أ

ب

اه آزاد اسالميگدانش واحد علوم و تحقيقات

(M.Sc) نرم افزار- كامپيوترمهندسينامه كارشناسي ارشد رشته پايان

موضوع

بومي كردن چارچوب زكمن براي سازمان چابك

استاد راهنما فريدون شمس دكتر جناب آقاي

استاد مشاور يرعلي سيدي مدكتر جناب آقاي

ارندهگن علي راضي

1386 - 1387سال تحصيلي

ج

سپاسگذاري عزيزم جناب آقاي دكتر شمس و از حضور استادان براي نگارش اين پايان نامه

پايان من نسبت ، نمايانگر سپاس بــي اين يادآوري بهره بردم كه جناب آقاي دكتر سيدي .ن استدريغ آنا هاي بي به كمك

د

تقديم به .مادرم كه داغش نور ديدگانم را گرفت

ه

فهرست مطالب صفحه........................................................................................................................................عنوان

.................................................................................................................................فهرست شكل ها ................................................................................................................................فهرست جدول ها

1....................................................................................................................چكيده و كلمات كليدي 2................................................................................................................معرفي موضوع : فصل اول

3................................................................................................................................. مقدمه -1-1 4...................................................................................................................... تعريف مساله -1-2 5................................................................................................................... محدوده تحقيق -1-3 6.....................................................................................................................يق اهداف تحق -1-4 7.................................................................................................................. تحقيقات مرتبط -1-5 8............................................................................................................... ساختار پايان نامه -1-6

9.......................................................................................ادبيات معماري سازماني چابك : فصل دوم 10.............................................................................................................................. مقدمه -2-1 11............................................................................................................ معماري چيست ؟ -2-2 12............................................................................................................. معماري سازماني -2-3 14............................................................................................................. چابكي چيست ؟ -2-4 15................................................................................................. بيانيه چابك و بررسي آن -2-5 17.......................................................................................ني چابك تعريف معماري سازما -2-6 18.......................................................................... اصول حاكم بر معماري سازماني چابك -2-7 23....................................................................................... اهداف معماري سازماني چابك -2-8 23................................................................................................................ معماران چابك -2-9 27.............................................................................................................. تيم هاي چابك -2-10

و

31................................................................. فرآيند معماري چابك و چرخه حيات چابك -2-11 38....................................................... متدولوژي ها و روش هاي چابك توسعه نرم افزار -2-12 XP ...............................................................................................39 متدولوژي -2-12-1

Scrum...........................................................................................43 متدولوژي -2-12-2 AUP...............................................................................................45 متدولوژي -2-12-3 RAD...............................................................................................48 متدولوژي -2-12-4

49.................................................................................... مشكالت تدوين معماري چابك -2-13 50....................................................................................................نتيجه گيري خالصه و -2-14

51........................................................................................مباني مورد نياز براي چابكي : فصل سوم 52.............................................................................................................................. مقدمه -3-1 52............................ بررسي مشكالت و چالش هاي روش هاي كالسيك معماري سازماني -3-2

53....................................................................................... فرسايشي بودن روش ها -3-2-1 54.............................................................. وجود حجم زيادي از مستندات و مدل ها -3-2-2 54......................................................... عدم تطبيق پذيري در مقابل تغييرات سازمان -3-2-3 55................... در كليشه ها و تضعيف پويايي و خالقيت آنها محدود شدن معماران -3-2-4 55.................. عدم پاسخگويي معماران به منظور توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي -3-2-5 56...................... عدم وجود تمركز در تعيين محدوده و چشم انداز معماري سازماني -3-2-6 56.....................................دهاي سازمان عدم انطباق حوزه معماري سازماني با راهبر -3-2-7

57......................................................... متدولوژي ها و روش هاي چابك معماري سازماني -3-3 59......................................................... چارچوب و متدولوژي معماري سازماني چم -3-3-1

63......................................................................... بررسي و نقد متدولوژي چم -3-3-1-1 Scrum........................................................................66 معماري سازماني مبتني بر -3-3-2

Scrum........................................................68ني مبتني بر نقد معماري سازما -3-3-2-1

ز

69................................................................................ معماري سازماني سرويس گرا -3-3-3 71................................................................ نقد معماري سازماني سرويس گرا -3-3-3-1

71............................................................. معماري سازماني مبتني بر مدلسازي چابك -3-3-4 73............................................. نقد معماري سازماني مبتني بر مدلسازي چابك -3-3-4-1

73.......................................................جارب عملي چابك در معماري سازماني بكارگيري ت -3-4 78............................................................ تجارب عملي چابك مورد استفاده در اين تحقيق -3-5 79...................................................... معيارهاي مورد انتظاراز چابكي در معماري سازماني -3-6

80.......................................................................... تطبيق پذيري در مقابل تغييرات -3-6-1 81................................................................................................................. سرعت -3-6-2 81............................................................................................. پويايي و خالقيت -3-6-3 82........................................ پاسخگويي معماران براي توسعه سيستم هاي كاربردي -3-6-4

83.................................................................................................... خالصه و نتيجه گيري -3-7 85................................................................بومي كردن چارچوب زكمن براي چابكي : فصل چهارم

86............................................................................................................................. مقدمه-4-1 86..................................................................................... بررسي تفصيلي چارچوب زكمن -4-2 88....................................................زكمن چالش هاي اصلي فراروي استفاده از چارچوب -4-3

88.................................................................................................... چالش مدلسازي -4-3-1 89................................................................................................... چالش متدولوژي -4-3-2

90................................................................................. آيا چارچوب زكمن چابك است؟ -4-4 91............................................................... ضرورت بومي سازي چارچوب هاي معماري -4-5 93.....................................................) بومي سازي زكمن ( راه حل پيشنهادي براي چابكي -4-6

96.....................................) مدل هاي سطر اول (زماني ايجاد تمركز در معماري سا -4-6-1 100..................................................) تعيين وضعيت موجود ( برنامه ريزي ترخيص -4-6-2

ح

102...................................................... مدل ها و روش هاي چابك سطح ترخيص -4-6-3 108........................................................)تعيين وضعيت مطلوب ( برنامه ريزي تكرار -4-6-4 109.......................................................... مدل ها و روش هاي چابك سطح تكرار -4-6-5 112......................................................................) طرح گذار( برنامه ريزي روزانه -4-6-6 112............................................................. مدل ها و روش هاي چابك طرح گذار -4-6-7

113................................................................... بررسي و ارزيابي راه حل چابك پيشنهادي -4-7 116................................................................................................. خالصه و نتيجه گيري -4-8

118........................................................................................................مطالعه موردي : فصل پنجم 119...................................................ماري چابك براي آن سازمان مورد مطالعه و لزوم مع -5-1 120...................................................تعيين استراتژي اثربخش و تحول آفرين ) مدل( روش -5-2 121........................................................................................ حل مساله در حوزه راه حل -5-3

122.................................................. مدل هاي مربوط به سطر اول چارچوب زكمن -5-3-1 125................................................................... مدل ها وروش هاي سطح ترخيص -5-3-2 138.......................................................................اي سطح تكرار مدل ها و روش ه -5-3-3

147..................................................... بررسي كاربردي بودن مدل ها و روش هاي چابك -5-4 150................................................................................................. خالصه و نتيجه گيري -5-5

151..................................................................................................نتايج و پيشنهادات : فصل ششم 152............................................................................................................. خالصه تحقيق -6-1 153................................................................................................. محدوديت هاي تحقيق -6-2 153.................................................................................................................. نتايج تحقيق -6-3 154.............................................................................ي چابك ارزيابي مدل ها و روش ها -6-4

154.................................................................................................. نتايج نظر سنجي -6-4-1 155........................................................................................................ تحليل نتايج -6-4-2

ط

156........................................................ مقايسه راه حل چابك پيشنهادي با ساير روش ها -6-5 166................................................................................... پيشنهادات براي تحقيقات آينده -6-6

167.............................................................................................................................مراجع و منابع

ها فهرست شكل

صفحه........................................................................................................................................عنوان

15.......................................................... ، شكل تكامل يافته ترساير صفات كيفي چابكي -1-2ل شك 20..........................................................................تكاملي بودن معماري سازماني چابك -2-2ل شك 21..................................................................................... انواع ارتباط و تعامل بين افراد -3-2ل شك 25............................ارتباط ميان نقش ، فرد و پست سازماني در معماري سازماني چابك -4-2ل شك 26................................................................... تكاملي حركت كردن تيم معماري چابك -5-2ل شك 27..................................................................................... وضعيت يك معمار چابك سه -6-2ل شك 30..............................................................................ساختارتيم معماري سازماني چابك -7-2ل شك 30..........................................................................ساختارتيم معماري سازماني كالسيك -8-2ل شك 32.......................................................................................تاريخچه فرآيندهاي يكپارچه -9-2ل شك 32................................................................................فازهاي معماري سازماني چابك -10-2ل شك 33................................................................ سير تكاملي با استفاده از ترخيص و چرخه -11-2ل شك 34............................................................................................. ترخيص و چرخه روز ، -12-2ل شك 34........................................................................... تشكيل شدن ترخيص از چند تكرار -13-2ل شك 35.............................................................چرخه حيات فرآيند معماري سازماني چابك -14-2ل شك 37.......................................................فرآيند تست تكرارها در معماري سازماني چابك -15-2ل شك XP.....................................................................................40چرخه حيات متدولوژي -16-2ل شك Scrum.........................................................................................................45فرآيند -17-2ل شك

ي

47..........................................................................ارچه چابك چرخه حيات فرآيند يكپ -18-2ل شك 61................................................................................ محصوالت اصلي معماري در چم -1-3ل شك 61.....................................................................................گامهاي چم درتكامل تدريجي -2-3ل شك 62..................................................................................................................... مدل ترما -3-3ل شك Scrum.........................................................67فرآيند معماري سازماني چابك مبتني بر -4-3ل شك 70......................توسعه سيستم هاي كاربردي بر اساس سرويس در معماري سرويس گرا -5-3ل شك 72...................................ري سازماني چابك مبتني بر مدلسازي چابك چرخه حيات معما -6-3ل شك 75.................................................................پشته مديريت چابك نيازمندي هاي كاربران -7-3ل شك 95................انطباق اصل تمركز، تكاملي تدريجي و مدلسازي چابك با چارچوب زكمن -1-4ل شك 98............................................................مدل تحليلي استراتژي اثربخش و تحول آفرين -2-4ل شك 99......................................................عماري سازماني اصل تمركز در تعيين چشم انداز م -3-4ل شك 100....................................تعيين حوزه معماري سازماني با بكارگيري استراتژي اثربخش -4-4ل شك 101................................................................................................. برنامه ريزي ترخيص -5-4ل شك 102...............................................................................يك داستان كاربري ساده و اوليه -6-4ل شك 108.....................................................................................................برنامه ريزي تكرار -7-4ل شك CRC..........................................................................................109نمونه اي از كارت -8-4ل شك 120..........................................................ربخش و تحول آفرين فرآيند تعيين استراتژي اث -1-5ل شك 126.........................................................تعيين نقش هاي اوليه پس از بحث و تبادل نظر -2-5ل شك 127..................................................................................تعيين نهايي نقش هاي كاربري -3-5ل شك 132................................................................)ارتباط بين موجوديت ها (مدل دامنه ساده -4-5ل شك 133...................................................................................................مدل استقرار سيستم -5-5ل شك 134............................................2 چرا براي كشف داليل فروش ضعيف بسته -مدل چرا -6-5ل شك 135........... چگونه به منظور توسعه سريع، با كيفيت و كم هزينه سيستم ها -مدل چگونه -7-5ل شك

ك

136.............................................................................................نمودار ساختار سازماني -8-5ل شك 139......................مدل نمونه سازي رابط كاربر براي فرم ورود به سيستم و فرم عضويت -9-5ل شك CRC.............................................................................................................140 مدل -10-5ل شك 141.............................................................................. نمودار حالت براي كالس عضو -11-5ل شك 143................................................. مدل توزيع جغرافيايي سازمان با استفاده از بسته ها -12-5ل كش

144..........................................مدل ارتباط بين عوامل، نقش ها و سيستم هاي كاربردي -13-5ل شك 146............................................مدل داده فيزيكي براي موجوديت هاي عضو و نماينده -14-5ل شك

ها فهرست جدول

صفحه........................................................................................................................................عنوان

22............................ي سازماني چابك با معماري سازماني كالسيك تفاوت هاي معمار -1-2 جدول 63................ تطبيق ويژگي هاي چابك متدولوژي چم با برخي از تجارب عملي چابك -1-3 جدول 76..............................بكارگيري ويژگي ها و تجارب عملي چابك در معماري سازماني -2-3 جدول 105............................................ ربري تكنيك هاي مختلف برآورد زمان داستان هاي كا -1-4 جدول 125...............................................................................................برنامه ريزي ترخيص -1-5 جدول 130....................................تخمين زمان توسط چهار برآورد كننده براي داستان كاربري -2-5 جدول 131..................... درصد 90 – درصد 50ليست كامل داستان ها و تخمين آنها براساس -3-5 جدول 137......................................ارتباط افراد با نقش هاي سازماني براساس مهارت و تمايل -4-5 جدول 138...................................................................................................برنامه ريزي تكرار -5-5 جدول 142.....................................................................................مدل آموزش و توزيع دانش -6-5 جدول 147...................................بررسي كاربردي بودن مدل ها و روش هاي چابك ارائه شده -7-5 جدول 149................................................................بررسي داليل چابكي مدل هاي ارائه شده -8-5 جدول 155........................................نتايج نظر سنجي در خصوص ارزيابي مدل ها و روش ها -1-6 جدول

ل

157....................................................................ر اساس تعداد و حجم مدل ها مقايسه ب -2-6 جدول 158.......................................................مقايسه بر اساس ميزان ارتباطات چهره به چهره -3-6 جدول 159..................................................مقايسه بر اساس ساده تر بودن مدل ها و مدلسازي -4-6 جدول 160...................................................................مقايسه بر اساس مشاركت همه معماران -5-6 جدول 160................................................................مقايسه بر اساس انتخاب سريع پيمانكاران -6-6 جدول 161..............................................................................مقايسه بر اساس تكامل تدريجي -7-6 جدول 162...........................................................................مقايسه بر اساس مشاركت ذينفعان -8-6 جدول 163...................................................................................مقايسه بر اساس اصل تمركز -9-6 جدول 163..............................................مقايسه بر اساس توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي -10-6 جدول 165............نتايج مقايسه راه حل چابك پيشنهادي با ساير روش ها بر اساس شاخص -11-6 جدول

1

: چكيده

درحال حاضر معماري سازماني يكـي ازعوامـل مهـم و كليـدي درانجـام ماموريـت هـاي سـازمان هـا هدف معماري سازماني اين است كه فناوري اطالعات را از حالت يك ابزار خارج كرده وبـه . محسوب مي شود

در . ريـت هـاي سـازمان باشـد يكي از منابع سازمان در كنار ساير منابع تبديل نمايد، بطوري كه در خدمت مامو بـراي اجـراي فرآينـد معمـاري سـازماني وبـه پـرتالطم حال حاضرسازمان هاي مختلف به ويژه سازمان هـاي

معمـاري سـازماني برنامه ريزي و اجراي فرآيند. خصوص برنامه ريزي معماري سازماني دچارمشكالتي هستند مشكل اين . تي اجرا نشده و يا به شكست منجر مي شود بوده ودر نتيجه يا به درس بسيار لخت ، كند و فرسايشي

ـ . پيچيدگي در كسب و كار سازمان هاست غييرات زياد و گسترده و ناشي از وجود ت حـل ايـن مـشكل راه راي بهنگامي كه در مساله اي آشفتگي و تالطم وجود داشته باشد چابكي يكـي از .حل هاي مختلفي ارائه شده است

كـسب و كـار چابكي به توانايي براي ايجاد و پاسخگويي به تغييرات محيط متالطم . استكليد هاي حل مساله . وده و به خالقيت ، ابتكار و نوآوري نيـاز دارد چابكي به مفهوم تندي، سرعت، سبكي و زيركي ب .گفته مي شود

معمـاري .متدولوژي ها و روش هاي چابك تطبيق پذير هـستند و خودشـان را بـا تغييـرات تطبيـق مـي دهنـد يكي از ساده تـرين .سازماني چابك داراي روش ها و راه حل هاي مختلفي براي برنامه ريزي و مدلسازي است

سعي بر اين اسـت در اين تحقيق . ها با بكارگيري تجارب عملي چابك است راه حل ها بومي سازي چارچوب بومي سازي چـارچوب زكمـن بـا . بومي سازي نماييم ،عملي چابك ربه تجتا چارچوب زكمن را با افزودن سه

بر . كمك تجارب عملي چابك يك راه حل ساده و چابك براي برنامه ريزي و مدلسازي معماري سازماني است نخواهد بـود و بـراي هـر متـدولوژي كـه بخواهـد ك چارچوب آموزشي ي "رفاصارچوب زكمن اين اساس چ

بكارگيري تجارب عملي چابك مدل هاي چـارچوب كـم حجـم تـر و با . دركنار آن بكار رود مفيد خواهد بود . فراهم مي آيد تغييرات گسترده كسب و كار سازماني ه باسخگوييپو امكان سريع تر تدوين گرديده

: كلمات كليدي چابـك، فرآينـد چابـك، مـدل چارچوبچابكي، معماري سازماني چابك، روش هاي چابك، مدلسازي چابك،

. مرجع چابك، چارچوب زكمن

2

فصل اول معرفي موضوع

3

: مقدمه -1-1يكي از مهمترين داليل كندي و فرسايشي بودن فرآيند معماري سازماني تغييرات مداوم در

يكي از پـارادايم هـاي مطـرح شـده در حـوزه . حوزه فناوري و يا ماموريت هاي يك سازمان است يق پذير بودن در مقابل تغييـرات مـداوم چابكي به معني تطب. است چابكي پارادايممعماري سازماني

چارچوب زكمن كه از آن به عنوان جدول مندليف براي معمـاري سـازماني يـاد . استكسب و كار اين چارچوب مادر چارچوب هاي معماري سـازماني . استمي شود داراي پنج سطر و شش ستون

چـارچوب زكمـن . اده برده انـد اكثر چارچوب ها و متدولوژي ها از مفاهيم آن استف "بوده و تقريبا عدم وجود يك زبان مدلسازي جهت پوشش به سـلول : كه عبارتند از استداراي دو چالش اصلي

در ايـن رابطـه . هاي چارچوب و دوم عدم وجود يك متدولوژي جهت تـدوين معمـاري سـازماني خـود روش ها و راه حل هايي بيان شده اند كه هر كـدام داراي مـشكالت و چـالش هـاي خـاص

.هستند. معماري سازماني چابك يك پارادايم طراحي و مدلسازي بـراي معمـاري سـازماني اسـت

در 1) بهترين تجارب چابك (بومي كردن چارچوب زكمن از طريق بكارگيري تجارب عملي چابك . جهت پوشش كامل به آن يك روش مناسب معماري براي سازمان هـاي چابـك و مـتالطم اسـت

تجربـه عملـي چابـك بـه آن سهق بومي سازي چارچوب زكمن از طريق افزودن نوآوري اين تحقي ژي هـاي چابـك تجارب عملي چابك از متدولوژي هاي چابك توسعه نرم افـزار و متـدولو . است

بـومي راه حل پيـشنهادي سـاده بـوده و چـابكي را از طريـق . معماري سازماني اقتباس گرديده اند ژي كـه در براين اسـاس هـر متـدولو . تزريق مي نمايد زماني سازي چارچوب زكمن به معماري سا

از مهمتـرين ويژگـي . كنار چارچوب زكمن مورد استفاده قرار گيرد مي تواند از آن اسـتفاده نمايـد برنامه ريزي ترخيص ، برنامه ريـزي (هاي اين راه حل مي توان به استفاده از روش تكامل تدريجي

و اي تعيين وضعيت موجود ، وضعيت مطلوب و برنامه ريزي انتقال بر) تكرار و برنامه ريزي روزانه به منظور كاربردي بودن اين راه حـل . تعيين مدل ها و روش هاي چابك براي هر سطح اشاره نمود

معمـاري سـازماني ارائـه و و مدلـسازي شاخص هايي براي ارزيابي افزايش سرعت برنامـه ريـزي . ارزيابي مي گردد چابك پيشنهادي حلبراساس نظر سنجي ميزان مقبوليت راه

1 Agile Practices

4

: تعريف مساله -1-2فرآينـد متالطم و پرتغييـر بـه منظـور برنامـه ريـزي و اجـراي در حال حاضرسازمان هاي

بوده فرآيند معماري سازماني بسيار لخت ، كند و فرسايشي . معماري سازماني دچارمشكالتي هستند يكي از مهمترين داليل كندي و فرسايشي بـودن فرآينـد . به شكست منجر مي شود گاهي اوقات و

در حوزه فنـاوري ) غيرقابل پيش بيني (معماري سازماني تغييرات مداوم ، گسترده و پيش بيني نشده . است ها سازمانكسب و كارو يا

بوده و از ويژگي هاي قديمي تر روش هاي جاري معماري سازماني مبتني بر پارادايم هاي امروزه سازمان ها با كمبود منابع و زمان مواجه بوده و از طرفي ديگـر بـه . هستندخوردار خاصي بر

دليل گسترش بكارگيري فناوري هاي نوين مجبور به توليد كاالها و خـدمات انعطـاف پـذير بـراي تالطم و تغييرات مكرر و غير قابل پيش بينـي سـازمان هـا ناشـي از . هستندجلب رضايت مشتريان

در عـصر چـابكي . وق الذكر بوده و لذا نيازمند نگاهي جديد به معماري سازماني مي باشـيم موارد ف ديگر نمي توان همه چيز را ازقبل پيش بيني و برنامه ريزي كرد ، لذا استفاده از روش هاي كالسيك

با توجه به گسترش تغييرات و تالطم ديگـر نمـي تـوان . معماري سازماني نتيجه بخش نخواهد بود عيت موجود و وضعيت مطلوب را بـه شـكل ايـستا تعريـف نمـوده و سـپس بـراي حركـت از وض

روش هاي كالسيك معمـاري سـازماني بـه .وضعيت موجود به وضعيت مطلوب برنامه ريزي نمود برخي از اين ويژگي . دليل داشتن برخي از ويژگي ها در محيط هاي پرتالطم دچار مشكالتي هستند

: ها عبارتند از

بودن توليد محصوالت و فرآورده هاي معماري سازماني سخت • توليد حجم عظيمي از مستندات •

ساير تيم ها وجود افراد تطبيق ناپذير در تيم معماري سازماني و •

اصراربيش از حد داشتن به مسائل تكنيكي به جاي همكاري و كارتيمي •

عدم بكارگيري مديريت دانش محور •

نامناسب استفاده از متدولوژي هاي •

عدم وجود ابتكار وخالقيت درافراد و تبعيت محض از برنامـه هـا و رعايـت حـداكثر • بوروكراسي

وجود فازها و چرخه هاي طوالني •

برگزاري جلسات نامناسب كارشناسي و مديريتي •

... طوالني بودن زمان توسعه سيستم هاي كاربردي اثر بخش و تحول آفرين و •

5

ماني سـعي دارنـد تـا از شـكنندگي معمـاري سـازماني در روش هاي چابك معماري سـاز بكارگيري بهترين تجارب چابك در جهت پوشش . سازمان هاي متالطم و پرتغيير جلوگيري نمايند

به زكمن و استفاده از آنها در متدولوژي هاي منطبق با آن يك روش مناسب جهت چابكي معماري ـ . سازماني است . راي چـارچوب خـود سـكوت نمـوده اسـت زكمن در خصوص ارائه متدولوژي ب

اگرچه متدولوژي معروف برنامه ريزي معماري سازماني آقاي اسپيواك نظر بـسياري از كارشناسـان را به خود جلب نموده است ولي به دليل تغييرات گسترده فناوري اطالعات و پيچيـدگي كـسب و

ي هاي معماري سازماني چابك با توجه به ويژگ . پاسخگوي نيازمندي هاي جديد نيست "كار كامال بـا (تـا بـا بـومي كـردن چـارچوب زكمـن ) در حد توان و دانش (در اين تحقيق سعي براين است براي استفاده در سازمان هاي چابك راهكار مناسبي بـراي برنامـه ) استفاده از بهترين تجارب چابك

ين اسـت تـا نتيجـه ايـن همچنين سعي بـرا . ريزي، مدلسازي و اجراي معماري سازماني ارائه گردد . تالش از نظر علمي ، تئوري و كاربردي مورد قبول واقع شود

: محدوده تحقيق -1-3 بررسي امكان بكارگيري ايده هـاي چـابكي در معمـاري سـازماني محدوده كار اين تحقيق

تمركز اصلي در اين تحقيق بومي سازي چارچوب زكمـن بـا بكـارگيري سـه تجربـه عملـي . است. بومي سازي چارچوب زكمن يك راه حل ساده براي معماري سازماني چابـك اسـت . است چابك

اولين تجربه عملي چابك ايجاد تمركز در معماري سازماني است، كه سبب ايجـاد تمركـز در مـدل دومين تجربه عملي چابك اتخـاذ رويكـرد تكامـل . هاي متني سطر اول چارچوب زكمن مي گردد

ري برنامه ريزي ترخيص براي تعيين وضعيت موجود، برنامه ريزي تكـرار تدريجي از طريق بكارگي حوزه اين تجربه عملـي . براي تعيين وضعيت مطلوب و برنامه ريزي روزانه براي طرح انتقال است

چابك ستون يا جنبه زمان است كه يكي از ويژگي هاي بـارز چـارچوب زكمـن نـسبت بـه سـاير ابك بكارگيري مدلسازي چابك براي هر سه سطح برنامه سومين تجربه عملي چ . چارچوب هاست

اين تجربه عملي چابك تقريبا تمـام . ريزي ترخيص، برنامه ريزي تكرار و برنامه ريزي روزانه است با توجه به مطالب گفته شـده مـي تـوان . ستون هاي ديگر چارچوب را تحت پوشش قرار مي دهد

:نتيجه گرفت كه

6

يست و فاقد يك مسير مشخص اسـت امـا سـاده بـوده و اين راه حل يك متدولوژي ن •هماننـد . هدف از آن بكارگيري تجـارب عملـي چابـك در معمـاري سـازماني اسـت

مهندسي نرم افزار در معماري سازماني هم چابكي از طريق بكارگيري تجـارب عملـي ژي هاي معمـاري سـازماني از طريـق متدولو. ژي ها تزريق مي گردد چابك به متدولو

ارگيري چارچوب هاي چابك مي توانند مدل هـا و مـستندات را بـه انـدازه توليـد بك . نموده و خود را در مقابل تغييرات تطبيق دهند

. برخي از مدل ها و روش هاي چابك به صورت مدل هاي معماري ارائه مي گردند •

ان هـدف نـش . از زبان نمادگذاري خاصي براي مدل هاي ارائه شده استفاده نشده است • . دادن چابكي با استفاده از مدل هاست

: اهداف تحقيق -1-4 : ، به شرح زير است اهداف اصلي كه در پايان نامه مورد بحث قرار خواهند گرفت

بومي سازي چارچوب معماري سازماني زكمن از طريق بكارگيري سه تجربه عملي چابك •ازي و مناسـب سـازي الگوهـا و در الگوهاي اجرايي معماري سازماني بر بـومي سـ . به آن

بومي سـازي چـارچوب هـا يـك روش . [3]روش هاي كلي در سازمان ها تاكيد مي شود . ساده بوده و مي تواند در كنار هر متدولوژي معماري سازماني مفيد باشد

