da isera edo embonati da atisera ainda yei kiki awa setero ingisera.35Edoungo kiki awa setero embo ro isera awagadi

bugusera. Edoungo Iesu da yei bugudo emboasisibebegae dodo bugera embo awa gido umo sinibo ewudo Iesu ga da anumbedo kotari ewameisekago kotise atiri gosisera. Gido embo oju isera.36 Edo embo wasiri awa iri gosisera amimi Iesurawodo edo embo awa etiri ewamei isira aindakiki awa sisera. 37 Edo Gergesene busu emboberari mi Iesu ungoda busu awa dodomambarasesisera ko ungo ojumi bebegae isera awasedo. Edoungo awodo setero Iesu nga da vitidomambusira.

38 Edo embo asisi bebegae dodo bugusira emboamimi Iesu da yei sedo gosisira, “Na ingae mam-bari dipapa ena.” Setiri Iesumimina sisira, 39“Isonati damambudo embo da yei Mamomi iso yei roetira awa seio gore.” Setiri embo awa uso nati damambudo embo berari da yei Iesu mi uso yei roisira awa sisira.

IESU EVETU EWAMEI EDO EMBO DA GAGARAJIGIRI ERIRISIRA

40 Edo Iesu sekago umo diuga be nei da sembiriembo jiwae be umo simba atisera amimi umoatega isera. 41-42 Edo Jew embomei da dada arioro simba ari embo jawo Jairus bugusira. BugudoIesu da jo da baingo dederi edo sedo gosisira usomando damambarase ko uso gagara da uso gaeko12 awa betadi aikambu ira awasedo.

Edo Iesu mambutiri embo jiwae be mi Iesumisisera. 43 Edo evetu da awa gaeko 12 awodokaru orobi awa budo atima isira awa emboda tedaumo umosuka pepeta isira. Edo evetu eiawa usoganu berari awa karu gawo ari embobo da yeiititisira te ungo evetu eiawa ewamei ae. 44 Edoevetu awa Iesu da gun da bugudo uso bo begitiawa jigiri uso orobi awa iji ainde atae isira.

45Edo Iesumi nganega isira, “Na amemi jigiri?”Sedo getiri ungoi sisera, “Na aera na aera.”

Setero Peter mi sisira, “Gitijigari embo jiwae beimo jiriroka edo imo misera.”

46 Setiri Iesu mi sisira, “Na gosena embo da najigira ainda be awa goroba na dodo mambira.”

47 Setiri evetu awa gosisira Iesu getira awasedodadara gasise bugudo Iesu da jo da baingo dederiisira. Edo baingo dederi edo atiri embo berariditini ero evetu awa Iesu da yei ro edo umo jigiriedo rawodo edo iji ainde umo ewamei etira awasetiri edo 48 Iesu mi evetu ainda yei sisira, “Nasogagara imo na gebe nembodiba etesa awasedoimo ewamei etesa, Dubo ewamei de mambuio.”

49 Edo Iesu awa siri binga sari embo mi Jairusda mando da edo bugusira. Bugudo Jairus da

Page 86: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 8:50 83 LUKE 9:19yei sisira, “Iso gagara awa matu betetira awasedoatopatari da yei bouga itose.”

50 Setiri Iesu ingido Jairus da yei sisira, “Ojueose ta na gebe eio. Edo imo na gebe adesa awaiso gagara ewamei adira.”

51 Sedo umo mambudo Jairus da mando dabugusira. Bugudo sisira embo ungae tororase.Awarate Iesu mi setiri Peter de John de Jamesde gagara ainda aimamo ga de daga totorisera.52Edo embo berari ji sisera ko gagara awa betetiraawasedo awarate Iesu mi sisira, “Ji seove gagaraamone betae ra te ewo ira.”

53 Setiri ungoi berari Iesu ganduburisera koungo gosisera gagara awa be betetira awa gosis-era. 54 Awarate Iesu gagara ainda ingo da jigidosisira, “Gagara eri.” 55 Setiri gagara iji ainde oenatuturo edo apuse eririsira. Eriri Iesu mi ungodayei sisira indari itoro indarase sisira. 56 Edogagara da aimamo ga kove ero Iesu mi ungodayei sisira, “Embo nenei da yei ro etira awa sawogeore.”

9IESU AMBOJIMBI 12 ITIRI MAMBUSERA

1 Iesu mi setiri ambojimbi 12 uso yei bugusera.Edo ungo mi asisi bebegae awa ondise edo karubebegae neinde kainde awa oro ewagaewa orasesedo Iesu goroba ari ungoda yei ititisira. 2 EdoIesu ungo itiri mambusera awa iji nonde Mamomi gitijigadira awa atopapotise edo karu embobooro ewamei orase. 3 Edo Iesu mi ungoda yeisisira, “Ingo mambadi ise gido rora jiwae beove.Pepeta ari ketu beove edo kandia de indari deganu de ombari nei de beove. 4 Edo ingo natida bugawo embo amemi ingo atega adera emboainde da uso mando da atiwo. Edo ingo aindaatise mambudo mando neinda ewo eove. 5 Edoingo nati da bugawo edo embo mi ingo atega aeadera awa gun ingoda awa ungo kena edo ungodanati awa dowo. Edo ingo awodo adewa awa ungogadera ungo biae etera awa gadera.” 6 Edo Iesuawodo setiri ambojimbi dodo mambusera edonati berari esega ise binga ewamei atopapotiseedo karu embobo eoro ewamei edo isera.

HEROD IESU DA BINGA INGISIRA7-8 Gitijigari Herod Iesu mi ro ira awa ingisira.

Ingido umo mana mana isira ko embo nenei misera John umo mi ewamei ari embo awa wasiride sekago erira awarate embo nenei mi seraElijah mi bugira. Edo embo nenei mi sera awabinga sari embo matu boroko ae bebetisira awa

sekago wasiri de erira sera. 9 Edo Herod mi sisira,“Nanemi seteno John umo mi ewamei ari emboda dubo diugurisera. Awarate embo ro iri bingaingena embo emomo averi?” Edo umo awodosedo iji nonde Iesu gadiri awa eura isira.

IESU EMBO JIWAE EMBO INDARI ITITISIRA10 Edo ambojimbi 12 engenembedo ungoi ro

isera awa Iesu setero ingisira. Edo umo ungobudo daedo ungoi ungo ungosuka Bethsaida natida mambusera. 11 Edo embo ungo mambuseraainda binga awa ingido ungo ambo ambo isera.Edo ungo bugero Iesu ungo atega edo ungodayei iji nonde Mamo mi gitijigadiri awa sise edoungoda teda embo ave karu de ri awa etiri ewameiisera.

12 Edo iji wowosiri ambojimbi 12 mi Iesu dayei bugudo sisera. “Yei eiawa embo atae yei raawasedo embo itio mambudo buro demo da edonati da awodo indari de edo ewari yei de euraore.”

13 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo ingo-suka ungoda yei indari itiwo indore.”

Setiri ungoi mina sisera, “Nangoda yei indarikiambu atira ambe ingari 5 edo wo etoto de atira.Edo imo nango mi embo jiwae be eiawa embomambudo indari ori orase dipapa esi ta?” 14 Edoungoi awodo sisera ainda be awa embo ajigari5,000 awodo ainda atisera awasedo.

Edo Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Sewoembo diti da 50 diti da 50 awodo anumbore.”15 Setiri ambojimbi mi setero embo berari anum-burisera. 16 Edo ungo anumbetero Iesu ambeingari 5 edo wo etoto awa budo diti utu da edoMamo da yei ategari itido edo ambe ingari de wode awa gavedo memeia isira. Edo gavedo memeiaedo uso ambojimbi da yei ititise atisira. Edo Iesuumo ititise atiri ambojimbi da edo ambojimbiungo embo da yei osisa ise atisera. 17 Edo emboberari indido ungo inono be isera. Edo ambojimbiembo mi indari indido doturisera awa dada isera.Edo ungoi dada etero indari awa kandia 12 bedaisira.

PETER GOSISIRA IESU AWA KERISO18 Iji da Iesu umo umosuka Mamo da yei ge siri

ambojimbi uso yei bugusera. Edo ungo bugeroIesu ungo nganega isira, “Embo na awa ave sedoeri?”

19 Setiri ungoi mina sisera, “Embo nenei sedoera imo awa John umo mi ewamei ari embo edoembo nenei sedo era imo awa Elijah. Edo embonenei sedo era imo awa binga sari embo nei matu

Page 87: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 9:20 84 LUKE 9:45boroko ae bebetisira awa sekago wasiri de sekagoerira sedo era.”

20 Edo ungo awodo setero Iesu ungoda yeinganega isira, “Awarate ingo mo namomo avesedo evi?”

Setiri Peter mi mina sisira, “Imo awa Mamo dasoregari embo jawo Keriso ra.”

21 Setiri Iesumi ungoda yei sisira, “Eiawa embonenei da yei seove. 22NaMamodamei embo isenaawa memesi nembodiba tambadena. Edo Jewembo nembogamo de priest gitijijigegari de edoagodari da atopapotegari de mi na ujo ae adera.Edo ungo mi soro embo mi na doro betadena teiji etoto atae ari Mamomi ari na sekago wasiri deeradena.”

23 Sedo Iesu ge nei ambojimbi da yei sisira,“Embo ave na ambo ambo ari dipapa edo gidodowo umo uso dipapa berari awa dodo edo ijiberari imo iso bouga ango adesa teta na nasoorega ango adena da awodo naso demonda nan-gae pepeta are. 24 Edo embo ave busu da usowasiri soregadi adira embo awa uso wasiri busuda awa doadira. 25 Awarate embo ave na awaembo betadira embo awa wasiri ewamei tam-badira. Awarate embo ave busu berari da rorajiwae badira awa betadi ta ko iji biae tambadiraawa rora berari amimi ari embo awa iavira eita?Awodo aera. 26 Embo nenei naso atopatari denamonde awasedo me gosera. Amboda na Mamoda mei embo isena awa naso usasa janibadiraainde edo Mamo da usasa janibadira ainde mijiroroka ari edo asisi ewagaewa de na sekagobusu da engenembadena. Iji ainde na embomeinaso yei me gosisira ainda yei na me gadena.27Edo na ingoda yei gebe sena embonenei borokoeinda derido atera awa ungoi iji nonde Mamo migitijigadi iji awa gadera.”

IESU GARI NEI ISIRA28 Edo Iesu ge awa sedo pura da amboda Iesu

Peter de John de James de budo daedo doririda Mamo gada ge sadi vivitisera. 29 Edo Iesuumo Mamo gada ge siri Iesu da dombu gari neiisira edo uso ombari digari usasa nembodiba dejaniburisira. 30-31 Edo embo etoto Moses de Elijahde Mamo da usasa mi jiroroka etiri bugusera edoIesu gada Iesu da uso betari Jerusalemnati da awaiji nonde ri awa Mamo mi sia isira da awodo awaaikambu etira awa ungo Iesu ga da sisera. 32 EdoPeter uso otatao etoto de awa ewo bouga be iseraawarate ungo erido Iesu awa gari nei isira awagido edo embo etoto uso demo da derido atiseraawa gosisera. 33 Edo embo etoto awa Iesu dodo

mambutero Peter mi Iesu da yei sisira, “Gitijigariingodena einda atera awa ewamei. Edo ingodegaga tamonde pigadera da awa iso da awa Mosesda edo da awa Elijah da.” Awarate Peter ge sisiraawa biae ko umo ro sira awa umo gido gogo aeawasedo.

34 Edo Peter ge siri poroga mi bugudo ungoapuregetiri ambojimbi oju isera. 35 Edo ge javiporoga joda sisira, “Embo eiawa nanemi kata-betena awa naso mei na awasedo uso ge ingiwo.”36 Awodo setiri Iesu umo umosuka awa aindaderido atisira. Edo ro ambojimbi mi gosisera ijiainde awa embo nenei da yei sae doturisera.

IESUMEI ASISI BIAEUSO JODAATIMA ISIRAAWAEWAMEI ISIRA

37 Sipo de ungo yei awa dodo doriri dawoseteroembo jiwae be mi Iesu tambusera. 38 Edo emboda teda amimi gogo dimbudo sisira, “Atopatarina iso yei sedo gosena naso mei gi, naso mei dara. 39 Edo asisi biae mi gae gae gogo dimbusemei dorise atira. Edo dorise iri mei awa jiro biaeembo awodo ise be da porokusedo ira. Edo meidoae mambudo bugudo ise asisi biae mi euri meieiawa memesi nembodiba budo ira. 40 Edo na isoambojimbi da yei sedo getena asisi biae ondoraseawarate ungo ari sago ae etera.”

41 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingo embobo awaewamei ae ewa edo ingo na gebe ae edo ewa. Naiji roinge ingode einda ateni? Na ingoda yei ijiroinge eni?” Sedo Iesu mi embo ainda yei sisira,“Iso mei awa naso yei budo puio.”

42 Setiri mei awa bugutiri asisi biae mi detirimei awa busu da dudurisira. Edo umo duriri asisibiaemi etirimei awa teta jiro biae emboda awodoisira. Awarate Iesu mi setiri asisi biae mei awadodo bugusira. Edo Iesu mei awa ewamei edo usomamo da yei ititisira. 43 Edo awodo etiri emboberari awa kove be isera ainda be awa ungoMamoda goroba nembodiba getera awasedo.

IESU USO BETARI DA GE SEKAGO SISIRAEdo embomei kove be ise atisera ainda be awa

Iesu mi wasiri goroba de ira awa gido edo Iesumi uso ambojimbi da yei sisira, 44 “Na ingoda yeiro sadi ena awa ruvegeove. Na Mamo da meibugudo embo isena awa ungo mi embo da ingoda itadera.” 45 Edo Iesu uso ge unjugarase awodosetira awasedo uso ge awa ungo gadi jariseraainda be awa uso ge da be awa unjugurisira teungo Iesu da yei nganega ari awa oju isera.

EMBO AVE AWA NEMBODIBA RI?

Page 88: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 9:46 85 LUKE 10:11

46 Ambojimbi mi ungo ungosuka embo ungodateda mo amemi mamo gitijigadira iji ainde awaembonembodiba eiri awagebagise atisera. 47EdoIesu ungo ro kotera awa gido setiri mei kiambuda bugudo uso demo da derido atisira. 48 Edo meikiambu awa ainda derido atiri Iesu uso ambojimbida yei sisira, “Embo ave naso jawo da mei kiambueiawa atega iri awa embo awa na atega ira. Edoembo ave na atega iri awa embo amemi na itiribugusena awa atega ira. Embo ave ingoda tedaembo kiambu ri embo awa God da dombu daembo nembodiba ra.”

EMBO AVE INGODA GITOPO AE RI AWA INGODAOTAO RA

49 John mi Iesu da yei sisira, “Gitijigari nangoembo da iso jawo da asisi bebegae ondiri gedoarase setera ko umo awa ingodenaso embo neiae awasedo.”

50 Setiri Iesu mi John da yei edo ambojimbinenei da yei sisira, “Emboawabeitigeove ko emboave ingoda gitopo ae embo amone ingoda otaora.”

SAMARIA EMBO NENEI IESU UJO AE ISERA51 Edo Mamo mi Iesu budo utu da vitadira iji

awa aikambu etiri Iesu jamo jamo ae edo demoda yae Jerusalem nati da vitadira awodo isira.52 Edo embo nenei Iesu mi giti da itiri Samariada nati da ainda Iesu awasedo rora berari sia adimambusera. 53 Awarate nati ainda embomei awaIesu ujo ae isera ainda be awa ungo gosisera umoJerusalem nati da mambutira edo ungo aindatumonde bain ae edo isera awasedo. 54 Edoambojimbi etoto James de John de wasiri awagido sisera, “Gitijigari ingode utu da riawo jawosoro wosedo ungo usibesi eita?” 55 Setero Iesuwareregedo ungoda yei awa eorase sisira. 56 Edoumo ungo awodo eorase sedo ungo budo ungoinati nei da mambusera.

EMBO NENEI IESU AMBO AMBO ADI SEDO KOTIS-ERA

57 Edo ungo emboro damambutero embo damiIesu da yei sisira, “Imo yei nonda yadesa awa naimo ambo ambo adena.”

58 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Ambe wo awauso ewari yei atira edo ri memei awa ungodangaja atira te na Mamo da mei embo isena awanaso ewari yei atae ra.”

59 Edo embo nei da Iesu mi sisira, “Na amboambo eio.

Awarate embo amimi sisira, “Gitijigari na nasomama betari govedo ainda amboda awa na imoambo ambo adena.”

60 Setiri Iesu mi mina sisira, “Embo ave betaritumonda eri awa dowo ungo ungosuka kondademina ara ore. Edo imo mambuio Mamo da gitiji-gari iji aikambu etira awa embo da yei saso gore.”

61 Setiri embo nei mi Iesu da yei sisira, “Embonembodiba na imo ambo ambo adena te giti awana mambudo naso orobe awa atega adena.”

62 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo ave ngadawuse gun gadi edo ira embo awaumoyei nondayari dipapa ira yei aindamambadi aera. Da awodoembo aveMamoda buro ari dipapa ise dodo ambogadi edo ira embo awa mana Mamo da buro awaedo gogo edo adira.”

10IESU BURO EMBOBO 70 AWA BURO DA ITIRI

MAMBUSERA1 Amboda Iesu buro embobo seka 70 awodo

kataburisira. Edo itiri giti nati berari umo mam-badi dipapa ira ainda etoto etoto awodo mam-busera. 2 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Indarijiwae buro da awa sari etira awarate buro emboboenumbae mi dada adi atera. Awasedo buro topoda sewo buro embobo itari mambudo indari sariawa dada ore. 3 Buro da mambuwo. Nanemi ingoititeno tetawo sheep dameimi ambe sino da tedamambarago ewa. 4 Gano dada ari sapoia beoveedo benunu embo da sapoia de tei goru de beove.Edo ingo emboro da mambuse anumbedo embonenei de da kiki dirise atove.

5 “Ingo nati embo da mando da totorise gidosewo, ‘Mamo da ewamei ari mando einda emboatima era ainda atare.’ 6 Edo ingo awodo sawoembo ave Mamo da ewamei ari bari dipapa edoira embo mando ainda atadira gido ewamei arige setesa awa be adira. Awarate embo mandoainda atera awa Mamo da ewamei ari bari dipapaae adera awa ewamei ari ge inemi setesa awa beadi aera. 7 Edo imo mando ainda atiroso embo miro indido kumbudo asase itadera da awa indidokumbudo eio ainda be awa buro embo buro iraaindamina awa badira. Edomando imo atesa awadodo mando nei da mambose.

8 “Edo ingo nati da totorirowo embo mei awajao namendi ari awodo ingoda yei oro gido indariungoi ro indawase itadera awa indiwo. 9 Edodaedo karu embobo nati ainda atima era awa ewojebugoro ungoda yei save, ‘Mamo da gitijigari ijibugira.’ 10 Awarate ingo nati ainda totorirowoembomei ainda awa jao namendi ingode daedoae oro gido nati soropu da mambudo emboboainda yei sewo, 11 ‘Nango ingoda nati da koniponangoda tei da awa dede era ko ingo mi gadewa

Page 89: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 10:12 86 LUKE 10:30ingowasiri biae etewa awa. Edo ruvegeoveMamoda gitijigari iji bugira.’

12 “Na ingoda yei sena Mamo mi busu berarida embobo awa kasadira iji ainde Sodom natiembobo da yei awa nembogo be jo adira awaratenati embobo amemi ingoda ge awa beuso aderaawa unemi ungoda yei jo ari kiambu adira.”

IESU NATI EMBOBO NENEI UMO GEBE AE EDOISERA AINDA GE SISIRA

13 Iesu mi sisira, “Ingo Chorazin nati emboboGod mi kasari ingo iji biae be tambadewa. Edoingo Bethsaida nati embobo ingo daedo awa Godmi kasadira. Edo Tyre nati embomei de Sidonnati embomei ainda atari awa kotewo. Ungoberari wasiri bebegae be edo isera awarate naari wasiri goroba de ingoda nati da isena awaungoda nati ainda aetena awa nati ainda em-bomei awa ungo ombari digari mamatu awa edoaviga mi tamo da gutedo ungo ungoda wasiribebegae awa dodo Mamo da yei wareregaetera.14 Na ari wasiri goroba de ingoda nati da isenaawarate ingo ingoda wasiri biae awa dodo Godda yei wareregae awasedo busu berari da emboawa kasadira iji ainde riroga ingo badewa amimiriroga ungo badera awa derigadira. 15 Edo ingoCapernaum embobo ingo ro kotevi? Ingo mi utuda vitadevi ta? Awodo aera. Ingo naso ge ingaeawasedo yei riawo mata awodo euse atira aindaingo mambadewa.”

16 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Emboave ingoda ge ingido era awa naso ge ingido eraawarate embo ave ingo ujo ae era awa na ujo aeera. Edo embo ave na ujo ae era awa embo amemina itiri bugusena embo awa ujo ae era.”

EMBO 70 IESU MI ITIRI MAMBUSERA AWA EN-GENEMBURISERA

17 Edo embo 70 Iesu mi itiri mambuseraawa asisi bebegae ungoda goroba tuda atiseraawasedo jo iaviri de engenembedo Iesu da yeisisera, “Bada nango iso jawo da asisi bebegae roorase setera iji ainde etera.”

18 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Na Satanutu dodo wowosiri getena. Edo umo burigi beteta birigi da awodo jara ise wosetira. 19 Edonaso ge ingiwo. Nanemi ingoda yei goroba ariitena awasedo ingo pepeta ise ingoda tei awajingabu da ta wuwuji da tamo da itadewa awamana ungo mi oro ingo memesi tambadewa. Edona ingoda yei da naso goroba awa itano Satan dagoroba de edo asisi bebegae berari ainda gorobaawa derigadewa. Edo rora berari mi mana ingo

memesi da itadira. 20Edo asisi bebegaemi ingodage kera etera awasedo iaviri eove ta iaviri ewoko Mamo mi ingoda jawo awa utu da gaetiri atiraawasedo.”

IESU IAVIRI EDO MAMO JASIGA ISIRA21 Iji ainde Asisi Kotopu Iesu da jo da amimi

etiri uso jo awa iaviri be isira. Edo Iesu mi sisira,“Mama imo awa utu de edo busu de da gitijigari.Na imo jasiga ena ainda be awa imo iso ge awajiro gari embobo da yei unjugedo eoso ungo gadijarima era te iso ge awa embo jiro egae ainda yeiisaga eoso ungo mi gido era. Mama imo awodoedo esa ainda be awa ta imo awodo adi dipapaisesa awasedo na imo jasiga ena.

22 “Naso Mama mi rora berari awa naso ingodaitira. Edo embo berari na Mamo da mei mo averiawa ungo gae rate Mamo umo umosuka gari ra.Edo embo berari Mamo mo averi awa gae rate naMamo da mei mi gari ra. Edo embo ave na Mamoda mei mi Mamo isaga adi dipapa ena embomeiawa Mamo daedo gari ra.”

23 Edo Iesu uso ambojimbi da yei wareregedoungoda yei gae unjugari da sisira, “Ingo gariseka gosewa awasedo ingo iaviri ewo. 24 Edoembo binga sari embobo jiwae edo gitijijigegarinembogamo ingo ro gosewa awagadi dipapa iserate ungo gari sago ae ra. Edo daedo ge ingo miingewa awa ingari dipapa isera te ungo ingarisago ae ra.”

SAMARIA BUSU EMBO MI GITOPO EMBO SIMBAISIRA

25 Jew embomei da agodari da atopatari embomi bugudo Iesu uso ge mi bagedo gadi sisira,“Atopatari na ro edo wasiri natopo atari beni?”

26 Setiri Iesu mi uso yei mina sisira, “Ro jiwarimi siri? Imo ajigurise gido esi ta?”

27 Setiri embo amimi sisira, “Iso jo berari deasisi berari de iso goroba berari de iso jiro beraride mi Mamo iso dubo buio. Edo imo imosukasimba esa da awodo embo nenei simba eio.”

28 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo mina sariewamei setesa. Edo imo awodo adesa awa imowasiri natopo atari badesa.”

29 Awarate agodari da atopatari awa umo usojawo awa ewamei da itari dipapa edo gido Iesu dayei nganega isira, “Awarate embo mo averi awasimba eni?”

30 Setiri Iesu mi uso mina sari awa kiki eiawadirisira, “Embo da Jericho nati da mambadi di-papa edo Jerusalem nati dotorisira. Edo umowosedo yiri bengono embobo mi umo sandidobiae be dedo gaedo isera. Edo dedo gaedo uso

Page 90: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 10:31 87 LUKE 11:15rora berari awa budo umo ainda dotero betadiaikambu ise atisira. 31 Edo iji ainde Jew emboda priest awa emboro ainda pepeta ise embo awagosisira te umo emboro be nei da awodo sembudoyise edo embo awa derigurisira.

32 Edo priest da kondade ari embo uso orobe dajawo Levi daedo yei ainda bugudo embo awa gidoemboro be nei da awodo derigurisira. 33AwarateSamaria busu embo awa emboro ainda bugutikoembo awa gido jo mi biae isira. 34 Edo emboainda yei mambudo uso isomatu da siwo jojedouso bo mi sasiro isira. Edo embo awa budo usowo jawodonkey tamoda itido budo esega emboboda ewari mando da budo mambudo ainda simbaisira. 35 Edo sipo de esega embobo da ewarimando da topo da yei Kina etoto awa itido sisira,‘Imo embo eiawa edo gogo edo simba eio. Edona iji nonde engenembadena edo ganu ro emboeinda indari da pigadesa awa nanemi iso yei damina itadena.’ ”

36 Awa sedo Iesu mi sisira, “Imo kiki eiawaingido mo imomo ro kotetesi? Embo tamondeembo bengono embobo midetero betae sumbaeisira ainda yei bugusera. Edo embo rawa uso yeiewamei isiri?”

37 Setiri agodari da atopatari mi mina sisira,“Embo amei umo jo edo uso jao namendi ari isiraawa awara.”

Setiri Iesu mi uso yei mina sisira, “Awara imomambudo wasiri da awodo awa eio.”

IESU MARY DE MARTHA DE ESEGA ISIRA38 Iesu uso ambojimbi de mambudo edo ungo

nati da ainda bugero evetu jawo Martha mi ungoatega isira. Etiri gido ungo uso mando da vivi-tisera. 39 Edo uso jao Mary awa Iesu da tei daanumbedo Iesu da ge awa ingise atisira. 40 EdoMary awa Iesu da ge awa ingise atiri Martha awaindari sia ari da buro jiwae isira awasedo umotini gambari isira. Edo Iesu da yei bugudo sisira,“Bada naso jao na dotiri na nasuka indari sia arida buro jiwae be ena. Imo kotesa amomo awarata? Seio puma na kondade are.”

41 Setiri Badamimina sisira, “Martha, buro be-rari emimi etiri imo tini gambari esa. 42 Awarateburo da awa ingodena ari dipapa edo era. EdoMary awa buro ewamei ari dipapa ira awasedonango mi mana uso buro da awa badera.”

11IESU USO AMBOJIMBI ATOPAPOTISIRA

1 Iji nei de Iesu yei da ainda atise Mamo da yeige sisira. Edo umo Mamo da yei ge sedo atae

etiri uso ambojimbi diti da amimi uso yei sisira,“Gitijigari nango Mamo da yei ge sari da emboroawa atopatigae gore teta John mi uso ambojimbiatopapotisira da awodo.”

2 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo Mamoda yei benunu sadi ise gido eiedo sewo,‘Mamo embo berarimi iso jawo kotopu awa jasiga

ore. Iso gitijigari iji awa itio bugare. 3 Edonangoda indari iji jaige da awa inono daitigae. 4 Nangoda buria awa kotembedodogae ainda be awa nango embo ameminangoda yei buria era awa kotembedodoturera. Edo nango bawari da kundoyiose ta ko nango biae eorase soregae.’ ”

5 Edo Iesu awodo sedo Iesu uso ambojimbi dayei sisira, “Ingo embo da mi uso otao da mandoda tumba soropu da mambudo uso yei saetesita,‘Otao, na ambe be tamonde dipapa ena. Imonaso yei itadesa awa na iso yei ambe be tamondesekago iso yei itadena. 6Ko naso otao nei awa yeiberari esega ise bugutevikonasomandoda bugirate na indari ae gido uso yei ro itari sago ae ena.’

7 “Umo awa sedo sisira ko iso otao awa mandojo da atise ge mina saetira, ‘Na roedo seso jareni.Na matu mangiro be dedo edo na naso kinapeinade ewadi awasedo besi da pasetena. Na manaerido iso indari itadena.’ 8 Edo ro aetiri? Sanogiwo. Mando topo awa mana erido iso yei ambeawa itaetira koumoawa iso otao awasedo awarateumo erido imo ro embo simba esi awa itae etiraainda be awa imo iji mata awa tain tain doriseatesa awasedo.

9 “Awasedo na ingoda yei sena, sedo giwo itarikumbave. Eura edo tambuwo. Taintain dewomangiro pirigare. 10Edo embo amemi sedo gadiraawa badira edo embo amemi eura adira awatambadira edo embo amemi taintain dadira awamangiro be pirigadira.

11 “Ingo mamono ingo ingoda memei mi woembo soro ingo mana jingabu itadewa. 12 Edoungo ri munju embo soro imo mana wuwujiitadewa. 13 Edo ingo awa embo bebegae awarateingo ingoda kinapeina da yei rora ewagaewa itarigari ra. Awarate Mamo utu da atima ira amimiingoda kando itari awa derigedo embo amemi usoyei sedo gadira ainda yei Asisi Kotopu itadira.”

IESU ASISI BEBEGAE ONDISIRA14 Asisi biae mi embo da ainda jo da atise euri

embo awa ge sae edo isira awa Iesu mi ondetiribugusira. Edo Iesu asisi biae awa ondetiri bugiriembo awa ge sadi tuturo isira. 15 Edo embo awage sadi tuturo iri embo jiwae be mi kove be isera

Page 91: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 11:16 88 LUKE 11:38awarate embo nenei mi sisera, “Beelzebul asisibebegae da gitijigari mi Iesu da yei goroba ititiriedoumoasisi bebegae ondira.” 16Edo emboneneimi umo ungoda ge mi wao ari dipapa isera. Edoungomi Godmi Iesu kondade ira awa gorase sedoungomi Iesumi ari goroba de arase sedo gosisera.

17Awarate Iesu ungoda kotari awa gido ungodayei sisira, “Busu da embo mi katabedo diti ditiedo mina dara aetera awa embo berari awa ataeaetera. Edo embo orobe da amimi diti diti petedomina dara aetera awa ungo atae aetera. 18 Daawodo asisi bebegae Satan mi gitijigido ira awaditi diti petedo mina dara aetera awa ungo ataeaetera. Edo ingo sewana awaBeelzebul da gorobami asisi biae ondari ge sewa. 19Edo ingoda ge awage be adira awa ingoda ambojimbi rawodo edoasisi bebegae ondedo eri? Ingoda ambojimbi topomi ingoda ge awa oro ge busari adira. 20 Edo naawodo aera te Mamo da goroba mi asisi bebegaeondedo ena awasedo ingo gosewa Mamo ingodateda buro adi tuturo etira.

21 “Edo embo goroba embomi uso gi emi berarisia edo uso mando simba adira awa uso roraberari awa ewamei atadira. 22 Awarate embogoroba jiwae de mi umo dedo gaedo edo umousibesi edo embo ainda gi emi umo tumonda iraawa budo edo uso rora berari bengono edo budomambudo embo nenei de da kando edo badira.

23 “Edo embo ave nangae otao ae ira awa nasogitopo ra. Edo embo ave na kondade ari dadaeonase ira awa embo awa sisi kakain adira.”

ASISI BIAE ENGENEMBURISIRA24 Edo Iesu mi kiki nei dirise sisira, “Asisi biae

mi embo da joda edo bugudo jango indari yei euraedo ambe da mambadira. Edo umo yei tambaeedo umo umosuka sadira, ‘Na naso mando do-turisena ainda engenembadena.’ 25Awasedo umoengenembedo gosisira ungo mi yei genjedo edomando sirigurisira awa gosisira. 26 Edo awa gidoumo mambudo uso asisi bebegae otatao 7 biaeumo inge aerate bebegae be bebegae awa budobugudo daedo ainda atadira. Edo ungo awodo oroembo awa umo matu atima edo isira awodo atadiaerate umo biae be atadira.”

IAVIRI ARI GEBE27 Edo Iesu awodo setiri evetu da mi embo da

teda edo Iesu da yei sisira, “Evetu amemi imobudo simba isiri awa dowo dubo ewamei are.”

28 Setiri Iesu mi mina sisira, “Awodo aerateembo de evetu de amemi Mamo da ge ingido edokera edo ira awa dowo iaviri ore.”

EMBO NENEI MI ARI WASIRI GOROBA DE GADIDIPAPA ISERA

29 Edo embo nenei jiwae dada etero Iesu miungoda yei sisira, “Embo boroko atera awa embobebegae ra. Edo ungo ari wasiri goroba de awagari dipapa edo era. Edo ari wasiri goroba deJonah da yei isira da awa ungo gadera te ungo minei awa gadi aera. 30 Edo binga sari embo Jonahda yei ro isira awa Nineveh nati embobo da yeiisaga da gari awa isira. Da awodo roMamo dameiembo isira ainda yei adira awa embo boroko ateraainda yei isaga da gari adira. 31 Edo Mamo busuberari da embo kasadira ainde evetu gitijigarinembodiba busu ijari kena da amimi erido ariembobo boroko atera awa me gadera ko evetuawa yei ribori be pepeta edo embo jiro gari emboSolomon da atopatari ewamei awa gadi bugusira.Awarate na ingoda yei sena na awa Solomonderigedo ingoda teda atena. 32 Edo Mamo busuberari da embo kasadira iji ainde Nineveh natiembobo mi erido oro ingo me gadewa ainda beawa ungo JonahmiMamoda binga awa setiri gidoungo ungoda wasiri bebegae awa dodo Mamo dayei wareregurisera. Awarate na boroko ingodayei sena, na Jonah derigedo ingoda teda atena.”

TAMO DA USASA33 “Embo amemi mana goriwo injibedo yei nei

da unjugadira. Daedo embo mi mana goriwoinjibedo gono to da itadira. Awodo aera. Embomando da toradera awa ingodena ungo usasa gadidipapa adera awasedo ingodena goriwo injibedoinda esegadera. 34 Edo ingoda diti awa teta tamoda usasa awodo ra. Edo ingoda diti ewamei awaingoda tamo berari awa usasa adira te ingoda ditibiae awa ingoda tamo berari awa umenga adira.35 Awasedo doawo ingoda yei usasa awa umengaeure simba edo gogo ewo. 36 Edo ingoda tamoberari awa usasa mi beda adira nei ro umenga adiae awa ingoda dombu awa daedo usasa adira tetagoriwo mi iso tamo da usasa arago adira.”

IESU PHARISEE EMBOBO DE AGODARI DA ATOPA-POTEGARI DE BEKUBA ISIRA

37 Edo Iesu ge sedo atae etiri Pharisee embo dami uso mando da mambudo daga indari indarasesisira. Setiri gido Pharisee embo da mando damambudo indari indadi anumburisira. 38 EdoPharisee embo awa gosisira Iesu umo indari indaegiti da umo Jew embobo da wasiri indari indadiise giti ingo segedo era awa ae isira awa gido koveisira.

Page 92: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 11:39 89 LUKE 12:739 Awasedo Bada mi uso yei sisira, “Ingo Phar-

isee embobo da atari awa teta ingo ingoda agade tewo de awa pon awa segedo ewa te jo awaruvegedo ewa da awodo. Ingoda jo da awa daribetari da kotari de edo kotari bebegae nenei demi beda etira. 40 Ingo jiro bebegae emboboMamomi ingoda tamo pon isira da awodo jo isira. 41Edoingoda jo awa dagariae adira awa rora berari isoawa dagariae adira.

42 “Edo ingo Pharisee embobo ingoda kasari ijiawa bugutira awasedo giwo. Edo siwo kosi dadaedomuno rora edo rora gowari nenei de awa dadaedo diti ajigari 10 edo diti da awa Mamo da yeiitido ewa. Edo ingo eiedo ewa te ingo embo neneijo ae edo ingoMamokoma bae. Edo ingo ro berariedo ewa awa ise daedo na ro setena awa adewaawa awara adira.

43 “Edo ingo Pharisee embobo ingoda kasari ijiawa bugutira awasedo giwo. Ingo Jew embomeida dada ari yei da ingo embo mi gadera yei aindaanumbari dipapa edo ewa. Edo ingo rora origaroro ari yei da mambudo ewa awa ingo embomi ingo sapo ise atega orase dipapa edo ewa.

44 “Edo ingoda kasari iji awa bugutira awasedogiwo. Ingo awa teta embomi uje gae busu da aturitamo da pepeta edo era da awodo. Edo ungo ingoderigedo era te ingoda joda kotari biae ewa awaungo gae ra.”

45 Edo Iesu awa setiri agodari da atopatari miuso yei sisira, “Atopatari awodo sesa awa imonango daedo bekuba esa.”

46 Setiri Iesu mi mina sisira, “Ingo agodari daatopapotegari ingoda kasari iji daedo bugutiraawa giwo. Agodari nembogamo bari sago ae awaingo mi embo da saga da itido ewa te ingo ingosoro da amimi ungo kondade ae agodari bougaawa ango aera.

47 “Edo ingoda kasari iji awa bugutira awa giwo.Edo ingo binga sari embobo ingoda mamoum-bogo mi detero bebetegurisera ainda uje be awagongobedo ewa. 48 Edo binga sari embobo dauje be awa gongoburise ingo sedo ewa ingodamamoumbogo mi ungo dorisera amone awarasedo ewa. 49Edo roMamo jiro gari embomi sisiraawa be isira. Edo Mamo mi sisira,‘Nanemi ungoda yei binga sari embobo itano

mambadera te nenei awa dedo gaedo iseedo nenei awa doro betadera.’

50 Edo riroga awa ingo embo boroko atewa aindabugadira ainda be awa Mamo mi rora berari isiraedo embo berari isira iji ainde tuturo edo ingoda

mamoumbogo mi binga sari embobo jiwae doris-era. 51 Edo binga sari embobo dari tuturo iseraiji awa tuturo Abel da betari da edo mambudoZechariah da betari da bugusira. Edo ungoiZechariah Jew embomei da tumondebain ari orojo da rorou itari yei da edo yei kotopu da soropuda dorisera. Edo nanemi ingoda yei sena, rirogaawa embo boroko atera ainda yei bugadira aindabe awa dari betari berari eiawa awasedo.

52 “Ingo agodari da atopapotegari ingodakasari iji awa bugutira giwo. Ingo mi jiro gari damando da be pirigari rora awa bengono etewa.Edo ingo ingosuka torari awa ujo ae ewa awarateingo embo nenei toradi dipapa era awa beigobeigo ewa.”

53-54 Iesu ge awa sedo atae edo mando awadoturisira. Edo Iesu mando awa dotiri agodari daatopapotegari de Pharisee embobo de awa Iesuuso ge da wao adi jarisera edo umo ge biae saribekuba adi sedo isera. Awasedo ungoi umo tuburise edo sedo gari neinde kainde uso yei sedogosisera.

12PHARISEE EMBOBO AWA DITI JIMBA EWO

1 Embo jiwae be jiwae mi dada edo tei damina pata ise dada isera awarate giti Iesu mi usoambojimbi da yei sisira, “Pharisee embo awa gidogowo ewo. Ungo awa ewamei ari inge edo erate ungo awa ewamei aera. Edo ungoda atopataribiae awa teta ambe bajari siwo jawo yeast awodo.2 Edo rora ro embo mi boroko unjugurera awaamboda awa isaga adira edo embo da jo awa embonenei mi gadera. 3Awasedo imo ro umenga da gesetesa awa embo berari mi iji de ingadera edo geromando jo da gae sasainbarimi setesa awa embonati jo da berari mi minonu sadera.”

IESU ATOPAPOTISIRA4 Iesu mi sisira, “Naso otatao na ingoda yei

sena embo ingoda tamo doro betadira te wasiribebegae nenei ingoda yei ari sago ae era awa ojueove. 5 Nanemi ave oju evi awa sadena. Goduso goroba mi embo dari betoro edo embo riawomatawa atari da pigadira awasedo umo oju ewo.Awa gebe na ingoda yei sena umo oju ewo.

6 “Ingo rimei memeiya ingo da awa ganu ki-ambu mi ori adewa awarate Mamo mi rimeimemeiya da awa ruvegae. 7 Da awodo Mamoingoda beo tu ajigari roinge ri awa gido iji berariingo simba ira. Edo ingoda mina awa wujiko damina awa derigedo atira awasedo oju eove.”

Page 93: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 12:8 90 LUKE 12:33EMBO NENEI SEWO GORE INGO AWA IESU DA

TOPO RA8 Iesu mi sisira, “Na ingoda yei sena embo

amemi embo berari da diti da umo naso toposadira awa na Mamo da mei embo isena amimiGod da asisi ewamei da diti da embo eiawa nasotopo ra sadena. 9 Awarate embo amemi emboberari da yei umo na gae sadira awa na Mamo damei embo isena amimi Mamo da asisi ewamei daditi da na embo awa gae sadena.

10 “Embo amemi na Mamo da mei embo isenaainda yei ge biae sadira embo ainda wasiri biaeawaMamomi kotembedodoadira te embo amemiasisi Kotopu da yei ge biae sadira embo aindawasiri biae awa Mamo mi kotembedo doari sagoaera.

11-12 “Edo embo mi ingo budo Jew embobo dadada ari oro edo gitijigari kiambu da edo gitijigarinembodiba da yei imo kasorase mambadera. Edoungo awodo adera awa imo na ro seni edo nanasuka rawodo edo beitigari ge ro eni awa kotoseainda be awa iji ainde awa Asisi Kotopu mi rosadesa awa ari sadesa.”

RORA EMBO DA INIA GE13 Embo da teda amimi Iesu da yei sisira,

“Atopatari segae naso namendi ungaenasomamabetari da rora edo uso busu awa nangae katabedobare.”

14 Setiri Iesu mi mina uso yei sisira, “Emboamimi na awa ingoda kasari embo awodo edoingoda rora de edo busu de katabanase awaraseteri? Na awodo adi ae ra.” 15 Awodo sedo Iesuembo berari ainda yei sisira, “Ingo na na sariembo awodo eove awa gido gogo ewo ainda beawa rora jiwae badewa amimi ari atari ewameiadi aera. Edo embo da rora jiwae be jiwae badiraawarate ungoi oro umo atari ewamei adi aera.”

16 Edo umo awodo sedo Iesu ungoda yei iniakiki da eiawa sisira, “Embo rora jiwae embo daainda buro da rora jiwae eririsira edo bari siaisira. 17 Edo embo awa umo umosuka kotisira,‘Naso indari atari oro awa kiambu ra mo na roeni?

18 “Awodo kotedo umoumosuka sisira, ‘Na nasoindari atari oro kiambu eiawa arasegedo neindanembodiba be itadena edo ainda naso indari vede edo naso rora nenei jiwae de itadena. 19 Itidona nasuka jo da kotadena iji ewamei naso yei dabugira. Edo naso rora ewagaewa jiwae be eiawagaeko jiwae be atadira awasedo na jango indiseindido kumbudo ise na iaviri adena.’

20 “Awarate Mamo mi uso yei sisira, ‘Imo jirobiae embo, boroko tumbade imo betadesa. Edo

imo betaso rora berari inemi imo embo etesaemomo amemi beiri?’ ”

21 Edo Iesu inia da kiki eiawa sedo Iesu uso geatae ise sisira, “Embo ave umo umosuka awasedorora jiwae dada edo ira te Mamo da ewamei ariawa tambae edo ira embo ainda yei rora da eiedoawa adira.”

MAMO TUMONDA EWO22 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira,

“Awasedo na ingoda yei sena ingoda wasiriawasedo dubo vevera edo seove, ‘Na rora inonoda nonda budo indeni?’ Edo daedo ingoda tamoawasedo dubo vevera edo seove, ‘Naso ombaridigari yei nonda beni?’ 23 Awarate ingoda wasirimi indari derigedo atira edo daedo ingoda tamomi ombari digari derigedo atira. 24 Giwo ogamane inda tembera. Ungoda indari atari orokiambu de indari atari oro nembodiba de ataerate Mamo mi ungoda indari itido ira. Edorimemei awa mina nembogamo rate ingo awamina nembogamo be nembogamo ra. 25 Edoingoda wasiri awasedo dubo vevera adewa amimimana ari ingo iji ribori atadewa. 26 Edo ingoawodo ari sago ae ewa mo ro awasedo rora neneiawasedo dubo vevera evi?

27 “Ri wuji eririra awa kotewo. Ungo buro aera. Edo ungo ungosuka gongobaera te ungodagari awa dagariae be ra. Na ingoda yei senarora jiwae embo Solomon awa uso ombari digaridagari egeregae ra te ri wuji da gari dagari egaeamimi Solomon da ombari da gari ewagaewa awaderigurira. 28 Edo sasawa boroko eririra te eumaawavejedopigoro rimi ewadira teMamobabojiseeuri sasawa awa gari dagariae be edo ira. Edoda awodo Mamo mi ingoda ombari digari itadira.Edo ingoda tumonda ari kiambu awa kotewo.29 Edo dubo memesi eove. Edo iji berari na roindido kumbudo eni awa kotove. 30Edo emboGodgae awa iji berari ungo indari inono da tambaeetera edo ombari digari de baetera awasedo dubovevera edo era. Te ingoda Mamo ingo ro dipapaewa awa gosira. 31 Edo ingo dubo vevera ewaawa dowo. Edo Mamo da wasiri seka awa tambaeetewa awa embo jo da kotewo. Edo awodo ewounemi rora berari einde da itadira.”

UTU DA RORA EWAGAEWA DADA ARI DA EM-BORO

32 Iesu mi sisira, “Ingo embo enumbaeko in-goda Mamo umo ingoda yei uso ewamei ari jiwaeitadi iaviri ira awasedo oju eove. 33 Ingoda roraberari awa ori edo ganu awa rora ae emboboda itiwo. Awodo adewa awa ingo rora mina

Page 94: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 12:34 91 LUKE 12:58nembogamo de jiwae tambadewa awa biae adiaera. Edo rora eiawa Mamo mi utu da ingoawasedo dada adira ainda ungoda ajigari awamana kiambu adira ainda be awa bengono em-bobomimana bengono adera edo jinikomimanaindadira. 34 Edo yei iso rovi ravi itadesa yei daainda iso jo daedo atadira.”

SIA ARI BURO EMBO AWODO EWO35-36 Iesu mi sisira, “Ingoda sini digido gogowo

edo goriwo injibedo iji berari sia ewo teta agipoembobo ungo ungoda gitijigari jimbari bondododo engenembadira awa simba era awodoawasedo umo bugudo tain tain dari ungo burigibe be pirigadera. 37 Awarate gitijigari engenem-bedo agipo embobo erido sia edo atiroro gadiraawa ungo dubo ewamei adera ko na ingoda yeisena umo buro ombari budo ombudo sari ungoanumboro ungoda indari ititise edo ungo simbaadira. 38 Umo tumba soropu da o sipo usabasairirari bugudo ungo sia edo atiroro gadira awaungo iaviri adera. 39Awarate eiawakotewo. Embomando topo awa iji nonde bengono embo bugudouso mando bejedo toradira awa gido umo siaadira awa umo torurase beitigadira. 40Edo ingo ijiberari awa sia ewo ainda be awa na Mamo da meibugudo embo isena awa ingo naso bugari iji awakotae atadewa iji ainde na bugadena awasedo.”

AGIPO EMBOBO EWAMEI DE BIAE DE DA INIA KIKI41Petermi Iesu da yei sisira, “Bada imo inia kiki

emomo nangoda yei sesi ta ko embo berari da yeisesi?”

42 Setiri Iesu mi mina sisira, “Embo ave agipoembo ewamei embo ainda yei na ge sena. Edoembo ave saboa edo jiro gari agipo embo awa usogitijigari mi sari agipo embobo nenei da buro awasimba adira. 43 Edo uso gitijigari awa esega mam-budo edo uso mando da engenembedo bugudouso buro embo ro arase setira awa iri getira awaagipo embo awa iaviri adira. 44 Edo umo iaviriadira ainda be awa gitijigari mi sari agipo emboamimi uso rora berari de uso busu de awa simbaadira edo umo awa buro embo da nembodibaadira. 45Awarate agipo embo awa kotadira, ‘Nasogitijigari mana burigi engenembadira,’ awasedoumo buro embobo nenei de buro embo evetude awa dedo gaedo edo umo umo okain indidojiro biae edo. 46 Edo umo awodo irirari gitijigarida bugari iji awa uso agipo embo awa gae ijiainde umo engenembadira. Edo engenembedogitijigari agipo embo awa vejedo embo bebegaeda yei da itadira.

47 “Edo agipo embo umo uso gitijigari ro arasedipapa ira awa gosira te sia ae adira edo ro usogitijigari mi arase sira awa ae adira, embo awaungoi vejadera awa riroga nembodiba badira.48 Awarate agipo embo umo uso gitijigari mi roarase dipapa ira awagae edoburo biae adira emboawa riroga kiambu badira. Edo embo ave rorajiwae badira awa ungoi soromina rora jiwaeminaitadira. Edo embo ave rora jiwae be jiwae badiraawa ungoi soro mina rora jiwae be jiwae mi minaitadira.”

IESU MI ETIRI EMBO KAUSU KAUSU ISIRA49 Iesu mi sisira, “Na riawo pigano busu da

embo berari da tamo da vitarase bugusena. Edonaso buro atae adira iji ainde na iaviri adena.50 Edo memesi nanemi badena awa nembodibabe ra. Edo na boroko awa dubo vevera enate naso memesi awa atae adira na iaviri adena.51 Edo ingo kotewa naso bugari mi ari embo duboewamei de ateri ta? Awodo kotove ainda beawa naso bugari mi mana ari embo da atari awaewamei adira te naso bugari mi ari embo ewogaewoga adera. 52 Boroko tuturo edo embo ingo daawa mando da ainda atima era awa kausu kausuedo ungoi diti etoto adera. Tamonde awa etoto dagitopo edo etoto awa tamonde da gitopo adera.53 Edo eiedo awa kausu kausu adera. Mamo demei de awa gitopo mina ara adera. Edo ai de usogagara de awa gitopo mina ara adera. Edo mei daaro de uso umboti de awa gitopomina ara adera.”

INGODE RO BUGADIRA AWA BE GORE54 Edo Iesu daedo embo da yei sisira, “Ingo

poroga waiko wosedo ira ainda vivitirari gidoingo sadewa ga bugadira sadewa awa awodoadira. 55 Edo ingo bisara nembodiba be ijari kenaedo sumburari ingo sadewa boroko awa waikonembodiba janibadira sadewa. Awodo awa adira.56 Edo ingo ise sarago ari embobo ingo wasiri utuda edo busu da awa gido ainda be awa gido ewa.Edo ro edo ingo naso bugari da wasiri awa ingogaeri?”

INGODA GITOPO DE JAO NAMENDI ARI EWO57 “Ro edo ingo ingosuka ro ewamei ri awa

gido ae edo evi? 58 Edo embo da mi iso yei darora ro embo tini gambari edo imo budo kasariyei da mambutirari gido edo imo yei ainda sekamambuse gido edo gido ge awa embo ainga seioewamei are. Edo imo awodo ae adesa awa unemiimoawabudokasari embodayeimambadira. Edokasari embo mi imo awa budo bundari embo dayei itadira edo bundari embo mi imo awa gajari

Page 95: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 12:59 92 LUKE 13:24oro da itadera. 59 Edo nanemi iso yei sena imomana gajari oro awa doadesa te giti awa imo isomina awa itido ponda bugadesa.”

13EMBO AVE UNGODA WASIRI BEBEGAE DODO

MAMO DA YEI WAREREGAE ADERA EMBO AWA BE-TADIRA

1 Iji ainde embo nenei ainda atisera amimi Iesuda yei sisera, “Galilee busu embobo nenei mi womi Mamo da yei rorou ititero Pilate mi setiriembo nenei mi bugudo ungo detero bebetisera.”2Setero Iesumimina sisira, “Ingo kotewa ungodawasiri bebegae mi Galilee busu embomei neneida wasiri bebegae awa derigari awasedo ungobebetiseri ta? 3Awodo ae be aera. Edo na ingodayei sena ingo ingoda wasiri bebegae awa dodoMamo da yei wareregae adewa awa ingo berariawa daedo betadewa. 4 Edo ingo embo 18 awodoSiloam ainda mando mi wosedo patetiri bebete-gurisera mo kotevi ta? Edo ingo kotewa ungodawasiri bebegae mi embo nenei Jerusalem nati daatima era ainda wasiri bebegae awa derigari ta?5 Awodo ae be aera. Edo na ingoda yei sena ingoingoda wasiri bebegae awa dodo Mamo da yeiwareregae adewa awa ingo daedo betadewa.”

RI BE AE ISIRA AINDA INIA KIKI6 Iesu mi ungoda yei inia kiki eiawa sisira,

“Embo da mi menga awa uso buro da gousiraedo ri awa erido atisira. Edo amboda embo awamenga be wujadi bugusira te be aera. 7 Awasedoumo uso buro simba ari embo da yei sisira,‘Giwo gaeko tamonde na einda bugutemona edori einda be da meani tambae. Edo ri emone tepobusu ngamo awa indise atira awasedo ri eiawajegewo durare.’

8 “Awarate buro embo mi sisira, ‘Naso gitijigaridoio gaeko da eiawa atare. Edo gaeko eindenanemi busu be ngambedo edo wo je awa itidogane. 9 Edo gaeko nei ri awa be adira awaawara doaso atadira te be ae adira awa jegasoduradira.’ ”

IESUMAMASO IJI DE EVETU ETIRI EWAMEI ISIRA10 Jew embomei da tumondebain ari iji da Iesu

awa Jew embomei da dada ari oro da atopapotiseatisira. 11 Edo evetu da awa ainda atisira edo asisibebegae uso jo da gaeko 18 awodo atise eoro umokaru de atima isira. Edo evetu ainda gun vetuawa detegari awasedo umodagaia edo derari sagoae edo isira. 12 Edo Iesu evetu awa gido umoevetu awa jawo setiri uso yei bugusira edo Iesu

uso yei sisira, “Evetu na imo wujegurena edo isokaru atae etira edo imo ewamei etesa.” 13 Sedouso ingo uso tamo da itiri uso gun vetu burigibe dagaia etiri umo dambuderari derido Mamojasiga isira.

14Edo Jew embomei da dada ari oro da gitijigarimi tini gambari isira ainda be awa Iesu mi tu-mondebain ari iji de evetu awa etiri ewamei isiraawasedo. Awasedo umo embo jiwae be atiseraainda yei gogo dimbudo sisira, “Iji 6 ainde ingodeburo adera awasedo iji ainde buguwo unemi ingoewamei are awarate tumondebain ari iji de bu-gove.”

15 Setiri Bada mi uso yei mina sisira, “Ingo isesarago ari embobo ingo berari tumondebain ariiji de ingoda wo cow ta donkey awa wujegedobudo koto ngambari da mambawo umo indadira.16 Edo evetu eiawa Abraham da orobe awa Satanmimatu boroko ae be bundisira edo gaeko 18 ataeetira. Edo ro edo ingo nanemi tumondebain ari ijide evetu eiawa ewamei etena awa biae kotevi?”

17 Sisira da amimi etiri uso gitopo emboboberari awa ungo ungosuka me gosisera te embonenei awa iaviri isera ko umo wasiri ewagaewaeiawa ira awasedo.

VE KIAMBU DA INIA GE18 Iesumi ungoda yei sisira, “Mamoda gitijigari

iji awa gari rawodo ri? Rawodo edo ingoda yeiujugano gevi? 19 Mamo da gitijigari iji awa tetave jawo mustard ingera edo embo mi budo usoburo da gousira. Edo ve emone kiambu be ra tekoru edo bugudo ri nembodiba be eradira edo rimemei uso patu da ungoda ngaja itadera.”

AMBE ARI DA INIA GE20 Iesu ungoda yei inia kiki nei sisira, “Mamo da

gitijigari iji awa rawodo awa sano gevi? 21Mamoda gitijigari iji awa teta ambe bajari siwo jawoyeast emboevetu mi budo ambe de da jigido erada awodo ra. Edo awodo dause atoro edo ambeberari awa bajido sauma ira.”

MANGIRO KIAMBU DA GE22 Iesu Jerusalem mambuse nati memeia de

nati nembogamo de awa da da torido bugudo isemambusira. Edo umo awodo ise embo atopa-potisira. 23 Edo embo da mi uso yei nganegaisira, “Atopatari Mamo mo embo enumbae koawa soregeita?”

24 Setiri Iesu mi mina ungoda yei sisira, “Man-giro be utu da awa kiambu ra awasedo imo isogoroba mi edo mangiro be kiambu da toradijareio. Edo na ingoda yei sena embo jiwae be

Page 96: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 13:25 93 LUKE 14:13

mi toradi jaradera te ungo inono ae awa manatoradera. 25 Edo amboda mando topo erido man-giro be digadira te ingo awa ponda derido atisemangiro be da tain tain dorise sadewa, ‘Badanango embo mangiro pirigegae.’

“Edo ingo awodo sawo unemi ingoda yei minasadira, ‘Ingoda nati jawomo rori? Na ingo gaera.’

26 “Sari ingo mina sadewa, ‘Imo nangoda natida bugudo embo atopapotisesa edo iji aindenango ingae indido kumbudo isera.’

27 “Edo ingo awodo sawo umo ingoda yei minasekago sadira, ‘Ingoda nati jawomo rori? Na ingogaera. Ingowasiri biae embo na dodomambuwo.’

28 “Edo amboda ingo ji sise di vegadewa aindabe awa Abraham de Isaac de Jacob de edo bingasari embobo berari de awa Mamo ga atera usogitijigari yei da edo ingo awa ponda atadewa.29 Embo iji vitari da edo iji wosari da edo ijari daedo sawari da awa ungoi bugudo dada anumbedoMamo da gitijigari yei da indise atadera. 30 Edoyei ainda awa embo boroko gun da mambuteraawa ungoi giti adera. Edo embo nenei ungoiboroko giti giti mambutera awa ungoi ambodaadera.”

IESU JERUSALEM EMBOBO AWA EMBO JO ISIRA31 Iji ainde Pharisee embobo nenei mi Iesu da

yei bugudo uso yei sisera, “Herod imo dadi dipapaira awasedo yei eiawa dodo yei nei da mambuio.”

32 Setero Iesumi ungoda yei sisira, “Ingomam-budo ambe sino ainda yei sewo gare, Na borokoedo euma awa asisi bebegae awa ondadena edokaru embobo ano ewamei adera. Edo iji tamondeatae ari na naso buro awa atae adena Herod sewogare. 33 Boroko edo euma edo sipo nei tei miJerusalem nati damambadena ainda be awa ungobinga sari embo yei nei da doro betadira awaawara aera.

34 “Jerusalem embobo, Jerusalem embobo.Ingo awa iji berari Mamo da binga sari emboboawa deowo betedo era. Edo Mamo mi iji beraribinga sari embobo ingoda yei itido ira awa ingomi ganuma mi dawo betorase pigedo ewa. Edona ingo embo berari awa naso yei aikambu dadaedo teta kokora ai mi uso kinapeina awa uso pikimi apuregedo ungo soregedo ira da awodo adiena te ingo ujo ae ewa. 35 Edo Mamo ingodanati eiawa dodo mambadira. Na ingoda yei senaboroko tuturo edo mambudo naso engenembariiji de awa ingo mana na gadewa. Edo iji bugariingo na sekago gido sadewa, ‘EmboMamoda jawoda bugudo pira awaMamomi umo ewamei are.’ ”

14IESU KARU EMBO ETIRI EWAMEI ISIRA

1 Jew embomei da tumondebain ari iji da IesuPharisee embomei da gitijigari da mando da in-dari indadimambusira. Edoumoainda atiri embomi umo diti jimba isera. 2Edo ungo diti jimba edogogo ero embo da uso tei de ingo de bajari amimiIesu da yei bugusira. 3 Edo umo bugiri Iesu miagodari da atopapotegari de Pharisee embomeide da yei nganega isira, “Ingodenaso agodari mitumondabain ari iji de embo oro ewamei orasesisita mo sae ri?” 4 Setiri ungo ge nei da ro saejamo jamo edo atisera. Edo Iesu embo ainda ingoawa budo etiri ewamei etiri itiri mambusira.

5 Edo Iesu umo embo awa itiri mambutiri umoungoda yei nganega isira, “Tumondebain ari iji demei kiambu ta wo cow ta ko ingoda teda emboda awa umo koto da duraetira mo ingo burigimambudo jigawo vitaetira mo awara ta mo awaraae ri?” 6“Awa umo nganega isira edo ungo sekagoge sae jamo jamo isera edo uso ge mina sari sagoae isera.

INGODE SABOA ORE7 Iesu esega embobo nenei mi embo nembog-

amo da anumba awa eura edo ainda anumburerogosisira awasedo umo inia da kiki eiawa ungoberari da yei sisira, 8 “Bondo susu mi ingo jimbaribondo da mambawase oru ari gido gaegae edoembo nembogamo da anumba da anumbeoveko bondo susu embo nembodiba oru etita roraawasedo. 9 Edo bondo susu ingo etoto oru etiraamimi iso yei bugudo sadira, ‘Erido doio emboeiawa ainda anumbare.’ Sari imo me gosiseembo nembogamo ae da anumba da ainda anum-badesa. 10 Awarate bondo susu mi imo bondoda oru ari imo mambudo embo tepo da anumbada anumbedo atio. Edo imo ainda anumbedoatiroso edo bondo susu mi bugudo iso yei sadira,‘Naso otao puio embo nembogamo da anumbada anumbase.’ Awodo sadira awa embo esegabugujegetera amimi imo awa embo nembodibaawa gadera. 11 Edo embo amemi uso jawo jigarieradira awa Mamo mi ari umo saboa adira teembo ave umo saboa adira awa God mi uso jawoawa jigari eradira.”

12 Edo Iesumi bondo susu da sisira, “Imo bondosia edo gido iso otatao de iso nanonamendi deedo iso orobe de edo iso jao namendi edo roraembo demonda awa oru eose. Imo awodo adesaawa imo ro etesa ainda mina awa badesa aindabe awa ungo mi imo ungoda bondo da oru oromambadesa. 13 Imo bondo sia ise embo rora atae

Page 97: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 14:14 94 LUKE 15:3edo embo tei ingo ambari embo edo embo ketumi kondade euri tembuma era awa oru eio.

14 Embomei emimi iso mina awa mana itadirate Mamo mi imo ewamei adira. Amboda emboewagaewa awa betedo sekago eradera iji aindeMamo mi iso mina awa itadira.”

BONDO NEMBODIBA DA INIA GE15 Embo da ainda anumbedo Iesu ga indari

indise atisira amimi ge awa ingido Iesu da yeisisira, “EmboMamoda gitijigari yei da anumbedoatise indera awa iaviri era.”

16 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Embo da amimibondo nembodiba sia edo embo jiwae be oruisira. 17 Edo bondo iji bugusira etiri umo usoagipo embo itiri embo matu bondo da bugoraseoru isira awa bugorase sadi mambusira. Mam-budo ungoda yei sisira, ‘Ingo berari boroko puwonango bondo da rora berari sia etera.’

18 “Edo uso agipo embo ungoda yei mambudoawodo setiri embo berari awa da da ungo buronenei ari ge sisera. Edo embo da mi agipo emboda yei sisira, ‘Na mambona te busu seka betenaawa gadi sedo mambadena. Edo seio iso gitijigarinaso yei ge biae koture.’

19 “Edo embo nei mi sisira, ‘Na buro wo oxen10 awodo betena edo ungo buro wo ewagaewata buro wo bebegae ri awa gadi mambutena.Awasedo iso gitijigari seio naso yei kotari biaeeure.’

20 “Edo embo nei mi sisira, ‘Na boroko arojimbena awasedo na mambari sago ae ena.’

21 “Edo ungo berari awodo setero agipo emboengenembedo uso gitijigari da yei ungo ro siseraawa sisira. Edo umo awodo setiri embo awatini gambari edo uso agipo embo da yei sisira,“Burigi mambudo emboro memeia berari da edoemboro nembogamo berari da edo nati demo da,embo rora ae embobo berari de embo tei ingoambujegari de diti guba egeregari de embo ketude awa berari budo bonda da buguio.’

22 “Setiri agipo embo mambudo engenembedobugudo uso gitijigari da yei sisira, ‘Ro anasesetesa awa etena te yei awa embo mi atoae aeatira.’

23 “Setiri embo amimi uso agipo embo da yeisisira, ‘Mambudo emboro yei besaun da memeiade nembogamo de berari ainda embo berari tam-badesa awa doio torore edo naso yei awa embomiatoae be ore. 24 Edo na iso yei sena embo berarituturo da oru etena awanaso bondo da indari awamana indadera.’ ”

IMO IESUDAAMBOJIMBI ARI DIPAPAADESAAWAGITI KOTEDO GOGO EIO

25 Embo jiwae be awa Iesu ga da pepeta isera.Edo Iesu wareregedo ungoda yei sisira, 26 “Emboamemi naso ambojimbi adi dipapa edo gido usodubo barimi naso yei uso dubo barimamoda ta aida ta aro da ta kinapeina da ta nanonamendi da taruaimono da edo umo umosuka awa derigadira.27 Edo embo ave umo na ambo ambo ise edo usoorega ango ae adira embo awa naso ambojimbiadi aera.

28 “Edo inia ge sane embo ingoda teda da awaumo mando nembodiba itadi jiro buro adira gitiawa umo anumbedo mando ainda mina roingeriawa kotadira. Edo uso ganu ajigedo sadira, ‘Nasoganu mo inono ta ko inono ae ri?’ 29 Edo umoawodo giti ae adira awa amboda umo tutuviitadira edo burigi atae ae adira iji ainde awa emboberari mi uso buro awa gido umo ganduburisesadera, 30 ‘Embo eiawa usomando adi tuturo isirate umo atae ari sago ae ira.’

31 “Edo sekago ge sane gitijigari nembodiba dami gitijigari nembodiba nei ga da nange gaiadidipapa adira awa umo embogo awa ae atise umoanumbedo kotadira, ‘Naso isoro embobo 10,000mo naso gitopo embo da isoro embobo 20,000mo derita?” 32 Edo umo kotadira, ‘Naso isoroembobo inono aera,’ awa uso gitopo embo awayei besaun atirari umo binga sari embomei itariuso gitopo da yei mambadera. Edo ungo uso yeimambudo daga dubo ewamei ari adi sedo gadira.33 Da awodo embo amemi uso rora berari doaeadira awa umo mana naso ambojimbi adira.”

TOKAKA DA GE34 Iesu mi sisira, “Tokaka awa ewamei awarate

tokaka uso tokaka da gambari awa atae adira awainemi mana aso tokaka sekago adira. 35 Tokakaawodo awa rora nenei da yei ewamei aera. Edoingodenanemimana oro busungamoarase adira.Amone jingama ari sago ae be etira edo ingodepigoro mambadira.

“Edo ingo naso ge da be gari dipapa edo reingido gogowo ewo.”

15WO SHEEP MUNENEGURISIRA AINDA INIA GE

1 Iji da tax bari embobo jiwae de embo bebegaede bugudo Iesu da ge ingise atisera. 2 Edo Phar-isee de agodari da atopapotegari de ujo ae edosisera, “Emboeiawa embobebegaede otao ise edodaedo indari indido ira.”

3 Setero Iesu ungoda yei inia kiki eiawa sisira.

Page 98: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 15:4 95 LUKE 15:304 “Embo da ingoda teda awa wo sheep 100

awodo topo aetira edo gaetira wo da awa jajoveg-etira awa edo embo awa ro aetiri? Wo 99 awaindari indari yei ainda dodo wo da jajovegetiraawa mambudo eura aetira. 5 Edo umo eura edodoae edo iji ainde tambudo awa eura doadira. Edoumo iaviri ise saga da budo edo engenembedonati da bugadira. 6 Edo umo budo nati da en-genembedo buguse uso otatao de jao namendi dejawo sise ungoda yei sadira, ‘Na dubo ewamei enako naso wo sheep da munenegetira awa tambenaawasedo. Puwo nangae da iaviri ave.’ ” 7 Edo umokiki awa sedo Iesu mi sisira, “Na ingoda yei sena,da awodo embo 99 awa ewamei atise edo Mamoambo ambo ari doae era awa embo utu da ateraawa iaviri kiambu era. Awarate embo da wasiribiae edo ira embo awa uso wasiri biae awa dodoMamo da yei wareregadira awa umo embo ungoawa iaviri be iaviri be adera.”

EVETU DAMI GANU DA DOTURISIRA AINDA INIAGE

8 Iesu mi inia kiki eiawa sisira, “Evetu da awauso yei Kina 10 ataetira edoKinada awadoae etiraawa ro aetiri? Umo goriwo injibedo uso mandogenjedo edo yei berari da eura edo gogo aetira.Edo umo eura edo doae adira awarate ambodauso Kina da awa tambudo eura ae doadira. 9 Edoevetu awa uso Kina da awa tambudo uso otataode uso jao tato de jawo sari dada oro ungodayei sadira, ‘Na naso Kina da jajovegurana awatambena awasedo na iaviri ena. Puwo nangae daiaviri ave.’ ” 10 Edo Iesu inia kiki awa sedo sisira,“Na ingoda yei sena, da awodo embo wasiri biaeedo ira embo da awa uso wasiri biae awa dodoMamo da yei wareregadira awa Mamo da asisiewagaewa iaviri adera.”

MEI DA MUNENEGURISIRA AINDA INIA GE11 Iesu mi inia ge eiawa dirisira, “Embo da

awa uso memei etoto de atima isira. 12 Edo meiambo mi uso mamo da yei sisira, ‘Mama iso busuawa amboda katabedo nango memei etoto dayei itadesa te naso tega awa boroko itae etesita.’Awa setiri embo awa uso busu awa katabedo usomemei jaige ungoda tega awa ititisira.

13 “Edo iji tupo atae etiri mei ambo awa usobusu seka awa ori edo ganu budo uso mamoda mando awa dodo umo busu besaun be aindamambusira. Aindamambudo umo atari tepo tapoise atiri uso ganu awa burigi be atae isira. 14 Edouso ganu atae etiri ainda baimana iji bugusira.Etiri mei awa indari atae edo nei ro atae tepoawodo ainda atima isira. 15 Awasedo embo dabusu ainda atima isira embo amimi uso yei buro

ititisira. Edo embo amimi mei awawa uso busu dauso pu simba arase itiri mambusira. 16 Edo meiawa beji mi biae edo pu da indari awa indae etiraawa kotisira. Edo embo da amemi uso yei indariitae indae.

17 “Edo amboda mei awa uso wasiri biae awakotedo sisira, ‘Embo berari naso mama da yeiburo edo era awa ungoda indari awa inono edonenei buso dodo era te na awa einda atise edobeji mi betadi aikambu ena. 18-19 Edo erido nasomama da yei mambudo sadena, ‘Mama na wasiribiae iso yei edo God da yei memesi nembodibabe itena awasedo na iso mei awodo seose ta naiso buro ari embomei da teda da edo buro ane.’20 Awodo sedo mei awa erido pepeta edo usomamo da yei engenembedo mambusira.

“Edo umomambutirimamonati da edomei yeiribori butiri gosisira. Gido umo uso mei jo isira.Etiri mamo sumbudo mei sandido muno isira.

21 “Edo mamo umo awodo iri uso mei mi sisira,‘Mama nanemi wasiri biae eteno imo memesiburesa da awodo Mamo memesi burira. Edo naawa wasiri biae embo ra awasedo na iso meiawodo seose.’

22 “Awa setiri mamo uso buro embobo jawo se-tiri uso yei bugero sisira, ‘Burigi ombari ewameibudo puwo ombare. Edo ingo bumbuke itiwomungari edo uso tei goru itiwo asugare. 23Awodoedo ingodenaso wo mei da nembogo awodo budodewo betari edo bondo sia ave. 24 Ingode indiseiaviri ore ko na naso mei bebetisira awodo kote-mona te umo boroko wasiri de engenembetira.Umomunenegurisira te bugiri betena.’ Awa sedosetiri bondo jijigurisera.

25 “Edo ungo awodo eromei bego awa uso buroda buro ise atiko engenembedo bugudo mandoaikambu ise ya sedo diuse ero ainda javi awaingisira. 26 Ingido buro embo da jawo setiribugiri uso yei nganega isira, ‘Eiroedo emboya sisediveri? 27 Awa setiri buro embo mi mina sisira,‘Iso namendi engenembedo bugira awasedo isomamo mi wo mei da detira. Edo umo yaviriira ainda be awa iso namendi awa wasiri deengenembetira awasedo.’

28 “Edo umo awodo setiri mei bego awa tinigambari edo gido mando da torari ujo ae isira.Awasedo uso mamo mi bugudo torarase sedogosisira. 29 Etiri mei bego mi mamo da ge minasisira, ‘Gaeko tupo atae be na imo sapo ewamei isepemona edo na imo ro anase sewosa awa emona.Edo imonaso yei ro itesi? Imonaso yeiwo kiambuitae na naso otatao de bondo ae. 30 Awarateiso mei eiawa viro emboevetu de atise uso ganu

Page 99: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 15:31 96 LUKE 16:21atae be pigiteviko engenembedo bugiri imo umoembo wo mei da detesa.’

31 “Awa setiri uso mamo mi mina sisira, ‘Nasomei imo awa iji berari nangae atima esa edo roranaso berari awa iso ra. 32Awarate ingodena iaviride bondo era ainda be awa iso namendi betariawodo kotise atemona edo umo munenegurisiraawa sekago bugiri betena.’ ”

16BURO SIMBA ARI EMBO DA INIA GE

1 Iesumi uso ambojimbi da yei sisira, “Embo dami rora embo da rora berari awa simba edo isira.Edo umo simba iri embo nenei mi bugudo rorajiwae embo da yei sisera, ‘Iso buro simba ari emboawa iso gano tepo tapo jingama iri atae ira.’

2 “Setero rora embo mi uso buro simba ariembo awa jawo setiri uso yei bugiri sisira, ‘Isoburo da ge eiawa ro ingeni? Na imo boroko sanonaso buro da awa atae adesa awara awasedo buroda ge ro gaewosa awa budo puio gane.’

3 “Setiri buro simba ari embo awa kotisira, ‘Nanaso gitijigari mi sari buro eiawa doadena monamo buro mo ro eni? Na buro okain ari sago aeena edo na rora embo benunu sadena awa na megadena. 4 Edo naso buro atae adira awa na otataoano amimi na ungoda mando da soro mambanoungo mi na simba adera. Awasedo na ro adenaawa gosena.

5 “Edo embo awa awodo kotedo embo uso yeiuso gitijigari da rora budo mina amboda itadisisera awa jawo setiri da da uso yei bugusera. Edoda awa bugiri buro simba ari embo mi uso yeisisira, ‘Imo rora roinge naso gitijigari da yei budoamboda mina itadi sisesi?’

6 “Setiri embo amimi sisira, ‘Utingi berari 100awodo awa oil mi beda ari.’

“Edo umo awodo setiri buro simba ari embomisisira, ‘Eire buro da ge gaiari atira 100 awa tupedo50 awodo gaeio.’

7 “Edo embo nei awa bugiri buro simba ariembo mi uso yei sisira, ‘Imo rora roinge awanaso gitijigari da yei da budo amboda mina itadisisesi?’

“Setiri embo amimi mina sisira, ‘Indari wheatawa karara 100 awodo.’

“Setiri edo buro simba ari embo mi uso yeisisira, ‘Eire buro da ge jiwari eire 100 awa tupedokondago 80 gaeio.’

8 “Edo rora embo eiawa uso buro simba ariembomi isira awa gido umo kotisira umo awa jirogari embo awodo awasedo umo embo awa jasigaisira. Edo busu da embo ungoda rora simba ari

da awa jiro gari embobo ra te Mamo da emboboungoda rora simba ari da awa jiro gari kiambu ra.

9 “Awarate tepo awodo edo embo nenei awaawo ingoda otatao orase awodo eove. Awodoadewa amimi mana ari utu da, embobo mi imoutu da sia mana adera. 10 Embo amemi rorakiambu da jo okain edo simba adira awa roranembogamo da jo okain edo simba adira. Edoembo amemi rora kiambu simba ise ge be ae adiraawa umo rora nembodiba simba ise awa ge be adiaera. 11Edo imo busu da rora usomina kiambu dajo okain ae adesa awa amemi iso yei rora usominanembogamo be awa itari simba esi? 12 Edo imoembo nenei da rora simba ise jo okain ae adesaawa embo amemi rora iso topo mo itoro besi?

13 “Edo buro embo da mi mana embo nembog-amo etoto awa kera adira ainda be awaumonei daawa ujo ae ise edo nei awa dubo badira edo umonei da yei saboa edo kera adira edo umo nei awaujo ae adira. Imo mana be iji da amimi Mamo daburo embo ise edo ganu da buro embo adesa.”

IESU DA GE NENEI14 Edo Pharisee embobo Iesu ge sisira awa

ingido umo ganduburisera ainda be awa ungoganu dubo budo era awasedo. 15 Edo Iesu miungoda yei sisira, “Ingo ingoda jawo awa emboembo da jo da awa eowo nembodiba edo ira teMamo mi ingoda jo da ro kotewa amone gosira.Rora awa embo mi ewamei kotera awa Mamo mikotira rora awa biae be ra.

16 “Edo Moses da agodari de edo binga sariembobo da ove jiwari de edo mambudo Johnbugusira iji ainde ro awase sisira te wasiri awaatae isira. Edo atae etiri ainde tuturo edo Mamomi gitijigadira iji ainda binga ewamei awa se-wora. Edo embo jiwae be Mamo da gitijigariyei da toradi sedo ungoda goroba berari mi edogosera. 17AwarateMoses da agodari de binga sariembobo da ove jiwari de awawa boroko gorobade atira teta busu de utu de goroba de atera daawodo.

18 “Edo embo amemi uso aro dodo evetu neijimbadira embo awa viro adira. Edo embo amemievetu embo nei mi doadira awa jimbadira awaviro adira.”

RORA EMBO DE RORA AE EMBO DE DA KIKI BE19 “Embo rora jiwae embo da awa atima isira.

Edo iji berari umo ombari digari ewagaewa edoisira edo umo iaviri edo isira edo indari kumbarijiwae be indido isira. 20 Edo daedo iji ainde roraae embo jawo Lazarus atima isira. Tamo matu miuso tamo awa ato ae be ari. 21Edo umo rora embo

Page 100: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 16:22 97 LUKE 17:13

da uso tendeba juda indari momono wosedo isiraawa indadi sedo edo seuri iji berari embo mibudo rora embo da mando da bugudo isera. EdoLazarus ainda simba aturi sino mi bugudo usoisomatu awa sandibo edo indido isera.

22 “Iji da rora ae embo awa betetiri asisi ewameimi budo Abraham da yei mambusera. Edo roraembo awa daedo bebetiri gousera. 23 Goveterouso asisi awa riawo eusemata awa atima ira aindamambusira. Edo ainda atise memesi nambodibatambuse umo yei besaun be Lazarus awa Abra-ham da demo da atiri gosisira. 24 Awasedo umogogo dimbudo sisira, ‘Mama Abraham na jo egae.Edo Lazarus itaso bugudo uso ingo soro da miumo da patare. Patari saso bugudo naso avewaari jamo jamo are ko na awa einda riawo da atenaedo memesi nembodiba be tambutena.’

25 “Awarate Abraham mi uso yei sisira, ‘Nasomei ruvegeose, imo busu da atise rora ewagaewabudo isesa edo Lazarus awa rora bebegae awabudo isira. Awarate boroko imo ainda memesinembodiba tambuse ateso edo umo einda iaviride atira. 26 Awarate ingaenaso soropuda awabengi nembodiba atira awasedo embo einda awakekepuinya edo ainda yadi edo era te inono ae edoera. Edo embo ainda awa einda kekepuinya edopuradi edo era te purari awa inono ae ra.’

27 “Edo Abraham awodo setiri edo rora jiwaeembo amimi uso yei da sisira, ‘Awa be ra teLazarus awa itigae naso mama da mando da nasonanonamendi 5 da yei mambare. 28 Edo ungo mimemesi nembodiba tambari yei einda bugorasesedo awa seio Lazarus mi ungoda yei nembogo besare.

29 “Setiri Abraham mi sisira, ‘Awodo aera.Moses da ge de edo binga sari embobo da gede awa ungode daedo atira awasedo doio isonanonamendi awa doio ge awa ingore.’

30 “Setiri rora jiwae embo mi mina sisira,‘Mama Abraham da ge awawa inono aera. Teembo da betedo edo sekago erido ungoda yeimambadira awa ungo ungodawasiri bebegae awadodo edo Mamo da yei wareregadera.’

31 “Setiri Abrahammi sisira, ‘UngoMoses da gede edo binga sari embobo da ge de awa gebe aeera. Da awodo betedo sekago eridomambudo un-goda yei ge sadira awa ungo mana ge be adera.’ ”

17IESU USO AMBOJIMBI ATOPAPOTISIRA

1 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Bagarineinde kainde mi ari embo wasiri bebegae adera

awa iji berari bugadira. Awarate embo amemi aribagari eiawa bugadiri embo ainda yei awa biae bera. 2 Edo embo amemi ari mei kiambu wasiri biaeadira awa biae be biae ra. Edo embo awa wasiribiae awodo ae giti da embo amemi embo aindadubo da ganuma kaingedo ewa kapuru da pigaeetira embo awa wasiri ewamei ae etira. Awarateembo awa wasiri biae awa ae etira awa biae emboainda yei atae etira.

3 “Ingosuka simba ise atiwo. Edo iso namendimi wasiri biae ari gido isibeio awarate umo usowasiri biae awa dodowareregari re imo usowasiribiae kotembedo doio. 4 Edo iso namendi ijida amimi iso yei wasiri bebegae 7 awodo adiraawarate iji berari iso yei bugudo sadira na nasowasiri biae doadena sadira awa iji berari kotem-bedo doio.”

5 Edo Bada awodo setiri uso ambojimbi mi usoyei sisera, “Nangoda gebe ari awa goroba aera.Edo inemi eteso nangoda gebe ari awa gorobaetira.”

6 Edo ungo awodo setero Bada mi mina sisira,“Ingoda gebe ari awa kiambu teta ri mustard dave kiambu inge awa ingo mi ri nembodiba eindasaetewa besisi de da sokubedo sekago ewa dagoveio saetewa awa ri awawa ingoda ge awa keraaetira.

7 “Embo da ingoda teda ainda uso agipo ariembo awa buro da ko wo sheep simba aetiri.Edo ongobo de umo nati da bugaetira awa usogitijigari mi uso yei mo saetita burigi puio isoindari indase saetita? 8 Awodo aera umo usoyei saetira naso indari sia edo iso ombari digariparara edo indari budo naso yei da puio saetira.Edo na indari indido atae ano imo iso indariindase saetira. 9 Edo agipo embo uso gitijigari miro arase setira awa edo atae ari mo uso gitijigarimi imo awa buro embo ewamei na saetita. Awodoaera. 10 Da awodo ingo ro Mamo mi awase setirietewa awa sewo nango awa buro embobo ewa-gaewa seove awarate sewo nango Mamo mi buroro orase dipapa etira awa etera awasedo nangoiaviri era.”

IESU EMBO INGO ETOTO KARU LEPROSY BARIETIRI EWAMEI ISERA

11 Iesu Jerusalem da mambuse edo umo em-boro Samaria busu de Galilee busu de aindasoropuda awodo pepeta isira. 12 Edo umo natida toradi aikambu iri edo embo 10 awodo karuleprosy bari mi umo tambusera. 13 Edo ungoibesaungo petedo gogo dimbusera, “Iesu gitijigarinango jo egae.”

Page 101: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 17:14 98 LUKE 18:514Edo Iesu ungo gido ungoda yei sisira, “Priests

da yei mambuwo ungoi ingoda karu atae etitako karu atiri awa gore.” Setiri ungo mambuteroungoda tamo ando awa ewamei isira.

15 Edo embo 10 ainda teda embo da uso tamoewamei isira awa gido wareregedo engenem-burisira. 16 Edo umo engenembedo gogo deMamo jasiga isira. Edo Iesu da tei da baingodederi edo Iesu da yei da doio sisira. Edo emboengenemburisira awa busu Samaria embo Jew aera.

17 Edo Iesu mi sisira, “Na embo 10 awodo etenoewamei etera te embo 9 mo rawari? 18 Edo embo9 engenembari ae etera te embo nati nei emboeiawa umo umosuka Mamo jasiga adi bugira.”19 Edo embo awa awodo setiri Iesu mi uso yeisisira, “Erido mambuio. Iso gebe ari mi etiri imoewamei etesa.”

MAMO DA GITIJIGARI IJI DA GE20 Pharisee embobo nenei mi Iesu da yei

nganega isera, “Mamo da gitijigari iji mo nondebugeiri?” Setero Iesu mi mina sisira, “Mamo dagitijigari iji bugari iji awa embo mi mana ungodadombu mi gadera. 21 Edo ungo mi mana sadera,‘Giu eire edo Giu oure.’ Ainda be awa Mamo dagitijigari iji awa matu ingoda teda bugira.”

22 Edo umo awodo sedo Iesu uso ambojimbida yei sisira, “Amboda ingo awa na Mamo damei awa embo edo ingode iji da atae etena awadipapa be adewa awarate na awa mana eindaatadena. 23 Edo embo nenei mi sadera, ‘Giuumone oure edo giu umone eire,’ awarate ungodage awa ambo ambo eove. 24Na God da mei emboisena awa bugari awa teta birigi utu da usasa dejaririgedo ira da awodo ra. Edo utu yei berari daawa janibadira. Edo awodo adira awasedo ingomi naso bugari awa isaga gadewa. 25Awarate gitiawa namemesi nembodiba tambadena edo emboboroko atera amimi na ujo ae adera.

26 “Edo na engenembadena iji ainde embo awaatadera teta emboNoah da iji de atisera da awodoatadera. 27 Umo nembodiba bugae atisira aindeembo de evetu de indido kumbudo isemina jimbaise edo jimbari da adi sari sise edo Mamo awakotae be isera. Edo ungo awodo atero Noah umonga nembodiba da toriri edo umo nembodibabojetiri edo embo berari ponda awa indido am-bujegurisera.

28 “Edo Lot atisira iji ainde awa embo atima is-era awa embo Noah da iji de atima isera da awodoatima isera. Edo ungo daedo indido kumbudo iseori garori ise buro da ve gogovegurise edomando

ise awa ungo Mamo kotae edo isera. 29 Edo LotSodom nati doturisira iji ainde aviga vevera deedo riawo teta ga mi wosarago edo embo berariawa evetiri bebetigurisera. 30 Edo embo Mamokotae ari teta embomei amimi isera da awodoiriroro iji ainde na Mamo da Mei bugudo emboisena awa engenembadena.

31 “Embo ave iji ainde uso mando sa beragade ainda gaga da anumbedo atadira awa manawosedo uso mando jo da torido uso rora be-rari awa badira. Da awodo embo ave uso buroda buro ise atadira awa mana uso mando daengenembadira. 32 Edo Lot da aro da ro isiriawa ruvegeove. 33 Embo amemi uso wasiri awabusu da ainda soregadi adira awa uso wasiri awajajovegadira awarate embo amemi na awasedouso wasiri jajovegadira awa wasiri ewamei tam-badira. 34 Edo na ingoda yei sena naso bugari ijide embo etoto besi dada mando dada ewadera.Edo nanemi embo da awa burise embo nei awadoadena. 35 Edo embo evetu etoto awa ba giaise atadera. Edo nanemi da awa burise da awadoadena. 36 Embo etoto awa buro da buro iriroronanemi embo da awa burise da awa doadena.”

37 Setiri uso ambojimbi mi uso yei nganegaisera, “Bada emomo rawainda bugeiri?”

Setero Iesu ge ainda be awa unjugurise minasisira, “Tamo betari rawainda pasido atira aindaambemoka mane awa dada adera.”

18EVETU RORI MI KASARI EMBO MI KONDADE

ARASE SEDO GOSISIRA AINDA INIA GE1 Iesu mi ungoda yei inia da kiki eiawa sedo

ungo atopatari ungo dubo neinde kainde eorasesisira iji berari Mamo da yei sedo gorase. 2 Umokiki eiawa dirisira, “Kasari embo da awa umoMamo oju ae edo embo nati da atima isera awasapo ae. 3 Edo evetu rori da awa nati ainda atimaisira amimi iji berari uso yei bugudo gegeta edoisira edo sedo isira, ‘Na kondade egae naso gitopoembomei mi naso yei biae era.’

4 “Edo iji ribori be kasari embo awa evetuawa kondade ari ujo ae edo isira te amboda umokotisira, ‘Na Mamo oju ae edo ena edo na embosapo ae edo ena awarate embo mi umo bekubaadera kasari yei da awa na evetu eiawa kondadeadena ko umo iji berari naso yei bugudo edo ijiberari na euri jaredo ena. 5 Edo na evetu eiawakondade ae adena awa umo iji berari bugudo iraamimi ari na begogo tambadena.’ ”

Page 102: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 18:6 99 LUKE 18:32

6 Edo Bada inia kiki eiawa sedo ge ainda beawa sisira, “Embo biae mi ro isira awa kotewo.7 Mamo da embo topo awa wasiri biae de darigaiari de tambudo Mamo da yei tumba de iji deungo kondade arase gegeta edo eramoMamomoungo mo kondade eita mo adi aeri? Edo umoburigi bugudo ungo kondade eita? 8Na ingoda yeisena gebe umo ungo burigi be kondade edo ungosoregadira. Awarate na Mamo da mei bugudoembo isena awa busu da engenembedo bugudomo embo ge be ari de mi Mamo da yei sirirorotambeni ta?”

PHARISEE DE TAKESI BARI EMBO DE DA INIA GE9-10 Iesu embo ungo awa ewamei awodo kotise

embo nenei awa bebegae kotedo isera ainda yeiinia kiki eiawa sisira, “Embo etoto nei awa Phar-isee edo nei awa tax bari embo mi Jew emboboda tumondebain ari oro da Mamo da yei ge sadimambusera. 11 Edo Pharisee embo awa umoumosuka derido Mamo da yei sisira, ‘Mamo naimo ategurena ainda be awa na wasiri biae aeembo nenei mi edo era awodo ae. Edo na embonenei da yei ge busedo rora bae edo na bengonoae edo na wasiri bebegae ae edo na ari bebegaeteta tax bari embo emimi edo ira awodo ae. 12Edopura da da iji etoto na neta edo ena edo na roraberari budo ena awa katabedo edo dombu 10awodo itido ena edo na dombu da iso yei itidoena.’

13 “Awarate tax bari embo awa besaungo deridoedo diti utu da ae. Edo umo uso oka da ingomi dorise sisira, ‘Mamo na jo egae na wasiri biaeembo.’ ”

14 Edo Iesu inia kiki awa sedo sisira, “Na ingodayei sena Mamo mi sisira tax bari embo awa usomando da mambusira edo umo awa Mamo dadombu da awa ewamei be ra te embo nei awaaera. Edo Mamo mi ge awa sisira ainda be awaembo amemi uso jawo topo awa jigari eradira awaMamo mi umo awa itari wosadira awarate emboamemi umo umosuka itari wosadira awa Mamomi embo ainda jawo awa jigari vitadira.”

IESU KINAPEINA MEMEIA EWAMEI ISIRA15 Embo nenei mi ungoda kinapeina awa budo

Iesu mi uso ingo ungoda beo da itido ewameiarase bugusera. Awarate ambojimbi awa gidodipapa ae isera edo ungoda yei sisera awodoeorase. 16 Awarate Iesu kinapeina jawo setiriuso yei bugero embo da yei sisira, “Kinapeinabeitigeove ta dowo naso yei purore ko embo aveawa teta kinapeina memeia eiedo amimi Mamoda gitijigari yei da toradera. 17 Edo ruvegeove

embo ave tetamei kiambumi ge be edo ira da awaadira awa Mamo da gitijigari yei da toradira.”

GITIJIGARI RORA JIWAE EMBO AINDA KIKI18 Iji da Jew embomei da gitijigarimi Iesu da yei

nganega isira, “Atopatari ewamei na rawodo edowasiri natopo atari beni?”

19 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Imo ro edo naembo ewamei sesi? Mamo umo umosuka awaewamei ra. 20 Imo Mamo da agodari ge awa imogari ra. Amone eire, viro eose edo embo nei dasobetore edo bengono eose edo gebusose edo iso aide iso mamo de awa sapo eio.”

21 Setiri embo amimi mina sisira, “Na meikiambu da tuturo edo bugudo boroko da awaagodari berari eiawa na kera emona.”

22 Edo Iesu ge eiawa ingido uso yei sisira, “Roranei da awa eio. Amone eire. Iso rora berari awaori edo ganu awa rora ae embobo da itio. Awodoaso awa rora ewagaewa jiwae utu da imo awasedoatadira. Awodo edo awa puio na ambo ambo ase.”

23 Awarate embo awa ge awa ingido dubovevera tambusira ko umo awa rora jiwae emboawasedo. 24 Edo Iesu umo dubo vevera iri gidosisira, “Rora jiwae embobo mi Mamo da gitijigariyei da torari awa okain be ra. 25 Edo wo nembod-iba camel mi ningu toda torari awa okain be rate rora jiwae embo mi Mamo da gitijigari yei datorari awa okain be okain ra.”

26 Edo embo ge awa ingisera amimi Iesu dayei nganega isera, “Amomo gebe ta embo amemiwasiri natopo atari tambeiri?”

27 Setero Iesu mi mina sisira, “Ro embo mi arisago ae awa Mamo mi adira.”

28 Edo Peter mi sisira, “Gi. Nango nangoda natida edo nangoda rora berari dodo imo ambo amboera.”

29 Setiri Iesu mi ungoda yei sisira, “Gebe naingoda yei sena embo amemi Mamo da gitijigariiji da binga awa sadi sedo uso nati ta aro ta nanon-amendi ta ruaimomo ta aimamono ta kinapeinata awa doadira embo awa umo busu da atise aindamina awa nembodiba badira. 30 Edo amboda umowasiri natopo atari badira.”

IESU SEKAGO USO BETARI DA GE SISIRA31 Iesu uso ambojimbi jawo setiri ungae da

dada etero ungoda yei sisira, “Giwo ingodenaJerusalem nati da mambadera ainda ge beraribinga sari embobo mi na Mamo da mei emboisena ainda jawo da gaisera awa be adira. 32 Edoembo mi na awa embo Jew ae ainda ingo daitadera. Edo embomei emimi na gandubedo edonaso yei wasiri biae edo naso tamo da kosiwa

Page 103: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 18:33 100 LUKE 19:17adera. 33 Edo ungo mi na vejadera edo na dorobetadena awarate iji tamonde atae ari ainda am-boda na sekago wasiri de eradena.”

34 Edo Iesu umo awodo setiri uso ambojimbiumo ro sira ainda be awa gadi jarisera. Edo usoge da be awa ungoda yei isage ae isira.

IESU BENUNU EMBO DITI GUBA ARI ETIRIEWAMEI ISIRA

35 Edo Iesu Jericho nati aikambu bugutiri emboda diti guba ari mi emboro demo da anumbedoatise benunu sise atisira. 36 Edo embo jiwae beumo derigurero javi ingido nganega isira, “Ungoro eri?” 37 Setiri ungoi uso yei sisera, “IesuNazareth nati embo awa mambutira.”

38 Setero umo gogo dimbudo sisira, Iesu Davidda orobe na jo egae.”

39 Edo umo awodo setiri embo giti da pepetaisera amimi umo isiburise sisera ge do. Awarateumo sekago gogo dimbudo sisira, “David da meina jo egae.”

40 Setiri Iesu ainda petedo embo da yei emboditi guba ari awa uso yei budo purorase sisira.41 Edo embo diti guba ari awa Iesu da yeiasusubedo bugiri uso yei nganega isira, “Na isoyei ro anase dipapa esi?”

Setiri embo amimimina sisira, “Badana sekagoyei gari dipapa ena.”

42 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Awara iso ge bearimi etiri ewamei etesa awasedo sekago yei gio.”43 Setiri burigi be embo awa sekago yei gosisira.Edo yei gosise Iesu ambo ambo ise edo umoMamojasiga isira. Edo embo jiwae be ro isira awa gidoungoi berari Mamo jasiga isera.

19EMBO JAWO ZACCHAEUS DA KIKI

1 Iesu Jericho nati da torido edo nati soropuda awodo sembusira edo umo pepeta isira. 2 Edonati ainda embo da tax bari embomei da simba ariembo jawo Zacchaeus awa atima isira. Umo awarora jiwae embo. 3 Edo umo awa embo tupokainawasedo Iesu gadi jarisira ainda be awa embojiwae be mi uso diti awa gajisera. 4Awasedo umogiti giti sumbudo embo jiwae awa dodomambudokotisira Iesu eiedo bugadi ta rora. Kotedo umo riinda vivitisira Iesu gadi sedo.

5 Edo Iesu ainda bugudo diti inda edo Zaccha-eus da yei sisira, “Zacchaeus burigi wose ko naboroko awa iso mando da esega adena.” 6 SetiriZacchaeus burigi wosedo umo iaviri nembodibabe ise edo Iesu budo uso mando da mambusira.

7 Edo embo berari ro isira awa gido kotaribebegae isera edo Iesu da jawo da kiki dirisesisera, “Embo eiawa embo wasiri biae embo awaesega adi mambira.”

8 Awarate Zacchaeus mi erido Bada da yeisisira, “Bada naso ge ingio. Boroko naso kotariawa na naso rora berari awa budo diti etotoitadena. Edo na rora diti da awa budo rora aeembomei ainda itadena. Edo na embo nenei dayei rora da badi gebusena awa sekago uso minaawa derigedo ajigari 4 awodo itadena.”

9 Setiri Iesu mi uso yei sisira “Boroko Mamoimo de iso orobe de iso mando da daedo atewosaawa soregetira. Edo imo awa daedo Abraham daorobe ra. 10 Ko na Mamo da mei bugudo emboisena awa bugudo embo munenegari awa euraedo soregadi bugusena.”

BURO EMBOBO 10 GANO BUDO JINGAMA ISERAAINDA INIA GE

11 Edo embo ainda atise ingero Iesu ungodayei inia kiki nei sisira. Iesu umo Jerusalemnati aikambu bugutiri edo ungoi kotisera Mamoda gitijigari iji awa aikambu etira awa kotisera.12 Awasedo Iesu ungoda yei kiki eiawa sisira,“Embo nembodiba da awa umo busu nei besaunainda mambudo umo gitijigari da goroba awabudo edo uso busu topo da bugadi sedo sia isira.13 Edo umo mambae giti da uso buro embobo 10awa jawo setiri uso yei bugero embo dada da ganokopa ari da awodo berari ititisira. Edo umo ganuawa itido ungoda yei sisira, ‘Gano emimi buro edogano nenei buwo. Edo amboda na engenembane.’

14 “Awarate embo uso busu da atima iseraawa umo ujo ae edo isera awasedo ungoi umoesega adi ira busu ainde binga sari embobo awaiteromambusera. Mambudo sisera, ‘Nango emboemimi nango gitijigurase ujo ae era.’

15 “Awarate embo nembodiba awa ainda atisegoroba ari budo edo gitijigari embo isira. Edouso busu da engenembedo edo buro embobo dayei gano ititisira awa jawo setiri uso yei bugusera.Edo bugero embo da da da yei sisira, ‘Gano iso yeiititisena amimi buro edo gano roinge burasi?’

16 “Edo buro embo da awa bugudo sisira, ‘Giti-jigari inemi gano kopa ari da ititisesa amimi naburo edo gano kopa ari 10 burisena.’

17 “Setiri edo gitijigari mi uso yei sisira, ‘Imoewamei etesa. Imo awa buro embo ewamei. Imoburo kiambu awa simba ewamei etesa awasedonanemi imo awa itano nati 10 awodo awa gitiji-gadesa.’

Page 104: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 19:18 101 LUKE 19:4618 “Edo buro embo nei mi bugudo sisira, ‘Gitiji-

gari gano kopa ari da ititisesa amimi na buro edogano kopa ari 5 nei burana.’

19 “Setiri gitijigari mi uso yei sisira, ‘Nanemiimo awa itano nati ingo da awa gitijigadesa.’

20 “Setiri edo buro embo nei mi bugudo sisira,‘Gitijigari iso gano kopa ari da ititisesa amoneeire. Bomi kera edo digido unjugurisena awasedoatevira eire. 21Na imo oju isena ko imo awa embookain awasedo. Edo embo nenei awa iso buro eraawasedo imo uredo govedo ae awarate imo indarijiwae budo esa.’

22 “Setiri gitijigari mi uso yei sisira, ‘Imo awaburo embo biae. Edo ge inemi setesa naso yeiawa nanemi iso yei sekago sadena awa amimi imobekuba adira. Imo gosesa na awa embo okainedo imo gosesa embo nenei na awasedo buro edoera awasedo na buro jegedo gowae rate na indarijiwae budo ena. 23Awasedo imo ro edo naso ganoawa gano atari yei da itaso ataresae isesi? Imoawodo aso na engenembedo bugudo edo ganobajari banesae isesi?’

24 “Sedo embo derido atisera ainda yei sisira,‘Gano kopa ari da awa dodo budo edo buro embogano kopa ari 10 de ainda itiwo.’

25 “Setiri ungoi uso yei sisera, ‘Gitijigari umomatu gano kopa ari 10 betira.’

26 “Setero umomina sisira, ‘Nanemi ingoda yeisena embo amemi rora jiwae budo jingama ariewamei da adira awa sekago rora nenei badirate embo amemi rora enumbae budo jingama aeadira awa embo neneimi rora enumbae awa dodobadera. 27 Edo naso gitopo embomei awa ungonanemi ungo gitijigonase ujo ae isera awa budobugudo naso joda dewo bebetegore.’ ”

IESU JERUSALEM NATI DA TOTORISIRA28 Edo Iesu inia kiki awa ungoda yei sedo giti

giti mambudo Jerusalem nati aikambu bugusira.29 Edo bugudo nati Bethphage de Bethany deawa aikambu edo Olive doriri da edo umo usoambojimbi etoto giti itarimamborase edoungodayei sisira, 30 “Mambuwo nati ingoda dombu daatira ainda. Edo ingo nati da bugudo wo donkeyseka awa digari atirari tambadewa. Embo daamemi wo ainda tamo da matu anumbae. Edowujegedo wo awa budo einda buguwo. 31 Edoembo da amemi nganega adira, ro edo ingo woeiawa wujegurevi awa soro embo ainda sewo,Bada wo eiawa buro da dipapa ira sewo.”

32 Setiri ambojimbi etoto awa mambudo wodonkey da mei Iesu mi ro sisira da awodo awa

tambusera. 33Edo ungo etoto wo awa wujegureroedo embobo wo ainda totopo mi ungoda yeisisera, “Ingo ro edo wo awa wujegurevi?”

34 Setero ambojimbi etoto mi mina sisera,“Bada mi buro adi wo eiawa dipapa ira.”

35 Sedo edo ungoi wo awa budo Iesu da yeimambusera. Mambero budo ungoda ombariribori awa wo da gun tamo ainda itido ungoiIesu kondade etero vivitisira. 36 Edo Iesu wo datamo da anumbedo mambutiri embo mi ungodaombari ribori mi emboro da besi dirarago isera.

37 Edo ungo Olive doriri da demo da wowosiseedo Jerusalem nati aikambu ise edo ambojimbiMamo ategurise edo jasiga isera ainda be awaungo matu Iesu mi wasiri goroba de neindekainde etiri getera awasedo. 38 Edo ungo Mamojasiga ise sisera,“Mamo mi gitijigari Mamo da jawo da bugutira

awa ewamei are. Edo embo berari deanela utu da ainda awa iaviri ore. Edoingode Mamo jasiga ore.”

39 Edo Pharisee embo nenei embo da tedaamimi tini gambari mi Iesu da yei sisera,“Atopatari se iso ambojimbi ge dore.”

40 Setero Iesu mi sisira, “Nanemi ingoda yeisena ungo ge doadera awa ganuma ge sadi tuturoadera.”

IESU JERUSALEM NATI EMBO JI SISIRA41 Iesu Jerusalem nati aikambu ise gido umo

embo embo ji sisira. 42 Ji sise sisira, “Dubo ewameiari da emboro awa ingoda yei bugira te ingo miujo ae etewa awasedo ingo awa munenegetewa.43 Edo iji bugadira ainde ingoda gitopo mi ingodanati awa jiroroka adera. Edo jiroroka edo ingodaemboro awa gajadera edo ingo nati dodo mam-bari sago ae adewa. 44 Edo ingoda nati da toridorovi ravi berari usibesi ise edo ingo de ingodakinapeina de awa doro betadera. Edo ingodamando ganuma mi berari ititisewa awa ingodagitopomi berari usibesi adera. Edo ungoi ganumaberari misadera. Edo berari awa adira ainda beawa Mamo ingo soregadi bugira te ingo umo ujoae etewa.”

IESU JEW EMBOMEI DA TUMONDEBAIN ARI ORODA MAMBUSIRA

45 Edo Iesu Jew embomei da tumondebain arioro da torido embo berari ori garori ise atiseraawa ondetiri bugusera. 46 Edo umo ungo ondiseungoda yei sisira, “Jiwari mi sira, naso mandoawa benunu sari yei ra te ingo mi etewo bengonoembobo da mando awodo etira.

Page 105: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 19:47 102 LUKE 20:22

47 Edo iji jaige Jew embobo da tumondebain arioro da Iesu embo atopatido isira. Edo priest giti-jijigegari de agodari da atopapotegari de emboboda gitijijigegari de awa emboro eura edo Iesu dorobetarase isera. 48 Te ungoi emboro tambae iseraainda be awa embo berari Iesumi ge ro sira berariawa gadi dipapa edo uso yei dengoro era awasedo.

20UNGOI IESU DA GOROBA MO AMEMI ITITISIRI

AWA GADI DIPAPA ISERA1 Iji da Iesu Jew embobo da tumondebain ari

oro da atopapotise edo binga ewamei awa emboda yei sise atiri priest gitijijigegari de agodari daatopapotegari de Jew embo nembogamo de miuso yei bugusera. 2 Bugudo uso yei sisera, “Segore imo ro awasedo wasiri eiawa esi? Edo iso yeiwasiri eiawa asase goroba mo amemi ititisiri?”

3 Setero Iesu ungoda ge mina sisira, “Na daedoingoda yei sedo gari itadi kotena. 4 Seu ganeembo amemi John da yei goroba embo umomi ariewamei arase ititisiri? Embo nei mi goroba awaititisita mo Mamo mi uso yei goroba ititisiri?”

5 Setiri ungo ungosuka besora mina ara iseraedo sisera, “Ingode ro seri? Ingode Mamo miJohn da goroba awa ititisira sadera awa Iesu miingodenaso yei sadira awasedo ingo ro edo Johnge be ae isevi sadira? 6 Te ingode embo migoroba John da ititisera sadera awa embo jiwaebe ingodena awa ganumami doro betadera aindabe awa ungo kotedo era John awa binga sari embobe ra.”

7 Edo ungo ge awa mina sara edo Iesu dayei mina sisera, “Nango John da goroba amemiititisiri awa nango gaera.”

8 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo awasewa awasedo na mana amemi naso goroba itiriwasiri eiawa eni awa mana sadena.”

BURO SIMBA ARI EMBO DA INIA GE9 Iesu inia kiki eiawa embo da yei sisira, “Embo

da mi ve jawo grape awa uso buro da gousira.Govedo setiri embo nenei mi bugudo simba ero,umo busu nei da mambudo iji ribori be atisira.10Edo amboda be edo sari etiri edo buro topo awauso tega awa badi sedo uso buro embo awa itiriburo simba edo isira embo ainda yei mambusira.Awarate mambiri buro simba ari embo mi emboawa dedo gaedo edo edo uso yei nei ro itaedotiri sekago buro topo da yei engenemburisira.11 Awasedo buro topo awa sekago buro embonei itiri mambusira te buro simba ari embo mi

buro embo awa ari da awodo dedo gaedo edouso yei biae edo edo nei ro itae bae sekago iteroengenemburisira. 12Awasedo buro topo awa buroembo nei sekago itiri mambusera te buro simbaari embo mi uso yei biae be edo budo warawaraetero edo buro pon da wowosisira.

13 “Edo ungo awodo etero buro topo mi sisira,‘Na ro eni? Na naso dubo bari mei da awa itanomambadira. Edo itano mambadira awa ungoiumo sapo adera.’

14 “Awarate buro simba ari embobo mei awagido ungo ungosuka sisera, ‘Eiawa buro topo damei ra. Amboda umo awa buro einda topo adiraawasedo ingode doro betari ingodena awa buroeinda topo ore.’ 15 Sedo mei awa buro pondawarawara etero wosetiri detero bebetisira.”

Edo Iesu inia kiki awa sedo embo da yeinganega isira, “Buro topo awa embomei ainda yeiro eiri? 16 Umo bugudo ungo dari bebetegadera.Edo dari bebetegoro edo buro awa budo embonenei da yei itari simba adera.”

Edo embobo ge awa ingido sisera, “Awodo awadoaso ijegeure.” 17 Setero Iesu ungo ditini isesisira, “Ingo awodo kotadewa awa jiwari einda beawa rori?‘Ganuma mando itari embomei mi ujo ae isera

awa tetamando da tutuvi seka derari ingeetira.’

18 Edo embo amemi ganuma ainda tamo da du-radera awa bejedo pisoko soina adera. Edo emboave ganuma emimi uso tamo da wosadira awajasedo memeia adira.”

19 Edo agodari da atopapotegari de priest giti-jijigegari de gosisera Iesu umo inia kiki awa siraawa sise awa umo ungo bekuba ira awasedo ungoIesu bundadi isera te ungo embo oju edo gido aedoturisera.

UNGOMI IESU DA YEI TAX ITARI AWA NGANEGAISERA

20 Awasedo agodari da atopapotegari de priestgitijijigegari de iji ewamei budo Iesu bundadisimba isera. Edo ungoi embo nenei Iesu da yeiitero mambusera. Edo embomei eiawa teta emboewagaewa inge isera te ungoi Iesu Rome em-bomei da gitijigari da yei itari dipapa edo gido geneinde kainde sedo umo wao adi jarisera. 21 Edoembomei emimi Iesu da yei sisera. “Atopatarinango gari imo ro sesa edo atopapotesa awaewamei. Edo imo embo berari awa da awodosimba edo esa. Edo imo Mamo da ge be awaembo nembogambo de embo memeia de da yeiatopatido esa. 22 Edo nango se gore, ingode Jew

Page 106: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 20:23 103 LUKE 21:4embobo awa Rome embobo gitijigari nembodibada yei takesi itorase ingodenaso agodarimi awarasita mo sae ri?”

23 Awarate Iesu umo ungoda sedo gari emboronei da sera awa gido ungoda yei sisira, 24 “Ganuda eu gane. Edo ganu einda tamo da mo amendadombu da atiti de edo jawo de ri?”

Setiri ungoi mina sisera, “Amone Caesar daatiti de edo jawo de ra.”

25 Setero Iesu mi sisira. “Awara ro Caesar daawa uso yei itiwo edo ro Mamo da ri awa uso yeiitiwo.”

26 Setiri ungo uso ge mina sisira awa gido kovebe isera. Edo ungo ainda embo berari da diti daungoda nganega emboro neinde kainde edo waoari sago ae isera.

UNGOI EMBO BETEDO SEKAGO ERARI AWA IESUDA YEI NGANEGA ISERA

27 Sadducee embobo nenei ungo embo betedosekago wasiri de eradi ae atopatido isera amimiIesu da yei bugudo nganega isera, 28 “AtopatariMoses mi agodari eiawa nango embo gaisira,‘Embo da betedo aro doadira edo aro awa ki-napeina bae edo betari embo ainda aro rori awauso namendi mi jimbadira. Awodo jimbudo awaungoi betari embo awasedo kinapeina itadera.’29 Boroko nangoda ge ingio. Nanonamendi 7atima isera. Edo namendi bego awa jimbusira teuso aro awa ero ra. 30 Edo namendi awa betetiriuso namendi nei mi evetu awa sekago jimbusirate sekago umo kinapeina bae. 31 Edo namendiawa bebetisira edo namendi nei mi evetu awajimbusira te sekago umo kinapeina bae. Edonamendi awabebetisira. Edonanonamendi neneiawa dada evetu awa jimbusera edo ungo dadabebetegurisera te evetu awa kinapeina bae. 32Edonanonamendi berari awa bebetegetero edo ambobe amboda awa evetu awa daedo bebetisira.33 Edo bebetegari embobo sekago wasiri de er-adera ainde mo evetu amomo amenda aro ri?”

34 Setero Iesu mi mina sisira, “Embo de evetude boroko busu da atera awa jimbera. 35AwarateMamo mi embo ewagaewa awa wasiri de sekagoerorase sira awa embomei awa wasiri natopobudo awa ungo sekago jimbadi aera. 36Ungo awateta asisi ewagaewa betae atima era da awodo ra.Ungo awa Mamo da kinapeina. Edo ungo betedowasiri de sekago eradera. 37 Edo ro Moses misisira awa embo betedo sekago wasiri de eraderaainda ge be awa sisira. Edo Moses mi ri ambaeeuse atisira ainda ge gaisira ainda sisira, ‘Mamomi sisira na awa Abraham da Mamo edo Isaacda Mamo edo Jacob da Mamo.’ 38 Edo uso ge

da be awa eire. Embo ingodena betari kotedoera amone betae ra Mamo mi sira awa ungo awawasiri de atera awasedo umo awa embo wasiri deda Mamo rate embo betari da Mamo ae ra.”

39 Setiri agodari da atopapotegari mi sis-era, “Atopatari imo mina sari ewamei setesa.”40 Setero edo ungoda nganega ari sangove isiraainda be awa ungo sekago uso yei nganega ari ojuisera awasedo.

IESU UMO UMOSUKA AWA UNGODA YEI ATOPA-POTISIRA

41 Iesu umo averi awa ari kotorase dipapaedo ungoda yei sisira, “Ro edo ungomi sedo erisoregari embo Mamo mi sisira awa bugadira awaDavid da orobe ri? 42 Ingo ro David umo umosukaYa da gaisira awa ajigedo awa ainda be awa tam-badewa. David mi sisira,‘Mamo mi naso Bada da yei sisira naso ingo be da

einda anumbedo atio. 43 Atiroso nanemiiso gitopo berari awa budo iso diti dabugano inemi ungo gitijigase.’

44 Edo David awodo sedo Keriso awa Bada sisiramo rawodo edo Keriso mo David da orobe eiri?”

AGODARI DA ATOPAPOTEGARI AWA DITI JIMBAEWO

45 Edo embo berari Iesu da ge awa ingise ateroIesu uso ambojimbi da yei sisira, 46 “Agodari daatopapotegari awa diti jimba ewo. Ungo embomi saboa ise atega orase dipapa edo era awasedoori garori ari yei da edo ungo ombari digaririribori edo pepeta edo era. 47 Edo ungo bondoda mambudo era edo Jew embobo da dada arioro damambudo era awaungo embonembogamoda anumbari da anumbedo era. Edo embo eveturorigarori da rora badi sedo gebusedo era. Edoungo ungoda buria awa apuregadi sedo ungoMamo da yei ge iji ribori be sarago edo era. Edoembo nenei wasiri bebegae edo era ainda rirogaawa Mamo mi itadira te embo mei einda rirogaawaMamomi nembodiba be nembodiba itadira.”

21EVETU RORI DA KANDO

1 Iesu Jew embomei da tumondebain ari oro daatise diti pige page edo embo rora jiwae emboboungo ungoda ganu awa kando ititisera Jew em-bobo da tumondebain ari oro da ganu bari tewoda ititero gosisira. 2 Edo umo daedo evetu rorirora atae awa umo ganu memeia etoto awa tewoda ititiri gido sisira, 3 “Na ingoda yei sena eveturori rora ae uso kando emimi embo nenei da ganukando itera awa derigetira. 4 Edo embo nenei

Page 107: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 21:5 104 LUKE 21:28

ungoda yei jiwae atira te ungo kiambu itera teevetu rora ae evetu rori eiawa uso ganu berariawa itira. Edo berari itira edo umo indari ori edoindari ganu inono ae etira awasedo uso kando miembo berari da kando awa derigetira.”

IESU JEW EMBOBO DA TUMONDEBAIN ARI OROAWA ATAE ADIRA AINDA GE SISIRA

5 Embo nenei mi Jew embobo da tumondebainari oro da ge sisera gari ewamei be ira aindabe awa embo mi Mamo da yei kando ititiseraamimi rora ewagaewa mi ganuma awa giro isera.6 Edo ungo ge awodo sero Iesu mi sisira, “Dowonanemi ingo ro gosewa ainda ge be awa sanogave. Amboda iji bugutira ainde ganuma da neida tamo da nei da tamo da mana atadera. Ungoidoro berari duradera edo usibesi adira.”

WASIRI BIAE DE DARI GAIARI DE BUGADIRA7 Iesu awodo setiri uso ambojimbi mi sisera,

“Rora emomo nanjigo eiri? Edo ro giti bugudo arinango iji aikambu etira awa geri?”

8 Setero Iesu mi mina sisira, “Gido gogo ewodoawo ungo mi ingo gandubeore. Embo jiwae bemi naso jawo da bugarago edo sadera, ‘Namonekeriso ra.’ Edo daedo ungomi sadera, ‘Iji re bu-gira.’ Awarate ungo ambo ambo eove. 9 Edo ingobinga biae embo mina dara era awa ingadewaedo binga biae embo mi gitijijigegari awa itorowosarase jarera awa ingise awa oju eove. Edowasiri awodo awa giti adira te busu da sangoveawa bugae ra.”

10 Edo Iesu ge awodo sedo ungoda yei sisira,“Embo yei nei da amimi embo yei nei da ainde damina dara adera. Edo gitijigari nei da embobo migitijigari nei da embo de mina dara adera. 11 Edodidira de baimana de edo karu nembogamo debugadira. Edo daedo utu da ari neinde kainde dewasiri neinde kainde de embo mi matu gae awaadira. Edo embo mi rora eiawa irirari gido awaoju adera.

12 “Awarate roviravi eiawa ae atirari gitida awaungo mi imo awa sandido dedo gaedo adera. Edoungomi imo budo Jew embomei da dada ari yeida mambudo edo gitijijigegari da dombu da imobekuba adera. Edo ungoi imo bekuba edo ataeoro gitijijigegarimi imo gajari oro da itadera. Edoungomi daedo imo budo busu da gitijijigegari dayei edo nati da gitijijigegari da yei mambadera.Edo rora berari eiawa adera ainda be awa imona gebe edo esa awasedo. 13 Edo rora eiawa isoyei adira edo iji ainde awa binga ewamei awasadesa. 14-15 Edo dubo vevera eove ingo rawodo

edo ungoda bekuba era ainda mina awa sadi eviko iji awa bugadira ainde awa nanemi ro sadeviawa sano sadewa. Edo nanemi ingoda yei jiro gariitano edo ingoda gitopomi ingoda ge damina awamana sadera. 16 Edo aimamo de nanonamendide orobe de edo otatao de mi ingo awa budoingoda gitopo da ingo da itadera. Edo ungoiawodo oro ingoda gitopo mi ingo nenei awa dorobetadewa. 17 Edo embo berari mi ingo ujo aeadera ko ingo awa naso topo edo naso ambojimbiawasedo. 18 Awarate ingoda kopiri tu da awamana munenegadira. 19Goroba edo atiwo ingodaasisi awa soregadi.”

IESU MI SISIRA AMBODA EMBO MI JERUSALEMNATI AWA USIBESI ADERA

20 Iesu mi sisira, “Amboda isoro embobo jiwaemi Jerusalem nati awa jiroroka adera edo iji aindeawa ingomi gadewa nati usibesi ari iji awa bugira.21Edo iji ainde embo Judea busu da atima era awasumbudo dodo doriri da mambore. Edo emboJerusalem nati nembodiba da joda atima era awadodomambore. Edo embo ave nati nembodiba dagaia da atima era awa nati nembodiba da torore.22Na ingoda yei eiawa sena ainda be awa iji awawariroga bari iji ra. Riroga bari iji awa bugadiraedo iji ainde awa ro jiwari kotopu mi sira awabe adira. 23 O embomei iji ainde evetu gasoude edo aimono ave kinapeina memeia simba eriawa memesi nembodiba tambadera ainda be awaGod umo busu einda embobo de tini gambariira awasedo memesi nembodiba awa bugadira.24 Edo embo bebegae mi kasiwo mi busu eindaembonenei awa dadera. Edo embo bebegae neneimi busu einda embo nenei awa bundedo budobusu nenei da mamboro ungoda agipo embomeiadera. Edo embo Jew ae amimi Jerusalem natiawa usibesi edo patido yise puse adera. Awarateamboda embo Jew ae ainda ungoda Jerusalemnati da gitijigari awa atae adira.”

IESU KERISO AWA SEKAGO BUGADIRA25 Iesu mi sisira, “Amboda iji da kariga da edo

damana da joda naso bugari da iwata awa gadewa.Edo busu da ewa orogomandogo vitadira edo ewajavi jiwae sadira edo iji ainde awa embo berari mimanamana adera. 26Edo embo ro busu da ira awagosise edo ungo oju edo ditivi mi ambadera. Edoungo sise busu da ro bugeiri awa oju adera aindabe awa God mi iji de kariga de damana de dadajigido atevira awa doadira. 27 Edo iji ainde na Godda mei embo isena awa goroba de edo usasa deporoga da sekago engenembadena. 28Rora berari

Page 108: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 21:29 105 LUKE 22:20eiawa adi tuturo adira iji ainde diti inda ewo koGod mi ingo badira iji awa bugira.”

RI BETORA DA INIA KIKI29 Iesu mi ungoda yei inia kiki eiawa sisira,

“Ri betora de ri nenei de awa kotewo. 30 Ingomi gadewa ri mane ainda tuno awa koru karaadera awa gadewa iji ainde ingo gadewa ga iji awabugira. 31 Da awodo ro setena awa adira iji aindeawa ingo gadewa God da gitijigari iji awa aikambuetira.

32 “Na ingoda yei ge be sena embo boroko ateraawa betae atiroro rora berari eiawa adira. 33 Edoutu de busu de awa atae adira te naso ge awa ataeadi aera.

INGODE GIDO GOGO ORE34 “Imo indido doae indise edo umo okain in-

dise edo imo rora nenei jiwae embo dubo veverairiroso edo iji nembodiba awa iso yei teta waoawodo bugadira awasedo imo imosuka gido gogoeio. 35 Ainda be awa iji nembodiba awa emboberari busu berari da atima era ainda bugadira.36 Edo ro berari bugadira ainda joda edo imona God da mei bugudo embo isena naso jodaderadesa ainde awa iso joda ae sumbae ta kotaesumbae eose ta God manunugurise atio.”

37 Iji de awa Iesu Jew embomei da tumondebainari oro da embo atopapotise atima isira te tumbade awa umo doriri jawo Olive da mambudo aindaatima isira. 38 Edo sipo be sipo de embo jiwae bemi dada edo uso ge ingido isera.

22UNGOMI IESU DADI JIRO BURO ISERA

1 Ambe bajari siwo jawo yeast awa ambe daitae indari iji awa aikambu isira. Edo bondoeinda jawo awa jarusegari bondo ra. 2 Edo priestgitijijigegari de agodari da atopapotegari de awaIesu doro betarase emboro eura isera te ungo oroemboembogo eorase dipapa ae isera ainda be awaungo oju isera. 3 Edo ungo awodo eura ero Satanmi ambojimbi 12 ainda teda Judas Iscariot da joda totorisira. 4 Awasedo Judas mambudo priestgitijijigegari de edo Jew embobo da tumondebainari oro simba ari embobo da yei rawodo edo Iesuungoda yei indiga adiri awa sisira. 5Edo ungo usoge awa ingido jo iaviri ise sisera ungomi uso yeiganu itadera awa sisera. 6 Edo Judas ungoda geawa awara sedo edo iji embo ainda bugae aderaiji ewamei awa simba edo ainde gae Iesu ungodayei indiga adi sisira.

IESU USO AMBOJIMBI DE JARUSEGARI BONDOINDISIRA

7Ambe bajari siwo jawo yeast awa ambe da itaeindari iji awa bugiri iji ainde Jew embobo da ariawa jarusegari bondo da wo sheep da mei awabondo da dedo era. 8Awasedo Iesu Peter de Johnde itido ungoda yei sisira, “Mambuwo jarusegaribondo sia awo ingode indore.”

9 Setiri ungomi uso yei mina sisera, “Rawaindaimo indari sia orase dipapa esi?”

10 Setero ungoda yei sisira, “Ingiwo. Ingo natinembodiba da totorirowo embo da umo utingida budo bugutima ingo tambadira. 11 Edo umoingo tambudo edo mando da toradira mandoainda umo ambo ambo ewo. Edo umo amboondedo mando jo da torido mando topo da sewo,‘Atopatari mi setira, “Diumba mo rawainda nanaso ambojimbi de jarusegari bondo indari moindeni?” ’ 12 Sawo unemi ingoda yei diumba indaainda rora berari sia ari atira awa ari gadewa. Edoingo diumba ainda torido jarusegari bondo indariawa ingode indorase sedo sia ewo.”

13 Setiri ungo dodo nati nembodiba da mam-busera edo ro berari Iesumi sisira awa tambusera.Tambudo ungoi jarusegari bondo indari awa siaisera.

14 Edo indari indari iji awa bugiri Iesu indariindari diumba da torido demo mi tendeba tudaainda anumburisira uso ambojimbi de. 15 Edoungo awodo demo mi anumbedo atero Iesu miungo da yei sisira, “Na memesi awa gae atise naingo berari de dada edo jarusegari bondo indariawa indari dipapa etena. 16Edona ingoda yei senanamana sekagobondo eiawa indadena te ambodaGod mi gitijigadira iji ainde awa bondo be awaindadena.”

17 Edo umo awodo sedo Iesu agatu awa budoGod ategedo sisira, “Eiawa kumbudo dada edoindiwo. 18Edo na ingoda yei sena namana sekagoingode grape ngamo awa indadena te ambodaGodmi gitijigadira iji ainde awa na sekago ingodeindadena.”

19 Edo umo awodo sedo ambe kumbudo Godda yei ategari itido gavedo uso ambojimbi da yeiititisira. Edo ungoda yei ititise sisira, “Eiawanaso tamo awa nanemi ingo awasedo ititena. Edoambe eiawa indise na kotembu kotembu ewo.”

20 Edo umo awodo setiri ungo indido atae eteroungoda yei aga ititisira. Edo umo ungoda yeiititise sisira, “Eiawa naso ororo awa nanemi ingoawasedo jojena amimi ari God da awara sari sekaawa be adira.

Page 109: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 22:21 106 LUKE 22:4921 “Awarate giu embo na indiga sadi aikambu

ira awa einda nangae tendeba da atira. 22Edo Godmi matu awara etira na God da mei embo isenaawa betadena te embo amemi na indiga sadi iraawa esusu biae adira.” 23 Setiri ungoi ungosukamina sara isera ungoda teda mo amemi emomoeiri.

AMBOJIMBI UNGO UNGOSUKA GE BAGISERA24 Edo ambojimbi ungoda teda mo amemi gi-

tijigari eiri awa sedo besora isera. 25 Ero Iesumi ungoda yei sisira, “Embo Jew ae awa ungodagitijijigegari nembogamomi embo awa goroba degitijigido era. Embo goroba embobo awa embomi ungo awa embo ewagaewa sorase dipapa edoera. 26 Awarate ingo awa awodo eove ta ingodateda embo nembodiba awa embo seka awodo are.Edo gitijigari awa teta agipo embo awodo are.27 Seu gane, embo nembodiba mo averi embotendeba be da anumbedo indira awa umomoembo nembodiba ta ko umo derido indari ititiriawa embo nembodiba ri? Ingomatu gari ra emboave tendeba da anumbedo indari indira awa embonembodiba ra. Awarate na ingoda teda awa agipoembo ra.

28 “Namemesi burewona iji ainde ingo na doaerate nangae atewowa. 29 Edo naso Mama mi nasoyei goroba ititisira na gitijigari nembodiba anase.Da awodo na ingoda yei goroba ititena. 30 Edonanemi gitijigadena iji ainde ingo awa nangaedada indadewa. Edo ingo rora teta gitijigari daanumba inge ainda anumbedo atise Israel em-bobo da orobe 12 awa gitijigadewa.”

IESU PETER RO ADIRI AWA SISIRA31 Iesu Simon da yei sisira, “Simon ingio embo

mi indari wheat da ve awa budo jasedo pesi pesieoro edo be yei nei da mambuteuri edo puti yeinei da mambudo ira da awodo Satan mi imobudo jasedo edo pesi pesi adi sedo gosira edoGod awara etira. 32 Awarate Simon na God imoawasedomanunugetena. Edo na God sedo getenaiso tumonda ari awa goroba edo atarase. Ambodaimo iso wasiri biae dodo naso yei engenembadesaiji ainde awa iso otatao awa kondade eio na begoroba de ge be ore.”

33 Setiri Peter mi mina sisira, “Gitijigari ungoiimo gajari oro da budo mambaderita ko dorobetadesita awa na ingae mambadena.”

34 Setiri Iesu mi mina sisira, “Kokora egoro ta-monde sae atirari boroko imo na bero iji tamondeadesa.”

SAPOIA DE TEI GORU DE KASIWO DE AINDA GEBEOVE

35 Iesu mi ungoda yei sisira, “Matu na ingoitenomambusewa ganu dada ari rora ae sapoia aeedo tei goru ae edo iji ainde ingo rora nenei inonoae isevita?”

Setiri ungomi mina sisera, “Awodo aera.”36 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Awarate

boroko embo ave ganu kopa ari rora de sapoiade ri awa mambuse gido budo daga mambare.Edo embo ave kasiwo ae ri awa uso ombari awaori edo kasiwo da ori are. 37 Edo na ingoda yeisena ro jiwari mi naso jawo da sira awa be adira.Edo jiwari mi sira, ‘Ungomi sisera umo awa embodombu da agodari bejisera ainda teda ra.’ Gebe,ge ungomi sisera naso jawo da ainda be awa etiraedo bugira.”

38 Setiri edo uso ambojimbi mi sisera, “Gitiji-gari gi. Kasiwo etoto eire.”

Setero Iesu mi mina sisira, “Ge awodo seove.”IESU DORIRI OLIVE DA GOD MANUNUGURISIRA

39 Nati nembodiba awa dodo Iesu uso wasiriawodo gido doriri Olive da mambusira. Edo usoambojimbi daedo mambusera. 40 Edo doriri damambudo yei ainda bugudo Iesu mi ungoda yeisisira, “Bagari mi pature God manunugewo.”

41 Sedo ungo dodo umo kiambu yisira in-gode ganuma pigoro wosedo ira da awodo.42 Mambudo Iesu mi sisira, “Mama imo memesinaso yei bugutira awa beitigadi dipapa edo rebeitigeio. Awarate naso dipapa awa eose ta isodipapa awa eio.” 43Edo umo awa siri asisi ewameiutu dodo uso yei bugudo etiri umo goroba isira.44 Edo Iesu jo dadara etiri God goroba berari mimanunugurisira. Edo uso igori teta ororo ingebusu da wowosisira.

45 Edo God manunugedo atae edo engenem-bedo uso ambojimbi da yei mambudo ungo ewoero gosisira. Ungoda dubo vevera nembodiba mietiri ungo wasi ae isera awasedo ungo ewo isera.46 Edo ungo gido Iesu ungoda yei sisira, “Ingoroedo evevi? Doawo bagari mi ingo pature eridoGod manunugewo.”

UNGOMI IESU BUNDISERA47 Edo Iesu ge sise atiri embo diti nembodiba

bugusera. Judas ambojimbi 12 da teda amimi gi-tijigido. Edo Iesumuno adi edo uso yei asusubedobugusira. 48 Awarate Iesu mi sisira, “Judas imona God da mei embo isena awa muno mi indigaesita?”

49Setiri edo ambojimbi Iesu ga atisera amimi roadira awa gido sisera, “Gitijigari nangoda kasiwo

Page 110: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 22:50 107 LUKE 23:8mi embogo erita?” 50 Sedo ambojimbi da tedada amimi priest gitijigari nembodiba da agipo ariembo awa dedo dengoro be awa diugurisira.

51 Etiri Iesumi sisira, “Awodo eose.” Sedo emboainda dengoro awa jigiri edo ewamei isira.

52 Edo Iesu priest gitijijigegari de Jew emboboda tumondebain ari oro simba ari embobo da giti-jijigegari de umo badi bugusera awa gido ungodayei sisira, “Namomo embogo da gitijigari embogido embo mi na eura eri ta? Ro edo ingo isorogi emi de na badi bugevi? 53 Iji berari na ingodeJew embomei da tumondebain ari oro da emonaedo ingo na dadi jarae. Awarate boroko umengada gitijigari awa goroba de gitijijigurira iji eindeingo ingoda wasiri biae awa adewa.”

PETER MI IESU BERO ISIRA54 Setiri ungoi Iesu sandisera edo ungo mi umo

budo priest gitijigari nembodiba da mando damambusera. Edo Peter besaun amboda Iesu amboambo isira. 55 Edo embo ri mando arapa soropuda undugurisera. Edo Peter arapa da torido embori jiroroka edo anumbedo atisera ainda anum-burisira. 56 Edo agipo gagara da amimi Peter ridemonda anumbedo atiri gido umogon edo ditiniedo uso yei sisira, “Embo eiawa Iesu ga daedoatima ira.”

57 Setiri Peter gagara awa bero edo sisira,“Evetu na umo gaera.

58 Edo iji tupo embo da mi Peter gido sisira,“Imo awa embo ounda kondade ari embo ra.”

Setiri Peter mi mina sisira, “Embo na awaaera.”

59Edo amboda iji tupo simba ise emboneimi geokain sisira, “Na embo eiawa gosena umone Iesuda ambojimbi da teda da ra.”

60 Setiri Peter mi mina sisira, “Embo na imo gesesa awa gaera.” Edo Peter ge awa siri kokoraegoro sisira. 61 Edo Bada wareregedo Peter go-sisira. Edo umo ditini iri Peter Bada mi maturo uso yei sisira awa kotisira, “Kokora egoro saeatirari boroko imo iji tamonde na bero adesa.”62 Awa kotedo Peter ponda wosedo ji inaka desisira.

IESU BUDO DEDO GAEDO ISERA63 Edo embo Iesu simba isera amimi umo dedo

gaedo edo ganduburisera. 64 Ungoi uso dombudogedo uso yei nganega isera, “Imo Mamo dabinga sari embo sadesa awa nango se gore emboamemi imo detiri?” 65 Edo daedo ungoi isibari gebebegae uso yei sisera.

UNGOMI IESU BUDO JEW EMBOBO DA BABOJE-GARI DA YEI MAMBUSERA

66 Sipo de Jew embobo nembogamo de priestgitijijigegari de edo agodari da atopapotegari dedada etero edo ungoda embo nenei mi Iesu budoungoda yeimambusera. 67Edo ungomi Iesu da yeisisera, “Nango se gore soregari embo Godmi itaribugarase sisira mo embo mo imo ta?

Setero unemi mina sisira, “Na ingoda yeisadena awa ingo na ge be adi aera. 68 Edo naingoda yei sedo gari itadena awa ingo mana nasoyei mina sadewa. 69Awarate iji tupo tuturo adiraainde na God da mei embo isena awa God gorobajiwae de da ingo be da anumbedo atadena.”

70 Setiri ungomi berari sisera, “Imo setesa imoawa God da mei na?”

Setero Iesumimina sisira, “Ingo ingosuka sewana awa God da mei na.” 71 Setiri ungo ungosukamina sara isera, “Ingode mana embo nenei euraoro umo bekuba adera ko uso ge topo mi umoumosuka bekuba etiri ingode ingera.”

23UNGOI IESU BUDO PILATE DA YEI MAMBUSERA

1 Embo berari ainda dada isera amimi eridoIesu budo Pilate da yei mambusera. 2 Budomambudo ungoi Iesu bekuba edo sisera, “Emboemimi nangoda embo da yei ge busise tembe-vira. Umo umosuka awa gitijigari nembodibajawo Keriso sise nangoda embobo seuri Romeembobo da gitijigari nembodiba da tax ganu itadiae sevira. Awasedo nango umo sandido budo isoyei bugera.”

3 Setero Pilate mi uso yei sisira, “Imo mo Jewembobo da gitijigari nembodiba ta?”

Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo imosuka sesaawara.”

4 Setiri Pilate mi priest gitijijigegari de embodombu dombu atisera ainda yei sisira, “Emboeiawa wasiri biae aera.”

5 Awarate ungomi sekago sisera, “Judea busuberari da embo da yei umo mambutira awa usoatopatari mi iri embogo tuturo era. Umo Galileebusu da tuturo edo boroko einda bugira.”

PILATE IESU ITIRI HEROD DA YEI MAMBUSIRA6 Pilate ge eiawa ingido nganega isira, “Embo

emomo Galilee embo ta?” 7 Setiri setero gosisiraumo Iesu awa busu Herodmi gitijigido ira yei awaembo. Awasedo Pilate mi Iesu awa Herod da yeiitiri mambusira umo awa Jerusalem nati da ijiainde awa atisira.

8 EdoHerod Iesu gido iaviri isira ko umo Iesu dabinga ingido edo boroko ae be umo gari dipapa

Page 111: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 23:9 108 LUKE 23:38

evira. Umo Iesu mi wasiri ari gadi dipapa edoevira. 9Awasedo Herod Iesu da yei nganega jiwaebe isira te Iesu uso ge mina sae. 10 Edo Priestgitijijigegari de agodari da atopapotegari de mierido Iesu goroba de bekuba isera. 11 Edo Herodde uso isoro embobo de mi Iesu gandubedo edoumo biae be isera. Edo bo ove ewagaewa de awauso yei itero ombiri ungomi umo itero sekagoPilate da yei mambusira. 12 Edo Herod de Pilatede awa mendo gambae edo isera te iji ainde awaotao isera.

PILATE IESU DORO BETARASE AWARA SISIRA13 Pilate mi setiri Priest gitijijigegari de Jew

embobo da gitijijigegari nenei de edo embo dedada isera. 14 Edo ungo dada etero, Pilate miungoda yei sisira, “Ingo embo eiawa budo nasoyei bugewa edo setewa umo embo da yei ge busisetembira. Awarate na ingo berari da dombu daumonganega etena ingoda bekuba etewa awa edoburia da ro tambae etena. 15 Edo Herod Iesu sek-ago ingodenaso yei itiri bugira ainda be awa umonganega etira te buria da ro tambae edo wasiribiae da ro ari ingomi dawo betadira awa aera.16Awasedo nanemi sena ungomi umo vejedo edowujegadera.” 17 Edo gaeko jaige jarusegari bondoda wasiri awa ambo ambo edo era. Pilate migajari oro da atima ira embo awa embomi da rawadipapa edo era awa wujegedo ira.

18 Awasedo embo berari mi gogo dimbudo sis-era, “Emboawadebetare. Barabbas awawujegeionangoda yei bugare.” 19Matu gitida ungoi Barab-bas awagajari oro da ititisera ainda be awa unemietiri embomi gitijijigegari awa dorisera. Edo umodaedo embo da detiri betisira.

20 Edo Pilate Iesu wujegadi dipapa edo embo dayei sisira. 21 Awarate ungoi gogo dimbudo minasisera, “Orega da de. Orega da de.”

22 Setero Pilate mi ungoda yei sisira, “Awarateumo ro embo betarase dipapa evi? Wasiri biae roetiri? Na wasiri biae ro tambae edo ingo mi umodawo betarase evi? Nanemi sena ungomi umovejedo edo wujegadira.”

23Awarate ungomimata gogo nembodiba dim-budo sisera Iesu awabenemami orega da doro be-tarase sisera. Edo ungo mi gogo dimbuse atiseraamimi Pilate da ge awa papotisera. 24 AwasedoPilate awara sedo sisira ungo ro dipapa era awadowo ore sisira. 25 Edo embo matu gajari oroda ititisera ko umo embogo tuturo edo embo dadorisira awasedo embo awa ungo mi dipapa iseraawasedo Pilate mi umo wujegurisira. Edo embo

awa wujegedo edo Pilate Iesu awa embobo da yeiitiri ungo ro dipapa isera awa adi isera.

UNGOMI BENEMA MI IESU OREGA DA DORISERA26 Edo ungo Iesu budo mambuteriko ungoi

busu Cyrene embo jawo Simon awa tambusera.Edo umo awa uso nati dodo mambudo nati nem-bodiba da toradi iri ungoi umo ingo da budoorega awa uso saga da ititisera. Edo ungoi itidosetero Iesu da ambo da orega ango edo pepetaisira. 27 Edo embo diti nembodiba be Iesu amboambo isera. Edo embo evetu nenei Iesu embo jisisera awa dubo vevera de embo diti nembodibaungoda teda daedo pusera. 28-29 Edo Iesu ungodayei wareregedo sisira, “O Jerusalem emboevetuna embo ji seove ta ingoda kinapeina de ingoingosuka awasedo ji sewo ko iji bugutira aindeembo mi sadera, ‘Evetu ero de edo evetu ki-napeina bae isira ainde evetu kinapeina emi gaiaeatira ainde awa dubo ewamei ore.’ 30 Edo ijiainde awa embo mi doriri da yei sadera, ‘Wosedonango apuregegae.’ Edo ungomi doriri memeiada sadera, ‘Egae nango iso teda unjugore.’ 31 Kona teta ri wasiri de da wasiri biae eiawa era teko amboda ingo teta ri bebetegari da mo rawodoeri?”

32 Edo ungo daedo embo bebegae etoto awaIesu ga daedo betorase budo mambusera. 33 Edoungo yei jawo agatu ainda bugudo benema miIesu orega da dorisera. Awodo edo benema miembobebegae etoto awaoregadadorisera da Iesuda ingo be da edo nei awa Iesu da ingo anda da.34 Edo ungo awodo edo atae etero Iesu mi sisira,“Mama ungoda buria kotembedo dogae ko ungoiro era awa gadi jarise era.”

Edo ungo Iesu da ombari awa katabedo badisedo rora pigedo pipi isera. 35 Edo embo aindaderido atisera awa gosise atero Jew embobo dagitijijigegari mi Iesu ganduburise sisera, “Umoembo nenei soregurisira. Edo umo soregari emboMamo mi itari bugarase sisira awa tamo umoumosuka soregare.”

36 Edo isoro embobo daedo umo ganduburis-era. Edo uso yei asusubedo bugudo grape dangamo tokaka awa uso dombu da ujiji edo isera.37 Edo awodo ise sedo isera, “Imo awa Jew em-bobo da gitijigari nembodiba gido imo imosukasoregeio.”

38 Edo ge eiawa Latin gemi Greek gemi Hebrewge mi gaiedo uso orega da inda dorisera, “EiawaJew embobo da gitijigari nembodiba ra.”

Page 112: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 23:39 109 LUKE 24:15

39 Edo embo bebegae etoto esegedo atiseraainda da amimi Iesu da yei biae sedo sisira, “Imosedo esa imo awa soregari embo Mamo mi itaribugarase sisira awa ra. Edo iso ge awa ge be ta imoimosuka soregurise edo nango de da soregegae.”

40 Awarate embo biae nei mi ge awa ingidoembo awa isiburise sisira, “Imo bouga buresa daawodo umo burira te imo Mamo oju aera. 41 Koingae na etoto betadena amone awara ainda beawa ingae na awa ingae nasowasiri bebegaematuewora ainda mina awa burera te embo eiawawasiri biae da ro aera.”

42 Sedo Iesu da yei sisira, “Amboda imo gitiji-gari nembodiba adesa iji ainde na koteio.”

43 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Nanemi iso yeisena imo boroko nangae mambudo dubo ewameiari yei da ainda atadesa.”

IESU BEBETISIRA44 Iji soropuda busu berari umenga isira. Edo

umenga edo atiri 3 P.M. etiri sekago iji janiburisira. 45 Edo bo nembodiba Jew embobo datumondebain ari oro da esegari awa keresegedoetoto isira. 46Edo keresegetiri Iesu gogo dimbudosisira, “Mama iso ingo da naso asisi ititena.” Sedoumo bebetisira.

47 Edo isoro embo da gitijigari ro isira awa gidoMamo jasiga ise sisira, “Gebe embo eiawa emboewamei ra edo buria aera.”

48 Edo embo ainda dada isera awa ro isiraawa gido ungoda oka dorise ji de ungoda natida engenemburisera. 49 Edo Iesu da otatao deemboevetu de umo ambo ambo ise edo Galileebusu da edo bugusera awa aike dederigedo atisero isira awa berari gosisera.

JOSEPH IESU GOUSIRA50-51 Embo jawo Joseph bugusira. Edo umo awa

Jew embobo da nati jawo Arimathea awa embo.Umo awa embo ewamei edo embo umo gebe edoisera edo umo Mamo da gitijigari iji awa simbaedo isira. 52Edoumoawa Jewemboboda gitijigarinei rate umo gitijijigegari da ge awa umo ujoae edo gido umo Pilate da yei mambudo Iesu datamo badi sedo gosisira. 53 Edo Pilate awara setiriJoseph Iesu da tamo itiri wosetiri bo parara midogisira. Dogedo gowari meko seka ungoda ingomi ngambusera ainda ititisira. Edo embo gowarimeko awa matu jingama ae. 54 Edo iji awa Fridayedo Jew embomei da tumondebain ari iji awatuturo adi aikambu iri gido.

55 Edo emboevetu Iesu ambo ambo ise Galileebusu da edo bugusera awa Joseph ga damambudo

embo gowari meko edo Iesu da tamo Joseph miititisira awaungo gosisera. 56Gido ungodamandoda engenembedo joinomuno de edo Iesu da tamoda siwo de awa sia isera. Edo ungo tumondebainari iji de agodari mi sira awa kera edo jangoindisera.

24IESU BETEDO ERIRISIRA

1 Sunday sipo be sipo de emboevetu joinomuno de edo siwo de sia isera awa budo embogowarimeko damambusera. 2Mambudo ganumaawa embo nenei mi miminegetero embo gowarimeko be demo da atiri gosisera. 3 Awasedo ungototorisera te ungo Bada Iesu da tamo awa tambae.4 Edo ungo ainda mana mana edo derido ateroembo etoto ombari parara ombari awa bugudoungoda demonda dederisera. 5 Edo emboevetuawa oju edo diti tuda isera. Edo ungo awodo eroembo etoto mi ungoda yei sisera, “Ro awasedoingo embo wasiri de atira awa betari da tedaeura evi? 6-7 Umo einda atae ra. Umo betedoedo sekago erira. Edo Iesu umo Galilee busu daatise ingoda yei ro sisiri awa kotewo, ‘Ungomina Mamo da mei awa embo bebegae da ingo daitadera. Edo ungomi na benema mi orega dadadera. Edo na betedo iji tamonde atae ari nasekago wasiri de eradena.’ ”

8-9Awodo setero emboevetu uso ge awa kotedogowari meko be awa dodo mambudo ambojimbi11 de nenei de da yei mambusera. Mambudoungo ro berari gosisera awa setero gosisera.10 Edo emboevetu eiawa ambojimbi da yei seterogosisera amone Mary Magdalene de Joanna deJames da aiMary de ra. Edo emboevetu nenei awadaedo ainda ra. 11Awarate ambojimbi emboevetuda ge awa ingido kotisera ge awa busari awasedoungo ingae isera. 12 Awarate Peter erido mekoda sumbudo mambudo kukubedo jo gosisira. Edogido bo umo umosuka gosisira. Gido umo en-genembedomando damambudo ro isira ainda beawa eura isira. Edo umo mambudo ro isira awajiro buro ise atisira.

EMBO ETOTO PEPETA ISE IESU TAMBUSIRA13 Iji da ainde embo etoto awa Emmaus nati

da mambusera. Edo emboro Jerusalem dodoEmmaus mambari awa 12 Kilometres ra. 14 Edoungo pepeta edo mambuse ungo ungosuka roisira awa ge mina sara isera. 15 Edo ungo gesero Iesu umo umosuka bugudo ungoda demo da

Page 113: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 24:16 110 LUKE 24:49daedo pepeta isira. 16Edo umo daedo pepeta isirate ungo umo embo averi awa gae.

17 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo pepetaise ingo ge ro ingo ingosuka sevi?”

Setiri ungo dubo vevera dombu ise pepetisera.18 Edo dakain da jawo Cleophas mi Iesu da yei

sisira, “Esega embobo berari Jerusalem nati dadada ititara awa ro iji tupo iutara ainda binga awagositara te imo imosuka awa ingae ra?”

19 Setero Iesu mi nganega isira, “Binga mororae ingo mo ge sevi?”

Setiri ungomi mina sisera, “Binga ro IesuNazareth nati embo da yei etira awa. Emboeiawa Mamo da binga sari embo ra. Edo emboda dombu da edo Mamo da dombu da umo geokain de edo wasiri goroba de evira. 20 Edonangoda priest gitijijigegari de babojegari de miumo gitopo da ingo da itero edo ungo awarasedo edo benema mi orega da detero betetira.21 Edo nango kotewora embo emimi mina itidoedo nango Israel embomei soregadira. 22 Awada awa aerate iji tamonde atae etiri nangodaemboevetu nenei mi boroko kove ari binga seterogetera. Edo nango binga awa ingido mana manaetera. Edo ungomi setera ungo sipo tu busiri ujekokombo da mambudo edo Iesu da tamo tambaeetera. 23 Edo engenembedo nangoda yei bugudosetera ungo asisi ewagaewagetero edo setera Iesuawa wasiri de atari setera. 24 Edo ungo nangodayei awa setero nangoneneimi uje damambudo roemboevetu mi setera awa tambera te ungo umogaera.”

25 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “O ingoetoto kotari atae ra. Edo ingo ro Mamo da bingasari embo mi sisera awa sasaimbedo ge be edoewa. 26 Soregari embo Mamo mi itari bugarasesisira awa giti awa memesi awa gadira edo am-boda uso usasa ari iji awa bugadira.” 27 Edo Iesuawa sedo edo ro jiwari mi uso jawo da sira awaujugadi sedo isira. Edo ge Moses de Mamo dabinga sari embobo de mi gaisira ainda tuturo edokiki berari awa sisira.

28 Edo ungo nati rawainda mambutera awaaikambu bugudo Iesu nati awa dodo derigedomambadi isira. 29 Awarate ungo umo doro de-rigeurase sedo uso yei sisera, “Ongobo etiri edotumba jijirira awasedo puio ingode atore.” Seterogido umo ungoda nati da daedo atadi totorisira.

30 Edo umo tendeba mendo da daedoanumbedo ambe budo God ategurisira. Edoategedo ambe ngaungedo ungoda yei ititisira.

31 Edo umo awodo etiri umo averi awa gosisera teburigi be ungodaditi danondayarago isira. 32Edoumo nonda yarago etiri ungo ungosuka minasara isera, “Ingodena emboro da pepeta ero edoumo jiwari awa ingodenaso yei ujugetira aindeingodenaso jo awa teta ri mi ewarago etira.”

33 Edo ungo awa sedo burigi erido engenem-bedo Jerusalem nati da mambusera ainda ambo-jimbi 11 de edo nenei ainda dada edo atisera awatambusera. 34 Edo embo dada edo atero tam-busera amimi sise atisera, “Gebe Bada awa erira.Edo umo Simon da yei isaga etira.” 35 Edo ungoge awa ingido edo embo etoto amimi emboro daungoda yei ro etira awa ujugurisera. Edo ungodaedo Bada ambe ngaungetiri ungo umo gosiseraawa ujugurisera.

IESU USO AMBOJIMBI DA YEI ISAGA ISIRA36 Edo ungo awodo sise atero Bada umo umo-

suka bugudo ungoda teda derido ungoda yeisisira, “Dubo jamo ingoda yei natopo atare.”

37 Awarate ungo oju isera ainda be awa ungokotisera asisi gari ge sisera. 38 Awarate unemiungoda yei sisira, “Ingo ro edo oju evi? Edo ingoro edo mana mana evi? 39 Naso ingo de tei deawa gosise awa giwo amone nanemi ingoda tedaatena. Edo ingoda ingo mi jigido gosise ingogadewa ko asisi awa tamo de vetu de teta ingogosewa teta na tamo de vetu de eiedo aera.”

40 Edo umo awa sedo uso ingo de tei de awaujiji etiri gosisera. 41 Iaviri de kove ari mi un-goda jo beda etiri ungo ge be ari sago ae isera.Awasedo Iesu ungo nganega isira, “Ingo eindaindari indadewa atita?” 42 Setiri ungo uso yei wosagisera awa ititisera. 43 Itero budo ungoda jo daindisira. 44 Indido ungoda yei sisira, “Na ingodematu atise ro sisena amone boroko bugira eire.Edo na ingoda yei matu sisena Moses da agodaride Mamo da binga sari embobo da jiwari de yanaso jawo da gagaegurisera awa berari be adirasisena.”

45 Edo umo ungoda jiro budo pirigurisira jiwariawa gorase. 46 Edo umo ungoda yei sisira, “Jiwarimi eiawa naso jawo da sira, ‘Soregari emboMamomi itari bugarase sisira awa memesi tambudobetadira. Edo umo betedo iji tamonde atae arisekago wasiri de eradira.’ 47 Edo jiwari mi daedosira ungo Jerusalem nati da tuturo edo wasiribebegae dodoMamo da yei wareregari edoMamomi kotembedo doari awa atopatadera awa jiwarimi sira. 48 Awasedo ingo ro gosisewa awa atopa-potise atiwo. 49 Edo Asisi Kotopu naso Mama

Page 114: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

LUKE 24:50 111 LUKE 24:52-53mi ingoda yei itadi sisira awa nanemi ingoda yeiitane. Awarate ingo mana nati doadewa te aindaatiwo. Amboda Asisi Kotopu utu dodo wosedoingo goroba mi sirari edo iji ainde awa atopatadituturo ave.”

MAMO IESU BUDO UTU DA VIVITISIRA50 Nati awa dodo Iesu ungo gitijigedo Bethany

nati da mambudo uso ingo inda jigido ungoewamei isira. 51 Edo umo ungo ewamei iri Godumo budo utu da vivitisira. 52-53 Edo ungo umotumondebain edo iaviri mi jo ato ae etiri ungoengenembedo Jerusalem nati da mambusera edoainda Jew embobo da tumondebain ari oro da ijiberari Mamo jasiga edo isera.

Page 115: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 1:1 112 JOHN 1:30

Binga Ewamei Awa John MiGaisira

EMBORO EIEDO DA EMBO GOD DA KINAPEINAISERA

1 Rora berari ae tuturo da Iesu Keriso uso jawonei God da ge atinatina. Umo God de daedoatinatina. Edo umo umosuka awa God. 2 Edo betuturo da awa umo God ga atinatina.

3 Edo God umo awodo rora berari awa isira. Edorora berari boroko atira awa unemi isira. 4 EdoIesu Keriso wasiri be awa budo atima ira. Edo usowasiri mi embo da yei usasa itido ira. 5Uso wasiriawa umenga da janibedo ira awa usasa ra. Edousasa awa mata janiburise atima ira ko umengami mana ari ambadira.

6-7 God uso binga sari embo John itiri emboda yei usasa awa sari gorase bugusira. God umoembo berari mi binga awa ingido ge be orasesedo John itiri bugusira. 8 John umo umosukaawa usasa awa aera. Umo embo da yei usasaawa sari gorase bugusira. 9 Amboda embo usasabe awa bugudo busu berari da embobo da yeijaniburisira.

10Edo IesuKeriso bugudobusuda emboda tedaatisira. Unemi busu isira edo busu da rora beraride embo de isira te embo umo embo averi awagaera. 11 Umo uso busu topo da bugusira te usoembo topo umo ujo ae isera. 12 Awarate embogebe edo umo budo isera ainda bajari ari itiri edoGod da kinapeina edo isera. 13 Iji ainde ungodaaimono mi ungo ingedo isera edo ungo God dakinapeina ae edo isera. Daedo ungoda ai demamode mi ungo oro God da kinapeina orase ae edoisera. Awarate God da goroba mi ungo God dakinapeina isera.

14 Edo Iesu Keriso uso jawo nei God da ge emboedo ingodenaso teda atisira. Edo dubo bari dekotembedo doari de gebe demi uso jo ato ae isira.Edo ingodena uso wasiri da usasa God mi ititisiraawa gosisera. Edo God usasa awa uso yei ititiseraainda be awa umo awa uso mei awo da awasedo.

15 Edo John Iesu Keriso da jawo da ge sisira edominonu sisira, “Matu na ingoda seteno gosisewaembo nei bugadira. Edo uso wasiri mi naso wasiriderigurira ainde be awa naso aia na kumbae atiriumo atima isira seteno gosisewa Embo amoneawa ra.” 16 Edo Iesu Keriso dubo bari kotembedodoari de gebe bemi ingodenaberari ewamei etira.Unemi ewamei ari jiwae tamo da tamo da itido

ira. 17 Edo God uso agodari ingodenaso yei itaridipapa edo Moses ititisira te umo ingodenaso yeidubo bari de kotembedo doari de gebe de itaridipapa edo Iesu Keriso ititisira. 18 Edo embo daamemi God gaera awarate uso mei awo da amimiuso Mamo ga atima ira amimi umo ingodenasoyei karigedo ira.

JOHN UMO AVERI AWA SISIRA TANO19 Jew embobo da gitijijigegari Jerusalem nati

da atisera amimi priest embobo de priest dakondade ari embobo de awa John da yei umo umoburo ro edo iri awa nganega adi mambusera.

20 Edo ungo John nganega isera edo umo gebeawa unjugae rate sisira, “Na awa soregari emboGod mi itari bugarase sisira awa aera.”

21 Setiri ungoi nganega isera, “Imo mo bingasari embo matu atisira Elijah ta?”

Setero umo mina sisira, “Na embo awa aera.”Setiri ungoi nganega isera, “Imo mo God da

binga sari embo nango simba ewora awa ta?”Setero mina sisira, “Awa aera.”22 Setiri ungoi sisera, “Imo mo averi awa se

gore. Edo embo amemi nango itero bugera awagadi dipapa era awasedo iso mina sari awa segore.”

23 Setero John mi ro God da binga sari emboIsaiah mi sisira awa ungo da yei sisira, “Na awadumbari yei da embo atise minonu sadira, ‘Badada bugari emboro sia ewo. Edo uso emboro ewodambuderari are.’ ”

24-25 Setiri edo embo Pharisee embomei iterobugusera amimi John da yei ngnega isira, “Edoimo soregari embo God mi itari bugarase sisiraawa ae edo Elijah ta ko binga sari embobo nangosimba ewora awa ae mo ro edo imo umomi emboewamei edo esi?”

26 Setero John mi mina sisira, “Na embo umomi ewamei edo ena. Edo embo nei bugudo ingodateda atira te ingo umo gaera. 27 Edo iji tupoatae ari umo uso buro ingoda teda tuturo adira.Umo awa embo nembodiba ra te na awa embonembodiba aera. Edo na awa ewa raro uso teigoru simba eni?”

28 Eiawa berari Bethany nati da wosedo yariumo Jordan umo be nei da isira. Edo umo aindaJohn umo umo mi embo ewamei edo isira.

JOHN MI IESU EMBO DA YEI UJIJI ISIRA TANO29 Iji nei John Iesu uso yei bugutiri gido sisira,

“Embo oiawa giwo. Umo teta wo sheep da meimi busu berari da embobo da wasiri biae awasedobetarago adira umone God da mei ra. 30Matu naingoda yei siutana, ‘Embo nei amboda bugadira.

Page 116: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 1:31 113 JOHN 2:9-10Uso wasiri mi naso wasiri awa derigari ra aindabe awa naso ai na bae atiri umo atima isira.’Embo amone eire. 31 Edo na umo embo averi awana gaera te na embo umo mi ewamei ise Israelembobo da umo isaga adi bugusena.”

32 Edo John embo da yei umo ro gosisira awasisira, “Na Asisi Kotopu teta ribo inge utu dodowosedo Iesu da yei anumbetiri gosisena. 33Edonaumo gaera te God na umomi embo ewamei anaseitiri bugusena amimi naso yei sisira, ‘Imo AsisiKotopu mi embo da da yei petari gadesa embo reamimi embo Asisi Kotopu mi ewamei adira gio.’34 Edo na rora berari awa etiri gido, gido ingodayei sena embo amone God da mei na.

EMBO NENEI IESU DA AMBOJIMBI ISERA TANO35 Iji nei John uso ambojimbi etoto de sekago

yei ainda bugusira. 36 Edo John Iesu bugutiri gidosisira, “Emone God da mei teta wo sheep da meimi betarago adira.”

37 Edo John da ambojimbi etoto ge awa siriingido Iesu ambo ambo isera. 38 Edo ungo umoambo ambo ero Iesu wareregedo ungo gido un-goda yei nganega isira, “Ingo ro dipapa evi?”

Setiri ungomimina sisera, “Rabbi ainda be awaatopatari imo nonda atima esi?”

39 Setero mina sisira, “Puwo gave.”Awasedo ungo daga mambudo umo rawainda

atima isiri awa gido ungo ainda ungae atiseraainda be awa ongobo etiri gido.

40 Edo John da ge ingido Iesu ambo ambo iseraainda embo nei awa Andrew, Simon Peter danamendi. 41 Umo mambudo uso namendi Si-mon tambudo sisira, “Nango Iesu Keriso SoregariEmbo God mi itari bugarase sisira awa tambera.”42 Sedo Simeon budo Iesu da yei bugusira.

Edo Iesu umo ditini ise sisira, “Imo awa Simon,John da mei ra te iso jawo awa seka Peter saderaainda be awa ganuma.”

IESU PHILIP DE NATHANAEL DE JAWO SISIRA43 Sipo nei Iesu Galilee busu da mambadi sedo

erido Philip tambudo sisira, “Na ambo ambo eio.”44 Edo Philip awa Bethsaida nati embo ra.

Edo Andrew de Peter de awa daedo nati aindaatima isera. 45 Edo Philip Nathanael tambudouso yei sisira, “Nango embo Moses mi agodarida gaisira edo binga sari embobo daedo gaiseraembo awa tambera. Umone Iesu ra Joseph dameina Nazareth nati embo ra.”

46 Setiri Nathanael mi nganega isira, “IngodeNazareth nati da rora ewamei nei tamberi ta?”

Setiri Philip mi mina sisira, “Puio gase.”

47 Edo Iesu Nathanael gido uso yei bugutiri usojawo da sisira, “Emone Israel embobo da embomoka ra. Umo embo biae aera.”

48 Setiri Nathanael mi uso yei nganega isira,“Imo na rawodo na gari ri?”

Setiri Iesu mi mina sisira, “Philip mi imojawo sae atiri giti da na imo betora utumo daanumbedo ateso jiro mi buro edo getena.”

49 Setiri Nathanael mi sisira, “Atopatari imoawa God da mei na edo imo awa Israel emboboda gitijigari nembodiba ra.”

50 Setiri Iesu mi sisira, “Na boroko iso yeisetena imo betora utumo da ateso getena awasetena. Awasedo imo na gebe esi ta? Ambodawasiri eiawa derigedo nenei irirari gadesa. 51Naiso yei gebe sena utu pirigari God da asisi ewa-gaewa na God da mei embo isena ainda yei vitidowowosiroro gadesa.”

2IESU JIMBARI BONDO DA MAMBUSIRA

1 Iji etoto atae etiri Iesu da ai awa Cana natida jimbari bondo da mambusira, Galilee busu da.2 Edo bondo susu mi Iesu de uso ambojimbi deawa oru isira awasedo ungoi mambusera. 3 Edojimbari bondo da embo grape be da ngamo awaindero atae etiri Iesu uso ai mi uso yei sisira,“Grape be da ngamo awa atae etira.”

4 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Evetu ro anaseawa seose ko naso iji awa bugae ra.”

5 Setiri Iesu uso ai mi agipo embobo da yeisisira, “Ro awase sadira awa ewo.”

6 Edo Jew embobo ungoda mamoumbogo datamo segari wasiri awa ambo ambo edo iseraawasedo utingi berari 6 awa ainda derido atisera.Edo utingi da awa 100 ta 120 litres umo awodobadira.

7 Edo Iesu mi agipo embobo da yei sisira,“Utingi eiawa umo mi dimbuwo beda are.” Setiriumo jojetero utingi beda isera.

8 Beda etero Iesu mi ungoda yei sisira, “Umoou einda nenei awa budo jimbari bondo susu damambuwo.”

9-10 Setiri budo uso yei mambero umo umowareregedo ri grape be da ngamo isira awa gam-budo gosisira. Edo agipo embobo ungo umorawainda buriseri awa gosisera te bondo susu awagae awasedo umo jimbari iu awa jawo sedo uso yeisisira, “Embo berari giti ri grape da be da ngamoewamei awa giti itoro indido era. Edo ambodaesega embobo awa jiwae indoro grape ngamo nei

Page 117: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 2:11 114 JOHN 3:13kiambu ewamei awa amboda itido era. Awarateimo nangoda yei ri grape ngamo ewamei awaamboda itesa.”

11 Edo wasiri nembodiba Cana nati da Galileebusu da Iesu mi isira awa uso wasiri goroba de arida tuturo ra. Edoumowasiri gorobade eiawa etiriuso ambojimbi uso wasiri da usasa awa gido umogebe isera.

12 Edo jimbari bondo atae etiri Iesu uso ai denanonamendi de ambojimbi de Capernaum natida mambudo iji tupo ainda atisera.

IESU JEW EMBOBO DA TUMONDEBAIN ARI OROJERUSALEM NATI DA AWA ESEGA ISIRA

13 Edo Jew embobo da jarusegari bondo daiji awa asusuburiri gido Iesu Jerusalem nati damambusira. 14 Ainda bugudo umo Jew emboboda tumondebain ari oro damambudo embo rorouitari wo oxen de sheep de gumbara de ori erogosisira. Edo umo daedo embo gano mina itaise ungoda tendeba be da atero gosisira. 15 Gidoesi mi ituka mendo da digido wo mane berariawa ondetiri Jew embobo da tumondebain ari oroawa dodo wowosisera. Edo ganu mina ita iseraainda tendeba jigido kapotegetiri ungoda ganusibereberega isira. 16 Edo embo gumbara ori isiraainda yei sisira, “Budo dodo ponda mambu. NasoMama damando awa awo ingoda ori garori ari yeieure.”

17 Setiri uso ambojimbi jiwari mi sisira awakotemburisira. Edo jiwari mi sira, “O God nasodubobari iso oro da awa teta riawo mi naso jo daewarago ira.”

18 Edo umo awa setiri Jew embobo da gitijijige-gari mi uso yei mina sedo nganega isera, “Wasirigoroba de ro aso nango gido gebe Godmi sira awainemi nango da tumondebain ari oro da wasiriawodo esa awa nango gebe eri?”

19 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo God daoro eiawa arasegadewa awa iji tamonde de jiganosekago eradira.”

20 Setiri ungo ge bebegae sise sisera, “Nangodamamoumbogo gaeko 46 joda Jew embobo da tu-mondebain ari oro eiawa isera. Edo imo kotesa ijitamonde de inemi sekago jigaso ereita?”

21 Awarate oro Iesu sisira awa uso tamo ra.22 Awasedo amboda Iesu bebetisira ainde Godmi umo etiri eriri uso ambojimbi uso ge awakotemburisera. Edo ungo ge eiawa gebe ise edojiwari awa gebe gosisera.

23 Edo Iesu umo Jerusalem atise jarusegaribondo iji de embo jiwae uso wasiri goroba de iraawa gido umo gebe isera. 24Awarate Iesu embo ro

kotera awa gido gido umo embo jiwae isera aindedaedo tatae isira. 25 Edo umo embo nenei da yeiembo rawodo iri awa nganega ae doturisira aindabe awa umo umosuka embo da kotari rawodo iriawa gosira awasedo.

3IESU NICODEMUS ATOPAPOTISIRA

1 Embo Nicodemus awa Jew embobo da gitiji-gari ra. Edo umo awa Pharisee embobo da embonei na. 2 Tumba da umo Iesu da yei mambudouso yei sisira, “Atopatari nango gosera imo awaatopatari God mi itiri bugusesa ko God emboainde atae awa embo awa mana wasiri goroba deawa mana adira.”

3 Edo umo awodo setiri Iesu mi uso yei sisira,“Na iso yei gebe sena embo ave wasiri seka kum-bae adira teta embo tini da edo seka bugaragoadira embo awa mana God mi umo gitijigadira ijiawa gadira.”

4 Setiri Nicodemus mi mina sisira, “Edo embouso ai da tini da sekago torari edo amimi umosekago bae etita?”

5 Setiri Iesu mi mina sisira, “Na iso yei gebesena embo da ainda ai mi umo tuturo da badirate amboda embo awa Asisi Kotopu da wasiriseka kumbae adira teta embo tini da edo sekabugarago adira awa umo mana God da gitijigariyei da mana toradira. 6 Embo da uso aimamoga mi embo da tamo da wasiri itido era te AsisiKotopu mi embo da joda toruri umo wasiri sekakumbudo ira. 7 Edo na iso yei sena wasiri sekakumbuio teta embo tini da edo seka bugaragoadira sena awa kove eose. 8Bisara umo yei dipapaira ainda sumbudo ira edo imo uso javi awaingesa te imo umo rawainda tuturo edo sumbiriedo yei rawainda mambutiri awa imo gaera. DaawodoAsisi Kotopuwasiri edo ira. Ingodena AsisiKotopu mi embo nei amenda wasiri seka iteiriawa gaera.”

9 Edo umo awodo setiri Nicodemus mi uso yeinganega isira “Wasiri emomo rawodo eiri?”

10 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo awa Israelembobo da atopatari nembodiba ra. Edo imona ro sena mo gadi jaresi ta? 11 Edo na iso yeigebe sena ro nango nangoda jiro mi gosera edonangoda ditimi gosera awa nango ingoda yei seraawarate ingo emboberari awanangoda binga awaujo ae ewa. 12 Edo na iso yei ro busu da edo iraawa sano imo na gebe ae adesa edo na iso yei routu da ira awa sano mo imo rawodo na gebe esi?13Nanasuka God damei embo isena awa utu dodo

Page 118: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 3:14 115 JOHN 4:9busu da wowosisena. Edo amboda na sekago utuda vitadena.