انتخـاب مـدل هـا و راه حـل هـاي مناسـب . استفاده از ايده هاي معماري سازماني چابك • نيازهاي فرآيند معمـاري مهمترين ذيري در مقابل تغييرات يكي از جهت چابكي و تطبيق پ

چابك در جهـت پوشـش بـه بهترين تجارب عملي به طور كلي استفاده از . استسازماني مزايـاي داراي فرآينـد معمـاري سـازماني چارچوب زكمن براي برنامه ريزي و مدلـسازي

.ي گرددسبب تزريق چابكي در روش ها ومدل ها م و بودهفراواني

براين اساس بـا . نشان دادن افزايش سرعت برنامه ريزي و سرعت انتقال معماري سازماني •استفاده از روش هاي تكاملي تدريجي و مدلسازي چابك، موارد غير ضروري و برخـي از

بـه . جزئيات از مدل ها و مستندات كاسته شده و سرعت برنامه ريـزي افـزايش مـي يابـد شاخص هايي براي ارزيابي افزايش سرعت برنامه پيشنهادي راه حل منظور كاربردي بودن

7

ريزي معماري سازماني ارائه و براساس نظر سنجي ميزان مقبوليت راه حـل ارزيـابي مـي .گردد

: تحقيقات مرتبط -1-5از آنجا كه موضوع اين تحقيق تركيبي از مباحـث مربـوط بـه معمـاري سـازماني چابـك ،

است ، تحقيـق متاثر از روش هاي چابك توسعه نرم افزار جارب عملي چابك چارچوب زكمن و ت مشابهي شناسايي نگرديده اما مقاالت ، كتب و منابع متعددي درخصوص هر كـدام از مـوارد "دقيقا

بومي سازي چارچوب نوآوري اين تحقيق مربوط به . مطرح شده بصورت جداگانه بحث نموده اند چـارچوب و متـدولوژي چـم ، معمـاري . اسـت آن عملي چابك در ادغام تجارب زكمن از طريق

، معمـاري سـازماني مبتنـي بـر Scrum، معمـاري سـازماني مبتنـي بـر [8] سازماني سرويس گرا و XP ، Scrum ، AUP ، RADمتدولوژي هاي چابك توسعه نرم افـزار مثـل مدلسازي چابك و

مهمتـرين تحقيقـات . سخن گفتـه انـد )و نه كامل (هر كدام در مورد برخي از موارد اين تحقيق ... . :مرتبط با موضوع اين پايان نامه عبارتند از

[22] ....) و XP ، Scrum ، AUP ، RADمثـل (متدولوژي هاي چابك توسعه نرم افـزار •،[34] ، [37] ، [38] ، [40]

روش هاي چابك توسعه نرم فزار و استفاده از تجـارب عملـي چابـك بكارگرفتـه ررسي ب . تر مدل ها در آنها در معماري سازماني به منظورتوليد سريع تر و كم حجم فتهر

[7]چارچوب و متدولوژي معماري سازماني چم •

روش هاي ارائه شده براي بومي سازي چارچوب ها كارگيري بو بررسي

[3] راناي سازماني معماري ملي چارچوب •

روش هاي ارائه شده براي بومي سازي چارچوب ها كارگيري بو بررسي

Agile Modeling ([32,33](معماري سازماني مبتني بر مدلسازي چابك •

كم حجم و سريع در چارچوب زكمن دلسازيمبراي دلسازي چابك مكارگيري ب

8

: پايان نامه ساختار -1-6 :ودر فصل هاي بعدي ، مطالب زيررا مشاهده خواهيم نمود درادامه

ادبيات معماري سازماني چابك و مشخصات و ويژگي هـاي آن بحـث فصل دوم در مورد • .خواهيم نمود

بـدين منظـور . باني انجام كار در زمينه چابكي بحـث خـواهيم نمـود در مورد م فصل سوم •مشكالت روش هاي كالسيك معماري سازماني مطرح گرديده و سـپس متـدولوژي هـاي

ودر . چابك و تجارب عملي چابك بكاررفته در آنها مورد نقد و بررسـي قـرار مـي گيرنـد همچنين در ايـن . معرفي مي گردند نهايت سه تجربه عملي چابك براي بومي سازي زكمن

فصل معيارهاي مورد انتظار از چابكي در معماري سازماني يعني سرعت، تطبيق پـذيري در .مقابل تغييرات، پويايي و پاسخگويي تشريح مي گردند

در مورد بومي كردن چارچوب زكمن براي محيط هاي چابـك بـا اسـتفاده از فصل چهارم •براين اساس مدل ها و . در فصل سوم بحث خواهيم نمود تجارب عملي چابك اشاره شده

روش هاي چابك براي تعيين وضعيت موجود، وضعيت مطلوب و طـرح گـذار ارائـه مـي . گردند

با ارائه يك مطالعه موردي بـه ارائـه روش هـا و مـدل هـاي چابـك معمـاري فصل پنجم •. اهيم پرداخـت سازماني بر اساس راه حـل چابـك پيـشنهادي و نتـايج حاصـل از آن خـو

. همچنين مدل هاي راه حل چابك پيشنهادي بررسي مي گردند

همچنين بر . فصل ششم هم به نتايج تحقيق و پيشنهادات و محدوديت ها خواهيم پرداخت •اساس شاخص هايي راه حل پيشنهادي بـا روش هـاي ديگـر معمـاري سـازماني مقايـسه

. تقال معماري سازماني نشان داده مي شود گرديده و افزايش ميزان سرعت برنامه ريزي و ان .همچنين با استفاده از نظرسنجي ميزان مقبوليت مدل هاي چابك ارائه شده تعيين مي گردد

9

دوم فصل ادبيات

معماري سازماني چابك

10

:مقدمه -2-1 .اسـت يكي از نظريه ها وروش هاي مطرح شده در حوزه معماري سازماني مفهوم چابكي . اسـت چابكي به معني تطبيق پذير بودن در مقابل تغييرات مداوم و غيرقابل پيش بيني كسب و كار

معماري سازماني چابك يك پارادايم طراحي و مدلسازي براي معماري سازماني اسـت و هـدف آن تطبيق پذيري و مقاوم بودن در مقابل تغييرات مكرر و گسترده و غيرقابـل پـيش بينـي مـاموريتي و

اصوال معماري سازماني را ازلحاظ هاي متفاوت مي توان طبقـه . استناوري دريك محيط متالطم ف : [5]بندي نمود كه عبارتند از

:طبقه بندي براساس زمان معماري معماري وضع موجود •

معماري وضع مطلوب •

:طبقه بندي براساس حوزه معماري معماري اليه ماموريتي • ات وارتباطاتمعماري اليه فناوري اطالع • معماري هردو اليه فوق •

:طبقه بندي براساس جنبه هاي معماري )داده ها(معماري اطالعات •

به توصيف اليه ماموريتي ، معماري اطالعات و به توصيف اليه فناوري اطالعات ( .)وارتباطات ، معماري داده اطالق مي شود

)اتوصيف فرآيندها و مكان ه(معماري برنامه هاي كاربردي •

اما فرآيند معماري سازماني را از جهت مقاوم بودن درمقابل تغييرات پيش بيني نشده مـي تـوان :[42]به دودسته طبقه بندي نمود كه عبارتند از

2چابك •

3شكننده •

معمـاري . معماري سازماني چابك داراي مشخصات و ويژگـي هـاي خـاص خـود اسـت بكارگيري تجـارب عملـي چابـك و . چابك است سازماني چابك داراي فرآيند چابك و چارچوب

.وجود چرخه ها و تكرارهاي زياد و كوتـاه ازديگـر مشخـصات معمـاري سـازماني چابـك اسـت معماري سازماني چابك داراي يك فرآيند تدريجي و تكاملي است كه درطي آن تمامي تيم

2 Agile 3 Fragile

11

ي ويژگـي هـاي خاصـي درمعماري سازماني چابك ، معمـاران دارا . ها با همديگر در تعامل هستند در حقيقت معماران چابك مانند آچار فرانسه عمل . بوده و به صورت پويا و خالق فعاليت مي كنند

بـه بررسـي مشخـصات و خـصوصيات و در ادامه دراين فصل . نموده و متخصصان عمومي هستند . معماري سازماني چابك مي پردازيم

معماري چيست ؟ -2-2در زبان انگليسي معـاني متفـاوتي بـراي . معناي استادي در ساختن است به 4واژه معماري

هـا، علم و هنر طراحي و بنا كردن سـاختمان اين كلمه فرض شده است كه بعضي از آنها عبارتند از تعيين اجزا، توالي و ترتيـب آنهـا، طراحـي سـاختار يـك -شيوه و سبك طراحي و توليد ، ساختار

.افزار افزار و سخت نرمسيستم كامپيوتري اعم از تجربه معماري در ساير رشته هاي مهندسي ثابت كرده اسـت كـه هـر جـا شـاهد حـضور

ابعادي غير معمول، پيچيدگي بيش از حد، يا نيازمندي هاي خاص بوده ايم، معمـاري نيـز در آنجـا .حضور داشته است

كـه ايـن سـاختار را منظور از معماري تعيين ساختار كلي از يك سيستم و روشهايي است كـارآئي، وظيفه مندي، :اين ويژگيها عبارتند از .نمايد قادر به تأمين ويژگيهاي كليدي آن سيستم مي

وضـوح طـرح، قابليـت نوع فنĤوري و يا مصالح مـورد اسـتفاده، مسائل و محدوديتهاي اقتصادي، . درك و جنبـه هـاي هنـري قابليـت ،)پويايي(قابليت تغيير در سيستم هاي بزرگ استفاده مجدد،

. توجه دارد رفتاريبه جنبه هاي معماري هم به جنبه ساختاري و هم

براي معماري تعاريف متعددي وجود دارد اما بهترين تعريف از نگاه ايـن تحقيـق تعريفـي :است كه متدولوژي چم آن را ارائه نموده است

كه اجـازه تمركـز ، پيچيده است بر يك نظام معماري تبيين يك نگاه كل گرا و عقالني " دهـد، و امكـان پرهيـز از ورود بـه جزئيـات را بندي و تعامل آنها را مي بر مولفه هاي كليدي و هم

[7] ".كند فراهم مي : يك معماري خوب داراي مشخصاتي است كه عبارتند از بنابراين

.قابل فهم باشد •

.مؤلفه هاي آن قابل استفاده مجدد باشند • .اصلي كاربري سيستم را دربربگيردموارد •

4 Architecture

12

.نسبت به تغييرات انعطاف پذير باشد •واسطهاي بين زيرسيستم ها را به نحوي تعريـف كـرده باشـد تـا زيرسيـستم هـا كمتـرين •

.وابستگي را به يكديگر داشته باشند

: معماري سازماني -2-3ف يك سـاختار واحـد و معماري سازماني عبارتست از تنظيم قوانين و مقرراتي براي تعري

. شـود منسجم، كه شاملِ اجزاء ، روابط بين آنها، و چگونگي تعامل اجـزاء فـوق بـا يكـديگر مـي طراحي سازمان شامل تبيين مولفه هـا و عناصـر . سازمان پديده پيچيده و داراي ابعاد متعددي است

ونگي پوشش ماموريت و سازنده سازمان، هم بندي اين مولفه ها، فرآيندها، چگونگي تعامالت، چگ طراحي يك عنصر پيچيده خود نيز پيچيده است و . اهداف سازمان ومكانيزم هاي عمليات مي گردد

. ماموريت اساسي معماري، كاهش اين پيچيدگي است

سازمان هاي امروز از ديدگاه هاي مختلفي نظير پيچيـدگي، ابعـاد، گـستردگي، تنـوع و غيـره داراي آنها موجوديت هاي پيچيده اي به حـساب مـي آينـد . ماري خاص هستند شرايط اعمال يك نوع مع

صرفنظر از ماهيت خاص اجزاء تشكيل دهنده يـك . كه از اجزايي مختلف و متنوع تشكيل شده اند كه مـاهيتي متغيـر دارنـد، ... سازمان نظير افراد، دارايي ها، تجهيزات، قوانين، روش ها، اطالعات و

ده بين اجزاء آن هستيم كه تحت تاثير عوامل متغيري چون عادات فردي ، عموما شاهد روابطي پيچي آموزش هاي اجتماعي ، مذهب، قوانين اجتماعي، فرهنگ سازماني و غيره قـرار دارندكـه خـود بـه

. خود سازمان را از سيستمي ساده و ساكن به يك سيستم پيوسته در حال تغيير مبدل مي كنند نيازمند داشـتن اطالعـاتي دقيـق از وضـعيت " رات سازماني تغيي"هدايت و كنترل صحيح

فعلي سازمان، ديدي صحيح نسبت به وضعيت مطلوب آن، و برنامـه اي روشـن جهـت حركـت از در واقع مي توان گفت كه معماري سازماني هنر مـديريت . وضعيت فعلي به وضعيت مطلوب است

. و هدايت تغييرات سازماني استم و پديده پيچيده اي است كه ماموريت مهم و دشواري را بر عهـده معماري سازماني مفهو

به انجام رسيدن اين ماموريت خطير، با توجه به نوپايي و سابقه كوتاه اين پديده، و به تبـع آن . دارد .تجربه اندك معماران، و ازسوي ديگر پيچيدگي ابعاد كار، مستلزم وجود ابزارهايي مناسب است

ر به استفاده از مدل ها و تكنيك هاي مطرح شده در متـدولوژي هـاي معماري سازماني قاد تحليل و طراحي سيستم هاي اطالعاتي است ، ولي محدود به آنها نبوده و هدف به مراتب بـاالتري

13

چون ايجاد زمينه هاي الزم جهت اعمال حاكميت راهبردي در سازمان ها و ايجـاد همـاهنگي بـين . بال مي كنداليه هاي مختلف سازمان را دن

امروزه برداشت هاي حداقلي برروي كليات معماري سازماني وجود دارد به اين گونـه كـه معماري سازماني شامل مدل هاي كسب وكار ، فرآيندها، داده ها، سيستم هاي پشتيباني كننده حرفه و همچنين زيرساختارهاي فناوري براي هـردوي معمـاري موجـود و مطلـوب تعريـف مـي شـود،

.نين در معماري سازماني نياز به استانداردها، مالحظات امنيتي و يك طرح انتقالي مي باشدهمچ را از حالـت يـك "فنـاوري اطالعـات " اين است كه " معماري سازماني "هدف اصلي از

مالي ، انـساني ، دانـش ، تجربـه و (ابزارخارج كرده و به يكي از منابع سازماني ، در كنارساير منابع بديل نمايد كه در خدمت ماموريت هاي سازمان بوده و بتواند هزينه هاي خودش را نيز بـاز ت) غيره

.گرداند. تـشكيل شـده اسـت " سـازمان " و " معمـاري " از دو كلمه "معماري سازماني "عبارت

همچنـين . معماري توصيفي است كه معموال در رابطه با ساختارهاي پيچيده يا خاص بكار مـي رود معماري قادر است وضعيت آتي اجزاء يـك . هي به آينده داشته و پيش بيني كننده است معماري نگا

بنابراين مي توان گفت معماري ساختاريست از اجـزاء، . ساختارپيچيده را نيز پيش بيني و نشان دهد . ارتباط بين آنها، و اصول و قواعد حاكم بر طراحي و تكامل آنها در طي زمان

اري سازماني مي تواند شـامل يـك سـازمان معمـولي يـا سـازماني در معم 5عبارت سازمان شـامل افـراد، واحـدهاي (سـازمان شـامل تمـامي منـابع آن . متشكل از چندين سازمان ديگر باشـد

معمـاري وضـعيت موجـود . نيز مي شود كه به نوعي بـا هـم در ارتباطنـد ... ) سازماني ، فناوري و ت فعلي سازمان را از لحـاظ ماموريتهـا، فرآينـدهاي شامل مجموعه اي از توصيف هاست كه وضعي معماري وضـعيت مطلـوب شـامل مجموعـه اي از . كاري، وزيرساخت هاي فناوري نشان مي دهد

اين نوع معمـاري از راهبردهـا و طـرح . توصيفهاست كه وضعيت مطلوب سازمان را نشان مي دهد سندي است كه راهبـرد و 6ه ريزي گذار طرح انتقالي يا برنام . هاي بلند مدت سازمان ناشي مي شود

. برنامه ريزي الزم براي انتقال سازمان از وضعيت موجود به وضعيت مطلوب را نشان مي دهدمحصوالت معماري سازماني به مجموعه اي از اشكال، نمودارها، مدل ها و توصيف هـاي

احي يك سـازمان بـه كـار متني گفته مي شود كه براي نشان دادن جنبه هاي مختلفي از محيط يا طر . مي روند

5 Enterprise 6 Transition Plan

14

چيست ؟7چابكي -2-4چابكي در لغت به معناي تندي، سرعت ، سبكي، چاالكي ، فرزي ، سريع االنتقالي ، زيركي

هنگامي كه در مساله اي آشفتگي و تالطم وجود داشته باشد چابكي يكي از كليـد . و تردستي است راي ايجاد و پاسخگويي بـه تغييـرات پـيش بينـي نـشده چابكي به توانايي ب . هاي حل مساله است

چابكي به معنـاي توانـايي در خيالبـافي كـردن در زمينـه . محيط متالطم كسب و كار گفته مي شود توليد محصوالت و فرآورده هاي جديد و راههاي انجام كسب و كار مناسب بوده و بـه خالقيـت ،

.ابتكار و نوآوري نياز دارد

علوم فني و مهندسي و علوم نظامي به عنوان يك پارادايم و نظريـه جديـد چابكي در ساير معماري سـازماني هـم و نرم افزار مهندسي نتايج شاياني را ايجاد نموده است و هم اكنون در حوزه

مفهوم چابكي در هر علم و فنـي بـه ايـن "اصوال. است گرديده به عنوان يك پارادايم جديد مطرح ه محيط متالطم و ناآرامي حاكم بوده و تغييرات پيش بينـي نـشده بـسياري بـر دليل وارد گرديده ك

در سـال . مجموعه تاثيرگذاربوده اند و درنتيجه نياز بوده كه تطبيق پذيري بااليي وجود داشته باشـد هاي اخير هم دانشمندان حوزه معماري سازماني با بررسي نتايج مثبت استفاده از نظريه چـابكي در

، سعي دارنـد تـا نتـايج حاصـل از ايـن مفهـوم را در حـوزه به ويژه مهندسي نرم افزار ساير علوم .معماري سازماني وبه خصوص برنامه ريزي معماري سازماني منطبق نمايند

: [13] براي چابكي دو تعريف را مي توان ارائه نمود

منـافع مـورد نظـر چابكي به توانايي خالقيت و پاسخگويي به تغييرات به منظور رسيدن به • . دريك محيط متالطم كسب وكار گفته مي شود

. گفته مي شود 9 و ثبات و پايداري8چابكي به توانايي برقراري تعادل بين انعطاف پذيري •ريـزي شـده اسـت، در حـالي كـه چابـك بـودن پذيري يك پاسخ بـه تغييـرات برنامـه انعطافغيرقابل پيش بيني و برنامـه ريـزي ( بيند و هر تغييري هاي تغيير را در حالت حداقلي مي محدوديت

. درواقع چابكي بـاالتر از انعطـاف پـذيري و تطبيـق پـذيري اسـت .[13]داند را محتمل مي )نشدهپويايي، هوشمندي، سرعت، چابكي قابليت اصالح و تطبيق در يك محيط متالطم است كه همراه با

.خالقيت و نوآوري است

7 Agility 8 Flexibility 9 Stability

15

، شكل تكامل يافته ترساير صفات كيفي چابكي :1- 2شكل

: و بررسي آن10بيانيه چابك -2-5همـانطور كـه متـدولوژي هـا . اسـت معماري سازماني چابك داراي مشخصات و اصـولي

واصول حاكم بر معماري سازماني متاثر از متدولوژي هاي توسعه نرم افزار و مديريت پـروژه هـاي ي سازماني چابك هم متاثر از روش هـاي چابـك توسـعه نـرم د ، معمار نفناوري اطالعات مي باش

بدين منظور ابتدا بيانيه چابـك و . استافزار و اصول چابك مديريت پروژه هاي فناوري اطالعات . بررسي مي نماييم را هستند را كه به نوعي مبناي پيدايش معماري سازماني چابك 11پيمان چابك

، 12XP مثـل چابـك از ارائه دهنـدگان متـدولوژي هـاي ميالدي تعدادي 2001در فوريه سال Scrum ، 13DSDM ، Crystal ، 14FDD و تعدادي از توسعه دهندگان نرم افزار بيانيـه مـشتركي ،

اين بيانيه كه به منظور توسـعه نـرم افزارهـا بـه شـكل چابـك بـود بـدين . را تهيه و امضاء نمودند ا براي توسعه نرم افزارها كشف نموده و آنها را بكار ما راه هاي بهتري ر " :مضمون تهيه گرديد كه

".مي بنديم وبه ديگران هم كمك مي كنيم تا آنها را انجام دهندبرطبق بيانيه چابك، راهكارها و توصيه هايي براي توسعه چابك نرم افزار ها پيشنهاد شـده

:[41]كه عبارتند از

10 Agile Manifesto 11 Agile Alliance 12 Extreme Programming 13 Dynamic Systems Development Method 14 Feature-Driven Development

16

15 ها و ابزارهاتوجه به افراد و تعامل بين آنها به جاي فرآيند • 16 نرم افزارهاي كاري به جاي مستندات جامع و كامل •

17همكاري با مشتري به جاي مذاكره براي عقد قرارداد •

18 پاسخگويي به تغييرات به جاي دنبال كردن يك طرح يا برنامه خاص •دومورد اول بر محوريت و مركزيت افراد، مورد سوم برنتيجه گرا بودن و مورد چهـارم بـر

پاسخگويي به تعامالت بين افراد اشـتراك اطالعـات را . نعطاف پذيري و تطبيق پذيري تاكيد دارند اتسهيل كرده و درصورتي كه نياز باشد تا فرآيندها را تغيير دهيم اين كـار باسـرعت بيـشتري انجـام

نـرم تعامل بيشتر و بهتر بين افراد از حجم مستندات مي كاهد و سبب مي شود تـا . خواهد پذيرفت همكاري با مشتري هم بـدين معنـي اسـت . افزار يا محصول توليد شده داراي كارآيي باالتري باشد

ايـن كـار سـبب . كه مشتريان هم جزو تيم توسعه بوده ومانند ساير ذينفعان پروژه بايد درگير باشند ب مـي همچنين پاسخگو بودن بـه تغييـرات سـب . مي شود تا تغييرات بهتر و سريعتر مديريت گردد

شود تا ذينفعان پروژه بيشتر به فكر موفقيت پروژه بوده و از دنبال كـردن برنامـه هـاي خاصـي كـه .ممكن است در اثر گذشت زمان فاقد اعتبار گردد اجتناب كنند

همچنين انجمن مديريت پروژه چابـك هـم اصـول و ارزش هـاي واحـدي را بـه منظـور :[44] ده استمديريت پروژه تطبيق پذير و چابك ارائه نمو

.بازگشت سرمايه را افزايش مي دهيم •از طريق اضافه نمودن كاربران به تيم پروژه و .(نتايج قابل اطميناني را تحويل مي دهيم •

)مالكيت اشتراكي

از طريق تطبيق پذيري و تكرارهاي كوتاه مـسائل غيـر قطعـي و پـيش بينـي نـشده را • .مديريت مي كنيم

.ري را افزايش مي دهيم خالقيت ، ابتكار و نوآو •

عملكرد و كارآيي را از طريق افزايش مسئوليت پذيري و پاسخگو بودن در مقابل نتايج • .افزايش مي دهيم

.اثر بخشي و قابليت اطمينان را از طريق فرآيندها ، و تجارب موفق افزايش مي دهيم •

پذيري و واستفاده از موارد سه و شش بر انعطاف .دومورد اول بر نتيجه گرايي تاكيد دارند .موارد چهار و پنج بر محوريت افراد متمركز هستندو راهكارهاي مناسب تاكيد دارند

15 Individuals and interactions over processes Tools. 16 Working software over comprehensive documentation. 17 Customer collaboration over contract negotiation. 18 Respondig to change over following a plan.

17

معماران سازماني چابك بايد تجربه زيادي را برروي توسعه نـرم افزارهـاي چابـك داشـته وزن درواقع با مشاهده مشكالت مشابه درفرآيند توسعه نرم افزارها و سيـستم هـاي سـنگين . باشند

در شرايط متالطم كه تغييرات پيش بيني نشده زيادي بر فرآيند توسعه اعمال مـي گرديـد، پـارادايم چابكي كه توانسته بود برخي از مشكالت توسعه نـرم افزارهـا را حـل كنـد وارد فرآينـد معمـاري

.سازماني گرديد

: تعريف معماري سازماني چابك -2-6 : توان معماري سازماني چابك را بدين شكل تعريف نمود باتوجه به مطالب گفته شده مي

توصيف كامـل جنبـه هـا و اليـه هـاي مختلـف يـك معماري سازماني چابك روشي است جهت سازمان متالطم، كه تغييرات پيش بيني نشده ماموريتي و فناوري به صـورت گـسترده و زيـاد بـرآن

غيرقابل پيش بيني هـستند نمـي تـوان بـراي آنهـا اين تغييرات گسترده به دليل اين كه . تاثيرگذارندبرنامه ريزي خاصي تدوين كرد و لذا هرچه قدرهم كه انعطاف پـذيري وجودداشـته باشـد ممكـن

بدين منظورمعماري سازماني چابك قادر است با استفاده از مدل ها و . است نتوان با آنها مقابله كرد مـتالطم مطلوب سازمان يت وضع و موجود تيتكنيك ها و روشهاي خاصي اقدام به توصيف وضع

عالوه بر آن معماري سازماني چابك حاوي طرح خاصي موسوم به طرح گذار نيز هست كـه . نمايد. مطلوب يـك سـازمان مـتالطم را مـشخص مـي كنـد يت موجود به وضع يتنحوه رسيدن از وضع

.فـراد متمركـز اسـت معماري سازماني چابك نتيجه گرا است وبيـشتر بـرروي خالقيـت و ابتكـار ا اهميت و ضرورت معماري سازماني چابك زماني است كه به دليل بروز تغييرات پيش بينـي نـشده

، روش هاي موجـود معمـاري سـازماني دچارمـشكالت متالطم فناوري و ماموريتي بر يك سازمان .دمتعدد مي شوند كه اين مساله موجب عدم نتيجه گيري و حتي شكست معماري سازماني مي شـو

نـشده مـاموريتي و فنـاوري زيـادي برآنهـا درصورتي كه درسازمان هاي متالطم كه تغييرات پـيش اعمال مي شود بخواهيم باروشي غير از معماري سازماني چابك فرآيند معماري را انجام دهيم زمان

اسـت ، هزينه ومنابع زيادي هدر رفته و فرآيند اجرايي نتيجه مطلوب را نخواهد داد و حتي ممكـن .با شكست مواجه شود

18

، معتقـد اسـت كـه استكه يكي از نظريه پردازان مشهور معماري سازماني چابك 19 امبلر قايآوي بـراي معمـاري . اسـت معماري سازماني چابك به معماري مي گويند كـه مبتنـي بـر خـدمات

:سازماني چابك مشخصاتي را تعريف نموده كه عبارتند از . موفقيت وجود ندارد راه مشخصي براي رسيدن به •بطـور كلـي بـرروي . بستگي به افرادي دارد كه داراي مسئوليت پذيري بـااليي هـستند •

.افراد تكيه دارد نه برروي تكنيك ها و تكنولوژي ها

.نيازمند اين است كه تالش ها و فعاليت ها به شكل ساده انجام پذيرد •

. ٢٠به شكل تكرار پذيري و افزايشي عمل مي كند •

زمند اين است كه در فرآيند معماري سازماني، مستند سازي و مدلـسازي بـه شـكل نيا • . [32,33]د نچابك صورت پذير

. [32,33]به عقيده آقاي امبلر بايد ابتدا از كوچك شروع كرده وسپس كاررا توسعه داد

:اصول حاكم بر معماري سازماني چابك -2-7 نرم افزارهـاي چابـك و مـديريت چابـك و بـا باتوجه به اصول تعريف شده براي توسعه در مـي يـابيم كـه در معمـاري سـازماني است،توجه به اينكه معماري سازماني چابك متاثر از آنها

بـا ايـن تفـاوت كـه معمـاري سـازماني چابـك داراي اسـت، چابك هم اصول مورد نظـر صـادق در . ري برمـي گـردد سـي و مـديريت بـا معمـا و اين به تفـاوت مهند بودهخصوصيات خاص خود

همچنـين در معمـاري هـم . معماري عالوه بر اصول مهندسي بر هنر نيز تاكيد بسياري وجـود دارد درمعماري سـازماني چابـك بـه .برجنبه هاي رفتاري تاكيد وجود دارد و هم برجنبه هاي ساختاري

اشـته و توجـه بـه دليل اينكه باسازمان سروكارداريم لذا پيچيدگي و تالطم در مـساله بيـشتر وجودد معماري سازماني چابك نياز فراواني به مولفه هـاي . منابع انساني از اهميت بيشتري برخوردار است

همچنين در معماري سازماني چابك، روش ها، فرآينـدها و افـراد . دارد 21قابل استفاده مجدد پويا بك را چنين تعريف مـي مي توانيم اصول معماري سازماني چا راين اساس ب .استخاصي مورد نياز

:نماييم رعايت اصل سادگي )1

19 Scott W. Ambler 20 Work iteratively and incrementally 21 Dynamic Reusable Components

19

پويايي دررفتار و تطبيق پذيري در مقابل تغييرات )2

استفاده ازروش هاي تكاملي و تدريجي و چابك )3

تاكيد بر افراد به جاي تاكيد بر فرآيندها و ابزارها )4

هوشمندي وتاكيد بر ابتكار، خالقيت ، نوآوري )5

نتيجه گرايي )6

. 22اصـوال بهتـرين سيـستم سـاده تـرين سيـستم اسـت . دگي تاكيـد دارد اصل اول بر سـا مدلسازي، مستند سازي ، ابزارها ، راهكارها و اصوال هر موردي بايد ساده بوده و بـراي همـه قابـل

رعايت اصل سادگي شرايط مناسبي را براي برخورد با تغييرات پيش بينـي نـشده فـراهم . فهم باشد مدلـسازي بايـد . از مدلسازي حذف نمود است، مسائلي كه غيرضروري بدين منظور بايد . مي آورد

بايد از نمادها و مدل هاي ساده و خوانا و قابـل فهـم اسـتفاده "بنابراين اوال . 23برمبناي هدف باشد نمود و دوم اين كه بايد از راه حل هاي ساده و غيرپيچيده به منظور توسعه و نگهداري سيستم هاي

. همچنين بايد در مستند سازي هم اصل سادگي را رعايت نمود. ده نمودنرم افزاري استفابدين منظور ضروري است تـا در معمـاري . اصل دوم بر پويايي و تطبيق پذيري تاكيد دارد

معمـاري سـازماني چابـك از تغييـرات . گـردد سازماني چابك از معماري هاي تطبيق پذير استفاده در معماري سازماني چابك به . نمي كند ، بلكه آنها را پذيرا مي شود فرارنمي كند وبا آنها مقابله هم

. مولفه هايي نياز داريم كه عالوه براينكه قابل استفاده مجدد هستند ، داراي پويايي زيادي هم باشند معماري سازماني چابك بر جنبه هاي رفتاري و پويا بيشتراز جنبه هـاي سـاختاري و ايـستا "اصوال

بدين منظور استفاده از مدلسازي پويا يكي از خصوصيات بارز معماري سازماني چابـك .تاكيد دارد و بودهجنبه هاي ساختاري مربوط به مشخصه هاي يك سيستم يا يك موجوديت يا يك شئ . است

بـوده جنبه هاي رفتاري مربوط به اعمال يك سيستم يا يك شئ است، در صورتيكهمعطوف به داده معماري سازماني چابك يك معماري سـازماني تطبيـق پـذير اسـت و . استش و معطوف به پرداز

ضروري است كه تطبيق پذيري هم درجنبه هاي رفتاري و هم در جنبه هاي ساختاري وجود داشته از مفـاهيم پويـا مثـل 24 بدين منظور الزم است تا به جاي استفاده از مفاهيم ايستا مثل كالس . باشداصل سـوم بـر تكـاملي بـودن فرآينـدها و روش هـا در معمـاري . ه گردد استفاد 26 يا مولفه 25شئ

اصوال توسعه و رشد تدريجي مطابق با خصوصيات فطري و روحي انـسان هـا . سازماني تاكيد دارد روش هـاي . ييرات آماده مـي شـوند غ، درنتيجه با استفاده از اين روش ها افراد براي مقابله با ت است

22 The Best System Simple System 23 Model With a Purpose 24 Class 25 Object 26 Component

20

چك وبا تعداد زياد هستند و لذا برروي مديريت زمان تاكيد فراوانـي تكاملي داراي چرخه هاي كو .بدين ترتيب سرعت توليد فرآورده ها باال رفته و تغييرات را بهتر مي توان مديريت نمود. دارند

معماري سازماني چابك بودنتكاملي: 2- 2شكل

و ويژگي هـاي خـاص اصول چهارم و پنجم بر محوريت افراد بر ابزارها و و خصوصيات

اصوال كيفيت و تكامل و . نقش افراد و منابع انساني درهرچيزي غيرقابل انكار است . آنها تاكيد دارد معمـاري هـاي سـازماني مـوثر بـا ذينفعـان و . شكل مـي گيـرد افرادبلوغ معماري سازماني توسط مـشتريان و و كليـه معماري سازماني چابك اهميت زيادي را بـراي . مشتريان خود كارخواهند كرد

ذينفعان قائل بوده آنها را جزئي از تيم كاري به حـساب مـي آورد وبـر بهبـود ارتبـاط و تعامـل بـا .مشتريان و ذينفعان تاكيد دارد

در معماري سازماني چابك بايد معماران داراي ويژگي هـاي خاصـي باشـند و اصـوال هـر ابتكار ، نوآوري ، هوشمندي از ويژگي هاي خالقيت ، . معماري نمي تواند يك معمار چابك باشد

به اعتقاد آقاي امبلر معمـاري سـازماني چابـك داراي مشخـصات و . استخاص يك معمار چابك :[33, 32] استخصوصيات زير

.راه صريحي و مشخصي براي رسيدن به نتيجه وجودندارد • : اراي مسئوليت پذيري بااليي هستندبستگي به افرادي دارد كه د •

o افراد داراي روحيه كار جمعي

o افراد داراي روحيه پذيرفتن اشتباه و پذيرفتن عدم دانستن هرچيزي

o افراد مايل و مشتاق به يادگرفتن تكنيك هاي جديد

o افراد داراي ذهن و فكر باز

21

اگـر . معماري سازماني چابك بايد براي تمامي مشتريان و ذينفعان جذاب و دلپـذير باشـد عان احساس كنند كه براي آنها ارزش وااليي قائل هستيم به طرز شايـسته اي بـا مـا مشتريان و ذينف

يكي ازراه هاي جذاب نمودن معماري سـازماني چابـك بهبـود ارتباطـات و . همكاري خواهند كرد مدلسازي از اهميت ويـژه جذاب بودن جلسات و فرآيندهاي مستند سازي و . استتعامل بين افراد

درواقع هر چه اثر بخشي ارتباطات و تعامل ميـان افـراد بيـشتر باشـد معمـاري . اي برخوردار است .سازماني چابك تر و موفق تر خواهد بود

[33, 32] انواع ارتباط و تعامل بين افراد : 3- 2شكل

درروش هاي متنبي بر برنامه هاي پيـشگويانه زمـان . اصل ششم بر نتيجه گرايي تاكيد دارد

. ت نمي شود و لذا هميشه نسبت بـه جـايي كـه بايـد باشـيم عقـب تـريم به شكل صحيحي مديري درمعماري سازماني چابك سرعت انجام كار و حداكثراستفاده اززمان به منظور رسيدن بـه نتيجـه و

و [32,33]با گذشت زمان ميزان تغييرات پيش بيني نشده افزايش مـي يابـد . استهدف بسيار مهم . اسـت دم شكنندگي درمقابل تغييرات پيش بيني نـشده امـري حيـاتي لذا مديريت زمان به منظور ع

.تفاوت هاي معماري سازماني چابك را با معماري سازماني كالسيك را نشان مي دهد .1-2جدول

22

معماري سازماني كالسيك معماري سازماني چابك موضوع رديف

دستيابي به نتايج كسب و كار تمركز مديران پروژه ها 1، برنامـــه ريـــزي ، مـــديريت

زمانبندي و تخصيص منابع ايستا پويا و تطبيق پذير مدلسازي و محدوده پروژه ها 2

3 ساختارسازماني تيم هاي پروژه

ها ماتريسي مبتني بر پروژه

متمركز غير متمركز گرفتن تصميم ها 4 فعاليت ها دستيابي به اهداف و نتايج مبناي فرسنگ شمارها 5 منابع تخصيصيربدرضكار تعهد زمان فعاليت ها مدت 6

7 ــرات ــه تغيي ــسبت ب ــرش ن نگ

داخلي و خارجي سازمان جدا يكپارچه

نقش هاي افراد تيم ها 8براساس تخصص و تمايـل بـراي

موفقيت تيمي براساس عناوين و وظايف

دير به دير زود به زود تشكيل جلسات 9

10 مهارت هاي تكنيكـي و تطبيـق

ذيري پ

ــسيار ــي ب ــاي تكنيك ــارت ه مهگسترده و تطبيق پذيري اجبـاري

.است

مهارت هاي تكنيكي بسيار قوي ــورت ــذيري در ص ــق پ و تطبي

.وجود بسيار خوب است

فرآيندها و ابزارها 11بسياري از وظايف برنامـه ريـزي نشده در طول انجام كارمـديريت

.مي شوند

برنامه ريزي در ابتدا با جزئيـات .يار انجام مي شود بس

كامل و جامع به قدر كافي حجم مستندات 12 موجب دلسردي مورد انتظار تغييرات در طول اجراي فرآيند 13

بازخوردهاي پروژه ها 14به دليل تعامـل بـاال بـا كـاربران بازخوردهــا ســريع و مــوثر مــي

.باشند

غيـر "بازخوردها كنـد و اكثـرا .موثر مي باشند

باال به پايين ٢٧تيم هاي چند مهارته اختار تيم ها س 15 ,13 , 32 ,33] تفاوت هاي معماري سازماني چابك با معمـاري سـازماني كالسـيك : 1-2جدول

14]

27 Cross Functional Teams

23

:اهداف معماري سازماني چابك -2-8با توجه به مطالب ارائه شده ، مي توان مهمتـرين اهـداف معمـاري سـازماني چابـك را چنـين

:مودمطرح ن افزايش انعطاف پذيري و تطبيق پذيري نسبت به تغييرات • افزايش اثربخشي معماري سازماني •

فزايش سرعت برنامه ريزي و مدلسازي معماري سازماني ا •

ميزان خالقيت و پويايي معماران افزايش •

پاسخگويي معماران نسبت به توسعه سيستم هاي اطالعاتي افزايش ميزان •

ني چابك اين است كه دريك سازمان متالطم كـه تحـت تـاثير تغييـرات هدف معماري سازما غيرقابل پيش بيني گسترده است، نه تنهـا ازتوقـف، لختـي يـا شكـست فرآينـد معمـاري سـازماني

بدين منظور معمـاري سـازماني چابـك از .جلوگيري كند بلكه حتي نتيجه مطلوب را حاصل نمايد . مي كندروش ها، الگوها و مدل هاي خاصي پيروي

:28معماران چابك -2-9معماران سازماني چابك بايد درمورد روش هاي چابك توسعه نرم افزار تجربه كافي داشته

معمـاران چابـك داراي خـصوصيات . ني نمي تواند يك معمار چابـك باشـد هر معمارسازما . باشند هـاي چابـك دريـك نشان مي دهد كه براي اسـتفاده از روش هـا و تكنيـك ربهتج. هستندخاصي

اين كار سبب مي شود تا از تجربه ها بـه شـكل بهتـري . آغاز نمود از كوچك كارها را سازمان بايد . استفاده شود

معماران سازماني چابك با همه افراد سازمان در تعامل و ارتباط هـستند ودرحقيقـت ماننـد سازماني چابك نقش ارتبـاطي معماران . پل ارتباطي بين توسعه دهندگان و مجريان كوچكتر هستند

. كاملي را بين تيم هاي پروژه ها و ساير افراد سازمان دارا هستند معماران چابك بـا تجـارب عملـي . معماران چابك داراي ذهن باز ، خالق و مبتكر هستند

همچنين معماران چابك افرادي هستند كه اشـتباه خـود . چابك آشنا بوده و از آنها استفاده مي كنند

28 Agile Architects

24

معمـاران چابـك بيـشتر ازاينكـه . را مي پذيرند و از روبروشدن با تغييرات ترس و هراسـي ندارنـد .وابسته به برنامه ها باشند به خالقيت و ابتكار خود وابسته هستند

29معماران چابك براي غلبه بر پيچيدگي ها و بحران ها و تغييرات بايد متخصص عمـومي كه يك يا چند مهارت تخصصي در زمينه هاي مختلف يك متخصص عمومي شخصي است . باشند

و به دنبال اين است كه درساير زمينه هاي مربوطه در حـوزه فنـاوري اطالعـات و ، دارد را تكنيكي. توسعه سيستم هاي نرم افزاري دانش مورد نياز را با اشتياق كسب نموده ودر آنها صاحب نظر شود

درسطوح مختلف به منظور كسب مهارت درزمينه هـاي بدين منظور الزم است تا يك حركت افقي . مختلف صورت پذيرد

يـك شـخص عمـومي يـك . اسـت 30يك متخصص عمومي فراتر از يك شخص عمومي است كه البته در هيچ زمينه اي هم تخصص كافي را ندارد ، اما 31شخص همه كاره يا آچار فرانسه

يك تيم متشكل از افراد عمومي . راستيك متخصص عمومي در هرزمينه اي حداقل تخصص را دا . به دليل اينكه فاقد تخصص درهرزمينه اي هستند ممكـن اسـت هـر اشـتباهي را مرتكـب شـوند

. متخصصان عمومي نسبت به افراد متخصص يا افراد عمومي موثرتر و فعال تر هستندسـتين هـا را معماران چابك برروي اصل پياده سازي تكيه دارند و معتقد هستند كه بايـد آ

بنابراين نبايد فقط روي مدلـسازي و . باال زد ودر كار پياده سازي و توسعه نرم افزارها شركت نمود بدين ترتيب امكـان موفـق . نمود بلكه بايد به توسعه نرم افزارها هم توجه داشت مستند سازي تكيه

. ود ، افزايش خواهد يافت شدن معماري به دليل اين كه باكاربران تعامل بيشترو بهتري برقرار مي ش وقتـي صـحبت از تـيم . معماران چابك به دليل خصويات خاص مي توانند چندين نقش را بپذيرند

معماري مي شود منظورمان افرادي هستند كه مسئول مدلسازي ، مستند سازي و بكارگيري عناصـر عمـاري سـازماني چابـك درتيم م .هستند... قابل استفاده مجددمثل مولفه ها، چارچوب ها، اشياء و

هر نقش هم شامل چندين فـرد . فرد بايد بتواند همانند يك آچار فرانسه در چند نقش فعاليت نمايد . [42]است

را در نظر گرفت و سپس بر اساس يك مـدل 33 و افراد 32درتيم هاي چابك بايد نقش ها : است ذيلاين نگاشت بر اساس موارد . مناسب افرادرا به نقش ها نگاشت كرد

)Accountability(جوابگويي • )Responsibility(مسئوليت پذيري •

29 Generalizing Specialist 30 Generalist 31 Jack of all trades 32 Roles 33 People

25

)Communication(ارتباطات موثر • )Involvement(ميزان درگيري افراد • )Adaptability(تطبيق پذيري افراد • ) Self Organization(خود سازماندهي افراد •

واحد سازماني عبـارت . ودش نقش به معناي كاري است كه در داخل يك سازمان انجام مي .است از هر نوع نهاد تعريف شده در يك سازمان كه براي يك مقصود خاص ايجاد گرديـده اسـت

هـر واحـد سـازماني از تعـدادي . ممكن است يك كارمند در سازمان بيش از يك نقش داشته باشد هـاي ممكن است يك نقـش توسـط اشـخاص متفـاوت در داخـل واحـد . نقش تشكيل يافته است

. سازماني متفاوت ايفا گردد

[42] . ارتباط ميان نقش ، فرد و پست سازماني در معماري سازماني چابك: 4- 2شكل

معمـاران چابـك . معماري سازماني چابك به شكل گام به گام و تكرارشونده پيش مي رود

معماران چابك درگام . مي گيرند از روش ها و تكنيك هاي مدلسازي مختلف به شكل موازي بهره آنها هرگز سعي نمي كنند كه مدل ها كامل باشـند، بلكـه سـعي مـي . هاي كوچك حركت مي كنند

مزيت ايـن روش ايـن اسـت كـه . نمايش دهند به درستي م را يهامف و صحيح بوده كنند كه مدل ها ي كنند و گام به گـام پـيش اگرمدلي را بخواهند ترسيم كنند با داشتن اطالعات اندك شروع به كارم

سازان چابك به صورت گام ل معماران و مد . 34مي روند درنتيجه كارها موثرتر پيش خواهند رفت اين كار سبب مي شود تا آنها بتوانند مدسازي مناسـبي . به گام ، تدريجي و تكرار پذير كار مي كنند

بـه انـدازه كيد زيادي برمدلـسازي چابك معماري سازماني معماران تا هاي در روش . را انجام دهند در . آنها سعي مي كنند در هر تكرار مدلسازي كنند اما نه كامـل بلكـه بـه انـدازه مـورد نيـاز . دارند

34 Just -in-Time (JIT)

26

مي توان يك تيم معماري مركزي كـه در آن افـرادي كارمـديريت را بـه عهـده سازمان هاي بزرگ ا را به آنها واگذاركرده و آنها را كنتـرل سپس با ايجاد زيرتيم هاي معماري ، كاره ،دارند تشكيل داد

ري سـازماني ، مـدل هـا و چـشم انـدازهاي اوليـه را تيم معمـا ،5-2شكل شكل . مودو مديريت ن مساله مهم بازخوردهايي است . اين فرآيند بين دوروز تا دوهفته به طول مي انجامد . تعريف مي كند

. [33 , 32]ت كرد كسب و كار و تيم هاي پروژه دريافاليهكه بايد از

تيم معماري چابك تكاملي حركت كردن : 5- 2شكل

همه معماران ، چابك نيستند و همه توسعه دهندگان چابك هم نمي توانند معماران خوبي

يك معمار چابك بايد بتواند حرف همه ذينفعان را بفهمد و بايد بتواند خودش را با نظـرات . باشنديك معمار چابك بايد از اصـول معمـاري سـازماني چابـك . ف تطبيق دهد و تمايل هاي افراد مختل

يك معمار چابك بايد بصير ، واقع بين ، فعال بوده و بايد بتواند هنگام بروز تداخل و . تبعيت نمايد يك معمـار چابـك بايـد . قادر به حل و فصل مسائل باشد ،اختالف در مذاكرات و گفتگوها با افراد

يك معمـار چابـك بايـد تجربـه نقـش هـا و . و ميانجي بين ذينفعان عمل نمايد همانند پل ارتباطي يك معمارچابك بايد از دغدغه هـا و مـشكالت و نيازهـاي همـه . حوزه هاي متعدد را داشته باشد

يك معمار چابك از روش هـاي مـستند سـازي سـريع بـراي همچنين . ذينفعان آشنايي داشته باشد يش از اندازه و از روش هاي غيررسمي براي ارتباط با ديگران استفاده توليد مستندات مناسب و نه ب

.معماران چابك مرتبا درسه وضعيت عمل ، تطبيق پذيري و ارزيابي مي باشند . مي كند

27

يك معمار چابك سه وضعيت : 6- 2شكل

:هستند زير ويژگي هايبنابراين معماران چابك داراي خصوصيات و

.ايي بااليي دارند تطبيق پذيري و پوي •

.ازاصول معماري سازماني چابك پيروي مي كنند • .بسيار فعال بوده و دركار توسعه سيستم ها شركت مي كنند •

.هستندبيشتر ازاينكه وابسته به برنامه ريزي باشند متكي بر خالقيت ، ابتكار و هوش خود •

.مستندات را به اندازه كافي توليد مي كنند •

.غييرات را داشته و اشتباهات خود را پذيرا هستند شهامت پذيرفتن ت •

.داراي روابط عمومي بسيار قوي هستند •

.نسبت به نتايج بدست آمده پاسخگو هستند •

.قادرند خودشان را سازمان داده و نظم دهند •

.تجربه و مهارت بااليي نسبت به روش هاي توسعه چابك نرم افزار دارند •

: تيم هاي چابك -2-10ر تيم هاي چابك به دليل وجود چابكي، افـراد كمتـر مـي تواننـد تقـصيرها را بـه گـردن د

. همچنين در تيم هاي چابك افراد كمتر مي توانند سست و ضعيف رفتـار نماينـد . ديگران بيندازند اولويـت بنـدي شـده و تمـام افـراد فعاليـت هـا تمام كارهـا و در سازمان ها و محيط هاي چابك

فرد بايد بتوانـد هماننـد يـك يك درتيم معماري سازماني چابك .هستند و پاسخگو مسئوليت پذير يك سـازمان چابـك . است هر نقش هم شامل چندين فرد . آچار فرانسه در چند نقش فعاليت نمايد

درحقيقت افراد چابك و فرآيندهاي چابـك هـستند . استاز افراد و فرآيندهاي چابك تشكيل يافته . [14]ا توليد مي كنند كه محصوالت چابك ر

28

35تيم هاي خود تطبيق دهنده . تيم هاي معماري سازماني چابك تيم هاي خود تطبيق دهنده هستند : [13] هستندداراي دو خصوصيت اصلي

36خود سازماندهي كننده • 37خود نظم دهنده •

ام با تيم هاي خود سازماندهي كننده داراي ساختار انعطاف پذير و مسئوليت پذيري تودرتيم هاي خودسازمان يافته تمام افراد خودشان را مديريت مي كنند ودر . اختيار و آزادي هستند

آنها نسبت . تيم هاي خودسازمان يافته تيم هاي اكتشافي هستند. گرفتن تصميم ها شركت مي كنندي كاربران را اين تيم ها قادرند تا نيازها . زيادي دارند 38قدرت پاسخگويي به نتايج بدست آمده

. آنها به نتيجه گرايي مي انديشند ،به مسير صحيح و درست هدايت كنندخود نظمي آزادي و اختيار افرادرا فعال مي . تيم هاي تطبيق پذير خود نظم دهنده هستند

اين است كه ممكن است انگيزه افراد روش هاي كالسيك معماري سازمانييكي از خطرات . كند و افراد خود نظم داراي مشخصات .كاهش مي يابدتيم ها تيجه خودنظمي را كاهش دهد در ن

:ذيل هستند ويژگي هاي .پذيرفته اند كه درمورد نتايج پاسخگو باشند •

.ازطريق تفكر زياد و دقيق با واقعيت ها روبرو مي شوند •

.از بحث و تعامل مشتاقانه و گسترده استقبال مي كنند •

.سازمان دهنده فعاليت مي كنند مشتاقانه دريك چارچوب خود •

.براي همكاران خود ارزش و احترام زيادي قائل هستند •

ايجاد يك .درتيم هاي بزرگ بايد اهداف پروژه ها را با اهداف تيم تنظيم و متعادل نمود :تيم چابك مستلزم اجراي موارد زير است

انتخاب افراد درستكار • تيم هابيان مفصل چشم انداز ، محدوده و نقش •

تشويق به تعامل و برقراري جريان اطالعات بين تيم ها •

تسهيل كردن و فراهم كردن مشاركت افراد در گرفتن تصميم ها •

اصرار برروي پاسخگو بودن افراد •

هدايت و رهبري كردن به جاي كنترل و بازرسي •

35 Self Adaptive 36 Self Organizing 37 Self Disciplined 38 Accountable

29

م ها انتخاب براي تيم هاي بزرگ بايد افرادي درستكاري را به منظور رهبري و مديريت تي. را مشخص نمود 40و يكپارچه سازي 39همچنين بايد استراتژي هاي ساختار شكست كار. نمود

كه يكي از نظريه پردازان معماري سازماني چابك است معتقد است Andrew Johnstonآقاي وي معتقد است كه يك تيم . كه يك تيم معماري چابك از معماران چابك تشكيل يافته است

: [47] داراي اهداف زير مي باشدچابك

تحويل دادن راه حل هاي كار • به حداكثررساندن ارزش ذينفعان •

يافتن راه حل هايي براي دسترسي به اهداف همه ذينفعان •

فعال كردن تالش هاي بعدي •

مديريت تغيير و پيچيدگي •

رايـشان اصـولي ا .يك معمار چابك بايد تغييرات را مديريت كند نه اينكه با آنهـا بجنگـد : كه عبارتند ازبراي معماران چابك مطرح مي كند

ارزش افراد • ارتباطات •

كارها را كوچك انتخاب كنيد •

پذيرفتن تغييرات و برنامه ريزي و مديريت آن •

انتخاب راه حل درست براي سازمان •

استفاده از يك روش چابك براي مدلسازي و مستند سازي و ت با كيفيتحويل دادن •

تيم هايي كوچك بهره وري بيشتري دارند زيرا ارتباط . هستند نفر 10 تا 5م هاي كوچك بين تيچنـد مهارتـه همچنين تـيم هـا بايـد بـه صـورت . چهره به چهره در آنها راحت تر و سريعتر است

... عني افراد تيم بايد در زمينه هاي متعدد مثل طراحي، تـست، پيـاده سـازي و ي. تشكيل مي شوند هر كسي در صورت نياز به كس ديگر در زمينه هاي مختلـف كمـك . و توانايي داشته باشند مهارت

. يجاد يـك محـصول در پايـان هـر تكراراسـت مي كند تا كارها سريعتر و بهتر انجام شود و هدف ا .همكاري، يكدلي، رضايت و اعتماد در بين افراد تيم وجوددارد و در طـول كـار افـزايش مـي يابـد

بدين منظور دراين تيم ها افراد نقش ها و مهارت هاي . تيم هاي چند مهارته هستند چابك تيم هاي ـ متعددي دارند وهمه با هم كمك مي كنند تا كليه كارها به طور منظم و هماهنـگ پـيش رو . [14]دن

39 Work Breakdown Structure 40 Integration

30

درادامه تفاوت تيم معماري سازماني چابك با تيم هاي معماري سازماني كالسيك نـشان داده شـده .است

[42] تيم معماري سازماني چابكساختار: 7- 2شكل

[42] تيم معماري سازماني كالسيكساختار: 8- 2شكل

معماري سازماني چابـك از چرخـه . استمساله مهم ديگر درمورد بازخوردها و چرخه ها

ان و بنابراين اگر چرخه بازخورد تيمي با مشتري . هاي كوتاه و بازخوردهاي سريع تشكيل يافته است . تيم چابك نيست آن ماه طول بكشد،ششمديريت بيشتر از