14 “Edo Israel embobo yei ro atae da ateroMoses mi jingabu kevedo ituka da itido jigirivivitisira da awodo God da mei embo isira awaungomi jigoro vitadira. 15Edo ungomi umo jigorovitari embo amemi umo gebe adira awa wasirinatopo atari badera. 16 God busu berari da embodubo be burisira awasedo umo uso mei awo daawa itiri bugusira. Edo embo amemi umo gebeadera awa mana riawo matawa eudo ira aindatoradira te wasiri natopo atari badera. 17God usomei awa busu berari da embo awa kasarase itaebugae ra te soregarase ititisira.

18 “Embo ave God da mei gebe edo ira awa Godmi mana kasadira te embo ave gebe ae edo eraawa Godmimatu kasetira ainda be awa embo awaGod da mei awo da awa gebe ae etira awasedo.19 Edo kasari bugudo ira ainda be re eire. Usasabusu berari da embo da yei bugusira te embousasa ujo ae edo umenga da atari dipapa iseraainda be awa ungo iji berari wasiri bebegae edoera awasedo. 20 Embo ave wasiri biae edo ira awausasa ujo ae edo ira edo usasa da purae edo iraainda be awa embo awa uso wasiri bebegae awaisaga ari ujo ae edo ira awasedo. 21Awarate emboave ro gebe awa edo ira awa embo awa usaga dabugudo ira edo Godmi ro arase dipapa ira awa iraawa embo mi gorase sedo.”

JOHN USO AMBOJIMBI DA YET AWA IESU AWAUJUGURISIRA

22 Ainda amboda Iesu uso ambojibi de Judeabusu da mambusera. Edo ungo ainda iji tupoatero Iesu umo mi embo ewamei isira. 23-24 EdoHerod John gajari oro da itae atiri John umo miembo ewamei isira daedo. Edo John umo natiAenon nati Salim aikambu mambusira ainda beawa umo jiwae atira awasedo. Edo embo John miungo umo mi ewamei orase bugudo isera doae.

25 Edo John da ambojimbi nenei mi Jew embode Jew embobo da tei ingo segari da agodari da gebagisera. 26Awasedo ungoi John da yei mambudosisera, “Atopatari embo inemi Jordan umo be neida soregari embo sisesa amimi umo mi emboewamei ira edo embo berari uso yei mambutera.”

27 Setero John mi mina sisira, “Rora berari roembo da yei bugudo ira awa God mi uso yei itidoira. 28 Edo ingo ingosuka gosewa na ingoda yeiro sisena awa na awa soregari embo God mi itaribugarase sisira awa ae rate Godmi na uso emborosia anase itiri bugusena. 29 Edo jimbari iu mievetu jimbira awa evetu awa embo ainda topo ra.

Edo jimbari iu ainda otao awa iaviri etira aindabe awa iu awa evetu seka tambira awasedo. Daawodona iaviri ena ainda be awa emboberari awaIesu da yei mambutera awasedo. 30 Edo umo awaembonembodiba irirari edo na awa embo kiambuadena.

31 “Embo da utu dodo busu da wosedo edoembo berari busu da atera awa dodo derigadiraainda be awa embo busu da atira awa rora busuda atira ainda ge awa sedo ira. 32 Edo embo utudodo busu da wosedo edo umo ro utu da gosiseedo ingido ira awa sedo ira te embo jiwae bemi uso binga awa ujo ae edo era. 33 Edo emboamemi uso binga awa budo era awa God awa ge beawa tambudo era. 34 Edo embo ave God mi ituribugudo era awa God da ge awa sedo ira ko Godmi umo awa Asisi Kotopu mi sirido ira awasedo.35 God mi uso mei dubo budo edo rora berarigitijigarase ititisira. 36 Edo embo ave mei ge beadera awawasiri natopo atari badera te embo avemei ujo ae adera awa mana wasiri natopo ataribadera. Edo umomei ujo ae adira awa God da tinigambari awa uso yei natopo atadira.”

4SAMARIA BUSU EVETU DA IESU GEBE ISIRA

1 Pharisee embomei binga ingisera, Iesu miumo mi embo ewamei iri uso ambojimbi awajiwae edo John da ambojimbi derigetira awa in-gisera. 2 Awarate Iesu umo umosuka embo umomi ewamei ari ae ra te uso ambojimbi mi era.3 Edo Iesu embo mi ro sera awa ingido Judeabusu awa dodo engenebedo Galilee busu damam-busira. 4 Edo Galilee busu da mambari emboroawa Samaria busu da awodo diugedomambari ra.

5Edo Iesu umoSamaria busu awa sembuse umoSychar nati da bugusira. Edo nati eiawa Jacobmi uso mei Joseph da busu ititisira awa aikambu.6 Edo Jacob da umo koto ngambari awa aindaatima isira edo ainda waiko soropu da Iesu yeiribori be pepeta edo bugusira awasedo begogoetiri umo koto ngambari demoda anumburisira.

7 Edo Samaria busu evetu da awa umo dimbadibugiri Iesu mi evetu ainda yei sisira, “Na umoitigae indane.” 8 Edo Iesu umo umosuka aindaanumbedo atisira edo uso ambojimbi awa indariori ari yei da indari ori adi mambusera.

9 Edo Iesu evetu ainda yei umo nganega etirievetu awa kove be isira ainda be awa Jew em-bomei de Samaria busu embomei de awa gitopomina ara edo era awasedo. Edo evetu amimi Iesuda yei sisira, “Na awa Samaria busu evetu ra edo

Page 119: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 4:10 116 JOHN 4:38imo awa Jew embo ra edo ro edo imo naso yei gesesi?”

10 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo rora kandoewamei God mi iso yei itadi dipapa ira awa gidoedo na embo amemi iso yei umo embo seni awagido re imo naso yei sedo gaso iso yei boroko umoevevegari sago ae umo awa itae etena.”

11 Edo Iesu awodo setiri evetu amimi sisira,“Umo koto re tu be tu da ra edo imo umo dimbarirora ae ra. Edo umo evevegari sago ae emomorawainda besi? 12 Edo nangoda umbogo Jacobmi umo koto emone ngambusira. Edo umo deuso memei de uso wo mane de awa umo eiawaindisera. Edo umo inemi itadesa amimi manaJacob mi nangoda umo ititisira awa derigadira.”

13 Edo evetu awa awodo setiri Iesu mi minasisira, “Embo ave umo eiawa indadera awa sekagoumo ujo adira te embo ave umo nanemi itadenaawa indadera awa mana umo ujo sekago tam-badera. 14Edo umo nanemi itadena amone wasirinatopo atari ra. Edo wasiri natopo atari nanemiitadena amone embo da jo da teta umo uriri ijiberari busu tu da vitido ira da awodo ra.”

15 Edo Iesu awodo setiri evetu mi sisira,“Atopatari umo awa naso yei itigae. Edo imo umoawa naso yei itadesa awa na mana sekago umodipapa adena. Edo na umo ujo ae ari gido eindamana sekago umo dimbadi mana bugadena.”

16 Edo evetu awa awodo setiri Iesu mi usoyei sisira, “Mambuio iso iu budo sekago eindaengenembase.” Setiri evetu amimi sisira, “Na iuaera.”

17-18 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo sesa imoiu ae awa imo gebe setesa ko imo matu iubono dada jimbuse bugudo ingo da isesa edo embo imoboroko daga atesa awa iso iu aera. Awa imo gebesetesa.”

19-20 Edo Iesu awodo setiri evetumimina sisira,“Embo na boroko gosena imo awa God da bingasari embo ra. Edo naso Samaria busu da ewowomamatu awa God doriri einda tumondebain edoisera te ingo Jew embobo mi sedo ewa Jerusalemnati da nango God tumondebain orase sedo ewa.”

21 Edo evetu awodo setiri Iesu mi uso yei sisira,“Evetu na gebe eio, iji bugutira ainde embo mimana God awa dorir einda edo Jerusalem natida ta awodo tumondebain adera. 22 Edo ingoSamaria busu embobo awa ingo ave tumondebainevi awa ingo gae ra te nango Jew embobo awanango embo ave tumondebain eri awa goseraainda be awa soregari embo awa Jew embo neina. 23 Awarate iji bugira edo iji amboda bugadiraainde awa embo amemi jo uso berari mi God

tumondebain adira awa asisi ungodami berari tu-mondebain adera. Edo embo emone God mi umotumondebain orase dipapa ira awa ra. 24God awaasisi ewamei ra awasedo embomi asisi ungodamiumo tumondebain adera.”

25 Edo Iesu awodo setiri evetu mi uso yei sisira,“Na gosena Keriso soregari embo God mi itaribugarase sisira awa bugadira. Edo umo bugudoiji ainde unemi ingodena berari da yei rora berariawa sari gadera.”

26 Edo evetu awodo setiri Iesu mi mina sisira,“Embo imo amende sesa amone namona. Na isoyei ge sena embo re awara.”

27 Edo Iesu evetu ainda yei awodo siri uso am-bojimbi engeneburisera. Edo ungo engenembedoumo evetu ga ge siri gido ungo kove be isera. Teungo umo ro dipapa isiri edo umo evetu ainda yeige ro edo siri awa nganega ari ujo ae isera.

28-29 Edo evetu awa uso utingi ainda dodo natinembodiba da engenembedo mambudo emboboda yei sisira, “Embo da mi na matu ro ewona awasetiri getena pou umo gave. Edo ingo kotewaembo awa God mi soregari embo itari bugarasesisira awa ta rora?” 30Awasedo umo awodo setiriungoi berari nati nembodiba awa dodo Iesu da yeimambusera.

31 Edo evetu awa nati da mambutiri uso am-bojimbi mi Iesu da yei sisera, “Atopatari indariindi.”

32 Setero umo mina sisira, “Naso indari in-dadena amone atira te awawa rori awa ingo gaera.”

33 Setiri ambojimbi mi mina sara isera, “Em-bonei mi uso yei indari budo bugeri ta?”

34 Sero ge awa ingido Iesu mi ungoda yei sisira,“Na embo amemi itiri bugusena awa kera adenaedo unemi ro anase ititisira buro awa atae adena.Edo na awodo adena awa naso indari adira. 35Edoingo ingosuka sedo ewa, ‘Kariga 4 atae ari iji aindeawa ingodenaso indari sari ari ingode indari bebadera.’ Edo ingo awodo sedo ewa te na ingodayei sena indari buro da awa gido gogo ewo koindari awa sari edo bawase sia etira. 36 Edoindari be sari etira awa teta busu da embo ingomi naso yei budo bugawase simba edo era daawodo ra. Edo embo amemi dada adira awamina ewamei badira. Edo umo embomei awabudo naso yei bugari wasiri natopo badera. Edoembo ave gowuri edo embo amemi dada edo iraembo etoto awa iaviri adera. 37 Embo mi eiawasedo era, ‘Embo da mi gowuri edo embo nei midada edo ira.’ Ge awa gebe ra. 38 Nanemi ingoburo da ainda iteno mambewa ingo matu ainda

Page 120: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 4:39 117 JOHN 5:11buro ae ra te ainda dada awase iteno mambewa.Embo nenei mi God da ge awawa atopapotiserate ingo amboda bugudo kondade etewo ge aindabe awawa gosisera. Edo ingo awodo isewa awawateta embo buro da indari dada edo era awodoisewa.

39 Edo Samaria busu embo jiwae nati nembod-iba ainda atima isera amimi Iesu gebe isera aindabe awa evetu amimi sisira, “Unemi na matu roewona awa setiri getena.” 40 Awasedo Samariabusu embobomi Iesu da yei bugudodaedo atarasesisera. Edo ungomi sedo getero Iesu ainda ijietoto atisira.

41 Edo embo jiwae Iesu da binga ingido umogebe isera. 42 Edo ungo mi evetu ainda yei sisera,“Nango inemi ro setesa awa gido Iesu awa gebe aerate nango Iesu awa gebe era awa nango nasukaIesu da ge ingera amimi gera awa umo awa busuda embobo da soregari embo ra.”

IESU GITIJIGARI DA MEI EWAMEI ISIRA43 Edo Iesu iji etoto yei ainda atiko Iesu yei awa

dodo busu Galilee da ainda mambusira. 44 Edoumo nati awa doadi ise Iesu mi sisira, “Binga sariembo da busu topo embo awa umo sapo ae edoera.” 45 Edo umo Galilee busu da bugiri embomi umo atega isera ainda be awa ungo Jerusalemjarusegari bondo damambudo Iesu umo ro bondoiji de etiri gosisera awasedo.

46 Edo Iesu umo Galilee busu da edo Cana natida sekago mambusira nati umo etiri wareregedogrape be da ngamo isira ainda. Edo gitijigari natiainda esega ira ainda mei awa karu edo betadiaikambu isira. 47 Edo gitijigari awa Iesu Judeabusu awadodoGalilee busudabugutira awabingaingido Iesu gadi mambusira. Edo umo uso yeimambudo Iesu Capernaum nati da mambudo usomei betadi aikambu ira awa ari ewamei arasesisira.

48 Edo Iesu mi uso yei sisira, “Imo nanemi ariwasiri goroba de ano gae edo imo mana na gebeae etesa.”

49 Setiri gitijigari mi sisira, “Atopatari nasomeibetae atira aingo de nangae pogae.”

50 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Mambuio isomei ewamei etira.”

Edo Iesu awodo setiri embo awa Iesu da ge awage be edo gido umo mambusira. 51 Edo emboawa uso nati da mambutiri embo ainda agipoembobomi umo tambudo sisera, “Isomei ewameietira.” 52 Setero embo amimi nganega isira ijinonde uso mei ewamei etiri awa nganega isira.

Nganega etiri ungoi mina sisera, “Sipe ongoboawodo yauya umo dotiri umo ewamei iutara.”

53 Edo mei ainda mamo kotemburisira iji aindaIesu mi uso yei sisira uso mei ewamei etiraawasedo embo ainde uso orobe berari de awa Iesugebe isera.

54 Edo Judea busu awa dodo Galilee busu dabugusira edo Iesu boroko iji einde awa ari wasirigoroba de etoto isira.

5IESU MI EMBO KAVIEGURISIRA

1 Einda amboda Iesu engenembedo Jerusalemnati da mambusira ainda Jew embobo awa bondoda iji gido bondo ero. 2 Edo Jerusalem nati pondaawa puga mi jiroroka ari ra edo be da ainda jawoawa wo sheep da be ra. Edo be demo da awaumo jiroroka ari Hebrew gemi sedo era Bethesda.Edo umo awa jiroroka ari awa tendeba 5 awodora. 3-4 Edo karu embobo jiwae be diti guba ari teiingo ambari embobo edo embo pepeta ari sagoegeregae de awa tendeba ainda paposigedo atimaisera. Edo ungo ainda paposigedo simba atimaisera umo awa wasiri arase ainda be awa iji dadaasisi mi euri awa edo isira. Edo umo wasiri irirariembo amemi umo ainda wosadera awa sekagoewamei adera. 5 Edo embo da awa gaeko 38 karuedo atima isira awa ainda pasido atisira. 6 EdoIesu embo awa pasido atiri gosisira edo embo awagaeko tupo atae karu edo atima isira awasedo usoyei nganega isira, “Imo sekago ewamei adi dipapaesi ta?”

7 Setiri karu embo amimi mina sisira,“Atopatari sasaka eiawa wasiri edo ira awa embomi na kondade oro umo da wosane sae edo era.Edo na wosadi jarono embo nei mi na derigedoedo giti wosedo era.”

8 Edo embo awa awodo setiri, Iesu mi uso yeisisira, “Erido iso ewari besi budo edo pepetaeio.” 9 Edo Iesu awodo setiri burigi be embo awaewamei isira. Edo umo ewamei edo uso ewari besibudo pepeta adi tuturo isira.

10Edowasiri eiawa isira iji awa Jew embomei datumondebain ari iji de isira awasedo Jew emboboda babojegari mi Iesu mi etiri ewamei isira emboainda yei sisera, “Imo iso besi budo pepeta esaamimi nangoda agodari bejetesa ko boroko awamamaso ari iji ra.”

11 Edo ungo awodo setero embo amimi minasisira, “Embo na etiri ewamei etena amimi nasobesi budo pepeta anase setiri ena.”

Page 121: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 5:12 118 JOHN 5:4012 Setiri ungomi uso yei nganega isera, “Embo

mo amemi eiedo asase setiri?”13Awarate embo Iesu mi etiri ewamei isira awa

Iesu mo averi awa gae ainda be awa Iesu embojiwae be da teda awasedo.

14 Edo amboda Iesu embo awa Jew emboboda tumondebain ari oro da tambudo uso yeisisira, “Naso ge ingio imo awa ewamei edo atesaawasedo iso wasiri biae awa jamo eio. Edo imoiso wasiri biae awa jamo ae adesa awa wasiri biaenembodiba mi iso karu matu awa derigadira.”15 Edo umo awa setiri embo awa dodo mambudoJew embobo da gitijijigegari da yei mambudoembo amemi umo etiri ewamei isira embo awaIesu ra sisira.

16 Edo umo ungoda yei awa setiri ungoi Iesuburo awa isira tumondebain ari iji de embo etiriewamei isira awa bekuba isera. 17 Awarate Iesumina ungoda yei sisira, “NasoMama awa iji berariburo ira awasedo na daedo naso buro awa manajamo adira.”

18 Edo umo awodo setiri Jew embobo da gi-tijijigegari umo doro betarase dipapa isera koungomi sisera umo tumondebain ari iji da wasiriawa ambo ambo ae ira edo ko umo sira God awausomamo edo umo sira umo awa God ga da inonona.

IESU DA GOROBA19 Edo Iesu ungoda bekuba isera ainda mina

awa sisira, “Na ingode yei gebe sena mei manauso kotari buro awa ambo ambo ise adira. Ro usoMamo mi iri gosira awa umone ira. Ro Mamomi ira da awodo awa mei da awodo ira. 20 EdoMamo uso mei dubo budo ira awasedo ro umoumosuka ira awa uso mei da yei isaga edo ira.Awarate umo wasiri nenei embo etiri ewameietira awa derigedo adira awa uso mei mi araseitari bugadira. Edo eiawa irirari gido ingo kovebe adewa. 21 Edo Mamo bebetegari jigari erorowasiri de atorase itido ira da awodo mei umoamenda yeiwasiri itari dipapa adira ainda itadira.22 Edo Mamo umo umosuka embo kasae ra teuso mei de da embo kasarase goroba ari ititisira.23 Edo Mamo awodo edo ari embo mi mei sapoadera teta ungo Mamo sapo edo era da awodo.Edo embo avemei sapo ae edo era awaMamoumoitiri bugusira awa sapo ae edo era.

24 “Na ge be sena, embo ave naso ge ingiseamemi na itiri bugusena awa gebe edo ira emboawa gebe ira iji ainde wasiri natopo atari budoira edo God mi mana umo kasadira. Edo usoasisi awa teta bebetisira da awodo rate borokowasiri seka bugira. 25 Na ingoda yei gebe mi

sena. Embo de evetu de boroko atera awa tetabebetegari embobo da awodo rate iji bugadira ijiainde ungomi God da mei da ge ingadera. Edoungo mi uso ge ingise ungo sekago wasiri deeradera. 26 Edo Mamo awa wasiri da susu na daawodo Mamo mi uso yei goroba ari itari edo meiawa wasiri itari susu etira. 27 Mamo mei da yeikasari da goroba awa itira ainda be awa umo awaGod da mei awa embo isira.

28-29 “Edo iji bugutira iji ainde embo bebete-gurisera awa uso ge da javi ingido edo ungoda ujedodo eririgadera. Edo iji ainde awa ari gido koveeove. Embo ave ewamei ewora awa erido wasiride atadera te embo ave biae ewora awa eroro Godmi ungo kasadira.

GOD MI IESU UMO AVERI AWA ISAGA IRA30 “Na naso goroba mi mana buro da ro adena.

Edo na embo kasae giti da awa Mamo da yeisedo gido ena. Sedo gido awa kasedo ena. Edonaso kasari awa ewamei na ainda be awa na nasodipapa awa adi jarae rate embo amemi na itiribugusena amimi dipapa ira awa edo ena.

31 “Na ingoda yei na rawodo ri awa sadena awaingo na gebe adi ae ra. 32 Awarate embo nei miingoda yei na rawodo ri awa gebe siri gosewa awaGod ra. Na gosena naso jawo da ro sira amone gebe ra.

33 “Ingo ingoda agipo embobo John da yei narawodo ri awa nganega orase itewo mambusera.Awodo da naso ge be awa gosisewa. 34 Awarateembomi naso jawo da ro sira amone inono aera tenanemi ingoda yei na sena John ingoda yei nasojawo da ge sisira amone ge be ra edo ingo na gebeadewa awaGodmi ingo soregadira awa ruvegeovesena. 35 John ingoda yei ge sisira awa teta usasanembodiba da awodo ra. Iji tupo ingo iaviri etewaainda be awa be usasa nembodiba etira awasedo.

36 “Awarate rora nei mi na rawodo ri awa gebesedo John da ge awa derigurira. Naso ari wasirigoroba de nanemi ena emimi na averi ena awaisaga ira. Edo wasiri goroba de emimi gebe iraawa Mamo mi na itiri bugusena. 37 Edo Mamona itiri bugusena uso dombu awa ingo gae edouso ge javi awa ingo ingae rate umo daedo naaveri awa be isaga edo ira. 38 Awarate ingo Godda ge ingae ewa ainda be awa na embo God miingoda yei uso binga de itiri bugusena awa ingoge be ae ewa. 39 Ingo jiwari awa ajigedo ewa aindabe awa ingo kotewa wasiri natopo atari rawodobadevi awa kotewa. Edo jiwari mi namomo averiawa ujugurira 40 Awarate ingo naso yei purirowo

Page 122: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 5:41 119 JOHN 6:27

nanemi wasiri natopo atari itano bae dodo edoewa.

41 “Na embo mina jasiga orase eura ae ra. 42Naingo gari ra. Na gari God da dubo bari awa ingodajo da atae ra. 43 Na ingoda yei God da jawo dabugusena te ingo na ujo ae edo ewa. Edo ijiamboda embo nei uso jawo topo da bugadira awaingo mana embo awa ujo ae adewa. 44 Ingo awaembo mi ingo awa jasiga orase dipapa edo ewate God mi ingo dipapa arase awa ujo ae edo ewa.Edo ingo ari awodo edo ewa amimi na gebe ae edoewa.

45 “Awarate nanemi ingo awa naso Mama dayei bekuba adi ari ge seove. Moses ingo gebe edoewa embo re amimi ingo bekuba adira. 46Awarateingo Moses gebe mi gebe ae etewa awa ingo nagebe ae etewa ko Moses awa naso jawo da gejiusira. 47 Edo ingo ro Moses mi gaisira awa ge beae edo ewa awasedo ingo na ro sena awa gebe aeewa.”

6IESU EMBO JIWAE DA YEI INDARI ITITISIRA

1 Amboda Iesu Galilee umo diuga awa sem-busira daedo sedo era Tiberias umo diuga. 2 Edoembo jiwae be umo ambo ambo isera ainda beawa ungomi uso ari wasiri goroba de embo karuegeregari etiri ewamei isira awa gido. 3 Edo Iesudoriri da vitido uso ambojimbi de anumburisira.4 Edo jarusegari bondo iji awa aikambu isira.

5 Edo Iesu diti pigedo embo jiwae be uso yeibugutero gido Philip da yei sisira, “Ingode indariinono da yei rawainda ori oro embo berari eiawainderi?” 6 Edo Iesu umo umosuka ro adiri awagosisira te umo sedo gari eiawa Philip da yei umoro adiri awa gadi sedo ititisira.

7 Edo Iesu awodo setiri Philip mi mina sisira,“Na kotena ingode indari K200 mi badera amoneembo berari emimi indadera awa inono ae ira.”

8-9 Awarate uso ambojimbi nei Andrew SimonPeter da namendimi sisira, “Mei kiambu da eindaambe ingari 5 edo wo etoto de ra te emo berarieiawa na kotena mei kiambu einda uso indari deinono ae ta rora.”

10 Setiri Iesumi ambojimbi da yei sisira, “Embosewo anumbore.” Edo sasawa jiwae ainda atimaisira awasedo embo berari anumburisera. Emboberari ainda teda awa embobo 5,000 ra. 11 Edoembo anumbetero Iesu ambe budo God da yeiategari itido embo berari ainda anumbedo atiseraainda kando isira. Da awodo umo wo kando isira.Edo embo berari indari ungo dipapa isera awabudo inono isera.

12 Edo embo berari indido inono etero Iesumi uso ambojimbi da yei sisira, “Embo mi itokato indae dotera awa dada ewo. Ingode manatepo tapo adera.” 13 Awasedo ambojimbi eridoembo mi indari indae doturigurisera awa dadaedo kandia 12 awa beda isera.

14 Edo embo mi Iesu mi ari wasiri goroba deisira awa gido ungomi sisera, “Gebe embo emoneGod da binga sari embo ingode simba ewora awara.” 15Edo ungo awa sero Iesu ungo gosisira ungoIesu ujo ae irirari dodo umo budo oro ungodagitijigari nembodiba arase era awa gido umoumosuka doriri inda mambusira.

IESU AMBOJIMBI SOREGURISIRA16-17 Ongobo etiri uso ambojimbi umo diuga

da wosedo nga da vivitigedo Capernaum natida mambadi dipapa edo gido ungoi umo diugaawa sembadi tuturo isera. Edo tumba jijirisirate Iesu ungoda yei bugae ra. 18 Edo iji aindebisara nembodiba sumbusira edo umo awa tetaewa yawata ari inge isira. 19 Edo ambojimbi ungodavedo 5 ta 6 kilometre awodo edo ungomi Iesugosisera. Umo umo tamo da pepeta edo ngaaikambu bugutiri ungo oju isera. 20 Edo Iesu miungoda yei sisira, “Amone namone oju eove.”21 Setiri ungo awara setero umo nga da vivitisira.Edo umo nga da vivitisira iji ainde amimi ungobusu ungo mambadi dipapa isera awa burisera.

IESU EMBO ATOPAPOTISIRA WASIRI DA INDARIBE AWA

22 Iji nei embo jiwae be umo be nei da aitseraawa Iesu eura isera. Edo ungo gosisera Iesu usoambojimbi ainda bugusira awa edo ungo gosiseraIesu uso ambojimbi umo dodo ungoda nga demambutitara. 23 Awarate Tiberias nati embobonenei da nga awa bugudo umo bengi da yei Badami indari budo ategetiri edo embo mi indiseraainda demo da atisera. 24Awasedo embo jiwaemiIesu ainda gae edo uso ambojimbi ainda gae edogido ungomi nga da vivitigedo Capernaum natida Iesu eura adi sedo mambusera.

25 Edo ungomi Iesu umo diuga da be nei dagido uso yei sisera, “Atopatari imo nanjigo eindabugutasi?”

26 Setero Iesu mi mina sisira, “Na ingoda yei gebe sena ingo na eura ewa ainda be awa nanemiingoda yei indari iteno indido inono ititawaawasedo. Awarate ingo naso ari wasiri gorobade awa gido na ge be aera. 27 Edo indari ataeadira awa sedo buro eove ta wasiri natopo atarida indari awa embo buro ewo. Indari eiawa na

Page 123: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 6:28 120 JOHN 6:59God da mei embo isena amimi itadena ainda beawa God Mamo mi naso yei eiawa anase gorobaari ititisira.”

28 Awasedo ungomi umo nganega isera,“Nango God oro dubo ewamei arase mo buro roeri?”

29 Setero Iesu mi mina sisira, “God mi emboingoda yei itiri bugusira awa gebe ewo edo burore awawa God mi awase dipapa ira.”

30 Edo umo awodo setiri ungo mi mina sisera,“Ari wasiri goroba de inemi mo ro esi? Nango ariwasiri goroba de gadera awa nango gebe adera.31 Nangoda mamoumbogo ari wasiri goroba deawa yei ro erae da gosisera. Ungo ambe indidoisera jiwari mi sira awodo, ‘Unemi ambe utu daedo ituri indido isera.’ ”

32 Edo ungo awodo setero Iesu mi sisira, “Naingoda yei ge be sena ro Moses mi ingoda yeiititisira awa utu da ambe aera. Naso Mama miutu da ambe be awa itido ira. 33 Edo indari Godmi itido ira awa embo utu dodo wosedo busu daembo da wasiri itido ira awa ra.”

34 Edo Iesu awodo setiri ungo mi uso yeinganega isera, “Atopatari iji berari indari eiawanangoda yei itido egae.”

35 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Na awawasiri be da susu da indari ra. Edo embo indariinono indadira awa umo mana beji tambadira daawodo embo ave naso yei puradira awa manauso jo da beji tambadira. Edo embo ave na gebeadira awa mana umo ujo tambadira. 36 Edo naingoda yei matu seteno gosisewa ingo na gosiseatima ewa te na ge be ae edo ewa. 37-38 Emboberari naso Mama mi naso yei ititira awa nasoyei puradera. Edo embo ave naso yei puraderaawa nanemi mana ujo ae adena ko na utu dodowowosisena awa ro God mi anase dipapa ira awaadi. Edo na wowosisena naso dipapa awa adiwosae. 39 Edo God na ro anase dipapa ira re eireembo berari naso yei ititisira edo nanemi simbaanase dipapa ira gaegae edo munene georase.Edo nanemi iji sangove da jigano erido wasirinatopo atari badera. 40Edo nasoMama awa emboave na uso mei awa gosise edo ge be edo era awawasiri natopo atari awa borase dipapa edo ira.Edo amone uso dipapa ra nanemi ungo iji sangoveda jigano eradera awa.”

41 Edo Jew embobo Iesu da yei dumo ge sadituturo isera ainda be awa unemi sisira, “Na awaambe utu da edo wowosisena.” 42 Awasedo un-gomi sisera, “Embo emone Joseph da mei na.Nango uso ai demamo de gari ra. Edo rawodo edoumo boroko siri umo utu da edo wosari siri?”

43 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Ingo in-gosuka dumo mina ara eove. 44 Embo da manauso goroba mi naso yei puradira te Mamo naitiri bugusena amimi umo jumbadira awa umonaso yei puradira awa iji sangove da awa nanemiumo jigano erido edo wasiri natopo atari badira.45 Edo binga sari embobo mi gaisera, ‘God miembo berari atopatadira.’ Edo embo berari Godmi atopapotira embobo awaungouso ge ingaderaawa naso yei puradera. 46 Edo na embo mi Godgari awa sae ra. Na nasuka utu dodo wowosisenaawa Mamo gosisena. 47 Edo na ingode yei ge besena embo ave boroko na ge be ira awa wasirinatopo atari burira. 48 Na awa wasiri da ambe.49Edo ingodamamoumbogo yei ro erae da pepetaisera awa God mi indari itido isira awa indidoisera te amboda ungo teta embo berari betedo erada awodo bebetisera. 50 Awarate ambe nei Godmi itiri bugusira awa embo amemi ambe eiawaindadira awa amimi ari umo wasiri natopo ataribadira. 51Na awa wasiri ainda ambe da be ra awautu dodo wowosisena. Edo embo ave ambe eiawaindadira awawasiri de natopo atadira. Naso tamoawa ambe eire edo nanemi busu berari da emboawa soregadi itadena.”

52 Edo Iesu awodo setiri edo Jew embobo tinigambari edo ungo ungosuka ge bagisera. Edosisera, “Rawodo edo embo eiawa uso tamo awaitari ingode nanemi inderi?”

53 Edo ungo awodo setero Iesu mi ungoda yeisisira, “Na ingoda yei ge be sena ingo God damei bugudo embo isira ainda tamo indae edo usoororo ingo indae awa wasiri natopo atari awaingoda jo da mana atadira. 54 Edo embo avenaso tamo de ororo de indadira boroko wasiride natopo atadira. Edo iji sangove de nanemiumo jigano erido mata awodo atadira. 55 Nasotamo awa indari be edo naso ororo awa umo bera. 56 Edo embo ave naso tamo indido edo ororoindido adira na uso jo da atinono edo umo nasojo da atadira. 57 Edo Mamo atira amimi na itiribugusena. Edo umo atira awa naso wasiri dasusu ra. Da awodo embo ave ge be edo ira awana umo awa embo betadena edo embo ainda yeiawa na awa wasiri da susu adena. 58 Na awa utuda ambe be ra. Edo na awa ambe ingoda mamoumbogo mi indisera awodo ae ra. Ungo ambeawa indido amboda embo betedo era da awodobebetegurisera awarate embo ave na umo embobetadena awa gebe adira awa wasiri de matawaatadira.”

59 Iesu umo Jew embobo da dada ari oro Caper-naum nati da awa esega ise embo da yei ge eiawa

Page 124: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 6:60 121 JOHN 7:19atopapotisira.

IESU DAAMBOJIMBI JIWAE JAMO JAMO EDOUMOAMBO AMBO ISERA.

60 Iesu atopatari awa atae etiri uso ambojimbijiwae be mi sisera, “Uso atopatari awa nango garisago ae be era. Amemi uso ge eiawa ingeri?”

61 Edo uso ambojimbi mi Iesu da yei sae rateIesu ungo ge gugumo gagumo mina sara iseraawa gido ungoda yei sisira, “Ro nanemi setenaemimi iri ingo ge jiwae sise edo tini gambari evita? 62 Edo na God da mei bugudo embo isena awasekago utu da engenembedo mambano mo ingomo ro kotae etevi? 63Edo Asisi Kotopu awa wasirida susu ra. Edo embo da uso goroba mi manawasiri be awa mana uso yei itadira te ge nanemiingoda yei setena amimi emboro rawodo edowasiri be awa badevi awa ujugurira. 64 Awarateingo embo nenei awa ingewa te ge be ae ewa.”Tuturo be tuturo da awa Iesu embo ave ge beadiri edo embo amemi umo indiga sadi iri amonegosisira. 65Edo Iesu genei sisira, “Godmi embodaawa naso yei jumbari puradira te embo da aindauso goroba mi mana naso yei puradira awasedona ingoda yei ge awa setena.”

66 Edo Iesu ge awa setiri uso ambojimbi jiwaebe dodo wareregedo umo ambo ambo ae isera.

67 Awasedo Iesu uso ambojimbi 12 ainda yeisisira, “Edo ingo giwo ingo daedo na ambo amboae doevita?”

68 Setiri Simon Peter mi mina sisira “Badanango imo ambo ambo ae doadera mo amendayei mamberi? Imo awa embo da wasiri edo inemiwasiri natopo atari awa nangoda yei atopatidoesa. 69 Edo nango imo gebe era edo nango goseraimo awa God da mei buria ae de ra.”

70 Edo Peter awodo setiri Iesu mi mina sisira,“Nanemi ingo embo 12 awa jawo seteno edo naambo ewa te ingo embo da awa Satan da ambo-jimbi ra.” 71 Edo Iesu ge sisira awa Judas de sisiraSimon Iscariot da mei ko Judas awa ambojimbi 12ainda embo nei na edo amboda awa unemi Iesuindiga sadira.

7IESU DA NANONAMENDI DAEDO GE SISERA

1 Amboda Iesu Galilee busu da pepeta ise tem-busira. Edo umo Judea busu da pepeta ari ujo aeisira ainda be awa Jew embobo da gitijijigegariawa umodoro betarase dipapa edo isera awasedo.2-3 Edo umo awodo iri edo Jew embobo da bondojawo yagara da bondo da iji awa aikambu isiraawasedo Iesu uso nanonamendi mi uso yei sisera,

“Yei eiawa dodo Judea busu da mambuio edo isoambojimbi mi imo buro ro esa awa gore. 4 Edoembo da ave embo mi umo gorase dipapa edo iraawa uso buro awa unjugari da ae edo ira. Edo imoari wasiri jiwae eiawa esa awasedo egae busu daembo berari mi imo ro esa awa gore.” 5 Edo usonanonamendi ge awodo sisera ainda be awa ungoumo gebe ae edo isera awasedo.

6 Edo Iesu mi ungoda yei sisira, “Naso ijiawa bugae ra awarate imo iji nonde mambadeviamone tepo ra. 7 Embo de evetu de ingo ujoae aera te ungo na ujo ae edo era ainda be awana ungo wasiri biae era awa sedo ena awasedo.8 Awasedo ingo bondo da mambuwo. Na bondoeinda mambadi aera ainda be awa naso iji awabugae awasedo. Amboda awa na mambadena.”9Edo Iesu awodo sedo umoGalilee busu da atisira.

IESU BONDO DA MAMBUSIRA10 Edo Iesu uso nanonamendi bondo da mam-

bero Iesu daedo ambodamambusira te umo isagada mambae ra te gae unjugari da mambusira.11 Edo Jew embobo da gitijijigegari bondo yei daumo eura ise sisera, “Umo mo rawari?”

12 Edo embo jiwae be ainda atisera amimi un-gosuka uso jawo da ge dengoro da mina sara edoisera. Edo embo nenei mi sisera, “Umone emboewamei na.”

Awarate embo nenei mi sisera, “Awodo aeraumone embo da yei ge busira.” 13 Edo ungo gedengoro da mina sara isera awa ge unjugari dasisera ko ungo Jew embobo da gitijijigegari awaoju isera.

14 Edo bondo soropu da Iesu Jew embobo datumondebain ari oro da embo atapotadi tuturoisira. 15 Edo Jew embobo da gitijijigegari uso geingido kove be isera. Edo sisera, “Embo eiawa garimo rawainda burisiri? Edo umo ingodenaso garieura edo era yei einda bugae ra.”

16 Setero Iesu mi mina sisira, “Na ro atopa-potena awa naso atopatari aera. God na itiribugusena amimi jiro gari eiawa naso yei itiri naatopapotena. 17 Edo embo ave God ro dipapa iraawa adi dipapa edo era awa na naso gari topomi atopapoteni ta ko God mi naso yei atopatarieiawa itiri einde be awa gadera. 18 Edo embo awauso kotari awa atopapotira awa embo nenei miumo jasiga orase dipapa edo ira awarate emboave atopapotise edo embo mi God jasiga orasedipapa edo ira embo amone ge be embo edo emboewamei na. 19 Ingo berari Moses mi agodariititisira awa gari ra te ingo berari agodari awa

Page 125: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 7:20 122 JOHN 7:45kera ae edo ewa. Ro edo ingo na dawo betanasedipapa evi?”

20 Edo Iesu awa setiri embo jiwae be mi uso gemina sisera, “Asisi biae iso jo da atima ira. Amemiimo dadi dipapa eri?”

21-22Edoungo awodo setero Iesumimina sisira,“Jew embomei da tumondebain ari iji de na ariwasiri goroba de da isena edo iji ainde ingo kovebe isewa. Awarate ingo daedomamaso iji de buroedo ewa. Ingodamamo umbogomatuMoses ataeiji de atima isera amimi tamo da andiso awa di-wari da wasiri awa tuturo isera. Edo Moses daedosetiri ingo ingoda memei da tamo da andiso awadidivegurisewa. Edo ingo mamaso iji de ingodamemei da tamo da andiso diwari awa awara sedoewa. 23 Edo ingo tumondebain ari iji de ingodamemei da tamo da andiso diuse edo ingo Mosesda agodari bejae sedo ewa mo roedo ingo natumondebain ari iji de embo eteno ewamei isiraawasedo bekuba evi? 24 Edo emboro ingo gosewaawodo da kasove ta emboro God mi kotira awododa kasewo.”

EMBO KOVE BE ISERA25 Edo Jerusalem nati embo nenei mi sisera,

“Embo doro betarase jarera amone eire. 26 Edogiu umo embo isaga da atopapotira edo embo miumo beitigadi jarae dodo era. Edo gitijijigegariembo eiawa God mi itari bugarase sisira awakotise eri ta? Awodo kotise eri ta rora. 27Awarateembo God mi itari bugarase sisira awa bugadiraedo iji ainde ingodena uso nati mo rawari awagadi aera te ingode na uso nati rawari amonegosera.”

28 Edo Iesu umo Jew embobo da tumondebainari oro da atopapotise umo gogo dimbudo sisira,“Ingo na averi edo naso nati rawari mo ingo mogari ta? Na naso jawo naso topo da bugae ra.Edo embo amemi na itiri bugusena awa ge be ra.29 Edo ingo umo gae ra te na umo gari ra aindabe awa na unemi itiri bugusena embo awa matuungae atima isena.”

30 Setiri ungoi umo sandadi dipapa isera teuso iji bugae awasedo ungo ungoda ingo mi umojigari awa jarisera. 31 Awarate embo jiwae beainda atisera awa umo ge be edo sisera, “EmboGod mi itari bugarase sisira embo eiawa simbaedo ewa edo ingo kotewa uso ari wasiri mi emboeinda ari wasiri goroba de awa derigeita?”

ISORO EMBOBO ITERO IESU BUNDADI BUGUSERA32 Edo Pharisee embobo mi embo jiwae be

Iesu da jawo da ge dengoro da mina sara ero

gido, priest babojegarimi isoro embobo itero Iesubundadi mambusera.

33 Edo ungo bugero Iesu mi sisira, “Na ingodeiji nei riborigo atadena edo ingo dodo na emboamemi itiri bugusena embo ainda yei engenem-badena. 34 Edo iji ainde ingo na eura adewa teingo na mana tambadewa ainda be awa na yeirawainda mambadena ainda ingo mana mam-badewa.”

35 Awa setiri Jew embobo da gitijijigegari misisera, “Umo yei rawainda mambari ingodenaumo eura edo umotambadi ae orase siri? EdoJew embo nenei awa yei nenei da edo embo Jewae ainda nati da atima isera. Edo Iesu mo natioundamambudo embo Jew ae awa atopatadi sita?36 Edo umo sira ingo na eura adewa te na manatambadewa sira. Edo na yei mambadena aindaingomanamambadewa sira. Edo umo awodo siraainda ge be mo rori?”

IESU UMO BE DA GE SISIRA37 Edo bondo da iji sangove awa be iji nem-

bodiba be ra. Edo iji awa bugiri Iesu erido gogodimbudo sisira, “Embo ave umo ujo adira awanaso yei puma umo indare. 38 Edo jiwari mi sira,‘Embo ave na gebe adira awa umo uriri matauso jo da vivitise atadira edo umo uso jo da edojojadira.’ ” 39 Edo Iesu ge awa sisira awa AsisiKotopu embo da jo da awa sisira. Edo iji ainde GodAsisi Kotopu awa itae ra ainda be awa Iesu betaeedo Godmi umo jigae erae awarate amboda emboave Iesu ge be adira awa Asisi Kotopu awa badira.

40 Edo embo jiwae be ge awa ingido edo embonenei mi sisera, “Embo emone God da binga sariembo ra.”

41 Edo embo nenei mi sisera, “Umone Godmi embo itari bugarase sisira embo awa ra.”Awarate embo nenei mi sisera, “God mi emboitari bugarase sisira embo amone Galilee emboae ra. 42 Edo jiwari mi sira embo God mi itaribugarase sisira embo amone David da orobe ra.Edo uso ai mi umone David atima isira nati Beth-lehem ainda ainda burisira.” 43 Awasedo embojiwae be Iesu mo averi awa ge da sae edo kotariewoga kawoga isera. 44 Edo embo nenei umobundari dipapa isera te ungo ungoda ingomi umojigari awa sago ae isera.

NICODEMUS IESU EMBO GE EWAMEI SISIRA45 Awasedo isoro embobo engenembedo priest

babojegari de Pharisee embobo de da yei mam-bero ungo mi nganega isera, “Roedo umo budobugae etevi?”

Page 126: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 7:46 123 JOHN 8:2246 Setero isoro embobo mi mina sisera, “Embo

emone embo nenei awodo ae ra. Edo embo neneiembo emimi ge sira awodo awa sae edo era.”

47 Setero Pharisee embobo mi ungoda yeinganega isera, “Embo amimi ingo gandubetiraawase ingo embo awa ge be evi ta rora? 48 Edoingo gitijigari da ta Pharisee embo da ta awaembo awa ge be eoro gido evi ta? 49 Edo emboboeiawa ungoMoses da agodari gae awasedo Godmiungo kasadira.”

50 Edo Nicodemus awa ungoda teda aindaatisira. Edo embo re unemi matu Iesu gadimambusira. 51 Edo unemi ungoda yei sisira,“Ingodenaso agodari mi sira ingode mana embokasadera edobekuba adi ra te giti awaumo ro etiriawa gido awodo adera.”

52 Setiri ungo mi sisera, “Imo daedo Galileebusu embo teta Iesu inge ta? Imo mambudojiwari awa ajigedo gio. Edo ajigedo ainda Godda binga sari embo da ave awa inge Galilee busuembo awa mana gadesa gio.”

8VIRO EVETU AWA BEKUBA ISERA

1 Embo berari awa ungoda nati da mambuserate Iesu umo awa Olive doriri da mambusira. 2 Edosipo de umo engenembedo Jew embobo da tu-mondebain ari oro da mambusira. Edo embojiwae be umo jiroroka edo anumbetero edo umoungo atopatadi tuturo isira. 3 Edo agodari daatopapotigari de edo Pharisee embomei de mievetu da awa viro iri tambudo budo Iesu da yeibugusera. Edo evetu awa budo bugudo seteroevetu awa embo berari da diti da dederisira. 4Edoungomi Iesu da yei sisera, “Atopatari evetu eiawaviro iri tambera. 5EdoMosesmi nangoda agodarijivedo sisira evetu ave viro adira awa ungo miganumami evetu awa doro betarase sisira. Edo geeiawa imo rawodo kotesi?” 6 Edo ungo awa siseraawa ungo Iesu ungoda ge mi wao edo bekuba adisedo sisera.

Awarate Iesu kukubedo uso ingo soro mi busuda kakari isira. 7Edo umo kakari edo atae edo sek-ago erido ungoda yei sisira embo ave umo wasiribiae ae gido embo awa evetu ounda yei ganumagiti pigare.” 8 Sedo umo sekago kukubedo busuda kakari isira.

9 Edo embobo ge awa ingido embo ogo datuturo edo sasainbedo da mamba egisera. Edoungo berari atae mambero evetu awa ainda de-rido atisira Iesu de daedo. 10 Edo Iesu sekagoerido evetu ainda yei sisira, “Evetu embo berari

rawari? Ungo berari imo bekuba ari sago ae eteraedo ungo imo dodo mamberi ta?”

11 Setiri evetu mi mina sisira, “Gebe ungoberari da doae na dodo mambera.”

Edo evetu awa setiri Iesu mi sisira, “Na daedomana imo bekuba adena. Mambuio edo sekagowasiri biae eose.”

IESU AWA BUSU BERARI DA EMBORO DA USASA12 Iesu sekago embo da yei ge sise sisira, “Na

awa busu berari da embo da usasa ra. Embo avena ambo ambo adira awamana umenga da pepetaadira te usasa mi uso emboro awa jatebadira.”

13 Edo umo awodo setiri Pharisee embobo miuso yei sisera, “Imo imosuka imo averi awa sesate imone ge busesa.”

14 Setero Iesu mi sisira, “Na ge busae ra. Edona ge ro sena awa na nasuka awa sena te naro sena amone ge be sena ainda be awa na yeirawainda edo bugusena awa na gari edo na yeirawainda mambutena awa na gari rate ingo nayei rawainda edo bugusena edo yei rawaindamambutena awa ingo gaera. 15 Edo ingo naingoda kotari mi kasewa te na boroko mana ingokasadena. 16 Awarate na boroko ingo kasadenaawanaso kasari awa ge be ae etira ainda be awananasuka kasae ra te naso Mama na itiri bugusenaembo amimi nangae atise na kondade ira. 17 Edoingoda agodari mi sira embo etoto ge ro seteraawa dada edo awara setera awa ungo ro sera awage be ra. 18 Edo na embo averi awa be isaga enaedo Mama na itiri bugusena awa daedo na averiawa be isaga ira.”

19 Edo umo awodo setiri ungo mi umo nganegaisira, “Iso imamo mo rawari?”

Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo na gae edoingo naso Mama gae. Awarate ingo na gadewaawa ingo naso Mama daedo gadewa.”

20 Edo Iesu umo Jew embobo da tumondebainari oro da gano itari tewo da demo da deridoatopapotise ge emone sisira. Awarate uso betariiji awabugae gidoungomi umobundadoturisera.

JEW EMBOBO DA GITIJIJIGEGARI IESU DA GE GARISAGO AE ISERA

21 Edo Iesu sekago ungoda yei sisira, “Na mam-butena edo ingo mi na eura adewa te na tambaeedo wasiri bebegae ise atima betadewa. Edoingo mana yei na mambutena ainda mana mam-badewa.

22 Setiri Jew embobo da gitijijigegari mi sisera,“Umo sira ingo mana yei na mambutena ainda

Page 127: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 8:23 124 JOHN 8:51

mambadewa sira. Edo umo mo ge mo rorae siri?Umo umosuka dedo betadi sita?”

23 Edo ungo awa setero Iesu mi mina sisira,“Ingo awa yei tuda ainda embobo ra te na awayei inda ainda embo ra. Edo ingo awa busueinda embobo ra. Na awa busu einda emboaera. 24Awasedo na ingoda yei setena ingo wasiribebegae ise atima bebetegawase setena. Edoingo ge be ae adewa awa na awa embo sena awanamona edo ingoda wasiri bebegae awa ingodedaedo atirari ingo betadewa.”

25 Edo Iesu awodo setiri ungo mi umo nganegaisera, “Imo mo averi?”

Setero Iesu mi mina sisira, “Tuturo da edobugudo boroko na averi awa seono gosewowaawara. 26 Edo ingo wasiri bebegae jiwae ewowaedo nanemi ingo kasari katogo ra edo ingo rorajiwae be atopatano gae etewa te na mana adenaainda be awa embo amemi na itiri bugusena awage be edo unemi ro sanase sira na awa sena. Nage nenei mana sadena.”

27 Edo ungo Iesu Mamo da jawo da ge siraawa gae. 28 Awasedo Iesu mi ungoda yei sisira,“Amboda ingo na God da mei embo isena awajigawo erari iji ainde ingo na embo sisena emboawa na awa gadewa. Edo iji ainde daedo ingo migadewa na naso kotari mi ge sae rate ro Mamami na atopapotisira awawa na sisena. 29 Edo naitiri bugusena embo awa nangae daedo atima iraainda be awa na iji berari eono umo dubo ewameiedo ira awasedo.”

30 Edo embo jiwae be Iesu rovi ravi eiawa siriingisera awa ge be isera.

IESUBINEIDAKINAPEINADEGODDAKINAPEINADE DA GE SISIRA

31 Awasedo Iesu mi Jew embobo umo ge beisera ainda yei sisira, “Ingo naso atopatari keraadewa awa ingo awa naso ambojimbi be adewa.32 Edo ingo ge be awa gadewa edo ge be mi ingowujegadira.

33 Edo Iesu umo awodo setiri ungo mi minasisera, “Nango awa Abraham da orobe ra. Edonango awa embo nenei da agipo aera. Edo inemisetesa ge be mi ingo wujegadira ge ainda be morori?”

34 Edo ungo awodo setero Iesu mi ungoda yeisisira, “Na ingoda yei ge be sena embo ave wasiribiae adira embo amonewasiri biae da agipo embora. 35Edo agipo embo awamanamamo damandodamatawa atadira temeimi usomamo damandoda matawa atadira. 36 Edo na God da mei mi ingowujegadena awa ingo nei ro mi jigadi ae tepo

mata awodo atadewa. 37 Edo na ingo Abrahamda orobe awa gosena te ingo na dawo betanasejarewa ainda be awa ingo naso atopatari awa bariujo ae ise gido. 38 Edo na ro naso Mama minaso yei etiri gosisena awa ingoda yei sedo enate ingo ingoda imamo mi ro setiri gosisewa awaedo ewa.”

39 Edo Iesu umo awodo setiri ungomi uso yeimina sisera, “Nangoda mama ne Abraham na.”

Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo Abraham dakinapeina be re buro umo ro isira awa ae etewa.40 Edo na ge be God mi na atopapotisira awa sedoena edo na ingo ge busari awa atopatae rate ingona dawo betanase jarewa. Abraham wasiri biaeda buro eiedo awa aera. 41 Ingo awa teta ingodaimamo mane mi edo ira da awodo awa ewa.”

Edo umo awodo setiri ungo mi mina sisera,“Nango awa God da kinapeina be ra.”

42 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “God awaingoda imamo be gido re ingo na dubo beowaainda be awa na God da yei dodo einda bugudoedo boroko einda atena. Nanasuka bugadi kotedobugae rate Godmi itiri na bugusena. 43Edo ro edoingo na ro sena awa gae jarevi? Ingo gadi jarewaainda be awa ingo gari ujo ae ewa awasedo. 44Edoingo awa ingoda imamo binei da kinapeina edoingo unemi ro awase dipapa ira awa adi dipapaewa. Tuturo da edo bugudo boroko da awa umoawa embo dari betari embo ra. Edo umo iji berarige busedo ira ainda be awa uso jo da awa ge beawa atae awasedo. Ge bubusegari mi uso jo awaato ae edo atira awasedo umo iji berari ge busedoira. Edo unemi iji berari ge busedo ira ainda beawa umo awa ge busari berari da mamo awasedo.

45 Awarate na iji berari ingoda yei ge be sedoena te ingo na ge be ari dipapa ae edo ewa.46 Ingoda teda ainda embo da mi na wasiri biaeari seita? Sari katogo aera. Na ingoda yei ge besena ro edo ingo na ge be ae edo evi? 47 Embo aveuso Mamo awa God re iaviri de God da ge ingidoira. Edo ingo awa God da kinapeina ae gido ingouso ge ingae edo ewa.”

48 Edo umo awodo setiri Jew embobomi Iesu dayei mina sisera, “Imo awa Samaria busu embo raaumo na. Edo asisi biae iso jo da atima ira.”

49 Edo ungo awodo setero Iesu mi ungoda yeimina sisira, “Asisi biae naso jo da atae ra. Na nasoMama sapo edo ena te ingo na sapo ae edo ewa.50 Na embo mi na sapo orase eura aerate God miari embo mi na sapo adera edo unemi embo naujo ae adira awa kasadira. 51 Edo na ingoda yei

Page 128: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 8:52 125 JOHN 9:16ge be sena embo ave naso binga awa kera adiraawa mana yei riawo matawa euse atima ira aindamana mambadira.”

52Edo umoawodo setiri Jew embobo amimi usoyei sisera “Imo ro setesa awa ingido nango borokogetera asisi biae iso jo da atima ira. Abrahambebetisira edo God da binga sari embobo bebete-gurisera te imo sesa embo ave naso binga awakera adira awa mana betadira sesa. 53 Nangodamama Abraham bebetisira. Edo imo mana nan-goda mama Abraham derigadesa. Edo God dabinga sari embobo berari bebetegurisera. Edoimo kotesa God da binga sari embobo awa inemideriguresa? Imo ro edo jariga eiedo esi?”

54 Edo ungo awodo setero, Iesu mi mina sisira,“Na nasuka jariga adena awa naso ge awa tepora. Awarate naso Mama ingo mi ingoda God sedoewa embo amimi na jasiga ira. 55 Edo ingo Godgae ra te na umo garira. Edo na umo gae sadenaawa na ge busadena teta ingo mi ge busewa daawodo. Awarate na umogari ra edona uso ge keraedo ena. 56Edo ingoda imamo Abraham awa nasobugari iji awa gido iaviri isira. Edo na bugadenaawa gido jo iaviri isira.”

57 Edo umo awodo setiri Jew embobomi uso yeisisera, “Imo iso gaeko awa 50 bae ra edo imo asonango mi imo ge be orase arago ise imo Abrahamgari sesa.”

58 Edo ungo awodo setero Iesu mi mina sisira,“Na ingoda yei ge be sena Abraham uso ai mi baeatiri na atima isena.”

59 Edo umo awodo setiri ungomi ganuma budoumo dadi isera te God mi Iesu apuregetiri emboIesu umo gari sago ae etiri edo embo da tedaawodo pepeta edo mambudo Jew embobo datumondebain ari oro awa doturisira.

9IESU EMBO DITI GUBA ARI ETIRI EWAMEI ISIRA

1 Edo Iesu umo pepeta ise embo da awa uso aimi diti guba ari burisira awagosisira. 2Edo Iesu daambojimbi mi uso yei nganega isera, “Atopatariembo amendawasiri biaemi etiri embo eiawa ditiguba de aimi burisiri? Uso aimamodawasiri biaemi etiri isita ko uso wasiri biae mi etiri umo ditiguba ari awodo ai da tini da wowosisiri?”

3 Setero Iesu mi mina sisira, “Uso aimamo gada ta uso wasiri biae mi ae umo ai mi diti guba aribara. Uso diti guba awa embomi God da ari wasirigoroba de mi ari ewamei irirari embo mi gorasesedo uso diti re guba isira. 4 Edo iji atira aindeingode embo amemi na itiri buguseni ainda buro

awa ore ko tumba bugutira ainde embo mi manauso buro awa mana adera. 5 Edo na busu da atenaawa na awa busu berari da embo da usasa ra.”

6 Edo Iesu awodo sedo busu da kosiwa edokosiwa isira amimi Iesu busu etiri bebeta isira.7 Edo ingo soro mi busu bebeta isira awa emboainda diti da detiri bebeta etiri uso yei sisira,“Mambuio umo diuga jawo Siloam ainda isodombu segase.” Edo jawo Siloam ainda be awaunemi umo itiri mambusira. Edo embo awa aindamambudo uso dombu segisira. Edo engenem-burise umo sekago yei isaga gosisira.

8 Edo uso otatao de embo ungo matu umobenunu siri gosisera amimi nganega isera, “Emboomomoanumbedo atise benunu sedo ira awa ta?”

9 Edo ungo awa setero embo nenei mi sisera,“Gebe embo re awara.”

Awarate embo nenei mi sisera, “Awodo aeraembo amone awa aera awarate umone embo awainge ira.”

Edo ungo awa setero embo amimi mina sisira,“Namone embo awa ra.”

10 Edo umo awa setiri ungo mi umo nganegaisera, “Rawodo edo iso diti pirigetiri imo yeisekago gosesi?”

11 Setero embo amimi mina sisira, “Embo jawoIesu mi busu davedo naso dombu da gajedonaso yei siutara, ‘Siloam da mambudo iso dombusegeio.’ Awasedo ainda mambudo naso dombusegutana. Edo segedo awa na sekago yei gosena.”

12 Edo embo awa awa setiri ungomi umonganega isera, “Embo amomo boroko rawari?”

Setero mina sisira, “Na gaera.”PHARISEE EMBOBO EMBO DITI GUBA ARI AWA

NGANEGA ISERA13 Ungo mi embo matu dombu guba ari ati-

natina awa budo Pharisee embobo da yei mam-busera. 14 Edo Iesu embo busu davedo etiri embodombu ewamei isira amone Jew embomei da tu-mondebain ari iji de isira. 15EdoPharisee embobomi embo awa nganega isera rawodo edo uso ditipirigetiri umo yei sekago gosiri awa nganegaisera. Edo embo amimi ungoda yei sisira, “Uneminaso dombu da busu itiri edo na naso dombusegedo edo na sekago yei gosena.”

16 Edo umo awa setiri Pharisee embo neneimi sisera, “Embo amemi eiedo iutari amone Godda embo aera ainda be awa umo ingodenasotumondebain ari iji da agodari awa kera ae edoira.”

Awarate embo nenei mi sisera, “Umo embobiae re wasiri awodo re mana ae etira.” Edo ungo

Page 129: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 9:17 126 JOHN 10:1awodo setero edo Pharisee embobo ungoda ge daawara ae edo kausu kausu isera.

17 Awasedo Pharisee embobo mi sekago emboawa nganega isera, “Embo eiawa iso diti etiripirigetiri imo yei gosesa mo imo embo amo avesesi?”

Setero mina sisira, “Umone binga sari emboGod mi itiri bugutara.”

18 Awarate Jew embobo da gitijijigegari awaumo ai da tini da edo diti guba ari wosedo edoboroko yei gari awaungo gebe ae edo setero uso aimamo ga bugusera. 19 Edo ungo bugero nganegaisera, “Mei emomo ingoda ta? Edo umo diti gubaari tini da edo wowosisita? Edo rawodo edo umoboroko yei gosira amomo ge be ta?”

20 Setero uso ai mamo ga mi mina sisera,“Nango umo nangoda mei awa gosera edo umotini da edo diti guba ari bugusira awa gosera.21 Awarate nango umo rawodo edo boroko yeigosiri edo uso dombu amemi etiri pirigetiri awanango gaera. Umone embo ra. Uso yei nganegaedo gi gave. Umo umosuka ingoda ge mina awasadira.” 22 Edo uso ai mamo ga eiedo sisera aindabe awa ungo Jew embobo da gitijijigegari awa ojuisera. Edo Jew embobo da gitijijigegari mi matusisera, “Embobo amemi Iesu awa God mi soregariembo itari bugarase sisira awa itari bugari gesadera awa nango mi embo awa warawara oroJew embobo da dada ari oro dodo mambadira.”23 Awasedo uso ai mamo ga mi sisera, “Umoneembo ra. Nganega edo gi gave.”

24 Edo uso ai mamo ga awodo setero, Phariseeembobo mi setero embo diti guba ari ai da tini daedowowosisira awa totorisira. Edo umo toriri usoyei sisera, “God da dombu da gebe seio. Nangoembo amone wasiri biae embo awa gari ra.”

25 Edo ungo awa setero embo amimi minasisira, “Embo awa wasiri biae embo ta wasiriewamei embo ta awa na gaera. Edo rora da nagosena awa eire matu awa na diti guba ari edo yeigadi jarima isena te boroko na yei gosena.”

26 Edo embo awa awodo setiri ungomi nganegaisera, “Iso yei ro iutari? Rawodo edo iso dombuetiri pirigurari?”

27 Setero mina sisira, “Na matu ingoda yei siu-tana te ingo naso ge ingari ujo ae ititawa. Edo roedo nanemi sekago sano gadi dipapa evi? Awaseingo uso ambojimbi ari dipapa evi ta rora?”

28 Edo umo awodo setiri ungo mi umo isibedouso yei sisera, “Imone embo ainda ambojimbi ra.Nango re Moses da ambojimbi ra. 29 Edo nango

gosera God Moses da yei ge sisira awarate embonei eiawa umo rawainda edo bugusiri awa nangogaera.”

30 Edo ungo awodo setero embo amimi minasisira, “Na kove be ena. Ingo umo yei rawaindaedo bugusiri awa ingo gae sewa te umo naso ditietiri pirigetira. 31 Edo ingodena gari God embowasiri bebegae edo era ainda ge ingae edo ira teumo embo umo sapo ise ungo ro orase dipapa iraawa edo era ainda ge ingido ira. 32Edo rora berariae atisira ainda edo bugudo boroko da embo daamemi embo ai da tini da edo diti guba bugariawa sekago yei gari awa embo da amemi gae.33Awasedo Godmi embo eiawa itae bugae re umomana ari wasiri eiedo awa mana ae etira.”

34 Edo umo awodo setiri ungo mi mina sisera,“Imo iso inyei mi burisira iji ainda edo bugudoboroko da imo awa wasiri biae embo ra. Edo imonango atopatadi jaresi ta?” Edo ungo awa sedoembo awa Jew embobo da dada ari oro da awaondetero dodo mambusira.

DITI GUBA JODA AINDA GE35 Edo Iesu embo awa ondari ge awa ingido

embo awa tambudo sisira, “Imo God damei emboisena awa ge be esi ta?”

36 Setiri embo amimi mina sisira, “Atopatariembo emomo averi awa se gido na embo awa gebe ane.”

37 Setiri Iesu mi uso yei sisira, “Imo emboamone matu getesa edo iso yei boroko ge siraembo awa ra.”

38 Edo Iesu awodo setiri embo awa Iesu da jo dabaingo dederi edo sisira, “Bada na ge be ena.”

39 Edo embo awa awodo setiri Iesu mi sisira,“Na busu da bugusena awa embo da ungoda garirawodo ri awa isaga adi. Edo na bugudo ano emboave ungoda jo da diti guba ari awa gorase. Edoembo ave ungo gari kotera awa ungo diti guba ariawodo awa isaga adena.”

40 Edo umo awodo setiri Pharisee embo neneiainda derido uso ge ingise atisera amimi uso yeinganega isera, “Imo nango diti guba ari awa sesita?”

41 Setero Iesu mi mina sisira, “Ingo diti gubaari re ingo wasiri biae ari sae etena te ingo misewa nango gosera sewa awasedo ingoda wasiribebegae awa mata awodo ingoda jo da atadira.”

10IESU USO EMBO MATA AWODO SIMBA EDO ISIRA

1 Iesumi sisira, “Na ingoda yei ge be sena emboave wo sheep da ara be da awodo toradi ae rate

Page 130: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 10:2 127 JOHN 10:35-36demo da awodo ririkedo vitadira embo amonebengono embo ra. 2Edowo sheep simba ari embobe re mangiro da awodo torido ira. 3Edomangiropirigari embo mi mangiro pirigedo ira edo wosheep simba ari embo torido ira. Edo wo sheepungoda jawo siri ungo mi uso yei bugudo era edounemi ungo gitijigido budo ponda mambudo ira.4 Edo umo ungo gitijigido ponda bugudo ungodagiti da pepeta edo ira. Edo sheep uso ge javiingido umo ambo ambo edo era. 5Edo ungo emboda da ge javi ingae edo re ungo mana umo amboambo adera ko ungo umo gae awasedo.”

6 Edo Iesu inia da kiki eiawa ungoda yei sisira teungo ro sira ainda be awa gadi jarisera. 7AwasedoIesu kiki ainda be awaungoda yei ujugurisira. Edounemi sisira, “Na ingoda yei ge be sena. Na awawo sheep damangiro. 8Edo na bugae ateno embonenei bugusera awa bengono embobo ra awaratesheep ungoda ge ingae isera. 9 Na awa mangiro.Embo ave bugudo toradira embo awa God misoregadira. Edo embo awa torido bugudo iseewamei ari jiwae be tambadira. 10 Edo bengonoembo awa bengono adi edo dari betorase edousibesi adi bugudo ira awarate na awa wasiri usobe jiwae be de da awa itadi bugusena.

11 “Na awa wo sheep simba ari embo ewamei.Edo sheep simba ari embo ewamei awa uso wasiriawa uso sheep embo itido betadi sia edo ira.12 Awarate buro embo kondade edo ira amonesheep simba ari embo be aera. Edo umo ambe wobuguteuri gido sheep dodo sumbudo mambudoira. Edo umo sumbudo mamburi ambe wo misheep degaburiga eoro dada edo era. 13 Edo buroembo kondade edo ira awa sumbudo ira ainda beawa umo gano embo buro ira awasedo ro sheepda yei bugadiri awa umo awa kotaera.

14-15 “Na awa sheep simba ari embo ewamei na.Edona sheepnaso topomo rawari awana gari edoungo na gari teta naso Mama umo na gari edo nanasoMama gari awodo. Edo na ungo embo betadisia etena. 16 Edo sheep naso topo nenei awa pugaeinda jo da atae ra te ponda atera. Edo nanemimambudo ungo daedo einda budo bugadena. Edoungo naso ge ingido edo diti da adera edo nasheep simba ari embo mi ungo simba adena.

17 “Edo Mama na dubo budo ira ainda be awana betedo sekago eradi sia ena awasedo. 18 Edona awara sae adena awa embo mi mana na dorobetadena. Edo na dipapa adena iji ainde nanemiawara sano embo mi na doro betadena. Edo nasobetari de naso erari de awa naso topo ra. God mina ro adena awa setiri gosisena.”

19 Edo Iesu awodo setiri Jew embo mi ungoungosuka kotari neinde kainde edo diti etotoisera. 20 Edo embo jiwae be mi sisera, “Asisi biaemi uso jo da atima ira. Edo umone jiro biae ariembo ra. Roedo uso ge ingise atevi?”

21 Awarate ungo awodo sero embo nenei misisira, “Embo asisi biae uso jo da atadira amonemana ge embo emimi sira awodo awa manasadira. Edo asisi biae mi mana embo diti guba ariawa ari mana pirigadira.”

JEW EMBOBO IESU UJO AE ISERA22 Jew embobo da tumondebain ari oro da

ewamei ari iji awa bugiri gido Jew embobo berariawa Jerusalem dada isera bondo sia adi. Edokariga duberi ainde awa jamo jamo ra. 23Edo Iesuawa Jew embobo da tumonde bain ari oro da jodajawo Solomon da yei ainda pepeta isira. 24 Edoumo pepeta iri Jew embobo mi umo jiroroka edouso yei sisera, “Ro edo imo averi awa nangoda yeisae esi? Nango iji roinge inemi saso gadi simbaeri? Gebe se gore. Imo mo soregari embo God miitari bugarase sisira awa ta?” [ZL]

25-26Edoungo awodo setero Iesumimina sisira,“Na matu ingoda yei ge sena te ingo na ge be aeedo ewa. Edo na buro edo ena awa naso Mamada goroba mi, iji berari na averi awa isaga edo irate ingo awa naso sheep ae gido na ge be ae edoewa. 27 Edo naso sheep naso ge javi ingido era.Edo na ungo gari edo ungo na ambo ambo edoera. 28 Edo nanemi wasiri mata awa atari itanoungo mata awa atadera. Edo embo mi mana nasoingo da soumbadera. 29 Naso Mama ungo nasoyei ititisira awa embo berari de rora berari de awaderigurisira. Edo ungomimanaMama da ingo daungo soumbadera. 30 Namonde Mama de nangoetoto awa da ra.”

31 Edo Iesu awodo setiri Jew embobo miganuma budo pigedo umo dadi isera. 32 Edo Iesumi ungoda yei sisira, “Rora ewagaewa nanemianaseMamomi ititisira awa eteno ingo gosisewa.Naso buro ewamei da rawainda tamo da ingo naganuma mi dadi evi?”

33 Edo umo awodo setiri Jew embobo mimina sisera, “Nango iso buro ewagaewa awasedoimo ganuma mi dadi aera te imo God isiburesaawasedo era. Imo awa embo ra te imo sesa imoawa God.”

34 Edo ungo awodo setero Iesu mi mina sisira,“Ingoda jiwari mi sira God mi embo da yei umogitijigido ira da awodo gitijigorase goroba ititisirasedo ira. 35-36 Edo ro jiwari mi sira amone ge

Page 131: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 10:37 128 JOHN 11:28be mata awodo atari ra awasedo jiwari mi Godmi goroba ari umo gitijigido ira da awodo embouso binga burisera, ainda yei gitijigorase gorobaititisira, ro edo ingo na God isibari ge sevi? EdoMama na naso buro da sia edo busu da itiribugusena. Edo unemi sisira na awa God da mei.37 Edo na naso Mama da buro ae adena awa nage be ae ewo. 38 Awarate na naso Mama da buroawa irinono edo ingo na ge be ae adewa awa buroawa ge be awodo ge be ewo. Awodo ge be ise awaingo gadewa Mama awa nangae aturi edo na awaMama ga atima ena awa gadewa.”

39 Edo Iesu awodo setiri ungomi sekago Iesusandadi jarisera te umo ungo dodo mambusira.

40 Edo Iesu umo Jordan awa sembudo mam-budo yei John umo mi embo ewamei edo isiraainda mambusira. 41 Edo umo ainda aturi embojiwae be mi uso yei bugudo isera. Edo sedo isera,“John ari wasiri goroba de ae rate embo eindajawo da ge sedo isira awa ge be ra.” 42 Edo embojiwae be ainda atisera awa ge be isera.

11LAZARUS BEBETISIRA

1 Embo da jawo Lazarus awa nati Bethany aindaatintina karu isira. EdoMarydeuso jaoMarthadeawa daedo nati ainda atima isera. 2Mary emonejoinomunodeBada da tei da jojedo edouso kopiritumi gainburisira awa ra. Edo karu embo Lazarusawa uso ru ra. 3 Edo ru aimono etoto mi Iesu dayei binga itero mambusira, “Bada iso otao dubobe budo esa awa karu etira.”

4 Edo Iesu binga awa budo sisira, “Karu eindabe awa Lazarus da betari ae ra te karu einda beawa embo de evetu de mi God jasiga adera. Edokaru eiawa bugira awa ari awa embo mi God damei awa jasiga adera.”

5 Edo Iesu Martha de uso jao de Lazarus de awadubo budo isira. 6Edo Iesu Lazarus karu ari bingaawa ingisira te umo yei awa doae ainda atisira.

7 Edo iji etoto atae etiri Iesu uso ambojimbi dayei sisira, “Ingode engenembedo Judea busu damambore.”

8 Edo umo awodo setiri uso ambojimbimiminasisera, “Iji tupo be Jew embobo mi imo ganumami doro betasase ititara. Edo imo ro edo aindasekago mambadi sesi?”

9 Setero Iesumi sisira, “Iji dewaiko janiburirariembo ave emboro da pepeta adera awa mana teidedo edo duradira. 10 Awarate embo emboro datumbade pepeta adira awa tei dadira ainda be awatumba awasedo.”

11 Edo Iesu awa sedo sisira, “Ingodenaso otaoLazarus awa ewo ira te uso yei mambudo nanemiano umo eradira.”

12 Setiri uso ambojimbi mi mina sisera, “Badaumo ewo ira re umone ewamei adira.”

13 Iesu re Lazarus da betari da ge awa sisiraawarate ungo kotisera Iesu Lazarus ewo ira sarige sisera. 14-15 Awasedo Iesu mi ungoda yeiisaga sisira, “Lazarus awa bebetara te na uso yeimambae iutana awasedo dubo ewamei ena ingoawa embo ainda be awa eiedo ira amimi ari ingona ge be adewa. Puwo ingode uso yei mambore.”

16 Thomas uso jawo dirugedo sisera dindiga miambojimbi da yei sisira, “Ingode daedomambudoungae da betore.”

IESU AWA BETARI EMBO JIGURI ERIDO ERA17 Edo ungo Bethany nati da bugero edo nati

embobo mi ungoda yei sisera Lazarus matu bete-tiri goutitara. Edo boroko iji 4 atae etiri Iesu bu-gira. 18-19 Edo Bethany nati awa 3 kilometres edoJerusalem nati aikambu gido Jew embobo jiwaebe sorara da mambusera edo Mary de Martha dekondade adi.

20 Edo Iesu bugutira awa sero Martha ingidomando dodo Iesu tambadi mambusira te Marymando da atisira. 21 Edo Martha mi Iesu da yeisisira, “Bada imo einda bugae etesa awa nasoru awa mana betae etira. 22 Awarate na gosenaboroko God mi uso yei ro embo nganega adesaawa iso yei itadira awa gosena.”

23 Edo Martha awodo setiri, Iesu mi uso yeisisira. “Iso ru awa bebetara edo sekago eradira.”

24 Edo Iesu awodo setiri Martha mi mina sisira,“Na gosena umo bebetara te iji sangove de awaumo sekago eradira.”

25 Edo Martha awodo setiri Iesu mi uso yeisisira, “Na awa sekago erari de edo wasiri de dasusu ra. Edo embo ave na ge be adera embo awabetadera te sekago erido wasiri de atadera. 26Edoembo avewasiri de atise na ge be adira awawasirinatopo atari awa badira. Edo imo naso ge awa gebe esi ta?”

27 Edo Iesu awodo setiri Martha mi mina sisira,“Ge be Bada. Na ge be ena imo awa soregari emboGod mi itari bugarase sisira awa ra. Na ge be enaimo awa God da mei embo nango simba edo eraawa ra.”

IESU JI SISIRA28 EdoMartha awodo sedomando da engenem-

burisira edo uso jao jawo sisira. Edo gae unjugarida uso yei sisira, “Atopatari bugudo imo gadi

Page 132: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 11:29 129 JOHN 11:57simba ira.” 29EdoMary ge awa ingido erido burigibe Iesu tambadi mambusira. 30 Edo Iesu umo natida enya torae rate Martha umo rawainda tam-busiri ainda atisira. 31 Edo Jew embobo Mary usodubo vevera da kondade ise uso mando da daedoatima isera awa umo burigi be erido mambutirigido umo ambo ambo isera ko ungo kotisera awaMary awa uje be da ji sadi mambari ge sedo isera.

32 Edo Mary Iesu atisira yei ainda bugudo umogido Iesu da dombu da baingo dederi edo sisira,“Bada imo einda atae etesa awa naso ru awamanabetae etira.”

33 Edo Mary de Jew embobo Mary ga buguseraawa berari ji sisera. Edo ungo awodo ji sero Iesuungo gido uso dubo jimi ganagurisira. 34Edo umodubo ji mi ganagetiri ungoda yei nganega isira,“Lazarus, yei rawainda goutitavi?”

Setiri ungo mi mina sisera, “Bada po gase.”35 Edo ungo awodo setero Iesu ji sisira.

36 Awasedo Jew embobo mi sisera, “Giu IesuLazarus be dubo budo ira.”

37 Awarate embo nenei mi sisera, “Umo emboditi guba ari awa euri yei sekago gido era. Ro edoLazarus da betari awa beitigae iutari?”

IESU LAZARUS ETIRI ERIRISIRA38 Edo Iesu sekago ji mi dubo ganagetiri gido

uje be damambusira. Edo uje awameko ra edo beawa ganuma nembodiba mi gajisera. 39 Edo Iesumi ungoda yei sisira, “Ganuma awa miminegeumambare.”

Setiri embo bebetisira ainda ru Martha misisira, “Bada umo betedo iji 4 atae etira awasedomasa biae mimbadera.”

40 Edo Martha awodo setiri Iesu mi uso yeisisira, “Na imo iso yei setena, imo na ge be adesaawa ari wasiri goroba de gadesa. Edo imo awaruvegetesi ta?”

41 Edo Iesu awodo setiri ungo mi ganuma awamiminegetero mambusira. Edo Iesu diti inda edosisira, “Mama na imo jasiga edo ena ainda be awaimo naso yei dengoro edo esa awasedo. 42 Edo nagari imo iji berari naso yei dengoro edo esa te naeiawa sena awa embo berari boroko einda ateraamimi inemi na iteso bugusena awa ge be orasesena.”

43 Edo Iesu umo awodo sedo atae edo gogodimbudo sisira, “Lazarus ponda bugu.” 44 Edoumo awodo setiri betari embo awa uso tei deingo de dombu de awa betari gowari bomi dogariawodo ponda bugusira.

Edo umo ponda bugiri Iesu mi ungoda yeisisira, “Bo awa wujegedo dowo mambare.”

JEW EMBOBO DA GITIJIJIGEGARI IESU DADI KIKIDIRISERA

45 Edo Jew embobo jiwae Mary esega adi bu-gusera awa Iesu mi ro isira awa gido umo ge beisera. 46 Awarate nenei engenembedo Phariseeembobo da yei membudo Iesu mi ro isira awasetero gosisera.

47-48 Edo Pharisee embobo de priest babojegaride Jew embobo da gitijijigegari de dada edo ungoungosuka sisera, “Ingode ro eri? Embo ari wasirinembogamo jiwae be ira te ingodenanemi umowasiri ira eiawa beitigae adera awa embo berarimi umo ge be adera. Edo embo berari mi umo gebe adera awa Rome embobo da gitijijigegari miRome embobo mi ingodena gitijigido era amimiisoro embobo itoro bugudo ungo mi ingodenasotumondebain ari oro awa usibesi edo embo on-dero dada adera.”

49-50 Edo embo ainda teda embo jawo Caiaphaspriest bajari nembodiba mi sisira, “Ingo kotaribebegae embobo. Eiawa kotewo, ungomi ingode-naso embo usibesi adera awa biae awasedo emboda mi embo berari awasedo betadira awa ewameibe ra.”

51 Edo Caiaphas iji ainde awa priest bajari nem-bodiba atima isira uso kotari mi ge awa sae ra.Awarate God mi kotari awa uso yei itiri sisira IesuJew embobo berari awasedo betadira. 52 Daedoingodena gari Iesu awa God da kinapeina busuberari da sisigaga edo atima era awa ungo misekago dada orase betadira.

53Edo iji ainde edomambutira awa Jewemboboda gitijijigegari Iesu doro betarase kiki dirisera.54 Awasedo Iesu Judea busu da isaga isaga isetembae ra te yei awa dodo umonati yei embo ataeainda demonda mambusira nati jawo Ephraim.Edo umo ainda mambudo ainda ambojimbi dedaedo dada atima isira.

55 Edo Jew embobo da jarusegari bondo awaaikambu isira edo embo jiwae be ungoda natidodo Jerusalemnati da vivitisera. Edo ungo aindavitido ungo bondo tuturo ae atiri ungo ungodawasiri bebegae segari da wasiri awa isera. 56 Edoungo Jew embobo da tumondebain ari oro dadada ise ungoi Iesu bugita awa gadi eura isera.Edo nganega mina ara isera, “Ingo ro kotevi?Umo jarusegari bondo da bugeita? 57 Edo priestbabojegari de Pharisee embobo demi sisera emboamemi Iesu rawainda atiri awa gido embo amimiungo gari gido Iesu sandadi sisera.

Page 133: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 12:1 130 JOHN 12:2712

MARY DA WASIRI EWAMEI1 Iji 6 atae ari jarusegari bondo adera ainde Iesu

Bethany nati da mabusira. Lazarus embo betetiriIesu mi etiri eririsira awa nati ainda atima isira.2 Edo ungo indari sagetero Martha mi tendebada ititisira. Edo Lazarus de Iesu de dada aindaanumbedo indari awa indisera. 3 Edo Mary mijoino muno ewamei de awa budo bugusira edouso mina awa nembodiba be awa budo bugudoIesu da tei da jojisira. Edo jojedo uso jopiri tumi Iesu da tei awa gainburisira. Edo joino aindamuno ewamei amimi mando berari awa bedaisira.

4-5 Edo Iesu da ambojimbi da da teda JudasIscariot embo amboda Iesu indiga adira amimisisira, “Roedo evetu eiawa joino eiawa ori edoK300 budo edo gano awa embo rora ae emboboda itae dodo etiri?” 6 Edo umo rora ae embo awabe kotae edo ira te gano nenei awa unemi dipapaedo ira. Edo umo ambojimbi da gano sapoia awaunemi simba edo isira te gano nenei awa unemibudo isira. Edo umone bengono embo ra.

7 Edo umo awodo setiri Iesu mi sisira, “Evetuawa doio. Evetu awawasiri ewamei etira edo nasobetari da gowari awa sia etira. 8 Edo iji jiwae beimo embo rora ae embobo awa kondade adesa tena awa ingae iji tupo be atadena.”

JEW EMBOBO DA GITIJIJIGEGARI LAZARUS DOROBETARASE KIKI DIRISERA

9 Edo Iesu Bethany nati da bugiri Jew embobojiwae be binga awa ingido ungo daedo aindamambusera. Edo ungo Iesu umo umosuka gadimambae rate Lazarus embo Iesu mi betetiri etirieririsira ainde daedo gadi mambusera. 10Edo Jewembobo jiwae be Jew embobo da gitijijigegari awaambo ambo ae dodo Iesu ge be isera ainda be awaumo Lazarus etiri eririsira awasedo. 11 Awasedopriest babojigari Iesu doro betarase kiki dirisera.

IESU JERUSALEM NATI DA TOTORISIRA12 Edo iji nei embo jiwae be jarusegari bondo

da bugujegurisera amimi Iesu Jerusalem nati dabugutira ainda binga awa ingisera. 13 Awasedori papatu budo Iesu tambadi sedo mambusera.Edo ungo Iesu tambadi mambuse ungo mi gogodimbudo sisera, “Bada Oro. Bada Oro. Bada Oro.Embo bugutira emone God da jawo da bugutiraawasedo God mi umo ewamei are. Edo emboemone Jew embobo da gitijigari nembodiba raGod mi umo ewamei are.”

14 Edo Iesu wo donkey da mei awa tambudoainda tamo da anumbedo bugutira. Edo umo

awodo isira awa ro jiwari mi arase sisira awa isira.15 Edo jiwari mi Jerusalem nati awa sise sisira,“Zion nati embobo oju eove. Edo giwo ingoda

gitijigari nembodiba awa wo donkey damei da tamo da anumbedo bugutira.”

16 Edo iji ainde uso ambojimbi ge ainda be awagadi jarisera te amboda God Iesu jigiri erido usogitijigari yei da utu da engenemburisira iji aindeuso ambojimbi ro isira ainda be awa gosisera.

17Edo embo Iesumi Lazarus embogowarimekoda jawo setiri wasiri de sekago bugiri gosiseraembobo amimi ro isira ainda binga awa seteroyise puse isira. 18 Awasedo embo jiwae be Iesumi ari wasiri goroba de isira awa ingido ungoIesu tambadi sedo bugusera. 19 Edo Phariseeembobo embo jiwae be awa gido sisera, “Oiawagiu. Embo ingodena doetera. Edo busu berari daembo berari awa umo ambo ambo era.”

GREECE BUSU EMBO NENEI IESU EURA ISERA20 Edo Jew embobo Jerusalem nati da ungoda

bondo ero Greece busu embo nenei daedo dadaisera tumondebain adi. 21 Edo ungo mi PhilipGalilee busu embo uso nati Bethsaida ainda yeibugudo sisera, “Embo ewamei, Iesu gari dipapaera.”

22 Edo ungo awodo setero Philip mambudoAndrew setiri ungo etotomimambudo Iesu da yeisisera. 23Edo ungo Iesu da yei setero Iesumiminaungoda yei sisira, “Na God da mei bugudo emboisena awa doro betadena. Edo ungo mi na dorobetano God mi na jigari erido na naso gitijigariyei utu da ainda engenembadena. Edo rora berarieiawa adira iji awa aikambu etira. 24 Edo na gebesadena ingo giwo. Na durido betadena teta pisave mi busu da durido ira da awodo. Edo nabetae atadena awa teta pisa be da umo umosukaawodo awarate na betadena awa naso betari miari wasiri mata awa atari awa embo jiwae da yeibugadira. 25 Edo embo ave uso wasiri awa ijiberari simba adira embo awa betadira awarateembo ave busu da atise uso wasiri topo awa ijiberari kotae adira embo awa wasiri mata awaatari awa badira. 26 Edo embo ave naso agipo adidipapa adira embo awa iji berari na ambo amboare. Edo awodo ise awa na yei rawainda atadenaainda naso agipo embo awa nangae atadira. Edoembo ave na sapo adira awa naso Mama mi emboawa rora jiwae mi ewamei adira.”

IESU USO BETARI DA GE SISIRA27 Iesumi sisira, “Naso jomemesi ira na ro seni?

Na seni ta Mama memesi iji eiawa doaso naso yei

Page 134: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 12:28 131 JOHN 13:4-5bugure? Awodo aera mana awodo sadena ko namemesi budo betadi bugusena. 28 Eiawa nanemisadena Mama egae embo mi imo jasiga ore.”

Edo Iesu awodo setiri ge javi utu da ainda sisira,“Matu eteno embo na jasiga era edo nanemisekago adena.”

29 Edo embo ainda dederigedo atisera amimige javi awa ingido sisera, “Nango binga barara dajavi ingera.”

Edo ungo awodo setero embo nenei mi sisera,“Asisi ewamei mi uso yei ge setira.”

30 Awarate Iesu mi ungoda yei sisira, “Ge javieiawa naso yei sae ra te ingoda yei setira. 31 Godmi busu da gitijigari nembogamo wawara adiraiji awa bugira. 32 Edo ungo mi na orega da jigoroerido busu berari da embo awa jumbano naso yeipuradera.” 33Edo Iesu awodo sisira awauso betarirawodo betadiri awa sisira.

34 Awarate embo jiwae be mi be pigedo minasisera, “Nangoda agodari mi seuri gido era sore-gari embo God mi itari bugarase sisira awa mataawodo atadira. Edo imo ro edo sesi God da meiembo isira awa ungomi jigoro erarase sesi? Emboeiawa averi?”

35 Edo ungo awodo setero Iesu mi mina sisira,“Iji tupo usasa awa ingode daedo atadira. Edodoawo umenga mi ingo apuregeure ta usasa atiraeinde usasa da atiwo. Edo awodo ewo ainda beawa embo ave umenga da pepeta ira awa umoyei rawaindamambutiri awa umogaera awa sedo.36Na awa usasa awa ra awasedo na ingode atenaainde na ge be ewo. Edo na ge be ise pepetairirowo usasa mi iji berari ingo awa jiroroka are.”

JEW EMBOBO IESU GE BE AE ISERA37 Edo Iesu awa sedo umo yei da ungo mi

umo gari sago ae ainda mambusira. Edo Iesu ariwasiri nembogamo jiwae be eitri embomei amimigosisera te ungo umo ge be ae isera. 38Edo ro Godda binga sari embo Isaiah mi sisira awa be isira.Edo Isaiah mi sisira,“God, embo amemi binga nango mi era mo ge be

eri? Edo amemi God da ari wasiri gorobade awa gido uso binga ge be eri?”

39 Edo ge nei Isaiah mi sisira amimi kondadeari nango ungo roedo ge be ae iseri awa gadera.40 Edo Isaiah mi sisira,“Ungo ungoda diti mi georase God mi ungoda

diti awa apuregetira. Ungo ungoda jiromigeorase God mi ungoda jiro awa gajetira.

Edo God mi sira ‘Ungo mi naso yei wareregadiae awasedo na mana ungo awa ewameiadena.’ ”

41 Isaiah mi eiawa sisira ainda be awa umo Goduso gitijigari yei da atima isira ainde Isaiah umogido umo awa ge sedo isira.

42 Edo Jew embobo da babojegari jiwae beIesu ge be isera te ungo embo nenei da yei saeisera ainda be awa ungo Pharisee embobo miJew embobo da dada ari oro da awa wawara orowowosae isera. 43 Edo ungo embo mi ungodayei doio sorase dipapa isera te God mi ungo doiosarase awa ungo be kotae isera.

IESU MI GE SISIRA AMIMI EMBO KASADIRA44 Edo Iesu mi embo da yei minonu sisira,

“Embo ave na ge be era embo awa God na itiribugusena awa ge be ira. 45Edo embo ave na emboaveri awa gosira embo awa God na itiri bugusenaawa gosira. 46 Na awa teta usasa awodo busu dawowosisena awasedo embo ave na ge be ira awaumenga da atae ra.

47 “Edo embo ave naso binga ingise edo kera aeira awa embo awa nanemi mana kasadena aindabe awa na busu da embo awa kasadi bugae ra tena ungo soregadi bugusena awasedo. 48Edo emboave na ujo ae ise naso binga bae ira awa embo awaGod mi kasadira. Edo iji amboda ge nanemi senaamimi embo awa kasadira. 49Nanaso kotarimi gesae ra te Mama na itiri bugusena amimi ro sanasesisira awa sena awasedo ge nanemi setena amimiembo kasadira. 50Na gari God da bingami rawodoedo wasiri mata awa atari badevi awa ujugurira.Edo na God mi ro sanase sisira awa sena.”

13IESU AMBOJIMBI DA AGIPO EMBO ISIRA

1-2 Tumba jijirisira edo ewudo awa JarusegariBondo da iji. Edo Iesu uso ambojimbi deanumbedo edo ungoda indari sangove awa dadaindisera. Edo Iesu umo gosisira uso iji umo busudodo uso Mama da yei da mambari iji awa bugiraawa gosisira. Edo Satan matu kotari biae Iesuindiga arase awa Judas Iscariot Simon da mei dajiro da itira. Awarate Iesu uso dubo bari usoambojimbi da awa mata awodo atira. Uso dubobari ungoda yei awa atae ae ra.

3 Edo Iesu umo gosisira uso Mamo mi rora be-rari awauso yei ititisira awa gosisira. Edoumogo-sisira God mi umo busu da itiri bugusira edo umoutu da engenembadira awa gosisira. 4-5 AwasedoIesu erido uso bo tamo da awa ujugedo uso ipu

Page 135: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 13:6 132 JOHN 13:34

da digido umo tewo da jojedo uso ambojimbida tei segadi tuturo isira. Edo Iesu ungoda teisegedo atae edo bo ipu da didigurisira amimigainburisira. 6 Edo Iesu Simon Peter da yei bugiriSimon Peter mi sisira, “Bada imo naso tei segadiesi ta?”

7 Edo Peter awodo setiri Iesu mi uso yei sisira,“Na ro ena awa imo boroko gadi jaresa te ambodagadesa.”

8 Edo Iesu awodo setiri Peter mi mina sisira,“Awodo aera. Imo mana naso tei segadesa.”

Setiri Iesu mi mina sisira, “Na iso tei segaeadena awa imo mana naso ambojimbi adesa.”

9 Setiri Peter mi mina sisira, “Awara naso teisegedo edo naso ingo de kopiri de segeio.”

10 Edo Peter awodo setiri Iesu mi sisira, “Emboda ave umo matu umo kainya edo edo emboro dapepeta adira awa uso tei segadira awa uso tamoberari awa ewamei adira. Edo ingo ambojimbiberari awodo awa ewagaewa ra te ingoda tedada awa ewamei ae ra. 11 Iesu umo embo amemiumo indiga sadira awa matu gosisira awasedoumo sisira ingoda teda embo da awa ewamei aera sisira.”

12 Edo Iesu ambojimbi da tei segedo atae edouso bo tamo awa sekago ombudo edo sekagoengenembedo uso anumba tendeba giti da aindamambudo anumburisira. Edo ainda mambudoIesu ungoda yei sisira, “Na ingoda tei segarida wasiri etena ainda be awa gadi jarewa awagosena. 13Na awa ingoda atopatari edo gitijigariawasedo ingo na atopatari edo gitijigari sadewaamone awara. 14 Na awa ingoda atopatari edogitijigari awarate na ingoda tei segetena tetaagipo embo mi ingoda tei segae etira awodo. Edoingo awa ingosuka tei mina sega ewo. 15 Edo ingonanemi ingoda yei ro etena awa gido da awodoingosuka mina ara ewo. 16 Edo na ingoda yeige be sena, agipo embo amimi uso bajari awaderigaera edo binga sari embo mi embo amemiumo setirimambutira emboawaderigaera. 17Edona ingoda yei matu ujugeteno getewa ro adewaamone awasedo boroko ewo. Edo awodo ise awadubo ewamei ari nembodiba tambave.

18 “Edo na eiawa ingo berari ainda yei saera.Edo na ingo dada na ambo ambo awase sisena awagosena. Edo ro jiwari mi sisira awa be adira. Edojiwari mi sira, ‘Embo da nangae dada anumbedoedo indari indira embo amimi na indiga sadira.’

19 “Edo wasiri awa ae atiri na wasiri awa adiraawa sena. Awasedo wasiri awa irirari ingo nasoregari embo God mi itari bugarase sisira awa

gido ge be adewa. 20 Edo na ingoda yei ge besena embo ave embo nanemi itano bugadira awabadira awa na badira edo embo ave na badira awaGod na itiri bugusena awa badira.”

IESU UMO INDIGA ARI DA GE SISIRA21Amboda Iesu uso jo memesi etiri isaga sisira,

“Na ingoda yei gebe sena embo da ingoda tedaamimi na indiga adewa.”

22 Edo Iesu awodo setiri ambojimbi dombumina gara isera ainda be awa ungo mana manaisera Iesumo gemo amende siri awa. 23Edo emboda ambojimbi da teda Iesu be dubo budo isira awaIesu da demo da anumbedo atisira. 24 AwasedoSimonPetermi umobabakibedo sisira, “Iesu sedogi umomo ge mo amende siri awa.”

25 Edo Peter awodo setiri ambojimbi da amimiIesu ga daeneburise Iesu da yei nganega isira,“Bada embo amemi imo mo indiga eiri?”

26 Setiri Iesu mi mina sisira, “Na ambe eiawa suda patido edo embo amenda itadena embo amimina indiga adira.” Edo Iesu awodo sedo ambe beda awa budo su da patido Simon Iscariot da meiJudas da yei ititisira. 27Edo Judas ambe awa betiriSatan uso jo da totorisira.

Edo Iesu mi Judas da yei sisira, “Imo ro adi esaawa burigi eio.” 28 Edo ambojimbi nenei tendebabe da anumbedo atisera awa Iesu ro edo Judas dayei awodo siri awa ungo gadi jarisera. 29Edo Judasambojimbi da ganu dada ari rora awa simba edoisira awasedo ambojimbi nenei kotisera awa IesuJudas mi mambudo bondo da indari nei barasesari ge sisera. Edo kotari nei ungoda yei bugusiraawa awasi umo Judas mi embo rora ae embobo dayei ganu itarase sari awodo kotisera.

30 Edo Judas ambe awa budo burigi be pondamambusira. Edo tumba jijirisira.

IESU AGODARI SEKA SISIRA31 Edo Judas mambiri Iesu mi sisira, “God da

mei embo isena amimi betedo edo sekago erariiji awa aikambu etira. Edo iji einde God mi usogoroba nembodiba awa isaga adira. 32Uso gorobade uso usasa de mi na God da mei bugudo emboisena awa jiroroka adira. Edo eiawa berari burigibe adira.

33 “Naso kinapeina na ingode iji tupo beatadena. Edo ingo na gari dipapa adewa te roJew embobo da yei sisena awa boroko ingoda yeisena, ingo mana yei na mambadena ainda manamambadewa.

34 “Edo boroko na ingoda yei agodari sekaititena amone eire. Dubo mina bara ewo. Naingo dubo budo ena da awodo dubo mina bara

Page 136: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 13:35 133 JOHN 14:24ewo. 35Edo ingo dubomina bara adewa awa emboberari mi ingo naso ambojimbi awa gadera.”

IESU PETER RO ADIRA AWA SISIRA36 Edo Simon Petermi Iesu da yei nganega isira,

“Bada imo yei rawainda mambadi esi?”Setiri Iesu mi mina sisira, “Boroko ingo mana

nangae mambadewa te amboda ingo na amboambo adewa.”

37 Edo Iesu awodo setiri Peter mi nganega isira,“Bada ro edo na boroko imo ambo ambo adi aeri?Na imo awa embo betadi sia etena.”

38 Setiri Iesu mi mina sisira, “Imo be na awaembo betadi sia etesi ta? Edo na iso yei gebe sena,kokoro egoro sae atirari imo na iji tamonde beroadesa.”

14IESU AWA GOD DA YEI DAMAMBARI DA EMBORO

1 Iesu mi uso ambojimbi da yei sisira, “Dubovevera ise atove. Ingo God gebe edo ewa edo daawodo na gebe ewo. 2Naso Mama da nati da awamando jiwae be atira edo na awa ainda vitido ingoawa embo yei sia adi ena. Edo eiawa ge busari awana mana ingoda yei sae etena. 3 Edo rora berariingo embo sia edo na engenembadena. Edo en-genembedo nanemi ingo budo mambano edo yeirawainda na atena ainda ingo mata awa atadewa.4 Edo ingo na yei rawainda mambutena awa ingogari edo ingo rawodo edo ainda mambari ri awaingo gari.”

5 Edo Iesu awodo setiri, Thomas mi uso yeisisira, “Bada nango imo yei rawainda mambutesaawa gae ra. Edo nango rawodo edo emboro mogeri?”

6 Setiri Iesu mi sisira, “Na awa Mamo da yei damambari da emboro ra. Edo na awa embo ge beawa ujugedo ira awa ra. Edo na awa embo wasiriitido ira awa ra. Edo ingo naso yei purae adewaawa ingo mana Mama da yei mambadewa. 7 Edoingo na gadewa da awodo ingo Mama gadewa.Edoboroko tuturo edo ingoumogosewaedo isagaetira awa ra.”

8 Edo Iesu awodo setiri Philip mi uso yei sisira,“Bada awa nangoda yei isaga egae nango re awasimba era.”

9 Edo Philip awa setiri Iesu mi mina sisira,“Philip iji ribori be na ingae atewona te imo naawa be gae ra? Embo ave na gosera embo awaMama gosira. Edo ro edo imo sesi Mama awanangoda yei isaga egae sesi? 10 Philip imo naMama ga edoMama awa nangae awa gebe esi ta?”Awa sedo Iesu uso ambojimbi da yei sisira, “Ge

nanemi ingoda yei setena awa naso ge aera. EdoMama awa naso jo da atise edo buro eiawa ira.11 Na awa Mama ga edo Mama awa nangae awagebe ewo. Awarate ingo awa gebe gebe ae edo reari wasiri nembogamo ena awa gosise gebe ewo.12 Edo na ingoda yei gebe sena embo ave na gebeadera awa ari wasiri goroba de awa daedo adira.Embo ainda ari wasiri goroba de amimi naso ariwasiri goroba de awa derigadira ko na awa Mamada yei mambadena. 13 Edo ro naso jawo da sedogadewa awa nanemi adena. Edo nanemi awodoirinono embo mi God da goroba nembodiba awagosise umo jasiga adera. 14Edo ro embonaso jawoda sedo gadewa awa nanemi adena.”

IESU ASISI KOTOPU AWA ATOPAPOTISIRA15 Iesu mi ambojimbi da yei sisira, “Ingo na

dubo badewa awa naso ge awa kera adewa. 16 Edona Mama sedo gano unemi kondade embo neiingoda yei itadira Asisi Kotopu awa. Edo umo in-gode daedo mata awa atadira. 17 Edo embo neneibusu da atera awa Asisi Kotopu mana baderaainda be awa ungo umo ujo ae era edo manaumo gadera. Awarate ingo umo gari ra, ainda beawa umo ingode daedo atira. Edo ingoda jo datoridoatira.

18 “Ingo awa teta popoiwo awodo manaatadewa te na ingoda yei engenembadena. 19 Edoiji tupo atae ari na busu da embo doadena tena ingode daedo atadena. Na awa mata awaatima ena awasedo ingodaedomata awa atadewa.20 Edo Asisi Kotopu wosadira iji ainde ingo naMama da yei rawodo atima eni edoMama rawodonaso yei atima iri edo na ingoda yei rawodoatima eni edo ingo rawodo naso yei atima eviawa gadewa.

21 “Embo ave naso ge budo kera edo iri emboawa na dubo budo ira. Edo embo ave na dubobudo ira embo awa naso Mama mi dubo badira.Edo na embo awa dubo burise edo uso yei nananasuka isaga adena.”

22 Edo Iesu awa setiri Judas, Judas Iscariot aeraamimi uso yei sisira, “Bada ro edo imo nangodayei isaga adesa te busu da embo neeni da adi aesesi?”

23 Setiri Iesumimina sisira, “Embo ave na dubobadira gido awa naso binga kera adira. Edo nasoMama mi umo dubo badira edo naso Mama denamonde uso yei bugudo ungae daedo atadera.24 Edo embo ave na dubo bae edo ira awa naso gekera ae edo ira. Edo binga ingewa awa naso bingaaera te Mamo na itiri bugusena amimi binga awaitira.

Page 137: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 14:25 134 JOHN 15:2125 “Edo na ingode atise eiawa ingoda yei setena.

26 Edo kondade ari embo Asisi Kotopu Mamo miitari naso jawo da bugadira amimi rora berariawa ingo atopatadira. Edo unemi ari rora berarinanemi ingo atopapote mo na awa kotadewa.

27 “Na mambae giti da awa nanemi ingo awa jojamo jamo de atawase ena. Nanemi ingo jo jamojamo de atawase ena da awodo na jo jamo jamode atena. Edo busu da embo berari jo jamo jamomo rawodo awa seni awa ungo gaera. Edo dubovevera eove. Edo oju eove.

28 “Ingo ingewo na ingoda yei setena, ‘Namambutena te na ingoda yei engenembadena.’Edo ingo na dubo badewa re ingo dubo ewameiadewa na Mama da yei mambutena awasedo,ainda be awa naso Mama ga da atadena awagoroba nembodiba de ra. 29 Edo rora berari eiawaae atirari na boroko ingoda yei sena awa adira.Edo amboda adira ingo na ge be adewa. 30 Iji tuposimba ise awa na ingoda yei ge sadena ainda beawa Satan busu einda gitijigari de uso embobo deawa bugutera awasedo. Awarate umo naso yei roari katogo aera. 31Edo Godmi ro anase berari siraawa ena edo busu da embo berarimi awa gido awana Mamo dubo budo ena awa gadera. Pou ingodeyei eiawa dore.”

15IESU UMO AWAWASIRI DA SUSU AWA ATOPAPO-

TISIRA1 Iesu mi sisira, “Na awa teta buro da grape

be da vine inge ra. Edo naso Mama awa teta vegowari edo buro simba ari embo da awodo ra.Edo ingo awa teta vine da papatu inge ra. 2 Edopatu da rawa be ae edo ira awa naso Mama mieregedo ira. Edo papatu berari rawa be edo iraawa unemi kiambu diugeuri edo osiri seka eridoedo be jiwae be edo ira. 3 Edo ingo na bingaseno ingewa awa teta patu diugari edo be jiwaeadi ira da awodo ra. 4 Edo nangae daedo atiwoedo na ingode daedo atane. Edo ungomi patu dadiugedo edo umo umosuka doro atadira awa patuawa mana be adira. Awarate patu awa vine susude dada adira awa be adira. Edo ingo nangae dadaatae adewa awa ingo mana be adewa.

5 “Na awa vine edo ingo awa papatu. Edoembo ave nangae atadira awa na da awodo emboainga atadena edo umo be adira. Edo na ingodedaedo atise edo ingo kondade ae adena awa ingomana nei ro awa adewa. 6 Edo embo ave nangaedaedo atae adira awa umo awa teta patu diugedo

warawara edo era da awodo adira. Edo ungo mipatu awa pigoromambudo garasa ari edo ambodaungo mi dungoro ewadira. 7 Edo ingo nangaedaedo atirowo edo naso ge ingoda jo da atadiraawa ingo ro embo naso yei sedo gadewa awananemi ingoda yei itadena. 8 Edo embo ave nasoambojimbi be awa be jiwae adira. Edo ingo beawodo ise amimi awo embo God jasiga adera.

9 “Edo Mama na dubo budo ira da awodo naingo dubo budo ena edo naso dubo bari da mataawodo atadewa. 10 Na naso Mama da ge awakera edo uso dubo bari da atima ena da awodoingo naso ge kera adewa awa naso dubo bari daatadewa.

11 “Na ingoda yei eiawa sena awa naso iaviriari awa ingode daedo atare edo ingoda jo awaiaviri mi beda are. 12 Eiawa naso agodari sekana iji berari ingo dubo budo ena da awodo ingodubo mina bara ewo. 13 Edo embo da uso otataodubo be budo edo ungo awa embo betadira awaembo ainda dubo bari mi embo nenei da dubobari awa derigadira. 14 Edo ingo na ro awase senaawa adewa awa ingo awa naso otatao. 15 Edoiji boroko einde na ingo agipo embobo sewonaawa doturena ainda be awa agipo embo awa usobajari ro ira awa umo gaera. Awa dodo awa naingo awa otatao sena ainda be awa rora berari ronaso Mama mi na setiri gosisena awa ingoda yeisetena. 16 Ingo mi na buro eiawa anase jawo saera te nanemi ingo buro eiawa awase jawo setena.Edo na ingo jawo sedo setena buro awa ewo bejiwae be are edo benanjigo atae ari katogo ae awa.Edo ingo buro awa ise ro naso jawo daGodmi ingoawa embo arase sedo gadewa awa unemi adira.17 Edo eiawa na ingoda yei agodari ititena dubomina bara ewo.”

BUSU DA EMBO MI GOD DA EMBO UJO AE ADERA18 Iesu mi sisira, “Busu da embo mi ingo ujo

ae adera edo iji ainde kotewo busu da embo mina giti ujo ae isera. 19 Edo ingo mambudo busuda embo de dada adewa awa ungo ingo manaujo ae adera te teta otao awodo adera. Awaratenanemi ingo jawo setena edo ingo busu da embode dada ae etewa awasedo ungo mi ingo ujo aeadera. 20 Edo na ingoda yei ro sisena awa kotewoagipo embo mi uso bajari awa derigaera awasedobusu da embo mi na ujo ae edo ungo mi ingodaedo ujo ae adera. Ungo naso ge kera ae eteraawa ungo ingoda ge daedo kera ae etera. 21 Edobusu da embo mi ingo naso topo awasedo ujo aeadera. Edo ungo mi ingo ujo ae adera ainda be

Page 138: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 15:22 135 JOHN 16:22awa ungo na gae awasedo. 22 Edo na ungoda yeibugae edo na ungoda yei ge sae re ungo wasiribebegae embobo awa gae etera te boroko ungorawodo edo ungoda wasiri bebegae apuregeri?23 Edo embo ave na ujo ae ira awa naso Mamadaedo ujo ae ira. 24 Edo na ari wasiri goroba dejiwae ungoda jo da ewona edo ari wasiri gorobade emboneneimi ae awa ewona. Edo na ariwasirigoroba de eiawa ungoda jo da ae doae etena awaungo wasiri bebegae embo awa mana gae etera.Edo ungo naso ari wasiri goroba de awa gosiserate ungo namonde naso Mama de awa ujo ae edoera. 25 Edo ungo na awodo ujo ae edo era awaungoda agodari mi ro sisira awa be etira. Edoungoda agodari mi sira, ‘Ro mi ae rate ungo naujo ae edo era.’

26 “Edo kondade ari embomi euri God awa gebeedo ira embo awa bugadira. Nanemi umo itanoumo Mama dodo ingoda yei bugudo naso jawoda ge sadira. 27 Edo ingo daedo naso jawo dage sadewa ainda be awa tuturo da edo bugudoboroko awa ingo na ambo ambo ewowa.

16EMBO MI AMBOJIMBI UJO AE ADERA

1 “Gaegae edo ingoda ge be ari naso yei awaatae eurase gido na ingoda yei ro adiri awa sena.2Ungomi ingo awa Jewemboboda dada ari oro dawarawara oro ponda wosadewa. Edo iji bugadiraiji ainde embo amemi ingo doro betadewa emboawa kotadira awa umo God kera ari awa kotadira.3 Ungo Mamo gae edo ungo na gae awasedoungo mi eiawa ingoda yei adera. 4 Awarate ungomi ingoda yei eiedo ari iji awa bugadira aindenanemi eiawa adira awa sisena awa kotadewaawasedo boroko ingoda yei sena. Edo na nasoatopatari buro ingoda teda tuturo isena awa nasoiji awa ribori awasedo na matu ingoda yei eiawasae doturisena.

ASISI KOTOPU DA BURO5 “Boroko awa na embo amemi itiri bugusena

ainda yei vitari aikambu etena te ingoda tedada amemi na imo nonda mambutesi nganega ae.6 Awarate na ingo doturena awa seteno getewaedo dubo vevera mi naso jo beda etira. 7 Na in-goda yei ge be sena na ingo doadena awa ewameina ainda be awa na inda vitae adena awa KondadeAri Embo awa ingoda yei bugadi aera. Awaratena vitadena ainde umo ingoda yei itano bugadira.8 Edo Asisi Kotopu mi bugudo unemi embo da yeiungo da ari bebegae da kotari edo ari ewagaewa

da kotari edo Mamo da kasari da kotari koteraawa bebegae awa isaga adira. 9 Edo ungo aribebegae kotera awa biae ra ainda be awa ungona gebe ae edo era awasedo. 10 Edo ungo ariewagaewa kotera awa daedo biae ra ainda be awana Mama da yei mambadena edo ingo na sekagogadi aera. 11Edo ungoMamo da kasari kotera awabiae ra ainda be awa Mamo busu einda gitijigariawawa matu kasisira.

12 “Naso ge jiwae be nenei ingoda yei sadenaawa atira te ingo boroko ge awa kotari katogoae ra. 13 Edo asisi ge be sedo ira awa bugudounemi ge be awa ingoda yei isaga ari gadewa.Umo umosuka ainda ge awa sadi ae ra te ronamonde Mama de mi sadera awa sadira. Edounemi wasiri ro amboda adiri awa ingoda yeisadira. 14 Edo Asisi Kotopu nanemi ro sadena awaingido ingoda yei sadir amimi ari embo na jasigaadera. 15 Edo Mama da gari berari awa naso raawasedo na setena na ro sadena awa ingoda yeisadira setena.”

DUBO VEVERA DE DUBO EWAMEI DE16 Iesu mi sisira, “Iji tupo atae ari ingomana na

gadewa te iji tupo ainda amboda ingo na sekagogadewa.”

17Edo Iesu awodo setiri uso ambojimbimiminasara isera, “Uso ge einda be mo ro ri? Umoingodenaso yei sira, ‘Iji tupo atae ari ingo namana gadewa te iji tupo ainda amboda awa ingona gadewa.’ Edo uso ge Mamo da yei da mambariainda be mo ro ri? 18Edo iji tupo atae ari ge aindabe mo rori? Nango umo ge ro sira awa gaera.”

19Edo Iesu umoungomi uso yei ro nganega edogadi era awa gido ungoda yei sisira, “Na ingodayei setena iji tupo atae ari ingo mana na gadewaawarate iji tupo ainda amboda ingo na gadewasetena. Edo ingo ingosuka ge einda be mo roriawa sevita? 20Na ingoda yei ge be sena namemesinembodiba tambutinono ingo ji biae be sadewate busu da embobo awa dubo ewamei adera. Edoingo dubo vevera tambadewa te ingoda dubo vev-era awa atae ari dubo ewamei mi bugadira. 21Edoevetumei badi edo ira aindeumodubovevera edoira ainda be awa uso memesi bari iji awa bugiraawasedo awarate umo mei budo ira awa umo usomemesi awa ruvegedo edo dubo ewamei edo irako umo mei betira wasedo. 22 Da awodo ingoboroko dubo vevera ewa awarate na ingo sekagogadena iji ainde awa dubo ewamei nembodiba beembo mi ingoda yei soumbari katogo ae amimiingoda jo awa beda adira.

Page 139: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 16:23 136 JOHN 17:1923 “Edo iji awa bugari ingo mana naso yei ro

embo sadewa. Na ingoda yei ge be sena ro nasojawodaMamoda yei ingo embo arase sadewa awaunemi adira. 24 Edo bugudo boroko iji einde ingoro embo naso jawo da sedo gae ra. God da sedogadewa awa ro embo uso yei sedo gadewa awabadewa. Awodo irirowo dubo ewamei mi ingodajo awa beda adira.”

IESU INIA DA GE DE GE ISAGA DE DA GE SISIRA25 Iesu mi sisira, “Na inia ge mi ingo atopa-

potemona te iji bugutira ainde inia ge sewonaawa dodo na Mamo da jawo da ge isaga ingodayei sadena. 26 Edo iji awa bugari na mana Godda yei ingo ro dipapa ewa awa mana sano itadirate ingo ingosuka naso jawo da ingo ro dipapaewa awa God da yei sadewa ainda be awa Mamoumo umosuka ingo dubo burira awasedo. 27 EdoMamo ingo dubo burira ainda be awa ingo nadubo burewa edoMamomi na itari bugusena awage be ewa awasedo. 28 Edo Mama mi na itiri nabusu da bugusena te boroko na busu dodo Mamada yei engenemburena.”

29 Edo Iesu awodo setiri uso ambojimbi mi usoyei sisera, “Imo boroko inia ge mi ge sae rate imoge isaga sesa. 30Nango gido era imo imosuka roraberari awa gido inono ari awasedo imo embo dayei nganega ari ae edo esa. Eiawa sedo nango gebe era God mi imo itiri bugusesa.”

31 Edo ungo awodo setero Iesu mi mina sisira,“Ingo eiawa ge be evi ta? 32 Edo iji aikambubugira edo iji einde ingo berari ingoda nati dasumbudomambuse na nasuka doadewa. Awaratena nasuka aera Mama awa nangae atira.

33 “Edo ingoda yei eiawa seteno getewa awa jojamo jamo de atawase setena. Edo busu eindadubo vevera de memesi jiwae be de bugadira tegoroba ewo ainda be awananemi rora berari busuda eiawa jarugetena awasedo.”

17IESU AMBOJIMBI DA JAWO DA GOD MA-

NUNUGURISIRA1 Edo Iesu eiawa sedo atae edo diti utu da edo

sisira, “Mama naso iji bugira. Edo na iso meiawa jasiga egae edo nanemi imo jasiga ane. 2 Edoinemi naso yei goroba ari iteso edo nanemi emboberari gitijigadena. Embo ave inemi naso yei itesaembobo ainda nanemi wasiri matawa atari itena.3 Edo embo imo awa God da daima ge be awa gidoedo na Iesu Keriso embo inemi iteso bugusenaawa gae etera amone wasiri matawa atari bari da

be re awara. 4 Edo na busu da bugudo edo isogoroba awa busu da embo berari da isaga etena.Edo buro ro anase ititisesa amone atae etena.5Mama ingae rora berari ae atise giti da ingae utuda usasa da dada atisena. Edo boroko usasa awasekago naso yei itigae.

6 “Edo embo busu da embo berari da teda jawosedo naso yei ititisesa ainda yei imo awa isagaiutana. Edo ungo awa iso topo awarate inemiungo awa naso yei iteso edo ungo iso ge keraetera. 7 Edo boroko ungo gosera rora berari nasoyei bugudo ira awa inemi itido esa. 8 Edo bingainemi naso yei ititesa awa nanemi ungoda yeiitena. Edo nanemi iteno edo ungo mi betera.Edo ungo gosera awa ge be. Edo na iso yei dodobugusena. Edo ungo na inemi iteso bugusena awagebe edo era.

9 “Edo na ungo awasedo ge sena. Na iso yei gebusu da embo berari awasedo sae ra te na emboinemi naso yei ititisesa awasedo sena. 10Edo ungoberari awa iso topo ra ainda be awa ungo nasotopo ra. Edo ungo berari dada rora berari isonenei ainde awa inemi sekago naso yei da itesaawasedo embo mi na jasiga era. 11 Edo boroko naiso yei da bugutena. Edo na busu da atadi aerateungo awa busu da atadera. Mama Kotopu isojawo da goroba mi sedo gosena embomei ineminaso yei ititisesa eiawa simba egae aso ungo ditida edo atore teta imo de namo da atima era daawodo. 12 Edo na ungode atisena ainde na isojawo da goroba mi ungo naso yei ititisesa awasimba ewona. Edo nanemi ungo simba eono edoungo ewamei da atewora. Edo emboda teda emboungo gosisera Iesu indiga sadira teta jiwarimi siraawodo umo awa munene getira te nenei da avemunenegae ra.

13 “Edo boroko na iso yei bugutena. Edo nabusu da atena einde rora eiawa sena amimi nasoiaviri ari mi naso ambojimbi da jo awa beda arase.14Edo nanemi iso binga awa ungoda yei itena edobusu da embobo da teda ae awasedo teta na awabusu da embobo da embo nei ae awodo. 15 Naungo busu da embo da teda awa dodo basase sedogae rate na iso yei sedo gosena ungo soregegae.16 Edo na awa busu da embobo da embo nei ae daawodo ungo awa busu da embobo da embo nei aera. 17 Edo iso ge moka awa ungo atopatigae edoungo ingoda embomei be ore. 18 Edo inemi nabusu da embo da teda atanase iteso bugusena daawodo nanemi ungo awa busu da embo da tedaatorase itena. 19 Edo na ungo awasedo na nasuka

Page 140: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 17:20 137 JOHN 18:17iso yei itena edo ungo daedo ungo ungosuka isoyei itorase sedo.

20 “Edo na iso yei ge sena awa ambojimbi eiawasedo edo daedo ungo amemi ungoda binga ingidona ge be adera awasedo sena. 21 Edo na iso yeisedo gosena ungo aso diti da edo dada bundedoatorase. Mama imo awa iji berari nangae atimaesa na da awodo ingae daedo dada atima enada awodo egae ingae na etoto da daedo dada ijiberari atore. Edo ungo awodo iriroro busu daembobo mi gosise inemi na iteso bugusena awage be ore. 22 Edo imo de namo de awa jo da ra.Edo goroba inemi naso yei ititisesa awa nanemiungoda yei ititena edo ano ungo daedo jo da orasesedo. 23Edo na ungode daedo atena da awodo imonangae daedo atesa amimi ungo ungoda jo awadada edo diti da ore. Edo ungo awodo iriroro busuda embobo mi inemi na iteso bugusena awa gore.Edo ungo daedo gadera imo na dubo budo esa daawodo imo ungo dubo budo esa.

24 “Mama na iso yei sedo gosena diti da nasoyei ititisesa amimi na yei rawainda atadena aindaungo atadera. Edo imo busu ae giti da imo nadubo budo edo utu da usasa awa naso yei ititisesaawasedo dogae ungo daedo utu da usasa awabore. 25EdoMama ewamei busu da embo imo gaera te na imo gari ra edo ambojimbi eiawa inemi naiteso bugusena awa ungo gari ra. 26 Edo nanemiimo awa ungoda yei isaga etena edo mata awodoisaga ise atadena awodo irinono dubo bari rawami na dubo budo esa awa ungoda jo da mata awaatirari edo na awa ungoda jo da mata awa atadisedo.”

18IESU BUNDISERA

1 Iesu awodo God manunugedo atae edo umoyei awa uso ambojimbi de daedo dodo umoKidron dugoro da awa sembusera. Edo ungo sem-budo Iesu uso ambojimbi de buro ainda atisiraainda mambusera.

2 Judas indiga sari embo awa yei awa rawariawa umo gosisira ko Iesu iji jiwae uso ambojimbide ainda dada edo isera. 3 Awasedo Judas isoroembobo diti da de Jew embobo da tumonde bainari oro simba ari embobo priest babojegari dePharisee embobo de mi itero mambusera aindeda awa budo buro ainda mambusira. Edo ungoisoro ge emi de edo goriwo jani buriri ainde da.

4 Edo Iesu umo ro uso yei adira awa gido gidoembo diti da awa kena yise ungoda yei sisira,“Ingo embo ave eura evi?”

5 Edo umo awodo setiri ungo mi mina sisera,“Iesu Nazareth nati embo.”

Edo ungo awa setero Iesu mi mina sisira “Na-mone embo awa ra.”

6 Edo Judas indiga sari embo awa ungoda tedaainda atisira. Edo Iesu ungoda yei setiri namoneembo awa ra setiri ungo kiambu gun mi yise edobusu da dudurigurisera. 7Edo Iesu sekago ungodayei nganega isira, “Ingo embo ave eura evi?”

Setiri ungomi mina sisera, “Iesu Nazareth natiembo.”

8 Edo ungo awa setero Iesu mi mina sisira, “Namatu ingoda yei seteno getewa namone emboawa ra. Edo ingo na eura ise re embo nenei eiawadowo mambore.” 9 Awasedo ro Iesu mi matusisira awa be isira. Edo unemimatu sisira, “Mamainemi naso yei diti da itesa awa da rawa jajovegaera.”

10 Edo Simon Peter mi uso kasiwo gorugedobudo priest gitijigari da uso agipo embo jawoMalchus awa dedo uso dengoro be awa di-ugurisira.

11 Edo diugetiri Iesu mi Peter da yei sisira, “Isokasiwo awa sekago uso goru da iti. Edo kotose nanaso Mama mi memesi da aga ititira awa indadiae awa kotose.”

ISORO EMBOBO MI IESU BUDO ANNAS DA YEIMAMBUSERA

12 Edo isoro embobo diti da ungoda gitijigari deedo Jew embobo da tumondebain ari oro simbaari embobo de mi Iesu sandido bundedo edo umobudo giti Annas da yei mambusera. 13 Edo Annasawa priest da gitijigari Caiaphas da uso atogo.14Edo Caiaphas re embo amimi embo da yei sisiraembo dami embo berari awasedo betadira amoneewamei ra sisira.

PETER UMO IESU GAE SISIRA15 Simon Peter de ambojimbi nei de Iesu ambo

ambo edo mambusera. Edo priest da gitijigariambojimbi re awa gari awasedo ambojimbi neiawa Iesu ga daedo priest da gitijigari da mandoarapa da totorisira. 16 Awarate Peter umo pondaara be demo da atisira. Edo ambojimbi nei priestda gitijigari gari awa ponda sekago mambudogagara ara be demo da atisira ainda ge sedo Peterbudo jo da totorisira.

17 Edo ara be pirigedo edo gajedo ari gagara miPeter da yei sisira, “Imo embo einda ambojimbinei ta?”

Page 141: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 18:18 138 JOHN 18:39Setiri Peter mi mina sisira, “Na awa aera.”18 Edo yei awa jamo jamo etiri gido agipo em-

bobo de isoro embobo ri undugedo edo jirorokaedo ri egise atisera. Edo Peter daedo riawo damambudo ainda daedo derido ri egise atisira.

PRIEST DA GITIJIGARI NEMBODIBA IESUNGANEGA ISIRA

19 Edo priest da gitijigari nembodiba mi Iesuuso ambojimbi de uso atopatari de awa nganegaisira.

20 Edo Iesu mi uso yei mina sisira, “Na iji berariunjugae edo embomei da dombu da atopatidoemona. Edo Jew embobo Jew embobo da tu-mondebain ari oro da dada eoro edo na isagada ge sewona edo Jew embobo da dada ari oroda na iji berari embo atopatido emona. Edo nagae unjugari da atopatae. 21 Edo ro edo imona nganega esi? Embo naso atopatari ingeworaawa nganega edo gi gae. Na ro atopapotemonaawa ungoda yei nganega edo gi gae. Ungo na rosewona awa gari ra.”

22 Edo Iesu awodo setiri isoro embo da miIesu sogo da dorise sisira, “Ge awodo priest dagitijigari da yei seose.”

23 Setiri Iesu mi mina sisira, “Na ge biae rosetena awa ge awa embo berari atera einda seawarate naso ge ewamei awa imo ro edo nadoresi?”

24 Edo Iesu awodo setiri Annas Iesu digari beawa atiri priest da gitijigari nembodiba Caiaphasda yei itiri mambusira.

PETER SEKAGO UMO IESU GAE SISIRA25 Peter awa ainda atise ri egise atisira awasedo

ungo mi uso yei sisera, “Nango kotera imo awaIesu da ambojimbi nei ta rora?”

Setero Peter ge busedo sisira, “Na awa aera.”26 Edo umo awa setiri priest da gitijigari da

agipo embo da Petermi dedo dengoro diugurisiraainda orobe da amimi sisira, “Na kotena na imoburo da ungae da gosisenita rora?”

27 Edo umo awa setiri Peter mi sisira, “Awodoaera.” Edo Peter awodo siri kokora egoro sisira.

IESU BUDO PILATE DA YEI MAMBUSERA28 Edo ungo mi Iesu budo Caiaphas da mando

dodo Rome embobo da gitijigari da mando damambusera. Sipo be sipo de. Edo Jew emboboungo gitijigari da mando jo da torae isera aindabe awaungo kotisera ingodena embo Jewae aindamando da toradera awa ingodena ingodenasoagodari bejedo edo Jarusegari Bondo awa manaindadera awa ungo awodo kotisera. 29 Awasedo

Pilate mi pon da bugudo ungoda yei nganegaisira, “Embo eiawa wasiri biae ro etiri gido ingoumo budo naso yei da bugevi?”

30 Setiri ungo mi mina sisera, “Umo wasiri biaeae re nango mi umo mana budo iso yei da bugaeetera.”

31 Edo ungo awodo setero Pilate mi ungoda yeisisira, “Ingoda agodari awa atira. Ingoda agodarida awodo awasedo umo budomambudo kasewo.”

Edo umo awa setiri Jew embobomimina sisera,“Rome embobo da gitijigarimi nango embo oregada dorase awara sae etira.” 32Edo ungo awa siseraawa ro Iesumimatu uso betari awa rawodo ri awasisira awa be isira.

33 Edo Pilate sekago gitijigari da mando datorido setiri, ungo mi Iesu budo jo da totorisera.Edo Iesu toriri Pilate mi uso yei nganega isira,“Imo mo Jew embobo da gitijigari nembodibata?”

34 Edo umo awodo setiri Iesu mi mina sisira,“Imo kotesa sedo gari emomo inemi naso yei itesita ko embo nenei mi naso jawo da sero ingido nanganega esi?”

35 Edo umo awodo setiri Pilate mi mina sisira,“Na awa Jew embo aera. Iso embo topo de ungodapriest babojegari de mi imo awa naso ingo daitera. Edo imo ro etesi?”

36 Edo umo awodo setiri Iesu mi mina sisira,“Na busu da gitijijigegari mi gitijigido era awodogitijigae ra. Edo na awodo gitijigae etena awamana naso gitopo mi na Jew embo da ingo damana itae etera edo naso ambojimbi mi embogoae etera. Awodo aera. Na awa busu da gitijigadiaera.”

37 Edo umo awodo setiri Pilate mi uso yei sedogosisira, “Imo ge awodo sesamo imomo gitijigarita?”

Edo Pilate awodo setiri Iesu mi mina sisira,“Imo ge be setesa. Naso aia mi na betiri busu daembo ge be awa atopatadi bugusena. Edo emboave ge be ingari dipapa edo era embo awa naso geingido ira.”

Edo Iesu awodo setiri Pilate mi nganega isira,“Awarate ge be mo rori?”

EMBO MI BARABBAS DIPAPA ISERA38 Pilate sekago pon da mambudo Jew embobo

da yei sisira, “Na embo einda yei wasiri biae daro tambae etena. Edo embo emone wasiri biaeae embo ra. 39Awarate ingoda wasiri awodo atiraawa eire. Gaeko jaige da Jarusegari Bondo da iji dena gajari oro da atima ira embo da awa ingoda yeiwujegedo ena. Edo ingo Jew embobo da gitijigari

Page 142: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 18:40 139 JOHN 19:23nembodiba awa ingoda yeiwujeganase dipapa evita?”

40 Edo Pilate awodo setiri ungo mi gogo dim-budo uso yei sisera, “Awodo aera nango umo ujoae era nango Barabbas dipapa era.” Edo Barabbasawa bengono embo edo embo dari betari embo.

19IESU DORO BETARASE SISERA

1 Edo Pilate mi setiri ungo mi Iesu vejisera.2 Edo isoro embobo mi bebe mi gitijigari da beogobe awodo edo uso beo da ititisera. 3 Edo ungomi umo ombari kokoi ribori awa itero ombiri usoyei sisera, “Jew embobo da gitijigari nembodibamata awa iji berari atio.” Edo ungo awa sedo usoyei mambudo ingo mi dombu da dorisera.

4 Edo Pilate sekago embo jiwae be atisera aindayei mambudo sisira, “Giwo na umo budo ingodadombu da bugadi ena te eiawa giwo na umoeura etena te wasiri biae da ro tambae etena.Edo umone embo wasiri biae ae ra.” 5 Edo Iesubeo bebe mi gobe isera awa asugedo edo ombarikokoiribori awa ombudo ponda bugusira. Edoumo ponda bugiri Pilate mi ungoda yei sisira,“Giu embo re eire.”

6 Edo Pilate awodo setiri priest babojegari deisoro embobo de mi umo gido ungo mi gogo dim-budo sisera, “Benemami orega da de. Benemamiorega da de.”

Edo ungo awodo setero Pilate mi ungoda yeisisira, “Awara ingo ingosuka umo budomambudobenema mi orega da dewo. Edo na umo euraetena te wasiri biae da tambae etena. Edo umonewasiri biae ae embo ra.”

7 Edo umo awodo setiri Jew embobo mi minasisera, “Unemi sevira umo awa God da mei. Edonangoda agodari mi sira embo ge awodo saderaawa dewo betore.”

8-9Edoungo awodo setero Pilate oju edo sekagokasari yei da torido Iesu da yei sedo gosisira, “Imoyei rawainda edo bugusesi?” Setiri Iesu uso gemina ro sae isira. 10 Edo Pilate mi uso yei sisira,“Na awa gitijigari nembodiba ra te imo naso gemina sae esa. Edo eia koteio, na naso goroba misae etena umo wujegewo edo na daedo sae etenabenema mi orega da dewo sae etena.”

11 Edo Pilate awodo setiri Iesu mi mina sisira,“God mi iso yei goroba awa itiri imo naso yeiawodo awa adesa awasedo embo amemi na isoingo da itera ainda wasiri bebegae mi iso wasiribiae awa derigetira.”

12 Edo Pilate eiawa ingido Iesu wujegadi dipapaisira te Jew embobo mi gogo dimbudo uso yeisisera, “Imo umo wujegadesa awa imo Romeemboboda gitijigari nembodiba da otao aera. Edoembo ave umoumosuka awa gitijigari nembodibasadira embo awa Rome embobo da gitijigari nem-bodiba da gitopo ra.”

13 Edo Pilate ge awa ingido Iesu budo pondabugudo kasari embo da anumba da anumburisira.Edo yei awa jawo sedo era yei ganuma dadaitari Hebrew ge mi sedo era Gabbatha. 14 EdoJarusegari Bondo adi ewadera ainda iji soropu da.

Edo Pilatemi Jew embobo da yei sisira, “Ingodagitijigari nembodiba re eire.”

15 Edo umo awodo setiri ungo mi gogo nem-bodiba dimbudo sisera, “De betare. De betare.Benema mi orega da de.”

Edo ungo awodo setero Pilate mi ungoda yeinganega isira, “Ingo ingoda gitijigari nembodibaeiawa benemami orega da danase dipapa evi ta?”

Setiri priest babojegari mi mina sisera, “Romeembobo da gitijigari nembodiba Caesar awa nan-goda gitijigari ra. Nango nei dipapa aera.”

16 Edo ungo awodo setero Pilate mi Iesu awaungoda ingo da ititisira benema mi orega dadorase. Awasedo ungo mi Iesu budo mambusera.

UNGO MI IESU BENEMA MI OREGA DORISERA17 Iesu umo umosuka uso orega awa ango edo

bugudo yei Hebrewgemi sedo era Golgotha aindabe awa jiro agatu yei ainda bugusira. 18 Edoainda bugudo ungo mi benema mi Iesu orega dadorisera. Edo ungo daedo benemami embo etotoawa orega etoto da dorisera embo da Iesu da benei da edo embonei Iesu da be nei da edo Iesu awasoropuda isira. Edo awodo edo orega awa busu dadederisera.

19 Edo Pilate mi ove jivetiri ungo mi orega indaititisera. Edo Pilate mi jiusira, “Iesu Nazarethnati embo Jew embobo da gitijigari nembodiba.”20 Edo Jew embobo jiwari eiawa ajigedo gosiserako yei Iesu benemami orega da dorisera awa natiaikambu awasedo. Edo Pilate ge eiawa Hebrew gemi Latin Ge mi edo Greek ge mi jiusira. 21 EdoJew embobo da priest babojegari mi Pilate dayei sisera, “Jew embobo da gitijigari nembodibaawodo gaiose te eiedo jiveio, ‘Embo emimi sisira,na awa Jew embobo da gitijigari nembodiba ra.”

22 Edo ungo awodo setero Pilate mi mina sisira,“Ro nanemi gaetena awa dowo atare.”

23 Edo isoro embobo Iesu benema mi orega dadedo atae edo uso ombari awa burisera. Edo

Page 143: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 19:24 140 JOHN 20:7ombari budo keredo diti 4 awodo isera diti daisoro embo da da awasedo. Edo ungo uso sinidaedo burisera. Edo eiawa bo memeia mi dadagaiae rate bo da ra.

24Awasedo isoro embomi ungo ungosukaminasara isera, “Ingode eiawa keradi aera te ingodepipi gaedo embo amemi beiri awa gore.” Edoungo awodo isera awa ro jiwari mi sisira awa beisira. Edo jiwari mi sira,“Ungo mi naso ombari awa keredo da da edo

burisera edo pipi edo naso sini awa amemibeiri awa gadi isera.”

25 Edo Iesu da ai de uso ai da jao Mary, Clopasda aro de Mary Magdalene de awa Iesu da oregademo da dederi gido atisera. 26 Edo Iesu usoai de edo ambojimbi umo dubo budo isira awaainda derido atero gido uso ai da sisira, “Evetuiso mei eire.” 27 Edo umo awodo sedo ambojimbida yei sisira, “Iso aia eire.” Edo iji ainde tuturoedo ambojimbi mi evetu awa budo uso mando daatarase budo mambudo edo umo simba edo isira.

IESU BEBETISIRA28 Iesu rora berari awa inono isira awagidoumo

sisira, “Na umo ujo ira.” Setiri jiwari awa be isira.29 Edo adego grape ngamo tokaka de awa ainda

atisira awa bo da patido ri patu da mendo daitido jigero Iesu da begiti da indarasemambusira.30 Edo Iesu grape ngamo tokaka awa budo sisira,“Atae etira.” Edo umo awa sedo tumo gosugedobebetisira.

IESU DA DEMBURO GAEDO URUGURISERA31 Edo iji awa Friday edo ungo tamo awa orega

da atiroro ungoda tumondebain ari iji euraseujo ae isera edo daedo ainda be awa JarusegariBondo da iji de da awasedo. Awasedo Jew embobomi Pilate da yei sisera, “Embomei oiawa burigibetorase awa inemi awara saso isoro embobo mimambudo ungoda tei dedo jorore. Edo ungoawodo oro embobo oiawa burigi betoro ungodatamo awa orega da awa dodo itoro wosore.”

32 Awasedo isoro embobo mi mambudo emboIesu da be nei da ainda tei etoto awa dedo er-eregedo edo embo Iesu da be nei da ainde daedodedo tei ereregurisera. 33 Awarate ungo Iesu dayei da bugudo umo matu bebetisira awa gidogido uso tei dedo eregae doturisera. 34 Awarateisoro embo da mi uso gi mi Iesu da demburo dasinegetiri ororo de sasaka de bebesisira.

35 Edo embo eiawa etiri gosisira embo amimiawa sisira ingo mi gebe awase. Edo umo ro sisiraawa gebe. Edo umo ro sira awa gebe gosira.

36 Edo isoro embobo awa etero ro jiwari mi siraawa be isira. Edo jiwari mi sira“Ungomi uso vetu da mana doro eragadira.”37 Edo jiwari nei mi sira,“Embo mi uso demburo da gaisera awa gongon

adera.”UNGO MI IESU GOUSERA

38 Arimathea nati embo jawo Joseph awa Iesuambo ambo ari embo ra te umo Jewembobo awaoju edo umo Iesu ambo ambo edo isira awa isagaari georase edo isira. Edo unemi Pilate da yeimambudo Iesu da tamo orega da awa budo itariwosarase sedo gosisira. EdoPilatemi awara setiri,Joseph Iesu da tamo orega da awa budo itiriwosetiri mambusira. 39-40 Edo Nicodemus embotumba de Iesu gadi mambusira embo awa Josephga damambusira. Edo Jew embobomi siwomunode ri mu mi isera. Edo embo betari bo siwo eindapatido edo embo ainda tamo awa dogedo edogowadi sedo isera. Edo eiawa ungoda wasiri ra.Awasedo Nicodemus siwo eiawa jiwae be budomambusira. Edo embo etoto emimi Iesu da tamoawa budo bo awa siwo einda patido edo Iesu datamo awa bo amimi dogisera. 41 Edo Jew embobomi Iesu dorisera yei ainda demo da awa ri gurura. Edo ri guru da awa embo gowari meko seka ra.Edo embo gowari meko einda embo da ave gowaeatinatina. 42 Edo iji awa Jew embobo da mamasoari iji aikambu isira awasedo ungo Iesu gowaridipapa isera simba adi ae. Edo embo gowarimekoawa aikambu gido Iesu ainda ititisera.

20UNGOMI GOWARI MEKO AWA TEPO GOSISERA

1 Sunday sipo keredo piri Mary Magdalenegowarimeko damambusira. Edo aindamambudoganuma nembodiba meko be gajisera awa demoda mambudo atiri gosisira. 2 Edo awa gido umosumbudo Simon Peter de edo ambojimbi nei Iesumi dubobudo isira ainda yei sisira, “UngomiBadada tamo gowarimeko da awa budomambera. Edoumo yei rawainda iteri awa nango gaera.”

3 Edo evetu awa awodo setiri Peter de ambo-jimbi nei de awa gowari meko da mambusera.4 Edo ungo etoto awa sumbero edo ambojimbinei mi sumbudo Peter derigedo edo meko da gitibugusira. 5 Edo umo kukubedo Iesu da tamokera isera bo awa gosisira te umo torae dotur-isira. 6 Edo uso gun da awa Simon Peter mibugudo dambuderari meko da totorisira. 7 Edoumo torido bo Iesu kera isera awa ainda pasido

Page 144: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 20:8 141 JOHN 21:2atiri gosisira edo uso beo dogisera bo awa atirigosisira. Edo bo awa bo nei da demo da atae rate demo da umo umosuka bojegari atiri gosisira.8 Edo ambojimbi nei giti meko da bugusira awaPeter ambo ambo edo totorisira. Edo umo toridogido umo ge be isira. 9Edomatu ro jiwarimi sisiraIesu betedo edo sekago eradira sisira awa matuungo gae isera. 10 Edo ambojimbi sekago nati daengenemburisera.

IESU MARY MAGDALENE DA YEI ISAGA ISIRA11 Edo Mary awa meko ponda derido ji sise

atisira. Edo umo ji sise kukubedo meko jo awagosisira. 12 Edo umo asisi ewamei etoto ombariparara berari edo yei Iesu da tamo atisira ainda dauso kopiri da edo da uso tei da edo atero gosisira.

13 Edo umo diti jo da edo gosiri ungo minganega isera, “Evetu imo ro edo ji sesi?”

Setero unemi mina sisira, “Ungo mi naso Badabudo mambera edo yei rawainda iteri awa na gaera.”

14 Edo Mary awa sedo kaveregedo Iesu aindaderido atiri gosisira te umo Iesu awa umo gae ra.15 Edo Iesu mi evetu ainda yei sisira, “Evetu imoro edo ji sesi? Edo imo ave eura esi?”

Setiri edo Mary umo kotisira awa buro awasimba ari embo awa kotedo uso yei sisira, “Emboewamei imo umo budo mambesi ta yei rawaindaitesi awa segae gido na mambudo umo bane.”

16 Edo evetu awa setiri, Iesu mi uso yei sisira,“Mary.”

Setiri umo Iesu kenawareregedoHebrew gemisisira, “Rabboni,” ainda be awa “Atopatari.”

17 Edo evetu awa awodo setiri Iesu mi uso yeisisira, “Na tamesi eose ko na Mama da yei sekagovitae atena. Awarate imo naso nanonamendi dayei mambudo seio gore, ‘Na sekago embo nasoMamaedo ingodaMamoedonasoGod edo ingodaGod ainda yei vivitena.’ ”

18 Edo Iesu awodo setiri Mary Magdalene am-bojimbi da yeimambudo sisira, “NaBada getena.”Edo umo awodo sedo uso binga awa ungoda yeisisira.

IESU AMBOJIMBI DA YEI ISAGA ISIRA19 Edo Sunday ongobo de ambojimbi dada edo

mangiro be dedo atisera ainda be awa ungo Jewembobo da gitijijigegari awa oju edo gido. EdoIesu bugudo ungoda soropuda dederisira. Edoainda derido sisira, “Jo jamo jamo de atiwo.”20 Edo umo awa sedo uso ingo de demburo deawa ujiji isira. Edo ambojimbi Bada gido iaviri miungoda jo awa beda isira.

21 Edo Iesu sekago ungoda yei sisira, “Jo jamojamo de da atiwo. Edo Mama mi na ititisirada awodo nanemi ingo ititena.” 22 Edo umoawa sedo oena ungoda yei pusedo sisira, “AsisiKotopu buwo. 23Edo ingo embodawasiri bebegaekotembedo doadewa awa ungoda wasiri bebegaeawa atae adira te ingo embo da wasiri bebegaekotembedo doae adewa awa ungoda wasiri bebe-gae awa atadira.”

THOMAS SASAINBEDO GE BE ISIRA24 Edo Iesu bugusira iji ainde ambojimbi da

Thomas uso jawo dirugurisera dindiga awa aindadaedo atae ra. 25 Awasedo ambojimbi nenei miuso yei sisera, “Nango Bada gositara.”

Setero Thomas mi ungoda yei sisira, “Na usobenema mi ingo da dorisera ainda bubuko awagae adena edo uso bubuko awa jigae adena awa namana ge be adena. Edo na ingo mi uso demburoda bubuko awa jigae adena awa na ge be adi aera.”

26 Edo pura da atae etiri ainda amboda ambo-jimbi awa sekago mando jo da dada isera. Edoiji einde Thomas awa daedo ainda ra. Edo ungomangiro be didigurisera te Iesu bugudo ungodateda dederisira. Edo ainda derido atise ungodayei sisira, “Jo jamo jamo de atiwo.” 27 Edo umoawa sedo Thomas da yei sisira, “Na einda iso ingomi tamesi edo edo naso ingo gio. Edo awodoedo iso ingo gogorugedo naso demburo jigido gio.Edo mana mana dodo na ge be eio.”

28 Setiri Thomas mi sisira, “Imo awa naso Badaedo naso God.”

29 Edo Thomas awodo setiri Iesu mi uso yeisisira, “Imo na gosesa awasedo imo na ge be esa.Embo ave na gae rate na ge be edo era awa ungodubo ewamei edo era.”

GEBE EDO WASIRI MATA AWA ATARI BADEWA30 Edo Iesu uso ambojimbi de atise ari wasiri

nembogamo jiwae be isira te na eiawa berarieinda jiwae ra. 31 Edo na ove eiawa jivetena awaingo Iesu awa God da mei edo umo awa soregariemboGodmi itari bugarase sisira awa ge be awaseetena. Edo ingo eiawa ge be ise uso jawo dawasirimata awa atari badewa.

21IESU AMBOJIMBI 7 DA YEI ISAGA ISIRA

1 Amboda iji da umo jirora Tiberias ainda Iesuuso ambojimbi da yei umo umosuka ujiji etirigosisera. 2 Edo eiedo isira. Simon Peter deThomas uso jawo dirugedo dindiga sisera aindeNathanael Galilee busu embo uso nati Cana edo

Page 145: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 21:3 142 JOHN 21:25Zebedee da memei de edo ambojimbi nenei etotode awa dada anumbedo atisera. 3Edo SimonPetermi ambojimbi nenei da yei sisira, “Na wo oiroadi mambadena.” Edo Peter awodo setiri ungomi uso yei sisera, “Nango ingae da mambadera.”Awasedo ungo berari nga da siridomambusera teungo wo beradi tumba da awa jarisera te wo da robae isera.

4 Edo waiko vitido piri Iesu kora da dederisirate ambojimbi Iesu awa gadi jarisera.

5 Edo unemi ungo jawo sedo sisira, “Singabanga ingo wo dimbevi ta?”

Setiri ungo mi mina sisira, “Da ro baera.”6 Edo ungo awodo setero unemi ungoda yei

sisira, “Ingoda monga awa ingoda ingo be kenanga demo da pigewo edo ainda wo tambadewa.”Setiri ungoungodamongapigedo edomonga awajumbari nga da vitari awa sago ae isira ainda beawa ungo wo jiwae be burisera awasedo.

7 Edo Iesu mi ambojimbi da dubo budo isiraamimi Peter da yei sisira, “Omone Bada ra.” Edoomone Bada ra ingisira awa Simon Peter umouso bo tu de isira awasedo uso bo tamo awabudo sekago asugurisira. Edo asugedo umo dakekapuiya isira. 8 Edo ambojimbi nenei awa womonga de awa nga de jumbudo ambo da diga dabugusera. Edo ungo awa kiambu beda go wo oiroisera awasedo. 9Edo ungo poi da vivitigedo riawoainda eviri gosisera. Edo ri da awa wo de ambe deeviri gosisera.

10 Edo Iesu mi sisira, “Wo boroko betewa awanenei budo pou.”

11 Setiri Simon Peter mambudo monga awajumbiri poi da vivitisira. Edomonga awawo jiwaebe mi ato ae isira ungoda ajigari awa 153 awaratemonga diwae isira. 12 Edo Iesu mi ungoda yeisisira, “Puwo indari indawe.” Edo umo awodosetiri ambojimbi ungo oju kiambu de umo averiawa nganega ae doturisera ko ungo gosisera umoawa Bada awasedo. 13 Awasedo Iesu ungoda yeimambudo ambe ititisira. Edo wo de da awodoisira.

14 Edo Iesu betetiri God mi etiri erido iji ta-monde umo umosuka ambojimbi da yei isagaisira.

IESU PETER GA DA GE SISIRA15 Edo ungo indari indero Iesu mi Simon Peter

da yei sisira, “Simon John da mei iso dubo barinaso yei mo embo nenei da dubo bari naso yei daeiedo aeta?”

Setiri Peter mi mina sisira, “Ge be Bada, imogosesa na imo dubo burena.”

Edo umo awodo setiri Iesu mi uso yei sisira,“Naso sheep simba eio.”

16 Edo Iesu awodo sedo sekago uso yei sisira,“Simon John da mei imo na dubo buresi ta?”

Setiri Peter mi mina sisira, “Gebe Bada imogosesa na imo dubo burena.”

Edo umo awodo setiri Iesu mi uso yei sisira,“Naso sheep simba eio.”

17 Edo Iesu awa sedo sekago uso yei sisira,“Simon John da mei, imo na dubo buresi ta?”

Setiri Peter dubo vevera isira ko Iesu iji ta-monde umo nganega isira, “Imo na dubo buresita?” Edo dubo vevera de uso yei sisira, “Bada imorora berari gari ra edo imo gosesa na imo duboburena.”

Edo Peter awodo setiri Iesu mi uso yei sisira,“Naso sheep simba eio. 18 Edo na iso yei ge besena, imo mei singa atisera iji ainde imo iso siniawadigido edo imoyei rawaindamambadi dipapaedo isesa aindamambudo isesa. Awarate imo ogoadesa iji ainde imo iso ingo kerere aso embo neimi imo awa budo imo gitijigido budo imo dipapaae esa yei ainda mambadira.” 19 Edo awa sisiraawa Peter umo rawodo betadiri awa sisira. Edosisira Peter da betari mi God da jawo awa jigarieradira. Edo Iesu awa sedo Peter da yei sisira, “Naambo ambo eio.”

20 Edo Peter wareregedo ambojimbi nei Iesumi dubo budo isira awa gosisira ambojimbi Iesuda demo da desegedo nganega isira Bada imo moamemi indiga eiri sisira. 21 Edo Peter ambojimbiawa gido Iesu da yei sisira, “Bada embo einda moro eiri?”

22 Edo Peter awodo setiri Iesu mi mina sisira,“Umo wasiri de atadira awa wasiri de atirari naengenembadena iji awa ta rora. Edo na awododipapa adena awa amone naso buro ra. Imo naambo ambo eio.”

23Awasedo ge awa Iesu ambo ambo ari emboboberari da yei rawusira ambojimbi eiawa betadiaera awa. Awarate Iesu umo betadi aera awodosae ra. Te umo sisira, “Umo wasiri de atadira awaumo wasiri de atirari na engenembadena iji awata rora. Edo na awodo dipapa adena awa nasoburo ra.”

24 Edo embo re embo amimi wasiri eiawa irigosisira embo amimi sira. Edo unemi daedowasiri isira awa gaira. Edo ingodena gosera umoro sise gaira awa ge be ra.

JIWARI DA SANGOVE25 Iesu ari wasiri nenei jiwae be isira. Edo

embo dami uso ari wasiri awa berari kiki da jiwae

Page 146: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JOHN 21:25 143 JOHN 21:25etira awa busu berari awa jiwari jigari inono aeawasedo uso wasiri nenei ainda kiki jiwari sagoaera.

Page 147: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 1:1 144 ACTS 1:25

IESU DA BINGA ATOPATARIEMBOBO DA ARITANO TUTURO

1 Oarie Theophilus,Naso ove tuturo da na Iesu mi rora berari uso

buro tuturo ise isira edo atopapotisira ainda edomambudo umo God mi budo utu da vivitisiraawa gaisena. 2 Edo God Iesu umo budo utu davitae atiri Iesu Asisi Kotopu da goroba mi bingaatopatari embobo unemi jawo sisira amimi roarase sisira awa. 3 Edo Iesu betedo sekago eridoiji 40 awodo de uso binga atopatari embobo daiji jiwae isaga euri gido isera. Edo umo isagaise wasiri neinde kainde jiwae be euri gido edoungo Iesu umowasiri de atira awa gido isera. Edoungo umo georo edo umo daedo God da gitijigariiji awa seuri gido isera. 4 Edo ungo dada eteroungoda yei sisira, “Jerusalem nati awa dove takando naso Mama mi itadi ari seteno gosisewaawa simba ewo. 5 John umo mi ingo ewamei isirate iji tupo atae ari God mi ingo Asisi Kotopu miewamei adira.”

GOD MI IESU BUDO UTU DA VIVITISIRA6 Edo Iesu binga atopatari embobo Iesu ga dada

edo ungo mi uso yei nganega isera, “Bada imoiji boroko einde aso Israel embobo erido gorobaembobo ungo matu atima isera awodo eri ta?

7 Setero Iesu mi ungoda yei sisira, “Naso Mamami rora berari awa arase dipapa ira iji ainde awaadira te unemi iji awa ingoda yei mana isaga sarigadewa. 8 Awarate Asisi Kotopu mi ingoda yeibugudo ingo awa goroba mi siradira edo iji aindeingo mi embo berari awa na awa sawo gadera.Ingomi embo Jerusalem nati da Judea de Samariabusu de edo busu berari da embobo awa sawogadera.”

9Edo umoawa setiri ungo berari ditini ise ateroGod mi umo budo utu da vivitisira. Edo umokiambu vitiri edo poroga mi umo gajetiri ungoumo gadi jarisera.

10 Edo ungo diti inda edo gadi jarise atero emboetoto ombari parara edo bugudo, ungoda demoda dederisera. 11 Edo ungo ainda derido atisesisera, “Galilee busu embobo ingo roedo aindaderido edo diti inda edo atevi? Iesu emone Godmi ingoda yei budo utu da vitira edo umo vivitirigetewa da awodo engenemburisira.”

MATTHIAS IESU DA BINGA ATOPATARI EMBOISIRA

12 Iesu da binga atopatari embobo doriri Oliveawa dodo diugedo aikambu awodo Jerusalem natida engenemburisera. 13 Edo ungo Jerusalem natida torido edo ungo mando atima isera aindamambusera edo mando inda vivitisera. EdoIesu da binga atopatari embobo da jawo re eire,Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas,Bartholomew, Matthew, Alphaeus da mei James,Simon Zelotes, James da mei Judas de. 14 Edoungo embo evetu de Iesu da ai Mary de Iesu dananonamendi de iji jiwae God manunugadi sedodada edo isera.

15 Edo iji tupo embo jiwae be Iesu gebe edoisera, ungoda ajigari gano 120 awa dada isera.16 Edo ungo dada etero Peter erido sisira, “Nasonanonamendi matu be matu jiwari mi Judas roadiri awa gebe sisira. Edo Asisi Kotopu mi Davidda yei setiri David mi sisira Judas mi embo giti-jigido Iesu umo rawainda atira ainda umo bun-dorase mambadira. 17 Judas awa nangoda embonei na umo awa Iesumi nango de buro arase jawosisira.”

18 Edo Judas mi unemi uso wasiri biae mi ganuburisira amimi busu ori isira. Edo Judas busuainda mambudo durido betetiri uso jo da jombepoporo awa bejutara. Edo umo betutara. 19 Edoembo berari Jerusalem nati da awa ro iutaraawa ingido busu ainda jawo ungoda ge mi sisera‘Akeldama’ ainda be awa ‘Embo da betari da ororoda yei.’

20 Edo Peter ge sise sisira, “Judas da jawo da gesise edo jiwari jawo Psalm mi sisira awa sane,‘Dowo uso mando awa ro atae are. Edo embo

doawo ainda atore.’Edo Psalm nei mi sira,

‘Dowo embo nei mi uso buro awa budo ore.’21-22 Awasedo ingode embo nei da yei Iesu da

sekago erari da binga sari buro eiawa embo neida yei itadera. Edo embo eiawa Iesu ga da Johnumo umo mi embo ewamei isira ainda tuturoedo bugudomambudo Iesu utu da vivitisira aindenango de daedo atevira embo awa ra. Edo emboeiawa nango Iesu ga pepeta edo isera ainde nangode daedo atevira embo awa ra.”

23 Awasedo embo ainda atisera amimi emboetoto da jawo awa sisera Joseph Barsabbas usojawo nei Justus de Matthias de.” 24 Edo ungoGod manunugedo sisera, “Bada God imo emboberari da kotari gido esa awasedo embo etotoeiawa amemi Judas da buro awa beri awa nangodayei isaga egae gore. 25 Edo embo eiawa Iesu da

Page 148: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 1:26 145 ACTS 2:23binga atopatari embo adira. Judas uso buro dodoedo riawo euse natopo atari ainda mambutaraawasedo embo emimi uso yei badira.” 26 Edoungo awodo sedo embo etoto da jawo awa ewogaewoga gaisera edo ou da jo da ititisera. Edo ouawa budowareregeteroMatthias da jawo awa gitiwowosisira. Edo awodo edo ungo mi Matthiasawageretero edoumoawa Iesudabinga atopatariembobo 12 ainda embo nei isira.

2ASISI KOTOPU BUGUSIRA

1 Amboda Pentecost da bondo iji awa bugiriIesu gebe edo isera embobo awa yei ainda dadaisera. 2 Edo ungo dada etero edo javi utu da tetabisara nembodiba sumbuse sedo ira da awodoawa ingero bugusira. Edo bugudo javi amimimando ungo atisera awa beda isera. 3 Edo javiamimi mando awa beda etiri ungo rora teta riavewa da awodo gosisera. Edo rora gosiseraamimi ewoga ewoga edo embo da da ainda beoda anumburisira. 4 Edo awodo edo Asisi Kotopumi embo dada ainda atisera awa beda isira. EdoAsisi Kotopu mi ungo kondade etiri ge nei ungogae awa sisera.

5 Edo iji ainde Jew embobo jiwae be busu neneida atima isera awa Jerusalem nati awa bondo ijide esega isera ainda be awa ungo Jew embobo dawasiri awa edo gogo edo ambo ambo edo iseraawasedo. 6 Edo embo jiwae be javi awa ingidodada isera. Edo ungo kove be isera ainda be awaIesu ge be ari embobo awa ge sera iji ainde ungoberari dada ungoda ge topo awa ingera awasedo.7-8 Edo ungo ge awodo ingise sisera, “Embo gesera eiawa ungo Galilee busu embobo ra edorawodo edo nango nangoda ge topo mi ge ingeri.9-10 Nango awa Parthia busu Media busu Elambusu Mesopotamia busu Judea busu Cappadociabusu edo Pontus busu edo Asia busu Phrygia busuPamphylia busu edo Egypt busu embobo ra. Edonango nenei awa Cyrene nati Libya busu aikambuatima era. Edo nango nenei awa Rome natiembobo ra. 11 Edo nango nenei awa Jew embobora te embo nenei awa Jew aera awa wareregedoJewembobodawasiri awa ambo ambo era. Nangoawa busu neinde kainde embobo ra edo nangonenei awa Crete edo Arabia busu embobo ra teembobo eiawa wasiri nembodiba God mi etiraawa sero nango nangoda ge topo mi sero ungodage awa ingera.” 12 Edo ungo kove be edo manamana ise mina sara isera, “Einda be mo rori?”

13 Awarate embo nenei mi Iesu ge be ari em-bobo awa gandubedo iro jirise sisera, “Embooiawa umo okain indido jiro bebegae etera.”

PETER DA BINGA14 Edo Peter, Iesu da binga atopatari embobo

12 aindeda gogo dimbudo embo jiwae be da yeisisira, “Ingo embo berari Jerusalem nati da atimaewa edo ingo Judea busu embobo naso ge in-giwo. Edo ingo ingirowo wasiri etira einda beawa ujugano gave. 15 Ingo kotewa embomeineiawa umo okain indido jiro bebegae ari ge sewate awodo aera ungo awa umo okain indae ra.Embomei sipo 9 A.M. de ungo mana umo okainindadera. 16 Wasiri eiawa ro God da binga sariembo Joel mi sisira awa ra. 17 Joel mi sisira,‘God mi sira, “Eiawa nanemi iji sangove de adena.

Na naso Asisi Kotopu itano bugudo emboawa amimi beda adira. Ingoda orobememei demeingagara deawaAsisi Kotopuda goroba mi naso binga awa goroba deminonu sadera. Ingoda memei singa awaari neinde kainde isaga da gadera edo in-goda embo ogogo awa eturo adera. 18 Edoembo de evetu de iji ainde na kera eraainda yei naso Asisi Kotopu awa itadena.Edo umo ungoda yei bugari ungo AsisiKotopu da goroba mi naso binga awa begoroba de minonu sadera. 19 Edo nanemiutu inda edo busu tuda wasiri gorobade jiwae be adena. Edo embo mi ariwasiri goroba de awa gido kove be adera.Edo ungo mi ororo de riawo de umbosiumenga be de awa gadera. 20 Edo iji awaumenga adira edo kariga awa teta ororoinge kokoi adira. Edo wasiri eiawa ari edoBada da iji awa bugadira. Edo iji eindenanemi naso goroba de kasari de awaembo da yei isaga adena. 21Awarate emboamemi sadira, Bada na kondade egaesadira embo awa Bada mi soregadira.” ’

22 “Israel embobo ge eiawa ingiwo. IesuNazareth nati embo awa God da goroba mi ariwasiri goroba de euri embo mi gido kove be edoisera. Edo ari wasiri goroba de eiawa Iesu miingoda teda atise edo isira amone God da iwata raawasedo ingo gosise Iesumi God da buro isira awagido ewa. 23 Edo ingo awara sedo embo bebegaeda ingo da Iesu itewo edo orega da benema mideteroumobebetisira. Awarate ingo isewa awa roGod mi dipapa isira awa isewa ainda be awa God

Page 149: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 2:24 146 ACTS 2:46mi matu be matu Iesu ingoda ingo da itadi sedosia isira awasedo. 24Awarate Iesu betetiri God misekago etiri eririsira. Betari da memesi mi Iesujigido takibari sago ae isira ainda be awa God miumo wujegurisira awasedo. 25 Iesu da jawo da gesise David mi sisira,‘Na gosena Bada God awa nangae atima ira. Umo

na kondade edo ira. Uso goroba nem-bodiba mi na gaimbedo ira. 26-27Awasedonaso jo awa iaviri mi beda etira edo nanaso avewami iji berari umo jasiga adena.Naso betari iji awa bugadira te iji ainde namana oju adena ainda be awa imo mananaso asisi awa bebetegari embobo da yeidoadesa edo aso iso agipo embo saboaari uso tamo awa mana betadira awasedo.28 Imo naso yei wasiri matawa atari daemboro awa ujiji eteso getena. Edo ineminaso jo awa iaviri mi siradesa ko imo awaiji berari mata awodo nangae atima esa.’

29 “Nanonamendi ingodenaso mamoumbogoDavid da ge isaga sano gave. David umobebetisiraetiri umo gousera. Edo uso uje awa borokoingodenaso yei boroko atira. 30 Edo umo awabinga sari embo ra. Edo God mi uso yei ro adisisira awa umo gosisira. Edo God mi adi sariDavid da yei sisira unemi ari David da orobe dami gitijigari nembodiba adira teta David inge.31 Edo David umo God mi amboda ro adira awagosisira awasedo umo soregari embo Godmi itaribugarase sisira ainda sekago erari awa sisira. Edouso jawo da ge sise David mi sisira,‘Godmimana uso asisi awa bebetegari embobo da

yei da doadira. Edo uso tamo awa manabetedo sununusadira.’

32 “Edo embo Iesu eiawa betetiri Godmi sekagojigiri erira. Edo nango umo wasiri de gido ingodayei wasiri eiawa soro gawase sera. 33 Edo Godumo Iesu etiri eriri budo uso ingo be da itido edogitijigarase sedo uso yei goroba ititara. God miuso yei Asisi Kotopu ititara unemi adi sisira daawodo. Edo Iesumi nangoda yei Asisi Kotopu itiriwosedo wasiri amimi etiri wasiri berari ingo miboroko gido edo ingewa awa iutara. 34David umoumosuka utu da teta Iesu mi iutara da awodo edovitae rate Iesu da jawo da ge sisira,‘Bada God mi naso Bada da yei sisira naso ingo be

da einda anumbedo atio. 35Edo imo eindaatiroso nanemi ano iso gitopo emboboawa teta iso tei tuda besi da awodo oresisira.’

36 “Awasedo na ingoda yei isaga minonu sena,ingo Israel embobo, embo eiawa ingo mi benemami orega da doritawa awa God mi etiri ereraraedo umo awa ingodenaso gitijigari nembodibaiutara. Edo God mi embo eiawa soregari emboitari bugarase sisira awa ingodenaso yei isagaiutara.”

37Edo Peter awodo setiri embo ge ingise atiseraawa jegigi nembodiba edo Peter de Iesu da bingaatopatari embo nenei de da yei sisera, “Nanona-mendi nango ro eri?”

38 Setero Peter mi ungoda yei sisira, “Wasiribebegae ingoda awa dodo edo God da yei war-eregewo. Edo Iesu Keriso da jawo da umo miewamei ari wasiri awa buwo. Edo God mi ingodawasiri bebegae awa kotembedo doari edo ingoGod da kandoAsisi Kotopu awa bave ko eiawa Godmi adi sisira awasedo. 39Edo unemi embo ave usoyei purorase jawo sira ingo edo ingoda kinapeinada edo embo Jew ae ainda eiawa adi sari sisira.”

40 Edo Peter awodo sedo umo sekago ungodayei iji ribori be ge sisira. Edo sisira, “Riroganembodiba be awa ingodenaso wasiri bebegaeembobo da yei bugutira. Edo doawo riroga eiawaingoda yei bugure ta God sedo giwo ingo sore-gare.” 41 Edo embo jiwae be Peter da ge ingiseatisera awa uso binga awa ge be isera. Edo ungoge be edo umo mi ewamei ari da wasiri awaburisera. Edo embo Iesu ge be ari emboboda dadaisera iji ainde awa ungoda ajigari awa 3,000 ra.

42 Edo ungo iji dada yei Iesu da binga atopatariembobo atopatido isera ainda mambudo isera.Edo ungo Iesu mi ungo embo ro ira awa kikimina dira adi daedo dada edo isera. Edo ungodaedo indari dada indise edo God inono da dadamanunugedo isera.

IESUGEBEARI EMBOBOKONDADEMINAARI EDOISERA

43 Iesu mi euri uso binga atopatari embobo ariwasiri goroba de edo ari wasiri embo mi matugae awa edo isera awasedo embo God da yeisaboa isera. 44 Edo Iesu ge be ari embobo ijiberari kiki dada dirido isera. Edo ungo ungodarora awa kando mina ara edo isera. 45 Edo ungoungoda rovi ravi awa ori edo ganu awa emborora ae embobo ungoda teda ainda kando edobudo isera. 46 Edo iji jaige ungo Jew emboboda tumondebain ari oro da dada edo isera. Edoungoda mando da embo diti kiambu eiawa dadaedo ambe ngaugurisera. Edo ungo ungoda indariawa kando osisa mina ara edo ungo iaviri dada

Page 150: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 2:47 147 ACTS 3:24edo isera. 47 Edo ungo awodo edo doae rate ungoiji berari God jasiga edo isera. Edo embo berariungo sapo edo isera. Edo iji jaige Bada God embosoregedo isira. Edo ungo soregeuri ungo Iesu gebe ari embobo da teda torido isera.

3TEI AMBARI EMBO EWAMEI ISIRA

1 Iji da 3 P.M. ongobo de embo da God ma-nunugari iji awa bugiri Peter de John de awaJew embobo da tumondebain ari oro da mam-busera. 2 Edo ungo bugudo be jawo be ewameiawa aikambu ise embo nenei mi embo tei ambariawa ango edo bugetero gosisera. Edo embo eiawauso ai mi burisira iji ainda edo bugudo borokoawa embo ami pepeta ae. Awasedo iji berariuso otatao mi umo ango edo budo bugudo Jewembobo da tumondebain ari oro be da ainda itoroanumbedo atima isira. Edo umo ainda anumbedoatise embo jo da totororo ganu itorase benunusedo isira. 3 Edo umo Peter de John de totorerogido gano itorase benunu sisira. 4 Sedo getiriPeter mi umo diti moka da ditini edo uso yeisisira, “Nango gi.” 5 Setiri embo tei ambari awaumo kando badira awa kotise ungo gosisira.

6Awarate Petermi uso yei sisira, “Na ganu ae rate naso yei ro atiri awa iso yei itadena. Na iso yeisena, Iesu Keriso Nazareth nati embo da jawo dasena erido pepeta eio.” 7 Edo Peter awodo sedoembo ainda ingo da jigido embo awa kondadeetiri embo awa eradi tuturo isira. Edo umoeririri uso tei de tei akuma da awa goroba isira.8 Edo goroba etero umo burigi be kekepuinya edodambuderari dederisira. Edo derido pepeta isira.Edo umo Peter de John de da Jew embobo datumondebain ari oro da mambutero umo pepetakiambu edo kekapuinya edo vitido wosedo edopepeta nei kiambugo edo isira awodo ise umomambusira. Edo umo awodo ise God jasiga isira.9 Edo umo pepeta ise God jasiga iri embo berariumo gosisera. 10Edo umo gido umo benunu emboJew embobo da tumondebain ari oro be jawobe ewamei da embo anumbedo atima isira awagosisera. Edo uso yei ro isira awa gido ungo berarikove be edo mana mana isera.

PETER JEW EMBOBO DA TUMONDEBAIN ARI ORODA ATOPAPOTISIRA

11Embo awaPeter de Johndeda jigido takibedoedo daedo mambutiri embo berari kove be edosumbudo ungoda yei da Solomon da gaga sedoera gaga ainda mambusera. 12 Edo Peter Israelembo amimi embobo awa gido ungoda yei sisira,

“Israel embobo ari wasiri goroba de eiawa gidoroedo ingo kove be evi? Edo ro edo ingo nangoditini evi? Ingo kotewa nango nangoda gorobatopomi edo gari mi etero embo eiawa pepeta ita?13Abraham de, Isaac de Jacob de edo ingodenasomamoumbogo nenei de da God mi etiri uso agipoembo Iesu da jawo awa nembodiba etira. Embo reeiawa ingo mi gitijigari da ingo da ititisewa. EdoPilate mi umo wujegadi dipapa isira te ingo miPilate da diti da umo ujo ae isewa. 14Edo umo awaembo ewamei edo wasiri biae ae rate ingo umoujo ae isewa. Edo umo ujo ae edo ingo mi Pilatemi embo deuri betedo isera embo awawujegarasesisewa. 15Edo ingomi embowasirimata awa atarida susu awa detewo bebetisira. Awarate umobetetiri God mi umo etiri eririsira. Edo nangoumogosisera awasedo ingoda yei uso sekago erariawa sera. 16 Edo nango Iesu ge be etero unemiembo tei ambari awa etiri ewamei etira. Edo ingoro gosewa awa etira ainda be awa nango uso jawoda ge be etera awasedo. Edo nango Iesu da yei gebe etero unemi embo eiawa etiri ewamei etira.