31

:فرآيند معماري چابك و چرخه حيات چابك -2-11اصول معماري سـازماني چابـك اشـاره شـد ، معمـاري سـازماني بخش همانطور كه در

نـسبتاً اين فرآيند از يـك سلـسله مراحـل . استچابك داراي فرآيند تدريجي ، افزايشي و تكاملي دخالت عوامل انساني در فرآيند معماري . منظم جهت رسيدن به نتايج مورد نظر تشكيل يافته است

ه هـاي فرآيند معماري سازماني چابك مبتني بر سرويس ها و مولف . استسازماني چابك بسيار زياد تگيري زيـاد فرآيند معماري سازماني چابك ساده بوده و فاقد سـخ . قابل استفاده مجدد و پويا است

. استدر اجرابعضي ها تصور مي كنند كه فرآيند معماري سازماني چابك فاقـد برنامـه ريـزي و مراحـل

ولي اين تصوراشتباه است . [42] استمشخص بوده وفقط مبتني بر خالقيت ، ابتكار و هوش افراد ودي داراي انعطـاف زيرا اوال فرآيندهاي برنامه ريزي شده هم به نوعي چابك هستند چرا كه تا حد

ثانيا چابكي فرآيند، بدين معني نيست كه ما بـدون هـيچ برنامـه اي فرآينـد را آغـاز . هستندپذيري نماييم بلكه بدين معني است كه برنامه ريزي بلند مدت انجام نمي دهيم وبرنامه ريـزي هـا بيـشتر

فراد چابك درطول اجراي براي كوتاه مدت است ضمن اين كه با تكيه بر قدرت ابتكار و خالقيت ا نكته ديگري كه بايد بيان گردد اين .فرآيند هرآنچه كه دربرنامه ريزي ديده نشده، مديريت مي گردد

. اسـت است كه فرآيند معماري سازماني چابك و چرخه حيات چابك در شرايط مختلف، متفـاوت كه متناسب با شـرايط در حقيقت فرآيند معماري سازماني چابك وابسته به متدولوژي چابكي است

با اين حال تمام متدلوژي هـاي چابـك بـه دليـل اينكـه از اصـول .مورد نظر انتخاب گرديده است معماري سازماني چابك تبعيت مي كنند داراي مشخصات و ويژگـي هـاي مـشتركي هـستند ايـن

:مشخصات و خصوصيات كه ازطريق مطالعه متدولوژي هاي چابك صورت گرفته عبارتند از .)فعاليت ها ساده و كوچك انتخاب مي شوند(تكاملي و افزايشي هستند • .)داراي چرخه هاي كوتاه وزياد مي باشند(تكرارپذير هستند •

.مبتني بر اشياء ، مولفه ها و سرويس هاي قابل استفاده مجدد پويا هستند •

.و رويدادهاي مختلف هستند 43 ، چرخه ها 42 ، نظم ها41داراي مراحل ، فازها •

. براي ارزيابي فرآيند ويا تحويل فرآورده ها وجوددارد 44درهمه آنها فرسنگ شمارهايي •معماري سازماني چابك يك فرآيند چابك است كه دركنار ساير فرآينـدهاي يـك سـازمان

45فرآيند معماري سازماني چابـك متـاثر از فرآينـد يكپارچـه چابـك . برنامه ريزي و اجرا مي گردد

41 Phases 42 Disciplines 43 Cycles 44 Milestones

32

تاريخچـه ، 9-2شـكل در. اسـت كپارچه چابك هم متاثرازفرآيندهاي يكپارچه فرآيند ي . [46]است .پيدايش و تكامل فرآيندهاي يكپارچه مشخص گرديده است

[46] تاريخچه فرآيندهاي يكپارچه: 9- 2شكل

:استبدين ترتيب فرآيند معماري سازماني چابك داراي چهار فاز يا مرحله اصلي

[42] عماري سازماني چابكفازهاي م: 10- 2شكل

بديهي است متدولوژي هاي مختلف معماري سازماني چابك با توجه به مشخصات و

معماري سازماني چابك از چرخه . خصوصياتشان داراي فازها ومراحل مخصوص به خود هستنددر پايان هر تكرار مشتري مي تواند . تشكيل يافته است46هاي كوتاه وزياد و ترخيص ها

. 47ت مورد نيازش را براي تكرار بعدي دوباره اولويت بندي نمايدمشخصا و ويژگي، 48 فرآيند معماري سازماني چابك داراي برنامه ريزي مبتني بر مشخصه

بازخورد ثابت، داراي قابليت تحمل تغييرات، داراي تيم هاي صميمي و نزديك به هم و ارتباط . تيم ها متمركز است49بوم شناسياني چابك برروي معماري سازم. [48] استنزديك با مشتري

بنابراين هر فرآيندي كه فاقد ،است 51 و نوآوري50مساله اساسي در معماري سازماني چابك پويايي

45 Agile Unified Process (AUP) 46 Releases 47 Dynamic Prioritization 48 Feature planning 49 Ecology 50 Dynamic 51 Innovation

33

مثل (كه يك سيستم مستحكم است ERP 52 مثل ،انعطاف پذيري باشد نمي تواند چابك باشد ).فوالد و شيشه است نه ني

روش هاي چابك . [32,33] زروش هاي چابك استفاده مي كندمعماري سازماني چابك ا . 54 تكرار و 53 ترخيص :دوواحد اصلي براي تحويل دارند

، كه هر كدام از آنها شبيه يك پروژه كوچك استيك ترخيص مجموعه اي از چند تكرار ، ويژگي ها، عيب و نقص ها، درخواست هاي افزايشي و ساير ايتم هاي كاري سازماندهي. است

همچنين در يك . تخمين و اولويت گذاري شده و سپس به ترخيص ها اختصاص داده مي شوند اين مساله ،11-2شكل . ترخيص، اين ايتم هاي كاري درقالب تكرار ها اولويت گذاري مي شوند

.را نشان مي دهد

[49] سير تكاملي با استفاده از ترخيص و چرخه: 11- 2شكل

جريان پيوسته بازخوردهايي كه از تكرارها حاصل مي . تيجه هر تكرار، تست خواهد شدن

در حقيقت در پايان . شود ، سبب مي شود تا تيم معماري بهتر بتواند سيستم ها را مديريت نمايد. هر تكرار جلسه اي جهت ارزيابي كارها انجام مي شود وبراي تكرار بعدي برنامه ريزي مي شود

. يب افراد بهتر مي توانند در هر موقع خودشان را ارزيابي كنندبدين ترت

52 Enterprise Resource Planning 53 Release 54 Iteration

34

[49] ، ترخيص و چرخه55روز: 12- 2شكل

برنامه ريزي مي كنـد و وظـايف خـودرا انجـام داده و ) روزانه( هرروز چابك تيم معماري

برنامه ريزي مـي كنـد، تـست مـي كنـد و نـرم چابكتكميل مي كند در هر تكرار هم تيم معماري در هر ترخيص هم تيم معمـاري برنامـه ريـزي مـي كنـد، . افزارها را جهت تحويل آماده مي كند

اين كار هـا در قالـب يـك . تست مي كند و نرم افزارها را جهت ارائه يك محصول مستقر مي كند اين فرآيند بايـد بـسيار تطبيـق پـذير و پربـار باشـد و اعـضاي تـيم . فرآيند كامل صورت مي گيرد

.[32,33] بايد با همديگر وبا تيم هاي پروژه ها همكـاري و تعامـل داشـته باشـند چابكيمعمار :بدين ترتيب درپايان هر ترخيص ورژن هاي مختلف محصوالت تهيه مي گردد

[32,33]ترخيص از چند تكرار تشكيل شدن : 13- 2شكل

، 14- 2شكل اس بر اسبراساس مطالب گفته شده چرخه حيات معماري سازماني چابك

:تعريف مي گردد

55 Day

35

[32,33] .چرخه حيات فرآيند معماري سازماني چابك: 14- 2شكل

. براين اساس تحويل نرم افزارها و سيستم ها بايد به صورت منظم و سريع صورت پـذيرد

تا جايي كـه ممكـن اسـت . همچنين ضروري است تا مدت زمان هر تكرار بيشتر از دو هفته نباشد همچنين ضروري اسـت از ابزارهـاي . ي شود تا بازخوردها در زمان كوتاه تري انجام شوند بايد سع

فرآيند معمـاري سـازماني چابـك . استاندارد و ساده براي معماري و توسعه سيستم ها استفاده گردد بنـابراين . بـه شـكل سـريع و پيوسـته دارد 56تمركز زيادي برروي تحويل دادن ارزش كسب وكـار

هستيم كه يك ويژگي به اندازه اي كوچك باشد كه بتوان آن را دريك تكرار تحويل داد نيازمند اين همچنين تمركز كردن برروي ارزش كسب و كار مستلزم اين است كه مشخصه ها اولويـت بنـدي .

بدين منظور الزم است تا براي تحويل ويژگي هـا برنامـه . شده و براساس اولويت ها تحويل شوند و اصطالحات فنـي 59روش هاي مختلف چابك از واژگان. صورت پذيرد58نديو بخش ب 57ريزي

.استمختلفي براي تشريح ويژگي ها استفاده مي كنند اما درنهايت منظور همه آنها يك چيز فرآيند معماري سازماني چابك از روش برنامه ريزي پيوسـته و تطبيـق پـذير اسـتفاده مـي

در حقيقـت در . سـته بايـد درسـتي خـودش را اثبـات نمايـد اين برنامه ريزي به صورت پيو . نمايدي تكرار بعدي برنامـه ريـزي مـي هرتكرار يكسري از ويژگي ها مشخص و اجرا شده و سپس برا

در هر تكرار ضروري است تا براي انجام وظايف تكنيكي براي هر ويژگي تخمـين و بـرآورد . شود

56 Value-Driven Development 57 Planning 58 Tracking 59 Terminology

36

درروش هـاي چابـك نـسبت بـه روش . ستاتخمين زدن يك مهارت چابك بحراني . داشته باشيم تـيم هـاي چابـك بايـد بتواننـد بـراي .هاي آبشاري برنامه ريزي بهتر و موثرتر صورت مي پـذيرد

بااين كار برنامه ريزي سريعتر پيش رفته و . داشته باشند 61 يك تخمين و برآورد نسبي 60ويژگي ها دري بزرگ باشد كه نتوان براي آن اگر يك ويژگي به ق . پيچيدگي هاي غيرضروري كاهش مي يابد

) تجزيه كـرد ( شكست 62يك زمان تخميني نسبي را درنظر گرفت بايد آنرا به ويژگي هاي كوچكتر برخالف روش هاي آبشاري كه هفته و ماهها را بـراي تعيـين . مي گويند 63به اين كار نرمال كردن

ماري سازماني چابـك بـه شـكل سـريع نيازمندي ها قبل از توسعه نرم افزار مي پردازند، فرآيند مع مشخصه ها و ويژگي هاي سيستم ها را اولويت گذاري كرده و تخمين مـي زنـد، سـپس جزئيـات

مشخصه ها در هر تكرار وبنـا بـر نيـاز بـراي توسـعه . مورد نظر را در صورت نياز پااليش مي كند مشخـصه هـاي . مي شوند به شكلي جزئي تري شرح داده ... دهندگان، تست كنندگان و مشتريان و

اضافي در صورت نياز در هر تكرار تعيين شده ولي هر مشخصه زماني به شكل جزئي مورد بحـث .قرار مي گيرد كه بنا بر اولويت ها در تكرار مربوطه مشخص گرديده است

در فرآيند معماري سازماني چابك بايد به شكل مداوم و پيوسـته سيـستم هـا، فرآينـدها و اين كار بايد درپايان . اساس متريك ها و شاخص هايي اندازه گيري كرده و بهبود دهيم عملكردرا بر

بهبود به خصوص در مـورد . صورت پذيرد64هر فاز، هر ترخيص، هر تكرار و يا هر فرسنگ شمار اي بـودن دانـش ، ايجاد يا يكپارچه سازي فرآينـدها و جزيـره 65مسائلي مثل برنامه ريزي هر تكرار

.است... سان و برنامه نوياجراي نرم افزارهاي تست شده يك از مهمترين شاخص هاي اندازه گيري پيشرفت تيم

در تكرار هاي اول نمي توان تمام . هاي چابك ودر نهايت فرآيند معماري سازماني چابك است. گردندبنابراين تكرار به تكرار نرم افزارها كامل ترشده ، تست و اجرا مي . ويژگي ها را تحويل داد

با . با بازخوردهايي كه در هرتكرار از كاربران مي گيريم، نرم افزار ها رو به تكامل حركت مي كنندز خطاها و بهتر مي توانيم ميزان پيشرفت كار را اندازه گرفته و از برو66تست مداوم و پيوسته

ا اين كار ريسك ب. براين اساس بايد مرتبا ويژگي ها را تست نماييم. نقص ها جلوگيري نماييمدرروش هاي آبشاري به دليل ترتيبي بودن و بلند بودن زمان . خرابي پروژه ها را كاهش مي دهيم

60 Features 61 Relative Estimation 62 Smaller Features 63 Normalize 64 Milestones 65 Iteration Planning 66 Continuous Testing

37

همچنين مولفه هاي توليد شده غير قابل . هستند غير قابل اصالح "عيب و نقص ها بعضا تكرار ها، كار مي كاهيم و هم با تست مداوم هم از ريسك انجام. هستنداستفاده و غير قابل يكپارچه سازي هر چه ميزان چابكي فرآيند معماري سازماني بيشتر باشد، .از ترس ناشي از نتيجه نگرفتن كار

در فرآيندهاي بسيار چابك معماري سازماني . فرآيند تست هم بايد دقيق تر و منظم تر انجام پذيردت تا از معماري مبتني بدين منظور الزم اس. الزم است تا تست به صورت اتوماتيك صورت پذيرد

تست كردن تكرارها يكي از مهمترين نظم هاي معماري سازماني چابك .بر تست استفاده گرددبراين اساس قبل از ساخت و ايجاد يك تكرار، نتايج تست تكرار قبلي و كاستي ها و نقايص . است

ست يك تكرار الزم براي ت. حاصل از آن به منظور ترميم و اصالح در تكرار جديد بررسي مي شود .است تا نتايج داخلي ترخيصي كه تكرار درآن قرار دارد مورد توجه قرار گيرد

[33 , 32] فرآيند تست تكرارها در معماري سازماني چابك: 15- 2شكل

مساله ديگري كه بايد به آن توجه داشت نظم هايي است كه در جريان تكرارها و ترخيص

اينكه در فرآيند معماري سازماني چابك چه نظم هايي وجوددارند، بستگي . ها مرتبا اجرا مي شوندبطوركلي شكل فرآيند معماري سازماني . گيردبكي است كه مورد استفاده قرار مي به متدولوژي چا

: كه عبارتند از است وابسته يچابك به عوامل مختلف فرهنگ سازماني • اندازه سازمان •

نميزان پيچيدگي كسب وكار سازما •

38

ميزان پيچيدگي تكنيكي •

كميت و كيفيت ماموريت هاي سازمان •

ذينفعان سازمان تنوع نيازمندي هاي مشتريان و •

اولويت نيازمندي هاي غيروظيفه مندي سيستم ها •

:بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه توسعه نرم 67معماري سازماني چابك در مقايسه با روش هاي كالسيك ريسك •

. تكيه دارد68راي سازمان ها كاهش مي دهد زيرا بر تحويل سريعافزارها را ب را 69معماري سازماني چابك در مقايسه با روش هاي كالسيك ارزش تجاري •

.براي سازمان ها افزايش مي دهدو معماري سازماني چابك به دليل وجود چرخه هاي كوچك و تكرار پذير •

هاي بازخورد مناسب بهتر همچنين وجود روش هاي تدريجي و تكاملي و چرخه 70.تطبيق دهد)كه ناشي از تغيير نيازمندي مي باشد(مي تواند خودش را باتغييرات

. بيشتري 71معماري سازماني چابك نسبت به روش هاي كالسيك از ميدان ديد •

[49]. صورت مي گيرد در آن بهتر 72زيرا اندازه گيري و ارزيابي .برخوردار است

: ها و روش هاي چابك توسعه نرم افزار متدولوژي-2-12چيزي كه مشخص است فرآيند معماري سازماني چابك متاثر از متدولوژي هاي چابك توسعه

جديد براي "ارويكردهاي نسبت توسعه نرم افزار متدولوژيهاي چابك .[32,33]نرم افزار بوده است چـابكي در تحليـل، ،ز نامـشان پيداسـت اساس اين رويكردها چنان كه ا . هستند ها نرم افزار توسعه

در ايـن . بـا كيفيـت اسـت هـاي توليـد نـرم افزار ها و هدف آن هاساخت و تست نرم افزار طراحي،نـه رويكردها مدل سازي و مستند سازي تا اندازه اي توصيه مي شود كه مورد نيـاز و مفيـد باشـد،

پيـروي از يـك متـدولوژي يـا اين ديدگاه، توليد مـدل هـا و مـستندات را بـه صـرف . بيش از آن

67 Risk 68 Rapid Delivery 69 Business Value 70 Adaptability 71 Visibility 72 Measuring and Evaluating

39

چابـك در پاسـخ بـه مـشكالتي كـه هـاي متـدولوژي . چارچوب، مضر و اتالف وقـت مـي دانـد به طور خالصه مي تـوان . اندمطرح شده رويكردهاي سنتي در توليد نرم افزار به وجود مي آورند،

فراهم نيـست ها و روش چابك را در بسياري از شرايط كه امكان استفاده از ساير مدلها روش هاي متدولوژي هاي چابك توسـعه نـرم افـزار داراي مشخـصاتي بـوده وبـراي .مورد استفاده قرار داد ،

: برخي ازمشخصات اين متدولوژي ها عبارتند از . شرايط خاصي پيشنهاد شدند ) نفر هستند12 تا 2تعداد افراد درگير ( .اندازه پروژه درآنها كوچك است • .ان نرم افزار در تماس مداوم با يكديگر هستندمشتريان و توسع دهندگ • .ممكن است نيازمنديهاي در طول اجراي پروژه تغيير كند • .قلمروي پروژه به طور كامل تعريف نشده است • .مسئله پيچيده است •

.مستندسازي درآنها بسيار محدود است •

.سته اا اما زمان آنها كوت، بسيار زيادچابك در روشهاي 73 تعداد چرخه ها •

. يا سازگار عمل مي كنند يعني با شرايط منطبق مي شوند74 تطبيق پذيربصورت •

مديريت غير متمركز امكان تصميم گيـري بهتـر .مديريت بصورت غير متمركز و آزاد است • .را فراهم مي كند

معماري سازماني چابك از تجارب عملي چابك متـدولوژي هـاي چابـك با توجه به اينكه : به تشريح تعدادي از آنها مي پردازيمدر ادامه د، لذا نافزار استفاده مي كسعه نرم تو

:XP 75 متدولوژي -2-12-1

بدليل بروز مشكالت مربوط ، كه است توسعه نرم افزار سريع االنتقال كي از متدولوژيهاي ي طراحي تكـاملي بر يك روشاين . به طوالني بودن چرخه هاي توسعه در مدلهاي سنتي بوجود آمد

در بر مي گيرد بطوريكه برنامه نـويس همزمـان راروش بخش عمده اي از اين ,تكيه دارد و تست, بـر مبنـاي اصـول سـادگي XP. تست محصول را نيز مي نويـسد متدهاي مربوط به ،با نوشتن كد

73 Cycles 74 Adaptive 75 Extreme Programming

40

ل شـك .نقش مشتريان در اين روش بسيار پررنـگ اسـت بوده و همكاري و بازخورد سريع استوار ، داسـتان XPدر اركان اصلي چرخـه حيـات . را نشان مي دهد XP چرخه حيات متدولوژي 2-16

هستندهاي كاربري ، برنامه ريزي ترخيص و برنامه ريزي تكرار

XP [30] چرخه حيات متدولوژي :16- 2شكل

: [4]استشامل پنج فاز XPچرخه حيات • Exploration • Planning • Iterations To Release • Productionizing • Maintenance And Dead

: ساسي بنا شده است بر اساس چهار ارزش اXPمتدولوژي

مهمتـرين ويژگـي هـا و تجـارب عملـي . 80 و احترام 79، شجاعت 78، بازخورد 77، سادگي 76ارتباطات : عبارتند از XPچابك بكاررفته در متدولوژي

بـين مـشتري و برنامـه 81يـك تعامـل محـصور ) : Game Planning(بازي برنامه ريزي •ده سازي گزارشهاي مشتري را تخمين برنامه نويس كار الزم براي پيا . نويس بدست مي آيد

.مي زند و مشتري در مورد حوزه و زمان نشرها تصميم گيري مي كندتأكيد اصلي در اين روش بر روي طراحي سـاده تـرين ) : Simple Design(طراحي ساده •

راه حل ممكن است و پيچيدگيهاي غير ضروري و كدهاي اضافي به سـرعت حـذف مـي .شوند

76 Communication 77 Simplicity 78 Feedback 79 Courage 80 Respect 81 Close Interaction

41

قبل از اينكـه برنامـه . 82 آزمايش است مبتني بر عه نرم افزار يك فرايند توس) : Test(تست •كه بصورت پيوسته براي آن يك تست طراحي مي كند , نويس يك خاصيت را اضافه كند

. اجرا مي گردد

بهبــود , بازســازي سيــستم بــا حــذف مــوارد تكــراري ) : Re-factoring(بازســاختاردهي • . انعطاف پذيري سيستمساده سازي و افزايش, ارتباطات

دو نفـر كـد را روي يـك كـامپيوتر مـي ) : Pair Programming(برنامه نويسي دونفـره • )يك كدنويس و يك متخصص استراتژي(.نويسند

هر فردي مي تواند كد را در هر زماني تغيير ) : Collective Ownership(مالكيت جمعي • .دهد

يـك تكـه كـد جديـد در حـداقل ) : Continuous Integration(يكپارچه سازي پيوسته •بنابراين سيستم دفعات زيادي در روز يكپارچه شـده و . زمان ممكن به كد اوليه مي پيوندد

.ساخته مي شود

حداكثر چهل ساعت كـار در هفتـه كـافي ) : Hour Week-40(چهل ساعت كار در هفته •اگر بيشتر از دو . مي باشد ن اين مورد اجباري است و بيشتر از اين ساعات كار مجاز. است

يـك مـورد اشـتباه در فراينـد اهفته توسعه دهندگان مجبور به انجام كار اضافي شدند قطع .توسعه وجود دارد

مشتري بايد بصورت تمام وقت بـراي تـيم ) : On- Site Customer(مشتري در دسترس • .توسعه در دسترس باشد

قواعـد كدنويـسي بايـد توسـط برنامـه ) :Coding Standards(برنامه نويسي اسـتاندارد • .نويسان رعايت شود و ارتباط بين كدها مورد توجه قرار گيرد

، تست واحـد . 84 و تست مقبوليت 83 تست واحد : [17]وجود دارد تست دو نوع XPر د ايـن . توسط توسعه دهندگان براي تست كردن وظيفـه منـدي بكـارمي رونـد هستند كه تست هايي تـست . معموأل براي يك كالس مجرد يا مجموعـه كـوچكي از كالسـها بكـار مـي رونـد آزمايشهاايـن آزمـايش .شـود مي براي تست كردن وظيفه مندي كل سيستم توسط مشتريان انجاممقبوليت،

. مي گيرد معموأل سرتاسر سيستم يا قسمت بزرگي از آن را در بر

82 Test Driven 83 Unit Test 84 Acceptance Test

42

. [10] اسـت 85از داسـتان هـاي كـاربري استفاده XPيكي از فرآورده هاي مهم متدولوژي داستان هاي كاربري قطعه هاي نسبتا كوچكي از نيازمندي هاي وظيفه منـدي كـاربران سيـستمهاي

بكارگيري داستان هاي كـاربري يـك . نرم افزاري هستند كه توسط كاربران ارزش گذاري مي شوند داسـتان . م هـا مـي باشـد كاربران سيست 86روش چابك براي جمع آوري و تشخيص نيازمندي هاي

هاي كاربري معموال به شكل متن بوده و بدين منظور براي آنها كارت ها يا فرم هايي را طراحي مي اين روش سبب مي گـردد سـرعت جمـع آوري نيازمنـدي هـاي كـاربران و ميـزان تعامـل و . كنند

آوري كـاربران بـراي همچنين سبب مي گردد تا خالقيت، ابتكار و نـو . همكاري با آنها افزايش يابد داستان هاي كاربري قسمتي از فرآيند توسعه نـرم افـزار را بـرروي . انتقال نيازمندي ها افزايش يابد

يـك راه حـل XPدر متـدولوزي . [10] برروي نيازمندي هـا متمركـز مـي كننـد 87مكالمه و گفتگو در مـواردي .ا كشف كرد برنامه ساده ايست كه بوسيله آن مي توان راه حلهاي بالقوه ر ، 88ضربتي

يكي ديگـر از ويژگـي هـاي روش . حساس و مهمند از آن استفاده مي شودي كاربري هاداستانكه XP مجموعـه اي از طرحهـاي تكـرار را در برنامه ريزي تـرخيص . است 89 ، برنامه ريزي ترخيص

وعـه اي از مجم 90 برنامه ريزي تكـرار .قالب يك نقشه كلي براي رسيدن به نشرها نمايش مي دهد ايـن مجموعـه در يـك تكـرار كـه . شـوند ي كه توسط مشتري انتخاب م داستان هاي كاربري است

طرحهاي تكرار با توجه بـه اولويـت مـشخص شـده .معموآل دو هفته طول مي كشد توليد مي شود اين انتخاب بر اساس بودجه تعيـين شـده توسـط توسـعه دهنـدگان .توسط مشتري اجرا مي شوند

نـويس و افزار بايد جزئي از تيم اجرايي پروژه باشد و برنامـه مشتري نرم XPدر روش .خواهد بود مشتري بـه كـسي يـا XPدر . مشتري بايد با هم كار كنند و از مشكالت و نيازهاي هم مطلع باشند

در ايـن روش . دانـد هاي آن نيازها را خـوب مـي شود كه نيازهاي برنامه و اولويت گروهي گفته مي اي نيز در اين قسمت وجود دارد كـه البته تبصره (نويسان بايد در يك اتاق كار كنند و برنامه مشتري

).نويسان دور باشد تواند تا حداكثر پنجاه متر از برنامه گويد مشتري مي مي

85 The User Stories 86 Requirements 87 Conversation 88 Spike Solution 89 Release Plan 90 Iteration Plan

43

:Scrum [3] متدولوژي -2-12-2ـ . فرآيند تكاملي و تكرارپذير براي توسعه نرم افـزار اسـت يك اسكرام ا اسـتفاده از ايـن ب

ايده اصلي در اين روش اين است كه توسعه سيستم .روش مي توان چندين پروژه را مديريت نمود شامل چندين متغير محيطي و تكنيكي است كه احتماأل در طول فراينـد توسـعه تغييـر مـي كننـد و

. فرايند توسعه را پيچيده و غير قابل پيش بيني مي كنند

:اين روش عبارتند ازمهمترين نقش ها در . كه وظايف و مسئوليت هاي آن شبيه يك مدير پروژه است91 اسكرامارشد • . كه محصول را براي ذينفعان ارائه مي دهد92صاحب محصول • . كه شامل تعدادي از توسعه دهندگان مي باشد93تيم •

تيمـي اسـكرام در بـازي راگبـي . راگبي گرفته شده است در حقيقت از بازي اسكرام اسم ر اين روش هـر د .كنند بسيار نزديك با يكديگر بازي مي متشكل از هشت نفر است كه با همكاري