17 “Naso nanonamendi na ingode ingoda giti-jijigegari de ro Iesu da yei isewa awa gosena edoingo awodo isewa ainda be awa ingo gae awasedo.18 Edo matu be matu ro God mi uso binga sariembobo da yei gorase sisira soregari embo itaribugarase sisira awa bugudo memesi nembodibatambadira sisira. Edo matu be matu ungo miro minonu sisera awa be iutara. 19 Awasedoingoda wasiri bebegae awa dodo edo God da yeiwareregewo. Edo ingo awodo awo God mi ingodawasiri bebegae awa tupadira. 20 Edo umo awodoari Bada God unemi ingoda yei goroba seka tetaembo buro jiwae be ima jango indido goroba ariseka budo ira da awodo bave. Edo Iesu soregariembo God mi itari bugarase sisira awa matu ijida bugutara awarate amboda Godmi umo sekagoitari bugadira. 21 Edo umo awa utu da atadira teamboda rora berari seka adira ainde bugadira edoiji ainde God mi Iesu awa sekago itari bugadira.Edo matu be matu God mi uso binga sari embobomi eiawa adira awa binga eiawa minonu sorasesisira. 22 Edo Moses mi sisira, ‘Bada God mibinga sari embo ingoda yei itari bugadira na itiribugusena da awodo. Edo binga sari embo emoneingoda embo nei na. Edo umo ge ro sadira awaingiwo. 23 Edo embo ave binga sari embo mi rosira awa ingae adera awa embo awa God da embode da ewoga ewoga adera edo atae adera.’

24 “Edo God da binga sari embobo berari

Page 151: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 3:25 148 ACTS 4:22Samuel de edo binga sari embobo nenei ambodabugusera awa ungo berari mi ingodena atera ijieinde ro adira awa minonu sisera. 25 Edo roraberari ro ingo mi badewa edo ro adira awa Godmi uso binga sari embobo mi sorase sisira. Edoro God mi ingoda mamo umbogo da yei adi sarisisira awa ingoda yei daedo sisira. Edo God miAbraham da yei sisira, ‘Nanemi iso orobe awaewamei adena. Edo ewamei ari nanemi ungodayei adena amimi busu berari da embobo ewameiadira.’ 26Awasedo God Iesu jigiri eriri giti ingodayei itiri bugira. Edo unemi iri ingo embo berariingoda wasiri bebegae awa dodo God da yei war-eregurera. Edo awodo ira awa umo ingo ewameiira.”

4JEW EMBOBO DA GITIJIJIGEGARI PETER DE JOHN

DE BUNDISERA1 Peter de John de awa embo da ge sise atero

priest babojegari de Jew embobo da tumondebainari oro simba edo era embobo ainda gitijigari deSadducee embobo de mi ungoda yei bugusera.2 Edo ungo awa tini gambari nembodiba be is-era ko Iesu da binga atopapotegari embo etotoamimi Iesu betedo eririsira da awodo awa embobetedo sekago eradi ari awa atopatari ge awasedotini gambari isera. 3 Edo ungo Peter de Johnde bundedo gajari oro da ititisera ainda be awatumba jijirisira awasedo. 4 Awarate embo jiwaebe binga awa ingido ge be isera. Edo Iesu ge be ariembobo da tega awa nembodiba edo 5,000 isira.

5 Edo sipo de Jew embobo da gitijijigegari deembo nembogamo nenei de agodari da atopa-potegari de Jerusalem nati da dada isera. 6 Edodaedo embomei ainde awa priest da bajari An-nas de Caiaphas de John de Alexander de priestbabojegari da orobe embo nenei deda dada isera.7 Edo ungomi setero Iesu da binga atopapotegariembobo awa jo da bugusera. Edo ungo embomeiainda jo da derero embomei amimi ungoda yeisisera, “Embo amemi ari wasiri goroba de eiawaawase ititisiri? Edo embo amenda jawo da evi?”

8-10 Setero Peter Asisi Kotopu mi beda ari mimina ungoda yei sisira, “Ingo Jew embobo dagitijijigegari edo embo nembogamo nenei ingoembo tei ambari eiawa ari wasiri goroba mi etiriewamei etira awa nganega ewa awa nanemi ariwasiri goroba de awa ujugano gadewa. Edo Israelembobo berari awa dowo eiawa gore. Nazarethnati embo Iesu Keriso da jawo da goroba mi etiri

embo eiawa ewamei be ewamei edo ingoda tedaderido atira. Iesu Keriso embo ingo mi detewobebetisira awa God mi etiri eririsira embo amimiembo eiawa etiri ewamei iutara. 11 Edo jiwari miIesu da jawo da matu be matu sisira,‘Ingo mando itari embobo mi ganuma ujo ae

isewa edo ganuma awa teta mando datutuvi ganuma mi ari ainda sangove ingeiutara.’

12 “Edo busu berari da embo da rawa mi in-godena soregari katogo ae be ra. Edo ingodesoregari awa Iesu da yei tambadera. Edo Iesu dajawo da goroba God mi embo da yei ititara emboamimi ingodena soregadira.”

13 Edo Jew embobo da gitijijigegari Peter deJohn de oju ae isera awa gido edo ungo Jewembobo da giruma da mambudo jiro gari baeawa gido ungo kove be kove isera. Edo ungogosisera Peter de John de awa Iesu gosisera awa.14 Edo Jew embobo de gitijijigegari awa ungodage mina sari sago ae isera ainda be awa embo teiambari ewamei isira awa Peter de John de daedoderido atiri umo gosisera awasedo. 15-16Awasedoungo mi setero Peter de John de dada ari yeiawa doturero edo ungo ungoska gemina sara edosisera, “Ingode embobo einda ro eri? Embo berariJerusalem da nati da atima era awa ungo mi ariwasiri goroba de etera awa gosera. Edo ingodeungo mi ae awa mana sadera. 17 Awarate embonenei mi kiki eiawa georase awa ingode emboboeinda yei embo da yei Iesu da jawo da ge sekagoseorase awa sadera.”

18 Awasedo ungo mi setero Peter de John desekago totorisera. Torero ungoda yei sisera, “Iesuda jawo da sekago ge seove. Edo daedo Iesuawa embo da yei atopatove.” 19 Edo ungo awodosetero Peter de John de mi mina sisera, “Ingo rokotevi God mi nango ingo kera orase sita mo koGod mi nango umo kera orase siri? 20Nango Iesuro iri gosisera edo ro siri ingisera awasedo nangoembo nenei da yei sari awa mana doadera.”

21 Edo ungo awodo setero Jew embobo da gi-tijijigegari mi ge okain sedo ungoda yei sekagosisera, “Sekago Iesu da jawo da ge seorase.” Edoungo awodo sedo Peter de Johnde awawujeguris-era. Edo ungo Peter de John de da yei riroga itarisago ae isera ainda be awa embo berari ro isiraawa gido God jasiga isera awasedo. 22 Edo emboariwasiri gorobade isira embo awamei singa aerate uso gaeko awa 40 derigari ra.

Page 152: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 4:23 149 ACTS 5:11IESU GE BE ARI EMBOBO GOD MI UNGODA YEI

GOROBA ARI ITARASE SEDO GOSISERA23 Edo ungo Peter de John de wujegetero ungo

mambudo Iesu ge be ari embobo nenei da yeimambudo ro Jew embobo da gitijijigegari deembo nembogamo nenei de mi sisera awa seterogosisera. 24 Edo ungo awa setero Iesu gebe ariembobo amimi God manunugurisera. Edo ungomi sisera, “Bada God inemi utu de busu de isesaedo ewa de ainda jo da ro atera awa isesa. 25 EdoAsisi Kotopumi nangoda umbogo David da yei gesisesa. Edo imo ge seteso umo iso agipo embo misisira,‘Ro edo Jew embobo ae tini gambari eri? Ro edo

embo kiki tepo awodo direri? 26 Edo busuberari da gitijijigegari nembogamo dadaedo ungo Bada God de soregari embo Godmi itari bugarase sisira ainde embogo adisia isera.’

27 “Herod de Pontius Pilate de Jew emboboae de Jew embobo de nati einda dada isera edoiso agipo embo kotopu embo Iesu inemi itasobugarase sisesa awa doro betarase kiki dirisera.28 Edo ungo kiki awodo dirisera awarate ungokiki ro dirisera awa ungo mi ro orase jiro buroisesa awa isera. 29Awasedo Bada God imo ungodage bebegae nangoda yei setera awa gosesa. Edonango iso binga sari da agipo embobo nangodayei sadi goroba itigae. 30 Imo ingo kerere edoembo ewamei ari goroba itigae. Edo iso agipoembo kotopu Iesu da jawo da ari wasiri goroba deedo wasiri embo mi matu gae awa dogae are.”

31 Edo ungo God manunugedo atae etero yeiungo dada isera awa yakawo yakawo isira. Edoungo berari Asisi Kotopu mi beda etiri oju aesekago God da binga sisera.

GOD IESU GE BE ARI EMBOBO EWAMEI ISIRA32 Iesu ge be ari embobo awa dada atisera edo

ungoda dipapa de kotari de awa dada bundedoteta embo da da dipapa de kotari de inge isira.Edo embo da amemi rora amone naso ra awa saera te rora awa ungo berari mi kando edo budoisera. 33 Edo Iesu da binga atopatari embobo awaIesu da erari awa goroba nembodiba de atopatidoisera. Edo ungo awodo ero God ungo nembodibabe ewamei isira. 34 Edo ungoda teda embo da averora ae embo awodo aera ainda be awa ungo kon-dade mina ara edo isera awasedo. Edo embo avebusu uso topo awa ori edo isira. Edo embo neneiawa ungoda mando awa ori edo isera. Edo oriedo ganu budo isera awa Iesu da binga atopatariembobo da yei itido isera.

35 Edo ungoda teda embo da ave rora ro dipapaedo isiri embo awa ganu awa nenei itido isera.36-37 Awasedo Joseph uso busu awa ori edo ganuawa Iesu da binga atopatari embobo da yei iti-tisira kando orase. Edo Joseph awa Levi da orobera edo uso ai mi umo Cyprus busu da burisira.Edo Iesu da binga atopatari embobo mi uso jawoBarnabas sedo isera, ainda be awa kondade ariembo.

5ANANIAS DE SAPPHIRA DE DA KIKI

1-2 Embo da jawo Ananias uso aro Sapphira deawa ainda atima isera. Edo ungo ro adi kiki diridoAnanias uso busu topo nenei awa ori edo ganunenei awa umo embo jijigurise ganu nenei awaIesu da binga atopatari embobo da yei mambudoititisira.

3 Edo Peter mi uso yei sisira, “Ananias ro edoSatandoteso iso joda torido etiri imoAsisi Kotopuda yei ge busetesi? Imo gano berari God da yeikando adi arago etesa awarate imo busu ori edogano nenei awa imo embo jigesa. Edo ro edoSatan iso yei awodo eurase beitigae dotesi? 4 Edobusu awa ori ae giti da awa busu awa iso topo ra.Edo ori etesa edo gano awa iso topo ra. Ro edoimo iso jo da ari biae eiedo adi kotesi? Imo nasoyei ge busae ra te God da yei ge busetesa.”

5 Edo Peter awodo setiri Ananias uso ge ingidodurido bebetisira. Edo umo betetiri embo berarige awa ingisera awa oju isera. 6 Edo mei singa daamimi bugudo uso tamo kera edo budo pon damambusira. Mambudo gousera.

7 Edo iji tupo simba ise, uso aro totorisira teumo ro isiri awa gae ra. 8 Edo Peter mi uso yeisisira, “Se gane gano ingo iu ga mi betewa moberari nangoda yei itevita?” Setiri evetu amimimina sisira, “En gano berari awa ingoda yei itera.”

9 Edo umo awodo setiri Peter mi uso yei sisira,“Ro edo imo iso iu ga kotari da awa edo BadaGod da Asisi Kotopu bagetevi? Edo embo iso iugovetera awa mangiro ponda derido atera. Edoungo mi imo daedo budo ponda mambadera.”

10 Edo Peter awodo setiri evetu awa uso joda durido bebetisira. Edo mei singa awa toridoevetu awa betetiri gido budo ponda mambusera.Edo ponda mambudo uso iu da demo da gousera.11Edo Iesu gebe ari embobo berari de embo neneide binga awa ingido oju be isera.

IESU DA BINGA ATOPATARI EMBOBO ARI WASIRIGOROBA DE JIWAE BE ISERA

Page 153: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 5:12 150 ACTS 5:3412 Iesu da binga atopatari embobo embo da

teda ari wasiri goroba de jiwae be isera edo wasiriembo nenei mi matu gae awa edo isera. Edo Iesugebe ari embobo berari awa iji berari Solomonda gaga da dada edo isera. 13 Edo embobo Iesugebe ari embobo sapo edo isera awarete emboIesu ge be ae edo isera awa kiambu oju edo gidoungode daedodada ae edo isera. 14Awarate embomata Iesu ge be edo isera. Edo embo de evetu dejiwae be awa Iesu ge be edo Iesu ge be ari embobonenei de dada isera. 15 Edo Iesu ge be ari embobomi ari wasiri goroba de era awa gido embo karuembobo awa baredo mambudo edo emboro dabesi didiregedo ainda itido isera edo besi neneitepo dirido emboro da itido isera. Edo ungoawodo edo isera ainda be awa ungo kotedo iseraPeter pepeta irirari uso atiti mi karu emboboapuregarase sedo. 16 Edo Jerusalem nati da natidemo da awa embo jiwae be ungoda embo karuegeregari de embo nenei asisi bebegae ungodajo da atima isera awa budo bugujegurisera. Edobudo bugoro ungo mi eoro ewamei edo isera.

IESU DA BINGA ATOPATARI EMBOBO AWA UNGOMI DEDO GAEDO ISERA

17 Sadducee embobo jiwae be awa priest babo-jegari de ainda atisera. Edo ungo de priestbabojegari de awa tini gambari isera ainda beawa embo jiwae Iesu gebe ari embobo awa amboambo edo isera. Awasedo ungo erido ro aderaawa kotisera. 18 Edo ungo Iesu da binga atopatariembobo awa bundedo embo da gajari oro da iti-tisera. 19Awarate tumba de Bada da asisi ewameimi bugudo gajari oro da be awa pirigurisira.20 Pirigedo Iesu da binga atopatari embobo awabudo ponda bugudo ungoda yei sisira, “MambudoJew embobo da tumondebain ari oro da deridoembo da yei wasiri seka da ge berari awa sewogore.”

21 Edo asisi ewamei awodo setiri Iesu da bingaatopatari embobo ro sisira awa isera. Edo ungosipo tu busedo piri ungo Jew embobo da tumon-debain oro da torido atopatadi tuturo isera.

Edo priest bajari de embo ainda daedo atiseraamimi setero Jew embobo da gitijijigegari toreroungo berari dada isera. Edo ungo dada edoisoro embobo nenei itero gajari oro da Iesu dabinga atopapotegari embobo badi mambusera.22-23 Awarate isoro embobo gajari oro da mam-budo ungo Iesu da binga atopatari embobo tam-bae isera awasedo ungo engenembedo dada ariyei da bugudo gitijijigegari da yei sisera, “Nango

gajari yei da mambera edo mangiro awa bebatitibedo digari ra edo gajari oro simba ariembobo awa gajari oro awa edo gogo edo simbaititaro jirira. Awarate ungomangiro be pirigeteronango berari torido edo embo da ave tambaeetera.” 24 Edo priest babojegari de Jew emboboda tumondebain ari oro simba ari embobo dagitijigari de ge awa ingido ungo Iesu da bingaatopatari embobo awa rawodo eteri awa kotedoungo mana mana isera.

25 Edo awodo ero embo da mi torido bugudoungoda yei sisira, “Ingewa, embo ingo mi gajarioro da itititawa awa ungo Jew embobo da tumon-debain ari oro da embo atopapotera.” 26AwasedoJew embobo da tumondebain ari oro simba ariembobo da gitijigari awa umo simba ari embo deIesu da binga atopatari embobo awa badi mam-busera. Edo ungo mi Iesu da binga atopapotegariembobo budo sekago buguse ungoda yei usibesinei ro aera ainda be awa ungo kotisera embo miungo ganuma wawara edo deorase sedo oju isera.

27 Edo ungomi Iesu da binga atopatari emboboawa budo bugudo setero ungo Jew embobo dagitijijigegari da dombu da dederigurisera. 28 EdoJew embobo da priest gitijigari mi ungoda yeisisira, “Nango ingoda yei sititara ingo embo eindajawo da embo atopatowase sititara awarate giuro etewa awa. Edo Jerusalem nati embobo berariawa ingoda atopatari awa ingera. Edo ingo miIesu da betari awa nango mi ari ge awa atopa-potewa.”

29 Edo ungo awodo setero Peter de Iesu dabinga atopapotegari embobo nei de mi minasisera, “Nango God kera adera te embo kera adiaera. 30 Edo ingo mi Iesu awa benema mi oregada detewo bebetara te ingodenaso nombu maneda God amimi jigiri ererara. 31 Edo jigiri eririedo goroba de gitijigari yei uso ingo be da ititara.Edo God mi etiri umo awa gitijigari nembodibaedo soregari embo iutara. Edo God Israel emboboda wasiri bebegae awa kotembedo doadi sedowasiri bebegae dodo God da yei wareregorase ijieiawa itutara. 32Edo nango re eiawa atopapotera.Nango de Asisi Kotopu God mi embo ave umokera edo era ainda yei itido ira ainde daedo eiawaatopapotera.”

33 Edo Jew embobo da gitijijigegari ge awaingido tini gambari nembodiba be isera awasedoungo kotisera ingode soro Iesu da binga atopatariembobo eiawa doro betadera. 34 Awarate emboda ungoda teda Pharisee embo jawo Gamaliel mi

Page 154: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 5:35 151 ACTS 6:13ungoda teda eririsira. Edo umo awa agodari daatopatari embo gari jiwae edo embo umo sapoedo gogo edo isera. Edo unemi setiri embo neneimi Iesu da binga atopatari embobo awa budoponda mambusera. 35 Edo ungo mambero Jewembobo da gitijijigegari ainda yei, sisira, “Ingoembobo einda yei ro adi ewa awa kotedo gogoewo. 36 Edo iji tupo embo da jawo Theudas awaembo da teda tembuse umo embo nembodibaawodo setiri edo embo 400 awodo ungae da dadaisera. Awarate embo mi umo detero betetiri usoambojimbi dada etero edo uso jawo atae isira.37 Edo amboda Rome embobo da gitijigari miembo roinge ateri awa ajigurise edo rora ungotopomo ro rori awa gosiri Galilee busu embo jawoJudas eririsira. Edo embo jiwae be umo amboambo isera te embo mi umo detero betetiri usoambojimbi sisigaga isera. 38-39Awasedo na ingodayei sena, embomei eiawa dowo edo ungoda yei roeove ainda be awa ungo ungoda goroba mi emboda buro edo era awa ungoda buro awa atae adirate ungo God da goroba mi God da buro edo eraawa ingo mi patari sago aera. Edo ingo patadiadewa awa ingo God ga da embogo adewa.”

Edo umo awodo setiri Jew embobo da gitijijige-gari Gamaliel ro sisira, awa isera. 40 Edo simbaari embobo da setero Iesu da binga atopatariembobo awa budo totorisera. Edo ungo toreroJew embobo da gitijijigegari mi setero ungo ve-jisera. Edo ungo awodo edo embo da yei Iesu dajawo awa atopatorase sisera edo ungo wujeguris-era. 41 Edo Iesu da binga atopatari embobo awaJew embobo da gitijijigegari awa dodo mambuseyaviri mi jo ato ae isira ainda be awa God miungo awa Iesu awasedo memesi borase ititisiraedodaedoungomengae awasedo. 42Edo iji berariungo Jew embobo da tumondebain ari oro daedo embo da mando da Iesu soregari embo Godmi itari bugarase sisira ainda binga ewamei awaatopatido isera.

6UNGOMI EMBOBO 7 AWA GANU SIMBA ORASE

ITITISERA1 Edo iji amboda Iesu ge be ari embobo da aji-

gari awa nembodiba iri Greek ge sari Jew embobode edo Jew nati susu Aramaic ge sedo isera aindemi ge bagisera. Edo Greek ge sari Jew emboboamimi sisera, “Ganu kando osisa ari iji de ungoingodenaso rorigarori nenei awa ruvegetera.”2-3 Awasedo Iesu da binga atopatari embobo 12

amimi setero Iesu ge be ari embobo dada isera.Edo ungo dada etero Iesu da binga atopatari em-bobo mi ungoda yei sisera, “Nango God da ge saridoadera amone biae ra awasedo nanonamendiingodenaso teda embo 7 Asisi Kotopu de edo jirogari mi beda ari awa eura ewo. Edo awo ingodeganu kando ari buro awa ungoda yei itoro ore.4 Edo ingodena awa ingodenaso iji awa ingodenaGod manunugari de embo atopatari buro de awaadera.”

5 Edo ungo awodo setero embo berari awa roIesu da binga atopatari embobo mi sisera awadipapa isera. Awasedo embomei amimi Stephenembo jo goroba de edo Asisi Kotopu mi beda aride Philip de Prochurus de Nicanor de Timon deParmenas deNicolaus Jew embo ae emboAntiochnati embo Jew embobo da wasiri ambo ambo edoisira ainde awa ganu boanda ari buro da ititisera.6Edo setero embobo 7 awa Iesu da binga atopatariembobo da diti da bugero ungo Godmanunugedoingo beo da itido buro eiawa orase ititisera.

7 Edo God da atopatari awa rawuse atisira. EdoIesu ge be ari embobo da ajigari awa babojiseatisira. Edo Jew embobo da priest jiwae be Iesuge be ari embobo isera.

STEPHEN SANDISERA8 Stephen embo God mi be ewamei edo gogo

isira edo gorobami beda ari umo embo da teda ariwasiri goroba de embomimatu gae awa edo isira.9 Awarate Jew embobo da dada ari oro da aindaembobo jawo sedo era wujegari embobo amimiStephen ga ge bagisera. Edo Jew embobo Cyrenenati embobo deAlexandria nati embobo de Ciliciabusu embobo de Asia busu embobo de amimidaedo Stephen ga da besora isera. 10 AwarateAsisi Kotopu mi Stephen da yei jiro gari nembod-iba de ititisira awasedo umo ge sisira awa emboboamimi uso ge mina sari awa inono ae isera.

11 Awarate ungo mi embo nenei da yei ganuitido sisera, “Ingo embo emimi Moses de God deda jawo da ge biae be siri ingewa awa sewo.”

12 Edo ungo awa setero embobo emimi geawodo setero embo de Jew embobo da embonembogamo de agodari da atopapotegari de tinigambari isera. Edo ungo Stephen da yei bugudosandido Jew embobo da gitijijigegari nembogamoda yei mambusera. 13 Edo awodo edo embo neneimi Jew embobo da gitijijigegari nembogamo dayei Stephen da jawo da ge busorase budo totoris-era. Edo embo nenei emimi sisera, “Embo emimiiji berari ingodenaso tumondebain ari oro kotopude Moses da agodari de da yei ge biae sedo ira.

Page 155: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 6:14 152 ACTS 7:2214 Edo nango ingero sisira, Iesu Nazareth natiembo mi Jew embobo da tumondebain ari oroawa arasegedo edoMoses da iji de edo ingodenasomamo umbogo da iji de edo bugudo boroko eindewasiri ambo ambo ewora awa budo wareregadiraawa sevira.”

15 Edo ungo awodo setero edo Jew embobo dagitijijigegari Stephen awa dombu da ditini edouso dombu awa teta asisi ewamei da dombu ingegosisera.

7STEPHEN EMBOBO DA YEI GE SISIRA

1 Priest gitijigari nembodiba mi Stephennganega isira, “Imo embobo emimi sera awodoiutasi ta?”

2 Setiri Stephen mi mina sisira, “Nanonona-mendi edo mama mane naso ge ingiwo. Matube matu Abraham umo busu Mesopotamia aindaatisira edo nati Haran ainda mambae atiri Godnembodiba be edo usasa de mi uso yei bugusira.3 Edo God umo uso yei bugudo sisira, ‘Iso natide edo iso orobe de awa dodo busu nanemi uju-gadena ainda mambuio.’

4 “Edo God awodo uso yei setiri umo busuChaldea awa dodo mambudo nati Haran aindaatima isira. Edo Abraham da mamo betetiri umoHaran nati awa dodo God mi busu ingode borokoatera einda budo bugusira. 5 Edo iji ainde Godeiawa busu uso yei itae ra edo busu nei kiambuitae ra awarate God mi uso yei amboda itadi sarisisira. Edo busu berari eiawa umonde uso orobede da topo adira. Edo God adi sari sisira iji aindeawa Abraham umo kinapeina ae atima isira. 6Edoeiawa God mi Abraham da yei sisira, ‘Iso orobeawa nati nei embobo da busu da atadera. Edoungo ainda atise nati nei embobo awa gaeko 400awodo agipo adera awarate ungo mi iso orobeawa simba biae adera. 7Awarate nanemi amendaagipo adera embobo awa kasadena. Edo nanemikasano edo iso orobe einda bugudo yei einda natumondebain adera.’ 8 Edo God awodo Abrahamda yei sedo wasiri tamo kotopu da mendo dapogo diugari awa ititisira uso adi sari da iwataawasedo. Awasedo Abraham uso aro awa Isaacbetiri Abraham Isaac da tamo kotopu da pogomendo awa diugurisira. Amboda Isaac mi usomei Jacob da tamo kotopu da pogomendo da awadiugurisira. Edo Jacob usomemei 12 da da awodoisira amimi ingodenaso mamo umbogo isera.

9 “Edo Jacob da memei, Joseph uso nanona-mendi amimi Joseph da atari ewamei awa gido

ungo ji sedo gido ungo mi umo Egypt busu em-bobo da yei agipo arase ori isera. Awarate Goddaga atima isira. 10 Edo Joseph buria bebegaejiwae gosise aturi God umo ewamei edo isira. EdoPharaoh Egypt embobo da gitijigari nembodibada diti da awa Joseph awa embo ewamei awodogido isira edo God mi Joseph da yei jiro gari nem-bodiba be ititisira awasedo Pharaoh mi Josephawa uso kondade ari gitijigari awodo ititisira. Edoitiri Joseph Egypt busu embobo de Pharaoh darora berari de awa simba isira.

11 “Edo baimana iji bugusira Egypt busu daedo Canaan busu da edo ingodenaso mamo um-bogo Canaan busu da atisera awa indari tam-bari sago ae etiri memesi nembodiba tambusera.12 Awasedo Jacob Egypt busu da indari atira awabinga ingido uso memei itiri mambusera ingode-naso mamo umbogo awa indari ori orase awarateungo Joseph gadi jarisera. 13 Edo iji etoto ungoEgypt busu da mambusera. Edo ungo iji sangoveda esega isera ainde Joseph umo embo averi awaungoda yei isaga isira. 14 Awasedo Joseph bingaitiri uso mamo Jacob da yei mambusira edo usoorobe ainda ajigari 75 awa budo Egypt busu dabugarase. 15 Edo Jacob binga awa ingido umoEgypt wowosisira edo ainda umo de uso memeide bebetisera. 16 Edo ungo bebetero ungo mi un-goda tamo awa budo Shechem nati da mambudogousera. Edo Abrahammi Hamor da orobe da yeiganu itido embo gowari yei meko to awa matuburisira ainda gousera.

17 “Edo God Abraham da yei adi sari sisira ijiawa aikambu isira edo ingodenasomamoumbogoda ajigari awa jiwae be isira. 18 Edo gitijigarinembodiba nei Joseph matu atima isira awa gaeamimi Egypt embobo awa gitijigadi tuturo isira.19Edo gitijigari amimi ingodenasomamoumbogogandubedo ari bebegae ungoda yei edo isira.Edo unemi setiri ingodenaso mamo umbogo miungoda kinapeinamemeia awa doro betedo isera.

20 “Edo iji ainde mei ewamei be Moses awauso ai da tini da wowosisira. 21 Edo uso ai miumo simba isira te umo uso bajari iji awa karigatamonde etiri uso ai mi ponda itido betarasedoturisira. Edo ainda dotiri Pharaoh da gagarami kumbudo raro isira edo simba isira teta usomei topo awodo. 22 Edo umo Egypt embobo dagiruma da mambudo Egypt embobo da jiro gariawa burisira. Edo umo bajido jiro gari nembodibabe de edo ari ewagaewa ise edo ge ewamei siseamimi umo embo nembodiba isira.

Page 156: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 7:23 153 ACTS 7:46-47

23 “Edo Moses uso gaeko 40 etiri iji ainde ko-tisira na naso nanonamendi Israel embobo awaesega adena. 24 Edo umo ungo esega ise Egyptembo dami Israel embo da awa usibesi iri gosisiraawasedo umo mambudo umo kondade edo minaEgypt embo awa detiri bebetisira. 25 Edo Moseskotisira Israel embobo mi God mi umo kondadeari unemi ungo wujegadira awa gorase kotisira teungo gae isera. 26Edo iji nei Moses Israel emboboetoto awa embogo ero gido umo ungo ari duboewamei be orase isira. Edo ungoda yei sisira,‘Embomei naso ge ingiu, ingo namendi ga ra roedo mina dara evi?’

27 “Setiri embo wasiri biae isira embo nei daamimi Moses awa miminegetiri demo da yiri usoyei sisira, ‘Embo amemi iso yei nangogitijijiguriseedo kasasase goroba ari itero esi? 28 Edo imo sipeEgypt embo deteso bebetara da awodo na dasobetanase esi ta?’ 29 Setiri gido Moses Egypt busuawa dodo sumbudo Midian busu da mambusira.Edo umo ainda atise aro jimbudo memei etoto damamo isira.

30 “Edo gaeko 40 atae etiri Moses yei emboatae da doriri Sinai demo da buro iri asisi ewameimi riawo ewarago ise uso yei isaga isira. 31 EdoMoses awa gido kove edo ri aikambu ujugedo gadimambusira. 32 Edo Moses aikambumambiri BadaGod da ge javi mi uso yei sisira, ‘Na awa iso mamoumbogo da God ra Abraham de Isaac de Jacob deda God ra. EdoMoses God da ge javi ingido oju mitei ingo dadara isira edo Moses ri awa gari ujo aeisira.

33 “Edo Bada God mi uso yei sisira, ‘Iso teigoru awa kougeio ainda be awa yei imo deridoatesa awa busu kotopu awasedo. 34 Edo na nasoembomei Egypt busu da atera aindamemesi nem-bodiba awa gosena. Edo ungoda mendo javi awaingido na ungo soregadi wosetena. Edo puionanemi imo itano Egypt busu da mambase.’

35 “Edo Moses re Israel embo mi ujo ae isera.Edo ungo mi Moses da yei sisera imo ameminango gitijijigurise edo nango kasase ititisiri sis-era. EdoMoses re Godmi Israel embobo gitijigidosoregarase itiri bugusira embo awa ra. Edo asisiewamei ri eusira ainda Moses mi gosisira amimiumo kondade isira. 36 Edo Moses re Egypt busuda edo Ewa Kokoi da ainda ari wasiri goroba deungo mi matu gae awa isira edo unemi embomeigitijigiri Egypt busu dodomambusera awara. Edogaeko 40 ungo erigi erigi ise yei embo atae datembusera awara edo Moses re ari wasiri gorobade ungo matu gae awa edo isira awara.

37 “Edo Moses re Israel embobo da yei sisiraGod mi binga sari embo na itiri bugusena awodoitari bugadira edo embo amone ingoda embo neina sisira embo awara. 38 Edo Israel embobo yeiembo atae da dada etero edo Moses de daedoainda ungode atisira embo awa ra. Edo umoneingodenaso mamoumbogo de daedo yei emboatae da atisira awara. Edo iji ainde God mi bingamatawa atari Moses da yei ititisira awawa ingodenamonde ingodenasomamoumbogo de ingorase.Edo umone doriri Sinai ainda asisi ewamei uso yeige sisira ainga atisira awara.

39 “Awarate ingodenaso mamoumbogo Moseskera ari dipapa ae isera edo umo ujo ae edo Egyptbusu da engenembadi dipapa isera. 40 AwasedoAaron da yei sisera, ‘ingodenaso ove kevegaetumondebain ore. Edo dogae ungo mi ingodegitijigore. Edo embo Moses ingodena gitijigidoEgypt busu dodo budo bugusira awa ingode umoro etiri awa ingode gae ra.’ 41 Edo ungo awodosedo ove teta wo cow da mei inge awa kewusera.Edo awa edo ove kewari da rorou ititisera edoungo ungosuka ro isera awasedo bondo isera.42Awarate God wareregedo ungo dotiri ungo utuda damana tumondebain isera. Edo binga sariembo mi gaisera,‘Israel embobo ingo gaeko 40 yei embo atae da

atise wo dedo rorou edo isewa te ingonaso yei rorou itae ra. 43 Edo ingo godMoloch da tumondebain ari mando bo miari edo ingoda god Rephan da damana ovekewari de da awa ango edo tembuma edoisewa. Edo ingo ove eiawa tumondebainadi keusewa awasedo nanemi ingo rirogabawase itano Babylon edo busu nenei be-saun ainda mambadewa.’

44 “Edo ingodenaso mamoumbogo yei emboatae da atise ungo God da tumondebain ari orobo mi ari awa ango edo temuma isera. Edomando einda torido God tambudo isera. Edoungo mando eiawa God mi Moses da yei rawodoorase sisira awodo isera. 45 Amboda ungodamamono betetero ingodenaso mamo umbogo mitumondebain ari oro bo mi ari awa burisera. Edoungo Joshua ga da mambusera edo God mi emboungoda giti da awa ondurimambusera ainda busubudo isera iji ainde ungo tumondebain ari orobo mi ari awa ango edo tembuse edo isera. EdoJoshua da iji de tuturo edo mambudo David da ijide awa tumondebain ari oro bomi ari awa ungodedaedo atima isira. 46-47 Edo David mi God da yeiawa adi God da jo budo David mi God da yei sedo

Page 157: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 7:48 154 ACTS 8:12gosisira umo awara sari uso tumondebain ari oroitadi sisira te David da mei Solomon mi God datumondebain ari oro awa isira.

48 “Awarate God embo nenei derigedo atima iraawa mando embo da ingo mi edo era ainda ataeedo ira. Edo God da binga sari embo mi sisira,49-50 ‘Bada God mi sira utu awa naso gitijigari da

anumba ra edo busu awa naso tei itariyei ra. Edo mando mo rawodo awa nasoesi? Edo na atadena mo inono ta? Edo nanasuka utu de busu de awa isena awa gebe ta mo ko?’

51 “Ingo Israel jariga embobo ingo God da gemoka be awa ingae edo ewa. Edo ingo awateta embo God gae edo era da awodo ra. EdoGod da binga ingoda yei buguteuri awa ingo awateta dengoro ambubu da awodo edo ewa. Edoingo Asisi Kotopu beitigurewa teta ingoda mamoumbogo mi matu isera da awodo. 52 Edo ingodamamo umbogo mi God da binga sari emboboberari awa degisera. Edo God da binga sariembobo matu be matu uso agipo embo dagariae da bugari awa minonu sedo isera awa ungomi detero bebetegurisera. Edo boroko ingo miGod mi soregari embo itari bugarase sisira emboawa indiga edo detewo betetira. 53 Edo ingo miagodari asisi ewagaewa mi edo gogo edo ingodayei itero bugusira awawa kumbusewa te ingo awakera ae etewa.”

EMBO MI STEPHEN GANUMA MI WAWARA EDODETERO BEBETISIRA

54 Edo Jew embobo de gitijijigegari Stephen dage ingise ungo tini gambari mi di vegise tini gam-bari be isera. 55Awarate Stephen Asisi Kotopu mibeda arimi diti utu da edo God da usasa janiburirigosisira. Edo Iesu God da ingo be kena deridoatiri gosisira. 56 Edo Stephen mi sisira, “Giwoutu pirigetiri Iesu God da ingo be da derido atirigosena.”

57 Edo awodo setiri embo berari gogo nembod-iba be tini gambari de dimbudo ingo mi ungodadengoro awa gagajegurisera. 58 Edo ungo berariuso yei sumbudo umo budo nati ponda warawaraisera. Edoumopondawarawara edoumoganumami dadi tuturo isera. Edo Jew embobo da wasiriawodo ra embo amemi embo bekuba adira amimiganuma giti awa pigadira awasedo ungo ungodaombari tamo da riribori awa totedo mei singaSaul mi simba arase ititisera.

59 Edo ungo ganuma wawara ise atero Stephenmi Iesu da yei sisira, “Bada Iesu naso asisikumbu.” 60 Edo Stephen awodo sedo baingo

dederi edo gogo dimbudo sisira, “Badaembomeieiawa wasiri biae eiawa era te ungoda gagi minaitose ta naso yei ro era awa kotembedo doio.” Edoumo awodo sise bebetisira.

8SAUL IESUGEBEARI EMBOBODEDOGAEDO ISIRA

1 Edo Saul embo mi Stephen detero gido sisiraungo etera awa awara sisira. Edo iji ainde embomi Iesu gebe ari embobo Jerusalem nati da awabe biae be dedo gaedo isera. Edo Iesu ge beari embobo berari awa Judea busu da Samariabusu da sisigaga isera te Iesu da binga atopatariembobo awa Jerusalem nati da atisera. 2 Edoembo ewagaewa nenei mi Stephen govedo umoembo ji nembodiba sisera.

3 Awarate Saul umo Iesu ge be ari embobo datumonda ari awa ari atae arase jarise ungoda yeibebegae edo isira. Edo Saul mi ungoda mando datorido dada jumburi bugoro Iesu ge be ari embode evetu de awa gajari oro da ituri torido isera.

IESU GE BE ARI EMBOBO SISIGAGA ISERA AMIMIBINGA EWAMEI ATOPAPOTISERA

4 Iesu ge be ari embobo sisigaga isera amimiyei berari da mambudo binga ewamei awa atopa-potisera. 5 Edo Philip Stephen da otao, awaSamaria nati nembodiba da mambudo emboainda atima isera ainda yei soregari embo Godmi itari bugarase sisira awa atopapotisira. 6 Edoembo jiwae be umo ro atopapotira awa be ingidogogo isera. Edoungouso ariwasiri goroba de gidouso ge awa ingido isera. 7Edo Philip mi seuri asisibebegae embo jiwae da jo da atima isera awa gogode ungo dodo ponda bugudo isera. Edo embo teiingo ambujegari embobo jiwae de gainti jupiti ariembobo de awa ewagaewa edo pepeta edo isera.8 Awasedo Samaria nati nembodiba da emboboawa yaviri nembodiba isera.

9 Edo jone sapuri embo da jawo Simon awa natiainda atima isira edo iji berari umo jone neindekainde awa euri embo kove be edo isera. Edo umoiji berari umo umosuka awa embo nembodibaawodo sedo isira. 10 Edo Samaria nati emboboembo nembogamo edo embo tepo awa uso geawa dengoro edo isera. Edo ungo mi sisera,“Embo emone ge be embo nembodiba ra Godda embo goroba de ra.” 11 Edo iji tupo atae beuso jone sapuri mi euri embo kove be edo iseraawasedo ungo uso ge awa be ingido gogo edoisera. 12 Awarate boroko Philip mi Iesu Keriso dabinga ewamei de God mi gitijigadira iji de aindabinga awa setiri gido ungo ge be isera. Ge be

Page 158: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 8:13 155 ACTS 8:39edo embo de evetu de umo mi ewamei ari wasiriawa isera. 13 Edo Simon umo daedo ge be awodokotedo umo mi ewamei ari wasiri awa isira. Edoumo Philip ga daedo asusu bedo atise Philip miari wasiri goroba de edo isira edo wasiri embomi matu gae awa edo isira awa gido umo kove beisira.

14 Edo Iesu da binga atopapotegari emboboJerusalem nati da atima isera awa Samaria natiembobo God da ge awa bari binga ingido gidoPeter de John de awa itero mambusera. 15 Edoungo bugudo Iesu ge be ari embobo awa AsisiKotopu borase sedo ungoda jawo da God ma-nunugurisera. 16 Edo ungo awa umo mi ewameiari wasiri awawa Iesu da jawo da kumbusera te darawainda Asisi Kotopu awa wosae be ra. 17 EdoPeter de John de ungoda ingo ungoda kopiri daitero ungo Asisi Kotopu burisera.

18-19 Edo Simon Iesu da binga atopapotegariembobo mi ungoda ingo ungoda kopiri da iteroAsisi Kotopu burisera awa gido edo ganu Peterde John de da dombu da itido ungoda yei sisira,“Embo ave naso ingo uso kopiri da itano edoAsisi Kotopu borase sedo goroba eiawa naso yeiitigave.”

20 Setiri Peter mi uso ge mina sisira, “Imokotesa imo ganumi God da kando eiawa ori adesa.Edo imo awodo adesa awa imo de iso ganu de awariawo euse matawa atari yei ainda mambadesa.21 Edo iso jo awa God da diti da awa awara ae iraawasedo imo awa buro einda kondade ari sagoae ira. 22 Edo iso kotari biae eiawa dodo BadaGod da yei wareregedo edo iso kotari biae eiawakotembedo doarase sedo gio. 23Edo na gosena isojo awa dipapa nembogamo bebegae mi beda arira. Edo isowasiri bebegaemi imo awadigido gogoarira.”

24 Edo Peter awodo setiri Simon mi Peter deJohn de da yei sisira, “Doawo ari bebegae inemisetesa awa naso yei eure ta sedo gosena naso jawoda God manunugegave.”

25 Edo ungo Jerusalemnati damambuse God dabinga ewamei awa Samaria busu da nati berari daatopapotisera.

PHILIP ETHIOPIA BUSU EMBO TAMBUSIRA26 Bada God da asisi ewamei mi Philip da yei

sisira, “Iso rora sia edo ijari kena awodo wosedoyeio emboro Jerusalem nati da edo Gaza nati damambari edo emboro yei embo atae da jo daawodo mambari ainda mambuio.” 27-28 Edo asisiewamei awodo Philip da yei setiri, Philip sia edomambusira. Edo iji ainde Ethiopia busu da evetu

gitijigari da gayapa simba ari embo awa uso busutopo da sekago engenembedo mambusira. UmoJerusalem nati da tumondebain adi mambudoedo umo uso nga wo mi jumbudo ira ainde daengenemburira. Edoumo mambuse God da bingasari embo Isaiah mi jiwari jiusira awa ajigurisira.29Edo umo awa ajiguriri Asisi Kotopumi Philip dayei sisira, “Mambudo nga wo mi jumbutira aindademonda atio.”

30 Setiri Philip nga ainda sumbudo mambusiraedo Ethiopia busu embo awa God da bingasari embo Isaiah da jiwari awa ajiguriri ingisiraawasedo Philipmi uso yei sisira, “Imo ro ajiguresaainda be mo gosesi ta?”

31 Setiri Ethiopia busu embo amimimina sisira,“Embo da amemi jiwari eiawa naso yei ujugaeari mo na rawodo edo geni?” Edo umo awodosedo Philip da yei sisira, “Imo einda viti nangaeanumbase.”

32 Edo jiwari da tano umo ajigurisira amimisisira,“Ungo mi umo budo yisera awa teta ungo mi wo

sheep awa dari yei da budo mambaragoisera. Edo embo mi wo sheep da meida tamo tu botu awa diugeoro egoro saeatima era da awodo embo emimi javi daro ae isira. 33 Ungo mi umo usibesi iseraedo kasari da edo gogo edo itae isera.Edo embo amemi embo umo atima isiraiji ainde atima isera ainda wasiri bebegaeawa ujugeri? Edo wasiri bebegae amimietiri umo bebetisira.”

34 Edo Ethiopia busu embo nembodiba emimiPhilip da yei sisira, “Se gane binga sari embo moembomo amende siri? Umo umosuka awa sita koembo nei awa siri?” 35 Setiri Philip mina jiwaritano einda tuturo edo Iesu da binga ewamei awaujugurisira.

36 Edo ungo emboro da wosedo periko umoatisira yei ainda bugusera. Edo ungo aindabugero Ethiopia busu embo amimi sisira, “Umoeire edo rora ro mi inemi na einda umo miewamei adesa awa gajita?”

37 Setiri Philipmimina sisira, “Imo jo iso berarimi ge be adesa awa umomi ewamei ari wasiri awabadesa.”

Setiri Ethiopia busu embo amimi mina sisira,“Na Iesu Keriso awa God da mei awa ge be ena.”

38 Edo awodo sedo setiri nga jigari embo awanga etiri petetiri Ethiopia busu embo de Philipde ungo etoto umo da wowosisera. Edo ungowosedo Philip umo mi umo ewamei isira. 39 Edo

Page 159: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 8:40 156 ACTS 9:23-24ungo umo dodo vitero Bada God da Asisi miPhilip budo mambusira. Edo Ethiopia busu daevetu gitijigari da gayapa simba ari embo Philipsekago gae rate umo uso busu da engenembedojo yaviri mi uso jo beda edo atiri mambusira.40 Edo Philip awa Ashdod nati da bugusira. Edododo umo mambuse nati berari da binga ewameiawa minonu sise mambudo edo Caesarea nati damambusira.

9PAUL USO WASIRI BEBEGAE DODO GOD DA YEI

WAREREGURISIRA1 Edo eiawa berari iri Saul uso goroba berari

budo dada edo Bada da ambojimbi usibesi isesedo isira unemi ungo berari awa dari betorase.2Awasedo umopriest babojegari da yeimambudoJew embobo da dada ari oro Damascus nati daainda gitijijigegari mi umo sia orase uso yei umoaveri awa ove edo itarase sedo gosisira.

3 Edo Saul Damascus nati da mambutiko natiaikambu bugiri utu da usasa parara de mi umojiroroka edo janiburisira. 4 Etiri edo Saul busuda durido wosetiri ge javi Saul mi ingisira amimiuso yei sisira, “Saul Saul imo roedo na dedo gaedoesi?”

5 Edo ge awodo setiri Saul mi nganega isira,“Bada, imo averi?”

Setiri ge javi mi sisira, “Namone Iesu inemidedo gaedo esa embo awa ra. 6Erido nati da torioedo ainda embo da amimi ro esi awa sari gase.”

7 Edo embo nenei Saul ga da mambusera awapetedo kove be edo ge nei da ro sae isera. Edoungo ge javi ingisera te embo da ave gae isera.8 Edo Saul erido diti pirigurisira te umo diti gubaisira awasedo ungo mi umo ingo da jigido budoDamascus nati da totorisera. 9 Edo iji tamondeumo yei gae edo nei ro indae atisira.

10 Iesu ge be ari embo da jawo Ananias awaDamascus nati da atima isira. Edo Ananias eturoiri ainda Bada mi uso yei sisira, “Ananias.”

Setiri Ananias mi mina sisira, “Bada na eire.”11 Setiri Badami uso yei sisira, “Sia edo emboro

jawo Dambu Derari da mambudo edo Judas damando da Tarsus nati embo jawo Saul awa jawoseio. Edo umone God manunugurise atirari gidoimo kove adesa. 12 Edo eturo da umo garagoisira embo jawo Ananias amimi bugudo Saul yeisekago garase ingo uso kopiri da itira.”

13 Edo Bada awodo setiri Ananias mi minasisira, “Bada embo jiwae mi embo emimi ari

wasiri bebegae iso gebe ari embo Jerusalem at-era ainda ira awa setero gosana. 14 Edo priestbabojegarimi umo goroba ari itido itero embo isojawo sera awa bundadi sedo edoDamascus nati dabugira.”

15 Edo Ananias awodo setiri Bada mi uso yeisisira, “Nanemi Paul na kera arase katabetena.Edo unemi naso jawo awa Jew embobo ae deungoda gitijijigegari nembogamo de edo Jewembobo ungoda jawo nei Israel embobo Israelembobo da yei isaga arase budo demo da itenaawasedo uso yei mambuio. 16 Edo na nasuka usoyei rora berari naso jawo da awa sedo memesitambadira awa uso yei ujiji ano gadira awasedouso yei da mambuio.”

17 Edo umo awodo setiri Ananias mambudomando da torido uso ingo Saul da kopiri daititisira. Edo ingo ititise uso yei sisira, “NamendiSaul Bada mi na iso yei itiri bugena. Edo Iesuumo umosuka imo Damascus nati da bugadi sedobuguteso iso yei bugutara embo amimi na isoyei itiri bugena. Edo imo yei sekago gasase edoimo Asisi Kotopu mi beda arase itiri na iso yeibugena.” 18 Edo Ananias awodo setiri rora wokauka inge amimi Saul da diti da edo wosetiriumo yei sekago gosisira. Edo Saul umo eridoumo mi ewamei ari wasiri awa burisira. 19 Edoumo awa budo indari indiri uso goroba sekagobugusira.

SAUL JEW EMBOBO DA DADA ARI ORO DA ATOPA-POTISIRA

20 Edo Saul iji tupo ambojimbi Damascus natida atima isira ainde atisira. Edo simba ae umo Jewembobo da dada ari oro damambudo Iesu da jawoda atopatadi tuturo isira. Edo umo Iesu awa Godda mei awa atopapotisira.

21 Edo embo berari uso atopatari ingisera awabe kove be edo sisera, “Embo re emimi Jerusalemnati da embo ave Iesu da jawo sedo era awadeuri betedo era. Edo Iesu ge be ari emboboawa bundedo baredo priest babojegari da yeimambadi sedo einda bugira.”

22Awarate Saul jamo jamo aemata atopapotisegoroba isira. Edo umo Iesu awa soregari emboGod mi itari bugarase sisira awa isaga be atopa-potisira awasedo Jew embobo Damascus nati daatima isera awa uso ge mina sari sago ae isera.

23-24 Edo iji jiwae atae etiri Jew embobo dadaedo Saul doro betarase kiki dirisera awarate Saulungo ro adi kiki direra awa ingisira. Edo iji detumba de Saul da gitopo embobo awanati da puga

Page 160: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 9:25 157 ACTS 10:6jiroroka ari da mangiro be awa diti jimba edoisera umo doro betarase simba ise. 25 Awaratetumba de Saul da ambojimbi mi kokora kandigada umo awawa jurugedo nati puga ganuma midigido jiroroka ari mando inda ainda diumba daawodo itero wowosisira.

SAUL JERUSALEM NATI ESEGA ISIRA26 Saul Jerusalem nati da mambudo ambojimbi

de dada adi sedo dipapa isira te ungo umo am-bojimbi awa ge be ae isera. Edo ungo berariumo oju isera. 27 Awarate Barnabas mi umokondade edo umo budo Iesu da binga atopatariembobo da yei mambusira. Edo budo mambudoSaul umo emboro da pepeta ise Bada gosisira edoBada uso yei ge sisira awa ungoda yei ujugurisira.Edo ungoda yei daedo sisira Saul Damascus aindaBada da jawo da oju ae atopapotisira awa sisira.28 Edo umo awodo setiri Saul daedo atisira. Edoumo ungode daedo atise Jerusalem nati da jiroroise oju ae Iesu da jawo da atopatido isira. 29 Edoumo daedo Greek ge sari Jew embobo de Iesuda jawo da ge sise edo ge kasedo isira te ungoiji budo umo doro betarase awa eura ise atimaisera. 30 Edo nanonamendi ge eiawa ingido Saulbudo Caesarea nati dawosedo Tarsus nati da iteromambusira.

31 Edo Iesu ge be ari embobo Judea busu daedo Galilee busu da edo Samaria busu da awadubo jamo jamo de atisera. Edo Asisi Kotopu mikondade edo isira edo Iesu ge be ari embobo awaBada sapo isera awasedo Iesu gebe ari emboboungoda tumonda ari de ungoda ajigari de awanembodiba isira.

PETER LYDDA NATI DE JOPPA NATI DE ESEGAISIRA

32 Peter yei berari da teuma isira. Edo iji daumo Iesu gebe ari embo nati Lydda da atima iseraawa esega isira. 33 Edo Peter ainda mambudoembo jawo Aeneas awa tambusira. Edo Aeneasawa tamo uso berari awa ambari awasedo umoerae be gaeko 8 awodo uso besi da pasido atimaisira. 34 Edo Peter umo tambudo uso yei sisira,“Aeneas Iesu Keriso mi iri iso tamo awa sekagoewamei ira awasedo erido iso opi bojeio.” SetiriAeneas iji da amimi eririsira. 35 Edo embo berariJoppa nati da edo busu gewoto da ewa be aikambuatima isera awa embo awa gido ungoda jo Bada dayei wareregurisera.

36Edo Joppa nati ainda Iesu ge be ari evetu jawoTabitha atima isira. Uso jawo Greek ge mi jivedoera awa Dorcas. Edo iji berari umo embo da yei

ewamei edo isira edo embo rora ae embobo awakondade edo isira. 37 Awarate iji ainde umo karuedo bebetisira. Edo ungomi uso tamo awa segedodiumba inda ainda ititisera. 38Edo Joppa nati awaLydda nati aikambu awasedo ambojimbi Joppanati da atima isera amimi Peter Lydda nati esegaira awa binga ingido binga embo etoto da yeiuso sorase sisera. Edo binga sisera sedo gosera,“Nangoda yei burigi be buguio.”

39 Edo Peter binga awa budo sia edo binga budobugusera embobo etoto ainde damambusira. Edoumomando ainda bugiri budo diumba inda aindabudo vivitisera. Edo rori garori berari awa Peterjoda itido ji sise Dorcas umo wasiri de atise om-bari digari edo isira awa uso yei ujiji edo isera.

40 Edo Peter mi setiri ungo yei awa dodo pondamambusera. Edo ungo mambero Peter baingodederi edo Godmanunugurisira. Edo evetu betarida yei wareregedo sisira, “Tabitha eri.” Setiriumo uso diti pirigedo Peter gido erido anum-burisira. 41 Edo Peter uso ingo da budo kondadeetiri eririsira. Edo umo eriri Peter Iesu ge beari embobo de rori garori de jawo setiri bugeroumo wasiri de ungoda yei ititisira. 42 Edo bingaari wasiri goroba einda awa Joppa nati emboboberari da ravetiri embo jiwae be Bada ge be isera.43 Edo Peter Joppa nati da iji ribori be wo andisosegari embo da jawo Simon ainda mando aindaatima isira.

10PETER DE CORNELIUS DE

1 Embo Jew ae uso jawo Cornelius awa Cae-sarea nati da atima isira. Edo umo awa isoroembobo 100 ainda gitijigari. Edo isoro ari emboboeiawa Italy busu da embogo ari embobo sedoera. 2 Edo Cornelius awa umo God sapo edoisira. Umo de uso orobe de God tumondebainedo isera. Edo umo Jew embobo rora egeregaeawa kondade nembo be edo isira edo iji berariGod manunugedo isira. 3 Iji da ongobo soropu dadigagara ise God da asisi ewamei totoriri gosisira.Edo torido uso yei sisira, “Cornelius.”

4 Setiri Cornelius oju edo asisi ewamei ditini isesisira, “Embo nembodiba imo ro dipapa esi?”

Edo umo awodo setiri asisi ewamei mi minasisira, “God uso yei ge seso ingira edo rora egere-gae embobo da yei ro esa awa gosira edo umo imoruvegae ra. 5 Edo boroko embobo itio Joppa natida mambudo embo jawo sedo era Simon Peterawa bore. 6 Wo andiso segari embo jawo Simon

Page 161: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 10:7 158 ACTS 10:38ainda mando ewa bengi da ainda atima ira edouso mando da Peter awa tambadesa.”

7 Edo asisi ewamei Cornelius da ge awa sedomambutiri Cornelius setiri uso agipo emboboetoto de isoro embo da de totorisera. Edo isoroembo eiawa God sapo edo isira edo iji berariCornelius da dipapa awa simba edo isira. 8 EdoCornelius Anela ro sisira awa ungoda yei setirigetero ungo itiri Joppa nati da mambusera.

9Edo iji nei ungomambudo Joppa nati aikambuero iji beo da Peter God manunugadi sedo mandosa da gaga da vivitisira. 10 Edo umo beji etiriindari indae etira awa dipapa isira. Edo ungoindari sia ero Peter eturo da garago isira. 11Umoutu pirigetiri gosisira. Edo utu pirigetiri umo rorabo nembodiba awa uso begiti 4 ainda jigari busuda wosarago iri gosisira. 12 Edo bo nembodibaainda jo da awa womane pepeta edo isera edo woakogedo isera edo ri memei ainda atisera. 13 EdoPeter awa gosiri ge javi mi uso yei sisira, “Petererido wo da dedo indio.

14 Awarate Peter mi sisira, “Bada, awodo aera.Na mana wo da eiawa indadena. Edo awa nasoaera edo wo mane eiawa Jew embobo da agodarimi sira awa bebegae ra. Edo wo mane eiawabebegae edo dongono de ra.”

15 Edo Peter awodo setiri ge javi mi sekago usoyei sisira, “Ro God mi indorase awara sira awaindari bebegae awodo seose.”

16 Edo Peter wasiri eiawa iji tamonde gosisira.Edo bo nembodiba awa sekago utu da vivitisira.

17 Edo Peter mana mana edo rora gosisiraainda be mo rori awa kotise atisira. Edo roraeiawa berari iri embo Cornelius mi itiri buguseraawa Simon da mando awa tambudo uso mandobe da derido atisera. 18 Edo ungo derido atisegogo dimbudo sisera, “Esega embo da jawo SimonPeter einda joda atita?”

19 Edo Peter rora gosisira ainda be awa gadijarise atiri Asisi Kotopumiuso yei sisira, “Gi embotamonde awa imo embo bugera. 20 Sia edo un-goda yei woseio. Edo nanemi ungo iteno bugeraawasedo jegigi eose ta ungode daedo mambuio.”

21 Edo umo awodo setiri Peter wosedo emboboainda yei sisira, “Namone ingo eura ewa emboawa ra. Edo ingo roedo bugevi?”

22 Setiri gemina sisera, “Isoro embobo da gitiji-gari Corneliusmi itiri bugera. Edo umo awa emboewamei edo God tumondebain edo ira edo Jewembobo berari umo sapo nembodiba be edo era.Edo God da asisi ewamei mi uso yei siutara iso geingarase edo imo oru ari usomando esega asase.”

23Edo ungo awa setero Petermi ungoda yei sisira,“Toriwo edo tumba awasedo einda atave.”

Edo sipo nei Peter sia edo embomei aindemambusira. Edo nanonamendi nenei Joppa natida atima isera awa daedo mambusera. 24 Edosipo nei ungo Caesarea nati da bugusera aindaCornelius de uso orobe de otatao de bugorasesisira awa Peter simba ise ainda atisera. 25 EdoPeter toradi iri Cornelius umo tambudo uso joda baingo dederi edo umo tumondebain isira.26 Awarate Peter mi umo kondade etiri eriri usoyei sisira, “Erio ko na awa embo teta imo inge ra.”

27 Edo ungo mando da totorise Peter Corneliusda yei ge sise totorisira. 28 Edo torido embo jiwaebe dada edo atero gido Peter ungoda yei sisira,“Ingo ingosuka gosewa nangoda agodari mi siraJew embobo awa mana Jew embobo ae awa esegaadera edo otaomana adera. Awarate Godmi nasoyei isaga etira awa na wasiri eiawa ambo amboari awa doadena. 29 Edo imo na buganase bingaiteso mambutara awa na ujo ae aerate bugena.Edo boroko na iso yei sedo gosena imo ro edo nabuganase binga itesi?”

30 Setiri Cornelius mi mina sisira, “Iji tamondeatae iutara ainde ongobo de na naso mando daatise God manunugurana. 31 Edo iji ainde emboda bo parara biribiri ari awa ombudo naso joda derido siutara, ‘Cornelius God mi iso ge awaingido edo iso buro ewagaewa awa kotemburara.32 Edo embo da itio Joppa nati da embo jawoSimonPeter awamambudo soro bugare. Edoumoawa esega embo, wo andiso segari embo da jawoSimon ainda mando ise ewa be da atima ira emboainda mando da atira.’ 33 Awasedo burigi be naimo bugasase embo iteno mambutitara. Edo imobugeso na iaviri ena. Edo nango berari eindadada edo Bada mi nangoda yei ge ro berari sasasesiutara awa saso gadi simba era.”

34 Setiri Peter ungoda yei ge sadi tuturo isira,“Na boroko gosena God embo berari awa inonoda simba edo ira. 35 Edo embo amemi God sapoedo ro ewamei awa edo ira awa God embo awadipapa edo ira. Uso rorobe rori awa kotae ra.36 Edo ingo binga awa God mi Israel embobo dayei itiri bugusira awa gari ra. Edo binga emonebinga ewamei God mi bega Iesu Keriso busu daembo berari da gitijigari ainda yei awodo ititisira.37Edo ingo gari ra Galilee busu da rora nembodibatuturo isira edo Israel da busu berari da isira.Edo wasiri isira eiawa John umo mi ewamei ariembo da atopatari amboda isira. 38 Edo ingoIesu Nazareth nati embo awa gari ra. Edo ingo

Page 162: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 10:39 159 ACTS 11:18gosewa God mi uso yei Asisi Kotopu de gorobe deititisira. Edo God awa ungae daedo ra awasedoumo yei berari da tembuse embo berari da yeiewamei adi isira edo embo Satan mi uso gorobami sandidigari awa euri ewamei edo isera.

39 “Edo nango awa berari gosisera Jew emboboda busu da edo Jerusalem nati da awa ingodayei sera. Edo embo ne eiawa benema mi oregada detero bebetisira. 40 Awarate umo betetiri ijitamonde atae etiri God mi umo jigiri eririsira.41 Edo umo etiri erido umo embo berari da yeiisaga aerate nango umo de indari indero nangodayei isaga isira awa God mi matu sia edo nangomi ro gosisera awa sadi umo isaga isira. 42 Edoumo goroba de nangomi binga ewamei awa emboatopatorase sisira. Edo nango gosera Godmi umoembo bebetegari de wawasiri de awa kasaraseititisira awasedo Godmi nangomi embo awa umoawa atopatorase sisira. 43 Edo God da binga sariembobo berari mi ge sisera embo ave umo ge beadira awa God mi uso jawo da goroba mi emboainda wasiri biae awa kotembedo doadira.”

JEW EMBOBO AE ASISI KOTOPU BURISERA44 Edo Peter ge sise atiri Asisi Kotopu embo uso

ge ingise atisera ainda yei wowosisira. 45 Edo Jewembobo Iesu ge be edo isera Joppa nati da atimaisera awa Peter ga bugusera awa kove be iseraainda be awa God embo Jew embobo ae de daedokando Asisi Kotopu awa itira. 46 Edo Jew emboboae ge re neinde kainde embo gae awa sedo edoungo God jasiga isera.

47 Edo Peter mi sisira, “Embo amemi embomeieiawa umo mi ewamei ari wasiri awa beorasebeitigaera.” 48 Edo Peter awodo sedo setiri ungomi Iesu Keriso da jawo da ungo umo mi ewameiisera. Edo ungo awodo etero ungomi Peter daedoiji tupo atarase sedo gosisera.

11PETER JERUSALEM NATI DA ENGENEMBURISIRA

1 Iesu da binga atopapotegari embobo denanonamendi Judea busu da awa binga Jew em-bobo ae awa God da ge awa betera awa ingisera.2 Edo Jew embobo nenei awa embo Jew egeregaeawa Jew embobo da wasiri awa ambo ambo orasedipapa isera awasedo Peter Jerusalem nati davitiri embomei amimi Peter ga da ge bagisera.3 Edo ungo mi umo tu burise sisera, ‘Imo emboJew embobo ae awa esega ise edo ungo wasiritamo kotopu da mendo da andiso diwari awa baeembomei awa ungoda mando da esega ise daedo

indari indewosa.” 4 Awasedo Peter mi tuturo daedo ro isiri awa ungoda yei sisira.

5 Edo Peter ungoda yei sisira, “Na Joppa nati daGod manunugurise atise edo eturo arago isena.Edo eturo arago ise edo rora teta bo nembodibasangove sangove jigido itari wosari inge isira. Edowosedo naso demo da pepetisira. 6 Edo diti joda isena awa wo pepeta edo ira edo wo akogedoira edo ri memei mane egeregari awa gosisena.7 Edo na ditini eno ge javi ingisena amimi nasoyei sisira, ‘Peter erido dedo indigae.’

8 “Awarate nanemi sisena, ‘Bada awodo aera.Edo na indari indapu awa indae ra.’

9 “Edo sekago ge javi utu da mi sisira, ‘Ro Godmi etiri ewamei etira awa inemi biae awa seose.’10 Edo iji tamonde eiawa edo bo nembodiba awautu da sekago vivitisira.

11 “Edo iji ainde embo tamonde Caesarea natiembo da amimi naso yei itiri bugusera awabugudo mando na atima isena ainda bugusera.12 Bugero Asisi Kotopu mi naso yei sisira em-bomei eiawa jegigi eose ta daedo mambuio sisira.Edo nanonamendi 6 Joppa nati da atima iseraeiawa nangae daedo Caesarea nati da mambudonango Cornelius da mando da totorisera. 13 Edonango torero Cornelius mi umo asisi ewamei usomando da derido atiri gosisira awa nangoda yeisisira. Edo anela mi uso yei sisira, ‘Embo da itiomambudo Joppa nati da embo jawo Simon Petersedo era awa bare. 14 Edo unemi God mi embosoregadira ainda emboro awa iso yei ujugadira.Edo imo uso ge ingadesa awa God mi imo de isoorobe de awa soregadira.’

15 “Edo umo awodo setiri na ge sadi tuturoeno iji ainde Asisi Kotopu ungoda yei wowosisirateta tuturo da ingodenaso wowosisira da awodo.16 Edo umo wosetiri na Bada mi ro sisira awakotemburisena, ‘John umo mi embo ewamei irate God awa Asisi Kotopu mi ingo ewamei adira.’17 Edo ingodena Iesu Keriso gebe isera iji aindeGod mi kando Asisi Kotopu ingodenaso yei iti-tisira iji ainde ge be isera. Edo Godmi ingodenasoyei etiri isaga etira kando da awa embobo Jew aeda yei daedo ititara.”

18 Edo ungo Peter mi ge sisira awa ingido tusumbari awa doturisera. Edo ungo God jasigaise sisera, “God embobo Jew ae de daedo ungodawasiri bebegae dodo God da yei wareregorase ijiitira. Edo umo ungoda yei wasiri mata awa atariborase iji itira.”

Page 163: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 11:19 160 ACTS 12:11

EMBOBO JEW AE ANTIOCH NATI DA AWA BINGAEWAMEI INGISERA

19 Embomei mi Stephen awa detero bebetisiraiji ainde Iesu ge be ari embobo da yei dedo gaedoari iji bugusira. Edo iji ainde dedo gaedo arimi etiri Iesu ge be ari embobo yei berari dasisikakain isera. Edo embo nenei awa yei riboribemambudo Phoenicia busu da edo Cyprus ingigida edo Antioch nati da mambusera. Edo ungoyei eindamambudo binga awa Jew embobo da yeisedo isera embo Jew ae ainda yei sae. 20 AwarateIesu ge be ari embobo nenei Cyprus ingigi em-bobo de Cyrene nati embobo de mi Antioch natida mambudo binga awa embo Jew ae ainda yeiminonu sisera. Edo ungo mi embomei awa BadaIesu da jawo da binga ewamei awa atopapotisera.21 Edo Bada goroba nembodiba de daedo buroisira edo embo jiwae be ge be edo Bada da yeiwareregurisera.

22 Edo eiawa isira ainda binga awa Iesu da emboteotopo Jerusalem nati da atima isera amimiingido gido ungo mi Barnabas Antioch nati daitero mambusira. 23 Edo umo ainda mambudoGodmi embomei awa ewamei isira awa gido iaviribe isira. Edo ungoda yei esusu ititise sisira, “Ingoingoda jo berari mi Bada da yei saboa ewo. Edoumo ambo ambo ari awa dove.” 24 Edo Barnabasawa embo ewamei na. Edo umo goroba de Iesu gebe edo isira edo uso jo awa Asisi Kotopu mi bedaisira. Edo embo jiwae be Bada da yei puma iseraawa umo ge be edo isera.

25 Edo Barnabas Tarsus nati da Saul eura adimambusira.26 Edo umo tambudo budo Antioch nati da budobugusira. Edo ungo etoto nati ainda gaeko daatisera. Edo ungo ainda atise ungo iji berariIesu da embo topo ainde dada ise embo jiwae beatopatido isera. Edo Antioch nati da ainda tuturoedo Iesu ge be ari embobo awa jawo Christiansisera.

27 Edo iji ainde binga sari embobo Jerusalemnati dodo Antioch nati da wowosisera. 28 Edoainda teda embo da jawo Agabus mi erido umoAsisi Kotopu da goroba mi sisira baimana ijiawa busu jiwae be da yei bugadira sisira. Edoamboda Claudius awa Rome embobo da gitijigarinembodiba isira iji ainde baimana awa bugusira.29Awasedo ambojimbi mi sisera, “Ingodena dadaingodenaso yei inono gido ingode ingodenasonanonamendi Judea busu da atima era awa in-gode kondade adera. 30 Edo ungo awa sedoPaul de Barnabas de awa itero ganu budo embo

Iesu da teotopo ainda gitijijigegari da yei budomambusera.

12HEROD EMBO IESU DA TEOTOPO AWA DEDO

GAEDO ISIRA1 Iji ainde Herod embo Iesu da teotopo awa

dedo gaedo adi tuturo isira. 2 Edo setiri ungo miJohn da namendi James awa kasiwo mi dorisera.3EdoHerod dawasiri eiedo emi Jew embobo iavirietero gido setiri ungo mi Peter bundisera. Edoeiawa isira iji awa Jew embobo ambe bajari siwoyeast ae indido isera iji ainde. 4 Edo ungo miPeter bundedo gajari oro da isoro embobo diti 4mi simba orase ititisera, isoro embobo diti 4 aindateda embo 4 mi. Edo Herod umo kotisira awajarusegari bondo atae ari umo Peter awa ungodayei arapa da itari kasadera awa kotisira.

5 Awasedo isoro embobo umo simba edo gogoisera edo Peter gajari oro da atisira. Awarateembo Iesu da teotopo amimi God Peter kondadearase gido benunu enjegedo sae isera.

ASISI EWAMEI MI PETER WUJEGURISIRA6 Herod umo Peter kasadi evira tumba awa Pe-

ter isoro embobo etoto da soropu da esi etoto midigero pasido ewo ise atisira. Edo isoro emboboetoto mangiro be da derido atisera awa gajari oroda mangiro be awa simba edo gogo isera. 7 Edo roarago ise Bada da asisi ewamei bugudo gajari orojo da deriri usasa jani burisira. Edo asisi ewameimi Peter budo yakawo yakawo etiri eririsira. Eririuso yei sisira burigi eri sisira iji ainde ngobu Peterdigero atisira awa dudurisira.

8 Edo asisi ewamei mi Peter da yei sisira, “Isosini awa digido edo iso tei goru awa asugeio.”Setiri Peter awodo isira. Etiri asisi ewamei misisira, “Iso ombari budo ombudo nangae puio.”9 Setiri Peter asisi ewamei awa ambo ambo edodaga ponda mambusera. Awarate Peter ro iraawa be ira awa umo gaera. Edo umo kotisiraawa umo eturo arago ari awa kotisira. 10 Edoungo isoro embobo diti da awa derigedo bugudoditi nei da bugusera. Edo diti awa derigedo edoungo gajari oro da mangiro emboro nembodibada bugudo era ainda bugusera. Edo ungo bugeroembo da amemi jigae rate umo umosuka ungoembo pirigurisira. Pirigetiri ungo ponda bugudoemboro da pepeta isera. Edo ungo emboro dapepeta ero asisi ewamei Peter doturisira.

11 Edo Peter ro uso yei isira awa gido sisira, “Naboroko gosena eiawa ge be ra. Bada mi uso asisiewamei itiri amimi etiri na Herod da ingo da awa

Page 164: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 12:12 161 ACTS 13:9-10dodo ponda wosetena. Edo anela mi rora ro Jewembobo mi naso yei adi dipapa era awa kondadeetiri ae dotera.”

12 Edo Peter eiawa gido Mary John Mark daai da mando da mambusira. Edo embo jiwaebe ainda dada edo God manunugurise atisera.13 Edo Peter mangiro ponda taintain detiri agipogagara jawo Rhoda mi amemi iri awa gadi bu-gusira. 14Edo umo Peter da ge javi ingido iaviri beisira awasedomangiro pirigae rate engenembedosumbudo mambudo embomei ainda yei sisira,“Peter mangiro ponda derido atira.”

15 Edo gagara awa awodo setiri ungo mi usoyei mina sisera, “Imo gagara jiro biae ari ra gio.”Setero umo besara ise sisira, “Na ro sena amonegebe ra.” Awasedo ungo mi mina uso yei sisira,“Amone Peter da asisi ra.”

16 Edo ungo awodo sise atero Peter taintaindorise atisira. Edo ungo mangiro pirigedo umoainda atiri gido ungo kove be isera. 17 Edo Peteringo mi ge dorase isira edo Bada mi umo gajarioro da awa emboro rawodo edo budo bugusiriawa ungoda yei ujugurisira. Edo eiawa ujuguriseungoda yei sisira, “Eiawa James de nanonamendinenei de da yei sewo gore.” Edo Peter awodo sedoungo dodo umo yei nei da mambusira.

18 Edo sipo de isoro embobo Peter de gajariembobo de simba isera amimi ungo ungosukaPeter da yei ro etiri awa mina sara edo ungomana mana be isera. 19 Edo Herod mi umo euraorase setiri isera te umo tambae isera. Edo Herodmi setiri isoro embobo awa nganega edo deterobebetegurisera.

Edo eiawa etiri ainda amboda Herod Judeabusu dodo Caesarea nati da wowosisira.

HEROD BEBETISIRA20 Herod awa Tyre nati embobo de Sidon nati

embobo de da yei tini gambari isira awasedo ungodada edo Herod gadi mambusera. Giti awa ungoHerod da gitijigari oro simba ari embobo da gitiji-gari Blastus ainga da ge setero umoungode daedootao isira. Edo umo ungode daedo otao etiri ungoHerod gido umo roedo ungode da tini gambari iriawa nganega edo goro doarase mambusera aindabe awa Herod da busu embobo awa ungoda natiembobo da yei indari ori edo isera awasedo.

21 Edo awasedo Herod iji da kataburisira aindeumo uso gitijigari da ombari awa ombudo usogitijigari da anumba da anumbedo embo da yeige sisira. 22 Edo umo embo da yei ge setiri ungomi gogo dimbudo sisera, “Emone embo mi ge sae

rate God mi sira.” 23 Edo ungo awa gogo dimbudosetero iji da amimi Bada da uso asisi ewamei mietiri umo karu isira. Umo karu etiri gangeni miuso tamo indiri bebetisira.

24 Awarate God da ge mata embo da yei rawuseatiri embo jiwae be ge be isera.

25 Edo Barnabas de Saul de ungoda buroJerusalem nati da awa atae etiri ungo mi JohnMark budo Antioch nati da engenemburisera.

13BARNABAS DE SAUL DE ITERO MAMBUSERA

1 Binga sari embobo nenei de atopapotegariembobo de Antioch nati da Iesu da teotopo deda teda atima isera. Edo ungoda jawo re eireBarnabas de Simeon uso jawo nei awa EmboUmenga sedo isera edo Lucius Cyrene nati embode Manaen embo Herod da orobe da babojisiraedo Saul. 2 Edo ungo Bada tumondebain ise netakakana ero Asisi Kotopumi ungoda yei sisira, “Naawasedo Barnabas de Saul de awa demonda itiwo.Edodemonda itido dowoburo ro orase dipapa enaawa ore.”

3 Edo ungo neta edo God manunugedo ingoungoda kopiri da itido itero mambusera.

BARNABAS DE SAUL DE CYPRUS INGIGI ESEGAISERA

4Asisi Kotopumi ungo itiri mambuse Barnabasde Saul de JohnMark ungoda buro kondade arasesedo budo daedo Seleucia nati da wowosisera.Edo ungo Seleucia nati awa dodo nga nembodibade Cyprus ingigi da sembusera. 5 Edo ungosembudo Salamis nati da bugusera bugudo Jewembobo da dada ari oro da torido God da bingaewamei awa minonu sisera.

6 Edo ungo binga ewamei awa Salamis natiembobo da yeiminonu sedo ungo ingigi awa sem-budo Paphos nati da bugusera. Bugudo ainda kaejingama ari embo jawo Bar-Iesu awa tambusera.Edo kae embo eiawa Jew embo ra amimi embogandubedo sedo isira umo awa binga sari emboawodo sedo isira. 7 Edo umo awa ingigi aindaembobo da gitijigari jawo Sergius Paulus da otaora. Edo Sergius Paulus awa embo gari jiwae embora. Edo unemi God da ge ingadi sedo setiri embonenei mi Barnabas de Saul de awa budo uso yeibugusera. 8Awarate inja embo uso jawo Greek gemi Elymas sedo era ujo ae isira. Greek ge Elymasainda be inja embo. Edo ujo ae edo gitijigari Godda ge awa ge be eurase gajadi jarisira. 9-10 EdoSaul umo Paul sedo isera awa Asisi Kotopu mibeda ari mi inja embo awa gongon edo uso yei

Page 165: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 13:11 162 ACTS 13:31sisira, “Imo awa Satan da mei ra. Imo awa wasiriewagaewa da gitopo ra. Edo imo iji berari emboawa iso ari wasiri gebusari berari mi gandubedoesa. Edo imo iji berari Bada da ge be ari awagebusari da wareregadi sedo jaredo esa. 11 EdoBada mi boroko imo awa uso ingo mi tamesi ariditi guba adesa. Edo imo dombu ambu edo waikousasa gae iji ribori be atadesa.”

Edo burigi be rora teta gosoro inge mi usoditi gajisira edo umenga mi jiroroka isira. Edoumo jiroro jiroro edo embo umo ingo da budomamborase eura isira. 12Edogitijigari ro isira awagido ge be isira. Edo Bada da atopatari mi etiriumo kove be isira.

UNGOANTIOCHNATI DA PISIDIA BUSUDAMAM-BUSERA

13 Paul de embo daedo tembuma isera awaCyprus ingigi da nati Paphos awa dodo nga dePerga nati da busu Pamphylia da mambusera.Awarate ungo ainda mambero John Mark ungododo Jerusalem nati da engenembedo mam-busira. 14 Edo Paul de embo nenei de Perganati awa dodo Antioch nati da busu Pisidia damambusera. Edo Jew embomei da tumondebainari iji de ungo Jew embobo da dada ari oro datorido anumburisera. 15 Edo embo Moses daagodari awa tano da ajigedo edo God da binga sariembobo da ove jiwari tano nenei awa ajigedo ataeetiri Jew embobo da dada ari oro da gitijijigegarimi ungoda yei binga ititisera. Edo binga aindasisira, “Nanonamendi ingoda ge mi embo esusuitadi ra gido re nango ingo ungoda yei ge sawasedipapa era.” 16 Edo Paul binga awa budo eridoembo uso ge ingorase ingo mi wasiri edo umo gesadi tuturo isira.

Edo Paul mi ungoda yei sisira, “Ingo Israel em-bobo de edo ingo Jew embobo ae de God tumon-debain edo ewa naso ge ingiwo. 17 Israel embomeieinda God mi matu be ingodenaso mamoumbogoawa uso embo orase kataburisira. Edo ungo tetanati nei embobo awodo Egypt busu da atima iseraedo God mi etiri ungo bajido embo nembodibabe isera. Edo God uso goroba nembodiba miEgypt busu da edo budo bugusira. 18 Edo gaeko40 awodo ungo yei ro atae da erigi erigi isetemboro edo God mi ungo awa teta aimamo miungoda kinapeina degowa edoera da awodo edoisira. 19 God mi Canaan busu da embo orobe 7awa usibesi edo busu awa Israel embobo da yeiititisira. 20 Edo gaeko 450 awa kasari embo itcriungo gitijigido isera.

“Edo iji awa atae etiri Samuel binga sari emboawa ungoda gitijigari arase ititisira. 21 Edo aindaamboda embo mi gitijigari nembodiba be awadipapa etero gido God Saul itiri ungoda gitijigarinembodiba isira. Edo Saul awa Kish da mei edoBenjamin da orobe awa gaeko 40 awodo gitijijig-urisira. 22 Awarate God Saul budo demonda itidoDavid awa itiri gitijigari nembodiba be isira. EdoGod mi David da jawo da ge sisira, ‘David Jesse damei awa embo na dipapa ena awa ra. Edo unemina umo ro arase dipapa ena awa adira.’

23 “Edo Iesu awa gitijigari nembodiba Davidda orobe awa God mi Israel embobo da soregariembo arase itiri bugusira teta adi sisira da awodo.24 Edo Iesu uso buro tuturo ae atiri John miIsrael embobo berari da yei sisira ungo ungodawasiri bebegae awa dodo God da yei wareregedoedo umo mi ewamei ari wasiri awa borase sisira.25 Edo John umo uso buro atae adi aikambu iseembo da yei sisira, ‘Ingo kotewa na awa God misoregari embo itari bugarase sisira awa kotevita?Awarate na awa embo simba ewa embo ewa aerate umo uso bugari iji awa asusubetiri. Edo na awaewa raro umo kondade edo uso tei goru kougeni?’

26 “Naso nanonamendi ingo awa Abraham daorobe ra edo ingo embo nenei Jew egeregae Godtumondebain edo ewa ingiwo. God mi soregaribinga eiawa ingodena berari ainda yei itiri bugira.27 Edo embo Jerusalem nati da atima era edoungoda gitijijigegari de awa Iesu awa soregariembo awa ungo gae ra. Edo daedo ungo Godda binga sari embobo da ove Jew embomei datumondebain ari iji berari de ajigedo isera awaungo gae ra. Awarate ungo mi Iesu kasiseraedo God da binga sari embobo mi ro adira siseraawa be ijegurisira. Edo ro ijegurisira awa eire.28 Edo ungo mi wasiri biae da nei ro awa tambaeisera ainda be awa umo awa wasiri biae ae degido awasedo ungo buria da nonda umo daribetari awa ae isera. Awarate ungo Pilate mi umobetarase awa sarase sedo gosisera. 29 Edo ungomi ro ove jiwari mi embo mi uso yei ro orasesisira awa berari edo ungo uso tamo awa oregada awa itero wosetiri budo betari gowari mekoda ititisera. 30 Awarate umo betetiri God mi umojigiri eririsira. 31 Edo matu embo umo amendeGalilee busu da edo pepeta edo Jerusalem natida mambusera ainda yei umo wasiri de sekagoerido iji jiwae be isaga edo isira. Edo embomeiemimi ungo mi ro berari gosisera awa borokoIsrael embobo da yei sera.

Page 166: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 13:32-33 163 ACTS 14:232-33 “Awarate nango awa binga ewamei eiawa

ingoda yei sadi bugutitara. God mi Iesu awa jigirieririsira edo umo boroko ingodenaso yei ro adisari ingodenaso mamoumbogo da yei sisira awaetira. Edo Psalm jiwari embomi God ro sisira awaPsalm 2 da eiawa sedo sisira,‘Imo awa naso mei. Boroko na awa iso imamo ra.’

34 “Edo God mi ove jiwari ainda joda sisira Iesubetari edo unemi sekago jigari eradira sisira. EdoGod awodo sedo Iesu jigiri eririsira edo Iesumanasekago betadira. Edo God uso sekago erari da gesisira,‘Nanemi ari wasiri dagariae be nanemi David da

yei adi sisena awa imo awa embo adena.’35 “Edo Psalm jiwari nei mi soregari embo God

mi itari bugarase sisira ainda jawo da, God da yeisisira,‘Inemi mana iso agipo embo ewamei be da tamo

awa mana doaso betedo sununusadira.’36 “Edo David atima isira iji ainde umo God

mi ro arase dipapa edo isira awa edo isira. Edoumobetetiri ungomi umoawausomamoumbogoda demo da gousera edo uso tamo awa betedosununusira. 37Awarate embo awa umo bebetisiraawa God mi umo awa jigiri eririsira edo uso tamoawa uro da betedo sununusae ra.

38-39 “Edo ingo naso nanonamendi berari bingaewamei God mi embo da wasiri bebegae kotem-bedo doadira awa ingoda yei sena awasedo giwo.Edo God awa wasiri bebegae kotembedo dodoira ainda be awa Iesu umo ro edo ira awa isiraawasedo. Edo wasiri bebegae mi ingo awa bun-disira edoMoses da agodari mi ingo awawujegarikatogo ae isira te embo ave Iesu ge be adira awaGod mi wujegadira. 40 Awasedo ro God da bingasari embobo mi sisera awa ingoda yei eure gidogogo ewo. 41 Edo God da binga sari embobo misisera,‘Embo ingoGodda binga awa ingise iro jirewa awa

Godmi kasure ta gido gogo ewo. Edo buroingowasiri de atewo ena awa ingo ge be aeewa. Edo embo dami naso buro da be awaujugadira awa ingo mana ge be adewa.’ ”

42Edo Paul de Barnabas de Jew embobo da dadaari oro awa dodo mambutero embobo mi ungodayei sisera, “Tumondebain ari iji nei sekago eindabugudo eiawa nei sawo gore. 43 Edo embo dadaari yei awa dodo Jew embobo de Jew emboboae de wareregedo Jew embobo da tumondebainari wasiri awa ambo ambo isera amimi Paul deBarnabas de ambo ambo isera. Edo Iesu dabinga atopapotegari embobo etoto amimi ungodengoro bagedo sisera, “Ingo berari awa iji berari

God da kando awa burise edo God da uso simbaari da iji berari atiwo.”

44 Edo Jew embomei da tumondebain ari iji neiembo jiwae be jiwae nati da atima isera awa Godda ge ingadi bugusera. Edo roinge awa bugaedoturisera. 45 Edo Jew embobo embo jiwae be geingadi bugusera awa gido ungo tu burise jo da tinigambari isera. Edo jo da tini gambari edo ge roPaul mi sira pasega sari ge sise uso yei ge bebegaesisera.

46 Awarate Paul de Barnabas de ge doae ratege isaga sedo sisera, “God nango binga eiawa gitiingoda yei sorase setira te ingo uso binga awaujo ae ewa edo ingo wasiri matawa atari awa bariinono ae ewa. Awasedo nango ingo dodo Jewembobo ae da yei mambadera. 47 Edo God mi ovejiwari ainda joda ge sise sisira,‘Nanemi imo awa Jew embobo ae da usasa itena.

Nanemi imo awa naso soregari da emboroawa busu berari da embo da isaga asaseitena.’ ”

Edo nango ge eiawa ajigedo gosera umo nan-goda yei sisira.

48Edo embo Jewegeregae ge eiawa ingido iaviribe isera “Bada God ro sisira awa ijegurisira.” Edoembo ave God mi wasiri matawa atari borasematu ititisira awa ge be isera.

49 Edo yei ainda yei berari da God da ge awarawusira.50 Awarate Jew embobo mi etero embo nembog-amo de embo evetu Jew ae nembogamo de Godtumondebain edo isera awa tini gambari isera.Edo ungo tini gambari embo de evetu de emimietero embobo erido Paul de Barnabas de dedogaedo adi tuturo isera edo ondetero ungoda yeiawa dodo demonda mambusera. 51 Edo ungoondetero Iesu da binga atopapotegari embobomiungoda tei janjara awa gajigurisera amimi embobinga awa ujo ae etera awa isaga arase edo ungoyei awa dodo Iconium nati da mambusera. 52 Edoambojimbi Antioch nati da atisera awa iaviri deedo Asisi Kotopu de mi beda isera.

14UNGO MI ICONIUM NATI EMBOBO ATOPAPOTIS-

ERA1 Iconium nati ainda Paul de Barnabas de Jew

embobo da dada ari oro da torido embo da yeige sisera. Edo ungo ge setero embo jiwae beJew embobo de embo Jew ae de awa ge be isera.2Awarate Jew embobo ge be ari ujo ae isera amimietero embo Jew ae awa ungoda kotari jo da awa

Page 167: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 14:3 164 ACTS 14:23nanonamendi da yei biae isira. 3 Edo Iesu dabinga atopapotegari embobo awa ainda iji riboribe atise Bada da jawo da ge isaga sedo isera. Edoembobo ainda awa uso kondade ari da binga awage be gosisera ainda be awa Bada mi ungoda yeigoroba ituri ungo ari wasiri goroba de edo ariwasiri embomimatu gae awa edo isera. 4Awaratenati embobo awa ro era awa da awa kotae edoisera edo embo nenei awa ro Jew embobo mi rosera awa adi eoro edo embo nenei awa ro Iesu dabinga atopapotegari embobo mi sera awa adi edoisera.

5 Edo Jew embobo de embo Jew ae amimiungoda gitijijigegari de dada edo ainda ge awadada sedo sisera awaungomi Iesu da binga atopa-potegari embobo da yei wasiri bebegae edo edoganumamiwawara edo doro bebetegorase sisera.6-7 Edo Iesu da binga atopapotegari embobo ungoro adi sia era awa ingido ungo oju sumbudoLystra de Derbe nati de busu Lycaonia da aindamambudo ainda edo ainda yei demonda jirorokaari ainda binga ewamei awa atopapotisera.

UNGO MI LYSTRA DE DERBE NATI DE DA ATOPA-POTISERA

8 Lystra nati da embo da awa tei ambari gidoanumbedo atima isira. Edo uso ai mi burisiraiji ainda bugudo Paul mane mambusera iji aindeawa umo meani pepeta aera. 9-10 Edo umoanumbedo atise Paul da ge awa ingisira. EdoPaul embo awa gebe ira God mi umo ari ewameiadira awa gido, gido umo embo awa gongon edogogo dimbudo sisira, “Erido dagaia derio.” Setiriembo awa kekepuinya edo souedo erido pepetaadi tuturo isira.

11 Edo embo jiwae be Paul mi ro isira awagido ungoda Lyaconia ge mi gogo dimbuse sisera,“God mane teta embo inge edo ingodenaso yeiwostera.” 12 Edo Barnabas da jawo awa ungodagod ove kewari da jawo awa Zeus itido edo Paulda jawo awa ungoda god ove kewari da jawo awaHermes itido isera ainda be awa embo re Paulmi ge re sisira awasedo. 13 Edo god Zeus da usomando embo mi umo ainda tumondebain edoisera awa nati ponda ainda ititisera. Edo Zeusda priest mi wo de ri wuji de budo nati jiwa dabugusera ainda be awa umo de embo jiwae be deamimi Iesu da binga atopapotegari embobo da yeirorou itadi sedo.

14 Edo Barnabas de Paul de ungo ro adi era awage ingido ungoda sini bo jigido torere torere iseraainda be awa ungo embomei ro adi era awasedodubo vevera isera. 15 Edo ungo sumbudo embo

da teda wosedo gogo dimbudo sisera, “Embomeiingo ro edo eiawa evi? Nango re embo ingo awodomi binga ewamei eiawa minonu sadi bugutitara.Oro ingo rora be ae eiawa dodo edo God wasiri deutu de busu de edo ainda jo da rora berari atimaera awa isira embo ainda yei wareregawase nangore binga ewamei eiawa minonu sera. 16 Edo ijimatu da awa God mi ungo beitigae dotiri busuberari da embobo awa ungo ro dipapa era awaegeregurisera. 17 Awarate embo mi God umoatima ira awa gorase umo iji berari ari wasiriewagaewa edo ira. Edo unemi ga ituri utu daedo wosedo ira. Edo unemi euri indari ve ungodagaeko da erido era. Edo unemi ingoda indari itidoira amimi euri ingoda jo awa iaviri mi beda edoira.” 18 Edo Iesu da binga atopapotegari emboboge awodo sedo embo jiwae be ungoda yei rorouitadi isera awa beitigadi isera.

19 Edo Antioch nati busu Pisidia da Jew em-bobo nenei de Iconium nati Jew embobo awabugusera. Edo ungo mi embobo ainda awa joindero ungo berari mi ganuma wawara edo Pauldorisera. Edo ungo kotisera awa Paul betari gesedoumo jumbudobudomambudobudonati ponda mambusera. 20Awarate Iesu ge be ari embobomi umo jinenebedo dada etero umo sekago eridonati da totorisira. Edo sipo nei umo de Barnabasde Derbe nati da mambusera.

UNGO SYRIA BUSU DA NATI ANTIOCH DA EN-GENEMBURISERA

21Paul de Barnabas de binga ewamei awaDerbenati embobo da yei atopatetero embo jiwae beIesu da ambojimbi isera. Edo ungo nati awadodo Lystra nati da engenemburisera edo aindaedo Iconium nati da mambusera edo ainda edoAntioch nati busu Pisidia da ainda mambusera.22Edo ungo yei eiawa esega ise ungo embo Iesu gebe edo isera awa atopatido isera embomei aindadubo bari God da yei edo jao namendi da yeidubo bari awa babojisira. Edo ungo Iesu gebeise atorase esusu ititisera. Edo Paul de Barnabasde mi embomei ainda yei sisera, “Ingodena Godda gitijigari yei da torae atise ingodena God daemboro da pepeta iriroro bouga nembodiba awaingodenaso yei puradira. 23 Edo yei dada aindateotopo Iesu da roinge ateri ainda embo neneiungo gitijigarase itido isera. Edo embomei emoneIesu ge be edo isera embobo awa ra. Edo Paul deBarnabas de neta edo Godmanunugedo edo Badada simba ari da embomei awa itido isera.

Page 168: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 14:24 165 ACTS 15:1924 Edo ungo Pisidia busu awa sembudo busu

Pamphylia da bugusera. 25 Edo Perga nati em-bobo da yei binga ewamei awaminonu sedo ungoAttalia nati dawowosisera. 26EdoAttalia nati awadodo nga de Antioch nati da engenemburisera.Edo nati ainda Paul de Barnabas de esega eoroIesu da binga atopapotegari embobo nenei miungo awa Bada da simba dada itido isera. Edoboroko ungoda buro ro adi mambusera awa ataeetiri ungo engenemburisera.

27 Edo ungo Antioch nati da bugudo Iesu dateotopo jawo setero ungo berari dada isera. EdoPaul de Barnabas demi Godmi ungoda yei ro isiraawa sisera. Edo God mi embobo Jew ae awa ge beorase emboro pirigurisira awa sisera. 28Edo ge beari embobo de iji ribori be atisera.

15JERUSALEM NATI DA DADA ISERA

1 Embo nenei mi Judea busu da edo Anti-och nati da bugudo nanonamendi atopapotiseungoda yei sisera, “Ingo Moses da agodari misira awodo wasiri tamo kotopu da mendo daandiso awa diugae adewa awa ingo mana sore-gari da emboro awa mana tamadewa.” 2 SeteroPaul de Barnabas de ungo de daedo ge eindatamo da ge bagisera. Awasedo embobo aindami Paul de Barnabas de Antioch nati embobonenei awa budo daedo Jerusalem nati da mam-budo atopatari eiawa Iesu da binga atopapotegariembobo de embo Iesu da teotopo da gitijijigegaride daedo sedo gorase sisera.

3 Edo Iesu da teotopo mi ungo itero ungoPhoenicia de Samaria busu de da awodo sem-buse embo aumo embobo Jew ae jiwae awawaungoda wasiri bebegae awa dodo edo God dayei wareregurisera awa setero gosisera. Edonanonamendi binga eiawa ingido yaviri be isera.4 Edo ungo Jerusalem nati da bugero Iesu dateotopo de ungoda gitijijigegari de Iesu da bingaatopapotegariembobo de mi ungo atega ewameiisera. Edo ungo atega etero Paul de Barnabas demi ungoda yei God ungoda yei awodo ro isira awasisera. 5 Awarate Pharisee embobo nenei Iesu gebe edo isera amimi erido sisera, “Ungo Moses daagodari kera adi adera gido re ungo tamo kotopudamendo da andiso diugari da wasiri awa adera.”

6 Edo Iesu da binga atopapotegari embobo deembobo Iesu da teotopo da gitijijigegari de dadaedo kotari eiawa kasisera. 7 Edo kotari eiawaungosuka iji ribori be kasedoPetermi erido sisira,

“Naso nanonamendi nanemi binga ewamei awaembo Jew ae ainda yei minonu sanase matu beGod mi na awa ingoda teda kataburisira awa ingogosewa. Edo ungo ingido ge be orase God mieiawa isira. 8 Edo God umo embo dada ungodajo da ro kotera awa gido ira amimi Asisi Kotopuawa embo Jew ae ainda yei ingodenaso yei iti-tisira da awodo itutara awasedo ingodena goseraGod umo embo Jew ae awa ujo ae aera. 9 EdoGod mi ingo de namonde ungo de awa gari neinei aera. Edo unemi ungoda jo awa segutaraungo ge be etero gido. 10 Ingode ingodenasoJew embobo da agodari kera orase sadera awaingode bouga nembodiba awa ungoda saga daitadera. Awasedo ro edo Iesu ge be ari emboboda yei bouga nembodiba ungoda saga da itido edoingo God bagari da itadi dipapa evi? Ingodenasomamoumbogo ta ingodena awa bouga awodo awamana ango ae etera. 11Awodo ae ra te ingodenasogundesega da goroba awa God uso soregari awauso kando ingodenaso yei da ra kando Iesu Kerisomi budo ingodenaso yei bugusira. Edo God miembo Jew egeregae awa soregurara teta ingodenasoregurira da awodo.”

12 Edo Peter ge sedo atae etiri embo berariawa jamo jamo edo Paul de Barnabas de da geawa ingise atisera. Edo Barnabas de Paul demi God mi ungoda yei awodo ari wasiri gorobade edo ari wasiri neinde kainde embo mi matugae awa edo embo Jew ae ainda yei isira awasisera. 13 Edo ungo ge sedo atae etero Jamesmi sisira, “Nanonamendi ge naso eiawa ingiwo.14Simonmi ingodenaso yei eiawa ta Goduso dubobari embo Jew ae ainda yei ujiji ira awa setirigosititara. Edo embo ungoda teda awa budo etiriuso embo topo ititara. 15 Edo emone ro God dabinga sari embobo mi atopapotisera. Edo ovejiwari mi sisira,16 ‘Bada God mi sisira, eiawa edo atae ari, na

naso embobo da yei engenembedo Davidda mando dudurisira awa nanemi sekagomando da ituka memeiya awa dada edosekago jigano erido teta nanemi matuisena da awodo adira. 17 Awasedo embonenei embo Jew egeregae awa naneminaso embobo adi jawo setena amimi naeura adera. 18 Eiawa Bada God mi matu bematu isaga edo sisira.’ ”

19 Edo James umo jiwari da tano awa sedo usobe mata amimi sisira, “Na eiawa kotena emboJew ae awa ungoda wasiri bebegae dodo edo God

Page 169: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 15:20 166 ACTS 15:41da yei wareregurera awa ingode mana ingode-naso Jew embobo da agodari mi oro buria adera.20 Awarate ingode soro indari awa embo ovekewari da yei rorou itido era awa mana indaderako indari rorou awodo edo era amone indapuawasedo. Edo daedo ingode agodari eiawa ungosoro gadera ari wasiri bebegae adi ae wo emboda ingo mi tatainya edo era awa indadi ae ororoindadi ae awa sadera. Edo ingode ge eiawa oveedo itoro ungoda yei mambadira. 21 Edo Mosesda agodari awa tumondebain ari iji berari edo ijiribori be Jew embobo da dada ari oro da ungo miembo da yei ajigurewora. Edo nati berari da usoge awa atopapotewora awasedo nango ge nei rosadi aera.”

UNGO MI OVE JIVEDO ITERO MAMBUSIRA22 Iesu da binga atopapotegari embobo de Iesu

da teotopo da gitijijigegari de edo embo berariIesu da amimi sisera, “Ingode embo nenei ingo-denaso teda katabedo edo Paul de Barnabas dedaedo Antioch nati da itoro daedo mambadera.Sedo ungomi Judas uso jawo sangove awaBarsab-bas ainde Silas de awa kataburisera. Edo nanona-mendi embo etoto eiawa be sapo edo isera. 23Edoove ungo mi budo mamborase ititisera re eire.“Oarie nangoda nanonamendi, Nango Iesu da

binga atopapotegari embobo de emboIesu da teotopo da babojegari de edonanonamendi berari mi nanonamendiJew ae Antioch nati edo Syria busu da edoCilicia busu da atima ewa awa ategurera.

24 Edo nango embo nenei nangoda teda amimiingoda yei mambudo ingoda yei sititaraingo agodari ro sira awa adi edo re wasiritamo kotopu da mendo da andiso diu-gari da wasiri awa bawase sititara. Edoungo awodo setero edo amimi etiri ingomana mana ititawa. Edo nango ungo ingoawodo atopatorase sae ra. 25 Awasedonango dada edo nango berari awara sedobinga sari embobo katabedo ingoda yeiititera giwo. 26 Edo binga sari emboboeiawa nangoda otatao etoto dubo budoera Paul de Barnabas de Bada sapo ise ijijiwae be betari aikambu edo isera aindedaedo ingoda yei mambadera giwo. 27EdoJudas de Silas de mi ingoda yei ge nangoro jivera da awa ingoda yei ge da awasadera giwo. Edo ungode daedo iteromambutera awara giwo. 28 Edo Asisi Ko-topu de nango de daedo awara sedo nango

mana ingoda saga da Jew embobo da ago-dari awa mana bouga itadera setera giwo.29Awarate agodari ingo re eiawa kera ewo.Indari ove kewari da yei rorou itido eraawa indove, ororo indove, wo embo daingo mi tatainya edo era awa indove edoviro bengaba ari wasiri awa eove. Edoingo agodari eiawa kera adewa awa ingoewamei atadewa giwo.

Awara ewamei atiwo.Ingoda nanonamendi Jerusalem nati da.”

30 Edo ungo binga sari embobo eiawa iteromambudo ungoAntioch nati da bugudo Iesu gebeari embobo awa jawo setero ungo dada isera. Edoungo dada etero ove awa ungoda yei ititisera.31Edo embomei awa ove awa ajigedo gido ungodajo awa iaviri mi beda isira ainda be awa ove amimiungoda goroba ari ititisira awasedo. 32 Edo Judasde Silas de ungo awa God da binga sari embobora edo iji ribori be nanonamendi da yei ge sis-era. Edo ungo nanonamendi da yei ge awodosise esusu itoro ungoda tumonda ari awa gorobaedo isira. 33 Edo Iesu gebe ari embo mi ungoIesu da binga atopapotegari embobo ategorasesetero ove gaetero ungoda yei da sekago iteromambusera.

34 Awarate Silas ainda atadi dipapa isira. 35 EdoPaul de Barnabas de Antioch nati da embo neneide atise Bada da ge awa minonu sise emboatopatido isera.

PAUL DE BARNABAS DE EWOGA EWOGA ISERA36 Amboda Paul mi Barnabas da yei sisira, “In-

gae engenembedo ingodenaso nanonamendi natimatu ingae Bada da ge atopapotisena awa ingaeesega ore. Edo awodo esega ise ungo ewameiateri ta ko biae ateri awa gadera.” 37 Edo Paulawodo setiri Barnabas mi sisira umo John Markbudo daedo mambari dipapa isira. 38 AwaratePaul umo John Mark ungo Pamphylia busu daungo dodo ungo buro da kondade ae mambusiraawasedo umo ujo ae isira. 39 Edo ungo etotoawodo kotedo ungo etoto ge okain be mina saraedo ewoga ewoga isera. Edo Barnabas Mark budonga de daedo Cyprus ingigi da mambusira. 40 EdoPaul awa Silas mi daga mambarase sisira edonanonamendi mi ungo awa Bada da simba ari daititisera. 41 Edo Paul Syria busu de Cilicia busu deda sembudo embo Iesu da teotopo awa esusu itiriungoda tumonda ari awa goroba isira.

Page 170: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 16:1 167 ACTS 16:2316

TIMOTHY PAUL DE SILAS DEDA DADA ISIRA1 Paul pepeta edo mambudo Derbe de Lystra

nati de ainda bugusira. Edo Iesu ge be ari embojawo Timothy awa ainda atima isira. Edo uso aidaedo Iesu ge be edo isira. Edo umo awa Jewevetu rate uso mamo awa Greek embo ra. 2 Edonanonamendi berari Iconium nati da Lystra natida awa Timothy awa embo ewamei sedo isera.3 Edo Paul Timothy budo daga mambadi dipapaedo gido uso tamo kotopu da mendo andiso awadiugurisira. Edo umo awodo isira ainda be awaJew embobo berari yei ainda atima isera awauso mamo awa Greek awa ungo berari awa gariawasedo. 4Edo ungonati berari awa esega ise Iesuge be edo isera embobo ainda yei agodari Iesuda binga atopapotegari embobo de babojegariJerusalem nati da atera amimi kera orase siseraawa ungoda yei ujugurisera. Edo agodari awakera orase sisera. 5 Awasedo Iesu ge be ari em-bobo diti da awa ungoda tumonda ari awa gorobaetiri iji berari ungoda ajigari awa nembodiba edoisira.

PAUL ETURO ARAGO EDO GOSISIRA6 Edo ungo pepeta edo mambudo edo Phry-

gia busu de Galatia busu de ainda pepeta iserako ungo awa busu nembodiba Asia ainda jodagido ainda be awa Asisi Kotopu mi ungo aindaatopatorase awara sae awasedo. 7 Edo ungomambudo busu Mysia da jiwa da bugudo ungobusu awa sembudo busu Bithinia da torari dipapaisera te Iesu da Asisi mi ungo ainda tororaseawara sae isira. 8Awasedo mambudo Mysia busuawa serigedo mambudo Troas nati da wowosis-era. 9 Edo tumbade Paul eturo arago isira aindaMacedonia busu embo awa erido derido benunusiri gosisira Macedonia busu da sembudo nangokondade eio siri gosisira. 10 Edo Paul wasiri eiawagetiri nango iji da amimi erido Macedonia busuda sembadi sia isera ainda be awa nango gosiseraGod nango embomei ainda yei binga ewamei awaatopatorase jawo sira awasedo.

LYDI USO WASIRI BEBEGAE DODO GOD YEI WAR-EREGURISIRA

11 Edo Troas nati awa dodo nango nga deSamothracenati da sembudo eudo sipodeNeapo-lis nati da sembusera. 12 Sembudo Philippi natiMacedonia busu da nati nembodiba be aindamambusera. Edo nati eiawa Rome embobo misimba edo isera. Edo nango nati ainda iji tupoatisera. 13 Edo Jew embomei da tumondebain ari

iji de nati awa dodo sasaka beda Jew embobo Godmanunugadi sedo dada edo isera yei ainda nangomambusera. Edo anumbedo nango embo evetuainda dada isera ainda yei ge sisera. 14 Edo aindateda evetu da nangoda ge ingisira awa Thyatiranati evetu jawo Lydia ra. Edo umo ganu badisedo umo bo karako uso mina awa nembodibaawa embo da yei ori edo isira. Edo umo Godtumondebain edo isira edo Bada mi uso jiro awapirigetiri umo Paulmi ro sisira awa dengoro isira.15 Edo ge awa ingido umo de embo uso mando daatima isera awa umo mi ewamei ari wasiri awaburisera. Budo nangoda yei sisira, “Ingo na awaBada ge be ari evetu awodo kotadewa re puwonaso mando da atave.” Edo unemi setiri jaredogido nango mambusera.

PAUL DE SILAS DE GAJARI ORO DA ITITISERA16 Iji da nango God manunugari yei da mam-

butero agipo gagara awa asisi biae mi umojingama ise euri ro amboda adiri awa sedo isiragagara amimi nango tambusira. Edo umo emboungoda yei ro adiri awa sise umo embo andatopo ri ainda yei gano jiwae be budo ititisira.17Edo umo Paul de nango de ambo ambo ise gogodimbudo sisira, “Embomei emone God inda atimaira ainda agipo embobo ra. Edo ungo ne Godmi ingo soregadira ainda emboro awa ingoda yeiminonu sera.” 18 Edo gagara awa awodo iji jiwaebe isira edo Paul awa ujo ae edo gido wareregedoasisi biae da yei sisira, “Iesu Keriso da jawo dananemi sena gagara eiawa jingama dodomambu.Edo Paul umo awodo setiri iji da amimi asisi biaeawa umo dodo mambusira.

19 Edo gagara awa embo amenda topo ri awaungoda ganu bari iji awa atae etira awa gido, Paulde Silas de bundedo jumbudo budo ori garoriari yei da Rome embobo da gitijigari da jo damambusera. 20Edo Rome embobo da kasari emboda diti da sisera, “Embomei eiawa Jew embobora edo ungo mi nangoda nati da wasiri bebegaeise tembera. 21 Edo ungo nangoda agodari awaatopatae rate wasiri nei awa atopapotera. Edonango awa Rome embobo ra edo nango manawasiri eiawa adera edo badera.

22 Edo ungo awodo setero embo jiwae be Paulde Silas de da jawo da ge bebegae daedo sisera.Edo kasari embo mi Paul de Silas de da bo siniawa jigido ujugedo keredo edo embobo ainda yeisetero ungo mi Paul de Silas de awa ngobu mivejisera. 23 Edo ungo mi Paul de Silas de awabiae be vejedo gajari oro da wawara etero torerogajari oro simba ari embo da, embomei awa edo

Page 171: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 16:24 168 ACTS 17:6gogo edo simba arase sisera. 24 Edo gajari orosimba ari embo ge awa ingido ungo awa gajari orodiumba soropuda itiri totorisera. Edo itiri toreroungoda tei awawao ri mi ari ainda joda itido dadabundisira.

25 Edo tumba soropu da Paul de Silas de awaGod manunugurise jasiga ari ya sise atisera. Edoungo awodo ero gajari embo nenei awa ungodaya da javi awa ingise atisera. 26 Edo iji aindedidira nembodiba be tuturo edo gajari oro da usosaga de gajari oro de awa budo yakawo yakawoisira. Edo budo yakawo yakawo ise gajari oro damangiro berari awa pirigetiri edo gajari emboboda tei bundisera awa berari wujegurisira. 27 Edogajari oro simba ari embo gajari oro da mangiroberari awa pirigetiri gido umo kotisira awa ga-jari embobo berari awa babasegari ge sedo usokasiwo gorugedo umo umosuka dedo betadi isira.28 Awarate Paul mi gogo dimbudo sisira, “Imoimosuka usibesi eose ta nango berari re ateraeire.”

29 Edo gajari oro simba ari embo ge awa ingidogoriwo embo sisira. Setiri goriwo budo bugusera.Etero sumbudo Paul de Silas de da yei mambudotei ingo dadara iri ungoda joda baingo dederiisira. 30 Edo ungo budo ponda bugudo nganegaisira, “Soregari badi sedo mo namomo ro eni?”

31 Sedo nganega etiri, ungo mi mina sisera,“Imo Bada Iesu ge be adesa awa God mi imo deiso orobe de awa soregadira.” 32 Edo ungo awodosedo Bada da ge awa umo de edo embo nenei usomando da atisera ainda yei atopapotisera. 33 Edotumba da amimi gajari oro simba ari embo miungo budo mambudo ungoda iso mamatu awasesegurisira. Edo umo awa etiri Paul de Silasde mi ungo awa umo mi ewamei isera. 34 Edoawa etero gajari oro simba ari embo mi Paul deSilas de budo uso mando da mambudo indari itiriindisera. Edo yaviri mi embo ainde uso orobe deda jo awa ato ae be isira ainda be awa ungo borokoGod ge be isera awasedo.

35 Edo sipo de kasari embo mi agodari emboboawa gajari simba ari embo awa soro Paul de Silasde awa wujegarase itiri mambusera.

36 Edo gajari oro simba ari embo mi Paul dayei sisira, “Kasari embo mi imo de Silas de awawujegorase binga itiri bugira. Awasedo ingoembo etoto jo jamo jamo de mambuwo.”

37 Edo embo awa awodo setiri Paul mi ago-dari embo da yei sisira, “Nango Rome emboboingodenaso agodari ro bejae awarate ingo nango

kasedo gogo ae embo da arapa da vejedo edogajari oro da gajitara. Edo boroko ungo nango gaeunjugari da itoro mamborase sera. Awodo aeraungo awodo mana adera. Edo Rome embobo dakasari embobo awa sewo bugudo ungo ungosukanango wujegore.”

38 Edo ungo awodo setero agodari embobo miengenembedo mambudo kasari embobo da yeiPaul da ge awa sisera. Edo kasari embobo Paulde Silas de awa Rome embobo awa ingido ungooju isera. 39 Awasedo ungo Paul de Silas deda yei mambudo sisera, “Nango ingoda yei biaeetera.” Sedo ungo gitijigido gajari oro awa dodoponda bugudo nati awa dorase sisera. 40 EdoPaul de Silas de gajari oro awa dodo Lydia damando da mambusera edo ainda nanonamenditambudo ungoda tumonda ari awa goroba arasege sisera. Edo awodo edo Paul de Silas de nati awadoturisera.

17UNGO MI THESSALONICA NATI DA ATOPAPOTIS-

ERA1Paul de Silas depepeta edonati Amphipolis de

Apollonia de da joda awodo bugudo Thessalonicanati da bugusera edo ainda Jew embobo da dadaari oro awa derido atisira. 2 Edo Paul da wasiriawodo gido Jew embobo da dada ari oro da toridoembo atopapotisira. Edo pura jaige tumondebainari iji tamonde da umo Jiwari Kotopu pirigedoungoda yei sisira, 3 “Jiwari Kotopu sisira SoregariEmbo God mi itari bugarase sisira amimi memesinembodiba tambudo betedo sekago wasiri deerarase sisira.” Edo ungoda yei atopapotise sisira,“Embo Iesu ingoda yei atopapotena emone Sore-gari Embo God mi itari bugarase sisira awara.”4 Edo embo nenei ainda ge ingise atisera awa usoge awa ge be kotedo gido Paul de Silas de da dadaedo ungoda atopatari ambo ambo edo isera. EdoGreek busu embobo jiwae be God tumondebainedo isera edo emboevetu nembogamo de daedoPaul de Silas de dada isera.

5 Edo Jew embobo Paul da atopatari buro aindaji sedo setero gido embo begogo embobo jiwae betepo emboro da yarago purarago ise atima iseraawa dada isera. Edo ungo dada edo embogo adiisera. Edo ungo mi etero nati embobo berariawa ambe pu da awodo edo Jason da mando awabejadi tuturo isera ainda be awa ungo Paul deSilas de awa budo embo da arapa da itari dipapaedo ungo eura ise isera. 6 Awarate ungo Paul de

Page 172: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 17:7 169 ACTS 17:28Silas de tambae edo gido Jason de nanonamendinenei de awa jumbudo budo nati da gitijijigegarida yeimambudo gogo dimbudo sisera, “Embomeiemimi ero wasiri bebegae yei berari da bugira.7 Edo ungo nangoda nati da bugudo Jason damando da atewora. Edo ungo Caesar da agodariawa bejera ainda be awa ungo gitijigari nembod-iba nei jawo Iesu atari ge sera.” 8Edo ungo awodosetero embo jiwae be de nati da gitijijigegari dero adiri awa oju be isera. 9 Awasedo Jason deembo nenei de da yei setero ganu ititisera. Edoungoda yei sisera ungowasiri biae nei ro ae aderaawa amboda ungoda ganu awa sekago ungodayei itadera sisera. Edo awodo sedo setero dodomambusera.

PAUL DE SILAS DE BEREA NATI DA ATOPAPOTIS-ERA

10 Edo tumba jiriri nanonamendi mi Paul deSilas de awa itero Berea nati da mambusera. Edoungo ainda bugudo Jew embobo da dada ari oroda mambusera. 11 Edo Berea embobo berari Jewembobo da dada ari oro ainda dada edo iseraawa Thessalonica embobo aera te awa jo ungodaberari mi binga awa ingido isera. Edo iji berariungo Paul mi ro sira awa ge be ta awa gadi ungoeura ise jiwari awa ajigedo isera. 12 Edo embobojiwae be ge be isera. Edo daedo Greek busuembobo de emboevetu nembogambo de da ge beisera.

13 Awarate Jew embobo Thessalonica nati daawa Paul Berea nati da God da ge awa atopa-potira awa ingido ungo nati ainda mambusera.Mambudo embo jawo sedo bagedo etero embojiwae be Iesu da binga atopapotegari emboboda yei tini gambari isera. 14 Awasedo Iesu gebe ari embobo mi Paul embo nei deorase iteroewa da wowosisira te Silas de Timothy de awaBerea nati da atisera. 15 Edo embo Paul budomambusera awa gaga da mambudo Athens natida mambusera. Edo ungo iji ainde Paul dodoBerea nati da engenemburisera. Edo Paul miungoda yei sisira Silas de Timothy de soro uso yeiburigi bugorase sisira.

PAUL ATHENS NATI DA ATOPAPOTISIRA16 Edo Paul umo Athens nati da Silas de Timo-

thy de uso yei bugorase simba ise ove kekevegarijiwae be embo mi tumondebain edo isera awagido umo tini gambari be isira. 17 Awasedo Jewembobo da dada ari oro da mambudo toridoumo de Jew embobo de embo Jew egeregae Godtumondebain edo isera ainde da gemina sara edoisera. Edo umo daedo rora ori garori ari yei da iji

berari mambudo embo ainda bugudo isera aindedaedo ge sedo isira. 18 Edo Epicurean embobonenei Epicurus da atopatari ambo ambo edo is-era ainde Stoic embobo nenei Zeno da atopatariambo ambo edo isera amimi Paul ga da besoramina ara isera. Edo Paul ungode daedo Iesu usosekago erari da ge awa setiri ungoda embo neneimi sisera, “Embo jiro biae ari na gore na gore isetembari embo emomo rorae ingodenaso yei sadijariri?” Edo embo nenei mi sisera, “Awase umoneingodenaso yei god nei awa sadi jarita rora.”

19 Edo doriri ve ro erae ainda jawo Areopagusatima isira edo yei ainda embo dada edo sedogari nembogamo awa kasedo isera. Edo embomeiamimi Paul budo ainda mambusera. Mamberoumo embo berari ainda dada isera ainda diti dadederisira. EdoungoPaul budo aindamambuseraawa edo Paul da yei sisera, “Nango atopatari sekasesa awa ujugaso gadi sedo dipapa era. 20Edo imoge nei sesa ge seka awasedo nango ge ainda beawa ujugaso gadi sedo dipapa era.” 21 Edo Athensnati embobo de nati nei embobo de ainda atimaisera awa ungo ingo tei wasiri nei ro ari ujo aera te ungo iji berari awa anumbedo ge seka ta ariseka ro bugiri awa sise atari dipapa edo isera.

22 Awasedo Paul embo berari Areopagus doririainda dada isera ainda diti da derido sisira, “IngoAthens embobo na gosena god neinde kaindeembo nenei mi tumondebain edo era awa sapoedo ewa. 23 Edo na ingoda nati jo da pepeta isetumondebain ari yei gosise ainda teda rorou itariyei tambena. Edo rorou itari yei da ove jiusewaamimi sira ‘Rorou itari yei emone god nango gaeainda topo ra.’ Edo God ingo mi tumondebainewa edo ingo gae sewa God ainda jawo da na geingoda yei sadi dipapa ena.

24 “Edo God busu berari de rora berari aindatamonda atira awa utu de busu de da gitijigari ra.Edo umo tumondebain ari oro embo mi edo eraainda atae ra. 25 Edo God umo umosuka wasiride oena de edo rora nenei berari de awa emboda yei itido ira awasedo embo mi mana buro edoGod da yei rora nei ro mana itadera. 26 Edo emboda da tuturo edo embo dombu nei be nei isira.Edo unemi etiri busu berari da rawusera. Edo Godumo umosuka embo orobe da awa sirore orase ijiitido edo atae orase iji itido isira. Edo unemi endamono embo orobe dada mi atorase awa ititisira.27 Edo God umo eiedo isira awa embo mi umoeura orase isira. Edo ungo umo eura ise awasetambaderi ta rora. 28 Awarate God awa ingodena

Page 173: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 17:29 170 ACTS 18:17dodo besaun atae ra. Embo da mi matu ro sisirage awa kondade edo sisira,‘Edo umo ae awa ingodena rora berari embo

wasiri de mi atise edo ira awodo adi aeraedo mana wasiri de atae etera.’

Edo amone teta ingoda ya gaiari embobo neneimi sisera awodo ra,‘Nango re daedo uso kinapeina ra.’

29 Edo eiawa ge be ra awasedo ingode manaGod awa teta embo uso jiro gari mi ove kewariganuma nembogamo mi edo era awodo awa ko-tadera. 30 Edo embo matu jiro gari ae atise Godgae atima isera awawa God awawa kotaera teboroko umo embo yei berari da awa sira ungodawasiri bebegae awa dodo edo uso yei warerego-rase sira. 31 Edo umo eiawa orase sira ainda beawa umo iji nei kataburisira iji ainde awa embo dakataburisira amimi embo busu berari da awa edogogo edo kasadira. Edo embo berari eiawa gebeawodo gorase embo awa betetiri God mi sekagojigiri ererara.”

32 Edo ungo Paul embo betedo sekago erari dage awa setiri ingido embo nenei iro jirisera teembo nenei mi sisera, “Nango ge eiawa sekagosaso gadi dipapa era.” 33 Edo iji ainde awa Pauldada ari yei awa dodo mambusira. 34 Edo embonenei ge be edo Paul de daedo dada edo usoatopatari ambo ambo edo isera. Edo embo ge beisera ainda teda awa Dionysius Areopagus doririda kasari embo de evetu jawo Damaris de ra.

18PAUL CORINTH NATI DA ATOPAPOTISIRA

1 Edo eiawa isira ainda amboda Paul Athensnati awa dodo Corinth nati da mambusira. 2 Edoainda bugudo Jew embo da jawo Aquila awa tam-busira. Edo uso ai mi umo awa Pontus busu daburisira. Edo Aquila umo uso aro Priscilla ga awaItaly busu awa dodo Athens da bugusera aindabe awa Rome embobo da gitijigari nembodibaClaudius mi Jew embobo berari awa Rome natiawa dodo mambujegorase sisira awasedo. Edoungo bugero Paul ungoda yei mambusira. 3 Edoumo ungode daedo atise ungode daedo buro edoisira ainda be awa Paul uso buro wo andiso mimando ari awa ungoda buro da awodo gido. 4Edoumo Jew embomei da tumondebain ari ijiberariJew embobo da dada ari oro da mambudo Jewembobo de Greece embobo de mi Iesu gebe oraseungo atopatido isira.

5 Edo Silas de Timothy de Macedonia busu awadodo bugudo Athens nati da bugusera edo iji

ainde awa Paul umo uso wo andiso mi mandoitari rora edo isira awa dodo iji berari binga awasise Jew embobo da yei Iesu awa soregari emboGod mi itari bugarase sisira embo awa atopatidoisira. 6 Edo Paul ungo atopatadi jariri ungo miuso yei ge mina sedo uso yei ge bebegae siseraawasedo umo uso bo da konipo awa ungoda ditida pesi pesi edo ungoda yei sisira, “Ingo jimbobebegaemi etiri munenegetewa awa ingo bekubaingosuka ewo. Edo nanemi ari awa aera. Edoboroko tuturo edo awa na embo Jew embobo aeainda yei mambadena.”

7 Edo Paul awodo sedo ungo dodo mambudoembo Jew embo ae ra te God tumondebain edoisira embo jawo Justas ainda mando da atimaisira. Edo embo ainda uso mando awa Jew em-bobo da dada ari oro da demonda. 8 Edo Jewembobo da dada ari oro da embo nembodiba neiCrispus awa uso orobe de da Bada gebe isera.Edo Corinth nati embobo nenei de da binga awaingido gebe edo umo mi ewamei ari wasiri awaburisera.

9-10 Tumba da Paul mi eturo arago isira aindaBada mi Paul da yei sisira, “Oju eose. Edo geambu eose ta ge sise atio ko namone ingae ra. Edoembo da rawai imo nei ro adi aera. Edo naneminati einda iso yei buro nembodiba be awa iso yeiititena ainda be awana embo jiwae be einda atimaera awa naso topo orase dipapa ena.” 11 Edo Paulge awa ingido ainda gaeko da edo nei ondedosoropu da isira ainda jo da God da ge awa emboda yei atopapotisira.

12Gallio awaAchaia embobo awa gitijigido isiraiji ainde Jew embobo mi dada edo Paul bundedobudo kasari yei da mambusera. 13 Ainda budomambudo ungomi umo bekuba ise sisera, “Emboemimi nangoda embo awa God tumondebain ariemboro nei orase sira. Edo ungo tumondebainawodo adera awa ungo nangoda agodari awabejadera.”

14-15 Edo Paul ge sadi iri Gallio mi Jew emboboda yei sisira, “Paul wasiri biae ro ae etira awa naingoda ge ingae etena te ingo awa ge da tamoda jawo da tamo da edo ingoda agodari da tamoda ge bagewa awasedo ingo ingosuka eiawa ewoewamei are. Edo na mana ge eiawa kasadena.”16 Edo umo awodo sedo Jew embobo awa ondetirikasari yei awa dodo mambusera. 17 Edo embojiwae be mi Sosthenese Jew embobo da dada arioro da embo nembodiba nei awa budo kasari oroda be da dedo gaedo isera. Awarate Gallio ro edoungo beitigadira awa ae isira.

Page 174: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 18:18 171 ACTS 19:12PAUL ANTIOCH NATI DA ENGENEMBURISIRA

18 Edo Paul Corinth nati da nanonamendi deiji ribori be atisira. Edo umo Aquila uso aroPriscilla de awa budo Syria busu da mambaridipapa edo gido nanonamendi dodo Cenchreaeewa nga bari yei da wowosisera. Edo ungo aindasimba atise adi sari sedo etiri Jew embobo dawasiri awodo awa ungo uso kopiri tu berari awaatae arugurisera. 19 Edo ungo yei awa nga dedodo Ephesus nati da sembusera edo ainda PaulAquila uso aro Priscilla ga awa dodo umo Jewembobo da dada ari oro da mambusira. Edo umoainda torido Jew embobo mi ungoda kotari awawareregorase sedo ungoda yei ge sisira. 20 Edoungo mi umo ungode daedo iji ribori be atarasesisera te umo awara ae isira. 21 Edo iji aindeungode atari ge ruvegedo ungo dodo mambuseungoda yei sisira, “God mi dipapa adira awa naengenembadena.” Awa sedo Ephesus nati awadodo nga de mambusira.

22 Edo umo Caesarea nati da bugudo nati awadodo umo Jerusalem nati da vivitisira. Edo umoIesu da teotopo ainda awa ategedo dodo Antiochnati da wowosisira. 23 Edo iji ribori go ainda edoawa dodo mambusira. Edo Paul umo Galatia dePhrygia busu de da jo da awodo pepeta ise Iesuge be ari embobo awa esusu ituri edo ungodatumonda ari awa goroba edo isira.

APOLLOS EPHESUS NATI DE CORINTH NATI DEESEGA ISIRA

24 Jew embo jawo Apollos uso ai mi Alexandrianati da burisira awa Ephesus nati da bugusira.Edo umo awa ge girawo garawo sari embo ra edouso jiro gari jiwari kotopu da awa ewamei be ra.25-26 Edo umo Egypt busu da atiri embo nenei miJohn umo mi embo ewamei ari embo edo JohnIesu da jawo da ge sisira awa setero ingisira teumo kiki berari awa umo gaera. Edo umo Jewembobo da dada ari oro da isaga be atopapotiseedo uso jiro gari berari mi sisira, “Soregari emboawa bugutira, Awasedo umo embo sia ewo.” EdoAquila de uso aro Priscilla de uso ge awa ingidoumo budo ungoda mando da mambusera edoainda ungo Iesu da emboro berari awa ujugeterogosisira.

27 Edo Apollos umo Greece busu da mambaridipapa etiri gido Iesu gebe ari embobo Ephesusnati da amimi ungoda nanonamendi Greece busuda ainda ove gaisera. Edo ove gaisera aindajoda nanonamendi mi Apollos awa sia ise borasesisera. Edo Apollos ainda bugudo embo ave Godda kondade ari mi Iesu ge be ari embobo isera

embobo awa kondade nembodiba be isira. 28 Edouso ge okain mi Jew embobo da ge awa derigedoisira. Edo umo jiwari kotopu awa embobo dayei ajigedo Iesu awa soregari embo God mi itaribugarase sisira embo awa isaga euri gido isera.

19PAUL EPHESUS NATI DA MAMBUSIRA

1 Edo Apollos Corinth nati da atiri Paul bususoropuda awodo pepeta edo bugudo Ephesus natidamambusira. 2Edo ainda ambojimbi nenei tam-budo nganega isera, “Ingo gebe isewa iji aindeingo Asisi Kotopu burisevita?”

Setiri ungo mi mina sisera, “Nango Asisi Ko-topu atima ira awa gae awa sesa.”

3 Setero Paul mi mina sisira, “Edo ewamei ariwasiri ingo mo ro awa burisevi?”

Setiri mina sisera, “Nango John mi umo miewamei ari wasiri awa itiri burisera.”

4 Setero Paul mi mina sisira, “Embo ungodawasiri bebega dodo God da yei wareregedo iseraembobo awa John mi umo mi euri ewamei edoisera awarate umo daedo sedo isira embo usoamboda bugutira awa gebe orase sedo isira edoembo amone Iesu ra.”

5 Edo ungo ge awa ingido ungo Bada Iesu dajawo da umo mi ewamei ari wasiri awa burisera.6EdoPaul uso ingo awaungoda kopiri da itiri AsisiKotopu ungoda yei bugusira. Edo Asisi Kotopuungoda yei wosetiri ungo ge neinde kainde misisera edo God da binga awa minonu sisera. 7 Edoembomei ainda ajigari awa 12 aikambu ra.

8 Edo Paul ainda kariga tamonde atise Jewembobo da dada ari oro awa esega edo isira. Edoumo embomei amimi God da gitijigari goroba deda binga ewamei awawa gebe orase dipapa edoungo atopatido isira. 9 Awarate embo nenei awajiro bebegae euri gebe ari ujo ae edo isera. Edoembo diti da Bada da emboro da ge bebegae sedoisera. Awasedo Paul ungo dodo ambojimbi dedaedo embo jawo Tyrannus da atopatari oro damambusera. Edo ainda mambudo iji jaige emboatopatido isira. 10Edo gaeko etoto awa Paul aindaatise awodo atopaturi embo berari Asia busu daJew embobo de embo Jew ae de awa Bada da bingaawa ingido isera.

SCEVA DA MEMEI DA KIKI11Godmi Paul da yei goroba itiri Paul ari wasiri

goroba de nembogamo euri embo mi gido kovebe edo isira. 12 Edo Paul mi bo begiti mi budouso tamo da igori gaimbedo isira edo bo begiti

Page 175: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 19:13 172 ACTS 19:34nei mi uso bo ewamei awa gajedo buro edo isira.Bo begiti awa embo nenei mi budo karu emboboda tamo da itoro ungoda karu atae euri edo asisibebegae awa ungo dodo oju sumbudo mambudoisera.

13 Edo Jew embobo nenei awa jiroro ise tem-buse asisi bebegae awa ondoro ponda bugudoisera amimi Paul buro edo isira da awa adi jaredoisera. Edo ungo asisi bebegae da yei ge sedo iserage awawa eire, “Na iso yei sena, Iesu da jawoPaul mi atopapotira ainda jawo da sena pondabugu.” 14 Edo Jew embobo da priest da gitijigarinembodiba uso jawo Sceva da memei 7 amimiawodo edo isera.

15 Awarate ungo asisi biae da yei awodo seoroasisi biae mi ungoda yei sedo isira, “Na Iesu awagari edo Paul de daedo awarate embobo ingo moaveri?”

16 Edo embo asisi biae joda atima isira amimiSceva da memei awa dedo gaedo edo isira. Edoungoda ombari digari awa kekeregedo edo awodoeuri ungo iso matu bebegae de da uso mandododo oju sumbudo mambudo isera. 17 Edo Jewembobo de embo Jew egae de Ephesus nati daatima isera awa eiawa ingido oju mi biae edoisera. Edo eiawa etiri ainda amboda embo berariBada Iesu da jawo awa sapo nembodiba isera.18 Edo Iesu gebe ari embobo jiwae be awa bugudoembo berari da diti da ungodawasiri bebegae edoisera awa bejedo isera. 19 Edo ungoda embo jiwaebe inja kae edo isera awa ungoda inja kae jiwari deroriwa de awa budo bugudo ri edo jiwari berariawa dungoro ewudo isira. Edo jiwari awa ewuriembo berari ditini ise atima isera. Edo jiwariaindamina awa K10,000 aikambu ra. 20Edowasirieiedo awa etiri God da binga awa yei berari darawusira. Edo bajido goroba etiri edo nei ro miderigari katogo ae be isira.

EMBO NENEI MI EPHESUS NATI DA WASIRI BIAEISERA

21 Edo einda amboda Asisi Kotopu mi Paulda yei kotari okain be itiri Paul pepeta edoMacedonia busu de Greece busu de da jo daawodo mambadira awa umo Jerusalem nati damambadira awa kotisira. Edo sisira, “Na aindamambadena ainda amboda awa na Rome nati dadaedo mambadena.” 22Awasedo uso kondade ariembobo etoto Timothy de Erastus de awa itiriMacedonia busu da mambutero dodo umo Asiabusu da atisira.

23 Edo iji ainde embo nenei mi Bada da emboroawa ujo ae edo gido Ephesus nati dawasiri biae is-era. 24Edo embo da jawo Demetrius umo ganumamina nembodiba de jawo silver amimi ove kewariteta god evetuArtemis da tumondebain ari oro daawodo edo isira. Unemi uso buro embobo de buroeiawa edo ganu jiwae be budo isera. 25 AwasedoDemetrius mi setiri uso buro embobo de embonenei buro da awodo edo isera awa bugusera.Bugero ungoda yei sisira, “Embomei ingo gosewaingodena ove kewari buro eiawa ise ganu jiwaebudo era. 26 Edo ingo ingosuka ro embo Paul miira awa ingo gosewa edo ingewa. Edo umo siragod embo mi edo era awa god be ae ra sira. Edoumo awodo siri embo Ephesus nati einda edo Asiabusu da yei berari da awa uso ge awa ge be era.27 Awasedo embomei amimi ingodenaso buro dajawo da ge biae tuturo edo sadera. Edo daedoembomei eiawa god evetu Artemis da tumonde-bain ari oro da awa sapo adi aera. Edo god evetunembodiba be eiawa Asia busu embo berari de yeiberari da embobo mi tumondebain edo era awaumo awa embo da kotari awa kiambu adira.”

28 Edo embo jiwae be ge eiawa ingido tinigambari edo tuturo edo gogo dimbudo sisera,“Artemis Ephesus embobo da god evetu awa nem-bodiba be ra.” 29 Edo ungo awodo setero embonenei nati ainda yei berari da awa dada edowasiribiae adi tuturo isera. Edo Macedonia busu emboetoto jawo Gaius de Aristarchus de awa Paul gada matu pepeta isera. Edo tini gambari iseraembobo amimi embo etoto eiawa sandido budoyei nembodiba embo jiwae be dada edo iseraainda joda totorisera. 30 Edo Paul umo daedotorido embo jiwae be ainda yei ge sadi dipapaisira te Iesu gebe ari embobo mi umo torurasegajisera. 31 Edo busu ainda gitijijigegari neneiPaul da otatao mi uso yei binga itido yei gajariainda torurase sisera.

32 Edo embo berari ainda totorisera amimigogo dimbuse edo javi jiwae be isera. Edo embonenei gogodimbudo ge da seoro embonenei gogodimbudo ge nei sedo isera. Edo ungo ge neindekainde awodo sisera ainda be awa ungo ro edoainda dada etera ainda be awa ungo gae awasedo.33 Edo Jew embobo mi Alexander awa embo jiwaeda teda atiri gido budo itero embo berari da ditida dederisira. Edo Alexander uso ingo mi emboge doarase isira edo beitigari ge sadi jarisira.34 Awarate ungo umo Jew embo awa gido ungomi iji ribori be gogo dimbudo sise atisera. Ungosisera, “Artemis Ephesus embobo da god evetu

Page 176: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 19:35 173 ACTS 20:19awa nembodiba be ra.”

35 Edo einda amboda embo nei nati da babo-jegari da jiwari buro edo isira amimi etiri embojamo jamo isera. Edo embomei da yei sisira, “Eph-esus nati embobo embo berari gido era Ephesusnati embobo awa Artemis da tumondebain arioro nembodiba de edo ove kewari kotopu utu daedo wowosisira awa simba edo era awa ungo garira. 36 Edo embo mi mana eiawa pasega saderaawasedo ingo ge dodo edo ari jiro bebegae daawa eove. 37 Edo ingo embomei eiawa budo eindabugewa te ungo ingodenaso tumondebain ari oroda rora ro bengono ae edo ungo ingodenasogod evetu da yei ge biae nei ro saera. 38 EdoDemetrius de uso buro embobo de embo bekubaadi dipapa adera awa ungo embo kasari embo dakasari yei da mambudo ainda awa umo bekubaadera. 39 Edo ingo rora nenei ira awa nganegaedo gadi adewa re nati embobo berari da edo geingise kasedo era iji ainde nganega edo gadewa.40Edo Rome embobo da gitijijigegari mi nangomiembogo tuturo ari ge sedo bekuba adera ainda beawa boroko ro etewa awasedo. Edo nango gogodimbuse javi jiwae era einda be awa ujugari awajaradera.” 41Edo umo awa sedo embo berari setirimambusera.

20PAUL MACEDONIA BUSU DE EDO GREECE BUSU

DE DA MAMBUSIRA1 Edo embo jamo jamo etero Paul Iesu gebe

ari embobo awa jawo setiri dada isera. Edo umoungoda yei goroba ari ge sedo ungoda yei sisiraingo atiwo. Sedo ungo dodo umoMacedonia busuda mambusira. 2Edo busu ainda joda yei da esegaise Iesu gebe ari embobo awa esusu ituri ungodatumonda ari awa goroba edo isira. 3 Edo busuawa dodo Greece busu da bugudo ainda karigatamonde atima isira. Edo umo nga de Syria busuda mambadi sedo sia isira te Jew embobo mi umobundadi sia isera awa gido gido umo jiro buronei edo Macedonia busu da awodo engenembadiisira. 4 Edo Sopater Pyrrhus Berea nati emboda mei de Aristarchus de Secundus de Thessa-lonica nati embobo de Gaius Derbe nati embode Timothy de Asia busu embobo etoto Tychicusde Trophimus de awa Paul ga da mambusera.5 Edo ungo Paul ga da giti mambudo Troas natida nango simba atisera. 6 Edo bondo ungo ambeambe bajari siwo yeast ae indido era iji awa ataeetiri nango nga de Philippi nati awa doturisera.Edo iji 5 atae etiri nango Troas nati da bugudo

ainda Paul de embomei ainde awa tambusera.Edo ainda ungode pura da atisera.

PAUL TROAS NATI SEKAGO ESEGA ISIRA7 Edo pura da ainda tuturo da nango berari

ambe ngaugadi dada isera. Edo dada etero Paulembobo da yei ge sisira. Edo umo ge sise atirimambudo tumba soropu da etiri ge atae isira.Edo Paul umo sipo de mambari dipapa edo gidoumo iji ribori be ge sisira. 8 Edo goriwo jiwae beawa mando inda diuba nango dada isera aindausasa nembodiba de ewuse atisira. 9 Edo Paulge sise atiri mei singa da awa bisara bari diumbaainda anumbedo atiko ewo ditivi mi biae edo ewoisira. Edo ewo iko yei inbein ainda edo duridobusudawowosisira. Wosetiri embomi umo jigeroeririsira te umo awa bebetisira. 10 Edo Paul miwosedo umo uso ingo da budo edo jigido em-bomei ainda yei sisira, “Dubo vevera eove umonewasiri de atira.” 11 Edo Paul awodo setiri umosekago inda diumbada vitido ungodedaedo ambengaungedo indisera. Edo umo ungode daedoambe ngaugedo sekago ungoda yei ge iji ribori besisira. Edo waiko vivitiri Paul mambusira. 12 Edomei singa awa sekagowasiri de atiri budo uso natida mambusera. Edo ungo umo awa embo iavirinembodiba be isera.

PAUL TROAS NATI DA EDO MILETUS NATI DAPEPETA ISIRA

13 Paul umo teimi Assos nati damambadi sisiraawarate nango nga de mambusera. Edo Paulumo nango Assos nati ainda nango tambudo edonango de daedo nga da vitadi sisira. 14 AwasedoPaul umo nango Assos nati ainda tambiri nga dabudo edo nango Mitylene nati da mambusera.15 Edo sipo nei nango yei awa dodo Chios ingigiawa aikambu bugudo awa derigurisera. Edo siponei ainda amboda nango Samos ingigi da bu-gusera. Edo sipo nei ainda amboda nangoMiletusnati da bugusera.

PAUL DA USO GE SANGOVE IESU DA TEOTOPO DAGITIJIJIGEGARI AINDA YEI SISIRA

16 Edo esega isera einda joda Paul umo Eph-esus nati awa derigadi sisira ainda be awa umoJerusalem nati da Pentecost da bondo iji awaainda adi sedo dipapa edo gido umo esega duroduro isira. 17 Awarate Paul umo Miletus nati dasimba ise binga itiri Ephesus nati da embo dateotopo da gitijijigegari da yei ungo Miletus natida wosorase sisira. 18 Edo ungo bugero ungodayei sisira, “NaAsia busu da bugusena ainda tuturoedo bugudo boroko ingo na rawodo ingo berarida teda atewona ingo gosewowa. 19 Edo na saboa

Page 177: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 20:20 174 ACTS 21:6ari mi edo ji de Bada kera ewona. Edo iji jiwaena bouga nembogamo budo isena ainda be awaJew embobo naso yei biae adi kiki dirido iseraawasedo. 20 Edo ingo gosewa na ingoda mandoda edo embo da arapa da rora berari no mi ingokondade adiri amone ingo atopapotise isaga eonogosewowa awara. 21 Edo na Jew embobo de emboJew egae de da yei ungoda wasiri bebegae awadodo edo God da yei wareregedo edo Bada Iesugebe orase sewona.

22 “Edo boroko Asisi Kotopu mi na Jerusalemnati da mambanase siri gido na umo kera edomambutena awarate ainda naso yei ro adiri awana gae ra. 23Awarate na gosena nati berari esegaewona ainda Asisi Kotopu mi seuri gosewonawasiri bebegae de edo gajari oro de awa na simbaira awa seuri gosewona. 24 Awarate Bada Iesuda ge kera edo uso buro nanemi anase ititisiraawa edo atae adi sedo na wasiri bebegae eiawadoae na beitigae edo na naso wasiri awa tepoawodo kotewona. Edo buro Bada Iesu mi nanemianase ititisira amone binga ewamei God da kandosoregari embo berari da yei itadi dipapa isira awaminonu sanase ititisira.

25 “Edo na ingoda teda pepeta ise edo God dagitijigari goroba de awa ingo atopapotewona. Edoboroko na gosena ingo berari mi mana na sekagogadewa. 26 Awasedo na boroko ingoda yei senaingo da ave munenegadewa awa na awa bekubaeove. 27 Edo ro berari God mi ingo awa emboadi dipapa ira amone ingoda yei sewona awara.28 Edo ingo ingosuka simba edo gogo ewo. Edoembomei Iesu da topo eiawa teta wo sheep simbaari embomi uso wo sheep simba edo gogo edo irada awodo simba edo gogo ewo. Edo Asisi Kokopumi Iesu gebe ari embobo ingoda simba da ititisiraawa simba edo gogo ewo. Edo embomei eiawaIesu da teotopo isera ainda be awa umo God damei mi ungo uso ororo mi ombudo burisira. Edoboroko na ingoda yei sena ungo God da ge miundewo. 29 Edo na gosena na ingo doadena aindaamboda awa atopapotegari bebegae awa ingodateda bugadera teta sinomaine ari jawowolfmiwosheep da teda ungo usibesi adi bugarago adera.30 Edo embo ingoda teda nenei awa amboda gebeawa atopatadi aera te gebe awa budo wareregedoge busadera ainda be awa embo mi ungo amboambo orase dipapa edo gido. 31 Edo gido gogoewo. Edo na ingode gaeko tamonde atise ingodayei ro atopapotemona awa kotewo. Edo iji berarina ji de daedo ingo esusu ititemona.

32 “Edo boroko na ingo God da simba ari daititena. Edo ingoda jo awa God da ge mi undewoainda be awa uso ge goroba amimi ari ingodatumonda ari awa goroba adira. Edo uso ge miingodena siri gosera kando ewagaewa awa embounemi embo kokotopu orase kataburisira aindayei itadi dipapa ira awa siri gosera. 33-34 Edoingo gosewowa na embo nenei da ganu ta ombaridigari ta awa gido dipapa aera awarate na nasoingo emimi buro edo rora berari nanaso otataodepepeta ise dipapa edo era awa budo ena. 35Edo narora ae embobo kondade edo ena amone ingodaesusu ititemona awasedo ingo da awodo ewo. Edokotewo Iesu mi sisira, ‘Embo ave rora embo neida yei itido edo dubo ewamei ari budo ira amimirora budo edo dubo ewamei ari budo ira aindaawa derigedo ira.’ ”

36 Edo Paul ge sedo atae edo ungode daedoberari baingo dederi edo God manunugurisera.37 Edo ungo berari mina sanda edo doio be sedoji nembo be sisera. 38 Edo ungo dubo veveraisera ainda be awa Paul ungo sekago gadi ae sisiraawasedo. Edo ungo awodo mina burise nga daberari mambusera.

21PAUL JERUSALEM NATI DA MAMBUSIRA

1 Edo ungo atega edo nango ungo doturisera.Edo nango ungo dodo nga de dagaiya sembudoCos ingigi da mambusera. Edo sipo nei nangoRhodes ingigi awa tambusera. Edo yei awa dodomambudo kora da nati Patara ainda mambusera.2 Edo ainda nga nei busu kiambu Phoenicia aindamambadi iri gido nga ainda vitido mambusera.3 Edo nango mambuse Cyprus awanangoda ingoanda kena gosisera te derigedo mambudo Syriabusu da bugusera. Edo Tyre nati da ainda nga daburo ari embobo awa rora berari awa itoro vitadiiri gido nango nga dodo nati damambusera. 4Edoainda vitido Iesu gebe ari embobo nenei tambudoainda daedo pura da atisera. Edo Asisi Kotopumi embomei Jerusalem nati da atima isera amimiPaul da yei biae adera awa ujugetiri gosiseraawasedo ungo Jerusalem nati da mambose Paulda yei sisera. 5 Awarate nango ungode atariiji awa atae etiri gido nango ungo dodo nga daengenemburisera. Edo Iesu gebe ari embo berariungoda aro asini de kinapeina de daedo nango deda mambusera. Edo nango berari kora da wosedobaingo dederi edo dada God manunugurisera.6 Edo nango God manunugedo atae edo atiwo

Page 178: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 21:7 175 ACTS 21:27mina sara edo nango nga da vitero ungo berariungoda nati da engenemburisera.

7 Edo nango Tyre nati awa dodo nga de Ptole-mais nati da mambusera. Edo ainda bugudo Iesugebe ari embobo atega edo ainda ungode iji daatisera. 8 Edo sipo nei yei awa dodo Caesareanati da mambusera. Edo ainda bugudo nangoPhilip da mando da mambudo ainda ungae daatisera. Edo Philip awa embo 7 awodo Jerusalemainda kataburisera awa ra edo umo awa God dabinga ewamei sari embo ra. 9Edo usomeingagaraademei 4 awodo awa daedo God da binga ewameisedo isera.

10 Edo nango ainda iji tupo atero binga sariembo jawo Agabus awa Judea busu da edowowosisira. 11 Edo umo nangoda yei da bugudoPaul da sini digari awa budo edo sini amimi usoingo de tei de awa didigurisira. Edo ingo de tei debundedo sisira, “Asisi Kotopu mi sira emboro daeiedo sini einda topo awa Jerusalem nati embobomi bundadera edo ungomi umo awa embo Jew aeainda ingo da itadera.”

12 Edo nango ge eiawa ingido nango de gebeari embo nenei de mi Paul Jerusalem nati damamburase benunu sisera. 13Awarate umo minasisira awa, “Ro edo ingo ge awodo sevi? Ingodaji mi iri naso jo awa bouga ira. Edo na awaJerusalem nati da mambadi sia etena. Edo ungona Jerusalem nati da bundadera awa na sia etena.Edo ungo Iesu da jawo da na doro betadena awana sia etena.”

14 Edo nango rawodo oro Paul uso jiro warere-gadiri awa ae edo gido nango ge dodo sisera, “RoBada mi dipapa ira awa dowo are.”

15 Edo ainda iji tupo ateriko nango nangodarora berari awa sia edo Jerusalem nati da mam-badi tuturo isera. 16 Edo Caesarea nati emboambojimbi nenei mi nango de da nango budomambudo embo nango amenga ataderi aindamando da ititisera. Edo Cyprus ingigi embo eiawauso jawo awa Mnason edo umo awa iji ribori beIesu ge be ise atima isira.

PAUL JAMES ESEGA ISIRA17 Edo nango Jerusalemnati da bugero nanona-

mendi yaviri de nango atega isera. 18Edo sipo neiPaul nango de daedo James gadi mambusira. EdoIesu da teotopo da gitijijigegari berari awa dadaisera. 19 Edo Paul ungo atega edo ro berari Godmi Paul uso buro da awodo embo Jew ae ainda yeiisira awa berari sisira.

20 Edo ungo berari uso ge ingido God jasigaisera. Edo God jasiga edo Paul da yei sisera,“Nangoda namendi imo gosesa Jew embobo jiwaebe jiwae awa daedo gebe etera. Edo ungo seraawa Jew embobo Iesu gebe ari embobo etera awamana Jew embobo da wasiri awa mana doadera.21 Edo embo nenei mi ungoda yei sera inemi Jewembobo embo Jew ae ainda busu da atima eraawa Moses da agodari awa ambo ambo eorasesari ge sera. Edo sera inemi Jew embobo awaJew embobo da wasiri awa eorase sari ge sera.Edo sera inemi ungoda memei awa ungoda tamokotopu da mendo da andiso awawa diugeorasesari ge sera. 22 Edo ungo imo bugesa ainda bingaawa gadera awasedo peteio edo imo ro esi awakotore. 23 Edo eiawa nangoda kotari ra. Embo 4einda atera awa Jew embobo da kopiri tu arugariwasiri awa adi sia edo God da yei adi sari sedoatera. Edo sia ari iji de awa ungo Jew emboboda segari wasiri awa adera. 24 Awasedo ungodedaedomambudo Jewemboboda tumondebain arioro da imo daedo Jew embobo da segari wasiriawa eio. Edo Jew embobo da kopiri tu arugariwasiri da mina awa inemi ungo ganu itio minaitore. Edo imo awodo adesa awa embo berarimi imo Moses da agodari awa ambo ambo esaawa gido edo embo einda jawo da ge sera awa gebusera sadera.

25 Edo boroko nango embo Jew egeregae Iesugebe ari embobo ititara awa soro gadesa. Edonango ungoda yei edo gogo edo ujuguritaraMoses da agodari awa edo ove itero mambutara.Edo ove ainda awa agodari eiawa kera orase siti-tara indari embo mi asisi da yei rorou ititera awaindove edo ororo indove edo wo embomi ungodaingo mi jijigurera awa indove edo viro ari wasiriawa eove sititara. Edo agodari nenei awa dorasesititara.”

26 Awasedo Paul ungo mi ro sisera awa isira.Edo sipo nei umo embo 4 awodo de daedo mam-budo Jew embobo da segari wasiri awa isira. Edoumo awa edo Jew embobo da tumondebain arioro da mambudo iji roinge Jew embobo da segariwasiri aderi awa minonu sisira. Edo iji sisira iji reatae ari ungo dada awa God da rorou itadera awasisira.

UNGO MI PAUL JEW EMBOBO DA TUMONDEBAINARI ORO DA BUNDISERA

27 Edo pura da awa atae adi aikambu iri Jewembobo Asia busu da atima isera amimi Paul Jewembobo da tumondebain ari oro da gido emboda yei ge sedo etero ungo tini gambari isera.

Page 179: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 21:28 176 ACTS 22:7Edo ungo tini gambari edo Paul ingo da burisera.28 Edo ingo da budo gogo dimbudo sisera, “Israelembomei puwo nango Kondade ave. Embo reemimi ingodenaso embomei da kotari awa ariwareregarase jarira. Edo unemi embo berari dayei ingodenaso agodari awa kera eorase sedo ira.Edo unemi ingodenaso tumondebain ari oro awadaedo biae sedo ira. Edo embo Jew egae awa budoingodenaso tumondebain ari oro da toruri edodongono edo ira.” 29 Edo ungo eiedo sisera aindabe awa Paul umo Ephesus nati embo embo Jewae jawo Trophimus ainga Jerusalem nati da atirigosisera awasedo. Edo Paul umo embo awa budoJew embobo da tumondebain ari oro da torae rateari ge awa sedo isera.

30 Edo nati embobo berari awa tini gambariedo sumbudo Jew embobo da tumondebain arioro da totorisera Paul badi. Edo ungo Paul budoponda bugudo mangiro gajisera. 31 Edo embobotini gambari isera eiawa Paul doro betarase seroembo nenei mi Rome embobo da isoro emboboda gitijigari da yei binga itero mambusira. Edosisera embogo nembodiba be awa Jerusalem natida tuturo adi ira. 32 Setero isoro embobo dagitijigari nembodiba mi setiri isoro embobo deungoda gitijigari de sumbudo embo jiwae be iseraainda yei mambusera. Edo embo jiwae be isoroembobo awa bugutero gido Paul dorisera awadoturisera.

33 Edo isoro embobo da gitijigari mi setiriPaul awa sandido edo bufuri auri mi ari etotomi bundisera. Edo awodo etero isoro emboboda gitijigari mi embo jiwae be isera ainda yeinganega isira, “Embo emomo averi? Edo umo roetiri dorevi?” 34 Setiri embo nenei gogo dimbudoge nei seoro edo embo nenei ge mina nei sedoisera. Edo ungoda ge berari awamambudo egetirigido isoro embobo da gitijigari awa kiki gebero edo eiawa eri awa tambari sago ae edo gidosetiri uso isoro embobo mi Paul awa budo isoroembobo da gitijigari nembodiba da mando damambusera. 35 Edo ungo mando da riri bedabugudo isoro embobo mi Paul awa budo ungodasaga da ititisera ainda be awa embo jiwae beawa dombu wasiri jiwae isera awasedo. 36 Edoembo jiwae be buguse gogo dimbudo sisera, “Deubetare.”

PAUL AWARA SORO EMBO DA YEI GE SADI SISIRA37 Edo ungo Paul budo mando joda toradi ero

Paul mi isoro embobo da gitijigari da yei sisira,“Na awara saso iso yei ge sae eteni ta?”

38 Setiri isoro embobo da gitijigari mi sisira,“Imo Greece embobo da ge mi sesa awasedo nagosena imo awa Egypt busu embo da amimi matuRome embobo da gitijigari nembodiba awa budodemonda itari wosarase isira awa aera. Edo umoembo 4,000 awodo ungoda gi emi de budo daedoyei embo atae ainda mambusira awa ae ta rora.”

39 Edo awa setiri Paul mi mina sisira, “Na awaJew embo ra. Edo naso aia mi na awa Tarsus natibusu Cilicia da ainda nati nembodiba be aindaburisira. Edo sedo gosena dogae na embo da yeige sane.”

40 Edo Paul awodo setiri isoro embobo da gi-tijigari mi Paul umo ge sadira awa awara sisira.Awasedo Paul riri beda derido ingo mi embo gedorase isira.

22PAUL BEITIGARI GE SISIRA

1 Edo embo jamo jamo etero Paul Hebrew gemiungoda yei sisira, “Embomei nanonamendi edomamamanena nasuka beitigari ge ingoda dombuda sirinono ingo naso ge ingiwo.”

2 Edo ungo umo Hebrew embomei da ge mi siriingido ungo jamo jamo be isera.

3 Etero Paul ge sise sisira, “Na awa Jew embora. Edo naso aia mi na awa Tarsus nati busuCilicia da ainda burisira te na Jerusalem natieinda babojisena. Edo na babojeno atopatariembo Gamaliel mi ingodenaso mamo umbogo daagodari de wasiri de awa atopatido gogo etiri go-sisena. Edo na God sapo edo isena teta ingo berariboroko einda atewa amimi edo ewa da awodo.4Edo embo ave Keriso da emboro awa ambo amboedo isera awa dedo gaedo edo isena. Edo neneijiwae bebetegurisera. Edo nanemi seono embo deevetu de awa bundedo gajari oro da itido isera.5 Edo ingo priest babojegari de Jew embobo dagitijijigegari de da yei sadewa awa na gebe senaawa soro gadewa. Edo na ungoda yei sedo getenoungo ove edo Jewnanonamendi Damascus nati daainda na averi awa gorase isera. Edo na ove awabudo na embomei eiawa bundadi mambusena.Edo ungo budo buria da itadi kotisena awa naungo bufuri edo budo sekago Jerusalem nati dabugadi sedo.

PAUL UMO RAWODO EDO GOD DA YEI WARERE-GURISIRI AWA SISIRA

6 “Edo na pepeta edo mambudo Damascus natiawa aikambu eno edo iji beo da iri usasa nem-bodiba be utu da edo janibetiri uso usasa mi najiroroka isira. 7Edo na busu da durido ge javi naso

Page 180: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 22:8 177 ACTS 22:30yei siri ingisena, ‘Saul Saul imo ro edo na dedogaedo esi?

8 Edo ge javi awodo naso yei setiri na nganegaisena, ‘Bada imo averi?’

“Seteno umo mina naso yei sisira, ‘Na IesuNazareth nati embo inemi dedo gaedo esa awa ra.’9 Edo embo nangae pepeta isera awa usasa awagosisera te ungo ge javi embo amemi naso yei gesisiri awa ingaera.

10 “Edonanemi nganega isena, ‘Bada na ro eni?’“Seteno Bada mi naso yei sisira, ‘Erido Damas-

cus nati da mambuio. Edo ainda mambaso emboda mi God mi imo ro asase sia etiri awa berarisari gadesa.’ 11 Edo usasa nembodiba janiburisiraamimi etiri na diti guba isira awasedo naso otataomi naso ingo da jigido na budo Damascus nati datotorisera.

12 “Edo embo da jawo Ananias embo awa Godtumondebain ise edo ingodenaso agodari awakera edo isira awa Damascus nati da atima isira.Edo Damascus nati da Jew embobo berari awaumo sapo nembodiba be edo isera. 13 Edo emboamimi bugudo naso demonda derido sisira, ‘Na-mendi Saul sekago gigae.’ Setiri iji da amimi yeisekago gosise umo gosisena.

14 “Edo unemi naso yei sisira, ‘Ingodenasomamo umbogo da God mi imo katabetira edounemi imo ro asase dipapa ira awa isaga arigadesa. Edo imo uso agipo embo dagariae be awagadesa. Edo uso agipo embo mi uso ge javi usotopo mi iso yei sari imo ingadesa. 15 Edo roraberari getesa edo ingesa awa embo berari da yeisadesa. 16 Edo boroko simba eose. Erido umo miewamei ari wasiri awa buio. Edo Iesu Keriso sedogio iso wasiri bebegae awa segare.’ ”

PAUL GOD MI UMO EMBO JEW AE AWAATOPATARASE SISIRA AWA EDO GOGO EDOUJUGURISIRA

17 Edo Paul mi sisira, “Na Jerusalem nati daengenembedo bugudo edo Jew embobo da tu-mondebain ari oro da God manunugurise eturoarago isena. 18 Edo eturo garago isena aindana Bada goseno umo naso yei sisira, ‘Burigi beJerusalem nati awa doio ainda be awa embomeieinda awa imo ungoda yei ro sesa awa gari ujo aeera.’

19 “Edo Bada awodo setiri namina sisena, ‘Badaungo isaga gosera na Jew embobo da dada arioro da mambudo embomei imo gebe edo iseraawa bundise edo ungo dedo gaedo edo isena awa.20 Edo ungo iso gebe ari embo Stephen doriseraawa na awara seteno umo bebetisira edo embo

umo dorisera ainda bo ro awa nanemi simbaisena.’

21 “Edo na awodo seteno Bada mi naso yeisisira, ‘Mambuio nanemi imo awa yei besaun beembo Jewegeregae ainda yei itanomambadesa.’ ”

22 Edo embo Paul da ge ingise atisera awa geamboda sisira awa ingido gogo dimbudo sisera,“Budo mambuwo dawo betare. Edo umo awaembo biae ra dowo betare.”

23 Edo ungo gogo dimbudo ungoda ombaridigari awa inda jipuse konipo budo inda wawaraisera. 24 Edo Rome embobo da isoro da gitiji-gari nembodiba mi setiri uso embobo mi Paulawa budo isoro embobo da mando nembodibada torido umo vejadi tuturo isera. Edo gitijigarinembodiba awodo isira ainda be awa ungo ro edoPaul da yei tini gambari eri awa sari gadi sedo.25 Awarate ungo umo bundedo vejadi sedo eroPaul mi isoro embobo da gitijigari derido atisiraainda yei sisira, “Agodari mi Rome da embo topoawa giti kasari embo da yei itaso vejorase moawara sita?”

26 Setiri isoro embobo da gitijigari ge awawaingido mambudo isoro embobo da gitijigari nem-bodiba da yei mambudo sedo gosisira, “Imo roesi? Embo omone Rome embo moka ra.”

27 Edo isoro embobo da gitijigari nembodibage awa ingido Paul da yei mambudo uso yei sedogosisira, “Se gane imo mo Rome embo moka ta?”

Setiri Paul mi mina sisira, “Gebe.”28 Setiri isoro embobo da gitijigari nembodiba

mi sisira, “Na awa ganu nembodiba itido Romeembo moka isena.”

Edo umo awodo setiri Paul mi mina sisira,“Awarate matu be matu naso mama Rome emboisira. Edo na awa naso aia mi burisira iji ainde naRome embo moka isena.”

29 Setiri embo Paul nganega adi sedo iseraawa dodo gun mi yisera. Edo isoro embobo dagitijigari nembodiba Paul umo awa Rome embomoka awa gido oju isira ainda be awa umo bufurimi bundisira awasedo.

30 Edo isoro embobo da gitijigari nembodibaawa Jew embobo awa ro edo Paul bekuba eri awabe gadi sedo sipo nei setiri isoro embobo Paulda bufuri awa wujisera. Edo umo sedo getiripriest babojegari de Jew embobo da gitijijigegaride dada isera. Etero Paul budo mambudo setiriungoda diti da dederisira.

23PAUL BEITIGARI GE SISIRA

Page 181: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 23:1 178 ACTS 23:211 Edo Paul Jew embobo da gitijijigegari awa

ditini ise sisira, “Naso nanonamendi na awa ijiberari God da diti da wasiri ewamei de atimaena. Edo na ingoda diti da iji boroko einde deridoatena awa na God oju aera.” 2 Edo Paul awodosetiri priest gitijigari jawo Ananiasmi setiri emboPaul da demonda derido atisera amimi Paul be dadorisera. 3 Edo ungo awodo etero Paul mi uso yeisisira, “God mi imo awa dadira. Edo imo awa tetamando pon awa dagari ae be rate joda awa rorabebega unjugeoro atima ira da awodo ra. Edo imoainda anumbedo na kasise edo nanemi agodaribejari sesa te edo imo ungo mi na dorase sesaamone imo agodari awa imo imosuka bejesa.”

4 Edo Paul awodo setiri embo da uso demondaatisera amimi sisira, “Imo God da priest gitijigarinembodiba da yei biae sesa.”

5 Setero Paul mi mina sisira, “Naso nanona-mendi na umo awa priest da gitijigari nembodibaawa gae ra. Edo jiwari mi sira, ‘Embo iso da embonembodiba da yei ge biae seose.’ ”

6 Edo Paul embo ainda atisera ainda teda awaSadducee embo awa gido edo nenei awa Phariseeembobo awagido gido gogodimbudo Jewemboboda gitijijigegari da yei sisira, “Naso nanonamendina awa Pharisee embo ra edo Pharisee embo daainda mei na. Edo ungo na einda kasera ainda beawa na Godmi bebetegari embobo awa sekago ariwasiri de eradera awa gebe edo ena awasedo.”

7-8 Edo Paul eiawa setiri Pharisee embobo deSadducee embobo de ge bagadi tuturo edo kausukausu edo diti etoto isera. Edo ungo awodoisera ainda be awa Sadducee embobo sedo eraawa betari embobo awa mana sekago wasiri deatadi ae edo asisi ewagaewa de asisi bebegae deawa atae sedo isera te Pharisee embobo awa roraberari eiawa gebe edo isera.

9 Edo embo gogo nembodiba dimbero edo ago-dari da atopapotegari embobo nenei Phariseeembobo da teda amimi erido mina ge okain sedosisera, “Nango embo eiawa wasiri biae da nei roae awa tambera. Awasi asisi ewamei ta ko asisibiae mi uso yei ge setira.”

10 Edo ungo awodo setero, embo ungo de daedoge okain be mina sara isera edo isoro embobo dagitijigari umo kotisira ungo mi Paul awa keredodada adera awa kotedo setiri uso isoro embobomiembo da teda mambudo Paul budo isoro emboboda mando nembodiba da mambusera.

11 Edo tumba nei Bada mi bugudo Paul dademonda derido uso yei sisira, “Goroba eio. Edoinemi naso jawo awa Jerusalem nati embobo da

yei atopapotido isesa da awodo Rome nati em-bobo awa naso jawo awa atopatadesa.”

JEW EMBOBO PAUL DORO BETARASE KIKI DIRIS-ERA

12 Edo sipo nei Jew embobo dada edo Paul dorobetarase kiki dirisera. Edo ungo ungosuka adisari mina sara edo sisera, “Paul wasiri de atirariawa ingodena mana umo ta indari ri awa manaindadera. Edo umobetadira awa ingodena sekagoindido kumbudo adera.” 13 Edo embo Paul dorobetarase kiki dirisera ainda ajigari awa 40 derigarira. 14 Edo ungo awodo sedo priest babojegaride Jew embobo da embo nembogamo de da yeimambudo ungoda yei sisera, “Paul wasiri deatadira awa nango mana tini da nei ro itadera.Edo nango umo doro betadira awa nango sekagoindari indadera. 15 Edo ingode Jew embobo dagitijijigegari de mi Paul ro evira awa be isagagadi sarago edo binga itiwo Rome isoro emboboda gitijigari nembodiba da yei mambari Paulbudo ingoda yei wosore. Awarate edo ungo Paulbudo bugutiroro edo umo einda bugae atirari awanango umo doro betarase awa sia adera.”

16 Awarate Paul da apie, amimi ungo ro adi eraawa ingido umomambudoRome isoro embobodagitijigari nembodiba damando da torido umbogoda yei ge awa setiri gosisira. 17Edo Paul isoro em-bobo da gitijigari da setiri bugiri sisira, “Mei singaeiawa budo isoro embobo da gitijigari nembodibada yei mambuio ko umo uso yei ge atira awa usoyei sari garase dipapa ira.”

18 Setiri isoro embobo da gitijigari mi umobudo isoro embobo da gitijigari nembodiba da yeimambudo sisira, “Paul gajari oro da atira amimina setiri bugeno mei singa eiawa iso yei ge sadidipapa etiri gido setiri budo bugena.”

19 Setiri isoro embobo da gitijigari nembodibami mei awa ingo da budo demonda ungosukamambusera. Mambudo nganega isira, “Naso yeiro sari dipapa etesi?”

20 Setiri mei singa amimi sisira, “Jew emboboda embo nembogamo de mi Paul ro evira awabe gadi sarago ewora awasedo euma awara sedogido imo sedo goro Paul budo Jew embobo dagitijijigegari da dada ari oro da budo wosasasesetera gio. 21 Awarate ungoda ge awa ingoseainda be re embo nenei ungoda teda ajigari 40derigari awa unjugedo umo doro betarase simbaera awasedo. Edo ungo Paul wasiri de atirari awaindae kumbae atadera. Edo amboda ungo Pauldoro betari awa indari indido kumbudo adi adi

Page 182: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 23:22 179 ACTS 24:8sari mina sara etera. Edo imo ro saso gido awaungo umo doro betarase sia etera.”

22Edomei singa awa awodo setiri isoro emboboda gitijigari nembodibami sisira, “Embo nenei dayei ge eiawanaso yei setesa awa saso geore.” Sedomei singa awa itiri mambusira.

ISORO EMBOBO DA GITIJIGARI NEMBODIBA MIPAUL ITIRI FELIX DA YEI MAMBUSIRA

23 Edo isoro embobo da gitijigari nembodibami setiri uso isoro embo da gitijijigegari etotoawodo uso yei bugero ungoda yei sisira, “Seioisoro embobo 200 awodo edo embo 70 wo horseda tamo da vitido era ainde edo embo 200 gi miembogo edo gari awa sia edo tumba 9 P.M. awa yeieiawa dore. 24 Edo Paul awa horse da itiwo aindatamonda vitido pepeta are edo sewo isoro em-bobo mi umo edo gogo edo budo mambudo FelixRome embobo da gitijigari nembodiba Caesareanati da atira ainda yei itore.” 25Edo umo awa sedoove eiawa Rome embobo da gitijigari nembodibada yei gaisira,26 “Oarie Felix Rome embobo da gitijigari nem-

bodiba, Na Claudius Lysias mi imo ate-gurena.

27 Edo Jew embobo mi embo eiawa sandido dorobetarase era. Edo embo nenei mi umoawa Rome embo moka awa setero gidona naso isoro embobo de mambudo umosoregurana. 28 Edo na ungo ro edo umobekuba eri awa gadi sedo budo ungodagitijijigegari da dada ari da wowosana.29 Edo na umo wasiri biae da nei ro ae awagosana edo ungo umo gajari oro da itariemboro ae ititara edo umo doro betadiraemboro awa ae iutara. Edo ungo umoungoda agodari awa bejari ge sedo bekubaera gio. 30Edomei singa da amimi Jew em-bobo mi embo Paul eiawa doro betarasekiki direro gido setiri gido na umo iso yeiititena gio. Edo emboumobekuba era awaumo biae ro iutari awa kotera awa iso yeisorase setena gio.”

31 Edo isoro embobo ro Claudius mi sisira awaisera. Edo Paul budo tumba da amimi Antipa-tris nati da mambusera. 32 Edo sipo nei isoroembobo tei mi mambusera amimi isoro embobowo horse da tamo da pepeta isera amimi Paulbudo mambarase sisera. Sedo ungo dodo isoroembobo da gitijigari nembodiba da mando da en-genemburisera. 33 Edo isoro embobo wo horse datamo da pepeta isera amimi Paul budo Caesareabusu da mambudo edo ove awa Rome embobo da

gitijigari nembodiba da ingo da ititisera. Edo oveawa itido Paul simba orase uso ingo da ititisera.34 Edo gitijigari nembodiba ove awa ajigedo gidoPaul da yei isira, “Imo yei rawainda edo eindabugesi?” Setiri Paul mi mina sisira, “Cilicia busuda edo.” 35 Setiri gitijigari mi sisira, “Embo imobekuba era embobo awa bugoro iji ainde awa naiso ge ingadena.” Edo awa sedo Paul awa gitijigarinembodiba da mando matu Herod mi atima isiraainda doro mamburase simba edo gogo orasesisira.

24JEW EMBOBO PAUL BEKUBA ISERA

1 Edo iji 5 atae etiri priest da gitijigari nembod-iba Ananias de Jew embobo da embo nembogamode embo da jawo Tertullus kiki dirari embo aindedaedo Caesarea nati da wowosisera. Edo aindawosedo ungo Rome embobo da gitijigari nem-bodiba jawo Felix da yei mambudo Paul bekubaisera. 2 Edo Felix mi setiri Paul totorisira. ToririTertullus Paul bekuba adi tuturo isira edo gitiji-gari nembodiba da yei sisira, “Nangoda gitijigarinembodiba ewamei Felix imo nango iji berari jirogari de daedo gitijigido esa awasedo nango begade atima era. Edo imo nangoda wasiri neneinango kondade ae edo ira awa doturise nei edoesa edo imo rora nenei ewagaewa jiwa nangodaembo kondade adi edo esa. 3Edo nango imo eiedoiji berari nango kondade asase dipapa edo era edoiso yei yove edo era. 4 Awarate imo buro jiwaebe atira awa adesa awasedo na iso yei ge iji tuposadena awa sedo gosena naso yei saboa edo ingaeetesita?

5 “Edo embo Paul eiawa gosise umo iji berariwasiri bebegae edo ira awa gosera. Edo unemiiri Jew embobo busu berari da atera awa embogomina ara era. Edo embo nenei awa nango dododiti nei edo edo jawo awa Nazareth sera. Edoembo emone diti ainda gitijigari ra. 6 Edo umoembo Jew ae awa Jew embobo da tumondebainari oro da tororase dipapa etiri gido nango umobunditara. 7 Edo nango awa nangoda agodarida awodo umo kasadi kotitara te isoro emboboda gitijigari Lysias mi bugudo uso isoro embobodeda nangoda teda Paul burititara. 8 Edo Lysiasmi nangoda yei siutara embo ave umo bekubaadi dipapa edo gido iso yei bugorase siutara.Awasedo ge berari nango mi iso yei sera awa imoumo nganega eio iso yei ujugari gase.”

Page 183: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 24:9 180 ACTS 25:59 Edo umo awodo setiri Jew embobo daedo Paul

bekuba ise sisera ro Tertullus mi setira awa gebera sisera.

PAUL FELIX DA DITI DA BEITIGARI GE SISIRA10 Edo gitijigari nembodiba ingo mi Paul ge

sarase etiri Paul mi sisira, “Na gosena imo busueinda embomei awa kasise gaeko jiwae dotesa.Edo na iso dombu da derigari ge sadena awa naiaviri ena. 11 Edo imo embomei eiawa nganegaadesa awa ungo mi gebe soro gadesa gebe na iji12 atae iutara ainde na Jerusalem nati da God tu-mondebain adi vivitanita awa. 12Edo Jew embobogosera na embo de Jew embobo da tumondebainari oro da ge bagae ra. Edo ungo daedo gosera naJew embobo da dada ari oro da ta ko yei nenei daawodo wasiri biae nei ro awa aera. 13 Edo ungona ro ari ge sera awa be ae awasedo sadi jarera.14 Awarate eiawa ujugano gase emboro seka awaambo ambo ise na nangodamamoumbogo da Godawa tumondebain edo ena. Edo Jew embobo reemboro seka eiawa gebe ae sise sera. Awaratena Moses de God da binga sari embobo de miro jiwusera edo sisera awa gebe edo ena. 15 Edoembo ewamei de embo biae de awa betedo sekagoeradera awa na gebe edo ena teta embobo eindana bekuba era da awodo. 16 Awasedo God da ditida edo embo da diti da na me ae iji berari roraewagaewa awa adi dipapa edo ena.

17 “Edo Jerusalem nati awa dodo na busu jiwaebe awa esega isena. Edo gaeko enumba ae ataeetiri yei nenei ainda ganu dada edo na ganuawa naso embomei de da osisa edo burise edoGod da yei rorou itadi engenemburisena. 18 Edosegari da wasiri awa edo atae edo na Jew emboboda tumondebain ari oro da God da yei rorouititeno ungo na tambusera. Edo embo jiwae benangae dada ae isera ainde na wasiri biae neiro aera. 19 Edo Jew embobo nenei Asia busuda atima isera awa iji ainde awa ungo nangaeJew embobo da tumondebain ari oro da atisera.Edo embomei eiawa na bekuba adi sedo bugaera.20Edo embo nei na bekuba era eiawa ungo nangaeJew embobo da gitijijigegari da dada ari da dadaisera ainde ungo naso wasiri biae da na ro iseniawa tambuserita? Edo ungo wasiri biae da rotambadera gido re seio embo einda atera amimiiso yei isaga sore. 21 Edo ungoda diti da deridore ge re da eiawa ungoda yei sisena, ‘Na embobetedo era amone sekago wasiri de erido atimaadera awa gebe edo ena.’ Edo na ge eiawa seteno

gido embobo eiawa na budo iso yei da na bugudobekuba era.”

22 Edo Paul ge awa setiri Felix Bada da em-boro seka awa isaga gido gido ungoda yei sisira,“Isoro embobo da gitijigari nembodiba Lysiasawa Jerusalem nati dodo einda bugadira iji aindeamboda na ingoda ge awa kasadena. 23 Edo umoawa sedo dada ari awa gajisira. Edo isoro emboboda gitijigari Paul simba isira ainda yei sisira,“Paul ditijimba edo gogo eio awarate uso otataobugadera awa doio uso dipapa rora awa itore.”

PAUL GAJARI ORO DA GAEKO ETOTO ATISIRA24 Edo iji tupo atae etiri Felix uso aro Drusilla

Jew evetu ainga da bugudo setiri isoro embobomi Paul budo ungoda yei bugusera. Edo Paulbugudo rawodo edo Iesu Keriso gebe ari ri awaujugurisira. Edo umo ge awa ujuguriri Felix umodengoro isira. 25 Edo Paul wasiri ewamei ari edoembo nenei da rora dipapa ari da ge edo dita baitaari da ge de edo God mi busu berari da emboberari kasadira iji awa sisira. Edo Paul uso yei geeiedo siri Felix oju edo gido sisira, “Boroko dodomambuio edo iji ewamei bugari awa nanemi sanoimo budo naso yei sekago bugadera.” 26 Edo Felixumo kotisira awa Paul mi umo ganu nenei itaribadira awa kotedo burigi burigi seuri Paul budouso yei bugudo isera.

27 Edo gaeko etoto atae etiri gitijigari nembod-iba nei jawo Porcius Festus awa Felix da gitijigariburo awa adi bugusira. Edo Felix Jew emboboiaviri orase dipapa edo gido Paul awa wujegaedotiri atisira awasedo Festus umo gitijigadi tu-turo isira awa Paul umo gajari oro da mata atiriisira.

251 Edo Festus gitijigari nembodiba edo iji

tamonde atae etiri Caesarea nati awa dodoJerusalem nati da mambusira. 2 Edo ainda priestbabojegari de Jew embobo da gitijijigegari de miPaul bekuba isera. 3 Edo Festus da yei benunusisera embo sari Paul budo Jerusalem nati dabugorase ainda be awa ungo Paul bugutirari awadoro betarase kiki dirisera awasedo. 4 Edo Festusmi mina sisira, “Paul awa Caesarea nati da gajarioro da atadira. Edo iji tupo na nasuka ainda en-genembedo mambadena. 5 Edo ingo Paul wasiribiae ro ari ge sadewa re ingoda gitijijigegari minangae daCaesareanati damambudo ainda emboawa bekuba adera.”

Page 184: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 25:6 181 ACTS 25:276 Edo Festus Jerusalem nati ainda iji 8 ta 10

awodo edo yei awa dodo Caesarea nati da mam-busira. Edo sipo de kasari yei da anumbedo setiriPaul budo totorisera. 7 Edo Paul bugiri edo Jewembobo Jerusalem nati da edo bugusera amimiderido Paul awa jineneburisera edo sisera umowasiri bebegae jiwae be isira sisera te ungoda gebusari awa inono ae isira.

8 Edo Paul umo beitigari ge de sedo sisira, “NaJew embobo da tumondebain ari oro da biae neiro ae ra. Edo na Jew embobo da agodari bejaera. Edo na Rome embobo da gitijigari nembodibaCaesar da jawo da ge biae ro sae ra.”

9 Edo Festus Jew embobo iaviri orase dipapaedo gido Paul da yei sedo gosisira, “Imo dipapananemi imo budo Jerusalem nati da mambudoainda ungoda bekuba era awa inganase dipapaesita?”

10 Setiri Paul mi sisira, “Na awa Caesar dakasari yei da ainda derido atena awasedo inemina einda imosuka kasadesa amone inono ra. Edoimo gosesa na biae nei da ro Jew embobo da yeiaera. 11 Edo na wasiri biae da ro ae etena awa imona daso betanase sia ae etesa. Edo nanemi manasedo gano ae doae etesa. Awarate ungo naso jawoda ge busadera awa imo ta embo nei awodo mimana na ungoda yei da itawo doro betadena. EdoCaesar mi na kasarase sedo na dipapa ena awaimo na itaso Rome nati da mambadi sena.”

12 Edo Paul awodo setiri Festus uso ge kon-dade ari embobo da ge sedo mina sisira, “ImoRome embobo da gitijigari nembodiba Caesar dayei mambari dipapa esa awasedo awara uso yeimambadesa.”

FESTUS AGRIPPA DA YEI PAUL RAWODO RI AWASISIRA

13 Iji nei gitijigari nembodiba nei Agrippa awauso aro Bernice ga da Caesarea nati da Festusatega adi wowosisera. 14 Edo ungo ainda iji tupoatero Festus mi Paul da kiki awa Agrippa da yeisise sisira, “Embo da einda gajari oro da atira awaFelix mi gajari oro da ititisira te umo mambusiraiji ainde umo wujegae doturisira. 15 Edo naJerusalem nati da woseteno ainda Jew embobo dapriest babojegari de gitijijigegari mi embo eiawakasanase sedo sisera umo wasiri bebega jiwae arige sisera.

16 “Edo ungo awodo setero na ungoda yei minasisena, ‘Nango Rome embobo awa embo tepokasae ra. Edo nango embo amemi embo awabekuba eri awa kasari yei da dada orase seorodada edo era. Edodada eoro edo embo ave bekuba

era awa ainde beitigari ge sedo ira.’ 17 AwasedoJew embobo einda bugero na burigi be wasiriisena. Edo sipo de kasari yei da anumburisenaedo embo awa budo tororase sisena. 18 Edoembo Paul bekuba adi dipapa isera awa erero nakotisena awa ungo uso wasiri biae nembodiba roisiri awawa sadi ari ge sisera te ungo uso wasiribiae ro ari ri awa sae isera. 19 Edo ungo Godemboro nei da tumondebain edo era awa Paul gada besora isera. Edo embo da jawo Iesu bebetisiraainda jawo da daedo ge bagisera ainda be awaPaul embo einda jawo da ge sedo ira, umo awawasiri de atari sedo ira. 20Awasedona rawodo edoge einda gebe awa tambeni awa mana mana edoPaul sedo gosana umo Jerusalemnati damambariainda Jew embobo mi uso jawo da ge sera awakasedo gae etenita awa sedo gosana. 21 Edo sedogeteno Paul umo gajari oro da atadi dipapa iutaraedo umo ingodenaso gitijigari nembodiba Caesarmi umo Jew embobo mi uso jawo da ro seraawa kasarase dipapa iutara. Awasedo na isoroembobo nei umo gajari oro da simba edo gogoorase siutana. Edo siutana amboda iji inono ariawa itano Caesar da yei mambadira siutana.”

22 Edo Festus eiawa berari ujugetiri Agrippa miuso yei sisira, “Na embo einda ge awa nanasukaingari dipapa ena.”

Setiri Festus mi mina sisira, “Euma umo gesirirari ingadesa.”

23 Edo sipo de Agrippa de Bernice de ungodamamoumbogo da giro sagiro awa edo dada ari yeida totorisera. Edo ungo torero isoro embobo dagitijijigegari de nati da embo nembogamo de awadaedo dada ari yei da totorisera. Edo Festus misetiri Paul budo totorisera. 24 Edo budo toreroFestusmi sisira, “Gitijigari nembodiba Agrippa deingo embobo derido atewa naso ge ingiwo Jewembobo berari Jerusalem nati da atima era awatini gambari ise sedo era. Edo gogo dimbudosewora do betare sewora. 25 Awarate na umowasiri biae ro isiri awa eura isena te umo kasedoedo dano betadira ainda be awa tambae isena.Awarate umo ingodenaso embobo da gitijigarinembodiba mi kasarase dipapa etiri gido na umouso yei itano mambarase kotisena. 26 Awarategebe eura edo ove edo gitijigari embo ainda yeiitadi isena te na ro sadena awa mana mana isena.Awasedo embo einda jawo da ge be tambadi sedona embo eiawa embo berari da diti da edo gitiji-gari nembodiba Agrippa iso diti da iteno deridoatira eire. Edo ingode embo einda jawo da ge beawa tambudo awa na ove adena. 27 Edo na buria

Page 185: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 26:1 182 ACTS 26:20embo einda wasiri biae rori awa isaga sae doaeetena ne na umo iso yei itari awa awara ae kotaeetena.”

26PAUL AGRIPPA DA DITI DA BEITIGARI DE SISIRA

1 Edo Agrippa mi Paul da yei sisira, “Imo imo-suka iso ge be awa seio edo nango ingore.”

2Setiri Paul embogedorase sedo ingomiwasiriedo edo beitigari ge sedo sisira, “Gitijigari nem-bodiba Agrippa Jew embobo iji berari nanemiwasiri bebegae ari ge sedo era awa na awawaiso yei sari dipapa ena. 3 Edo na iso dombu dabeitigari ge sadi ena awa sedo yaviri ena ainda beawa imo Jew embobo da wasiri de agodari de awaimo berari gari awasedo. Edo naso ge da begogoburigi eose ta naso kiki awa saboa edo ingio.

4 “Edo Jew embobo na rawodo atima iseni edowasiri ro ambo ambo edo iseni awa ungo gari ra.Edo na mei kiambu da naso busu da Jerusalemnati da bajido sause tuturo edo boroko bugudoisena awa ungo gari ra. 5 Edo Pharisee emboboda ungoda wasiri awodo gido ise God sapo edoera. Edo ungoda God sapo ari wasiri mi embo ditiberari nenei da God sapo ari wasiri awa derigedoira. Edo Jew embobo gari ra tuturo da edo bugudoboroko awa na Pharisee embobo da embo nei awaungo gari ra. Edo ungoda dipapa Jew embobo nage boroko setena awa ge be ta awa sadi dipapaadera awa sadera. 6 Edo God mi nangoda mamoumbo da yei nangoda embomei awa soregadisisira. 7 Edo nangoda Jew embobo da orobe 12da embo berari awa soregari God mi adi sarisisira awa badi dipapa ewora. Edo ungo soregariawa badi sedo simba ise God tumondebain ewora.Edo na soregari eiawa burisena awasedo embo nabekuba ewora. 8 Edo ingo Jew embobo roedo Godmi betari embo awa ari sekago erido wasiri deatadira awa okain be awa kotedo evi? Edo Godeiedo adi ra awa ingo edo ge be ae edo evi?

9 “Awarate matu na nasuka Iesu Nazareth natiembo da jawo de edo uso atopatari de awawausibesi adi kotedo edo na buro okain be isena.10 Edo namone buro awa Jerusalem nati da edoisena. Edo na iji berari priest babojegari da yeimambudo ove edo Iesu gebe ari embodo awagajari oro da itadena awa awara jiworase sedoisena. Edo gajari oro da itono edo embo mi dorobetorase seoro na awara sedo isena. 11 Edo ijijiwae be na Jew embobo da dada ari oro da seonoIesu gebe ari embobo awa riroga itoro budo iseraainda be awa na ungo edo gano ungoda tumonda

ari Iesu da yei awa bero orase edo isena. Edona Iesu gebe ari embobo ainda yei tini gambariedo nati besaun besaun ainda mambudo God daembobo nati ainda awa dedo gaedo edo isena.”

PAUL UMOGOD DAYEIWAREREGURISIRA AINDAKIKI AWA SISIRA

12 Edo Paul mi Agrippa da yei sisira, “Edopriest babojegari mi ove itido sisera Iesu gebeari embobo Damascus nati da atera awa dedogaedo adena awa awara setero gido na Damascusnati da mambusena. 13 Edo iji beo da iri na em-boro da pepeta eno usasa nembodibami janibedona jineneburisira. Edo namonde embo nangaeda pepeta isera awa usasa eiawa gosisera. Edowaiko janiburisira te usasa eiawa be nembodibabe janiburisira. 14 Edo nango berari busu dadurero edo na ge javi naso yei Hebrew ge mi siriingisena, ‘Saul Saul imo ro edo na dedo gaedoesi? Edo wo cow awa yorase sedo ungoda topomi ituka mendo de mi gaiedo era te ungo itukaawa jagita eoro wareregedo ungo okain be gaiurimemesi budo era. Edo imo awa naso embomeiawa dorise memesi awa inemi teta wo cow manemi ituka mendo de awa jagita eoro edo ungodatei memesi edo ira da awodo awa memesi imoimosuka buresa.’

15 “Edo umo awodo setiri nanemi nganegaisena, ‘Bada imo averi?’ Seteno Bada mi minasisira, ‘Namone Iesu inemi dedo gaedo esa awara. 16 Awarate tei mi derido erio. Edo nanemiimo awa naso agipo embo awodo asase sedo budogido na iso yei boroko bugena. Edo ro borokogetesa edo ro nanemi amboda iso yei ujiji anogadesa awa embo nenei da yei saso gadera. 17Edonanemi imo Jew embobo da yei edo embo Jewae ainda yei itano mambadesa. Edo iji neneiungo mi imo memesi da itadi adera te nanemiiji berari imo soregadena. 18 Edo imo ungoatopataso edo ungoda gadi jarari awa atae adira.Edo ungo umenga awa dodo usasa da bugadera.Edo Satan da goroba awa dodo God da yei war-eregadera. Edo imo ungo awodo atopataso ungona ge be oro edo nanemi ungoda wasiri bebegaeawa kotembedo doadena. Edo na ungoda wasiribebegae awa kotembedo doano ungo ewamei arinaso embomei kataburisena amimi budo era awabadera.’ ”

PAUL USO BURO AWA SISIRA19 Paul mi sisira, “Awasedo naso gitijigari nem-

bodiba Agrippa na God da ge utu da edo nasoyei sisira awa kera berari isena. 20 Edo giti awaDamascus nati damambusena edo Jerusalem nati

Page 186: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 26:21 183 ACTS 27:9da isena edo amboda yei Jew embobo atima eraainda yei mambusena edo embo Jew ae ainda yeimambusena edo ungo berari awa atopapotisena.Edo na iji berari ungoda wasiri bebegae awa dodoGod da yei wareregorase atopatido isena. Edodaedo ungo ungodawasiri bebegae awa dodo Godda yei wareregetera awa embo mi gorase sedowasiri ewagaewa orase atopatido isena. 21 Edo naiji berari awodo edo isena awasedo Jew embobomi na Jew embobo da tumondebain ari oro dasandido doro betanase jarisera. 22 Awarate Godiji berari na kondade edo isira awasedo na borokoeinda derido embo nembogamo de embo nem-bogamo ae de da mi God mi naso yei ro isira awagawase sedo sena. Moses de God da binga sariembobo mi ro adira awa sisera. Edo ge ungo misisera ge da awa na ingoda yei sena. 23 Edo ungomi sisera, ‘Iesu Keriso memesi budo edo betadiraamimi wasiri de erido atadira awasedo embomeinei Iesu gebe adera awa betedo sekago wasiri deeradera. Edo umo sekago erari soregari da usasaawa Jew embobo de embo Jew ae ainde da yeijanibadira.’ ”

24 Edo Paul beitigari ge awodo siri Festus migogo dimbudo sisira, “Paul imo jiro biae etitarora. Edo kotari jiwae ajigurise edo gaesa iji jiwaebe amimi etiri imo jiro biae etesita rora.”

25 Edo Festus awodo setiri Paul mi mina sisira,“Naso gitijigari busu da Festus na jiro biae ae ra.Edo na gebe isaga sena. 26 Gitijigari nembodibaAgrippa gosira na ge sena awa gebe sena. Edo nage isaga edo gebe sena ainda be awaumo ro berariiutara awa berari umo gosira. Edo eiawa berarigae unjugari aera. 27 Edo gitijigari nembodibaAgrippa imo God da binga sari embobo da ge awagebe esita? Na gosena imo ingoda ge awa gebeesa awa.”

28 Edo Paul awodo setiri Agrippa mi uso yeisisira, “Imo ge iji tupo setesa amimi kotesa iso gemi ari na Iesu gebe ari embo ae etenita?”

29 Setiri Paul mi mina sisira, “Na ge iji tuposetenita ko ge iji ribori setenita awa nembogokotose ta na dipapa ena awa embo berari nasoge ingise boroko atera awa na inge orase sedo naGod sedo gosena. Edo na imo gajari embo na ingeasase dipapa aerate na dipapa imo Iesu gebe ariembo na inge asase dipapa ena.”

30 Edo Paul awodo setiri gitijigari nembodibaAgrippa de gitijigari nembodiba Festus de usoru Bernice de embo nenei de da erido yei awadoturisera. 31 Edo ungo yei awa dodo mambuse

ge mina sara isera, “Embo eiawa wasiri biae aeraawasedo ungo umo doro betadira ainda be atae raedo ungo umo gajari oro da itadera ainda be ataera.”

32 Edo Agrippa mi Festus da yei sisira, “Emboeiawa Rome nati da gitijigari nembodiba amimiuso ge awa kasarase dipapa ae etira re imo umowujegae etesa.”

27PAUL ITERO ROME NATI DA MAMBUSIRA

1 Edo nango Italy busu da mamborase seterogido ungo mi Paul de gajari embobo nenei dedaawa Julius Rome embobo da isoro embobo jawoCaesar da isoro embo da gitijigari nembodibaainda ingo da itero umo ungo simba arase. 2 Edonga da Adramyttium nati da edo einda bugusiraawa mambadi sia isira. Edo nga eiawa nga derariyei berari Asia busu da ainda ewa da berari aindatorido bugudo torido bugudo ise mambadi sedoisira. Edo nango nga da vitero bisara sumbudobisara bari rora da betiri mambusira. Edo Thes-salonica nati embo busu Macedonia da uso jawoAristarchus awa nangode daedo mambusira.

3 Edo sipo de nga awa Sidon nati da bugusira.Edo Julius awa Paul tamo isira awasedo umoawara setiri Paul uso otatao gadi sedomambusira.Edo Paul uso otatao mi uso pepeta ta ro dipapaadira awa itero yei awa dodo nango mambusera.

4 Edo bisara nango dombu da jigiri gido nangoCyprus ingigi da gun da awodo didi da berarimambusera. 5 Edo ewa nei awa sembudo Ciliciabusu da Pamphylia busu da edo Myra nati busuLycia da ainda bugusera edo nga awa ainda do-turisera. 6 Edo Alexandria nga awa ainda tam-busera awa Italy busu da mambadi iri gido isoroembobo da gitijigari mi nango awa nga ainda itirivivitisera.

7 Edo dombu kena sumbari awa okain be isiraainda be awa bisara nango kondade ae isiraawasedo. Edo iji roinge awa sasainbedo mam-budo Cnidus nati aikambu isera. Edo bisaranangoda dombu da jigido edo nango misedo en-genembadi etiri gido nango wareregedo Creteingigi da gun da awodo mambusera. Edo ingigiainda mendo sawari kena jawo Salmone awa de-rigedo didi da awodo mambusera. 8 Edo nangobegogo etiri gido nga da torari yei jawo ngada jango indari yei ewamei Lasaia nati aikambuainda totorisera.

9 Edo torido ainda iji ribori be atisera. Edonango ainda atero nga da pepeta ari iji biae awa

Page 187: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 27:10 184 ACTS 27:32bugusira. Edo Jew embobo da indari neta isetumondebain ari iji awamatu atae isira. AwasedoPaul mi embo nga da ainda yei ro adira awakotisira awa sisira. 10 Edo sisira ungoda yei, “In-godena yei eiawa dodomambadera awa ingodenaewameimambadi aera. Edo nga bejari edo ingodenamonde edo rora berari de awa ewa tuda mam-badera edo embo nenei awa indido ambadera.”11Edo umo awa sisira te isoro embobo da gitijigariawa Paul da ge ingae isira te nga jigari embo denga topo de da ge awa ingisira. 12 Edo nga toridoatisira yei awa nga ainda awa ewamei atadi aeainda be awa iji awa gaeko edo kau yawata ijiawasedo. Awasedo embo nga da jiwae awa geokain sedo sisera, “Yei eiawa dowo edo ingodeedo gido nga derari yei jawo Phoenix Crete ingigida ainda mambore.” Edo nga derari yei awadombu waiko wosedo ira awa kena ari awasedoyei awa yawata iji de atari yei ewamei ra.

UNGO MAMBUTERO BISARA NEMBODIBA UNGODORISIRA

13 Bisara kiambu ungoda gun da sumbusiraawasedo ungo nga torari yei jawo Phoenix aindamambadera awa kotedo nga orogo sokubedo yeiawa dodo Crete ingigi didi osedo mambusera.14 Edo nango yei mambae tepo tupo be ero bis-ara nembodiba be awa ingigi da edo sumbudowosedo nangoda nga da dorisira. 15 Edo bisaraawa sumbudo nga da doriri nga da buro ariembobo edo gido nga awa budo bisara sumbiraawa kena itadi isera te ungo ari sago ae edo gidojamo jamo isera. Edo bisara mi nango awa budowarawara etiri nango ewa soropuda wowosisera.Edo nango kondade ari sago ae isera. 16 Edonango ingigi kiambu jawo Cauda awa derigureroedo ingigi amimi nango gajetiri edo bisara awanango iji tupo nango dae isira. Edo nangoderigurero nga kire ambo da digido jumbuseraawa kununubeurase gido jumbero nga tamo davivitisira. Edo awawa jumbari vitari sago ae awaisera. 17 Edo nga nembodiba awa bejurase sedoesi mi nga jiroroka edo didigurisera. Edo nga daburo ari embobo nga awa Libya busu da aikambumambudo ewa bengi da dedo bejurase oju edogido bisara bari rora awa wujegedo edo bojisera.Edo bojetero edo bisara nembodiba sumbudo edobisara yei rawainda sumbudo isira ainda nangobudo mambudo isira. 18 Edo bisara nembodibaawa sumbudodoae etiri gido sipo de emboda roraawa ewa dawawara adi tuturo isera. 19Edo tumbajiriri nango mata yisera edo sipo atetiri nga da

rora berari ewa da wawara isera bupuri ta bisarabari rora ta ituka matuka ta awa berari. 20 Edosipo de tumba de mata awodo bisara nembodibaawa iji berari sumbuse atisira. Edo poroga migajetiri nango utu usasa gae waiko gae damanagae. Edo kotari berari awa atae etiri sisera, “Ewayawata nembodiba atira awasedo embo amemiingodena kondade ari sago ae ra.”

21 Edo Paul embo indari indae etero gido un-goda soropu da erido sisira, “Otatao ingo nasoge ingido edo Crete ingigi da atae etewa awaingodenawasiri eiawa ewa da eiedomana tambaeetera. 22 Awarate na ingoda yei sedo gosena ojueove ta goroba ewo. Edo nga awa bejedo dadaadira te ingodena embo awamana betadera emboda ave awa betadi aera. 23 Edo na eiawa gosenaainda be awa tumba nei naso Mama God utuda edo na uso topo edo na umo tumondebainedo ena amimi uso asisi ewamei itiri naso yeibugira. 24 Edo naso yei bugudo asisi ewameiamimi naso yei setira, ‘Paul oju eose. Imo awaewamei be Rome embobo da gitijigari da yei damambadesa. Edo imo awasedo, God mi embo ngada awa kondade ari edomana betadera.’ 25Awawaanela mi naso yei setira awasedo naso otataoiaviri ewo. Edo asisi ewamei mi naso yei ge setiraawa na gebe ena Edo God umo ro setira awa adira.26Awarate bisara nembodiba sumbudo amimi ngabudo pigari ingigi da ainda mambadira.”

27 Edo nango ewa jawo Meditteranean awasembutero bisara nembodiba mata sumbiri edoewa nembogamo mata awodo ise atisira. Edopura etoto atae etiri tumba soropu da nga daburo embobo kotisera awa nango ombo aikambubugari kotisera.” 28 Kotedo eriwa da rora bougamendo da digido itero ewa da wosedo uso kapurutega awa 40 Metres awodo isira. Edo nei kiambuyise eriwa awa sekago itero ewa da wosedo awakapuru tega awa 30 metres awodo isira. 29 Edoungo kotisera awa nangoda nga awa sakara davitadira awakotedoorogoberari 4 awodo awangaamboda guwusera. Edo guwedo ungo ge minasara edo sisera, “Sipo burigi ategae.” 30 Edo ngaawa dodo mambadi sedo nga da buro ari embobomi teta nga mendo da orogo guwarago isera.31 Awarate Paul mi isoro embobo de gitijigaride isoro embobo de da yei sisira, “Nga da buroari embobo nga da atae adera awa ingo ewada wosedo indido ambujegadewa.” 32 Edo umoawa setiri isoro embobo mi nga kire da esi awadiugetero edo peko peko edo mambusira.

Page 188: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 27:33 185 ACTS 28:1433 Edo waiko vitadi iri Paul embo awawa indari

indorase sisira. Edo ungoda yei sisira. “Wasirieiawa pura etoto da iri ingo nei ro indae beewowa. 34 Edo ingo karu ari ujo ae adewa awaindari indadewa. Edo ingo oju eove ainda beawa ingoda kopiri tu da awa mana jajovegadiraawasedo.” 35 Edo Paul awodo sedo ambe budoedo ungo berari ditini ise atero God da yei ategariitido ngaungedo indisira. 36 Edo Paul ambe indiriungo jo goroba etiri ungo indari nenei budodaedo indisera. 37 Edo embo nga ainda jodaatisera awa ajigari 276 awodo ra. 38 Edo ungoindari inono da indido nga ejopa arase indarinenei nga joda awa ewa da wawara isera.

NGA DEDO BEJEDO PISOKO SOINDO ISIRA39Edo sipo de kora poi awa gajo gajo iri gosisera

te ungo gae sumbae isera. Edo nga derari yei dekora poi de gido ungo kotisera, “Ingode oundamo ewamei edo torido edo nga kora da iteritamo ko ingode ari sago ae eri?” 40 Edo ungoawodo kotedo esi nga da digido edo orogo dadidigurisera awa diugetero ewa da wowosisira.Edo nga ambo jigari sarau nga ambo da awa digariesi awa wujegurisera jigoro kora da vitarase. Edobisara bari rora awa jigero eriri edo bisara misumbudo betiri nango ombo kena sumbusera.41 Awarate nga mendo mi kora da gaedo tamo davitido pusisira. Edo pusetiri ewa mi nga ambo dabejedo doae etiri nga awa bejedo pisoko soindoisira.

42 Edo gajari embobo awa javedo ombo davitido sumbudo mambujegeorase sedo isoro em-bobo mi dorobebetegorase sisera. 43 Awarateisoro embobo da gitijigari mi Paul soregadi sedogido ungoda yei sisira, “Awodo eove.” Sedo emboave sasaka jawari gari ri ainda yei sisira, “Ngadodo ewa da kekapuinya edo jajavegedo omboda mambuwo.” 44 Edo awodo sedo embo neneida yei sisira, “Ingo ri tutupo ta nga bejari eindajigido embo nenei jajavegurera awa ambo amboedo ombo da mambujegewo.” Edo awodo setirinango umo ro sisira awodo edo ewamei ombo damambusera.

28NANGO BERARI MALTA INGIGI DA BUGUSERA

1 Edo nango berari ewamei ombo da viteroingigi ainda jawo awaMalta setero gosisera. 2Edoingigi ainda nati embobo awa jao namendi em-bobo gido nangoda yei ewamei isera. Edo gami yei jamo jamo etiri gido nango vevera borase

sedo ri undugurisera. 3 Edo Paul ri jori awadada isira edo riawo da wawara iri jingabu riawomi vevera etiri gido ponda bugudo edo Paul daingo da gambusira. Edo gambuse Paul da ingoda egisira. 4 Edo ingigi awa nati embobo amimiPaul da ingo da jingabu egedo atiri gido minasara isera, “Kotera embo eiawa embo da detiribebetari ta rora. Edo umo ewa da betae dodoombo da bugutara awarate God mi riroga minaitido etiri eiawa etira.” 5Edoungo awa setero Pauljingabu awa budo jipasegetiri jingabu awa riawoda wowosisira. Edo Paul umo ainda derido tetajingabu mi umo gambae da awodo atisira. 6 EdoPaul awodo derido atiri ungomi sisera, “Uso ingobajeita ko umoduridowasiri de beteiri? Edo ungoawodo sedo simba isera. Edo ungo iji ribori besimba edo nei ro Paul da yei ae etiri gido ungoungoda kotari wareregedo sisera, “Umone godra.”

7 Edo Publius ingigi ainda embobo da gitijigariembo ainda busu ewa bengi da ainda atima isira.Edo embo amimi nango budo uso mando damambudo nango simba ewamei isira edo nangoainda iji tamonde atisera. 8 Edo Publius da usomamo awa karu yauya de je gutari de budo pasidoatisira. Edo Paul binga awa ingido uso mandoda mambudo umo ewamei arase sedo God da yeisedo gosisira. Edo Paul uso ingo embo ainda tamoda itiri karu embo awa ewamei isira. 9 Edo emboawa ewamei etiri karu embobo berari ingigi aindaatima isera awa Paul da yei bugudo ewamei edoisera. 10 Edo ungo ewamei edo kando jiwae benangoda yei ititigurisera. Edo amboda nangodamambari iji bugiri nangoda pepeta ise indari roraawa jiwae be nga da ititisera.

MALTA INGIGI DA EDO ROME NATI DA MAM-BUSERA

11 Kariga tamonde atae etiri nango nga neitambusera. Edo nga awawa Alexandria nati daedo bugudo ingigi ainda kau yawata iji awa aindaatisira. Edo nga mendo da awa god da memeietoto awa ove kevedo ititisera. 12 Edo ewa awaatae edo binono etiri gido nango nga da vitidoingigi awa dodo mambusera. Edo Syracuse natida bugudo ainda iji tamonde atisera. 13 Edo yeiawa dodo mambudo nango nati Rhegium aindabugusera. Edo sipo de bisara ambo kena eridonango misetiri iji etoto tumba edo atae etiri awanango Puteoli nati da bugusera. 14 Edo aindabugudo Iesu gebe ari embobo nenei tamberoingode atorase setero gido ungode atisera. Edoungode pura da edo ungo dodo ombo da awodo

Page 189: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ACTS 28:15 186 ACTS 28:31Rome nati da mambusera. 15 Edo nango Romenati da mambutero Iesu gebe ari embobo neneinati ainda amimi nangoda binga ingido nangotambadi bugusera. Edo ungo esega emboboda mando jawo mando tamonde awa derigedobugudo Appius ori garori ari yei da nango tam-busera. Edo Paul ungo gido God ategurise esusuititisira.

ROME NATI DA BUGUSERA16 Edo nango Rome nati da bugero Rome em-

bobo da gitijigari nembodiba mi awara setiri Paulumo umosuka mando da da atima isira awarateisoro embo da mi umo simba edo isira.

17 Edo iji tamonde atae etiri Paul Jew emboboda gitijijigegari awa sedo getiri uso yei dada isera.Edo ungo bugero, Paul ungoda yei sisira, “Nasonanonamendi na ingodenaso embomei da yeimemesi da ro itae ra edo na ingodenaso mamoumbogo da wasiri awa sisae rate Jerusalem natida embomei amimi na tepoRomeemboboda ingoda itero edo na gajari oro da ititara. 18 Edo Romeembobo naso joda gebe awa gadi sedo nganegaitititara te ungo naso wasiri biae da ro tambaeititara edo be ro ae da tamo da na doro betadenaawa ae gido na wujegadi sititara. 19 Awarate Jewembobo mi goroba edo awara ae ititara awasedona Jewembobomidorobetadena awakotedogidona itoro Rome nati da gitijigari nembodiba minaso wasiri awa kasarase sedo gosana. Awaratena einda naso embobo awa bekuba adi bugae ra.20 Edo na ingo gido edo naso yei ro iutari awasano gawase sedo seteno ingo bugewa. Edo ungona bupuri mi eiedo digero atenaainda be awa nasoregari embo God mi itari bugarase sisira awaIsrael embobo berari mi simba edo era awa gebeedo ena awasedo.”

21 Edo Paul awodo setiri ungo mi uso yei minasisera, “Judea busu da embobo awa iso jawoda nangoda yei ove da aera. Edo Iesu gebeari embobo Judea busu dodo einda bugera awaungo iso binga da ro budo bugae ra. Edo ungoeinda bugudo edo iso jawo da ge biae ro sae ra.22 Awarate embo jiwae yei berari da awa ge sekainemi atopapotesa ainda jawo da ge biae be seraawasedo nango ge seka eiawa saso gadi dipapaera.”

23 Edo ungo awodo sedo iji da dada adi seteroPaul awara sisira. Edo iji awa bugiri ungo beraribugudo Paul atima isira mando ainda dada isera.Etero Paul uso ge sipo de tuturo isira awa waikoda awa siri siri mambudo tumba jiriri ge atae

isira. Edo Paul God da gitijigari goroba de awaungoda yei ujugurisira. Edo ungo Iesu Kerisogebe orase dipapa edo gido Paul ungoda jo awaewo wujadi jarisira edo Moses de God da bingasari embobo de mi Iesu da jawo da ro sise gaiseraawa ungo atopatido isira. 24 Edo embo neneiuso ge awa gebe edo isera te embo nenei usoge awa gebe ae edo isera. 25 Edo ungo uso geingido ungo ungosuka tini gambari mina ara isemambujegurisera. Awarate ungo mambae gitida Paul ungoda yei ge sisira. Edo sisira, “AsisiKotopu mi God da binga sari embo Isaiah da yeiawodo ingoda mamo umbogo da yei sisira. 26 EdoGod mi Isaiah da yei sisira,‘Imo mambudo embomei einda yei seio, Ingo

ingoda dengoro mi ingido ingido adewate ingo gebe awa mana gadewa. Edoingo ingoda diti mi gadewa te ingo manaingoda jiro mi gadewa awa ungoda yeiseio.

27 Edo embomei eiawa jiro gari embobo aera.Awarate ungo jiro gari de re gebe berariawa ungoda jiro mi gae etera. Edo ungodadengoro awa uvesa etera edo ungo geingido inono etera. Awarate ungo ungodadengoro uvesa ae doae etera awa gebemoka awa ingae etera. Edo ungo ungodaditi apupuregetera. Awarate ungoungodaditi apupuregae doae etera awa ungo un-goda jiromi gebe awa gae etera. Edo ungoungoda wasiri bebegae awa dodo naso yeiwareregae etera awa nanemi ano ungoewamei ae etera.’ ”

28 Edo Paul uso ge sangove da awa sisira, “Godmi uso binga umo embo soregedo ira ainda em-boro awa embo Jew ae ainda yei itadira. Edo umouso binga awa ungoda yei itari ungo iaviri de daingadera.” 29 Edo Paul awa ungoda yei ujugedosetiri ungo ge okain be mina baga ise Paul damando dodo mambusera.

30 Edo Paul pura dada mando awa embo minaititise Rome nati da gaeko etoto atisira. Edoembo ave Paul gadi dipapa edo isera awa mam-budo bugudo edo isera. Edo embo berari amemibugudo isera awa jo beresa edo isira. 31 Edo umoge isaga sise Bada Iesu Keriso awa embo da yeiatopatido isira. Edo Paul mi God da gitijigarigoroba de awa ujugedo isira. Edo umo awodoatopatido isira awa amemi beitigae ra.

Page 190: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 1:1 187 ROMANS 1:20

Ove Rome Nati Embobo MiBuriseraPAUL ROME NATI EMBOBO ATEGURISIRA

1 Na Paul Iesu Keriso da agipo ari embo miove eiawa ingoda yei gaiena. Edo Iesu da bingaatopatari embo anase God mi na kataburisira.Edo God mi na uso binga ewamei awa minonusanase kataburisira.

2Matu bematuGodmi binga ewamei eiawa usobinga sari embobo da yei isaga isira. Edo isagaetiri Iesu Keriso busu da bugae giti da ungo Godumo ro adi sisira awawa jiwari kotopu da gaisera.3Edo binga ewamei eiawaGod usomei Iesu Kerisoingodenaso Bada da jawo da ra. Edo busu da usokumbari awa Iesu Keriso awa gitijigari nembod-iba David da orobe da teda awa. 4 Awarate usoGod inge ari awawa Iesu umo gido betetiri Godmiuso goroba mi umo etiri eririsira awasedo ingodegosera ingodenaso Bada Iesu Keriso awa God damei na. 5 Edo God umo naso yei riroga ro itae raainda be awa umo na dubo budo ira awasedo. Edounemi Iesu da binga atopatari buro awa naso yeiititisira edo unemi na busu berari da mambanasesisira. Edo na mambuse embo berari mi Iesugebeise kera orase sedo na binga eiawa ujugedo ena.6 Edo ingo Rome nati embobo God ingo deda IesuKeriso da embobo awase jawo setira.

7 Awasedo ingo Rome nati da embo berari aveave God mi be dubo be budo uso topo orase jawosisira ainda yei na ove eiawa gaiena.

God ingodenaso Mamo de Bada Iesu Keriso demi ingoda yei iji berari ewamei ore. Edo iji berarioro ingoda jo awa jamo jamo ore.

PAUL ROME NATI EMBOBO GADI DIPAPA ISIRA8 Naso ge sae tuturo da awa na God ategurena

Iesu Keriso da jawo da awodo awa sano gadewaainda be awa embo yei berari da awa ingo IesuKeriso ge be ewa awa gosera. 9 Edo na iji beraribinga ewamei uso mei da jawo da atopapotenaedo iji berari God awa naso jo berari mi sapo edoena. Edo God umo gosira na iji berari ingo awakotise iji berari uso yei sedo gido ena ingo simbaise edo ingo kondade arase. 10 Edo na iji riborisimba ise na God manunu gedo ena iji ainde naingo esega adi sedo iji berari God sedo gido enaemboro burigi arase.

11 Edo ingoda tumonda ari awa goroba arasesedo na Asisi Kotopumi na ro atopapotara awawa

ingode kando edo badi sedo awa embo na ingogadi dipapa ena. 12 Edo na mambudo ingode daawodo kando adena edo ingo daedo Asisi Kotopumi ingo ro atopapotara awa nangae da kandoedo badewa amimi ingodenaso tumonda ari awagoroba adira. Edo ingode awodo ise emboroawodo da kondade mina ara adera.

13 Edo naso nanonamendi na iji jiwae be ingoesega adi kotemona te rora da ami na beitigedoira awa sano gawase sena. Na iji berari ingoesega irinono amimi ari embo ingoda teda awaIesu be goroba de gebe orase dipapa edo ena tetaembo Jew ae da teda isena da awodo. 14 Edo naawawa embo berari da agipo ari embo ra awasedona binga ewamei awa embo isaga da atera aindaedo embo unjugedo atera ainde da yei sadenaedo embo gari jiwae burisera ainda gari kiambuburisera ainda yei sadena. 15 Awasedo na daedoingo Rome embobo da yei na binga ewamei sadisia etena.

BINGA EWAMEI AWA GE GOROBA DE RA16 Naso tumonda ari berari awa binga ewamei

da atira. Edo binga ewamei awa God da ge gorobade awara awasedo embo averi Jew embo ta emboJew ae ri awa binga ewamei awa gebe adira edoGod mi ungo soregadira. 17 Edo binga ewameiemimi euri Godmi embo budo ituri ungae da umojigari da emboro awa isaga edo ira. Edo emboroeinda embo God ga da umo jigari ewamei da edoera. Edo embo ave iji berari tumonda edo iraembo awa God mi ari umo jigari ewamei ungaeda edo ira. Edo einda ge sise jiwari mi sisira,“Embo ave uso tumonda ari mi God ga da umo ji-

gari ewamei adira embo awa atari ewameiawa tambadira.”

EMBO YEI BERARI DA AWA WASIRI BEBEGAE IS-ERA

18 God mi embo wasiri bebegae be eworaawasedo umo tini gambari edo ungo kasadi sedoemboro awa isaga etira. Edowasiri bebegae embomi edo era amimi emboro beitigeuri ungo God dauso ge be moka awa gae jaredo era. 19 Edo Godmi ungo usibesi adira ainda be awa God uso ge bemoka awa embo da yei isaga etiri edo embo miisaga gosera awasedo. 20 Edo tuturo da God busuda rora berari de isira iji ainda edo bugudo borokoGod iji berari uso goroba da be moka de umo moaveri awa isaga evira. Edo embomi bemoka eiawaungoda diti mi gari sago ae rate ungo rora berariGod mi isira awa gido isaga God uso goroba awagosise edo umo averi awa roawasedo gae edo eri?

Page 191: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 1:21 188 ROMANS 2:7Awasedo embomi be tambudo wasiri bebegae iseatari sago ae ira.

21 Edo ungo God mo averi awa gosera te ungoGod sapo ae ise umo atae awodo awa edo era. Edounemi ro isira awasedo umo jasiga ae edo era.Edo ungoda kotari awa bebegae edo umenga miungoda jiro awa sirido atira. 22 Edo ungo sedoera ungo awa jiro gari embobo sedo era ungo awajiro gari embobo sedo era te ungo awa jiro egaeembobo ra. 23 Edo ungo God natopo atari awatumondebain ae rate ungo ove kewari teta embobetedo ira awa inge edo rimei de jingabu de ovekekevegari ingege de rora nenei jiwae be ungomitumondebain adi sedo kevedo era.

24 Edo embo ave wasiri biae edo era awa jiroegae embobo ra awasedo God mi ungo awa do-turira. Edo ungo dotiri kotari bebegae berariungoda jo da kotera awa era. Edo daedo ungomengari wasiri awamina ara edo era. 25Edo ungoge moka be God da jawo da awa gebe ari ujo aeera awarate ungo God da jawo da ge busari gesera awa gebe era. Edo ungo God rora berari isiraembo awa tumondebain ae dodo, ungo rora Godmi isira awa tumondebain edo era. Edo emboyei berari da awa iji berari God jasiga ae etera.Awasedo God ungo doturira. Awa gebe ra.

26 Embo wasiri bebegae era awasedo God ungodoturira. Edo ungo dotiri ungo mengari nem-bodiba budo purari wasiri awa mina ara era. Edoemboevetu awa ungo ungosukamina ara edo era.Edo ungomi ari wasiri awodo awa ari sago ae awaera. 27 Edo da awodo embo awa ungoda aro asinide atari da wasiri awa ae rate ko ungo ungodaembo nenei de da evera. Edo embo awodo iseungo ungosuka kombo mina ara ari awa edo era.Edo awodo era awa ungo wasiri biae be biae awaera awasedo ungo riroga ungo mi dipapa era awaburera.

28 Edo embo iji berari God da ge be moka rogosiseri awa ruvegadi dipapa edo era awasedoGodungodoturira. Edoungodotiri ungoda kotariawa biae be etiri ungo iji berari wasiri ungomi arisago ae awa edo era.

29 Edo embobo wasiri bebegae neinde kaindeedo era. Edo embo nenei mi embo nenei da roraawa dipapa era. Edo ungo iji berari wasiri bebe-gae mina ara edo era. Edo kotari bebegae minakota edo era. Edo embo nenei dorero bebetera.Edo embogo mina ara era. Edo embo nenei dajawo da ge busera. Edo ungo iji berari wasiribebegae awa embo nenei da yei arase dipapa edoera. Edo ungo embo nenei da wasiri biae gido

embo nenei da yei sedo era. 30 Edo embo neneida yei ge biae sedo era. Edo ungo God ujo aeedo era. Edo ungo awa jariga embomei. Ungosedo era ungo awa embo ewagaewa. Edo ungoiji berari awa wasiri biae adi emboro seka kotedoedo era. Edo ungoda aimamo da yei ge jinjedoera. 31 Edo embo dita baita ari wasiri awa edoera. Edo ungo sarigari sedo era te amboda ungoae edo era. Edo ungo kando mina ara ae edoera. 32 Edo embo gosera God da agodari mi siraawa embowasiri biae adera awa embowasiri biaeadera awa betedo riroga natopo badera awarateungo gae sira ise iji berari wasiri bebegae eiawaedo era. Edo daedo embo amemi wasiri biaeadira awa ungo awara sadera. Edo embo awodosise ungo wasiri bebegae era edo embo nenei dawasiri bebegae edo era awa gido sedo era.

2GOD MI YEI BERARI DA EMBO BERARI AWA

KASADIRA1 Naso otatawo ingo embo nenei da ari awa

gido ungo awa wasiri bebegae embobo sedo ewaawarate na ingoda yei ge sena. Ingo bara wasiribebegae ungo era da awodo edo ewa te ingo miungo awa wasiri bebegae ari embobo sise ingoingosuka awa ingo wasiri bebegae ae embobosedo ewa. Edo awodo sise ingo mana God da yeiingo wasiri biae ae embobo sadewa. 2 Edo ingo-dena gosera God da yei bajari ari atira awasedoembo wasiri bebegae edo era awa kasedo ira.3 Edo naso otatawo ingo kotewa God embo neneiwasiri bebegae edo era awa kasise ingo wasiribebegae ungo era da awodo ewa awa derigadiraawodo ingo mo kotevita? 4 Edo God ingoda yeisasaimbari mi edo ira ainda be awa umo ingodubo burira awa ingo mo ujo evita mo ujo ae evi?EdoGod ingo ingodawasiri bebegae awa dodo usoyei wareregawase dipapa ira awasedo iji tupo aebe ingoda yei edo gogo edo ira. Awase na kotenaingo awa gaeta rora.

5 Awarate ingo awa jiro bebegae emboboawasedo ingo awa iji berari wasiri bebegae iseatewowa edo ingoda jimbo awadiripu edo vivitirateta embo mi ungoda gano dada ari yei da dadaeoro diripu edo sauma ira da awodo. AwasedoGod iji sangove da tini gambari edo embo berariawa edo gogo edo kasadira awa irirari ingo ingodariroga diripu evira awa badewa. 6 Edo iji aindeGod mi ingodena ingodenaso wasiri da ro eworaawa tetegedo mina itadira. 7 Embo nenei wasiri

Page 192: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 2:8 189 ROMANS 2:29ewamei ise atewora awa God mi ungoda yei usousasa de jasiga borega ari de edo wasiri natopoatari de awa itarase dipapa era ainda yei wasirinatopo atari awa itadira. 8 Awarate embo neneiwasiri biae awa ambo ambo ise wasiri ewamei ujoae edo era awa ungoda yei God umo tini gambariedo riroga bouga be awa itadira. 9 Memesi deoju de awa embo wasiri bebegae edo era aindayei bugadira giti Jew embobo da yei edo ambodaembo Jew ae ainda yei. 10 Awarate God mi usousasa de jasiga borega ari de jo jamo jamo ari deawa embo buro ewamei edo era Jew embobo ingeainda yei giti itido edo amboda embo Jew ae ingeainda yei itadira. 11 Edo embo berari awa Godda diti da inono na awasedo umo ungoda yei ariberari inono da edo ira.

12-15Edo embo avewasiri biae adira embo aindayei awa God mi riroga itadira. Edo God usoagodari jiwari awa embo Jew ae ainda yei itaera te embo ave ungoda teda amemi wasiri biaeadira awa embo ainda yei God mi riroga itadira.Ainda be awa ungo wasiri ewamei rawari edowasiri biae rawari awa ungo garira ainda be awaagodari ro sira ungoda joda atira. Edo ungodakotebari mi daedo sedo ira amone wasiri biae rao amone wasiri biae ae ra awasedo ungo wasiribiae eri ta ko wasiri biae ae ri awa ungo gosera.Edo God mi Jew embobo amemi wasiri bebegaeadera ainde daedo riroga itadira. Ainda be awaGod uso agodari jiwari awa ungoda yei ititisiraawa ungo agodari awa kera ae edo era awasedo.Edo ungo ro aderi awa ungo gari rate ungo ae edoera. Edo embo ungo ro aderi awa gari rate ungoae edo era awa mana God mi soregadira. Eindabe awawa ingodena agodari gosera amimi ariingodena God ga da umo jigari ewamei adi aeraawarate ingodena agodari ro sira awawa aderaamimi ari ingodena God ga da umo jigari ewameiadera. 16Edo iji bugadira aindeGodmi Iesu Kerisoda yei awodo embomei ungoda jo da kotari gaekotedo era awa isaga da kasadira. Edo na bingaewamei eiawabejedo sise re iji berari uso be eiawaingoda yei sedo ena.

AGODARI MI RO JEW EMBOBO DA YEI SIRA17 Edo ingo Jew embobo kotewa awa ingo ago-

dari God Moses da yei sisira awa tumonda edoewa amimi sari God mi ingo soregadira awodokotewa. Edo ingo awa God da otatawo ewoga beawodo gosise jariga edo ewa. 18 Edo God ingo roawase dipapa ira awa ingo gosewa. Edo agodarimi ewamei mo rawari edo biae mo rawari awa

atopapotiri gosewa. 19 Edo ingo sedo ewa ingoawa diti guba egeregari da dedegari embobo edodaedo sedo ewa ingo awa umenga da atima eraembobo ainda usasa. 20 Ingo garira teta gae ingeewo embo nei atopatarago edo era. Edo daedosedo ewa ingo awa embo jiro ambubu da dedegariembobo. Edo God mi uso agodari awa ingodayei ititisira awasedo ingo kotewa awa ingo gariberari awa be bari kotise edo ingo ro berari sedoewa awa gebe sari kotebedo ewa. 21 Edo ingoembo nenei atopatido ewa te ko ingo ingosukaatopatae edo ewa. Edo ingo embo nenei da yeibengono eove sise dodo ingo mi bengono edoevita rora? 22 Edo ingo embo nenei da yei ditaeove sise dodo ingo mi dita edo evita rora? Edoingo ove kewari tumondebain ari ujo ae ise dodoko ingo ove kewari tumondebain ari ujo ae isedodo ko ingo asisi da indari bengono edo evitarora? 23 Edo ingo agodari da ge awa ewamei sisedodo ko ingo agodari awa bejedo ewa amimi euriGod sapo ae edo ewa. 24 Amone ujugurira jiwarimi ingoda jawo da sira awa gebe ira. Edo ge jivedosira,“Embo Jew ae amimi God ganduburera ainda be

re ingo Jew embobo mi iji berari wasiribebegae edo ewa awasedo.”

25 Ingo agodari kera adewa awa ingoda tamo daandiso diugari da wasiri mi ingo kondade adiraawarate ingo tamo da andiso diugari da wasiriawawa ise dodo agodari awawa beuso adewaawawa ingoda tamo da andiso diugari da wasiriadewa amimi ingo kondade mana adira. 26 Edoembo Jew ae awa tamo da andiso diugae atise edoagodari mi ro arase sira awa ira embo awa God daditi da awa tamo da andiso diugari inge ainda beawa ungo God da ge kera edo era. 27 Edo agodarida ge awa ingo Jew embobo da topo ra edo ingodatamo da andiso diugurisewa te ingo agodari awakera ae edo ewa. Edo embo Jew ae awa ungodatamo da andiso diugae rate ungo agodari da geawa kera adera ami ari ungoda wasiri mi ingo Jewembomei God Kera ae atima ewa awa isaga adira.

28 Embo ave awawa God da topo awawa ingokotevi? Edo embo amemi Jew embobo da ariwasiri berari awawa adira amimi ari umo God datopo awodo eita? 29 Awodo aera te eiawa giwoGod da Asisi mi embo da jo da torido buro ariedo embo awawa embo God da topo awodo adirate agodari mi buro awawa adi aera. Edo emboememi wasiri awodo edo ira awa God mi jasiga

Page 193: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 3:1 190 ROMANS 3:25borega edo ira te embo mi jasiga borega ae edoera.

3EMBO DA WASIRI BEBEGAE MI GOD DA GE AWA

MANA JUMBARI WOSADIRA1 Jew embomei mi ungoda mamoumbogo da

ari wasiri awawa irirari amimi embomei Jew aeainda wasiri awa derigari awodo ingo kotevita?Edo embo da tamo da andiso diugari amimi emboawa kondade aetita ko adi aeri? 2 En! God usobinga awa Jew embomei kondade arase ititisira.Itiri ungo simba arase bajari budo isera.

3 Edo Jew embomei nenei mi God da yei saboaae isera awarate ingo kotewa mo amimi ari Godungoda yei saboa ae eita? 4 Anan awodo aera.Embo berari awa ge bubusegari embobo awodoadera te God umo awa gebe embo awodo natopoatima ira. Edo jiwari God da jawo da sedo sisira,“Iji nonde imo ge sadesa awa embo mi imo gebe

sesa awa gadera. Edo iji nonde embo miimo bekuba adera awa iso ge mi ungopotegadesa.”

5Edo emboneneimi sedo era, “Ingodenawasiribebegae adera amimi ari embomei mi God awagadera. Awarate God sira unemi ingodena rirogaitadira mo ewamei ta?” Edo emboro awodo awaembo nenei mi sedo era. 6 Awarate awodo aeraungo ro sedo era awa gebe aera. Edo God umoewamei ae gido derigadira awa umo mana busuda embo awa kasadira.

7 Edo embo nei mi sadira, “Naso ge busari miGod da gebe ari awa ari isaga ari embo mi Godjasiga adera awa God mana na kasadira.” 8 Edoembo ge awodo sise gebe ae sedo era, “Ewameibugarase sedo awa puwo ingode wasiri bebegaeore.” Edo embo nenei mi na kamena kawaga isege awodo awa nanemi sari sedo era awasedo ungore ari awodo da kasadira.

EMBO BERARI AWAWASIRI BEBEGAE ISERA9 Awasedo na ro seni? Jew embobo atima era

emboro amimi embobo Jew ae atima era emboroawa derigedo ita? Anan awodo aera. Edo namatu ingoda yei karigeteno getewa, Nango Jewembomei de Jew ae embomei de awa ungodawasiri bebegae teta esi inge ra awa ungo busedoira. 10 Edo ge jiusera awodo,“Embo ave awa God da diti da bibinango aera.

11 Edo embo berari awa God da emborobe awa gae jaredo era. Edo embo berariawa God tambadi eura ae edo era. 12 Edoembo berari awa ungoda ari bebegae mi

euri God seugedo demonda wosedo era.Edo ungo berari awa ari bebegae edo era.13 Edo ungoda be awa pirigari teta ujebe inge awasedo ungoda be da awodo gepasega sari embo tokaka be awa bugudoira. Edo ge betari masa biae teta jingabuda jone inge awa ungoda avewa da ijegedoira. 14 Edo ungoda be awa isibari de dumoge de tini gambari de mi beda edo ira.15 Edo ungo burigi memesi ititise edo de-oro betedo era. 16 Edo ungo yei rawaindamambutera awa ero embo dubo veverade memesi de tambutera. 17 Edo ungojo jamo jamo ari tambari da emboro awaungo gae jaredo era. 18 Edo ungo God ojuari awa gae jaredo era.”

19 Edo ingodena gosera ro berari agodari misira awa embo amemi agodari da jigido takibedoatera ainda sira. Edo agodari embobo awodo dayei ge siri busu berari da embo wasiri bebegaeedo era embo awa ungo ungosuka beitigari gesari katogo ae era. Edo agodari mi ari God miembo berari awa kasadira. 20 Edo embo agodarimi ro sira awa edo amimi ari mana ungo God gada umo jigari ewamei adera. Awarate agodari miari embo ungo wasiri bebegae ewora awa gadera.

EMBORO EIEDO DA EMBO GOD GA DAUMO JIGARIEWAMEI EDO ERA

21 Awarate boroko God mi embo emboro ra-wodo da ungae da umo jigari ewamei aderi awaisaga etira. Embo da umo agodari ge da saboaedo ira amimi mana ari umo God ga da umojigari ewamei da mana adira. Awarate agodaride God da binga sari embobo de awa emboroainda ge sisera. 22 Embo mi Iesu Keriso awatumonda adera emboro ainda embo awa God gada umo jigari ewamei adera. Edo Jew embobode embo Jew egeregae de awa God da diti daawa neinde kainde aera awasedo embo berariamemi Iesu Keriso tumonda adera awa God gada umo jigari ewamei adera. 23 Edo embo berariawa wasiri bebegae isera awasedo God da atitiawa ungo doturisira. 24 Edo emboro eiedo daembo God ga da umo jigari ewamei adera. EdoGod da soregari embo da yei itido ira awa kandora. Edo embo mi mina itido kando awa manabadera ko Iesu Keriso mi mina awa matu ititisiraawasedo. Itido wujegurisira. 25 Edo God mi Iesubetarase ititisira teta embo mi rorou itido eraawodo awasedo embo Iesu tumonda adera awaGod mi ungoda wasiri bebegae awa kotembedodoadira. Edo embo God ga da umo jigari ewamei

Page 194: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 3:26 191 ROMANS 4:13adera ainda emboro awa isaga adi sedo God Iesuitiri bugudo bebetisira. Edo matu awa God emboda wasiri bebegae awa gido riroga itae ainda beawa umo Iesu itari bugudo betadira ainda iji awasimba ise gido. 26Awarate boroko God Iesu Kerisoitiri bugusira amimi betedo ingodenaso rirogaburisira. Edo awodo ise amimi isaga ira Godumo awa ewamei edo ira edo embo amemi Iesutumonda adera embo awa God ga da umo jigariewamei adera awa isaga ira.

27 Awasedo ingodena rora rori ainda deridojariga adera en? Awodo aera ko ingodena awaagodari da derido jarigamana adera ainda be awaingodena agodari awa kera edo amimi mana Godga da umo jigari ewamei mana adera. Awarateingodena Iesu Keriso tumonda adera awa ingo-dena God ga da umo jigari ewamei adera. 28 Edoingodena mana ge eiawa doadera. Edo emboamemi agodari kera adira amimi mana God gada umo jigari ewamei adira te embo amemi IesuKeriso tumonda adira embo awa God ga da umojigari ewamei da adira. 29 Edo God mo ingodenaJew embobo ungo ungosuka ungoda God tamo koembo Jew ae ainda daedo ungoda God ri? Gebeumone Jew embobo da God edo embo Jew aeainde daedo ungoda God ra. 30 Edo God umo Jewembobo de embo Jew egeregae de daedo simbaari da awodo edo ira. Edo Jew embobo da tedaembo da amemi Iesu Keriso tumonda adira emboawa God ga da umo jigari ewamei adira. Edodaedo embo Jew ae ainda teda embo da amemiIesu Keriso tumonda adira embo awa God gada umo jigari ewamei adira. 31 Edo Iesu Kerisoawodo tumonda ise ingodena agodari ge awa ujoae erita? Awodo aera te ingode ero agodari awagoroba edo dederira.

4ABRAHAMDAKIKIMI TUMONDAARI DA BE AWA

ISAGA IRA1 Edo ingode ingodenaso umbogo Abraham

awa kotore. Umo ewamei ari da susu mo rotambusiri? 2 Edo umo buro ewamei isira amimiari umo God ga da umo jigari ewamei da ae etirare umo jariga ae etira. Awarate umo God daditi da jariga ari awa jarisira. 3 Edo ingo gosewaawa jiwari mi sira, “Abraham awa God gebe isiraawasedo God Abraham gosise sisira embo eiawanangae da umo jigari ewamei be ira sisira.”

4 Edo uso be eire. Edo embo buro edo ira awauso mina budo ira. Edo embo mi embo aindamina awa uso kando awodo sae rate ungo sedo

era embo oiawa buro edo mina betira sedo era.5Awarate Godmi sira ungae da umo jigari ewameiadi adera awawa embo mi buro ewamei edoamimi mana adera te God umo tumonda adiraamimi adira. Edo ingodena God umo tumondaadera amimi God umo gadira ingodena awawateta embo wasiri bebegae ae embobo awodogadira. 6 Edo God embo da buro ewamei awa gaerate umo embo umo tumonda ira awa gido sedoira embo oiawa nangae da umo jigari ewamei irasedo ira. Edo God awodo seuri embo awa iaviriedo ira. Edo einda jawo da Davidmi jiwari da sira,7 “Embo amenda wasiri bebega awa God mi

tupedo edokotembedododo ira emboawaiaviri edo ira. 8Edo embo awa Godmi umowasiri bebegae ae awodo gido ira emboawa iaviri edo ira.”

9 Edo iaviri ari da ge Davidmi sisiramo umomoJew embo tamo da andiso diugari wasiri edo iraainde berari sisitamo embonenei de daedo sisiri?Umo embo tamo da andiso diugari wasiri ae edoera embo Iesu gebe era ainde daedo sisira. Edoingodena eiawa gari ainda be awa matu setenajiwari mi sisira awa, “Abraham God gebe isiraawasedo God Abraham gido sisira embo eiawanangae da umo jigari ewamei ira sisira.” 10Edo geeiawa nanjigo Godmi Abrahamda yei sisiri? Umotamo da andiso diugari wasiri burisira ainde isitamo ko tamo da andiso diugari wasiri awa bae atiriisiri? Eiawa giti da isira te amboda aera. 11 Edoamboda awa umo tamo da andiso diugari wasiriawa burisira. Edo tamo da diugari wasiri awaAbraham umo matu God tumonda edo edo umoGod ga da umo jigari ewamei ira awarate embogorase wasiri awa isira. Awasedo Abraham awaembo berari tamo da andiso diugae embobo Godtumonda edo edo God ga da umo jigari ewameiedo era ainda umbogo ra. 12 Edo umo ungodaumbogo ewowo isira awawa ungo tamo da andisodiugari wasiri awawa ae rate ungo God tumondaera teta Abrahammi umo tamo da andiso diugariwasiri awa bae atise God tumonda isira da awodoera awa gosera ungo God ga da umo jigari ewameiera awasedo.

GOD MI ABRAHAM DA ADI SARI SISIRA13 God Abraham da yei adi sari sisira awa

busu berari awa uso topo edo uso orobe dasimba arase sisira. Edo Abraham agodari awakera isira awarate awa embo God Abraham dayei adi sari awa sae ra. Awarate Abraham Godtumonda isira awasedo God umo sisira nanemieteno embo oiawa nangae da umo jigari ewamei

Page 195: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 4:14 192 ROMANS 5:10ira. Edo awasedo God adi sari awa Abraham dayei sisira. 14 Edo God umo saera embo agodarikera adira amimi God mi ro itari borase sisiraawawa kumbadi aera te emboGod tumonda aderaembobo amimi kumbadera. 15 Edo ingodena Godda agodari ge awa kera edo ewamei badi dipapaadera awa mana badera ainda be awa ingodenaGod da agodari ge awa kera ae sumbae adera.Edo ingodena God da agodari ge awa kera adijaradera ainda sangove re ingodena awa God datini gambari da petadera. Awarate agodari ge awaatae re agodari beuso ari re bugadi aera.

16 Edo God mi Abraham da yei ro itadi sisiraawa umo embo umo tumonda edo era emboboberari ainda yei itido ira te Jew embobo God daagodari ge sisira awa kera edo era embobo aindada aera te embo berari God tumonda edo erateta Abraham mi isira da awodo edo era aindayei. Edo emboro ainda ingodena Abraham awawaingodenaso nombo ewowo sedo era. 17 Edo Godmi ge ainda jawo da jiwari joda sisira,“Nanemi ano embo busu berari da atima era

amimi iso orobe adera.”Edo God umo umosuka adi sari eiawa sisira, emboamemi busu rawainda ainda Abraham God gebeisira God awa gebe adera embo awa Abraham daorobe adera. Unemi bebetegari awa euri wasiride sekago erido era. Edo umo ro adira awa sedoira teta matu ari awodo.

18 Edo Godmi Abraham da yei sisira, “Iso orobeda ajigari awa neingo atae be teta damana daawodo adera.” Edo Abraham adi sari awa ingisiraedo ari sago ae awodo awa gosisira te umo Godgebe ise umo ro adi sisira awa petedo isira. Edoumo awodo gebe edo umo embo jiwae be daumbogo isira. 19 Edo Abraham da gaeko awa100 aikambu awasedo umo kinapeina da mamoari sago ae edo uso aro awa gasou jirari katogoae ko umo awa ogo awasedo awarate awa kotiseuso tumonda ari God da yei ituri erido bajidoisira. 20 Edo Abraham uso gebe ari awa doaeisira. Edo umo iji berari God gebe isira edo umoGod da adi sari ainda kotari jiwae aera. Edo usotumonda ari mi jo goroba edo God jasiga boregaisira. 21 Edo Abraham umo gosisira God uso adisari awa adira awa. 22 Awasedo God Abrahamda tumonda ari gido etiri umo God ga da umojigari ewamei isira. 23-24 Edo ge gaisera Godmi ari embo ungae da umo jigari ewamei aderaainda ge awa Abraham de edo embo God mi ariungo ungae da umo jigari ewamei adera ainda yeigaisera. Edo embo oiawa God gebe adera edo Iesu

ingodenaso Bada awa betetiri unemi sekago jigirieririsira awa gebe adera ainda yei ge awa gaisera.25 Edo God ingodenaso wasiri bebegae awasedoIesu itiri bebetisira. Edo Iesu betetiri God umo ariingodena ungae da umo jigari ewamei orase sedoGod sekago Iesu etiri eririsira.

5GOD MI ETIRI INGODENA UNGAE DA UMO JIGARI

EWAMEI EDO ERA1 Ingodenanemi Iesu Keriso tumonda etero un-

emi etiri ingodena God ga da umo jigari ewameiedo era. Edo ingode bega da atima era IesuKeriso da buro awasedo. 2 Edo Iesu Keriso mi in-godenaso tumonda awasedo ingodena giti jigidoGod da kondade ari awa bari emboro da mam-busira. Edo ingodena kando awa budo borokoingodena goroba de dederera. Edo ingodenaboroko simba ise iaviri era ainda be awa ingodenagosera amboda awa God mi ingodenaso yei usousasa awa itadira. 3Edo ge nei sadena ingodenasoyei memesi puradira awa ingodena iaviri aderaainda be awa memesi mi ari ingodena goroba iseatadera. 4 Edo God umo ingodena memesi dajoda goroba de ise atima era awa gido umo gosiraingodena ewamei adi dipapa era awa gosira. Gidoumo iaviri ira. Edo ingodena God ingodenaso yeiiaviri ira awa gosise ingodena God umo ro adiadi sari sisira awa simba adera. 5 Edo ingodenaawodo simba adera awa ingodena jaro de adi aeraainda be awa Asisi Kotopu Godmi ingodenaso yeiititisira amimi ingodenaso jo awa God da dubobari mi sirisira. Awasedo ingodena mana manamana adera te gosera God umo ro adi sari sisiraawa adira.

6 Edo ingodena ewamei ari awa goroba aeetero ainde Iesu Keriso ingodena wasiri bebegaeembobo awa embo bebetisira. Edo God iji ewameibugiri Iesu Keriso betarase itiri bugusira. 7 Edoingo ro kotevi? Edo embo mi embo ewamei awaembo betae etita? Awasi embo roinge mi awodoawa aderita rora. 8 Awarate God mi ingodenasoyei umo be ingodena dubo budo ira awa isagaisira. Edo ingodena wasiri bebegae ise ateroKeriso ingodena embo bebetisira.

9 Edo Iesu Keriso awa uso ororo wosetiri be-betisira awasedo God mi etiri ingodena God gada umo jigari ewamei edo era. Edo da awa aerate amboda God mi busu berari da embo berariawa kasadira. Edo God tini gambari adira ijiainde ingode gosera Keriso mi ingodena sore-gadira. 10 Edo ingodena matu awa God da gitopo

Page 196: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 5:11 193 ROMANS 6:7ra ingodenaso wasiri bebegae awasedo awarateuso mei bebetisira awasedo God mi etiri borokoingodena God da otatao etera. Edo da awa aerate Iesu Keriso ingodenaso joda atise ari ingodenasoregadira. 11Edoda awa aera te ingodenasoBadaIesu Keriso etiri ingodena awa uso otatao eteraawasedo ingodena iaviri era.

ADAM AWA BETARI DA EMBORO DA SUSUAWARATE KERISO AWAWASIRI DA EMBORODA SUSU

12 Embo da Adammi God beuso etiri edo wasiribiae busu berari da embo da yei bugusira. Tuturoetero betari daedo embo berari da yei bugusira.Edo embo berari wasiri bebegae isera awasedobetari busu berari da embo berari da yei bugusira.13 Edo Moses da agodari ge awa bugae atiri em-bomei wasiri bebegae edo isera awarate agodarige awa bugae atisira awasedo embomiwasiri biaero isera awa sari sago aera. 14Awarate Adam da ijida tuturo edomambudoMoses da iji de awa emboberari betari awa oju edo era. Edo embo wasiribiae God da agodari tuturo awa beuso teta Adammi isira awodo aera te emboro nei wasiri bebegaeetero betari awa ungoda yei bugusira.

Edo Adam awa kiambu teta Iesu Keriso ambodabugadira awa inge ra. 15 Awarate ungo etotoawa da awa aera ainda be awa God da soregarikando awa Adam da betari kando awodo aera.Edo God sisira embo berari awa betadera aindabe awa Adam da wasiri biae awasedo. Edo embojiwae be bebetisera embo da Adam da wasiri biaeamimi awa gebe ra awarate God da kando amimiAdam da God kera ae ari wasiri awa nembodibabe derigurira awasedo God Iesu Keriso itiri edosoregari kando awa embo jiwae be da yei ititisira.16 Edo God embo da yei uso kando itido ira aindaemboro de Adam da wasiri biae da emboro deawa ewoga ewoga ra. Edo Adam da wasiri biaeawa God da kasari da susu ra awarate God emboberari dawasiri biae gido ungo umo jigari ewameiorase dipapa edo Iesu Keriso kando itiri bugusira.17 Edo embo berari betadera ainda be awa Adammi wasiri biae isira awasedo awa gebe awarate roIesu Keriso da betari mi etiri isira amimi ro Adamda uso wasiri biae mi etiri isira awa be derigedogogo isira. Edo emboaveGodmi ari ungaedaumojigari ewamei adira edo God da soregari da kandoawa badira embo awa Iesu Keriso ga gitijigadira.

18 Awasedo ingodena berari awa riroga da em-boro da mambutera ainda be awa embo da Adamda wasiri biae mi awarate boroko Iesu Keriso dauso ari ewamei mi wujegetiri edo demonda ataride edowasiri de awa embo berari da yei bugusira.19 Edo embo jiwae be wasiri bebegae edo era

ainda be awa embo da Adam mi God kera ae isiraawasedo awarate God mi etiri embo jiwae be awaGod ga da umo jigari ewamei adera ainda be awaembo da Iesu Keriso mi God kera isira awasedo.

20 Edo embo mi wasiri biae mo rori awa gorasesedo God uso agodari Moses da yei itiri gaisira.Edo God uso agodari itiri embo agodari ainda tinigambari isera. Etero ungoda wasiri bebegae awababojisira. Edo embo da wasiri bebegae iji beraribajido isira awodo awarate God da dubo bari dakando mi wasiri biae awa derigedo nembodibaetira. 21 Edo embo berari wasiri biae edo eraawasedo betari awa iji berari embo berari da yeibugudo ira awarate God mi dubo bari mi gitiji-jigurise ari ingodena awa ungae da umo jigariewamei adera. Edo ingodena God ga da umojigari ewamei iriroro uso dubo bari mi ingodenaawa gitijigido budo wasiri mata awa atari damambadira ainda be awa ro ingodenaso Bada IesuKeriso mi isira awasedo.

6IESU KERISO MI ETIRI INGODENA ATIMA ERA.

1 Awasedo God mi rawodo ari ingodena ungaeda umo jigari ewamei adera awa na ro seni? EdoGod mi uso dubo bari ingodenaso yei isaga adisedo irirari ingode iji berari wasiri bebegae iseaterita? 2Awodo aera ingode awodo adi aera. Edowasiri biae awa ingodena awa teta betari emboboawodo ra awasedo ingode mana iji berari wasiribebegae ise atadera. 3 Edo ingo gosewa ingodenaumo mi ewamei ari wasiri burisera awa isagaira Iesu Keriso ga da dada isera. Edo ingodenaungae da dada isera awa ingodena teta ungaeda betari da awodo isera. 4 Edo Keriso betetiriGod uso goroba usasa de mi umo etiri eririsira daawodo ingodena wasiri seka awa erido badi sedoingodena umo mi ewamei ari wasiri awa edo edoingodena awa teta betari edo Iesu ga da gowariinge isira.

5 Edo ingodena teta Iesu gada betari inge aderaawa God mi ingodena jigari erido edo wasiri sekaawa teta Iesu sekago erido wasiri seka burisira daawodo awa badera. 6 Edo ingode gosera ingode-naso jo da wasiri biae da dipapa atira awa gorobaae arase sedo edo ingodena awa wasiri biae daagipo embo awodo eorase sedo ingodenaso kotarimatu awa Iesu ga da orega da bebetisira mamatuawa Iesu ga da orega da bebetisira. 7Ainda be awaembo ave betedo era embo awawasiri bebegae dadipapa da goroba mi umo usibesi ari awa dorasesedo umo atae isira.

Page 197: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 6:8 194 ROMANS 7:48 Edo ingodena awa teta Keriso ga da betari

inge isera awasedo ingodena gebe edo era awaingodena ungae da wasiri seka budo atadera awagebe edo era. 9 Edo ingodena gosera Keriso bete-tiri God mi umo jigiri eririsira. Edo Keriso manasekago betadira ainda be awa betari awa umousibesi ari awa goroba ae etira awasedo. 10 Edoumo inono edo bebetisira awa wasiri biae dariroga awa be atae arase sedo bebetisira awarateboroko umo God ga da umo jigari ewamei de daatima era. 11Edo emboro awawa kotewo ingo tetabetari inge isewa edo wasiri biae da dipapa awaumo ingo usibesi ari awa goroba ae isira awarateingo Keriso Iesu ga da dada edo God jasiga boregaise atima ewa.

12 Edo wasiri biae ingoda tamo atae adira awagitijigadi dipapa ira awa ingo wasiri biae da di-papa awa ujo ae ise edo ingoda tamo da bebegaeda dipapa mi ingo ro awase sira awa eove. 13 Edotamo patu ingoda awa doawo iwata biae eure edoingoda tamopatunenei awawasiri biae da gorobada itove. Awarate ingo awa God mi ro ewameida jingama arase awasedo ingoda tamo berariawa God da yei itiwo ainda be awa ingo awa tetabebetegari embobo awodo edoGodmiwasiri sekade da jigari erari inge etewa awasedo. 14 Edo ingoawa Moses da agodari da agipo aera te God miingo awa jo edo wujegurisira awasedo wasiri biaeda dipapa mi mana ingo awa gitijigadira.

INGODENA AWA EWAMEI ARI DA AGIPO EMBOBORA

15 Awasedo na ro seni? Ingodena wasiri bebe-gae ise aterita ko ingodena awa agodari da agipoembobo ae edo awarate God unemi ingodena joedo wujegurisira awasedo? Awodo aera. 16 Naingo gawase dipapa ena ingo embo nei da agipoembo adi dipapa edo ungae da dada adewa reuso ge awa kera adewa. Edo ingo embo aindage kera adewa awa uso agipo embo adewa. Edoda awodo ingo ingoda tamo awa wasiri biae daitido re wasiri biae da agipo embo adewa awaamimi ari ingo betae sumba isewa awarate ingoingoda tamo awa God da yei itido re uso agipoembo adewa amimi ari ingo God ga da umo jigariewamei da adewa. 17 Edo ingode boroko Goddoio sore ainda be awa matu awa ingo awa wasiribiae da agipo embo awodo isewa te boroko awaingo ingoda jo berari mi kera etewa gebe mokaungo mi ingo atopapotisera awa. 18 Edo ingo keraetewo God mi wasiri biae da esi awa wujegetiriingo awa wasiri ewamei da agipo embobo etewa.

19 Edo God da ge awa ingoda gari awa pirigaeawasedo rora nati da ingo gido ewa awa na ijiberari gaedo ena. Iji tupo ingo ingoda tamoawa ari bebegae neinde kainde awa adi itidoedo wasiri biae da agipo embobo ititawa awarateboroko ingo wasiri ewagaewa da ari awa God miawase dipapa ira awasedo ingoda tamo awa ariwasiri ewamei ari da itiwo edo wasiri ewamei daagipo embo ave.

20 Iji tupo ingo awawasiri biae da agipo emboboewowa awarate iji ainde awa ingo God mi roewamei awase dipapa isira ainde da bundae ra.21 Edo ingo iji tupo wasiri bebegae oiawa ewowaedo amimi iri ingo me gosewa edo riroga roburititavi? Edo wasiri biae awodo edo era amimieuri embo riroga wasiri natopo da betari awabudo era. 22Awarate Godmiwasiri biae da esi awawujegetiri ingo awa God da agipo embobo etewa.Edo ingo uso agipo embo etewa edo ingoda rirogaawa boroko edo iji berari wasiri ewagaewa ise Godda diti da atadewa edo ingo wasiri matawa atariawa badewa. 23Edowasiri biae damina awabetarira awarate ingodena Iesu Keriso ingodenaso Badaga da takibetera awa God mi wasiri matawa atariitadira. Itiri uso kando awa ingodena mina itidobadi aera.

7INGODE WASIRI SEKA DA GE SORE

1 Naso nanonamendi ingo na ro sadi ena awagosewa ainda be awa ingo berari agodari awagarira. Edo embo wasiri de atira awa agodarimi uso goroba mi umo jigido atira awarate emboawa betadira awa agodari da goroba awa berariatae edo ira. 2 Awarate eiedo ra evetu uso iuwasiri de atira awa umo uso iu awa doari sagoae ira ainda be awa agodari mi ungo awa dadadigido atira awasedo awarate uso iu betadira awaagodari mi umo digari awa atae adira. 3Awasedouso iu wasiri de atirari edo umo embo nei deda jimbadira awa umo ipu da ari wasiri awa ira.Awarate uso iu betadira awa agodari da gorobami ungo etoto bundedo atira awa atae ari umodeposi adira. Awasedo umo embo nei de dajimbadira awa umo ipu da ari wasiri awa manaadira.

4 Naso nanonamendi eiedo awa ingoda yeiedo ira. Keriso betetiri ingo awa teta ungae dabetari inge isewa. Edo ingo teta ungae da betariinge etewo ingo agodari tumonda ewowa awawasoregari tambawase atae etira. Awasedo borokoingo embo nei da topo adewa. Awarate Iesu

Page 198: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 7:5 195 ROMANS 8:2betetiri God mi jigiri eririsira. Edo boroko ingoGod da buro ewamei awa adi sedo Iesu Kerisoga da dada etewa. 5 Giti da embo berari atadidipapa edo era awodo ingode atima isera iji aindeagodari mi etiri ingodenaso wasiri bebegae ari dadipapa mi erido ingodenaso tamo da goroba etirigido ingode wasiri bebegae mi iji berari betari dagiti edo mambuteuri edo isera. 6Awarate borokoagodari da bundari mi ingodena mana jigadiraainda be awa ingodena awa teta betari inge iseraedo agodari ingodena bundisira ainda goroba awaatae isira awasedo. Edo ingodena boroko emboromatu agodari mi atopapotisira awodo awa Godsapo aerate Asisi Kotopu da emboro seka awaambo ambo ise awodo God sapo edo era.

AGODARI MI WASIRI BIAE AWA RORI AWA ISAGAIRA

7 Ingode ro seri? Ingode Moses da agodariawa biae serita? Awodo aera. Edo agodari miwasiri biae mo rori awa naso yei isaga etira.Ge ujugadena eire. Edo agodari mi sira embonenei da rora badi dipapa eose awasedona gosenaembo nei da rora badi dipapa adena awa biaera. 8 Edo agodari mi emboro etiri wasiri biaeda dipapa emboro ainda pepeta ise etiri dipapaneinde kainde bebega awa naso joda erido edogoroba jiwae be era. Awarate agodari atae awawasiri biae awa teta betari da awodo ae etira.9 Edo na bajido agodari rawodo buro edo iri awagadi jarise awa na edo gogo edo atima isena.Awarate agodari da buro da gebe awa gido awana embo biae awa isaga gosisena. 10 Edo nadaedo gosisena awa na wasiri matawa da betariawa badena awa gosisena. Edo agodari mi nawasiri natopo bae etena awa dodo agodari mibetari natopo awa naso yei budo bugusira. 11 Edoagodarimi emboro etiri wasiri biae emboro aindapepeta ise na gandubetiri na kotisena awa wasirinatopo badi sedo agodari kera ae isena. Edoawodo gandubedo wasiri biaemi etiri na awa tetabetari inge isena.

12 Awasedo na gosena agodari awa wasiri biaede aera edo agodari berari awa ewamei na. Edoagodari da ge ememi embo da yei emboro be awaujiji edo embo kondade edo ira. 13 Edo awa gebeta agodari mi etiri na awa betari inge iseni ta?Awodo aera. Edo agodari aera te wasiri biae dadipapa mi rora ewamei awa jingama edo etiri nateta betari inge isena. Edo wasiri biae mi emboroainda buro ise etiri nawasiri bebegae awa ewamei

ae ra awa gosisena. Awasedo agodari mi isaga iraawa ari wasiri bebegae awa biae be biae ra.

EMBO DA JODA EMBOGO EDO ERA14 Ingodena gosera agodari awa God da rora

rate na awa busu da atari embo ra. Edo na awawasiri biae da dipapa da agipo embo teta emboawa embo nei da ori ari uso agipo embo aragoisira. 15 Edo na ro ena awa na gaera ainda beawa na ro adi dipapa ena awa aerate na ro ariujo ae ena awa ena. 16 Edo na wasiri biae ena ariujo ae ena amimi isaga ira awa na gosena agodariawa ewamei na. 17Awasedo na nasuka eiawa aeraawarate wasiri biae dipapa da mi naso joda atiseamimi iri na eiawa ena. 18 Edo na gosena ewameiawa na busu da atari embo da joda ataera aindabe awa nawasiri ewamei awa ari dipapa ena te arisago ae ena. 19 Edo na ro ewamei awa ari dipapaena awa aerate na wasiri biae ari dipapa ae enaawa ena. 20 Edo na ro na ari dipapa ae ena awaena ainda be awa na nasuka eiawa aera te wasiribiae mi naso joda atise iri na wasiri eiawa ena.

21 Awasedo na gosena buro einda emboro awanaso joda ira. Edo na iji berari wasiri ewamei adidipapa edo ena te wasiri biaemi naso joda gorobade gitijijigurise euri na iji berari wasiri biae edoena. 22Edo na iji berari kotedo ena God da agodariawa ewamei na. Edo na agodari einda yei iaviriena. 23 Awarate buro emboro nei awa naso jodaira. Edo buro emboro nei eiawa agodari ewameikotedo ena ainga da iji berari embogo edo ira. Edoburo emboro nei emimi euri wasiri biae naso jodaburo ise atima ira amimi na bundedo ira. 24 Aiona dubo vevera ira ainda be awa buro emboro neiira emimi na giti edo betari da budo mambudowujegurira. Edo na amemi wujegeiri? 25 Edo naGod doio sena ainda be awa unemi ingodenasoBada Iesu Keriso mi na embo ro isira awasedo nawujegadira.

Edo na ro sena ainda ambo da eiawa sadena.Ingodena ingodenaso kotari da ingodena God daagodari awa sapo adi dipapa era te ingodenasojoda awa ingodena wasiri biae da buro emboroawa kera adera.

8INGODENA AWA ASISI KOTOPU MI RO SIRA

AINDA ATERA1 Embo ave Iesu Keriso ga da dada pepeta adira

embo awa wasiri biae da mina awa mana badira.2 Edo einda be awa Asisi Kotopu mi goroba de in-godenaso joda buro ise edo ingodena wujegetiraawasedo. Edo Asisi Kotopu ingodena wujegari

Page 199: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 8:3 196 ROMANS 8:24edo wasiri biae de betari de awa ingodenaso jodagitijijigurera awa atae isira. Edo ingodena IesuKeriso ga dada isera. Edo Asisi Kotopu mi ingo-denaso yei wasiri seka ititisira. 3 Edo ingodenaagodari da ge awa ambo ambo edo era te amimiingodena kondade aera ainda be awa ingodenasojo awa bebeta awasedo ingodena ro agodari misira awa ari sago aera. Awarate God mi ingodenakondade adira. Edo God emboro nei sia etiraainda ingodena soregadira. Edo umo uso meiawo da tamo ingodenaso da awodo awa ititisiraawarate uso tamo da awa wasiri biae ataera.Edo uso mei bugudo umo umosuka ingodenasobebegae awasedo rorou ititisira edo amimi etiriwasiri biae da riroga ingodenaso joda awa ataeisira. 4Awasedo boroko ingodena Asisi Kotopumiro sira ainda atadera edo ro bebegae ingodenasojoda dipapa edo era ainda atadi ae adera awaingodena God da agodari awa kera adera.

5 Edo embo ave ro bebegae ungoda joda atimaira amimi rawodo orase seuri edo era awa ungoiji berari tamo pigise wasiri bebegae edo era.Awarate embo ave ungo ro Asisi Kotopu mi orasesiri ainda atera awa Asisi Kotopu mi ungodajo awa gitijiguri edo uso dipapa awa edo era.6 Awarate dipapa bebegae mi ingoda jo awa giti-jigadira awa amimi ari ingo betari matawa atariawa badewa te ingoda jo awa Asisi Kotopu migitijigadira awa amimi ari ingo ewamei atise edojo jamo jamo ari badewa. 7 Awasedo dipapabebegaemi embo da jo awa gitijigadira awa emboawa God da gitopo adira ainda be awa umoGod daagodari awa kera ae ira edo umo kera ari sago aera. 8 Edo embo ungo ungoda dipapa bebegae miro orase dipapa era awa ungomi ro oro God iaviriadiri awawa ari katogo ae.

9 Awarate God da Asisi awa ingoda joda atiraawasedo awa ingo awa ingoda dipapa bebegae mirawodo atawase sira awodo aera. Edo ro AsisiKotopu mi awase siri awa awodo adewa. Edoembo amenda jo da Keriso da Asisi awa atae awaembo uso topo aera. 10 Edo ingoda tamo awawasiri bebegae awasedo betadira awarate Kerisoingoda jo da atira awasedo awa ingoda asisi awawasiri de atira ainda be awa God mi etiri ingoawa ungae da umo jigari ewamei ewa awasedo.11 Iesu betetiri God mi jigiri eririsira. Edo God daAsisi ingoda jo da atira awasedo God Iesu jigirieririsira amimi ingoda tamo betedo dakawa iraainda wasiri itira amimi awa uso Asisi awa ingodajo da atira awasedo.

12 Awasedo naso nanonamendi ingodena in-godenaso wasiri bebegae da dipapa orase wuje-gae doturisira awarate ingodena ro Asisi Kotopumi ingodena orase dipapa ira awa wujegurera.13 Edo ingo ro dipapa bebegae mi awase dipapaira awodo atadewa awa betari matawa atari awabadewa awarate Asisi Kotopu da goroba mi ingodipapa bebegae awa dawo betadira awa ingoatadewa. 14 Edo embo ave God da Asisi keraadira embobo awa God da kinapeina ra. 15 EdoGod umo uso Asisi itiri bugusira amimi ari ingoagipo embobo awase aera edo ari ingo sekagooju awase aera awodo aera te Asisi Kotopu mi ariingo God da kinapeina adewa. Edo Asisi Kotopumi ari ingode God da yei sadewa, “Mama, nasoMama.” 16 Edo God da Asisi de ingodenaso asiside mi ge da eiawa sedo era ingodena awa God dakinapeina ra. 17 Ingodena ainda be awa ingodenaawaGod da kinapeinami God da itipapo de gaiapade awa badera ainda be awa ro God mi uso meiIesu da ititisira awa ungae da ingode badera. Koingodena busu da atise memesi unemi burisirada awodo ingode badera gido awa ingode atariewamei unemi burisira da awodo badera.

ATARI EWAMEI INGODENANEMI BADERA AWA18 Edo atari ewamei God mi amboda ingode-

naso yei isaga ari badera amimi memesi ingodebusu da atise burewora awa be derigedo gogowoadira awasedo nanemi mana mina ita edo tegaadena. 19 Edo iji ainde God mi ingodena awa usokinapeina da gari be awa isaga adira awa roraberari God mi isira awa simba ira. 20 Edo roraberari God mi isira awa be jiwae ae atira edoungoda wasiri awasedo aera te God mi setiri isiraawasedo. Awarate God umo gosisira amboda ijiewamei awa bugadira. 21 Edo iji awa bugari Godmi rora berari unemi isira ainda bebetegari dabundari awa wujegadera. Edo rora berari God miisira awawujegari God da kinapeinami badera daawa badera.

22 Edo ingodena gosera tuturo da edo bugudoboroko rora berari God mi isira awa memesi ijiberari burise atima era teta evetu mi mei badi isememesi budo ira da awodo awa. 23 Edo rora Godmi isira amimi da memesi burera edo ingodenadaedo God da kando giti Asisi Kotopu buriseraainde da memesi awodo burera. Edo ingodenaGod mi uso kinapeina awodo raro isira edo ingo-denaso tamo seka itarase sedo simba ise ingode-naso joda memesi burise atima era. 24 AwarateGod ingodena soregurisira iji ainde tuturo edobugudo ingodena boroko umo tumonda edo umo

Page 200: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 8:25 197 ROMANS 9:4rora ewamei itadira awa simba edo era. Ingo-dena rora ro kumbadi dipapa edo era awa matukumbudo awa ingode rora awa dipapa ise atadiaera. Edo ingodena rora matu gari awa simbaedo erita? Awodo aera. 25Awarate ingodena roraingode matu gae awa diti adera awa saboa edosimba adera.

26 Da awodo ingodenaso tumonda ari God dayei amimi Asisi Kotopu mi bugudo ingodenaembobo goroba ae awa kondade edo ira. Edoingodena ro God da yei benunu saderi awa gae raawasedo ingodenanemi men de da ge ato jarorogido Asisi Kotopu mi kondade edo God da yeiingodena awa embo sedo gido ira. 27 Edo Godembo da joda ro atiri awa gari awa Asisi Kotopuro sira awa gido ira ainda be awa Asisi Kotopu miGod da embo awasedo God da yei uso wasiri misedo gido ira.

28 Edo ingodena gari ra ingodena embo Goddubo burera ainda yei ro bugudo ira ainda Godmiburo ira ro ewamei awa embo umo dubo bureraainda yei bugarase. Edo eiawa God mi emboberari uso wasiri awa orase jawo sisira ainda yeiedo ira. 29 Edo embobo God tuturo da umo go-sisira umo gebe adera embobo awa budo uso meiinge arase ititisira. Edo God awodo isira awa usomei awa mei bego awodo ari edo ingodena awauso nanonamendi menmenya awodo orase isira.30 Awasedo embo God mi tuturo da kataburisiraembobo awa jawo sisira. Edo embo jawo sisiraembobo awa unemi etiri ungo ungae da umojigari ewamei isera. Edo embo ungae da umojigari ewamei da isera awa ungo uso usasa awakando etiri burisera.

IESU KERISO MI GOD DA DUBO BARI NEMBODIBAAWA INGODENASO YEI ISAGA ISIRA.

31 Ge ewagaewa awa kotise ingode ro seri?Ingode eiedo sadera God awa ingodenaso otaoawasedo ingodena awa embo buro ira awasedoembo da rawai ingodena usibesi adi aera. 32 EdoGod uso mei da bugari awa jigido petae ra te itiribugusira rorou ingodena awasedo itarase. Edoumo uso mei ingodenaso yei ititisira awasedoingodena gosera umo ingodena umo sapo oraserora ewamei nenei kando itadira. 33 Edo ingo-dena tuturo da embo God mi uso embo orasekataburisira awa embo amemi ingodena awabekuba edo inono aderi? Edo embo da rawai arisago aera ainda be awa God umo umosuka etiriungo ungae da umo jigari ungae da ewamei edoera awasedo. 34 Edo embo amemi God da emboboawa kaseri? Embo da amemi ari sago aera ainda

be awa Iesu Keriso ingodena awa embo iji berariGod da yei gegeta ise ingodena kondade edo ira.Edo embo re Keriso awa betetiri God mi wasiri dejigiri eririsira. Edo God umo jigiri erido umo Godda ingo be kena anumbedo atira. 35Awasedo roraamemi ingodena awa Keriso da dubo bari da awaari ewoga ewoga eri? Wasiri biae mi ko iji biae mita dari gaiari ta beji ta rora ae atari mi ta buriami ta dari betari mi ari awa bugeita? 36 Edo roraberari eiawa ira ingodenaso yei awa teta jiwari misira awodo,“Iji berari iji dada da nango imo awasedo nango

betari da buria edo era. Edo nango tetawo sheep doro betarase budomambaragoise biae edo era.”

37Awarate rora berari emimi da rawai ari ingo-dena Keriso da dubo bari da awa kausu kausu adiaera ainda be awa umo ingodena dubo budo iraamimi iji berari kondade irirari ingodena ungodayei goroba be edo derigadera. 38-39 Edo na gosenarora da ro mi ari ingodena Keriso da dubo bari daawa kausu kausu adi aera. Betari de ro ingodenabusu da atiroro adira edo asisi berari de utu dagitijijigegari de utu da rora goroba neinde kaindede edo rora matu isira ainde edo ro amboda adiraainde edo rora utu da ainde rora busu da aindemi mana ingodena oro God da dubo bari da awakausu kausu adera. God mi ingodenaso Bada IesuKeriso itiri bugusira amimi isaga isira awa umoingodena dubo budo ira awa.

9EMBOMEI GOD MI KATABURISIRA

1 Na ro adi sena awa gebe ra. Na ge busae raainda be awa na awa Keriso da topo ra. Edo ge javimi naso joda ge sira edo Asisi Kotopu mi daedonaso yei siri na ge sena awa gebe ra. 2Edo na nasoembo topo Iesu Keriso awa ujo ae isira awasedodubo vevera nembodiba budo ena. Edo na nasoorobe da jawo da ge sedo ena Jew embobo. Edona naso joda ungo embo memesi budo ena awaatae mana adira. 3 Edo naso embomei awa Iesugebe orase sedo na nasuka dubo ewamei de daGod da isibari awa budo edo Keriso seugedo dodoatima ena. 4 Edo embomei Abraham da apipiejawo Israel da orobe awa God mi kataburisira.Edo God mi etiri ungo uso kinapeina isera. Edounemi ungoda tumondebain ari oro bo mi ariainda joda torido uso usasa mi ungoda yei daisaga isira. Edo unemi uso agodari awa ungodayei da ititisira. Edo unemi soregari embo awaitiri bugarase sedo ungoda yei adi sari mono

Page 201: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 9:5 198 ROMANS 9:27

gousira. Edo unemi ungoda yei tumondebain arigebe da emboro awa ititisira. 5 Edo ungo awaembo umbogo nembodiba Abraham de Isaac deedo Jacob de tuturo da embo orobe dada da jawoititisera ainda orobe ra. Edo Iesu Keriso embo datamo awa budo ombudo ungoda embo nei isira.Rora berari eiawa Iesu Keriso mi ungo awa emboisira awarate ungo uso mei Iesu Keriso awa ujo aeisera awarate ingode iji matawa Iesu Keriso roraberari awa gitijigido ira awa jasiga ore, awara.

6 Israel embobo jiwae be Keriso bero isera teedo emimi ae God umo ro adi sisira awawa aera.Edo Israel da orobe jiwae atera te nenei awawauso kinapeina aera.

7 Edo daedo Abraham da orobe jiwae awawauso kinapeina moka be aera. Awarate God miAbraham da yei da sisira awodo awa, “Isaac da yeida awodo awa iso orobe awawa bugadera.” 8 Edoeiawa ge ainda be ra, embo ave God mi Abrahamda yei adi sari sisira awa gebe adera embobo awaGod da kinapeina na awarate embo ave gebe aeadera awa uso kinapeina aera. Abraham da orobenenei awawa God da kinapeina na te Abraham daorobe nenei awaGod da kinapeina aera. 9EdoGodmi Abraham da yei adi sari sisira re eire, “Gaekoda atae ari na engenembedo bugudo imondeSarah de da yei mei itadena.” Setiri Abrahamgosisira uso orobe be awa uso mei nei Ishmaelawodo bugadi ae.

10-13 Edo amboda mei Isaac emimi bajido arojimbusira edo Rebecca uso aro awa mei dindigabadi iri iji ainde God mi Rebecca da yei sisira meibugo Esau mi uso namendi nei Jacob awa sapoadira sisira. Edo jiwari mi ainda jawo da ge sedosisira,“Na Jacob ewamei adi kotetena te na Esau ewamei

adi kotaera.”Edo Rebecca memei dindiga eiawa bae etiri edoungowasiri ewamei de wasiri biae de ae etero gitida God mi awawa sisira. Awasedo amimi isaga iraGod umo tuturo da uso embo katabadi kotisiraawa isira. God mi Esau ta mo ko Jacob ro iseraawodo kataburisiri? Awodo aera.

14 Awasedo ingode ro seri? God mi katabariinono da ae isita? 15 Awodo aera ainda be awaGod mi Moses da yei sisira, “Embo amenda yei najo adena embomei ainda yei jo adena edo emboamenda yei na dubo badena awa dubo badena.”16 Edo ingodena ro dipapa edo era edo, edo eraawa God da uso ewamei da susu awa aera te Godingodena jo edo ira awa umo ingodena katabedo

ira ainda susu ra. 17 Awasedo God mi ro Pharaohda yei sisira awa gaisera,“Naso goroba awa iso yei awodo isaga adi edo

daedo busu berari da embo berari mi nasojawo awa gorase sedo gido na eteno imogitijigari nembodiba isesa edo na etenoimo durido woseteso iso jigari erari ijiatae isira.”

18 Awasedo embo amenda yei God umo jo adidipapa adira embomei ainda yei umo jo adira teembo nenei da yei awa uso dipapa awodo ari ungoteta Pharaoh inge embo ge ewagaewa ingari ujoae edo era da awodo ra.

GOD KASEDO IRA TE UMO DAEDO JO EDO IRA19 Awarate embo da ingoda teda mi naso yei

nganega adewa, “Eiawa gebe ta God rawodo edoembo umo ro edo ira awa embo bekuba eiri? EdoGod embo da amemi rora ro arase dipapa adiraembo awa mana God mi umo ro arase dipapa iraawa beuso adira.” 20 Edo ingo naso yei awodosadewa awa na emboro eiedo sadena, naso otaoimo God da yei ge mina imo embo rawodiri awasadesita rora? Edo ou gono mi mana umo isiraembo ainda yei sadira, “Roedo imo na eiedoisesi?” 21 Edo embo ou isira embo awa busu awabudo umo ro adi dipapa ira awa adira. Embo awabusu ou isira da awa budo ou da embo awasedoedo nei awa wo mane awasedo adira awa awara.

22-23 Edo da awodo God umo ro dipapa edoira awa edo ira. Edo God umo uso tini gam-bari de goroba de awawa isaga adi dipapa edoembo nenei da yei awodo adira amone awaraawarate umo amenda yei tini gambari ira amoneburigi burigi mana usibesi adira edo umo usasaisaga adi dipapa adira embo amenda yei edo joadira. 24 Awawa ingodena awa unemi jawo sisiraembobo awasedo. Edo ingodena nenei awa Jewembobo da teda edo ingodena nenei awa emboJew ae ainda teda jawo sisira. 25 Edo eiawa roHosea God da binga sari embo mi God mi sisiraawa matu gaisira,“Embo naso topo ae awawa nanemi naso embobo

jawo sadena. Embo ungo dubo bae edoisena awa nanemi ungoda jawo, ‘Na ungodubo budo ena embobo ra,’ sadena. 26Edoyei embo mi ungoda yei sisera ingo awaGod da embobo aera sisera ainda ungo miungo awaGodwasiri natopode atira aindamemei sadera.”

27 Edo Israel embobo da jawo da Isaiah mi sedosisira,

Page 202: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 9:28 199 ROMANS 10:15“Israel embobo da ajigari awa teta awa kora bengi

da da awodo awa embo jiwae soregadiae rate embo enumba ae awa God misoregadira. 28 Ainda be awa Bada God miburigi be goroba de busu da embobo awakasadira.”

29 Edo iji nei Isaiah mi ge nei sisira,“God rora berari asisi de utu da atima era awa

jigido ira amimi ingodena jo etiri ingo-denaso orobe nenei atera. Awarate Godingodena jo ae aetira awa Sodom nati deGomorrah nati de da rawodo isira awodoawa ingodenaso yei aetira.”

JEW EMBOBO GOROBA BE EDO EWAMEI ADIJARISERA

30 Awasedo ingode ro seri? Ingode eiawasadera, embobo Jew ae awa God ga da umojigari ewamei adi sedo ungo God iaviri araseburo aera te ungo God tumonda edo era awasedoGod mi etiri ungo God ungae da umo jigariewamei etera. 31 Awarate Israel embobo emboGod unemi kataburisira awa ungo God ga da umojigari ewamei adi sedo gido emboro eura edoera awarate ungo emboro awa mana tambadera.32Edo roedo ungo God ga da umo jigari ewamei aeedo eri? Ungo ari sago ae ainda be awa tumondaari awa ungo ro edo era ainda susu ae awasedoawarate agodari awa kera adi jarera awa ungo roera ainda susu ra awasedo. Edo awodo ise ungoemboro da ganuma da dedo dudurera. 33 Edoungoda durari awa jiwari mi emboro eiedo sira,“Giwo, ganuma nanemi Jerusalem nati doriri

da ititena ganuma amimi ari embo dedoduradera. Awarate embo ave umo gebeadera awa mana jo ambadera.”

10ISRAEL EMBOBO TUMONDA ARI EMBORO AWA

UJO AE EDO ERA1 Naso nanonamendi na naso jo berari mi God

mi naso embo Israel embobo awa soregarasedipapa edo ena. Edo God mi awodo arase na ijiberari uso yei sedo gido ena. 2 Na gosena ungogoroba berari mi ungoda umbogo da wasiri awaise God kera adi dipapa era te ungo emboro beawa ujo ae era. 3 Ungo God mi euri embo ungaeda umo jigari ewamei edo era ainda emboroawa ambo ambo ae edo ungo ungosuka emboroungoda seka adi jarera awasedo emboro God miiri embo ungae da umo jigari ewamei era awaungo ujo ae era. 4 Edo Keriso da bugari mi etiri

agodari ge kera adi jarari da emboro awa ataeisira. Edo embo ave gebe adera awa God mi ariembo awa ungae da umo jigari ewamei da adera.

GOD EMBO BERARI SOREGADI DIPAPA EDO IRA.5Agodari kera edoGod ga da umo jigari ewamei

ari eiawa Moses mi gaisira,“Embo amemi umo agodari mi ro sira awa adira

inono gadira awa embo awa soregari tam-badira.”

6-8 Awarate God ge be edo ungae da umo jigariewamei da ari ainda ge re eire,“Keriso budo wosaso imo kondade arase sedo

umo eura utu da mambudo eose. EdoKeriso eura edo kumbudo vitaso imo kon-dade arase sedo uje beda mambudo euraeose. Edo eura awodo eose ainda be awaingodena Keriso tumonda edo soregarikumbusera. Edo binga nango mi minonusera awa ingo matu ingisewa awasedobinga awa ingadi yei ribori be mambove.Edo God da binga awa ingido ingoda jodaatirari embo nenei da yei sewo. 9 Edoingo embo nenei da joda Iesu awa nasogitijigari ra sise edo jo ingoda ainda Iesubetetiri God mi jigiri eririsira awa gebeadewa awa Godmi ingo soregadira. 10Edonango awa nangoda joda gebe ise edonangoda gebe ari awa embo nenei da yeiseoro ingido era ainda emboro da nangoGod ga da umo jigari ewamei edo era edounemi nango soregedo ira.”

11 Edo jiwari mi sira,“Embo amemi umo gebe adira awa iaviri edo

mana jo ambadira.”12 Ko binga emone embo berari awasedo ra

ainda be awa God Jew embobo de embobo Jew aede awa simba ari da awodo ise edo embo berariawa gitijigido ira. Edo embo amemi uso yei jawosadera ainda yei unemi ewamei ari nembodiba beitadira.13 Ko ge awa jiwari mi sira,“Embo amemi Bada God da yei jawo sadira embo

awa God mi soregadira.”14 Awarate embo mi God gebe ae adera mo

rawodo edo ungo uso yei jawo seri? Edo ungobinga ingae mo rawodo edo ungo gebe eri? Edoembo da amemi binga awa minonu sae ari moungo mo rawodo edo ingeri? 15 Edo God da bingaminonu sari embobo awa itae mambae oro moembo mo rawodo edo binga mo ingeri? Tetajiwari mi sira awodo,

Page 203: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 10:16 200 ROMANS 11:14“Edo embo binga ewamei budo bugudo era awa

ungoda bugari awa dagari ae be ra.”16 Awasedo ingodena gosera Israel embobo

binga ewamei ingisera. Awarate embo enumba aegebe isera. Awasedo Isaiah kotari jiwae mi sisira,“Bada God binga nanemi minonu setena amemi

gebe eri?”17 Awasedo embo binga ewamei Iesu Keriso da

jawo da awa ingiroro tumonda ari awa ungoda yeibugadira.

18 Awarate nanemi nganega ari eiawa ititena,Israel embobo binga ingae mo gebe ta? Awodoaera ungo binga ingera. Edo ge awa jiwari mi sira,“Busu berari da emboberarimi bingaGodda jawo

da javi awa ingera. Edo binga awa embobobusu berari da ainda yei bugira.”

19 Edo sedo gari nei ititena, Israel embobogosiserita mo ko gaeri? En ungo gosisera. Mosesmimina sari awawa ingodena kondade edo sisira.Umo sisira God mi uso yei sedo sisira,“Nanemi embobo asisi egae da yei ewamei ini-

nono inemi ungoda yei joda dumo adesa.Edo nanemi embobo eiawa gae awawajawo sininono imo tini gambari adesa.”

20 Edomoses giti awa gaetiri Isaiah amboda ojuae sisira God mi uso yei sisira,“Embo na eura ae atera amimi na tambera. Edo

embo na kotae era awa ungoda yei nanasuka isaga etena.”

21 Awarate Israel embobo awa sisira,“Embomei eiawa iji berari na beuso ise ujo ae

edo era embobo awa edo embo na ungodeda umo jigari ewamei adi dipapa edo enaawasedo na ungo naso yei purorase simbaedo ena.”

11GOD ISRAEL EMBOBO JO ISIRA

1 Awasedo na ingoda yei sedo gosena, Goduso embo ujo ae isita? Umo awodo aera. Namina setena ainda be awa na awa Israel embo raAbraham da orobe ra edo Benjamin da riri neina. 2 Edo God umo embo tuturo da kataburisiraembobo awa ujo ae aera. Edo ingo Elijah da geGod da yei Israel embobo awa bekuba isira awaingo ruvegurisevita?

3 Edo ge awa eire. Elijah mi God da yei sisira,“Bada God ungo mi iso binga sari embobo berari

awa degedo edo iso rorou itari tendebaawa arasegurisera. Edo na nasuka awa

atena edo ungo mi na doro betanase jar-era.”

4 Edo umo awodo setiri God uso yei mina rosirira? God uso yei sisira,“Embo 7,000 kotari god jawo Baal awa tumonde-

bain ae era awananemi ungo goseno ungoatera.”

5 Da awodo boroko God mi Israel emboboenumba ae uso topo orase kataburisira awa atimaera. 6 Edo embo mi ro era awa God mi ungokataburisera ainda susu aera te God umo embokataburisira ainda be awa uso jo ari awasedo. Edoembo mi ro era awa God mi ungo kataburisiraainda susu gido re umo ungoda yei jo aera.

7 Awasedo eiawa isira. Israel embobo ungoro eura edo isera awa tambae isera. Edo Israelembobo embo enumba ae God mi kataburisiraamimi God da soregari awa tambusera. Edo Godembo nenei de da jawo sisira te ungo teta embodengoro ae da awodo isera. 8 Edo jiwari mi sisira,“God mi etiri ungo kopiri okain de isera. Edo

ungo iji berari ungoda dombu mi gae edoungoda dengoro mi ingae edo isera.”

9 Edo David mi Israel embobo da jawo da sisira,“Dowo, ungoda bondo de rora jiwae be de mi

ungoda yei teta wao inge are. Edo waomi ungo dari edo doawo ungo riroga bore.10 Edo ungoda jiro umenga etiri ungo tetaditi awa dowo guba ari edo ungo dadaragasise pepeta ore. Edo mata awodo un-goda ari bebegae mi teta bouga ungodasaga da arago irirari dowo ungo kukubedotembore.”

11 Awasedo na ingoda yei sedo gosena, Jew em-boboungoduduriseramoGodmiungousibesi adisetiri duduriserita? Awodo aera, Jew embobo awawasiri bebegae etero gido God mi soregari awaembobo Jew ae da yei itari edo Jew embobo awasoregari awa ungo daedo bari dipapa orase isira.12 Edo Jew embobo awa wasiri bebegae etero edoewamei ari nembodiba be awa embobo Jew ae dayei bugusira. Edo Jew embobo awa God da yei awagoroba ae etero kondade ari nembodiba be awaembobo Jew ae da yei bugusira. Edo amboda Jewembobo roinge Keriso da yei puradera awa inonoadira iji ainde awa embobo Jew ae mi ewamei ariboroko budo era awa ungomi be derigedo badera.

GOD EMBOBO JEW AE SOREGEDO IRA13 Na boroko ingo embobo Jew ae da yei ge

sena. Na God da binga atopatari embo emboboJew ae da yei mata atadena awa na iji berari nasoburo awa nembodiba adena. 14 Edo naso embo

Page 204: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 11:15 201 ROMANS 11:34-35topo na ro ena awa gido awase ungo soregari badidipapa erita rora. 15 Edo God Israel embobo ujoae etiri busu embobo nenei awa God ga da otaoari ewamei da era. Edo God Israel embobo sekagobadira iji ainde ro eiri awa ingo kotevi? God ungosekago badira ainde ungo awa teta embo betariGod mi jigari erari inge adira.

16 Edo indari seka ba buro da sari edo ira awaingode kiambubudoGodda yei itadera awa indarisari berari awa God topo ra. Edo ri uso besisi awaGod da yei itadera gido awa papatu awa uso topoadira. 17 Ri jawo Olive unemi gousira edo simbaisira ainda papatu awa jorisira. Edo papatu neneiawa joredo edo ri olive nei ambeda erido ira aindapatu awa joregedo budo ri uso ingo mi gowariainda itari gambadira. Edo ingo embobo Jew aeawa teta ri Olive ambe da erido ira ainda patuinge ra. Edo God mi diugedo ituri gambudo edoingo ewamei ari Jew embobomi burera da awodoteta ri patu itari gambari mi ri ainda ngamo budoedo goroba ari budo ira da awodo awa burewa.18Awasedo embo God mi joregedo ira teta ri patumi joredo era awodo awa ujo ae eove. Edo jarigaembo awodo eove ainda be awa imo awa teta ripatu inge awasedo. Edo imo teta ri patu ingeawasedo inemi ae ri uso besisi awa goroba aera.Awarate ri uso besisi mi euri imo goroba edo esa.

19 Awarate inemi sadesa, “Awa gebe ra te Godmi nango itari gamborase sedo ise ri papatu neneiawa jorisira.” 20 Edo imo ro sadesa amone gebera. God nenei jorisira ainda be awa ungo gebeae isera awasedo. Awarate unemi ingo awa itirigambusewa ko ingo gebe isewa awasedo. EdoGod mi ingoda yei ro isira awasedo jariga eove teGod da yei doio sedo edo gogo edo atiwo. 21 EdoGod mi Jew embobo ri da bugo patu be awawaeregadira mo imo kotesa imo Jew ae mo eregaedoaetita?

22 Awawa kotise ingo gadewa God jo ari miwasiri edo ira edo umo daedo goroba de kasedoira. Edo embo uso binga ujo ae isera awa begoroba de kasisira awarate ingo awa jo isira. Edoingo unemi berari ingo jo ise atarase dipapa isetumonda adewa awa ingo jo adira awarate ingotumonda ae adewa awa unemi ingo awa daedoteta ri patu nenei eregarago adira. 23 Edo Jewembobo beuso ari doadera awa God mi ungo awasekago ri da itari gambadera ainda be awa umoawa inono na. 24 Edo ingo embo Jew ae awa tetaambeda ri jawo sedo era aindapatu inge ra. Edo ripatu awa eregedo wosetiri edo God mi kumbudo

nati da ri da itiri sekago gambusira. Edo Jewembobo awa teta ri nati da erido ira ainda patuinge ra awasedo God mi sekago budo ri uso topoda sekago itari gambarase adira amone buro isagabe ra.

GOD EMBO BERARI JO EDO IRA25 Naso nanonamendi ingoda jo da ingo jiro

gari embobo awa kotove ta dowo koma ge eiawaingoda sano gave. Eire, Israel embobo mi manaGod da binga awa beuso ise mata awodo atadera.Amboda embo Jew ae embobo da ajigari Kerisoda yei bugadera awa inono adira iji ainde awaIsrael embobo da God da binga beuso ari iji awaatae adira. 26-27 Edo emboro eiedo da awa GodIsrael embobo berari awa soregadira. Edo jiwarimi sisira,“Soregari embo mi Jerusalem nati da bugudo

Jacob da orobe da wasiri bebegae awaondari mambadera. Edo na ungoda wasiribebegae awa kotembedo dodo na ungodayei ro adi sari sisena awa be adira.”

28 Edo Jew embobo binga ewamei awa ujo aeedo God da gitopo etera. Awarate ungo bingaewamei awa ujo ae etero amimi ingo embobo Jewae awa kondade etira ainda be awa God mi usokando awa ingoda yei itira. Awarate ko uso adisari ungoda mamo umbogo tuturo da ainda isiraawasedo God uso dubo bari Jew embobo da yeida awa atae ae atira. 29 Edo God embo katabedoedo ungo ewamei adira awa umo sekago kotarinei edo ungoda yei biae sadi aera. 30 Edo ingoembobo Jew ae ingo matu God kera ae isewa teboroko Jewemboboda beuso arimi ingoGodda joari awa betewa. 31 Da awodo boroko Jew emboboGod beuso isera awasedo God ingo Jew ae emboboawa jo etiri umo sekago Jew embobo awa jo adira.32 Edo embo berari God beuso etero God mi setiriungo teta embo gajari oro da atima era da awodoisera oro edo God mi ungo jo arase.

INGODE GOD JASIGA ORE33 God da kotari de edo gari de uso ari goroba

de awa atae ae adi ae teta umo buin inakadesumbudo ira da awodo ra. Edo uso kotari de garide awa inbe inda ra. Edo embo amemi God da usokotari awa ujugedo inono eiri? Edo God buro edoira awa amemi gari inono eiri? 34-35 Edo jiwari misira,“Embo amemiBadaGodda kotari awa gari ri? Edo

embo ave umo inono ta God ro eiri awasari eiri? Edo embo ave umo inono ta Godda yei kando itari edo amemi ari God usoyei kando mina itadiri?”

Page 205: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 11:36 202 ROMANS 13:136 Embo da ave awa inono aera ainda be awa

Godmi rora berari awa isira edo Godmi etiri roraberari awa atima ira edo rora berari wasiri de awaatima ira God da yei usasa itadi sedo. Awasedoembo berari awa God jasiga iji berari ore. Awara.

12GOD KERA ADI SEDO RE INGODE EMBORO EIEDO

DA ATADERA1 Awasedo naso nanonamendi God da jo ari

nembodiba awasedo na ingoda yei sedo gosenaingoda tamo de jo de God da yei itiwo teta wo be-tari rorou itido ewa awodo aera te teta wo wasiride kando itido ewa awodo. Edo ingo ingosukaawodo itadewa awa God mi ingoda rorou awabarase sedo re giti umo ingoda wasiri bebegaekotembedo doarase sedo giwo. Edo emboro eiedoawa God be jo ingoda mi berari tumondebainadewa. 2 Edo ro busu berari da embo mi era awagido eove. Ta ingo jiro gari seka badi sedo awadowo God mi ingoda jo de ingoda kotari de awabe wareregedo gogo are. Edo umo ingo awodowareregadira awa God umo ingo ro awase dipapaira awa ingo gadewa. Edo God ingo ro ewamei edowasiri biae ae awa awo umo iaviri adi sedo dipapaira awa gadewa.

3 Edo God mi uso kando gatari mi setiri nasoyei ititisira awasedo na ingo da da yei sena jarigaembo da kotari awodo awa kotove ta iaviri ae ingoingosuka awa kotewo. Edo ingo embo nembodibamo rawodo ri awa kotewo God mi tumonda ariingoda yei tega rawodo ititisira awa tetegedokotewo. 4 Edo ingodenaso tamo da papatu awajiwae be ra edo tamo papatu emimi buro edoera awa da awawa aera. 5 Da awodo ingodenaburo berari edo era awa da awa aera awarateingodena awa berari Keriso ga da dada edo tetatamo da inge isera. 6 Awasedo God uso kandogatari ingodenaso yei ititisira awodo da ingodekondade ari awa God mi ingodenaso yei ititisiraawa jingama ore. Edo God mi embo da da yeiGod uso binga sarase kondade ari awa itadira awauso tumonda ari rawodo ri awa binga awa sare.7 Edo God mi embo da da sapo arase kondade ariitadira awa dowo umo sapo are. Edo embo aveatopatari da kondade ari awa badira awa dowoumo atopatare. 8 Edo embo ave embo komavevera iriroro kondade adi goroba burisira awadowo embo awa ge ewagaewa sedo kondade are.Edo amemi kando itadi kondade ari burisira awadowo kando jo mi berari itare. Edo God miembo amemi Iesu gebe ari embobo bajari arase

kondade goroba ari itadira gido re dowo begogoae gitijigare. Edo embo amemi embo nenei da yeiewamei arase kondade ari itiri burisira awa dowoiaviri de ewamei are.

9 Edo ingo embo nenei dubo jo ingoda amimiberari buwo. Edo wasiri bebegae awa ujo aeewo. Edo ro ewamei awa jigiwo. 10 Edo ingoawa nanonamendi ingege etewa awasedo tetananonamendi mi dubomina bara arago ewo. Edojo berari mi sapo mina ara ewo. 11 Edo begogoembobo awodo eove ta ingo tei pigedo buro ewo.Jo ingoda berari mi Bada God sapo ewo. 12 EdoGod ingo embo ro adi sia ira awasedo iaviri ewo.Edo ingo wasiri biae tambadewa edo wasiri biaeda soropu da awa saboa ewo. Edo iji berari Godmanunugewo. 13 Edo God da totopo awa rora romi jariroro gido rora ingoda topo awa itiwo. Edoesega embobo bugoro gido sewo bugudo ingodamando da atiroro edo simba ave.

14 Edo embo amemi ingo dedo gaedo era awaGod da yei sedo giwo ungo ewamei are. Gebe sedogiwo ungo ewamei are awarate biae arase seove.15Edo embo ave iaviri era ainde da iaviri ewo. Edoembo ave biya era ainde da biya ewo. 16 Duboewamei de da buro dada ewo. Jariga emboboeove. Edo embo memenya mi daedo otao asasesoro gido jo de awara seio. Rora berari imo gariawodo kotose.

17 Embo amemi iso yei biae oro gido mina biaeeose. Embo berari ro awara sera awa ari dipapaeio. 18 Edo embogo jambogo ise ge babaga seoveta embo berari de da dubo ewamei ari mi ataraseseio. 19 Naso otatao embo ingoda yei wasiribebegae edo era awamina eove ta dowo inono ariGod da tini gambari mi mina are ko jiwari mi sira,“Bada God mi sira wasiri biae da mina ari awa

naso buro ra. Na nasuka mina itadena.”20 Awarate jiwari mi ro sira awodo tete awa

ewo,“Ingoda gitopobeji tambutiroro gido indari itiwo.

Edo ungo umo dipapa iriroro gido itiwoindore. Edo ingo awodo adewa teta rimunjuungoda kopiri da dada arago adewaamimi ari ungo me gadera.”

21 Edo wasiri biae awa dowo ingo derigeure taewamei edo amimi wasiri biaeawa derigewo.

13INGODE INGODENASO BUSU DA GITIJIJIGEGARI

KERA ORE1 Embo berari awa ungoda busu da gitijijigegari

awa kera ore ainda be awa God mi gitijijigegari

Page 206: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 13:2 203 ROMANS 14:8awa itido gitijigorase goroba ari ungoda yei iti-tisira awasedo. 2 Edo embo ave gitijijigegari Godmi ititisira ainde da embogo adira awa emboawa God ro itido ira ainde da embogo ira. Edoembo ainda amemi awodo adira awa amimi arikasari awa embo ainda yei wosaadira. 3 Edoembo amemi ewamei adira embo awa uso busuda gitijijigegari awa oju adi aera te embo amemibiae adira awa gitijijigegari oju adira. Edo ingogitijijigegari oju ae atari dipapa edo re ewameiewo. 4 Edo ingo ewamei awa adewa awa gitijijige-gari mi ingo awa jasiga adera ainda be awa ungoawa God da buro ari embobo ingoda yei ewameipurarase sedo ungo buro era. Awarate ingowasiribiae adewa awa gitijijigegari awa oju ewo ko ungoriroga itari da goroba awa budo atera awasedogoroba awa jingama adera. Edo gitijijigegariawa God da buro embobo edo ungo God da jawoda embo wasiri bebegae era awa riroga ititera.5 Awasedo ingoda busu da gitijijigegari awa keraewo edo God da tini gambari awasedo eove ta koingoda joda ge ingo mi ro awase sira awa God ojuise.

6 Edo busu da gitijijigegari awa ungoda buro ijijaige da era awa God da buro awa era awasedoingo takis itadewa awa awara. 7 Awasedo ungoingoda takis itawase sedo gadera awa itiwo. Edoingoda gitijijigegari embobo awa sapo edo keraewo.

ARI WASIRI EIEDO MINA ARA EWO8 Ingoda gagi awa embo nenei da yei ature.

Ta gagi eiawa da awa dowo atare. Embo neneidubo bari awa dowo gagi nembodiba ingoda yeiatare. Edo embo amemi embo nenei dubo buriraawa agodari berari awa kera ira. 9 Edo agodarimi sira, “Ipu da eove embo dawo betore bengonoeove embo nenei da rora dipapa eove.” Edoagodari einde edo agodari nenei de mi dada iseraedo ungoda susu da awa eire, “Embo nenei dubobuio teta imo imosuka dubo buresa da awodo.”10 Edo embo amemi embo nei dubo badira awaembo ainda yei wasiri biae adi aera. Awasedoembo amemi embo nenei dubo badira embo awaagodari berari awa kera ira.

11 Edo na ingo mi awa awase sena ainda be awaingodena iji boroko atera awa gosewa awasedo.Ingoda ewari da erawase iji re bugira eire. Edoingodena tuturo da gebe isera iji ainde soregariiji awa besaun be isira te boroko Iesu Keriso miingodena soregadira iji awa iji aikambu etira.12Edo tumba awa atae adi aikambu iri sipo keradiasusubetira. Awasedo ingode embo mi umenga

da era wasiri awa ingode era awa dore. Ingodewasiri ewamei ise atadi sedo re ingode usasa dabere de gi de emi de awa bore. 13 Edo ingodewasiri ewamei ise teta embo usasa da isaga daatima era da awodo atore. Edo ingode indaribebegae awa mana adera edo umo bebegae manaindadera edo ingode ari wasiri dita baita daawodomana adera edo ingode embogo adi ae edotu mina sumba adi ae atore. 14 Edo awodo eove taBada Iesu Keriso awa ingoda gi de emi de awodoedo dowo unemi ingo awa soregare. Edo ingodadipapa bebegae mi ro awase sira awa ingido eove.

14IESU GEBE ARI EMBOBO NENEI AWA KIKI DIROVE

1Embouso gebe ari awagoroba ae ira awa ategaise ungae da otao ewo. Edo uso de iso kotariewa de biae de awa ewoga ewoga ari gido umotu beose. 2 Embo da Iesu gebe ari embo amimisira awa rora berari awa indadira awa awara teembo nei gebe nembogo ae edo ira amimi woindae edo ira. 3Awasedo embo amemi rora berariindido ira awa embo embo nei wo indae edo iraembo awa ujo ae eure. Edo embo wo indae edoira embo awa embo rora berari indido ira emboawa biae ari ge seure. Edo awodo seure ainda beawa God embo wo indae edo ira ainde da awarasedo ira awasedo. 4 Edo imo embo nenei da agipoembobo mi ewamei iri ta ko biae iri awa gidoawara etesa awara sari embo aera. Te bajari usotopo mi umo ewa ita biae iri awa awara sare. EdoBada Iesu Keriso mi umo jigari erido edo gorobade deradira.

5 Embo da mi kotedo ira iji nenei awa nembog-amo edo iji nenei awa nembogamo ae kotedo iraawarate embo nei umo kotedo ira awa iji berariawa tega da awodo awa kotedo ira. Edo emboberari mi ungo ro kotera ainda be awa gore. 6Edoembo amemi iji dada awa nembogamo sira awaumo awodo ira awa God sapo ira. Edo emboamemi indari neinde kainde indira embo awaGod sapo ira. Edo awodo ise amimi umo God dayei indari awasedo doio sira. Edo embo amemiindari nenei ujo ae ise indae edo ira embo awaGod sapo edo ira. Edo awodo ise awa God da yeidoio sedo ira. 7 Edo ingodena awa ingodenasukabajari edo atise edo bebetise adera naso dipapaawa awodo adi aera. 8 Awarate ingodena wasiride atadera awa Keriso awa ingodenaso bajari raedo ingodena betadera awa Keriso awa daedoingodenaso bajari ra.

Page 207: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 14:9 204 ROMANS 15:109 Edo Keriso awa bebetegari de wasiri de da ba-

jari adi sedo betedo sekago eririsira. 10 Awasedoimo roedo iso namendi ujo ae esi? Edo ingo neneiingo roedo ingoda nanonamendi mi bebegae arige sedo bekuba evi? Ingodena berari awa God daditi da derido petero unemi ingodena kasadira.

11 Ko jiwari mi sira,“Bada God mi sira nanemi ingoda yei sena embo

berari mi naso joda baingo dederi aderaedo embo berari mi na awa God saderaawodo adira.”

12Awasedo ingodena berari awa God da dombuda derido edo uso yei da ro isera edo ro awasedoiseri isaga adira.

NAMENDI ISO ASO WASIRI BIAE EURE13 Awasedo ingode bekuba mina ara ari awa

doadera. Edo ingo re eiedo kotedo adewa gaegaeawo ingoda nanonamendi wasiri bebegae eoraseedo gogo edo atiwo. 14 Edo na Paul awa Bada Iesuga da da ari atima ena awasedo na wo indadenaawa awara awa gido ena. Awarate emboda amemiwo indari awa awara ae kotadira awa embo awawo indadira awa awara ae adira. 15 Edo imoro indesa amimi ari iso namendi memesi badiraawa imo ro esa amimi imo umo dubo bae dotesaawa isaga adira. Edo inemi ro indesa amimidoaso Keriso embo ave embo betisira awa usotumonda ari usibesi adira awa rora awodo awasekago indose. 16 Edo doaso embo nenei mi imoro sesa awa ewamei awa oro biae eure ta edogogo edo atio. 17 Edo ingodena God da gitijigarida iji awa sera te ingodena agodari eiawa indoseawawa indio awa saera awarate ingodenamoneAsisi Kotopu mi ewamei ari ingodenaso yei itidoira ainda ge awa sera. Edo unemi ingodenaso yeiitido ira awa ewamei atari de jo jamo jamo de edoiaviri de awa. 18 Edo embo amemi awodo Kerisosapo adira gido awa amimi ari God iaviri adira edoari embo nenei mi umo ro ira awa ewamei ira awasadera.

19 Awasedo ingode iji berari edo gido ro ingodeoro embo nenei jo jamo jamo aderi edo oro embonenei ungoda gebe ari awa goroba aderi awa ore.20 Edo indari da agodari awasedo God mi embonei da joda buro ira awa usibesi eose. Gebe roraneinde kainde indadesa awa awara te imo indariindesa amimi ari embo nei durido wasiri biaeadira awa imo ro esa awa biae awa esa. 21Edo imowo indesi ta ko umookain indesi ta ko rora neindekainde esa amimi ari iso namendi durido wasiribiae adira awa wasiri awodo awa sekago eose.

22 Awasedo embo amemi eiawa indeni ta doenisedo uso joda mana mana edo ira awa God da

joda edo iso joda koteio. Edo embo ave uso jodaumo ro ira awa awara kotira edo amimi umobekuba ae kotira awa embo awa dubo ewameiembo ra. 23 Awarate embo amemi umo ro indiraawa ewamei ta biae ri awa mana mana adira awaGod mi umo bekuba adira ainda be awa embotumonda ari mi ae etira awasedo. Edo ingodenaro era ainda susu awa tumonda ari awa ae reingodena ro era awa wasiri biae ra.

15NA NA SEOSE TA EMBO NENEI KONDADE ADI

DIPAPA EWO1 Embo nenei da gebe ari awa goroba ae edo ira

amimi ungoda bouga awa beorase sedo ingodenagoroba de gebe edo era amimi kondade ore. Edoingodewasiri oro ingodena awa iaviri orasemanaadera. 2Awarate ingodenaso nanonamendi da yeiewamei oro edo ungo iaviri orase sedo ingodeari wasiri ewamei adera. Edo uso tumonda ariawa bajido edo nembodiba edo goroba arase sedoingode ari wasiri ewamei adera. 3 Ko Keriso umoumosuka iaviri adi ari wasiri ewagaewa aera. Edojiwari mi sisira,“Embo mi iso yei biae sera te biae sera awa naso

yei biae sera.”4Ko ingodemanamana ae gorase sedo ungomi

jiusera awaAsisi Kotopumi ingodena atopatarasegaisera. Edo jiwari mi etiri ingodena jo gorobade saboa ari de burisera. 5 God awa jo goroba desaboa ari de da susu ra. Edo dowo Godmi ari ingoberari awa jao namendi de joda edo dubo ewameiari mina ara ise atave. Edo awodo adewa amimiingo Iesu ro isira awa adewa. 6 Edo ingo beraridada edo javi da mi God Iesu Keriso ingodenasoBada da Mamo awa jasiga ewo.

EMBOBO JEW AE DE DA GOD JASIGA EWO7 Embo mi God jasiga orase sedo dipapa mina

ara ewo teta Keriso mi ingo dipapa edo burisiraawodo. 8 Edo na ingoda yei sena God umo ro adisisira awa adira awa isaga adi edo God umo Jewembobo da mamoumbogo da umbogo tuturo daainda adi sari sisira awa be arase sedo Keriso awaJew embobo da agipo embo isira. 9 Edo emboboJew aemi God uso jo ari awa gido umo jasiga orasesedo Keriso awodo bugusira. Edo jiwari mi sira,“Awasedo embobo Jew ae da teda nanemi iso yei

ategari itadena. Edo ya sise iso jawo jasigaadena.”

10 Edo ge nei jiwari mi sisira,“Ingo embobo Jew ae God da katabari embobo de

da dada edo iaviri ewo.”

Page 208: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 15:11 205 ROMANS 16:2

11 Edo eiawa ge nei jiwari da sisira,“Ingo embobo Jew ae Bada God jasiga ewo. Edo

embo berari umo jasiga ewo.”12 Edo Isaiah mi sisira,

“Embo da Jesse da orobe da bugadira awa tetari ipu da uso osiri bugudo iri da awodora. Edo umo awa embobo Jew ae awagitijigadi eradira. Edo umo erari ungo miumo gebe adera.”

13 God awa tumonda ari da susu ra. Awasedodowo God mi ingoda tumonda ari awasedo iaviride dowo God mi jo jamo jamo ari de itare. Edoingo Asisi Kotopu da goroba da desegurise dowoingoda tumonda ari awa bajido nembodiba are.

PAUL UMO ROEDO OVE GAISIRI AWAUJUGURISIRA

14 Naso nanonamendi na gosena ingo ari ewa-gaewa edo ewa edo jiro gari jiwae be burisewa.Edona gosena ingo ingosuka atomina pata adewaawa. 15-16 Awarate ove einda na ingoda yei genenei sadi sedo na ingo dengoro ena na oju aeingoda yei ge okain sisena ainda be awa IesuKeriso da agipo embo ari da buro awa naso yeiititisira awasedo. Edo uso agipo embo edo naembobo Jew ae awa kera edo ena. Edo God miembobo Jewae awa teta rorou ewamei budo ira daawodo awa barase sedo na teta priest mi God dabinga ewamei ungoda yei minonu sarago ewona.Edo na awodo minonu seono Asisi Kotopu miungoda jo seguri ungo ewamei edo era.

17 God da buro awa na Keriso Iesu ga dada edoena. Edo na buro awa ise iaviri ena. 18-19 Edona mana embo nenei da buro awa gido sadenate na isaga be Keriso umo na kondade iri buroena awa sadena. Edo unemi na kondade irinanemi embobo Jew ae awa kondade eno ungoGod kera era. Edo ungo God kera era ainda be awananemi ro sise ena edo God da ari wasiri gorobade awasedo edo Asisi Kotopu da goroba awasedo.Awasedo na naso buro awa Jerusalem nati datuturo edo Keriso da binga ewamei awa yei jiwaebe da minonu sise jiroroka ise mambutinatinaedo bugudo na Illyricum busu da bugudo nasoburo awa ainda atae isira. 20 Edo embo nei datutuvi derari da namando itonase sedo yei Kerisoda jawo awa ingae da ainda na binga ewameiminonu sadi edo ena. 21 Edo jiwari mi sira,“Embo uso jawo sae gae awa ungo mi gadera.

Edo embo ungo mi uso jawo ingae miingadera.”

PAUL ROME NATI ESEGA ADI JIRO BURO ISIRA.

22 Iji jiwae be na ingo esega adi dipapa ewona terora dami naso yari awa betitgedo ira. 23Awaratena naso buro busu einda awa atae edo awana ingoesega adi jiro buro ena ainda be awa na awodo adidipapa ewona awasedo. 24 Edo na Spain busu damamabadi kotewona. Edona aindamambuse awana torido ingo gadi dipapa ena. Edo iji tupo ingoesega adena amimi awase ingo mi na kondadeawo Spain busu damambadenita rora. 25Awarateboroko God da embobo Jerusalem nati da ateraawa sapo adi sedo na nati ainda mambutena.26 Edo na Jerusalem nati da mambutana ainda beawa Macedonia de Greece busu de da embo Iesugebe ari embobo mi embo rora egeregae God daembobo da teda Jerusalem nati da atima era awakondade edo gano dada isera awasedo. 27 Edoungo ungoda dubo bari mi setiri gido adi setera.Awarate ungo ungoda gagi embo rora atitigaeainda yei atira awasedo dowo kondade ore. EdoJew embobo ewamei ari God mi ungoda asisi dayei isira ewamei awawa embobo Jew ae de kandoisera awasedo embobo Jew ae ungoda rovi ravijiwae awa dowo Jew embobo de kando osisa edobore. 28Edo na buro eiawa atae edo ainda ambodaganoberari ungomi dada etera awawaungodayeiitido awa na Spain busu da mambadena. Edo naSpain busu da mambuse edo emboro da awa ingoesega adena giwo. 29 Edo ingo esega adena amimina gosena Keriso da ewamei ari nembodiba beawa budo ijegadena.

30 Naso nanonamendi ingodenaso Bada IesuKeriso awa kotise edo dubo bari Asisi Kotop miitido ira awadeso iji berari be jamo adi ae God dayei na embo manunugewo. 31 Gaegae edo Judeabusu embobo gebe ae edo era amimi na deoresedo giwo God mi na soregare. Edo Jerusalemnati da God da embo atima era amimi naso buroda iaviri orase God da yei sedo giwo na kondadeare. 32Awasedo na God mi buganase dipapa adiraawa na iaviri nembodiba ise ingoda yei bugadena.Edo bugadena naso esega ingoda yei amimi arinaso tamo de asisi de awa jango indadera. 33Godawa ingodenaso jo jamo jamo ari da susu ra dowoingode da mata awa ingo berari de atare. Awara.

16PAUL ROME NATI DA USO OTATAO ATEGA ISIRA.

1 Phoebe Cenchreae nati evetu Iesu gebe edoIesu gebe ari embomei sapo ira awa iji tupo ingoesega adi ira. 2 Edo umo awa Iesu da topo raawasedoGodda teototopomi ae etera awodoumo

Page 209: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 16:3 206 ROMANS 16:26oro gatewo. Edo umo rora ro dipapa ari gido umokondade ewo ainda be awa evetu awa iji jiwae beembo jiwae be kondade edo ira edo na da awodokondade edo ira.

3 Naso otatao etoto Priscilla de uso iu Aquilade awa ategurena sewo gore. Ne Keriso da buroesena awa ungo awa naso kondade isera. 4 Edoungo na kondade ero embo mi iji jiwae dorobetorase isera, na embo awasedo na nasuka edoembobo Jew ae berari Iesu gebe edo era awa ijiberari ungoda yei doio be sera.

5 Edo Iesu gebe ari embobo iji berari ungodamando da dada edo era awa sewo gore ategurena.Naso otao Epaenetus awa ategurena sewo gare.Umo Asia busu da embo da teda umo awa embogiti be giti Keriso gebe isira.

6 Edo Mary ingo awa embo buro nembodibaisira awa sewo gare ategurena.

7 Andronicus de Junias de Jew embobo naingege awa gajari oro da nangae da itititara.Na gebe ae ateno ungo Iesu gebe isera. Iesuda binga atopapotegai embobo da demonda edoungoda jawo awa nembodiba ra. Awawa sewogore ategurena.

8 Ampliatus awa ategurena sewo gare. Umo denamonde God da ewamei ari ewagaewa awa kikidada dirido otatao isera.

9 Stachys naso otao de Urbanus nangoda kon-dade ari embo Keriso da buro da awa sewo goreatugurena.

10 Edo embo jiwae be gosera Apelles umo saboaari mi Keriso kera isira. Embo awa sewo gareatagurena. Edo Aristobulus ategurena sewo gare.

11 Herodiom Jew embo na inge de Narcissusda memei Iesu gebe edo era awa sewo gore ate-gurena.

12 Tryhaena de Tryphosa de God da agipoewamei edo era edoPersis umoGod awasedoburonembodiba isira awa sewo gare ungo ategurena.

13 Rufus God awa embo buro nembodiba isiraedo uso ai iji berari na awa uso mei simba aragoedo isira awa sewo gore ategurena.

14 Asyncritus de Phlegon de Hermes de Pa-trobas de Hermes de daedo Iesu gebe ari nanon-amendi nenei de da ategurena sewo gore.

15 Philologus de Julia de Nereus de uso ru deOlympas de God da teotopo ungode daedo ateraawa sewo gore ategurena.

16 Edo ingo Iesu gebe ari embobo ingo minabara ise atega mina ara ewo. Edo Iesu gebe ariembobo diti diti mi ungoda atega ari ingoda yeiititera.

PAUL DA DENGORO BAGARI SANGOVE17Naso nanonamendi na ingoda yei sena embo

nenei mi embo eoro dada edo diti ewoga ewogaedo era. Edo ungo mi eoro embo ro gebe eri awamana mana edo era. Edo ungo mi atopatari ingomi burisewa awa jumboro wosedo ira. Awasedoembo awodo edo era awa diti jinjibewo. Edodaedo dada eove. 18Edo embo awodo edo era awaKeriso ingodenaso Bada awa sapo aera te ungodajo da dipapa awa kera edo era. Edo awodo ise gegirawo garawo sise embo da yei ge ngamo sedoera. Edo ungo awodo ise embo kiambu gosiseraawa ganduburera. 19 Edo embo berari mi ingoiji berari binga ewamei jigido ewa awa ingidoera awasedo na iaviri ena. Edo na ingoda ariewagaewa ari da gari awa bajarase dipapa enate na ingoda ari bebegae ari da gari awa kiambuarase dipapa ena giwo.

20 Edo God ingodenaso jo jamo jamo ari da susuamimi iji tupo Satan awa patari munjadira. Edopatarimunjedo Satan umo ingoda goroba da tudaadira.

Bada Iesu da kando ari awa ingoda yei ijimatawa atare.

21 Naso Keriso da buro da kondade ari emboTimothy de naso otatao Lucius de Jason de Sosi-pater de mi ingo ategurera.

22 Paul da ove eiawa na Tertius mi gaianasesedo Paulmi naso yei sisira. Setiri nanemi gaiena.Edo na awa daedo Iesu gebe ari embo mi ingoategurena.

23 Na Paul Gaius da mando da atima ena. Edoumo ingo ategurira giwo. Edo uso mando aindaIesu gebe ari embobo awa dada edo era. Edonati da gano simba ari embo Erastus de nangodanamendi Quartus de mi ingo ategurera giwo.

24 Bada Iesu Keriso da ewamei ari ingo berarida yei mata awa atare. Awara.

INGODE GOD JASIGA ORE25 Ingode God jasiga ore. Ko matu be matu iji

matu da God uso ge awa unjugedo atima isira teboroko awa isaga etira. Edo ge awasedo edo bingaewamei Iesu Keriso da jawo da ainde nanemiminonu sedo ena awasedo God mi etiri ingodatumonda ari awa be goroba etira. Edo ingodatumonda ari awa goroba ari ingoda gebe ari awamana atae adira. 26 Edo God da gebe moka awabinga sari embobo mi gaisera awa isaga etira.Edo daedo emo berari mi gebe ise kera orase Godbetae atima ira amimi busu berari da embo berarimi uso ge ingorase sisira.

Page 210: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

ROMANS 16:27 207 ROMANS 16:2727 Awasedo Iesu Keriso tumonda ise ingode iji

berari God jasiga ore. Edo jiro gari berari awa usotopo ra.

AwaraIngoda otao,

Iesu Keriso da jawo daPaul.

Page 211: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 1:1 208 1 CORINTHIANS 1:23

Ove Corinth Embobo MiBuriseraPAUL DA ATEGARI

1 Na Paul edo ingodenaso namendi Sosthesnesdemi ove eiawa ingoda yei ititera. God uso wasiriawasedo na jawo setiri Keriso da binga atopatariembo isena.

2 Nango ove eiawa Iesu gebe ari emboboCorinth nati da dada era ainda yei ititera. Ingoawa Keriso ga dada etewa edo God da topo etewaedo God da embo kokotopu sera. Edo ove eiawaembo yei berari Bada Iesu Keriso da jawo sedo eraainde da awasedo ra. Edo umo awa ungoda bajariedo ingodenaso bajari ra.

3 God ingodenaso Mama edo Bada Iesu Kerisode mi ingoda yei jo jamo jamo ari de soregarikando de itore.

GOD DA EWAGAEWA ARI JIWAE4 Na ingo kotise na iji berari God da yei doio

sedo ena ainda be awa umo Keriso Iesu ititisiraawa ingoda yei ari ewamei isira. 5 Edo ingoKeriso ga da dada edo ewamei ari jiwae be betewaawasedo. Edo budo ingo awa teta rora jiwae deembo ingege etewa. Edo God mi etiri ingo usoge moka be awa be gido gogo etewa. Edo unemiingo kondade ari ingo embo nenei da yei usoge awa ujugadewa. 6 Edo nanemi Keriso mi roingoda yei adira awa sisena awa ingoda teda etira.7Awasedo ingo ingodenaso Bada Iesu Keriso sek-ago bugarase simba ise ingo ewamei ari jiwaebe betewa. 8 Edo awodo sangove da mambudounemi ingo kondade irirari ingoda tumonda ariawa goroba de atirari awodo mambudo Bada IesuKeriso uso bugari iji de ainde ingo wasiri bebegaeae mi God da diti da deradewa. 9 God umo ijiberari umo ro adi sedo ira awa edo ira awasedoingo umo tumonda adewa. Edo God unemi ingoawa uso mei ingodenaso Bada Iesu Keriso ga daumo jigari ewamei awase ingo jawo sisira.

IESU GEBE ARI EMBOBO KATABEDO DITI DITIISERA

10 Nanonamendi Bada Iesu Keriso da gorobami na ingoda yei sedo gosena. Ingoda jo awa daedo ingo ewoga ewoga atewa awa atae ewo. Edokotari da de edo dipapa da de mi edo gogo edodada atiwo. 11 Edo naso nanonamendi Chloe daorobe mi naso yei setera awa ingo ge mina bagaewa awa. 12 Edo eiedo sane. Embo da ingoda teda

mi sira na awa Paul da ambojimbi ra sari. Edoembo nei ingoda teda mi sadira na awa Apollosda ambojimbi ra sari. Edo embo nei mi sadira naawa Peter da ambojimbi ra sari. Edo embo neimi sadira na awa Keriso da ambojimbi ra sadira.13 Edo ingo ge awodo mina baga ise amimi Kerisoawa bejedo budo memeinya evi ta? Edo na Paulmi orega da ingo embo bebetiseni ta? Edo ingoungomi ingo awa Paul da ambojimbi sise umomiewamei iseri ta?

14 Na awa Crispus de Gaius de awa umo miewamei isena te embo nenei ingoda teda awananemi umo mi ewamei aera awasedo na God dayei doio sedo ena. 15Awasedo ingomana ungomiingo awa naso ambojimbi sise umomi ewamei ariawodo mana sadewa. 16Awarate petewo na gane.Gebe na Stephanas de uso orobe de awa umo miewamei isena te embonenei ingoda teda awaumomi ewamei iseni ta awa na kotadi jarena. 17Kerisona umo mi embo ewamei anase itae na mambaerate umo na binga ewamei awa sanase sedo itirimambusena. Edo Keriso da uso orega da betarida goroba awawa embo mi gorase sedo na emboda jiro gari mi binga ewamei awa sae ra.

KERISO GOD DA GOROBA DE JIRO GARI DE ISAGAISIRA

18 Embo riawo mata awa euse atari da mam-butera awa ungo kotera awa Keriso uso betariorega da ainda binga awa pasega ge sera. Awarateingodena Godmi soregurira awa ingodena goserabinga awa God da ge goroba de awa ra. 19 Edojiwari mi sira,“Jiro gari embobo da gari awawa nanemi usibesi

adena. Edo atopapotegari embobo da gariawawa nanemi budo demonda itadena.”

20 Awasedo jiro gari embobo de atopapotegariembobo de edo embo iji berari eura ise gari awasedo gadi jarima era awawa na ro seni? God miembo busu da atima era ainda jiro gari awawaisaga etira awa jiro gari awa bebegae ra awawaunemi isaga etira.

21 Edo God umo uso jiro gari mi sisira busuda embobo ungoda jiro gari topo mi mana umogadera awa sisira. Awasedo God umo embo IesuKeriso gebe adera awa soregadi kotise iaviri isira.Awarate binga einda jawo da embo mi jiro biaeda ge sedo era awa awarate binga emimi Godmi embo soregedo ira. 22 Edo Jew embobo ungobinga eiawa gebe tamo ko awa gadi sedo ungo ariwasiri goroba de nembogamo gadi dipapa isera.Edo Greek embobo awa jiro gari awa eura isera.23 Awarate nango Keriso da betari orega da awa

Page 212: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 1:24 209 1 CORINTHIANS 2:14minonu sisera. Setero Jew embobo binga awaingido tini gambari isera edoGreek embobobingaawa ingido jiro biae ge sisera. 24 Awarate Jewembobo de Greek embobo de God mi jawo sedoira embobo ainda yei Keriso awaGodda goroba dejiro gari de isira. 25Ko ro embo mi jiro biae ari gesedo era amimi embo da jiro gari awawa derigedoira. Edo ro embo mi awa God da atoto sedo eraamimi embo da goroba awa derigedo ira.

26 Nanonamendi ingo matu da rawodo ati-ratewa dotewo God mi ingo jawo sisiri awakotewo. Edo ingoda teda embo nenei awajiro egeregaera. Embo ingo gosise ingo awaembo nembogamo edo goroba embobo sae ra.27 Awarate jiro gari embo awa men garase sedokotari awa embo mi biae sedo sera awa Godmi jingama adi kotedo ira. Edo goroba embomen garase sedo kotari embo mi goroba ae sedoera awa jingama adi kotedo ira. 28 God umorora de embo de embo nenei mi nembogamo aekotedo era awawa jumbari wosarase sedo edokotari embo mi biae edo tuda sedo ujo ae edoera kotari awawa God unemi jingama adi sedokotetira. 29 Eiawasedo embo amemi God da ditida derido jariga ge mana sadira. 30 Edo God mietiri ingo Keriso Iesu ga dada etewa. Edo God miKeriso awa ingodenaso jiro gari arase itira. EdoKeriso awa ingodenaso emboro awodo ingodenaGod ga da umo jigari ewamei orase edo God daembo kokotopu orase isira. Edo Keriso mi minaitiri God mi ingodena wujegurisira. 31 Edo ge awasise jiwari mi sira,“Embo amemi jariga ge sadi adira awa embo awa

dowo God mi ro isiri awa jariga ge sare.”

2KERISO DA OREGA DA BETARI DA BINGA

1 Naso nanonamendi na ingoda yei bugusenaawa God da binga awa ingo atopatadi bugusenaedo iji ainde na ingo atopapotise na ge ingo miingido mina badewa awodo sisena. Edo na embobusu da atima era ainda jiro gari da awodo saera.2 Ainda be awa na nasuka sisena na ingode atisena Iesu Keriso de uso betari orega da awa berariatopatadena. 3 Edo na ingoda yei bugudo nagoroba ae isena edo oju mi na dudu gasisena.4 Edo na embo busu da atima era ainda jiro garimi God da binga awawa ingoda yei atopatae rate na ingo atopapoteono God da goroba de usoAsisi Kotopu de mi ingoda yei isaga edo isira.5Awasedo ingoda tumonda ari da tutuvi susu awa

busu da embo atima era ainda jiro gari awa aerate ingoda tumonda ari da tutuvi susu awawa Godda goroba ra.

GOD DA JIRO GARI6 Awarate nango jiro gari mi Iesu gebe ari

embobo sia etera ainda yei binga minonu sera.Awarate jiro gari eiawa embo busu da atera aindajiro gari aera. Edo jiro gari awa busu berarida gitijijigegari embobo nembogamo goroba degitijigido era ainda jiro gari aera. Edo gitijijige-gari einda goroba awa atae adi aikambu etira.7Awarate jiro gari na ge sedo ena jiro gari amoneGod da jiro gari ra edo jiro gari amone embobusu da atima era ainda yei re unjugari ra. MatuGod busu ae atisira ainde uso jiro gari ingodenasosoregari ewamei be awasedo awa atisira. 8 Edobusu berari da gitijijigegari embobo berari awajiro gari eiawa tambae ra. Edoungo jiro gari eiawatambae etera awa ungo Keriso utu da gitijigariorega da dorisera awodo awa dadi aera. 9Awaratejiwari mi sira,“Ro embo mi gae edo ingae edo ro bugadira awa

embo mi kotae awa God embo mi dubobudo era awasedo God mi sia etira.”

10 Awarate God uso Asisi Kotopu mi uso jo ge awaingodenaso yei isaga etira.

Edo Asisi Kotopu mi rora berari da torido edoeura edo ira. EdoumoGodda kotari tuda unjugariainda torido eura edo God umo ro adi kotira awagosira. 11 Da awodo embo uso asisi uso joda atiraamimi embo awa gido ira. Da awodo God da Asisimi God rawodo ri awa gido ira. 12 Edo ingodenaembo busu da atima era amimi kotedo era daawodo awa kotae ra awarate Asisi Kotopu God miitiri bugusira awa ingode burisera. Edo ingodeGod umo ingodena awasedo burigi ro adi dipapaira awawa gorase sedo God uso Asisi Kotopu itiribugusira.

13 Awasedo ingodena embo da jiro gari miatopapotisera ainda ge mi ingodena sae raawarate ge Asisi Kotopu mi atopapotisira geamimi ingode ge sera. Edo ge awodo sise emboAsisi Kotopu burisera ainda yei ingode God dagebe awa ujugurera. 14 Awarate embo ave AsisiKotopu bae embo awa umo mana Asisi Kotopuda kando awa mana badira. Edo embo einda yeiAsisi Kotopu da kando awa rora mina nembodibade aera. Ko embo ainda yei da Asisi Kotopu dagorotu rora awawa be moka de aera ainda be awaumo jaro jaro edo ira awasedo. Edo umo jarobujura edo ira ainda be awa Asisi Kotopu uso jo da

Page 213: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 2:15 210 1 CORINTHIANS 4:2atae awasedo. 15 Awarate embo ave Asisi Kotopuburisira awa ro nembodiba ri edo ro kiambu riawa gido ira te embo nenei mi embo awa be gadijaredo era. 16 Edo ge eiawa sise jiwari mi sira,“Amemi Bada da kotari awa goseri? Edo embo ave

umo inono gido Bada ro arase sari eiri?”Awarate Keriso da kotari awa ingodenaso jodaatira.

3GOD DA AGIPO EMBOBO

1 Nanonamendi na ingoda yei ge sari sagoaera teta na Iesu gebe ari embobo tumonda aribabojira ainda yei sae etena awodo aera. Naingoda yei ge sena awa teta memei memeinya dasarago ena ainda be awa ingoda ari berari awaembo Asisi Kotopu bae mi arago ewa. 2 Nanemiingoda yei emi iteno indisewa. Edo na ingoda yeiindari nenei itae doturisena ainda be awa ingo ariberari teta kinapeina emi beda mi arago etewogido doturisena. Edo ingo awodo isewa awa ingoindari nenei badi awa sia aera. 3Edoborokodaedoingo sia ae ra ainda be awa ingo teta emboGodgaemi atarago ewa awasedo. Ingo jo da dumo minaara ewa edo ge mina baga ewa amimi isaga iraawa ingo ingoda jo da dipapa bebegae awa amboambo ise teta busu berari da embobo mi atimaera da awodo atewa awasedo. 4 Da awodo ingodateda embo da mi na Paul ambo ambo edo enasirirari embo nei mina Apollos ambo ambo edoena sadira. Edo ingo awodo sise re ingo wasiri reteta embo God gae amimi arago adewa.

5 Edo Paul mo averi edo Apollos mo averi?Nango re God da agipo embobo ingo atopatoroingo gebe edo ewa awara. Edo God da agipoembobo dada awa God mi ungo buro ro oraseitido ira awa edo era. 6 Edo nanemi ve govetenoedo Apollos mi sasaka isira te amone ta Godmi etiri ve awa eririsira. 7 Edo embo amemive gousiri edo embo amemi umo isiri ungo awaembo nembogamo aera te God awa nembodiba raainda be awa unemi etiri ri ve awa eririsira. 8 Edoembo be govira ainde embo umo ira ainde awaungo awa gari ewoga ewoga ae ra awarate Godmi embo dada ungo buro ro era awodo tetegedomina itadira. 9 Ingo awa teta God da buro inge edonango God ga da buro da buro era.

10 Edo daedo ingo awa teta mando nango miGod awa embo itari inge ra. God uso kando misetiri na awa atopatetiri mando itari gari jiwaeembo isena. Edo jiro gari unemi naso yei ititisiraamimi na tutuvi derido etena. Awarate God da

agipo embo nei amimi tutuvi ainda mando ira.Awarate embo amemi mando ira awa gido gogoedo are. 11 Awarate God mi Iesu Keriso awawateta tutuvi tuturo da itari inge isira. Edo embomi tutuvi nei awa mana deradera. 12 Edo emboneneimando edo era awa ri okainmi edo iji riborideradira awarate embo nenei awa edo gogo edoae mando ituka bebegae mi edo burigi atae adira.13 Awarate Keriso bugadira iji ainde awa emboainda buro mo ewamei ta ko embo ainda buromo biae ri awawa embo mi gadera. Edo iji aindeGod da kasari awawa teta riawo inge adira. EdoGod da kasari mi embo mi embo ainda buro moewa ta biae ri awa isaga adera. Edo embo dada daburo awa riawo da mambari embo mi ewa ta biaeri awa gadera. 14 Edo riawo mi embo amimi rotutuvi ainda tamo da itido mando isiri awa ewaeadira awa umo mina badira. 15 Awarate riawomi embo ainda buro awa ewadira awa embo awamina mana badira.

16 Ingo gosewa ingo awaGod damando edoGodda Asisi awa ingoda teda atima ira. 17 Awasedoembo amemi God da mando usibesi adira emboawa God mi usibesi adira. Ko God da mandoawa kotopu edo ingo embomei ingo awa God damando ra.

18 Embo dada ungo ungosuka gandubeore. Edoembo ave ingoda teda amimi jiro gari jiwae beembo busu da atima era ainda awa budo umojiro gari embo awodo kotadira awa umo jiro gariembo be arase sedo re dowo umo jiro biae emboawodo are. 19 Ko embo busu da atima era amimiungoda jiro gari mi ro gido era awa God mi sedoira awa jiro biae ari ra. Edo ge eiawa jiwarimi sira,“God jiro gari embo da garimi embowao edo ira.”

20 Edo jiwari nei mi sedo ira,“Ko God embo jiro gari embo da kotari awa tepo

ra awa gido ira.”21Awasedo emboda amemi embomi ro era awa

embo jariga ge seure. 22 Awarate eiawa koteworora berari awa ingoda topo ra. Paul deApollos dePeter de awa ingoda topo ra. Edo busu berari dewasiri de betari de edo ro matu isira edo ambodaadira berari eiawa ingoda topo ra. 23Edo ingo awaKeriso da topo ra. Edo Keriso awawa God da topora.

4KERISO DA BINGA ATOPAPOTEGARI EMBOBO

1 Ingo nangoda buro gido ingo kotewo em-bomei oiawa God da agipo embobo ra ainda beawa ungo God da binga simba ari embobo miGod da ge matu unjugari awa isaga era awa ingokotewo. 2 Edo God mi sira imo naso buro adesa

Page 214: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 4:3 211 1 CORINTHIANS 4:21awa buro edo gogogo edo eio. 3Awarate namomoagipo embo ewamei ta mo agipo embo biae ri?Edo ingo tamo ko embo nenei mi naso yei da nasoburo ewamei na sadewa awa na mana ingadena.Edo emboneneimi naso yei danaso buro awabiaera sadera na mana ingadena. Edo naso buro mobiae ta ewamei ri awawa na nasuka mana sadena.4Edo naso jo ge awa sira na biae aera awarate awanaso buro awa ewamei na saera. Awarate Badaumo umosuka naso buro awa biae ta ewamei riawa sadira. 5Awasedo boroko embo nenei kasove.Ko Keriso da iji bugadira iji ainde God mi emboberari kasadira. Edo Keriso bugudo awa embo dajoda ro umenga da atiri awawa unemi isaga adira.Edo unemi emboda joda kotari bebegae unjugedoatira awa isaga adira. Edo iji ainde embo dadaungo ro ewora awodo da God mi embo awa jasigaadira.

6 Nanonamendi na Apollos de namonde dajawo da eiawa ujugetena ingo mi gido God daagipo embobo awa rawodo ri awa kotawase. Edona nangoda jawo da ge setena awa gido ingojiwari mi ro atopapotira awodo atawase sedo.Edo God da agipo embo eiawa nembodiba raedo God da agipo embo oiawa nembodiba aeraawodo kotove. 7 Edo ingo ro edo ingo awa embonembogamo awodo kotedo evi? Edo rora ingodatopo berari awa God mi ingoda yei ititisira. Edoingo jariga da ge awa teta God mi ingoda yei roraberari eiawa itae ari sarago edo ewa.

8 Edo ingo God da ewamei ari berari awa bariawodo kotevi ta? Edo ingo kotewa ingo awa giti-jijegari nembogamo ari edo nango awa awodo aeawa ingo awodo kotevi ta? Edo ingo gitijijigegarinembogamo adewa awa ingode berari gitijijige-gari nembogamo adera. 9 Edo naso kotari awaeire God mi nango Iesu da binga atopapotegariembobo awa ae embo nembogamo aera awarateumone nango awa teta embo embo da diti dabetorase itido era da awodo ambo da ititisira. Edoungo mi embo embo da diti da betorase itoroembo mi gido gandubedo era da awodo ra. Edoasisi berari daedo nangoda memesi burera awagido kove be edo era. 10 Edo nango awa Kerisoawasedo teta embo jiro bebega da awodo iseraawarate ingo, ingo sedo ewa ingo Keriso da jirogari awa burisewa ge sedo ewa. Edo nangodagoroba awa atae ari rate ingo awa goroba embobosedo ewa. Edo embo nango ujo ae edo era te ingoawa ungo mi kotopu edo era. 11 Edo nango Iesuda binga atopapotegari embobo awa iji berari beji

de umo ujo de tambutewora. Edo nango sinibo kerari mamatu ewora. Edo embo mi nangodedo gaedo edo era. Edo nango erigi erigi yeiyei da tembewora awodo ewari mando tambaeedo isera. 12 Edo nango nangoda ingo mi buroewora. Edo embomi nango isibedo gaimbedo edoera te nango ge dagari ae mi ungoda yei ge minasedo ewora. Embo mi nango dedo gaedo eworate nango ungoda yei mina ro aera. 13 Embo miingode sise ge busise tembari embobo sedo era tenango ungoda yei tini gambari ae edo ungoda yeige ewamei mina sedo era. Edo embo mi nangoawamomono embomi pigedo era awodo tete awakotedo era.

14 Edo na ge emboro eiedo gaiena amimi ariingo mana men gadewa te na ove eiedo gaienaamimi ingo na teta ingo naso kinapeina inge raawa atopapotena. 15 Edo embo nenei jiwae be miKeriso awawa ingoda yei atopatadera te ingodaimamo mane awa embo da awa ra giwo. Edona awa ingoda imamo da awodo etena ainde beawa na awa binga ewamei tuturo da awa nanemibudo ingoda yei bugusena awasedo. Edo nanemibinga ewamei budo bugeno ingo gebe edo edoemboro seka da Keriso ga da pepeta adi tuturoisewa. 16 Awasedo na ingoda yei benunu sisenanaso wasiri awa awase. 17 Awasedo na Timothyingoda yei ititena. Edo Timothy Keriso awa begoroba de gebe edo naso mei topo inge isira. Edoingo gosewa Iesu gebe ari embobo diti berari yeiberari da ainda na ingodena rawodo emboro sekada Keriso ga da dada pepeta era ainda susu besusu awa atopatido ena. Edo nanemi susu be susuatopapotena awa ruvegeowase sedo Timothy miingoda yei sekago atopatadira.

18 Edo ingo embo nenei jariga ise na bugudoingo esega adi ae awodo awa kotise atewa.19 Awarate Bada mi na buganase dipapa adiraawa na iji tupo be ingoda yei bugadena. Edona ingoda yei bugudo na jariga embobo eiawaburo ewamei ise ateri ta ko ungo mo tepo ge awasise ateri awawa gadena. 20 Edo God ingodenasojoda gitijigari ge awa tepo aera ainda be awaGod goroba de gitijigido ira awasedo. Edo ingonanemi ro anase dipapa evi? 21 Nanemi ingodayei bugudo ingo awodo eowase ge okain seni tateta nanemi ituka mi ingo darago eni ta ko nabugudo ingo jo eni?

5UNGO VIRO ISE DITABAITA DA WASIRI AWA EDO

Page 215: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 5:1 212 1 CORINTHIANS 6:8ERA

1 Embo mi sera embo nenei ingoda teda awaviro ari wasiri awawa era sera. Edo viro ariwasiri ingo mi ewa amimi wasiri bebegae emboGod gae atima era amimi edo era awa derigurira.Edo na ingena awa embo ingoda teda amimi usomamo da aro seka ga da ewari ge awa ingena.2 Edo ingo wasiri awodo ise mo ingo rawodo edojariga embobo evi? Edo ingo mana jariga adewaawarate koma memesi mi jarise embo wasiri biaeembo ingoda teda era awawa gigisebadewa. 3Edona awawa ingode ainda atae rate na einda atisena wasiri biae awa kotedo ena. Edo awa kotedona Iesu Keriso da jawo da ro adena awa kotetenateta na ingode ainda atise arago awawa. 4 Edo naro kotena amone eire. Ingo Iesu gebe ari emboboberari awawa dada ewo. Edo ingo berari dada awoBada Iesu awawa ingode da uso goroba mi daedodada adira. 5 Edo ingo embo eiawa wara waraawo ponda wosare. Edo ponda wosedo Satan daingo da uso riroga awawa badira. Edo umoborokoriroga burima awase Bada da iji de awa soregaribadi ta rora.