به درك وظيفه خود در پروژه است و بايد يك هدف مـشخص را در تمـامي عضو از گروه موظفهـر فـاز عمليـاتي اسـكرام الزم به ذكر اسـت كـه در . فازهاي اجرايي دنبال كند مراحل عملياتي يا

در . اسـت 95مقـدماتي ريـزي داراي مرحله برنامه اسكرام روش .تمشهور اس ٩٤اسپرينت تم بهسيس. بـه وجـود آورنـد رامعماري سيستم قابل تغييـر اين فاز اعضاي تيم بايد يك نقشه مقدماتي و يك

افـزار مـورد نظـر را بـه مرتب و جزء جزء نـرم ها به صورتاسپرينت بعد از اين فاز يك سري ازاست از يك تـا چهـار هفتـه بـه طـول بينجامـد و ممكن اسپرينت انجام دادن هر. آورند وجود مي

بـه اسپرينت فهرست تكاليف در هر .آورند وجود مي به افزار كاملي را ها نرماسپرينت مجموع اين

Backlog ايـن . كنـد را مـشخص مـي اسـپرينت تكاليف تـيم عمليـاتي در هـر مشهور است كه

Backlog شود و هر تكليف براساس اهميتي كه دارد در فهرست تكاليف مي بروز ينتاسپر در هرفرد در گروه يك كار يا تكليـف خـاص از ايـن فهرسـت را بـه عهـده هر. گردد تعيين اولويت مي

اسـپرينت وقتي كه يـك . بعدي آن را به اتمام برساند اسپرينت شروع شود تا گيرد و موظف مي مي

افـزار نيـز كننده نـرم غييري در تكاليف امكان ندارد و حتي درخواستهيچ ت شروع شد، ديگر انجامتوانـد مـي كننده البته درخواست .تافزار را نخواهد داش يگري در نرمدرخواست نياز د حق تغيير يا

91 Scrum Master 92 Product Owner 93 Team 94 Sprint 95 Initial Planning

44

تواند تاريخ تحويل آن قسمت نمي افزار كه بايد در هر مرحله توليد شود بكاهد، اما از قسمتي از نرمشـود و تـاريخ تحويـل نظـم در گـروه مـي شايد بتوان گفت كه اين كار باعث ايجـاد . را تغييردهد

گـروه موظـف اسـت روزانـه اسـپرينت در طول هر عالوه بر اين،. افزار به تعويق نخواهد افتاد نرمافزار داشته باشد كه ايـن نيـز بـه همـاهنگي نرم هاي جلساتي جهت بررسي روند پيشرفت و قابليت

جلسات كه معمـوالً بـه صـورت روزانـه اسـت، سـه گـروه ندر اي . ك خواهد كرد بيشتر گروه كم در طـول . رافـزا كنندگان نرم ريت، و درخواستافزار، مدي كننده نرم تهيه گروه: توانند شركت كنند مي : جلسات مسئول جلسه كه اغلب مدير پروژه است، از تمامي اعضاي تيم سه سؤال مي پرسد اين

ايد اين تكـاليف توانسته از جلسه قبلي تاكنون چه بوده است و آيا) ليفتكا(مسئوليت شما • را به اتمام برسانيد؟

ايد؟ مشكالتي برخورده در طول اين دوره به چه •

بعدي چه خواهد بود؟ بر طبق فهرست وظايف، مسئوليت شما از حاال تا جلسه •

عضا، بررسي روند تكميلـي ا در حقيقت مسئوليت شناسايي تكاليف محوله به اسكرام مديرراستاي كم كردن ريسك در پـروژه هاي اعضاي گروه و فعاليت در افزار، بررسي قابليت ساخت نرمافزار وجود دارد؟ در جواب اين هاي توليد نرم روش و ديگر اسكرام ما چه تفاوتي بين. را داراست

در . افزار را آماده مـي كنـد ز نرمقسمتي ا اسپرينت مرحله يا هر اسكرام سؤال بايد يادآورشد كه درعـالوه بـر . افزار را در هر مرحله به خوبي احساس نمـود توليد نرم اين روش مي توان پيشرفت در

كند كه آيا مي خواهد به كار روي پروژه ادامه دهد گيري تصميم پس از اتمام هر تواند اين، گروه مي

ابتـداي تواند بيشتر مفيد باشد كه در وقتي مي اسكرام روش. يا انجام پروژه مذكور غيرممكن استنـرم پروژه نيازهاي كاربران به صورت دقيق مشخص نباشد و يـك گـروه كوچـك مـسئول پـروژه

افزارهـاي اسـت بـراي توليـد نـرم ممكن اسكرامچرا كه مطرح شودشايد اين سؤال . افزاري باشدهاي كوچك، اعـضاي ي كه در تيمجاي توان گفت، از آن كوچك راه حل خوبي باشد؟ در جواب مي

مراحـل سـاخت توسـط تمـامي تمـامي اسـكرام باشند و در گروه بايد از تمامي مسائل پروژه آگاه مزايـاي اسـتفاده از . دتوانـد روش مناسـبي باشـ مي لذا اين روش. اعضاي گروه قابل مشاهده است

هـاي است و با روش ديديروش ج اسكرام. بسيار است، اما اين روش چند اشكال نيز دارد اسكرام اي ممكن است از تكـاليفي كـه مـدير حرفه نويسان برخي از برنامه. هاي زيادي دارد مرسوم تفاوت

روش قديمي خود را اجرا نماينـد و در صـورت دهد راضي نباشند و بخواهند ان مي به ايش اسكرام هـم از اسـكرام آنجا كه مديراز . دآفريني كنن مشكل اجبار، در روند اجراي پروژه كارشكني كرده و

را اسكرام .دنياز به مديريت بسيار قدرتمند دارلذا . پروژه را مديريت كند نظر كيفي و هم كمي بايد

45

پـروژه هوشـمند افزار نام برد، اما اين روش بيشتر روش مـديريت توان به عنوان روش توليد نرم ميبراي حصول اطمينـان توان گفت مود و ميتوان آن را به صورت منفرد استفاده ن خوبي است و نميهـاي روش را بـا روش بايـد ايـن ) به خصوص در سطح كوچك(افزاري هاي نرم از موفقيت پروژهروشـي تحقيقـي وان روش خـوبي برشـمرد كـه تـ را از آن جهـت مـي اسكرام . دديگر ادغام نمو

صورت صحيح مـورد ر بهبندي، عملكرد گروه و بررسي نتايج است كه اگ براساس تخمين، اولويتهـاي تواند راندمان پروژه مي استفاده قرار گيرد و قبل از استفاده به صورت كامل آموزش داده شود،

. صورت بسيار محسوسي باال ببرد افزارهاي كوچك را به افزاري، به خصوص توليد نرم نرم

96 اسكرامفرآيند :17- 2شكل

: AUPمتدولوژي -2-12-3 RUPژي يكپارچــه ارچــه چابــك نــسخه ســاده شــده و چابــك شــده متــدولوفرآينــد يكپ

مهمتـرين . اضافه گرديده است RUPدراين متدولوژي تكنيك ها وروش هاي چابك به . [34]است، توسعه مبتني بـر 97توسعه مبتني بر تست : تجارب چابك مورد استفاده در اين متدولوژي عبارتند از

. 99ابك، مديريت تغييرات چ98مدلسازي چابك : از هفت نظم تشكيل يافته است كه عبارتند ازAUP متدولوژي RUPبر خالف

)Model (مدل •

96 http://en.wikipedia.org/wiki/Scrum_(development) 97 Test Driven Development (TDD) 98 Agile Model Driven Development (AMDD) 99 agile change management

46

همچنـين مدلـسازي سـبب . هدف از مدلسازي شناخت و فهم كسب و كار سازمان اسـت . شفاف شدن محدوده مساله مي شود

)Implementation (پياده سازي •

. ت اوليه آنهاتبديل سريع مدل ها به كدهاي قابل اجرا و تس

)Test (تست •

تست به منظور ارزيابي كيفيت و طراحي انجام شده و اطمينـان از اينكـه نيازمنـدي هـا بـه . درستي شناسايي شده اند

)Deployment(استقرار •

.طرح تحويل سيستم اجرايي براي كاربران نهايي و آماده سازي آن

)Configuration Management (مديريت پيكربندي •

ت دسترسي به فرآورده هاي پروژه و كنترل تغييرات فرآورده ها و نسخه هاي توسعه مديري .يافته سيستم ها ) Project Management (مديريت پروژه •

ه، وظايف و افراد پـروژه و اطمينـان از تعيين فعاليت هاي اساسي پروژه، ريسك هاي پروژ . زمان و بودجه تخصيص داده شده براي پروژه

) Environment (محيط •

. تعيين محيط عملياتي مناسب شامل راهنماها و استانداردها و ابزارسخت افزاري و نرم افزاري

:، برخي از آنها عبارتند ازاستخاصي بنا گرديده بر مبناي اصول AUPمتدولوژي

چابكي - سادگي -

)بكارگيري ابزارهاي ساده(مستقل از ابزار -

تمركز برروي فعاليت هاي كليدي -

47

100چرخه حيات فرآيند يكپارچه چابك :18- 2شكل

اين است كه تعـداد تكرارهـاي فـاز RUP نسبت به AUPيكي از ويژگي هاي متدولوژي

وسعه نرم افزار صرف توليد برنامه اين ويژگي بدين معني است كه بيشتر زمان ت . استساخت بيشتر .ها و كدها اجرايي بوده و از حجم مستندات و مدل هاي اضافي كاسته مي شود

بدين ترتيب در پايان هر . توسعه مبتني بر تست است AUPيكي ديگر از ويژگي هاي مهم نتـايج در صـورتي كـه . تكرار موارد تست براي هر مدل يا فرآورده يا نيازمندي تعيـين مـي گردنـد

بكـارگيري مـديريت . تست منجر به اعمال تغييرات گردد، اين كار در حداقل زمان انجام خواهدشد براساس اين روش . است AUPنيازمندي هاي چابك هم يكي ديگر از ويژگي هاي مهم متدولوژي

در روش مـديريت . نيازمندي هاي كاربران در فواصل زماني كوتاه جمع آوري و پااليش مي گـردد يازمندي هاي چابك اولويت گذاري نيازمندي ها و تخمين زمان پاسخگويي به آنها از اهميت ويژه ن

فاقـد AUP اين است كه متدولوژي RUP با AUPمهمترين تفاوت متدولوژي . اي برخوردار است اين مساله بدين منظور است كـه نيازمنـدي هـا . است 102 و تحليل و طراحي 101دو نظم نيازمندي ها

بنـابراين نيـازي . كاملي و تدريجي شناسايي گرديده و در نرم افزار اعمـال خواهنـد شـد به شكل ت همچنين بـراين اسـاس تحليـل و . نيست كه همه نيازمندي ها را در ابتدا شناسايي و مدلسازي نمود

. طراحي سيستم ها نيز محدود گرديده و به شكل تكاملي انجام خواهد شد

100 http://www.ambysoft.com/unifiedprocess/agileUP.html 101 Requirements 102 Analysis & Design

48

: RAD متدولوژي -2-12-4ــ ــارتين در ســال RAD/JAD 103دولوژي مت ــيالدي ودر چــارچوب 1991 توســط جيمــز م م

مارتين معتقد بود كه روش هاي سنتي داراي مشكالتي بوده و . [20] مطرح گرديد 104IEمتدولوژي : از اين مشكالت عبارتند از برخي. دلذا در بعضي موارد ناكام بوده ان

ا در چرخه حيات بسيار طوالني و به دليل طوالني بودن فازها و مراحل و چرخه ه • .هستندكند

.استعلي رغم تالش ها و برنامه ها مشاركت كاربران نهايي در آنها كم •

تيم هاي توسعه دهنده نرم افزارها بسيار بزرگ بوده و اين سـبب لختـي كـار مـي • .شود

مجموعـه اي اسـت ، در واقع بيشتر ازاينكه يك متدولوژي تجويزي باشد RADمتدولوژي اين متـدولوژي . ز راهكارهاي عملي كه در چارچوب متدولوژي هاي محتلف به كار بسته مي شود ا

يكي از مهمتـرين مـسائل در .[22] و فرآيندها به كاربران تكيه دارد 105به جاي تكيه بر فرآورده ها جلساتي هستند كه در طـي آنهـا JADجلسات . مي باشد JAD جلسات RADروند اجراي روش

بـه شـكل سـريع و مناسـب 106 كاربران در يك جلسه مـوثر و چهـره بـه چهـره ييازهانظرات و ن متـدولوژي . بدين ترتيب روش هاي سنتي مصاحبه و پرسشنامه حذف مي گـردد . دريافت مي شود

RAD روش . دارد تاكيد بسياري را بر نمونه سازي به عنوان يك روش مبادلـه افكـارRAD بيـشتر البته نه به صورت مستقل بلكه بـه صـورت ( اين روش . راوان دارد در روش هاي شئ گرا كاربرد ف

در فرآيند معماري سازماني به منظور افزايش سرعت توسعه پروژه ها ) تلفيقي با ساير متدولوژي ها . و ارتباط بهتر با كاربران استفاده مي شود

: عبارتند از RADمراحل مختلف روش برنامه ريزي نيازها برطراحي توسط كار

ساخت

بهره برداري

103 Rapid Application Development Joint Application Design 104 Information Engineering 105 Artifacts 106 Face to face

49

ي چابـك برخـي از ايـن مزايـا . [22] داراي مزايا و ويژگي هاي چابك اسـت RADمتدولوژي : عبارتند از

) روز90حدود (سرعت باالي توسعه سيستم ها •

ارتباط بهتر و دقيق تر با كاربران كه در نتيجه آن نيازمندي ها و خواسته هـا بهتـر مـديريت • .مي شوند

كـه سـبب همـاهنگي و مـديريت ) نفر 4 تا 3بين (تيم هاي توسعه نرم افزار كوچك بودن • .بهتر پروژه ها مي شود

: مشكالت تدوين معماري سازماني چابك-2-13 :بزرگترين مشكالت تدوين معماري سازماني چابك عبارتند از

ييـرات و هرچه دريـك سـازماني تالطـم ، تغ زان چابكي فرآيند معماري سازماني، تعيين مي •پيچيدگي بيشتر باشد ، معماري سازماني هم بايد چابك تر باشد، يعني بايـد ازروش هـا و

اما تعيين ميزان تغييرات و تالطـم دريـك سـازمان . متدولوژي هاي چابك تر استفاده نمود .است مشكل "واقعا

معماري سازماني چابك در سازمان هاي چابك راحت تر اجرا مي گردد تـا سـازمان هـاي •تعيين ميزان چابكي سازمان ها يكي از مهمترين دغدغه هاي مديران سـازمان ، . غير چابك

روش هاي مختلفي براي تعيين ميزان چـابكي . استمعماران سازماني و مهندسان نرم افزار .استسازمان ها مطرح گرديده كه مهمترين آنها استفاده از منطق فازي

ني به دليل اينكه اوال بيشتر بر هوش ، خالقيـت روش هاي چابك معماري سازما برخي از •محدود تري برخوردار هستند و مدلسازي و ابتكار افراد استوار بوده و ثانيا از مستند سازي

.ممكن است سبب محدود شدن قابليت استفاده مجدد شوند

ي مثل سـازمان هـا (استدرسازمان هايي كه ميزان تالطم و تغييرات در آنها بسيار گسترده • و هـر معمـاري تيمهـر . اسـت انتخاب تيم معماري و تيم پروژه ها مشكل ) و مالي تجاري

نمي تواند موفق باشد و فقط افراد بسيار چابك مي توانند در چنين سازمان هايي مقاومـت با توجه به اصول تعريف شده ، معماري سازماني چابك وابستگي زيادي بـه افـراد .(نمايند

.)استر افراد دارد و اصوال مبتني ب

50

: نتيجه گيري خالصه و -2-14تفاوت . دراين فصل معماري سازماني چابك را تعريف و اهداف آن را بررسي نموديم

هاي معماري سازماني چابك با معماري سازماني كالسيك و مشخصات تيم ها و معماران چابك در كه مبناي انجام كار همچنين براي معماري سازماني چابك اصولي مطرح گرديد . مطرح گرديد

براين اساس معماري سازماني چابك متاثر از روش هاي چابك توسعه . فصل هاي بعدي هستندمعماري سازماني چابك در . پروژه هاي نرم افزاري استنرم افزار و روش هاي چابك مديرت

ماري مع. استسازمان هاي متالطم استفاده مي شود و داراي مشخصات و ويژگي هاي خاص خود چابكي يك ويژگي و يك . سازماني چابك از افراد، تيم ها و معماران چابك تشكيل يافته است

پوياييتطبيق پذيري و سرعت ، چابكي شامل . استصفت كيفي مناسب براي معماري سازماني با توجه به گسترش تغييرات مكرر و غير قابل پيش بيني تجاري، اقتصادي، سياسي، اجتماعي . است

بركشورها و درنتيجه بر سازمان ها ميزان استفاده از روش هاي چابك توسعه نرم افزارو در . ..و به بررسي فرآيند ادامهدر. استنهايت معماري سازماني چابك روز به روز در حال افزايش

با توجه به . معماري سازماني چابك پرداختيم و درنهايت چرخه حيات چابك را مطرح نموديمي از مهندسي نرم افزار وارد معماري سازماني گرديده است لذا تعدادي از متدولوژي اينكه چابك

در انتها هم مشكالت تدوين معماري سازماني چابك . گرديدندمعرفي هاي چابك توسعه نرم افزار . بيان گرديدند

مهمترين نتيجه اي كه از اين فصل مي توان گرفت اين است كه چابكي به عنوان يك م جديد به منظور بهبود فرآيند برنامه ريزي معماري سازماني در سازمان هاي متالطم و پاراداي

در عصر چابكي به دليل وجود تغييرات و تالطم گسترده نمي توان . پرتغيير مطرح گرديده استبدين منظور براي غلبه بر شرايط حاكم از . همه چيز را به شكل جامع و كامل برنامه ريزي نمود

، تيم هاي چابك، )تكرارهاي زياد و كوتاه(چابك مثل روش هاي تكاملي تدريجيروش هاي كاهش حجم مستندات و مدل ها، تمركز بر نقاط كليدي و تحول آفرين، مشاركت معماران در

مهمترين ركن معماري سازماني چابك تجارب . استفاده مي گردد... فرآيند توسعه سيستم ها و از روش هاي چابك توسعه نرم افزار و روش هاي چابك معماري عملي چابك هستند كه متاثر

. در فصل بعد به تفصيل در مورد آنها سخن خواهيم گفت. سازماني هستند

51

سوم فصل مباني مورد نياز براي

چابكي

52

: مقدمه -3-1 و تجارب عملي به تشريح روش ها ابتدا به منظور ارائه راه حل پيشنهادي ضروري است تا

روش ها و تجارب عملي چابك متاثر از متدولوژي هاي چابك توسعه نرم افـزار و . چابك بپردازيم بـراين اسـاس ابتـدا برخـي . روش هاي چابك مديريت نرم افزار و معماري سازماني چابك هستند

مشكالت و چالش هاي روش هاي كالسيك معماري سازماني را بيان نمـوده و سـپس بـه بررسـي بدين منظور ويژگي هـا و تجـارب . تعدادي از متدولوژي هاي چابك معماري سازماني مي پردازيم

عملي چابك اين متدولوژي ها بررسي گرديده و همچنين مشكالت و چالش هاي آنهـا نيـز مـورد در پايان هم ضمن شرح تفصيلي تجارب عملي چابك به بيان تعدادي . نقد و بررسي قرار مي گيرند

همچنـين معيارهـا و شـاخص هـاي . تجارب كه در فصل بعدي بكار مي روند مـي پـردازيم از اين اصلي روش هاي چابك معماري سازماني كه در حقيقت وجه تمايز آنها را با روش هاي كالسـيك

. معماري نشان مي دهند، تشريح مي گردند

بررسي مـشكالت و چـالش هـاي روش هـاي كالسـيك -3-2 : معماري سازماني

. متدولوژي ها و چارچوب هاي رايج معماري سازماني داراي چالش ها و مشكالتي هستند وجود اين چالش ها و مشكالت سبب مي گردند تا فرآيند معماري سازماني بسيار كنـد و شـكننده

چـارچوب حـبس قالـب چارچوب ها و متدولوژي هاي رايج سبب مي گردند تا معماري در . باشدمتدولوژي ها و چارچوب . ست كه معماري تركيبي از هنر، علم و تجربه است گردد واين در حالي ا

هاي رايج معماري سازماني اغلب به سازمان به چشم يك ماشين در طراحي آن نگاه مي كنند وايـن در حالي است كه سازمان به عنوان يك موجود زنده و پويا داراي ابعاد فرهنگي و اجتماعي نيز مـي

مشكالت و چالش ها اين است كه معماري مـستقل از برنامـه ريـزي راهبـردي يكي ديگر از . باشددرحالي كه اين دو كامال به هم وابسته هستند و گاه بـه مـوازات هـم انجـام مـي . تعريف مي شوند

ايده هاي معماري در برنامه ريزي استراتژيك و تعيين ماموريت ها و استراتژي هاي سازمان . شوند گر از مشكالت و چالش هاي بـزرگ متـدولوژي هـا و چـارچوب هـاي رايـج يكي دي . هم موثرند

درصورتي كه اگر بـه صـورت مـوازي و تكـرار پـذير . معماري سازماني فرآيند خطي آنها مي باشد

53

. انجام شوند هم سرعت اجراي آنها بيشتر مي شود و هم بهتر مي توانند تغييرات را مديريت نماينـد درنتيجه معماري زمـاني آمـاده . معماري مي گردد ندن زمان آماده شد اين مساله منجر به طوالني ش

مي شود كه سازمان دراين مدت دچار تغيرشده و معماري درشرايط جاري به صـورت كامـل قابـل مستندات به روز نيستند و بسيار حجيم هستند و اگر دربـه روز كـردن و اجـراي موبـه . اجرا نيست

معمـاري يـك هنـر و . د، مطلوبيت خود را ازدست مـي دهـد موي معماري درسازمان پافشاري شو چارچوب ها و متدولوژي هاي كالسيك معماري . محصوالت معماري هم محصوالت هنري هستند

سازماني خود را در قالب بندي ها و مدل سازي هاي كليشه اي محصور نموده و امكان ارائـه يـك ل سازي كليشه شده چارچوب هاي موجود، محصورشدن در مد . كار هنري را از معماران مي گيرند

هميـشه مـدل هـا بـراي نمـايش سيـستم هـاي . اجازه انتقال ساده مفاهيم را ازمعمارسلب مي كنـد كي ديگر از مشكالت و چالش هاي بزرگ متـدولوژي هـا و ي. كاربردي گويا و كامال شفاف نيستند

ريه پردازي در معماري درنظـر چارچوب هاي رايج معماري سازماني اين است كه جايي را براي نظ آنها با الزام براي شكستن مدل هاي معماري در . چارچوب هاي رايج تجزيه گرا هستند . نمي گيرند

شخـصي . جداول و نمودارهاي كامال متمايز شده، انسجام طرح را درانتقال روح تضعيف مي كننـد كند كه روح حاكم بر نظـام مدت زيادي بايد وقت صرف . كه مستندات معماري را مشاهده مي كند

چارچوب ها ازاين جهت غلط اندازند كه اگـر حتـي معمـار بـه يـك . مورد نظر معمار را درك كند روح منسجم هم دست پيدا نكرده باشد، مي تواند مستندات توصيف معماري را بـه گونـه اي ارائـه

ر ارتبـاط بـا سـازمان طي سال ها، مشكالت بسياري د . كند كه از نظر كيفيت، مطلوب ارزيابي شود تا بـه حـال هـيچ سـازماني ديـده . هايي كه به سراغ معماري سازماني رفته اند ، مشاهده شده است

. نشده كه كل اين مشكالت را تجربه نمايددر ادامه به بررسي برخي از مهمترين مشكالت روش هـاي رايـج معمـاري سـازماني مـي

. پردازيم

فرسايشي بودن روش ها -3-2-1يكي از بزرگترين مشكالت روش هاي كالسيك معماري سازماني فرسايـشي بـودن زمـان

تـا هـستند، آبشاري و ترتيبـي روش هاي كالسيك به صورت . برنامه ريزي معماري سازماني است اينكه تكرار پذير و تكاملي، بدين ترتيب داراي چرخه هاي طوالني بوده و توليد فرآورده ها در آنها

براين اسـاس در صـورت بـروز تغييـرات سـازماني، معمـاري دچـار . است ر و مشكل بسيار زمانگي

54

شكنندگي شده و در نتيجه مدل ها و روش هاي توليد شده كارآيي الزم را نداشته و به روز رسـاني . آنها نيز زمان و هزينه زيادي را به دنبال خواهد داشت

وجود حجم زيادي از مستندات و مدل ها -3-2-2دي از ديگر از مشكالت روش هـاي كالسـيك معمـاري سـازماني توليـد حجـم زيـا يكي

بـا . حجم انبوهي از مستندات هيچ گاه فرصتي براي اجرا نخواهند داشت . مستندات و مدل ها است بروز تغييرات مكرر و غير قابل پيش بيني سازماني كه مدام ماموريت ها و كـسب وكـار سـازمان را

بايد حجم عظيمي از مستندات بـه روز رسـاني گرديـده و در نتيجـه زمـان و دچار تغيير مي نمايد، براين اساس بيـشتر وقـت معمـاران صـرف توليـد . هزينه زيادي را به سازمان تحميل خواهد نمود

اين مساله سبب مـي گـردد تـا مـديران پـروژه هـا و . مستندات و مدل هاي غير ضروري مي گردد رادي خيال پرداز و غير عملياتي تلقي كرده و هرگز از توصيف هاي توسعه دهندگان ، معماران را اف

. معماري تبعيت ننمايند

عدم تطبيق پذيري در مقابل تغييرات سازمان -3-2-3روش هاي كالسيك معماري سازماني در مقابل تغييرات گسترده و غيـر قابـل پـيش بينـي

كسب و كار سازمان ها تطبيـق پـذيري در مقابـل با تغيير پارادايم حاكم بر . سازماني شكننده هستند روش هاي كالسيك به دليل رويكرد خطـي و . تغييرات از اهميت ويژه اي برخوردار گرديده است

ترتيبي و توليد حجم عظيمي از مستندات قادر به پاسخوگويي و اعمال تغييرات نبـوده و در نتيجـه . معماري نتيجه الزم را نخواهد داشت

د درطول زمان مورد بازبيني قرار گيرد تـا بتوانـد نيازمنـدي هـا و رويكردهـاي معماري باي زماني كه معماري منسوخ مي گردد و يا به نظر مي رسد كـه چنـين . جديد فناوري را جوابگو باشد

شده است، به صـورت چـشمگيري شـانس پيـروي از آن از سـوي توسـعه دهنـدگان بـه صـورت .چشمگيري كاهش مي يابد

55

محدود شدن معماران در كليشه ها و تضعيف پويايي و -3-2-4 خالقيت آنها

ايـن روش هـا براسـاس . روش هاي كالسيك معمـاري سـازماني محـدود كننـده هـستند استانداردها و روش هاي مشخص و تجويزي عمل نموده و امكان پويايي و خالقيت را در معماران

بـه و هنـر اسـت و روش هـاي كالسـيك امكـان معماري تركيبـي از علـم، تجر . تضعيف مي كنند .بكارگيري روش هاي هنري را از معماران سلب مي نمايند