6 Edo ingo awa jariga embobo etewa awarateamone biae ra. Ingo garira ambe bajari siwo jawoyeast kiambu amimi ari ambe jigari awawa bajidonembodiba adira. Da awodo embo da mi wasiribiae adira amimi ari ingo berari awawa bebegaeadewa. 7 Awasedo wasiri biae teta ambe bajarisiwo jawo yeast inge awawa pigewo mambare.Edo pigawo mambari ingo ewamei be teta ambeseka siwo yeast ae awodo inge atave. God miKeriso awa ingodena awasedo rorou ititisira tetaJew embobomi wo sheep damei lamb rorou itidoisera da awodo. Edo ungo awodo edo jarusegaribondo awa indido isera. 8 Edo Keriso awa ingode-naso jarusegari bondo da wo lamb isira awasedoingodena awa jarusegari bondo awa indadi siaetera. Edo ingode wasiri bebegae siwo yeastmi arago awa atae adera. Edo atae edo ingodeingodenaso jarusegari bondo da ambe siwo yeastae awa indadera. Edo ambe awa ewamei edodongono aera.

9 Edo ove nei gaisena ainda joda na ingo embodita ari wasiri edo era ainde da dada anumbedoge sise atowase sisena. 10 Edo ge awodo sisenaawa na embo nenei viro edo era jinaga edo eraedo bengono edo era edo ove kekevegari tu-mondebain edo era embobo God gae awa kotisesaera. Edo na embomei awawa kotae ra aindabe awa ingo ungo de ge sadi ae adewa awa ingobusu eiawa doadewa. 11 Edo naso ge ainda be

ove isena ainda joda awa eire. Embo Iesu gebeari sedo ira te umo dita ise jinaga edo ira edoumo ove kekevegari tumondebain edo ira o embonenei da jawo da biae sedo ira o umo umo okainidido ira o umo bengono edo ira embo ainga daanumbeowase sisena. Edo embo umo Iesu gebeari sise wasiri bebegae awodo edo ira ainga daanumbedo ge sise indove.

12-13 Edo embo God da topo ae awa kasari awanaso buro aera awarate kasari awa God da burora. Edo embo ave ingoda Iesu gebe ari embodo dateda awa wasiri biae adira awa ingo mi jiwari dage kera edo ungo kasave. Ko jiwari mi sira,“Embo ingoda teda awa wasiri biae ari gido embo

biae awa itiwo mambare.”

6RAWODO EDO IESU GEBE ARI EMBOBO KASESI?

1 Ingoda teda embo amemi Iesu gebe ari embonei awa bekuba ari gido kasari embo busu dagitijigari mi ititisira ainda diti da bekuba eure.Awarate awodo awa dodo dowo embo awa God daembomei da diti da bekuba are. 2Amboda God daembo mi busu da embo awa kasadera. Ingo awagari ta mo gae ri? Gebe ingo mi amboda busueinda embobo awa kasadewa awasedo ingowasiribebegae memeinya de wasiri bebegae nembog-amo de ingoda teda era awa kasewa. 3 Ambodaingodenanemi asisi berari awa kasadera awasedoingodena embo ingodenaso teda ainda wasiribebegae awawa kasera. 4 Edo na ingena ingoembo ingoda teda awa budo kasari embobo busuda gitijijigegari mi ititisera ainda yei mambutewaawa. 5 Ingo men giwo. Edo ingoda teda aindaembo da awa ingoda dumo dumo ari awa ewameiari embo mo ae ta? 6 Edo ingo teta embo ae miiwago namendi mi namendi nei awa budo busuda gitijijigegari mi kasari embo ititisera aindayei budo mambudo edo uso dombu da namendibekuba ira. Edo umo namendi awodo bekuba iriedo embo Iesu gebe ae edo ira amimi umo kasira.

7 Edo ingo kasari embo busu da gitijijigegari miititisera ainda joda bekubamina ara adesa amonebiae be ra awarate awodo ari awa doadesa awaawara. Edo imo embo neneimi iso yei biae irirorokotembedo dodo beo mi beo mi adesa awa awodoesa amimi imo boroko ro esa awa derigadira. Edoembo nenei mi iso roro potedo boro dodo tamointamoin adesa awawa wasiri imo boroko ro esaawa be derigadira. 8 Awarate ingo Iesu gebe ariembobo Keriso da jawo da nanonamendi isewa

Page 216: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 6:9 213 1 CORINTHIANS 7:11amimi wasiri bebegaemina ara ise mina gandubaewa.

9 Edo ingo gosewa embowasiri bebegae edo eraawa God da gitijigari yei da awa mana toradera.Edo ingo wasiri bebegae adewa awa ingo God dagitijigari yei da toradewa awa kotove. Edo ingoingosuka mina ganduba eove. Edo naso ge eiawagido gogo ewo. Embo wasiri bebegae ise ovekewari tumondebain edo era amimi mana God dagitijigari yei da mana toradera. Edo embo ditaira edo evetu viro evetu da wasiri awa mina araedo era edo embo ungo embo osedomina ara edoera awa mana God da gitijigari yei da toradera.10Embo jinaga ise bengonoedo era edo emboumookain indido jiro bebegae edo era edo embo embonenei da jawo da ge bebegae sedo era awawamana God da gitijigari yei da toradera. 11 Matuingo awodo edo isewa te boroko God mi ingodajo awa segutara edo ingoda wasiri bebegae awakotembedo doturara. Edo boroko awa ingo awaGod da topo ra. Edo Bada Iesu Keriso da jawo daGod da Asisi Kotopu mi etiri ingo God ga da umojigari ewamei da ewa.

INGODA TAMO AWAWA ASISI KOTOPU DAMANDO RA

12 Na rora berari adi dipapa edo ena awa inonora te na rora nenei edo ena awa na kondade aeedo era. Edo nanemi rora berari adena amoneawara te na rora einda agipo embo eosase enaedo na rora berari emimi na bajari arase na awaraawa mana sadena. 13 Edo eiedo sane, God mirora indari dipapa orase ititisira edo tini ititisirate ruvegeove iji da God mi ari indari de tini deawa atae adira. Edo God ingodenaso tamo awaingode wasiri tepo tapo da jingama orase itaera te umo tamo awa Bada da buro da jingamaorase ititisira. Edo Bada mi tamo awa simba edoira. 14 Iesu Keriso betetiri God mi umo jigirieririsira da awodo God uso goroba mi ingodenaawa jigari eradera. 15 Iesu gebe ari embobo ditidada awawa Keriso da tamo na. Edo ingo gosewaingoda tamo awa Keriso da tamo papatu neneina. Edo nanemi Iesu Keriso da tamo patu neiawa budo viro evetu da itano gambaetita? Awodoaera. 16 Te emboamemi viro evetu ga da sandidoewadira awa ungo etoto awa da adira. Ingo geamomo ingo gari ta mo gae ri? Jiwari mi isagasira, “Ungo etoto awa tamo da etera.” 17Awarateembo ave Bada Iesu Keriso tumonda adira emboawa uso asisi de Keriso da Asisi de awa da adera.

18 Wasiri tepo tapo awa eove. Embo wasirinenei adira amimi uso tamo damemesi itadi aera

te embo amemi dita baita da ariwasiri adira emboawa uso tamo awa umo umosuka biae ira. 19 Isotamo awa Asisi Kotopu da mando ra. Edo Godmi iso yei Asisi Kotopu itiri umo iso tamo jodaatima ira. Ingo ge awa gari ta mo gae ri? Iso tamoawa iso topo aera te iso tamo awa God da topora. 20 God mi iso mina awa itiri edo boroko imoawa uso topo etesa. Awasedo iso tamo da wasiriewagaewa eio. Edo embo mi gido God jasiga ore.

7JIMBARI DA SEDO GARI

1 Ingo matu ove edo naso yei itewo bugutaraainda ingo naso yei sedo gari ititawa. Edo naove awa burana edo naso ge mina ingoda yei reeire. Embo ave jimbae atadira amone ewamei na.2 Awarate embo sino da wasiri awa jiwae be eraawasedo embo ari jimbari edo evetu iu jimbadiraamone ewamei na. 3 Edo embo uso tamo awa aroda yei itae doure edo evetu uso tamo awa iu da yeiitae doure. 4 Edo evetu uso tamo awa umo bajariaera te uso iu bajari ra. Da awodo embo uso tamoawa umo bajari aera te uso aro mi bajari edo ira.5 Edo embo de evetu de ingoda tamo awa minasora eove ta ingo iji tupo God manunugadi sedoingo etoto awara sedo awa ingo ingoda tamo awamina sora edo awa Godmanunu gadewa. Edo Godmanunugari iji ro ingeri awa atae ari gido doawoSatan mi ingo iso jo kotari awa jigae atewa umoingoda jo da kotari biae iture ta iu aro da wasiriawa sekago ewo.

6 Edo na embo berari aro jimborase na saera tena sena embo ave aro jimbari dipapa adira awaembo awa giti kotedo gogo edo aro jimbadira.7Naso dipapa awa ingo berari na atena da awodoaro jimbujegae atawase dipapa ena. Awarateingodena berari awa da awa aera. God mi embonenei da yei aro ta iu jimbari da kando awa itidoira te embo nenei da yei jimbae tepo iaviri deatorase kando awa itido ira.

8 Embo jimbae atera ainde rori garori de dayei eiawa sadena ingo iu ta aro jimbae atadewaawa ewamei na. 9 Awarate ingoda joda dipapaawa teta ri mi ewuse vevera arago adira awa ingojimbadewa re awara.

10 Edo embo matu jimbari da ge eiawa sadena.Ge eiawa naso ge aera te ta Bada da ge awana ingoda yei sena. Aro mana uso iu doadira.11 Awarate umo uso iu doadira awa umo tetagagara ademei mi atarago adira awara. Awarateumo sekago jimbari dipapa adira awa embo nei

Page 217: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 7:12 214 1 CORINTHIANS 7:33jimbure. Ta dowo uso iu matu da yei engenem-bare. Edo embo mana uso aro itari mambadira.

12 Edo embo nenei da yei ge sane. Edo ge eiawaBada da ge aera te naso ge ra awa ingoda yei sena.Embo Iesu gebe edo ira ainda aro umo Iesu gebeae adira te umo uso iu ga da atadi dipapa adiraawa embo awa uso aro itari mambure. 13 Edo Iesugebe ari evetu da iu Iesu gebe ae adira te umo usoaro ga atari dipapa adira awa evetu awa uso iudodomambure. 14KoGodumo iu Iesu gebe ae edoira awa ujo ae aera ainda be awa umo awa uso aroIesu gebe edo ira ainga da takibari gido. Edo Godevetu Iesu gebe ae edo awa ujo ae aera ainda beawa umo uso iu Iesu gebe edo ira ainga da tatariawasedo. Edo God ungoda kinapeina awa ujo aeaera. Umo embo Iesu gebe ae edo ira awa ujo aeadira awa orobe awawa teta aimamo God gae dakinapeina inge adera.

15 Awarate embo jimbari mi umo Iesu gebe aeedo ira awa sedo Iesu gebe edo ira embo jimbusiraawa doadi adira awa awara dogave. Edo awodoadira awa Iesu gebe edo ira iu ta aro awa sari atureainda be awa God umo uso embomei awa jo jamojamo de atorase dipapa edo ira awasedo. 16 EdoIesu gebe ari evetu imo iso iu gada atadesa awaawase umo Iesu gebe adi ta rora. Edo Iesu gebeari iu imo iso aro gada atadesa awa awase iso aroawa Iesu gebe adi ta rora.

GOD MI IMO JAWO SISIRA EMBORO DA AWODOATIO

17 Ingo embo dada iji berari God mi ingoda yeiro sisira da awodo jimbadevita ko jimbaemasewoatadewa awodo. Edo embo dada awa umo rawodoatiri God mi umo jawo sisiri awodo atare. Edonamone Iesu gebe ari embobo diti neinde kaindere awodo atopatido ena. 18 Eiedo sane embo avetamo da andiso diugari wasiri awa burisira edoIesu gebe edo ira awaumowasiri awa burisira awadoadi awodo eure. Edo embo ave tamo da andisodiugari wasiri bae atira te Iesu gebe edo ira awaumo boroko wasiri awa badi sedo eure. 19 Edoembo tamo da andiso diugari wasiri burisita kobae ri awa nembodiba aera te embo God da gedengoro adira awa nembodiba ra. 20 Edo embodada umo rawodo atiri God umo jawo sisira daawodo atare. 21 Edo iji ainde imo embo nei daagipo eso God mi imo jawo sisita awa awa bekotose ta imo iso bajari mi wujegadira gido remambuio. 22Awarate kotewo ingo embo da agipoembo awa God mi jawo sisita awa embo aindaagipo embo awodo atiwo edo Keriso mi wasiri

biae da bundari awa wujegari edo ingo deposiawodo atave. Edo ingo embo da agipo emboae awodo atave. Edo God mi ingo jawo sisiraawa ruvegeove God mi ingo jawo setiri ingo awaKeriso da agipo embobo isewa. 23 Edo Keriso mimina itido edo ingowujegurisira etiri ingo deposiisewa awasedo embo nenei da kotari da agipoembobo eove. 24 Naso nanonamendi ingo dadaGod ga da asusubedo edo ingo ro ise atewo Godingo jawo sisira awa ave.

RORIGARORI DE MASEWO MASEWO DE DA SEDOGARI

25 Na embo masewo masewo da yei ro seni?Bada mi naso yei ungoda jawo da ge ro saeraawarate na ro kotena awa ingoda yei sadena. Naawa God umo na jo edo ira awasedo na gebe sedoena awasedo ingo naso ge ingiwo.

26 Iesu gebe ari embobo da yei dedo gaedoari bugutira awasedo na kotena embo dada ungorawodo atero God umo jawo sisiri awodo awaatadera. 27 Edo imo aro jimbusesi ta? Imo arojimbadesa gido re evetu itaso mambarase awakotose. Edo imo aro jimbae atesita? Awawa aroeura eose. 28 Awarate imo aro jimbadesa amoneawara. Edo ademei mi iu jimbadira awa umowasiri biae aera. Awarate na kotena embo awodoadera awa ungodawasiri awa okain be adira aindabe awa iji boroko ingode atera iji awa iji biae raawasedo.

29 Nanonamendi naso ge ainda be re eire. Darigaiari de memesi de ainda bugari iji awa aikambuetira awasedo embo aro de awa teta umo singaatise buro ae etira da awodo awa are. 30Edo emboji sera awawa God buro awa teta ungo iaviri iseGod da buro arago ore. Edo embo ya sise diveraawa God da buro ore teta ungo ya sise diwaearago ise God da buro ore. Edo embo rora jiwaeorigarori era awa God da buro awa teta ungo rorajiwa da kotari jiwae ae arago ise God da buro awaore. 31 Edo embo busu da rora de buro era awaungo busu da rora de buro ae awodo ise edo Godda buro awa ore. Edo God da embobo awa awodoburo ore ainda be awa busu ingode boroko goseraawa uso atae ari iji awa aikambu ira.

32 Na ingoda yei ge eiedo sena ainda be awana ingo bouga beowase sedo sena. Edo embomasewo awa iji berari God iaviri arase sedo umoGod da buro adi dipapa edo ira. 33Awarate emboaro de awa iji berari busu da rora awa kotedo iraainda be awa umo uso aro mi iaviri arase sedoira. Edo umo awodo kotedo ira awa teta umoemboro etoto da pepeta iji da amimi adi jararago

Page 218: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 7:34 215 1 CORINTHIANS 8:13edo ira. 34 Edo da awodo awa gagara ademei deevetu jimbari deda ra. Gagara ademei awa God daburo awa kotedo umo God da buro adi sedo usotamo de asisi de awa God da yei itido ira awarateevetu iu de awa iji berari uso kotari awa busu darora berari awa kotedo ira ainda be awa umo usoiu mi iaviri arase sedo edo ira.

35 Edo na ingoda yei eiawa ewo edo eiawa eoveawa sari ujo ae edo ena. Edo na ingo kondadeadi dipapa edo gido eiawa sena. Awarate na ingorora ewamei awa awase dipapa edo ena. Edo naingoda tamo de asisi de jiro de awa God da buroda itawase dipapa edo ena.

36 Ingode mei da awa gagara da ainda simboari awa kotore. Mei awa umo gagara ainda yeibiae ira edo uso gagara awa dipapa ari awa nem-bodiba be uso jo da teta ri mi ewarago adira edoumo gagara awa jimbae etira awa kotadira awaumo gagara awa jimbare. Edo umo gagara awajimbadi dipapa adira awa umo wasiri biae aera.37Awarate embo ave kotedo gogo edo gagara usoyei simbo isera awa jimbari ujo ae adira edo usokotari gagara ainda yei awa goroba ae adira awagagara awa jimbure. Edo umoawodo adira amoneumone ewamei be ira. 38 Awasedo embo arode awa awara te embo jimbae edo ira awa umoawodo edo amimi embo jimbudo ira awa derigedoira.

39 Edo evetu uso iu wasiri de atirari evetuawa uso iu doure ta uso iu betadira awa evetuawa embo ave umo jimbari dipapa ira ainga dajimbadira amone awara. 40 Awarate evetu rorijimbae atadira awa umo ewamei atadira awa nakotena. Edo Asisi Kotopu naso joda atima iraawasedo na kotena ingo na ro sena awa kotadewa.

8INGODE INDARI OVE KEWARI DA ROROU ITIDO

ERA AWA INDERI TA INDADI AERI?1 Indari rorou itido era ainda ge awa sadena.

Ingodena berari awa jiro gari nembogamo dera awa sedo ewa awa gebe ra te ruvegeove jirogari nembodiba amimi ari embo jariga emboadira. Edo umo jariga awodo adira amimi embomana kondade adira te ingode embo dubo baderaamimi ungoda tumonda ari awa goroba adira.2-3 Edo embo amemi umo rora berari gari raawodo kotadira embo awa umo uso jiro gari awanembo aera te embo ave God dubo badira emboawa umo gadira.

4Awara ingode indari ove kekevegari da yei ro-rou itido era awa kotore. Ingodena gosera embo

ove kekevegari tumondebain edo era awa rorawasiri ae awa tumondebain edo era te ingodenasoGod awa wasiri de atima ira. God nei da rawawasiri de atae ra. 5-6 Edo embo nenei mi sedo erautu de busu de da god awa jiwae atari sedo erate ingodena Iesu gebe ari embobo gosera God daatima ira. Ingodenaso God edo ingodenasoMamaunemi rora berari awa isira. Edo unemi ingodenaisira edo ingodena awa umo sapo adi atima era.Edo daedo Bada Iesu Keriso da atima ira. EdoGod uso yei awodo rora berari isira. Edo Kerisoingodenaso joda aturi ingodena atima edo era.

7 Awarate Iesu gebe ari embobo nenei awa geeiawa be gido gogo ae edo era. Edo Iesu gebeari embobo nenei matu iji berari ove kekevegarigido isera awasedo boroko embo nenei mi indariove kekevegari da yei rorou itido era awa ungokotedo era awa indari awa ove kewari da topoawodo kotedo era. Edo ungo awodo kotedo ungoungoda joda mina biae budo era ainda be awaungo kotedo era awa indari awa indadera amimiari ungo wasiri bebegae adera awa kotedo era.8 Awarate indari awa indaderi ta ko indadi aeriamimi ari God ingodena ewamei adi ae aera. Edoingodena indari awa indae adera amimi ari Godingodena ewamei adi aera edo ingodena indariawa indadera amimi ari God ingodenaso yei biaeadi aera. Ainda be awa Iesu Keriso da betari miingodena wujegurisira.

9 Awarate gaegae edo aso Iesu gebe ari embouso tumonda ari kiambu awa wasiri biae eureta kotedo gogowo edo wasiri rawodo adesi awaeio. 10 Eiedo sane Iesu gebe ari embobo neneimi kotedo era indari awa embo nenei mi ovekekevegari da yei rorou itido era awa biae awodokotedo era. Awarate embo da ave awodo kotedoira awa ingo jiro gari embobo ove kekevegaritumondebain ari oro da anumbedo atise ove ke-wari da indari awa indirowo gadira awa amimi ariawase umo indari embo nenei mi ove kekevegarida yei rorou itido era awa daedo indadi ta rora.11 Edo emboro awodo da Iesu gebe ari embo isonamendi Keriso umo embo bebetisira awa usotumonda ari awa garasa edo ambadira ainda beawa imo wasiri rawodo adesa awa kotedo gogowoedo ae etesa awasedo. 12Edo emboro awododa isowasiri biae mi iso namendi da ari ewamei ari dakotari awa aso biae edo ari goroba ae adira aindabe awa uso tumonda ari awa goroba aera. Edoda awodo iso wasiri biae mi ari Keriso memesitambadira. 13 Awasedo nanemi embo nenei miindari ove kekevegari da yei rorou ititera awaindadena amimi ari naso namendi wasiri biae

Page 219: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 9:1 216 1 CORINTHIANS 9:20adira awa na indari awa mana indadena ainda beawa na ano umo wasiri biae eurase dipapa ae enaawasedo.

9IESU DA BINGA ATOPATARI EMBO RAWODO

ATADIRA AWA1 Ingo na Iesu gebe ari embo aera awodo sevita?

Ingo embo nei na bajari ra sevita? Na ingoda yeida ge eiawa sane. Edo na nasuka Iesu ingodenasoBada awa gosisena. Edo na binga ewamei ingodayei atopapotisena amimi ingo awa Iesu gebe ariembobo isewa awa ra. 2Edo embo nenei awa nasoIesu da binga atopatari embo da buro awa ujo aeisera te ingo naso buro awa dipapa isewa. Edoingo Iesu gebe ewa amimi isaga ira awa gebe naawa Iesu da binga atopatari embo awodo ira.

3 Edo embo naso buro ena ainda jawo da gebebegae sadera awa naso beitigari ge re eiawasadena. 4 Namone Keriso da buro ena awasedoingo ro kotevi? Embo naso yei indari itaderaawa awara ta mo ko awara aeri? 5 Edo Iesu dabinga atopapotegari embobo nenei de Iesu dananonamendi de edo Peter de awa aro asini jim-busera. Edo na aro jimbudo edo yei berari neneiawa esega ae etena ko na esega ise evetu budoungae tembae etena amomo dagari ae ta mo?Gebe amone dagari ae ra. 6 Edo eiawa kotewo.Na Barnabas ga da God da buro ise tembunonoingo mi nangoda yei bosini de indari de itadewaamone awara. 7 Edo busu da gitijijigegari ungodaisoro embobo da yei isoro gi emi de indari de bosini de awa itido eri ta aeri? Edo buro da buro ariembo uso buro da indari awa indido ita indae ri?Edo wo cow simba ari embo umo uso cow da emibudo ira mo indido ita indae ri? Gebe ungo edoera awasedo embomei mina borase awara sena.

8 Na naso kotari topo awa ingoda yei sae raainda be awa God da agodari ge mi daedo atopa-potira da awa sena. 9 Edo ingodena Moses dajiwari da eiawa ajigedo riroga awa gido era,“Wo oxen awa indari wheat tamo da pepeta euri

edo wheat ve awa busu da wosedo iraedo iji ainde wo oxen da be awa takibedodigose.”

10 Edo ingo awa ajigedo gido ewa mo ingo moro kotedo evi God mo wo oxen umo umosukaawa sita mo ko umo ingodenamonde daedo awasiri? Gebe umo ingodenamonde daedo awa sira.Embo ve goworase busu sia edo ira ainde emboindari amboda be euri wujedo ira embobo etotoeiawa indari sari awa ungoda tega awa baderaawodo ra. 11 Edo nango ingoda yei God da gebe

moka awa ingoda yei atopapotisera teta buro daburo ari embomi ve buro da govedo ira da awodoawasedo ingomi ititirowonangomi indari baderaawa biae ta? Awodo aera. 12 Ingo indari de rorade embo nenei da yei itadewa awa ingo nangodayei daedo itadewa awa biae ta? Awodo aera. Edoingo nangoda yei itadewa amimi embo nenei dayei ititewa awa derigadira.

Awarate nango gaegae edo embo Keriso dabinga ewamei awa ingorase beitigeorase sedonango ingo mi indari ta rora nenei itawase sedogaera. 13 Edo Jew embobo da tumondebain arioro da buro edo era embobo da mina awa bae rate indari tumondebain ari oro da itido era awaindido era edo embo rorou itido era embobo awaindari embo nenei mi rorou itido era indari awabudo indido era awa ewamei na. 14 Edo God misedo ira embo uso binga ewamei minonu sedoera awa embo minonu ingera amimi ungoda yeiindari itadera.

15 Edo rora berari awa gebe ra te na ingo minaso yei indari itawase sedo gaera edo na borokoindari de rora nenei de itawase sedo ove eiawaaera. Awodo aera edo na ingoda yei benunuawodo sadi adena giti awa na betae etena awara.Edo embo ungo ro adera amimi mana ari nasoge da susu awa sangove adira. 16 Edo na ijiberari binga ewamei awa minonu sise atima enate amimi naso ge goroba da susu awa itae ra.Edo God mi na anase setiri na binga ewamei awaminonu sena awasedo na binga ewamei eiawami-nonu sadena ainda emboro atae adira awa na biaeise atadena. 17 Na nasuka buro eiawa adi dipapaedo adena awa na mina badena. Awarate buroeiawa ari awa naso dipapa aera. Na buro eiawaena ainda be awa God mi buro eiawa nanemianase sedo setiri ena. 18 Awasedo buro eiawa isemina mo ro beni? Awa sano gave. Buro eiawaanase sedo God mi naso yei goroba awa ititisira.Edo God naso yei goroba awa ititisira awa nagoroba awa tepo tapo jingama aera. Edo na bingaewamei eiawa minonu sise embo mi naso minaganu itorase mana sedo gadena. Awarate na buroeiawa ise awa na iji berari iaviri nembodiba budoena. Edo na iaviri awodo burena awa na nasomina burena.

19 Embo nei mi na bajari aera. Edo na embo neida buro embo aera. Awarate nanemi embo jiwaebe awa kondade ano Iesu gebe orase sedo awana teta embo berari da buro embo awodo isena.20 Edo Jew embobo kondade ano Iesu gebe orasesedo awa na ungoda teda atise ungo atopapotiseJew embobo da wasiri ambo ambo ena. Edo na

Page 220: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 9:21 217 1 CORINTHIANS 10:13awa Moses da agodari da tuda atae ra te na emboMoses da agodari da tuda atima era ainda tedaburo eiawa ena awa teta na Moses da agodari datuda atarago ena ungo kondade ano Iesu gebeorase sedo. 21 Edo da awodo na embo Jew aeungo Moses da agodari da tuda atae awa Iesugebe orase sedo awa na teta embo Jew ae amimiatarago edo ena. Awarate na awodo atise naGod da agodari awa kera edo ena ainda be awana Keriso da agodari da tuda awasedo. 22 Edoembo nenei ungoda tumonda ari awa goroba aeawasedo ungo kondade adi sedo gido na tetaembo uso tumonda ari goroba ae awodo edo ena.Edo awodo edo ena amimi God mi embo neindekainde soregarase sedo na ungoda teda emboroneinde kainde ainda atima ena.

23 Edo binga ewamei awasedo na awodo edoena edo ungo mi ingido God da ewamei ari ji-wae be awa borase sedo edo ena. 24 Edo embosumbudo era awa ainda be awa ungo amemi gititani da mambeiri awa gadi sumbudo era. Edoembo amemi giti tani awa derigedo ira awa rirogabudo ira te embo nenei uso amboda bugudo eraawa riroga bae edo era. Edo sumbari awodo awateta Iesu Keriso sapo ari da awodo ra awasedo daawodo ari ingo riroga badi sedo re Iesu Kerisoawasedo sumbuwo. 25 Edo sumbari embo mi bu-rigi sumbudo riroga badi sedo umo uso tamo awasimba edo gogo edo ira te uso riroga awa burigiatae adira. Edo ingodena da awodo sumbari embomi arago edo ingodenaso tamo awa simba edogogo edo IesuKeriso kera adera awa riroga baderaawarate ingodenaso riroga awa matawa atadira.26 Awasedo na tepo tapo sumbae rate na nasoditi awa atae ari tani da itido edo dambuderarisumbena. Edo na Iesu Keriso da buro edo enaawa teta embogo embo mi arago edo ena. Edona embogo edo derigadi sedo goroba berari miembogo edo ena. 27Edo ungoda tamo awa gorobaarase sedo sumbari embo de embogo embo deungoda tamo awa simba edo gogo edo era daawodo na naso tamo simba edo gogo edo ena. Edona embo jiwae da yei binga ewamei awa minonusewona. Edo gaegae edo wasiri biae ano God ujoae eurase sedo na naso joda dipapa bebegae awaae edo ena.

10OVE KEKEVEGARI TUMONDEBAIN EOVE

1-2 Nanonamendi na ingo ingodenasomamoumbogo Moses ambo ambo isera aindayei ro isira awa ruvegeowase dipapa ae ena.

Ingodenasomamoumbogo ungoda pepeta da awaGodmi poroga ititisira awa ambo ambo edo isera.Edo God mi etiri ungo Ewa Kokoi awa evevegetiriainda busudaderido sembusera. Edoungo indidoambujegae ra. Edo ungo Moses ambo ambo iseawodo isera awa teta ungo poroga mi edo ewami ewamei ari wasiri awa barago isera. 3-4 Edoungo yei ro erae ainda mambutero God mi ariwasiri goroba de awa edo indari de umo de itiriindido kumbudo isera. Edo Keriso awa ungodedaedo ungoda pepeta ari da temburi ungo unemiumo ungoda yei itido isira awa indido isera. EdoKeriso awa teta ganuma goroba de edo umo jodaporo de yoyogo edowosarago edo isira. 5Awarateingodenaso mamoumbogo nenei jiwae awa Godkera ae etero gido God ungo soregae isira. Edoungoda tamo bebetegari awa yei ro erae yei aindaawodo apepobunini egisera.

6-7 Edo God mi ingodenaso yei sira iji be-rari wasiri bebegae adi kotove edo ingodenasomamoumbogo mi ove kekevegari tumondebainisera edo wasiri bebegae nenei isera awodo eo-rase atopapotira. Edo umo awodo atopapotirariingode uso ge awa ingore. Edo jiwari mi sira,“Embomi indido kumbudo ima atae edo erido un-

goda ove kekevegari da diti da ya divedoisera.”

8 Edo embo oiawa be awa viro ari da dita arida wasiri da tamo da God mi ungo kasisira edoiji da ainde embo ajigari 23,000 awa bebetisera.9 Edo nenei jiwae be wasiri bebegae edo God sarigadi gandubetero gido embo jiwae be jingabumi ungoda iji tupo atari yei da torido gamberobebetegurisera. Awasedo ungomiwasiri bebegaeisera awodo mana ingode awodo adera. 10 Edoembo nenei jiwae be awa bekuba ge God da yeisetero gido betari da asisi biae ungoda yei bugiriungo bebetisera awasedo ungomi wasiri bebegaeisera awodo mana ingode adera.

11 Edo ingodena me gido wasiri biae eorasesedo rora berari isira awa kiki awa gaisera. Edo in-godena kiki awa ajigedo gido edo wasiri bebegaemana adera. Edo busu da atae ari iji awa aikambuetira awasedo ingodemanawasiri bebegae adera.

12 Edo ingo wasiri bebegae awodo adi ae awakotadewa awa gido gogo ewo ko ingo kotewa ingoderido gogo etewa te ko ingo duradewa awodora. 13 Edo wasiri bebegae awase uso bagari awaingoda yei seka bugae ra. Awarate bagari awa ijiberari embo da yei buguse atima ira. AwarateGod mi ingo kondade adi sedo adi sari sisira edo

Page 221: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 10:14 218 1 CORINTHIANS 11:5umo iji berari umo ro adi sedo ira awa edo ira.Edo bagari God mi gido ira awa ingo mi derigarisago aera bagari awa ingoda yei peurase sedounemi gajadira. Edo iji da ainde bagari ingodayei bugari God mi ingoda yei goroba itari ingo miderigadewa. Edo God awodo ingo kondade edoingo soregadira.

14 Awasedo naso otatao ove kekevegari tu-mondebain eove. 15 Edo na kotena ingo awajiro gari embobo ainda yei na ge sena. Edo nagebe senita ko gebe sae ri awa ingosuka giwo.16 Ingodena God da yei Keriso da aga awasedodoio sera. Edo Keriso da aga awa ingodena aindaindise awa Keriso da ororo awa kando osisa era.Edo ambe ngaugari da wasiri awa ingodena ambeawa indise awa Keriso da tamo awa kando osisaera. 17 Ingodena awa embo gari neinde kaindera awarate ingodena ambe da awa indido eraawasedo.

18 Edo Jew embobo awa giwo Jew emboboindari embo mi rorou tendeba da itido era awaindido era. Edo ungo awodo edo amimi ungo Godga da dada edo era. 19 Na ro seni? Na embo Godgae ainda ove kekevegari awa wasiri de seni ta?Edo rorou ungoda yei itadewa awa wasiri ewameina seni ta? 20 Awodo aera, na awodo sae ra. Nasena embo God gae awa ungoda rorou awa rorouitari yei da ititera awa rorou awa God da yei itaera te asisi bebegae da yei ititera. Edo na ingoasisi bebega de da dada eowase ujo ae ena. 21 Edoingo iji da amimi Keriso da adego da indido edoasisi bebega da adego da indadewa awa inonoae be ra. Edo ingo iji da amimi God da tendebada anumbedo indari indido edo asisi bebegae datendeba da indari indido adewa awa inono ae bera. 22 Edo ingo awo God ingoda yei tini gambariarase dipapa evi ta? Edo ingoda goroba mi Godda goroba derigari ta?

23 Embo mi sedo era ungo ro ari dipapa edoera amone awara. Awarate rora jiwae be ingo miadewa awa ewamei aera edo ungomi kondade oroingoda tumonda ari awa goroba adi aera. 24Edo ijiberari ingo ingosuka awa kotove ta rawodo edoembo nenei kondade adewa awa kotewo.

25 Edo ingo indari neinde kainde embo mi origarori ari yei da ori edo era awa indadewa amoneawara. Awarate ingo wo ori garori ari yei daori ise embo ainda yei wo emomo rorou ovekekevegari da yei iteri ta itae ri awanganega eove,ungoda mina sari mi ingoda jo manamana eure.26Ko jiwari mi sira,

“Busu de edo rora berari ainda joda awa God datopo ra.”

27 Edo embo Iesu gebe ae edo ira embo amimiimo mambudo ungae da indari indasase sari edoimo mambadi dipapa adesa awa mambudo indariro itadiri awa indio. Edo uso yei indari emomoembo mi ove kekevegari da yei rorou iteri ta awaseose uso ge mina sari imo mana mana eose.28 Awarate embo mi iso yei indari amone ovekekevegari da rorou itera sari gido re indari awaindose ainda be awa embo awa imo indari rorouitera awa indiroso re umone uso joda re manamana adira.

29 Imo rorou itari indari awa indise re imo isojoda mana mana adi aera te embo nei awa usojoda mana mana adira.

Awasi embo da mi sedo gari eiawa sae etira,“Na na ro adi dipapa edo adena awa embo nei dakotari mi mana ari naso joda na ro ena awa embodubo vevera mana adeni ta rora? 30 Edo na indariawasedo God da yei doio sadena awa embo neimoro edo na ro indena awa gido naso yei da ge biaeseiri?”

31 Edo sedo gari ainda mina awa sadena. Imoro esa indari indesi ta umo kumbutesi ta awaeio embo mi imo ro esa awa gido God jasiga ore.32 Gae gae edo aso Jew embo ta embo Jew ae taembo God da topo ri awa ungoda jodamanamanaore ta kotedo gogo edo imo ro esa awa eio. 33Naro ena awa eio. Edo na ro ena awa nanasuka iaviriadi sedo aera te ano embo mi na ro ena awa gidoiaviri iriroro na ewamei atadi edo ena. Edo naro ena awa embo berari da ewamei awa emboena. Edo na awodo edo amimi awasi Godmi embojiwae be soregadi ta rora.

11EMBOEVETU DA ARI GOD DA TUMONDEBAIN ISE

KEKESA ASUGEDO ERA1Na Keriso da ari de usowasiri de awa gosisena

da awodo awa na edo ena awasedo ingo naso aride wasiri de awa gido ingo da awodo ewo.

2 Edo ingo naso atopatari awa ingido edo ingoatopatari awa ambo ambo edo ewa awasedo naingoda yei sena ingo ewamei ewa.

3 Awarate na ingo eiawa gawase dipapa ena,Keriso awa embo berari da gitijigari ra edo iu awauso aro da gitijigari ra edo God awa Keriso dagitijigari ra. 4 Awasedo embo da amemi God ma-nunugadi ta ko uso binga awa embo berari da jodaminonu sadi ta awa sise kopiri apuregadi ta awaembo awa awodo ira amimi umo God sapo ae ira.5 Awarate evetu da ave umo God manunugurita

Page 222: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 11:6 219 1 CORINTHIANS 11:33ko God da binga awa embo berari da diti da sitaawa ise umo uso kopiri awa apuregae adira awaevetu awa uso iu sapo ae ira. Edo evetu uso kopiritu atae arugedo ira awa umo uso iu awa sapo aeedo ira edo da awodo evetu umo uso kopiri awaapuregae edo ira awa uso iu sapo ae edo ira. 6Nasena awa eire evetu uso kopiri apuregae adira awauso kopiri arugare. Edo umo uso kopiri arugaeadira awa umo men garida awasedo. Awa gebe raawasedo evetu uso kopiri awa apuregadira. 7 EdoGod mi embo isira awa uso usasa de goroba deawa isaga arase isira awasedo embo mana kopirida kekesa asugadira. Awarate evetu awa uso iuda usasa de goroba de awa isaga edo ira. 8 KoGod evetu da demburo vetumi budo embo aera teembo da demburo vetu mi budo evetu isira. 9 EdoGod embo edo budo evetu da itae rate evetu edobudo embo da ititisira.

10 Edo asisi berari awa ditini era awasedo embomi evetu awa uso iu da goroba da atira awa gorasere evetu awa kopiri apuregadira. 11 Awarateruvegeove God umo dipapa edo ira awa iu de arode awa kondade mina ara oro ungoda tumondaari God da yei awa goroba arase dipapa ira. 12 Edotuturo da awa God mi embo da demburo vetu mievetu isira awarate boroko awa evetu mi embobudo ira. Edo God mi embo berari de busu beraride rora berari de edo ira.

13 Edo gido eiawa Kotewo. Evetu umo God datumondebain ari mando da God manunuguriseedo uso kopiri apuregae adira mo awara ta awaraaeri? 14 Edo ingodena dombu pigedo God mi roraisira awa gosera edo ingodena gosera embo dakopiri tu ribori awa gari biae ra. 15Awarate evetuda kopiri tu ribori adira amone ewamei na aindabe awa God mi uso kopiri tu awa ititisira awa usokopiri gajarase sedo ititisira. 16 Edo embo amemige einda tamo da ge bagadi adira awa embo awasewo na mana ge nenei ainda tamo da sadena.Edo Iesu gebe ari embobo diti dada ungo Godtumondebain adi dada ise gido nanemi setenaawodo edo era.

KERISO DA BONDO INDARI DA GE17 Ge eiawa na ingo jasiga aera ainda be awa

ingo dada ewa awa ise wasiri bebegae ewa. 18 Edoembomi setero getena awa ingo Iesu gebe ari em-bobo diti da awa ewoga ewoga edo diti memeinyaedo ge mina baga ewa awa setero ingena. Edoembo mi setero ingena awa na kotena awa ki-ambu gebe ta rora. 19 Awasi ingo kotewa ingoewoga ewoga edo ge bagewa awa ewamei awodokotevita rora ainda be awa embo mi isaga embo

mo amemi gebe eri awawa isaga gorase ingo awakotise evi ta rora? 20 Edo embo mi setero ingenaawa ingo dada edo Keriso da bondo awa edo gogoedo indae ra. 21 Ko ingo dada edo embo dadatuturo edo indari nukewa te ingo embo nenei awakotae ewa awasedo embo nenei beji de atera edoembo nenei umo jiwae indido jiro bebegae era.22 Edo ingo ro edo eiedo evi? Ingo indari ingodamando da indae etewa awa awa ta rora. Awarateingo God da embobo ingo sapo mina ara ae ewaedo embo indari ae ingoda teda awa indari budobugari sago ae eoro edo ingo mi eowo ungo mengido era. Edo ingoda wasiri bebegae da na ingodayei ro sadena awa kotevi? Ingo kotewa nanemiingo jasiga ane? Na awodo adi aera. Ko ingowasiri bebegae awodo irirowo nanemi ingo manajasiga adena.

23 Edo ro Keriso mi uso bondo da sisira awana matu ingoda yei atopapotisena. Edo atopatarire eire. 24 Tumba da Judas umo Iesu indiga isiraainde Iesu ambe budo God ategedo ngaungurisesisira, “Eiawa naso tamo ingo awa embo ititena.Edo ambe eiawa indise na kotembu kotembuewo.” 25 Da awodo ungo indido atae etero umoaga kumbudo sisira, “Eiawa naso ororo ingo embojojena edo emimi God da awara sari ingoda yeiainda susu etira. Edo iji nonde ingo aga eindaindise gido na kotembu kotembu ewo.” 26 Edoboroko edomambudo IesuKeriso engenembadiraiji ainde ingo iji nonde ambe eiawa indise edoagatu einda indise gido ingo awodo ise embo dayei sewa Keriso ingo embo bebetisira sewa.

27 Awasedo embo ave Keriso da ambe de usoaga da indadi buguse wasiri bebegae adira emboawa umo Keriso da tamo de ororo de awa sapo aeira. 28 Awasedo embo ave umo Keriso da bondoda puradi dipapa adira awa embo awa giti umoro eviri awa giti kotare. Edo giti kotedo awa umoambede adegode awabudobeda itare. 29Awarateembo da amemi Keriso da tamo indise edo usoadego da indise Keriso umo embo bebetisira awakotae adira embo aindawasiri bebegae awaungaeda atirari Godmi umo kasadira. 30Awasedo embojiwae ingoda teda awa karu edo goroba ae ero edoembo nenei teda awa bebetegurera. 31 Awarateingodena ro edo era awa giti kotedo gogo aderaawa Godmana ingodena kasadira. 32Awarate Godumo ingodena riawo matawa euse atari yei daembo umo ujo ae edo era ainde da itari mamb-orase umo ingodena boroko kasise ingodenasoriroga ititira.

33 Awasedo naso nanonamendi ingo Keriso da

Page 223: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 11:34 220 1 CORINTHIANS 12:24bondo indari iji de dada adewa awa ingo berariiji da amimi indiwo. 34 Edo embo ave beji adiraawa embo awausomandoda indari indido bugareawodo adewa amimi ingo dada adewa awa God dariroga awa badi aera. Edo sedo gari nei setewaawana ingo esega adena iji ainde awa ingoda sedogari da mina sadena.

12KANDO ASISI KOTOPU MI ITIDO IRA

1 Asisi Kotopu mi kando embo da yei itidoira ainda ge awa ingoda yei ujugadena. Nasonanonamendi kando eiawa be isaga gawase di-papa ena. 2 Ingo Iesu gebe ae atisewa aindeembo nenei mi ingo gitijigido yeoro ingo tepotapo ove kekevegari neinde kainde awa beraritumondebain edo isewa. 3 Edo eiawa be giwoembo ave God da Asisi mi giti edo yirirari umoambo ambo adira embo awa mana Iesu da jawoda ge biae sadira. Awarate embo ave God da Asisimi gitijigido yirirari umo ambo ambo adira emboawa Iesu awa naso Bada ra sadira.

4 Edo kando awa gari neinde kainde ra te AsisiKotopu dami kando awa itido ira. 5Edo ingodenaberari awa emboro neinde kainde da sapo edo eraawarate ingodena awa God da awa sapo edo era.6Edo ingodenaso God sapo ari da gari awa da awaaera te amone Godmi embo berari da yei jiro gariamone itido ira umo sapo orase.

7 Edo God umo ingodena berari awa kondadeadi dipapa edo ira te Asisi Kotopu da goroba in-godenaso joda atira amimi emboro neinde kaindeda isaga edo ira. 8 Edo Asisi Kotopu mi emboda ainda yei jiro gari ituri edo embo awa embonenei da yei kondade ari ge ewagaewa sedo iraawarate Asisi Kotopu mi embo nei da yei awa jirogari ituri edo embo awa God da binga awa edogogo edo atopatido ira. 9 Edo Asisi Kotopu miembo da ainda yei tumonda ari goroba de awaitido ira te embo nei da yei awa karu embobo awaari ewagaewa orase goroba itido ira. 10 Edo embonei da yei awa Asisi Kotopu mi goroba ari ituriembo awa ari wasiri goroba de neinde kainde awaedo ira te embo nei da yei awa Asisi Kotopu miGod da binga awa minonu sarase goroba ari awaitido ira. Edo embo nei da yei awa Asisi Kotopujiro gari da goroba ari awa ituri embo awa embonenei da yei sedo era Asisi Kotopu mi embo dadayei da jiro gari itari edo embo amimi eiedo sadiraAsisi Kotopu mi kando eiawa itira ko asisi biaemi jiro gari eiawa itira awodo sadira. Edo Asisi

Kotopu mi embo nenei kondade euri embo awage embo nenei mi ingari sago ae awa sedo ira.Edo embo nei da yei awa Asisi Kotopu mi jirogari ituri embo nei mi ro setira awa ujugedo ira.11 Awarate Asisi Kotopu da amimi embo da yeikando neinde kainde awa itido ira. Edo kando roawa Asisi Kotopu unemi itadi dipapa edo ira awaembo da yei iji dada da itido ira.

INGODENASO TAMO DA AWA PAPATU NEINDEKAINDE ATIRA

12 Iesu gebe ari embobo awa teta Keriso datamo da awodo ra. Edo Keriso da tamo Iesugebe ari embobo awa tamo da ra te uso tamo daawa papatu neinde kainde ra. 13 Edo ingodenaJew embobo de edo embo Jew ae de edo saboaari embobo de embobo kotopu de awa God usoAsisi kotopumi ewamei etiri ingodena berari awaKeriso da tamo da papatu isera. Edo emboroawodo da ingodena berari awa Keriso da tamo dapapatu isera edo Asisi Kotopu awa teta umo sininiingodenanemi indorase inge isira.

14 Edo tamo awa patu da aera te papatu jiwaebe ra. 15 Edo tei mi sadira na awa ingo aeraawasedo na awa tamo da patu aera sadira edoumo awodo sari mo amimi ari umo tamo da patuawa atae eita? Awodo aera. 16 Edo dengoro misadira na awa diti aera awasedo na awa tamo dapatu da aera sadira edo awodo sira amimi ariumo tamo da patu awa atae eita? Awodo aera.17 Edo tamo da papatu awa berari diti aetara motamo mo rawodo edo ge ingae etiri? Edo tamo dapapatu berari awa dengoro ae etera mo rawodoedo ri wuji damunomomembae etiri? 18AwarateGod ingodenaso tamo awa awodo aera. God umotamo da papatu neinde kainde berari awawa edopatu dada umo yei rawainda itari dipapa ira aindaititisira. 19Edo patu da atae etira awa ingode patuawa tamo mana sae etera. 20 Edo ruvegeove tamoawa tamo da rate tamo awa patu jiwae be ra.

21 Awasedo diti da mi mana ingo da sadira naimo dodo na nasuka buro adena mana sadira.Edo kopiri mi tei da mana sadira na imo dodo nanasuka buro adena awamana sadira. Awodo aera.22 Awarate ingodena kotedo era tamo papatunenei awa goroba ae kotedo era te tamo papatuberari buro adi awa dipapa edo ira. 23 Edo tamopatu ingodenanemi nembo ae kotedo era awaingode simba edo gogo edo era edo tamo patuingode embo nenei mi georase ujo ae edo eraawawa bo mi gajedo era awawa. 24 Edo tamo dapatu da gari ewamei awa ingode uso yei ro ae edoera. Edo God mi tamo da papatu awa budo dada

Page 224: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 12:25 221 1 CORINTHIANS 13:13itiri uso kotari da patu da ingodenanemi nemboae kotedo era amimi uso kotari da ingodenanemitamo patu ingode nembodiba kotedo era awaderigurisira. 25 Keriso da tamo Iesu gebe ariembobo awawa tamo da rate uso papatu berariawa simba mina ara edo era. 26 Edo patu damemesi tambadira awa papatu berari awa daedomemesi dada tambadera. Edo embo mi patu dajasiga adera awa papatu berari awawa patu aingada berari iaviri adera.

27 Awasedo ingo berari da da awa Keriso datamo da papatu ra. 28 Edo Iesu gebe ari emboboda teda awa God mi papatu neinde kainde awawaititisira. God tuturo da awa Iesu da binga atopa-potegari embobo ititisira. Edo ungoda ambodaawa binga sari embobo edo ungoda amboda awaatopapotegari embobo edo ungoda amboda awaembo wasiri goroba de edo era awa edo aindaamboda awa embo God mi goroba ari itiri karuembo eoro ewagaewa edo isera embobo awaraedo ungoda amboda awa embo embo nenei kon-dade edo isera embobo awa edo ungoda ambodaembo eoro buro ewamei edo isera embobo awaraedo ambo be amboda awa embo ge embo neneimi gari sagogo ae sedo isera embobo awa ititisira.29 Edo papatu berari mo Iesu da binga atopatariembobo awa ta? Awa aera. Edo binga sari emboboberari awa ta? Awa aera. Atopapotegari berariawa ta? Awa aera. Embo ari wasiri goroba deedo isera awa ta? Awa aera. 30 Edo embo berarikaru embobo oro ewamei erita? Awodo aera.Edo embo berari embo nenei kondade eri ta?Awodo aera. Edo embo berari ge nenei mi garisagogo ae awa serita? Awodo aera. Edo emboberari embo nenei mi ro sera awa ujugaderita?Awodo aera. 31Awasedo kando bawo kando neneiderigarase awa dipapa ewo. Awarate boroko naingoda yei kando ro bawo kando nenei derigadiriawa ujugadena.

13DUBOBARIMI KANDONENEI AWADERIGEDO IRA

1 Na embo neinde kainde da ge awa sise edoasisi ewagaewa da ge de daedo sae etena te naembo nenei dubo bae ae etena awa naso ge awatepo javi mi tiroubetou ae etira. 2 Edo na gorobade God da binga awa minonu sae etena edo najiro gari jiwae bae etena edo na tu ge awa berarigae etena edo naso tumonda ari awa be goroba aeetira awa na doriri sanowasiri ae etira te na embonenei dubo bae ae etena awa na awa embo pogosora. 3 Edo na naso rora berari awa embo rora ae

ainda yei itae etena edo na binga ewameiminonusena awasedonaso tamo riawomi dungae etera tena embonenei dubo bae ae etena awa na ro berariena amimi na kondade adi aera.

4 Embo ave embo nei dubo burira awa uso yeisasainbari mi edo gogo ira. Edo embo ave embonei dubo burera amimi rora budo ira awa dumoae edo ira. Edo embo ave nenei dubo burise edoumo embo nembo ae kotira embo awa umo jarigaembo aera. 5 Edo embo ave embo nenei duboburira awa umo ari bebegae ae edo ira. Edo umorora umo awa embo dipapa jiwae ae edo ira. Edoumo embo nenei da yei biae ae edo ira. Edo emboave embo da dubo budo ira embo awa wasiri biaeedo ira te kotembedo dodo ira. 6 Edo umo embonenei da jawo da ge busari ge ingido ira awa emboumo embo nenei dubo ira awa iaviri ae edo ira.Awarate umo embo nenei da jawo da gebe mokaawa ingadira awa umo iaviri adira. 7 Edo emboave embo nei dubo burira awa uso dubo bari awamana doadira. Awarate umo iji berari uso jawo dage ewagaewa kotadira edo iji berari kondade ariewamei arase adira. Edo umo uso yei saboa edoatadira.

8 Dubo bari awawa matawa atadira. Edo geavewa nei mi sari edo embo mi gadi jaraderaainda kando awawa atae adira. Goroba de Godda binga minonu sadera awa atae adira. Busu dajiro gari awa atae adira. 9Ko nangoda jiro gari denangoda goroba demi God da bingaminonu sedoera awa kiambu ro Godmi kotisira ainde da inonoaera. 10 Awarate ro berari God arase kotisira awaadira iji ainde nangoda ari memeinya awa ataeadira.

11 Edo na mei kiambu atisena iji ainde na meikiambu da ge awa sisena edo mei kiambu daari isena edo memei memeinya da kotari awakotisena. Awarate boroko iji eiawa na embo etenaawasedo namei kiambu atise isena awa atae etira.12 Edo rora ingode boroko gosera awa teta roraumenga da gosera te isaga gae jarera. Edo am-boda awa ingode rora berari teta waiko janibariinge ari ainda isaga be isaga gadera. Edo borokonaso gari awa kiambu ra te amboda naso gariawawa nembodiba be teta God na awa nembodibaawodo gido ira da awodo adira.

13 Edo boroko rora tamonda tumonda ari deedo God ro adi sari sisira awa simba ari de edodubo bari de awa atira te dubo barimi nenei etotoawa derigurira.

14ASISI KOTOPU DA KANDO NENEI ITIDO IRA

AINDA GE

Page 225: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 14:1 222 1 CORINTHIANS 14:221 Ingo iji berari sedo gawoGodmi ingo kondade

ari embo nenei dubo badewa. Edo ingo God dayei sedo gawo Asisi Kotopu da kando nenei awaitadira. Edo God da binga minonu sari kandoamone kando ewamei na. 2 Edo embo ave umo genei mi ge sadira edo embo mi uso ge awa ingaeadera awasedo umo ge awodo sadira awa umoembo da yei ge saera te umone God da yei gesira. Edo embo amone Asisi Kotopu da goroba miGod da koma kotari ge awa sira. 3 Awarate emboamemi God da binga awa embo da yei ungoda getopo amimi minonu sadira embo awa sira umouso binga sira amimi ungo kondade adira. Edoembo jo ambari awa binga amimi ari ungoda jogoroba adira. Edo binga amimi embo bouga budoera awa kondade adira. 4 Edo embo ave ge nei mige sera embo awa umo umosuka kondade ira teembo ave God da binga sira embo awa Iesu gebeari embobo berari awa kondade ira.

5 Edo na ingo berari awa ge nei mi ge sawaseawa kiambu dipapa ena te na nembogo dipapaena awa ingo God da binga sari da kando awabawase dipapa ena. Ko ainda be awa embo aveGod da binga sira, embo ainda ge mi awa emboge nei mi sira ainda ge awa derigurira. Awarateembo ave ge nei mi ge sirirari edo embo nei geawa ingari da kando burisira amimi ge awawaedo gogo edo ujugadira awa awara ainda be awaunemi ge awa edo gogo edo ujugadira, amimiIesu gebe ari embobo berari awawa kondadeadira. 6 Awasedo naso nanonamendi na ingodayei bugudo edo ge nei mi ingoda yei sadenamo amomo ingo kondade enita? Awodo aera.Awarate God mi rora ro awa naso yei isaga arigido nanemi ingoda yei ujugadena awa na ingokondade adena. Edo na ingo rora da atopatadenaedo nanemi ano ingo God da ge awa be gadewaawa na ewamei adena. Edo na goroba de Godda binga minonu sadena awa na ingo kondadeadena.

7 Edo ingo gosewa embo sino kanini dae adiraedo puin kanini pusae adira awa embo neneimi ya tei awa ewamei adi aera. 8 Edo isoro dagitijigari mi puin isaga pusae adira awa embo daamemi isoro ari sia adi aera. 9 Edo da awodoingo ge nei mi binga sadewa awa embo da yeiisaga adi aera. Edo isaga ae ari mo embo ingoge ro sewa amomo rawodo geri? Edo ingo geawodo sadewa awa teta bisara mi iso ge awa budomambari inge adira. 10Edo ge neinde kainde busuberari da atima ira. Edo emboge awa sedo era awa

ge mina inga ise sedo era. 11 Awarate na emboawa ge sira ainda be gae adena awa embo awana nati nei embo awodo kotirari edo na umo natinei embo awodo kotadena. 12 Ingo kando AsisiKotopumi itido ira awa bari dipapa ewa te God dayei sedo giwo kando awa itari amimi kondade awoIesu gebe ari embobo da tumonda ari awa bajidogoroba are.

13 Edo embo da umo ge nei ge sadira awa emboawa God da yei sedo gari God mi uso ge awaujugari da kando awa itari bare. 14 Edo na God dayei ge nei mi ge sadena awa naso Asisi awa Godga da ge sadira te na sena awa na naso jiro mi beawa gadi aera. 15Awasedo na ro eni? Na naso asiside naso jiro de mi be gosise awa na God da yei gesadena. Edo na naso asisi de naso jiro de mi begosise awa na ya sadena. 16Edo imo iso asisi da gemi God doio siriroso mo embo iso doio sari da gejavi mo rawodo ingido awara seri? Ungo imo rosesa ainda be awa ungo mana gadera. 17 Edo isoge da javi awa God doio sari ge ewagaewa mi sesate ge amimi embobo awa kondade adi aera aindabe awa ungo iso ge ainda gebe awa gae jareraawasedo.

18 Edo naso ge ge neimi sedo ena amimi ingodage awodo sedo ewa awa derigedo ira. 19 Awaratenango God tumondebain adi dada edo era ijiainde na ge berari 5 awodo sano ingo gadewa edonaso ge awodo sari amimi naso ge nei mi ge jiwaebe sari awa derigadira.

20 Naso nanonamendi wasiri ewamei awa aridipapa ewo teta kinapeina memeinya mi wasiriewamei ari dipapa edo era awodo awarate kotarikinapeina da awodo awa kotove. Edo ge nei mi gesari da ge awa teta embo be da kotari awodo awakotewo. 21 Edo jiwari mi sira,“Godmi sira nanemi embo ge nei mi sedo era awa

itano mambudo ungo mi naso embomeida yei na embo ge sadera. Nanemi natinei embo itano mambudo naso embo dayei na embo ge sadera te naso embomanage ingadera.”

22 Awasedo embo Iesu gebe ae edo era emboboamimi God da ge awa gebe gorase sedo God genei mi ge sari kando awa itido ira. Edo ge amimiIesu gebe ari embobo kondade aera. Awarate Iesugebe ari embobo mi be moka awa isaga gorasesedo Godmi uso binga sari da kando awa itido ira.Edo ge amimi embo Iesu gebe ae edo era emboboawa kondade ae edo ira.

Page 226: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 14:23 223 1 CORINTHIANS 15:823 Edo Iesu gebe ari embobo berari awa dada

edo ge neinde kainde mi mina sara iriroro embonenei de embo Iesu gebe ae edo era emboboawa ingoda dada ari oro da bugudo ungo misadera embomei eiawa jiro bebegae etira sadera.24Awarate ingo berari God da binga awa sirirowoembo nenei de embo Iesu gebe ae edo era em-bobo awa torido God da binga awa ingido amimiari ungo embo bebegae awa isaga gadera. EdoGod da binga awa ingido ungo God mi kasadiraawa gadera ainda be awa ungoda wasiri bebegaeawasedo. 25 Edo ungoda joda kotari awa isagaadira. Edo ungo baingo dederi edo God tumon-debain ise sadera gebe God einda ingode atirasadera.

RORA BERARI AWA EDO EWA AWA GOGO EWO26 Naso nanonamendi ingo nanemi ge boroko

setena awa kotedo ingo ro evi? Ingo God tumon-debain adi dada adewa ainde embo da umo Godjasiga ise ya sadira edo embo nei awa atopatadidipapa adira edo embo nei awa God mi uso yeiro isaga isira awa sadi adira edo embo nei awa genei mi ge sadi adira edo embo nei umo embo genei mi ge ro setira awa ujugari dipapa adira. Edoembo dada ungo ro adi adera awa ore ko awodoadera amimi kondade oro Iesu gebe ari emboboda tumonda ari awa goroba edo bajadira. 27 Edoembo ge neimi ge sari dipapa oro gido da ta etotoawodo awa dada ge awodo sore awarate emboajigari awodo awa ge nei mi ge soro gido embonenei ge nei mi ge seore. Edo ungo ungo ge soroembo nei mi ungo ro setera awa ujugari gore.28 Awarate embo ge awa ujugari embo awa aindaingode daedo atae ari gido re embo ge nei mi gesedo ira awa ge ambu edo umo umosuka joda gesise edo God da yei sare.

29 Embo etoto ta tamonde mi God da bingabetera awa sore. Edo ungo ge siriroro embo neneiawa ungo ro sera awa kotise atore. 30 Awarateembo nei ainda ingode anumbedo atira awa Godda binga awa bari gido re embo ge sira embo awage doare. 31Edo ingo berari ro ingewa awa ingodajoda goroba arase re ingo dada God da binga saeetewa amone awara. 32-33 Edo embo ge nei mige sadi kando burisera awa ungo kando aindabajari adera. God ingodena jawo sisira awa roraro oro embo mana mana orase jawo sae rate umoingodena jawo sisira awa rora ro eri amimi oroembo da jo jamo jamo arase sisira.

34Edoyei berari rawainda Iesu gebe ari embobodada adera iji ainde awa emboevetu awa ge ambu

edo atadera. Edo ungo ge sadera amone aeraainda be awa Jew embobo da agodari mi siraawa emboevetumi mana embo da gitijigari aderaawasedo. 35 Edo ungo nganega edo gari dipapaadera ungo nati da atise awa ungoda iubonomeida yei sedo gadera. Edo evetu umo Iesu gebe ariembobo dada etera ainda ge sadira awa umomengadira. 36Edo ingo na gebe sena awodo sevi ta saeri? Ingo ro sevi? Embo ingomo God da ge da susuta? Awodo aera, embo ingo re God da ge burisewaawara. 37Edo embo amemi umo awa God da bingasari embo sadira edo embo amemi Asisi Kotopumi uso yei kando itari ge sadira awa gare na roingoda yei jivena emone God da ge ra. 38Awarateembo awa naso jiwari eiawa ujo ae adira awa usoge ingove.

39Awasedo naso nanonamendi ingoda jo berarimi God da binga sadi dipapa ewo awarate embotinogu nei mi sera awa ungo beitigeove. 40 EdoGod da buro awa tepo tapo eove te sasiembari miewo.

15KERISO BETEDO SEKAGO ERIRISIRA

1 Edo boroko naso nanonamendi ruvegeowasesedo na ingoda yei binga ewamei matu ingodayei sisena awawa sekago sari dipapa ena. Edobinga ewamei amone ingoda gebe ari da tutuvi ra.2Edo ingo iji berari binga ewamei eiawa gebe ewaawa God mi ingo soregurira awarate ingo bingaewamei nanemi minonu sedo ena awawa jigidogogo ae adewa awawa ingoda tumonda ari awapasega ra.

3 Edo binga nembodiba be nanemi betena awaingoda yei setena awara. Edo binga re eire. Kerisoingodenaso wasiri bebegae awasedo bebetisirajiwari mi umo betarase sisira da awodo. 4 Edobetetiri ungo mi umo gousera edo iji tamondeatae etiri God mi umo jigiri eririsira jiwari miunemi adira sisira da awodo. 5 Edo God mi Iesujigiri erido umo giti Peter da yei mambudo edoamboda binga atopapotegari embobo 12 da yeimambiri ungo umo gosisera. 6 Edo ainda ambodaumo uso ambojimbi 500 da yei mambiri ungo miumo gosisera. Edo embo jiwae umo gosisera awaatera te nenei awa bebetisera. 7 Edo ainda am-boda umo James da yei mambiri umo getiri edobinga atopapotegari nenei berari da yei mambiriumo gosisera.

8 Edo ambo be amboda umo naso yei bugiri naumo gosisena. Evetu uso kinapeina bari iji awaatae edo ira awarate iji nenei umo gasou jiradi

Page 227: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 15:9 224 1 CORINTHIANS 15:32

sima jirarago edo mei budo ira. Da awodo naIesu gebe adi sima arago Iesu gebe isena. 9 EdoIesu da binga atopapotegari embobo berari awanembogamo rate na awa Iesu da binga atopatariembo kiambu be kiambu ra. Edo embo mi manana awa Iesu da binga atopatari embo sadera aindabe awa na goroba berari edo Iesu gebe ari emboboawa dedo gaedo edo isena awasedo. 10 AwarateGod da uso jo ari mi na boroko embo rori awaisena. Edo uso jo ari naso yei amimi na etiri buroewamei edo ena. Edo buro nanemi God emboedo ena amimi buro Iesu da binga atopapotegariembo nenei mi God embo edo era awa derigedoira. Edo na buro eiawa naso goroba mi aera teGod umo na jo edo umo naso demonda buro eurina buro eiawa edo ena. 11 Awarate naso buro miungoda buro awa derigadi ta ko ungoda buro minaso buroderigadi ta awanemboaera te konangoberari awa binga ewamei awa minonu sedo era.Edo binga ewamei re eiawa ingo re gebe ewa.

AMBODA INGODENA BETEDO SEKAGO ERADERA12 Nango Keriso betedo sekago eririsira ainda

binga awa minonu sedo era. Awa ingo gidoewa edo roedo embo nenei ingoda teda amimiembobo betedo edo ungo amboda sekago eradiaera sedo eri? 13 Edo ungo ro sera awa gebere Iesu Keriso bebetisira awa sekago erae ra.14 Edo Keriso sekago erae re nango binga minonusera amone gebe ae adira edo ingo ro gebe ewaamone atae ae etira. 15 Edo daedo Keriso eraere nango God da jawo da ge busae etera aindabe awa Iesu betetiri God mi jigiri eririsira awasera awasedo. Edo embo betoro God mi jigaeerae edo ira awa gebe re God Keriso jigae eraera. 16 Edo embo betedo erae edo era awa Kerisoerae isira. 17Edo Keriso umo erae awa gaegae edoetiri ingo Keriso gebe edo ewa. Edo gaegae edoingo Keriso gebe edo ewa awa ingo ingoda wasiribebegae da atadewa. 18 Edo daedo Keriso sekagoerae re Iesu gebe ari embobo bebetegurisera awabetari matawa atari awa bae etera. 19 Edo in-godena boroko waisiri de atera ingodenaso gebeari Keriso da yei amimi ingodena kondade ira teingodena betoro ingodenaso gebe ari ingodenakondade ae adira awa ingodenaso dubo veveraamimi embo busu da atera ainda dubo vevera awaderigurira.

20 Awarate Keriso betetiri God mi umo etirieririsira amone gebe moka ra. Edo Keriso awaeririsira awasedo embo betedo era awa teta ekekoru seka inge edo era awa ungo daedo eradera.21Edo ro embo da Adammi isira amimi euri embo

betedo era awarate embo da Iesu Keriso mi roisira amimi euri embo sekago erido era. 22 Edoembo berari Adam da wasiri biae awasedo betedoera te da awodo Keriso awasedo betedo sekagoeradera. 23 Edo embo dada ewoga ewoga eradera.Iesu Keriso umo awa giti eririsira. Edo ambodaumobugadira iji ainda emboKeriso da totopo awasekago eradera. 24 Edo ungo eroro rora berarida atae ari iji awa bugadira. Edo atae ari iji awabugari Keriso mi ari rora berari da goroba awaatae adira. Edo asisi da goroba ainde busu dagitijijigegari embobo da goroba de edo rora berarida goroba de edo embo berari da goroba de awaatae adera. Edo iji ainde Keriso mi uso MamoGod da yei embo berari umo gebe edo era aindeburo berari embo mi God embo ewora ainde awaitadira. 25 Edo Iesu Keriso mi gitijijigurise ari usogitopo embobo berari awa duradera. Edo God miusibesi ari gitopo ambo duradira. 26 Edo gitopoambo be amboda duradira amone gitopo betariawa ra. 27Ko jiwari mi sira,“God mi embo berari de rora berari de awa uso

tei tuda itari ungo mi God awa gitijigarinembodiba ra sadera.”

Awarate jiwari mi rora berari sira awa God awasira ainda aera. God rora berari de embo beraride awa Keriso da tuda itari Keriso mi ungo gitiji-gadira. 28 Edo embo berari de rora berari de awaKeriso da tuda oro edo Keriso God da mei awaumo umosuka God da gitijigari da tuda itadiraainda be awa God mi embo berari de rora beraride awa Keriso da gitijigari da itira awasedo. EdoGod mi rora berari awa gitijigarase ititisira.

29 Edo boroko embo bebetegari awasedo embonenei umo mi ewamei ari wasiri awa burera mona ro seni? Awodo era mo embomei omomo roadi jareri? Edo ungo sera embo betedo era awasekago erae ra sera. Edo awa gebe re ungo roedobebetegari embobo da jawo da umo mi ewameiari wasiri awa burevi? 30 Awarate nango kotewo.Ingodena ewoga ewoga ari embobo ra. Iji berariembo mi nango dedo gaedo edo era. Edo sekagoerari da ge awa gebe ae re nango ro edo memesieiedo burera awa ingo kotevi? 31Nanonamendi ijidada na betadi sia edo ena. Edo eiedo sena aindabe awa gosena ingo nangode da dada Bada IesuKeriso ga da pepeta ewamei ewa amimi na iaviriena. 32 Edo Ephesus nati einda na binga ewameiminonu sedo ena awa teta na ambe jinjeri wo deisoro arago edo ena. Edo na awodo edo na nasukaiaviri adi adena mo riroga mo ro beni? Ingo geawa garira, “Ingode indido kumbudo ore ko euma

Page 228: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 15:33 225 1 CORINTHIANS 15:55ingodena betadera awasedo.” Edo embo betoroGod mi ungo jigae erae edo ira awa ingode sarimi sira awodo atore.

33 Gaegae awo embo ge awodo sera amimi ingobagore ta ungoda ge awa ingove. Edo ingo embobebegae de da otao awa ungo mi oro ingo embobebegae adewa amone gebe ra. 34 Ingoda kotaribebegae de ari bebegae de awa dowo. Edo embonenei ingoda teda awa God gaera. Edo na ingodayei seteno men gawase. Ingoda kotari ewameiawa sekago ewo bugare.

INGODENABETEDO INGODETAMORAWODOAWABERI?

35 Jiro bebegae embobo ingoda teda amiminganega eiedo awa era, “Embo betedo mo tamomo rawodo de wasiri seka da ereri?” 36 Edo nasomina sari re eire ingo ve gowadewa edo ve awagiti betadira. Edo ve awa betedo edo koru edowasiri seka de eradira. 37 Ve de rive de awa daawa aera. Ve awa rora memeinya edo ve awa garineinde kainde ra. Edo pisa ve de ve neinde kaindera. 38 Edo ve awa koru edo eruri God mi uso tamoro itari dipapa edo ira awa itido ira. God mi vedada da ungoda tamo awa itido ira.

39 Edo rora neinde kainde da tamo God mi edoira awa da awa aera. Edo embo da tamo awa garinei wo mane da tamo awa gari nei edo ri memeida tamo awa gari nei edo ewa wo de umo wo deda tamo awa gari nei.

40 Edo utu da rora da tamo de busu da rora datamo de awa gari dawa aera. Edo busu da rora datamo da giro awa ewagaewa rate utu da rora datamo da giro da gari awa ewagaewa rate busu daawodo aera. 41 Edo iji da tamo de kariga da tamode damana da tamo da gari awa dagari ae be rate ungoda gari awa nei na. Edo damana berari dagari awa neinde kainde ra.

42 Edo eiedo awa God mi bebetegari embobojigari eradera iji ainde adira. Edo embo nei betorotamo awa govedo era iji ainde tamo awa betedoira te amboda God mi embo awa jigari eradira ijiainde tamo badira tamo awa betadi aera. 43Embomi betari embo da tamo awa govedo era iji aindetamo awa goroba ae edo gari ewa ae edo iraawarate amboda God mi embo awa jigari eradiraiji ainde tamo badira tamo awa goroba de edo garidagari ae be adira. 44 Edo embo mi betari emboda tamo govedo era amone ungo re uso busuda atari tamo awa govera awarate amboda Godmi embo awa jigari eradira iji ainde tamo badiratamo amone uso utu da atari tamo awa badira.Ainda be re embo busu da atera awa ungoda tamo

awa gari nei rate ungo betoro God mi ungo jigarieroro edo ungoda yei tamo gari nei awa itadira.45Ko jiwari mi sira,“God mi embo tuturo Adam awa edo wasiri awa

uso yei ititisira.”Awarate Adam amboda bugusira embo amimi

embo da yei wasiri itadira. 46 God tuturo daingodenaso yei utu da atorase tamo awa itae rateumo tuturo da ingodenaso tamo busu da atariawa ititisira. Edo ainda amboda awa utu da ataritamo awa ititisira. 47 Edo God embo Adam tuturoda awa busu da konipo mi isira te Adam am-boda bugusira awa utu dodo busu da wowosisira.48 Edo embo busu da atima era awa teta Godmi embo tuturo da busu mi isira da awodo ra.Edo embo God da topo awa teta embo utu dodobusu da wowosisira da awodo adera. 49 God miingodenaso tamo isira awa teta ingodenanemiingodenaso kinapeina da bo gemboro eudo era daawodo ra. Edo ingodena busu da atera awa tamoGod mi embo da tamo busu mi isira awodo awaombuse atera. Awarate amboda awa ingode tamoembo utu da edo ombudo wowosisira da awodoawa ombadera.

50 Nanonamendi naso ge ingiwo. Ingodenasobusu da atari tamo amimi God da gitijigari yeida rora awa mana badera. Edo ingodenaso tamobetadera amimi mana wasiri natopo atari badira.

51 Edo na ingoda yei koma ge awa isaga enaawasedo dengoro edo ingiwo. Ingodena neneiawa bebetegadera edo nenei awa bebetegadi aerate ingode berari tamo sekaseka badera. 52 EdoGod da puin amboda javi sadira iji ainde ingodetamo seka awa badera. Edo ingode tamo sekaawa burigi badera teta burigi dombu pari aragoera. Edo God da puin javi sadira iji ainde Iesugebe ari embobo bebetisera awa God mi jigarieradera. Edo jigari eradera awa ungo mi sekagomana betadera. Edo ingodenawasiri de atera awatamo seseka baradera. 53 Edo ingodena ingode-naso tamo betadira awa dodo ingode tamo betaeatadira awa ingode badera. Edo ingodena tamobetari awa dodo tamo sekago betae atadira awabadera awa teta ingode ombari digari seka baragoadera. 54 Awasedo awodo adira awa ro jiwari dasisira awa be adira. God mi betari awa usibesiisira. Ingodenanemi gitopo berari papotisera.Edo jiwari da tano da mi sira,“God da goroba mi betari da goroba awa usibesi

etira. Edo God mi betari awa patetira.”55 Edo jiwari da tano nei mi sira,

Page 229: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 15:56 226 1 CORINTHIANS 16:23“Betari imo rawodo edo nango patesi? Betari

nango memesi da itari iso goroba mononda mambiri?”

56Wasiri biae mi betari uso goroba ituri embo dayei memesi itido ira. Edo wasiri biae uso gorobaawa agodari da yei edo budo ira. 57 Awarate Godingodenaso Bada Iesu Keriso da yei awodo ingodepatanase sedo goroba ari itido ira awasedo ingodeGod da yei doio sore.

58 Awasedo naso nanonamendi goroba edo de-riwo edo jiro ingoda wareregeove. Ta iji berariGod da buro ewo ainda be awa buro ro ingo Godembo ewa amone tepo aera.

16GANU IESU GEBE ARI EMBO NENEI KONDADE

ARASE1 Na ingoda yei ganu embo God da embo Judea

busu da atima era awa kondade ari da ge sadidipapa ena. Na Iesu gebe ari embobo diti ditiGalatia busu da atima era amimi orase sisena awaingo daedo adewa. 2 Pura dada tuturo Sundayainda embo dada ungoda buro da ganu roingebudo era awodo embo dada ingoda teda amimiganu ungoda awa nenei demonda itadera. Edoganu nenei awodo itadewa amimi Sunday jaigebajadira awasedo amboda na bugadena ainde naganu dada awase mana sedo gadena. 3 Edo naingoda yei bugano ingo embo tumonda edo ewaawa katabawo ganu awa budo Jerusalem natida mambadera. Edo ingo embo awa katabawonanemi Jerusalemnati da embo da yei ungo emboaveri awa ove edo itadena. Edo ganu de ove deawa ungoda yei itido nanemi ungo itano mam-badera. 4 Edo ingo nanemi ungode mambanaseewamei adira awa na mambadena.

PAUL UMO RO ADIRA AWA JIRO BURO ISIRA5NaMacedonia busu da awodo sembadi kotena

awasedo na Macedonia busu da awodo sembudoawa na bugudo ingo esega adena. 6 Edo na ingoesega adena iji ainde awa awase na ingode gawosedo ira iji awa ingode atadeni ta rora. Edona ainda amboda yei rawainda mambadi dipapaadena awa ingo mi na kondade awo mambadena.7 Edo na tepo derigedo mambuse ingo gari ujoae ena te God mi awara sadira awa na ingode ijiribori atari dipapa ena.

8 Awarate na Ephesus nati da atinono AsisiKotopu wosari da iji da bondo awa bugari ijiainde na dodo mambadena. 9 Edo na einda atenaainde God da buro nembogamo ari emboro awa

pirigetira te embo jiwaebemi buro awa atae arasejarera.

10 Edo Timothy ingo esega adi bugari gido reumo oju eure atega ewamei ewo ainda be awaumo God da buro nanemi ena da awodo awa iraawasedo. 11 Edo uso ge ingiwo uso ge ujo ae eove.Awarate na umo nanonamendi de daedo dadanaso yei engenembarase dipapa ena awasedoumo kondade ewo emboro da awodo tuturo edonaso yei dubo ewamei de da bugare.

12 Edo namendi Apollos awa sano gave. Ijijiwae be na nanonamendi nenei de da dada ingoesega arase sedo gosewona te eiawa iji ewamei aeawodo kotise evira. Awarate iji ewamei bugadiraainde umo ingo esega adi mambadira.

PAUL DA ATEGARI13 Iji berari gido gogowo ewo. Edo ingoda

tumonda ari awa goroba de atare. Oju eove.Goroba de atiwo. 14 Edo iji berari embo neneidubo burise ingoda buro berari awa ewo.

15 Edo ingo Stephanas da orobe da yei ro isiraawa ingisewa. Ungo embo Greece busu da atimaera ainda teda ungomi tuturo edo Iesu gebe isera.Edo ungo Iesu gebe edo God da embobo awa sapoera. 16 Naso nanonamendi na ingoda yei sedogosena, buro Stephanas de uso orobe de mi embonenei de da dada edo buro ise kera sapo era awagido gogo ewo. Edo ungoda buro awa gido ingoburo da awodo ewo.

17 Edo ingo einda na kondade ise atae rateStephanas de Fortunatus de Achaicus de awabugero na iaviri ena.

18 Edo ungo bugera amimi etiri naso jo gorobaetira teta ungoda bugari mi ari ingoda jo gorobaarago etira. Embo buro awodo edo era ainda jawoda ge ewagaewa sewo.

19 Edo Iesu gebe ari embo diti diti Asia busuda amimi ungoda jawo da ingo ateganase setera.Edo Aquila de Priscilla de Iesu gebe ari emboboberari ungoda mando da dada edo era amimiingo ategetera awa sano gawase setera. 20 Edonanonamendi einda berari awa ungoda jawo daingo ateganase setera giwo.

Edo ingo Iesu gebe ari embobo berari ingomina jiga ise atega mina ara ewo.

21 Na naso ingo mi ove eiawa ena, na Paul miingo ategurena.

22 Edo embo ave God dubo bae edo ira emboawa God da kasari da atima edo ira.

Ingodenaso Bada Iesu Keriso puio.23 Edo Bada Iesu da ari ewagaewa ingoda yei

atare.

Page 230: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 CORINTHIANS 16:24 227 1 CORINTHIANS 16:2424Naso dubo bari Iesu Keriso da yei awa ingoda

yei matawa atare.Awara

Ingoda namendiIesu Keriso da jawo da

Paul.

Page 231: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 1:1 228 2 CORINTHIANS 1:20

Ove Nei Corinth Embobo MiBurisera1 Na Paul, God da goroba mi Iesu Keriso da

binga atopatari embo isena. Ingodenaso na-mendi Timothy mi nangae da ove eiawa Corinthnati da God da embo berari atima era edo Greecebusu da God da embo atima era ainda yei ititera.

2 Edo God ingodenaso Mama de ingodenasoBada Iesu Keriso de mi oro ingoda jo jamo jamoare. Edo ingoda yei soregari kando ore.

PAUL GOD JASIGA ISIRA3 God ingodenaso Bada Iesu Keriso da Mama

edoMamo ingodena jo edoingodena kondade edoira awa ingode jasiga ore. 4 Edo ari bebegaeingodenaso yei bugudo ira awa umo ingodenakondade edo ira awasedo ingodena embo neneiungoda yei wasiri bebegae gari neinde kaindebugudo ira awa ingodenanemi embomei awa kon-dade edo era. God mi ingodena kondade edo iraemboro da ainda ingode embo nenei awa kon-dade edo era. 5 Edo ingodena memesi nembodibaKerisomi burisira da awodo budo era te ingodenauso kondade ari nembodiba budo era. 6 Edonango memesi badera awa memesi amimi ingokondade badewa. Edo nango kondade baderakondade awa ingo daedo badewa. Edo ingogoroba ari budo memesi awa bawase sedo re ingokondade nango mi burera da awa ingo burewaainda be awamemesi nangoda yei bugudo ira awaingoda yei daedo bugudo ira. 7 Awasedo nangogosera ingo mana Iesu gebe ari awa atae adewa.Edo nango gosera memesi nango burera da awaingo burewa te nango daedo gosera kondade arinango mi burera da awa ingo mi burewa.

8 Edo nango Asia busu da atera ainda memesinangoda yei puma ira ainda binga awa ingokiambu gae ta rora awasedo ingoda yei sanogadewa. Edo nango memesi nembodiba budo eraamimi nangoda goroba awa atae adi aikambu edoira edo nango kotedo era awa nango betaderi tarora. 9Edonangokotedo eranangobetorase dodoera awodo kotedo era. Awarate memesi eiawanangoda yei edo ira amimi nango nangosuka awatumonda eorase awodo edo ira awarate awodoari nango God betari embo jiguri erido era awatumonda orase edo ira. 10Edo nangomemesi biaebe budo isera amimi etiri nango betari aikambuisera te God mi nango soregurisira. Edo da awa

aera te memesi sekago nangoda yei bugadira edoingo iji berari God da yei sedo gawo umo iji berariawodo ise nango soregadira. 11Edo awodo ise Godmi ingo mi ro arase sewa awa na embo adira. Edoembo jiwae be mi God mi nango jo edo kondadeira ainda emboro awa gido ungo mi umo jasigaadera.

PAUL DA KOTARI WAREREGURISIRA12Nangoda jomi sira nangobusuda atera ainda

emboro awa ewamei sira awasedo nango jarigaera. Edo ingoda jo da awa God mi ari nangodabe awa jamo aera. Edo nango busu da atima eraembobo ainda jiro gari mi ingo awa sapo aerate God mi nango kondade euri nangoda kera ariingoda yei amimi kera ari embo nenei da yei edoera awa derigedo ira. 13 Edo nango ingoda yeige unjugari da awa jiwae rate nango ge gaedoera awa ingo ajigedo gido ainda be awa gido ewa.14 Edo ingo nango awa be gae sumbae edo ewaawarate ingo nango gido gogowo awase dipapaera. Edo ingo nango gido gogowo edo iaviriadewa nangoda buro awasedo. Awasedo BadaIesu da iji sekago bugadira iji ainde nango ingoawasedo iaviri adera edo ingo nango awasedoiaviri adewa.

15-16 Edo awa be gido gogo ise na ingo esegaadi kotetena. Edo Macedonia busu da mam-buse na petedo ingo gadena awa kotetena. Edoamboda na Macedonia busu da mambudo edoengenemburise na sekago petedo ingo gadenaawa kotetena. Edo na ingo iji etoto awodo es-ega adena amimi ingo ewamei ari etoto badewa.Edo na ingo esega irinono ingo na kondade awona Judea busu da mambadena awa na awodokotetena. 17 Awarate awodo kotedo na naso jirowareregetena awa ingo naso jawo da sewa, “Paulre goroba ae etira. Edo umo rora ro adi edo iraawa jo etoto edo ira.” Edo na ro adi dipapa edoena amomo namomo embo God gae awodo ta?Edo ungo awara sedo ungo rora ro awa adi sedoera te ungo ae edo era. Namomo awodo ta?

18 Awodo aera. God gebe sedo ira da awodo naawara sadena awa naso ge awa gebe adira. Edona jiro etoto ise ge sae ra. 19Timothy de Silvanusde namonde awa ingoda yei Iesu Keriso God damei awa seoro gido ewa. Edo umo awara sedoira awa umo rora rori awa edo ira doae ra. Edoumo iji berari umo ro adi sedo ira awa edo ira.20 Edo God umo ro adi sari sedo ira Iesu Kerisoda buro awasedo awa be edo ira da awodo nangoIesu Keriso da jawo da awara sera. Edo nango

Page 232: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 1:21 229 2 CORINTHIANS 3:1awodo sise God jasiga edo era. 21 Edo God mieuri ingodena tumonda ari mi goroba de IesuKeriso da dombudaderido era. EdoGodminangoawa uso buro embobo orase kataburisira. 22 Edoembomi nango awa God da topo awa gorase sedoGod mi nangoda tamo da bubuko ititisira. EdoAsisi Kotopu nangomi burisera awa kando tuturoGod mi nangoda yei ititisira. Edo nango kandoawa burisera amimi etiri nango God umo ambodaingodenaso yei ro itadi sisira awa itadira awagosisera.

23 Edo God gosira na gebe sena awa. Edo gaegae edo nanemi ano ingo dubo vevera tambowasesedo na ingoda yei bugudo biae awodo eose awasari jaredo gido na naso ingo esega ari da kotariawa Corinth nati da ainda atae isena. 24 Edo ingoawa goroba de Keriso gebe ise uso emboro dapepeta ewa edo ingoda yei nango mi eiawa eioedo eiawa eose awa sari ujo ae era. Awodo aerate nango dipapa era awa ingo jo iaviri de Kerisoda emboro da pepeta awase dipapa era.

2PAUL UMO CORINTH NATI DA ENGENEMBAE

ISIRA AINDA GE1 Awasedo na ingoda yei bugudo ano ingo sek-

ago dubo vevera tambowase kotetena na mam-badi ae kotetena.

2 Ko na ano ingo dubo vevera tambadewa awana dubo vevera tambadena edo amemi ari nadubo ewamei eni? Edo embo nanemi ano dubovevera adera da awodo atadera. 3 Edo ingo nabugae atinono wasiri bebegae ingoda teda bugiraawa budo ewamei awase sedo na ingoda yei ovenei awa isena. Edo na ingoda teda bugano ingomina awo dubo ewamei adena awa ano dubo veveratambowase sedo na ujo ae ena. Edo na gosenana iaviri adena awa ingo berari awa iaviri adewa.4 Edo na jo memesi de ji de ove awa ingoda yeigaisena. Edo na ano dubo vevera tambowase ujoae isena awarate na ingo dubo nembodiba budoena awa gawase dipapa ena.

EMBO NENEI DA BURIA KOTEMBEDO DOWO5 Embo da ingoda teda amimi wasiri biae ari

embo nenei dubo vevera tambadera awa dubovevera naso yei da bugae rate ingoda yei bu-gira. Edo na ge okain sari dipapa aerate umoetiri embo jiwae be teda awa uso wasiri bebegaeawasedo dubo vevera tambutewa. 6 Edo ingoembo jiwae be mi riroga awa itititawa edo rirogaamone inono na. 7 Edo boroko umo dubo veveratambudo edo uso jo ambure ta uso wasiri biae

awa kotembedo dowo. Edo kotembedo dodo umokondade ewo uso jo awa goroba are. 8 Edo naingoda yei sedo gosena uso yei ingo umo be duboburewa awa edo gogo edo sewo gare. 9 Matu naingo itido gadi na ingoda yei ove nei awa gautana.Ko ingo naso ge awa kera evi ta mo kera adi aeriawa gadi sedo na ove nei awa jiwutana. 10 Ingowasiri biae embo nei mi etira awa kotembedodoadewa gido awa na daedo embo ainda wasiribiae awa kotembedo doadena. Edo embo nei minaso yei biae adira awa Keriso da diti da na emboainda wasiri biae awa ingo embo kotembedodoadena. 11 Edo nango gosera Satan umo ro adisia ira awa awasedo gaegae oro Satanmi ingodenapaturase sedo ingode ingodenaso wasiri bebegaeawa kotembedo mina doa era.

PAUL TROAS AINDA TITUS EURA ISIRA12 Edo na Troas nati da Keriso da binga ewamei

awa minonu sadi bugeno God mi naso buroawasedo emboro pirigurisira. 13 Awarate na joisira ainda be awa ingodenaso namendi Titus awaainda tambae isira awasedo na embomei da yeiatiwo sedo na Macedonia busu da mambusena.

KERISO MI INGODENA KONDADE ARI DERI-GADERA

14 Awarate ingode God jasiga ore ainda be awaunemi ingodena kondade etiri ingodena Kerisoda goroba mi gitopo awa papotera awasedo. EdoGod mi nango uso buro orase itiri bugusera edouso ge awa teta joino muno mi mando da siridoira da awodo God da ge awa yei berari da ravira.15-16 Edo Keriso nango God da yei itiri God minango awa teta embomi joino muno ewamei awamimbedo edo budo era da awodo burira. Edonango God da ge awa embo munenegari aindayei budo bimbijera awa teta muno biae embomi mimbedo betedo era da awodo awa nango raawarate embo God mi soregurira awa teta munoewamei embo mi mimbedo wasiri de atima erada awodo ra. Awasedo embo amemi buro eiawaadera awa uso inono ni? 17 Embo jiwae be God dabinga ewamei awa mina badi sedo era te nangoawa embomei emimi era awodo aera. God minango itiri bugusera awasedo nango wataki edotumonda arimi awodo awauso binga awaminonusera.

3PAUL DA BURO GOD DA ADI SARI SEKA DA MI-

NONU AWA1 Nango nangoda jawo da ge sedo era mo ingo

kotedo ewa nango jariga da ge sera awodo kotedo

Page 233: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 3:2 230 2 CORINTHIANS 4:3evi ta? Awodo aera nango jariga da ge saera.Embo nenei mi ingoda yei bugudo ungo emboewagaewa awodo gawase sedo ungo ove embonenei mi ungoda jawo da gaedo era awa budobugudo era. Edo ingo dipapa nango mi oveawodo awa ingoda yei budo bugorase evi ta koingo mi nangoda yei ove awodo awa itadi dipapaevi? 2 Awodo aera ainda be awa embo mi ingodatumonda ari Keriso da yei awa gido teta ungoingominangodaburo ewamei awaoveda gaisewaawa ajigarago edo era. Edo ge eiawa na nasojo da ititisena. 3 Edo Keriso umo umosuka buroawa ingoda teda isira awa teta umo umosuka oveawa nangoda yei gaiari inge isira. Edo Kerisoganuma tamo da ove awa jiwae rate umo God daAsisi wasiri de atira amimi ove awa nangoda jo dajiwusira.

4 Edo nango ge eiedo sera ainda be awa Kerisoda desegedo nango iji berari God tumonda edoera. 5 Edo nango inono awasedo buro eiawa eraawa saera. Awarate God mi iri nango awa inonoedo buro eiawa era. 6 God da sarigari seka awaagodari gaiae rate sarigari seka awa buro ro AsisiKotopumi ira awa ra. Edo Godmi euri nango awainono edo nango sari gari seka da buro awa edoera. Edo agodari jiwari awa nango betorase edoira te Asisi Kotopumi nangoda yei wasiri itido ira.

7EdoGodmi siriMosesmi agodari awa ganumada gaisira. EdoMoses mi gaedo agodari awa budoembo da yei wowosisira. Edo Moses umo agodariawa ungoda yei ititiri God da usasa nembodibajanibetiri edo Moses da dombu awa usasa nem-bodiba isira. Edo usasa nembodiba awa tuturoedo atae edo mambusira te embo uso dombuawa gadi inono ae isera. 8 Edo agodari awaGod da usasa parara de da embo da yei bugusirate Asisi Kotopu da usasa nembodiba mi agodarida bugari da usasa nembodiba awa derigurisira.9Edoburo embobebetegorase bugusira awausasanembodiba de bugusira awarate God da buro dausasa nembodiba ari embo God ga da umo jigariewamei orase bugusira amimi buro giti da usasanembodiba awa derigurisira. 10 Awasedo buroseka da usasa nembodiba amimi buro matu dausasa nembodiba awa atae isira. 11 Edo buro ijitupo atari da usasa nembodiba awa nembodibarate buro matawa atari da usasa awa nembodibabe nembodiba ra.

12Nango gosera buro seka da usasa nembodibaawa matawa atadira awasedo nango ge unjugaerate oju ae nango God da ge awa sedo era edo

goroba de buro awa edo era. 13 Edo Moses miIsrael embobomi uso dombu da usasa nembodibaatae ira awa georase bo mi uso dombu gajisiraawodo awa nango awodo aera. 14 Edo iji aindeembo da jiro awa gajisira. Edo ainda tuturo edobugudo boroko ungo sari gari matu awa ajiguriseungo be gae edo isera teta bo mi ungoda dombudogari ungo gadi jararago. Awarate embo aveIesu Keriso ga dada adira awa Keriso God da geawa isaga ari embo awa isaga be gadira teta ungomi bo embo da dombu gajedo atira awa pirigariembo awa yei isaga garago adira. 15 Edo borokoembo Moses da ge awa ajigedo era te ge aindabe awa ungo be gae ra teta bo mi ungoda dombudogari ungo gadi jararago edo era. 16 Edo jiwarimi sira,“Moses God da yei wareregetiri bo awa

dudurisira.”Da awodo boroko embo ave God da yei warere-

gadira embo awa God da ge ainda be awa gaderateta bo mi uso dombu dogedo atira awa durariumo yei sekago garago adira. 17Edo jiwari da tanoamimi sira God da jawo da ge sira amone AsisiKotopu da jawo da ge sera. Edo yei rawainda Godda Asisi atira awa embo wujegedo ira. 18Awasedoingodena berari da dombu awa pirigedo God dausasa nembodiba awa biri biri ira teta iji mi kipada tamo da gauri biri biri edo ira da awodo. Edoingodena awa God da Asisi da usasa nembodibaawa gosiroro ingodena awa warereguriri ingode-naso gari awa God da gari da awodo ira. Edoingodenaso gari Godda gari da awodo awa iji dadabajido nembodiba ira.

4BINGA EWAMEI DA USASA AWA GAJARI AERA

1 God uso jo ari mi nangoda yei buro eiawaorase ititisira awasedo nango mana jo ambadera.2 Edo nango embo Iesu ge be orase sedo ungogandubaera. Edo gebusari ge de edo ge neneiawodo de mi ari nango men geosase sedo nan-goda gun da itido era. Edo nango God da geawa mana jigoro wosadira awarate nango gebemi awa atopatido era. Edo God da diti da nangouso gemoka be awa isaga edo era edo nango buroawodo oro embo mi nango God da buro ewameibe ewamei era awa gorase edo era. 3 Edo bingaewamei nango mi minonu sera awa unjugari geaera te embo nenei awa riawo natopo atari aindaemboro da pepeta edo mambutera edo emboembomei ainda yei awa binga ewamei awa teta

Page 234: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 4:4 231 2 CORINTHIANS 5:5

unjugari ge inge ungo mi gadi jaredo era. 4 Edoungo God da ge awa gebe ae edo era ainda beawa busu einda god mi euri ungo umenga daatima edo era. Keriso da gari awa God da gari daawodo ra. Edo binga ewamei Keriso da usasa daawa janiburira te Satan mi embo mi usasa eiawageorase gajira. 5 Edo nango embo da yei nangoro era awa atopatae rate nango re Keriso Iesuawa embo nembodiba awodo awa atopapotera.Edo nango ingoda yei sera nango awa Iesu dajawo da ingoda agipo embobo ra sera. 6 EdoGod mi tuturo da sisira umenga einda soropu dadowo usasa nembodiba be janibare. Setiri usasajaniburisira da awodo God amimi etiri uso usasaawa ingodenaso jo da janiburira. Edo ingodenaKeriso da dombuda ditini era awasedo nangoGodda usasa nembodiba awa gosera.

7 Edo embo nango God da usasa de goroba deburisera amone nangoda tamo ne teta ou busumiedo era da awodo ra. Edo ou awodo edo era awaatae adira. Edo God mi uso goroba de usasa deingodenaso tamo atae adira ainda joda itido iraedo amimi goroba de usasa de awa ingodenasoae awarate amone ta God goroba de ra awa isagaadira. 8 Iji jiwae be dari gaiari nangoda yei bugudoira te dari gaiari amimi nango patae bejae ra. Edoiji jiwae nango mana mana edo era ainda be awanangoda yei rora awodo ira ainda be awa rori awanango gae awasedo awarate nangoda jo ambae ra.9 Gitopo jiwae nango ondedo era te God nangododo mambae ra. Edo iji jiwae embo mi nangodayei biae edo era te ungo mi nango usibesi aera.10 Edo ungo mi Iesu dorisera da awodo ungo miiji berari nango dadi jaredo era. Edo embo minangoda jo da Keriso atise nango kondade ira awagorase sedo God mi embo mi awodo nangoda yeiawodo orase awara sisira. 11 Edo iji berari nangobusuda atima era eingode embominango Iesudaburo embobo awasedo doro betorase jaredo era.Edo embo mi iji berari Iesu mi nango kondade iraawa gorase sedo God mi embo da yei awara seuriawodo re edo era. 12 Edo nango iji berari bingaewamei awaminonu sedo era awasedo betari awanangode da iji berari asusubedo atima ira awaratenango mi buro eiawa era amimi etiri ingo wasirimatawa atari awa betewa.13 Edo embo ya gaisira amimi sisira,“Na ge sena ainda be awa na God gebe ena

awasedo.”Edo ingodena da awodo gebe edo era awasedo

ingodena iji berari God da jawo da ge sedo era.

14 Edo ingodena gosera God mi Bada Iesu awawasiri de jigiri eririsira amimi ingodena daedoIesu gada jigari eradera. Edo unemi nango ji-gari eroro ingode nangode awa budo uso jodadada adira. 15 Edo ro berari nango mi bureraamone ingo embo burera. Edo embo mi embojiwae da teda God da soregari da kiki awa sadera.Edo embo ajigari roinge mi ingera awa bajidonembodiba adira. Edo ungoda ajigari awa bajidonembodiba irirari God da yei ategari ge sari daajigari awa nembodiba adira. Edo embo mi ijiberari awodo ise God jasiga adera.

DEDO GAEDO ARI BUSU DA AMONE RORA KI-AMBU RA

16 Awasedo ingodena mana jo ambadira. Edoingodenaso tamo awa iji berari awodo ise sa-sainbedo betedo atae ira awarate ingodenasoasisi awa iji jaige seka ira. 17 Edo dedo gaedo ariingodenaso yei iji dada da bugudo ira amone ijitupo atadira. Edo memesi ingode boroko goseraamimi ari ingode usasa nembodiba natopo atariawa badera. Edo usasa nembodiba amimimemesiawa derigadira. 18 Edo ingodena awa rora embomi boroko gosera ainda ingodenaso dombu awaitae ra te ingodena awa rora embo mi boroko gaejarera rora ainda dombu awa ititera. Edo roraembo mi boroko gosera rora awa iji tupo atadirate rora embomi gadi jarera rora awa mata awodoatadira.

51 Ingodena busu da einda atise tamo ingode

atera amone teta ba boga inge ra. Edo ingodenasotamo awa teta ingodenaso ba boga mi duraragoadira te God mi utu da ingodenanemi atorasemando ira. Edo mando awa embo mi ae rate Godmi ira edo mando awa mata awodo atadira. 2 Edoingodena Godmi utu damando awa teta embomibo ingodenaso tamo da itido era da awodo itarasebe dipapa edo era. 3 Gaegae edo ingodenasoasisi awa tamo ae eurase sedo ingodena tamoseka eiawa itarase dipapa era. 4 Edo ingodenabusu da atari tamo ainde atise ingodena memesitambutera. Edo ingodena ingodenaso tamo awatotigari ujo ae edo era teta embo mi ungodaombari matu awa totigedo era awodo edo tamoae ari ujo aera awarate ingodena awa God mi in-godenaso tamo seka awa itarase dipapa era. Edoingodena tamo seka badera awa teta ingodenasotamo seka mi ingodenaso tamo matu bebetiraawa nutegari inge adira. 5 Edo God awa ingodenaboroko sia ira tamo seka awa borase sedo. Edo

Page 235: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 5:6 232 2 CORINTHIANS 6:5God mi amboda rora awa berari adira awa sisiraawa ge be orase sedo boroko re ingodenaso yeiAsisi Kotopu ititira.

6 Awasedo ingodenaso tumonda ari God da yeiawa goroba edo atadira. Edo ingodena goseraingodenaso busu da atari tamo awa ingodenasomando edo ira awasedo ingodena God mi mandoira ainda ingode atae ra. 7 Edo ingode eiawa gebeawa gosera edo ingode diti mi gosera awasedoaerate ingode God tumonda era awasedo. 8 Edoingodenaso tumonda ari God da yei awa gorobade atira awarate ingodenaso mando seka God miingodena awasedo ira awa bari da dipapa amimiingodenaso mando busu da einda atari da dipapaawa derigurira. 9 Awarate ingodena busu daeinda ataderi ta ko utu da God ga da ataderiawa ingodenaso wasiri ari da dipapa awa God migido dipapa arase awa adera. 10 Edo ingodenaberari awa Keriso da jo da deroro ingodena wasiriewamei ewori ta wasiri bebegae ewori ta awaKeriso mi sadira. Sedo ingodena ro ewora awododa dada riroga badera.

KERISO MI ETIRI INGODENA AWA GOD GA DAOTAO ISERA

11 Nango God oju edo era awasedo nango ijiberari God da binga awa sise embo mi gebe orasedipapa edo era. Edo God ingodenaso jo da gebemoka awa gido ira awodo na ingo eiawa gawasedipapa ena. 12Nango nangoda jawo da nangosukajariga ge serita? Awodo aera. Edo embo mi sedoera embo da gari arapa da awawa nembodiba raawarate awawa be aera awasedo ingo mi emboboainda yei ge mina sawase ainda embo awawagawase sedo awa nango ingoda yei ge be itoronango gido jariga awase sedo nango dipapa era.13 Embo mi nango jiro bebegae ari embo serita?Dowo sore. Ko nango ro era amone God da topoawa era. Edo embo mi nango awa jiro emboboserita? Dowo sore. Ko nango ro era amoneingo embo era awasedo. 14 Nango ro era berariamone Keriso da dubo bari re ainda susu ra. Edonango gosera embo da mi embo berari da minaitido bebetisira. Edo ingodenanemi betae etera teKeriso mi ingodena awasedo bebetisira. 15Kerisoembo berari awasedo bebetisira awasedo ingo-dena wasiri de atera awa ingodenaso dipapa dadada awodo ingode buro mana adera. AwarateKeriso ingodena awa embo mina itido betetiriGod mi jigiri eririsira awasedo umo embo buroore.

16 Matu na embo mo ewa ta ko bebegae riawa ungoda jawo da embo busu da atima eraamimi ge kasedo era awodo ge kasedo isena. Edodaedo Keriso da jawo da na embo busu da atimaera amimi kotarago edo isena. Awarate borokona awodo kotae ra. 17 Edo embo ave Keriso gadada etira embo amone embo seka etira. Edoemboro mamatu awa atae etiri edo emboro sekaawa bugira. 18 Edo eiawa God mi edo ira. Matuawa ingodena awa God da gitopo ra awarateboroko Keriso da buro mi etiri ingodena awa usootatao etera. Edo God mi ingodenaso buro awaoro embo nenei awa uso otatao orase buro awaititisira. 19Nangoda binga re eire. God Iesu mi roisira awasedo embo dawasiri bebegae kotembedododo edo iri ungo uso otatao era. Edo umo bingaeiawa nangoda yei sedo edo embo nenei da yeisorase sisira.

20 Awasedo nango ingoda yei Keriso da jawoda binga ewamei sedo era amone teta God umoumosuka ingoda yei ge sarago edo ira. Edo nangoingoda yei sedo goseraGodda gitopo awodo atoveta uso otatao ewo. 21 Edo Keriso awa wasiri biaeaera te God mi ingodena awasedo ingodenasowasiri bebegae da mina da bouga awa Keriso daitiri edo Keriso mi ango isira. Edo God awodoisira awa awodo ari ingodena Keriso ga dada edonango uso ewamei borase isira.

61 Awasedo nango God ga da buro dada ise gido

ingoda yei sedo gosera God da jo ari ingoda yeiisira awa be ae eurase sera re gido gogo ewo. 2EdoGod ge sira eiawa ingiwo,“Na embo jo edo isena iji ainde ingo na jawo

seowo edo na ingo jo edo isena.Edo na embo soregedo isena iji ainde na ingo

kondade isena.”Edo naso ge ingiwo, boroko awa God da jo ari

bari da iji ra. Edo boroko awa God da soregari bariiji ra.

PAUL MEMESI JIWAE BE BURISIRA3 Nango embo mi nangoda buro awa biae

siriroro edo nangoda atari awa teta rora emboroda aturi embomi tei dedo duridera awodo eurasesedo nango edo gogo edo atima era. 4 Edo roberari nango mi era edo ro berari nangoda yeiira amimi embo da yei isaga ira awa nango awaGod da buro ari embobo awa isaga ira. Edomemesi de dubo vevera de ro bebegae ira awanangoda yei bugutira edo iji ainde nango saboaari mi buro awa doae mata ise atera. 5 Embo

Page 236: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 6:6 233 2 CORINTHIANS 7:7nenei mi nango dorera edo embo nenei mi nangogajari oro da ititera edo tini gambari embobo minango jiroroka edo ge bebegae awagogodimbudonangoda yei sedo era. Iji nenei nango iji riboribe buro edo era edo begogo tambudo era edo ijinenei nango ewo ae edo era edo iji nenei nangoindari indae edo era. 6 Edo nango wasiri bebegaeae ewamei be atima era edo be gosise gido nangokera edo era edo embo da yei ewamei edo era.7 Edo Asisi Kotopu nangoda jo da aturi edo nangoembo dubo budo era edo nango God da binga awagebemi sedo era edo God da goroba amimi nangokondade edo ira. Edo ewamei ari Godmi nangodayei ititisira awa teta nangoda isoro gi emi ingeisira. Edo nango gi emi amimi gitopo de embogoise nangoda tamo soregedo era. 8Edo embo neneinango sapo edo era te embo nenei nango sapoae edo era. Embo nenei nango jasiga edo era teembonenei nangoda jawoda gebebegae sedo era.Nango gebe sedo era te embo nenei mi nango gebusari embobo sedo era. 9 Embo nenei nango roera ainda be awa gosera te embo nenei awa nangoatae awodo awa era. Embo nenei sedo era nangobetadi aikambu etera sera te giu nango wasiride atera. Edo God mi sira dari gaiari nangodayei bugusira amone awara sira ainda be awa umonango esusu itadi edo ira awara te dari gaiari mibugudo nango ae betae ra. 10 Iji jiwae rora nangoari dubo vevera orase awa bugudo ira te nangoiaviri de atima era. Edo embo mi nango awa roraae embobo sedo era te nango embo da yei Godda binga ewamei atopapotera amimi ungoda yeirora neungoae be ititera. Edo embomi nango awabusu da rora ae embobo sedo era te utu da roraberari awa nangoda topo ra.

11 Oarie naso Corinth nati embobo na ingodayei ge unjugae setena. Edo na jo naso berari miingo dubo budo ena. 12Edo na naso jo awa ingodayei pirigedo ena te ingo ingoda jo awa naso yeipirigaera. 13 Edo na boroko ingoda yei teta ingoawa naso kinapeina awodo awa ge sena. Nangoingo dubo budo era da awodo jo ingoda berari minango dubo buwo.

BIAE DE EWAMEI DE MANA OTAO ADERA14 Embo God gegae ainde da dada edo God da

buro adi eove. Edo God da embobo da ari bararide embo God gegae daari barari awa gari da awata? Edo umenga de usasa ga dada atae eteri ta?15 Edo Keriso da atopatari de Satan da atopatarida mo da awa ta? Edo Iesu gebe ari embo deembo Iesu gebe ae edo ira ainde mo da awa ta?

16 Edo ingodena God da mando da ingode ovekewari tumondebain adera mo awa ta? Awodoaera ainda be awa God ingodenaso jo da atira, usomando da. Edo God umo umosuka iso jawo da gesisira,“Na ungoda joda atadena edo ungoda teda tem-

badena.Edo na ungoda God ano edo ungo naso embomei

adera.”17-18 Edo awasedo God mi sekago sisira,

“Ingo embo God gae awa dodo embo nei adewa.Edo ingo rora biae da jigae adewa awana ingo ingo joga da adena. Edo na in-goda imamo ano edo ingo naso memei dememeigagara de adewa.”

Awawa God goroba jiwae de mi sisira.7

1 Naso otatao God mi sarigari eiawa berariingodenaso yei sisira. Awasedo ro mi iri ingo-denaso tamo de jo de dongono ira awa ingodeawawa segoromambari edo ewagaewa adera. Edoingode God oju ise jo dongono ae atore.

PAUL DA IAVIRI AWA2 Nango iaviri de buwo. Nango embo da

amenda yei biae aera. Edo nango embo daamenda yei da biae ro ae dubo vevera tambae.Edo nango embo da ave gandubae ra. 3 Edo naeiawa sena awa ingo men gawase saera. Edo namatu ingoda yei sisena na ingo dubo nembodibabudo ena awa sisena. Na ingo de da ateni ta kona ingode da beteni? Na rora etoto eiawa adi siaetena. 4 Edo na gosena ingo rora ewamei awa aridipapa ewa awa gosena. Edo na ingo mi ro ewaawa iaviri be ena. Bouga jiwae be nangoda yeibugutira te naso jo awa goroba edo atira. Edoiaviri mi naso jo awa beda edo kukusedo sawarayoyogo ira.

5 Edo nango Macedonia busu da bugudo ateroedo bouga awa nangoda yei doae puse atira. Edoyei berari da bouga neinde kainde atima ira. Edoembo iji berari ge bagise nango jiroroka eoro edooju nangoda jo da atima ira. 6 Awarate God mijo ambari embobo da jo awa euri goroba edo iraedo umo Titus nangoda yei itiri bugiri nangoda jogoroba etira. 7 Edo uso bugari amimi ae nangodajo goroba ae rate ingo mi umo kondade ititawaembo awa setiri ainde da amimi etiri nangoda joawa goroba etira. Edo umo naso yei ingo na garidipapa nembodiba ewa awa setiri gosana. Edoingo embo naso yei biae iutara awa embo dubovevera ititawa. Edo ingo na soregari dipapa ewa

Page 237: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 7:8 234 2 CORINTHIANS 8:11awa setiri gosana awasedo na iaviri nembodiba beena.

8 Matu na ove ingoda yei gautana ove amimietiri ingo iji tupo dubo vevera ititawa. 9Edo aindabinga awa ingido na dubo vevera iutana te naboroko awa dubo vevera aera ainda be awa dubovevera ititawa amimi etiri ingo ingoda emboromatu awa dodo God da emboro seka da pepetaewa awasedo. God mi naso ove da jo da ingodayei ge sisira awasedo na ove isena amimi ae ingoiji ribori dubo memesi kumbae ra. 10 Edo dubovevera awa God mi awara sedo ira uso embo miborase edo dubo vevera amimi ari embo ungodawasiri bebegae awa do God da yei wareregorase.Edo God da yei wareregedo uso kando soregariawa badera edo awa ari ingodena iaviri adera.Awarate embo God da topo ae awa ungoda dubovevera mi euri ungo betari matawa atari awabudo era. 11 Giu dubo vevera God mi ingodayei ititara amimi etiri ingo God da wasiri awa begoroba de adi dipapa ewa. Edo ingo wasiri be-begae nanemi jivedo ingoda yei siutana awasedoingo ingoda jawo awa ewamei arase dipapa ewa.Edo ro iutara amimi etiri ingo oju ise gido ingonanemi engenembedo sekago esega anase dipapaewa. Edo ingo buro okain isewa ainda be awaingo embo ingoda teda amimi wasiri bebegae eraawa awo ewamei orase dipapa isewa awasedo.Edo ingo awodo ititawa amimi ingoda teda wasiribebegae awa atae iutara awa isaga iutara.

12 Gebe, ove awawa nanemi jiwutana awarateembo wasiri biae iutara awasedo na ove awa aerate edo na embo memesi burara awa embo na oveawa aera. Awarate ingo mi nango dubo burewaawa God da dombu da awa ingoda yei isaga arasesedo na ove awa jiwutana. 13 Edo ingo naso geda ingido ro siutana awa ititawa awasedo nangoiaviri era.

Edo daedo Titus mi ingo mi umo kondadeititawa ainda emboro awa setiri gido nangoamimi etiri nango iaviri nembodiba be era.14 Matu na uso yei ge sise ingo jasiga iutana.Edo ingoda ari ewagaewa isaga etira awa na ingojasiga etena awa gebe etena. Edo nango iji berariingoda yei gebe sedo era. Da awodo na ingoTitus da yei jasiga iutana edo ge awa gebe iutara.15 Edo Titus ingo mi nangoda ge awa kera ititawaedo umo dipapa be edo umo ingo jo de pon deititawa awa kotari edo uso dubo bari ingoda yeiawa bajido goroba ira. 16 Edo na gosena borokoingo ewamei ewa awasedo na iaviri ena.

8IESU GEBE ARI EMBOBO MI KONDADE MINA ARA

EDO ISERA1 Nanonamendi God mi Iesu gebe ari embobo

Macedonia busu da awa kondade etiri embomeieiawa Iesu gebe ari embobo nenei da yei ariewagaewa era. Edo kiki awa sano gave. 2 Bougajiwae be ungoda yei bugusira. Edo ungo roraae embobo awodo atewora te ungoda tumondaari mi ungo iaviri nembodiba be ise edo ungoIesu gebe ari embobo nenei awa kondade adidipapa edo ungoda gano awa dada edo edo ganojiwae be itititara. 3 Edo ungo ro edo era awa nagosena ungo ungoda kando mi siri ititera. Edo daawa aera te ungoda kando ititera amimi ungodakando itari da dipapa edo era awa derigurira.4 Edo nango mi itorase sae itae rate ungodadipapa mi ititera. Edo God da embobo Judeabusu da awa kondade adi dipapa edo nango miawara soro adi sititara. 5Edo ungoda arimi nangoungo ro adi kotera awa derigurara. Giti awa ungoungosuka awa God da yei ititara. Awa edo ganodada ari da buro awa kondade adi sedo nangodayei bugutitara. 6 Awasedo Titus gano dada ariburo eiawa unemi ingo Corinth nati embobo Iesugebe ari embobo da yei tuturo isira awasedo usoyei sititara imo Iesu gebe ari embobo Corinth natida ainda mambudo kondade eio embobo ganodada ari buro tuturo isesa awa atae ore sititara.7 Iso tumonda ari edo iso God da ge sari de iso jirogari de iso embo nenei kondade adi dipapa edoesa ainda iso dubo bari nangoda yei da ainde awaberari awa nembodiba ra awasedo iso gano dadakondade ari buro awa eio nembodiba be are.

8 Edo na eiawa ingo mi awase sae ra. Awaratena Iesu gebe ari embobo nenei mi ungoda embonenei kondade adi dipapa nembodiba era aindaemboro awa ingoda yei ujugurena edo na ingodagano kando itari awa ingo rawodo God duboburevi awa isaga adi dipapa ena. 9 Edo ko gosewaingodenaso Bada Iesu Keriso uso kando awa etirigosisewa awara. Umo awa itipapo de mei na teingo awa embo umo rora ae embo inge isira. Edoumo rora ae embo isira awa uso rora ae inge aindasusu da edo ingo rora jiwae be bawase isira.

10 Edo naso kotari re eire. Gaeko nei gunda ainda ingo embo nenei dodo ingo gano dadaadi buro awa tuturo isewa. 11 Edo gano neneiawa budo dada edo buro awa edo mambudo ataeewo. Gaeko gun da ainda ingo jo ingoda berariamimi buro awa tuturo isewa awasedo da awodo

Page 238: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 8:12 235 2 CORINTHIANS 9:8

jo ingoda berari mi buro awa atae ewo. Ingoda jomi roinge itadi evi awodo awa itiwo. 12 Edo ingoingoda kando mi sari itari dipapa adewa awa Godingoda kando awa badira. Edo God umo rora ingoro ae ta atiri awodo awa gosise itawase ujo ae ra.

13-14 Edo embo nenei awa itoro gambari atirorona ingo sari jarari awa na ujo ae ena awarateiji boroko eiawa ingo rora jiwae be yoyogo ewaawasedo na kotena ingo embo nenei beji miambutera awa kondade adevi ta rora. Edo ingoawodo adewa awa amboda ingo baimana bugarijarirowo ungo indari jiwae burise edo ingo kon-dade adera. Edo awodo ise awa embo dada ungojingama ise atari katogo awa berari badewa.

15 Edo jiwari mi sira,“Embo amemi jiwae dada etira awa inono na. Edo

embo amemi enumba ae dada etira amoneinono na.”

PAUL TITUS DE USO OTATAO ETOTO DE AWACORINTH NATI DA ITARI MAMBORASE DIPAPA ISIRA

16 Nango God ategurera ainda be awa unemietiri Titus ingo kondade adi dipapa jo de etiranango ingo kondade adi era da awodo. 17 Edonango mi unemi mambarase sedo getero umoawara setira. Edo da nango mi setera awa emboaera te umo ingoda yei bugadi kotise edo dipapabe evira awasedo. 18 Edo Iesu gebe ari emboboberari mi ingodenaso namendi nei binga ewameiawa ujugedo gogowo edo ira awasedo umo sapoedo era edo awasedo umonde Titus de awa ingodayei ititera. 19 Edo Iesu gebe ari embobo berarimi umo dipapa edo gido umo nangode tembarasesisera. Edo umo nangode tembuse gano dada ariburo eiawa kondade evira. Edo nangoda buroera emimi ari embo God jasiga adera edo nangokondade mina ara adi dipapa era awa isaga adira.

20 Awasedo gae gae edo embo nenei mi nangogano jiwae be simba era ainda emboro da gebusorase sedo nango buro awa edo gogo edo era.21 Edo nango embo da diti da edo God da diti daro gebe ri awa adi dipapa era.

22 Awasedo na embo etoto einde namendi neide da iteno mambutera. Iji jiwae be nangonamendi awa uso buro da awa itido gosisera edouso buro ewamei awa gebe isira. Edo umo ingoawasedo iaviri ise kondade adi dipapa nembodibabe ira. 23 Edo embo amemi embo emomo averisoro gido ungoda yei seio, “Titus Paul da kondadeari embo ra. Edo umo Paul ga da buro dadaedo ise ingo kondade adi dipapa ira. Edo Iesugebe ari embobo mi nanonamendi etoto eiawa

itero bugera. Edo ungo buro era amimi iri emboKeriso jasiga era. 24 Edo embomei eiawa ingodayei bugoro gido jao namendi ari wasiri awa ewoawo Iesu gebe ari embobo berari mi nango miingo jasiga ari ge sedo era awa gebe awa gore.

9GANO DA GE NENEI

1 Ingo gosewa gano God da embobo Judea busuda atera awa kondade adi itero mambutira awagosewa awasedo na ro edo ge jiwae gaieni? 2 Edona gosena ingo kondade adi dipapa ewa awasedoMacedonia busu embobo awa seteno getero naingo jasiga ena. Edo na ungoda yei siutana ingoCorinth embo awa gaeko nei gun da ainda kon-dade adi sia isewa awa mata atira siutana. Edo naungoda yei ingo kondade adi dipapa nembodibaedo ewa awa setena gido ungo daedo dipapa nem-bodiba ititara kondade adi. 3 Awasedo na borokonanonamendi eiawa ingoda yei iteno mambuteraawa ra. Edo ungo bugoro gido jasiga ari ge ingodajawo da siutana awa ewo be are. Edo ingo ganoitadi dada ititawa awa itadi sia ewo nanemi ingosia adewa siutana awodo awa. 4 Edo Macedo-nia busu embobo bugudo ingo sia ae tambaderanango mi ingo sia ari awodo kotitara awasedoawa nango men nembodiba be gadera edo ingodaedo men nembodiba be gadewa. 5 Awasedona nanonamendi eiawa na bugae atise giti itanobugudo gano kando itadi sisewa awa dada irirorona bugadi kotedo ititena. Edo ungo gano awadada oro na bugadena edo iji ainde awa na embosia adera. Edo na embo mi ingo gano awa itewaainda be awa ingo itari dipapa edo gido itewaawa gorase dipapa ena. Edo na embo nenei migano awa embo nenei mi itawase sari jaredo itariawodo awa georase ujo ae ena.

6 Edo eiawa kotewo embo ave buro kiambu edove kiambu govedo ira embo awa rora be kiambubudo ira awarate embo ave buro nembodiba edove jiwae govedo ira embo awa rora be jiwae bekumbudo ira. 7 Awasedo embo dada ungo roingeitadi kotera awa awodo awa itare. Edo kotaribebegae ise itove. Edo embo nenei mi engegaera awasedo itove ainda be awa embo jo iaviride ititira awa God umo embo awa dubo budo ira.8 Edo Mamo God umo itipapo de embo amimi usosoregari kando mi sari ingoda yei rora ewagaewajiwae itadira. Edo umo ingoda yei awodo itariingo rora jiwae be budo indido kumbudo adewa.Edo ingo rora jiwae be budo edo nenei deposi

Page 239: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 9:9 236 2 CORINTHIANS 10:14adira awa embo nenei da yei itadewa. 9Edo jiwarimi sira,“Umo uso wasiri ewamei be mi sari embo rora ae

embobo da yei itadira. Edo uso soregarikando awa mata awodo atadira.”

10 Edo God mi ve awa ve gowari embo dayei gowarase itido ira. Edo unemi ve awa eurikorukara edo erido ira edo amboda embo amimiindari be awa dada edo indadira. Edo da awodoGod mi gano itasase ngamo ari awa itari itadesa.Edo dipapa awa teta ve inge ra. Edo iso jo dadipapa amimi erido euri iso kando itari amimieuri embo jiwae da yei ewamei ari awa bugudoira. Edo ewamei ari awa teta indari jiwae be budoesa da awodo ra. 11EdoGodmi iso yei jiwae itadiraawasedo iji berari imo embo nenei da yei kando jode da adesa. Edo ingo jo de da awodo itawo nangomi ingoda kando awa embo jiwae da yei itoro edoungo mi God jasiga adera.

12 Edo ingoda jo mi ititewa amimi ari baimanaGod da embo da yei bugutira awa atae adira. Edoda awa aera te ingoda jo mi kando ititewa amimiari God da yei doio nembodiba sadera. 13Edo ingokando itari buro eiawa irirowo embo jiwae be miingoda tumonda ari Keriso da yei awa saboa aride ra awa gadera. Edo ungo mi ingo Keriso dabinga ewamei gebe ise sedo ewa awa gebe awagadera awasedo ungo mi God jasiga adera. Edoda awa aera te ungo mi God jasiga adera aindabe awa ingo jo ingoda berari mi ungoda yei itidoewa awasedo. 14 Edo awasedo God mi ingodayei kando ewamei nembodiba etira ungo mi ingodubo burise iji berari God da yei sedo goro ingoewamei adira. 15 Edo God ingodena berari dayei kando ingode gano mi ori ari katogo ae awaititisira awasedo ingode umo jasiga ise doio sore.

10PAUL USO BURO AWA BEITIGARI GE SIRA

1 Na Paul na nasuka teta Keriso mi jo edo gesasainbari mi sae etira awodo awa ingoda yei gesadena. Embo mi naso jawo da sedo era, “Umoingodena esega edo ira awa umo oju edo ingode-naso yei ge okain sae edo ira te dodo mambudoira awa ge okain sedo ira.” 2 Eiawa embo mi nasojawo da sedo era te na ingoda yei bugudo enaiji ainde na ingoda yei ge okain sari ujo ae edoena. Edo na awo ingoda yei ge okain awodo seone.Awarate embo mi sedo era na wasiri edo ena awateta embo God gae mi wasiri awodo awa era arisedo era te emboro awodo da awa na ungodayei ge okain rawodo sadena awa gosise sedo ena.

3 Edo na busu da embo God gae ainda teda atenaawa gebe ra awarate embo busu da atera amimiembogo rawodo edo era da awodo awana embogoaera. 4 Edo nangoda isoro gi emi de embo busuda atera ainda isoro gi emi de awa da awodo aera.Edo gi emi nangomi budo embogo era awa ta Godda gi emi goroba de ra. Edo gi emi awa jingama isena gitopo da puga jigido bejedo edo umo gi emimiusibesi edo ena. 5Na embo da kotari busari berariawa bejedo ena. Edo embo nenei mi embo Godgosera ainda emboro da rora itido emboro gajedoera. Awarate gi emi awa jingama ise rora emborogajedo era awa wawara eono demonda mamburina emboro isaga edo ena. Edo na embo da Kotaribiae bundedo budo Keriso da yei budo bugudoena ungo Keriso kera era. 6 Edo na ingo ge awakera awase dipapa edo ena te na embo kera ae edoera awa ungoda riroga itadi sia edo ena.

7 Ingo rora uso gari ponda awa gosewa. Edoembo ave ingoda teda amimi umo awa Keriso datopo awodo sedo ira amimi nango daedo Kerisoda topo atera awa gare. Ingodena awa emboawodo Keriso da topo ra. 8 God mi nangoda yeigoroba ititisira ingo jumboro wosawase ae rateingo kondade oro ingoda gebe ari awa gorobaarase. Awase na goroba einda ge jariga da gesetenita rora te na men gaera. 9 Awarate naove ena emimi ano ingo oju awase sedo na ariawa kotove. 10 Awarate embo nenei ingoda tedaamimi eiawa sedo era, “Paul umo ove edo iraawa ge okain goroba de berari gaedo ira te umoingodenaso yei bugudo ira iji ainde awa umogoroba ae embo edo ira edo uso ge awa gorobaae edo ira sedo era.” 11 Edo embo naso jawo da geawodo sedo era awa sewo gore na besaun atenaedo naso ge ove edo ainda sena ge amone ge naingo esega ise sadena ge da awa gaedo ena.

12Nanemi mana naso buro awa embo nenei miungoda buro da ge jiwae sise jasiga edo era aindeda tega mana adena. Edo atopapotegari neneiingoda teda amimi ungoda buro awawa tegaminaara edo era awawa jiro bebegae egeregari ra. Edoawodo nganega edo era awa ungo embo da kotariro biae ri edo ro ewamei ni awa kotedo era God dakotari awa aera. 13 Awarate nango nangoda buroawa jasiga ise buro da tano gaia God mi nangoembo ititisira awa jarugadi aera. Nango God miburo nangomi ingoda teda orase ititisira ainda geawa sadera te nango mana tano awa jarugadera.

14 Edo nango mana buro tano God mi ititisiraawa jarugadera. Edo ingo awa tano ainda ponda

Page 240: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 10:15 237 2 CORINTHIANS 11:16atae ra. Ingo awa ainda joda ra awasedo nangomi embo nenei ingoda yei bugae atero bugudoKeriso da binga ewamei ingoda yei ujugurisera.15 Awasedo nango embo nenei mi ingoda tedaburo isera awasedo nango nangosuka jasiga aera.Edo nango ingoda tumonda ari awa bajido nem-bodiba arase sedo buro nango mi ingoda teda eraawa nembodiba arase dipapa era. Awarate embonenei da buro da jawo da jariga edo nango manaGod mi nangoda buro da tano ititisira awa manajarusegadera. 16 Edo buro awa ingoda teda edoatae edo nango yei nenei God da buro embo neneimi mambae ainda mambadera. Edo nango aindamambudoBinga Ewamei awaminonu sadera. Edonango yei nenei da mambudo nango mana buroemboneneimi isera awasedomananangonasukajasiga adera.

17 Edo jiwari mi sira,“Embo ave jariga ge sadi adira awa dowo God mi

ro isira ainda ge awa jariga ge sare.”18 Edo God mi embo da uso buro awa ewamei

sadira awa gebe ewamei adira awarate unemiewamei awodo awa mana sadira.

11PAUL ATOPAPOTEGARI GE BUSARI EMBOBO

ATIMA ERA AWA UJUGURISIRA1 Edo ingo na awa jiro biae embo da ge awa sari

kotadewa re na ingoda yei sedo gosena sasainbarimi naso ge ingawase. 2 Edo na ingoda dubo bariGod da yei awa nembodiba arase dipapa ena Godumo dipapa ira da awodo. Edo nanemi ingoawa Keriso da yei da ititisena teta mamo mi usogagara ademei awa umo jimbadira embo aindayei itido ira da awodo ra. 3 Jingabu mi Eve da yeibugudo umo ganduburisira. Edo embo ingoda yeiteta jingabu mi Eve da bugusira da awodo ingodayei bugudo era. Edo na ingo embobo emimigandubadera awa jo ira. Edo ingo ganduboroingo mana mana edo Keriso jo mi dubo bari awadoadewa. 4 Edo embo amemi ingoda yei bugudoIesu awa ge busari mi atopatoro ingo embo awaingo jo de pon de edo ewa. Edo nango mi ingoIesu da binga ewamei awa gebe mi atopatido eraawarate embo nei mi bugudo atopatari biae Iesuda jawo da awa seoro ingo embo ainda atopatariawa budo ewa. Edo nango gebe mi Asisi Kotopuda jawo da atopatoro edo embo nei mi bugudoasisi nei awa atopatoro edo ingo embo awa ujo aeae edo ewa.

5 Edo ingoda atopapotegari nenei emimi namana derigadera. 6 Awase na awa ge sari emboewamei aerate na ge ro sena awa na gosena.Edo na iji jiwae eiawa ingoda yei isaga edo enaedo gebe awa ingo gido ewa. 7 Edo na God dabinga ewamei ingoda yei atopapotise na ingomi mina itawase sae ra. Edo na ingoda tedaatisena ainde ingo embo nembogamo awase sedona embo kiambu isena. Edo awodo isena mo nabiae iseni ta? 8 Edo na God da buro ingoda tedaisena awa Iesu gebe ari embobo nenei mi nasogano itero bugusira. Edo na gano awa budo isenaawa teta embobo ainda gano awa bengono edoingo kondade ari inge edo isena.

9Edona ainda ingoda teda atima isena ainde nagano dipapa edo isena te gae gae edo na ingo sanojarowase sedo na ingoda kondade benunu sae edoisena. Awarate Macedonia busu da nanonamendimi buguse naso rora budo bugudo isera. Edorora budo bugudo isera awa inono be ra. Edo namatu God da buro ingoda teda awodo edo isenada awodo amboda adena. Edo na mana ingo nasomina itawase sadena. 10 Edo Keriso da gebe nasojo da atiri na ingoda yei sena, embo yei berari daGreece busu da atera amimi na ingoda teda Godda buro isena ainda emboro awa ingadera. Edoembo da ge mi mana ge awa rawurase gajadera.11 Edo na roedo ge eiedo seni? Na ingo dubo baeise gido ge eiedo mo senita? Awodo aera. Godgosira na ingo dubo burena awa gosira.

12 Edo gae gae edo ingoda atopapotegari neneimi ungo na buro edo ena da awodo ari sisejariga ge seorase sedo na boroko ro ena da awodoise atadena 13 Edo atopapotegari eiawa ge neneiatopapotise ungoda buro da jawo da gebusiseungo awa Iesu da binga atopapotegari embobosera te ungo awa awa aera. Ungo awa teta am-bojimbi inge ise edo embo ganduburera. 14 Edoungo awodo era awa rora seka aera. Satan umouso gari awa nei adira edo teta asisi ewamei usasade da awodo adira. 15 Da awodo Satan da buroembobo ungoda gari awa nei edo buro ewagaewaari embobo ingege adera. Awarate iji ambo beamboda embobo eiawa ungoda wasiri bebegaeewora awasedo riroga inono da badera.

PAUL KERISO DA BURO ISE IJI BERARI MEMESIBUDO ISIRA

16 Na ingoda yei sekago sena na awa jiro biaeembo awodo kotove. Awarate ingo na jiro biaeembo sanase dipapa adewa awa sewo awarate

Page 241: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 11:17 238 2 CORINTHIANS 12:5naso ge ingiwo. Edo ingirowo na ge atopapote-gari embobo neneimi jariga ge sedo era da awodojariga ge kiambu sane. 17 Na boroko God da usogoroba mi ge sae ra te na teta jiro biae embo mige sarago ena. 18 Edo jiro bebegae embobo jiwaebe mi ungoda buro da ge awa ingoda yei jarigage sera awasedo naso ge daedo ingiwo. 19 Ingoawa jiro gari embobo awodo kotedo ewa te ingojo iaviri de atopapotegari embobo jiro bebegaede da ge awa ingewa. 20 Edo embo amemi eroingo ungoda agipo embobo ewa amimi ingodarora berari atae burera edo ungo awodo dorasesae ewa. Edo embo amemi ingoda yei biae iseingo ujo ae ise edo ingo sogo da dorera awa ingoawara sewa. 21 Edo na embo nenei mi edo era daawodo ae edo ena awasedonamomogoroba ae ta?Awase?

Awarate rora ro mi ari embo jariga ge sadiraawa na daedo rora da awasedo na jariga gesadena. Na teta jiro biae embo mi ge sarago enate na oju adi aera. 22 Edo atopapotegari emboboemimi jariga ise ungo awa Hebrew embobo sera.Ungo awodo seri ta? Awara na daedo Hebrewembo ra. Edo ungo Israel embobo sera. Na daedoIsrael embo ra. Edo ungo awa Abraham da orobesera. Na daedo Abraham da orobe ra. 23Edo ungosera ungo awa Keriso da buro embobo sera. Nadaedo Keriso da buro embo ra. Edo na Kerisoda buro ena amimi ungo derigurena. Edo ingokotewa naso jariga ge eiedo mi na jiro biae emboeni ta? Keriso da buro nanemi ena amimi ungodaburo awa derigurira. Edo ungo derigurise iji jiwaebe na gajari oro da atima ena. Edo embo mingombu mi na vejedo isera iji jiwae. Edo iji jiwaeembo mi na doro betanase aikambu edo isera.24 Edo iji da Jew embobo mi na iji 39 awodo esieriwami vejero naso tamo eriri isira. Edo iji nei iji4 awodo Jew embobo mi da awodo naso yei isera.25 Edo iji da Rome nati da embobo mi na vejisera.Edo iji tamonde naso yei ari da awodo isera. Edoiji tamonde na ewa nga de pepeta eno ewa ngabejedo dada etiri na ewa kapuru da jawusena. Edonga nei na pepeta isena awa bejedo dada etirawaiko da edo tumba da awa ewa da atisena.

26 Edo iji jiwae na pepeta eono umo bojedo isiraedo bengono embobo de naso embobo Jew deedo embo Jew ae de mi na usibesi adi aikambuedo isera. Edo na nati nembodiba da atise edobusu da pepeta ise edo nga de ewa kapuru dasembadi eono memesi nembogamo eiawa nasoyei bugudo isira. Edo emboungonaso otatao sedoisera amimi na gandubedo isera. 27 Iji berari na

buro nembodiba edo isena. Edo tumba jiwae naewo aera te dombu gunjedo atima isena. Edo nabeji de umo ujo de tambudo isena. Edo na iji jiwaeindari ae edo jajemomi dudugasedo isena. Edo nasini bo ae edo isena. 28Edo da awa aera te iji berarina Iesu gebe ari embobo rawodo ateri awa kotedoisena. Edo awodo kotedo isena awa teta bouganebodiba ango ari inge edo isena. 29Edo Iesu gebeari embo awa goroba ae euri re na daedo gorobaae edo isena. Edo embo nei dedegeuri Iesu gebeari embo wasiri biae edo dudureuri re na umo joedo ena.

30 Awasedo na jariga ge sadena edo memesi rotambadena amimi isaga adira awa na goroba aeraawasedo na jariga ge sadena.

31 Bada Iesu awa ingode jasiga edo era aindaMamo God awa gosira na gebe sena awa. 32 Edona Damascus nati da atima isena ainda nati da gi-tijigari nembodiba jawo Aretas mi ititisira amimina bundadi dipapa edo uso isoro embobo awa itirinati jiwa da puga nembodiba nati jiroroka ari dabe awa simba edo isera. 33 Awarate naso otataomi na kandia nembodiba da joda itido diumbakiambu da ponda itido itero busu da wowosisena.Edo na awodo kondade etero na mambeno isoroembobo na bundae isera.

12PAUL ETURO ARAGO EDO RORA SEKA GOSISIRA

1 Na gosena jariga ge sedo era amimi embo dayei ewamei ro ae edo ira te na ge sadena awasedodowo ge sane. Matu na eturo arago isena aindaGod mi rora seka awa isaga isira ainda kiki awaingoda yei sadena. 2Gaeko 14 gunda atisira aindeGod mi na betiri utu in be inda vivitisena. Edona gaera na naso tamo joda awodo vivitiseni tako tamo dodo asisi mi vivitiseni awa naso yeinganega eove. Awarate God umo ro isira awagosisira. 3 Awarate na utu da vivitisena awagosena edo sekago ingoda yei sadena naso tamomi vivitisita ko tamo dodo asisi mi vivitisiri awana gaera. Awarate God umo naso yei ro isira awaumo gosisira. 4 Edo na ainda atise ge javi nasoge mi awa sari katogo ae awa ingisena. Edo nage javi ainda be awa ingeno God mi sisira ge roingesa awa busu da ainda seose sisira. 5Awasedona utu da vivitisena awasedo na jariga ge sadenaamone awara awarate na nasuka jariga ge mananaso jawo da mana sadena. Awarate rora isagaedo ira awa na goroba ae edo ena ainda ge awasadena ainda be awa embo na goroba ae goseraawa God mi uso goroba mi na kondade adira awa

Page 242: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 12:6 239 2 CORINTHIANS 12:21

gadera. 6 Edo na jariga da ge sadi dipapa adenaawa na jiro biae embo adi aera ainda be awa najariga ge sena awa gebe sena awasedo. Edo embomi na ro isena awa gido edo naso ge ingido gaegae edo na awa embo nembodiba awodo kotorasesedo na jariga ge sadi aera.

7 Gae gae edo na rora ewagaewa gosisena edoingisena awasedona jariga emboeonase sedoGodmi awara sari Satan mi naso tamo da rora tetabebe inge awa ititisira. Edo rora bebe inge emiminaso tamo da memesi itido ira awa teta Satanda uso binga budo bugari embobo mi na memesiitarago edo ira. Edo umo na memesi edo iraamimi ari na saboa embo anase edo ira. 8Edo iji dana God da yei eiawa sisena sedo umo nganega edomemesi awa dodo barase sedo gosisena. 9 Edo ijitamonde awodo arase sedo gosisena te umo umoiji berari naso yei da sedo isira, “Na imo kondadeena amone naso kondade re inono na ainda beawa imo goroba ae adesa iji ainde na naso gorobami imo kondade adena.” Edo umo awodo nasoyei setiri na goroba ae awasedo na iaviri isenaainda be awa Keriso da goroba awa nangae daatadira awasedo. 10 Edo na wase ae edo atadenaedo embo mi naso jawo da ge biae sadera edo ijibiae de dedo gaedo ari de edo bouga de awa nasoyei bugadira ko na Keriso da buro ena awasedoawarate na iaviri ena ainda be awa nawase ae edoena iji ainde na goroba edo ena awasedo.

PAUL IESU DA BINGA DA ATOPATARI BURO EDOIRA AINDA GE SISIRA

11 Na wasiri teta jiro biae embo mi arago enaawarate amone ingomi etewo na wasiri awodo reena. Edo ingo naso buro awa awara sae etewa awaawodo ae ewa. Ingo mi sedo ewa atopapotegarieiawa God da jiro gari da emboro awa gari sewa tena awa God da dombu da awa kiambu ra te nasojiro gari awa ungoda jiro gari awawa derigurira.12 Edo na ingoda teda atima isena ainda na sapoaari mi buro edo isena edo ari seka neinde kaindeembo mi matu ae gae awa edo isira edo ari wasirigoroba de awa edo isira edo rora berari eiawa edoisira amimi isaga edo isira awa na awa Iesu dabinga atopatari embo awa edo isira. 13 Edo naingoda yei ari nei ise edo Iesu gebe ari embobonenei da yei ari nei edo iseni ta? Awodo ae bera. Awarate na ingo mi na kondade awase siseemboro awodo da na ingoda yei ewoga be edoisena. Edo na awodo ise na wasiri biae ingoda yeiiseni ta? Edo ingo mi kotembedo doawase sisenita? Awodo aera.

PAUL DA KOTARI NEMBODIBA CORINTH NATIEMBOBO DA YEI

14 Iji etoto na ingo esega adi bugusena edoboroko na ingo esega adi sekago sia ena. Edona ingo esega adena ainde ingo mi naso yei roraitawase na sedo gadi aera. Edo na ingo keraena awa ingoda gano awa badi aera te na ingokondade adi ingo kera ena. Edo kinapeina miaimamo da indari itae rate aimamo mi kinapeinada indari itido era. 15 Edo ingo awa ewameiatawase sedo na iaviri de naso rora berari awaingoda yei itadena edo na iaviri de naso tamoawa itadena. Edo naso dubo bari nembodibaingoda yei amimi iri ingoda dubo bari naso yeiawa kiambu ita?

16 Edo na ingoda yei bouga itae rate embo in-goda teda amimi sera umo uso buro gae unjugarida ise nango gandubedo nangoda rora budo irasera. 17Awarate ungo awodo sera awa na nganegaedo gadena na emboro rawodo da awodo iseni?Na binga sari embobo nenei iteno bugudo ingogandubedo ingoda rora budo iseri ta? 18Na Titussedo geteno ingo esega isira edo ungae da awananonamendi nenei awa nanemi iteno bugusera.Edo Titus ingo gandubedo ingoda rora burisi ta?Awodo aera. Umo ingoda yei mambudo buronanemi matu edo isena da awodo awa isira. EdoTitus de namonde awa God da buro awa da awodoedo era.

19 Edo ingo kotewa nango ingoda yei beitigarige sadi jarari kotevi ta rora? Awodo aera. NangoGod da diti da ge sera awa teta Kerisomi ge sorasedipapa irirari arago era. Edo nangoda otataorora berari nango mi edo era awa ingo kondadeadi edo era. 20 Na kotena na ingo esega adibugadena ainde ingo ro irirowo bugudo gadenaawa na ujo ae adena. Edo na ingoda yei buganoingo mi na ingoda yei ro adena awa gido ingoujo ae adevi ta rora. Edo na oju ena ainda beawa na ingoda yei bugudo ingo ge mina baga iseedo embo nenei da rora dipapa mina ara ise edotini gambari mina ara ise edo kando egae ise gebebegae sise gebusise edo jariga embobo awodoise edo kera egae irirowo tambadena awa kotena.21Edo embo nenei ingoda teda awa jo dongono deedo emboevetu bebegae de atera edo embo neneida aro asini awa budo atera. Edo ungo awodoatera edo ungoda wasiri bebegae awa dodo edoGod da yei wareregae era awasedo na ingoda yeibugano edo naso God mi ingoda joda ari na awapoiwo embo awodo adena. Edo umo awodo ari nakotena na ji sadena ainda be awa embomei einda

Page 243: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 CORINTHIANS 13:1 240 2 CORINTHIANS 13:13wasiri bebegae awasedo. Edo na eiawa adira awaoju ena.

13PAUL GIDO GOGO ORASE UNGODA YEI GE SISIRA

1 Matu na iji etoto ingo esega isena. Edo naingo sekago esega ano edo naso esega ari ingodayei awa iji tamonde adira. Edo embo etoto tatamonde mi embo nei awa wasiri biae ari gesadera awa ingodena gebe adera umo wasiri biaeetira awa awawa jiwari mi ingodenaso yei siraawasedo. 2 Edo na matu ingo iji etoto esega isenaiji ainde embo wasiri bebegae isera ainda yeisisena wasiri biae awa sekago eove. Edo borokona ungoda yei sekago wasiri biae awa eove sena.Edo na ungoda yei sena edo ingo embo nenei deda yei sena na sekago ingoda yei engenembadenaawa na ingo jo adi aera. 3 Ingo Keriso naso yeiawodo ge sedo ita mo ko sae ri awawa gadi dipapaevi ta? Edo na ingoda yei bugadena iji ainde isagaadira Kerisomi ge naso joda ititiri na ge sena. EdoKeriso ingoda teda buro ira amimi uso goroba awaisaga ira. 4 Edo embo mi Keriso awa benema miorega da dorisera iji ainde umo uso goroba awaisaga aera te boroko God da goroba nembodibauso joda amimi Keriso atira. Da awodo nangoawa goroba aera te God da goroba nangoda joda amimi nango Keriso ga dada edo wasiri deatadera. Awasedo nango God da ge awa ingodayei ujuguriroro ingo God da goroba awa gadewa.

5 Edo ingo mo be Iesu gebe ari embobo ta moawodo aeri? Awawa kotise edo ainda be awagiwo. Edo ingo be Keriso ingoda jo da atiraawa gosevita? Edo uso goroba ingoda jo da awabajido goroba ita? Edo ingo mo be Keriso gebeevita ko tepo ae etewa awa evi? Awa kotise edoainda be awa giwo. 6 Edo awa kotise na kotenaingo ingodena Keriso da topo be ra awodo awagadewa. 7 Awarate nango God sedo gosera umoingo kondade ari ingo wasiri bebegae eowasesedo gosera. Edo nango God da yei sedo goroingoda yei awodo ari embo mi nangoda buro awaewamei sorase aera. Nango re God sedo goroingo kondade ari wasiri ewagaewa awase sedogosera. Edo embo mi nangoda buro awa biaesadera amone ro aera.

8 Edo nango ro adera amimi God da gebemoka awa ari duradi aera. Edo nango ro berariera amone kondade ero God da gebe moka awadederira. 9 Edo nango wase ae eoro edo ingogoroba embobo edo ewa awa nango iaviri edo era

ainda be awa nango ingo goroba de Iesu gebe ariembobo awase be dipapa edo era awasedo. Edonango benunu God da yei sera awa ingo ingosukaumo jigari ewamei awase sedo sera. 10 Awasedona yei besaun be atise boroko ove eiawa ingodayei ititena ainda be awa amboda na ingo esegaadena iji ainde na Godmi goroba naso yei ititisiraamimi ingoda yei biae ari ujo ae ise gido ena. Edonanemi ingo kondade ano ingoda tumonda ariKeriso da yei awa goroba arase sedo God mi nasoyei goroba ari ititisira amimi ingo ano eradewa.Edo umo goroba ari ititisira amimi ingo jumbanowosawase itae ra.

11 Edo naso nanonamendi na ove eiawa atae adiaikambu ena awasedo na ingoda yei sena atiwo.Edo iji berari ewamei ise atiwo. Edo nanemi roawase setena awa edo gogowo edo ise ewo. Edoge mina baga ae tepo atiwo. Edo jo jamo jamode atiwo. Edo God ingo dubo burise ingoda yei jojamo jamo ari itido ira awa ingo de daedo atare.

12 Ingo mina bara jo iaviri de ewo. Edo God daembo berari ungoda ategari ingoda yei ititera.

13 Bada Iesu Keriso da uso soregari kando deedo God da dubo bari de Asisi Kotopu da jaonamendi ari de awa berari ingo de daedo matawaatore.

AwaraIngoda namendi

Iesu Keriso da jawoPaul

Page 244: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 1:1 241 GALATIANS 2:1

Ove Galatia Busu Embobo MiBurisera1 Na Paul mi ove eiawa gaena. Iesu Keriso de

GodMamo Iesu etiri eririsira amimi Iesu da bingaatopatari embo anase ititisira. Embo nei mi naburo eiawa anase itae bugae ra. 2 Na nanona-mendi einda atera ainde da Iesu gebe ari emboboGalatia busu da dada edo era awa ategurera.

3God ingodenasoMama de Bada Iesu Keriso demi ingoda yei edo gogo edo kando ise edo oro ingojo jamo jamo are.

4 Edowasiri bebegae busu berari da embobomiera amimi ingodena awa embomi esimi ingodenabundarago ira. Awarate ingodena wujegadi sedoKeriso ingodena embo bebetisira. Edo Kerisoawodo bebetisira awa umo ingodenaso MamoGod mi arase dipapa isira awa isira. 5Awasedo ijiberari ingode God jasiga ore. Awara awodo are.

UNGO MI BINGA NEI INGISERA6 Na ingo ro ewa awa ingido na kove be ena.

God Keriso da ari ewamei da derido ingo jawosisira. Edo jawo setiri ingo uso yei bugudo edo ijitupo atae etiri ingo binga nei ingido umo dotewa.Edo na ingoda jawo da ge awa ingido na kove beena. 7Edo binga nei ingewa emomobinga ewameita biae ri? Gebe amone binga ewamei aera. Naingoda yei sena embo nenei mi Keriso da kikiawa seoro ge ewagaewa awa budo edo gebusari geamimi itoro edo kiki edo ira. Edo embomei amimiKeriso da kiki awodo sera amimi ero ingo manamana ewa. 8-9 Edo nango matu ingoda yei bingaewamei awa minonu sisera awarate embo averinango ta utu da asisi ta amimi ingoda yei binganei awa sae etera awa God mi embo awa riawomatawa atari da itari mambare.

10 Edo na ingoda yei ge eiedo sena awa ingokotewa na embo nenei mi naso ge awa ge ewameisorase dipapa eni ta? Awodo aera. God na ro enaawa gosira edo na umo iaviri arase dipapa ena.Edo na buro eiawa ena amomo ano embomi iaviriorase eni ta? Awodo aera. Edo na buro eiawaise embo mi iaviri orase dipapa adena amonenamone Keriso da buro embo aera.

PAUL IESU DA BINGA ATOPATARI EMBO ISIRAAINDA EMBORO

11 Naso nanonamendi eiawa sano giwo emboawa na binga ewamei sena einda susu aera.12Embomi naso yei binga ewamei awa itae ra edoembo mi binga ewamei awa naso yei atopatae ra.

Awarate Iesu Keriso umo umosuka binga ewameiawa naso yei isaga etiri na burisena.

13 Edo ingo na matu rawodo atima isena aindabinga awa ingisewa. Na Jew embobo da wasiriawa ambo ambo ise God tumondebain edo isenate na Iesu gebe ari embobo da diti awa jo ae dedogaedo ise diti dada awa usibesi adi jarima isena.14Na Jew embobo da God tumondebain ari wasiriawa ambo ambo edo isena awa na embo neneiderigedo isena gaeko naso da awodo awa. Edo nanaso mamoumbogo da atopatari awa ambo amboedo isena awa embo nenei derigedo isena.

15 Awarate God naso yei wasiri ewamei edona kataburisira. Edo na naso aia da vetu to daateno God na umo sapo anase sia isira. 16 Edonanemi Keriso da jawo da binga ewamei awaembo Jew egae ainda yei minonu sanase sedoGod mi Keriso mo averi awa naso yei isaga isira.Edo God mi Keriso awa naso yei isaga isira edona embo nenei mi na umo awa atopatoro gadisedo sedo gaera. 17 Edo na Jerusalem nati daIesu da binga atopapotegari embobo nenei awagadi mambae ra te na dambuderari Arabia busuda mambusena. Edo na ainda mambudo aindaatima isena edo amboda na Damascus nati daengenemburisena. 18 Edo na ainda ateno gaekotamonde atae isira edo Peter da yei sedo gariitido gadi sedo na Jerusalem nati da mambusena.Edo ainda mambudo na Peter ga da pura etotoatisena. 19 Edo atise na Iesu da binga atopatariembo James Iesu da namendi awa gosisena te naIesu da binga atopapotegari embobo nenei awagaera.

20 Ge nanemi boroko gaena awa gebe ra. Edona ge eiawa God da diti da gaise sena awa na gebusae ra. 21Edo amboda na nati da Syria de Ciliciabusu de da ainda mambusena. 22 Edo iji aindeIesu gebe ari embobo Judea busu da awa na averiawa gaera te ungo embo mi naso jawo da ge sedoisera awa gido isera. 23Edo embomi naso jawo dage eiedo sedo isera, “Embo matu ingodena dedogaedo edo isira edo embo mi Keriso gebe eorasegajadi jarima isira awa umo boroko embo da yeiKeriso rawodo edo gebe aderi awa sise tembira.”24 Awasedo naso yei ro isira awa embo ungo miGod jasiga isera.

2IESU DA BINGA ATOPAPOTEGARI EMBOBO NENEI

MI PAUL INGO JOGA DA ISERA1 Gaeko 14 atae etiri na Barnabas ga da

Jerusalem nati da engenemburisena. Edo nango

Page 245: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 2:2 242 GALATIANS 2:17Titus budo nangode daedo mambusera. 2 Edona mambusena ainda be awa God umo na mam-banase dipapa ira awa naso yei isaga etiri go-sisena awasedo. Edo na vitido Iesu gebe ariembobo da gitijijigegari de da dada isena. Edoembo nenei awa ainda nangode da dadaaera. Edodada edo na ungoda yei binga ewamei na emboJew egae ainda yei minonu sena awa ujugurisena.Edo na ujugurisena ainda be awa na ungo nasoJew egae embo da yei binga ewamei minonu sarida buro awa gajorase sedo ujugurisena. 3-4 Edonaso otao Titus Greek embo awa ungomi tamo daandiso diugari wasiri awa barase sae ra awarateembo nenei mi ungo awa Iesu gebe ari emboboinge edo gebe ari embobo de da dada edo Titusda tamo da andiso awa diugadi dipapa isera. Edoembobo eiawa nangode dada isera ainda be awaungo nango Jew embobo da wasiri awa amboambo eri ta aeri awa gadi sedo dipapa isera. Edoungo awa gadi sedo nangoda teda teta bengonoda gari embobo awodo isera. Edo nango awaIesu Keriso ga da dada isera edo umo nango Jewembomei da wasiri wujegurisira te ungo nangosekago bundoro edo agipo embobo awodo orasedipapa isera. 5Awarate nango binga ewamei ingoawasedo simba adi edoungoda ge awa ingae isera.

6 Edo embo Iesu gebe ari embobo mi ungodagitijijigegari sedo era awa ungo kotari seka awanaso yei sae isera. Edo gitijijigegari nembog-amo amimi ae na oju aera ainda be awa God dadombu da awa ingodena awa berari da awodora. 7 Awarate ungo gosisera God mi Peter daburo binga ewamei awa Jew embobo da yei mi-nonu sarase ititisira da awodo God mi naso burobinga ewamei awa embo Jew ae ainda yei minonusanase ititisira awa gosisera. 8 Edo God mi Peterda yei binga ewamei Jew embobo da yei minonusarase goroba ititisira da awodo God mi nasoburo binga ewamei awa embo Jew egae aindayei minonu sanase ititisira edo buro awa anasegoroba ari ititisira. 9 Edo James de Peter de Johnde awa Iesu gebe ari embobomi ungoda gitijijige-gari sedo era amimi God mi embo Jew ae bingaewamei minonu sari da buro nembodiba naso yeiititisira awa gido sisera ingodenaso buro re daawa ra sedo na Barnabas ga de da ingo burisera.Edo nango berari ge emboro da awodo kotedosisera nango awa embo Jew egeregae ainda tedaburo iriroro edo ungo awa Jew embobo da tedaburo orase sisera. 10 Edo ungo mi sisera, nangoIesu gebe ari embobo da teda embo rora egeregae

Jerusalem nati da awa ruvegeorase kondade iseatorase sisera. Edo namone awa embo buro okainewona.

PAUL ANTIOCH NATI DA PETER DA YEI AWODOEOSE SISIRA

11 Peter Antioch nati esega adi bugiri nanemiIesu gebe ari embobo berari da diti da sisenawasiri isira awa biae awa isira awa sisena. 12 Jamesmi embo nenei Antioch nati da mamborase sisiraawarate embobo eiawa mambae atero Peter ijiberari embo Jew ae edo Iesus gebe ari embobo deindari indido kumbudo edo isira awarate emboboeiawa Antioch nati da bugusera awa Peter emboJew ae edo Iesu gebe ari embobo de indido kum-budo ari awa atae isira. Edo Peter umo embo misisera embo Jew ae edo Iesu gebe edo era awa Jewembobo da wasiri tamo da andiso diugari wasiriawa badera sisera awasedo uso jiro wareregetiriumo embo Jew ae edo Iesu gebe ari embobo dedaedo ingido kumbudo ari awa atae isira. 13 EdoIesu gebe ari embobo nenei Jew embobo awa ojuisera Peter mi isira da awodo edo ungoda jirowareregurisera. Edo Barnabas ungo oju da wasiriawa ero gido umo daedo uso jiro wareregurisira.

14Awasedoungobinga ewamei da emboro gebeainda pepeta ae era awa gido na ungo berarida diti da Peter da yei sisena, “Embo imo neJew embo ra awarate imo embo Jew ae aindawasiri awa ewosa. Imo embo Jew ae ainde daindido kumbudo ise edo Jew embobo da wasiriawa ambo ambo ae ewosa. Edo roedo imo isojiro wareregetiri embo Jew ae awa Jew emboboda tamo da andiso awa diugari wasiri awa amboambo orase sewosi?

EMBO AVE IESU GEBE ADERA EMBO AWA GOD MISOREGADIRA.

15 “Ingodena awa Jew embobo mi wasiri bebe-gae ari Jew ae embobo sedo era awa aera. Ingo-denaso umbogo re Jew embobo ra. 16 Awarateingodena gosera Jew embobo da agodari ge awakera adera amimi mana ari ingodena God ga daumo jigari ewamei adera. Edo ingodena goseraembo ave Keriso Iesu tumonda adira embo awaGod ga da umo jigari ewamei adira awa gosera.Edo ingodena daedo ingode God ga da umo jigariewamei adi sedo Keriso tumonda isera. Ingode-naso Jew embobo da agodari ge kera ari mi aeingodena God de da umo jigari ewamei aera. EdoJew embobo da agodari ge kera ari buro amimi aeembo da ave God ga da umo jigari ewamei da aera.

17 “Edo nango sera tumonda ari awa God ga daumo jigari ewamei ari da susu ra. Edo nango Jew

Page 246: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 2:18 243 GALATIANS 3:14embobo nango soregari tambari dipapa edo awanango Moses da agodari ge awawa mana amboambo adera edo Keriso mi sita nango embo Jewae awodo edo wasiri bebegae ari embobo sita?Awodo aera umo awodo saera. 18 Awarate ingo-dena agodari kera ari awa soregari da susu awodoadera awa teta mando matu awa arasegedo edosekago tutuvi derido edo itadi jararago adera.Edo awodo adera amimi ingodena awa wasiribebegae embobo awodo adera. 19 Edo na agodariawa kera adi jarise na agodarimi ro anase sira awaadi jarisena awa tambusena. Edo na awa gido naawa wasiri biae embo awa gosisena. Awarate naagodari ge awa ambo ambo ari dodo God awasedoatadi ena. 20 Naso wasiri bebegae teta Keriso gauso orega da betarago isira awasedo na borokowasiri de atena. Na naso goroba mi atae rateKeriso naso jo da atiri na daedo atena. Edo nabusu da atena ainda susu awa naso tumonda ariGoddamei da yei awa sedo. Umonaduboburisiraawasedo umo na awasedo bebetisira. 21 Na Godda kando ari awa ujo ae aera. Edo embo ave umoagodari kera ira amimi ari umo God ga da umojigari ewamei ae etira awa Keriso awa tepo awodobetae etira.”

3UNGO RE AGODARI KERA ARI EMBORO DA

PEPETA ERA1 Ingo Galatia busu embobo awa jiro bebegae

embobo ra. Edo embo mi ingo simbora edo ingogandubedo era. Edo nango mi isaga be Kerisoda orega da betari awa ingoda yei atopapotisera.2 Naso sedo gari da einda mina awa sewo ganeingo agodari mi ro awase sira awa edo ewa amimieuri ingo God da Asisi budo evi ta ko ingo bingaewamei ingido gebe isewa amimi etiri ingo Godda Asisi burisevi? 3 Ingo ro awasedo jiro bebegaeembo awodo isevi? Tuturo da ingo mi AsisiKotopu da goroba mi Iesu Keriso gebe edo isewa.Awarate boroko ingo sekago agodari da ge keraedo ewa. 4 Edo rora berari ingoda yei isira aindabe bugusita mo ko bugaeri Ro ingoda yei isiraamone rora nembodiba ra. 5 Ingo ro agodari miawase sira awa isewa amimi etiri God ari wasirigorobade ingoda teda isitamo ingobinga ewameigebe isewa awasedo God mi ari wasiri goroba deingoda teda isiri?

KERISO TUMONDA ARI EMBORO DA PEPETA EWO6 Jiwari mi Abraham da jawo da sisira,

“Abraham God gebe isira awasedo God mi sisirauso tumonda ari awasedo umo nangae daumo jigari ewamei adira.”

7 Awasedo eiawa giwo embo ave God gebe adiraembo awa Abraham da orobe be moka ra. 8 Edojiwari mi sekago sira amboda embo Jew ae awaGod gebe adira awa God mi ari embo awa Godga da umo jigari ewamei da adira sira. Awasedoawodo ae atiri giti da Abraham binga ewameieiawa burisira, “Edo iso yei awodo God mi Abra-ham awodo busu berari da embobo awa ewameiadira.” 9 Edo Abraham God gebe isira edo God miumo ewamei isira da awodo embo ave God gebeadira embo awa God mi embo awa ewamei adira.

10 Edo embo amemi ungo agodari ge mi ro siraawa era awasedo God mi ungo soregadira koterate embobo amone riroga awa badera. Edo jiwarimi sira,“Embo ave iji berariMosesmi ro berari agodari da

jiusira awa kera ae adira embo awa God dariroga awa badira.”

11 Edo ingodena isaga be gosera awa emboagodari ge kera adira amimi mana ari umo Godga da umo jigari ewamei adira ainda be awa jiwarimi sira,“Embo ave uso tumonda mi sira awasedo umo

Godga da umo jigari ewamei ira embo awaewamei atadira.”

12 Awarate agodari ge awa God tumonda ari geawa sae ra. Awarate agodari mi rora ro ari da geawa sedo sisira,“Embo amemi ro berari agodari mi sira awa adera

embo awa atari ewamei adira.”13 Awarate Keriso mi ainda mina awa itido in-

godena soregurisira. Edo ingodena soregurisiraamimi ingodena agodari ge da riroga awa manabadera. Edo Keriso ingodena awasedo rirogaawa burisira awasedo ingodena riroga awa manabadera. Edo Keriso ingodena awasedo rirogaawa burisira awasedo ingodena riroga awa manabadera. Edo ingodena eiawa gari ra ainda be awajiwari mi sira,“Embo ave ri da esegedo doro betarase adera

embo awa God da simbora ari badira.”14 Edo Jew ae embobo mi ewamei ari God mi

Abraham da yei Jew ae embobo da yei itadirasisira amone borase Keriso bebetisira awara. EdoGod Iesu Keriso da yei awodo ewamei ari eiawaitido ira awasedo ingodena Keriso tumonda iseAsisi Kotopu God mi itadi sari gari sisira awabadera.

GOD UMO RO ADI SISIRA AINDE AGODARI DA GEDE

Page 247: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 3:15 244 GALATIANS 4:615 Nanonamendi ge awa ujugano gawase re

embo mi ro edo era awa sano gadewa. Embo daumo betadi ise re unemi sadira uso rora berariawa uso kinapeina da topo sedo ira. Edo umoawodo sadira awa embo neimi ge nei ro sadi aera.16 Da awodo awa God mi Abraham de uso orobede da yei ro adira sisira. Edo jiwari mi God miuso orobe da yei sisira awa embo jiwae de da sisesaera te jiwari mi sisira God mi uso orobe da yeisisira awa embo da be de da sisira. Edo jiwari miorobe sisira amoneKeriso de sisira. 17Edo naso geainda be re eire. EdoGodmiAbrahamda yei sisiraawodo awa adira. Edo amboda gaeko 430 ataeetiri God mi agodari ge awa ititisira edo ge amimiGod da sari gari ge awa tupadi aera. 18 AwarateGodmi kando embo umo agodari ge awa kera edoira awasedo itari bugadira awa kandoGod uso sarigari ge sisira awasedo awa bugaera. Awarate Goduso sari gari ge awasedo Abraham da yei ewameiari awa ititisira.

19 Awara roedo God agodari ge awa ititisiri?Amone embomi wasiri biae awa rori awa be isagagorase sedo God agodari ge awa ititisira. Awarateumo agodari ge awamata awodo atarase kotae ra.Edo God umo Abraham da orobe da awa Kerisobugarase sia isira edo iji ainde awa God agodarige awa atae arase sia isira ainda be awa Abrahamda uso orobe da yei God uso sarigari ge awa sisiraawasedo. Asisi ewamei mi God da agodari ge awasiri Mosesmi busu embobo de edo God de ungodasoropu da derido ge awa burisira. 20Awarate Goduso sari gari ge ititisira awa embo da umo edobusu embobo da soropu da awodo itae ra. Godumo umosuka embo da soropu da derae edo usosari gari ge awa embo da yei sisira.

GOD AGODARI GE ITITISIRA AINDA BE RE EIRE21 Agodari ge mo God da sarigari ge da gitopo

ta? Awodo aera. Awarate agodari mi ae emboGod ga da umo jigari ewamei aera ainda be awaGod umo agodari ge mi ari embo wasiri awaborase sia aera. 22 Edo jiwari mi ingodenasoyei sira awa busu berari da embobo awa wasiribebegae adi sedo dipapa jiwae era amimi ungogitijijigurira awarate embo ave Iesu Keriso gebeadira awa kando God mi itadi sedo sari gari sisiraawa badira. Edo embo kando awa burira aindasusu awa embo ainda tumonda ari Iesu Keriso dayei atira awasedo.

23 Edo matu Keriso gebe ari iji awa bugaeatiri agodari Moses mi ititisira awa teta gajariembobo simba ari embo mi ingodena gajari oroda itido mangiro be digido ira da awodo ra. Edo

amboda God mi Keriso gebe ari da emboro awaisaga edo God mi ingodena wujegurisira. 24 Edoagodari awa teta atopatari mi ingodena simba iseari ewamei orase edo ira da awodo rate ambodaKeriso bugusira iji ainde ingodena Keriso gebeedo era ainde God ga da umo jigari ewamei edoera. 25 Awasedo Keriso gebe ari iji awa bugiriedo agodari kera adi jarari iji awa atae isira. Edoagodari mi ingodena gitijigari iji awa atae isira.

26 Edo ingo berari ingoda tumonda ari Kerisoda yei amimi ingo God da kinapeina isewa. Edoingo God da kinapeina edo Keriso ga da dadaisewa. 27 Edo ingo umo mi ewamei ari wasiri awabudo edo Keriso ga da dada isewa. Edo Keriso gada dada edo ingoda ari barari berari awa unemiedo ira da awodo ewa. 28 Edo embo berari Kerisoga da dada isera emboro amone emboro da awara.Jew embo de embo Jew egae ainda da emborore da awara. Edo agipo embo de embobo agipoembobo ae ainde da emboro re da awara. Embode evetu de emboro re da awara. 29 Edo ingoawa Keriso da topo awasedo ingo awa Abrahamda orobe be ra. Edo ingo awa Abraham da orobeawasedo ingo God mi ro sari gari Abraham usoorobe da yei sisira awa badewa.

41 Na ro boroko setena awawa sekago sane. Mei

amboda uso mamo da gorotu nembogamo badiira mei awa umo kiambu aturi awa embo mi umoawa teta agipo embo da yei edo era da awodoawa edo era. Edo umone gorotu berari da topoadira te boroko da awa umo awodo edo era. 2 Edomei awa mei kiambu atadira awa umo embo umosimba era embobo amimi ro arase sera awa adiraamboda mei awa bajido uso gorotu nembogamoberari uso mamo mi doturisira awa badira. 3 Daawodo awa ingodenaso yei edo ira. IngodenaKeriso da be awa gadi jarise atima isera awaingodena awa teta kinapeina bajae jarise atimaera da awodo ra. Edo asisi bebegae busu berarida embobo gitijigido era asisi da amimi eteroingodena ungoda agipo embobo isera. 4 Awarateiji God mi ewamei sisira awa bugiri God uso meiitiri busu da bugusira. Edo God uso mei awa itiribugudo mei awa embo isira. 5 Edo umo embo Jewembobo da agodari kera edo era ainda mina itidoembo soregadi edo ingodena God da kinapeinaorase sedo umo Jew embobo da agodari awa keraisira.

6 Ingodena awa God da kinapeina na awasedoGod uso mei awa itiri bugusira edo asisi uso

Page 248: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 4:7 245 GALATIANS 4:30mei da asisi amimi ingodenaso jo da atima ira.Edo asisi emimi iji berari sedo ira ‘Mama nasoMama.’ 7Awasedo ingodenaso agipo ari awa ataeetiri ingodena God da kinapeina isera. Edo usokinapeina isera awasedo God mi ingodenaso yeimemei mi ro budo era awa berari itari badera.

PAUL GALATIA BUSU DA IESU GEBE ARI EMBOBOAWA JO ISIRA

8Matu awa ingoGodgae awasedo ingo awaasisibebegae ainda agipo embobo isewa. 9 AwarateGod tambudo ingo umo gosewa awarate sae etenaGod mi ingo tambudo umo ingo gosira. Edoingo God gosewa edo umo ingo gosira mo roedo ingo engenembedo asisi goroba ae edo ingokondade ari sago ae ainda yei mambadi dipapaevi? Ingo sekago ungoda agipo embobo adi sedoungoda yei engenemburevi ta? 10 Ingo kotedoewa bondo adewa awa nembodiba edo iji jaige daro nembogamo bugutira awa nembodiba awodokotedo ingo iji ainde tumondebain edo ewa. 11Naingo jo be ira. Naso buro ingoda teda isena motepo ta?

12 Naso nanonamendi na ingoda yei sedogosena na agodari awa kera ari awa atae isena daawodo ingo agodari kera ari awa atae ewo. Matuawa ingo naso yei biae aera. 13 Ingo gosewa matuna karu isena iji aindena ingoda yei binga ewameituturo daminonu sisena. 14Edonaso karumi etiriingo buro jiwae na simba ise naso yei isewa. Edoingo na ujo ae aera te ingo na teta God da asisiewamei bae etewa da awodo awa burisewa. Edoingo na burisewa awa teta Iesu Keriso bae etewaawodo awa burisewa. 15 Edo iji ainde awa ingoiaviri isewa te boroko mo ro etevi? Ingoda yeiari inono ne ingo ingoda diti awa gurugedo budonaso yei itae etewa. 16 Edo na ingoda yei gebesena amimi etiri ingo naso yei ingoda gitopo daae etewa awodo awa ewa.

17 Embo nenei awa sera ungo ingo kondadeari dipapa era te ungoda dipapa de kotari deawa ewagaewa aera. Edo ungo ingo mi un-goda atopatari awa ambo ambo awase sedo ungoingo de namonde ewoga ewoga orase dipapa era.18Edo embo gebe awa atopatadera gido awa ungomi embo nenei mi ungoda atopatari awa amboambo orase dipapa adera edo ge awa gebe naingode atisena iji ainde da aera te ge awa gebe ijinenei berari da atadira. 19 Naso kinapeina evetumi mei badi jarise memesi budo ira da awodo naKeriso ingoda jo da atarase dipapa ise edomemesiburena. 20 Edo na ge eiawa ingoda joda sadi

sedo na ingoda yei bugadi dipapa ena awarate nabugudo ingo gido naso kotari wareregedo ge neisadenita rora.

PAUL HAGAR DE SARAH DE DA JAWO DA GESISIRA

21 Embo ingoda teda amemi Moses da agodarige awa kera adi dipapa era ainda na sedo garieiawa itadena ingo agodari ge mi ro sira ainda bemo gosevita? 22Agodari ge mi sira awa Abrahamawa memei etoto da mamo na. Agipo evetumi mei da betiri edo Abraham uso aro mokaagipo evetu ae awa mei nei da burisira. 23 Edoemboevetu mi gasou jirido memei budo era daawodo awa agipo evetu awa gasou jirido Abrahamda mei da burisira. Awarate aro agipo evetu aeawa umo God da sari gari ge awasedo gasou jiridoAbraham da mei nei burisira.

24 Edo kiki eiawa kiki gebe rate teta inia ge ingeawodo ra. Edo kiki ainda be re eire. Emboevetuetoto awa God da sari gari ge etoto sisira awodora. Edo evetu Hagar da uso kinapeina awa agipoembobo isera, edo umo awa ge God mi doririSinai da sisira awa ra. 25 Hagar awa agodari gero Moses mi Sinai doriri ainda burisira awa sedopepetira edo umo daedo Jerusalem nati de Jewembobo berari de awa sedo pepetira. Jerusalemnati kinapeina awa agipo embobo ra teta Hagarda kinapeina agipo isera awodo ra. 26 AwarateJerusalem nati utu inda awa uso embobo awaagipo embobo aera. Edo Jerusalem nati emoneteta Iesu gebe ari embobo da aia inge ra. 27 Edoinia ge eiawa jiwari mi sira,“Ero evetu kinapeina bae awa iaviri are. Edo

evetu kinapeina burise memesi budo eraawa gae awa iaviri nembodiba are.

Edo evetu uso iu mi doturisira ainda kinapeinada ajigari mi evetu iu de da kinapeina daajigari awa derigadira.”

28 Isaac God da sari gari ge awasedo Sarah damei isira da awodo naso nanonamendi ingo Godda sari gari ge awasedo God da kinapeina isewa.29 Edo Abraham da mei Hagar mi kumbusiraamimi mei Sarah mi kumbarase God da Asisi misisira awa dedo gaedo isira. Edo boroko da awododari gaiari Iesu gebe ari embobo da yei bugudoira. 30 Ingode jiwari da ro ajigedo eri? Ingodeajigedo era,“Agipo evetu de uso mei de awa ondeio mambore

ainda be awa agipo evetu da mei mi manamamo da gorotu nembogamo awa badira.Edo mei evetu agipo evetu ae uso mei

Page 249: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 4:31 246 GALATIANS 5:21mi mamo da uso gorotu nembogamo awabadira.”

31 Naso nanonamendi ingodena Iesu gebe ariembobo awa agipo evetu da kinapeina aera te in-godena awa evetu agipo evetu ae ainda kinapeinana.

5SEKAGO AGIPO EMBOBO EOVE

1 Ingodena agipo embobo ewora awa atae orasesedo Keriso mi ingodena wujegedo soregurisira.Edo ingo awa boroko embo God mi soregurisiraembobo awa ra awasedo ingo sekago agipo em-bobo eosase sedo goroba edo derido atiwo.

2 Edo nanemi ingoda yei sena ingido gogoewo. Embo amemi bugudo ingoda tamoda andisodiwadi soro gido re awara seove. Edo ingo awarasadewa awa ro Keriso mi ingo embo isira amimiingo kondade adi aera. 3Nanemi ingoda yei senaawasedo ingido gogo ewo. Embo ave tamo daandiso diugari wasiri awa bae etira embo awaJew embobo da agodari berari awa kera ae etira.4 Edo embo ingoda teda amimi God ga da umojigari ewamei adi sedo Jew embobo da agodariawa kera adi jarira embo awa umo Keriso dodoseugetira. Edo daedo umo umosuka God mi usosoregari kando uso yei itari sago ae yei aindaitira. 5 Ingodena gosera ingodenaso tumonda ariKeriso da yei awasedo Godmi ari ingodena ungaeda umo jigari ewamei da adera. Edo ingodenaewamei Godmi Asisi Kotopu da yei da awodo itariamboda bugadira awawa simba edo era. 6 Edoingodena Keriso ga da dada isera awa tamo daandiso diugari wasiri awa bari awa nembodibaaera edo tamo da andiso diugari wasiri awa bariae awa nembodiba aera. Awarate embo mi in-godena embo nenei dubo budo era awa gidoingodena Keriso tumonda era awa gadera amonerora nembodiba ra.

7 Edo ingo awa Keriso tumonda ari emboro daewamei sumbusewa. Awarate embo amemi ingoemboro ainda sumbowase sedo duredo edo em-boro beitigetiri? Edo embo amemi ingoda yei gesedo etiri ingo ge be moka awa doturitavi? 8 Godiji berari ingo uso yei jumbudo ira ge be moka daemboro awa gajae edo ira. 9 Edo embo mi wasiribiae awa ge sedo era amone eire, “Ambe bajarisiwo jawo yeast kiambu mi ari ambe nembodibaedo bajadira.” 10Na gosena ingo rora ewamei awaadi dipapa ewa awa gosena. Edo ingodena awaGod ga da pepeta era awasedo na gosena ingonaso ge awa mana ujo ae adewa. Na gosena embo

amemi etiri ingo mana mana ewa embo awa Godmi uso riroga itadira.

11 Naso nanonamendi na ingo tamo da andisodiugari wasiri awa bawase dipapa edo bawaseatopatae etena awa Jew embobo mi naso yeimemesi awa mana itae etera. Edo na ingotamo kotopu diugari wasiri awa bawase atopataeawarate na tumonda ari da emboro awa atopa-potena awasedo ungomi naso yei memesi ititera.Edo na ingo awodo atopatae etena awa naso yeikotari bebegae nanemi Keriso da betari orega daawa atopapotena ainda kotari bebegae awa ataeae etira. 12 Edo embo ingo mana mana awase eraawa na dipapa ena awa ungo ingo seugae etera.

13 Edo naso nanonamendi ingo agipo ewowaawa doawase sedo God mi ingo jawo sisira.Awarate agipo ari awa atae edo ingo ro dipapaewa awa adewa awa kotove. Edo ingo Godingo dubo burira awasedo sapo mina ara ewo.14 Ko agodari ge da mi agodari ge nei da beawa ujugurira. Edo ge da re eire, “Imo imosukadubo buresa da awodo embo nenei dubo buio.”15 Awarate ingo wo mi edo era da awodo minagamba ise edo mina dara adewa awa gido gogoewo ko ingo ingosuka usibesi mina ara adewa.

ATARI BIAE DA BE DE EDO ASISI KOTOPU DA BEDE

16 Na ingoda yei sena Asisi Kotopu mi ingodayei ro sira da awodo atiwo. Edo awodo atadewaawa ingoda joda dipapa bebegae mi ro awasesira awa mana adewa. 17 Edo ingoda joda kotaribebegae de edo Asisi Kotopu de mi ro awase sirarora etoto eiawa buro da awawa aera. Edo roraetoto eiawa gitopo edo era awasedo Asisi Kotopumi ingo gitijigadira awa ingo mana ingoda jodakotari bebegaemi ro awase dipapa ira awa adewa.18 Edo Asisi Kotopu mi ingo gitijigadira awa ingoawa agodari ge da agipo embobo adi aera.

19-20 Edo ingo ingoda joda kotari bebegae miro awase sira awa isaga be gosewa. Edo kotaribebegae re eire, dita ari, viro ari, wasiri bebegae,ove kekevegari tumondebain ari, inja ari, edogitopo mina ara ari, embogo ari, ge bagari, embonenei ji sari, tini gambari ari, edo embo neneikondade ae ari, embo nenei da rora dipapa ariedo ewoga ewoga ari edo umo okain indido jirobebegae ari, umo okain indidowasiri bebegae ari.21 Edo na matu ingoda yei wasiri bebegae eiawaari da ge awa sisena te na boroko sekago senaawasedo ingiwo embo ave wasiri bebegae eiawa

Page 250: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

GALATIANS 5:22 247 GALATIANS 6:18era awa mana God da gitijigari iji da ewamei awabadira.

22 Awarate be Asisi Kotopu mi ira amone garinei na. Edo Asisi Kotopu mi be ira amone dubobari, iaviri ari, jo jamo jamo ari, sapoa ari, embonei kondade ari, edo ewamei ari, gebe sari, tinigambari ari ae, edo jo da dipapa bebegae awaae ari. 23 Edo ro Jew embobo da agodari ge misira awodo awa rora eiawa adewa awa awara sira.24Edo embo ave Iesu Keriso da topo awa ungo awateta ungoda kotari jo da bebegae awa orega dadari inge isera. 25Edo Asisi Kotopumi wasiri sekaingodenaso yei ititirari ingode Asisi Kotopu keraise uso emboro da pepeta ore. 26Edo ingodemanajariga embobo awodo mana adera edo ingodeingodena awa embo nembogamo sise embo neneiawa embo memeinya mana sadera edo ingodemana ji mina sara adera.

6INGODE EMBO NENEI DA BOUGA ANGO MINA

ARA ORE1 Naso nanonamendi embo da amemi wase

ae edo wasiri biae adira awa embo ingoda tedaamemi God da emboro gadira embo amimi embowasiri biae etira awa kondade are. Awarate joewamei ari mi umo kondade ewo. Edo gae gaeedo ingo wasiri bebegae awa eove ta gido gogoewo. 2 Ingoda bouga awa ango mina ara ewoedo kondade mina ara ewo. Edo awodo adewaamimi Keriso mi ro awase sisira awa adewa. 3Edoembo ave umo embo nembo aerate umo embonembo awodo kotadira embo awa umo umosukaganduburira. 4 Ingo dada ingo ro isewa awakotewo. Edo ingo ro isewa awa ewamei awaingoiaviri adewa. Edo eiedo kotove embo oundawasiri mi naso wasiri derigetira edo naso wasirimi embo ounda wasiri derigetira awodo kotove.5 Edo embo berari ungo dada ungo ro isera awaungo ungosuka bajari ra.

6 Edo embo ave Iesu da binga ingira embo awauso rora ewagaewa awa embo umo atopapotiraembo ainga kando edo bare.

7 Ingo ingosuka gandubeove. Edo ingo manaGod gandubadewa. Edo embo amemi ve umo rogowadira ve da ainda be awa wujegadira. 8 Daawodo embo amemi uso jo da ro govedo iraainda be awawa budo ira. Edo embo amemi vebiae uso jo da govedo ira awawa betari natopoatari awawa kumbadira awarate embo amemiAsisi Kotopu da ve awawa uso jo da gowadiraawawa wasiri natopo atari kumbadira. 9Awasedo

wasiri ewagaewa ise gido ingode mana begogoadera ainda be awa ingodena iji berari wasiriewagaewa adera edo amboda awa uso be awajiwa be badera. 10 Awasedo ingodenaso iji atiraeinde ingode embo berari da yei ewamei ore.Edo awodo ise ingode naso otatao Iesu gebe ariembobo da yei ewamei ari awa ruvegeore.

PAUL DA GE SANGOVE11 Na naso ingo mi ingoda yei ove ena. Edo ove

jiwae ena eiawa giwo.12 Edo embo rora embo mi diti mi gido era

awasedo jariga ge sadi dipapa edo era edo embore emimi oro ingo tamo kotopu da mendo daandiso diugari wasiri awa bawase jarera. Ungomi Keriso orega da betisira awawa atopatadiraawawa dedo gaedo ari kumbadera awarate ungoatopatari awawa dodo ingo tamo andiso da di-ugari wasiri awawa kumbawase sadera awawaungo dedo gaedo ari awawa kumbadi aera.13 Awarate embo ungo tamo da andiso diugariwasiri edo era awa ungode daedo agodari awakera ae edo era. Edo ungo ingo tamo da andiso di-ugari wasiri awa bawase dipapa era ainda be awaingo tamo da andiso diugari wasiri awa badewaawa ungo jariga ge sadi sedo sera awasedo.14 Awarate na jariga ge Iesu Keriso da orega dabetari awa sadena. Edo na rora nenei da jawo dajariga ge mana sadena. Iesu da betari orega daamimi etiri busu da rora mi na jumbari awa ataeisira edo naso busu da rora dipapa ari awa ataeisira. 15 Edo embo umo tamo da andiso diugariwasiri burisita ko bae ri amone nembodiba aera.Awarate God mi ari ingodena embo seseka aderaawa nembodiba ra. 16Edo embo ave awodo koteraembobo ainde God da embobo berari de da yeiGod ungo jo ise ungoda yei jo jamo jamo ari itare.

17 Edo boroko naso ge sangove da sadena.Embo da amemi mana awo na memesi sekagobadena ainda be awa naso tamo da bubuko atiraamimi sira awa na awa Iesu da buro embo awodora.

18 Naso nanonamendi Iesu Keriso da kandogatari ingode da matawa atare.

Awara.Ingoda namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul.

Page 251: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 1:1 248 EPHESIANS 1:21

Ove Ephesus Nati Embobo MiBurisera

1 Na Paul mi ingo ategurena. God mi na jawosetiri na Iesu da binga atopatari embo isena. EdoGod da embobo Ephesus nati nembodiba da atimaera embobo awa Iesu Keriso gebe edo umo joungoda berari mi kondade ari mi kera era aindayei ove eiawa jivena.

2God ingodenasoMama de Bada Iesu Keriso demi ingoda yei kondade ari da kando de jo jamojamo de itare.

EWAMEI ARI GODMI INGODENASO YEI ITITISIRA3 God ingodenaso Bada Iesu Keriso da Mamo

da yei ingode doio sore ainda be awa unemiingodena ewamei isira awasedo. Eiedo God mietiri ingodena Keriso de da dada isera. Edo in-godena Keriso ga dada etero unemi utu da kandoberari awa ingodenaso yei ititisira. 4 Edo God utude busu de ae atise ingodena kataburisira. Edoumo dipapa isira ingodena Keriso da embobo oroIesu da uso ororo mi ingodenaso jo awa segariingode God da jo da ewamei be derorase dipapaisira. 5 Edo God umo ingodena matu be matudubo burisira awasedo God umo kotisira Iesu mikondade ari umo ingodena awa ari uso kinapeinaorase isira. Edo kotari awodo edo God iaviriisira. 6 Edo God umo ingodenaso yei ewamei edoira awasedo umo uso mei God mi dubo buriraawa ingodenaso yei soregari da kando ititisira.Edo God umo ingodenanemi kando eiawa minaitorase sae awasedo ingodena mina itae soregarida kando eiawa burisera. Edo ingode kando eiawabudo jo iaviri de ingode God jasiga ore.

7 God umo Keriso da betari awasedo ingode-naso wasiri bebegae awa kotembedo doturisira.Edo umo ingodenaso wasiri bebegae kotembedododo edo wasiri bebegae da bupuri awa wuje-gurisira. 8 Edo God da ari ewagaewa ingodenasoyei edo ira awa nembogamo ra. Edo uso wasiriewagaewa ingodenaso yei edo ira awa jiwae be ra.9God uso jiro gari berarimi umomatu Iesu Kerisoadira awa kotisira awa isira. EdoGodumomatu roadi kotisira awa umo umosuka gae tuda kotisiraawarate boroko uso kotari awa ingodenaso yeiisaga etira. 10 Edo uso iji be awa bugari God umoro adi kotisira awa berari atae adira. Edo Godda uso kotari awa unemi rora berari utu de busu

de isira awa dada ari Keriso mi ungo gitijigarasekotisira.

11 Edo God umo ro adi kotedo ira awa be edoira. Tuturo da God umo kotisira uso dipapa miingodena katabadi kotisira edo ingodena Kerisoga da dada edo ingodena awa God da embomeiorase kotisira. 12 Edo God mi ingodena awawakataburisira ingodenanemi umo uso ari ewa-gaewa ingodenaso yei isira awawa jasiga orasesedo edo umo ingodena kataburisira awawa IesuKeriso tumonda orase sedo isira.

13 Edo ingo God umo embo soregedo ira aindabinga ewamei ge be awa ingido Keriso gebe isewa.Edo ingo Keriso gebe etewo God da Asisi EwameiBe God mi itari bugarase sisira awa ingoda yeiititisira amimi ingo awa God da topo awa isagaisira ainda be awa God da Asisi Ewamei Be awaingodenaso kotopu ra awasedo. 14 Edo ingodenaGod da Asisi Ewamei Be awa itiri budo edo roGod mi uso embobo da yei itadi sisira awa ingodebadera awa gosera. Edo Asisi Kotopu ingodenasojo da atiri ingode gosera embo Keriso mi minaitido budo soregurisira embo awa Godmi ambodabadira awa gosera. Awasedo ingodena God dausasa nembodiba awa kotise ingode umo jasigaore.

PAUL UMO MI UNGODA YEI RO ARASE SEDOGOSIRI AWA SISIRA.

15-16 Edo ingo Iesu Keriso gebe ise God daembomei dubo burewora ainda binga ingido naiji berari God doio sise umo ingo kondade arasesedo gosewona.

17 Edo na ingo ruvegae God usasa de ingode-naso Bada Iesu Keriso daMamomi ingoda yei Godda Asisi itarase iji berari sedo gido ena. Edo ingomi God gawase Asisi Ewamei Be mi jiro gari itariamimi God awa ingoda yei isaga adira. 18 Ingomi soregari God mi ingo mi kumbawase sedojawo sisira awawa gawase sedo awa na God dayei ingoda jiro pirigarase benunu sedo ena. Edodaedo ingo mi iji amboda rora ewagaewa Kerisoga da kando edo kumbadewa awa isaga gawasesedo awawa na God da yei ingoda jiro pirigarasebenunu sena. 19 Edo daedo ingo mi ingode Iesugebe ari embobo da yei goroba itido ira awawagawase sedo na God da yei benunu sena.

20 Edo goroba amone eiedo ra. Iesu bebetisiraawa God mi uso goroba nembodiba mi jigiri eririutu da uso demonda gitijigarase ititisira. EdoGod Iesu jigiri eririsira ainda goroba de Goduso goroba ingodenaso jo da ainde re da awara. 21 Edo God Iesu Keriso uso demonda utu da

Page 252: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 1:22 249 EPHESIANS 2:19ititisira amone Keriso re ge be inda ra. Orobe dagitijigari de busu einda gitijijigegari de embo deasisi bebegae de anela de edo utu da gitijigegariembobo de awa ungo berari Keriso da tuda ra.22EdoGodmi etiri Keriso awa rora berari de emboberari de da gitijigari isira. Edo God mi Iesu awaIesu gebe ari embobo berari gitijigarase ititisira.23 Iesu Keriso awa teta tamo da kopiri inge ra. EdoIesu gebe ari embobo awa teta Keriso da ingo detei de tamo de inge ra. Edo Keriso da goroba mirora berari yei berari da awa sirido ira amimi Iesugebe ari embobo uso tamo awa sirido ira.

2KERISO MI GOROBA ITURI INGODE ATIMA ERA.

1 Matu ingo God kera ae edo isewa edo ingowasiri bebegae edo isewa awasedo God da AsisiEwamei Be ingoda jo da atae awasedo ingo awabetari inge ra. 2 Edo iji ainde awa ingo iji beraribusu da embo da emboro bebegae awa amboambo edo isewa. Edo ingo Satan kera edo isewaasisi bebegae da gitijigari awa. Edo Satan awaasisi biae umo boroko embo God kera ae edo eraawa gitijigido ira. 3Edomatu ingodena berari awaembobo emimi atima era da awodo atima isera.Ingodena ro ingodenaso jo da dipapa bebegaemi orase dipapa edo isera awa edo isera. Edokotari biae ro ingodenaso jiro da bugudo isira awaingode edo isera. Edo iji ainde God umo embowasiri bebegae edo isera ainda yei tini gambariise ingodenamonde daedo tini gambari isira.

4-5 Awarate God uso jo ari ingodenaso yei awanembodiba edo uso dubo bari ingodenaso yeiawa nembodiba awasedo ingodena ingodenasowasiri bebegaemi teta betari inge isera etero Godingodena jigiri erero Keriso dawasiri seka awa in-godenaso yei ititisira. Edo God ingo soregurisiraainda susu re uso kando ari ra. 6 Edo God miingodena jigiri erido edo ingodena utu da ungaeda gitijigari inge edo era ari bebegae derigedoera. 7Edo Godmi embo berarimi ingodena Kerisoda jo da awodo dubo burisira awawa gorase sedoari wasiri ewamei nembodiba eiedo awawa isira.8 Edo God uso soregari ingodenaso yei itido iraainda susu re ingodenaso ari ewagaewa aera Goduso soregari ingodenaso yei itido ira ainda susure uso kando ari de ingodenaso tumonda ari dera. Edo soregari re God da kando ingodenaso yeira. 9 Edo God mi ingodena awodo soregurisiraawasedo gaegae edo jariga ge seove. 10 Edo Godmi etiri ingodena Keriso ga da dada isera edo God

mi ari ewamei ingodenaso jo da isira amimi ariingodena ari ewagaewa adera. Edo matu borokoae be God mi kotisira awa ingodena Keriso dawasiri seka awa budo iji berari atise ari ewagaewaorase kotisira.

IESU GEBE ARI EMBOBO BERARI AWA DA RA11 Ingo embobo iji ingoda inyein mane mi

ingo burisera awa Jew aera edo ingo matu roedo isewa awa ruvegeove. Edo Jew embobo miungo ungosuka awa embo tamo da andiso diugariwasiri bari embobo sedo era te ingo awawa embotamo da andiso diugari wasiri awa bae embobosedo era. 12Edomatu ingo atima isewa ainde ingoKeriso da topo aera. Ingo awa aumo embobo edoGod mi Israel embo kataburisira ainda teda aera.Edo ingo God da uso sari gari ge sisira awa ingoingaera. Edo ingo busu da atisewa ainde ingo Godawa gaera edo unemiwasiri ewagaewa ingo emboadi dipapa isira awa ingo gaera. 13 Edo matu awaingo besaun be ra te ingo Keriso da embobo edoingo aikambu bugusewa. Edo rora berari eiawaisira ainda susu awa Keriso da betari awa ra.

14 Edo ingo embo Jew ae de nango Jew embobode awa matu gitopo ra te Keriso umo umosukaetiri ingodena gitopo awa atae isera. Edo ingodeteta ingodenaso soropu da puga digarago edoingodena gitopo edo atima isera te Keriso usobetari da goroba mi puga awa bejisira. 15 EdoIesu Keriso umo Jew embobo de ingo embo Jewae ainde awa dada ari embo diti da edo ungae dadada orase sedo umo Jew embobo da agodari geawawa budo demonda ititisira. Edo umo awodoetiri embo diti etoto eiawa gitopo mina mina ariawa atae isera. 16 Edo Keriso da betari orega dami etiri embo diti etoto einda tini gambari minaara edo isera awa atae isira. Edo Keriso mi oregada betedo etiri embo dombu etoto awawa Godga da otatao isera. Ungo God ga da otatao edodombu da isera. 17 Awasedo Keriso mi bugudobinga ewamei awa embo berari da yei minonusisira, ingo embo Jew ae God dodo besaun atimaewa edo ingo Jew embobo God ga da asusubedoatima ewa ainda yei. 18 Edo ingodena berari Jewembobo de embo Jew ae de awa Keriso awasedoingode God da Asisi Ewamei Be de da dada edoGod da diti da bugutera.

19 Awasedo ingo embo Jew ae ingoda aumoembobo ari iji edo gitopo embobo ari iji awa ataeisira edo ingo awa God da embobo berari de dadada edo God da orobe da topo etewa. Edo ingoGod da orobe ise ingo ewamei ari berari God mi

Page 253: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 2:20 250 EPHESIANS 3:21uso embobo da yei itido ira awa badewa. 20 EdoGod da embobo awa teta mando ingege ra. EdoIesu Keriso awa teta tutuvi tuturo da derido erada awodo ra. Edo Iesu da binga atopapotegariembobo edo God da binga sari embobo amimitutuvi nenei awa derido era. Edo ungo mi tutuvideroro God mi ingo awa tutuvi da mando be awaitido ira. 21 Edo Keriso mi mando berari awajigido takibeuri goroba edo derido atima ira. Edomando awa goroba de awodo deruri edo mandoawa God da atari yei edo ira. 22Edo ingo Keriso gada dada etewo God Iesu gebe ari embobo nenei deda ingo awa tutuvi ainda itero gambira. Edo ingoberari awa dada didigurira teta mando da itukadada digido era da awodo iri mando God uso AsisiEwamei Be mi atima ira awodo ewa.

3BURO PAUL MI EMBO JEW EGAE DA TEDA ISIRA

1 Na Paul Iesu Keriso da buro ari embo gajarioro da einda atena ainda be awa na ingo emboJew egae da yei binga ewamei minonu sedo enaawasedo.

2 Edo ingo ingisewa God naso yei da saboa edonaso yei buro eiawa ano edo ingo ewamei adisedo. 3 Edo nanemi be ganase sedo God mi usojo da kotari awa isaga isira. 4 Edo na ge tupoeinda gaetena. Edo ingo nanemi jivetena awaajigedo awa Keriso da jawo da ge God mi jo geedo budo atima ira ainda be awa gadewa nanemigosisena da awodo. 5 Matu God umo ge awaujugaera te boroko God umo uso Asisi Ewamei Beda yei awodo ge awa Iesu da binga atopapotegariembobo da yei edo God da binga sari embobo dayei isaga isira. 6 Edo jo ge God mi dubo evira awaboroko isaga etira amone eire. God umo kotisiraawa embo Jew ae binga ewamei awa ingido ungoJew embobo de da dada edo God uso ewamei ariawa borase kotisira. Edo ungo diti da ainda embonenei edo roGodmi IesuKeriso da yei awodo itadisisira awa ungo daedo badera.

7 Edo God naso yei ewamei be edo naso yeibinga ewamei minonu sari buro awa ititisira. EdoGod mi naso yei goroba ituri na uso buro ariembo awodo edo ena. 8 Edo God da embo neneiberari mi na be derigedo era te God mi naso yeisisira Keriso da ewamei ari jiwae be binga ewameida awa budo embo Jew ae ainda yei mambanasesisira. 9 Edo God rora berari isira amimi iji berariuso ge awa unjugurevira te boroko umo na itidoawa umo embo berari mi umo ungo embo ro adiri

awa gorase dipapa ira. 10 Edo God umo uso geunjugurevira ainda be re eire. Asisi berari de utuda gitijigido era awa God umo dipapa ira ungoembo Jew ae de Jew embobo de Iesu gebe era awadada era amimi uso jiro gari awa gorase dipapaira. 11 Edo God umo rora berari isira iji aindatuturo edo bugudo awa God umo iji berari kotedoira awa Iesu Keriso ingodenaso Bada awa itaribugari embo Jew ae de Jew embobo de mi umogebe edo embo diti da orase kotedo ira. 12 Edoingodena Keriso ge be edo ungae da dada edo awaingodena iji berari oju ae God da diti da dederera.13 Edo na awa ingo embo memesi awa burena tena ingoda yei sedo gosena ngamo doawo wosureko ingo mi ewamei ari eiawa bawase sedo eiedoawa naso yei ira.

PAUL IJI BERARI GOD MI UNGO KONDADE ARASESEDO GIDO ISIRA

14-15 God orobe berari ainda jawo susu awadada ungoda yei ititisira. Edo nenei utu da atimaera nenei busu da atima era awarate God ungoberari ainda jawo ititisira. Edo na God da garijiwae kotise uso dombu da baingo dederi ena.16 Edo God da usasa de goroba de awa nembodibaawasedo na uso dombu da baingo dederi ise usoyei sedo gosena ingoda yei uso Asisi Kotopu itariamimi ari ingoda jo goroba arase sedo gosena.17 Edo na God da yei sedo gosena Keriso bugudoingoda jo da atirari ingo umo tumonda irirowoumo atarase. Edo ingo mi God da embo beraride da Keriso da dubo bari awa nembodiba awagawase na God da yei sedo gosena ingoda atari dasusu awa uso dubo bari ingoda yei arase. 18 Edoewa awa kapuru ra edo utu awa in be inda raedo doriri awa nembodiba ra te Keriso da dubobari mi berari awa derigurira. 19 Edo ingo mimana boroko Keriso da dubo bari berari awamana badewa ainda be awa uso dubo bari awanembodiba ra awarate boroko ingo mi umo ingodubo burira awa gosewa. Edo amboda Keriso dadubo bari berari burise ingomi Godmi ingoda yeiro itadi dipapa edo ira berari awa badewa.

20 Edo ingode ro God mi arase sedo gadera awaunemi derigadira. Edo ingodenanemi ro kotaderaawa unemi derigadira. Edo umo awodo edo iraainda be awa Keriso ingodenaso jo da atise usogoroba ingodenaso yei itido ira awasedo. 21 EdoIesu gebe ari embobo de embo berari de ungodaorobe berari de Iesu da buro awasedo iji natopoGod jasiga ore. Awara.

Page 254: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 4:1 251 EPHESIANS 4:254

GOD DA EMBOBO AWA DITI DA RA1 Ungo mi na gajari oro da ititisera ainda be

awa na God da buro edo isena awasedo. Edo naingoda yei ge sirinono naso ge ingiwo. 2 EdoGod mi ingo rawodo atawase sira emboro awodoawa ingo atadewa. Jariga embobo awodo eove.Kera sapo mina ara ewo. Embo nenei ingo biaeadera awamina itove. Edo ingo kondademina araadewa awa embomi ingodubomina bara ewa awagadera. 3 Edo God da Asisi Ewamei be mi ingodajo jamo jamo ari itiri ingo embo da edo kotari daave. Edo awodo awa atadi ewo. 4 Ingo awa Kerisoda tamo da ra. Edo ingo uso Asisi Ewamei Be daawa burisewa. Edo binga ewamei da awa gawasesedo God mi ingo jawo sisira. 5 Bada da atima iratumonda ari da atima ira edo umo mi ewamei ariwasiri da atima ira. 6 Edo God da atima ira. Umoawa embo berari da Mamo edo unemi berari awagitijigido ira edo umo embo berari da jo da atimaira edo embo mi uso buro awa yei berari da gidoera.

7 Edo Keriso umo kando ingodenaso yei itadidipapa edo ira awa ingodenaso yei kando dadaitido ira. 8 Edo jiwari sira,“Umo uso gitopo berari awa patido edo embo

Satan mibundisira awa umo yei in be inda vivitisira. Edovitido embo da yei kando ititisira.”

9 Edo ingodena ge awa ingido ingodena ro gidoeri? Ingodena gido era awa Keriso umo vitaegiti da umo wowosisira. Umo wosedo riawo eusemata awa euse atima ira ainda umo wowosisira.10 Edo ingodena gido era embo wowosisira edoembo utu da vivitisira embo awa embo da awara. Edo utu da vitido umo kiambu gigisebedo yeiin be inda vivitisira yei berari ainda atarase. Edoyei berari utu berari da edo busu berari da aindaKeriso awa atira. 11 Edo Keriso umo umosukaembo da yei kando awa ititisira. Embo neneiawa unemi Iesu da binga atopapotegari emboboorase ititisira. Edo embo nenei awa God da bingasari embobo orase ititisira edo embo nenei awabinga ewamei minonu sari embobo ititisira edoembo nenei awa Iesu gebe ari embobo awa simbaari embobo orase ititisira edo embo nenei awaatopapotegari embobo orase ititisira. 12 Edo Godda embobo mi God da buro adi sia orase sedo Godembobo eiawa ititisira. Edo umo Iesu gebe ariembobo awa Keriso da tamo isira awa uso dombuda jo goroba de derorase. 13Awasedo ingodenasojiro gari God da mei da yei edo ingodenaso tu-monda ari awa babojirari ingode buro dada adera.

Edo ingodena awa embo be wasiri biae ae tetaKeriso inge adera.

14 Edo ge bubusegari embobo da atopatari awateta bisara goroba de sumbudo euri ewa nem-bogambo edo ira da awodo ra. Edo ewa awanembogamo edo amimi kinapeina piguri vitidowosedo edo era. Edo ingodena awa embo be edokinapeina oro ewa nembogambo mi pigari yimapuma ari awa atae adera. Edo ge bubusegariemboboda embo gandubarimi euri emboungodaatopatari bebegae awa budo era. 15 Awarateingode atopapotegari awodo awa mana adera.Ingode dubo bari de God da ge moka be awa siseiji jaige teta Iesu Keriso da awodo orase.

16 Edo ingodena Keriso da tamo papatu neindekainde uso agodari da tuda dada edo atise awaburo ewamei adera. Edo Keriso mi ingodena awajigari ingodena dada atadera. Edo tamopatu dadaawa ungoda buro awa ewamei adera awa tamopapatu berari awa babojise edo tamo berari awagoroba adera. Edo ingodena embo nenei duboburise edo kondade mina ara adera amimi ariembo dada goroba adera.

GOD INGODENASO YEI WASIRI SEKA ITIDO IRA17Na God da jawo da ge ingoda yei sena ingiwo.

Ingo teta embo gae mi atarago edo ewa atariawodo awa dowo. 18 Edo kotari embo God gae daawa tepo ra edo umenga awa ungoda jiro da ra.Edo ungo awa kotari atitigaera edo ungo manaGod da ge awa ingadera awasedo ungo wasiriseka God mi itido ira awa bae era. 19 Edo ungowasiri bebegae ari dame gari awa atae ra awasedoungo wasiri bebegae neinde kainde awa edo era.Edo embo mi iji berari wasiri biae adi dipapa eraawasedo ungo dita baita da wasiri awa era.

20Keriso ingowasiri bebegae awodo awa awaseatopatae ra. 21-22 Edo ingo Keriso da ge awaingewa edo ingo ge moka be uso jawo da awaingewa awasedo ingoda jo da kotari bebegae awapigewo. Edo jo da kotari bebegae amimi euri ingowasiri bebegae ise atima isewa. Edo ingoda jo dakotari bebegae amimi sasainbedo ingoda tamo deasisi de awa usibesi ira. 23 God da yei sedo giwojo seka de jiro seka de itare. 24 Edo ingo bosiniseka burise mamatu wawara edo ewa da awodokotari seka Godmi ititira awa burisemamatu awawawara ewo. Edo kotari seka badewa amone tetaGod da kotari inge ra. Edo ingo awa budo wasiriseka da atirowo embo mi isaga be gadera.

25Awasedo gebusari awa dowo. Edo embo dadauso namendi da yei ge be mi sare ainda be awa

Page 255: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 4:26 252 EPHESIANS 5:23ingodena awa Keriso da tamo papatu awasedo.26 Iji dada ingo tini gambari adewa te burigi doioamimi ari ingo wasiri biae eove. 27 Edo Satanmi ari ingo wasiri biae adi emboro pirigeove.28 Embo ave matu bengono edo isiri awa bengonodoare. Edo rora bengono ari awa dodo umo ganubudo indari ori adi awa tuturo edo buro are. Edoumo buro irirari uso ganu awa embo rora ae awakondade arase awa inono adira.

29 Edo ingo embo nenei da yei ge sise gido gebebegae awa jingama eove ta ge ewagaewa awajingama ewo amimi ungo kondade ari ungo jojamo jamo ari bore. Edo ge ingo sadewa amimiembo ingoda ge ingera ainda yei ewamei are.30 Edo God da Asisi Ewamei Be ingoda jo da atiraamimi ingo awa God da topo isaga ira ainda beawa God da Asisi Ewamei Be awa ingoda kotopura. Edo God da Asisi Ewamei Be ingoda jo da atiraamimi ingo gosewa awa iji amboda God mi imowujegadira awa bugutira awasedowasiri biae awoamimi ari God da Asisi Ewamei Be dubo veveratambure. 31 Tini gambari edo wasiri bebegae adidipapa ari ge bagari edo ge bebegae embo da jawoda sari kotari bebegae embo nenei da yei ari edowasiri bebegae berari awa dowo atae are. 32 Edowasiri bebegae awawa atae ari edo ari ewagaewamina ara ise embo nenei da wasiri bebegae awakotembedo mina doa ewo teta God mi ingodawasiri bebegae kotembedo doturisira awodo.

5RORA EWAMEI AWA EWO

1 Ingo awa God da kinapeina na awasedo ingoedo gido God edo ira da awodo adewa. 2 EdoKeriso ingodena dubo burisira da awodo ingo ijiberari embo nenei dubo buwo. Edo Keriso umoumosuka betadi etiri ungo mi teta rorou God dayei itarago isera. Edo God roroumuno ewamei deawa gido iaviri isira.

3 Edo ingo awa God da embomei na awasedodita baita ari da wasiri awa eove edo wasiri be-begae adi kotove edo embo nenei da rora dipapaeove. Edo wasiri bebegae be eiawa adi sedo geseove. 4 Edo daedo embo nenei isibeove edo kikibebegae awa seove awarate iji berari God jasigaewo. 5 Edo ingo gosewa embo ave dita baita ariwasiri edo ira edo wasiri bebegae adi kotedo iraedo embo nenei da rora dipapa edo ira emboawa mana ewamei ari God de Keriso de mi ungogitijigadera iji ainde itadera awa mana badera.

6 Edo embo jiro bebegae da ge sera awa gaegaeedo ingo gandubeore ungoda ge ingove ainda be

re embo berari God da ge kera ae edo era awaGod ungoda yei tini gambari edo ira awasedo.7 Awasedo embomei einde anumbedo kiki diriseatove. 8Edomatu ingowasiri bebegae ise umengada atima isewa awarate boroko ingo awa God daembobo edo usasa da atewa awasedo wasiri embousasa da atima era ainda awa ewo. 9 Edo awodoewo ainda be awa usasa mi euri ari wasiri ewa-gaewa bugudo ira teta ri ewamei mi be ewameiedo ira da awodo ra. 10 Edo ingo mi wasiriewagaewa irirowoGodmi gido iaviri arase sedo reGod ingo ro awase sira awa dengoro edo ingiwo.

11 Edo embo wasiri bebegae umenga da atiseedo era ainde da atise kiki dirise atove ta embomi wasiri biae awa gorase re isaga ewo. 12 Edo naborokomana embomiwasiri bebegae unjugari daedo era awa mana sadena ainda be awa amimi ariingodena me nembodiba gadera awasedo. 13 Edoingode rora usasa da itoro embo mi rora awa roriawa isaga gido era da awodo ingo embo da wasiribebegae awa isaga oro embobo awa usasa da atariembobo aderita rora. 14Awasedo Godmi jiwari dasisira,“Ingo embobo ewo ewa awa teta ingo betari inge

edoawa dombu gunjedo eriwo. Edo ingo erawo

Keriso dausasa ingoda yei janibari gave.”

15 Edo ingodena awa iji biae da atera awasedoatise gido gogowo ise atiwo. Edo teta embo jiroae mi atarago eove ta jiro gari embobo edo atiwo.16Edo iji dada ari ewagaewa ari iji iso yei bugadiraawa ewamei eio. 17 Edo awasedo jiro bebegaeembobo awodo eove ta iji berari God ingo roawase sira awa gosise atiwo.

18 Gaegae edo umo okain indari embobo eoveedo umo okain indove ainda be awa umo okainindadewa amimi ingo ari usibesi adewa. AwarateGod da yei sedo giwo God da Asisi Ewamei Be miingoda jo awa sirare. 19 Edo ingo God da ge da yade ya ewagaewa de ge ewagaewa de mi ge minasara ewo. Edo ingo God da yei ge sise edo yaewagaewa sise re iji berari ingoda jo berarimiGodjasiga ewo. 20 Edo ingoda yei ro adira awa ingoMamo God da yei edo Bada Iesu Keriso da jawo daawodo doio sewo.

IU DE ARO DE ATARI WASIRI21 Ingo awa saboa ari mi Keriso sapo ewa da

awodo saboa ari mi sapo mina ara ewo.22Edo ingo aro asini saboa arimi ingoda iubono

sapo ewo teta ingo Keriso sapo edo ewa da awodo.23 Amone ko iu mi aro awa bajari ira awasedo

Page 256: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 5:24 253 EPHESIANS 6:16teta Keriso awa Iesu gebe ari embobo bajari edoira da awodo ra. Edo Iesu gebe ari embobo awaKeriso da tamo na edo umone ungoda soregari ra.24 Edo awasedo ingo aro asini saboa ari mi ingodaiubono sapo ewo teta Iesu gebe ari embobo misaboa ari mi Keriso sapo edo era da awodo.

25 Ingo iubono ingoda aro asini dubo buwoteta Keriso mi Iesu gebe ari embobo dubo budoungo embo bebetisira awodo. 26 Edo Iesu Kerisomi betedo sekago erido edo uso ge de sasaka demi uso gebe ari embobo segari edo uso sekagoengenembari sia orase sedo isira teta ademei miuso jimbari iji simba edo ira da awodo. 27 EdoIesu gebe ari embobo mi sia edo dongono nei roatae edo gari ewamei be teta ademei tamo andisoevetu ogo da tamo andiso awodo ae ewamei beadera. Edo ungo awawa wasiri bebegae de aeadera. 28Edo emboungoda tamo simba edo era daawodo ungoda aro asini simba ore. Edo embo usoaro simba adira awa umo uso tamo simba adira.

29-30 Edo embo ungoda tamo topo awa ujo aeedo eri ta? Awodo aera. Awarate embo ungodatamo simba edo era teta Keriso mi ingodenaIesu gebe ari embobo simba edo ira da awodo raainda be awa ingodena awa Keriso da tamo patuawasedo, 31 Edo jiwari mi sira,“Embo de evetu de awa dada orase sedo embo uso

ai de mamo de awa dodo ira.”32Edo iu de aro de da ge amone gebe ra te daedo

Keriso uso embo Iesu gebe ari embobo awa dubobudo ira ainda emboro awa isaga edo ira. 33Awarana ro setena amone eire ingo iubono saboa ari miingoda aro asini sapo ewo teta ingo saboa ari miingosuka sapo edo ewa da awodo. Edo ingo aroasini ingoda iubono awa saboa ari mi sapo ewo.

6AIMAMO DE KINAPEINA DE DA ATARI DAWASIRI

1 Ingo kinapeina ingoda aimamo kera adewaamone ingoda yei re ewamei ra. 2 Edo God miagodari ge eiawa sisira, “Ingoda aia de mamode sapo ewo.” 3 Edo umo awa sedo gari deeiawa sisira, “Ingo awodo adewa awa ingo ewameiatadewa edo busu da iji ribori be atadewa.” Edoagodari gematu sisira edo awa sedo umo sari garige da ro saera.

4 Edo ingo aimamo wasiri awo ingoda ki-napeina tini gambari eorase awa ewo. Awarateungo edo gogo edo atopatiwo emboro Keriso miingo mi ungo atopatawase dipapa ira awodo edokondade ewo ewamei bajore.

AGIPO EMBOBO DE BABOJEGARI DE DA ATARIWASIRI

5 Ingo agipo embobo oju de jo dadara de kotariewamei de da ingoda babojegari ganu itido ingoori edo ira embo awa sapo ewo teta ingo Kerisokera ae etewa awodo. 6Edo iji berari ingoda bajarisapo edo gogowo ewo. Edo ungo imo buro irirosoditini iriroro buro ewamei eio awarate imo buroiriroso ditini ae adera iji ainde da buro okain eio.Edo buro esa awa ungo mi imo buro ewamei esaawodo sorase buro awa eove. Awarate ingo awaKeriso da buro embobo ra awasedo ro God miasase dipapa ira awa jo iso berari mi edo gogo eio.7 Edo ingo ingoda bajari kera ise ingo iaviri de daburo awa ewo teta ingo embo be awa kera ae rateKeriso kera ewa awodo awa. 8 Eiedo ewo ainda beawa ingo gosewa embo ave buro embo ta ko buroda bajari ri awa uso buro awa edo gogo edo adiraembo ainda yei God mi riroga itadira.

9 Edo ingo babojegari ingo daedo ingoda buroembobo da yei ewamei ewo. Edo gaegae edo ijiberari ungoda yei seove ungo buro biae adera awadadewa seove. Edo ingo de ingoda babojegari deda bajari da awa utu da atima ira. Edo umo emboberari awa emboro da ainda kasedo ira awasedoruvegeove.

IESU GEBE ARI EMBOBO DA ISORO GI EMI10 Ambo be ambo da awa na ingoda yei

eiawa sadena. Ingo awa Keriso ga da dadaisewa awasedo uso goroba nembodiba mi ingodagoroba bajido nembodiba are. 11-12 Gaegae edoSatan mi ge busari durove ta isoro gi emi Godmi ingoda yei itadi dipapa ira awa berari buwoainda be awa ingodena awa isoro embo de aerateingodena awa asisi bebegae be de Satan da giti-jigari asisi bebegae goroba de busu da tamo dagitijigido ira edo asisi bebegae jiwae be umengada iji de busu gitijigido ira ainda de da isoro edoera. 13 Edo iji biae awa bugutira edo iji ainde awagitopo mi bugudo ingo dedo gaedo adira. Edoingo oju sumbadi ae adewa re God da isoro dagi emi awa boroko kumbuwo Edo use gi emi awabadewa awa ingo mana sumbudo mambadewa tederido embogo adewa. Edo embogo edo ingo migitopo awa derigadewa.

14Awasedo sia ewo, God da gemoka be awa ipuda sini digarago ewo. Edo God da ewamei ari awaoka da pako durarago ewo. 15 Edo binga ewameijo jamo jamo ari ge awa sadi re teta esega adi isetei goru itarago ewo. 16 Edo iji berari tembusegido re tumonda ari awa teta ingoda bere awodo

Page 257: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

EPHESIANS 6:17 254 EPHESIANS 6:24ingo mi budo tembuma ewo. Edo Satan mi usogi siwo gutari awa ingoda yei pigadira te ingodatumonda ari mi ingo soregari ingo mana memesibadewa. 17 Edo ingo God da soregari badewaamone teta gobe okain budo asugedo ingodakopiri soregarago adewa. Edo God da ge God daAsisi Ewamei Be mi ingoda yei itadira amone tetakasiwo ingera. Edo kasiwo awa ingo mi jigiwo.18 Edo God da isoro gi emi awa budo iji berari Godda yei benunu sewo ingo kondade are. Edo Godda Asisi Ewamei Be da dipapa awodo God da yeiiji berari ge sise atiwo. Edo iji berari gido gowoise atiwo. Edo God da embo berari awa embo Godda yei ge sari awa dove.

19 Edo daedo God da yei sedo giwo na ge sadisia ena awa unemi ro sadeni awa sari sano edona binga ewamei da ge be jo da awa isaga beane. 20 Edo na Iesu da binga atopatari embo awagajari oro da atena ainda be awa na binga ewameiminonu sedo ena awasedo. Edo na sekago bingaewamei awa minonu sanase sedo re God da yeisedo giwo na kondade are.

PAUL DA ATEGARI21Na rawodo atima ena awagawase re Tychicus

ingodenaso namendi ingodena kondade ewameiedo God da buro edo ira amimi naso yei ro iraawa sari gadewa. 22 Edo awa sari gawase sedo naumo ingoda yei ititena. Edo unemi nago ro berariewora awa sari gido amimi ari ingoda jo gorobaadira.

23 Edo God Mamo de Bada Iesu Keriso de minanonamendi berari da yei dubo bari de jo jamojamo de itore. Edo nanonamendi berari gebe isemata atore. 24 Edo embo nenei doae mata BadaIesu Keriso dubo burera awa ungoda yei God ijiberari ewamei edo are.

AwaraIngoda namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 258: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

PHILIPPIANS 1:1 255 PHILIPPIANS 1:23

Ove Philippi Nati Embobo MiBurisera

1 Na Paul de Timothy de Iesu Keriso da buroembobo nango etoto mi God da embobo Philippinati da atima era awa ategurera. Ingo emboKeriso Iesu gebe edo ewa ainde Iesu gebe ariembobo da gitijijigegari embobo de kondade ariembobo de ingo berari da yei nango ategedo oveeiawa ititera.

2God ingodenasoMama de Bada Iesu Keriso demi ingoda yei jo jamo jamo ari itido ingoda yeiewamei ore.

PAUL GOD MI UNGO KONDADE ARASE SEDO GO-SISIRA

3-4 Iji jiwae ingo kotise na God jasiga ena. Edona God da yei ingo kondade arase sedo gido ena.5 Edo na iaviri de God da yei ge sedo ena ainda beawa ingo binga ewamei ingisewa iji ainda tuturoedo bugudo boroko nanemi binga ewamei awaminonu sanase sedo ingomi iji berari na kondadeedo ewowa awasedo. 6 Awasedo na gosena Godburo eiawa ingoda jo da tuturo isira awa unemiburo awa atae adira. Edo amboda Iesu Kerisosekago engenembedo bugadira iji ainde God miburo ingoda jo da ira awa atae adira.

7 Edo na ingo ruvegae ra. Edo nanemi ingokotadena amone awara ainda be awa Godmi buronanemi anase ititisira awa ingo mi na kondadeewowa awasedo. Edo na gajari oro da itae giti dana jo iaviri de binga ewamei da jawo da beitigarige sisena edo iji ainde ingo mi na kondade isewa.Edo na awa eno binga ewamei awa yei berari darawusira. Edo boroko na gajari oro da ateno ingonaso yei ewamei edo na sekago kondade ewa.8Edo na ingoda yei sena na ingo be dubo budo enaainda susu awa Keriso da dubo bari nembodibanaso joda atira. Edo na awa sena awa God umogosira na ingoda yei gebe sena.

9 Edo na God da yei sedo gosena ingo kondadeari ingoda dubo bari awa babojirari edo ingodajiro gari de edo ingo ro adi ewa awa gosise ari deawa daedo bajare. 10 Edo ingoda jiro gari bajarieiawa adewamo ewamei ta ko biae ri awa gadewa.Edo awa gido Keriso da sekago bugari iji de ingowasiri bebegae ae atadewa. 11 Edo Iesu Keriso miari ingo awa wasiri ewagaewa adewa teta ri beewamei edo ira da awodo. Edo embo mi ingodawasiri ewagaewa ewa awa gosise God jasiga adera.

KERISO MI KONDADE EURI INGODENA EWAMEIATIMA ERA

12 Naso nanonamendi na naso yei ro isiraamimi etiri embo jiwae be binga ewamei ingiseraawa gawase dipapa ena. 13 Edo na gajari oro daateno gitijijigegari nembogamo na mando simbaari embobo de embonenei einda atera awa goserana awa na Keriso da binga atopateteno embotini gambari isera awasedo gajari oro da eindaatena awa gosera. 14 Edo na gajari oro da eindaatima ena amimi esusu etiri Iesu gebe ari embobojiwae be da ungoda tumonda ari awa babajigedonembogamo etiri edo ungo oju ae binga ewameiawa minonu sera.

15 Edo embo nenei awa binga ewamei awaminonu sera ainda be awa ungo naso buro awaji sise edo naso buro awa derigadi dipapa erate embo nenei awa jo ewamei de edo kotariewamei de dami binga ewamei awaminonu sera.16 Edo embobo eiawa gosera God mi naso yeiburo binga ewamei eiawa simba anase ititisiraawa gosise gido ungo dubo bari mi binga ewameiawa minonu sera. 17Awarate embo nenei ungodajawo awa nembodiba arase sedo Keriso da bingaawa minonu sera. Edo ungo awa buro awa jomi aera. Edo na gajari oro da atinono ungonaso memesi awa nembodiba arase dipapa erateta embo bupurimi bundoro tamo torougedo isomatu nembogamo edo ira da awodo awa. 18 Edoungo mo ewamei de binga ewamei mo minonuseri ta mo ko ungo mo jo bebegae de da bingaewamei mo minonu seri? Na awa be kotae ra teko ungo binga jo ewamei de minonu sera awa naiaviri ena.

19 Edo na iaviri ari awa mana doadena aindabe awa na gosena ingo God da yei naso jawoda ge sedo ewa edo Iesu Keriso da Asisi mi nakondade ari ewamei awa naso yei bugadira awa.20 Edo na dipapa nembodiba edo ena awa na ijiberari God mi na ro anase dipapa ira awa adi.Awarate nanemi ano Keriso me geurase sedo najo de Keriso da buro awa ewamei adi dipapanembodiba edo ena. Edo na ateni ta ko na beteniamone tepo ra ainda be awa na betadena awaKeriso jasiga ari badira edo na atadena awaKerisojasiga ari badira. 21 Ko na atadena awa Kerisonaso jo da atira awarate na betadena awa na awaungae da atadena. 22Awarate na busu da atise naKeriso embo buro nembodiba adena awa ro adeniawa na mana mana ena. 23 Edo na awa kotarietoto da soropu da ra. Na awa busu da atari awadodomambudoKeriso ga da atari awanembodiba

Page 259: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

PHILIPPIANS 1:24 256 PHILIPPIANS 2:17be dipapa ena ainda be awa naso busu da atariawa amimi derigadira awasedo. 24 Awarate busuda mata atadena awa na ingo kondade adenaedo na busu da atadena amimi naso betari awaderigadira. 25Edo na gosena awa gebe ra awasedona gosena na betae atadena. Edo na atise ingokondade ano ingoda tumonda ari goroba ari ingoiaviri de atadewa. 26 Awasedo na bugudo ingosekago esega ano ingonaso tumonda ari Keriso dayei awa gadewa edo ingo iaviri nembodiba adewaingoda tumonda ari Iesu Keriso da yei awasedo.

27 Ingoda atari awa ewo ewamei are Kerisoda binga ewamei mi atopapotira awodo. Edoawodo ewo ainda be awa na binga ingo berari awaKeriso da atopatari da gitopo embobo de embogoedo dada edo ingoda kotari awa da etiri gorobade derido ingo binga ewamei Keriso da jawo daminonu sewa awa ingari dipapa ena. Edo nabugudo ingo gadeni ta ko na bugadi aeri awa nagaera awarate na ingoda binga awa ingari dipapaena. 28 Edo ingoda gitopo gido oju eove. Iji berarigoroba ewo. Edo ingoda gitopo ingo goroba dederawo gido ungo gadera ingomi ungo patadewaedo God mi ingo soregadira awa gadera. 29 EdoGod ingo mi umo gebe awase edo umo embomemesi bawase sedo ingo jawo sisira. 30 Edo ingonangae da gitopo da ainga embogo ewa. Edo namatu gitopo einga embogo isena edo na borokomata gitopo einga embogo ise atena awa ingoingewa awa ra.

21 Embobo mi Keriso ga dada edo eoro ungoda

tumonda ari Keriso da yei awa goroba edo ita moaeri? Edo Keriso mi uso embobo dubo budo iramo ungoda jo mo goroba edo ita mo aeri? EdoAsisi Kotopu Iesu gebe ari embobo da joda atimaira mo ungo mo otao mina mina edo eri ta aeri?Edo Iesu gebe ari embobo dubomina bara edo eramo ungo mo ari ewagaewa mina ara edo eri taaeri? 2 Edo ingodenaso sedo gari einda ge minasewa awasedo na ingoda yei sena iaviri mi nasojo beda are ingoda kotari awa da are. Edo ingodadubomina bara ari awa da are. Edo ingoda Kerisoda buro ari da dipapa awa ewo da are. 3 Edo ingoembonembogamo adi sedo re ingoda dipapa topoawa eove. Edo jari da ge awa sise wasiri awa eove.Edo ingoda wasiri mi embo nenei da wasiri awaderigari awodo kotove ta wasiri awa jasiga minaara ewo. 4 Edo ewamei ingoda yei bugarase sedo

iji berari buro eove ta embo nenei da yei ewameiawa bugarase dipapa ewo.

5 Edo ingoda kotari awa teta Iesu Keriso dakotari awodo are. 6 Ko Iesu Keriso da gari awa ijiberari God da gari awodo edo isira te umo Godda gari awa jigido takibedo atari awodo awa aeisira. 7Edo umo gari awa demonda itido edo buroembo da gari awa burisira. Edo umo embo edoembo da gari awodo bugusira. 8 Edo umo jarigaembo awodo pepeta aera te umo God kera ari daemboro da awodo pepeta isira. Edo umo God keraedo orega da bebetisira. 9Awasedo God umo jigirieririsira awa edo umo gitijigari nembodiba arasesedo yei in be inda ititisira. Edo God mi Keriso dajawo awa nembodiba edo rora da jawo de emboda jawo nenei de awa derigurisira. 10 Awasedoembo berari utu da edo busu da edo busu tu daawa Iesu da jawo awa jasiga ise edo uso yei baingodederi ise uso yei tumondebain adera. 11 Edoembo berari isaga Iesu Keriso awa gitijigari siseedo God Mamo awa jasiga adera.

JANIBEWO TETA GORIWO MI JANIBEDO IRA DAAWODO

12 Awasedo naso otatao ewagaewa na ingodeatima isena awa ingo iji berari na kera edo isewaawarate boroko na besaun atena einde na ingomina kera awase dipapa ena. 13Edo ingo soregari dabe awa adi sedo awa God oju ise iji berari Kerisogada pepeta ari buro awa ewo ainda be awa Godiji berari ingoda jo da buro edo ira ari ingo umokera adi dipapa awase sedo.

14 Edo ingo iji dada ingoda buro ise gido bekubaise ge bagove. 15 Edo ingo ge bagadi ae edobekuba ae ingoda buro adewa awa ingoda atariawa ewamei be atadewa. Edo atari awodo awaembo wasiri bebegae edo era embobo ainda tedaatise adewa awa ingo God da embobo awa Godda dombu da wasiri biae ae atadewa. Edo ingoembobo ainda teda atise binga ewamei awa saeetewa awa teta damana mi umenga da soropu dajaniburise atima ira da awodo awa janibadewa.16Edo ingo awodo adewa awa Keriso da engenem-bari iji de awa na iaviri be adena ainda be ingo miawodo ewa amimi isaga adira awa naso buro dabe awa ira awasedo.

17 Ingoda tumonda ari awa teta embo mi Godda yei rorou itido era da awodo ra. Edo na kotenaembomei amimi na doro betadeni ta rora. Edoungo na doro betano naso betari awa ingodatumonda ari da tamo da vitido teta embo mi Godda yei rorou itido era da awodo adira. Edo awodo

Page 260: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

PHILIPPIANS 2:18 257 PHILIPPIANS 3:10adira awa na iaviri adena edo na ingo daedo iaviriawase dipapa adena. 18Edo da awodo ingonangaeda iaviri ewo.

PAUL TIMOTHY DE EPAPHRODITUS DE DA JAWODA GE GAISIRA.

19 Bada Iesu mi dipapa adira awa na Timothyawa iji tupo ingoda yei itano mambadira. Edoumo ingoda yei mambadira iji ainde binga sarinaso jo ari goroba adira binga awa na ingaridipapa ena. 20 Edo Timothy awa iji berari usojo da ingo awa kotedo ira da awodo na ingo awanaso jo da kotedo ena. 21 Ko embo nenei berariawa Keriso mi ungo ro orase dipapa ira awa arikotae era te ungo awa ungo ro dipapa era awa adidipapa era. 22Edo ingo ingosuka gosewa Timothyawa God da buro awa ewamei be edo ira awagosewa. Edo ingo gosewa umo de namonde awabinga ewamei awa minonu sise buro dada tetamei de mamo de mi buro dada arago edo era.23 Edo iji tupo atae ari naso yei ro adira awa gidoedo iji ainde awa na Timothy ingoda yei itadidipapa adena. 24 Edo God dipapa adira edo nadaedo dipapa ena awa iji tupo atae ari ingoda yeibugadira.

25Edo ingodenasonamendi Epaphroditusminakondade arase naso yei itewo bugusira. Edo ingoumo itewo umo nangae da dada binga ewameiminonu sari da buro awa dada edo era edo umonangae da wasiri biae awa embogo edo eviraawarate na kotetena na umo sekago ingoda yeiitano mambadira awa kotetena. 26 Edo umo ingoawa gadi dipapa nembodiba be ira ise atari biaeira ainda be awa ingo umokaru ari binga ingisewaawasedo. 27 Edo ingo binga awa be ingisewaainda be awa umo karu edo betadi aikambu isirate God mi umo jo isira. Edo God daedo na joisira ainda be awa umo betae etira awa nasodubo vevera awa nembodiba ae etira. 28Awasedoingodenanemi gido iaviri orase na umo ingodayei itano mambarase dipapa ena. 29 Edo umoingoda yei bugari gido umo ingo jo de pon de ewoteta Iesu gebe ari embobo mi ingo jo de pon demina ara edo era da awodo. Edo embo nenei umoisira da awodo isera awa sapo ewo. 30 Edo umoawa Keriso da buro awa embo edo umo awa nakondade ari itadi isira ingo mi besaun be atiseitari inono ae awa itadi edo betadi aikambu isira.

3GOD MI ETIRI INGODENA UNGAE DA UMO JIGARI

EWAMEI EDO ERA

1Naso nanonamendi na ove eiawa atae ae atisena ingoda yei eiawa sadi ena ingo Iesu Keriso gadada edo gido iaviri ewo. Edo na matu ingoda yeiro gaisena awa sekago ingoda yei oju ae sadena.Edo ingo ge awa ingawo ingo kondade ari atariewamei atave.

2 Edo embo wasiri bebegae ise tamo da andisodiugedo era awa gido gowo ewo ainda be awaungo awa teta sino ingege ra awasedo. 3Edo ungoawa tamo da andiso diugari wasiri be awa bae rate ingodena awa tamo da andiso diugari wasiriawa burisera ainda be awa ingodena Asisi Kotopumi God tumondebain edo era. Edo daedo ingo-dena Asisi Kotopu mi Iesu Keriso gada dada iseraawasedo ingodena iaviri era. Awarate ingodenaingodenaso bondo de mamo umbogo da wasirineinde kainde awa tumonda ae ra.

4 Edo na nasuka rora awawa tumonda ari di-papa ae etena amone inono na. Edo embo neneirora awa tumonda ise awa inono na kotae eteraawa na rora awa tumonda ise embobo awa deri-gae etena. 5 Edo naso aia mi na betiri pura daatae etiri naso tamo da andiso awa diugurisera.Edo naso aia de mama de awa Israel embobo ra.Edo naso orobe awa Benjamin da orobe ra. Edo naawa Hebrew embo moka ra. Edo na Jew emboboda agodari mi sira awodo edo agodari simba ariembobo Pharisee isena. 6 Edo Jew embobo daagodari awasedo goroba be edo na awa Iesu gebeari embobo da gitopo isena. Edo agodari ge awakera edo amimi ari embo ewamei ari awa keraisena awasedo na awa embo ewamei be ewameiisena.

7 Awarate rora matu nanemi nembogamokotedo isena awa na boroko kotena awa nembog-amo aera ainda be awa na boroko Keriso gebe enaawasedo. 8 Edo da awa aera te boroko na kotenaawa rora berari awa teta puti da awodo ra aindabe awa na boroko Iesu Keriso gosena awasedo.Edo Iesu Keriso naso Bada mi rora berari awaderigedo atira. Edo na Keriso awasedo rora neneiawa wawara edo ena. 9 Edo na Keriso da dadaari awodo gadi sedo na rora nenei berari gidoawa na kotedo ena ungo awa puti pigari awodoawa kotedo ena. Edo matu awa na kotisena naagodari ge awa kera adena awa amimi ari na Godga da umo jigari ewamei adena kotisena te nasokotari awa atae isira. Edo na Keriso gebe edoGod gada umo jigari ewamei isena. Edo nasotumonda ari awa God gada umo jigari ewameiedo ena ainda susu ra. Edo God awa umo jigariewamei ainda ngamo na. 10 Edo na Keriso garidipapa edo ena edo uso erari da goroba awa bari

Page 261: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

PHILIPPIANS 3:11 258 PHILIPPIANS 4:10dipapa edo ena. Edo na memesi teta Keriso umobebetise burisira awodo bari dipapa ena. 11 Edona teta umo bebetisira da awodo na betadi dipapaena te na gosena amboda na betadena awaGodmina jigari eradena.

INGODENA AWA TETA RIROGA BADI SUM-BARAGO EDO ERA

12 Na matu riroga awa betena saera. Edo naembo ewamei be etena awa na saera. Awarateriroga awa badi sedo na petae rate sumbuse atenaainda be awa Iesu Keriso mi na awa uso emboanase isira awasedo. 13 Naso nanonamendi nariroga awamatu bae ra te na ro ena awa sano ingogadewa. Edo na rora naso gun da awa ruvegedona sumbuse ingo giti itido riroga awa badi jaredoena. 14Awasedo riroga awawa badi sedo na dagaiasumbuse naso dombu awa geregere sumbudoatae ari yei da itido ena. Edo riroga na badi dipapaedo ena amone wasiri matawa atari God mi IesuKeriso da buro awa embo ingodenanemi borasejawo sira awa ra.

15 Edo ingodena berari kinapeina ingege ariawa atae etiri edo ingodenaso tumonda ari awabajido goroba etira awasedo ingode riroga bariawa kotadera. Awarate embo nenei ingoda tedaawa awodo kotae era awa Godmi ari ingomi isagagadewa. 16 Awarate na ingoda yei sena ingodenamatu Keriso da emboro da pepeta adi tuturo iseraawa ingode doadi ae rate ingode emboro aindapepeta ise atima ore.

17 Edo naso nanonamendi na ro ena awa gidoda awodo edo ewo. Edo nangoda atari awa embomi gido atera embomei awa gido gowo edo ungomi era da awodo awa ewo. 18 Matu iji jiwae bena ingoda yei embo bebegae awa seteno gosisewaawarate na sekago ingoda yei jijiu de da senaembo jiwae be wasiri de atise wasiri bebegaeedo era edo embobo amimi ero Keriso da betariorega da awa teta tepo awodo ira. 19 Edo em-bobo eiawa amboda betadera ainde awa yei riawomatawa euse atima ira ainda mambadera aindabe awa ungo rora ungoda tamo mi dipapa eraawa tumondebain edo era awasedo. Edo wasiriro edo ungo men gadera wasiri awa ungo kotisejariga edo era. Edo ungo iji berari awa busuda rora awa kotedo era. 20 Awarate ingodenaingodenaso ewowo busu utu da ainda mambadiera awa jo iaviri de ingodenaso soregari emboBada Iesu Keriso awa utu dodo wosarase simbaera. 21 Edo umo wosedo ari ingodenaso tamowase ae awa uso tamo awa usasa de teta ombariparara ombudo era da awodo adira. Edo Keriso

uso goroba mi rora berari gitijigido ira amimi ariingodenaso tamo awa uso tamo dagari ae be daawodo adira.

4UNGO RO ADERI AWA PAUL MI SISIRA

1 Naso nanonamendi na ingo be dubo budoena. Edo na iaviri de atima ena ainda be awaingo awa naso buro da be awasedo. Awasedonaso nanonamendi iji berari Keriso da emboro dapepeta ewo sumbudo demonda mambove.

2 Euodia de Syntyche ingo embo evetu etoto gebagitawa awa jo da ewo ainda be re ingo Kerisogebe isewa awa jao isewa awasedo. 3 Edo imonaso kondade ari embo na imo emboevetu eiawakondade adi dipapa ena. Edo ungo Clement deembo nenei de da nangae da buro eiawa edo eraawawa ungoda jawo awawawasiri natopo atari dajawo itido era yei ainda God mi ungoda jawo awaitadira.

4 Edo ingo Keriso da emboro da pepeta ise gidoiji berari iaviri ewo. Sekago sane iaviri ewo.

5 Edo ingo atise gido ingo rora berari awa gariawodo awa kotove ta awa embo nenei mi gore.Edo Bada da engenembari iji awa aikambu etira.6 Edo rora ro awa embo kotari jiwae kotove ta ijinonde ingo God ga da ge sadewa ainde ingo rodipapa ewa awa sewo gare. Edo sawo gari gidoawa uso yei doio sewo. 7 Edo ingo awodo irirowoawa God mi ari ingoda jo awa jamo jamo adira.Edo embo God umo awodo edo ira ainda emboroawa gae jaredo era te ingo Iesu Keriso ga da dadaetewo unemi ingoda jo awa ari jamo jamo ariedo ingoda jo de ingoda jiro de awa goroba edoatadira.

8 Awara naso nanonamendi naso ge sangoveawa ingoda yei sadena. Rora ro ewamei ni edorora ro embo mi jasiga edo eri edo rora ro awakotopu ri edo rora ro awa dagariae ri edo rora roawa gebe ri edo rora ro awa dagari ae be dagari aeri edo rora ro awa embo mi ewamei awodo gidoeri awa rora da awa kotise atiwo.

9 Edo na ingoda yei ro sisena edo ro ingodayei atopateteno gosisewa awa iji berari ewo. Edona ro eno gosisewa da awodo ewo. Edo God euriingodenaso jo jamo jamo edo ira awa umo ingodedaedo matawa atadira.

KANDO ITERO PAUL UNGODA YEI DOWO SISIRA10NaKeriso ga da dada isena edo atima ena awa

naso iaviri awa nembodiba be ra. Edo matu ingona kondade isewa awarate ingoda kondade awaatae isira. Edo na ingo na kondade ari ujo ae awa

Page 262: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

PHILIPPIANS 4:11 259 PHILIPPIANS 4:23na saera te ingo na kondade ari iji ewamei awabugaera sena. Awarate iji ribori be atae etiri ijiewamei sekago bugiri ingo na kondade adi ewa.11Edona ingoda yei eiedo saera ainda be awanasorora awa jiwae ae ra awa saera. Awarate naso yeiro atira awa na gosena awa inono na. 12 Edo ijijiwae be na rora ae edo ena te iji ainde na rawodoatadeni awa na gido ena. Edo iji jiwae naso roraawa jiwae edo na ro dipapa edo ena awa derigedoira awarate daedo iji ainde na rawodo atadenaawa gido ena. Awasedo na yei rawainda ateni taedo iji nonde ateni awa na ewamei be atena. Edona beji ita ko indari jiwae indeni ta na inono enita? Naso rora jiwa ta ko naso rora enumba ae ta?Awa awarate na ewamei be atena. 13 Edo ro nasoyei adira awa Keriso mi naso yei goroba ituri nainono edo ena.

14 Awarate iji bebegae buguri ingo mi na kon-dade edo ewa amone ewamei be ra. 15 Edo ingoPhilippi nati embobo na binga ewamei minonusadi tuturo isena awa Macedonia busu awa do-turisena awa ingo gosisewa. Edo na yei awadoturisena ainde embo nenei mi na kondade aerate ingo Iesu gebe ari embobo ingo mi na kondadeisewa. Edo ingo nangae da kando mina ita isewate embonenei awodo aera. 16EdonaThessalonicanati da atono ingo mi na kondade edo iji jiwaebe na rora ro dipapa edo isena awa itido isewa.17 Edo na awa iji berari kando badi awa kotae ratena ingo mi ingoda kando ititewa ainda be awabawase dipapa edo ena. 18 Awasedo na ingo miberari ro ewowa awa embo dowo sadi ove eiawaititena. Edo ingomi naso yei ro ewowa awa inonona. Edo kando ingo mi itewo Epaphroditus minaso yei budo bugusira. Edo kando jiwae be awainono na edo awa teta rorou muno de embo miGod da yei itido era da awodo ra. Edo rorou awaGod mi budo umo iaviri edo ira. 19 Edo naso Godrora berari da topo umo Iesu Keriso awasedo ingorora ro berari jingama ise atari dipapa ewa awaingoda yei itadira.

20 Edo iji matawa ingode iji berari God ingode-naso Mama awa jasiga ore. Awara.

21 Edo na God da embobo berari awa ategurenaembo Keriso da totopo awa. Edo nanonamendieinda nangae atima era awa ungoda ategari in-goda yei ititera. 22 Edo God da embobo berarieinda atima era amimi ingo ategurera. Edo Godda emboboRomeemboboda gitijigari nembodibada mando da buro edo era awa ungo daedo ingoruvegae ategurera.

23 Edo Bada Iesu Keriso da ewamei ari ingoberari da yei matawa atare.

AwaraIngoda namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 263: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

COLOSSIANS 1:1 260 COLOSSIANS 1:21

Ove Colossae Nati Embobo MiBurisera1 Na Paul mi ingo ategurena. God mi na jawo

setiri na Iesu da binga atopatari embo isena.2 Namonde ingodenaso namendi Timothy de

mi ove eiawa God da embo Colossae nati daatima era ainda yei edo ungo Keriso gebe edoingodenaso nanonamendi ewagaewa isera aindayei gaiera.

God ingodenaso Mama mi ewamei ari de jojamo de ingoda yei itare.

PAUL GOD MI UNGO EWAMEI ARASE SEDO GO-SISIRA

3-4 Iji jiwae nango ingo awa embo God ingo-denaso Bada Iesu Keriso da God da yei ge sedoera edo iji ainde nango uso yei doio sedo eraainda be awa nango ingera ingo Keriso Iesu gebeewa edo ingo God da embo berari dubo burewaawasedo. 5 Edo gebe binga ewamei matu ingodayei bugusira iji ainde ingo ingisewa God ingodayei ro itadi dipapa ira awa ingisewa. Edo ingoawa ingisewa edo ingo gosewa God umo ingodayei ro itadi dipapa ira awa ingoda tumonda ari dedubo bari de da susu ra. Edo ro Godmi ingoda yeiitadi dipapa ira awa utu da ingo simba ise atira.6 Edo ingo matu God da kando gatari da bingaawa ingisewa edo binga awa gebe awodo gosisewaedo iji ainde God ingo ewamei isira da awodobinga ewamei awa busu berari da ravetiri emboberari ingera. 7 Edo Epaphras Keriso da buro iraamimi daedo ingo binga ewamei awa atopatetirigosisewa. Edo umo Keriso da buro embo eindanaso yei bugudo ingoda jawo da nango kondadeevira. 8 Edo unemi setiri gositara Asisi Kotopu miingo kondade etiri ingo embo dubo burewa awasetiri gositara.

9 Edo nango ingoda binga ingititara ingo roewa awa awasedo nango ingoda jawo da God dayei ge sera. Edo nango God da yei sedo goseraunemi ari umo ingo ro awase dipapa ira awagawase. Edo nango God da yei sedo gido eraingo jiro gari Asisi Kotopu mi itido ira amimiumo ro awase dipapa ira awa gawase sedo era.10 Edo ingo jiro gari awodo gosise amimi ingoGod umo rawodo atawase dipapa ira awodo atiseedo ingo mi ro awo God umo iaviri adira awaadewa. Edo ingo mi ari wasiri neinde kaindeadewa teta ri ewamei mi be ewagaewa jiwae

edo ira da awodo adewa. Edo ingoda jiro gariGod da yei awa bajido nembodiba adira. 11 Edoingo mi saboa ari mi ro ingoda yei bugadira awakumbawase sedo nango God da yei sedo goserauso goroba awa ingoda yei itari ingo iaviri de edogoroba de uso buro awase. 12 Edo ingoda yei seraMama mi ingo awa uso usasa de gitijigari iji deuso embobo da yei ro itadira awa embo ingo siaisira awasedo uso yei doio sewo. 13 Edo matuumenga da gitijijigegari amimi ingodena gitiji-jigurisera te boroko God mi ingodena soregetira.Edo umo ingodena soregedo ingodena uso meida ingodena gitijigarase ititisira. 14 Edo Kerisomi mina itido ingodena soregurisira. Edo unemiingodena soregetiri God mi ingodenaso wasiribebegae kotembedo doturisira.

KERISO MO AVERI?15 Embo mi God awa gadi jaredo era te Keriso

uso gari teta God da gari da awodo mi God awaisaga isira. Edo God umo rora berari de embode ae atiri Keriso atina tina. Edo Keriso mi roberari God mi isira awa derigurisira. 16 Edo daawa aera te God Keriso da yei awodo rora berariutu da ainde busu da ainda awa isira. Edo GodKeriso da yei awodo rora berari ingode gido eraedo gae edo era awa isira. Edo God Keriso dayei awodo utu da gitijijigegari nembogamo debusu da gitijijigegari memeinya de edo busu dagitijijigegari nembogamo de nati da embo dagitijijigegari de isira. EdoGodKeriso da yei awodorora berari isira Keriso mi gitijigarase.

17 Edo God rora berari de embo de ae atiriKeriso atina tina. Edo Keriso mi rora berari jiguriungo saredo ewoga ewoga ae edo era te ungo Godmi yei rawainda ititisira ainda atima era. 18Kerisoawa tamo da kopiri ra. Edo tamo awa uso emboIesu gebe ari embobo awa ra. Edo Keriso awatamo da ngamo na. Edo Keriso awa betedo tuturoda awa unemi eririsira awasedo umo awa emboberari betedo sekago erido era ainda gitijigarira. 19 Ko Keriso God da goroba berari awa itiriburisira. 20 Edo God umo jiro buro isira awa usomei da yei awodo ari rora berari de embo beraride awaungaedaumo jigari ewamei orase kotisira.Edo embo mi God ungae da otao orase sedo Godusomei awa itiri bugudo orega da bebetisira. EdoGod da mei bebetisira amimi God embo berari debusu da rora berari de utu da rora berari de awabudo uso yei sekago bugadi emboro isira.

21 Edomatu awa ingo God ga da asusubedo ataera te ingo besaun be atise uso gitopo edo isewa

Page 264: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

COLOSSIANS 1:22 261 COLOSSIANS 2:12ainda be awa ingo wasiri bebegae ise kotari tepotapo edo isewa awasedo. 22 Awarate boroko Goduso mei da betari awasedo etiri ingo uso otataoetewa. Edo umo awodo etiri ingo God da yeiasusubedo bugudo ewamei be edo jo ro atae edoainda atewa. 23 Edo ingo binga ewamei ingisewaamimi etiri ingo God mi ingo awa embo ro adiira awa gosisewa. Edo binga ewamei awa tetatutuvi embo mi mando itido era da awodo ra.Edo ingo awa teta mando inge ra awasedo ingoiji berari Iesu Keriso tumonda ise tutuvi aindaatiwo edo rora ro mi ari wasiri edo ingo manaduradewa. Edo na Paul awa binga ewamei daagipo ari embo edo binga ewamei awa minonusewona. Edo binga ewamei eiawa busu berari daembo berari da yei ravira.

PAUL BURO OKAIN BE ISIRA24 Edo na ingo embo memesi burena te na

dubo vevera aera ainda be awa namemesi burenoKeriso naso jo da atira awa memesi burira amimiari uso tamo Iesu gebe ari embobo awa gorobaorase. 25 Edo God mi na awa Iesu gebe ariembobo da agipo embo anase ititisira. Edo uneminanemi buro eiawa anase ititisira amone ingo miewamei ari tambawase sedo isira. 26 Edo burounemi nanemi anase ititisira amone uso bingaawaminonu sanase ititisira. EdoGodorobe berarimamatu da yei binga awa unjugurisira te borokoawa uso embobo da yei jo ge awa isaga etira.27 Edo God uso embobo da yei jo ge awa isagaedo daedo ungoda yei isaga etira awa embo Jewae ainda yei umo uso jo ge awa isaga ari dipapaira awa isaga etira. Edo jo ge ainda be re eire.Keriso ingoda jo da atirari awa ingo gadewa ingoawa yei embo betae wasiri de atima era yei aindamambadewa awa gadewa.

28 Edo nango awa Keriso awa embo berari dayei isaga era. Edo nango ewamei nango rawodogosera awa emboberari dengoro ise edo embobe-rari atopapotera ungo Keriso mi ungo awa emboro isira awasedo God da dombu da wasiri biae aederorase. 29 Edo Keriso uso goroba nembodiba denaso jo da buro ira. Edo na uso goroba de burookain ise embo dengoro ari buro ise atopatariburo ena.

21 Na ingoda jawo da edo Laodicea nati embobo

da jawo da edo embo na gae ainda jawo da burookain be edo eni ta? Edo sano giwo. 2 Gebena buro okain be ewona. Edo ungoda jo awagoroba arase sedo edo ungo dubomina bara orase

sedo edo ungo God mi ungoda yei ro itadi dipapaira awa gorase sedo na buro okain be ewona.Awasedo ungo mi God da jo da ge gae sia ira geawa gadera. Edo God da jo da ge gae sia ira awaboroko isaga etira awa Keriso ra. 3Keriso awa jirogari be moka ainda ngamo na. Edo jiro gari eiawateta rora nembodiba God mi unjugari inge ra.

4 Edo na ingoda yei sena, embo jiwae be miingoda yei bugudo ge ngamo sedo ingo bagadiadera te ungoda yei awara seove. 5 Edo na awanaso tamo mi ingo dodo besaun atena te naso joawa ingoda teda atira. Edo na gosena ingo Iesugebe ari awa doae goroba de da jo da edo atewaawasedo na iaviri ena.

KERISO GA DADA EDO ATIWO6 Ingo tumonda ari mi Keriso Iesu Bada awa

burisewa da awodo tumonda ari mi ungae dapepeta ewo. 7 Edo tumonda ari awa teta ri besisibusu tube tuda mambudo ira da awodo ra. Edoingoda tumonda ari Keriso da yei awa tube tudamambare. Edo Keriso awa teta mando tutuviembo mi mando edo era da awodo ra awasedoingoda wasiri awa Keriso da yei itiwo. Edo ingoawodo adewa awa ingoda tumonda ari awa babo-jise atadira teta ingo atopapotisera awodo. Edoingoda tumonda ari babojirari iji berari God dayei doio sewo.

8 Embo nenei awa gandubari ge mi ingo awaawo da barago adi jarera. Edo ungo awa Kerisoda ge awa ingoda yei atopatae rate embo dakotari awa ingoda yei atopapotera. Edo ungodagandubari ge amone embo da ge ra. Edo ungodagandubari ge amone asisi bebegae utu de busu degitijigido era ainda ge ra. 9 Edo Keriso awa emboisira te umo awa God tamo da atisira. 10 Edo ingoawa Keriso ga da dada edo God da goroba berariawa burisewa. Edo Keriso awa asisi bebegaeberari de asisi ewamei berari de awa derigedo ira.

11 Edo ingo Keriso ga da dada etewo Kerisomi wasiri biae da bufuri mi ingo bundisira awadiugetiri ingoda jo da kotari bebegae da gorobaawa atae isira. Edo Keriso awa embo da tamoda andiso diugari da wasiri awa ambo ambo iseingoda yei awodo awa aera te umone teta ingodajo da andiso diugari inge isira. 12 Edo ingo umomi ewamei ari wasiri awa burisewa iji ainde ingoKeriso ga da bebetisewa edo God mi ingo jigirierewo ingoda wasiri bebegae mamatu awa ataeisira ainda be awa ingo God da goroba da gebeisewa edo goroba amimi Iesu betetiri Godmi umojigiri eririsira awasedo.

Page 265: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

COLOSSIANS 2:13 262 COLOSSIANS 3:1013 Edo ingo embo Jew ae ingo ingoda wasiri

bebegae awasedo teta bebetegari embobo ingeisewa. Edo ingo tamo da andiso diugari wasiriawa bae edo Keriso ingoda jo da andiso awadiugedo bari inge ae ra. Awarate God mi ingojigiri erewo ingoda yei Keriso da wasiri seka awaititisira. Edo God mi ingodenaso wasiri bebegaeberari awa kotembedo doturisira. 14 Edo agodarida ge Moses mi jiusira amimi ingodena awawabundisira te God mi wujegurisira. Ko ainda beawa Iesu Keriso mi betetiri agodari ge da gorobaawawa atae isira teta God mi Iesu ga da orega dabenema mi dari takibari inge isira. 15 Edo Godawodo isira amimi Satan de uso gitijijigegari deda goroba awa usibesi isira amimi ingo bekubaeorase sedo. Edo God mi embo berari da yeiKeriso uso betari orega da amimi Satan de usogitijijigegari de awa dorisira awa isaga isira.

16 Awasedo embo amemi imo ro indido kum-budo asase sedo ainda agodari itadera awa un-goda ge awa ingose. Edo ungo mi iji kotopujigasase agodari sadera edo kariga seka bugari dabondo da agodari sadera edo jango indari iji daagodari sadera awarate ungoda ge awa ingove.17 Edo agodari amone teta atiti ro amboda adiraawarate Keriso awa gebe ra. 18 Edo embo neneimi sadera ungo mi isaga be getera teta eturo dagarago edo era da gari sadera sedo ungo mi ingoderigari sadera edo ingo bekuba adera te ungodage awa ingove. Edo embobo amimi sadera imoasisi tumondebain ae adesa edo saboa ae adesaawa imo utu da mambadi ae ra sadera te ungoge be eose. Edo saboa sera saboa amone saboabe ae ra te busari ra. Edo embobo emone embomi ge kotedo era da awodo kotedo era be ae tepojariga embobo ra. 19 Edo ungo awa jariga emboboawasedo Keriso da dada ae edo era tamo da kopirida. Edo tamo berari Keriso ga da dada iseraawawaunemi ari dada ari de tamodapapatu budodada edo ira rora ainde mi ari ungo berari dadaatadera. Edo tamo da papatu dada edo atise edotamo awa God umo tamo rawodo bajarase dipapaira awodo bajadira.

IESU GEBE ARI EMBOBO AWA TETA KERISO GABETARI INGE ISERA

20 Ingo awa teta Keriso ga da betari inge etewoGod mi etiri asisi utu de busu de gitijigido iraamimi ungoda goroba mi ingo bundari awa ataeisira. Edo awa gebe tamo edo ingo roedo busuda atari embobo da atari awodo atevi? 21 Edoembo neneimi sedo era rora awa jigose edo embo

nenei mi sedo era rora awa indose edo nenei misedo era rora eiawa jigose sedo era. Edo ingoroedo embobo einda ge awa ingido evi? 22 Edoagodari ge awa atae adira. Edo agodari awaembo da agodari de atopatari de ra. 23 Edo emboatopapotera awa asisi tumondebain ise edo saboaise tamo awa okain be simba edo era. Edo ungoawa jiro gari embobo awodo era te embo kondadeari ungoda jo da dipapa bebegae awa doari ta awaungo inono aera. Edo embo atopatari awodo eraamimi ero embo jariga embobo era.

3IJI BERARI UTU DA RORA AWA DIPAPA EWO

1 God ingo jigiri eririsewa edo ingo wasiri sekaKeriso ga da burisewa awasedo jo ingoda berarimi utu da rovi ravi awa dipapa ewo. Edo utuda ainda Keriso awa God da ingo be kena usogitijigari anumba da anumbedo atira. 2 Edo ijiberari busu da rora awa kotove ta iji berari utu darora awa kotedo ewo ainda be awa ingoda wasirimamatu awa atae isira. 3 Edo ingo God da ditida Keriso ga da wasiri seka de atewa awa busuda embobo awa wasiri seka awa gaera. 4 AwarateIesu Keriso ingoda joda atira awa wasiri seka dangamo na edo God umo awa embo berari da yeiisaga adira iji ainde God ingo awa daedo isagaadira. Edo uso usasa nembodiba awa ingoda yeijanibadira.

WASIRI SEKA DE WASIRI MATU DE DA GE5 Edo ingoda jo mi busu da embobo da wasiri

awa adi ari gido dipapa awa dewo betare. Edowasiri eiawa busu da embobo mi edo era, viroise, dita ise, sino da wasiri awa edo era, kotaribebegae de dipapa nembogamo de edo jinagajiwae edo era. Edo jinaga edo era amone tetaove kewari tumondebain arago edo era. 6 EdoGod umo wasiri bebegae eiawa embo umo keraae era ainda yei tini gambari nembodiba adira.7Edo ingomatu dipapa bebegae awa ise atima edoisewa iji ainde awa ingoda jo da dipapa bebegaemi ingo gitijigido isira.

8Awarate boroko kotari bebegae de ari bebegaede tini gambari de embo nenei ujo ae ari de berariawa pigewo mambare. Edo embo nenei da jawoda ge bebegae seove edo isibari ge seove. 9 Edoge mina busa eove ainda be awa ingo dipapabebegae mamatu awa wawara edo dipapa sekaawa burisewa teta bo mamatu awa wawara edobo seka budo ewarago isewa awasedo. 10Edo ingojo da dipapa seka awa burisewa amimi God awa

Page 266: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

COLOSSIANS 3:11 263 COLOSSIANS 4:11iji berari ingoda jo da buro edo ira irirari ingodajiro gari God da yei awa bajido nembodiba iri ingoGod da gari awa burewa. 11 Awasedo embo Jewembo ta embo Jew embo aeri edo embo tamo daandiso diugari wasiri awa burisi ta bae ri aindasedo gari ainda mina sari awa nembodiba aeraainda be awa Keriso awa embo nembodiba ra edoKeriso awa embo umo gebe edo era ainda jo daatima ira awasedo.

12 Edo ingo awa God da embobo ra. Edo umoingo dubo budo ingo katabetiri ingo uso emboisewa awasedo wasiri ewagaewa awa budo om-buwo teta bo seka ombarago ewo. Edo embonenei dubo buwo edo embo nenei da yei kandoewo jariga eove edowasiri biae embo nenei da yeieove ta saboa ewo. 13 Edo iji berari kondade minaara ewo edo embo nei mi embo nei bekuba arigido kotembedo dowo. Kotembedomina doa ewoteta God mi ingo kotembedo doturisira awodo.14Edo dubo bari awa dowowasiri ewagaewaneneiberari awa derigare ainda be awa dubo bari awawasiri ewagaewa berari ainda susu ra.

15 Edo God mi ingo jawo setiri Keriso da tamoisewa awa ingo jo jamo jamo de atawase dipapaira awasedo dubo jamo ari Keriso mi itido ira awadowo ingoda jo awa dedegare. Edo doio sewo.16 Edo Keriso da ge be jiwae edo ira awa ingoda joda atare. Edo jiro gari nembodiba mi atopapotisedengoromina ara ewo. Edo ingoda jo da God doiosise God da ya edo ya ewagaewa de God jasiga ariya de awa God da yei sewo. 17 Edo ingo ro adewaedo sadewa awa sise ise gido Bada Iesu da jawo daewo. Edo awodo ise sise gido Mamo God awa IesuKeriso da yei awodo jasiga ewo.

EMBO NENEI DA YEI RAWODO ADESA AINDAEMBORO

18 Ingo aro asini ingoda iubono kera ewo aindabe awa Iesu ge be ari embo evetu awa awodoadera.

19 Edo ingo iubono ingoda aro asini dubo buwoedo ungoda yei tini gambari eova.

20 Edo ingo kinapeina iji berari ingoda aimamoawa kera ewo ainda be awa amone Godmi ingomiawodo awase dipapa ira. Edo kinapeina ungodaaimamo kera adera amimi ari God iaviri adira.

21 Edo ingo aimamo gae gae edo ingoda ki-napeina awo jo ambu re iji berari ungoda yeieiawa eose oiawa eose awa seove.

22 Edo ingo agipo embobo ingoda babojegarimi ro awase soro gido ewo. Edo ungo ingo ditiniera iji ainde awo ungo iaviri orase sedo eove ta joewamei de da ewo ainda be awa ingo God dubo

burewa awasedo. 23 Edo ingo ro ewa awa ingodajo berari mi ewo teta ingo God da buro ae etewaawodo embo da buro aera te. 24 Edo kotewo Godmi ingoda riroga awa itadera. Edo unemi usoembo da yei ro itadi sia etira awa imone badesa.Edo Keriso awa bajari be awa imone kera esa.25 Edo embo ave wasiri bebegae ira embo awa usowasiri bebegae awasedomina badira ainda be awatega da ainda God embo kasedo ira.

41 Edo ingo babojegari ingoda agipo embobo

awa gandubeove ta edo gogo ewo. Edo Iesu Kerisore utu da atira edo umone ingoda bajari daedo ra.

RO ARI DA GE NENEI2 God da yei ge sari awa dove. Edo ingo God

da yei ge sise gido ewo mi biae eove ta God jasigaewo. 3 Edo ingo God da yei ge sise gido sedogiwo God umo ingodenanemi uso jo ge Keriso dajawo da ainda binga awa minonu sorase emboropirigare. Edo ungo mi na gajari oro da eindaititisera ainda be awa na binga awa minonu sedoena awasedo. 4 Awarate God da yei sedo giwoemboro pirigari na binga isaga minonu sirinonoembo mi ingore.

5 Edo embo Iesu ge be ae edo era ainda jo dajiro gari de da wasiri ewo. Edo ungoda yei Iesu dabinga sari iji ewamei awa eura ewo. 6 Edo indaringamo arase sedo embo mi ewa indari da itidoera. Edo ingo embo da yei ge sise edo ungodasedo gari da mina sise gido ingoda ge awa ewaitari ngamo arago awa ewo.

PAUL DA ATEGARI SANGOVE7 Ingodenaso dubo bari namendi Tychicus

Keriso da agipo embo nango inge amimi jo usoberari mi Keriso da buro ira amimi naso yei roberari iutara awa sari gadewa. 8 Edo umo nangoberari da yei ro iutara ainda binga awa sadiraainde ingo iaviri sekago adewa edo ingoda jo awasekago goroba adira awasedo na umo ingoda yeiiteno mambutira. 9 Edo Onesimus dubo bari in-goda embo nei awa nanemi Tychicus ga da itenomambutira. Edo ungo bugudo einda namendi miro berari ira awa soro gadewa.

10 Aristarchus einda nangae gajari oro da atiraamimi ingo ategurira awa sano gawase sira.Mark, Barnabas da orobe awa daedo ingo ate-gurira awa sano gawase sira. Edo na ingoda yeimatu sisena umo ingoda yei bugari gido indariitiwo indari yei itawo atare sisena. 11 Edo Iesuuso jawo nei Justus awa daedo uso ategari ingoda

Page 267: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

COLOSSIANS 4:12 264 COLOSSIANS 4:18yei ititira. Edo embo tamonde eiawa Jew emboboungo ungoda wasiri bebegae awa dodo God da yeiwareregurisera. Edo ungo God da yei wareregedoungo nangae daedo God da gitijigari da iji daburo awa ewora. Edo embo tamonde eiawa nakondade nembodiba be edo era te Jew embobonenei ungoda wasiri bebegae dodo God da yeiwareregurisera awa na kondade ae edo era.

12Edo Epaphras ingoda embonei Iesu Keriso daagipo embo umo daedo ingo ategurira. Edo umouso jo berari mi ingoda jawo da iji berari God dayei ge sedo ira. Edo umo God da yei sedo gido iraunemi ari ingo goroba de gebe edo duradi ae edoingoda tumonda ari awa bajido nembodiba ariingo God mi ro awase dipapa ira awa kera awasesedo ira. 13 Edo na be awa gari ra umo ingo emboedo Laodicea nati embobo embo edo Hierapolisnati embobo embo buro okain be evira. 14 EdoLuke ingodenaso karu simba ari embo dubo budoera ainde Demas de ungoda ategari ingoda yeiititera.

15 Edo Laodicea nati da nanonamedi deNympha de Iesu gebe ari embobo uso mandoda dada edo era awa sewo gore nango mi ungoategurera. 16Edo ingo ove eiawa ajigedo gido awaove eiawa Laocicea Iesu gebe ari embobo da yeiitiwomambare ainda be awa na ungo naso ge awadaedo ingorase dipapa ena awasedo. Edo daedoove nanemi Laodicea nati embobo da yei ititisenaawa ungo mi ingoda yei itoro bugare ko na ingoawa ajigedo gawase dipapa ena.

17 Edo Archippus da yei sewo Iesu Keriso miburo awa asase itira awasedo mambudo ataeasase setira sewo.

18 Edo na naso ingo topo mi eiawa jivena naPaul mi ingo ategurena. Ungo mi na bundeteraawa ruvegeove.

Edo God da ewamei ari ingoda yei matawaatare.

AwaraIngoda namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 268: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 THESSALONIANS 1:1 265 1 THESSALONIANS 2:10

Ove Thessalonica Nati EmboboMi Burisera1 Na Paul mi Silas de Timothy de da ove eiawa

Iesu gebe ari embobo Thessalonica nati da aindaGod Mamo de Bada Iesu Keriso de da topo daititera.

Edo God ingoda yei jo jamo jamo ari de wasiriewamei ari de itare.

PAUL THESSALONICA NATI EMBOBO DA TU-MONDA ARI AWA EMBO GOD JASIGA ISIRA

2 Nango ingo berari awa embo God jasiga edoera. Edo nango ingoda jawo da iji berari Godda yei sedo era. 3 Edo nango God ingodenasoMama da diti da ingo Keriso gebe edo edo wasiriewagaewa ise Keriso dubo burise edo buro okainedo ewa edoBada IesuKerisomimatu ro adi sisiraawa adira awa gebe edo ingo goroba de atima ewaawa nango ruvegae ra.

4 Edo nanonamendi nango gosera God ingodubo budo gido ingo uso embobo awase kotisira.5 Edo nango ingoda yei bugudo nango ge daamimi aera te Asisi Kotopu da goroba mi bingaewamei awa minonu sedo era. Edo nango goserabinga ewamei awa gebe ra. Edo ingo gosewanango ingode daedo atima isera ainde ingo miewamei ari kumbawase sedo nango ro ewameiawa edo isera. 6 Edo ingo nango ro edo iseraawa gido ingo da awodo edo isewa. Edo ingomemesi nembodiba tambudo isewa te ingo AsisiKotopu mi jo iaviri itido isira amimi binga awabudo isewa. 7 Awasedo ingo Macedonia busuembobodeGreece busu emboboberari demi ingogido pepeta ae etera emboro ainda pepeta edoisewa. 8 Ainda be awa ingo Keriso da binga awaMacedonia busu de Greece busu de da ititisewaawasedo. Edo da awa aera te embo yei berarida awa ingoda God gebe ari da ge awa ingiseraawasedo. Awasedo nango mana ingoda jawo dage jiwae mana sadera ainda be awa ingoda bingaawa embo berari matu gari awasedo. 9 Edo nangoingo esega etero ingo nango ingo joda isewa awaembo re ge da awa sedo era. Edo ingo God gebewasiri de atira awa kera adi ingoda ove kekevegariawa dodo God da yei wareregurisewa. 10 Edo ingoGod da yei wareregedo uso mei awa utu dodoengenembarase simba ewa. Edo uso mei Iesuawa betetiri God mi jigiri eririsira. Edo God miKeriso jigiri eririsira awa gae gae edo God uso

tini gambari awa ingodenaso yei bugurase Kerisoingodena soregurisira.

2PAUL DA BURO THESSALONICA NATI DA

1 Nanonamendi ingo ingosuka gosewa awaranangoda esega ingoda yei isera awa be ae aera.2 Edo ingo gosewa nango ingoda yei Thessalonicanati da bugae atise nango Philippi nati da atoroungo mi nangoda yei biae ise gogo dimbudo gebebegae nangoda yei sedo isera. Edo embo minango beitigadi jaredo edo isera te binga ewameiGod mi ititisira awa ingoda yei sorase sedo Godmi nangoda jo awa etiri goroba isira. 3 Edo binganango mi ingoda yei ujugurera ainda susu awa gebusari aera. Edo nangoda kotari awa ewamei naedo nango awa ingo gandubadi jaraera. 4AwarateGod mi nango mi orase awara sedo unemi nangoawa binga ewamei daminonu sari buro awa orasejawo sisira awasedo nango iji berari ingoda yeiro God mi ingoda yei sorase sira awa sera. Edonango embo mi iaviri orase buro eiawa aera teGodnango ro kotera awa gosira amimi iaviri arasesedonangobinga ewameiminonu sari buro eiawaera. 5 Edo ingo isaga gosewa nango ingoda yeibugusera awa nango ge ngamo mi ingoda yeige saera. Edo nango ingo atopapotise ingo minangoda yei rora jiwa itawase dipapa aera. EdoGod umo gosira na ro sena awa gebe ra. 6 Edonango jasiga ari badi dipapa aera. Edo nango ingode embo nenei de mi nango jasiga awase dipapaaera.

7 Edo nango awa Keriso da binga atopapote-gari embobo ra awasedo nango dipapa ae eteraawa nango ingoda yei rora jiwae be awase sedogae etera te nango ingoda teda atise ingoda yeiewamei be edo isera teta ai mi uso kinapeinaedo gogo edo simba edo ira da awodo edo isera.8 Edo nango nangoda dubo bari ingoda yei atiraawasedo binga ewamei ingoda yei sedo era. Edoda awa aera te nango ingo awa embo betadi siaetera ainda be awa nango ingo be dubo budo era.9Naso nanonamendi nango buro ise ingo pigedoedo isera awa kotewo. Edo nango ingoda tedaatise God da binga ewamei awaminonu sedo iserate nango ingoda yei bouga itari ujo ae edo gidoedo nango rawodo edo gano budo nangoda indaride bosini de ori adi sedo gido nango ingo pigedoburo isera.

10 Edo ingo nango ingoda teda atima edo iseraainda emboro awa gosewa da awodo God gosira.

Page 269: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 THESSALONIANS 2:11 266 1 THESSALONIANS 3:11Nango ingo Iesu gebe ari embobo da teda atimaisera awa nango wasiri bebegae aera. Nango in-goda teda atima edo isera awa nangoda jo ewameide kotari ewagaewa de atima isera. 11 Edo nangoteta mamo mi uso kinapeina da yei wasiri ro edoira wasiri da awodo ingoda yei edo isera. 12 Edoingoda jo goroba orase nango ingoda yei ge boedosedo isera. Edo nango ingoda yei gegata ise sedoisera God mi ingo jawo sedo ingo uso ewamei aride uso gitijigari iji da usasa awa kumbawase sedosimba ira awasedo ingo atise gido wasiri awo Godumo iaviri adira wasiri awa ewo.

13 Edo nangomi God da binga awa budo bugeroingo ingido binga awa budo ingoda joda ititisewa.Edo ingo gosewa binga awa embo da binga aerate binga awa God da binga ra. Awa gebe bingaawa God da gebe moka ra. Edo God awa Iesu gebeari embobo berari da joda buro ira. Edo nangoingo mi God da binga ingise burisewa awasedonango iji berari God da yei doio sedo era. 14Nasonanonamendi wasiri da awa God da embobo IesuKeriso da totopo Judea busu da ainda isira wasirida awa ingoda yei etira. Edo Jew embomei miungoda nanonamendi Judea busu da awa dedogaedo eoro memesi budo isera edo da awodoingoda busu da embo mi ingo dedo gaedo eoroingo memesi budo isewa. 15 Edo Jew emboboBada Iesu detero bebetisira edo God da binga sariembobo dorisera embobo da amimi nango dedogaedo isera. Edo embobo emimi ro era amimi aeGod iaviri aera. Edo ungo awa embo berari dagitopo ra. 16 Edo nango ungo mi soregari borasesedo binga ewamei awa Jew embobo ae da yeiminonu sedo era te Jew embobo awa iji berarinangoda emboro awa beitigadi jaredo era. Edowasiri biae amimi ungo mi wasiri bebegae eworaawa deriguriri awasedo God uso tini gambari awaungoda yei bugira.

PAUL UNGO SEKAGO ESEGA ADI DIPAPA ISIRA17 Nanonamendi ingo de nango de awa ewoga

ewoga etera te ingodenaso kotari awa da awodoatira. 18 Edo nango ingo seugedo atise nan-goda jo berari mi ingo sekago gadi dipapa edoiji jiwae be edo gido era te Satan mi nangodaemboro awa beitigedo ira. 19 Edo ingodenasoBada Iesu engenembadira iji ainde mo ameminangoda buro ainda be eri edo amemi ari nangoiaviri dematawa ateri edo amemi nangoda rirogaeri? Ingo awa. 20 Gebe embo re ingo mi eowonango God jasiga ise iaviri edo era.

3PAUL TIMOTHY UNGODA YEI ITIRI MAMBUSIRA

1 Nango gadi dipapa edo era amone ingodatumonda ari Keriso da yei awa goroba de atita koawodo aeri awasedo nango Athens nati da atiseTimothy ingoda yei itoro mambarase sititara.2 Edo Timothy awa nangoda namendi nango dedaedo dada God da buro binga ewamei Keriso dajawo da awa minonu sedo ira. 3 Edo gae gae edoingo dedo gaedo ari awa embo Keriso tumondaari awa dowase sedo nango Timothy ingoda yeiititera. Edo ingoda jo awa goroba arase sedoedo ingoda tumonda ari awa bajido nembodibaarase sedo nango Timothy ingo kondade araseititera. Edo ingo gosewa God dedo gaedo arinangoda yei awa bugurase gajae ra. 4 Edo nangoingode atima isera iji ainde nango ingoda yeisisera amboda embo mi ingo dedo gaedo aderasisera. Edo ingo gosewa nango mi ingoda yeiawodo adira sisera awa etira. 5 Awasedo nangoTimothy ingoda yei itero mambusira. Edo dedogaedo ari ingoda yei bugiri ingoda tumonda ariKeriso da yei awa goroba de atita ko atae ri awanango mana mana edo kotitara awase Satan miingo patetiri nango buro berari awa awase be aeiutara awodo kotitara.

6 Awarate boroko Timothy ingo dodo nangodayei bugudo ingoda tumonda ari Keriso da yei edoingoda dubo bari awa goroba de atira ainda binganangoda yei siutara. Edo binga awa ingido nangoiaviri be era. Edo unemi nangoda yei siutaraingo kotari ewagaewa nangoda jawo da kotedoewa edo ingo nango gadi dipapa ewa teta nangomi ingo gadi dipapa nembodiba era da awodosiutara. 7 Edo nango awa memesi nembogamode edo bouga jiwae be budo era te nanonamendinango ingoda binga awa ingido nangoda jo awagoroba iutara. Edo nango ingo Keriso gebe ewaainda binga awa ingero amimi nangoda jo gorobaetera. 8 Edo ingo Keriso gebe ari awa doaeise atadewa awa nango ewamei atadera. 9 Edoboroko ingo awa embo nango God doio sera. Edonango ingoda tumonda ari Keriso da yei edo ewaawasedo nango God da joda iaviri nembodiba beera. 10 Edo iji berari nango nangoda jo berari miGod da yei sedo gido era emboro pirigari nangobugudo ingo gadi. Edo nango ingoda tumondaari awa bajido nembodiba arase sedo kondade adiingoda yei bugadi dipapa era.

11 Ingodenaso Mama God de ingodenaso BadaIesu Keriso de mi emboro pirigoro nango ingoda

Page 270: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 THESSALONIANS 3:12 267 1 THESSALONIANS 5:4yei bugore. 12 Edo ingoda dubo mina bara ari deembo nenei dubo bari de awa Keriso mi ari bajidonembodiba are teta nangomi ingo dubo budo erada awodo. 13 Edo awodo irirowo ingoda jo awagoroba are. Edo amboda ingodenaso Bada Iesuembo berari umo gebe edo era awa budo umondeda engenembadira iji ainde ingo Mamo God dadombu da deradewa awa kotopu edo wasiri biaeae.

4INGODENAWASIRI EWAMEI DE DAATERAAMIMI

IRI GOD IAVIRI IRA1 Naso nanonamendi ambo ge da awa ingoda

yei sane. Nango ingo rawodo atise awo Godiaviri adira ainda emboro awa atopapotisera. Edoemboro re ainda ingo re atewora awarate nangoingoda yei Bada Iesu da jawo da benunu seraingo mi ewamei boroko ewa amimi ewamei matuisewa awa ewo derigare. 2 Ko ingo gosewa nangoawa Bada Iesu da bajari ari mi ingo atopapotisera.

3 Edo God umo dipapa ira amone eire. Ditaari awa dodo wasiri ewamei de da atiwo. 4 Edoembo ingo aro asini jimbusewa awa dubo budosapo ewo. 5 Edo embo umo God gae awa ijiberari dipapa jo de berari ise atima iri edo ingoawodo awa eove. 6 Edo embo da amemi embo neigandubedo uso aro awa bengono eure. Ko nangomatu ingo dengoro edo ingoda yei sisera embowasiri bebegae awodo edo era awaGodmi ungodariroga itadira. 7 Edo ingode mana jo dongonode atadera te ingode jo ewamei de atadera aindabe awa God mi ingode awodo atorase jawo sisiraawasedo. 8Awasedo embo amemi atopatari eiawaujo ae adira awa umo embo ujo ae aera te umoneGod ingoda yei Asisi Kotopu itido ira awa ujo aeira.

9 Edo Iesu gebe ari embobo nenei rawodo dubobadewa awa na ingoda yei gaiadi aera aindabe awa God umo umosuka emboro awa ingodayei atopapotisira awasedo. 10 Edo unemi ingoatopatetiri ingo Macedonia busu da Iesu gebeari nanonamendi berari awa dubo budo ewate nanonamendi nango ingoda yei sedo goseraboroko tuturo edo ingo dubo rawodo burewaamimi dubo matu rawodo budo isewa awa deri-gare.

11 Edo iji berari jamo jamo edo atadi dipapaewo. Edo iji berari buro ingoda awa ewo edoburo edo gano budo ingo ingosuka ingoda roraawa ori ewo teta matu nangomi ingoda yei siseraawodo. 12 Edo ingo awodo adewa awa embo Iesu

gebe ae edo era amimi ingo sapo adera. Edo ingomi embo nenei da yei ingo ro dipapa ewa awamana sawo itadera ainda be awa ingo ingosuka rokumbadewa awa inono awasedo.

IESU KERISO AWA ENGENEMBADIRA13 Nanonamendi dubo vevera eowase teta

embo God mi ungo embo ro adi dipapa ira awagae jarera amimi arago eowase nango ingo miembo bebetisera ainda gebe moka awawa gawasedipapa era. 14 Edo ingodena gebe edo era Iesubetedo sekago eririsira da awodo ingode emboIesu gebe imabetedo era awaGodmi ari ungo Iesuga da dada atorase awa gebe ore.

15 Edo nango mi ingoda yei sera amone Kerisoda atopatari ra. Edo Keriso awa engenembadiraedo iji ainde ingodena busu da wasiri de ateraamimi mana embo bebetisera awa dodo giti gitiinda vitido Keriso ga da dada adera. 16 Edoge javi gogo dimbudo sadira edo asisi ewameida gitijigari da ge javi edo God da puin da javiawa embo mi ingadera. Edo ungo awa ingiroroKeriso umo be amimi busu asusubedo wosadira.Edo embo ave Keriso gebe ise bebetisera emboboawa wasiri tamo seka erido giti vitadera. 17 Edoungo vitoro ingodena iji ainde busu da atimaera awa ingodena vitido yei poroga atira aindaingode embo giti vitera ainde da dada adera. Edoainda awa ingode berari Keriso ga da dada adera.Edo ainda dada edo ingode matawa Keriso ga daatadera. 18Awasedo ingo ge eiawa ingido ge eiawamina sara edo ewo ingoda jo awa goroba are.

5KERISO AWA ENGENEMBADIRA AWASEDO SIA

EWO1-2Nanonamendi nanemi ro berari eiawa adira

ainda iji awa ingoda yei gaiadena amone inonoaera ainda be awa ingo gosewa Keriso bugadiraiji awa edo iji awa bugadi sima bugarago adirateta bengono embo mi tumba de bugadi simabugarago adira. 3 Edo embo mi sadera yei be-rari awa jamo jamo etiri ingodena ewamei aterasadera edo iji ainda usibesi ari awa bugadi simaungoda yei bugarago adira. Edo usibesi ari awabugutirari ungo mi bugurase beitigadi aera tetagasou evetu uso mei bari iji awa buguri edo umouso tamo da memesi awa bugurase beitigari sagoae edo ira da awodo ra.

4 Awarate nanonamendi ingo awa umenga daatae ra awasedo Keriso da bugari iji awa bugadiraawa ingo mana mana mana adewa teta bengono

Page 271: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 THESSALONIANS 5:5 268 1 THESSALONIANS 5:28embo mi bugadi sima bugarago euri embo manamana edo era da awodo. 5 Ainda be awa ingoberari usasa de waiko de da kinapeina awasedo.Edo ingodena awa tumba de umenga de da ki-napeina aera. 6Awasedo ingode mana ewo aderateta embo nenei mi Iesu bugadi aera sise ewoera awodo awarate ingode dombu gunjedo atiseingode ingodenasuka dedegurise edo gogo edoatore. 7 Edo embo ewo edo era awa ungo tumbade ewo edo era. Edo embo umo okain indidoera amone ungo re tumba de edo era. 8 Awarateingodena awa waiko da kinapeina awasedo in-gode ingodenasuka simba ise edo gogo edo atore.Edo ingode tumonda ari de dubo bari de awateta isoro embobo mi oka da pako itido era daawodo itore. Edo ingode Keriso mi ingodenasoregadira awa tumonda ore. Edo ingodenaawodo tumonda adera awa ingodenaso tumondaari awa teta isoro embobo mi gobe ungoda kopirida itido era da awodo are. 9 Ko God ingodenauso tini gambari awa borase itae ra awarateumo ingodena awa soregari ingodenaso Bada IesuKeriso mi ingodena embo sia isira awa boraseititisira. 10 Edo Keriso umo ingodena awasedobebetisira awasedo ingodena betaderita kowasiride ataderita awa ingodena Keriso ga da dadaatadera. 11 Awasedo dove ta kondade mina araise edo ewo jo embo nenei da awa goroba are tetaboroko ewa da awodo.

PAUL DA USO GE SANGOVE UNGODA YEI12 Nanonamendi nango ingo yei sedo gosera

embo ingoda teda buro era awa sapo ewo. Edoembomei amone God mi ingo dedegurise atopa-torase ititisira. 13 Edo ingo ungoda buro awasedoungo dubo burise sapo ewo. Edo ingo ge bagaedubo bari mi dada atiwo.

14 Edo nanonamendi ingo dengoro era emboungo buro adi ae sedo era awa sewo gore. Edoembo oju burigi edo era awa ungoda oju ataearase sedo kondade ewo. Edo embogoroba ae awakondade ewo. Edo embo da yei tini gambari eove.15 Edo embo da amemi ingoda yei biae oro gidomina eove ta iji berari ewamei mina ara ise emboberari da yei ewo.

16 Iji berari iaviri ewo. 17 Edo God ga da roraberari awa embo ge sewo. 18 Edo ingoda yei roadira awa iji berari Godda yei doio sewoko amoneGod umo embo Keriso da topo mi awodo orasedipapa edo ira awasedo. 19Edo embo riawo ewuseaturase ujo ae edo deoro ambudo ira. Edo awodoawa Asisi Kotopu da yei eove. 20Edo binga Godmi

itido ira awa ujo ae eove. 21 Edo ge neinde kaindeawa ingido ewa rawari edo biae rawari awa giwo.Edo awodo gido awa ge ewamei awa kumbuwo.22Awarate rora bebegae neinde kainde awa dowo.

23EdoGod ingodenaso jo jamo jamo ari itido iraamimi ingoda jo awa segedo ari ingo dagari ae beave. Edo God mi ingoda asisi de jiro de tamo deawa dedegare edo Bada Iesu Keriso da bugari ijide ingoda asisi de jiro de tamo de awa wasiri biaeae are. 24Edo umo ingo jawo sedo ira amimi adiraainda be awa umo mana ingo doadira.

25Nanonamendi nangoda jawo da God ga da gesewo.

26Edonaso jawoda Iesu gebe ari embobo berariawa ategewo edo ungo de da ingo buwo.

27 Edo nanemi God da bajari ari mi ingoda yeisena ove eiawa Iesu gebe ari embobo berari da yeiajigewo.

28 Ingodenaso Bada Iesu Keriso uso ewamei ariingode da matawa atare.

AwaraIngoda namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 272: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 THESSALONIANS 1:1 269 2 THESSALONIANS 2:8

Ove Nei Thessalonica NatiEmbobo Mi Burisera1 Na Paul mi Silas de Timothy de da ove eiawa

Thessalonica nati embobo Iesu gebe edo era edoGod ingodenaso de Bada Iesu Keriso de da topo dayei gaiera.

2 God Mamo de Bada Iesu Keriso de mi ingodayei ewamei de jo jamo jamo de itore.

KERISO ENGENEMBADIRA IJI AINDE GOD MIEMBO KASADIRA

3Nanonamendi nango iji berari ingo awa emboGod da yei doio sedo era. Edo nango doio awodosedo era amone awara ainda be awa ingoda tu-monda ari awa bajido nembodiba iri edo ingodadubo mina bara ari awa nembodiba ira awasedo.4 Edo nango God da Iesu gebe ari embobo awaesega era aingo de ingo jasiga era. Edo ingo darigaiari de memesi nembodiba de burewa te ingodoae Keriso gebe ise atewa awasedo nango ingojasiga era.

5 Edo ingo dari gaiari de memesi de burewaamimi isaga ira awa God mi embo awa inonoda kasadira ainda be awa ingoda dari gaiari dememesi de burewa amimi ingo awa sia ira Goduso gitijigari iji de uso ewamei ari awa badewa.6 Edo Iesu Keriso engenembadira iji ainde Godmi ro ewamei awa adira. Edo embo amemiero ingo memesi burewa awa God mi ari ungoriroga badera. 7 Edo amboda Bada Iesu uso asisiewagaewa goroba de da utu dodo umo umosukaisaga adira iji ainde God mi ingo memesi burewaainda yei jango indari ititise nango de daedoitadira. 8 Edo Keriso bugadira ainda embo Godgae ainda embo binga ewamei Bada Iesu da jawoda ingido edo kera ae edo era embobo aindayei riroga teta riawo ambe da ewudo ira aindaavewa inge awa Keriso mi itadira. 9 Edo ungoriroga badera awa matawa atae ae atadira. EdoKeriso bugadira iji ainde ungo de Keriso de awaewoga ewoga adera edo ungo mi mana uso usasagoroba de awa gadera. 10 Edo Keriso bugadira ijiainde uso embobo berari ungo umo gebe edo eraamimi saboa ari de umo jasiga adera. Edo ingoawa embobo ainda teda adewa ainda be awa ingobinga nango mi ingoda yei sisera awa gebe isewaawasedo.

11 Edo awasedo nango ingoda jawo da iji berariGod manunugedo era. Edo nango manunugedo

sedo gido era unemi ari ingo rawodo atawase umodipapa ira awodo atadewa. Edo ingo awa emboewagaewa adi dipapa edo ewa awasedo na Godda yei sedo gosena uso goroba mi ingo kondadearase. Edo ingo ingoda tumonda ari da buro awaawaseGoduso gorobami ingo kondade are. 12Edoawodo ingoda yei ari ingodenaso God de BadaIesu Keriso de da ewamei ari awasedo ingodenasoBada Iesu da jawo awa jasiga irirowo edo Iesu miingo jasiga are.

2EMBO BIAE BE BIAE DA GE

1 Nanonamendi na boroko ingoda yei sadenaingodenaso Bada Iesu Keriso engenembadiraaingo de unemi ingodena jumbari ingodena indavitido ungae dada adera awa sadena. 2 Edo naingoda yei sedo gosena, embo da amemi Kerisoda iji re bugira eire sadira awa mana mana edodubo vevera eove. Edo embo da mi sadira Godmi uso yei ge itira sedo awase sadira Keriso daiji re bugira sadira. Edo embo nei binga awaminonu sima awase sadira Keriso da iji re bugirasadira. Edo embo nei awa sadira nango mi oveetero Keriso da iji awa bugira sari ge sadira. 3 Edogaegae edo embo da ge awodo sadera amimiingo gandubeore ungoda ge awa gebe eove. EdoKeriso da iji bugae atirari embo jiwae be jiwaeawa God kera ari ujo ae adera edo God ujo aeadera. Edo Embo Biae Be Biae awa umo ambodariawo matawa ewuse atadira ainda mambadiraawa umo bugadira. 4 Edo Embo Biae Be Biae umoembo mi rora berari de asisi berari de tumonde-bain edo era awa ujo ae adira. Edo unemi sadiraunemi rora berari awawa derigari sadira. EdoEmboBiae Be Biae amimi Godda tumondebain arioro da torido umo awa God sadira.

5 Edo ingo ruvegurisevita matu na ingodeatisena ainde na awa ingoda yei ge re sisena. 6EdoEmbo Biae Be Biae amone boroko bugae etira terora da ro mi uso emboro awa beitigurira. Edoingo rora ro mi uso emboro beitigurira amonegosewa. Edo amboda rora uso emboro gajirarora awa serigadira iji ainda Embo Biae Be Biaeamone bugadira. 7 Edo God mi ingodenaso yeiembowasiri bebegae boroko era awa isaga isira teamboda awa embo mi wasiri bebegae be bebegaeawa adera. Edo embo Biae Be Biae da emborogajira awa serigadira iji ainde embo mi wasiribebegae be bebegae awawa adera.

8 Edo Embo Biae Be awa bugudo isaga adiraawarate Iesu Keriso awa bugadira iji ainde umo

Page 273: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 THESSALONIANS 2:9 270 2 THESSALONIANS 3:15opu mi edo uso bugari da goroba nembodiba deusibesi adira. 9 Edo Satan mi uso yei goroba itariEmbo Biae Be Biae awa bugudo unemi ari wasirigoroba de neinde kainde adira edo umo wasiriawa adira wasiri amimi embo gandubadira edowasiri embomimatu gae awa adira. 10Edo unemiembobo riawomata awodo ewuse atima ira aindamambadera ainda yei gebusari ge neinde kaindeawa sadira. Edo embo riawo matawa ewuse atiraaindamambutera ainda be awaungoGodmi ungosoregurase ujo ae ise uso ge moka be awa baeera awasedo. 11Awasedo gebusari ge awa ungodajoda atadira edo gebusari ge awa gebe orase sedoGod mi ari uso gebe moka ainda be awa managadera. 12 Awasedo embo ave God da gebe mokaawa gebe aerate wasiri bebegae ise iaviri adiraembo awa God mi kasadira.

GOD MI UNGO SOREGADI KOTISIRA13 Nanonamendi iji berari nango ingo God mi

dubo budo ira awasedo God da yei doio sadera.Tuturo da God ingo awa kotedo ingo soregadikotisira edo God ingo uso embobo awase kotisira.Edo God awa ingo soregadira edo ingo awa usoembobo adewa ainda be awa Asisi Kotopu miingoda jo awa segetiri ewagaewa isera edo ingoGod da gebe moka awa gebe edo ewa awasedo.14 Edo nango binga ewamei awa ingoda yei mi-nonu sedo isera edo emboro re awodo da God miingo uso soregari kumbudo uso embo awase jawosisira. Edo God mi ingode Iesu gebe ari embobonenei de dada jawo sisira ingodenaso Bada IesuKeriso da usasa kumbawase. 15Awasedo nangodananonamendi ge moka be nango mi minonu sarimi ove jiwari mi ingo atopapotisera awa ge mokabe ainda jigido takibedo edo gebe ari awa ataeeove.

16 God ingodenaso Mama mi ingodena duboburisira. Edo God uso ewamei ari mi etiri ingo-denaso jo awa goroba de matawa atira edo unemiingodenaso yei ro adira awa euri gosera. Edo Godde ingodenaso Bada Iesu Keriso de ungo mi oroingo oju ae atave. 17 Edo ungo mi esusu oro roewamei awa goroba de ise edo save.

3NANGODA JAWO DA GOD MANUNUGEWO

1 Nanonamendi Keriso da binga awa burigibe rawari edo embo mi God doio sise Keriso dabinga awa ingo mi burisewa da awodo borasesedo nangoda jawo da God manunugewo. 2 Edo

daedo God sedo giwo embo bebegae bugoro un-emi nango soregarase ainda be awa embo jiwaebe awa Keriso da binga gebe ae awasedo.

3 Awarate God mi iji berari ingo kondade adira.Edo unemi ingoda jo ari goroba adira. Edo wasiribiae embo mi ingoda emboro da bugadira te Godmi uso emboro awa gajedo ingo soregadira. 4 EdoGod mi nango seuri gido era ingo boroko ro ewaawa edo da awodo nango mi ro awase sadera awaadewa.

5 Edo ingo mi God da dubo bari awa gosirowoingoda dubo bari awa bajarase edo ingomi Kerisoatae ae isira awodo awase sedo sena Keriso miingo kondade are.

IESU GEBE ARI EMBOBO BURO ORE6 Nanonamendi Bada Iesu Keriso da jawo da

nango mi ingoda yei sera ingiwo. Edo nanona-mendi berari begogo embobo nango mi ro orasesititara awa ae era awa dowo. 7Edo ingo ingosukagosewa ingo buro adewa teta nango buro isera daawodo. Edo nango ingoda teda atisera awa nangobegogo embobo aera. 8 Edo embo mi nangodayei indari itido isera awa nango embobo aindayei indari da gano awa itido isera. Edo iji berarinango buro edo isera ainda be awa nango ingomigano mi indari ori edo nangoda yei itowase ujoae ise edo isera. 9 Edo nango ingoda yei ro edoisera awa embo ingoda yei sedo goro nangoda yeiindari itae etewa amone awara te nango ingodayei sedo gaera ainda be re nango ingo mi nangogano badi buro era awa gido da awodo awasedosedo edo isera. 10 Edo nango ingode atise ingodayei sedo isera embo ave buro ari ujo ae adira emboawa indari indure sedo isera.

11 Edo nango eiawa ingoda yei sera ainda benango ingera embo nenei ingoda teda atera awabegogo embobo ra awasedo. Edo ungo buro aerate ungo tepo yima itido puma itido ise embonenei da buro awa gido kiki dirido era. 12 Edoembobo awa sewogore nangomi Bada IesuKerisoda jawo da sari gari ititise sera wasiri biae awodoawa eove te gano budo indari de rora de ori adiburo ewo.

13 Edo nanonamendi ingo ari ewagaewa imabegogo ari dove. 14 Edo awasi embo da ingodateda awa nango mi ro ove einda sera awa ae edoita rora. Edo embo da ave nango ro sera awaingae adira awa men garase sedo gido garagoewo. 15Awarate uso yei gitopo da ae etewa awodoawa eove ta uso yei sewo ingesa awodo eose teta

Page 274: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 THESSALONIANS 3:16 271 2 THESSALONIANS 3:18ingoda orobe da yei sasaimbari mi sae etewaawodo awa sewo.

PAUL UNGO ATEGURISIRA16 Keriso umo umosuka awa ingodenaso jo

jamo jamo ari da susu ra edo iji berari ingoda yeiro adira awa unemi ingoda jo jamo jamo ari itare.Edo Keriso ingo berari de daedo atare.

17 Na nasuka naso ingo mi eiawa jivena, naPaul mi ingo ategurena. Edo ove berari nanemigaiewona awa na ove sangove awa gaiena.

18 Edo ingodenaso Bada Iesu Keriso da ewameiari ingo berari da yei matawa atare.

AwaraIngoda namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 275: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 TIMOTHY 1:1 272 1 TIMOTHY 1:18

Ove Timothy Mi Burisira1 Na Paul mi Timothy Keriso gebe edo naso

mei inge isira ainda yei ove eiawa jivena. Godingodenaso soregari embo de Iesu Keriso de mieoro ingodena ro God mi ingodenaso yei adiraawa gido era ungo mi na awa Iesu da bingaatopatari embo anase ititisera.

2GodMamo de ingodenaso Bada Iesu Keriso demi ingoda yei ewamei ari de jo ari de jo jamo jamoari de itore.

EMBO GEBUSARI AWAATOPATIDO ERAAWA SEIOAWODO ATOPATOVE

3Na imo Ephesus nati da atasase dipapa ena geamone na Macedonia busu da mambuse iso yeisisena. Edo Ephesus nati emboboneneimi ge biaeawa atopapotera awasedo imo ungoda yei seioawodo atopatove seio. 4Edoungo awakiki gebe aeawa atopapotera edo ungo awa ge embo God gaeda ge awa atopapotera. Edo atopatari awodo mieuri embo ge mina baga edo era te amimi embokondade ae God da ge awa gae awasedo emboboawa seio atopatari awodo awa dove. Edo emboGodgebe adera awaungouso ge awagadera. 5Edoungoda yei da seio ato awodo papotera awawadoro dubo bari awa ungoda teda eradira awasedo.Ainda be awa dubo bari awa jo ewamei da usobe ra edo kotari ewamei de tumonda ari be deawa. 6Edo embo nenei ge eiawa doturisera awa ijiberari embo nenei de da jo da jo da be ro atae kikiawamina dira ise emboro nei da pepeta era. 7Edoembobo awa God da agodari ge awa atopataridipapa era te ungo uso ge awa gaera. Edo ungogoroba de ge sera ainde ungo ge ro seri ainda beawa ungo gaera.

8 Edo embo mi God da agodari ge awa dengoroadera God mi dengoro orase dipapa ira awodoawa ungo agodari ge awa ewamei awa gadera.9-10 Edo ruvegeove God embo ewagaewa awaembo uso agodari ge awa itae rate embo wasiribebegae edo era embobo awa embo uso agodarige awa ititisira. Embo wasiri bebegae edo erare eire. Agodari bejari embobo edo embo embonenei da yei ari bebegae edo era edo embo Godujo ae edo era edo embo wasiri bebegae edo eraedo embo God sapo ae edo era edo embo ungodamamono deoro betedo era edo embo ungoda aimane deoro betedo era edo embo embo neneideoro betedo era edo embokotari bebegae kotedo

era edo embo paima embo da wasiri biae awa edoera edo embo embo nenei sandido bundedo eraedo embo ge busedo era edo embo embo neneida jawo da ge busedo era edo embo atopatarigebe awa ujo ae edo wasiri bebegae edo eraembobo awa embo God uso agodari awa ititisira.11Edo na ro boroko setena awa na atopatari bingaewamei da ro sira awodo awa na setena. Edobinga ewamei eiawaGodwasiri biae ae rora berariinda atira awawananemi simba anase ititisira edoembo berari da yei minonu sanase ititisira.

GOD INGODENA JO ISIRA AWASEDO INGODE USOYEI DOIO SORE

12-13 Ingodenaso Bada Iesu Keriso mi buroeiawa anase naso yei goroba ititisira awasedo nauso yei doio sena. Edo matu na Keriso da jawoda biae sedo isena. Edo na uso embobo eura edotambudo na ungo dedo gaedo edo isena. Edonanemi eono embo jiwae bememesi budo isera teKeriso kotisira nanemi buro eiawa edo gogo edoadena awa gido unemi na uso buro embo anaseititisira. Edo God naso yei na jo isira ainda be awana Keriso gebe ae ise edo na ro ena awa gae enaawasedo. 14 Edo Keriso mi na edo gogo edo isira.Edo uso ewamei ari awa teta umo uriri mi naso joda sumbudo beda ari inge isira. Edo na ungae dadada isena ainde na umo na dubo be burira edounemi etiri na umo gebe nembodiba isena awagosisena.

15Edounemi embowasiri bebegae embobo awasoregadi Iesu Keriso busu da bugusira awa gebemoka ra awa gebe eio. Edo wasiri bebegae eiawananemi matu edo isena wasiri bebegae nembog-amo amimi wasiri bebegae embo nenei mi edoisera awa derigurisira. 16 Awarate God na jo isiraainda be awa umo embo mi Keriso awa saboa arimi gorase dipapa edo ira embo wasiri bebegaeedo era awa saboa ari mi edo gogo edo ira nasaboa ari mi edo gogo isira da awodo. Edo wasiribebegae nanemi isena amimi embo nenei wasiribebegae isera awa derigurisira awasedo embo miGod mi na jo isira ainda emboro awa gosisera edoungo daedo gosisera God ungo jo adira awa. EdoGod mi ungo jo ari ungo Keriso gebe edo ungowasiri matawa atari awa badera. 17 Edo gitijigarinembodiba God matawa atise gitijigadira awamana betadira edo ingodenanemi mana gaderaawa embo berari mi sapo ise iji berari jasiga ore.Awara.

18 Timothy naso mei na iso yei ge eiawa ititenaawa simba edo gogo eio. Edo imo awa Kerisoda isoro embo ra awasedo atopapotegari bebegae

Page 276: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 TIMOTHY 1:19 273 1 TIMOTHY 3:7

embobo awa ro atopapotera awa atae orase seio.Edo ge nanemi iso yei ititena awa ge awa isoroembo mi uso isoro da gi emi jingama edo ira daawodo jingama eio. Edo na God mi iso jawo damatu ro sisira awa iso yei sena. 19 Keriso gebeari awa dose. Edo ro ewamei edo ro biae ri awaiso kotari awa ewamei atare. Edo ro biae ri edoro ewamei ri awa embo nenei da kotari awa biaeisira awasedo ungoda tumonda ari Keriso da yeiawa atae isira. 20EdoHymenaeus deAlexander deawa embobo einda teda ra awasedo na ungo Godda jawo da ge bebegae sera awa gido ge dorase naungo Satan da ingo da ititisena.

2GOD EMBOBO EIEDO DA TUMONDEBAIN EWO

1 Tuturo da eiawa sadena. Iji jiwae embo neneiawasedo embo God manunugadera. Edo ungoGod manunugurise edo ungo ro berari adi iseawa ungo God doio sadera awa awara. 2 Edoingode ro ewagaewa awa ise jo jamo jamo deatorase awa embo God da yei sedo goro gitijijige-gari nembogamo de gitijijigegari nenei de awaGod kondade ari ungoda busu da embo ewameigitijigore. 3-4 Edo embo mi God da yei ge awodosadera awa God ingodenaso soregari embo awaiaviri adira ainda be awa umo embo berari mi usoge moka awa gorase dipapa ira edo umo emboberari soregadi dipapa ira awasedo. 5 Edo Godda atira edo soregari embo da Iesu Keriso atira.Edo embo umo kapuru awa sembadi dipapa aderaawa riri da awodo pepeta edo sembadera. EdoKeriso awa embo de God de da soropu da tetariri inge awodo atira. 6 Edo Keriso God mi emboberari soregarase sedo umo betedo mina ititisira.Edo umo awodo awa iji be de isira awasedo Godembo berari soregadi dipapa ira awa embo migosisera. 7 Awasedo nanemi tumonda ari de Godge bemoka da binga awaminonu sanase sedo Godmi na awa Iesu da binga atopatari embo anaseitido edo embo Jew ae ainda yei na atopatanaseititisira. Edo na ge busae ra. Na gebe sena.

8 Edo na embo yei berari da amimi God ma-nunugorase dipapa ena. Edo embo God awodomanunugurise ungoda tinigambari de ge bagaride atae ari edo ungoda ingo ungo mi jigoroungoda kopiri da vitido ira ingo awa ewamei are.

9 Edo embo evetu ungo jiro ewamei kotise bosini asugore edo jariga embo evetu awodo eure.Ainda be awa embo evetu ungo bo ewagaewaasugedo edo oreti ewagaewa dubo da duredo era

edo kopiri giro edo era awa ungoda gari ewa-gaewa amimi embo evetu nenei da gari awa deri-gari awodo jariga da kotari awodomana kotadera.10 Edo evetu awa Iesu gebe ari evetu awa umowasiri ewagaewa are. Edo umo wasiri ewagaewaawodo adira awa umo bo sini ewagaewa ombariinge adira.

11 Edo embo evetu awa sapoa ari mi jarigaae ungoda atopapotegari da ge ambubu ingore.12 Edo na sena evetu mi embo awa atopatadiraawa awara aera sena. Edo embo evetu awa manaembo da bajari adera. Edo ingo Iesu gebe ariembobo dada adewa ainde embo evetu mana gesadera te ungo re ingise atore. 13 Ainda be awaGod tuturo da awa Adam edo ainda amboda Eveisira. 14 Edo Satan umo Adam gandubae rateSatan Eve ganduburisira. Edo Satan umo Evegandubetiri Eve God da agodari kera ae isira.15Awarate evetu da amemi Keriso gebe adira edoumo God de uso embobo de dubo badira edo umojariga da kotari ae jo ewamei de da atadira awaumo uso kinapeina bari iji de awa God mi umokondade adira.

3IESU GEBE ARI EMBOBO DA GITIJIJIGEGARI DA GE

AWA1 Embo amemi Iesu gebe ari embobo da gitiji-

gari adi dipapa adira awa embo awa buro ewameidipapa ira awa gebe ra. 2 Edo Iesu gebe ariembobo da gitijigari awa embo wasiri biae aeedo aro da jimbusira awara te umo mana aro neijimbadira. Edo umo edo gogo edo atise uso buroawa dagari ae ise atadira. Edo esega embobouso mando da bugadera awa umo jo iaviri de daungo atega adira. Edo umo God da ge ewameiatopatadira. 3Edo umomana umo okain indadiraedo umo mana embogo embo adira te umo emboda yei edo gogo edo sasainbari mi adira. Edo umoiji berari gano dipapa adi ae. 4Edo umo uso orobeawa edo gogo edo gitijigadira edo uso kinapeinaawa ari saboa ari mi umo kera adera. 5 Edo emboumo uso orobe gitijigari gae adiramo rawodo edoumo Iesu gebe ari embobo gitijigari mo geiri?6 Edo embo ave tepo iji tupo Iesu gebe ari emboadira awa gaegae embo awa jariga edo teta Satanmi jariga edo God da kasari da dudurisira awododurure embo awa doawo Iesu gebe ari embobo dagitijigari eure. 7Edo embobo ave Iesu gebe ae edoera amimi embo da sapo ae adera awa embo awadoawo Iesu gebe ari embobo da gitijigari eure ko

Page 277: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 TIMOTHY 3:8 274 1 TIMOTHY 4:10gaegae edo embo mi umo bekuba oro umo Satanda wao da durure.

KONDADE ARI EMBOBO DA GE AWA8 Edo Iesu gebe ari embobo da teda da amemi

kondade ari embo adi adira gido awa embo awaembo ewamei edo embo umo ro adi sira awa adiraembo awodo gido are. Edo umo mana umo okainjiwae indadira edo umo mana jinaga embo adira.9 Edo umo jo uso berari mi God mi gebe mokaisaga isira awa gebe adira. 10 Edo umo ewameieita ko biae eiri awa gadi sedo awa Iesu gebe ariembobo mi uso yei buro itoro are. Edo umo buroawa ewamei adira awadowo Iesu gebe ari embobomi itoro kondade ari embo are.

11 Edo kondade ari embo da aro awa evetuewamei be are. Edo umo mana embo nenei dajawo da biae sadira. Edo umo mana umo okainjiwae indadira edo rora mana bengono adira.

12 Edo kondade ari embo aro da jimbusiraawara te mana aro nei jimbadira. Edo umouso kinapeina de aro de ewamei edo gitijigadira.13 Edo embo ave buro ewamei adira awa embo miumo sapo adera awasedoumooju ae uso tumondaari Iesu Keriso da yei awa sadira.

ATARI EWAMEI RAWODO ATADERI AINDA TU GEAWA GOD MI ISAGA ISIRA

14 Na ove eiawa ise na kotena iji tupo atae arina bugudo ingo gari dipapa ena. 15 Awarate naburigi bugae adena awa ingo ove einda ingodenaGod wasiri de atira ainda embobo rawodo ataderiawa gadewa. Edo God da embobo awa emboboIesu gebe edo Iesu gebe ari embobo da diti gaisera awa ra. Edo Iesu gebe ari embobo diti dadaawa teta tutuvi mi mando kondade edo ira daawodo ra edo umo goroba edo derido atima ira.Edo umo goroba de derido ira da awodo Iesugebe ari embobo diti dada ungo God da ge mokaawa goroba de derarase kondade edo era. 16 Edoingodena awa wasiri ewamei de atari awa inonoaera awa gebe ra awarate atari ewamei da tu geawa Keriso ra. Eiawa koteio.Keriso busu da bugudo embo isira. Edo Asisi

Kotopu mi umo awa embo ewamei awaisaga isira. Edo asisi berari umo keraisera. Edo busu berari da embobo awa usojawo da binga awa ingisera. Edo busu daembobo jiwae be umo gebe isera. Edo Godmi umo betiri erido amboda umo utu davivitisira.

4ATOPAPOTEGARI GE MOKA ATOPATAE EDO ERA

AINDA GE AWA1Asisi Kotopumi isaga sira iji ambo be amboda

embo nenei awa Keriso gebe ari atae adera. Edoungo Keriso gebe ari atae edo asisi mi ge busedoira awa kera ise asisi biae da atopatari awa den-goro adera. 2 Edo ungo ingido ungoda kotari ewamo rawara edo biae mo rawari awa atae ari ungoge busari ge awa embo nenei da yei atopatadera.3 Edo embobo amimi aro jimbari awa awara aeraawa atopatadera. Edo ungo mi indari eiawaeiawa indove awa atopatadera. Awarate embomi indorase sedo awa God mi indari awa isira.Edo embo God da ge awa be gido Keriso gebe edoera awa God ungo umo doio sedo awa indari awaindadera awa dipapa edo ira. 4 Edo rora berariGod mi isira awa ewagaewa ra. Edo embo mimana God mi rora da ro isira awa ujo ae adera teungo God da yei doio sise indari unemi ititira awabadera. 5 Ainda be awawa eire. God mi ingodeindari kumborase sisira awawa kumbuse indariawasedo doio sera.

IESU KERISO DA AGIPO EMBO EWAMEI ARI DA GEAWA

6 Imo ge eiawa nanonamendi da yeiatopatadesa awa imo awa Iesu Keriso da agipoembo ewamei na. Edo embo ave iji berari Kerisogebe ari God da ge moka atopatari de da ge awakotadira embo awa Iesu Keriso da agipo emboewamei na. Edo embo da ave awodo kotadiraawa umo teta indari ewamei indari inge adira.Edo Timothy imone awodo esa. 7 Awarate kikigebe ae awa ingose ainda be awa kiki awa saderaamimi kondade ari embo God gadi aera. Edoembo tembuse buro ira awa uso tamo awa gorobade atira awarate embo iji berari anumbedo atimaira awa uso tamo awa goroba ae edo ira. Da awodoiji berari ro aso iso tumonda ari awa goroba deatadira awa eio. 8 Edo embo tembuse buro adiraawa ewamei na awarate embo ro ari uso tumondaari awa goroba de atarase adira amone ewamei bera ainda be awa tumonda ari Keriso da yei amimikondade iri embo boroko atari ewamei edo iraedo daedo amboda utu da atari ewamei adira.

9 Edo na ro sena amone gebe ra. Edo nangoembo berari mi ge eiawa ujo ae orase dipapa aerate gebe orase dipapa era. 10 Awasedo nangomemesi nembodiba burise buro nembodiba edoera ainda be awa nango gebe era God awa wasiride atira. Edo God embo berari simba edo ira te

Page 278: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 TIMOTHY 4:11 275 1 TIMOTHY 5:18embo ave umo gebe edo era awa soregedo ira.11Edo goroba deda ge eiawa emboda yei atopatio.

12 Edo embo amemi imo awa singa bangaawasedo sapo ae adira awa embo ainda ge ingoseta iji berari ge ewagaewa sise atari ewamei atioedo embo dubo buio edo Keriso tumonda isekotari ewamei de da atio. Edo imo awodo irirosoIesu gebe ari embobo mi imo gido awa ungo esada awodo awa adi dipapa adera. 13Edo embo dadaoro gido imo iji berari embo da uworo da Godda ge jiwari awa ungoda yei ajigeio. Edo bingaewamei awa minonu seio. Edo God da ge mokaawa atopatio. Edo imo awodo iriroso amboda naiso yei da bugadena. 14 Edo God da binga sariembomi kando inemi badesa ainda ge awa sisera.Edo Iesu gebe ari embobo da gitijigegari embomamatu mi ungoda ingo iso kopiri da ititero imoiso joda kando awa burisesa. Awasedo kando awadose teta embo mi riawo doro ambudo ira daawodo.

15 Edo ge eiawa na ro setena awa koteio. Edoiji berari ge da ro sira awa eio iriroso embo miimo iso tumonda ari goroba de bajari awa gore.16 Edo imo ro esa awa gido gogo ise edo edo gogoedo atopatio. Edo dose ta iji berari eio ainda beawa imo awodo adesa awa iso soregari awa ataeadi aera edo inemi aso Godmi embo iso ge ingeraawa soregadira.

5IESU GEBE ARI EMBOBO NENEI EIEDO KONDADE

EWO1 Embo ogo da yei awodo eose awa seose ta iso

imamo da yei rawodo sae etesa awodo seio. Edosinga banga awa teta iso namendi da yei ae etesaawodo awa eio. 2 Edo emboevetu ogogo awa isoinyei da yei ae etesa awodo awa eio. Edo ademeiawa da yei awa iso ru da ae etesa awodo awa eio.Edo iji berari kotari ewamei de jo ewamei de daatio.

3 Saboa ari mi rori garori topo egae awasedokondade ari embo ae awasedo sapo eio. 4Awarateevetu rori ainda kinapeina de apipie de ataderaawa doio uso kinapeina mi umo kondade ore.Edo kinapeina awa awodo adera amimi God iaviriadira. Edo ungo awodo adira awa ungo ungoda aimamo mi simba edo isera ainda mina awa adera.5Edo evetu rori umo teotopo ae edo umo kondadeari ae gido awa umo iji berari God tumonda iseedo sedo gari Godmi umo kondade are. 6Awaraterori garori nenei gano badi sedo wasiri bebegaeedo era edo rori garori eiawa ungowasiri de atera

awa teta ungo bebetegari ingege isera. 7 Edo roriuso kinapeina awa embo mi bekuba eorase sedore ge eiawa kinapeina da yei seio. 8 Embo ave usoorobe simba ae edo ira embo amone teta umo awaIesu gebe ae embo da wasiri awa edo ira ainda beawa embo Iesu gebe ae edo ira embo amimi usoorobe simba edo ira amimi embo gebe ari embomi uso orobe simba edo ira awa derigedo ira.

9 Edo rori uso gaeko 60 awa derigae atirari gidouso jawo awa rorigarori kondade ari budo eraainda jawo de teda itove. Edo daedo uso iubonoumo matu jimbusira ainda ajigari da derigadiraawa uso jawo awa gaiove. 10 Edo embo mi rori darawai wasiri ewamei edo ira edo da awodo umouso kinapeina edo gogo edo simba edo ira edoesega embobo uso mando da budo ita edo God daembobo da tei segedo ita edo embo bouga ro budojarera awa kondade edo ita edo umo ari wasirineinde kainde ewagaewa jiwae edo ita awa usojawo awa gaiewo.

11 Awarate rori gagara seka awa jawo itoveainda be awa amboda ungo sekago iu jimbadidipapa adera edo Keriso da buro ari awa doadera.12 Edo ungo Keriso da buro atae adera awa ungoKeriso da yei ro adera sisera awa adi aera. 13 Edodaedo rori emboevetu emimi yima mando dapuma mando da ise begogo emboevetu adera.Edo embo nenei da jawo da ge iji berari siserora ro da jawo da ge ungo mi sari katogo aeawa sadera. 14 Awasedo naso kotari rori seka daawa ungo sekago jimbadera. Edo ungo jimbudokinapeina budo ungoda kinapeina awa simba iseatore. Edo ungo awodo adera awa ingodenasogitopo awa mana ingodena bekuba adira. 15 Koemboevetu rori nenei Keriso dodo Satan da yeiwareregedo umo ambo ambo era.

16 Awarate evetu Iesu gebe ari evetu awa eveturori ainda orobe awa umo rori awa simba are. EdoIesu gebe ari embobo mi evetu rori awa simbaadi aera te ungo re evetu rori embo topo ae awasimba adera.

17 Edo Iesu gebe ari embobo da gitijijigegariungoda buro ewamei edo era awa ungo minanembodiba bore. Edo gitijijigegari binga ewameiminonu sise God da ge atopatido era awa ungodaedo mina nembodiba bore. 18Ko jiwari da tanomi sira,“Iso wo nembodiba ox awa indari ve ewoga

ewoga ari buro irirari uso be awa takibedodigose.”

Edo jiwari nenei da tano mi sira,“Buro embo awa uso mina badira.”

Page 279: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 TIMOTHY 5:19 276 1 TIMOTHY 6:1319 Edo embo da mi Iesu gebe ari embobo dagitijigari bekuba adira awa ingove te embo etotota tamonde mi umo bekuba adera awa emboboainda ge awa ingiwo. 20 Edo Iesu gebe ari emboboda gitijijigegari da teda embo amemi wasiri biaeari gido embo ainda yei embo berari da jo dasewo awodo sekago eose sewo awa emboneneimiingido oju ore.

21 God da dombu da edo Iesu Keriso de asisiewagaewa de da dombu da nanemi sena ge eiawakera eio. Edo imo ge eiawa kera ise imo manaembo dakain da yei ewamei ise mambudo embonei da yei biae mana adesa. Awodo aera te emboberari da yei ari da awodo adesa.

22 Edo embo da Iesu gebe ari embobo da giti-jigari ari dipapa ari gido iso ingo awa uso kopirida itae giti da iji tupo simba eio. Edo embo awawasiri bebegae iriroro gido daedomambose ta isojo awa doio dagari ae be awodo atare.

23 Iji jiwae imo karu edo esa awasedo iji berarisasaka awa indose te iji dada ri be grape da usongamo awa indio, iso tini awasedo.

24 Embo nenei wasiri bebega eoro embo miungoda wasiri biae awa gido ungo kasari baderaawa gido era. Awarate emboneneiwasiri bebegaegae tu da edo era awa ungoda wasiri biae awaembo mi gaera te amboda embobo ainda wasiribiae awa God mi isaga adira. 25 Da awodo embonenei da ari ewagaewa awa embo nenei mi isagagido era te embo nenei da ari ewagaewa gae tu daedo era awa ari ewagaewa awa Godmi isaga adira.

6AGIPO EMBOBO DE UNGODA BABOJEGARI DE DA

GE AWA1 Edo embomi God da jawo de God da atopatari

de da jawo da biae seorase sedo awa agipo em-bobo ungo ungoda babojegari iji berari sapo ore.2 Edo agipo embobo bajari kera edo era awawaIesu gebe ari embobo ungo ungoda babojegariawa nanonamendi awa sedo ungo ujo ae eore.Awarate agipo embobo ungoda babojegari keraedo gogo adera ainda be awa ungo mi Iesu gebeari embo dubo burera awa kondade era. Edo geeiawa minonu sise atopatiwo.

ATOPATARI BIAEDEGOROTUGEBEDEDAGEAWA3 Embo ave Bada Iesu Keriso da ge de nangoda

atopatari de awa awara sae dodo ge nei atopa-potira embo awa jariga embo ra edo umo nei rogaera. 4 Edo umo iji berari ge da ge mina minasadi dipapa edo ira. Edo umo ge mina mina sadi

dipapa edo ira amimi euri embo dumo edo gebagedo edo embo nenei da yei ge bebegae sedoera edo embo nenei da jawo da kotari bebegaeedo era. 5Edo embo ainda atopatarimi daedo euriembonenei kotedo gogowo ae iji berari ge bagedoera. Edo ungo iji berari ge bagise eoro ge mokaungoda jo da awa atae edo ira. Edo ungoda jo dage moka awa atae euri ungo kotedo era awa ganobadi sedo God da buro adera awa kotedo era. Edoembo awodo edo era ainde da yima puma eove.

6 Awarate ingo jo ingoda awa jamo jamo edoatirari God sapo adewa awa ingoda gorotu awanembodiba ra. 7 Edo ingodenaso aia mane mi in-godena burisera iji ainde ingodena ro budo busuda buguseri? Ingodena ro budo bugae ra. Edoamboda ingodena betadera iji ainde busu eiawadoadera ainde ingodena ro budomamberi? Ingo-dena ro budomambadi aera. 8Awasedo ingodenaindari ta bosini ni boroko jingama era amoneinono na. 9Awarate embo rora jiwae badi kotedoera awa iji tupo atae ari ungo wasiri bebegaeneinde kainde awa tuturo edo gano badi adera.Edo wasiri bebegae amimi ari ungo memesi budoedo ungoda jiro bebegae ari amboda ungo riawomatawa ewuse atari ainda mambadera. 10 Edoembo gano dubo badera awa dubo bari awawasiribebegae neinde kainde da susu ra. Edo embonenei gano badi dipapa nembodiba be edo eraembobo awaKeriso gebe ari awa awadodobesaunbe mambudo era. Edo ungo besaun be mambudoungoda jo dubo vevera jiwae be mi bouga edobejedo dada edo ira.

PAUL TIMOTHY DA YEI UMO RO ADIRA AWASISIRA

11 Awarate Timothy imo awa God da embora awasedo wasiri bebegae berari nanemi senaeiawa dodo sumbuio. Edo iji berari ewamei aride tumonda ari de dubo bari de awa dipapa eio.Edo iji berari ro aso God iaviri adira edo embonenei da yei sasainbari mi ewamei adesa awadipapa eio. Edo imo memesi awa badesa iji aindetumonda ari dose ta goroba edo atio. 12 Edoimone Iesu Keriso da yei tumonda esa awa imoteta sumbudo riroga badi sumbarago esa re. Edogeregere awa sumbudo wasiri matawa atari dariroga awa imo imosuka awasedo kumbase. Aindabe awa imo matu embo jiwae beda jo da sisesaimo Iesu Keriso gebe ari sisesa edo iji ainde Godimo wasiri matawa atari kumbasase jawo sisira.13 Edo na God rora berari euri wasiri de atima eraainda diti da edo na Iesu Keriso Pontius Pilate

Page 280: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 TIMOTHY 6:14 277 1 TIMOTHY 6:21da diti da derido God da gebe isaga ira aindaditi da dederisena edo na ungoda diti da iso yeige sena imo dengoro eio. 14 God mi ro asasesetira awa gogo edo eio edo boroko tuturo edomambudo Bada Iesu Keriso engenembadira aindeeio aso embo mi imo bekuba ari sago ae ore.15 Edo iji be awa bugari God mi Iesu Keriso itariumo engenembadira. Edo God gitijigari gorobade embo berari de busu berari de gitijigido iraawa gitijijigegari berari da goroba da susu ra. EdoGod awa gitijijigegari embobo berari da gitijigarira. Edo umo awa babojegari berari da bajari ra.16 Edo umone awa iji berari atima ira edo atadira.Edo umo awa wasiri matawa atari da susu ra. Edoumo awa usasa embo mi aikambu purari katogoaera. Edo embo mi God awa gaera edo gadi aera.Edo God awa embo mi jasiga ore edo uso matawaatari goroba awa gore. Awara.

17 Edo embo busu da rora jiwae be budo edoungo rora embobo edo era ainda yei seio ungojariga embobo eore. Edo daedo ungoda yei seiobusu da rora jiwae awa tumonda eore ainda beawa rora jiwae be awa atae adira te God tumondaore. Edo God dagari ae edo rora berari awa ingo-denaso yei itido ira ari ingodenanemi jingama iseiaviri orase sedo. 18 Edo rora jiwae embobo awaseio gore ungoda wasiri ewamei ari awa bajidotamonda tamonda orase teta ungoda rora jiwaebajido ira da awodo. Eiedo mi ungo rora jiwaeembo be adera. Edo mosou embobo awodo eoreta iji berari embo nenei da yei rora kando ore.19 Edo ungo awodo adera awa ungo rora jiwaebe be moka awa utu da dada adera. Edo rorautu awawa ungoda wasiri amboda atadera aindasusu ra. Edo awodo ise awawa ungo riroga wasirimatawa atari awa badera.

20 Edo Timothy edo gogo edo buro God miasase ititisira awa simba eio. Edo ge puti awabe aera awa embo nenei mi sedo era awa jirogari nembodiba ra awa ge awa gae sirago eio.21Ainda be awa embo nenei awa ge awa budo awatumonda ari emboro awa dodo wareregedo era.God da ewamei ari ingo berari da yei atare.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 281: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 TIMOTHY 1:1-2 278 2 TIMOTHY 2:6

Ove Nei Timothy Burisira1-2Na Paulmi ove eiawa Timothy awa teta naso

mei inge ainda yei jivena. God mi dipapa edo naawa itiri Iesu da binga atopatari embo isena. Edounemi na itiri bugusena binga ingodena KerisoIesu ga da dada edo wasiri be awa burisera awaminonu sanase.

Edo God ingodenasoMama de Bada Iesu Kerisode ungo mi ingoda yei ewamei ari de jo ari de jojamo jamo ari de itore.

TIMOTHY KERISO BE TUMONDA EDO IRA3 Na jo ewamei de da God kera ena teta naso

mamo umbogo mi umo kera isera da awodo. Edoiji dada na iso jawo da God manunugedo ena edona umo doio sedo ena. 4 Edo na matu imo dodomambusena iji ainde imo ji sisesa. Edo na awakotise imo sekago gadi dipapa ena ainda be awaimo sekago gido awa na iaviri be adena. 5 Edona ruvegae kotedo ena imo Keriso gebe edo esateta iso apie Lois de iso inyei Eunice de mi gitiKeriso gebe isera da awodo. 6 Edo na gosenatumonda ari ungoda jo da atira da awodo isojo da atira awasedo na iso yei sena gae gae edoriawo amburase embo mi ri gotu tatedo pusedoera da awodo gae gae edo God da buro ari gorobaiso jo da atira awa ambure puseio erare. Edomatu na naso ingo iso kopiri da iteno God mikando eiawa iso ititisira. 7 Ko Asisi Kotopu Godmi ingodenaso yei ititisira amimi ae ingodena ojuaera te Asisi Kotopu mi ingodenaso jo awa bedaedo ingodenaso yei goroba de dubo bari de edojiro ewamei ititisira.

8Awasedo imo embonenei da yei imoKeriso dayei ro gosisesa awa sise gido me geose. Edo ungona gajari oro da ititisera Iesu Keriso awasedo.Edo na gajari oro einda atena awa embo megeose ta iji berari binga ewamei awa embo sia eiomemesi badi sia eio tetamemesi nanemi burisenadawodo. Edo memesi ingodenanemi kumbudoena ainda tega amone God mi ingodenaso yeigoroba itido ira ainde inono ra. 9 Edo God mi in-godena awa uso embo orase jawo sedo ingodenasoregurisira ingodenanemi ro isera awa emboaerate uso dipapami edo uso kandomi. Edomatube matu God umo busu ae atise umo ingodenasoyei ewamei adi kotisira Keriso da buro awasedo.10Awarate boroko ingodenaso soregari embo IesuKeriso awa busu da bugiri God uso kotari berari

awa isaga etira. Edo Keriso mi etiri betari dagoroba awa atae etiri edo wasiri matawa atarida binga ewamei awa isaga etira. 11 Edo God mina binga ewamei awa minonu sanase jawo sisiraedo na awa Iesu da binga atopatari embo edoembomei awa atopatanase ititisira. 12Edonaburoawa isena awasedo memesi burisena awarate name gaera ainda be awa namanamana aerate IesuKeriso tumonda edo ena. Edo na gosena borokotuturo edo mambudo Keriso engenembadira ijiainde God mi buro ro anase ititisira awa simbaadira.

13 Edo ge ewamei nanemi imo atopapotiseraamimi atopatasase emboro isaga isira awasedoemboro awa ambo ambo eio. Edo emboro awaambo ambo iriroso Keriso mi imo kondade irirariKeriso gebe ise edo umo dubo buio. 14 Edo AsisiKotopu iso jo da atima ira ainda goroba mi edogogo edo Godmi buro ro asase iso yei ititisira awasimba edo gogo eio.

15 Edo imo gosesa embo jiwae be Asia busuda awa atae mambudo na dotera. Phygelus deHermogenes de na dodo mambusera.

16-17 Edo God mi Onesiphorus da orobe jo areainda be umo iji jiwae be na kondade euri naso joiaviri edo ira. Edo na gajari oro da ateono umoname aera umo Rome da bugudo umo na eura beeura edo na tambusira. 18 Edo iji nembodipa deGodmi ari umoGodda jo ari nembodiba bare. Edoimo gosesa umo Ephesus nati da na embo buroisira awa kiambu aera.

2TETA GOD DA ISORO EMBO EWAMEI AWODO EIO

1 Timothy naso mei Iesu Keriso mi imo jo arigoroba de atio. 2 Edo ge imo de embo nenei jiwaede mi atopapoteno ingisewa ge awa embo neneiGod da buro ewamei adera embo gosesa aindaatopatio. Edo imo embobo awa atopataso ungomambudo embo nenei atopatore.

3 Edo memesi iso yei bugadira awa sumboseta memesi awa buio teta isoro embo ewamei misumbaememesi budo ira awodo ainda be awa imoawa Iesu Keriso da isoro embo awasedo. 4 Edoisoro embo awa uso gitijigari mi uso buro awagido iaviri arase sedo umone uso buro re isoroembo da buro da awa ise buro nenei awa aeedo ira. 5 Edo embo ave sumbudo riroga badisumbudo ira embo awa umo sumbari da agodariawa kera adira awarate umo sumbari da agodariawa kera ae adira awa ungo mi uso yei rirogaro itadi aera. 6 Edo embo ave buro okain edo

Page 282: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 TIMOTHY 2:7 279 2 TIMOTHY 3:2ango pigedo parago budo edo indari govedo iraembobo awa tuturo da be awa ungo mi giti gitibadera. 7 Edo na ro sena awa koteio. Edo imokotiroso God mi imo kondade ari be gase.

8 Keriso awa koteio. Edo binga ewamei Kerisobetetiri God mi jigiri eririsira awa nanemi mi-nonu sena awa Iesu Keriso gitijigari nembod-iba David da orobe da awa sena. 9 Na awabinga ewamei awa minonu sedo ena awasedo namemesi burise atima ena. Edo ungomi na bupurimi bundisera teta embo bebegae bundedo erada awodo rate ungo mi mana God da ge awabundadera. 10 Edo embo God mi jawo sisira ungomi soregari de usasa natopo atari de Iesu Kerisomi ititira awa borase jawo sisira awa embo namemesi eiawa na ujo ae aera. 11 Edo ge eiawaembo mi sedo era awa gebe ra,“Ingodena Keriso ga da betari inge ae etera awa

ingodena ungae da atae etera. 12 Edo in-godena sasainbari mi memesi awa baderaawa ingodena ungae da gitijigadera. Edoingodena umo gae sadera awa umo ingo-dena umo gae sadira. 13 Edo ingodenasotumonda ari awa ambujegadira awa umoiji berari ro adi sedo ira awa adira.”

GOD MI BURO EMBO AWA BURO EMBO EWAMEISEDO IRA AINDA GE

14 Gae gae edo ingoda embo ge boroko nanemisetena awa ruvegeore ta sekago sewo gore. EdoGod da dombu da okain be sewo gore ge putiawa embo ge bagore. Edo ge bagari mi embokondade ae rate ge bagari mi euri embo ingeraawa biae edo ira. 15 Edo imo buro embo God daburo awa ise gido buro ainda men geose ta ijiberari gebe mi God da ge awa gogo edo atopatio.Edo God mi iaviri arase sedo iji berari God daburo awa awodo eio. 16 Ge puti de ge busaridemi embo jumburi ungo God dodo besaun bemambudo era awasedo embo ge awodo sedo eraainde da anumbeose. 17 Edo atopatari emboboamimi atopatido era awa teta iso matu betedoira da awodo ra. Edo atopapotegari etoto awodoatopapotera awa Hymenaeus de Philetus de ra.18 Ungo God da ge moka awa dodo sera emboda sekago erari awa matu ari sera. Edo ungoawodo atopapotise embo nenei da tumonda ariawa usibesi era. 19Edo embomi emboro demondaganuma nembodiba awamiminegari sago aera daawodo atopapotegari bebegae ainda gemi God dage moka awa teta ganuma inge ra edo embo mimana miminegoro emboro demonda wosadira.

Edo ganuma ainda tamo da eiedo jiwari ra, ‘Godembo uso topo awa gari ra.’ Edo jiwari nei sira,‘Embo ave umo God da topo sadira awa embo awawasiri bebegae ari awa doare.’

20 Rora jiwae embo da mando da awa ou gonogari neinde kainde de tewo gari neinde kainde deatira. Edo ou nenei de tewo nenei de da minaawa nembodiba rate nenei da awa memeinya na.Edo ou gono de tewo nenei de awa bondo isejingama ari rate nenei awa iji nenei de jingamaari ra. 21 Da awodo awa God da embo da tedaembo gari neinde kainde ra. Embo ave uso wasiribebegae uso jo da awa wawara euri mambudo iraawa uso jo ewamei edo ira edo embo awa tetaou gono de tewo gatoro de awa embomei buronembodiba awa embo itido era awasedo ungodamina nembogamo de awodo ra. Edo God miembo awa ewamei adira edo God ungae da awaburo ewagaewa neinde kainde adira. 22 Awarateembo seseka jiwae be awa rora neinde kaindeawa dipapa era te Timothy imo awa dipapa awadodo sumbudo mambuio. Edo imo de embo joewagaewa demi Keriso da yei kondade arase sedogido era jo ewamei ari de tumonda ari de dubobari de jo jamo jamo de dipapa ewo.

23 Awarate ge puti awa ingari wasiri de ge tepotapo sari de ge busari ge sari de da wasiri awaujo ae eio ainda be awa ingo gosewa ari wasiriemimi euri embo ge bagedo era. 24Keriso da buroembo awa ge bagure ta umo wasiri ewamei mi iseembo berari saboa ari mi edo gogo edo atopatare.25 Edo Keriso da buro embo umo uso gitopo dayei ungoda kotari awa biae ra sise gido re ungodayei edo gogo edo are. Edo umo ungoda yei edogogo edo irirari God mi ari awasi ungo ungodawasiri bebegae awa dodo God da yei wareregedouso ge moka awa gaderi ta rora. 26 Edo Satan miungo awa uso wao da uso ge kera orase wao isiraawarate ungo God da ge moka awa gadera awaungo Satan da gebusari ge awa gido wao da awadodo wosadera.

3ATAE IJI AIKAMBU BUGUTIRARI EIEDO AWA

ADIRA1 Ge eiawa gio. Iji sangove awa aikambu adira

ainde iji awa biae be adira. 2 Edo embo mi roraungo mi ungosuka berari badi kotadera. Edoungo awa mosou embobo adera edo ungo jarigaembobo edo ungo rora berari awa gari awodokotadera. Edo ungo mi ge okain mi embo nenei

Page 283: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 TIMOTHY 3:3 280 2 TIMOTHY 4:3da yei sadera edo ungo mi mana aimamo keraadera. Edo embo mi ungoda yei ewamei aderaawa ungo mana mina adera. Edo ungo mana Godtumondebain adera. 3 Edo ungo embo nenei dayei jao namendi ari mana adera edo ungo embonenei mana jo adera. Edo ungo embo nenei dajawo da ge busadera edo ungo embogo adera edoungo dombu jinjeri de teta ambe wo inge adera.Edo ungo rora ewamei rori awa ujo ae adera. 4Edoungo busari embobo adera edo ungo ro era awadombu ipu gae adera edoungo embonembogamoawodo kotadera. Edo ungo God dubo badi aerateungo busu da rora awa dubo badera. 5 Edo ungoGod tumondebain ari oro da torido teta ungo Godtumondebain ari inge adera te ungo awa God dagoroba awa ujo ae adera. Edo embo awodo eraainda demonda awa yeose.

6 Edo embo nenei sena emone ungo embonenei da mando da vitido emboevetu kotari atit-igae ainde da otao edo era edo wasiri bebegae dedipapa bebegae de era awasedo ungo bouga jiwaebe kumbutera. Edo embobo eiawa emboevetu deda otao ise atopatari bebegae awa atopapotera.7 Edo emboevetu eiawa iji berari ge seka awaingari dipapa era te ungo iji berari God da gemoka awa gae jarera. 8 Edo Jannes de Jambresde Moses da ge da gitopo edo uso ge ujo aeisera da awodo embobo sena embobo eiawa Godda ge da gitopo edo uso ge awa ujo aera. Edoungoda kotari awa bebegae edo ungo God da gebemoka awa dodo ge bebegae da wareregurisera.9 Awarate ungo iji atopapotera edo ungo atae beadera. Ainda be awa embo mi Jannes de Jambresde da atopatari awa be ae gosisera da awodoembo mi burigi be embo sena embo eiawa emboganduburira awa gadera.

GOD DA GE BE MOKA AWA GEBE ISE ATIO10 Awarate ingo gosewa na awa embobo eiedo

aera. Edo ingo gosewa na ro atopatido ena edona rawodo atima ena edo na ro adi dipapa edoena awa. Edo ingo gosewa naso tumonda ariKeriso da awa edo na memesi budo ena aindaemboro awa. Edo ingo gosewa na God da emboboberari awa dubo budo ena edo naGod da buro awadoae edo ena awa. 11 Edo ingo gosewa na bingaewamei minonu sedo ena awasedo buria jiwaebe burisena awa. Edo ingo na Antioch nati deIconium nati de Lystra nati de esega eno ungo minaso yei da memesi nembodiba be ititisena awagosewa. Awarate ingo gosewa ungo awodo iseraiji ainde God na soregurisira. 12 Edo embo ave

Iesu Keriso tumonda adira edo Keriso da emboroda pepeta adira embo awa embo mi dedo gaedoadera. 13 Embo bebegae de busari embobo de miiji berari wasiri bebegae edo era edo wasiri bebe-gae ungomi amboda adera amimi wasiri bebegaeungo mi boroko era awa be derigedo gogowoadira. Edo ungo mi embo nenei ganumbedo erada awodo ungo ungosuka mina ganumbedo edoera.