عدم پاسخگويي معماران به منظور توسعه سريع سيـستم -3-2-5 هاي اطالعاتي

اران خود را در مقابـل توسـعه سيـستم هـاي درروش هاي كالسيك معماري سازماني معم در اين روش ها معمار موظف به برنامه ريزي و مدلسازي با توجه به .اطالعاتي پاسخگو نمي دانند

شرايط فعلي سازمان بوده و عمده وقت معماران صرف تئوري هاي غير قابل اجـرا و توليـد حجـم معماران خودشان را در فرآيند توسـعه سيـستم هـاي اطالعـاتي كـه . عظيمي از مستندات مي گردد

ايـن . است كمتر درگير كرده و به تدريج منزوي مي گردند بخش مهمي از وضعيت مطلوب سازمان وجـود نكـرده و مهندسان نرم افزار و توسعه دهنگـان از معمـاري پيـروي مساله سبب مي گردد تا

و برخي اوقات از برخي قسمت هـا اسـتفاده كـرده و دانستهمفيد غير معماري رادر اغلب پروژه ها در اين .اين مساله باعث ايجاد مسائل ديگري خواهد شد . يندايجاد نما بقيه بخش ها را خود دوباره

برخي توسعه دهندگان از معماري تبعيت مـي كننـد امـا بـا معمـاران كـار نمـي كننـد زيـرا شرايط معماران نيز از عدم بازخورد كافي و مناسـب رنـج مـي . راهنمايي دراين زمينه برايشان وجود ندارد

طراحي شده در سيستم هاي توسعه داده شده اعمال مـي گـردد يـا برند و نمي دانند كه آيا معماري معماران فكر مي كنند كه كدها و برنامه هـاي . نه؟ داليل زيادي براي تشريح اين مشكل وجود دارد

نوشته شده ازروي كارايشان تقليد مي شود و تنها مدل ها و مستندات براي انجام درست كار كـافي يل هيچ نوع اهميتي نمي بينند كه با توسعه دهنـدگان و مهندسـان نـرم به نظر مي رسند، به همين دل

درصورتي كه تجربه نـشان داده اسـت كـه ارتبـاط از طريـق مـدل هـا و . افزار ارتباط برقرارنمايند ر توسـعه دهنـدگان نيـز بـراي گـ از طرفـي دي . مستندات ضعيف ترين نوع ارتباط به شمار مي رود

آن ها را افرادي مي پندارند كه تفكري صـرفا رويـايي و دانـشگاهي معماران اهميتي قائل نيستند و

56

بنابراين دراين وضعيت امكان يك ارتباط دائم و مستمر به ضـعيف تـرين حالـت خـود مـي . دارند . رسد

عدم وجود تمركز در تعيـين محـدوده و چـشم انـداز -3-2-6 معماري سازماني

السيك معماري سـازماني عـدم وجـود يكي ديگر از مشكالت و چالش هاي روش هاي ك روش هاي كالسيك فرض را بـراين مـي گذارنـد . تمركز در تعيين محدوده معماري سازماني است

و مي توانيم كليه حوزه ها و زيربخش هاي سـازمان را مـورد مطالعـه كه زمان و هزينه كافي داريم بـر طبـق ايـن . ري وجود ندارد بنابراين اولويت خاصي در تعيين محدوده معما . وبررسي قرار دهيم

روش ها معماران كمتر به دنبال فرصت آفريني يا كشف فرصت هاي موجـود بـراي ايجـاد تحـول در سازمان هاي پرتالطم و پرتغيير هرگز امكان اين وجود ندارد كه بتوانيم بـه يكبـاره كليـه . هستند

تدريجي، معماري به تـدريج با اتخاذ روش تكاملي . بخش هاي سازمان را در معماري دخيل نماييم در روش هاي چابك معماري سازماني ضمن داشتن نگاه كالن، معماري از نقـاط . كامل خواهد شد

. تحول آفرين كه محدودتر و مهم تر هستند آغاز خواهد شد

عدم انطباق حـوزه معمـاري سـازماني بـا راهبردهـاي -3-2-7

سازمان معماري سازماني عدم انطباق حـوزه معمـاري يكي ديگر از مشكالت روش هاي كالسيك

براين اساس معماري سازماني مستقل از راهبردهـاي سـازماني . سازماني با راهبردهاي سازمان است . اين دو به هم وابسته انـد و گـاه بايـد بـه مـوازات هـم انجـام شـوند بوده و اين درحالي است كه

. ثربخش سازماني موثر استهمچنين نظرات معماران هم در تعيين استراتژي هاي ادر مي يابيم كه ايـن بررسي بيستر چارچوب ها و متدولوژي هاي رايج معماري سازماني با

روش ها در سازمان هاي متالطم كه تغييرات پيش بيني نـشده زيـادي بـر آنهـا اثـر گذارنـد دچـار : عبارتند از برخي ديگر از اين مشكالت و چالش ها . و چالش هاي ديگري نيز هستندمشكالت

57

مثال بيشتر . (به همه جوانب كار توجه نداشته و هركدام روي جنبه هاي خاصي تكيه دارند • ...)جنبه هاي تكنيكي ، بيشتر جنبه هاي برنامه ريزي ، بيشتر طراحي و

بيشتري آبشاري و ترتيبي مي باشند تا اينكه تكرار پـذير و تكـاملي ، بـدين ترتيـب داراي • .ي بوده و توليد فرآورده ها در آنها بسيار زمانگير و مشكل مي باشد چرخه هاي طوالن

. وابسته به ابزارهاي خاصي بوده كه اين مساله موجب سخت بودن اجراي فرآيند مي گـردد • )عدم سهولت و سادگي(

.بيشتر از اينكه روي افراد تكيه كنند برروي داده ها يا فرآيندها و يا فرآورده ها تكيه دارند •

.ي مدلسازي پويا و جنبه هاي رفتاري معماري كمتر متمركز هستندبررو •

با توجه به اينكـه چـارچوب قلـب معمـاري ( .يستنددقيقا منطبق بر يك چارچوب خاص ن • .)استسازماني

جهت هماهنگي و تعامل بيشتر وبهتر بين تيم معماري سازماني و تيم هاي را برنامه خاصي • .پروژه ها ندارند

مه ريزي تاكيد داشته و مسائل را پيش بيني مي كنند، ايـن كـار سـبب افـزايش بيشتر بربرنا • ! انعطاف پذيري مي گردد ولي آيا مي توان همه چيز را به يكباره پيش بيني كرد ؟

.استحجم مستندات زياد و فرآيند توليد محصوالت و فرآورده ها طوالني •

معتقـد اسـت كـه روش هـاي غيـر امبلر از نظريه پردازان مشهور معماري سازماني چابك چابك يا سنتي معماري سازماني در سازمان هاي متالطم دچار شكنندگي بوده و به ايـن دليـل بـين تيم معماري سازماني و تيم هاي پروژه ها شكاف عميقي وجود دارد، به صورتي كه تيم هاي پروژه

. [32,33]!! استها اكثرا نمي دانند كه فرآيند معماري سازماني هم در حال اجرا

:متدولوژي ها و روش هاي چابك معماري سازماني -3-3 معماري سازماني به اين كالسيك يبا توجه به مشكالت اشاره شده در مورد متدولوژي ها

بكارگيري اين روش ها براي سـازمان هـاي مـتالطم و پرتغييرچنـدان مناسـب نتيجه مي رسيم كه معماري سـازماني در مدلسازي برنامه ريزي و برايل هم اشاره شد همانطور كه در فصل قب . نيستند

موسـوم بـه معمـاري است، كه يكي از اين روش ها سازمان هاي متالطم نياز به روش هاي خاصي بدين ترتيب با توجه به دسته بندي متدولوژي ها مي توانيم براي متـدولوژي . استسازماني چابك

:ي را تعريف نماييم كه عبارتند از هاي معماري سازماني چابك مشخصات

58

.هستند) 109تكاملي (108 و افزايشي 107اين متدولوژي ها تكرار پذير • .هستند مشخصي 112 و نظم هاي111 ، تكرارها110اين متدولوژي ها داراي فازها •

. دراين متدولوژي ها كوتاه است113طول چرخه ها •

هزينـه و كيفيـت عامـل زمـان بـر دوعامـل 115 و محصوالت 114درمورد توليد فرآورده ها • .برتري دارد

.اين متدولوژي ها متاثر از متدولوژي ها چابك توسعه نرم افزار هستند •

اين متدولوژي ها مبتني بر افراد و همكاري و تعامل موثر بين آنها اسـتوار هـستندو اصـوال • .استنقش افراد مهمتر از فرآيندها و داده ها

.هستند 117خدمات و مبتني بر 116اين متدولوژي ها تطبيق پذير •

.اين متدولوژي ها ساده بوده و وابستگي زيادي به ابزارهاي خاص و دشوار ندارند •

اهميـت ويـژه اي قائـل 118اين متدولوژي ها براي مدلسازي و به خصوص مدلسازي پويا • .هستند

120 و خودسازماندهي 119در اين متدولوژي ها خالقيت ، ابتكار ، تجربه و روحيه همكاري • .استوامل اصلي موفقيت افراد از ع

متناسب با شرايط مختلف روش ها و متدولوژي ها مختلفـي بـراي معمـاري سـازماني چابـك نكته مهمي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه طبقه بندي و دسته بنـدي . وجود خواهد داشت

عمـده تـرين داليـل ايـن مـساله . اسـت بـسيار مـشكل كـاري روش هاي چابك معماري سازماني پـيش بينـي بـودن وابستگي شديد روش هاي چابك به افراد ، وجود سطح تجريد باال و غير قابـل

با اين وجود مي تـوان متـدولوژي هـاي معمـاري سـازماني . دروش ها و تكنيك هاي چابك هستن

107 Iterative 108 Incrementally 109 Evolutionary 110 Phases 111 Iterations 112 Disciplines 113 Cycles 114 Artifacts 115 Products 116 Adaptive 117 Service Oriented 118 Dynamic Modeling 119 Collaborative 120 Self Organization

59

چابك را متناسب با فرهنگ سازمان ، ميزان چابكي سازمان ، ميزان تالطم در محيط ، اندازه سازمان .طبقه بندي نمود... ان پيچيدگي در كسب و كار سازمان و ، ميز

معمـاري سـازماني و تـشريح تجـارب و متدولوژي هاي چابـك به دليل اهميت روش ها : ها مي پردازيمبه بررسي تعدادي از آنعملي چابك بكاررفته در آنها

:[7] چارچوب و متدولوژي معماري سازماني چم -3-3-1 معماري سازماني چم توسط موسسه مطالعات راهبردي اطالعـات چارچوب و متدولوژي

اين متدولوژي چابك داراي اصول و اركـان مشخـصي مـي باشـد كـه .تهيه و تدوين گرديده است براساس آن راهكارهاي مناسبي را براي بهبود مشكالت و چالش هاي روش هاي كالسيك معماري

د از گامهايي كه خود ارائه كرده تبعيت مـي كنـد و چم براي توسعه خو . سازماني ارائه نموده است چم بستر توسـعه معمـاري طـي يـك فرآينـد . درحال حاضر در فاز اول و ابتداي فاز دوم قراردارد

تكاملي تدريجي است، كه با تمايز قائل شدن بين معماري كالن و معمـاري تفـصيلي بـراي تحقـق ي سازمان در قالب فرهنگ و نهادها، بـستري ساختاري تركيب گرا و پوشش وجوه انساني و اجتماع

را براي بنا ساختن معماري، و تعامل و يكپـارچگي بـا فعاليتهـاي نظريـه پـردازي و برنامـه ريـزي بدين طريق ، چم امكان آن را فراهم مي آورد كه معمار فعاليت خودرا در . راهبردي فراهم مي آورد

ري امكان بهتري بـراي دربرداشـتن يـك روح و قالب يك فعاليت هنري انجام داده ، محصول معما فرهنگي سازمان و محيط –جوهره مشخص داشته باشد، معماري با خصوصياتي نهادي و اجتماعي

. آن تطابق بيشتري داشته باشد، و زمينه تكامل بهترسازمان را به سوي سازمان مطلوب ، فـراهم آورد :ل حاكم بر چم عبارتند از اصو. استANIS/IEEE 1471چم بر مبناي استاندارد

تكامل تدريجي • قالب آزاد • عمل در نقش فراچارچوب • تركيب گرائي • تعامل و يكپارچگي فعاليتهاي اساسي • رويكرد باغباني به جاي رويكرد نجاري • بنا شدن برفرهنگ • نهادسازي و نهادينه سازي •

60

هـا دردورنمـاي ديـدگاه . چم درنقش چارچوب ، ديدگاههاي مشخصي را تجويز نمي كند معماري و معماري كالن ، به انتخاب معمارارشد و ديدگاه هاي معماري تفصيلي ، عمومـا براسـاس

مجموعـه اي از ديـدگاه هـا و قالـب هـاي . چارچوب انتخاب شده درآن سـطح تعيـين مـي شـود لفـه هـا پيشنهادي براي تبيين آن ، دركتابخانه ديدگاه ها به معماران براي تسهيل و سرعت تعيين مو

:چم شامل پنج محصول اصلي معماري است كه عبارتند از . ارائه مي شودشامل بافت و ابعاد مساله و موضوع، مفاهيم ، تعاريف ، رويكردهـا، چـشم (زمينه •

انداز آرماني ومطلوب ، ايـده هـا و ايـده آل هـاي مطلـوب، ماموريـت سـازمان ، دغه هـا و نيازمنـدي هـاي راهبردها، اصول ، شناخت سيستم و محيط موجود، دغ

. )محوري ، مطالعه تطبيقي و نظاير آن مي گرددنظرياتي پشتيباني كننـده از معمـاري و بنـا كننـده سـازمان را ، بـه (دستگاه نظري •

صورتي كه در يك دستگاه منسجم و يكپارچه، در يك پارادايم واحد سازمان يافته .)اند، ترسيم مي كند

ليه از معماري كالن ، تنها براي تجسم ابعاد مسئله، و نمايشي او (دورنماي معماري •دورنماي معماري ازيك سو طـرح كلـي ، اوليـه و خالصـه . بافت كلي نظام است

معماري است ، و از سوي ديگر چشم انداز معماري ، و ترسيمي از طرحي اسـت و دورنما خودرا مقيد به پوشش ، و ترسيم تمام ابعاد . كه معماري ارائه خواهدكرد

در صـورتي كـه معمـاري كـالن ، . مكانيزم هاي مطرح در آن معماري نمـي دانـد . )موظف به پوشش تمام ابعاد است

يك نگاه آزاد و بـدون قالـب بـه معمـاري ، و تبيـين كننـده ابعـاد (معماري كالن •معماري كـالن دربردارنـده تـالش . محوري ، كليدي و سطح باالي معماري است

روح و مغز معماري است و به عنوان هـسته تجـسم ذهنـي اصلي معمار در انتقال .)معماري تفصيلي درطي مدت عمر معماري ، ايفاي نقش مي كند

نگاهي درقالب ديدگاه هاي مشخص، برطبق زبان ها، تكنيكهاي (معماري تفصيلي •مدل سازي و روش هاي تحليلي مشخص و تعيين كننده ابعاد معماري به صـورت

.)رسمي است

61

[7] محصوالت اصلي معماري در چم: 1- 3شكل

چم فرآيند اصلي طراحي معماري و اجراي آن را درچند فعاليت اصـلي ، كـه بـه مـوازات

فعاليتهاي شناخت سيستم موجـود، تبيـين زمينـه و . يكديگر صورت مي گيرند، سازماندهي مي كند ه و تحليل شكاف ، و توسعه دستگاه نظري، طراحي معماري كالن، طراحي معماري تفصيلي ، تجزي

.، پياده سازي و انتقال سيستم ، فعاليتهاي اصلي در چم محسوب مي شوند

[7]گامهاي چم درتكامل تدريجي : 2- 3شكل

: اين طيف ها عبارتند از . بلوغ معماري وسازمان درچم درهفت طيف اصلي مدل سازي مي شود

)طرح ذهني معماري(ايده • تيم معماري • )توصيف معماري(ماري مع • ايجاد سيستم •

62

پروژه و فرآيند تحول • رفتاراجرائي سازمان در تحول • مديريت كاركنان و فرهنگها •

چم بستر آن را فراهم مي آورد كه كتابخانه هاي الگوها، توسط معماران درهنگـام فعاليـت ن كتابخانه ملي الگوهـا، همچني. معماري تكامل يافته و براي استفاده مجدد دراين كتابخانه قرارگيرد

چم با تبيين پديده فرهنگ و شـكل گيـري . براي اشتراك الگوها در سطح ملي پيش بيني شده است ، امكـان آن را )كنوني ، مطلـوب ، گـذار (تعامل فرهنگ با معماري در قالب ترسيم معماري فرهنگ

تجلـي و . ن محقق شـود فراهم مي آورد كه معماري نظام براساس فرهنگ ترسيم ، و نظام دربستر آ تجسم عقالنيت و توصـيف آن درچـم درجايگـاه هـاي پيـشران هـا، اصـول ، معيارهـاي تحقـق و

معماري بـا . اقدامات، زنجيره كاركردها و پيامدها، و قواعد ، ساختار و مكانيزم ها صورت مي گيرد شـده در معمـاري را استفاده ازاين جايگاه ها، منطق و عقالنيت نهفته درهر يك از تصميمات اتخاذ

چم براي آنكه امكان تعامل بهتر بـين نظريـه پـردازي ، برنامـه ريـزي راهبـردي ، . نمايش مي دهد طراحي معماري ، طراحي دقيق ، اجرا و فرهنگ سازي را فراهم كند، ايـن فعاليتهـا را نيـز در مـدل

اصلي سازمان مـي اين مدل درقالب يك مدل پيچشي ، طي سه فاز . تكامل تدريجي داخل مي كند . بناشده استEUP-RUPاين مدل ، برمبناي مدل پيچشي بوهم و نيز مدل تكاملي . يابند

[7]مدل ترما : 3- 3شكل

شـناخت سيـستم موجـود و مـسئله، : حوزه هاي اصلي قطاعي مدل به ترتيـب عبارتنـداز

فرهنگ، طراحـي معمـاري، تحليل فرصتها و گلوگاه، تبيين راهبردها، تبيين نطري، طراحي معماري تحليل راهكارها و اقدامات، و اجرا، درفـازاول، شـناخت درسـطح كـالن انجـام شـده ، چـارچوب

63

دستگاه نظري شكل گرفته ، چارچوب معماري فرهنگ تبيـين شـده ، دورنمـاي معمـاري طراحـي سـپس در .شده، راهكارهاي عملياتي اجرائي تعجيلي تعيين ، و ضمن تعيين برنامه، اجرا مـي شـود .چرخه بعدي ، فاز دوم محقق شده و محصوالت كامل تر، و دقيق تر ارائه و اجرا مي شود

: بررسي و نقد متدولوژي چم -3-3-1-1متدولوژي چم داراي ويژگي ها واصول چابكي است كـه براسـاس آن مـي تـوان آن را در

رويكرد تكامل تـدريجي يكـي اتخاذ. زمره متدولوژي هاي چابك معماري سازماني به حساب آورد همانطور كه اشاره شد تكامل تدريجي يكـي از ويژگـي . از ويژگي هاي چابك اين متدولوژي است

. براساس اين ويژگي معماري به شكل تـدريجي تكامـل مـي يابـد . ژي ها است هاي چابك متدولو . بناشده استEUP-RUPمدل تكامل تدريجي چم ، برمبناي مدل پيچشي بوهم و نيز مدل تكاملي

بـراين . يكي ديگراز ويژگي هاي چابك چم تعامل و يكپارچگي فعاليتهاي اساسـي اسـت اساس كليه فعاليت ها از جمله نظريه پردازي، برنامه ريزي راهبردي، طراحي معمـاري ، طراحـي و فرهنگ سازي در فرآيند تكامل تدريجي به صورت توام، متعامـل ، يكپارچـه و مـوازي انجـام مـي

. همچنين تاكيد بر فرهنگ سازي و نهاد سـازي نيـز دو ويژگـي چابـك ديگـر چـم هـستند . وندشهمانطور كه اشاره شد تاكيد بر افراد و ارتباطات و تعامل ميان آنها يكي از مهمترين تجارب عملـي

ايـن ويژگـي 1-3به منظور درك بهتر از ويژگي هاي چابك متدولوژي چم در جدول . چابك است هت تطبيق با برخي از تجارب عملي چابك متدولوژي هاي چابك توسعه نرم افزار مورد ها را درج

: بررسي قرار مي دهيم

رديف ويژگي هاي چابك

چم متدولوژي

تجارب عملي چابك متدولوژي هاي چابك توسعه نرم افزار

متدولوژي

Small Release ، The Planning Game XP Scrum هاSprintبكارگيري

1

برمبنـاي مـدل (تكامل تدريجي پيچشي بوهم و نيز مدل تكاملي

EUP-RUP( . معماري به شكل Incremental & Iterative AUP .تدريجي تكامل مي يابد

Continuous(يكپارچه سازي پيوسته

Integration ( ،Refactoring XP 2 تعامل و يكپـارچگي فعاليتهـايفعاليت ها بـه صـورت . اساسي

Scrum Scrumجلسات تـــوام، متعامـــل ، يكپارچـــه و

64

وجود نظم هاي مختلـف از جملـه مـديريت AUP پيكربندي

.موازي انجام مي شوند

JAD RADجلسات ، ) Whole Teams(تــيم هــاي همــه كــاره

برنامـه ، ) Customer Test(مـشتري تست ، )Pair Programming (نويسي دو نفـره

ــي ــي و جمع ــت گروه Collective(مالكي

Ownership(

XP

مشاركت فعال مشتريان در فرآيند توسعه نرم ــزار ــكرام اف ــد اس ــين ارش Scrum(، تعي

Master ( تعيــــين صــــاحب محــــصول ،)Product Owner( جلسات ،Scrum

Scrum

Roles( AUP(يت مبتني بر نقش مدير

3 . فرهنگ سـازي و نهـاد سـازي

تاكيد بر افراد و تقويت تيم هـا ( ) و ارتباط و تعامل بين آنها

ارتباط بهتـر و دقيـق تـر بـا ، JADجلسات تاكيد بر كاربران به جاي فرآينـدها ، كاربران

و ابزارها RAD

Initial Planning( Scrum(برنامه ريزي مقدماتي تعيين معماري كالن 4

كـد ، يكوچك بودن حجم پروژه نـرم افـزار كوچك بودن تيم توسـعه ، نويسي استاندارد

نرم افزاريXP

، كوچك بـودن حجـم پـروژه نـرم افـزاري كوچك بودن تيم توسـعه ، Scrum جلسات

نرم افزاريScrum

AUP تمركز برروي فعاليت هاي كليدي

5 ــت در ــسم عقالني ــي و تج تجل

معماري

، كوچك بودن تيم هـاي توسـعه نـرم افـزار JAD RAD جلسات ، تاكيد بر نمونه سازي

زنجيره كاركردها و پيامدها 6ــر تــست ، تــست مــشتري توســعه مبتنــي ب

)Customer Test ( ، ــربتي ــل ضـ راه حـ(Spike Solution)

XP

65

مشاركت فعال مشتريان در فرآيند توسعه نرم ،افزار

ــاه ــبق كوتـ ــف بماسـ Heartbeat (عطـ

Retrospective(

Scrum

ــر تــست ، وجــود فرســنگ توســعه مبتنــي ب Mile Stone( AUP(شمارها

RAD ارتباط بهتر و دقيق تر با كاربران تطبيق ويژگي هاي چابك متدولوژي چم با برخي از تجارب عملي چابك : 1-3جدول

علي رغم وجود ويژگي هاي چابك در متدولوژي چم، اين متدولوژي داراي چـالش هـا و

مهمترين مشكالت و چالش . دهدمشكالتي بوده كه تا حدودي ميزان چابكي معماري را كاهش مي :هاي اين متدولوژي عبارتند از

چم مدعي است كه بستري را فراهم مي آورد كه كتابخانـه هـاي الگوهـا، توسـط •معماران درهنگام فعاليـت معمـاري تكامـل يافتـه و بـراي اسـتفاده مجـدد درايـن

هـا در سـطح همچنين كتابخانه ملي الگوها، براي اشـتراك الگو . كتابخانه قرارگيرد . اما تا كنون الگوهاي چابك و ساده تدوين نشده است. ملي پيش بيني شده است

. چم مدعي است كه شالوده اصلي معماري ، به صورت تدريجي طراحي نمي شود •بلكه اين شالوده بايد در يك مرحله، در دورنمـاي معمـاري ، وبـا تجـسم يكبـاره

جاست كه اگر اركان اساسي سـازمان در سوال اين . توسط معمار ارشد نمود پيداكند طول فرآيند معماري تغيير كند آيا معماري كالن نبايد تغييرنمايـد؟ ايـن در حـالي است كه روش هاي چابك هـر گونـه تغييـر كلـي يـا جزئـي را در طـول اجـراي

ضمنا روش هاي چابك حضور ذينفعان كليدي را براي . معماري محتمل مي دانند در كنار معمار ارشد ضروري مي دانند، ولـي چـم فقـط آن را تعيين معماري كالن

. محدود به معمار ارشد نموده است

يكي از مهمترين ويژگي هاي مهم متدولوژي هاي چابك معماري سـازماني ارائـه •اين . راهكارهايي به منظور توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي و نرم افزاري است

چم در اين مورد سـكوت كـرده . مي گردد مهم سبب افزايش پاسخگويي معماران . است

66

: Scrum معماري سازماني مبتني بر -3-3-2بعضي از مردم اين اشتباه را مي كنند كه وقتي مـي . است 121ق پذير اسكرام يك روش تطبي

گوييم كه روش هاي چابك بيشتر تطبيق پذير هستند تا براساس برنامه ريزي پيشگويانه بدين معني و واكنش هاي تصادفي و سليقه اي به مسائل پيش بيني نشده وجود 122 هرج ومرجاست كه نوعي

امـا . بنابراين بر طبق برنامه حركت نمي كنيم بلكه بنا به وضعيت و موقعيت پاسـخگو هـستيم . داردروش هاي چابك اينگونه نيستند بلكه آنها هـم داراي برنامـه بـوده وداراي نظـم هـا و تكرارهـايي

ن روش ها تكميل كننده انعطاف پذيري هستند نه در مقابل آن بنابراين با داشتن يـك هستند زيرا اي اما نكته مهـم ايـن اسـت كـه .برنامه مطلوب سعي دارند كه حداكثر انعطاف پذيري را داشته باشند

روش هاي چابك براي بلند مدت برنامه ريزي نمي كنند بلكه براي هـر تكـرار در فواصـل زمـاني محـيط مـتالطم دبرنامه ريزي مي كنند ضمن اينكه به دليل وجـو ) حداكثر دوماه (مشخص و كوتاه

است كه عـالوه بـر اسكرام روشي . مي كنند درصد ن صدهرگز بربرنامه ريزي تعيين شده هم اعتماد اسـكرام معماري سازماني مبتنـي بـر . استتوسعه نرم افزار درروش هاي مديريت تيم ها نيز موثر

:[38] است خصوصيات زير مشخصات و داراي Sprint 124 دردنبالـه اي از تكرارهـاي كوتـاه يـا 123ايتم هاي نيمه تمـام كـاري •

.تكميل مي گرددبـه منظـور بررسـي پيـشرفت كارهـا و ( روزانـه اسكرام كوتـاه يا 125 يك جلسه •

)كارهايي كه بايد زودترانجام شوند و رفع موانع و اشكاالت بوجودآمده

اسپرينت ريزي كوتاه به منظور كارهاي نيمه تمامي كه بايددر برنامه 126يك جلسه • ).اسپرينتيك بار براي هر (مورد نظر انجام يا تكميل شود