14 Awarate Timothy imo dose ta God da gebemoka imo ro ewamei atopatetero gido gebe isesaawa gebe ise atio. Edo embo amemi imo atopapo-tisera awa imo gosesa. 15 Edo tuturo da imo meikiambu da edo bugudo boroko da jiwari kotopuimo gosisesa awa ruvegeose. Edo imo gosesajiwari kotopu awa ajigurise imo jiro gari tambudoesa amimi imo kondade euri imo God da soregarirawodo kumbari ri awa gido esa. Edo imo gosesaembo amemi Iesu Keriso gebe edo era awa Godmi soregadira. 16 Edo God uso gebe moka awasetiri edo uso buro embobomi ge awa gaisera edoemboro awodo da God uso jiwari kotopu berariawa ititisira. Edo jiwari kotopu mi God da gebemoka awa ingodena siri gosera. Edo jiwari kotopumi ro gebe ira awa atopatido ira. Edo ingodenabiae eoro jiwari kotopu mi ingodenaso wasiribiae isaga edo ingodena awa ewamei da itido ira.Edo jiwari kotopu mi isaga euri embo mi wasiriewamei rawodo aderi awa gido era. 17 Awasedojiwari kotopu mi awodo atopaturi ingodena Godda embobo awa wasiri ewagaewa neinde kaindeari da emboro awa pepeta orase sia edo ira.

4EMBO BERARI DA YEI BINGA EWAMEI AWA MI-

NONU SEIO1 Na iso yei da goroba de ge eiawa sadena. Iesu

Keriso bugudo gitijijigurise embo berari wasiride atera ainde edo bebetegurisera awa kasadiraawa uso diti da edo God da diti da iso yei eiawasadena. 2 Binga ewamei awa minonu seio. Edoeiawa binga ewamei minonu sari iji ewamei ta koiji biae ri awa kotose ta goroba de da iji beraribinga ewamei awa minonu seio. Edo embomeiungoda kotari awa biae gorase binga ewamei awaminonu seio. Edo embo mi biae oro gido ungodayei awodo eose seio. Edo iji berari embo kondadeeio Keriso tumonda ore. Sasainbari mi iji berariatopatio. 3 Ainde be awa amboda iji bugadiraainde embomi atopatari gebe awamana dengoroadera te embobo awawaungoda dipapa awa ambo

Page 284: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 TIMOTHY 4:4 281 2 TIMOTHY 4:22ambo ise atopapotegari embobo jawo soro ungoro ingadi dipapa era awa sadera. 4 Edo em-bomei awawa God da gebe moka awa ingari awadodo ungo kiki pasega awa ingido gogo adera.5 Awarate ro adira awa imo imosuka dedegeio.Edo memesi iso yei da bugadira awa goroba edoatio. Edo iji berari binga ewamei minonu sari daburo awa eio. Edo iji berari Godmi iso yei buro roasase ititisira awa eio.

PAUL USO BURO ATAE ARI IJI AWA BUGIRA6 Na kotena Rome embobo na doro betadena

iji awa asusubetira awasedo na teta God da yeirorou betari itido era awodo awa betadi ena. 7Edona ainto sumbari awa sumbudo bugudo borokoatae ari tei da bugena. Edo na doae Keriso gebeise edo God mi buro ro anase ititisira awa edoatae etena. 8 Edo na buro atae eteno riroga Godmi embo ungae da umo jigari ewamei eoro itidoira riroga awa na simba ise utu da atira. Edo ijinembodiba bugutira ainda God embo berari edogogo edo kasedo ira amimi naso yei riroga awaitadira. Edo na da awa aerate embo berari Kerisodubo budo era edo umo bugarase simba era aindeda God mi riroga awawa itadira.

PAUL DA GE SANGOVE TIMOTHY DA YEI SISIRA9 Edo gido naso yei iji tupo buguio. 10Ko Demas

umo busu da rovi ravi awawa dipapa edo na dodoThessalonica nati da mambutara. Edo Crescensawa na dodo Galatia busu da mambutara. Edo Ti-tus na dodo Dalmatia busu da mambutara. 11 EdoLuke umo umosuka nangae da atira. Edo Markawa tambudo budo buguio ko umo na kondadeedo buro eiawa adira awasedo. 12 Ko Tychicusawa nanemi iteno Ephesus nati da mambutara.13Edo imo bugadesa iji ainde naso ombari Carpusda mando da Troas nati da doturisena awa budobuguio. Edo daedo buka ro awa budo buguio. Edobuka wo tamomi edo era awa na daedo dipapa beena awa budo buguio.

14 Edo Alexander embo rora auri mi edo iraamimi naso yei da iji berari wasiri biae be awaitido isira. Edo embo amimi naso yei ro iutaraawodo God mi uso riroga awa itadira. 15 Edoembo awa diti jimba eio ainda be awa umo awaingodenaso binga awa ujo ae edo isira.

16 Edo ungo na bekuba ero na beitigari gesisena iji ainde otao da rawa mi na kondade aera.Ungo berari na doturisera. Edo God mi ungodawasiri bebegae awa koturase. 17 Awarate IesuKeriso mi nangae da atise etiri na goroba isenaawasedo na binga ewamei berari awa minonuembo Jew ae ainda seteno ungo ingititara. Edo

naso wasai mane awa ungo dombu jinjeri de tetawo nembodiba jawo lion inge rate Keriso mi nauso be da awa soregurara. 18 Gaegae edo wasiribebegae mi na paturase sedo God mi na soregedona uso gitijigari yei utu da ainda itadira. Edo umoiji matawa jasiga ari bare. Awara.

19 Edo Priscilla de Aquila de Onesiphorus daorobe de awa seio gore ungo ategurena. 20 EdoErastus awa Corinth nati da atira. Edo TrophimusMiletus nati da awa karu etiri gido na umo aindadodo ainda mambutana. 21 Edo gido ga wosaeatirari naso yei buguio.

Eubulus de Pudens de Linus de nanonamendinenei de da imo ategurera.

22 Edo Bada Iesu Keriso iso asisi de da atare.Edo God da ewamei ari ingoda yei matawa

atare.Awara

Iso namendiIesu Keriso da jawo da

Paul

Page 285: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

TITUS 1:1 282 TITUS 2:2

Ove Titus Mi Burisira1 Na Paul mi ove eiawa jivena. Na awa Iesu

Keriso da buro embo edo na awa Iesu Keriso dabinga atopatari embo ra.

Edo embo God mi jawo sisira ainda tumondaari awa goroba arase edo ungo mi God da gemoka be awa gogo orase sedo God mi na jawosedo na ungo kondade anase ititisira. 2 Edo Godumo ungomiwasiri natopo atari kumborase sedodipapa isira awasedo umona ungo kondade anaseititisira. Edo busu eiawa ae atiri God ge busaeedo ira amimi sisira unemi ingodenaso yei wasirimatawa atari eiawa itadi sisira. 3 Edo iji Godmi sisira awa bugiri umo uso binga awa isagaisira. Edo God ingodenaso soregari embomi nasoyei binga eiawa nanemi simba anase itido edonanemiminonu sanase sisira. Edo unemi naso yeisetiri gido na binga ewamei awa minonu sena.

4 Edo Titus na ove eiawa iso yei gaiena. ImoKeriso gebe isesa teta na Keriso gebe isena awodoedo imo teta naso mei inge isesa.

Edo GodMamode Iesu Keriso ingodenaso sore-gari embo de mi iso yei ewamei ari de jo jamojamo ari de itore.

TITUS DA BURO CRETE BUSU DA AWA5 Buro ingae nanemi sangove nei ae doturisera

awa atae asase sedo na imo Crete busu da do-turisena. Edo na iso yei sisena nati berari aindamambudo Iesu gebe ari embobo da gitijijigegariitasase sisena. Edo gitijijigegari da ro sisenaawa ruvegeose. 6 Edo Iesu gebe ari embobo dagitijigari awa embo nenei da diti da wasiri biaemana adira. Edo umo aro da jimbadira te aro neimana jimbadira. Edo uso kinapeina awa Kerisogebe adera. Edo embo mi uso kinapeina awa gidouso kinapeina awa saboa ari de kera ari de awagadera. 7 Edo Iesu gebe ari embobo da gitijigariumo awa God da buro simba ira awasedo umoembo nenei da diti da awawasiri biaemana adira.Edo umo mana jariga adira edo umo mana tinigambari burigi adira. Edo umo mana umo okainindido jiro biae adira edo umo iji berari manaembogo adi dipapa adira. Edo umo mana jinagaembo adira. 8 Edo esega embobo uso mando dabugadera awa ungo sapo edo gogo adira. Edoumo wasiri ewamei awa iji berari adira. Edoumo kotari ewagaewa de atadira. Edo umo wasiriewamei de kotopu de atadira. Edo umo usowasiri

dedegurise atadira. 9 Edo umo binga gebe mokanango mi atopapotewora awa mana doadira tegoroba de gebe adira. Eiedo umo awodo gebeise binga awa embo nenei da yei atopatari be deatopapotirari ungoda tumonda ari awa gorobaadira da awodo embo amemi binga awa gebe aerasadera awa gitijigari amemi ungo atopapotirariawa binga awa gebe awa gadera.

10 Embo jiwae be God da ge moka awa kera aeedo era. Edo embo jiwae be mi sedo era Iesugebe ari embobo awa Jew embobo da wasiri awaambo ambo adera sedo era te ungoda ge awajiro biae da ge ra. Edo ungo ge awodo sedo eraamimi euri embo teta diti ambubu awodo era.Edo ungo mana God da emboro ewamei awa gaeedo era. 11 Edo atopapotegari ainda ge awa ataeare. Edo ungo mi ato awodo papotera amimi iriorobe jiwa God da gemoka be awa dodo demondawowosera. Edo embobo eiawa atopatari biaeawa atopapotera ainda be awa ungo ganu dipapaera awasedo. 12 Edo binga sari embo da Cretebusu da amimi sisira, Crete busu embobo awage bubusegari embobo ra. Edo ungo awa jinjerisino da awodo ingege ra. Edo ungo awa begogoembobo edo jinaga embobo ra sisira. 13 Edo umoawodo sisira awa gebe sisira awasedo Crete busuembobo da tumonda ari awa ewamei arase sedore imo bekuba ge ungoda yei sedo awodo eoveseio. 14 Edo Jew embobo da ewowo kiki bebegaeawa dengoro eore. Edo embo God da ge mokaujo ae isera ainda agodari ge daedo dengoro eore.15 Edo embo ave jo dagari ae be de atira emboawa rovi ravi teta ewagaewa awodo awa gido irate embo ave tumonda ae ise jo dongono de daatima ira embo awa rovi ravi teta bebegae awodoawa gido ira. Edo ungo awodo gido era ainda beawa ungoda gari de ungoda jo de awa bebegae bebebegae awasedo. 16 Edo embobo awa ungo Godgari sedo era te embo nenei mi embomei aindabebegae edo era awa gido ungo embobo awa Godbe gae ta rora awodo awa gido era. Edo emboboawa embo nenei ujo ae edo era edo ungo keraae edo era edo ungo buro da ro ewamei awa arisagogo aera.

2IJI BERARI GOD DA GE MOKA AWA ATOPATIO

1 Awarate Titus imo iji berari God da ge mokaberari awa atopatio. 2 Edo imo embo mamatuawa atopapotise ungoda yei seio umo okain awaindove. Edo jiro gari mi wasiri awa ewo. Edo ingo

Page 286: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

TITUS 2:3 283 TITUS 3:7ingosuka ingoda wasiri awa dedegurise atiwoseio. Edo ge busari awa ujo ae ise God da gemoka awa gebe ewo seio. Edo embo nenei dayei ewamei ise atawase seio. Edo ewamei ari awadowase seio.

3 Edo emboevetu ogogo awa atopapotise un-goda yei seio, atari kotopu deda atiwo teta Iesugebe ari emboevetu atae etera awodo awa. Edo ijiberari embo nenei da jawo da ge seore seio. Edoumo okain awa iji berari indido edo umo okain daagipo eore seio. Edo embo nenei da yei ro ewameiawa atopatorase seio. 4 Edo ungo awodo atopa-potise emboevetu seseka awawa ungoda iubonode kinapeina de dubo borase sore seio. 5 Edoseio sore emboevetu seka awa kotari ewagaewade wasiri dedegari ge atise edo wasiri ewagaewade ungoda mando da rovi ravi awa edo gogo edosimba ore. Edo embo mi God da ge moka da jawoda ge biae seorase sedo awa emboevetu seka awaseio soro ungoda iubono kera ore.

6 Edo memei singa awa atopapotise seio kotariewagaewa kotise edo gogo edo atorase seio. 7EdoTitus imo singa bangami ari ewagaewa gido orasesedo awa iji berari wasiri ewagaewa eio. Edo imoungo atopapotise gido edo gogo edo jo berari mieio. 8 Edo ge embo mi kiki dirari ge ae awa seioainda be awa iso gitopo awa ingodenaso jawo dage busadi jarera edo ge bebegae awa eura edoingodenaso jawo da sadi jarera awarate imo geewamei sadesa awa ungo ge biae ro awa tambudosari katogo ae adera awasedo ungo tambae edomen gadera.

9 Edo agipo embobo atopapotise gido ungodayei seio, “Ingoda babojegari kera ewo edo ingo roberari ewa awa awo ungo iaviri orase awa ewo.Edo ingoda babojegarimi ro awase sedo goro gidomina adi aera awa seove. 10Edo ingoda babojegarida rora bengono eove ta ungo ingo tumondairiroro iji berari ungoda yei buro ewamei ewo.Edo ingo ingoda babojegari da buro ewagaewaawodo adewa amimi ari embo God ingodenasosoregari embo da atopatari awa badera.”

11 Amone ko God mi soregari da kando unemiembo berari da yei itadi dipapa evira ainda bemoka awa isaga etira awasedo. 12 Isaga etiri awaumo ingodenanemi wasiri bebegae ari awa dodoedo busu da rovi ravi dipapa ari awa doarase di-papa ira. Edo umo ingodena ingodenasuka wasiridedegurise atorase dipapa ira. Edo umo ingodenabusu einda atise wasiri ewamei ise uso emboro

awa ambo ambo orase dipapa ira. 13 Edo ingode-naso God nembodiba ingodenaso soregari emboda usasa bugarase simba edo era awa bugadira.Edo ingodena iji awa bugarase simba atera eingode umo wasiri boroko setena awodo awa atorasedipapa ira. 14Edo ingodena wasiri bebegae berarida soregadi sedo Iesu Keriso bebetisira. Edo umobebetisira awa umo ingodenaso jo awa segari in-godena uso embo ewagaewa orase isira. Edo umobebetisira awa ari ingodena uso embobo wasiriewagaewa adi dipapa edo era embobo awodoorase isira.

15 Edo iji berari ge awa atopatio. Edo imoiso goroba berari de mi embo atopapotise esusuari ge ungoda yei seio awarate embobo wasiriewagaewa ae atera awa bekuba ari ge seio. Edoembo dami imo ro sesa awa nembodiba ae awodokoture.

3EIEDO ATIWO

1 Embo da yei eiawa ruvegeore seio. Ungogitijijigegari embobo de embo nembogamo deawa sapo ise ungo kera ore. Edo ungo wasiriewagaewa neinde kainde awa ore. 2 Edo ungoembo nenei da jawo da biae seore. Edo ungo jojamo jamo de atise edo embo berari da yei umojigari ewamei ise atore. Edo ungo embo berari dayei edo gogo ore.

3 Daedo matu ingodena awa jiro ae gido wasiribebegae awa isera. Ingodena kera ae isera edoatopapotegari bebegae mi ingodena ganduburis-era. Edo ingodena iji berari ingodenaso jodadipapa awa ise wasiri bebegae neinde kaindeawa isera. Edo ingodena iji berari embo neneida jawo da biae kotedo ungo ujo ae edo isera.Edo embo nenei mi ingodena ujo ae eoro edoingodena ungo ujo ae edo isera. 4-5 Edo ingodenaawodo atima isera te ewamei ari de dubo baride awa God ingodenaso soregari embo da awabugiri iji aindeGodmi ingodena soregurisira. EdoGod ingodena soregurisira awa ingodenaso ariewamei awa embo aera te umo ingodena jo isiraawasedo. Edo God mi ingodena segetiri edo AsisiKotopu mi etiri ingodena wasiri seka da atadituturo isera teta ingodena seka ingari inge isera.6 Edo God ingodenaso soregari embo Iesu Kerisomi ingodena embo ro isira awasedo Asisi Kotopujojetiri umo wosedo ingodena beda isira. 7 EdoGod ingodenaso yei ewamei etiri ingodena ungaeda umo jigari ewamei isera. Edo ingodena God gada umo jigari ewamei isera awa ingodena gosera

Page 287: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

TITUS 3:8 284 TITUS 3:15ingodena wasiri matawa atari badera awa. 8 Edoingodena gosera ge eiawa gebe ra.

Awasedo embo God gebe edo era awa buroewamei orase sedo awa imo goroba edo nanemiboroko ro setena awa atopatio amone awa sena.Edo gebe amonege ewamei na. Edoungoge eiawaingise wasiri ewamei ore ainda be awa wasiriewamei mi embo kondade edo ira. 9 Awarateembo ge bagera embobo ainde da anumbedoatose. Edo emboGod gae da ge de edo ge bagari gede edo Jew embobo da agodari ge da ge bagari dege mina mina sari de awa jegigi eio ainda be awaembo ge awodo sera amimi embo nenei kondadeaera re. 10 Edo embo amemi iri Iesu gebe ariembobo ewoga ewoga edo diti etoto era emboainda yei seio awodo eose. Edo umo ge iso awaingae ari gido sekago uso yei seio awodo eose.Saso ingae ari gido imo umododomambuio. 11Koimo gosesa embo avewasiri awodo edo era amoneGod dodo emboro nei da pepeta ira awa embobiae ra. Edo wasiri bebegae unemi ira amimi umoembo biae awa isaga ira.

GE SANGOVE AWA12 Iso yei Artemis awa iteni ta mo ko Tychicus

awa iso yei iteni? Embo etoto einda embo daiso yei itano bugadira awa imo edo gido nasoyei da bugadesa Nicopolis nati da ainda be awana ainda ga wosadira awa ainda atadi kotenaawasedo. 13 Edo Zenas agodari embo de Apollosde ungoda buro tuturo orase sedo awa edo gidoungo kondade eio. Edo ungo nati dada da pepetaise ro dipapa adera rora awa itio. 14 Edo ingode-naso embo awa atopatio wasiri ewagaewa ore iseemboneneimemesi burera awa kondade ore. Edoingodenaso embo awodo atopatadesa awa tepoanumbedo mana atadera.

15 Edo embo berari einda nangae atima eraamimi imo ategurera. Edo ingodenaso Iesu gebeari otatao berari awa seio gore nango mi ungoategurera.

God da ewamei ari ingo berari da yei matawaatare.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 288: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

PHILEMON 1 285 PHILEMON 25

Ove Philemon Mi Kumbusira1 Na Paul. Na Iesu Keriso awasedo gajari oro

da atima ena. Namonde ingodenaso namendiTimothy de nango etoto emimi ove eiawa iso yeiPhilemon nangoda otao edo nangoda kondadeari embo iso yei gaiera. 2 Nango etoto Iesugebe ari embobo iso mando da dada edo era edoingodenaso ru Apphia de Archippus Keriso daisoro embo teta ingodena Keriso da isoro emboboawodo da yei daedo ove eiawa gaiera.

3God ingodenasoMama de Bada Iesu Keriso demi iso yei ewamei ore edo iso yei jo jamo jamo ariitore.

PAUL PHILEMON EMBO GOD DOIO SISIRA4-5 Namendi Philemon iji berari na God ma-

nunugurise i awa kotedo ena. Edo na imo kotiseGod da yei doio sedo ena ainda be awa na ingenaimo awa Bada Iesu tumonda ise edo God da emboberari dubo buresa awasedo. 6 Edo na God dayei sedo gosena imo kondade ari embo nenei dayei iso tumonda ari Keriso da yei awa kiki diriseamimi aso ungoda jiro awa Keriso mi ingodenasoyei ewamei ari jiwa itido ira amimi beda are. 7Edoimo embonenei dubo buresa amimi iri na jo iaviride atena. EdoGodda emboberari imo embo iaviriera.

PAUL PHILEMONMI ONESIMUS KONDADE ARASESEDO GOSISIRA

8 Awasedo naso namendi na Keriso da gorobami imo ro asase sano adesa amone inono na.9 Awarate na dubo bari mi iso yei sasainbari misedo gano adesa. Na Paul awa boroko embo ogoedo gajari oro da einda atena ainda be awa naKeriso da buro edo isena awasedo. 10 Edo naOnesimus da jawo da iso yei ge sena. Na gajari oroda einda atise naGodda emboro awaOnesimus dayei atopapotisena. Edo umo emboro ainda tuturoedo pepeta edo umo awa teta nasomei inge etiriedo na uso mamo inge isena. 11 Edo matu umoimo embo buro ari awa inono ae isira te borokoumo imo de namonde awa embo buro inono daadira gio.

12 Edo na umo boroko iso yei sekago itenomambutira. Edo imo iaviri de na bae etesa daawodo umo kumbuio ainda be awa na umo ititenaawa teta naso jo poporo awa iso yei itari inge ena.13 Edo na binga ewamei awa embo gajari oro daatena. Edo umo iso jawo da na kondade arasesedo na umo einda nangae atarase dipapa isena.

14 Awarate na inemi na kondade asase engegaaera te na dipapa ena iso jo da dipapami kondadeari buro awa asase. Awasedo imo awara sae etesaawa na umo sedo gano atae etira.

15 Edo na kotena awasi God mi Onesimus awaingo iji tupo dodo edo umo engenembadira awaingo de matawa atarase ta rora etira. 16 Edo matuawa umo iso agipo embo isira te boroko awa usoburo agipo embo da buro awa derigurira. Edoumo awa ingodenaso namendi Keriso da jawo daetira. Edo na umo dubo budo ena te imo umodubo be badesa ainda be awa umo iso agipo emboedo iso namendi Bada da jawo da awasedo.

17 Awasedo imo ingaena Iesu da buro awa tegakondade mina ara edo ena awa sadesa gido awaOnesimus iso yei engenembari imo na atega aeetesa da awodo awa umo atega adesa. 18 EdoOnesimus iso rora topo awa usibesi isita ko iso yeigano budo mina itae isiri? Umo awodo adira awananemi uso jawo damina itadena. 19Na naso ingomi eiawa jivena, na Paul mi umo iso rora budomina itae isira awa itadena. Awarate namana imonaso yei budo mina itae isesa awa mana sadena.Imo gosesa imo God da emboro pepeta ise gariseka burisesa awasedo imo naso yei rora budomina itae atima esa. 20 Awasedo naso namendisedo gosena na awa embo ro iso yei sedo gosenaawa eio. Edo imo Keriso awasedo eio. Edo imoawa naso namendi Keriso da jawo da awasedoadesa amimi ari na iaviri adena.

21 Edo na eiawa jivena awa na gosena na ro senaawa adesa awa gosena. Edo awa gosise na daedogosena imo ari nenei ewagaewa adesa awa. 22Edoge nei sedo gane. Edo imo de embo nenei de miGod da yei sedo gosewona unemi ari na gajari oroawa dodo ingoda yei buganase sewowa awasedoimo iso mando da na awa embo ewari yei sia eio.

23 Edo Epaphras Iesu Keriso awasedo umodaedo nangae da gajari oro da atira edo umodaedo imo ategurira. 24 Edo naso kondade ariembobo Mark de Aristarchus de Demas de Lukede daedo imo ategurera.

25 Bada Iesu Keriso da ewamei ari iso yeimatawa atare.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daPaul

Page 289: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 1:1 286 HEBREWS 2:4

Ove Hebrew Embobo MiBuriseraGOD USO MEI ITIRI INGODENASO YEI GE SISIRA

1 Matu be matu God iji jiwae uso binga sariembobo emboro neinde kainde de itiri bugeroedo ingodenaso mamoumbogo da yei ge sedoisira. 2 Awarate iji sangove einde God uso meiawa itiri bugudo ingodenaso yei ge siutara. EdoGod de uso mei de ungo etoto mi dada edo roraberari awa isera. Edo God mi uso mei da yei roraboroko atera awa ititisira edo rora berari ambodabugadira awa itadira. 3 Edo ingodena God da meigosise God da usasa janiburira awa gosera aindabe awa uso mei awa God da usasa mi janiburiraawasedo. Edo uso mei da gari awa God da gari daawodo ra edo umo wasiri edo ira amone God miedo ira da awodo edo ira. Edo usomei umo uso gegoroba de mi seuri edo rora berari bejedo ewogaewoga aerate ungo yei dada atima era. Edo umowasiri bebegae tupari buro awa edo atae edo umoutu da God goroba jiwae da ingo be da anumbedoatira.

GOD DA MEI DA JAWO MI ASISI EWAGAEWA DAJAWO AWA DERIGEDO IRA

4 Godmi asisi ewagaewa awa yei nembodiba daititisira awarate unemi uso mei awa yei nembod-iba be nembodiba da ititisira. Edo jawo God miuso mei da yei ititisira amimi asisi ewagaewa dajawo awa derigurisira. 5Ko God umo asisi ewameida yei saera,“Imo awa naso mei na edo boroko na awa iso

imamo etena.”Edo God asisi ewamei da yei saera,

“Na iso imamo adena imo naso mei are.”6 Edo God umo uso mei bugo awa busu da itari

bugarase isira iji ainde sisira,“God da asisi ewagaewa berari awa ungo umo

tumondebain ore.”7 Edo asisi ewagaewa awa God mi sisira,

“Asisi ewagaewa awa binga agipo ari emboboteta bisara mi sumbudo ira da awodo awaburigi sumbudo era. Edo ungo awa agipoembobo nanemi teta riawo ingege isena.”

8 Edo mei awa God mi sisira,“God iso gitijigari goroba de awa matawa atadira.

Edo imo iso embo gitijigadesa awa isogitijigari awa ewamei be ra. 9Edo imo awaiji berari ari ewamei awa dipapa ise edoari bebegae awa ujo ae edo esa awasedo

God iso God mi imo jawo sedo embo miimo jasiga orase isira. Edo ungo mi imojasiga etero imo iaviri isesa. Edo iaviri ariGod mi iso yei ititisira amimi iaviri ari isootatao da yei ititisira awa be nembodibabe derigurisira.”

10 Edo daedo God mi sisira,“Imo Bada tuturo da busu isesa. Edo iso ingo mi

utu berari awa isesa. 11Edo ungo awa ataeadera te imo awa atadesa. Edo ungo awateta bomamatumi jari arago adera. 12Edoinemi utu de busu de awa bo bojaragoadesa. Edo bo mamatu awa atae euri boseka edo era da awodo awa utu de busu deatae oro inemi utu de busu de seka adesa.Awarate imo awa matawa gari da awodoatadesa. Edo imo ogo adi aera.”

13 Edo God mi asisi ewamei da yei saera,“Naso ingo be da eiedo anumbeio. Edo imo einda

atio nanemi iso gitopo berari awa teta besiawodo iso tei tuda itane.”

14 Edo asisi ewagaewamo rori? Asisi ewagaewaawa asisi iji berari God sapo edo era awa ra. Edoungo God sapo edo era edo God mi ungo iturimambudo God umo embo ave soregadi kotedo iraawa kondade edo era.

2GOD DA SOREGARI KANDO AWA NEMBODIBA BE

RA1 Awasedo ingode ge moka be ingera awa dodo

kiambu kiambu gigisebedo mana mambadera tege awa ingido gogo ise budo jo da itoro aindamatawa atare. 2 Edo binga asisi ewagaewa miminonu sedo isera awa ingode gosera awa gebera. Edo embo binga awa ujo ae ise bae iseraawa riroga embo awodo ise budo era awa buris-era. 3 Awasedo ingodena soregari nembodiba dage awa ingae adera awa ingodena daedo rirogaawa badera. Edo ingode jebugari katogo aera.Edo Keriso umo umosuka soregari da binga awatuturo da minonu sisira. Edo embo binga awaingisera embobo ungo mi isaga ingodenaso yeiseoro binga awa gebe awa gido era. 4 Edo Godari ungoda ge awa goroba arase sedo ari wasirigoroba de neinde kainde edo isira edo wasiriembo mi matu gae awa isira. Edo ingodenaungoda ge awa ingise God dawasiri goroba de edoira awa gido ingode binga awa gebe awa gido era.Edo God umo embo ave dipapa edo ira ainda yeiAsisi Kotopu da kando awa itido ira.

Page 290: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 2:5 287 HEBREWS 3:6IESU IJI TUPO ASISI EWAGAEWA DA TUDA ISIRA

5 Nango sera ge amone busu amboda eradiraawa sera. EdoGod asisi ewagaewabusu awa simbaorase itae ra. 6 Awarate God mi ro jiwari da tanoda mi sisira awa isira,“Edo God mi imo ro edo busu da embobo awa

ewamei edo kotedo esi? Edo nango roetera amimi etiri imo nango kotesi?

Edo embo berari awa inemi simba edo gogo esaawarate ungo mo averi? 7 Edo ungo ijitupo asisi ewagaewa da tuda isera awarateboroko imo ungoda yei jawo nembodibaitido edo ungo jigeso inbe inda vitera.

8 Edo rora berari inemi isesa awa gitijigaraseitesa.”

Edo gebe ungo mi busu berari de embo berari deawa gitijigadera te eiawa bugae atira. Awarateamboda bugadira.

9 Edo boroko ingode Iesu awa rawodo iri awagosera. Edo God Iesu mi embo berari awa embobetarase iji tupo asisi ewagaewa da tuda araseititisira ainda be awa umo embo berari mi usosoregari awa borase dipapa isira sedo. Edo usosoregari awa kando ra. Edo Iesu memesi nem-bodiba budo bebetisira awasedo God mi uso yeiusasa nembodiba de jasiga ari nembodiba de tetagitijigari nembodiba da gitijigari gobe itido era daawodo awa ititisira.

10 Edo God mi awara setiri memesi Iesu dayei bugusira amimi etiri Iesu gitijigari embo beisira. Edo Iesu gitijigari embo nembodiba edoumo uso usasa de jasiga ari nembodiba de awaembo nenei da yei itadira amone awa ra. EdoIesu mi embo nenei gitijigido budo soregari yeida budo mambari soregari badera.

11 Edo Iesu mi ingodenaso jo bebegae awasegetiri ingodena ewagaewa isera. Edo umo deingodenamonde awa ewagaewa isera edo God daisera awasedo Iesu ingodena uso nanonamendisedo ira. Edo umo ingodena awa uso nanon-amendi sira awa umo ingodenaso yei umo megaera. 12 Edo Iesu mi sira,“God na iso yei naso nanonamendi da jawo da ge

sadena.Edo na embo berari da diti da imo jasiga adena.”13 Edo umo daedo sira,“Na God tumonda adena.”

Edo ge nei sira,“Na God mi kinapeina naso yei ititisira ainde da

awa eire.”14Edo ingodenauso kinapeina awa embo ra edo

ingodenaso tamo awa pisi de ororo de ra awasedo

Iesu umo daedo embo isira edo uso tamo awa piside ororo de da isira. Edo betari da susu Satanawa usibesi adi sedo Iesu tamo pisi de ororo debudo embo edo umo bebetisira. 15 Edo embo ijiberari atise betari oju edo isera embobo awawabetari da oju mi bundisira te Keriso mi betedowujegurisira. 16 Edo ingodena isaga gosera umoasisi ewagaewa kondade aera te umo embo edoAbraham da orobe ingodena berari awa kondadeedo ira. 17 Edo Keriso umo uso nanonamendiawa embo priest adi sedo awa Keriso umo emboteta uso nanonamendi inge arase awa inono isira.Emboro nei atae ra. Edo Keriso God mi embo dawasiri bebegae awa kotembedo doarase sedo umoGod da priest edo God sapo isira edo umo wasiribiae da rorou itari buro awa edo gogo edo isira.Edo Keriso umo wasiri bebegae da rorou itariburo awa ise awa embo berari jo edo ira. 18Bagaride memesi de Keriso da yei bugusira awasedoboroko embo amenda yei memesi de bagari depuradira awaKeriso embo awa kondade adira awainono na.

3IESU MOSES DERIGURISIRA

1 Naso Iesu gebe ari nanonamendi God ingodaedo jawo sisira. Edo God Iesu itiri bugusiraawa binga ewamei budo bugari embo arase isira.Edo ingodena binga ewamei awa gebe oro awaIesu awa ingodenaso priest nembodiba adira.Edo naso nanonamendi umo awa nembodiba bekotewo. 2Godmi Iesu buro eiawa arase jawo setiriumo God kera ewamei be isira teta Moses mi Godda mando da buro ise God sapo edo gogo isira daawodo. 3 Embo ave mando adira edo embo miembo awa sedo jaradera temando awa sedo jaradiaera da awodo embo mi Iesu sedo jaradera geamimiMoses da buro jasiga isera ge awa derigare.4 Edo ingodena mando gido ingode embo amimietira awa gido era da awodo ingodena rora berariingodenaso demo ponda awa gido ingode roraberari awa God mi isira awa gore. 5 Edo MosesGod da mando da buro ise God edo gogo edo sapoisira. Edo embo mi buro Moses mi ro edo isiraawa gido embo God mi amboda ro adira aindagari awa budo isera. Edo Moses da buro awa tetaGodmi amboda ro adira ainda ove kewari inge ra.6Awarate Keriso awa agipo embo aera umoneGodda mei na. Edo umo God da mando da buro edoira awa teta mei mi uso mamo da mando da buroedo ira da awodo ra. Edo ingodena awa God damando ra. Edo ingodena goroba edo atadera edo

Page 291: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 3:7 288 HEBREWS 4:7iji berari God mi ro adi sisira adira awa gebe iseatadera awa ingodena God da embobo atadera.

INGODE ISRAEL EMBOBO MI KOTARI ATITIGAEISERA AWODO MANA ADERA

7 Awasedo ingode Asisi Kotopu mi ro sira awadengoro adera. Edo Asisi Kotopu mi sira,8 “Matu yei ro atae da God mi ingoda mamoum-

bogo Israel embobo awa itido gadi ititisiraawarate ungo tini gambari edo God da yeibekuba isera. Gaegae edo ingo tini gam-bari edo God da yei bekuba awodo eoveta God da ge awa ingiwo. 9 Edo God misisira, ‘Yei ro atae ainda ingodamamoum-bogo mi gaeko 40 wasiri goroba de naro edo isena awa gido isera te ungo nasekago sekago itido gido isera. 10Awasedona embobo ainda yei tini gambari edoungoda yei sisena ungo kotari nenei eraise emboro neinde kainde da mambuteraawarate ungo naso ge ingae ise edo nasoemboro tambae era.

11 Edo na tini gambari edo na ro adena awasisena. Edo na sisena ungo mana nangaeda naso jango indari yei jamo jamo damana toradera sisena.’ ”

12 Edo naso nanonamendi gaegae edo ingoda joawa biae ari ingo Keriso gebe ari dove edo gaegaeedo ingo God dodo wareregedo mambove ta gidogogo ewo. 13Edo gaegae edo embo da ingoda tedaawa wasiri biae be bagari umo jiro biae eure taingo berari iji einde boroko awa God mi jawo siraiji awa atirari kondademina ara ewo ainda be awaingodena berari awa Keriso ga da umo ise buroera awasedo. 14 Edo matu ingodena Keriso tu-monda isera. Edo ingodena awodo ise ingodenasotumonda ari da jigido takibedo atiriro iji sangoveda iji awa bugadira awa ingodena awa uso tedatoradera.

15 Edo jiwari mi eiawa sira,“Imo boroko God da ge javi iso yei sirirari ingido

gido beuso eose teta Israel embobo mimatu God da ge javi ingido dodo beusoisera awodo.”

16 Edo embo mo amemi God da ge javi in-gido dodo beuso iseri? Embo berari Mosesmi gitijigido Egypt dodo bugusera amone ra.17 Edo embo gaeko 40 da joda God mi ungo awaembo bebegae sedo kasisira embobo mo averi?Embobo amone wasiri bebegae edo yei ro ataeainda dudurigedo bebetegurisera embobo awa ra.18 Edo God mi umo ro adira awa sedo isira, “Ungo

mi mana nangae da naso jango indari yei jamojamo da toradera.” Edo umo awodo sisira moamende sisiri? Amoneumone embouso ge ingidododo beuso isera embo de sisira. 19 Awasedoingodena gosera ungo awa torari katogo aeraainda be awa ungo God gebe ae isera awasedo.

4GODUMOUSO JANGO INDARI YEI JAMO JAMO DA

INGODE NANGAE TORADI DIPAPA IRA1 Edo Godmi sira embo ave toradi dipapa adera

embo awa umo God da jango indari yei jamojamo da torare. Edo God da ge awa atae aera teatira. Awasedo gae gae edo embo da ingoda tedaawa jango indari yei jamo jamo ainda torae dodoponda aturase ingode oju ore. 2 Edo ingodenabinga ewamei awa ingisera teta Israel embobomi matu ingisera da awodo. Awarate ungo bingaawa ingido gebe edo binga awa ungoda jo da itaeawasedo binga awa ungoda teda awa be ae isira.3 Awarate ingodena awa binga awa ingido gebeisera awasedo ingodena awa God da uso jangoindari yei jamo jamo da ungae da totorisera. Edoembo tumonda ae edo era ainda jawo da God misisira,“Na ro adena awa sedo sisena, ungomana nangae

da naso jango indari yei jamo jamo datoradera.”

Edo God busu de rora berari de awa ise umo jangoindari yei jamo jamo awa sia isira. Edo umo yeiawa sia etiri atiri dodo umo ge awa sisira. 4 Edoiji 6 awa atae edo 7 awa ingode jiwari da ajigedogido era, “Edo iji 6 awa atae etiri God uso buroawa atae edo iji 7 awa umo jango indisira.” 5 Edoingode sekago God ro sira awa ingore, “Ungomana nangae da naso jango indari yei jamo jamoda toradera.”

6 Edo embo tuturo da binga ewamei awa in-gisera awa ungo God ga da uso jango indari yeijamo jamo da torae ra ainda be awa ungo gebeae isera awasedo. Awarate God da jango indariyei jamo jamo da torari emboro awa atira. 7 Edoingodena gosera ainda be awa God mi iji nei itidojawo sira boroko awa. Edo embomatu atima iseraawa torae isera awarate gaeko jiwae atae etiri Godmi iji ainda ge sedo jawo boroko sira awa David dayei sisira,“Imo boroko God da ge javi ingido gido beuso

eose.”Edo ingodena jiwari einda tano da ainda ge awamatu setera.

Page 292: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 4:8 289 HEBREWS 5:14

8 Edo Joshua mi embo gitijigido God da jangoindari yei jamo jamo da torae etira gido awa Godumo iji nei da ge awa mana sae etira. 9 Awasedoingode eiawa be gore. Jango indari God mi usoembo mi borase sisira jango indari amone atira.Edo iji 6 atae etiri God iji 7 da jango indisira daawodo umo ingodenanemi jango indorase dipapaira. 10 Edo God uso buro atae edo jango indisirada awodo embo ave uso buro atae adira awa umoGod ga da uso jango indari yei jamo jamo datorare. 11Awasedo ingode edo gido God ga da usojango indari yei jamo jamo da torore. Edo Israelembomei mi God beuso edo torae isera da awodoingode mana adera.

12 Edo God da ge goroba de wasiri de atira.Edo God da ge awa di teta wo dangoro da di daawodo edo atira. Edo God da ge da di awa wodangoro da di awa derigedo atira. Edo God da geawa teta wo dangoro da di mi ingodenaso jo dejiro de da kasedo mambae etira awodo ra. Edo jopoporo da kasedo mambudo ingodena ro koteriedo ro dipapa be eri awa isaga adira. 13 Edo rorada ro God mi isira amimi God da dombu da awaunjugari katogo ae be ra. Rora berari Godmi isiraawa isaga da edo God da dombu ra. Edo God umoingodenaso kotari berari de dipapa berari de awagido ira. Edo ingodenanemi ro berari edo era awauso yei ujugoro gadira.

IESU AWA INGODENASO PRIEST NEMBODIBA RA14 Iesu God da mei awa vitido utu da torido

God da dombu da atira edo umo awa ingodenasopriest nembodiba awasedo ingodenaso tumondaari Keriso da yei ingode ingodenaso be mi sedoera awa ingode tumonda ari ainda jigido takibore.15 Edo ingodena iji nenei goroba ae edo era ijiainde ingodenaso priest nembodiba awa ingo-dena jo edo ira. Edo bagari emboro neinde kaindeda awodo ingodenaso yei bugudo ira da awodouso yei bugudo isera te umo wasiri biae aera.16Awasedo rora neinde kainde ro ingodenaso yeibugadira awa kotari jiwae kotove awarate ingodeGod da kondade badi sedo awa ingode oju ae usodombu da bugoro umo ingodena jo edo awa umoingodena kondade adira.

5IESUMEMESINEMBODIBABETIRI GODMI PRIEST

ARASE ITITISIRA1 God mi uso embo da teda priest nembogamo

kataburisira. Edo katabedo God mi uso jawo daembo kera arase sedo ungoda teda ititisira. Edo

kera awodo ise God da yei wo mi rorou itido iraungoda wasiri bebegae awasedo. 2 Edo priestnembodiba awa goroba aera teta embo neneigoroba ae awodo ra awasedo umo edo gogo edoembo jiro ae edowasiri bebegae edo era awa budoedo gogo edo itadira. 3Edo embo dawasiri biae daawa embo aera te umo daedo uso wasiri biae deda awa embo rorou awa itido ira. 4 Edo embo daamemi umo umosuka priest nembodiba da buroawa adi sedo adi aera te God mi embo awa jawosedo priest nembodiba da buro awa arase itadirateta God mi Aaron jawo sisira da awodo.

5 Edo da awodo Keriso umo umosuka priestnembodiba da buro awa adi sedo aera te God miuso yei sisira,“Imo awa naso mei na boroko iso imamo etena.”6 Edo ge nei eiawa God mi uso yei sisira,“Imo awa priest adesa teta Melchizedek awodo

edo imo priest da buro awa ise matawaatadesa.”

7 Edo Iesu busu da atisira ainde umo ji dejijiu de God da yei sedo gido isira umo betari dasoregarase. Edo umo God da yei benunu awodoseuri God umo ingido isira ainda be awa umoGod mi ro arase dipapa ira awawa adi dipapanembodiba be edo isira awasedo. 8 Edo Iesuawa God da mei na te umo memesi nembodibaburisira amimi etiri umo rawodo edo God kera ariri awa gosisira. 9Edo umomemesi burisira amimiumo soregari embo ewamei be ewamei wasirimatawa atari awa embo umo kera edo era aindayei itido ira embo awa isira. 10 Edo umo priest daburo teta Melchizedek mi priest da buro edo isiraawodo arase God mi umo priest nembodiba arasejawo sisira.

KINAPEINA DA ATARI AWODO ATOVE11Nango ge jiwae einda jawo da sari dipapa era

te ingoda jiro awa okain etiri edo ingo kiamburo gae ewa awasedo nango mi ge eiawa ingodayei ujugari awa okain be ira. 12 Edo ingo ijiribori be God da ge ingewowa awasedo ingo miembo nenei atopatae etewa te ingo God da geawa kiambu gido gogowo ae awasedo ingo embonenei mi God da ge da susu awawa ingoda yeiatopatorase dipapa ewa. Edo ingo kaiema indaeetewa awarate ingo emi indise atewa. 13 Edoembo ave emi indera embo awa mei kiambu ra.Edo wasiri amomo ewa ta biae ri amone meikiambu emi beda amone gaera. 14 Edo embo avebajido mei kiambu emi beda ari awa dodo iraembo awa wasiri amomo ewa ta biae ri awa gido

Page 293: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 6:1 290 HEBREWS 6:20ira. Edo embo awa teta God da ge tuda awawaindarago ise gadira.

6BAJIDO INGODE GOROBA DE KERISO GEBE ORE

1 Ingode ge tuturo daKeriso da jawoda ingiseraawa sise atadi aerate ingode uso ge nei awa in-gode ingore. Edo ingode ge awa ingise babojiroroingodenaso tumonda ari uso yei awa goroba are.Edo ingodena mando seka adi dipapa edo era moingode tutuvi derido mo sekago jigoro sokubedoita? Edo sokubedo mo sekago derido eri ta? Edosekago derido mo sekago sokubedo eri ta? Edoingode mata awodo ise atima eri ta? Awodo aera.Edo da awodo ingode mana ge Keriso da jawoda ingode tuturo da ingisera awa sekago sekagosise atadera. 2 Edo ge tuturo da ingode ingiserage amone eire. Atopatari wasiri bebegae awadodo God da yei wareregedo umo gebe ari edoatopatari umomi ewamei ariwasiri de ingo kopirida itari wasiri de edo atopatari embo betedowasiri de sekago erari de edo atopatari embo miGod da kasari matawa atari emone ge tuturo daingode Keriso da jawo da ingode ingisera. 3 EdoGod mi awara sari ingode bajido uso ge nei awaingode ingore.

4-6 Edo embo God uso usasa ungoda jo dajanibedo ira edo ungoda jo pirigedo ira edo ungoutu da indari gambudo gido era edo Asisi Kotopuungoda yei wosedo ira edo ungo gido era Godda ge awa gebe edo ungo God mi wasiri gorobade iji amboda bugutira ainde adira awa gido eraainda edo embobo eiawa ungo God da ge awa bedodo demonda wosadera awa ungo sekago manabe wasiri biae awa dodo God da yei wareregaderaainda be awa ungo God da ge awa dodo demondawosadera awa teta God da mei orega da benemami sekago dari inge adera. Edo ungo awodo aderaawa umo embo da diti da men gadira.

7 Edo ga busu da ainda wowosise atirari embomi ve ainda gowadera awa ve awa be nembog-amo de da eradira awa ingode God mi busu awaewamei etira awa gadera. 8 Awarate busu aindabebe de vive de eradira awabusu awangamoaera.Edo embo mi ri mi itoro bebe de vive de awaewadira awa ingode gadera Godmi busu awa biaeetira awa gadera.

9 Awarate otatao nango ge ingoda yei eiedosera awa nango ge eiawa ingoda jawo da saeraainda be awa nango gosera ingo God da soregaribudo ingo awa be ewagaewa ewa awasedo. 10 Edo

God rora ewagaewa awa embo da yei edo ira. Edoumo buro ingo mi isewa awa mana ruvegadira.Edo ingo mi Iesu gebe ari embobo kondade isewaedo ise atadewa amimi isaga ira awa ingo Goddubo burewa awa God mana ruvegadira. 11 Edonango ingo mi buro nembodiba awa ise atawasedipapa nembodiba be era. Edo nango ingodowase ujo ae era. Edo ingo awawa ise atirowoiji sangove bugari ingo ingoda tumonda ari da beawa badewa. 12 Edo awodo ise ingo begogo aeemboro Iesu gebe ari embobo mi pepeta edo eraainda pepeta ise God mi ro ingodenaso yei itadisari gari sisira awa badewa.

GOD IJI BERARI RO ADI SEDO IRA AWA EDO IRA13 God mi Abraham da yei sari gari sisira iji

ainde umo ro adi sari gari sisira awa adi sisira.Edo embo da God derigedo awa atae awasedo Goduso jawo da goroba mi sari gari awa sisira. 14 EdoGod mi Abaraham da yei sisira, “Na iso yei sarigari sena nanemi imo ewamei adena edo nanemiano iso orobe awa jiwae be jiwae adera.” 15 EdoAbraham begogo ae simba isira. Edo simba edoainda amboda God mi uso yei ro itadi sari garisisira awawa kumbusira.

16 Edo embo ave sari gari sadi adira awa umoembo umo derigedo atira ainda goroba da jawoda sari gari awa sira. Edo umo sari gari awa sadiraawa embo nenei mi mana oro uso adi sari sadirage awa atae adira. 17 Edo God umo embo uso sarigari ro sisira awa badi era embobo amimi umousoge awa wareregadi ae awa gorase sedo God umouso ge awa isaga da ititisira edo umo uso jawo dagoroba da sari gari ge awa sisira. 18 Edo God umouso adi sari ge ingodenaso yei sisira awa umo usojawo topo ainda goroba da uso adi sari awa sisira.Edo God ge etoto awawa sisira. Edo ingodenagosera God uso jiro awa wareregadi aera edoingodena gosera God ge busae edo ira awasedoingodena wasiri biae da yei awa dodo God dayei sumbudo mambudo awa utumo da torera edoingodena awa jo ambae ra. Edo ingodenaso joawa goroba de atiri ingodena God da ge adi sariingodenaso yei sisira ainda jigido takibedo atera.19Edo God da adi sari ge awa teta nga ganuma riroedo itoso wosedo derido jigido ira da awodo ra.Edo ganuma riro ari eiawa goroba ra edowasiri aeedo ira. Edo ingodenaGoduso adi sari ge awasedoutu da jo be jo da toradera awa inono teta priestnembodiba mi Jew embobo da tumondebain arioro da bo nembogamo da gun da torido yeikotopu da torido ira da awodo ra. 20 Edo Iesu

Page 294: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 7:1 291 HEBREWS 7:21

ingodena torae atero giti ingodenaso jawo da yeikotopu da totorisira. Edo Iesu priest nembodibatetaMelchisedek da awodo edo ingodenaso priestnembodiba edo matawa matawa atadira.

7GE PRIEST NEMBODIBA MELCHISEDEK DA JAWO

DA1 Melchisedek awa nati Salem da gitijigari

embo ra. Edo umo awa God inda atima ira aindapriest ra. Edo Abraham da embobo mi gitijijige-gari da isoro embobode awa embogo edo doriseraedo iji ainde umo engenemburiri Melchisedekmiumo tambudo umo ewamei isira. 2 Edo Abrahammi gitijijigegari nembogamo ainda rora awa budodombu 10 awodo ititisira. Edo dombu 10 awodopigedo dombu da awaMelchisedek da yei ititisira.Edo jawo Melchisedek da be ingodenaso ge miawa ewamei da mamo. Edo Salem nati da gitiji-gari da be awa ingodenaso gemi awa jo jamo jamoari da mamo. 3 Edo Melchisedek da uso mamo deai de uso umbogo de da kiki jiwari awa atae ra.Edo uso kumbari de uso betari de da kiki jiwariawa atae ra te umo teta God da mei awodo priestmatawa atira.

4EdoMelchisedekmi embonenei awaderigedoatira. Edo Abraham Jew embobo da umbogomi gitijijigegari awa dedo ungoda rora jiwae bebudo dombu 10 awodo pigedo dombu da awaMelchisedek da ititisira. 5 Edo Israel embobomi indari de rora de dombu 10 awodo pigedodombu da awa Levi da orobe priest da buro edoisera ainda itido isera ainda be awa Moses daagodari ge mi awodo orase sisira awasedo. EdoMelchisedek awa Levi da orobe aera te Abrahammi rora awa dombu 10 awodo pigedo dombu dauso yei ititisira. 6 Edo Melchisedek kando awabudo umo Abraham God da adi sari sisira geawa burisira awa ewamei isira. 7 Edo ingodenagosera embo amemi ewamei ari itido ira emboamimi ewamei ari budo ira embo awa derigedoira. Awasedo ingode gosera Melchisedek miAbaraham derigurira awa.

8Edo Jew embobo ungoda rora de indari de awadombu 10 awodo pigedo dombu da awa ungodapriests da yei itido isera te priests amone embora edo amboda betadera. Awarate Abraham roradombu 10 awodo pigedo dombu da Melchisedekwasiri de atima ira ainda ititisira. Awasedoingode gosera Melchisedek mi Jew embobo dapriest berari awa derigurira.

9-10 Edo nanemi sae etena Abraham umo usoditi da awa ituri Levi da orobe mi diti da burise

edo uso diti da awa mina itido isera sae etenate iji ainde awa Levi da uso ai awa umo baeatisira awarate umo awa teta uso dombu da awaitarago edo isira ainda be awa umo awa Abrahamda orobe awasedo. Edo awasedo nanemi senaMelchisedek mi Levi awa derigurira.

JEW EMBOBO DA PRIESTS DA BURO AWA INONOAERA

11 God agodari ge awa Israel embobo da yeiititisira. Edo Levi da uso orobe awa priest da buroagodari ge da awawa edo isera. Edo Aaron mipriest da buro awa tuturo isira. Edo priests eindaburo awa ingodena kondade ari inono ae etiramoroedo amboda God mi priest nei Aaron awodoaerate Melchisedek awodo itiri bugusiri? 12 EdoGod umo priests matu awa uso buro atae arasedipapa isira edo priest seka awa uso buro awawaarase dipapa isira awasedo umo sisirawasirimatuawa atae irirari edo wasiri seka bugadira. 13 Edopriest seka eiawa ingodenaso Bada Iesu awa sira.Edo umo awa Levi da orobe aerate umo awa orobenei na. Edo orobe eiawa priest da buro rorou itaritendeba da awada amemi aera. 14Edo ingodenasoBada Iesu awa umbogo Levi da orobe da aera awaingodena berari garira te umo awa umbogo Judahda orobe da ra. Edo Moses mi orobe dada awapriest da buro awa orase saera.

KERISO PRIEST DA BURO TETA MELCHISEDEK MIARAGO ADI BUGUSIRA

15 God mi umo buro nei isira awa isaga isira.Edo umo priest nei teta Melchisedek awodo itiribugusira. 16 Edo Iesu bugudo ingodenaso priestisira ainda susu awa agodari ge aerate umobugudo ingodenaso priest isira ainda susu awauso goroba ra. Edo Keriso goroba de matawaatima ira. 17 Edo jiwari mi sira,“Imo priest teta Melchisedek awodo edo priest

awodo matawa atadesa.”18 Awasedo God mi agodari ge da ari wasiri ma-matu awa budo demonda ititisira ainda be awage awa goroba ae awasedo ingodena kondade arisago ae awasedo. 19 Edo Moses da agodari mi ariembo ewamei adera awa inono aera. Awarateboroko God mi emboro seka diugetiri emboroamimi emboro matu awa derigurira. Awasedoingodena emboro ainda pepeta ise awa God dademonda pepeta adera.

20 Edo Iesu priest da buro ari awa kotise God daadi sari ge sisira awakotewo. EdoGodumopriestsmatu awa ititise adi sari ge awa saerate God Iesuitiri priest iri adi sari ge awa sisira. 21 Edo God miIesu da jawo da ge setiri gaisera,

Page 295: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 7:22 292 HEBREWS 8:12“Edo God mi adi sari ge awa sisira awa uso jiro

awawareregadi aera. Edo umo sisira, ‘Imopriest etesa edo matawa priest atadesa.’ ”

22 Edo God adi sari ge awa sisira edo ingodenagosera Iesu mi ingodena embo ro ira amimi ago-dari ge mi ro isira awa derigurira.

23 Edo sekago Iesu priest da buro ari awa kotiseedo priest nenei ainda ajigari awa jiwae awakotewo ainda be awa priest da awa beturi edonei bugudo isira. Edo umo beturi nei bugudoisira. Edo awodo ise priests awawa bugudo isera.24 Awarate Iesu matawa atima ira awasedo priestnei mi bugudo uso buro awa adi aera. 25AwasedoIesu embo ave umo gebe edo God da yei bugaderaawa soregari boroko awa inono na edo inonomatawa awodo atadira. Edo umo awa inono naainda be awa umo matawa atise ungoda jawo daGod da yei ge sedo ira awasedo.

26 Iesu awa priest nembodiba umo ingodenakondade adira awa inono. Edo Iesu awa ewameibe. Edo umo awa wasiri biae de aera. Edo umoawa wasiri bebegae embobo awodo aera. Edoumo embo berari de rora berari de derigetirigido God mi umo awa rora berari da inbe indaititisira. 27Edo Iesu awa priests nenei awodo aera.Edo ungo iji dada ungoda wasiri bebegae awagiti segadi rorou itido isera. Edo ungoda wasiribebegae awa embo rorou itido ungo embo dawasiri bebegae da rorou awa itido isera. AwarateIesu embo da wasiri bebegae awasedo uso tamotopo awa itiri rorou isira edo umo eiawa iji daisira iji jiwae aera. Edo umo iji da isira rorouawa inono na. Edo ingodenanemi rorou nei awaitadi aera. 28 Edo Moses da agodari ge mi sisiraembo nenei awa priests nembogamo orase sisirate embo priests nembogamo isera awa ungo awawasiri bebegae embobo ra. Awarate agodari geawa iji ribori be atiri God uso sari gari ge awa sedousomeimi buro eiawa arase ititisira. Edo usomeiawa wasiri biae ae matawa atira.

8IESU AWA INGODENASO PRIEST NEMBODIBA RA

1 Nango ge boroko sera ainda be re eire. In-godenaso priest nembodiba awa wasiri de atira.Edo umo awa God nembodiba da ingo be daanumbedo atira. 2 Edo umo awa ingodenasopriest nembodiba utu da tumondebain ari yeikotopu da God kera ira. Edo tumondebain ari yeikotopu awa embo mi aerate God umo umosukaisira.

3 Edo ungo mi priests nembogamo ititiserakando de wo rorou de awa God da yei itoraseititisera da awodo ingodenaso priest awa God dayei rorou itadira. 4Edo umo buso da einda borokoatae etira awa umo priest da buro awa manaae etira ainda be awa priests jiwae be mi kandoititera Jew embobo da agodari mi sira awasedoawa ungo busu da einda atera. 5 Edo buro ungomi era busu da einda awa utu da da buro eraainda atiti awa era. Edo na sena einda be awaMoses umo God tumondebain ari oro bo mi itadiisira iji ainde God mi uso yei sisira, “Imo Sinaidoriri da ateso na iso yei tumondebain ari oro garirawodo itadesa awa sisena. Edo gari da sisena daawodo awa tumondebain ari oro awa awodo eio.”6 Awarate priest da buro God mi Iesu mi araseititisira amimi ungoda buro awa derigurisira tetaGod da uso adi sari ge Iesu mi embo da yeibudo bugusira amimi agodari ge awa derigurisirada awodo ainda be awa God uso adi sari ge dauso susu mi agodari ge uso susu derigurisira daawodo.

7 Edo agodari ge mi kondade ari inono ae etiragido awa God umo ge nei mana sae etira. 8 EdoGod umo embo awa inono ae gido ge eiawa setirigaisera,“God mi sira, ‘Amboda iji bugadira ainda nanemi

Israel embobo de Judah uso orobe de dayei adi sari ge seka sadena.

9 Awarate ge seka awa ge matu ungoda yei sisenaawodo aera. Edo matu nanemi ungodamamoumbogo da ingo da jigido ungoEgypt nati awa dodo budo bugusena aingode na adi sari ge ungoda yei sisena. Edoungo naso ge awa kera ae etero gido naungo budo gun da ititisena. 10 Awarateamboda na adi sari ge seka Israel embobode Judah da orobe de da yei sadena.

Edo na eiedo adena. Na naso agodari awa ungodayei sano ungoda jiro da toradira. Edona teta naso agodari awa ungoda jodagaiarago adena. Edo na awa ungoda Godano edo ungo awa naso embobo adera.

11 Edo ungo mi ungoda otatao da yei edo ungodaorobe da yei ingo God da be moka awaingo giwo ta awa mana sadera. Edo ungomana awodo sadera ainda be awa ungoberari embo nembogamo de embo nem-bogamo ae ainde da na gadera awasedo.

12 Edo na ungo jo ari ungoda wasiri bebegaeawa kotembedo doadena. Edo na ungoda

Page 296: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 8:13 293 HEBREWS 9:15wasiri bebegae awa kotembedo dodo sek-ago mana kotadena.’ ”

13 Edo God adi sari ge seka awa sise edo amimietiri adi sari ge tuturo da sisira awa matu isira.Edo rora ro matu awa biae ise edo atae edo ira.

9UNGO MI MATU AWA WO DA ORORO DA AWA

ROROU ITIDO ISERA1 Adi sari ge matu da awa tumondebain ra-

wodo adera ainda agodari awa atima isira. Edotumondebain ari oro bo mi ari awa busu dara. 2 Edo tumondebain ari oro awa eiedo isera.Tumondebain ari oro da jo da awa diumba etotora. Edo be kena da awa diumba yei kotopu sedoisera. Edo yei kotopu ainda joda awa goriwo detendeba de edo ambe God da dombu da itido iseraawa atira. 3 Edo mangiro bo mi ari ainda kaingarira edo bo ainda gun da awa diumba da kotopu bekotopu sedo isera awa atira. 4 Edo diumba aindajoda awa rora etoto atira rora muno de ewusemuno dagari ae edo ira ainde edo pogo da aurijawo gold mi ari de. Edo pogo awa adi sari ge dapogo jawo sedo isera. Edo pogo ainda joda awaou auri jawo gold mi ari awa ititisera. Edo ouainda joda awa indari God mi utu da edo ititisiraainda dewo memeinya awa ititisera. Edo daedopogo ainda joda Aaron da ituka itero jaja diusiraedo ganuma etoto God mi ainda tamo da agodarikewusira awa ititisera. 5 Edo pogo ainda tamo daawa asisi ewagaewa jawo Cherubim God da usasasimba ari buro edo isera awa ove kevedo ititisera.Edo ungoda piki mi pogo awa gajedo ainda deridoatima isera. Edo pogo ainda tamo awa God mijo ari yei sedo isera. Awarate boroko iji aindananemimana tumondebain ari oro da rora berarida ge awa mana sadena.

6 Edo ungo mi tumondebain ari oro da roraawa jo de itero priests iji dada torido ungodaburo awa edo isera. 7 Edo gaeko dada joda ijida priest nembodiba mi tumondebain ari oro datorido umo mangiro bo mi ari ainda torido edodiumba nei kotopu be kotopu ainda torido isira teembo mi torari sago aera. Edo umo yei kotopu bekotopu ainda torido edo umoawa embo edo emboda wasiri bebegae gae edo isera awa embo umowo da ororo mi rorou itido isira. 8 Edo ingodenawasiri ainda be awa gosero Asisi Kotopu mi ingo-dena eiedo atopapotira. Edo ingodena tumonde-bain ari oro bomi ari dawasiri awawa ambo amboadera awa ingodena yei kotopugebeda awamanatoradera teta embo mi tumondebain ari oro bo

mi isera ainda torae isera da awodo adera. 9 Edoungo tumondebain ari wasiri matu da awa iseedo kando de wo rorou de God da yei itido iseraawarate awodo era amimi ae ungoda joda wasiribebegae awa segae ra. 10 Edo embo tumondebainari wasiri matu awa ise edo indari kumbari detamodedawasiri awa gosera te ungoungoda jodasegari awa ungo gaera. Edo wasiri mamatu aindauso susu awa agodari neinde kainde tamo pondaawarate joda aera. Awarate borokoGodmi uso adisari ge seka awa isaga etira edo adi sari ge matuda atae ari iji awawa bugira.

KERISO USO ORORO TOPO AWA WASIRI BIAE DAROROU ITIRA

11 Awarate Keriso priest nembodiba awabugudo adi sari ge seka ainda buro ira. Edotumondebain ari oro Keriso umo kera ira amimitumondebain ari oro nenei awa derigurira. Edoembo mi oro awa aera edo oro awawa busuda einda aera. 12 Edo Keriso diumba mangirodemonda awodo torido umoyei kotopu be kotopuda totorisira edo iji ainde awa umo wo da ororoawa budo rorou itadi torae ra awarate umoingodenanemi soregari kumborase sedo usoororo topo awa rorou ititisira. Edo ingodenasoregari awa budo edo wasiri matawa atarikumbadera. 13 Edo matu embo God da diti daewamei orase sedo awa ungo adi sari ge matu daburo awa edo gogo edo isera. Edo priest mi woda ororo de wo cow dungoro ewudo isira aindaaviga de awa budo aviga de ororo de awa emboda jiro gombu da pigedo isira. Edo piguri ungoadi sari ge matu mi sira awodo ewamei edo isera.14Awarate buro Keriso da ororo mi edo ira amimiadi sari ge matu da buro awa derigedo gogowoedo ira. Edo matawa atari Asisi Kotopu mi umokondade etiri Keriso umo umosuka rorou ewameiGod da yei ititisira. Edo Keriso da rorou mi etiriingodena adi sari ge matu da buro adi jarari awaatae isira. Edo buro awa adi jarari awa atae etiriingodena awa God wasiri de atira awa sapo adidipapa era.

15 Edo God mi ewamei ari natopo atari awawaembo mi kumborase sarigari sisira. Edo embo miewamei ari eiawa kumborase sedo Keriso awa jojamo jamo ari itari embo da ge seka isira. Edoembo mi adi sari ge matu da buro awa adi jaroroungoda wasiri bebegae awa matawa awodo atimaira. Edo ungoda wasiri bebegae mi atise wasiribebegae mi ungo bundisira awarate Keriso usobetari mi ungo wujegurisira.

Page 297: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 9:16 294 HEBREWS 10:1016 Edo embo da ave giti betae atise umo betari

uso busu de uso gayapa de awa amemi badiainda jawo awa jiwari kato da jivedo ira. Edoembobo awa ungo embo ainda gayapa de busu dekumbari dipapa adera giti embo awawa betetiraawa isaga sadera. Edo amimi isaga adira awaembo awa betari edo ungo mi uso gayapa debusu de awa kumbadera. 17 Edo embo awa wasiride atadira awa ro unemi gaietira awa gorobaae adira awarate umo betari ro unemi gaietiraawawa goroba adira. 18Awasedo adi sari ge matude adi sari ge seka de da susu awawa ororo ra.19 Edo Moses mi God da agodari ge awa emboda ujugetiri getero umo wo da ororo de umo dekumbudo embo da jiro gombu da pigedo edo Godda agodari jiwari da tamo da pigisira. Edo umo bokokoi budo ri patu da eiedo ororo de sasaka de dapatido ororo de sasaka de awa jiwari de embo deda yei pigisira awaumone awodo isira. 20Edoumoawodopigise sisira, “Eiawa adi sari ge Godmi ingomi kera awase sisira ainda ororo ra.” 21 Edo umoawa sedo ari da awodo ororo awa tumondebainari oro bo mi ari da sa da pigedo edo rora berarioro ainda joda edo ainda tamo da pigedo isira.22 Edo ungo adi sari ge matu da wasiri awa edoisera iji ainde ungo ororo rora berari da tamoda pigedo isera edo rora awa ewamei edo isera.Edo ororo jojae awa God umo wasiri bebegae awamana kotembedo doae etira.

KERISO WASIRI BIAE ATAE ARASE SEDO USOTAMO AWA ROROU ITITISIRA

23 Tumondebain ari oro bo mi ari de uso jodarora berari de awa rora utu da atira ainda atiti ra.Edo priest mi wo da ororo awa rorou itido ira edorora busu da eiawa ewamei edo ira te wo da ororororou itido era awa rora utu da ainda inono aera.Edo rovi ravi berari amimi rorou itari nembodibami wo da ororo da rorou itari awa deriguriraawawa dipapa era. 24 Edo yei kotopu embo miisera amone yei kotopu be da atiti ra. Edo Kerisoyei kotopu embo mi isera ainda torae rate umoutu da totorisira edo ainda ingodenaso jawo daGod da dombu da atima ira. 25 Edo Jew emboboda priest nembodiba awa wo da ororo awa budoyei kotopube kotopuda gaekodada da joda toridoisera te Keriso iji jiwae torae ra. 26Awarate Kerisoiji jiwae torae etira awa iji ainda tuturo edo Godrora berari ari edo Keriso iji jiwae memesi budobetae etira. Edo Keriso umo iji jiwae torae rate boroko busu da sangove ari iji awa aikambuetiri edo umo isaga da bugudo edo wasiri biae darorou isira. Edo embo da wasiri bebegae awawa

atae arase sedo bebetisira. 27 Edo embo beraribusu da atera awa iji da betadera. Edo embo dadabetoro God mi ungo kasadira. 28 Edo Keriso embojiwae be da wasiri bebegae da rorou edo iji dabebetisira. Edo umo sekago engenembadira ijiainde umo wasiri bebegae kotembedo doari buroawa adi aera te umo embo umo simba era awawasoregadi sekago bugadira.

10AGODARI GE AWAWA EMBO DA JO BEBEGAE AWA

SEGARI INONO AERA1 Jew embobo da agodari ge awa rora be da atiti

nembodiba aera te agodari ge awa rora ewagaewabugadira ainda atiti kiambu ra. Edo priests migaeko jaige da agodari mi ro sira awodo rorouitari buro awa edo isera awarate embo God dayei bugudo isera awa rorou amimi ari embo da joewamei ari awa inono ae edo isira. 2 Edo rorouawawa inono awa embo God tumondebain edoisera awa God ungoda wasiri bebegae kotembedodoturira awawa gae etera. Edo ungo awawa gaeetera awa rorou awawa atae ae etira. 3 Awarategaeko jaige ungo rorou awa ititise amimi euriungo ungoda wasiri bebegae awa kotembedo is-era. 4 Edo wo da ororo mi embo da jo segari awainono aera.

5Awasedo Keriso umo busu da bugadi aikambuise God da yei sisira,“Imo kando de wo rorou itari de awawa imo

dipapa aera te imo na awa rorou itari edoiso dipapa awawa anase dipapa esa.

6 Edo ungo mi wo rorou itari tendeba da itidoriawo mi dungedo era edo wo neindekainde mi embo da jo bebegae awasegarase itido era amimi ae imo iaviriaera. 7 Edo jiwari mi naso jawo da sedosira, ‘God na iso wasiri awawa adi sedobugena.’ Edo na jiwari mi sira awodo adibugena.”

8 Edo wo neinde kainde da rorou de kando deedo ungo mi embo da jo bebegae awawa segarasewo rorou itari tendeba da itido dungoro ewudoisira amone Keriso umone ainde sira. Edo kandode rorou de amone God umone dipapa ae edoisira edo amimi ae umo iaviri aera. Awarateembo agodari mi ro sira awa edo rorou neindekainde amone itido isera. 9 Edo Keriso aindesedo sisira, “God nanemi imo ro anase dipapa esaamone namone eire.” Edo awasedo unemi roroumamatu awawa budo demonda itido rorou sekaawa ungoda yei da ititisira. 10Edo Iesu Keriso Godmi ro arase dipapa isira awa edo uso tamo awa iji

Page 298: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 10:11 295 HEBREWS 10:36da rorou ititisira awasedo ingodenaso jo bebegaawawa ewagaewa isira.

11 Edo Jew embobo da priests iji dada rorouitari tendeba da be da derido wasiri biae da rorouda buro awa edo isera awarate ungo iji berarirorou da awa dawa itido isera. Awarate emboboda jo bebegae awawa segari rorou awa inono aebe ra. 12 Awarate Keriso embo da wasiri bebegaeawasedo rorou iji da be da ititisira rorou awawaewamei be matawa atira. Edo umo rorou awawaitido edo umo God da ingo be da anumbedo atira.13 Edo umo ainda simba atirari amboda God miusowasai awa uso tuda itadira teta embo da tei dabesi dirido era awodo. 14 Edo Keriso uso rorou daawasedo embo ave uso jo biae awawa etiri ewameiisiri embobo awa ewamei matawa atorase isira.

15 Edo Asisi Kotopu daedo ge ainda gebe mokaawawa ingodenaso yei isaga isira. 16 Edo God misisira,“Sari gari ge eiawa nanemi Israel embobo da yei

sadena. Iji bugutira ainda nanemi nasoagodari ge awawa ungoda jo da itadenaedo teta nanemi ungoda jiro da gaiari ingeadena.”

17 Edo God ge nei sedo sisira,“Nanemi ungoda wasiri bebegae de ari bebegae

de da awa ruvegadena.”18 Edo awasedo God matu ingodenaso wasiri be-begae awawa matu kotembedo doturisira edowasiri bebegae da rorou itari buro awawa ataeisira.

INGODE GOD DA YEI ASUSUBEDO PURORE19 Nanonamendi Iesu mi ingodena awa embo

betedo edo ingodena wujegurisira awasedo ingo-dena yei kotopu be kotopu da toradera amoneinono na. 20 Edo ingodenanemi yei kotopu bekotopu da torororase sedo Keriso uso tamo topoawa teta bo keredo ira da awodo kerisira edo umoingodena awa embo mangiro pirigedo gitijigidoemboro seka da bugusira. Edo ingode emboroseka einda pepeta ise atore. 21 Edo ingodenasopriest nembodiba awa God da oro simba edo ira.22 Edo Iesu da ororo mi ingodenaso jo bebegaeawa segisira edo umo ingodena sasaka ewameimi ingodenaso tamo segisira awasedo jo dongonoae edo goroba de ingode Keriso tumonda ise edoingode God da yei asusubedo purore. 23 Edo Godda sari gari ge ingode gebe ari sedo era awawaingode doadi aerate ingode gebe ise atore aindabe awa ingode gosera God umo ro sari gari sisiraawa adira awasedo. 24 Edo ingode kondade minaara oro dubo burise edo embo nenei da yei ariewagaewa orase sedo awa ingode emboro eura

edo ewominawuja ore. 25Edo embo nenei awawadada ae era te ingode mana awodo adera. Edo ijinembodiba awawa aikambu etira awasedo ingodegoroba edo kondade mina ara ore.

26 Edo ingode Keriso da rorou awa ingido sedoedo ingode ge awawa ujo ae edo wasiri biae iseatadera awa God umo ingodenaso wasiri bebe-gae awa mana kotembedo doadira ainda be awawasiri bebegae da rorou nenei awa atae awasedo.27 Awarate embo da God da kasari da oju deungoda riawo nembodiba mi God gitopo usibesiadira ainda ungoda oju de awa matawa atadira.28 Edo embo da amemi Moses da agodari awawabeuso adira awa embo etoto ta tamonde mi isagaoro embo mi jo ari ae embo awa burigi be dorobetadira. 29 Edo embo ave God da mei ujo aeadira awa embo ainda yei ro adira awa ingokotevi? Edo embo amemi sari gari ge seka daororo mi uso jo da wasiri bebegae uso awawasegisira edo ororo awa uso mina awa kiambusadira awa embo ainda yei ro adira awa ingokotevi? Edo embo amemi Asisi Kotopu God dajo ari embo da yei budo bugudo ira ainda yei gebiae sadira awa embo ainda yei ro adira awa ingokotevi? Edo embo amemi awodo adira awa rirogaunemi badira amimi riroga Jew beuso embo mikumbusera ainde inono ae awa badira. 30 Edoingodena gosera God mi sisira, “Wasiri biae damina ari awawa naso buro ra. Nanemi minaadena.” Edo sedo sisira, “Nanemi naso emboawa kasadena.” 31 Edo ingodena God goroba demina adi atira ainda ingo da wosadera awawaingodenaso yei awa biae be ra.

32 Edo matu ingoda yei ro isira awawa ruveg-eove. Edo God da usasa ingoda tamo da janibeuriedo ingomemesi nembodiba budo ewa tememesiamimi ingo patae ra. 33 Edo iji dada embo miingoda jawo da embo jiwae da jo da ge biae siseingoda yei biae edo era. Edo iji nenei embo miingoda otatao da yei biae edo era edo ingo ungodedaedo memesi budo ewa. 34 Edo ingoda otataonenei awa ungo mi gajari oro da itoro edo ingoungo jo edo ungo kondade edo ewa. Edo embomi ingoda rora bengono edo era edo iji aindeingo tini gambari aerate iaviri edo ewa ainda beawa ingo gosewa God mi ingoda yei ro ititira roraamimi rora bengono etera awa dodo derigedomatawa atira.

35Awasedo goroba edo atiwo ainda be awa ingoawodo adewa amimi riroga nembodiba badewa.36 Awarate ingo God mi ingoda yei ro itadi sisira

Page 299: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 10:37 296 HEBREWS 11:19

awawa kumbadi sedo awa saboa ari mi God ingoro awase dipapa ira awa ewo. 37Edo jiwari mi sira,“Iji tupo atae ari embo bugadi ira awa bugadira.

Edo uso bugari awa aikambu etira.38 Edo embo Keriso gebe edo era awawa nangae

da umo jigari ewamei edo era edo emboboawa atadera te embo ave wareregedo en-genembedo era awa na embo ainda yeiiaviri adi aera.”

39 Edo ingodena awa embo wareregedo ja-jovegedo era awodo aera te ingodena awa emboKeriso gebe eoro God mi soregedo ira awa ra.

11EMBO GOD TUMONDA EDO ERA AINDA KIKI

1 Tumonda ari mo rori? Ingodena rora ro arasedipapa edo adira awa gido era amone tumonda arira. Edo ingodena rora gaera te ingode ainda atiraawa gido era amone tumonda ari ra. 2 Edo embomatu boroko ae be atima isera awa ungo tumondaari mi atima isera edo God mi sisira ungo awaatari ewamei atima isera.

3 Edo ingodena tumonda arimi gido era Godmige setiri rora berari awa isira awa gido era. Edoingodena tumonda ari mi gido era God ingode rogadi jarera amimi rora berari isira awa gido era.

4 Edo Abel umo tumonda ari mi God da yei ro-rou itiri uso rorou mi Cain da rorou derigurisira.Edo Abel God tumonda isira awasedo God misisira umo ungae da umo jigari ewamei da torirasisira. Edo Abel uso kando itiri God iaviri isira.Edo Abel bebetisira te uso tumonda ari da kikiamimi ingodena atopatido ira.

5 Enoch God tumonda isira awasedo umo betaerate God mi kumbusira. Edo embo mi umo euraisera te umo tambae ra ainda be awa God mi umokumbiri utu da vivitisira. Edo jiwari mi sira Godumo kumbae atiri giti da umo wasiri isira amimiGod iaviri isira. 6 Edo embo ave God tumonda aeedo era awa ungomi ae God iaviri aera. Edo emboave God da yei puradi dipapa era awa God atiraawa gebe adera edo God embo umo eura era aindayei isaga edo ira awa gebe adera.

7 Edo God mi Noah da yei amboda ro adiraawa sisira. Edo Noah ga bugadi ira awawa gaerate tumonda ari mi God da ge awa gebe edo nganembodiba didigurisira. Edo umo de uso orobede nga da torero God mi ungo soregurisira. EdoNoah awodo isira amimi busu berari da emboboawa tumonda ae atima era awa isaga isira. EdoNoah God tumonda isira amimi God ga da umojigari ewamei isira.

8 Edo God mi Abraham jawo sedo uso busu awadodo busu nei God mi uso itadi sari gari sisiraainda mambarase sisira edo iji ainde Abrahamtumonda ari mi God kera isira. Edo Abrahamuso busu dodo umo yei nonda mambutiri awawagaera te umo mambusira. 9 Edo mambudo umotumonda ari mi busu God mi uso itadi sari garisisira ainda atisira. Edo umo esega embo awodobusu ainda boga wo andiso mi edo ainda atimaisira. Edo God mi Isaac de Jacob de busu aindadaedo atorase sisira edo ungo teta Abrahamatima isira da awodo atima isera. 10 Abrahamawodo atima isira ainda be awa umo nati God misia edo isira ainda mambadi simba ise gido. Edonati awa matawa atadira.

11 Edo Sarah Abraham da aro umo evetu ogoisira te umo uso tumonda ari mi gasou jijirisira.Edo God mi uso yei sisira unemi ari umo meibadira awa sisira. Edo umo awa setiri Sarah umogosisira umo ro sira awa adira awa gosisira. 12EdoAbraham umo daedo embo ogo be isira edo umouso mei mamo ari goroba awa atae adi aikambuisira te uso orobe da ajigari awawa jiwae be jiwaeisira teta utu da damana da ajigari da awodo edoewa kora da kora ajigari da awodo jiwae be jiwaeawodo.

13 Edo embobo eiawa rora God mi ungoda yeiitadi sari gari sisira awawa bae atise ungo bebe-tisera awarate ungo rora awawa besaun be gidoungo iaviri isera. Edo ungo mi sisera busu eiawaungoda nati be aerate ungo re esega emboboawodo ra sisera. 14 Edo embo amemi ge awodosadera awa amimi isaga ira awa ungo ungoda natibemoka utu da awawa dipapa era awa isaga adira.15Edo ungo busu dodo bugusera awawa kotae edoera. Edo ungo ungoda busu matu awawa kotaeetera awa ungo engenembae etera awawa isagabe ra. 16Awarate ungo awodo kotae ra. Ungobusunei dipapa era utu da busu edo ungo iji beraribusu awa kotedo era. Edo ungo mi sedo era Godawa ungoda God edo God awa iaviri edo ira aindabe awa unemi nati utu da ungo embo sia ira.

17-18 Edo God Abraham iji ainde itido gosisiraedo Abraham tumonda ari mi uso mei Isaac awarorou awodo ititisira. Edo God mi Abraham dayei sisira, “Iso mei Isaac awa orobe jiwae adira.”Edo Abraham sari gari ge awawa ingisira te umouso mei awa rorou itadi sia isira. 19 Edo umoawodo adi sia isira ainda be awa umo gebe isiraIsaac betadira awa God mi sekago jigari eradiraawasedo. Edo Isaac teta betari inge etiri God miteta umo sekago jigari erari inge isira.

Page 300: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 11:20 297 HEBREWS 11:4020 Edo Isaac tumonda ari mi uso memei Jacob

de Esau de ewamei isira edo umo ungoda yei roraewagaewa amboda ungoda yei bugadira awawaujugurisira.

21 Edo Jacob betae atise umo tumonda ari miJoseph da memei etoto awa ewamei isira. Edoumo awodo ise umo uso ketu da desegedo Godtumondebain isira.

22 Edo Joseph uso betari iji aikambu etiri umotumonda ari mi uso tamo yei rawainda gowaderiawawa ujugedo edo Israel embobo amboda Egyptnati doadera awa sisira.

23 EdoMoses da uso ai mi umo burisira iji aindeuso aimamo mi umo awa mei dagariae be gidogido ungo tumonda ari mi gitijigari nembodibada ge awa oju ae mei kiambu Moses awa un-jugurisera.

24 Edo Moses bajido umo tumonda ari mi embomi umo awa gitijigari nembodiba da gagara damei awodo seorase sisira. 25 Edo umo wasiri biaeda iaviri burigi be atae edo ira awawa ujo aerateumo God da embobo dememesi badi dipapa isira.26 Edo Moses umo riroga amboda badira awaditi edo isira awasedo umo kotisira umo soregariembo God mi amboda itari bugadira awa embomemesi badira awa ewamei na awarate Egyptbusu da gorotu nembogamo badira awa biae awaumo kotisira.

27 Edo Moses tumonda ari mi gitijigari nem-bodiba da tini gambari awawa oju ae Egypt dotur-isira. Edo umo Egypt doturisira awa wareregedoengenembae ra. Edo umo mambuse God embomi gae jaredo era awa gari inge edo isira. 28 Edogaegae edo betari da asisi mi Israel embo damemei bebego awawa dari betorase sedo Mosestumonda ari mi embo jarusegari bondo sia edowo lamb dorisera ainda ororo awa mangiro be dagutorase sisira.

29 Edo Israel embobo tumonda ari mi ewa jawoEwa Kokoi awawa teta busu garasa da deridosembarago isera. Awarate Egypt busu embobosumbadi isera awa ungo berari ewa da indidoambujegurisera.

30 Edo Israel embobo tumonda ari mi Jerichonati da puga ganuma mi edo inda vitari awawajiroroka jiroroka etero iji 7 atae etiri puga awawawowosisira.

31 Edo Rahab tumonda ari mi Israel emboboetoto busu gadi bugusera awa ingo joga da isiraawasedo amboda ungo embo God beuso edo iseraawawa dorise umo dae doturisera.

32 Edo na rawodo edo ingoda yei berari sanogevi? Na ingoda yei Gideon de Barak de Samsonde Jephthah de David de Samuel de God da bingasari embo de da kiki awawa sadi adena awa ijiribori be adira. 33 Edo ungo awawa tumonda arimi embogo edo busu jiwae da embo dedo isera.Edo ungo ro ewamei awa edo God mi sari gariro sisira awa budo isera. Edo ungoda tumondaari mi euri wo nembogamo lion da be gajuri woawa ungo usibesi ae edo isira. 34 Edo embo miungo riawo ewuri ainda itido isera te ungo ewaera. Edo gitopo mi ungo budo isera te ungo betaeatima isera. Edo embo goroba egae awa gorobaedo isera. Edo aumo embobo da isoro embobomi ungode da embobgo adi bugoro ungo gorobaedo gitopo dedo isera. 35 Edo embo evetu neneitumonda ari mi ungoda orobe betedo isera awasekago eroro budo isera.

Edo embo nenei ungoda gitopo mi budo emigisi mi ungo dorise sedo isera imo God doadesaawa nango imo dedo gaedo ari doadera sedo iserate ungo ungoda ge awa ujo ae edo God doadiae sedo isera ainda be awa ungo garira ungodagitopomi ungodoro betadera teGodmi ungo sek-ago jigari eradera edo ungoda wasiri seka amimiwasiri ungo busu da atise edo era awa derigadiraawasedo. 36Edo embo nenei eiawa embo neneimiungoda jawo da ge bebegae sedo vejedo isera. Edoembobo einda embo nenei awa embomi bundedogajari oro da itido isera. 37 Edo embo nenei awaganuma mi wawara edo deoro bebetegedo isera.Edo embo nenei awa dubo diworo betedo isera.Edo embo nenei awa embo mi kasiwo mi deorobetedo isera. Edo ungo awa wo da andiso awaombudo isera. Edo ungo awa rora ae embobo.Edo embo nenei mi ungoda yei bebegae edo dedogaedo edo isera. 38 Edo ungo awa atari ewameiatoro gido embomi ungo awa embo bebegae sedoondedo isera. Edo ungo yei ro erae da edo doririda awodo rerevi edo tembuse ganuma to da edomeko to da ewudo isera.

39 Edo embobo eiawa God tumonda edo iseraawasedo God mi sisira ungo awa embo ewagaewaawarate ungo God mi ungoda yei ro itadi sisiraawa berari kumbae ra ainda be awa God ungosimba orase dipapa isira awasedo. 40 Edo ungosimba iriroro ingode namonde daedo rora ewa-gaewa God mi itadi sari gari sisira awa beraribadera.

12INGODE IESU AMBO AMBO ISE GOROBA ORE

Page 301: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 12:1 298 HEBREWS 12:181 Embo diti nembodiba be God tumonda ise

atima isera edo embobo awawa teta ingodenajiroroka edo ditini ari inge era. Edo Iesu gebeari embo edo era amone teta geregere sumbariinge edo era awasedo rora bouga ingode ro angoera amimi edo gogo edo sumborase beitiguriraawawa ingode warawara ore. Edo wasiri biae awarora bouga jiwae ra awasedo ingode warawaraore. Edo pigedo ingode God mi emboro ingo-denaso dombu da itira einda geregere sumbore.2 Edo ingode sumbuse ingode ingodenaso dombuawa Iesu da yei itido sumbore ainda be awa tuturoda edo mambudo sangove da awa umo awawaingodenaso tumonda ari da susu awasedo. EdoIesu umo orega da betadira awa gosisira awarateumo doae ra. Awarate umo iaviri uso yei bugadiraawa kotedo edo orega da betadira ainda men awakiambu kotisira. Edo umo awa boroko God dagitijigari anumba da ingo be da anumbedo atira.

3 Edo memesi Keriso da yei bugusira awakotewo. Wasiri bebegae embomei mi umo dedogaedo ise uso yei biae isera te umo doae raawasedo memesi ingoda yei bugadira awa jo am-bari edo dove. 4 Edo ingo wasiri biae de da em-bogo ise bugudo betari aikambu aera. 5 Edo ingogoroba awase sedo God mi ingo uso kinapeinasedo awo gaiari ge ingoda yei sedo ira. Edo ingoge amomo ruvegurisevi ta? God mi eiawa sisira,“Naso mei God mi iso atari awa ewamei adi sedo

iso riroga itadira awa tumo doaso wosureta God da bekuba awa kumbuio.

6 Edo kumbuio ainda be awa embo ave God midubo budo ira awa umo embo awa edogogo edo sari uso atari awawa ewameiarase sedo riroga itido ira.

Edo embo ave God mi uso mei sedo ira ainda yeiumo riroga itido ira.”

7 Edo mamo mi uso mei da yei riroga itido irada awodo God mi ingoda yei riroga itido ira. Edoriroga awa kumbuwo ainda be awa God ingodayei riroga itadira amimi ingo awa uso kinapeinaawa isaga adira. Edomamomei da riroga itae edoita? Awodo aera. 8Edo ingo riroga bae adewa tetaGod da kinapeina mi kumbudo era awodo adewaamimi isaga adira awa ingo awa God da kinapeinaaerate tepo popoiwo ra. 9 Edo ingodenaso mamamane busu da amimi ingodenaso riroga itoro in-godena ungo sapo edo era da awodo ingodenasoMama utu da awa ingodenaso yei riroga itariingode umo sapo ise atore. 10 Edo ingodenasomama mane busu da awa ungo ro ewamei ira

awa kotedo era awodo ingodena babojeoro aindeingodena riroga itido era awarate ewamei ingo-denaso yei bugarase sedo awa God ingodenasoriroga itido ira. Edo God awa ingodena ewameiteta umo ewamei awodo orase sedo ingodenasoyei riroga itido ira. 11 Edo God ingodenaso atariewamei adi ingodenaso yei riroga itido ira ijiainde ingodena iaviri edo eri ta? Awodo aeraingodena dubo vevera edo era. Awarate ambodaingodena riroga burisera ainda riroga da be awakumbadera. Edo riroga ainda be awa ingodena jojamo jamo de atadera.

RAWODO ATARI DA GE12 Imo God sapo adi dipapa iriroso tei iso

goroba ae ari gido eio sekago goroba are. Edoimo begogo iriroso ingo ambari gido sekago jigioerare. 13 Edo embo goroba ae edo tei ingo ambariimo ambo ambo era awa gaegae edo dudurigeoreta imo emboro dagaia ewamei da pepeta eio. Edoaso embo tei ingo ambari awa goroba ore.

14 Edo embo de da ge bagose jaredo ewo taedo gido wasiri ewamei de da jaredo atiwo aindabe awa ingo awodo ae adewa awa ingo God gadiaera. 15 Edo gaegae edo embo da ingoda tedaawa engenembedo God da jo ari awa doure simbamina ara edo ewo edo gido gogo ewo. Edo gaegaeedo embo da ingoda teda awawa muti tokakade eure awa gido gogo ewo ainda be awa emboawodo adira awa uso ge awawa teta inja kaeawodo edo ari embo jiwae ingoda teda ainda yeidubo vevera puradira. 16Edo gaegae edo embo daingoda teda awa dita baita ari wasiri awawa euregido gogo ewo. Edo Esau umo kotisira ewameiari berari umo mei bego awasedo kumbadiraawa tepo kotisira awasedo uso namendi mi usoewamei ari kumbarase sisira. Edo uso namendimi betiri umo uso namendi mi aindamina awawamomba tewo da awawa itarase sisira. Edo gaegaeedo embo ingoda teda da amimi teta Esau miisira da awodo edo God da ewamei ari awa tepoawodo koture gido gogo ewo. 17 Edo ingo gosewaamboda umo uso mamo da ewamei ari kumbadiisira te bari sago ae isira. Edo umo ji de da emboroeura edo isiri awawa edo gogo adi isira te umotambadi sago ae isira awasedo umo ewamei ariawawa amboda kumbari sago ae isira.

18 Edo Israel embobo Sinai Doriri da bugudoriawo eviri edo umenga de utumo de gosisera edobisara nembodiba de edo javi teta puin da javiinge awa ingisera edo ge javi ingisera. Awarateingo rora ingo mi tamesi adi ewa ainda bugae ra

Page 302: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 12:19 299 HEBREWS 13:11teta ingo mi doriri oiawa tamesi ewa awodo awa.19 Edo embo ge javi awawa ingido sisera ungo geawawa sekago ingari ujo ae edo isera ainda beawawa ge amimi etiri ungo oju isera awasedo.20 Edo ge javi mi sisira embo da wo awodo midoriri einda tei itadira awa dewo betare sisira.21 Edo ungo mi ro gosisera amimi etiri ungo ojunembodiba etero edoMosesmi sisira, “Na oju edodudo gasetena.”

22 Edo ingo awawa doriri awodo teta aindabugaera te ingo awa Zion Doriri da bugewa. EdoZion Doriri awawa nati God atima ira awa ra. Edonati amone utu da Jerusalem nati ra. Edo asisiewagaewa ainda atima era ainda ajigari awawajiwae be jiwae ra. Edo ungo dada edo ise iaviriera. 23Edo ingo awa Iesu gebe ari emboboda iaviride dada ari da bugewa embo ungoda jawo utu dagaiari atira amimi. Edo ingo God embo berarikasedo ira yei bugewa. Edo ingo embo God mieuri ewagaewa edo era ainda asisi da yei bugewa.24 Edo ingo awa Iesu God da adi sari ge seka sisiraawawa ingodenaso yei budo bugusira ainda yeibugewa. Edo unemi adi sari ge seka da ororomi ingoda tamo da pigarase bugewa. Edo Abelda ororo mi etiri mina ari mina ari awa bugusiraawarate Iesu da ororo mi etiri God ingodena joadira.

25 Awasedo ingo gaegae edo embo ge ingodayei sira awawa ujo ae eove gido gogo ewo. Koembo God da ge busu da sisira embo ainda geujo ae isera ainda gagi mina ungoda yei bugusira.Awarate boroko God utu da edo ingodenaso yei gesira awasedo ingodenauso ge ingae aderamogagimo kumberi ta kumbadi ae ri? Ingo ro kotevi?26Edo Godmatu Israel embobo da yei Sinai Doririda ge setiri busuwasiri isira awarate umo sari garisisira,“Na sekago ano busu iji da wasiri adira. Edo busu

da awa aerate utu de da ano wasiri adira.”27 Edo God ge sekago sisira edo iji da sisira amimiisaga ira awa rora God mi isira rora awa wasiriadira iji ainde atae adera. Edo rora awawa ataeari edo rora embo mi ari wasiri ari katogo ae roraamimi atadera.

28 Edo ingode utu da rora embo mi ari wasiriari katogo ae awawa kumbusera awasedo ingodeGod da yei doio sadera. Edo ingode doio siseingode God tumondebain rawodo oro amimi ariGod iaviri adiri awawa ore. 29 Edo ingode oju desapo ari de mi ingodenaso God tumondebain oreainda be awawa umo riawo rora ewudo ira awodoawasedo.

13RAWODO ATARI DA GE AWA

1 Ingo Keriso gebe edo nanonamendi isewaawasedo dubo mina bara ari dove. 2 Edo emboingo gae awawa ingo esega adi bugari gido emboawa ingo joga da ewo. Edo embo nenei awodoedo asisi ewagaewa da yei ingo joga da edo iserate ungo asisi ewagaewa da yei ingo joga da eraawawa ungo gaera. 3Edo embo gajari oro da ateraawawa kotewo teta ingo mi gajari oro da ataeetewa awodo. Edo embo memesi burera awawakotewo teta ingo mi kumbae etewa awodo awa.

4 Edo ingo berari embo de evetu de jimbariwasiri awa ewamei awasedo giwo. Edo ingoiubono embo evetu nenei deda ewove edo ingoaro asini embo nenei de da ewove. Edo embo ariwasiri bebegae edo era edo embo paima ise ditiise edo era embobo awawa God mi kasadira.

5 Edo iji berari ingoda jo da gano kumbadidipapa eove te God doio sewo ko rora ingo matukumbusewa awa embo iaviri ewo. Edo God misisira,“Na ingo dodo mambadi aera. Na ingode da

matawodo atadena.”6 Awasedo ingode oju ae sore,

“God awa naso kondade ari embo. Na oju adi ae.Edo embo mi ingodenaso yei biae eri ta?Awodo aera.”

7 Edo ingoda gitijijigegari mamatu ingoda yeiGod da binga sisera embobo awawa ruvegeove.Edo ungo rawodo atima isera edo rawodo be-betegurisera awawa kotewo. Edo ungo Kerisorawodo tumonda edo isera awa gido da awodoKeriso tumonda ewo. 8 Edo Iesu Keriso awa neiaerate umo iji berari da awodo atima ira. Edoumo boroko rawodo atira da awodo sipe atutara.Edo umo rawodo euma atadira da awodo matawaatadira.

9 Edo atopapotegari neinde kainde awawabugadira te doawo atopatari amimi ari emboroewamei awa dove. Edo ingodena agodari geindari da awawa kera adera amimi ari ingodenasojo goroba adi aera. Edo agodari ge amimi embokera edo era awawa kondade aera. 10 Edo priestsJew embobo da tumondebain ari oro bo mi arida buro edo isera awa ungo rora ro rorou itaritendeba da rorou itido isera awawa indae ra.

11 Edo Jew embobo da priest nembodiba awaembo da jo bebegae awawa segadi sedo awaumo wo da ororo awawa kumbudo yei kotopube kotopu da torido ororo awa rorou awodoitido isira. Edo umo ororo awa itido edo woda vetu de tamo de awawa nati pon de itido

Page 303: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

HEBREWS 13:12 300 HEBREWS 13:25dungedo isera. 12 Awasedo Iesu umo embo da jobebegae awawa uso ororo topo mi segadi sedoumo nati nembodiba da ara ponda bebetisira.13Awasedo ingode nati joda ro dipapa edo eri awadodo ingode nati ponda mambore. Edo ingodeumo men gosisira da awodo men gore. 14 Edonati nembodiba matawodo atadira awawa ingodebusu da einda mana tambadera te ingodenaneminati nembodiba utu damatawa atadira awa simbaera.

15Awasedo Iesumi ingodena kondade ari embonenei da yei uso jawo da usasa awawa sise ijiberari God jasiga ore. Edo ingodeGod jasiga aderajasiga amone rorou ingode uso yei itadera. 16 Edoembo nenei da yei ewamei ari de edo kondademina mina ari de awawa ruvegeove ainda be awaawodo ewa awa rorou ewamei be God da yeiititewa.

17 Edo ingoda gitijijigegari mi ingoda asisi de jode awawa simba era. Edo ungo awa edo gogo eraainda be awa ungo God da diti da derido ungo roewora awa sadera awasedo. Awasedo ungoda gekera ise ungo sapo ewo. Edo ingo ungoda ge keraadewa awa ungo iaviri de da ungoda buro aderaawarate ingo ungoda ge kera ae adewa awa ungodubo vevera de da ungoda buro adera. Edo ungodubo vevera de da buro ise awa ingo kondade adiae adera.

18Edo iji berari God da yei nango kondade arasesedo gido ewo. Edo nango gosera nangoda joda kotari mi nango bekuba aera ainda be awanango iji berari ro ewamei awawa adi dipapaedo era awasedo. 19 Edo na ingoda yei sedogosenaGod sedo giwona burigi be ingoda yei itariengenembane.

ATAE ARI GE AWA20 Iesu betetiri God mi jigiri eririsira. Edo

God mi umo jigiri erido ingodenaso Bada IesuKeriso ingodena simba ira teta wo sheep simbaari embomi usowo sheep simba edo ira da awodoira. Edo Iesu awawa wo sheep simba ari embonembodiba isira. 21 Edo ingo mi God umo roawase dipapa ira awawa awase sedo God uso adisari ge matawa atari da ororo mi kondade berariingo ro dipapa ewa awa itare. Edo God mi ariKeriso da goroba ingoda jo da matawa atirari edounemi ingo kondade irirari ingo ro awoumo iaviriadira awawa ave. Edo iji matawa embo mi umojasiga ore. Awara.

22 Naso nanonamendi ove nanemi ingoda yeigaietena eiawa ove ribori aera awasedo na ingoda

yei sedo gosena saboa edo jo ambuia de danaso geeiawa ingiwo. Gaegae edo ingo jo ambowase sedona ingoda yei ove jivetena.

23 Edo na ingo ingodenaso namendi Timo-thy gajari oro da ititisera awawa wujeguritaraawawa gawase dipapa ena. Edo umo burigi nasoyei bugadira awawa na ingo gadi buguse budobugadena.

24 Edo ingoda gitijijigegari berari de God daembo berari de awa sewo gore ategurera. Edonanonamendi Italy busu da atima era amimi un-goda ategari ingoda yei ititera.

25 Edo God da ewamei ari ingo berari da yeimatawa atare.

Page 304: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JAMES 1:1 301 JAMES 1:26

Ove James Mi Jiwusira1 Na James mi ove eiawa jivena. Na awawa God

de Bada Iesu Keriso de da buro embo ra. Edo naJew embobo orobe 12 busu berari da dada iseraainda yei ategari ititena.

TUMONDA ARI DE JIRO GARI DE DA GE2-3 Naso nanonamendi wasiri bebegae neinde

kainde ingoda yei bugadira awa dubo ewameiewo ainda be awa ingo gosewa wasiri bebegaeingoda yei bugutira amimi ari ingoda tumondaari awa goroba adira. 4 Awasedo ingoda wasiribebegae adira awa dodo oju sumbudo mamboveta dowo ingoda goroba nembodiba are. Edoingoda goroba nembodiba ari edo ro ingoda yeibugadira awa ingo sia adewa. Edo ingo inono edogoroba adewa. 5Edo embo ingoda teda amemi jirogari badi dipapa adira awa embo awa sewo God dayei sedo gari uso yei itare ainda be awa God umojo ari embo awasedo embo berari da yei uso jo miberari itido ira. Edo embo awa God da yei sedogari God mi jiro gari uso yei itare. 6 Edo ingo Godda yei sedo gosise gido God mi uso yei ro embosewa awa itadira awa gebe ewo. Edo jo etoto eoveainda be awa embo ave God da yei jo etoto adiraembo amone teta bisara mi ewa piguri mambudobugudo edo ira da awodo ra. 7-8 Edo embo avemana mana edo ira embo amone embo jo etotode awa ra edo umo iji berari ge wareregedo sedoira awa ra. Edo embo awa God mi uso yei ro itadiari awa koture.

RORA JIWAE EMBO DE RORA AE EMBO DE9 Iesu gebe ari edo rora ae embo awa God

mi umo jigari inda vitido embo awa iaviri are.10 Edo Iesu ge be ari edo rora jiwae embo awaGod mi umo jumbudo wosari uso rora jiwae awaatae adira awasedo embo awa iaviri are ainda beawa rora jiwae embo awa teta ri wuji besedo edoborere ae ambudo sokubedo durido ira awodo ra.11 Edo waiko vevera mi ve awa ewuri beturi edouso gari dagari ae ve ainda awa atae edo ira daawodo awa rora jiwae embo awa uso buro ise ataeadira.

GAEDO GARI EDO BAGARI DE AWA BUGADIRA12 Embo ave jo gaedo goro doae adira embo awa

iaviri are ainda be awa umo doae etira awasedoGod uso riroga awa itadira. Edo riroga God miitadira amone wasiri ewamei God mi embo umodubo budo era ainda itadi sisira awa ra.

13 Edo embo amenda yei wasiri biae arasebagari bugadira awa embo awa mana God mibagari eiawa itiri bugira awodo awa mana sadira.Ko wasiri biae ari da bagari awa mana God da yeiedo bugadira edo God embo mi wasiri biae orasebagari itae edo ira. 14 Awarate embo amenda yeiwasiri biae arase bagari bugadira amone emboainda dipapa bebegae de kotari bebegae de miwasiri biae arase umo jumbutira. 15 Edo embo dauso dipapa bebegae de kotari bebegae de aindabe awa wasiri biae ra. Edo wasiri biae da be awabetari ra.

16 Edo naso nanonamendi doawo embo nei miingo gandubeore. 17 Edo God usasa isira amimirora ro ewamei de kando ewagaewa de awa utuda edo ituri wosedo ira. Edo God awa nei ae edoira. Edo umo utumo bugarase sedo be nei da war-eregedo be nei da wareregedo aera. 18 Awarateuso dipapa mi wasiri seka awa ingodenaso yeiitido ira. Edo ge uso da gemokami etiri ingodenauso orobe da kinapeina tuturo isera teta ungo miindari tuturo da awawa God da yei rorou awodoitido isera da awodo ra.

GOD DA GE INGEWA AWARA RO SIRA AWA EWO19 Naso nanonamendi naso ge ingiwo. Ingo

embonenei da ge awaburigi ingise edo ge kiambusise edo ingo mi tini gambari ae adewa amoneewamei na. 20 Edo ingo tini gambari adewaawa ingo mana God ro dipapa ira awawa adewa.21 Awasedo wasiri bebegae berari ingo mi iji be-rari sekago sekago edo ewa edo ingoda wasiribebegae diripu edo nembodiba ira awa warawaraewo. Edo saboa edo God da yei bugudo uso geingoda jo da govira teta indari ve govedo era daawodo awa kumbuwo ainda be awa ge amimi ingosoregadira amone inono ra.

22 Edo ingo God da ge ingido ro sira awa ewo.Edo ingo uso ge ingido dodo umo ro sira awa aeewa amone ingo ingosuka ganduburewa. 23 Edoembo ave God da ge ingido edo ro sira awa ae edoira embo amone teta embo atiti da uso dombugido ira da awodo ra. 24 Edo umo uso dombu gidoburigi be mambuse uso dombu da gari rawodo riawa ruvegedo ira. 25 Awarate embo ave agodarige ewamei embo wujegedo ira awa gido ira edoembo ave agodari ge ewamei mi ro sira awa edoira edo edo embo ave dengoro edo ira edo emboawa ge awa ruvegae edo ira embo awa God miembo ainda buro berari awa ewamei adira.

26Edo emboamemiumoawaGod tumondebainari embo sedo ira te umo ro sira awa gido gogo isesae edo ira embo awa umo umosuka ganduburira.

Page 305: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JAMES 1:27 302 JAMES 2:21Edo embo awa awodo ira awa uso God tumon-debain ari wasiri amone pasega ra. 27 Awarateembo ave popoiwo de rori garori de dubo veveratambuteoro gido simba edo ira edo embo avewasiri bebegae embo busu da God gae mi edo eraawodo ae edo ira embo ainda God tumondebainari wasiri awa God mi ewamei sira.

2EMBO TOPO DA YEI ESA DA AWODO EMBO GARI

NEINDE KAINDE DA YEI DA AWODO EIO1 Naso nanonamendi Bada Iesu Keriso ingo-

denaso gitijigari dagariae be amone usasa mijinenebetiri atira. Edo ingo umo gebe isewaawasedo embo berari da yei ari ewamei ewa daawodo ewo. Edo embo ungoda gari rawodo riainda gosise ewamei eove. 2 Edo awa giwo. IngoIesu gebe ari embobo dada awo embo etoto tatamonde esega embobomi torae etera. Edo emboda awa rora jiwae embo. Edo umo guri kambonembogamo mi uso dubo da oreko bareko irirariedo bo ewamei ombudo umo torae etira. Edoembo nei awa rora ae embo ra. Edo umo bokekeregari awa ombudo torae etira. 3 Edo ingoembo rora jiwae de embo awa sapo edo uso yeisae etewa eire embo nembogamo da yei eindaanumbe sae etewa awarate ingo embo rora aeembo ainda yei sae etewa eire embo saboa dayei einda anumbesi ta ko derise sae etewa amoneingo ari biae be ae etewa. 4Edo ingo wasiri awodoadewa awa ingo embo budo ewoga ewo edo ditineinde kainde da ititewa. Edo ingoda ari biaeamimi isaga ira awa ingoda kotari embo da yeiawawa biae ra teta kasari embo biae inge ewa.

5 Edo naso nanonamendi naso ge ingiwo. Godembo mo rawodo awa umo gebe orase jawo sedoiri? Umo busu da embo rora ae embobo awajawo sedo ira. Edo ungo umo gebe ero ungodatumonda ari mi busu berari da rora berari awaderigurira awasedo ungo teta rora jiwae emboboinge era. Edo ungo umo gebe era edo ungomi utu da rora ewagaewa berari God mi emboumo dubo badera ainda itadi sari gari sisira awakumbadera. 6 Awarate ingo rora ae embobo awaujo ae ewa. Edo embo amemi ingo dedo gaedo edoingo jumbudo budo busu da kasari embo da yeibudo bugudo eri? Rora jiwae embobo mi edo eraainda be awa ungo rora ae embo da yei biae edoera. 7 Edo rora jiwae embobo amimi Iesu Kerisoda jawo ewamei awa God mi ingoda yei ititisiraainda jawo da ge bebegae sedo era.

8 Edo utu da gitijigari da agodari re, “Embonenei dubo buio teta imo imosuka dubo buresada awodo.” Agodari awawa Keriso mi sisira.9 Awarate imo embo da tamo da gari awasedosapo esa awa imo wasiri biae esa. Edo imo awodoesa awa agodari mi iso wasiri biae awa isaga ira.10 Edo embo amemi agodari ge da awa beusoira awa embo awa agodari berari awa beuso ira.11 Edo God mi agodari ge ititise sisira viro eosesisira. Edo agodari ge nei da sisira embo nei dasobetove sisira. Edo imo viro adi aera te imo embonei daso betadira awa imo awa agodari beusoembo adesa.

12 Edo God mi agodari ge seka embo wujegedoira ainda ingodenaso wasiri awawa kasadiraawasedo awa ruvegeove ta sari ewamei sise ariewamei ewo. 13 Edo God da kasari iji awa bugariedo God embo amemi embo nei jo ae evira aindayei mana jo adira. Edo God da jo ari mi uso kasariawa derigurira.

TUMONDA ARI BE AE EDO IRA AMONE POGOSORA

14Naso nanonamendi embodami sadirita rora,“Na God tumonda edo ena.” Awarate embo awawasiri ewamei ae ae etira mo uso tumonda ari miumo soregadira mo inono ta inono ae ri? Inonoaera. 15-16 Edo nanonamendi ta ru aimono miungoda indari de sini bo de atae adi irirari umoungoda yei sae etira God imo ewamei are amomoinono ta inono aeri? Inono aera. Edo umoungodayei sae etira gaegae edo iso tamo jamo jamo eurebo seka ombuio ta beji tambose indari jiwae indiosae etira amomo iso ge mo inono ta inono ae ri?Edo umo ungoda yei sini bo de indari de itae aeetira awa uso ge awa inono ae be ra. 17 Edo daawodo imo God tumonda ise edo ari ewagaewa aeadesa awa iso tumonda ari ari be ewagaewa ae ra.Iso tumonda ari awa betari ra.

18 Awarate embo da mi naso yei sadira, “Emboeiawa tumonda ari embo ra edo embo omonewasiri ewamei ari embo ra.”

Edo umo awodo sari na uso yei mina sadena,“Edo embo wasiri ewamei ae edo ira mo embomo rawodo edo uso tumonda ari mo isaga iri?Na naso wasiri ewamei mi naso tumonda ari awaisaga edo ena.” 19 Edo ingo God da atira awa gebeedo ewa awa ewamei na te asisi bebegae awa daawodo oju mi dudugasise God gebe edo isera awakotewo.

20 Edo ingo jiro bebegae embobo eiawa ujuganogave ingo God tumonda adewa te buro ae adewaawa ingoda tumonda ari awa inono aera. 21 Edoingodenaso umbogo Abraham rawodo edo God

Page 306: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JAMES 2:22 303 JAMES 3:15ga da umo jigari ewamei isiri? Umo uso meiIsaac awa rorou itari tendeba da rorou awodoititisira edo buro awodo isira amimi uso tumondaari isaga isira. 22 Edo ingo awa gadi jarevi ta?Abraham God tumonda isira edo buro isira edorora etoto eiawa iji da amimi isira. Edo uso buromi uso tumonda ari inono isira awa isaga isira.23 Edo jiwari mi ro Abraham da jawo da sira awaisira. Edo jiwari mi sira, “Abraham God tumondaisira. Edo God Abraham da tumonda ari awasedoetiri Abraham ungae da umo jigari ewamei daisira.” Edo awasedo ungo mi Abraham awa Godda otao sedo era. 24 Awasedo ingo gosewa Godembo da tumonda ari de uso buro de awasedoetiri embo awa ungae da umo jigari ewamei daisira.

25 Edo awasedo emboro da awodo da viro evetuRahab awaGod ga da umo jigari ewamei isira. EdoJew binga itari embobo etoto busu gadi buguseraawa Rahab mi ungo unjugedo emboro nei da itirimambusera. Edo uso kondade ari buro amimi usotumonda ari awa isaga isira awasedo God mi etiriumo ungae da umo jigari ewamei isira.

26 Edo tamo asisi ae awa betari tamo na daawodo tumonda ari buro ae awa tumonda ari awabetari ra.

3INGODE INGODENASO AVEWA MI GE RAWODO

SERA AWA GIDO GOGO ISE SORE1 Naso nanonamendi ingo embo jiwae be

atopatari embobo adi eove ainda be awa ingogosewa God da kasari nango atopapotegari dayei amimi embo nenei da awa derigadira. 2 Edonango atopapotegari awa embo budo edo gogoedo itari buro awa edo era te nango berari iji jiwaerora bebega edo era. Edo embo ave ge da ro biaesae edo ira embo awa embo ewamei be ra. Edoembo ainda ge ewamei mi isaga ira awa umo awauso tamo de jo de da kotari awa gitijigadira.

3 Edo nango sedo era wo horse awa nangokera are edo rora auri uso be da itoro gambudoira. Edo awa itido nango esi rora auri da digidoera edo nango esi da jigido wo horse awa nangoyei rawainda dipapa era ainda jumboro yima ira.4Edo daedo ewa nga nembodiba awa kotewo. Bis-ara nembodiba mi sumbudo nga awa piguri eiedoyima eiedo puma edo ira awarate nga ari embomi sarau kiambu gun da itido ira. Edo sarau jigariembo sarau kiambu mi nga awa ambo derido iraeuri umo yei rawainda yarase dipapa ira aindayima ira. 5Edo emboda avewa awakiambube rateamimi euri ari nembogamo bugudo ira.

Edo daedo eiawa awa kotewo. Ingo riawokiambu adewa edo amimi nembodiba edo ri nem-bodiba da gambudo ewudo ira. 6 Edo embo daavewa awa teta riawo ri nembodiba evedo usibesiedo ira da awodo ra. Edo embo da avewa awawasiri bebegae be da susu ra. Edo wasiri biae dasusu awasedo amimi tamo da papatu nenei awaderigedo atira. Edo embo da ainda avewa awabiae awa embo ainda kotari de dipapa berari deawabiae ra. Edo avewami riawo ewarago edo euriingodenaso kotari de dipapa de awa riawo ingoeuri ingodena wasiri bebegae edo era. Edo avewada riawo ainda susu re yei riawo matawa ewuseatima ira awa ra.

7 Edowo neinde kainde ambewo busu da atimaera edo wo ewa da atima era edo ri memei deedo wo busu da akogedo era ainde awa embomi undise simba edo era wo awa tamo edo era.8 Awarate avewa amomo amemi ari tamo eiri?Edo avewa awa meani begogo aera. Edo eiedowareregedo oiedo wareregedo ise iji berari wasiriedo ira. Edo avewa awa teta jingabu wagi da bebekoromi ato ae edo iji berari yoyogo edowosedoira da awodo ra.

9 Edo ingodena avewa mi Bada God jasiga edoera awarate daedo ingodena avewa mi embo Godmi uso gari da awodo isira awa isibedo era. 10 Edoingodena be da amimi iji berari isiburise jasiga iseeoro ge ewa de biae de yoyogo edo ira. Edo nasonanonamendi eiawa ewa aera. 11 Edo umo uririda umo vitido ira mo umo ewamei de umo tokakade vitido ita? Awodo aera. Awasedo gaegae edodoawo ge ewagaewa de ge bebegae de ingodabe da bugure. 12 Edo naso nanonamendi ega bejegara da edo ita? Awodo aera. Edo maumesi bebijo da edo ita? Awodo aera. Edo umo ewameiindari katogo mo ewa de edo bugudo ita? Awodoaera.

JIRO GARI BE MOKA DA GE AWA13 Ingoda teda embo amemi ungo jiro gari

embobo sadera gido awa embomei awa wasiriewagaewa ise atore. Edo ungo ari ewagaewairiroro embo mi gadera ungo ge sasainbari misera edo ungo kotari ewagaewa de jiro gari deatera awa gadera. 14 Awarate ingo ingoda jo dakotari bebegae embo nenei da jawo da kotise edoingo tini gambari adewa edo iji berari rora ingomi berari kumbadi dipapa adewa awa jariga da geawa jiro embo mi sarago eose ainda be awa imoge awodo sesa awa imone ge busesa. 15Edo kotariawodo awa God mi busu da itae wosae ra. Edokotari awodo amimi ae embo jiro gari emboboaera. Edo kotari awodo awa embo God gae ainda

Page 307: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JAMES 3:16 304 JAMES 5:3kotari ra. Edo Satanmi kotari awodo awa ititisira.16 Edo embo nenei da jawo da kotari bebegae derora dipapa ari de awa embo da jo da atadira awakotari bebegae neinde kainde awa daedo emboainda jo da atadira.

17 Awarate jiro gari God mi utu da edo ituriwosedo ira awa dagari ae be dagari aera. Edo jirogari einda be awa jo jamo jamo ari de kando ari dejao namendi ari de dubo bari edo ari ewagaewaneinde kainde jiwae be ra. Edo embo jiro garieiawa kumbusera awa jiro etoto ae edo ise saragoae embobo ra. 18 Edo embobo emimi ge bageraawa eoro atae edo ira edo dubo ewamei ari da veawa govedo era edo ve eiawa erido kori dedo beewagaewa edo ira.

4BUSU DA RORA AWA DIPAPA EOVE

1 Embobo ingo roedo iji berari ge bagise em-bogo ewovi? Edo dipapa bebegae awa ingoda joda embogo ise ungo mi ero embogo de ge bagaride ingoda teda eririra. 2 Edo ingo rora kumbaridipapa ewa te kumbari sago ae ewa awasedo ingodawo betorase sia ewa. Edo ingo rora kumbadijo mi goroba ewa te ingo kumbari sago ae ewaawasedo ingo ge bagewa edo embogo ewa. Edoingo ro dipapa edo ewa kumbae edo ewa ainda beawa ingo God da yei sedo gawo ingoda yei itari saeedo ewa awasedo. 3Edo ingo God da yei sedo gidoewa kumbae edo ewa ainda be awa ingoda kotariawa bebegae awasedo. Edo ingo rora kumbudoamimi ari iaviri adi sedo gosewa.

4 Edo embobo ingo ari bebegae edo ewa tetaevetu mi uso iu da gitopo awa dubo barago edoira da awodo. Edo ingo busu da rovi ravi daotao awa ingo awa God da gitopo ra. Ingo awagadi jarevita? Embo ave busu da roviravi da otaoadi dipapa adira embo awa God da gitopo adira.5 Edo jiwari mi sira, “Asisi God mi ingodenaso joda ititisira awa iji berari unemi gogo edo simbaedo ira.” Edo ge ainda be awa ingo ro kotevi?6 Awarate God da soregari kando mi ingodenasodipapa bebega awawa derigedo be atira. Edojiwari mi sira,“Godmi embo jariga edo era awamisuri demonda

mambudo era te embo jariga ae edo eraawa jo edo ira.”

7 Awasedo dowo God mi ingoda jo da gitijigare.Edo Satan ingoda yei purirari goroba edo de-riwo. Edo goroba edo derawo umododo sumbudomambadira. 8EdoGodda yei asusubedopuwoedo

God ingoda yei asusubedopurare. Edo ingowasiribebegae embobo ingoda ingo wasiri bebegae edoira awa segewo. Edo ingo ise sarago ari emboboingoda jo bebegae awa segewo. 9 Edo ingo berariwasiri bebegae ewowa dubo vevera edo ji sewo.Edo ingo wasiri bebegae embobo iaviri ewa jisewo. Edo ingo iaviri ewa dubo vevera ewo. 10Edoingo God da yei pewa saboa ewo. Edo ingo saboaawa God mi ingo jigari eradewa.

EMBO NENEI KIKI DIROVE11Naso nanonamendi ingoda jawo da kiki mina

dira eove. Edo embo ave uso namendi kiki diriraembo amone agodari ge awa kiki dirira. Edoembo amemi uso namendi kasira amone agodarige awa kasira. Edo imo agodari ge kasadesaawa imo agodari ge kera ari embo awa atae edoimo awa agodari kasari embo etesa. 12 Edo Godmi agodari ge awa ititisira edo umo umosukakasadira. Edo God umo umosuka soregadira edoGod umo umosuka usibesi adira. Edo ingo embonenei kasewa embobo ingo mo ave awa kotiseevi?

JARIGA GE SEOVE13 Naso ge ingiwo. Ingo sewa boroko ta euma

awa ingode nati nembodiba da mambudo gaekoda atadera. Edo ainda gaeko da atise rora ori-garori edo ingode gano jiwae be badera sewa.14 Edo ingo awodo sewa te ingo euma ingoda yeiro adiri awa ingo gaera. Edo ingoda wasiri morawodo ri? Ingoda wasiri awa teta umbosi ijitupo vitido ira te burigi be atae edo ira da awodora. 15 Edo ingo re eiedo sari katogo ra God umodipapa adira awa ingode atise eia edo oia aderasari katogo ra. Awarate boroko awa ingo jarigaembobo ra. Edo jariga ge awa biae ra. 16 (-)

17Awasedo embo ave ro ewamei unemi ae etiraawa ae adira embo awa rora ewamei awa ae etiraawasedo amone wasiri biae ra.

5GE RORA JIWAE EMBOBO DA YEI SISIRA

1 Edo boroko ingo rora jiwae de embobo nasoge ingiwo. Ingo ingoda iji biae bugutira awasedoji bia ewo. 2 Edo ingoda gorotu jiwae awa betedoatae ira edo toau tangiri mi ingoda sinibo awaindera. 3 Edo ingoda gano awa genaku je jojira.Edo embo mi ingoda gano genaku je jojira awagido ingo ingoda gano embo nenei kondade aeedo ewa awa gido era. Edo rora teta riawo ingebugudo amimi ingoda tamo pisi atae adira aindabe awa ingo ingoda gano dotewo genaku je jojira

Page 308: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JAMES 5:4 305 JAMES 5:19-20awasedo. Edo ingo iji sangove einde rora jiwaebe burewo dida beda ira. 4 Edo embo ingodaindari buro nembogamoda buro edo era awa ingoungoda mina itae edo ewa. Edo ingo mambudoungo gogo dimbudo ingo bekuba era awa gave.Edo ungo gogo dimbudo ingo bekuba ero God utuda isoro embobo da gitijigari mi ungoda bekubage sera awa ingira. 5 Edo ingo busu da eindaatise rora jiwae be dada ewa edo indari jiwae beindewa. Edo ingo awa nati pu ingege ra. Edo ingoindari indido bajido itugatu itewa edo ingo daribetari iji awa bugira ainda be awa imo iso gorotuedo gogo edo jingama ae etesa awasedo. 6 Edoingo embo ewagaewa bekuba edo budo ungodagitopo da ingo da itido ewa. Edo ungo ingodagoroba awasedo beitigari sago ae edo era.

KERISO SIMBA EWO BUGARE7 Awasedo naso nanonamendi begogo eove ta

Keriso simba ewo bugare. Edo ba buro topo awagiwo. Umo ba govedo begogo ae rate ba jewarasesimba edo ira. Edo ga dedo waiko jigido ari babajarase sedo buro topo awa begogo aerate simbaedo ira. 8Edo ingo da awodo simba ise edo begogotambove. Edo ingoda jo awa goroba edo atareko Keriso da engenembari iji awa asusubetiraawasedo.

9 Edo naso nanonamendi gaegae edo God miingo kasure ta bekuba mina ara eove. Edo kasariembo awa toradi sia edo mangiro ponda deridoatira.

10 Edo naso nanonamendi God da binga sariembobo God da jawo da ge sedo isera awa kotewo.Memesi ungoda yei bugudo isira te ungo begogoae goroba de simba ise atima isera da awodo ingobegogo eove ta goroba edo atiwo. 11 Edo nangosedo era ungo awa yove ari embobo ra ainda beawa ungo God tumonda ari awa doae awasedo.Edo embo nei Job awa memesi burisira te umodaedo begogo tambae ra. Edo ingo gosewaGodmiambodauso yei da rora ewagaewa jiwae be sekagoititisira ainda be awa God umo awa iji berari joedo ira edo umo iji berari embo dubo budo iraawasedo.

12 Edo naso nanonamendi ingo adi sari ge sadiadewa awa ge awa be arase sedo re gaegae edoge nenei mi ge ainda tamonda itove. Gaegae edoutu da jawo ta busu da jawo ta awa ingoda geda tamonda itove awarate ge awa gebe re awarasewo ko gebe ae re ge busari ra sewo. Edo geawodo sadewa awawa ingomana God da kasari daawa toradewa.

13 Edo ingoda teda ainda embo da wasiri biaetambita? Embo awa God sedo gari kondade are.Edo embo da ingoda teda awa iaviri ari tambita?Embo awa jasiga ari ya sare. 14 Edo ingoda tedaainda embo da karu etita? Embo awa Iesu gebeari embobo da gitijijigegari jawo sari torore. Edosari torido ungo mi ngamouso tamo da itido Godda yei sedo goro umo ari ewamei are. 15 Edoungo God tumonda edo manunugoro karu emboawa ewamei adira. Edo God mi umo ari ewameiari edo uso wasiri bebegae kotembedo doadira.16 Awasedo ingo ewamei edo atadi sedo awa in-goda wasiri bebegae awa mina sara edo edo Godda yei kondade arase sedo mina mina sedo giwo.Edo embo ewamei mi God da yei ge sadira awarora goroba de awa adira.

17 Edo Elijah awa embo teta ingodena ingera awarate umo God da yei ga wosurase sedogosisira. Edo God da yei sedo getiri ga gaekotamonde edo nei tuturo edo yise ainda soropu daawawosae isira. 18Edo gaeko tamonde edo kariga6 awa atae etiri umo God da yei ga wosarase sedogosisira. Edo umo God sedo getiri ga wowosisiraedo busu berari da ve awa sekago kori dedoeririsera.

19-20 Edo naso nanonamendi embo da ingodateda awaGodda ge awadodo erigi erigi temburariedo embo nei mi tambudo jigido embo awa budosekago bugadira awa eiawa giwo embo amemiembo awa emboro biae da pepeta irirari umosekago budo emboro ewamei da bugadira awaembo amimi embo wasiri biae ira embo aindaasisi awa soregari betadi aera. Edo umo buroawodo irirari God mi embo jiwae be da wasiribebegae awa kotembedo doadira.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daJames

Page 309: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 PETER 1:1 306 1 PETER 1:19

Ove Peter Mi Gaisira1 Na Peter awa Iesu Keriso da binga atopatari

embo ra.Edo na embo God mi jawo sisira ainda yei ove

eiawa jivena. Edo ingo embo ingoda busu topoawa dodo dari gaiari awasedo Pontus busu daGalatia busu da Cappadocia busu da Asia busuda edo Bithynia busu da mambudo ainda atewa.2 Edo God Mamo da uso kotari topo mi ingo jawosisira. Edo Asisi Kotopumi ingo ewamei etiri ingoembo ewagaewa isewa. Edo ingo Iesu Keriso da gekera etewo uso ororo mi ingo segisira.

Ewamei ari de jo jamo jamo de ingoda yeibugudo ingo beda ore.

GOD INGODENASO YEI RO ADI DIPAPA IRA AWAINGODE GOSERA

3 Ingode God ingodenaso Bada Iesu Keriso daMamo awa jasiga ore. Edo God uso jo ari nembod-iba mi Iesu Keriso da erari awodo da ingodenasoyei wasiri seka ititisira. 4 Edo ingodena wasiriseka awa kumbudo ingode gadera amboda ingodeewamei ari nembodiba Godmi uso embo awasedosia isira awa kumbadera. Edo ewamei ari ingosimba ise utu da atira awa ungo betedo yaka edoatae adi aera. 5 Edo God ingoda tumonda ariawasedo uso goroba mi ingo simba ira ingo misoregari God mi iji sangove einde isaga adira awakumbawase.

6 Edo boroko iji tupo einda memesi neindekainde ingoda yei bugutira awasedo ingo dubovevera ewa awarate ingo ewamei ari nembodibaingo mi amboda kumbadewa awa kotedo iaviriewo. 7 Edo ingoda tumonda ari mo ewamei taewamei aeri awawa memesi ingoda yei bugutiraamimi isaga adira. Edo auri nembodiba jawogold awa rora matawa atadi aera awarate ingodatumonda ari mi auri jawo gold awa derigedomatawa atadira. Edo embo mi gold awa riawoda itoro wosedo riawo mi ewuri ewamei edo irada awodo ingoda tumonda ari awa ewamei arasesedo God mi ingo awa memesi da soropu da itidoira. Edo ingoda tumonda ari ewamei ari God miamboda Iesu Keriso ujiji adira iji ainde ingo jasigaari de usasa de sapo ari de kumbadewa. 8Edo ingoKeriso awa gaera te ingo umo dubo burewa. Edoboroko ingo Keriso gaera te ingo umo gebe ewa.Awasedo ingo utu da iaviri deda iaviri nembodibabe ewa. Edo ingodenanemi iaviri einda ge rosadera awa ge atae ira. 9 Awarate ingo awa iaviri

nembodiba be ewa ainda be awa ingo ingodatumonda ari da be awawa kumbutewa. Edo beawa ingoda asisi da soregari ra.

10 Edo God da binga sari embobo awa soregarieinda ge be awa gido gogo aera. Edo ungo Godmi kando eiawa ingoda yei itadira awa jiwuserate ungoda jo da awa ungo ge einda be awarori awa nganega jiwae ungoda jo da edo isera.11 Edo Keriso da Asisi mi ungoda joda Keriso umomemesi badiri awa edo usasa amboda bugadiraawa ujugedo isera awarate ungo iji nonde adiriedo rawodo adiri awa gadi jarima isera. 12 EdoGod mi uso binga sari embobo da yei isaga edoisira awa ungo ungosuka awasedo ungoda buroawa aerate ungo embo ingo boroko awasedo un-goda buro awa edo isera. Edo ungo binga ewameiminonu sari embo mi sero ingewa ainda bingaawa sedo isera. Edo binga ewamei minonu sariembobo awa Asisi Kotopu da goroba God mi utuda edo ititisira amimi binga ewamei awa minonusedo era. Edo asisi ewagaewa awa iji berari geainda be awa gadi dipapa edo era.

INGODE JO EWAMEI DEDA ATORE13 Awasedo jiro ingoda ewo wujewo. Edo jo

bebegae de da atove. Edo ewo diti eove ta dombugunjedo atiwo. Edo iji berari Keriso bugadira ijiainde God mi ewamei ari ingoda yei itadira awadipapa ise kotise atiwo. 14 Edo iji berari God keraewo. Edo matu awa ingoda jo awa God gaera edoingoda joda dipapa mi ingo jumburi ingo wasiribiae da emboro da pepeta edo isewa awarateboroko doawo dipapa bebegae mi ingo jumbure.15Edo ingo ro berari ewa ainda awa embo ewameibe be ewo tetaGod ingo jawo sisira awa ewamei beawodo. 16 Edo jiwari mi sira, “Ingo embo ewameibe ewo ainda be awa na awa ewamei be awasedo.”

17 Edo God embo dada ungo rawodo edo eraawodo da ungo kasadira. Edo umo saboa embode embo nembogamo de da awa ari da awodoadira. Edo ingo God da yei ge sise umo awamama sedo ewa awasedo ingo busu da einda atisegido iji berari umo sapo ewo. 18 Edo ingo matuawa ingoda mamoumbogo da emboro da pepetaedo isewa awa ewamei aera. Edo ingo emboroainda pepeta isewa awa teta ingo awa bundariinge ra awarate ingo gosewa God mi mina itidoingo wujegurisira. Edo God gano silver ta goldungoda mina burigi be atae edo ira amimi minaitae ra. 19 Awarate God Keriso da ororo minanembodiba amimi ingo wujegurisira. Edo ungomi matu wo lamb ewagaewa tamo ewagaewa de

Page 310: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 PETER 1:20 307 1 PETER 2:12wasiri bebegae da rorou itido isera. Edo Kerisoawa ewamei teta wo lamb da awodo ra. 20 EdoGodbusu ae atise Keriso buro eiawa arase ititisira.Edo boroko iji sangove einde God ingo Keriso awaisaga etira. 21 Edo ingo Keriso da buro awasedoGod gebe ewa. Edo Keriso betetiri God mi umojigiri eriri God mi uso yei usasa ititisira awasedoGod tumonda ise edo umo ro adi sari adi sisiraawa simba ise gido re goroba de da atio.

22 Edo ingo gebe moka awa kera etewo ingodajo de asisi de awa ewagaewa isera. Edo awodo etiriingo Iesu gebe ari embobo nenei awa dubo badituturo etewa awasedo giwo ingo ingoda jo berarimi dubo mina bara ave. 23 Edo God da gebe mokaawa wasiri de atira edo matawa atadira. Edo ingouso ge awa gebe edo wasiri seka kumbewa tetaingo tini da edo seka bugarago etewa. Edo ingodaaimamomi wasiri seka eiawa ingoda yei itae ra teGod matawa atima ira amimi ingoda yei ititisira.24 Edo jiwari mi sira,“Embo berari awa teta sasawa ingege ra. Edo

embo berari da usasa awa teta ri wuji ingera. Edo sasawa garasa edo beturi edo riwuji sokedo ira. 25Awarate God da ge awamatawa atadira.”

Edo God da gebemoka awa binga ewamei ungomi ingoda yei minonu setero gosisewa awa ra.

2IESU AWA TETA MANDO DA GANUMA TUTURO

INGE RA1 Awasedo wasiri seka kumbudo gido wasiri

bebegae neinde kainde ewowa awa ari awa dowo.Edo gebusari dodo ise sarago ari dowo edo embonenei mi rora burirari tini gambari ari awa dodoedo embo nenei da jawo da ge sari awa dowo.2-3 Edo ingo God da ewamei ari de kando ari dekumbadewa awa nenei jiwae bari da beji awatambuwo teta kinapeina memeinya mi ai maneda emi embo edo era da awodo. Edo God dage kumbadi sedo beji awa tambuwo ainda beawa ingo uso ge kumbadewa amimi ari ingo awabajido Iesu gebe ari embobo goroba de adewa.

4Kerisowasiri de atira ainda puwo. Edo umoneteta mando da ganuma tuturo da awodo ra. Edoembo mi ganuma tuturo awa biae sise ujo aeedo era te God ganuma tuturo awa ewamei beewamei sedo nenei awa ujo ae edo ira. 5 Edo ingoIesu gebe ari embobo awa teta mando da ganumanenei awa itido era da awodo ra. Edo God miingo embo wasiri de atewa awa jingama ise edoAsisi Kotopu da mando ira. Edo ingo awa God da

priests ewamei be edo ingo ingoda jo da rorouGod mi Iesu Keriso da buro awa embo kumbarasesedo God da yei ititewa. 6 Edo na awa sena aindabe awa jiwari mi sira,“Ganuma uso mina nembodiba awa nanemi sia

edo boroko Zion nati da ititena. Edoganuma awamando da ganuma tuturo ra.Edo Soregari Embo God mi itari bugarasesisira awa mando da ganuma tuturo awara. Edo embo amemi umo gebe adera awamana mana adi aera.”

7 Edo ingo embo Keriso gebe ewa awa ingo usomina awa nembodiba kotewa te ingo embo gebeae edo ewa awa ingo jiwari eiawa dengoro edogiwo,“Ganuma awamando itari embobomi ujo ae isera

awa ganuma amimi ganuma nenei awaderigetira.”

8 Edo jiwari nei mi sira,“Embo mi ungoda tei awa ganuma einda dadera.

Edo ungo ungoda tei awa ganuma aindadedo ungo duradera.”

Edo ungo tei dedo dudurera ainda be awa ungoGod da gebe moka awa gebe ae era awasedo. EdoGod mi riroga re awa embo uso ge gebe ae eraembobo awa embo sia ira.

9 Awarate embo ingo God mi jawo sisira. Ingoawa uso priests isewa. Edo ingo awa God daembobo ewamei be ra. Edo God mi ingo binga ariewagaewa God mi isira awa minonu sawase jawosisira. Edo embo ingo awa umenga da atima isewaawa unemi uso usasa dagariae da bugawase jawosisira. 10 Edo matu awa ingo God da embo aeraawarate boroko awa ingo awa uso embobo ra. Edomatu awa ingo God da jo ari da atae ra awarateboroko ingo awaGodda jo ari awa kumbudo aindaatewa.

INGODE GOD DA BURO EMBOBO ORO11 Naso otatao ingo awa teta embo busu nei

da mi busu einda atarago ewa awa sedo ge sanogiwo. Ingoda tamo da dipapa awa ingoda jo deasisi de da gitopo ra awasedo tamo da dipapaawa ujo ae edo gido garago ewo. 12 Edo dipapaawa ujo ae edo ingo busu einda embo God gaeainda teda edo gogo edo atiwo. Edo ingo edogogo edo awodo atirowo embo God gaemi ingodaari bari ewagaewa ewa awa gore. Edo ungo miingo wasiri bebegae ewa sadera awa ungo ingodawasiri ewagaewa awa gido awa ungo mi ingomana bekuba adera awarate Keriso bugadira ijiainde ungo mi God jasiga adera.

Page 311: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 PETER 2:13 308 1 PETER 3:913 Edo God da jawo da agodari embomi ititisera

awa kera edo gogo ewo. Edo gitijijigegari nem-bogambo de memeinya de da ge awa kera ewo.14 Edo gitijijigegari nembogamo mi gitijijigegarimemeinya awa embo wasiri bebegae oro rirogaitorase ititisera edo embo ari ewagaewa aderaawa jasiga orase. 15 Edo eiawa God ingo mi awasedipapa ira. Edo embo jiro egae mi ge tepo tapoingo Iesu gebe ari embobo da jawo da sedo era tewasiri ewagaewa iji berari ewo ainda be awa ingowasiri ewagaewa adewa amimi ari embobo awage ungoda dodo jamo jamo adera. 16 Edo God miingo wujegetira awasedo embo tepo mi ataragoewo. Awarate na embo tepo etena awasedowasiribebegae adena seove ainda be awa ingo awodoadewa awa ingo ingosuka gandubadewa. Edoingo awa God da buro embobo etewa awasedoGod da buro embobo mi atarago ewo. 17 Emboberari sapo ewo. Iesu gebe ari embobo neneidubo buwo. EdoGod oju ise saboa arimi umokeraewo. Edo gitijigari nembodiba sapo ewo.

MEMESI INGODA YEI BUGARI GIDO OJU SUM-BOVE

18 Ingo buro embobo ingoda babojegari saboaari mi sapo ewo. Edo saboa ari mi bajari ingodayei ewamei ise ingo kondade edo ira awa sapo ewoawarate daedo saboa ari mi bajari ingoda yei biaeedo ira ainde da sapo ewo. 19 Edo ingo awodoadewa awaGodmi ingo ewamei adira. Edo ingo roewamei awa adewa te memesi badewa awa sum-budomambove ainda be awa ingo gosewa ingo roGodmi awase dipapa ira awa ewa awasedo. 20Edoingo wasiri bebegae edo memesi kumbadewa teoju sumbadi ae adewa mo amemi ingo jasiga eri?Awarate ingo wasiri ewagaewa ise memesi budooju sumbae adewa awaGodmi ingo ewamei adira.21 Edo God mi ingo re awa awase jawo sisira.Edo Keriso re ingoda jawo da memesi burisiraawasedo uso tei kotu da memesi da emboro awaambo ambo ewo.22 “Edo umowasiri biae da ro aera. Edo umo ge da

ro busae ra.”23 Edo embo mi uso jawo da ge bebegae sedo

isera te umo ge mina biae ungoda yeisaera. Edo umo memesi burisira te umomina ro aera te umo God kasari edo gogoedo ira awa tumonda edo isira edo umogosisira God mi umo simba adira awa.24 Edo Keriso orega da bebetise ingode-naso wasiri bebegae da riroga awa angoedomambari ingodena ingodenasowasiribebegae dodo jo ewagaewa de da atorase

sedo isira. Edo ingo Keriso da tamo dabubuko mi ewamei isewa. 25 Edo ingoawa teta wo sheep mi rerevi edo munene-gari inge isewa te boroko ingo sekagoengenembedo wo sheep simba ari emboingoda jo de asisi de simba edo ira awaambo ambo ewa.

3IU DE ARO DE AWA EIEDO ATADERA

1 Ingo aro asini da awodo na ingoda yei gesadena. Ingoda iubono kera ewo. Edo ingodaiubono nenei awa God da ge gebe ae edo era awaingo edo gogo edo atadewa awa ungo ingoda ariewagaewa awa gido God da ge awa gebe aderaawasedo ingoda ge awa kiambu are. 2 Edo ingodage awa inono aera te ungo ingoda atari ewameiawa gido God da ge awa gebe adera. 3 Edo girosagiro ingoda beo da ewa edo giro sagiro ingodatamo da edo ingo gari ewagaewa adi ewa awaiji berari awawa kotove. 4 Awarate ingo dubojamo jamo de edo jo ewamei de da awa girosagiro kotewa awa are. Edo giro sagiro eiawamatawa atadira. Edo God mi sira giro sagiroeinda mina awa nembogamo na sira. 5 Edo Godtumondebain ari emboevetu matu atima iseraawa God tumonda ise ungoda iubono kera edoisera. Edo ungo kera ari awa ungoda jo da girosagiro ewagaewa ra. 6Edo Sarah re awodo atisira.Edo umo uso iu Abraham awa kera edo uso bajarisedo isira. Edo ingo oju ae ari ewagaewa tetaSarah mi ewagaewa isira awodo adewa awa ingoteta usomei gagara awodo edo ingoda inyei Sarahmi isira awodo adewa.

7 Edo ingo iubono ingo ingoda aro asini de atisegido ruvegeove ungoda goroba awa memeinyateta ingoda goroba aera awasedo ungo awa saboaari mi sapo ewo. Edo ungo awa ingode daedodada wasiri be God mi itido ira awa kumbaderaawasedo. Edo gae gae edo rora mi ingoda ge Godda yei sadewa awa gajurase sedo awa ingoda aroasini sapo ise simba ewo.

INGODA GITOPO DA YEI EIEDO EWO8 Na ro setena berari ainda ge ambo awa

sadena. Ingo berari awa jo da edo kotari daewo. Edo ingo Keriso gebe edo jao namendi isewaawasedo dubo mina bara ewo. Edo saboa edo ariewagaewa mina ara ewo. 9 Edo embo da amemiingoda yei biae oro gido mina biae eove. Edoembo amemi ingoda yei ge biae soro gido emboainda yei mina ge biae seove. Awarate embobo

Page 312: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 PETER 3:10 309 1 PETER 4:6ainda yei ewamei ewo ainda be awa God mi ingojawo sisira iji ainda ingo ewamei adi sari garisisira awasedo. 10 Edo jiwari mi sira,“Embo ave jo iaviri de atari dipapa ira edo embo

ave iji ewamei uso yei bugarase dipapa iraembo awa ge bebegae sari dodo edo gebusari ge sari awa doare.

11 “Edo umo wasiri bebegae doari ewagaewa are.Edo umo jo jamo jamo de atise edo umoawodo iji berari atadi dipapa are.

12 “Edo God awa iji berari embo ungae da umojigari ewamei isera awa ditini ise atira edoungo uso yei ge sera awa umo iji beraridengoro edo ira awarate God embo wasiribebegae eoro gido ira awa tini gambariedo ira.”

13 Edo ingo ari ewagaewa adi dipapa ewa moembo amemi ari memesi ingoda yei peiri? 14 Edoingo ro ewamei awa ise edo memesi badewaawa iaviri ewo dubo vevera eove. Edo embooju eove edo ingoda kotari awa tepo tapo eove.15Awarate ingoda jo da Keriso sapo ise sedo giwoumo ingoda gitijigari are. Edo embo jiwae be miimo ro edo Keriso gebe edo esi awa ujugaso gadisadera awasedo ungoda yei iso tumonda ari awaujugari sia ise atio. 16 Awarate doio sari de edosapo ari de mi ungoda yei iso tumonda ari awaujugeio. Edo iso kotarimi imobekuba eurase sedoiji berari ewamei eio. Edo embo jiwae be ingo awaIesu gebe ari embobo awasedo ingoda jawo da gebebegae sadera te ungo ingo mi ewagaewa ewaawa gido ungo ro sera awa men gadera.

17 Edo ingo ari ewagaewa ise God da dipapaawodo memesi badewa amone biae ra te ingowasiri biae ise memesi kumbadewa amone biaebe biae ra. 18 Ko Keriso ingo awasedo bebetisira.Edo umo embo da wasiri bebegae awasedo ijida bebetisira. Edo God mi umo jigiri eririsiraedo umo sekago mana betadira. Edo Keriso miingodena budo God da yei bugadi sedo umo emboewamei mi ingodena embo bebegae awasedo be-betisira. Edo umo embo da tamo de busu daatiri ungoi dorisera te God mi umo jigiri eririsiraawa umo tamo teta embo utu da ainda awodode da atira. 19 Edo God mi umo jigiri eridoumo mambudo asisi gajari yei da atera ainda geminonu sisira.20 Edo asisi amone asisi embomei Noah mi Godda binga minonu setiri ingido kera ae isera aindaasisi ra. Edo God Noah nga nembodiba angisiraiji ainde saboa edo embo mi uso binga awa gebeorase simba isira te ungo awodo aera. Awarate

umo nembodiba bojetiri embo enumba ae ajigari8 awodo mi nga nembodiba da torero peko pekoisira umo tamo edo God mi ungo soregurisira.21 Edo ingodena umo ainda ge sise umo amimiari ingode umo mi ari ewamei ari wasiri awakotore. Edo ingodena umo mi ari ewamei ariwasiri awa kumbuse awa ingodena sedo goro Godmi ingodena soregadira. Edo nango ingodenasotamo dongono segari da ge saera te nango reingodenaso jo bebegae segari da ge awa sera.Edo ingodenaso jo ewamei ari edo ingodenasokotari mana ingodena bekuba adira. Edo GodIesu Keriso da sekago erari awasedo ingodenasoregadira. 22 Edo Iesu Keriso utu da vitido edoboroko God da ingo be da atira. Edo Keriso aindaaturi asisi ewamei berari de utu da gitijijigegariberari de mi uso diti da tumondebain ise ungoumo kera edo era.

4WASIRI BIAE ARI DODO GOD MI RO AWASE DI-

PAPA IRA AWA EWO1Keriso uso tamo damemesi jaro isira awasedo

ingo umo kotisira da awodo kotise memesiburisira da awodo kumbadi sia ewo. Edo emboave memesi burira awa embo awa wasiri biae adikotae ira. 2Awasedo ingo busu da einda atise gidoingoda jo da dipapa awa eove ta God ingo mi roawase dipapa ira awa ise umo kera ewo. 3 Edomatu ingo ro embo God gae mi edo era awa ijijiwae be edo isewa. Edo ingo atise wasiri bebegaesino da awodo edo isewa edo ingo dita baita arida emboro awa dipapa edo isewa edo ingo umookain indido jiro bebegae edo isewa edo ingobondo bebegae edo isewa edo umo indari bondobebegae edo isewa edo ingowasiri edo bebegae beove kekevegari tumondebain edo isewa. Awarateingo wasiri awa ari awa doturisewa.

4 Edo boroko embo God gae awa atari bebegaeambe wo da atari awa atise ungo kove be eraainda be awa ingo ungoda ari wasiri bebegae eraainde da takibae ewa awasedo ungo ingoda jawoda ge bebegae sera. 5 Awarate amboda ungoGod embo boroko wasiri de atera edo embo matubebetisera awa kasadi sia edo atira ainda diti dabugudo awa ungo mi uso yei ungo ro ewora awaujugadera. 6 Edo awasedo umo binga ewameiawa daedo embo bebetegurisera ainda yei daedominonu sisira. Edo ungo ungoda busu da tamo deatise ungo kasari embo busu da atima era amimikumbudo era awa kumbudo isera te ungo God da

Page 313: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 PETER 4:7 310 1 PETER 5:7asisi atima ira awodo atorase sedo awa ungodagebe ari iji awa atisira.

KANDO GOD MI INGODA YEI ITITISIRA AWASIMBA EDO GOGO EWO

7 Rora berari da atae ari iji awa aikambu etiraawasedo gido gogo ise edo God sedo giwo ingokondade are. Edo jo ingoda berari mi dubo minabara ewo. 8 Edo ingoda dubo bari mi ingodaari ewagaewa nenei awa derigare ainda be awadubo bari mi wasiri bebegae jiwae awa gajedo iraawasedo. 9 Beuso ge seove ta jao namendi arimina ara ewo. 10 Edo ingo embo dada God miingoda yei kando ro ititisira awa simba edo gogoewo. Edo kando kumbusewa awa jingama irirowoembo nenei da yei ewamei purarase sedo ungokondade ewo. 11 Edo embo ave ge minonu sadiraawa God da ge awa minonu sare. Edo embo aveembo nenei kera adira awa umo goroba God miuso yei ititisira amimi kera are. Edo embo miIesu Keriso da jawo da God jasiga orase sedo buroawodo awa ore. Edo usasa de goroba de awa Godda topo ra edo uso topo natopo atare. Awara.

IESU DA JAWO AWASEDO MEMESI TAMBADEWA12 Naso otatao rora teta riawo nembodiba inge

mi ingoda yei bugutiri ingo memesi burewa. EdoGod mi ingo itido gadi sedo iri memesi eiawabugutira. Edo memesi eiedo awa God da emboberari da yei bugudo ira awasedo kove eove.13 Edo Keriso memesi jiwae tambusira da awodoingo memesi tambutewa. Edo memesi Keriso mitambusira awodo awa tambuse gido iaviri ewoainda be awa amboda uso usasa isaga adira ijiainde ingo iaviri ari nembodiba be tambadewa.14Edo embomi ingo awa Keriso da ambo ambo ariembobo awasedo ingoda jawoda ge biae soro gidoiaviri ewo ainda be awa ungoda ge biae ingodajawo da sera amimi isaga ira awa God da Asisi dausasa awa ingoda tamo da atira. 15 Edo na ingodateda embo da embo dari betari awasedo ta kobengono ari sedo ta embo biae ari sedo ta embonenei da ari barari gido sari ta awasedo memesibetira awa ingari ujo ae ena. 16Awarate ingo Iesugebe ari embo awasedo memesi kumbadewa awamen geove awarate God jasiga ewo ainda be awaingo Iesu da jawo kumbusewa awasedo.

17EdoGodmi kasadi tuturo adira iji awa bugira.Edo iji awa bugiri God uso embo topo awa tuturoedo kasira. Edo God da kasari iji awa ingodenasoteda tuturo adira awa uso kasari awa embo bingaewamei God mi itiri bugusira awa gebe ae isera

ainda teda yise atadira mo ungoda yei ro adiraawa ingo kotevi? 18 Edo amone teta jiwari misisira awodo ra,“Edo embo God ga da umo jigari ewamei da

isera awamemesi tambudo riawomatawaewuse toradi aikambu aderamo edo embowasiri biae edo era edo God gae atima eraainda yei mo ro eiri?”

19 Awasedo embo ave God da wasiri ungodayei awasedo memesi tambadira awa ungo ariewagaewa ore edo ungo God da yei awodo umoro adi sari gari sedo edo ira awa ungo tumondabe ore.

5IESU GEBE ARI EMBOBO DA GITIJIJIGEGARI UNGO

TETAWO SHEEP SIMBA ARI EMBOBO DA AWODO ORE1 Na Iesu gebe ari embobo da gitijijigegari da

yei ge sadena. Na awa Iesu gebe ari embobo dagitijigari da awodo ra. Edo Keriso umo orega dabetisira awa na naso diti mi umo gosisena. Edoamboda Keriso da usasa bugadira iji ainde usousasa naso tamo da janibari nanemi kumbadena.Edo awasedo na ingo Iesu gebe ari embobo dagitijijigegari da yei ge sena. 2God mi uso emboboawa ingoda ingo da itido simba awase ititisiraawasedo simba edo gogo ewo tetawo sheep simbaari embomiusowo sheep simba edo ira da awodo.Edo God da embomei awa uso sheep ra edo ingoawa uso sheep simba ari embobo ra. Edo buroawa ujo ae eove ta adi dipapa ewo. Edo ganokumbadi sedo buro awa eove ta ingo God kera adisedo buro awa ewo. 3 Edo embo God mi ingodasimba da ititisira awa gitijigove teta gitijijigegarigoroba de mi busu da embo gitijigido era daawodo awarate ingo God da sheep da kopiri damambutirowo ungo ingo ro ewa awa gosise ingoambo ambo ore. 4 Edo amboda sheep simba ariembo nembodira be bugadira iji ainde gobe biribiri de edo uso usasa atae ae atadira awa ingo miusasa awa kumbadewa.

5 Edo na daedo ingo mei singa da yei ge sena.Ingo sapo arimi embonembogamo kera ewo. Edoingo berari da yei sena saboa ari mi keramina araewo ainda be awa jiwari mi sira,“God mi embo jariga edo era awa wara wawara

edo embo jariga ae edo ira awa jo edo ira.”6 Awasedo God mi uso iji ewamei de ingoda

jawo jigari erarase sedo awa ingo ingosuka usoingo goroba de da itido edo saboa embobo ewo.7 Edo bouga kumbudo gido bouga berari awa God

Page 314: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 PETER 5:8 311 1 PETER 5:14da yei itiwo ainda be awa umo iji berari ingosimba ira awasedo.

8 Edo dombu gunjedo gido gogo ise simba ewo.Ingoda gitopo Satan awa teta wo nembodiba Lionmi tembuse gogo dimbudo ira da awodo ra. Edoumo awodo tembuse embo eura edo gambudonukegadi ira. 9 Awarate ingo Keriso tumondaari be goroba de edo Satan budo gun da itiwo.Edo ingo gosewa memesi ingoda yei bugutira daawodo Iesu gebe ari embobo busu berari da aindayei bugudo ira.

10 Awarate memesi ingoda yei bugutira awaiji tupo atadira edo atae adira. Edo God ingoiji berari kondade edo ira amimi ingo Keriso gada dada edo edo uso usasa matawa atari awakumbawase jawo sira. Edo God emone ari ingoewagaewa adewa God awa ra. Edo unemi ari ingogoroba adewa edounemi kondade ari ingo gorobade deradewa. Gaegae edo durowase unemi ingojigadira. 11 Edo Keriso awa goroba de matawaatadira. Edo umo jasiga ore. Awara.

ATEGARI SANGOVE12 Silvanus naso kotari da awa otao ewamei

na. Edo umo na kondade etiri na ove tupo eiawaingoda yei gaietena. Edo na gosena na ingodayei God da soregari kando ingoda yei sena amonegebe ra awasedo na ingoda yei sena goroba de daGod da binga gebe ewo edo dadara gasae deriwo.

13 Edo Iesu gebe ari embobo nenei Babylon natida Godmi jawo sisira amimi ungo ingo ategurera.Edo naso mei Mark umo ingo daedo ategurira.14 Edo ingo awa otatao awodo awa isaga adi awaingo jigido atega mina ara ewo teta Iesu gebe ariembobo berari mi edo era da awodo. Edo ingoberari Keriso da topo de edo jo jamo jamo deatare.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daPeter

Page 315: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 PETER 1:1 312 2 PETER 1:21

Ove Nei Peter Mi Gaisira1 Na Simon Peter Iesu Keriso da kondade ari

embo edo Iesu da binga atopatari embo mi oveeiawa jivena.

Edo na ingo tumonda ari nangoda da awodokumbusewa embobo ainda yei jivena.

Ingodenaso God de soregari embo Iesu Kerisoemboberari da yei ari da awaberari edo ira amimitumonda ari eiawa ingodenaso yei ititisira.

2 Edo ingoda gari God da edo ingodenaso BadaIesu da amimi ari ewamei ari de jo jamo jamo deingoda yei jiwae be bugare.

GOD MI INGODENA JAWO SISIRA3 Edo emboro God dipapa ira eiedo ingode-

nanemi atorase edo uso gari burise God usogoroba mi kondade ari rora berari awa ingode-naso yei ititisira. Edo God uso usasa de ewameiari de kumborase jawo sisira awa ingodena umogari ra awasedo umo kondade ari rora berariawa ingodenaso yei ititisira. 4 Edo God gorobanembodiba da amimi ingodenaso yei kando minanembogamode itadi sisira awa ititisira. Edo embobusu da atera awa ungoda dipapa awa bebegae ra.Edo gaegae edo dipapa da amimi ingodenaso jo dapoka edo erido ingodena usibesi eurase sedo Godmi kando eiawa ingodenaso yei ititisira. Edo in-godena kando awa kumberero ungo mi ingodenakondade oro ingodena dipapa bebegae da emboroawa dodo sumbudo God da yei mambadera. Edouso yei da sumbudo mambudo uso wasiri awakumbadera.

5 Awasedo kotedo gogo edo ingo Iesu Kerisoawa tumonda ise daedo ewamei ewo. Edo ingoewamei ise daedo jiro gari mi ewo. 6 Edo ingojiro gari mi ise daedo kakana ewo. Edo ingokakana ise daedo goroba ewo. Edo ingo gorobaise God rawodo atawase dipapa ira awodo atiwo.7 Edo God rawodo atawase dipapa ira ingo awodoatise daedo jao namendi ari wasiri awa mina araewo. Edo ingo jao namendi ari wasiri mina araise daedo embo berari dubo buwo. 8 Edo ingoawodo irirowo rora ewagaewa berari amimi ba-jido nembodiba edo ari ingo Bada Iesu Keriso dagebe moka awa gadewa. Edo ingo uso gebe mokaawa gosise buro irirowo edo be jiwae be adira.9Awarate embo ave awodo ae adira embo awa ditiguba adi aikambu ari edo umo rora besaun be awagadi jaradira. Edo embo awa embo ainda wasiri

bebegae matu awa God mi kotembedo dodo edouso jo biae segisira awa ruvegadira.

10 Awasedo naso nanonamendi God ingo jawosira awa be arase sedo edo uso ewamei ari awaingode da atarase sedo awa buro goroba edo ewo.Edo ingo awodo adewa awa ingoda tumonda arigoroba edo atirari ingo mana duradewa. 11 Edoingo awodo adewa awa amboda ingo ingodenasoBada edo soregari embo Iesu Keriso da gitijigariyei matawa atari da toradewa iji ainde unemisadira puio torase sadira.

12 Edo ingo rora einda be awa gido gogowoedo edo ingo gebe moka ingisewa awa gebe isegoroba de dederewa te gaegae edo ruvegeowasesedo nanemi ge awawa matawodo sise atadena.13 Edo na wasiri de atena ingo de nanemi roraeiawa ingoda yei sekago sadena amone awara.14 Edo ingodenaso Bada Iesu Keriso mi isaga nasoyei siutara naso tamo eiawa kongedo itadenaainda iji awa aikambu etira. 15 Awasedo gaegaeedo ingo rora eiawa ruvegeowase sedo na ingodayei emboro da itano kotokoto ise atadewa. Edoawodo da na betano ingo mi iji berari rora eiawakotise atadewa.

PETER MATU KERISO DA USASA GOSISIRA16Nango ingoda yei Bada Iesu Keriso goroba de

bugadira sewora awa tepo ewowo kiki saera. Tenango nangoda diti mi uso goroba awa gosisera.17 Edo God Mamo mi Keriso da yei usasa itiriuso dombu da batitibedo janiburisira teta waikojanibedo ira da awodo edo uso bosini janiburisiraiji ainde nango awa Keriso da demo da deridoatise ro isira awa gosisera. Edo nango ro isira awagosise edo javi utu usasa de ainda ingisera amimisisira, “Emone naso mei na awa na dubo bari ena.Edo na uso yei iaviri ena.” 18 Edo nango Keriso gada doriri kotopu da atise edo ge javi awa utu daedo siri ingisera.

19 Awasedo ingodena binga God da binga sariembobo mi minonu sedo isera awa gebe be ira.Edo ingo binga awa kotedo gogo ewo ainda beawa binga awa teta usasa mi yei umenga da jani-barago isira. Awasedo boroko tuturo edo mam-budo Keriso engenembadira iji ainda awa bingaewamei gebe ise atiwo. Edo uso engenembariiji awa teta sipo damana sipo ateteuri batitibedojanibedo ira da awodo ra. 20 Awarate eiawakotewo God da ge jiwari kato da gaisera awaembo da amemi uso jiro gari mi ujugadi ae be ra.21 Ainda be awa embobo awa ungoda kotari mi

Page 316: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 PETER 2:1 313 2 PETER 2:14sae awasedo awarate God mi binga awa itiri AsisiKotopumi embobo ainda yei ro sadera awa sisira.

2ATOPAPOTEGARI PASEGA PISEGA DA GE

1 Matu Israel embobo da teda God da bingabe moka sedo isera awawa atima isera awaratedaedo binga nenei sari embobo gebusedo iseraawawa atima isera. Edo da awodo binga sariembobo gebusedo era awa ingoda teda bugudoatadera. Edo ungo bugadera amimi atopataripasega pisega awa budo bugudo edo oro aribiae bugadira. Edo ungo bajari mina itido ungosoregurisira awa ujo ae edo edo ungo ungosukausibesi ari God mi ungo itari matawa euse atimaira ainda mambadera. 2 Awarate embo jiwae beungoda emboro biae awa ambo ambo edo edo ditabaita da wasiri awa adera. Edo embo jiwae be miwasiri bebegae ungo mi era awa gido edo gebemoka da emboro da ge bebegae sadera. 3 Edoatopapotegari pasega pisega emimi gano dipapaedo edo ingoda yei kiki gebusari awa sadera. Edoungo awodo ise edo ingoda rovi ravi kumbadera.Awarate iji tupo atae be ungoda kasari itari emboawa sia isira edo ungoda usibesi ari embo awadombu gunjisira.

4 Edo matu boroko ae be asisi ewamei wasiribebega isera awa God ungo jo ae isira awarateumo ungo itiri mambudo Satan da yei da mam-busera edo ainda meko umenga da bunditeroainda atera. Edo ungo ainda atera awa ungodakasari kumbari iji awa simba ise atera. 5 Edo Godembo matu be matu atima isera awa jo ae edoungoda rovi ravi usibesi edo isira. Edo God miumo nembodiba itiri bojisira edo umo Noah atariewamei da binga minonu sedo isira ainde edoembo nenei 7 awodo de awa soregurisira te embonenei busu da atima isera awawasiri bebegae edoisera umo da indido ambusera.

6 Edo God mi sisira Sodom nati embobo deGomorrahnati embobode awawasiri bebegae eraawasedo God mi riawo utu da edo itiri wosedoembobo ainde ungoda nati de awa ewusira. EdoGod awodo isira awa embowasiri bebegae edo eraainda yei ro adiri awa isaga edo isira.

7 Edo embo ewamei Lot da jo awa bouga isiraainda be awa umo Sodom nati embobo awawasiri bebegae be ise edo agodari ae atima iseraawasedo. Edo God mi Lot soregurisira. 8 Edoembo ewamei Lot umo Sodom nati embobo dateda atise gosisira iji berari embobo awa men

gae wasiri bebegae edo isera awasedo uso jo awabouga be edo isira.

9 Edo God awa Lot jo isira awasedo ingo-dena gosera embo God da emboro da pepetaise memesi de bagari neinde kainde de bureraawa God umo ungo rawodo edo soregadiri awagosira. Edo God Sodom nati embobo bebegaeawa kasisira awasedo ingodena gosera God embowasiri bebegae edo era ainda riroga itadira awa.Edo ingodena gosera boroko God embo eiawasasainbari mi edo ira awarate amboda iji God miembo berari kasadira awa bugadira edo iji aindeembobo awa ungoda riroga kumbadera. 10 Edoingodena gosera embobo awaungoda joda dipapabebegae awa iji berari ise edo God da bajari ariawa ujo ae edo era ainda yei God mi riroga awaitari bugadira.

Edo atopapotegari papasega embobo eiawaungo jariga da ge awa sedo era. Edo ungo utu daasisi ewamei usasa de embomi gae jaredo era awasapo ae dodo ge bebegae ungoda jawoda sedo era.11 Edo asisi ewamei da goroba mi atopapotegaribebegae einda goroba awa derigedo atera te ungoGod da diti da atopapotegari papasega eiawa tinigambari ge mi bekuba aera. 12 Awarate atopa-potegari papasega eiawa ungoda kotari bebegaeda awodo wasiri awa era. Edo ungo wasiri roedo era awa kotise ae wasiri teta ambe wo ingodegaedo indadi edo era amimi arago edo era. Edoungo rora ungo gae ainda jawo da ge bebegaesedo era. Edo usibesi ari awa ungoda yei bugadirateta usibesi ari ambe wo da yei bugudo ira daawodo.

13 Edo ungo mi eoro embo nenei memesi budoera awasedo ungo memesi kumbadewa awa un-goda mina bari ra. Edo ungo iji berari umo okainindido jiro bebegae edo era te ungo awodo eraawa iaviri era. Edo ungo awa embo bebegae ra.Edo ungo embo gari ewagaewa awodo iso bondoda indari indadi bugutera te ungo mi ero mengari iso embo da teda bugutira ainda be awaungo iji berari wasiri bebegae edo era awasedo.14 Edo ungo iji berari wasiri biae adi sedo diti miemboevetu ditini edo era. Edo ungoda dipapaberari awa bebegae be ra. Edo ungo emboevetugoroba egae awa gitijigido wao da itoro wosedoera. Edo iji berari ungo jinaga embobo edo ganode rovi ravi de dipapa edo era. Edo embobo eiawaGod da riroga kumbudo edo riawomatawa ewuseatima ira ainda mambadera.

Page 317: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 PETER 2:15 314 2 PETER 3:1115 Edo ungo emboro dambuderari awa dodo

edo munenegetera. Edo ungo Balaam Bosor damei da emboro da uso tei kotu ambo ambo era.Edo Balaam gano kumbadi sedo wasiri biae adiiaviri isira. 16 Awarate God mi sisira awodoeurase. Edo wo donkey ge sae edo ira awa ge tetaembo mi sarago edo Balaam da emboro biae awabeitigurisira.

17 Edo embo umo ujo mi biae edo umo damambudo umo evevegeuri gido dubo vevera edoera. Edo da awodo embo kondade badi dipapaedo atopapotegari teta umo evevegari ingegeeinda yei mambudo kondade ari kumbae ed dubovevera edo era. Edo daedo atopapotegari awawateta poroga bisara mi piguri burigi be sumbudoera te sasaka meani wosae edo ira da awodo ra.Edo God mi atopapotegari einda yei awa umengasoropu da sia isira. 18 Edo ungo jariga awodokotise ge puti sedo era. Edo embo mi ungoda geputi awawa gebe orase sedo ungo teta jiro gariembobo inge edo embo atopatido era. Edo ungoawodo ise embo wasiri biae da emboro doadi edoera awa ungoda jo kumbari ge mi sedo jumborosekago wasiri biae da emboro da mambudo era.

19 Edo ungo embo da yei sedo era, “Ingo nangoambo ambo adewa awa ingo rora da ro da agipoadi aera.” Awarate ungo awodo sera awa ungoungosuka awa rora bebegae da agipo embobo eraedo ainda be awa rora ro embomi sapo ira awawaembo awa rora ainda agipo embo edo ira. 20 Edoembo ingodenaso Bada edo soregari embo IesuKeriso da ge ingido edo embo God gae da emborobiae doadera te ungo amboda emboro biae dawareregadera awa ungo emboro ainda pepetaadera awa ungo teta wao da wosari inge adera.Edo ingode embobo ainda jawo da sera, “Matuungo Keriso da ge gae atisera ainde ungoda atariawa biae ra awarate boroko ungoda atari awa biaebe biae ra.” 21 Edo embobo awa emboro ewameiawa tambae adera awa amone biae be ra. Awarateembobo awa emboro ewamei da pepeta ima dodoemboro biae da wosadera amone biae be biae ra.22 Edo ungoda yei ro adira amimi isaga adira awadengoro bagari ge eiawa gebe ira, “Sino awa usobero tugedo ira ainda engenembedo ira edo puawa embo mi kainyedo era ainda engenembedobusu da apepo apepo edo ira.

3IESU KERISO ENGENEMBADI SARIGARI SISIRA

1 Naso otatao na matu ingoda yei ove isenaedo boroko na ove nei ena. Edo ove etoto einda

jo da na ingoda kotari ewamei jiro da awa ewowujadi jarena. Gaegae edo ingo God da ge awaruvegeowase sedo na ove etoto ena. 2 Edo naingo God da binga sari embobo mi ge matu besisera awa ruvegeowase ujo ae ena. Edo daedoingodenaso soregari embo Bada da uso bingaatopatari embobo mi ge ro ingoda yei sisera awaruvegeove.

3 Edo giwo iji sangove da embo nenei un-goda dipapa bebegae da awodo atima era awabugadera. 4 Edo ungo mi ingo ganduburisesadera, “Iesu mo engenembadi sari gari sisitamo saeri? Edo umo engenembadi sisira mo umomo rawari? Nangoda mamoumbogo atisera edobebetisera awarate iji ainda tuturo edo God roraberari isira edo bugudo boroko rora berari awa daawodo atira.”

5 Edo embobo awodo sera awa ungo ruvegureramatu be matu God utu de busu de isira awa. EdoGod mi ge setiri utu de busu de sirore isira. EdoGod mi etiri busu umo jo da vitiri edo umo mibusu jineneburisira edo busu soropu da atisira.6 Awarate amboda umo mi vitido busu pendetiriembo berari de rora berari de awawa usibesi isiraembobo da wasiri bebegae awasedo. 7 Edo utu debusu de boroko atira te amboda God mi ge setiririawo itari bugudo edo amimi utu de busu de awausibesi adira. Edo iji da ainde God embo umo ujoae ewora awa kasise ungo usibesi adira.

8 Naso otatao awa dubo burena ge da eiawaruvegeove. God iji da awa gido ira iji da awa tetagaeko 1,000 inge edo ira edo umo gaeko 1,000 awagido ira gaeko 1,000 awa teta iji da inge edo iraainda be awa iji etoto eiawa uso yei awa da edoira. 9 Edo embo nenei mi eiawa sedo era Kerisoda jawo da Keriso awa umo uso engenembari ijiawa ro sisira awa mana mana ise gido umo ijinenei budo pundugedo pundugedo edo ira sedoera. Awarate embobo awa ge ro sera awa gebeaera. Awarate embo riawo matawa euse aindamamborase edo embo berari mi ungoda wasiribebegae awa dodo God da yei wareregorase sedoumo jo edo ira.

10 Awarate Keriso da iji nembodiba awa bugadisima bugarago teta bengono embo mi bugaragoadira. Edo iji nembodiba awa bugari embomi javinembodiba utu da ingiroro edo utu atae adira.Edo utu da rora berari ingode gido era awa evedoatae adera. Edo busu de uso rora berari de awaatae adira.

11 Edo rora berari awa awodo da atae adira awagosise ingo kotewa ingo wasiri biae adewa amimi

Page 318: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 PETER 3:12 315 2 PETER 3:18atevita ko ingo kotewa ingo wasiri ewamei adewaamimi atevi? 12 Edo ingo God da iji awa simba isegido atari ewamei atise edo wasiri ewamei ewo.Edo iji awa burigi bugarase dipapa ewo. Edo ijiawa bugari utu awa evedo atae adira edo roraberari utu da awa vevera edo tiwadira. 13Awarateingodena awa God umo ro adi sedo sari gari sisiraawa simba era. Edo umo utu seka edo busu sekaadira sisira edo ainda awa embo mi ari ewagaewaumo umosuka adira te biae adi aera.

14 Awasedo naso otatao ingo iji awa bugarasesimba ise gido iji berari God da diti da edo gidoewamei adi ewo edo wasiri biae ae ewo edo Godga da umo jigari ewamei da ewo. 15Edo ruvegeoveGod umo ro edo umo ro adi sisira awa simba iraawa. Edo embo mi uso soregari da binga ewameiawa berari edo gido ingorase sedo umo simbaira awa ingodenaso namendi Paul ingode duboburera amimi uso jiro gari God mi ititisira awajingama edo ingoda yei daedo gaisira. 16 Edo Paulda ove berari da umo ge awa isaga edo gaiedoisira. Awarate Paul da ove da ge nenei da beawa unjugari ra awasedo embo jiro gari ae awamana mana edo ge awa ujugari bebegae edo era.Edo ungo daedo jiwari da papatu nenei awa gaeawasedo jiwari da sari awa bebegae sedo era.Edo ungo awodo edo era awa usibesi ungoda yeibugarase sedo kondade edo era.

17 Awarate naso otatao ingo eiawa matu garira. Awasedo gaegae edo atopapotegari papasegaembobo mi ingo gitijigido soregari yei awa dodomambari durove ta gido gogo ewo. 18 AwarateGod ingo jo ari ingoda tumonda ari awa iji beraribajare. Edo ingoda jiro gari ingodenaso BadaIesu soregari embo da yei awa iji berari bajare.Edo embo berari ungo boroko edo iji matawaingodenaso Bada Iesu Keriso jasiga ore.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daPeter

Page 319: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 JOHN 1:1 316 1 JOHN 2:13

Ove John Mi GaisiraIESU KERISO DA JAWO DA GE

1 IesuKeriso awaGodda ge embodawasiri itidoira awa ra. Edo Keriso umo tuturo da atisira edomatawa atadira. Edo nango uso ge ingisera edonango nangoda diti mi umo gosisera. Edo nangogido gogo isera. Edo nango uso demonda ra.

2 Edowasiri bemoka eiawa isaga etiri nangomigosisera awasedo nango Keriso da jawo da wasirimatawa atari awa ingoda yei sera. Edo wasirimatawa atari eiawa Mamo ga da atari ra. Edounemiwasiri einda bemoka awa isaga etiri nangomi gosisera.

3 Edo ingo nango de da otatao edo Mamo deuso mei Iesu Keriso de da dada awase sedo nangoro nangoda diti mi gido edo ingisera awa ingodayei daedo sera. 4 Edo ingodenaso iaviri awa bedaarase sedo nango ove eiawa ingoda yei jivera.

GOD AWA USASA RA5 Binga God da mei mi siri nango mi ingisera

binga awa nango mi ingoda yei minonu sera. Edobinga re eire God awa usasa ra. Edo umenga usojoda atae ra. 6 Awasedo ingodena wasiri biae daumenga da pepeta ise ingodena God da otataosadera awa embo mi ingodenaso ari barari awagido ingodena ge busera awa gadera. 7 Awarateingodena Iesu gebe ari embobo usasa da teta Godumo usasa da atira awodo atadera awa ingodenateta otatao awodo dada anumbedo kiki mina diraise atadera. Edo ingodena awodo iriroro Godda uso mei Iesu da ororo mi ingodenaso wasiribebegae awa segirari ingodena ewagaewa adera.

8 Edo ingodena wasiri bebegae ae atari saderaawa ingodena ingodenaso jo awa ganduburera.Edo ingodena wasiri biae ae atari sadera awaGod da gebe moka awa ingodenaso jo da atae ra.9Awarate ingodenawasiri bebegae adera awaGodda yei soro God umo ro adi sari gari sisira awaadira edo unemi ro ewamei awa ingodenasoyeiadira. Edo unemi ingodenaso wasiri bebegae roedo era awa kotembedo dodo edo unemi ingo-denaso jo awa segari ewagaewa adera. 10 Edoingodena wasiri bebegae ae sadera awa ingodenasera God ingodenaso jawo da ge busari sera aindabe awamatu Godmi sisira embo berari awawasiribebegae isera. Edo ingode awodo sadera awa Godda ge ingodenaso jo da atae ra.

2KERISO AWA INGODENASO KONDADE ARI EMBO

RA1 Naso kinapeina ingo wasiri bebegae eowase

sedo na ove eiawa ingoda yei jivena awarate emboda ave wasiri biae adira awa embo ewamei IesuKeriso awa God da dombu da atise ingodenasojawo da God da yei ge sira awara. 2 Edo KerisoGod da tini gambari wasiri biae da awa atae arasesedo umo betedo ingodenaso wasiri biae da minaitari isira. Edo ingodena da awa embo aera te umobebetisira awa edo busu berari da embo berari dawasiri bebegae da mina itari isira.

3 Edo ingodena God da agodari kera adera gidoawa ingodena God isaga be gadera. 4 Edo emboda amemi God da agodari beuso ise umo God garisadira embo awa umo ge busira. Edo embo aveawodo ira awa God da gebe moka awa uso jo daatae ra. 5 Awarate embo ave God da ge kera iraembo awa umo God dubo be burira edo God dadubo bari awa uso jo da ra. Edo emboro awodo daawa ingodena gosera ingodena awa Iesu gebe ariembobo awa. 6 Edo embo ave umo Iesu gebe ariembo sadira awa embo awa Iesu Keriso rawodoatisiri da awodo atare.

INGODE GOD DA USASA DA PEPETA ORE7Naso dubo bari otatao agodari nanemi ingoda

yei gaiena eiawa agodari seka aera. Agodariemone matu ra edo agodari tuturo da ingo mikumbusewa awa ra. Edo agodari matu emonebinga ingo mi matu ingisewa awara. 8 Gebeagodari amone matu rate iji berari seka edo ira.Edo agodari Keriso da joda awa seka ra edo daawodo agodari ingoda joda amone seka ra. Koumenga awa tuturo edo atae iri edo usasa bemoka awa tuturo edo janiburira.

9 Edo embo ave uso namendi ujo ae ise umo us-asa da atari sira embo awa umo umenga da atira.10 Edo embo ave uso namendi dubo burira emboawa umo usasa da atira awasedo embo amimibagae embo nei wasiri biae aera. 11 Awarateembo ave uso namendi ujo ae ira embo awa umoumenga da atira. Edo embo awa umenga dapepeta ise edo umo rawodo mambutiri awa gaejarira ainda be awa umengami etiri embo awa ditiguba etira awasedo.

12 Naso kinapeina God awa uso mei Iesu Kerisoda tamo da ingoda wasiri bebegae kotembedodoturisira awasedo na ingoda yei gaiena. 13 Edoingomamono Kerisomatawa atima isira edo ingoumo garira awasedo na ingoda yei jivena. Ingo

Page 320: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 JOHN 2:14 317 1 JOHN 3:6

singa na ingoda yei ove jivena ainda be awaingo wasiri bebegae da susu embo awa dorisewaawasedo.

14 Edo ingo kinapeina ingo Mamo gariraawasedo na ingoda yei ove jivena. Edo ingomamono Keriso atevira awa ingo garira awasedona ingoda yei ove jivena. Edo ingo memei singana ingoda yei ove jivena ainda be awa ingo awagoroba jiwae awasedo. Edo God da ge awa wasiride ingoda joda atira edo ingomi embowasiri biaeda susu awa dorisewa.

15 Edo busu da rora de busu de awa dubo beove.Edo ingo rora awa dubo badewa awa ingo Mamodubo badi aera. 16 Edo busu da rora re eire emboda jo da dipapa bebegae edo embo mi rora gidokumbadi dipapa edo era edo rora berari busu daamimi euri embo jariga edo era rora amone busuda rora ra. EdoGodmi rora awa itae bugae ra. Edorora berari amone busu da rora ra. 17 Edo busude rora berari busu da embo mi dipapa edo erarora awa atae adira awarate embo ave God mi roorase dipapa ira awa edo era embo awamatawodoatadera.

KERISO DA GITOPO18 Naso kinapeina iji sangove awa aikambu

etira. Edo ingo Keriso da gitopo bugadira awaingisewa. Edo embo awa gitijigari nembodiba beSatan da yei edo Satan mi itari wosarase sisiraawa bugadira. Edo Keriso da gitopo jiwae be awamatu bugera awasedo nango gosera iji sangoveawa aikambu etira. 19 Edo nangoda embo neneiawa nango dodo mambera awarate ungo awanangoda otatao be aera awasedo ungo nangodotera. Edo ungo nangoda otatao be re ungonango doadi aera te ungo nangode atae etera.Edo embo ingodena doturisera embobo emoneKeriso da wasai ra.

20Awarate Keriso Asisi Kotopu itiri wowosisira.Edo Asisi Kotopuwosetiri ingo Asisi Kotopu kum-busewa awasedo ingo God da ge be moka awagosewa. 21 Na ove eiawa ingoda yei ena aindabe awa ingo gebe moka awa gae awasedo aer-ate ainda be awa ingo ge be moka awa gariraawasedo. Edo daedo ingo gosewa ge busari mi gebe moka ae awasedo.

22 Awasedo ingode embo ro awa busari emboseri? Embo Iesu awa Soregari Embo God mi itaribugarase sisira ae sedo ira embo awa busari embora. Edo embo awa Keriso da gitopo ra. Edo emboawa God de uso mei de awa ujo ae edo ira. 23 Edoembo amemi God da mei ujo ae ira embo awa

Mamo daedo ujo ae ira. Edo embo ave God dameikumbutira embo awa Mamo daedo kumbutira.

24Awasedo binga ingomi tuturo da ingido gebeise kumbusewa binga awa ingoda joda itiwo. Edobinga awa ingoda jo da atadira awa ingo iji berariGod de uso mei de da demonda atadewa. 25 EdoKeriso umo umosuka wasiri matawa atari awaingodenaso yei itadi sari gari sisira.

26 Edo ingomi embo ingo gandubadi dipapa eraainda kotari awa gawase sedona ove eiawa ingodayei jivena. 27 Awarate Keriso uso Asisi awa itiriingoda yei wowosisira. Edo wosetiri ingo umokumbusewa. Edo uso Asisi ingode da atirari ingoembo nenei mana sawo ingo atopatadera aindabe awausoAsisimi rora berari awa ingo atopatidoira awasedo. Edo unemi ingo ro atopatido ira awagebe moka ra gebusari aera. Awasedo ingo AsisiKotopu da atopatari awa kera ise Keriso da jigidotakibedo atiwo.

28 Awara naso kinapeina ingode Keriso da en-genembari iji de goroba de da atadi sedo awaingode Keriso da jigido takibedo atore. Edogaegae edoKeriso da engenembari iji demengidounjugeore ta ingode Keriso da jigido takibedoatore.

29 Edo ingo gosewa God awa ewamei be raawasedo ingo gosewa embo ave ewamei era emboamone God da kinapeina na.

3GOD DA KINAPEINA

1 Mamo ingodena dubo budo gogowo edo iraawa giwo. Edo umo iji berari ingodena dubo budogogo ise ingodena uso kinapeina sedo ira. Edoawa gebe ra ingodena awa God da kinapeina naawasedo embo God gae embobo awa ingodenagaera. 2Naso otatao ewagaewa boroko ingodenaawa God da kinapeina na awarate amboda ingo-denaso yei mo ro eiri? Edo boroko awa isagaaera awarate ingodena gosera Keriso bugadira ijiainde ingodena teta Keriso ingege adera aindabe awa ingodena uso dombu gosise umo gadera.3 Edo embo ave Keriso bugadira awa gosise umosimba ira embo awa edo gogo edo atare tetaKeriso umo ewamei awodo.

4 Edo embo ave wasiri biae ira embo awa umoGod da agodari bejira ainda be awa wasiri biaeawa God da agodari bejari rora ra. 5 Edo ingogosewa Keriso umo embobo da wasiri bebegaekumbudo mambadi sedo awa umo isaga da bu-gusira. Edo ingo gosewa Keriso awa wasiri biaeaera. 6 Awasedo embo ave Keriso da demonda

Page 321: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 JOHN 3:7 318 1 JOHN 4:3atira embo awa umo iji berari wasiri biae aera teembo ave iji berari wasiri bebegae edo ira emboawa umo Keriso gaera edo umo awa Keriso daembo aera.

7 Naso kinapeina memeinya embo da amemiingo gandubadi ari gido uso ge ingove. Edo emboave ro ewamei ira embo awa embo ewamei nateta Keriso embo ewamei awodo ra. 8 Edo emboave iji berari wasiri bebegae edo ira embo awaSatan da embo ra ainda be awa tuturo da edobugudo boroko awa Satan umowasiri biae edo iraawasedo. Edo God da mei awa umo Satan da buroawa usibesi adi sedo bugusira.

9 Edo embo ave awa God da kinapeina awa Godda wasiri awa ungoda jo da atira awasedo ungoiji berari wasiri biae aera. Edo God awa ungodaMamo na awasedo ungo iji berari mana wasiribebegae adera. 10 Edo ungo God da kinapeina tako Satan da kinapeina ri awa ungo ro adera amimiisaga ari gadewa. Edo embo ave ro ewamei awa aeera edo ungoda namendi dubo bae era embo awaGod da mei aera.

DUBO MINA BARA EWO11 Binga ingo mi tuturo da gebe isewa amone

eire dubo mina bara ewo. 12 Edo ingode Cain miaragomana adera. Cain awa embowasiri bebegaeberari da susu da mei awasedo umo uso namendidetiri bebetisira. Edo Cain roedo uso namendidorisiri? Umo uso namendi dorisira ainda be awawasiri umo edo isira awa bebegae rate wasiri usonamendi mi edo isira awa ewagaewa awasedo.

13 Awasedo naso nanonamendi embo God gaemi ingo ujo ae iriroro gido kove eove. 14 Edoingodena gosera ingodena awa matu teta betarida awodo rate ingodena wasiri seka kumbusera.Edo ingodena awa gosera ainda be awa ingodenaingodenaso nanonamendi dubo burera awasedo.Edo embo ave embo nei dubo bae adira emboawa betari embo inge ra. 15 Edo embo ave usonamendi ujo ae adira embo awa uso jo da embonenei dari betari embo ra. Edo ingo gosewa embonenei dari betari embo awa wasiri matawa atarikumbae ra.

16EdoKeriso usowasiri awa ingodena embo iti-tisira awodo da ingode gosera ge dubo bari da beawa. Awasedo ingode ingodenaso nanonamendiawa embo ingodenaso wasiri awa itore. 17 Edoembo rora jiwae embo mi uso namendi rora aeembo awa rora ro dipapa irirari dodo kondade aeadira amomo God da dubo bari mo embo aindajoda atita mo atae ri? Atae be ra. 18 Edo nasokinapeina ingode tepo be mi ge jiwae sise ingode

embo dubo bari mana sadera awarate ingode ariewagaewa embo nenei da yei adira amimi isagaadira awa ingodena embo nenei dubo burera.

INGODE OJU AE GOD DA DOMBU DA ATORE19 Edo ingode awodo ise ingodena Iesu gebe ari

embobo da teda atera awa gore. Edo ingode Godda dombu da oju ae atore. 20 Edo ingodenaso joda ge mi ingodena bekuba ari gido ingode manaruvegadera God da gemi ingodenaso jo da ge awaderigurira awa gore. Edo ingodena gosera Godrora berari awa garira.

21 Awasedo naso otatao ingodenaso jo da gemi ingodena bekuba ae adira awa ingodena ojuae God da dombu da goroba de atadera. 22 Edoingodena ro God da yei itarase sedo gosera awakumbutera ainda be awa ingodena uso agodari geawa kera era edo ingodena ro era amimi iri umoiaviri ira awasedo. 23Edo God umo ingodenanemiagodari kera orase sira amone eire. God miingodena usomei Iesu Keriso da jawo da tumondaorase sira edo ingodena dubomina bara orase sirateta Keriso mi ingodena dubo mina bara orasesisira da awodo. 24 Edo embo ave God da agodarige kera ira embo awa iji berari God ga da pepetaira edo God ungae da pepeta edo ira. Edo emboroeiedo da ingodena gosera God iji berari ingodenangae pepeta edo ira awa. Edo ingodena goseraainde be awaGodusoAsisi Kotopu ingodenaso yeiititisira awasedo.

4GEBE MOKA SARI ASISI DE GEBUSARI ASISI DE

AWA ATERA1 Naso otatao ewagaewa, ge busari binga sari

embobo awa yei berari da tembera awasedo emboberari ungo God da Asisi kumbari sera awa gebeeove. Awarate ingo God mi asisi awa ititisita moko itae ri awa gadi sedo awa ungo itido giwo.2 Edo asisi amomo God da yei edo bugusita mo koGod da yei bugaeri awawa emboro eiedo da isagagadewa. Embo amemi Soregari Embo God miitari bugarase sisira amone Iesu ra awa sira emboawa asisi unemi kumbusira awa God mi ititisira.3 Awarate embo amemi Soregari Embo God miitari bugarase sisira amone Iesu ra awa sae edoira embo awa asisi unemi kumbusira awa God miitae isira. Awarate gitijigari nembodiba be Satanda yei edo bugadira amimi asisi awa ititisira. Edoingo ingisewa asisi re bugadira awa edo borokoasisi awa matu bugudo busu da atira.

Page 322: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 JOHN 4:4 319 1 JOHN 5:6-74Awarate naso kinapeina ingo awa God da topo

ra. Edo ingo gebusari binga sari embobo awamatu patetewa ainda be awa Asisi ingoda jo daatira ainda goroba mi asisi embo God da topoae da jo da atera ainda goroba awa derigetiraawasedo. 5 Edo embo God da topo ae awa ungo ijiberari busu da rora da ge awa sedo era edo emboiji berari busu da rora awa kotedo era emboboawa embobo ainda ge awa ingido era. 6 Awarateingodena awa God da topo ra. Edo embo aveGod garira awa ingodenaso ge ingido ira awarateembo aveGodda topo ae awa ingodenaso ge ingaeedo ira. Awasedo ingodena awodo da gosera asisiamomo ge be moka sari asisi ta ge busari asisi riawa gosera.

GOD AWA DUBO BARI DA SUSU RA7 Naso otatao God awa dubo bari da susu ra

awasedo ingodedubominabara ore. Edo embodaamemi embo nei dubo badira amimi isaga adiraawa embo awa God da mei edo umo God gari ra.8 Edo embo da amemi embo nei dubo bae adiraamimi isaga adira awa embo awa umo God gaeraainda be awa God awa dubo bari da susu ra. 9 Edoemboro eiedo da God umo ingodena dubo buriraawa isaga adi ira. God umo uso mei awo da awabusu da itiri bugusira ingode umo tumonda edowasiri seka kumborase sedo. 10 Edo ge dubo barida be mo rori? Ingodenanemi God dubo bae aerasadi aera awarate God umo ingodenaso wasiribebegae kotembedo doadi sedo ingodena dubobudo umo uso mei ingodenaso Soregari Emboarase ititisira awa ge dubo bari da be re eire.

11 Edo naso otatao ewagaewa God awodo daingodena dubo budo gogo edo ira awasedo ingodedubo mina bara ore. 12 Edo embo da amemiGod gaera awarate ingode dubo mina bara aderaawa God ingodenaso joda atirari uso dubo bariingodenaso joda awa bajadira.

13 Edo ingodena rawodo edo God ingodenasodemonda pepeta iri edo ingodena God da de-monda pepeta era awa goseri? Eiedo da gosera.God uso Asisi ingodenaso yei ititisira. 14 Edoingodena Keriso gido edo ingodena embo neneida yei Mamomi usomei awa busu da embo berarida soregari embo arase ititisira awa sero gosera.15 Edo embo amemi Iesu awa God da mei siraembo awaGoddademondapepeta iri edoGodusodemonda pepeta ira. 16 Edo God umo ingodenadubo bari siri ingodena umo gebe era ainda beawa uso dubo bari awa ingodenaso joda totorisiraawasedo.

God awa dubo bari da susu awasedo embo aveembo nenei dubo badira amimi isaga adira awaembo awa God da demonda pepeta iri edo Godembo ainda demonda pepeta ira. 17Edo ingodenaGod da embo kasari iji de oju ae derorase sedoGod mi etiri uso dubo bari ingodenaso jo daawa goroba edo babojisira. Edo ingodena busuda atera emboro amone Keriso busu da atisiraemboro da awodo atera awasedo ingodena oju aeGod da dombu da deradera. 18 Edo oju de dubobari de awa mana iji da amimi ingodenaso jo damana atadera. Edo dubo bari ingodenaso jo daatadira dubo bari amimi oju awawa miminegariponda wosadira. Awasedo embo ave oju adiraawa dubo bari awa embo ainda jo da atae ra. Edoembo ave riroga bugutira awa kotadira awa ojuawa embo ainda jo da ra.

19 God ingodena giti dubo burisira awasedoingodena God dubo burise edo embo nenei dubobudo era. 20Edo embo da amemi uso namendi ujoae ise dodo na God dubo budo ena sedo ira emboawawa ge busari embo ra ainda be awa embo awauso namendi gosira awa dubo bae ira mo umorawodo edo God umo dombu gae ira awa duboburiri? 21 Edo eiawa Iesu mi ingodenananemiorase sisira embo ave God dubo burira awa emboawa uso namendi daedo dubo bare.

5INGODENA BUSU DA BAGARI AWA PATETERA

1 Embo amemi Iesu awa soregari embo God miitari bugarase sisira awa gebe adira embo awaumo God da mei adira. Edo embo ave God duboburira embo da amimi God da kinapeina dubobadira. 2 Edo emboro eiedo da ingodena Godda kinapeina dubo burera awa gosera. IngodenaGod dubo burise edo uso ge kera era amimi isagaira awa ingodena God da kinapeina dubo burera.3 Edo ingodena God da agodari kera era ainda beawa God dubo burera awasedo. 4 Edo uso agodarikera era awa ingodenaso yei bouga aera ainda beawa God da kinapeina berari mi busu da bagariawa patadera. Edo ingodena tumonda ari dedaedo atadera awa emboro awodo da ingode busuda bagari awa patadera. 5 Edo embo amemi busuda bagari awa pateiri? Embo Iesu awa God da meiawodo gebe ira embo amimi busu da bagari awapatadira.

EMBORO EIEDO DA INGODENA IESU AWA GOD DAMEI AWODO GIDO ERA

6-7 Iesu umo mi ewamei ari wasiri awa kum-busira iji ainde God utu da edo sisira Iesu awa uso

Page 323: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

1 JOHN 5:8 320 1 JOHN 5:21mei sisira. Edo Iesu umo betae giti da God utuda edo sekago sisira Iesu awa uso mei sisira. EdoAsisi Kotopu umo umosuka daedo sedo ira Iesuawa God da mei edo ingodena gosera uso ge awagebe ainda be awa Asisi Kotopu iji berari gebesedo ira awasedo. 8 Awasedo umo de ororo deAsisi Kotopu de rora tamonde emimi ge da awasera amimi isaga ira awa Iesu awa God da mei na.9 Edo embo da mi rora da ro awa sari ingodenaumo gebe adera edo God ingodenaso yei rora daro awa sari ingode umo gebe ore ainda be awa usoge mi embo da ge awa derigedo ira awasedo. EdoGod uso mei da jawo da ingodenaso yei ro sisiraawa gebe sisira. 10 Edo embo ave God da mei gebeadira embo awa umo gosira uso jo da God da geuso mei da jawo da awa gebe ra. Awarate emboamemi God da ge awa gebe ae ise edo God awa gebusari embo sadira ainda be awa embo awa Godmi uso mei da jawo da ro sisira awa gebe aera.11 Edo God ingodenaso yei ge mo rori sisiri? Umosisira umo wasiri matawa atari ingodenaso yeiititisira edo ingodewasiri matawa atari eiawa usomei da yei awodo tamborase sisira. 12 Edo emboave uso mei kumbusera embo awa wasiri matawaatari eiawa kumbusira te embo ave God da meikumbae awa embo awa wasiri natopo atari awakumbae ra.

WASIRI NATOPO ATARI DA GE13 Embobo ingo awa God da mei da jawo awa

gebe ewa. Edo ingomiwasirimatawa atari awawaburisewa gawase sedo na ove eiawa ingoda yeijivena. 14 Edo ingodena oju ae God da dombu daatadera ainda be awa ingodena gosera ingodenaGod da wasiri da awodo atise rora ro itarasesedo gadera awa umo ingodenaso yei dengoroadira. 15 Edo iji nonde ingodena God da yei sedogadera awa umo ingodenaso ge ingadira. Edoingodena gosera umo ingodenaso ge ingido iraawasedo ingodena gosera umo ingodenanemi roembo sedo gosera awa ititira.

16 Edo ingo namendi da wasiri biae ari gadewaamimi umo mana budo betari matawa atari daemboro da mambadira awa God da yei sedo giwoembo da wasiri biae awa kotembedo doare. EdoGod uso wasiri biae awa kotembedo dodo wasiriitadira. Edo na ge sena amone embo umo wasiribiae edo ira te amimi gitijigido betari matawaatari da emboro da mambae edo ira ainde sena.Edo wasiri biae embo gitijigido betari da emboroda mambudo ira atira wasiri biae na ainda gesaera. Edo imo ungo embo God manunugadiadewa awa jigido gogo edo ewo. 17 Edo wasiri

bebegae berari atira amone biae ra awaratewasiribiae embo gitijigido betari matawa atari da em-boro da mambae edo ira amone atira.

18 Edo ingodena gosera embo ave umo Iesugebe ari embo edo ira awa umo iji berari wasiribiae ae edo ira ainda be awa God da mei mi umosimba edo ira awasedo. Edo God da mei mi emboawa simba eono edo embowasiri bebegae da susuembo awa embo awa usibesi ae edo ira.

19 Edo embo wasiri bebegae da susu awa busuda embo berari awa gitijijigurira awarate ingo-dena gosera ingodena awa God da totopo ra.

20 Edo ingodena gosera God da mei bugudo jirogari ingodenaso yei ititisira awasedo ingodenaGod be moka garira. Edo ingodena iji berariGod be moka da demo da atima era ainda beawa ingodena iji berari uso mei Iesu Keriso dademonda atima era awasedo. Edo Iesu Keriso awaGod be moka ra. Edo Keriso awa wasiri matawaatari ra.

21 Naso kinapeina gaegae edo ove kekevegaritumondebain eove ta iji berari gido gogo ewo.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daJohn

Page 324: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

2 JOHN 1 321 2 JOHN 13

Ove Nei John Mi Gaisira1 Evetu imo God mi jawo sisira edo iso ki-

napeina ainda yei na Iesu gebe ari embobo dagitijigari mi ove eiawa jivena. Na imo be dubobudo ena. 2 Edo na da emimi imo dubo baerate embo berari God da gebe moka gari mi imodubo burera ainda be awa God da gebe moka awaingodenaso jo da atira edo matawa ingodenaso joda atadira awasedo.

3 God Mamo de Iesu Keriso God da mei demi ewamei ari de jo ari de jo jamo jamo aride ingodenaso yei itore. Edo ungo rora eiawaingodenaso yei itoro edo ingode God da gebemoka awa dengoro ise edo embo embo neneidubo bore.

GEBE DE DUBO BARI DE DA GE4Na dubo ewamei be ewamei ena ainda be awa

ingoda kinapeina nenei awa God da gebe mokaambo ambo ise ingodenanemi rawodo pepetaorase God mi sisira awodo pepeta era awasedo.5 Awasedo dubo bari evetu ingodena Iesu gebeari embobo berari dubo mina bara ore. Edo naingoda yei agodari seka awa saera awarate naingoda yei dubo bari da agodari ingode matututuro da ingido gebe isera awawa sena. 6 Edoingodena God dubo badera awa ingode ro orasesira awa adera. Edo umo tuturo da ingode dubomina bara orase sisira. Edo ingo berari einda aisegido awa dubomina bara adewa awa dubo bari daagodari tuturo da ingisewa awa ra.

7 Edo embo jiwae be embo gandubedo era awabusu berari da tembera. Edo embobo awa Sore-gari EmboGodmi itari bugarase sisira amone Iesura awa atopatae edo era. Edo embo awodo edoera awa embo bagedo era edo ungo awa Keriso dagitopo ra. 8 Awasedo gaegae edo ingo nangodaatopatari buro da be awa dove ta atopapotegaripasega embobo gido gogo ewo. Edo ambodaingoda riroga awa kumbave.

9 Edo embo ave Keriso da jawo da atopatari in-gisira awa jigido gogo ae dodo ge nei ambo amboedo ira embo awa mana God da yei asusubedopuradera. Awarate embo ave atopatari Keriso dajawo da ainda jigido gogowo adira embo awa umoMamo da yei edo uso mei da yei asusubedo puseatadira.

10 Edo embo ave ingoda yei puradira te Kerisoda atopatari awa budo puraera te atopataribiae kundo bugadira awa gido nati ainda doawo

torure. Edo umo atega eove. 11 Edo embo amemiembo awa atega ise sari nati da toradira awa emboawa kondade ari uso wasiri biae buro awa adira.

GE SANGOVE12 Na ge jiwae ingoda yei sari dipapa ena te na

ge awa ove einda jo da jiwari ujo ae ena. Awaratena ingode da iaviri nembodiba adi sedo awa naingo esega ise ingoda yei ge sari dipapa ena.

13 Edo iso jao da kinapeina God mi jawo sisiraamimi imo ategurera.

AwaraIso namendi

Iesu Keriso da jawo daJohn

Page 325: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

3 JOHN 1 322 3 JOHN 15

Ove Nei John Mi Gaisira1 Naso otao Gaius dubo be budo ena iso yei na

Iesu gebe ari embobo da gitijigari mi ove eiawajivena.

2 Naso dubo bari otao na gosena iso asisi awaewamei da atira awarate imo karu eosase edogogo edo atasase sedo na God mi imo kondadearase sedo gosena. 3 Edo na iaviri ena ainda beawa nanonamendi nenei mi na esega ise seterogosana imo God da gebe moka da jigido gogo iseedo God da emboro gebe da pepeta esa awa. 4Edona naso kinapeina awa God da emboro gebe dapepeta edo era awa ingena awasedo na iji berariiaviri ena. Edo iaviri ari nei kumbadena amimiiaviri ari ingoda atari ewameimi etiri kumbutanaawa mana derigadira.

GAIUS EMBO NENEI KONDADE ISIRA5 Naso otao ewamei imo nanonamendi pepeta

ise God da ge atopatido era awa kondade ariburo edo esa amone ewamei edo esa. Edo imonamendi imo gae awa kondade edo esa. 6 Edoungo einda bugudo Iesu gebe ari embobo da joda iso jawo awa jasiga edo era ainda be awaburo inemi esa awasedo. Edo emboro rawodo daaso God iaviri arase sedo awa ungoda yei kandoitido edo kondade eio ungoda pepeta awa ore.7Awasedo ungo Iesu Keriso da jawo Iesu Keriso dajawo da embo Iesu gebe ae edo era embobo aindakando awa kumbae edo era. 8 Awasedo ingodenaIesu gebe ari embobo mi ingode ungo kondadeore Keriso da buro awa orase sedo ingode ungodayei kando itore.

DIOTROPHES DE DEMETRIUS DE DA GE9 Na ove tupo Iesu gebe ari embobo da yei jiu-

tana teDiotrephes umo iji berari ungoda gitijigariadi dipapa edo ira amimi na ro sena awa ingaeira. 10Awasedo na iso yei bugadena iji ainde emboberari da yei umo ro edo ira awa sano gadera.Edo nanemi sano gadera umo ingodenaso jawoda ge bebegae sedo ira edo ge busedo ira awasano gadera. Edo umo da awodo ira te daedonanonamendi umo esega edo era awa atega aeedo ira. Edo daedo embo nenonamendi atega adidipapa edo era awa unemi emboro gajedo ira. Edoemboro gajise edo umo ungo ondari Iesu gebe ariembobo awa dodo mamborase edo ira.

11 Edo naso otao embo wasiri bebegae edo eraawawa ambo ambo eose ta embowasiri ewagaewa

iji berari edo era awa ambo ambo eio. Edo emboave wasiri ewamei edo ira awa God da topo raawarate embo ave wasiri bebegae edo ira emboawa umo God gaera.

12 Edo embo berari mi sera Demetrius awaembo ewamei na. Edo umo ari ewagaewa iraamimi isaga ira awa umo embo ewamei na. Edonango daedo sedo era umo embo ewamei na. Edoimo gosesa nango gebe sedo era.

GE SANGOVE13 Na ge jiwae ingoda yei sari dipapa ena te na

ge awawa ove einda jo da gaiari ujo ae ena. 14 Edoiji tupo na bugudo imo gari dipapa ena edo ijiainde dombu mina gara ise ge mina sara sadera.

15 Edo jo jamo jamo iso yei matawa atare.Edo iso otatao berari mi imo ategurera. Edo

imo de daedo ingodenaso otatao berari ategeio.Awara

Iso namendiIesu Keriso da jawo da

John

Page 326: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JUDE 1 323 JUDE 15

Ove Jude Mi Gaisira1 Na Jude mi ove eiawa jivena. Na awa Iesu

Keriso da buro embo edo na awa James da na-mendi.

Ingo embo God mi jawo sisira ainda yei na oveeiawa jivena. Edo ingoGodda dubo bari kumbudoedo atari ewamei atewa edo Iesu Keriso mi ingosimba ira.

2 Jo ari de jo jamo jamo de dubo bari de ingodajo da raware.

ATOPAPOTEGARI PASEGA EMBOBO DA GE3 Naso otatao ewagaewa na ingoda yei ingode-

naso soregari da ge awawa jiwari dipapa ena teatopapotegari pasega embobo awa kotise gido nakotetena ungoda jawo da ge ingoda yei gaiadena.Edo embo eiawa mi edo gido tumonda ari da geGod mi uso embobo da yei ititisira awa jumborowosarase jarera awasedo na ove eiawa ingoda yeiedo sano ingo embobo einda dombu da deridodagaia edo ungoda yei Keriso da jawo da bingaawa gebe ra awa goroba de sawo gorase sena.4Edo embo eiawa awa gae teda torido ingodenasoembo nenei da teda atera. Edo ungo embo awaGod gaera. Edo ungo God da ewamei ari ge awaingido edo ungo ge awa budo wareregeoro ge neiedo ira. Edo ungo mi sedo era wasiri bebegaeadera amone awara ainda be awa God awa emboda yei ewamei edo ira awasedo. Edo ungoda geawa biae ra. Edo ungo Iesu Keriso ingodenasoBada de bajari de awa ujo ae edo era. Edo matube matu jiwari da sisera riroga embobo amimikumbadera awawa sisera.

5 Edo ingo ingoda mamo umbogo da kiki in-gisewa awarate gaegae edo ruvegeowase sedo naingoda yei sekago sari dipapa ena. Edo Israelembobo awa Egypt busu da memesi burise ateroGod mi ungo soregurisira awarate amboda Godembo uso ge dodo isera awa usibesi isira. 6 Edoasisi ewamei nenei da buro God mi orase itidoisira awa dodo ungo wasiri bebegae eiawa edoisera. Edo God mi ungo awa yei umenga matawaatari da tuda ititisira edo unemi ungo bundisira.Edo ungo bundetiri ungo God da kasari iji awawabugarase simba era. Edo iji awa bugari God miungo kasadira. 7 Edo nati Sodom de Gomorra deedo nati nenei demonda da awodo isera aindaro isiri awa ruvegeove. Nati ainda embobo awawasiri bebegae edo isera. Edo ungo embo nenei

da aro asini da ambo da yima edo isera. Edo emboungoda aro dodo ungosukawasiri sino da awa edoisera. Awasedo ungo ungoda wasiri bebegae dariroga awa kumbudo edo riawo matawa atari datotorisera. Edo ungoda yei ro isiri awa gido emboberari oju ore.

8 Da awodo atopapotegari pasega emboboeiawa wasiri bebegae ari awa doae era. Edoungoda atopatari awa teta embo da kotari eturoda awodo ra. Edo ungo God da bajari awa ujoae edo ungo utu da gitijijigegari da jawo da gebebegae sera. 9 Awarate Michael asisi ewagaewada gitijigari embo awodo aera. Michael Satan gada Moses da tamo da ge bagisera edo iji aindeumo isibari ge mi ge bebegae Satan da yei saeraawarate umo sisira God mi imo bekuba edo imokasare sisira. 10 Awarate atopapotegari pasegaembobo eiawa rora ungo gae ainda jawo da gebebegae sedo era. Edo rora ungo gosera rora awaungo teta ambewo da kotari da awodo kotise gidoera awarate rovi ravi re amimi ungo usibesi adira.

11 Edo ungo ungoda kasari kumbadera iji awabugadira. Edo ungo awa Cain da emboro biae awaambo ambo era. Edo gano kumbadi sedo ungowasiri biae teta Balaam mi wasiri biae isira daawodo awa adera. Edo ungo God da yei beusoera teta Korah mi God beuso isira da awodo edoera. Edo ungo teta Korah atae isira da awodo ataeadera.

12 Edo embobo awa ingoda bondo da bugudomen ae wasiri bebegae adera. Edo ungo awa tetaembo dongono de embo ewamei da teda ingera. Edo ungo iji berari indari ungo awa embokumbadi kotedo era te ungo embo nenei awakotae edo era. Edo ungo awa teta poroga ga aebisara mi piguri tepo sumbudo era da awodo ra.Edo ungo awa teta ri ribe ari iji de be ae edoira da awodo ra. Edo ungo awa teta ri embomi sokubeoro ambudo ira da awodo ra. 13 Edoungoda wasiri bebegae awa teta poro bebegaeyawata ise piguri kora da vitido ira da awodo ra.Edo ungo awa teta damana mambudo bugudo iseutu da atima ira da awodo ra. Edo God mi yeiumenga be umenga da ungo awa embo sia etiriatira.

14Adamda orobe bugusera. Edo orobe 6 awodoatae etiri Enoch bugusira. Edo umo God da bingasari embo edo embobo einda jawo da ge sedosisira, “Giwo Keriso uso asisi ewamei jiwae bejiwae de bugadira. 15 Edo umo bugudo emboberari kasadira. Edo unemi wasiri bebegae berariwasiri bebegae ari embobo God gae mi era awa

Page 327: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

JUDE 16 324 JUDE 25isaga adira. Edo ungo God oju ae wasiri bebegaera edo God da jawo da ge bebegae sera. Edounemi ungoda wasiri bebegae berari awa God dadombu da isaga ari ungo ge atae adera.

16 Edo embobo eiawa iji berari mendo dete-gurise edo ungo iji berari embo nenei bekuba edoera. Edo ungo ungoda dipapa bebegae awa amboambo ise atima era. Edo ungo ro era awa jarigage sedo era. Edo ungo rora ro dipapa era awakumbadi sedo embo nenei da yei jo bari ge sedoera.

DENGORO ARI GE AWA17 Awarate naso otatao ingodenaso Bada Iesu

Keriso da atopapotegari embobo mi ingoda yeiro sisera awa ruvegeove. 18 Edo ungo ingoda yeisisera iji sangove da iji awa bugari embo ingogandubadera awa bugadera edo embobo awa Godoju ae ungoda dipapa bebegae awa ambo amboadera sisera.

19 Edo embobo amimi oro embo kausu kausuedo dombu dombu adera. Edo God da Asisi awaungoda jo da gitijigae ra awarate ungoda dipapabebegae mi ungoda jo da gitijijigurira. 20Awaratenaso otatao ingoda goroba awa iji berari babojiseatarase sedo awa Keriso tumonda ise atiwo. Edoingoda tumonda ari awa ingoda goroba da tutuvira. Edo Asisi Kotopu da uso goroba mi ingo kon-dade irirari iji berari God manunugewo. 21 Edoingo Iesu Keriso mi ingoda yei wasiri matawaatari itarase simba ise gido iji berari God da dubobari da atiwo. Edo Keriso awa ingo jo edo ira edoGod da dubo bari mi ingo jiroroka edo ira.

22 Edo embo utu da ge da jiro buro ae edo eraainda yei jo ewo. 23 Edo nenei awa soregewo tetaingo mi embo riawo da be da soumbarago ewo.Edo embo nenei da yei edo gogo ise kondade ewoawarate gaegae edo ungo mi oro ingo wasiri biaeungo mi edo era da awodo eove ta gido gogo beewo. Edo ungo jo adewa te ungodawasiri bebegaeawa ujo ae ewo.

GOD JASIGA EWO24 Gaegae edo ingo kokosa da durowase God

mi ingo kondade adira. Edo God mi ingo wasiribiae ae budo uso jo da bugadira. Edo umo ingobudo uso jo da bugadira awa ingo iaviri be adewa.25 Edo ingodena Iesu Keriso ingodenaso Bada dayei awodo ingode God ingodenaso soregari embojasiga ore. Edo God usasa de gitijigari da girosagiro de edo goroba de boroko atira. Edo umomatu awodo atisira edo matawodo atadira.

Awara

Iso namendiIesu Keriso da jawo da

Jude

Page 328: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 1:1 325 REVELATION 1:19

Ge Iesu Keriso Mi Isaga Isira1 Ove eiawa kiki rora Iesu Keriso mi isaga isira

ainda ra. Edo Iesu Keriso mi ingodena uso buroembobo da yei rora iji tupo bugadira awa Godmi rora eiawa uso yei ujugurisira awa isaga adisedo isira. Awasedo Iesu rora einda jawo da geawa isaga adi dipapa edo uso asisi ewamei da naJohn uso agipo embo da yei ititisira. 2 Edo asisiewamei mi naso yei bugudo rora gosisena aindabe awa ujugurisira. Awasedo na binga God miititisira edo gebe moka Iesu Keriso mi isaga isiraawa jivena. 3 Edo embo amemi jiwari eiawa embonenei da yei ajigadira awa umo God da ewameiari kumbadira. Edo embo amemi rora amboda roadira ainda ge awa ingido edo ge awa kera adiraembo awa daedo God da ewamei ari kumbadira.Edo rora eiawa adira ainda iji awa aikambu etira.

JOHN IESU GEBE ARI EMBOBO DITI 7 AWA ATE-GURIRA

4 Na John mi ge eiawa ingo Iesu gebe ariembobo diti 7 Asia busu berari da ainda jivena.

God awa boroko atira. Edo umo iji berari atimaira edo umomatawa atadira. Edo God da gitijigarida anumba da awa asisi ewamei 7 awodo atera.5 Edo Iesu Keriso God da gebe moka isaga edo iraawa daedo atira. Edo God Mamo de God Mei edoGodAsisi Kotopu ungo tamondemi ewamei ari dejo jamo jamo de ingoda yei itore. Edo Iesu Kerisobetetiri God mi umo jigiri eririsira awa umo awaembo tuturo da eririsira. Edo Keriso awa busu dagitijijigegari berari da gitijigari ra.

Umo ingodena dubo budo ira. Edo umo usoororo mi ingodenaso wasiri bebegae da bupuriawawa wujegurisira. 6 Edo ingodena Iesu Kerisotumonda edo era embobo awawa God mi priestmi God kera edo ira da awodo umo kera oraseititisira. Edo ingode umo jasiga ore ainda be awaumo usasa de goroba de atima ira awasedo.

7 Giwo umo poroga mi jiroroka etero bugutira.Edo embo berari mi umo gadera. Edo embomeiumo ituka oregedo ainda dorisera awa daedoungo umo gadera. Edo embo berari busu da umogido uso bugari awasedo dubo vevera de oju de daji sadera. En awa gebe awodo adira.

8 Edo Bada God goroba de atevira edo borokogoroba de atira edo umo goroba de atadira amimisira, “Rora berari da tuturo edo sangove awa nanasuka ra.”

JOHN ETURO ARAGO ISE KERISO GOSISIRA9 Na ingoda namendi John Keriso awa embo

memesi burena teta ingo ingo memesi burewada awodo. Awarate na God da ewamei ari jiwaebe kumbutena teta ingo God da ewamei ari kum-butewada awodo. Edonadoae gorobade atenadaingo doae goroba de atewa da awodo. Edo ungomi na sandido budo ingigi jawo Patmos eindaititisera ainda be awa na God da binga minonusedo isena edo Iesu Keriso da kiki isaga edo isenaawasedo. 10 Edo God da iji de Asisi Kotopu nasojoda goroba edo gitijijigurise na God tumonde-bain edo isena. Edo na awodo God tumondebaineno ge javi naso gun da setiri na ingisena. Edojavi awa teta puin da javi inge ra. 11 Edo nadengoro eno ge javi mi sisira, “Imo ro gadi esaawa jiveio. Edo jivedo gido ove awa itio Iesu gebeari embobo diti 7 Ephesus nati da, Smyrna natida, Pergamum nati da, Thyatira nati da, Sardisnati da, Philadelphia nati da edo Laodicea nati damambare.”

12 Edo embo amemi naso yei da ge siri awagadi sedo na wareregurisena. Edo wareregedona goriwo esegari rora berari 7 awodo gosisena.Edo goriwo esegari rora 7 awa ganuma minanembodiba jawo gold mi egari ra. 13 Edo goriwoesegari rora 7 ainda soropu da awa embo gari tetaGod da mei embo isira awa inge derido atisira.Edo bo ribori be ombiri edo wosedo uso tei dadorisira. Edo sini auri gold mi ari awa uso okada edo tamo da didigurisira. 14 Edo uso kopiri tuawa parara be parara teta angia da tu inge ra. Edouso diti awa janiburisira teta ri avewa inge. 15Edouso tei awa biri biri teta auri riawo da ingedo umi jigari biri biri arago isira. Edo uso ge javi awateta umo mi doriri mendo da wosedo ganuma dadorise javi sarago isira. 16 Edo umo damana 7awodo awa uso ingo be mi jijigurisira edo kasiwoteta wo dangoro da di inge awa uso be da ra. Edouso dombu awa teta waiko beo da edo batitibedojanibedo ira da awodo janiburisira.

17 Edo na umo gido na uso tei da teta betedodurarago isena awarate unemi uso ingo be mi natamesi ise sisira, “Oju eose. Edo rora berari datuturo edo sangove awa na nasuka ra. 18 Edo naawawa wasiri da susu ra. Edo na betedo sekagoerido edo matawa atena awasedo nanemi sanoembomi toradera ko dodo ijegadera. Edo nanemibetari da mangiro edo betari da nati awa simbaedo ena.

19 “Awasedo na iso yei ro isaga ena gosesaawa jiveio. Edo na boroko ro iri edo amboda ro

Page 329: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 1:20 326 REVELATION 2:14adiri berari awa isaga ena awasedo jiveio. 20 Edodamana 7 naso ingo be da gosesa edo rora goriwoesegari rora gold mi ari 7 gosesa ainda be awaunjugari ra awarate ainda be awa nanemi uju-gadena. Damana 7 amone Iesu gebe ari emboboditi 7 ainda gitijijigegari ra. Edo goriwo esegarirora 7 amone Iesu gebe ari embobo diti 7 awa ra.”

2BINGA IESU GEBE ARI EMBOBO DITI DA EPHESUS

NATI DA ATIMA ISERA AINDA YEI MAMBUSIRA1 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Binga ro

sadi ena awawa jiveio. Edo jiveio gido binga awaIesu gebe ari embobo diti da Ephesus nati daatima era ainda gitijigari yei itio.” 2 Edo bingaIesu mi sisira eire.“Embo damana 7 uso ingo bemi jigido edo goriwo

esegari rora 7 ainda teda tembira amimiingoda yei sira, ‘Na ingo ro ewowa awawagari ra. Edo na gosena ingo begogo aeburo nembogamo doae edo ewa awa. Edona gosena embo bebegae mi ari bebegaeeoro ingomi sedo ewa amone biae ra sedoewa. Edo embo nenei ungo awa Iesu dabinga atopapotegari embobo seoro ingomi ungo itido gido ungo ge busera awagido ewa. 3Edo ingo na awa embomemesinembodiba budo ewa te begogo edo doaeedo ewa.

4 ‘Awarate wasiri biae da ingo mi isewa awaatira. Ingo tuturo da na dubo be burisewa teboroko ingoda dubo bari awa kiambu ira. 5 Edoingo yei ribori be dudurisewa awawa kotewo. Edowasiri biae awa dodo God da yei wareregewo edosekago emboro ingo tuturo da pepeta isewa aindapepeta ave. Edo ingo ingoda wasiri bebegae awadodo edo God da yei wareregae adewa awa nabugudo ingoda goriwo esegari rora awa jumbanowowosegadira. 6 Awarate rora nei ingo mi edoewa awawa ewamei na. Ingo Nicolas da ambo-jimbi mi ro edo era awa ujo ae edo ewa teta naungo mi ro era awa ujo ae edo ena da awodo.7 ‘Edo ingo embo ave ge ingari sago gido awa Asisi

Kotopu mi Iesu gebe ari embobo da yei rosira awa ingiwo.

Edo embo amemiwasiri bebegae derigadira emboainda yei nanemi wasiri da ri God da buroda eririra ainda be awa uso yei itadena.Edo ri be awa itano indadira.’ ”

BINGA IESU GEBE ARI EMBOBO DITI DA SMYRNANATI DA ATIMA ISERA AINDA YEI MAMBUSIRA

8 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Binga rosadi ena awawa jiveio. Edo jivedo gido binga awaIesu gebe ari emboboditi da Smyrnanati da atimaera ainda gitijigari yei itio.” Edo binga Iesu misisira eire.“Embo rora berari da tuturo edo sangove amimi

ge sira. Edo embo betedo edo sekagowasiri de eririsira amimi ingoda yei sira,‘Na gosena ingo memesi tambutewa awa.9 Edo na gosena ingo awa rora ae em-bobo rate ruvegeove ingo awa utu da rorada awa rora jiwae embobo ra. Edo nagosena embo ungo awa Jew embobo sedoera amimi ingoda jawo da ge bebegaesera te ungo awa Jew embobo aera ungoawa Satan da totopo ra. 10 Edo memesinembodiba awa ingoda yei bugadira teoju eove. Edo Satan mi ingo itido gadisedo edo unemi ari embo mi ingo awagajari oro da itadera. Edo umo awodoari ingoda memesi awa nembodiba be iji10 awodo atadira. Edo ingo betari oju aena sapo ise atadewa awa ingo betadewaiji ainde nanemi ingoda yei wasiri sekaitadena teta gitijigari embo da gobe itidoera da awodo awa.

11 ‘Edo embo ingo dengoro atirari gido awa AsisiKotopu mi ro Iesu gebe ari embobo da yeisira awa ingiwo.

‘Edo embo amemi wasiri bebegae derigadira gidoawa riawo natopo atari mi uso jawo be-tari sangove awa mana embo awa usibesiadira.’ ”

BINGA IESU GEBE ARI EMBOBO DITI DA PERGA-MUM NATI DA ATIMA ISERA AINDA MAMBUSIRA

12 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Binga sadiena eiawa jiveio. Edo binga awa jivedo gido itioIesu gebe ari embobo diti da Pergamum nati daatima era ainda gitijigari da yei mambare.” Edobinga mi Iesu sisira eire.“Embo kasiwo teta wo dangoro da di inge

uso be da atira amimi ingoda yei sira,13 ‘Na gosena nati Satan uso gitijigari daanumba atira nati ainda ingo awa atewa.Awarate ingo awa iji berari naso jawo awajigoro erido ira. Edo Satan atira nati aindasaboa edo agipo edo isira embo Antipasawa dorisera te iji ainde awa ingo na gebeae doae isewa.

14 ‘Awarate ingo rora bebegae nenei isewa awaeire. Embo nenei ingoda nati da amimi

Page 330: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 2:15 327 REVELATION 2:29Balaam da atopatari awa ambo ambo iseuso emboro da pepeta era. Edo Balaammimatu be matu kotari Balak da jiro da itiriedo Balak mi Israel embobo gandubetiriwasiri bebegae isera. Edo unemi ungogandubetiri ungo indari embo nenei miove kekevegari da yei rorou itido isera awaindido isera edo ungo sino pu da wasiriawa edo isera. 15 Edo daedo embo neneiingoda teda awa Nicolaitan da ambojimbida atopatari awa ambo ambo era. Edona ungoda atopatari awa ujo ae edo ena.16 Edo ingoda wasiri bebegae awa dodoGod da yei wareregewo. Edo ingo awodoae adewa awa na burigi be ingoda yeibugudo kasiwo naso be da atira emimiembobo ainde da embogo adena.

17 ‘Edo embo ingo dengoro atirari gido ro AsisiKotopu mi Iesu gebe ari embobo da yeisira awa ingiwo.

‘Edo embo amemi wasiri bebegae derigadiraembobo ainda yei nanemi utu da in-dari unjugari da atira jawo Manna awaitadena. Edo daedo nanemi embo dadada yei ganuma parara nanemi jawo sekajiusena awa itadena. Edo jawo ainda beawa embo ganuma awa kumbadira emboamimi gadira te embo nenei mi managadera.’ ”

BINGA IESU GEBE ARI EMBOBO DITI DA THY-ATIRA NATI DA ATIMA ISERA AINDA MAMBUSIRA

18 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Binga sadiena eiawa jiveio. Edo jivedo gido binga awa Iesugebe ari embobo da gitijigari Thyatira nati daatira ainda itio mambare.” Edo binga Iesu misisira eire.“God da mei uso diti awa jani burira teta riawo

da avewa mi janibarago edo uso tei awabiri biri teta auri riawo da ingedo edo umi jigari biri biri arago ira amimi ingodayei sira, ‘Na ingo mi ewamei ewa awagosena. Edo na gosena ingo dubo budoewa edo ingo God gebe edo ewa edo ingoGod de embo nenei de da sapo edo gogoedo ewa doae. 19 Edo na gosena buro ingomi boroko ewa amimi buro ingomi tuturoda isewa awa derigurira awa gosena.

20 ‘Awarate ingo wasiri biae da ewa. Evetu Jezebelumo God da binga sari evetu sedo iraevetu awa uso buro biae awawa doarasesae edo ewa. Edo evetu awa atopapotisenaso buro embobo ganduburiri ungo sino

pu da wasiri bebegae awa ise edo ungoindari embo nenei mi ove kekevegari dayei rorou itido era awa indido era. Edouso atopatari awa biae ra. 21 Edo umouso wasiri bebegae awa dodo God da yeiwareregarase sedonauso yei iji ewagaewajiwae be ititewona te umo umo wasiribebegae awa dodo God da yei wareregariujo ae edo ira. 22 Edo nanemi ano umokaru biae be adira. Edo embo ungae dawasiri bebegae ewora ainde da ungodayei memesi nembodiba be bugadira. Edoungo ungoda wasiri bebegae awa dodoGod da yei wareregae adera awa memesiawa ungoda yei bugadira. 23 Edo daedonanemi uso ambojimbi awa digano be-betegadera. Edo na awodo adena awa Iesugebe ari embobo diti diti amimi gaderaawa na embo berari ro kotera edo dipapaera awa gosena awa gadera. Edo ingoembo dada ro edo ewa awa tetegedo naingoda mina itadena.

24 ‘Awarate ingo embo nenei Thyatira nati da awaingo atopapotegari bebegae awa amboambo aera. Edo ingo rora embo neneimi jawo sedo era Satan da asisi mandoda rora unjugari awa ingo gaera. Edona ingoda yei sena na mana bouga neneiingoda yei itadena. 25 Awarate na roingoda yei ititisena awa jigido takibewo.Edo amboda na bugadena iji ainde jigidotakibedo atiwo.

26 ‘Edo embo amemi wasiri bebegae derigadiraedo embo amemi na ro dipapa ena awadoae matawa ise atadira embo ainda yeiiji sangove da nanemi goroba itadena.Edo goroba naso Mama mi naso yei iti-tisira goroba da awawa nanemi ungodayei itadena. 27Edo nanemi goroba ungodayei itano ungo ketu goroba mi ari amimibusu berari da embo berari awa gitiji-gadera. Edo ingode ou busu mi ari awakumbudo deoro bejedo ira da awodo ungomi busu da embo da yei awodo adera.28 Edo nanemi ungoda yei sipo damanadaedo itadena.

29 Edo ingo embo dengoro atirari gido ro AsisiKotopu mi Iesu gebe ari embobo da yeisira awa ingiwo.’ ”

Page 331: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 3:1 328 REVELATION 3:133

BINGA IESU GEBE ARI EMBOBO DITI DA SARDISNATI DA ATIMA ISERA AINDA YEI MAMBUSIRA

1 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Bingananemi sadi ena awa jiveio. Edo jivedo gido bingaawa Iesu gebe ari embobo da gitijigari Sardis natida ainda atira ainda itio.” Edo binga Iesumi sisiraeire.“Embo God da asisi ewamei 7 de damana 7 de

awodo jigido atira embo amimi ingoda yeisira, ‘Na ingo ro ewa awa gosena. Edona gosena embo mi ingo wasiri de atarisera te ingo awa bebetegari embobo miatarago ewa. 2Awasedo eriwo. Edo ingodaari ewagaewa nenei ewa awa atae adiaikambu etira awasedo erido edo gorobade atave. Edo ingo atewa emboro awaGod umo gosira emboro awa awara aera.3 Awasedo ge matu ingo atopapotisera geawa ruvegeove ta kera ewo. Edo ge awakera ise edo ingoda wasiri bebegae awadodo edo God da yei wareregewo. Edoingo erae adewa awa na ingo sae gaeingoda yei bugadena teta bengono embomi sae gae bugudo ira da awodo. Edo nabugadena iji awa ingo mi mana iji awagadewa.

4 ‘Awarate embo enumba ae Sardis nati da ateraawawa edo gogo ise edo wasiri bebegaeae edo era. Edo embobo awa teta emboemboro busu begara de ainda edo gogoedo pepeta euri edo uso sinibo dongonoae edo ira da awodo. Edo ungo edo gogoedo awodo atera awasedo amboda nanemiungoda yei bo esa itano edo ungo nangaedada pepeta adera. 5 Edo embo amemiwasiri bebegae derigadira gido awa boesa awa kumbadira. Edo embobo amemiwasiri matawa atari kumbadera emboboainda jawo awawa nanemi wasiri da ji-wari kato da jiveteno atira. Edo emboamemi wasiri bebegae derigadira emboainda jawo awa nanemi mana tupadena.Edo nanemi naso Mama de uso anela deda dombu da embobo awa naso totoposadena.

6 ‘Edo embo ingo dengoro atirari gido Asisi Ko-topu mi ro Iesu gebe ari embobo da yeisira awa ingiwo.’ ”

BINGA IESU GEBE ARI EMBOBO DITI DAPHILADELPHIA NATI DA ATIMA ISERA AINDA YEIMAMBUSIRA

7 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Binga sadiena eiawa jiveio. Edo jivedo gido binga awaIesu gebe ari embobo diti da Philadelphia nati daatima era ainda gitijigari da yei itio.” Edo bingaIesu mi sisira eire.“Embo binga eiawa sira embo awa umone ewamei

de gebe de da susu ra. Edo unemi David damangiro pirigari rora awa ingo mi jigidoatira. Edo unemi mangiro pirigadira awaembo nei mi mangiro awa gajari katogoae ra. Edo unemi mangiro gajadira awaembo nei mi mangiro awa pirigari katogoae ra. 8 Edo unemi ingoda yei sira, ‘Naingo ro ewa awa gosena. Edo na gosenaingoda goroba awa kiambu rate ingo nasoatopatari ambo ambo ise edo na sapo edogogo edo ewa. Edo nanemi naso ge sari daemboro awa ingoda yei itido edo emborobe pirigetena. Edo nanemi emboro beawa pirigetena awa embo nei mi gajarikatogo aera. 9 Naso ge ingiwo. EmboSatan da topo mi ungo awa Jew embobosetera te ungo awa ge busera awasedonanemi ungo ingoda yei itano mambudoedo ungo men gido edo ingoda diti datumondebain adera. Edo ungo gadera naingo dubo budo ena awa. 10 Edo buriaiji awa busu berari da embobo awa itidogadi sedo bugutira edo iji ainde nanemiingo awa edo gogo edo simba adena aindabe awa ingo goroba edo nanemi ro awasesisena awa ewowa awasedo.

11 ‘Edo iji tupo atae ari na bugadena. Edo gaegaeedo embo mi utu da riroga God mi ingoembo sia etiri atira awa bengono eore taedo gogo edo rora kumbusewa awa simbaedo gogo ewo. 12 Edo embo amemi wasiribebegae derigadira awa nanemi ano emboawa teta God da tumondebain ari oro datutuvi inge adira. Edo embo awa manaGod da tumondebain ari oro awa doadira.Edo nanemi uso tamo da naso God da jawoawa gaiedo edo naso God da nati seka dajawo Jerusalem nati seka awa jiwadena.Edo God mi nati seka awa itari utu dodowosadira. Edo daedo nanemi naso jawoseka awa gaiadena.

13 ‘Edo embo ingo dengoro atadira gido awa roAsisi Kotopu mi Iesu gebe ari embobo dayei sira awa ingiwo.’ ”

Page 332: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 3:14 329 REVELATION 4:8BINGA IESUGEBEARI EMBOBODITIDALAODICEA

NATI DA ATIMA ISERA AINDA YEI MAMBUSIRA14 Iesu Keriso mi naso yei da sisira, “Binga sadi

ena eiawa jiveio. Edo jivedo gido binga awa Iesugebe ari embo diti da Laodicea nati da atima eraainda gitijigari da yei itio mambare.” Edo bingaIesu mi sisira eire.“Edo Iesu umo God da ge da awara sari embo mi

edo gogo edo God da gebemoka awa isagaira. Edo umo awa rora berari God mi isiraainda susu ra. 15 Edo unemi ingoda yeisira, ‘Na ingo ro isewa awa gosena. Emboumo ujo euri ungo iji nei sasaka jamojamo indido era edo iji nei ungo sasakaawa vevera indido era awarate sasaka awavevera be ae adira awa ungo mi tugadera.Edo ingo awa naso ge awa ujo ae aerate kumbae ewa awasedo ingo awa tetasasaka vevera ae jamo be aera te soropuda awodo ra. 16 Edo ingo naso ge ujoae ae etewa amone awara edo ingo nasoge kumbae etewa amone awara te ingoawa teta sasaka vevera be ae awodo etewaawasedo na ingo naso be da awa tugadiaikambu etena. 17 Edo ingo sewa ingorora jiwae embobo edo atari ewamei ewasewa. Edo ingo ingoda yei rora jiwaeatira awasedo ingo rora nenei ujo ae ewasewa. Awarate ingomen gosewa edo dubovevera tambutewa awa ingo gaera. Edoingo awa teta embo rora ae edo bosiniae edo diti guba egeregari da awodo ra.18 Edo awasedo nanemi ingoda yei senaingo rora jiwae embobo adi sedo awa nasoyei da puwo edo naso utu da gaiapa awaori ave. Edo daedo ingoda men awa ataeadi sedo awa utu da bo parara ori ave. Edodaedo ingo mi gadi sedo awa utu da siwoawa ori edo ingoda dombu da itiwo.

19 ‘Edo embo berari nanemi dubo budo ena awaungo mi ari ewagaewa orase sedo awananemi ungo isiburise edo ungo dedoena. Awasedo ingo ingoda jo berari miingoda wasiri bebegae dodo God da yeiwareregewo. 20 Edo na mando mangiropon da derido atise tain tain dorena. Edoembo amemi naso ge javi ingido mandomangiro pirigari na mando da torido naembo ainga da dada indari indadena.

21 ‘Edo embo amemi wasiri bebegae derigadiraawa nanemi embo awa kumbudo naso gi-tijigari yei damambano edo umo naso de-

monda anumbadira. Edo na daedo gitopopatido edo na naso Mama da gitijigari yeidamambudo edo nasoMama da demondaanumbedo atena.

22 ‘Edo embo ingo dengoro atirari gido ro AsisiKotopu mi Iesu gebe ari embobo da yeisira awa ingiwo.’ ”

4JOHN UTU DA TUMONDEBAIN ERO GOSISIRA

1 Edo na rora berari awa gido atae ise edo utuda mangiro pirigedo atiri gosisena.

Edo ge javi teta puin da javi inge matu naso yeige siri ingisena awa sekago ingisena. Edo ingenoumo sisira, “Imo einda vitio. Edo einda vitasonanemi ro amboda adi ira awa isaga ano gase.”2 Edo umo awodo setiri Asisi Kotopu mi bugudonaso joda goroba edo gitijijigurisira. Etiri edo nautu da gitijigari embo da anumba gosisena. Edona embo anumba ainda anumbedo atiri gosisena.3 Edo uso dombu awa teta ri munju mi ewaragoisira. Edo uso agu da awa eriri gari neinde kaindemi umo jiroroka isira. 4 Edo gitijijigegari embobo24 ainda anumba nenei mi gitijigari da anumbaawa joda atiri jiroroka edo atisera. Edo gitiji-jigegari embobo 24 awawa gitijijigegari embobo24 ainda anumba da anumbedo atisera. Edogitijijigegari embobo awa bo parara awa ombariberari isera edo ungoda kopiri da awa gobe aurigold mi ari gitijigari embo mi asugurisira daawodo awa asugurisera. 5 Edo gitijigari emboainda anumba soropu da atisira ainda edo birigibiri jara iri edo binga barara diviri edo javi neindekainde bugusira. Edo gitijigari da anumba soropuda atisira ainda dombu da awa goriwo 7 awodobenibedo ewuse atisira. Edo goriwo 7 awa God daasisi ewamei 7 awa ra. 6 Edo gitijigari da anumbasoropu da atisira ainda joda rora teta ewa binonuedo atima ira da awodo awa atisira. Edo na roraainda jo awa isaga be gosisena.

Edo rora 4 awodo gitijigari embo da anumbasoropu da atisira ainda demonda wasiri de deridoatisera. Edo rovi ravi 4 ainda oka de gun da awaditi mi ato ae ari ra. 7 Edo rora da wasiri de aindauso gari awa tetawo Lion da gari da awodo ra. Edonei ainda uso gari awa teta wo cow damei da garida awodo ra. Edo nei da uso gari awa teta emboda dombu da gari da awodo ra. Edo nei uso gariawa teta ri wakanami pupusari inge da awodo ra.8 Edo rovi ravi wasiri de 4 awa ungo dada da pikiawa berari 6 awodo ra. Edo piki ainda be nei benei

Page 333: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 4:9 330 REVELATION 5:13

awa diti mi ato ae ari ra. Edo iji berari iji de tumbade ungo iji berari God jasiga ise ya sedo isera,“God Mamo imo Kotopu. God Mamo imo awa

Kotopu edo imo awa goroba jiwae. GodMamo nangoda Bada imo awa Kotopu beKotopu. Imo atima esa, atesa edo matawaatadesa.”

9 Edo rovi ravi wasiri de 4 ungo ya de da Godjasiga edo isera. Edo embo gitijigari embo daanumba da anumbedo atisira ainda yei jasiga iseategedo isera. Edo embo re amimi matawa atimaira. 10Edo ungo ya de God jasiga eoro gitijijigegariembobo 24 awawa embo gitijigari da anumba daanumbedo atima isira embo ainda joda baingodederi edo isera. Edo ungo baingo dederi iseembo matawa atima ira embo awa tumondebainedo isera. 11 Edo ungoda gitijigari embo da gobeungoda kopiri da awa kumbudo gitijigari embo dajo da ititise sedo isera,“Nangoda Bada God inemi rora berari isesa. Edo

inemi dipapa eoso ungo wasiri de bugudoisera. Awasedo embo berari mi imo jasigaise imo sapo ise edo imo goroba nembod-iba de atari sore.”

5JOHN JIWARI KATO RUWARI GOSISIRA

1 Na ove jiwari rora ruwari embo gitijigari daanumba da anumbedo atisira amimi uso ingo bemi jigido atiri gosisena. Edo ove jiwari rora aindabe etoto awa ovemi beda ari ra. Edo umbaka vibu7 awodo mi ove jiwari rora awa gajedo gogowoari ra. 2 Edo na asisi ewamei goroba gosisena.Edo unemi gogo dimbudo sisira, “Embo ewameimo rawa mi itari gambari umbaka vibu eiawateugedo edo jiwari rora ruwari eiawa besugeiri?”3 Edo umo awodo setiri ungo yei berari da emboewamei da mi jiwari rora awa besugarase euraisera te embo da utu da ta busu tuda ta awodo mijiwari rora awa besugorase awa tambae isera. Edoembo berari awa ove jiwari rora awa besugedoedo ajigari awa inono ae ra. 4 Edo na ji komajavi de sisena ainda be awa embo da ave ewameiamemi jiwari rora awa besugari katogo tambaeisera awasedo. 5 Edo na ji awodo seno embo dagitijijigegari 24 ainda da mi naso yei sisira, “Jiseose ta gio. David da orobe nembodiba jawosedo era Judah da ewowo da wo Lion mi gitopoawa patetira. Edo unemi gitopo awa patetira edoumo inono gido itari gambari umbaka vibu awateugedo edo ove jiwari rora awa besugadira.”

JOHN WO SHEEP DA MEI GOSISIRA6 Edo na gitijigari da anumba de rora wasiri

de 4 ainde gitijijigegari embobo 24 gitijigarida anumba jiroroka edo atisera awa gosise edosoropu da wo sheep da mei jawo Lamb awa go-sisena. Edo Lamb ungo mi matu dorisera te umobetedo edo wasiri de sekago eririsira. Edo Lambainda kopiri da gi awa 7 edo uso dombu da ajigariawa daedo 7 na. Edo Lamb ainda diti 7 awa Godda asisi ewamei 7 God mi itiri busu berari damambusera awa ra. 7 Edo Lamb awawamambudoembo gitijigari embo da anumba da anumbedoatisira ainda ingo be da jiwari rora ruwari awakumbusira. 8 Edo umo awa kumbiri rovi raviwasiri de 4 edo gitijijigegari embobo 24 ainde daLamb ainda jo da baingo dederi edo tumondebainisera. Edo ungo dada awa rora teta guitar ingeingo jigari berari edo edo aga gold mi ari awajigido isera. Edo aga jo da awa garawa munoeviri edo muno ewamei be vivitisira. Edo munoewamei awa God da embobo mi iji berari God dayei ge sedo isera awa ra. 9 Edo ungo ainda baingodederi edo atise ya seka sisera,“Imo itari gambari umbaka vibu teugedo edo ove

jiwari rora besugadesa awa inonona aindabe awa ungo mi imo detero edo iso ororomi etiri embo jiwae be jiwae God da yeibugusera.

“Edo embobo awa embobo ge neinde kainde busuda awa sedo isera embobo awa ra.

“Edo embobo awa busu berari da embobo ra. Edoungo awa busu berari da orobe neindekainde edo nati neinde kainde da embobora.

10 “Edo inemi ungo awa God da priest edo ingo-denaso God kera orase ititisesa. Edo ungomi busu da embobo awa gitijigadera.

“Imo awa jiwari rora besugadesa awa inono na.”11 Edo ya awa setero na sekago gosisena. Edo

na ditini ise edo anela jiwae be jiwae da ge javiingisena. Edo asisi ewagaewa awawa gitijigariembo da anumba de rovi ravi 4 wasiri de edogitijijigegari embobo 24 awodo atisera awa jiro-roka edoderido atisera. Edo asisi ewagaewa aindaajigari awa jiwae be jiwae ra.

12 Edo ungo ainda derido atise ya eiawa sisera,“Lamb dorisera awa umo goroba de gaiapa de jiro

gari de goroba ari de sapo ari de jasiga aride kumbadira amone inono na.”

13 Edo rora berari utu da atima era edo busuda atima era edo ewa da atima era amimi ya seroingisena. Edo ungo ya eiedo sisera,

Page 334: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 5:14 331 REVELATION 6:16“Embo gitijigari embo da anumba da anumbedo

atira edo Lamb de awa ungo iji matawajasiga ari de sapo ari de goroba ari dekumbuse atore.”

14 Edo ungo ya awodo setero rovi ravi 4 wasiride mi mina sisera, “En, awa gebe.” Edo gitijijige-gari embobo 24 awa baingo dederi edo tumonde-bain isera.

6LAMB MI UMBAKA VIBU 6 AWODO AWA JIWARI

RUWARI DA AWA TEUGURISIRA1 Edo na Lamb mi jiwari itari gambari umbaka

vibu da awa teuguriri gosisena. Edo rovi ravi 4wasiri de ainda dami ge siri javi teta binga bararadiwarago iri na ingeno sisira, “Puio.” 2 Setiriedo na wo horse parara bugutiri gosisena. Edoembo da ainda tamo da anumbedo edo umo giemi jigido atiri gosisena. Edo umo gitijigari emboda gobe awa kumbudo edo embo dari embo isiraedo umo embo patido dari betorase mambusira.

3 Edo Lamb mi jiwari itari gambari umbakavibu nei awa teugurisira. Edo teugetiri edo naingise ateno rora wasiri de nei mi sisira, “Puio.”4 Setiri edo wo horse kokoi bugutiri gosisena.Edo embo ainda tamo da anumbedo atisira awagoroba ari kumbudo ari embo busu da awa em-bogo edo mina dara orase burisira. Edo umogoroba ari budo koma ewamei ari busu da awawaari atae adira. Edo umo embogo embo da kasiwonembodiba awa kumbusira.

5 Edo Lamb mi jiwari itari gambari umbakavibu nei awa teugurisira. Edo teugetiri na ingiseateno rora wasiri de nei mi sisira, “Puio.” Setiriwo horse umenga bugutiri gosisena. Edo emboda ainda tamo da anumbedo atisira awa rora dabouga tega ari rora awa jigido atisira. 6 Edoawawa gido na rovi ravi wasiri de 4 ainda tedajavi ingisena. Edo ingise ateno ge javi mi sisira,“Embo da mi ambe ingije kiambu awa ori adisedo embo da mi gano itadira, uso iji da buroetira ainda betira awa. Edo embo da ami sirimunju dogo kiambu da awa kumbadi sedo emboda amemi uso iji da buro etira ainda mina ganoawa itadira. Awarate oil de grape ngamo wine deda mina awa atare.”

7 Edo Lamb mi jiwari gajari umbaka vibu neiawa teugurisira. Edo umo teugetiri edo na ingiseateno rora wasiri de nei amimi sisira, “Puio.”8 Setiri wo horse karako bugutiri gosisena. Edoembo da uso tamo da anumbedo atisira uso jawoawa betari. Edo riawo matawa ewuse atari awa

ambo ambo edo wo horse ainda ambo da bu-gusira. Edo ungo mi busu kataburisera edo eterodombu 4 awodo isira edo ungo dombu da aindaembobo awa doro betorase goroba kumbusera.Edo ungo embomei awa dadi sedo etero embogode baimana de karu de busu da ambe wo berariawa dadi bugusera.

9 Edo Lamb mi jiwari gajari umbaka vibu neiawa teugurisira. Edo umo teugetiri edo rorouitari tendeba juda busu da embo mi embo de-oro betedo isera ainda asisi awa gosisena. Edoembobo awa ungo busu da atise edo God da geawa minonu sedo isera edo ungo edo gogo edoembo da yei Keriso da jawo da ge seoro gidoisera awasedo busu da embo mi ungo deterobebetegurisera. 10 Edo ungo mi gogo dimbudosisera, “Bada God imo awa goroba jiwae ra. Edoimo awa kotopu edo iso ge awa gebe moka ra.Edo iji roinge atae ari edo imo busu da embobonango dorisera awa kasedo ungoda riroga itesi?”11 Edo God mi embo dada da yei bo parara dadaisira. Edo umo awawa ungoda yei itido sisiraiji tupo ribori go simba orase sisira. Edo awasedo ungoda yei sisira, “Ingo simba irirowo busuda embobo mi Iesu gebe ari embobo nenei Iesusapo edo era awa ingo dorisera da awodo dorobetadera. Edo Iesu gebe ari embobo da ajigarinanemi matu betorase awara sisena ajigari awabetoro awa busu da embobo mi ungo dari betariawa atae adera.”

12 Edo Lamb mi jiwari itari gambari umbakavibu nei awa teugurisira. Edo umo awa iri naditini isena. Edo na ditini eno didira nembodibaisira. Edo waiko umenga teta ungotu inge isira.Edo kariga teta ororo inge kokoi isira. 13 Edodamana sokedo utu da edo busu da wowosiserateta bisara mi sumbuse euri ri wasiri euri igipururusedo busu da wosedo ira da awodo isira.14 Edo utu ruwusira teta ingode opi ruvedo erada awodo. Edo utu awodo ruvedo edo atae edomambusira. Edo doriri berari de ingigi berari deungoda yei dodo gigiseburisera.

15 Edo busu da embobo da gitijijigegari nem-bogamo de memeinya de isoro embobo da giti-jijigegari de rora jiwae embobo de embo nem-bogamo de agipo embobo de embo agipo emboboae de ungo berari meko to da edo doriri tembada ganuma nembogamo da to da totorigedo un-jugedo isera. 16 Edo ungo ainda unjugedo atiseganuma da edo doriri da yei gogo dimbudo sedoisera, “Gaegae edo Lamb nangoda yei tini gam-

Page 335: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 6:17 332 REVELATION 8:1bari ira amimi nango tambure edo embo gitiji-gari da anumba da anumbedo atira amimi nangogeure ta wosedo nango apuregegae. 17 Edo emboetoto ainda tini gambari iji awa bugira. Edo ijiawa bugari embo inono mo amemi uso dombu dadereri?”

7GOD MI ISRAEL EMBOBO 144,000 AINDA BEO DA

USO SASA ITITISIRA1 Edo na awa berari gido asisi ewamei 4 awodo

gosisena. Edo asisi ewamei 4 awa busu da sangove4 ainda derido busu da bisara 4 awa busu da edoewa da edo ri tamo da awodo sumborase sedoungo mi bisara awa to berari busu da ainda awagajisera.

2 Edo na goseno asisi ewamei nei wosedo yarikena edo bugusira edo umo God wasiri de atimaira amimi sasa itido ira rora awa kumbudo bu-gusira. 3 Edo God mi asisi ewamei 4 ainda yeibusu da edo ewa da memesi itorase goroba iti-tisira asisi ewagaewa ainda yei sisira, “Memesiboroko busu da edo ewa da edo ri da yei itave.Awarate giti ingode God da agipo embobo da beoda sasa itadera. Edo ingode awa edo awa ingoawo memesi bugadira.” 4 Setiri edo na ingenoembo God da sasa ungoda beo da kumbuseraainda ajigari awa sisera. Edo Israel orobe berariainda teda awa embo 144,000 amimi God da sasakumbusera. Edo Israel da embomei da orobe dajawo eire.5 Edo Judah da orobe da sasa kumbusera ainda

tega awa 12,000. Edo Reuben da orobeda sasa kumbusera ainda ajigari tega awa12,000. Edo Gad da orobe da sasa kum-busera ainda ajigari tega awa 12,000. 6EdoAsher da orobe da sasa kumbusira aindaajigari tega awa 12,000 ra. Edo Naphtalida orobe da sasa kumbusera ainda ajigaritega awa 12,000. Edo Manasseh da orobeda sasa kumbusera ainda ajigari tega awa12,000. 7 Edo Simeon da orobe da sasakumbusera ainda ajigari tega awa 12,000.Edo Levi da orobe da sasa kumbuseraainda ajigari tega awa 12,000. Edo Is-sachar da orobe da sasa kumbusera aindaajigari tega awa 12,000. 8 Edo Zebulunda orobe da sasa kumbusera ainda ajigaritega awa 12,000. Edo Joseph da orobeda sasa kumbusera ainda ajigari tega awa12,000. Edo Benjamin da orobe da sasakumbusera ainda ajigari tega awa 12,000.

EMBO JIWAE BE JIWAE DADA ISERA

9 Edo na awawa gido atae edo sekago ditiniisena. Edo embo jiwae be jiwae embo mi ajigarikatogo ae awa gosisena. Edo embobo eiawa busuda orobe berari edo nati berari da embobo awa ra.Edoungo awabusuda atise busu da ge gari neindekainde sedo isera awa ra. Edo embobo awawa boparara ewari berari edo ijiga ingo mi jigari berariedo Lamb da joda dederigedo atisera. 10 Edoembobo awa ainda dederigedo atise ungo gogodimbudo sedo isera, “God gitijigari anumba daanumbedo atira edo Lamb de ungo etoto awawasoregari da susu ra.” 11 Edo asisi ewamei beraride gitijijigegari embobo 24 de rovi ravi 4 wasiride gitijigari embo da anumba jinenebedo atimaisera amimi God tumondebain edo isera. 12 EdoGod tumondebain ise sedo isera, “Awa gebe jasigaari de usasa de jiro gari de doio sari de sapo ari degoroba de matawa natopo atari awa God da topora. En awa gebe.”

13 Edo ungo awa setero gitijijigegari embobo 24ainda embo da mi naso yei sisira, “Imo embo boparara ewari berari etera eiawagosesita? Edo imoungo yei rawainda edo buguseri awa gosesita?”

14 Setiri namina sisena, “Bajari na gaera te imogosesa awasedo naso yei ujugeio gane.”

Seteno umo naso yei sisira, “Embobo gosesaeiawa ungo busu da memesi nembodiba be nem-bodiba da soropu da sembusera awa ra. Edo ungoawa Lamb da ororo mi ungoda sinibo segedo edoparara isera awara. 15 Awasedo ungo God dagitijigari anumba demonda atise edo ungo usomando da iji berari umo sapo edo era awara. Edoembo gitijigari embo da anumba da anumbedoatira amimi ungo edo gogo edo simba adira.16 Edo ungo sekago mana beji tambaderi ta koumo ujo awa mana tambadera. Edo waiko veverami mana ungo ewadira. Edo bisara vevera ta roravevera nenei ro mi mana ungo ewadira. 17 Aindabe awa Lamb soropu da anumbedo atira amimiungo simba adira teta wo sheep simba ari embomi uso wo sheep simba edo ira da awodo. EdoGod mi ungoda diti da jijiu awa tupari ungo iaviriadera.”

8LAMB MI JIWARI RORA UMBAKA VIBU MI ITARI

GAMBARI AMBO BE AMBO AWA TEUGURISIRA1 Edo Lamb mi umbaka vibu jiwari rora da

ambo be ambo awa teugetiri ge javi de javi neneiberari de utu da awa 30 minutes awodo atae isira.

Page 336: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 8:2 333 REVELATION 9:72 Edo iji awa atae etiri na asisi ewamei 7 awodo

God da joda dederigedo atero gosisena. Edo nagoseno ungo da da puin burisera.

3 Edo asisi ewamei nei aga gold mi ari roraewuse muno ewamei ira awa kumbari rora awajigido edo umo bugudo rorou itari tendeba de-monda dederisira. Edo ungo mi asisi ewameiainda rora muno ewamei de jiwae ititisera unemiGod da embobo da benunu de da dada edo edororou itari tendeba da gold mi ari gitijigari emboda anumba da joda atisira ainda itarase sedo.4Edo roramuno ewamei de dungisira aindamunodagari ae be awa asisi ewamei God da joda deridoatisira ainda ingo da aga da awa dodo edo Godda yei God da embo da benunu God da sedoisera ainda da dada vivitisira. 5 Edo awodo edoasisi ewamei rigotu rorou itari tendeba da budouso aga joino muno de kumbudo isira ainda jodaititisira. Edo joda itido aga awa warawara etiribusu da wowosisira. Edo wosetiri binga barara dejavi nembodiba de edo birigi de didira de busu daisira.

ASISI EWAGAEWA PUIN PUSISERA6 Edo asisi ewamei 7 puin kumbusera awa ungo

puin pusadi sia baia isera.7 Edo asisi ewamei da uso puin pusisira. Edo

pusetiri ga de gosoro de riawo ororo de dada aribusu da wowosisira. Edo riawomi busu be da awaeviri edo busu be etoto awa atisira. Edo riawo miri nembogamo berari da be da awa ewuse edo beetoto awa doturisira. Edo riawo mi sasawa berariawa evetiri atae isera.

8 Edo asisi ewamei nei uso puin pusisira. Edopusetiri edo rora teta doriri riawo mi ewaragoise wosedo ewa da mambusira. Edo ewa dawosetiri be da nembodiba awa wareregedo ororoisira. Edo ewa be da awa ororo etiri edo ewa beetoto awa atisira. 9 Edo rora wasiri de ewa daainde sangove nei nembodiba da awa bebeteroedo sangove nei be etoto awa atisera. Edo emboda nga nembogambo sangove nei da nembodibaawa bejedo dada ero edo sangove nei etoto awaatisera.

10 Edo asisi ewamei nei uso puin pusisira. Edopusetiri damana nembodiba biri biri edo ewuseuso yei utu da awa teugedo edo umo de umo uririmemeinya nenei de da wowosira. 11 Edo damanaainda jawo awa tokaka ra. Edo umo wosetiriedo umo sangove nenei nembogamo awa tokakaetero edo sangove nenei etoto awa atisera. Edoumo tokaka isera awa embo jiwae be mi indidoedo bebetegurisera ainda be awa umo awa tokakaisira awasedo.

12 Edo asisi ewamei nei mi uso puin pusisira.Edo pusetiri waiko da sangove nei nembodibade kariga da be nei nembodiba de edo damanaberari da ungoda sangove nembodiba nei de dayei biae ari bugiri sangove nenei nembogamboetoto atima isera. Edo ungoda usasa sangovenei nembodiba awa atae isira. Edo ungoda usasasangove da awa atae etiri gido ungo janibedogogo ae etero gido sipo bugusira edo waiko edogogo edo janibae etiri tumba bugusira edo karigade damana de janibari bebegae janiburisera.

13 Edo na dombu inda edo wakana nembodibautu inbe inda iri gosisena. Edo wakana mi sisira,“Eiawa biae be biae be biae ra. Edo asisi ewameinenei tamonde awa ungoda puin pusadi aikambuisera edo iji ainde awa memesi nembodiba benembodiba awa embo busu da atima era ainda yeibugari ungo ro eri?”

9ASISI EWAMEI NENEI TAMONDE UNGODA PUIN

PUSISERA1Edo asisi ewamei neimi usopuinpusisira. Edo

pusetiri na damana utu da edo busu da wowosirigosisena. Edo damana amimi riawo matawaewuse atari da yei da mangiro awawa pirigarasesedo Godmimangiro pirigari rora awa uso yei iti-tisira. 2 Edo damana mangiro riawo matawa atarida yei da awapirigetiri umbosi nembodiba be tetaeke ewuse umbosi arago ise ijegedo bugudo indavitido edo waiko de utu de awa gajetiri edo busuawa umenga isira. 3 Edo umbosi ainda jo da awasopika busu da wowosisira. Edo sopika awawaembo oro memesi teta ganuma to guwomi gaiurimemesi budo era da awodo awa sopika mi oroembo memesi kumborase sedo sopika goroba arikumbusera. 4 Edo sasawa de ri de ri nenei deawa usibesi adi aerate ungo re embo God da sasaungoda beo da itae awa dedo gaedo orase sisera.5Edo sopikami embobo awa degoro bebetegorasesaerate oro kariga 5 awodo memesi kumborasesisera. Edo ungomemesi kumbadera awamemesiawa teta ganuma to guwomi embo gaiurimemesibudo era da awodo borase sisera. 6 Edo kariga5 ainda joda embobo awa betadi dipapa adera teungo mana betadera. Edo ungo betari eura aderate tambadi aera ainda be awa betari awa ungododo sumbudo mambadira.

7 Edo sopika sena ainda ungoda gari awa tetahorse embo mi isoro da giro sagiro itoro edoera da awodo ra. Edo embo mi horse tamo daanumbedo mina dara adi sedo horse giro edo era

Page 337: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 9:8 334 REVELATION 10:9da awodo ra. Edo horse ainda kopiri da awa rorana kotisena awa rora uso gari teta gitijigari emboda gobe gold mi ari da awodo ra. Edo horse aindadombu da gari awa teta embo da dombu ingegera. 8 Edo horse ainda tu awa teta evetu da kopiritu inge edo ungoda di awa teta wo lion da diingege ra. 9Edo rora uso gari teta oka da bere aurimi ari ingege mi ungoda oka awa gajisera. Edosopika aindaungodapiki da javi awa teta horsemigaga embo sirari kato de awa isoro embobo siridoisoro da sumbarase javi sedo ira da awodo sisira.10 Edo sopika ainda ungoda senta awa teta dumida awo da awodo ra. Edo ungo awo amimi oroembo kariga 5 awodo memesi tambadera. 11 Edogitijigari nembodiba mi sopika eiawa gitijigidoira. Edo gitijigari awa asisi biae yei riawo matawaewuse atima ira ainda gitijigido ira awa ra. Edouso jawo Hebrew embobo da ge mi sedo era awaAbaddon na edo uso jawo Greek embobo da ge misedo era awa Apollyon na. Edo jawo Apollyon deAbaddon de ainda be awa rora usibesi ari embo.

12 Edo rovi ravi bebegae tamonde wakana misari setena. Edo biae da awa atae etiri edobebegae etoto awa atira.

13 Edo asisi ewamei nei uso puin pusisira. Edoumopusetiri ge javi sangove 4 rorou itari tendebaGod da joda ainda bugutiri na ingisena. 14 Edoge javi amimi asisi ewamei uso puin pusisiraainda sisira, “Asisi ewamei 4 umo nembodibajawo Euphrates da bengi da bundetero atera awawujegedo doio mambore.” 15 Edo setiri asisiewamei mi ungo wujegurisira. Edo asisi ewamei4 awa embo diti nembodiba busu da atima iseraawa usibesi adi sia isera. Edo asisi ewamei 4awawa iji eiawa edo kariga eiawa edo gaeko eiawasimba ewora. 16 Edo na setero gosisena isoroembobo horse da tamo da anumbedo temberaainda ajigari awa 200 million na.

17 Edo na eturo arago ise na horse ainde em-bobo horse da tamo da anumbedo atisera awagosisena. Edo embobo bere kokoi teta riawokokoi inge edo umenga teta utu umenga ingeedo karako ingege awa ombusena. Edo horse dakopiri awa teta lion da kopiri ingege ra. Edo riawode umbosi de rora ewuse masa biae horse aindabe da bugudo isira. 18 Edo riawo de umbosi deedo rora ewuse muno biae edo isira rora aindeedo rora tamonde amimi embo diti nembodibada busu da awa detero edo diti etoto atisera.19 Edo horse awa ungoda be de ungoda senta demi memesi adera awa ungoda goroba atira. Edoungoda senta awa teta jingabu bemi gambudo ira

da awodo ra. Edo ungo senta amimi eoro emboembo memesi budo era.

20 Awarate busu da embo diti etoto rovi ravitamonde mi dae doturisera embobo awa ovekekevegari ungo ro isera awa dodo God da yeiwareregae isera. Edo ungo auri mina nembog-amo mi ganuma mi ri mi ove kekevegedo isera.Edo ove kekevegari ungo diti egae edo dengoroegae edo pepeta ae awa ungo tumondebain aridoae edo isera. Edo ungo asisi bebegae tumon-debain ari doae edo isera. 21 Edo daedo emboboawa embo dari betari edo inja edo dita ari viro ariwasiri de bengono ari wasiri de awa dodo God dayei wareregae edo isera.

10ASISI EWAMEI MI JIWARI JOHN DA YEI ITITISIRA

1 Edo asisi ewamei nei goroba jiwae awa utudodowowosiri gosisena. Edo asisi ewamei awa boteta poroga inge ombusira edo eriri mi uso kopirijiroroka isira. Edo uso dombu awa teta waiko mijanibarago isira. Edo uso tei etoto awa teta riawoavewa inge isira. 2Edo umo jiwari kiambu pirigariuso ingo da jijigurisira. Edo umo uso tei be awaewa tamoda itido uso tei anda awa busu da deridoedo umo gogo teta lion mane mi dimbarago edoge sisira. 3 Edo umo gogo dimbiri binga barara 7awodo uso ge mina gogo de sisera. 4 Edo ungo gemina sero na ungo ro sisera awa gaiadi isena te gejavi utu da siri ingisena. Edo na ingeno ge javi misisira, “Duberi 7mi ro setera awa jiwose ta ungodage awa unjugari da doio atare.”

5 Edo ge javi awodo setiri na asisi ewamei teinei ewa da edo tei nei busu da edo derido atirigosisena amimi uso ingo be awa utu kena jigirieriri sari gari ge sisira. 6 Edo umo ge awawa Godutu de edo rora berari ainda atima ira ainde edobusu de edo rora berari ainda atima ira ainde edoewa de edo rora berari ainda atima ira awa isiraembo matawa atima ira ainda jawo da ge awasisira, “Iji bugari iji nei awa simba eose. 7Edo asisiewamei ambo be ambo awa uso puin pusari Godmi jo ge matu uso binga sari embobo da yei sisiraawawa awodo teta awa adira.”

8 Edo umo awodo setiri ge javi utu da siriingisena ge javi awa sekago naso yei sisira, “Mam-buio jiwari pirigari asisi ewamei tei nei ewa daderido tei nei busu da derido edo atira amimijigido atira awa kumbase.”

9 Edo ge javi awodo setiri na mambudo asisiewamei da yei jiwari kiambu awa naso yei itarasesedo gosisena. Edo sedo geteno umo naso yei

Page 338: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 10:10 335 REVELATION 11:17sisira, “Kumbudo indio. Edo imo indaso jiwariawa iso be da awa porere teta jou mi arago adirate iso tini da awa tokaka biae be adira.”

10 Setiri na jiwari kiambu awa uso ingo dakumbudo edo indisena. Edo indisena awa nasobe da awa porere teta jou mi porere arago isira tenukegurisena awa naso tini da awa tokaka isira.11 Edo na awodo eteno umo naso yei sisira, “Imosekago God da binga awa busu da embo diti jiwaede edo ungoda gitijijigegari embobode ungoda geneinde kainde de edo tamo neinde kainde da yeiGod da binga awa minonu seio.”

11EMBO ETOTO MI GOD DA BINGA MINONU

SADERA1 Edo unemi naso yei tega bari ituka teta ketu

inge awa itido sisira, “Erido God da tumondebainari oro de rorou itari tendeba de da tega awakumbuio. Edo embo roinge mi God uso tumon-debain ari oro da tumondebain eri awawa ajigeio.2 Awarate God da tumondebain ari oro arapa datega awa kumbose yei amone embo Jew ae awakumboro toradera. Edo ungo torido kariga 42awodo Jerusalem nati ewamei be ewamei da yeibiae ise atadera. 3 Edo ungo awodo ise atiroro nanaso binga sari embobo etoto itano mambudo iji1,260 ainda joda naso binga minonu sadera. Edoungo re bo betari waia awodo awa ombadera.”

4 Edo binga sari embobo etoto emone teta riolive etoto inge edo goriwo esegari rora etotoiji berari busu berari da gitijigari da joda atimaira da awodo ra. 5 Edo embo amemi binga sariembobo etoto awa usibesi adi adera awa riawoungoda be da edo bugudo ungoda gitopo usibesiadira. Edo emboro eiedo da embo amemi ungousibesi adi adera awa bebetegadera. 6 Edo gaegaeedo iji ainde ga bugurase sedo ungo God da bingaminonu sadi sedo ungo utu gajari goroba awakumbusera. Edo ungo sasakamemeinya awa soroororo arase sedo ungo goroba ari kumbusera. Edoungo soro karu neinde kainde busu da embobo dayei bugarase sedo ungo goroba kumbusera. Edoungo awodo adi goroba kumbuseraungo iji nondedipapa adera ainde.

7 Edo ungo God da binga minonu sedo ataeoro ambe wo mi riawo matawa ewuse atima irayei ainda edo bugudo ungo de da embogo adira.Edo ungo patido dari bebetegadera. 8 Edo ungobetoro ungoda tamo awa nati nembodiba usojawo Jerusalem da emboro da doro ungo ainda

pasido atadera. Edo embo mi ge unjugari dasise awa ungo mi iji nenei nati awa Sodom natisadera edo iji nenei awa Egypt busu sadera. Edonati re da ainda ungo mi Iesu awa benema miorega da detero bebetisira. 9 Edo iji tamonde edonei soropu ainde embo nati neinde kainde edoungoda ge neinde kainde edo ungoda tamo garineinde kainde mi God da binga sari embo etotoda tamo awa gadera. Edo embo da amemi tamoawa kumbudo mambudo gowadi dipapa oro edoembo mi embo ainda yei sadera ungo gowovesadera. 10 Edo God da binga sari embobo etotoawa bebetegetoro embo busu da atima era awaiaviri edo kando mina ita adera edo ungo mibondo dada adera ainda be awa God da bingasari embobo etoto amimi eoro embo busu da awamemesi kumbutewora awa bebetisera awasedo.

11 Edo iji tamonde edo nei soropu da awa ataeari God mi ungoda yei wasiri seka da oena awaitari edo ungo wasiri seka de eradera. Edo ungoerero embo berari mi ungo gido oju be isera.12 Edo ge javi nembodiba utu da edo ungoda yeieinda vitiwo setiri God da binga sari emboboetoto ge awa ingisera. Edo ungo ge awa ingidoedo ungoda gitopo awa ditini ise atero ungoporoga da joda utu da vivitisera.

13 Edo ungo vitero didira nembodiba isira. Edodidira etiri edo nati da oromando diti nembodibada awa usibesi etiri edo diti 9 awodo awa atiri edoembo 7,000 awodo bebetisera. Edo awodo etiriembo nenei berari oju mi biae edo ungo God utuda atima ira awa jasiga isera.

14 Edo wakana iji tamonde biae sisira. Edobebegae etoto awa atae etira te biae da atira awabugadi aikambu etira.

ASISI EWAMEI AMBO BE AMBO USO PUIN PU-SISIRA

15Edo asisi ewamei ambobe amboawausopuinpusisira. Edo pusisira. Edo pusetiri ge javi jiwaeutu da sisera,“Busu berari da busu da gitijijigegari gitijigido is-

era yei berari ainda ingodenaso Bada Godde Soregari Embo God mi itari bugarasesisira awawa boroko gitijijigurera.”

16 Edo ge javi awodo setero gitijijigegari em-bobo 24 ungoda gitijigari anumba God da jo daainda anumbedo atima isera awa ungo baingodederi edo dombumi busu tamesi ise God tumon-debaion ise sisera,17 “Bada God imo goroba da susu awa matawa

atima esa. Edo imo iso goroba nembodibami gitijigari tuturo etesa awasedo nango

Page 339: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 11:18 336 REVELATION 12:17iso yei doio sera. 18Edo embo God gae awatini gambari etera te iso tini gambari ariiji awa bugira. Edo embo bebeteguriseraawa inemi kasadesa iji awa bugira.

Edo iji inemi iso agipo embobo binga sari emboboda riroga itadesa iji awawa bugira. Edoiji inemi riroga iso embo berari embonembogamo de embo memeinya de daitadesa iji awa bugira. Edo iji inemi embobusuusibesi isera awausibesi adesa iji awabugira.”

19Edo tumondebain ari oro utu da ainda be awapirigurisira. Edo pirigetiri embo mi sari gari gedada ari tumondebain ari oro jo da awa gosisera.Edo birigi de gogo de binga barara de didira de ganembodiba de gosoro de isira.

12EVETU DE WO NEMBODIBA TETA INGABA INGE

AINDA GE AWA1 Edo utu da rora namatu gae awa etiri duduku

be duduku isena. Edo na evetu teta bo waiko miewari inge awa gosisena. Edo uso tei tu da awakariga edo gitijigari evetu da gobe damana 12 deawa uso kopiri da ra. 2 Edo evetu awa gasou dera edo mei kumbadi aikambu isira ainda memesiawa kumbusira.

3 Edo utu da na rora nei na matu gae awa gidoduduku be isena. Edo na rora wo ingaba ingenembodiba gosisena. Edo wo ainda tamo da oveawa kokoi edo uso kopiri awa 7 edo kopiri dagi awa 10 edo kopiri dada ainda awa gitijigariembo da gobe ra. 4 Edo wo amimi damanaditi etoto nembogamo awa doturise uso jimbimi damana diti nembodiba da awa utu da edojumbudo wawara etiri ungo busu da wowosisera.Edo awodo edo evetu awa mei kumbadi aikambuiri gido umo evetu da yei asusubedo mambudokotisira evetu mei kumbari nanemi nukegadenakotisira. 5 Edo evetu mei burisira awa itukaauri mi ari amimi busu berari da embobo awagitijigadira. Edo evetu awamei betiri embo da mimei awa soumbedobudoGodda gitijigari anumbademonda kumbudo mambusira. 6 Edo evetu awayei embo atae yei ainda sumbudo mambusira yeiGod mi umo embo sia isira ainda edo ainda ungomi umo awa iji 1,260 awodo simba adera.

7 Edo utu da embogo nembodiba tuturo isira.EdoMichael de uso asisi ewagaewademiwonem-bodiba ingaba inge awa ondoro mambarase sedoungae da embogo isera. 8 Edo wo nembodiba deuso anela dewareregedo embogo isera teMichael

de uso asisi ewagaewa de mi wo nembodiba deuso asisi bebegae de awa dorisera. 9 Edo ungodedo Michael mi wo nembodiba awa warawaraetiri utu dodo wowosisira. Edo wo nembodibaingaba inge umo awa jingabu ogo jawo Satan raedouso jawonei awaBinei na. Edo embo re amimibusu da embo berari gandubedo ira. Edo Michaelde uso asisi ewagaewa de mi umo dedo ungo miumo de uso asisi bebegae berari de awa warawaraetero ungo busu da wowosisera.

10 Edo ungo awodo etero ge javi nembodiba miutu da edo sisira,“Boroko God da soregari bugira. Edo boroko God

gitijigari goroba awa uso topo awa isagaetira edo boroko soregari embo God miitiri bugusira awa daedo gitijigari gorobaawa uso topo awa isaga etira. Edo awawaisaga etira ainda be awa iji de tumba deembo amimi God da dombu da iji berariingodenaso nanonamendi Iesu gebe ariembomei awa bekuba evira edo embo awapigetero utu dodo wosetira.

11 Edo ingodenaso nanonamendi Lamb da ororomi edoGodda gebemokaungomiminonusisera amimi Satan pasetira. Edo ungo ojuae Iesu da jawo da bebetegadi ungo gitopode da embogo isera. 12 Awasedo utu deingo berari utu da atewa awa iaviri ewo.Awarate busu de ewa de ingoda yei awabiae be biae ra ainda be awa Satan ingodayei wowosira awa tini gambari be ira. Edoumo tini gambari be tini gambari ira aindabe awa umo gosira uso iji awa atae adiaikambu etira awasedo.”

13 Edo wo nembodiba teta ingaba inge awaumo warawara etero utu dodo busu da wose-tira awa gido gido umo evetu mei kumbusiraevetu awa ondadi tuturo isira. 14 Awarate evetuawawa pupusedo uso yei embo atae ainda mam-barase sedo ungo mi uso yei piki nembogamowakana da awa etoto ititisera. Edo evetu awapupusedo uso yei da mambari ainda jingabu miumo dari jaredo doadira ainda be awa God migaeko tamonde edo nei da soropu da awodo umosimba adera. 15 Awasedo evetu awa oju sumbirijingabu uso ambo da bugudo sasaka uso be datugetiri wosedo teta umo nembodiba bojari ingeisira. Edo jingabu mi evetu awa umo tamo dapeko peko edo mambarase sedo umo bojari awatugisira. 16 Awarate busu mi evetu awa kon-dade edo be angedo sasaka wo nembodiba dabe da wowosisira awa nukegurisira. 17 Edo wo

Page 340: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 12:18 337 REVELATION 13:18

nembodiba awa evetu ainda yei tini gambari edomambudo evetu ainda orobe deda embogo isira.Edo evetu ainda orobe awa embo berari God dage kera ise Iesumi gebemoka isaga isira awa gebeise atima era awa ra. 18Edo wo nembodiba ingabainge awa umo mambudo ewa be da dederisira.

13WO NEMBOGAMO ETOTO ARI BEBEGAE ISERA

AINDA KIKI1 Edo ditini eno wo nembodiba ewa tuda edo

vivitisira. Edo wo nembodiba ainda kopiri dagi awa 10 edo uso kopiri awa 7. Edo gitijigariembo da gobe awa wo ainda kopiri da gi berari10 ainda dada atisira edo kopiri 7 ainde daedoatisira edo jawo bebegae mi isibari ge bebegaeGod da jawo da sisera awawa ainda gaisera atira.2Edowo nembodiba gosisena awawa uso gari awateta ambe wo jawo leopard uso gari teta pusi dada awodo ainda ra. Edo wo ainda uso tei awateta ambe wo jawo bear da da awodo ra. Edo woainda be awa teta lion da be inge ra. 3 Edo nawo da ainda kopiri awa embo amemi dari betariinge rate bubuko mi sekago evevegari edo kopirisekago ewamei ari inge awa gosisena. Edo busuda embobo berari wo awa gido kove edo dipapaedowo awa ambo ambo isera. 4Edo busu da emboberari wo nembodiba ingaba inge awa tumonde-bain isera ainda be awa unemi uso goroba awawo nembodiba ewa tuda edo vivitisira ainda yeiititisira awasedo. Edo ungo daedo wo nembodibaawa tumondebain ise sedo isera, “Embo da aveedowo da rawa ungoda gorobawo einde da inonoaera awasedo embo da rawai edo wo da rawaungae da embogo adi aera.”

5 Edo kariga 42 awodo wo nembodiba ewa tudaedo vivitisira amimi uso buro bebegae be awaedo isira te God mi beitigae ra. Edo iji ainde wonembodiba mi goroba de ge bebegae sedo isira.6 Edo umo ge bebegae God da jawo da sedo isiraedo yei umo atima ira jawo da sedo isira edo emboberari utu da atima isera ainda jawo da sedo isira.7Edo Godmi awara seuri wo nembodiba ewa tudaedo vivitisira amimi God da embobo de embogoedo ungo derigedo isira. Edo umo embo tamoneinde kainde edo ge neinde kainde da gitijigariembo isira. 8 Edo embo berari busu da ateraamimi wo awa tumondebain adera. Edo God umobusu ae atise embo nenei da jawo wasiri matawaatari da jiwari kato da jiusira. Edo wasiri da jiwarikato re Lamb ungo mi detero betisira ainda topora. Awarate embo wo awa tumondebain adera

embobo awa ungo ungoda jawo God mi wasirimatawa atari da jiwari kato da jiwae amimi adera.

9 Edo embo ingo dengoro atirari gido ingiwo.10 God awara sari Iesu gebe ari embo awa budogajari oro da itadi adera awa embo kumbudogajari oro da itadera. Edo God mi awara sari Iesugebe ari embo awa kasiwo mi doro betadi adiraawa embo doro betadira. Awasedo Iesu gebe ariembobo ungo goroba de atise edo iji berari Iesugebe ore.

11 Edo wo nembodiba nei busu da edo vivitirigosisena. Edo wo ainda gi etoto awa teta lambda gi da awodo ra edo uso ge awa teta wo ingabada ge inge ra. 12 Edo wo nembodiba ewa tudaedo vivitisira ainda uso betari da bubuko awaewamei etiri edo uso goroba awa wo nei ambodabusu da edo vivitisira ainda ititisira. Edo wonembodiba busu da edo vivitisira amimi setiribusu da embo berari de rora berari de mi wo ewatuda edo vivitisira awa tumondebain isera. 13Edowo nembodiba busu da edo vivitisira amimi ariwasiri nembogamo edo isira. Edo awodo ise seuribusu da embo berari ditini eoro riawo utu da edobusu da wosedo isira.

14 Edo God mi awara seuri wo nembodiba busuda edo vivitisira amimi wo nembodiba da jodaari wasiri goroba de edo isira edo amimi emboberari busu da atima isera awa gandubedo isera.Edo wo nembodiba busu da edo vivitisira amimisetiri busu da embo berari mi ove kewari uso gariteta wo nembodiba ewa tuda edo vivitisira awakasiwo mi dari betadi aikambu edo sekago erariinge da gari awodo isera. 15 Edo God mi awarasetiri wo nembodiba busu da edo vivitisira amimioena pusetiri ove kewari uso gari teta wo nem-bodiba ewa tuda edo vivitisira ainda inge aindayei toriri ove kewari awa wasiri kumbudo ge sadituturo isira. Edo ove kewari amimi setiri ungomi embo ove kewari tumondebain ae edo iseraawawa degeregurisera. 16Edowo nembodiba ewatuda edo vivitisira amimi setiri embo berari embonembogamo de memeinya de embo rora jiwae derora ae de agipo embobode emboagipo ae edo eraainde ungo taroro ungoda kopiri da ta ingo be daawodo burisera. 17 Edo tararo da uso gari awa woda jawo de uso ajigari tega de ra awasedo embotaroro eiawa kumbae edo isera awa ungo rovi raviori garori ari sago ae isera.

18 Edo eiawa kotewo. Embo ave jiro gari emboawa wo nembodiba ewa tuda edo vivitisira aindaajigari einda be awa tambare ainda be awa ajigariawa embo da jawo ra. Edo ajigari uso tega re 666ra.

Page 341: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 14:1 338 REVELATION 14:1814

EMBO IESUMIMINA ITIDO SOREGURISIRA UNGOMI YA SEKA SISERA

1EdonawoLambdoriri Ziondaderiri gosisena.Edo embo 144,000 awodo Lamb da jawo de usoMamoda jawo de awa ungoda kopiri da jiwari awaungo Lamb ga da derido atero gosisena. 2 Edoge javi utu da ingisena. Edo ge ainda javi awateta umomi doririmendo da edowosedo ganumada dorise javi sarago isira. Edo ge javi awa tetabarara diwarago isira. Edo ge javi ingisena awauso ge javi awa teta embo jiwae be mi rora tetaguitar inge dorirari sarago da awodo isira.

3 Edo embo 144,000 ungoda dombu awa gitiji-gari embo da anumba kena edo rovi ravi 4 wasiride derido atisera awa kena isera. Edo ungo aindaderido atise ya seka sisera. Edo embo 144,000 Iesumina itido busu da soregurisa awa ungo ya awagarira te embo nenei ya awa gae awasedo ungosari katogo aera. 4 Edo embo 144,000 awa ungoari wasiri bebegae ae isera awawa jo ewagaewade atisera. Edo Lamb yei rawainda mambutiraawa ungo umo ambo ambo edo era. Edo ungore embo Iesu mi mina itido busu da embobo dayei soregurisira embobo awa ra. Edo ungo awateta gitago da rora be tuturo ingege ta edo embounemi tuturo da God da yei ititisira. 5 Edo ungoge da busae. Edo ungo wasiri bebegae ae atimaisera.

ASISI EWAMEI TAMONDEMI BINGAMINONUSIS-ERA

6 Asisi ewamei da utu inda pupusiri gosisena.Edo umo binga ewamei matawa atari awa emboge neinde kainde edo tamo neinde kainde da yeiminonu sadi sedo burisira. 7 Edo asisi ewamei migogo dimbudo sisira, “God oju ewo ainda be awaunemi busu da embo berari kasadira ainda iji awaaikambu etira. Edo embo utu de busu de edo ewade umo de isira embo awa tumondebain ewo.”

8 Edo umo awodo setiri asisi ewamei nei umoambo ambo isira amimi sisira, “Nati nembodibaBabylon awa munjegedo edo atae etira. Natieiawa teta evetu biaemi euri busu da embo berariari bebegae sino da pu da ari awa edo era daawodo ra. Edo evetu einda ari wasiri biae awa tetasasaka jawo wine goroba be embo mi indido jirobebegae edo era da awodo. Awasedo nati aindaembobo de embo berari ungoda ge ingeworaainde awa God da tini gambari awawa gadera.”

9 Edo asisi ewamei nei asisi ewamei etoto awaambo ambo isira amimi sisira, “Embo amemi wonembodiba ewa tuda edo vivitisira awa tumon-debain edo ira edo embo ave taroro uso kopiri

da ta ko ingo da dorisira embo awa God da tinigambari gadira. 10 Edo God da tini gambari awateta umowine okain adego da jojedo ira da awodora. Edo gaegae edo umo okain awa goroba aeeurase sedo sasaka de dada ae edo ira awodo ra.Edo God mi seuri embo mi aga da umo okain awaindido era da awodo ra. Edo embo ave awodoadira awa umo riawo de busu de masa biae iseewuse atima ira ainda soropu da wosadira edoumo God da asisi ewagaewa de Lamb de aindadombu da memesi burise atadira. 11 Edo riawomi ari embobo awa memesi kumbutiroro edo usoumbosi awa mata awodo ewuse atadira. Awasedoembo wo nembodiba de edo wo ove kewari deawa tumondebain adera awa ungo de embo neneiwo da taroro kumbadera embobo de awa memesiawa ungo dodo mambadi aera. Edo memesi awaatirari embobo awa mana jango indadera.”

12 Awasedo God da embobo ungo God da ago-dari ge kera ise edo Iesu gebe ari doae edo era awaungo goroba de atore.

13 Edo ge utu da setiri ingisena edo sisira,“Eiawa jiveio, ‘Boroko iji einde tuturo edo emboave Iesu da buro era awa betedo ungo iaviriadera.’ ”

Edo ge javi awa setiri Asisi Kotopu mi minasisira, “Awa gebe embo Iesu da buro awodo edoera awa ungo jango indise edo gogo edo ataderaainda be awa ungo utu damambudo ungoda buroda riroga kumbadera.”

UNGO AWODO ISERA AWA BUSU DA RIBE INDARIDADA ISERA

14 Edo awodo edo atae etiri na dombu inda edorora uso gari teta embo da inge gosisena. Edoembo awa poroga parara da anumbedo atisira.Edo gitijigari embo da gobe gold mi ari awauso kopiri da edo uso ingo da awa kasiwo di deongegebari jijigurisira. 15 Edo asisi ewamei neimi God da tumondebain ari oro da edo mambusegogo dimbudo embo poroga da anumbedo atisiraainda yei sisira, “Busu da ribe awa sari etiraedo inemi dada adesa iji be awa bugira awasedoimo iso kasiwo mi busu da ribe awa divedo dadaeio.” 16 Edo awodo setiri embo poroga tamo daanumbedo atisira amimi uso kasiwo mi pigedobusu da ribe awa dada isira.

17 Edo umo awodo etiri asisi ewamei nei Godda tumondebain ari oro utu da ainda edo bugutirigosisena. Edoumodaedokasiwodi de ongegebariawa jijigurisira.

18 Edo asisi ewamei nei riawo simba edo ira awaumo rorou itari tendeba awa dodo bugusira. Edoumo bugudo gogo dimbudo asisi ewamei kasiwo

Page 342: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 14:19 339 REVELATION 16:9di de jigido atisira ainda sisira, “Wine be busuda awa sari etira awasedo imo iso kasiwo midivedo wine be awa dada eio.” 19 Edo umo awodosetiri asisi ewamei kasiwo uso awa pigedo winebe awa diwusira. Edo umo divedo wine be awaGod da ribe jasari rora da wawara isira. Edo ribejasari rora awa God da tini gambari ra. 20 Edoasisi ewamei rora ainda wawara etiri wine beawa jasisira etiri ororo ribe jasari rora ainda edoyoyogo isira awa teta umo bojedo yei pendido irada awodo isira. Edo uso kapuru tega awa embo daawodo ra edo mambusira awa 300 km awodo ra.

15ASISI EWAMEI 7 EMBO JIWAE BE USIBESI ADERA

AINDA GOROBA DE AWA DEDERISERA1 Edo na utu da rora da namatu gae awa gido na

kove be isena. Edo anela 7 awodomemesi berari 7awodo awa jigido edo busu da itoro wosedo embojiwae be usibesi orase sedo derido sia isera. Edomemesi 7 ambo be ambo awa bugadira awa Godda tini gambari awa atae adira.

2 Edo na rora da uso gari awa teta ewa bi-nono edo ira ainda gari da awodo gosisena. Edona rora da ewa da uso gari awa teta riawo dagari awodo gosisena. Edo na daedo embomeiwo nembodiba ewa tuda edo vivitisira edo usoove kewari tumondebain ae edo uso sasa de edouso ajigari de kumbae patido derigurisera awagosisena. Edo embobo gosisena awa ungo sinoGod mi ungoda yei ititisira awa jigido edo rorateta ewa binono dari inge isira ainda demondaderido atero gosisena. 3 Edo ungo ainda deridoatise edo jasiga ari ya God da agipo ari emboMoses de Lamb de mi God da jawo da sisera awaya sisera,“Bada God imo goroba nembodiba de atesa. Edo

wasiri inemi edo esa awa nembodiba edogoroba. Edo busu berari da embo dagitijigari nembogamo awa imo embo gan-duburise wasiri aerate imo ari wasiri ewa-gaewa edo esa.

4 “Bada God embo berari mi imo sapo ore. Edoembo berari mi iso jawo jasiga ore. Edoimo imosuka awa ewamei. Edo busu daembo berarimi iso joda puma imo tumon-debain adera ainda be awa ari ewagaewainemi edo esa awa isaga edo ira.”

5 Edo awawa geteno edo God da tumondebainari oro utu da ainda be awa pirigetiri edo na aindajoda God da oro kire bomi ari gosisena. 6Edo asisiewamei 7memesi 7 awodo jijigurisera awaGod datumondebain ari oro da edo bugusera. Edo ungo

awawa bo seka awawa ombudo edo esi gold miari awawa emi tu da didigigedo bugusera. 7 Edoungo bugero rovi ravi wasiri de 4 ainda da mi aga7 awodo gold mi ari awawa asisi ewamei 7 aindaititisira. Edo aga ungoda yei ititisira awa God datini gambari matawa atima ira awara. 8 Edo Godda tumondebain ari oro joda awa God da gorobade usasa de da umbosi mi beda isira. Edo embotumondebain ari oro da joda torari awawa inonoae isira. Awarate memesi 7 anela 7 mi kumbudobugusera memesi 7 awawa atae ari awa iji aindeembo mi tumondebain ari oro da toradera.

16ASISI EWAGAEWA 7 MI GOD DA TINI GAM-

BARI UNGODA AGA DA AWA JOJETERO BUSU DAWOWOSISIRA

1 Ge javi nembodiba God da tumondebain arioro da gogo dimbiri ingisena. Edo ge javi amimiasisi ewamei 7 da yei sisira, “Mambudo God datini gambari aga 7 da awa jojawo busu dawosare.”

2 Edo ge javi awodo setiri asisi ewamei gitiawa rora uso aga da awawa jojetiri busu dawowosisira. Edo wosedo embo wo nembodibaewa tuda edo vivitisira ainda taroro burisera edowo nembodiba da ove kewari tumondebain edoisera embobo ainda tamo da iso mamatu garineinde kainde awa bugiri ungo memesi nembod-iba be burisera.

3 Edo asisi ewamei nei uso aga da rora da ro awajojetiri ewa da wowosisira. Edo wosedo ewa awateta betari embo da ororo inge etiri rora wasiri deberari ewa da awa bebetegurisera.

4 Edo asisi ewamei nei uso aga da rora rori awajojetiri edo umo da edo umo uriri da wowosisira.Edo wosetiri sasaka awa dodo ororo isira. 5 Edoasisi ewamei umo simba edo ira awa na ingenosisira, “God imo awa ewamei be ewamei ra. Edoimo mata awodo atima ewosa awa boroko atesaedo imo riroga eiawa itadesa amone ewamei ra.6 Edo busu da embobo mi iso embobo de edoiso binga sari embobo de degoro ungoda ororoyogogo edo ira awasedo inemi busu da embobo dayei ororo indorase itesa. Edo awodo riroga eiawaetesa awa ewamei be etesa.”

7 Edo umo awodo setiri ge javi nei rorou itaritendeba da siri ingisena, “Bada God iso gorobaawawa nembodiba ra. Edo emboro awodo esaamone mina esa awasedo amone awara.”

8 Edo asisi ewamei nei uso aga da rora rori awajojetiri edo waiko da wowosisira. Edo God miawara setiri waiko vevera be edo uso usasa miembo ewusira. 9Edowaiko da usasami embo eviriungo isiburise God da jawo da ge bebegaememesi

Page 343: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 16:10 340 REVELATION 17:6itari ge sisera te ungo ungoda wasiri bebegae awadodo God da yei wareregae isera edo umo jasigaae isera.

10 Edo asisi ewamei nei mi uso rora ro agada awa jojetiri edo wo nembodiba ewa tuda edovivitisira ainda gitijigari anumba da wowosisira.Edo wosetiri yei wo nembodiba mi gitijigido isiraawa umenga isira. Edo embo memesi nembodibabe kumbuse edo ungoda avewa gambudo iseramemesi awasedo. 11 Edo ungo ungoda iso ma-matu de memesi de awa embo God utu da embonembogamoda yei isiburise bebegae sedo isera teungo ungoda wasiri bebegae awa dodo God da yeiwareregae ra.

12 Edo asisi ewamei nei mi uso aga da rorarori awa jojetiri wosedo sasaka nembodiba jawoEuphrates da wowosisira. Edo rora awa wosetiriumo awa atae be evevegurisira. Edo evevegetiriemboro gitijijigegari embobo waiko vitido yarikena da atima isera awa pepeta orase isira. 13 Edona ditini eno wo nembodiba ingaba inge da beto da edo wo nembodiba ewa tuda edo vivitisiraainda be to da edo wo nembodiba busu da edovivitisira uso jawo binga sari embo pasega aindabe to da asisi bebegae tamonde ungoda gari tetagenaku da gari awodo awa bugusera. 14 Edo asisibebegae awa ari wasiri goroba de neinde kaindeedo isera. Edo asisi bebegae tamonde amimisetero busu berari da gitijijigegari embobo Godgoroba jiwae da iji de dada edo embogo adera.

15 Edo Iesu mi sisira, “Giwo bengono embo miembo umo bugadi ae awodo kotiroro bugadirada awodo awa na embo mi na bugadi ae awodokotiroro bugadena. Edo embo ave dombu gun-jedo atira awa uso bosini simba ise iaviri are kogae gae edo bosini ambu pepeta irirari embo migoro men geure.”

16 Edo asisi biae tamondemi setero busu berarida gitijijigegari nembogamo yei Hebrew ge mijawo sedo era Armageddon ainda embogo orasedada isera.

17 Edo asisi ewamei ambo be awa uso rora roaga da awa jojetiri bisara da wowosisira. Edowosetiri God da tumondebain ari oro da nati dagitijigari da anumba da ge javi mi sisira, “Atae beatae etira.” 18 Edo ge javi awodo setiri birigi iriedo javi nembogamo de binga barara diviri edodidira isira. Edo didira nembodiba amimi didiranenei embo busu da atero isira awa derigurisira.Edo didira nembodiba awodo awa matu aera.19Edo didira nembodiba awa etiri nati nembodibaawa saredo diti tamonde isira. Edo busu berari daembobo da nati nembodiba awa usibesi edo dada

edo atae isira. Edo God Babylon nati nembodibada embo awa ruvegae gido ungoda yei uso tinigambari da umo tokaka awa ititisira. Edo setiriungo mi indisera. 20 Edo ewa da ingigi de doriride berari awawa atae isira. 21 Edo ga nembodibauso be awa okain teta ganuma bouga be bouga daawodo utu da edo wosedo busu embobo dorisira.Edo ungo detiri busu da embobo God da jawoda ge bebegae sise umo isiburisera ainda be awaga nembodiba uso be okain de bisibisara de awanembodiba amimi etiri ungoda memesi awa biaebe biae isira awasedo.

17WASIRI BIAE BE BIAE ARI EVETU MEMESI BIAE

TAMBUSIRA1 Edo asisi ewamei 7 aga 7 jigido atisera ainda

teda da mi naso yei bugudo sisira, “Puio nanemiinia ge mi nati nembogamo umo jiwae da be dadidigurisera ainda riroga kumbadera awa isagaano gase. Edo nanemi nati eiawa da jawo dage sadena awa teta evetu wasiri bebegae edo iraainda ge sarago adena. 2 Edo busu berari daembobo da gitijijigegari nembogamo iji berariwasiri bebegae edo era edo evetu wasiri biae edoira ainde da. Edo busu berari da embobo iji berariuso wasiri biae da wine okain awa indido edo ijiberari ungo jiro bebegae edo ira.”

3 Edo umo awodo sedo Asisi Kotopu naso jodagoroba edo gitijijigurise edo asisi ewamei mi nakumbudo yei embo atae da mambusira. Edo umona kumbudomambiri edo evetuwokokoi da tamoda anumbedo atiri gosisena. Edo wo ainda tamoda awa jawo bebegae neinde kainde mi isibarige bebegae God da jawo da sisera awawa gaiseraatisira. Edo wo ainda kopiri awa 7 edo uso kopirida gi awa 10 awodo. 4 Edo evetu awa bo kokoi dekarako de awa ombusira edo giro sagiro neindekainde edo giro sagiro gold mi ari edo ganumaewagaewa mi ari bogera mi ari awa uso kopiri dara. Edo uso giro sagiro damina awanembodiba bera. Edo evetu awa uso ingo da aga ribe bebetegarida masa da awodo uso wasiri bebegae mi beda arijigido atisira. 5 Edo uso beo da awa jawo uso beunjugari awa eiedo jiwari ra,“Babylon nati nembodiba awa busu berari da

wasiri bebegae ari da ai ra.”6 Edo evetu awa God da embobo da ororo edo

Iesu gebe ari embobo gebe ari doae edo iseraembobo ungomi dorisera ainda ororo awa indidoevetu awa jiro biae etiri gosisena.

Page 344: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 17:7 341 REVELATION 18:7Edo na evetu awa ditini ise kove be isena. 7 Edo

asisi ewamei mi na nganega edo sisira, “Imoroedo kove be esi? Nanemi evetu einda inia ge dabe de edowo kopiri 7 de gi 10 de evetu eiawa budotembira ainda be awa iso yei isaga adena. 8 Edowo nembodiba ewa tuda edo vivitisira awa getesaawa matu awa wasiri de atisira te betedo uroumenga da tu be tuda wowosisira. Edo wosedoawa boroko sekago bugadi aikambu ira. Edo vitariungo mi usibesi adera. Edo busu da emboboungoda jawoGodbusu ae atisewasiri natopo atarida jiwari kato da ungoda jawo gaiae awa ungo wonembodiba awa gido kove be adera ainda be awawo awa matu awa wasiri de atisira te betedo edosekago wasiri de bugadira awasedo.

9 “Edo embo jiro embobo mi ge einda be awagadera. Edo kopiri 7 awa doriri 7 evetu mianumbedo atira awa ra. Edo kopiri 7 awa daedogitijijigegari embobonembogamo7 awa ra. 10Edogitijijigegari nembogamo 5 awa matu bugudoatae isera. Edo gitijigari nembodiba da awaboroko wasiri de atise gitijijigurira edo gitijigarinei awa amboda bugadira. Edo umo bugudo ijitupo be atadira. 11 Edo wo nembodiba matuwasiri de atisira te bebetisira awa gitijijigegariembobo nembogamo 7 ainde da dada ari ungodaajigari awa 8 adira. Edo wo nembodiba awodoadira awarate uso yei da usibesi ari bugadira.

12 “Edo wo nembodiba da gi 10 getesa amonegitijijigegari embobo nembogamo 10 bugudo gi-tijigadi tuturo ae atera awa ra te amboda ungowo nembodiba de daedo iji tupo be gitijigadera.13 Edo gitijijigegari embobo nembogamo 10 awakotari da awodo edo ungoda gitijigari da gorobaawa wo nembodiba da yei itadera. 14Edo ungomiLamb ga da embogo adera te Lamb awa embomeiunemi matu jawo setiri uso saboa ari ambojimbiisera ainde da gitijijigegari embobo nembogamodewonembodiba de awa derigadera ainda be awaLamb awa busu berari da gitijijigegari emboboberari da gitijigari edo umo awa babojegari beraribusu da ainda bajari ra awasedo.”

15 Edo asisi ewamei awa sedo ge nei naso yeisisira, “Imo wasiri biae be ari evetu sasaka jiwaeda be da anumbedo atiri getesa edo sasaka amonebusu berari da embobo da ungoda tamo garineinde kainde edo ungoda ge neinde kainde ra.16 Edo kopiri da gi 10 getesa edo wo nembodibagetesa awa ungo wasiri biae ari evetu awa ujo aeedo uso rora berari de uso ombari digari berariawa dodo kumboro iji ainde men nembodiba

gadira. Edo ungo uso rora berari kumbudo usotamo pisi indido edo riawo da itoro ewadira.17 Ainda be awa God mi ro adira awa ungoda jiroda ititisira awa ungo mi umo ro arase dipapa iraawa oro adira. Edo ungo kotari da awodo edoungoda gitijigari goroba awa wo da yei itadera.Edo ungo awodo adera awa ro God mi sisira awaadira.

18 “Edo evetu getesa awa nati nembodiba be raamimi busu berari da gitijijigegari nembogamogitijigido ira.”

18BABYLON NATI NEMBODIBA AWA ATAE ADIRA

1 Edo awa berari edo atae etiri asisi ewamei neiutu da edo bugutiri gosisena. Edo umo gorobajiwae de da bugutiri uso usasa mi busu berarijaniburisira. 2 Edo umo gogo dimbudo sisira,“Umo atae etira awara. Edo Babylon nati nem-

bodiba awa atae etira awara. Edo ataeetira ainda asisi bebegae de ri memeibebegae gari neinde kainde awa borokouso dumbari da atera. 3 Ainda be awaevetu amimi uso wasiri bebegae da wineokain itido seuri ungo mi indido era. Edobusu da gitijijigegari embobo nembog-amo bugudo ungae da sino pu da wasiriawa ewora. Edo busu da embo rovi raviori garori ari buro edo era awa ungo evetuainda rora mina nembogamo de awa di-papa edo ori garori buro ungae edo ungorora embobo ewora.”

4 Edo umo awodo setiri ge javi nei utu da siriingisena. Edo ge javi amimi sisira,“Naso embobo nati awa dodo ijegewo. Edo ungae

da wasiri bebegae eove ainda be awa ingowasiri bebegae unemi ira da awa adewaawa ingo riroga unemi kumbadira rirogada awa kumbadewa.

5 “Edo evetu ainda wasiri bebegae awa diripu edoutu da vivitira. Edo God uso wasiri bebe-gae ruvegae umo kasadi sia ira. 6Awasedoingoda yei ro edo ira da awodo minaewo awarate ingoda mina ari mi unemiro evira awa derigare. Edo wine okainunemi ingomi indawase itido ira awa biaera te wine okain ingo mi unemi indaraseitadewa awa biae be biae are.

7 “Edo umo iji berari rora jiwae de jasiga aride kumbadi dipapa evira awasedo usoyei memesi uso dipapa bebegae da tegada awodo itiwo. Edo umo uso joda

Page 345: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 18:8 342 REVELATION 18:23sira, ‘Na gitijigari evetu nembodiba eindaanumbedo atena. Edo na awa rori aeraedo dubo vevera naso yei mana bugadira.’

8 “Edo umo ge awodo sira awasedo iji da rovi ravibebegae uso yei bugadira karu bebegae debetari da dubo vevera edo beji. Edo riawomi umo atae adira ainda be awa Bada Godgoroba jiwae mi uso wasiri biae da minaititira.

9 “Edo busu berari da gitijijigegari nembogamoungae da indido kumbudo ise uso wasiri bebegaede uso dipapa bebegae da awodo ungo dipapa be-begae ewora awa ungo umo eviri umbosi vivitiraawa gido ungo ji nembo be sadera. 10 Edo ungoumo memesi burirari gido besaun be deraderaainda be awa ungo oju adera. Edo ungomi sadera,“ ‘Eiawa biae be ra. Edo Babylon nati nembodiba

nati goroba iso riroga iji da mi bugira.’11 “Edo busu da rora ori garori ari embobo

mi sera amemi ingodenaso rora ori eiri sera edoungo daedo dubo vevera edo ji sadera. 12-13 Edorora ungo mi ori garori edo era amone eire.Auri ewagaewa jawo gold de silver de edo bogeradagari egae ganuma mi ari edo kambo ewagaewaedo bo gari neinde kainde parara de kokoi deedo umenga de edo ri muno ewagaewa neindekainde de edo wo nembogamo da di mi roraneinde kainde ari de edo rovi ravi neinde kainderi mina nembogamo mi ari edo auri de ganumaewagaewa de edo indari porere de edo roramunoewagaewa de joino de ri vibu muno de jawofrankincense de myrrh de ri be jawo wine de oilde indari ewamei jasari jawo flour de indari vejawo wheat de cow de sheep de horses de ungodajumbari kato de agipo embobo de ungo mi origarori edo era. Edo ungo mi daedo embomei origarori edo era teta rovi ravi ori garori edo era daawodo. Edo rovi ravi re eiawa ori garori edo erate embo mi mana ori adera.

14 “Edo busu da rora ori garori ari embobo miBabylon nati embobo da yei sadera, ‘Rovi ravineinde kainde ewagaewa dipapa ewowa awa ataeetira. Edo ingoda ewowo da gorotu de indari deawa atae etira. Edo ungo atae etera edo ingo miungo eura adewa te mana sekago tambadewa.’15 Edo busu da rora ori garori ari embobo deBabylon nati embobo de rora jiwae embobo iseraawamemesi awagido oju edobesaunbederadera.16 Edo ungo besaun be derido dubo vevera isesadera,“ ‘Eiawa biae be ra. Edo iji biae awa nati einda

bugira. Edo matu bo gari neinde kainde

parara de kokoi de umenga de awa aindara. Edo giro sagiro ewagaewa neindekainde edo rora gold mi ari edo ganumaewagaewa edo bogera mina nembogamode awa ainda ra. 17Awarate gorotu awa roarago ise burigi be atae etira.’

“Edo ewa nga da totopo de embo nga de mam-budo bugudo edo isera ainde edo embo nga daburo ari embobo de edo ewa da buro embobonenei de ungo daedo besaun be dederisera. 18Edoungo besaun derido atise riawo da umbosi vivitirigido gogo dimbudo ji sise sisera, ‘Nati nembod-iba omimi busu da nati nenei awa derigurisira.’19 Edo ungo aviga mi ungoda kopiri da gutedodubo vevera mi ji sise sisera,“ ‘Eiawa biae be ra. Edo memesi biae be awa

nati nembodiba einda bugira. Edo ewanga da totopo ewa da mambudo bugudoisera awa nati nembodiba einda gorotuawa embo ise rora embobo ewora te ijitupo be nati ainda gorotu de itipapo deatae etira.

20 ‘Awasedo utu de God da embobo de Iesu dabinga atopapotegari embobo de God dabinga sari embobo de nati eiawa atae etiraawasedo iaviri ewo. Ainda be awa Godmi nati ainda uso embobo mi ingoda yeiro isera awasedo mina edo umo usibesietira.’ ”

21 Edo ungo awodo setero asisi ewamei gorobajiwae de amimi ganuma nembodiba be ganumarora indari ve jasedo era ainda tega da awodoawa kumbudo pigetiri ewa da wowosisira. Edowosetiri asisi ewamei mi sisira,“Da eiedo ungo mi isoro edo nati nembodiba

Babylon awa doro atae adira. Edo atae ariembo mi eura adera te sekago mana tam-badera. 22 Edo sino dari embobo de puinpusari embobo de sekago nati ainda iavirimana adera. Edo buro neinde kaindeedo nati ainda gano kumbudo era awaatae adira. Edo indari ve jasari ganumanembodiba da javi awa nati ainda manasekago sadira.

23 Edo goriwo sekago nati ainda mana janibadira.Edo embo da iaviri da javi jimbari bondoda nati ainda ewora awa mana sekagoadira. Edo Babylon nati ingoda rora origarori ari embobo da goroba mi busunenei berari da rora ori garori ari emboboda goroba awa derigurevira. Edo ingo inja

Page 346: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 18:24 343 REVELATION 19:17mi edo rora burise busu berari da emboboganduburewowa.”

24 Edo Babylon nati jo ainda God da binga sariembobo da ororo de God da embobo da ororo debusu berari da embobo ungo mi deoro beteworaainda ororo de awa atira awasedo God mi natiainda riroga itira.

19JOHN UTU DA IAVIRI DA JAVI INGISIRA

1 Einda amboda embo jiwae be da ge javi awautu da ingisena. Edo ungo God jasiga ise sisera,“Ingode God jasiga ore. Soregari de usasa de

goroba de awa ingodenaso God da topo ra.2 Edo God ari bebega da mina awa inonoda ira. Edo wasiri biae ari evetu umo sinopu da wasiri bebega awa ise euri busu daembo berari wasiri biae ewora awa Godmi umo detira. Edo umo dedo riroga itiraainda be awa umo God da agipo embobodeuri betewora awasedo.”

3 Edo embo jiwae be awa sedo ungo gogodimbudo sisera,“Ingode God jasiga ore. Edo nati nembodiba evira

ainda umbosi awa mata awodo vivitiseatadira.”

4 Edo ungo mi awodo setero gitijijigegari em-bobo 24 de rovi ravi wasiri de 4 ungo mi God usogitijigari embo da anumba da anumbedo atisiraainda jo da baingo dederi edo tumondebain isesisera,“Awa gebe. Ingode God jasiga ore.”

BADA GOD JIMBARI BONDO SIA ISIRA5 Edo ge javi gitijigari embo nembodiba da

anumbari demonda bugiri ingisera awa sisira,“God da agipo embobo berari de embo berari God

oju edo era, embo nembogamo de embomemeinya de ingo berari ingodenaso Godjasiga ewo.”

6 Edo ge javi awodo setiri embo jiwae be migogo dimbero ingisena. Edo embo jiwae be aindajavi awa teta umo nembodiba mi doriri mendo dawosedo ganuma da dorise javi sarago isera. Edoungoda javi awa daedo binga barara da javi awodora. Edo ungo ge sero ingisena awa ungo eiedosisera,“God jasiga ewo ainda be awa ingodenaso Bada

God gitijigari nembodiba mi gitijijigurira.7Edo ingode jo iaviri ise dubo ewamei ore.Edo ingode uso jawo jasiga ore ainda beawa Iesu God da Lambmi uso embobo tetaembo mi uso aro kumbudo ira da awodokumbarase iji bugira awasedo. Awasedo

uso embobo umogebe edo era awauso aroawodo ungo sia etera.

8 Edo Godmi ungoda yei bo parara biribiri edo iraawa omborase itira.” (Bo parara biribiriira amone God da embobo da ari ewa-gaewa awa ra.)

9 Edo ungo awodo setero asisi ewamei mi nasoyei sisira, “Eiawa jiveio, ‘Embo ave God mi Lambda jimbari bondo da purorase oru etira embo awaumo iaviri are.’ ” Edo asisi ewamei awa sedo sisira,“Ge boroko iso yei jiwasase setena ge amone Godda gebe moka ra.”

10 Edo asisi ewamei awodo setiri na daedo usojo da baingo dederi edo umo tumondebain adiisena te unemi naso yei sisira, “Na tumondebaineose. Edo namonde imonde daedo edo emboberari gebe moka Iesu mi isaga isira ainda jigidoera awa agipo embobo ra. Edo God da tumonde-bain eio. Edo Iesu awa isaga adi sedo binga sariemboboGodda gebemoka sedo era awauso bingaawa minonu sera.

11 Edo utu pirigetiri na wo horse parara go-sisena. Edo embo horse ainda tamo da anumbedoatisira embo ainda jawo awa Embo Ingode GoseraUmo Kondade Ira edo Gebe Moka Sari Embo ra.Edo embo amimi embo kasedo ira awa inono bera. Edo umo embogo adi edo ira awa embogoinono da edo ira. 12 Edo uso dombu etoto awariawo avewa ingege ra. Edo uso kopiri da awagiro sagiro jiwae be teta gitijigari embo da gobeinge ra. Edo uso jawo nei da uso tamo da gaiari raawarate umoumosuka ainda be awa garira. 13Edobo ribori unemi ombusira awa ororo mi saburuisira. Edo uso jawo ungo mi sedo isera awa Godda Ge.

14 Edo utu da isoro embobo ombari parara awaombudo horse parara da vitido umo ambo amboisera. 15 Edo umo kasiwo di de uso be da amimibusu da embo berari dedo edo ungo patadira.Edo umo busu da embo berari patido umo gorobanembodiba de da ungo gitijigadira. Edo embomi grape jasari rora da grape jasoro uso ngamosununu keputu edo ira da awodo embo awa horseparara ainda tamo da anumbari amimi ari edoGod goroba jiwae da tini gambari awa busu daembobo da yei yoyogo adira. 16 Edo embo aindabo ribori edo uso tei da ge eiawa jiwari ra,“GITIJIJIGEGARI NEMBOGAMBO DA GITIJIGARI

EDO BABOJEGARI BERARI DA BAJARIAWA.”

17 Edo ainda amboda asisi ewamei waiko daderiri gosisena. Edo umo gogo dimbudo ri memeiinda yima puma edo isera ainda yei sisira, “Puwo

Page 347: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 19:18 344 REVELATION 20:12God bondo nembodiba sia ira awasedo dada ewo.18 Edo puwo gitijijigegari embo nembogambo deisoro embobo da gitijijigegari de isoro embobo dewo horse de edo embo horse tamo da anumbedoera ainde edo embo berari agipo embobo deagipo ae embobo de embo nembogamo de embomemeinya de da ungoda tamo pisi awa indave.”

19 Edo umo awodo setiri na wo nembodiba ewatuda edo vivitisira de busu da gitijijigegari em-bobo de ungoda isoro embobo de dada edo embohorse parara da tamo da anumbedo atisira aindeuso isoro embobo de da embogo adi dada iseraawa gosisena. 20Awarate ungo mi wo nembodibaewa tuda edo vivitisira awa kumbudo edo bingapasega sari embobo wo nembodiba busu da edovivitisira ainda jo da ari wasiri goroba de edoisera awa bundisera. (Edo binga pasega sari emboari wasiri goroba de edo isira amimi embo wonembodiba ewa tuda edo vivitisira ainda taroroburisera ainde edo embo wo nembodiba da ovekewari tumondebain edo isera awa unemi gan-dubedo isira.) Awasedo embo horse parara datamo da anumbedo atisira amimi wo nembodibade binga pasega sari embodeungowasiri de aterokumbudo riawo matawa ewuse atari da pigisira.21 Edo nenei awa kasiwo embo horse parara datamo da anumbedo atisira ainda be da mi degaburiga etiri bebetegurisera. Edo dega buriga etiribebetegetero ri memei bugudo ungoda tamo pisiawa indido ungoda tini kakau kakau isira.

20IESU KERISO GITIJIJIGURIRA

1 Edo na asisi ewamei uro umenga tu be tudaawa pirigari rora de esi bouga de awa jigido utudodo wowosiri gosisena. 2 Edo anela mi wo nem-bodiba teta ingaba inge uso jawo Jingabu Ogo edoBinei edo Satan awa jigido edo gaeko 1,000 awodoatarase bundisira. 3 Edo bundedo asisi ewameimi uro nembodiba jo umenga de ainda jo dapigisira. Edo ainda pigedo gaegae edo gaeko 1,000ainda joda busu embobo awawa gandubeurasesedo be awa didigurisira. Edo embomi bugudo beawawa pirigaderi ta awa gadi sedo itari gambariumbaka vibu mi mangiro be awa itiri gambudomina semba edo begiti mina gamba isira. Edogaeko 1,000 atae ari ungo mi Satan awa iji tupowujegoro atadira.

4 Edo na gitijigari embo da anumba de edoembo ainda anumbedo era ainde awa gosisena.Edo embo anumba ainda anumbedo era awaembo kasadi sedo goroba ari kumbusera. Edo na

emboGodda geminonu sedo isera edo gebemokaIesu mi isaga edo isira awa minonu sedo iseraawa embo deoro betedo isera ainda asisi awawagosisena. Edo embobo awa wo nembodiba ta usoove kewari ta ko wo nembodiba ewa tuda edovivitisira ainda taroro ungoda kopiri da ta ingo daawa kumbae edo tumondebain ae embobo ra. Edoembobo awawa ungoda uje be da edo eririgedoKeriso ga da gitijijigegari da buro awa gaeko1,000 awodo isera. 5 Edo bebetegari embobo awaeririsera awa erari tuturo awa ra. Edo gaeko1,000 atae etiri embo nenei bebetegurisera awaungo eririsera. 6 Edo embo erari tuturo eraderaembobo awa ungo iaviri adera edo God mi ungoewamei adira. Edo riawo matawa ewuse atarijawo sedo era betari nei amimi mana emboboeiawa usibesi adira. Edo ungo matawa atiseedo ungo God da edo Keriso da priest emboboadera. Edo ungo Keriso ga da gaeko 1,000 awodogitijigadera.

UNEMI SATAN RIAWO MATAWA EWUSE ATARIDA PIGADIRA

7 Edo gaeko 1,000 atae ari ungo mi Satan wuje-goro uro jo umenga da awa dodo vitadira. 8 Edoumo vitido busu da embobo gandubadira Gogde Magog de. Edo umo busu da embobo berariawawa gandubedo sari ungo dada edo embogoadera. Edo embobo ainda ajigari tega awa nem-bodiba be ra teta ewa kora da kora jiwae be awodora. 9 Edo Satan da uso embobo mi dada edo Godda embobo awawa jiroroka isera edo nati God midubo budo ira ainde da awarate riawo mi utu daedo wosedo Satan da embobo awawa evetiri ungobebetisera.

10 Edo ungo betetero Satan ungo ganduburisiraawa God mi riawo matawa atari da pigetiriwowosisira. Edo ungo mi matu wo nembodibaewa tuda edo vivitisira de binga pasega sari embode pigetero riawomatawa atari da wowosisera daainda wowosisira. Edo ungo iji de tumba de mataawodo memesi kumbuse atadera.

KASARI SANGO BE SANGOVE11 Ainda amboda na gitijigari embo da anumba

nembodiba parara edo embo ainda anumbedoatiri gosisena. Edo busu de utu de uso dombuda awa inono ae edo sumbudo mambudo atae beatae isira. Edo ungo atae isera awa embomi ungoawa sekago gaera. 12 Edo embo nembogamo deembomemeinyadebebetisera awaungogitijigarida anumba be da dederigedo atisera. Edo ungoainda dederigedo atero umo jiwari kato neneiawa pirigurisira. Edo awa pirigedo umo jiwari

Page 348: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 20:13 345 REVELATION 21:19kato neinda uso jawo wasiri da jiwari kato awapirigurisira. Edo embo bebetegurisera amimi roedo iseri awa jiwari kato ainda jiwusera. Edojiwari kato ainda ro jiwusera awodo da God miembobo ainda mina awa ititisira.

13 Edo embo ewa da mambuse bebeteguris-era awa ungoda tamo awa ewa da atiri emboboawa ewa da edo vivitisera. Edo embo beraribebetegedo betari da yei da atima isera awa ungovivitisera. Edo embobo awa ro edo isera awodo daGod mi ungo kasisira. 14 Edo God mi betari da yeide betari de kumbudo riawo mata awodo ewuseatima ira ainda pigisira. (Edo riawo matawaatari sena emone betari nei embo mi mambudokumbudo era awa ra.) 15 Edo embo amenda jawowasiri da jiwari kato da jiwari tambae edo iseraembo awa pigoro riawo matawa ewuse atari dawosedo isira.

21UTU SEKA DE BUSU SEKA DE BUGADIRA

1 Ainda amboda utu seka de busu seka de go-sisena. Edo utu matu de busu matu de atae isira.Edo ewa daedo atae isira. 2 Edo na Jerusalem natiseka God mi utu da edo itiri wowosiri gosisena.Edo gagara jimbadi euri giro sagiro tamo da viturigari ewamei edo ira da awodo God mi nati awagongoburisira. 3 Edo ge javi nembodiba gitijigariembo da anumba da edo bugutiri ingisena edoge javi awa eiedo sisira, “Boroko God embo dateda atira. Edo umo ungoda teda atirari ungo usoembobo adera. 4 Edo unemi ungoda dombu dajijiu awa gaimbadira. Edo betari de dubo veverade ji de memesi de awa atae adira ainda be awarovi ravi berari mamatu awa atae etira.”

5 Edo ge javi awodo setiri embo gitijigari emboda anumba da anumbedo atisira amimi sisira,“Gio nanemi ano rora berari awa seka adira.” Edoumo awodo sedo naso yei daedo sisira, “Ge awawagebe moka ra awasedo jiveio.”

6 Edo awodo sedo sisira, “Nanemi eteno ijege-tira. Edo rora berari da tuturo edo sangoveawa nanasuka ra. Embo ave umo ujo ira awaembo ainda yei nanemi umo uriri kapuru daainda dimbudo umo awa tepo mina itae itanoindadira. 7 Edo embo amemi na embo embogoedo derigadira awa na embo ainda God ano edoembo awa naso mei adira edo ewamei ari re awaitano kumbadira. 8Awarate embo embogo ari ojuadira edo embo embogo edo oju sumbadira edoembo iji berari wasiri bebegae adi kotedo sia edoira edo embo edo deoro betedo era edo embo sinoda wasiri bebegae edo era edo embo inja edo era

edo embo ove kekevegari tumondebain edo eraedo embo ge busedo era awa ungo berari riawomatawa ewuse atima ira ainda mambudo betarinei awa kumbadera.”

JERUSALEM SEKA UTU DA EDO WOSADIRA9 Asisi ewamei 7 aga 7 awodo memesi 7 awodo

jigido atisera ainda teda asisi ewamei da mibugudo naso yei sisira, “Puio, Iesu gebe ari em-bobo Lamb simba era teta evetu mi jimbadi siaedo iu simba arago era awa itano gase.”

10 Edo umo awa sedo Asisi Kotopu naso jodagoroba edo gitijijigurise asisi ewamei mi nakumbiri na doriri in be inda ainda tamo da vivi-tisena. Edo God mi Jerusalem nati kotopu awaitiri utu da edo wowosiri asisi ewamei amimiisaga etiri na gosisena. 11 Edo God da usasa minati awa janiburisira. Edo nati ainda usasa awanembodiba be isira teta ganuma mina nembog-amodemi birigi jaraga arago isira. 12Edo ganumami nati awa puga digido jiroroka isera in be inda.Edomangiro berari 12 awodo awa puga ainda edoasisi ewamei 12 awodo mi mangiro awa simbaedo isera. Edo mangiro ainda awa Israel emboboda orobe 12 ainda jawo awa gaiari ra. 13 Edomangiro berari tamonde awa puga ainda demoberari ainda ra. Edo sawari kena da awa mangirotamonde ijari kena da awa mangiro tamonde edoiji vitido yari kena da awa mangiro tamonde ijiwosedo purari kena awa mangiro tamonde ra.14 Edo puga ainda jangi sangove sangove awaganuma berari 12 awodo ra. Edo ganuma aindabegiti da Lamb da binga atopatari embobo 12 dajawo awa gaiari ra.

15 Edo asisi ewamei naso yei ge sisira awa umonati ainda tega de uso mangiro da tega de pugada tega de awa kumbadi sedo umo tega bari itukagoldmi ari awa jijigurisira. 16Edonati aindademodemo da tega awa da awara. Edo asisi ewameimi nati awa jiroroka ise uso tega bari ituka mitega kumbusira. Edo demo demo ainda tega awa2,400 km ra. Edo inda vitari da tega awa 2,400 kmra. 17 Edo asisi ewamei tega bari rora embo miungodamando da tega kumbudo era awa jingamaedo nati gajari rora da tega awa kumbusira. Edoinda vitari da tega awa 72 metres ra. 18 Edo natiainda puga awa ganuma ewagaewa mi egari ra.Edo nati awa gold mi ari ra. Edo nati awa isagabe teta dombu gari atiti da awodo gido imo usojoda ro atira awa gadesa. 19 Edo tutuvi sangoveda derari da ganuma ainda demo da awa ove garineinde kainde ari ra ganuma mina nembogamo

Page 349: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 21:20 346 REVELATION 22:14ari gido biribiri edo isira. 20 Edo tutuvi da aindaganuma aindamina nembodiba edo tetawaikomijanibarago edo isira. Edo ganuma tutuvi nei daawa umenga inge ra. Edo ganuma tutuvi nei daawa parara edo tutuvi nei da ganuma awa jejeugaedo tutuvi nei da ganuma awa kokoi edo tutuvinei da ganuma awa parara inge edo tutuvi nei daganuma awa kokoi edo tutuvi nei da ganuma awainjibari edo tutuvi nei da ganuma awa umenga beedo tutuvi nei da ganuma awa karako edo tutuvinei da ganuma awa daedo karako edo tutuvi neida ganuma awa umenga inge edo tutuvi nei daganuma awa kokoi ra. 21 Edo mangiro 12 awawasameme nembogamo mi egari ra. Edo mangirodada awa sameme dada mi egari ra. Edo nati joda emboro awa gold teta atiti gari rora da awodomi ari ra.

22 Edo na tumondebain ari mando nati aindagae isena ainda be awa Bada God goroba jiwaeumo umosuka edo Lamb de da awa nati aindatumondebain ari mando awasedo. 23 Edo karigade waiko de awa ainda atae ra ainda be awa Goduso usasa mi janibedo isira edo Lamb awa natiainda goriwo awasedo. 24 Edo busu berari da em-bobo awa nati ainda usasa mi atadera. Edo busuberari da gitijijigegari berari awa ungoda goroturora awa kumbudo nati ainda toradera. 25 Edotumba da umenga awa nati ainda bugadi aeraawasedo nati ainda mangiro awa mana gajaderate pirigari berari iji nembodiba de atadira. 26 Edobusu berari da embobo mi ungoda rora minanembogamo de edo ungoda gorotu de kumbudonati ainda toradera. 27 Awarate rora dongono deedo embogebusedo era ainde edo embo rora eoromengido era ainde awamananati ainda toradera.Awarate embo ungoda jawo Lamb da wasiri dajiwari kato da ungoda jawo atira amimi nati aindatoradera.

22WASIRI DA UMO DE WASIRI DA RI DE DA GE

1 Edo asisi ewamei mi wasiri da sasaka awa ujijietiri gosisena. Edo umo awa dongono ae ewameibe edo piribiri. 2Edo umo awa God de Lamb de dagitijigari anumba da edo nati da emboro soropuda sumbudo ira. Edo umo ainda bengi da awawasiri da ri gaeko dada da jo da iji 12 awodo karigadada da be edo ira awa eririra. Edo ri ainda igi awabusu da embo ari ewagaewa ari siwo ra. 3Edo Godmi rora ro biae arase seuri biae edo ira awa embomi mana nati ainda tambadera.

Edo God de Lamb de da gitijigari anumba awanati ainda atirari edo God awa uso agipo embobomi tumondebain adera. 4 Edo God da agipoembobo mi uso dombu awa gadera edo uso jawoawa ungoda kopiri da gaiadera. 5 Edo tumbada umenga awa mana nati ainda bugadira edoembomana goriwo dipapa adera owaiko da usasadipapa adera ainda be awa Bada God awa ungodausasa adira awasedo. Edo God da agipo emboboungo awa gitijijigegari embobo edo mata awodogitijijigurise atadera.

IESU ENGENEMBADIRA6Ainda amboda asisi ewameimi naso yei sisira,

“Ge awa gebe moka ra. Edo Bada God mi uso asisiawa binga sari embobo da yei ititisira edo umouso agipo embobo da yei ro bugadira awa isagaorase sedo uso asisi ewamei ititisira.”

7 Iesumi sira, “Ingiwo. Na iji tupo be bugadena.Edo embo ave ge jiwari kato einda jo da awa keraadira embo awa iaviri adira.”

8 Edo na John mi ge berari eiawa ingena edorora berari eiawa getena. Edo na dombu mi gidoedo dengoro mi ingido asisi ewamei mi naso yeieiawa isaga isira asisi ewamei awa tumondebainadi uso jo da baingo dederi isena. 9 Awaratena baingo dederi eteno umo naso yei sisira, “Natumondebain eose. Ta namonde imonde edoiso nanonamendi God da binga sari embobo deedo embo berari ge jiwari kato einda atira awakera edo era awa agipo embobo ra. God da awatumondebain eio.

10 Edo umo awodo naso yei sedo sisira, “Jiwarieinda ro bugadira ainda ge awa unjugeose aindabe awa rora berari eiawa bugadira ainda iji awaaikambu etira awasedo. 11 Edo embo ave embobiae awa umo wasiri bebegae adi dipapa ari gidodowo are. Edo embo ave jo dongono de awaumo jo dongono da atadi ari gido dowo atare.Edo embo ave wasiri ewagaewa irirari gido dowowasiri ewagaewa ise atare. Edo embo ave Godda ge mi ro sira awodo atirari gido dowo awodoatare.”

12 Edo Iesu mi sira, “Ingiwo. Na iji tupo bebugadena. Edo na bugadena awa embo dada daungoda wasiri da riroga awa budo bugadena. Edoembo umo ro edo ira awodo da tega uso rirogaawa itadena. 13 Edo na awa tuturo edo sangove.Edo rora berari da tuturo de sangove de awa nanasuka ra.

14 “Edo embo ungoda wasiri bebegae awasegadera teta ungoda bosini dongono segedo erada awodo adera embo awa iaviri adira ainda be

Page 350: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:15 347 REVELATION 22:21awa God mi awara sari ungo wasiri da ri da beawa indise edo ungo nati damangiro be da awodotorido nati da joda atadera. 15Awarate embo sinoda wasiri bebegae awodo edo era edo inja edoera edo embo dita baita edo era edo embo embonenei deoro betedo era edo embo ove kewaritumondebain edo era edo ge busedo era emboboawa ungo ponda matawa atadera.

16 “Edo na Iesu nanasuka naso asisi ewameirora eiawa ingo Iesu gebe ari embobodaditi aindayei minonu sorase ititisena. Edo na awa David daorobe ra. Edo na awa sipo damana ra.”

17 Edo Asisi Kotopu de Iesu gebe ari embobo deungo awa Iesu embo sia etera teta gagara ademeimi uso jimbari iji sia edo ira da awodo edo ungosera, “Iesu puio.”

Edo embo ave ge eiawa ingira awa umo daedopuio sare.

Edo embo awa umo ujo iri awa purare. Edoembo amemi dipapa ira embo awa puma wasirida umo awa indare. Edo umo sasaka awa ori adiaera te God da kando uso yei da ititira.

GE SANGOVE BE SANGOVE18 Ingo berari ge isaga etiri gaietena eiawa

ingewa embobo ainda yei ge eiawa sadena. Edoamemi uso kotari mi ge nei ge einda pundugadiraawa God mi ari embo awa memesi jiwari eindasetira awa tambadira. 19 Edo embo amemi usokotari mi ge nenei einda gaietena awa tupadiraawa umo wasiri da ri da be awa mana kumbadiraedo Godmi uso emboro gajari edo umomanaNatiKotopu damana toradira. Edo rora einda kiki awananemi einda gaietena.

20 Edo embo rora berari eiawa isaga isira emboamimi sira, “Awa gebe. Na iji tupo be bugadena.”

Awara Bada Iesu, puio.21 Bada Iesu Keriso da soregari da kando nem-

bodiba ingo berari da yei matawa atare.

Page 351: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:21 348 REVELATION 22:21

Read the New Testament daily

January

date Scripture1 Matthew 1:1–2:122 Matthew 2:13–3:63 Matthew 3:7–4:114 Matthew 4:12-255 Matthew 5:1-266 Matthew 5:27-487 Matthew 6:1-248 Matthew 6:25–7:149 Matthew 7:15-2910 Matthew 8:1-1711 Matthew 8:18-3412 Matthew 9:1-1713 Matthew 9:18-3814 Matthew 10:1-2315 Matthew 10:24–11:616 Matthew 11:7-3017 Matthew 12:1-2118 Matthew 12:22-4519 Matthew 12:46–13:2320 Matthew 13:24-4621 Matthew 13:47–14:1222 Matthew 14:13-3623 Matthew 15:1-2824 Matthew 15:29–16:1225 Matthew 16:13–17:926 Matthew 17:10-2727 Matthew 18:1-2228 Matthew 18:23–19:1229 Matthew 19:13-3030 Matthew 20:1-2831 Matthew 20:29–21:22

February

date Scripture1 Matthew 21:23-462 Matthew 22:1-333 Matthew 22:34–23:124 Matthew 23:13-395 Matthew 24:1-286 Matthew 24:29-517 Matthew 25:1-308 Matthew 25:31–26:139 Matthew 26:14-4610 Matthew 26:47-6811 Matthew 26:69–27:1412 Matthew 27:15-3113 Matthew 27:32-6614 Matthew 28:1-2015 Mark 1:1-2816 Mark 1:29–2:1217 Mark 2:13–3:618 Mark 3:7-3019 Mark 3:31–4:2520 Mark 4:26–5:2021 Mark 5:21-4322 Mark 6:1-2923 Mark 6:30-5624 Mark 7:1-2325 Mark 7:24–8:1026 Mark 8:11–9:127 Mark 9:2-2928 Mark 9:30–10:12

March

Page 352: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:21 349 REVELATION 22:21date Scripture1 Mark 10:13-312 Mark 10:32-523 Mark 11:1-264 Mark 11:27–12:175 Mark 12:18-376 Mark 12:38–13:137 Mark 13:14-378 Mark 14:1-219 Mark 14:22-5210 Mark 14:53-7211 Mark 15:1-4712 Mark 16:1-2013 Luke 1:1-2514 Luke 1:26-5615 Luke 1:57-8016 Luke 2:1-3517 Luke 2:36-5218 Luke 3:1-2219 Luke 3:23-3820 Luke 4:1-3021 Luke 4:31–5:1122 Luke 5:12-2823 Luke 5:29–6:1124 Luke 6:12-3825 Luke 6:39–7:1026 Luke 7:11-3527 Luke 7:36–8:328 Luke 8:4-2129 Luke 8:22-3930 Luke 8:40–9:631 Luke 9:7-27

April

date Scripture1 Luke 9:28-502 Luke 9:51–10:123 Luke 10:13-374 Luke 10:38–11:135 Luke 11:14-366 Luke 11:37–12:77 Luke 12:8-348 Luke 12:35-599 Luke 13:1-2110 Luke 13:22–14:611 Luke 14:7-3512 Luke 15:1-3213 Luke 16:1-1814 Luke 16:19–17:1015 Luke 17:11-3716 Luke 18:1-1717 Luke 18:18-4318 Luke 19:1-2719 Luke 19:28-4820 Luke 20:1-2621 Luke 20:27-4722 Luke 21:1-2823 Luke 21:29–22:1324 Luke 22:14-3425 Luke 22:35-5326 Luke 22:54–23:1227 Luke 23:13-4328 Luke 23:44–24:1229 Luke 24:13-5330 John 1:1-28

May

Page 353: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:21 350 REVELATION 22:21date Scripture1 John 1:29-512 John 2:1-253 John 3:1-214 John 3:22–4:35 John 4:4-426 John 4:43-547 John 5:1-238 John 5:24-479 John 6:1-2110 John 6:22-4011 John 6:41-7112 John 7:1-2913 John 7:30-5214 John 8:1-2015 John 8:21-3016 John 8:31-5917 John 9:1-4118 John 10:1-2119 John 10:22-4220 John 11:1-5321 John 11:54–12:1922 John 12:20-5023 John 13:1-3024 John 13:31–14:1425 John 14:15-3126 John 15:1-2727 John 16:1-3328 John 17:1-2629 John 18:1-2430 John 18:25–19:2231 John 19:23-42

June

date Scripture1 John 20:1-312 John 21:1-253 Acts 1:1-264 Acts 2:1-475 Acts 3:1-266 Acts 4:1-377 Acts 5:1-428 Acts 6:1-159 Acts 7:1-2910 Acts 7:30-5011 Acts 7:51–8:1312 Acts 8:14-4013 Acts 9:1-2514 Acts 9:26-4315 Acts 10:1-3316 Acts 10:34-4817 Acts 11:1-3018 Acts 12:1-2319 Acts 12:24–13:1220 Acts 13:13-4121 Acts 13:42–14:722 Acts 14:8-2823 Acts 15:1-3524 Acts 15:36–16:1525 Acts 16:16-4026 Acts 17:1-3427 Acts 18:1-2128 Acts 18:22–19:1229 Acts 19:13-4130 Acts 20:1-38

July

Page 354: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:21 351 REVELATION 22:21date Scripture1 Acts 21:1-162 Acts 21:17-363 Acts 21:37–22:164 Acts 22:17–23:105 Acts 23:11-356 Acts 24:1-277 Acts 25:1-278 Acts 26:1-329 Acts 27:1-2010 Acts 27:21-4411 Acts 28:1-3112 Romans 1:1-1713 Romans 1:18-3214 Romans 2:1-2415 Romans 2:25–3:816 Romans 3:9-3117 Romans 4:1-1218 Romans 4:13–5:519 Romans 5:6-2120 Romans 6:1-2321 Romans 7:1-1422 Romans 7:15–8:623 Romans 8:7-2124 Romans 8:22-3925 Romans 9:1-2126 Romans 9:22–10:1327 Romans 10:14–11:1228 Romans 11:13-3629 Romans 12:1-2130 Romans 13:1-1431 Romans 14:1-23

August

date Scripture1 Romans 15:1-212 Romans 15:22–16:73 Romans 16:8-274 1 Corinthians 1:1-175 1 Corinthians 1:18–2:56 1 Corinthians 2:6–3:47 1 Corinthians 3:5-238 1 Corinthians 4:1-219 1 Corinthians 5:1-1310 1 Corinthians 6:1-2011 1 Corinthians 7:1-2412 1 Corinthians 7:25-4013 1 Corinthians 8:1-1314 1 Corinthians 9:1-1815 1 Corinthians 9:19–10:1316 1 Corinthians 10:14–11:117 1 Corinthians 11:2-1618 1 Corinthians 11:17-3419 1 Corinthians 12:1-2620 1 Corinthians 12:27–13:1321 1 Corinthians 14:1-1722 1 Corinthians 14:18-4023 1 Corinthians 15:1-2824 1 Corinthians 15:29-5825 1 Corinthians 16:1-2426 2 Corinthians 1:1-1127 2 Corinthians 1:12–2:1128 2 Corinthians 2:12-1729 2 Corinthians 3:1-1830 2 Corinthians 4:1-1231 2 Corinthians 4:13–5:10

September

Page 355: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:21 352 REVELATION 22:21date Scripture1 2 Corinthians 5:11-212 2 Corinthians 6:1-133 2 Corinthians 6:14–7:74 2 Corinthians 7:8-165 2 Corinthians 8:1-156 2 Corinthians 8:16-247 2 Corinthians 9:1-158 2 Corinthians 10:1-189 2 Corinthians 11:1-1510 2 Corinthians 11:16-3311 2 Corinthians 12:1-1012 2 Corinthians 12:11-2113 2 Corinthians 13:1-1314 Galatians 1:1-2415 Galatians 2:1-1616 Galatians 2:17–3:917 Galatians 3:10-2218 Galatians 3:23–4:2019 Galatians 4:21–5:1220 Galatians 5:13-2621 Galatians 6:1-1822 Ephesians 1:1-2323 Ephesians 2:1-2224 Ephesians 3:1-2125 Ephesians 4:1-1626 Ephesians 4:17–5:227 Ephesians 5:3-3328 Ephesians 6:1-2429 Philippians 1:1-2630 Philippians 1:27–2:18

October

date Scripture1 Philippians 2:19–3:62 Philippians 3:7–4:13 Philippians 4:2-234 Colossians 1:1-205 Colossians 1:21–2:76 Colossians 2:8-237 Colossians 3:1-178 Colossians 3:18–4:189 1 Thessalonians 1:1–2:910 1 Thessalonians 2:10–3:1311 1 Thessalonians 4:1–5:312 1 Thessalonians 5:4-2813 2 Thessalonians 1:1-1214 2 Thessalonians 2:1-1715 2 Thessalonians 3:1-1816 1 Timothy 1:1-2017 1 Timothy 2:1-1518 1 Timothy 3:1-1619 1 Timothy 4:1-1620 1 Timothy 5:1-2521 1 Timothy 6:1-2122 2 Timothy 1:1-1823 2 Timothy 2:1-2124 2 Timothy 2:22–3:1725 2 Timothy 4:1-2226 Titus 1:1-1627 Titus 2:1-1428 Titus 2:15–3:1529 Philemon 1:1-2530 Hebrews 1:1-1431 Hebrews 2:1-18

November

Page 356: ii · 2020-05-23 · MATTHEW1:1 2 MATTHEW2:6 BingaEwameiAwaMatthewMi Gaisira IESUKERISODAMAMOUMBOGO 1EiawaIesuKerisodamamoumbogo.Edoumo awaDaviddaorobe. EdoDavidawaAbrahamda orobe

REVELATION 22:21 353 REVELATION 22:21date Scripture1 Hebrews 3:1-192 Hebrews 4:1-133 Hebrews 4:14–5:144 Hebrews 6:1-205 Hebrews 7:1-196 Hebrews 7:20-287 Hebrews 8:1-138 Hebrews 9:1-109 Hebrews 9:11-2810 Hebrews 10:1-1811 Hebrews 10:19-3912 Hebrews 11:1-1613 Hebrews 11:17-3114 Hebrews 11:32–12:1315 Hebrews 12:14-2916 Hebrews 13:1-2517 James 1:1-1818 James 1:19–2:1719 James 2:18–3:1820 James 4:1-1721 James 5:1-2022 1 Peter 1:1-1223 1 Peter 1:13–2:1024 1 Peter 2:11–3:725 1 Peter 3:8–4:626 1 Peter 4:7–5:1427 2 Peter 1:1-2128 2 Peter 2:1-2229 2 Peter 3:1-1830 1 John 1:1-10

December

date Scripture1 1 John 2:1-172 1 John 2:18–3:23 1 John 3:3-244 1 John 4:1-215 1 John 5:1-216 2 John 1:1-137 3 John 1:1-148 Jude 1:1-259 Revelation 1:1-2010 Revelation 2:1-1711 Revelation 2:18–3:612 Revelation 3:7-2213 Revelation 4:1-1114 Revelation 5:1-1415 Revelation 6:1-1716 Revelation 7:1-1717 Revelation 8:1-1318 Revelation 9:1-2119 Revelation 10:1-1120 Revelation 11:1-1921 Revelation 12:1-1822 Revelation 13:1-1823 Revelation 14:1-2024 Revelation 15:1-825 Revelation 16:1-2126 Revelation 17:1-1827 Revelation 18:1-2428 Revelation 19:1-2129 Revelation 20:1-1530 Revelation 21:1-2731 Revelation 22:1-21