)ضربان قلب وار ( 127يك عطف بماسبق كوتاه •

هـا ارشـد اسـكرام رهبـر تـيم . ودتسهيل مي شـ 128 يله ارشد اسكرام اسكرام بوس •. مـسائل بـي ثبـات بـاال مـي بـرد نيست ولي بهره وري تـيم هـا را در مقابلـه بـا

121 Adaptive 122 Chaos 123 Backlog Items

.ه معني دو سرعت استب 124125 Meeting 126 Session 127 Heartbeat Retrospective 128 Scrum Master

67

ن بـه اهـداف اسـپرينت وانع و مشكالت تيم ها را به منظـور رسـيد اسكرام م ارشد . كندجاري حل و فصل مي

برنامـه ريـزي داراي زيـرا اسـت ش مناسب براي معماري سازماني چابـك اسكرام يك رو : عبارتند ازمي باشنده درزمره بهترين تجارب چابك ك اسكرام129تجارب عملي . استتطبيق پذير

.مشتريان جزئي از تيم توسعه هستند • )ازطريق تكرارهاي كوتاه(تحويل هاي متوسط زود به زود •

)مديريت و نظارت پيوسته برامور(برنامه ريزي سبك و مديريت ريسك زود به زود •

بحث درمورد وضعيت روزانه از طريق برگزاري جلـسات روزانـه كـه بايـد سـواالت زيـر • :شود مطرح

o ازروز گذشته چه كارهايي انجام داده ايد ؟ o چه برنامه هايي را براي اجرا كردن در فردا داريد ؟ o آيا مشكالتي براي رسيدن به اهداف داريد كـه شـما را بـراي رسـيدن بـه اهـداف

بازمي دارد؟

.برنامه ريزي شفاف باشد به طوري كه ابهامي براي كسي نباشد •

.ت آنها بر پيشرفت كار جلسات مكرر داشته باشيد با ذينفعان به منظور نظار •

.هيچ كسي براي تشخيص يا توصيف يك مساله پيش بيني نشده جريمه نمي شود •

هميشه اضافه كـاركردن سـبب توليـد خروجـي . ساعت ها و محل كار بايد انرژي زا باشند • .بيشتر نيست

[42,38] ي بر اسكرامفرآيند معماري سازماني چابك مبتن: 4- 3شكل

129 Practices of Scrum

68

يافتگي تيم ها را ازطريق تشويق هاي زبـاني بـين اعـضاي تـيم هـاي اسكرام خودسازمان ه ريـزي داراي برنامـ آينـد اسـكرام فر. مختلف درطول نظم هاي مختلف پروژه ها افزايش مي دهـد

:اين فرآيند از مراحل زير تشكيل يافته است . تطبيق پذيرو چابك مي باشد

اي حداكثر يك ماه آيندهتعريف يك برنامه مبنا بر • هاي بعدياسپرينتتعيين كارهاي باقيمانده براي •

جـاري بررونـد كـار وارد مـي اسپرينتكنترل و جمع بندي تغييراتي كه در طول • درصـد 20 بعدي اعمال شـده امـا حـدود اسپرينت درصد تغييرات در 80. (شود

.) شوند جاري اعمال مياسپرينتتغييرات كه خيلي مهم هستند درهمين

اسپرينتمرور و جمع بندي فعاليت هاي در پايان •

بعدي اسپرينتبرنامه ريزي براي •

. وضعيت اجرا و وضعيت برنامه ريزي: دو وضعيت كلي دارد اسپرينتبطور كلي يك

: Scrum نقد معماري سازماني مبتني بر -3-3-2-1 دولوژيمتـ بر اسكرام، ايـن ازماني مبتنيعلي رغم وجود ويژگي هاي چابك در معماري س

:داراي چالش ها و مشكالتي بوده كه عبارتند از . بيشتر سبب افزايش چابكي در مديريت فرآيند معماري سازماني مي گردد اسكرام •

بنابراين كمتر به صورت مستقل مورد استفاده قرارگرفته و بيشتر از تجارب عملـي . دچابك آن در متدولوژي هاي ديگر استفاده مي شو

دقيقا راهكـاري مشخـصي را بـراي تعيـين وضـعيت موجـود و وضـعيت اسكرام •بيشتر روش حركت از وضـعيت موجـود بـه و ارائه نكرده است مطلوب معماري

همچنين اين متدولوژي روش مناسبي را بـراي . وضعيت مطلوب را بهبود مي دهد . مدلسازي معماري ارائه نكرده است

چنانچـه . سازمان هاي كوچك و متمركز مناسب است بيشتر براي معماري اسكرام •معماري سازماني در يك سازمان بزرگ و توزيع شده انجام پذيرد بكـارگيري ايـن

. روش چندان مناسب نيست

69

: معماري سازماني سرويس گرا -3-3-3معماري . استمعماري سازماني چابك مبتني بر سرويس متاثر از معماري سرويس گرا

نرم افزاري توزيع شدهسيستم هاي روشي جديد و در حال تكامل براي ساخت 130ا سرويس گر. قسمت هاي مختلفي تشكيل يافته استيك سرويس يك مولفه نرم افزاري است كه از .[8]است

معماري سرويس گرا .استهدف اصلي سرويس استفاده از داده ها درراستاي كسب و كار سازمان : استداراي فوائد زير

چابكي در مهارت از طريق اشتراك اطالعات مورد نياز ذينفعان در قالب سرويس ها •چابكي در تطبيق با در دسترس بودن سرويس هايي كه مي توانند خودشان را با نيازمندي •

.هاي در حال تغيير كاربران تطبيق دهند

فاده مجدد كاهش هزينه ها به دليل وجود استانداردهاي مشخص و همچنين قابليت است • سرويس ها

بودن سازماني و قابليت استفاده مجدد سرويس ها 131بهبود كارآيي به دليل ماژوالر •

تسهيل در استفاده از تكنولوژي هاي جديد به دليل استفاده از سرويس هايي كه ماژوالر • .مي باشند

ي قابليت اطمينان را افزايش مي دهد، چون خطاهاي موقت در بخشمعماري سرويس گرا معماري سرويس گرا ، به بيان كلي. از جريان كار نمي توانند كل فرايند تجاري را از كار بيندازند

ن را بلوغ سريس هاي وب و آفرايندي تكامل يافته را ارائه مي نمايد و ازاين نظر مي تواند درواقع معماري سرويس گرا اصول معماري . تكنولوژي هاي يكپارچه سازي به حساب آورد

در معماري سرويس گرا قابليت استفاده مجدد مولفه ها و . ازماني چابك را محقق مي نمايدسمعماري سرويس گرا مستقل از تكنولوژي است و لذا بهتر مي تواند . سرويس ها وجود دارد

معماري سرويس گرا از روش هاي تكاملي استفاده مي كند و از . تغييرات را مديريت نمايدمعماري سرويس گرا ريسك توليد سيستم ها را كاهش مي . تشكيل يافته استخوردهاي سريع باز

: برخي از اين تجارب چابك عبارتند از . دهد زيرا از تجارب موفق چابك استفاده مي نمايد تجزيه كردن سيستم ها • ها با سرويس ها هدرگير كردن تيم هاي پروژ •

سرويس ها افزايش قابليت استفاده مجدد در قالب مولفه ها و •

بهبود مستند سازي با استفاده از سرويس ها •

130 Service Oriented Enterprise Architecture 131 Modularity

70

ايجاد تست رو به عقب سرويس ها •در معماري سرويس گرا سيستم هاي كاربردي و سرويس ها وجود دارند كه به صورت موازي

براي توليد هر سيستم كاربردي از سرويس هـاي متعـدد . ودر چرخه هاي مشخص توسعه مي يابند در واقع در معماري سرويس گرا تكرار ها و چرخه هاي متعدد و كوتاهي وجود . استفاده مي گردد

ل توليـد مراحـ 5-3شـكل . دارد كه سيستم هاي كاربردي براساس سرويس هـا توسـعه مـي يابنـد .سرويس ها و سيستم هاي كاربردي را در معماري سرويس گرا نشان مي دهد

[15] ري سرويس گراتوسعه سيستم هاي كاربردي در معما: 5- 3شكل

معماري سازماني سرويس گرا ارزش هاي زيادي را براي سازمان به ارمغـان مـي آورد كـه

: مهمترين آنها عبارتند از پاسخگويي سريع و كارا به تمام مشتريان و همكاران به صورت زنـده و براسـاس •

عكس العمل واقعي فرآيندهاي اصلي كسب و كـار، ايـن توانـايي قـدرت قيمـت گذاري پويا و تعيين قيمت تمام شده لحظـه اي رابـر اسـاس تـراكنش واقعـي بـا

.مشتري و منبع سرويس را به سازمان ها مي دهد

و ايجـاد 132اتصال و اجرا ، استانداردهاي باز قابليت انطباق سريع بهترين روش ها •ايـن قابليـت در سـازمان از . يكپارچگي بين زير سيستم هاي سازمان را مي دهنـد

يق معماري سرويس گرا و زير ساختار مبتني بر سرويس بوجود مي آيـد و بـه طر

132 Best Practices

71

سازمان انعطاف پذيري بسياري را در مقابل گستره وسيع مشتريان و ارتباطات مـي .دهد

در بازارهـاي را ، توانايي هاي تازه ، مدل هاي كسب و كار جديد يادگيري و تاثير • ورود و نمونه سازي در بازار جديـد درواقع سازمان قدرت . جديد توانا مي سازند

. و يادگيري روش هاي جديد را به دست مي آورد

: نقد معماري سازماني سرويس گرا -3-3-3-1معماري سازماني مبتني بر سرويس علي رغم وجود ويژگي هاي چابك داراي چالش هـا و

:مشكالتي بوده كه عبارتند از

ي نرم افزار وارد حـوزه معمـاري سـازماني از آنجاييكه اين روش از حوزه مهندس • لذا وابستگي زيادي به وجود متخصصان نرم افـزاري دارد و ايـن ممكـن ،گرديده

. است بين آنها با ساير ذينفعان معماري فاصله ايجاد نمايدمعموال كاربرد معمـاري سـرويس گـرا در قالـب روش هـاي كالسـيك معمـاري •

. بب كـاهش ميـزان چـابكي خواهدشـد اين مـساله سـ . سازماني صورت مي گيرد چنانچه از اين روش در كنـار مدلـسازي چابـك و روش هـاي تكامـل تـدريجي استفاده گردد ، چابكي معماري سـازماني بـه شـكل چـشمگيري افـزايش خواهـد

. يافت . اين متدولوژي روش مناسبي را براي مدلسازي معماري ارائه نكرده است •

: ي بر مدلسازي چابك معماري سازماني مبتن-3-3-4، 133يژگـي ارتباطـات پـنج و معماري سازماني چابـك مبتنـي بـر مدلـسازي چابـك داراي

مدلسازي چابك سعي دارد تـا . است 137 و فروتني و تواضع 136 ، شجاعت 135 ، بازخورد 134ادگيس

133 Communication 134 Simplicity 135 Feedback 136 Courage 137 Humility

72

ده ارتباطات بين كليه ذينفعان بهبود يافته و از روش هاي ساده براي تـامين نيازهـاي كـاربران اسـتفا . سعي دارد تا بازخوردهاي كارها را در حداقل زمان از كاربران دريافت نمايـد اين متدولوژي . نمايد

سعي دارد تا تيم ها در تصميم گيـري تيم ها را در تصميم گيري ها دخيل كرده و مدلسازي چابك

چابـك مدلـسازي . بر تقويت كـارتيمي تاكيـد دارد همچنينها شجاع و درعين حال فروتن باشند، .داردايـن روش بـرروي كـار باكيفيـت تاكيـد . ازروش هاي ساده براي مدلسازي استفاده مـي كنـد

مدلسازي چابك تغييرات را به شكل سريع به هنگام مي كند زيرا نيازمندي ها مرتبا دستخوش تغيير . كنـد معموال از چندين مدل وبه شكل موازي براي مدلسازي استفاده مـي اين متدولوژي . مي شوند

دراين متدولوژي مدل هـا مرتبـا . مدلسازي چابك به تدريج و با گام هاي كوچك صورت مي گيرد مدل ها بـه صـورت عمـومي . به روز شده و از ساده ترين ابزارها براي مدلسازي استفاده مي شود

بهتـرين . برروي ديوار يا برروي يك وب سايت جهت برقراري ارتباط بهتر نمايش داده مـي شـوند ه حيـات چرخـ 6-3شـكل در .و ماژيك است 138ابزار براي نمايش مدل ها استفاده از تخته سفيد

: معماري سازماني چابك مبتني بر مدلسازي چابك نمايش داده شده است

[32,51] چرخه حيات معماري سازماني چابك مبتني بر مدلسازي چابك: 6- 3شكل

دراين جلـسات بـا اسـتفاده از روش . هستند جلسات اوليه مدلسازي طوالني تر و جامع تر

بـا اسـتفاده از ) وضـعيت موجـود (هاي مناسب نيازمندي هاي كاربران و معماري اوليه سيـستم هـا حقيقت چرخه يا چرخه هاي ابتدايي فرآيند برروي شناخت كامـل در. ابزارهاي ساده مدل مي شوند

138 Whiteboard

73

و بـه شـكل بعدي مدلـسازي فـشرده در طي چرخه هاي . استو جامع از نيازمندي هاي كاربران دركنار مدلسازي فشرده فرآيند پياده سـازي سيـستم هـا و تـست آنهـا . جزئي تر صورت مي پذيرد

همچنين در صورت نياز مي توان طي فرآيندي كليه چرخه ها را مرور و بـازبيني . صورت مي گيرد بيشتر برجنبه هاي تكنيكـي و و ،محدوددر جلسه درمدلسازي فشرده بايد تعداد افراد حاضر . نمود

در اين جلسات از ذينفعان كليدي، مديران پروژه ها و پيمانكاران نيز براي ارائه .فني كار تاكيد گردد .مدلسازي فشرده بايد بسيار سريع و دقيق انجام گردد. نظرات دعوت مي شود

: نقد معماري سازماني مبتني بر مدلسازي چابك -3-3-4-1ني مبتني بر مدلسازي چابك علي رغـم وجـود ويژگـي هـاي چابـك داراي معماري سازما

:چالش ها و مشكالتي بوده كه عبارتند از ندارد كه مورد اجابـت همـه معمـاران قـرار وجود مسير مشخصي براي انجام كار •

. بگيرد

. كه داراي توانمندي در چند زمينه هستندوابستگي زيادي به افرادي دارد •

رصت به اندازه كافي وجود دارد و كيفيت و جامعيت محـصوالت در شرايطي كه ف • . جوابگو نيستاين روش چندان معماري مهم باشد ،

اجراي اين روش مستلزم اين است كه پيمانكـاران و تـيم هـاي پـروژه هـا تعيـين •در صورتي كه پيمانكاران يا تيم هاي پروژه ها مشخص نـشده باشـند ايـن . گردند

. نداردروش كارآئي الزم را

: در معماري سازماني 139 تجارب عملي چابكبكارگيري -3-4با توجه به مطالب ارائه شده در بخش هاي قبل مي توان نتيجه گرفـت كـه راه حـل هـاي

بـا ايـن حـال .چابك معماري سازماني از مجموعه اي از تجارب عملي چابك تشكيل گرديده انـد ايـن . چابك داراي مشكالت و چالش هايي نيز هستند علي رغم داشتن ويژگي ها و تجارب عملي

مشكالت ناشي از وجود محيط هاي متغير و پرتالطم، شرايط حاكم بر پـارادايم چـابكي و ويژگـي اين مساله سبب مي گردد كـه در عمـل . هاي خاص متدولوژي هاي چابك معماري سازماني است

139 Agile Practices

74

بـدين ترتيـب در عمـل از تركيبـي از . نتوان از يك متدولوژي چابك به شكل كامل اسـتفاده نمـود ايـن مـساله در حـوزه . متدولوژي ها يا از برخي از تجارب عملي چابـك آنهـا اسـتفاده مـي شـود

معموال متدولوژي هاي چابك توسعه نـرم افـزار هـم كمتـر بـه . مهندسي نرم افزار نيز صادق است ب عملـي چابـك آنهـا در در عـوض مجموعـه از تجـار . شكل مستقل مورد استفاده قرار مي گيرند

براي حل اين مساله مي توان راه حل هاي مختلفي را . بكار مي روند RUPمتدولوژي ها ديگر مثل يكي از راه حل هاي مهم بومي سازي چارچوب هاي معماري براي محيط هـاي چابـك . ارائه نمود

فتن متـدولوژي قـرار گـر . اين مساله از تزريق تجارب عملي چابك به آنها صورت مي گيـرد . استبـراين . هاي معماري سازماني در كنار چارچوب هاي چابك سبب تزريق چابكي به آنها مي گـردد

اساس بكارگيري تجارب عملي چابك در متدولوژي ها ساده تر انجـام شـده و كاربردپـذيري آنهـا و توسعه از مهمترين نتايج اين كار كاهش حجم مستندات و فرآورده هاي معماري . افزايش مي يابد

بنابراين معماري مستقل از متدولوژي عمـل نمـوده و . معماري به شكل تكامل تدريجي خواهد بود در واقع ايجـاد چـارچوب هـاي چابـك از . چابكي به شكل ساده تري در معماري اعمال مي گردد

طريق بومي سازي آنها با تجارب عملي چابك سبب مي گردد تا خود را محدود به بكارگيري يـك در اين بخش هدف اين است كه تجارب عملي چابك را بررسـي . چند متدولوژي خاص ننماييم يا

يكـي از مـسائل مهـم در معمـاري . و امكان بكارگيري آنها را در معماري سازماني بررسـي نمـاييم البته هرتجربه عملي موفـق را نمـي تـوان در . سازماني چابك استفاده از تجارب عملي چابك است

بسته به نوع سازمان، انـدازه سـازمان و اصـول حـاكم بـر آن، ميـزان تالطـم . به كاربرد هر شرايطي بطـور . استفاده نمـود در معماري سازماني درسازمان و عوامل ديگرمي توان از تجارب عملي چابك

يـك تجربـه عملـي . كلي تجارب چابك بايد در قالب يك سيستم نگهـداري و بروزرسـاني شـوند : [13] است زير چابك داراي خصوصيات

.استساده • )نه تجويزي (استتوليدي •

نه برروي برآوردن همه نيازها استبرروي تحويل دادن متمركز •

. استمطابق با اصول وارزش هاي چابك •

. نمايد ميهمانند يك پشتيبان عمل •

يك اصل اساسي و مشترك در تمام تجارب چابك وجود دارد و اين است كـه بـه منظـور درواقع . را اولويت بندي نمود ت تغييرات و افزايش تطبيق پذيري بايد نيازمندي هاي كاربران مديري

و نيازمنـدي هـاي بـا گرديـده بايد نيازمندي هاي كاربران در هرلحظه جمع آوري و اولويت بندي بدين منظور توصـيه . اولويت باالتربا جزئيات بيشتر مدلسازي شده و به شكل جذابي تحويل گردند

75

شـرايط مـديريت 7-3 شـكل .مـديريت شـوند 140ي شود تا نيازمندي ها درداخـل يـك پـشته م .نيازمندي هاي كاربران را نشان مي دهد

[32,51] پشته مديريت چابك نيازمندي هاي كاربران: 7- 3شكل

موثرتري در تجارب عملي چابك سبب مي شوند كه كاربران و ذينفعان به شكل فعال ترو

تغييرات معماري سازماني بيشتر از تغييرات نيازمندي هاي . نجام كارها مشاركت نمايندجريان اكاربران ناشي مي شود، بدين منظور تجارب عملي چابك سعي مي كنند تا تغييرات نيازمندي هاي

هدف تجارب عملي چابك اين . كاربران را مديريت نموده و پذيرا شوند نه اينكه با آنها مقابله كنندت كه نيازمندي هاي كاربران را تامين نموده و اجرا نمايند نه اينكه حجم بااليي از مستندات را اس

تجارب عملي چابك كليه ذينفعان معماري را همانند معماران و توسعه دهندگان و . توليد نمايندا تجارب عملي چابك سعي دارند تا ب. مديران پروژه ها جزئي از تيم كاري به حساب مي آورند

در تجارب عملي چابك . استفاده از روش هاي ابتكاري، نشاط وانگيزه را دربين افراد تقويت كنندهمچنين . گردد 141سعي براين است تا چرخه نيازمندي هاي كاربران به شكل گام به گام رديابي

.[51]تجارب عملي چابك سعي دارند تا كارها را از كوچك شروع نموده وتكاملي حركت نمايند همان طور كه . سازماني چابك مي شوندجارب عملي چابك سبب تحقق اصول معماري ت

، XPمثل ( در قالب متدولوژي هاي چابك توسعه نرم افزار "تجارب عملي چابك اكثرااشاره شد Scrum، AUP ، RAD البته مي . بكار مي روند و متدولوژي هاي چابك معماري سازماني...)و

140 Stack 141 Traceability

76

امكان بكارگيري 2-3جدول در ادامه و در. ه صورت مستقل هم استفاده نمودتوان ازاين تجارب ب : تعدادي از تجارب عملي چابك توسعه نرم افزاررا در معماري سازماني مورد بررسي قرار مي دهيم

معماري سازماني تجارب عملي چابك توسعه نرم افزار رديف

1 اين تجربـه عملـي در (توسعه مبتني بر تست

. )بكار مي رودAUP و XPژي متدولوتعيين مدل هاي تست يا تعيين موارد تست براي

تست كردن مدل هاي معماري

2 Small Release) XP( تعيين وضعيت موجود براسـاس تـرخيص هـاي

) ماه براي هر ترخيص2حدود (كوتاه مدت

3 The Planning Game) XP( تعيين وضعيت مطلوب براساس تكرارهاي زيـاد

وتاه و ك

)XP(طراحي ساده 4ــراي ــاي ســاده ب ــا و روش ه بكــارگيري ابزاره

مدلسازي و برنامه ريزي 5 Refactoring) XP( معماري مدل هايبازنگري مكرر

6 كوچك بودن حجم پروژه نرم افزاري

)XP ، Scrum، AUP ، ( RAD تمركز در تعيـين (ايجاد تمركز برروي نقاط مهم

)عماري سازمانيحوزه و چشم انداز م مدلسازي استاندارد )XP( كد نويسي استاندارد 7

8 كه از استعاره براي كدها و ساير فرآورده ها

. اســـتXPتجـــارب عملـــي متـــدولوژي )Metaphor(

استعاره بـراي مـدل هـا و سـاير فـرآورده هـاي معماري

9

Collective(مالكيــت گروهــي و جمعــي

Ownership ( ان مـي همه افراد در هـر زمـتوانند برروي كدها و يـا فـرآورده هـا كـار

)XP( .كنند

همه معماران و ذينفعان كليدي مي توانند برروي . مدل ها كار كرده و اعمال نظر كنند

10 )User Stories (داستان هاي كاربري

بكارگيري داستان هاي كاربري بـراي جمـع )XP( آوري نيازمندي ها

بــراي تعيــين بكــارگيري داســتان هــاي كــاربرينيازمندي ها ، فرآيندها و مدل هاي كسب و كـار

و تعيين وضعيت موجود معماري

11 تـيم ) Whole Teams(تيم هاي همه كـاره

ــدگان و ــعه دهن ــامل توس ــل ش ــاي كام هبـا همكـاري و ... تحليلگران كسب و كار و

نه سازي در معماري سازماني نهاد سازي و نهادي )ژي چم مثل متدولو(

77

مشاركت و تعامل باالي ميان همـه اعـضاي )XP( تيم ها

12 ــته در ــازي پيوســـ ــه ســـ XPيكپارچـــ

)Continuous Integration(

معماران مدل هاي معماري را بـه شـكل پيوسـته به توسعه دهندگان و مديران پـروژه هـا تحويـل

.مي دهند ي معماريمشاركت ذينفعان در جلسات مدلساز )XP) Customer Testتست مشتري در

13 مشاركت فعال مـشتريان در فرآينـد توسـعه

نرم افزار

مــشاركت فعــال ذينفعــان كليــدي در مدلــسازي وضعيت موجود و وضعيت مطلوب

14 كوچك بودن تيم توسعه نرم افزاري

)XP ، Scrum، AUP ، ( RAD

كوچك بودن تيم معماري يا تقسيم تيم معمـاري به زير تيم هاي كوچكتر

تعيين معماري كالن )Initial Planning(نامه ريزي مقدماتي بر 15

Scrum جلسات 16تعيين جلسات چابـك بـين معمـاران بـا توسـعه

دهندگان

ها Sprintبكارگيري 17بكارگيري تكرارهاي كوتاه و زيـاد بـراي تعيـين

وضعيت موجود و وضعيت مطلوب معماري معمار ارشد تعيين )Scrum Master(ارشد اسكرام 18

19 در )Product Owner(صـاحب محـصول

اسكرام

تعيين معمار يا معماراني بـراي ارائـه مـستقيم و چهره به چهره مـدل هـاي معمـاري بـه توسـعه دهندگان و مديران پـروژه هـا و سـاير ذينفعـان

معماري سازماني

20 در )Iterations(تكرار هاي كوتـاه و زيـاد

اسكرام

ــين وضــعيت ــوب وجــود و وضــعيت متعي مطل براساس تكرارهاي زياد و كوتاه

مديريت تغييرات چابك در معماري سازماني ) AUP( مديريت تغييرات چابك 21

)بكارگيري ابزارهـاي سـاده (مستقل از ابزار 22)AUP(

ــراي ــاي ســاده ب ــا و روش ه بكــارگيري ابزاره معماري

23 عــــدم وجــــود نظــــم نيازمنــــدي هــــا

)Requirements (ــدولوژي ــر خــالف مت بRUP دولوژيمتدرAUP

تعيين وضعيت موجود به شكل تكاملي تدريجي تكرار پذير نـه (و عدم تعيين آن به شكل يكباره

)خطيتعيين وضعيت مطلوب به شكل تكاملي تدريجي عـــدم وجـــود نظـــم تحليـــل و طراحـــي 24

78

)Analysis & Design ( ــالف ــر خـ بـ AUPدولوژيمت در RUP متدولوژي

تكرار پذير نـه ( عدم تعيين آن به شكل يكباره و )خطي

)AUP(تمركز برروي فعاليت هاي كليدي 25تمركز در تعيـين (ايجاد تمركز برروي نقاط مهم

)حوزه و چشم انداز معماري سازماني

مدلسازي چابـك بـراي توسـعه نـرم افـزار 26)AUP (

مدلسازي چابك براي معماري سازماني

27 مونه سازي بـه عنـوان يـك روش تاكيد بر ن

يكي از تجارب عملـي چابـك (افكار مبادله .) استRADمتدولوژي

مثال مدلسازي رابط هـاي (تاكيد بر نمونه سازي افكـار بـين به عنـوان يـك روش مبادلـه )كاربر

معماران و توسعه دهندگان

) JAD) RAD جلسات 28تعيين جلسات چابـك بـين معمـاران بـا توسـعه

ن دهندگا

28 سرعت باالي توسـعه سيـستم هـا از طريـق

)RAD(كاهش مستندات و مدل ها

ســرعت در برنامــه ريــزي ومدلــسازي معمــاري سازماني از طريق كاهش مستندات و مدل هـا و مشاركت همـه معمـاران در مدلـسازي و تعيـين

سريع پيمانكاران و تيم هاي پروژه ها

29 و ابزارهـا تاكيد بر كاربران به جاي فرآيندها

ارتباط بهتر و دقيق تر با كاربران، )RAD(

تاكيد بر ذينفعان معمـاري بـه جـاي فرآينـدها و ذينفعــان ارتبــاط بهتــر و دقيــق تــر بــا ابزارهــا ، با استفاده از مدل هاي چابك و فرهنگ معماري سازي

در معماري سازماني بكارگيري ويژگي ها و تجارب عملي چابك: 2-3جدول

: تجارب عملي چابك مورد استفاده در اين تحقيق -3-5با توجه به اينكه تجارب عملي چابك زياد و متنوع هستند و از طرفـي ديگـر هـر كـدام از

لذا در اين تحقيق مجال آن نيست كه بتـوان مـوارد كـاربرد آنها براي شرايط خاصي مناسب هستند بر ايـن اسـاس در ايـن . نوان راه حل بيان نمودهمه آنها را در معماري سازماني تشريح نموده وبه ع

تحقيق تنها بكارگيري سه تجربه عملي چابك را جهـت بكـارگيري در برنامـه ريـزي و مدلـسازي

79

) جهـت بـومي سـازي آن بـراي چـابكي (معماري سازماني ودر جهت پوشش به چارچوب زكمن :اين سه تجربه عملي چابك عبارتند از. مطرح خواهيم نمود

ايـن تجربـه عملـي . ركز در تعيين حوزه و چشم انداز معماري سـازماني ايجاد تم •چابك ، سطر اول چارچوب زكمن را پوشش داده و سبب محدود شدن مدل هاي

. متني سطر اول و ايجاد تمركز در حوزه معماري سازماني مي شوداتخاذ رويكرد تكاملي تدريجي از طريـق بكـارگيري ويژگـي هـاي برنامـه ريـزي •

برنامه ريزي تكرار وجلسات مستمر چابك براي تعيين وضعيت موجود، ترخيص،ايـن تجربـه عملـي چابـك، . وضعيت مطلوب و برنامه انتقال در معماري سازماني

. ستون زمان را در چارچوب زكمن تحت پوشش قرار مي دهدبكارگيري روش مدلسازي چابك براي كاهش حجم مدل ها و مستندات و توليـد •

آنها، كه تقريبا اكثر ستون هـا و سـطر هـاي چـارچوب زكمـن را تحـت به اندازه . پوشش قرار خواهد داد

ومي سازي چارچوب زكمن در فصل بعد با بكارگيري اين سه تجربه عملي چابك جهت ب ، موارد كاربرد آنها را جهت افزايش ميزان چابكي معماري سـازماني تـشريح خـواهيم براي چابكي

بكارگيري چارچوب هاي چابك را از طريق بومي سازي آنهـا بـا تجـارب همچنين ضرورت . نمود . عملي چابك بررسي مي نماييم

: معيارهاي مورد انتظاراز چابكي در معماري سازماني -3-6و از جمله متدولوژي هاي چابك مطرح (راه حل ها و روش هاي چابك معماري سازماني

صه هايي هـستند كـه آنهـا را از روش هـاي كالسـيك داراي ويژگي ها و مشخ ) شده در اين فصل چـابكي داراي .اين ويژگي ها ناشـي از پـارادايم چـابكي اسـت . معماري سازماني متمايز مي سازد

: كه عبارتند از استچهار ويزگي و مشخصه . است142چابك به معني سريع • . در مقابل تغييرات است143چابك به معني تطبيق پذيري •

. استخالقيت و 144اييچابك به معني پوي •

142 Quick 143 Adaptive 144 Dynamic

80

. توسعه سيستم هاي اطالعاتي است نسبت به 145چابك به معني پاسخگويي •تطبيق پذيري به معني انعطاف پـذيري در مقابـل تغييـرات ، داشـتن فرهنـگ تغييـر پـذيري و پذيرش تغييرات و عدم مقاومت در برابر آنها ، برقـراري ارتباطـات موثربـا همـه ذينفعـان ، جلـب

سرعت به معني كاهش زمان هاي پـرت ، افـزايش تعـداد فعاليـت هـا در . است... و آنهارضايت پويـايي بـه معنـي خالقيـت و . اسـت ... واحد زمان ، كاهش زمان برنامه ريزي معماري سازماني و

نوآوري براي انجام فعاليت ها و تصميم سازي ها ، مديريت مبتني بر دانش براي تصميم سـازي بـه غيير و تالطم ، افزايش ساخت و بكارگيري مولفه هاي قابل اسـتفاده مجـدد ، خصوص در شرايط ت

. اسـت ... و گيـري هـا داشتن تفكر استراتژيكي و آينده نگري در انجام فعاليـت هـا و تـصميم هـا از سه بعد و توسعه سيستم هاي اطالعاتي پاسخگويي هم به معني توجيه پذيربودن انجام فعاليت ها

فني ، داشتن جسارت و شجاعت در انجام فعاليت ها، ريسك پـذيري در گـرفتن اقتصادي ، مالي و : در ادامه هر كدام از ويژگي ها را تشريح مي كنيم. است... تصميم ها و

: تطبيق پذيري در مقابل تغييرات -3-6-1در روش هـاي چابـك . يكي از ويژگي هاي چابكي تطبيق پذيري در مقابل تغييرات اسـت

سازماني به دليل كوچك بودن و متمركز بودن حيطـه و چـشم انـداز معمـاري سـازماني و معماريهمچنين افزايش ميزان ارتباطات موثر و چهره به چهـره بـين معمـاران بـا سـاير ذينفعـان معمـاري

اين ويژگي را مي تـوان براسـاس شـاخص . سازماني بهتر مي توان تغييرات سازماني را كنترل نمود : ازه گيري نموده و با ساير روش هاي كالسك مقايسه نمودهاي زير اند

نسبت بـه روش هـاي (كوچك بودن و متمركز بودن حيطه و چشم انداز معماري سازماني •كه مي توان اين تمركز را در مدل هاي متني سطر اول چـارچوب زكمـن نـشان ) كالسيك

. داد ) نفر8حداكثر (كوچك بودن تيم معماري سازماني •

ميزان ارتباطات چهره به چهره بين معماران با ساير ذينفعانافزايش •

افزايش تعداد جلسات موثر و چابك •

... تعيين وضعيت موجود و وضعيت مطلوب به شكل تكاملي تدريجي و •

145 Responsibility

81

: سرعت -3-6-2منظور از سرعت افـزايش سـرعت . يكي ديگر از ويژگي هاي چابكي افزايش سرعت است

يزي، سرعت مدلسازي و سرعت در آماده سازي سيستم هاي كاربردي مورد انتقال، سرعت برنامه ر راه حل ها و روش هاي چابك، سرعت برنامه ريزي و مدلسازي را در معمـاري . نياز سازمان است

اين به دليل كوچك بودن حيطه معماري سـازماني و توليـد مـدل هـا . سازماني افزايش خواهند داد ايـن ويژگـي را . زوائد و جزئيات غير ضروري يا كم اهميت است ومستندات به قدر كافي و حذف

: مي توان براساس شاخص هاي زير اندازه گيري نموده و باساير روش هاي كالسك مقايسه نمود كمتر شدن تعداد مدل ها و مستندات •

ساده تر شدن مدل ها و مدلسازي • افزايش ميزان ارتباطات چهره به چهره • توليد مدل ها و مستندات كوتاه تر شدن مسير •

)بر خالف روش هاي كالسيك(مشاركت همه معماران در مدل سازي و مستند سازي •

)به منظور انتقال بعضي از مدل ها به شكل شفاهي(افزايش تعداد جلسات موثر و چابك •

مشاركت ذينفعان كليدي در جلسات مدلسازي •

بـه دليـل تكـاملي ) كارسـازمان نيازمندي هاي كسب و (كاهش زمان تعيين وضعيت موجود • بودن

... به دليل تكاملي بودن و ) طراحي و پياده سازي(كاهش زمان تعيين وضعيت مطلوب •

: پويايي و خالقيت -3-6-3راه حـل هـا و . يكي ديگر از ويژگي هاي چابكي افزايش پويايي و خالقيت معماران است

سـبب مـي روش هـاي چابـك . يش مـي دهنـد روش هاي چابك، پويايي و خالقيت معاران را افزا . نمـاييم توليد ) نه كامل ( تا مدل هاي وضعيت موجود و مطلوب را به شكل تكاملي تدريجي ندگرد

.محـدود بـه هـيچ چـارچوب يـا زبـان مدلـسازي خاصـي نيـستيم براي ايجاد مدل ها وروش ها، جود در آن نقاط به گونـه هدف اين است كه وضعيت مو. مدلسازي را از نقاط تحول ايجاد مي كنيم

اصـالح يـا بهبـود نقـاط ضـعف همـان . اي مدل شود كه نقاط ضعف مدل روي آن مشخص باشد نيـست و وضـعيت 146دليل اين امر اين است كه وضـعيت موجـود ايـستا . وضعيت مطلوب است

146 Stable

82

بـه سـوي بنابراين ايجاد وضعيت مطلوب و حركـت . مطلوب هم به دليل تالطم محيط متغير است اين ويژگي را مي توان براساس شاخص هاي زيـر . ر قالب يك يا چند تحول صورت مي گيرد آن د

: اندازه گيري نموده و باساير روش هاي كالسك مقايسه نمود افزايش بكارگيري مدل ها و روش هاي خالق نسبت به روش هاي كالسيك • UMLعدم محصور شدن معماران به منظور بكارگيري محض زبان •

... مدل ها وروش هاي دانش محور و بكارگيري •

: پاسخگويي معماران براي توسعه سيستم هاي كاربردي -3-6-4افزايش پاسخگويي معماران نسبت به توسعه سيستم هاي كاربردي يكـي ديگـر از ويژگـي

تكنيك ها و تجارب چابك سبب مي گردند تا مدل . هاي روش هاي چابك معماري سازماني است ربردي اثـربخش و تحـول وجود و مطلوب سريعا منجربه توسـعه سيـستم هـاي كـا هاي وضعيت م

كـه هـستند و بـه دنبـال ايـن بـوده 147نتيجه گرا معماري سازماني چابك روش هاي . آفرين گردند سيستم هاي كاربردي اثر بخش را در كوتاهترين زمان و با كمترين منابع و با بهترين كيفيت توسـعه

بـوده و لـذا توجيـه پـذيرتر و نتيجـه گراتـر از نظـر اقتـصادي يستم ها ستوسعه در حقيقت . دندهاين ويژگي را مي توان براساس شاخص هاي زير اندازه گيـري نمـوده . پاسخگويي افزايش مي يابد

: و با ساير روش هاي كالسك مقايسه نمود افزايش ارتباطات چهره به چهره بين معماران با توسعه دهندگان •

انتقال مدل ها و مفاهيم به صـورت شـفاهي و چهـره بـه چهـره بـه توسـعه افزايش ميزان • دهندگان و مديران پروژه ها

مثل مدل هـاي رابـط كـاربري و مـدل هـاي نمونـه (افزايش مدل ها و روش هاي اجرايي • ...)سازي و

... افزايش مدل ها و روش هاي برآورد سريع توسعه سيستم ها و •

147 Result Oriented

83

: يري خالصه و نتيجه گ -3-7دراين فصل ابتدا به بررسي مشكالت و چالش هاي روش هاي كالسيك معماري سـازماني

بررسـي قـرار نقـد و از متدولوژي هاي چابـك معمـاري سـازماني مـورد تعداديسپس . پرداختيم سپس تجارب عملي چابك بكاررفته در متدولوژي هاي چابك و امكان بكـارگيري آنهـا در .گرفتند

عملي چابـك كـه مبنـاي راه حـل هبر تج سهدر نهايت . مورد بررسي قرار گرفتند معماري سازماني همچنين شاخص هاي مورد انتظـار از . پيشنهادي اين تحقيق در فصل بعدي هستند معرفي گرديدند

راه حل ها و روش هاي چابك كه متمايز كننـده آنهـا از روش هـاي كالسـيك معمـاري سـازماني : رين نتايجي كه مي توان از اين فصل گرفت عبارتند ازمهمت. هستند تشريح گرديدند

. روش هاي كالسيك معماري سـازماني داراي مـشكالت و چـالش هـايي هـستند •فرسايشي بودن ، حجيم بودن فرآورده ها و مدل ها ، عدم پاسخگويي معمـاران در مورد توسعه سيستم ها و عدم تطبيق پذيري در مقابـل تغييـرات از مهمتـرين ايـن

. لش ها هستندچاروش هاي چابك معماري سازماني به منظور حل چالش هاي اشـاره شـده مـورد •

.استفاده قرار مي گيرندروش هاي چابك معماري سازماني از مجموعه از تجارب عملـي چابـك تـشكيل •

به عبارت ديگر دليل اصلي چابكي روش هـاي چابـك، وجـود تجـارب . يافته اند جـارب عملـي چابـك از حـوزه متـدولوزي هـاي اين ت . عملي چابك در آنهاست

. چابك مهندسي نرم افزار وارد معماري سازماني شده اند

تجارب عملي چابك را مي تـوان در شـكل هـاي مختلـف در معمـاري سـازماني • . بكاربرد

روش هاي چابك معماري سازماني علي رغم داشتن ويژگي ها و تجـارب عملـي •اين مـشكالت ناشـي از وجـود . ز هستند چابك داراي مشكالت و چالش هايي ني

محيط هاي متغير و پرتالطم كسب و كـار، شـرايط حـاكم بـر پـارادايم چـابكي و ايـن مـساله . ويژگي هاي خاص متدولوژي هاي چابك معمـاري سـازماني اسـت

سبب مي گردد كه در عمل نتوان از يك متدولوژي چابك به شكل كامـل اسـتفاده تركيبـي از متـدولوژي هـا يـا از برخـي از تجـارب بدين ترتيب در عمل از . نمود

براي حل مشكل فـوق راه حـل هـايي وجـود . عملي چابك آنها استفاده مي شود يكي از مهمترين راه حل ها تدوين چارچوب هاي چابـك يـا بـومي سـازي . دارد

. چارچوب هاي معماري با استفاده از تجارب عملي چابك است

84

اشاره شده در جهت پوشش به چـارچوب چابك عملي در فصل بعد با بكارگيري تجارب . و ارزيابي مي گردد، راه حل چابك پيشنهادي ارائه )بومي سازي زكمن (زكمن

85

چهارم فصل بومي كردن چارچوب زكمن براي چابكي

86

: مقدمه -4-1. ي كردن چارچوب زكمن براي چـابكي بوم: دراين فصل به تبيين مساله تحقيق مي پردازيم

سـپس . ابتدا دليل انتخاب چارچوب زكمن به عنوان چارچوب هدف را مورد بررسي قرار مي دهيم در ادامه ضرورت بومي سازي چارچوب هاي .به چالش هاي فراروي چارچوب زكمن مي پردازيم

. آن را تشريح مـي كنـيم دقيق مساله تحقيق پرداخته و ف سپس به تعري .معماري را تشريح مي كنيم يعني ايجاد تمركز در معماري سازماني، اتخاذ رويكـرد تكامـل چابك ه عملي تجرب سهبدين منظور

شامل برنامه ريزي ترخيص جهت تعيـين وضـعيت موجـود، برنامـه (تدريجي در معماري سازماني و روش ) قـال ريزي تكرارجهت تعيين وضعيت مطلوب و برنامه ريزي روزانه جهت تعيين طرح انت

گرديـده و نتـايج بكـارگيري آنهـا در مدلسازي چابك براي تعيين مدل هاي سطوح مختلـف ارائـه به دليل طوالني بودن مباحث ايـن . دن قرارمي گير بررسيمدلسازي ها و روش هاي انجام كار مورد

هدف اصـلي .فصل، در فصل بعد با ارائه يك مطالعه موردي به ارائه راه حل پيشنهادي مي پردازيم از ارائه اين مطالعه موردي نشان دادن برخي از ايده هاي چابكي بر اساس راه حل چابك پيشنهادي

مـي و نتيجـه گيـري در قصل ششم هم بـه ارزيـابي روش پيـشنهادي . در مدل هاي معماري است . پردازيم

: بررسي تفصيلي چارچوب زكمن -4-2. ه ساير چارچوب هـا داري برتـري اسـت چارچوب زكمن از جهت هاي مختلفي نسبت ب

ازآن جمله مي توان به، به كارگيري جنبه هاي كامل تر دربيان معماري، به كارگيري ديدهاي خوش تعريف تر دربيان معماري ، نرمال بودن سلولهاي چارچوب زكمن و گستردگي استفاده عملي اشاره

سـه . ارچوب خود جـاي داده اسـت چارچوب زكمن جنبه هاي كامل تري از معماري را درچ . كرد ، 151سه جنبه ديگـر معمـاري عبارتنـد از زمـان . هستند 150 و شبكه 149 ، كاركرد 148ركن اصلي داده

كه به ترتيـب برزمانبنـدي، رويـدادها و حـاالت مختلـف انجـام كـار، سـاختار 153 و انگيزه 152افراد

148 Data 149 Function 150 Network 151 Time 152 People 153 Motivation

87

توجـه . ار تاكيد دارند سازماني ، نقش ها و مهارت ها، راهبردها، اهداف و قواعد حاكم بركسب و ك . مستقل به سه جنبه اخيربه عنوان يك ويژگي منحصر به فرد چارچوب زكمن به حساب مي آيد

يكي از مزيت هاي مهم چارچوب زكمن آن است كه ديدگاههاي حاكم بر معماري، هريك ه هـاي بـدين ترتيـب ديـدگا . به معناي واقعي نماينده ديدگاه دسته اي از سهامداران معماري هستند

سطح باالتر، ديدگاه هاي سطح پايين تر را محدود كرده و تغييرات درديدگاه هاي سطح پـايين تـر، . منجر به تصميمات جديدي در ديدگاه هاي سطح باالتر مي شود

خوش تعريف بودن سطرها و ستون هاي چارچوب زكمن منجر به پديد آمدن سلول هايي . در حقيقت چارچوب زكمن يك چارچوب نرمال است . تندگشته كه حاوي هيچ گونه افزونگي نيس

بـه عبـارت . سلول هاي چارچوب داراي همپوشاني نيستند بلكه اطالعات اضافي نيز درخود ندارند بهتر هرگونه كاستن ، افزودن يا تغيير درچارچوب ، معماري را با مخاطره از دست رفـتن جامعيـت

. [6] مواجه مي كنداي چارچوب زكمن اين است كه براي هـر سـلول محـصول معـين يكي ديگر از ويژگي ه

اين در حالي است كه در چارچوب هاي ديگر حتي در برخي سلول ها هيچ محصولي . وجود دارد در . به تعداد برابـر وجـود دارنـد ) مدل ها (از طرف ديگر در همه ديدگاه ها، سلول ها . وجود ندارد

ت ديـدگاه هـاي مختلـف وجـود ميان تعـداد محـصوال هيچ گونه تعادلي TEAFحالي كه مثال در ايـن . يكي ديگر از ويژگي هاي برجسته چارچوب زكمن ميزان استفاده گـسترده از آن اسـت . ندارد

نكته نشان مي دهد كه چارچوب زكمن هم از نظر كاربردي و هـم از نظـر علمـي و تئـوري داراي اشي از تركيب تعدادي سـطر و سـتون چارچوب زكمن، تنها يك جدول ن . ي بااليي است قابليت ها

اين چارچوب، ضمنا از تعدادي قاعده تبعيت مي كند كه آن را قادر مي سازند، توانايي خود . نيست :اين قواعد عبارتند از . را نشان دهد

.ستون ها داراي ترتيب نيستند • .هر ستون داراي يك مدل ساده و پايه است •

.استاين هر ستون منحصر به فرد هر مدل پايه منحصر به فرد است، بنابر •

.هر سطر نشان دهنده يك پرسپكتيو متفاوت است •

بنابراين هرسلول به دليل منحصر به فرد بودن سطرها و ستون ها، منحـصر بـه • . استفرد

تركيب و يكپارچه سازي همه سلول هاي يك سطر نشان دهنـده مـدل كامـل •است كه محتواي سلول اين بدان معني . معماري از يك پرسپكتيو خاص است

. ها بايد با شرايط و محدوديت هاي سطر متناظر سازگاري داشته باشد

88

افزودن هر سطر و ستون ديگري به اين چارچوب موجب ايجاد ناسازگاري و • . خارج شدن از وضعيت نرمال مي شود

وقتي سازمان وجود دارد و فعاليت مي كند پس مـدل هـاي توصـيفي آن نيـز •. ه صراحت دردسـترس نيـستند پـس بـصورت ضـمني اسـت اگر ب . موجودند

. دراين حالت بايد از فرضيات استفاده كرد

مدل ها يا توصيف سطح باال براي پياده سازي مناسب نيست بلكه بـراي برنامـه ريـزي ، مـشخص . استسازي محدوده ها و چارچوبها، تعيين حوزه ها و بخش بندي مناسب

: ه از چارچوب زكمن چالش هاي فراروي استفاد -4-3چارچوب زكمن علي رغم داشتن قابليت ها و مزاياي فراوان بـا چـالش هـايي نيـز همـراه

دو چـالش . بكارگيري چارچوب را به مـشكل مواجـه مـي كنـد "وجود اين چالش ها بعضا . استدر . هـستند عمده پيش روي به كارگيري چارچوب زكمن، چالش مدل سازي و چالش متـدولوژي

: ه بررسي اين دو چالش اساسي مي پردازيم ادامه ب

: چالش مدلسازي -4-3-1انتخاب محصوالت مناسب براي پركردن همه سلول هاي چـارچوب زكمـن يـك چـالش

البته شايد بتوان با كمي بي احتياطي و با انتخـاب محـصوالتي بـا منـشا متفـاوت، . [6]استاساسي چنين معماري بدون ترديد زماني كه به سطوح پـايين سرانجام موفق شد معماري را ايجاد كرد ولي

. خود مي رسد، پياده سازان و طراحان سيستم هاي اطالعاتي را بـا مـشكالتي مواجـه خواهـد كـرد چارچوب زكمن هيچ مجموعه خاصـي از مـدل هـا يـا ابزارهـايي را بـراي مدلـسازي سـلولهايش

هر سلول چه چيزي بايد مدل شـود، درواقع، اين چارچوب تنها مي گويد در . مشخص نكرده است . اما نمي گويد براي مدل سازي چه زبان يا محصولي بايد مورد استفاده قرارگيرد

متاسفانه در حال حاضر هيچ زبان يا روش مدل سازي خوش تعريفي وجود نداردكه بتواند ن است كه شايد اولين راه حلي كه به نظر برسد آ . تمام سلول هاي چارچوب زكمن را پوشش دهد

. يك معمار مي تواند با انتخاب محصوالت مختلف تمام سلول هاي چارچوب زكمن را مـدل كنـد

89

اگر چه اين كار عملي است اما معماري به دست آمده قطعا در سطح پايين تـر خـود بـا مـشكالت . فراواني روبرو خواهدشد

ايـن مـدل هـا بـسيار . روش هاي پيشنهادي براي مدلسازي زكمن داراي مشكالت اساسـي هـستند . حجيم بوده و در عمل نمي توانند روح معماري را نمايش دهند

: چالش متدولوژي -4-3-2زكمن در زمان معرفي چارچوب خود، اعالم كرد كه پيشنهاد وي هرگز، شامل فرآيند تهيـه

تهيـه درواقع، متدولوژي كه مفهوم وسيع تري از فرآيند است نقشي اساسـي در . معماري نمي شود اگرچه متـدولوژي هـايي بـه منظـور ايجـاد معمـاري سـازماني در انطبـاق بـا . معماري ايفا مي كند

پذيرفته شده اي وجود ندارد كـه "چارچوب زكمن پيشنهاد شده اند، اما هنوز هيچ متدولوژي كامال . [6]ازاين چارچوب پشتيباني كند

يد حاوي چه اطالعـاتي باشـد و چارچوب زكمن بيان مي دارد كه هر مدل در يك سلول با . چه چيزي را بايد نشان دهد، اما نمي گويد كه چگونه بايد اين مدل را ايجاد كرد

متدولوژي هاي مختلفي به منظور ايجـاد معمـاري سـازماني منطبـق بـا چـارچوب زكمـن پيواك آقاي اسـ EAPمتدولوژي . پيشنهاد شده اند، اما هنوز هيچ متدولوژي قابل قبولي وجود ندارد

اگرچـه ايـن متـدولوژي داراي . معروفترين متدولوژي شناخته شده منبطق بر چارچوب زكمن است اولـين . اسـت ولي داراي نقاط ضعفي نيز در جهـت پوشـش بـه چـارچوب زكمـن است، محاسني اين است كه تنها سه ستون اول چارچوب زكمن را پوشش مي دهد و دوم ايـن كـه EAPمشكل

.[6]دو سطر اول چارچوب زكمن مي كندخودش را محدود به بكارگيري بهترين تجارب چابك مي توانند سبب بهبود متدولوژي هاي معمـاري سـازماني

چابك سرعت، تطبيق پذيري، پويايي و پاسخگويي را افـزايش عملي تجارب. مبتني بر زكمن گردد .مي دهند

90

آيا چارچوب زكمن چابك است؟ -4-4ژي خاصي نيست ، چابكي يك پارادايم جديد است كـه ه به متدولو چارچوب زكمن وابست

تجـارب برسرعت ، تطبيق پذيري در مقابل تغييرات، پويايي و پاسخگويي تاكيد دارد و بااستفاده از . ژي معماري سازماني مبتني برچارچوب زكمن موثر باشد مي تواند براي هر متدولوعملي چابك

ازي سلول ها تجويز نمي كند، در چابكي هـم روش يـا زكمن روش خاصي را براي مدلس ابزارخاصي مطرح نيست بلكه كم بودن حجم مدل ها از طريق حـذف مـدل هـاي غيـر ضـروري، ايجاد تكاملي مدل ها از طريق كسب دانش و مهارت و بكارگيري نوآوري و خالقيـت و تاكيـد بـر

ان مـادر چـارچوب هـاي معمـاري چارچوب زكمـن بـه عنـو . استنتيجه گرا بودن مدل ها مطرح معمـاري سـازماني چابـك بـا هـدف . سازماني مي تواند جنبه ها و سطرهاي بيشتري را مدل نمايد

دن در يك چارچوب خاص اسـتفاده ايجاد تحول، استفاده بيشتر از هنر در معماري، عدم محدود ش ايجـاد تحـول و اثـر معماري سازماني چابك با هـدف . نمايدرا توصيه مي از تجارب عملي چابك

به منظور بكارگيري چارچوب زكمن براي . بخشي، سازمان را به سوي چابكي بيشتر سوق مي دهد . معماري سازماني چابك، ضروري است تا از تجارب عملي چابك استفاده گردد

آيا زكمـن يـك چـارچوب چابـك : اما سوال بسيار مهمي كه مطرح مي باشد اين است كه براي ايـن منظـور بايـد ابتـدا حـوزه و . دارد آن استفاده از روش به بستگي لسوا اين جواب است؟

ايـن مهـم بـا . سازماني را برروي نقاط تحول آفرين در سـازمان متمركـز نمـود چشم انداز معماري . انجـام مـي شـود و تحول آفـرين استفاده از يكي از تجارب عملي چابك به نام استراتژي اثربخش

سـازماني بـراي ي مستقل از راهبردها" هاي سنتي معماري سازماني بعضا چارچوب ها و متدولوژي يـزي راهبـردي مـستقل از معمـاري اگرچـه برنامـه ر . خودشان چشم انداز و حوزه تعيين مي كنند

سازماني است، اما متدولوژي هاي چابك معماري سازماني مثل چم بر ايـن نكتـه تاكيـد دارنـد كـه ي سازماني بدون در نظر گرفتن راهبردهاي اثربخش سازماني كاري تعيين چشم انداز و حوزه معمار

در رويكرد استراتژي اثربخش به جاي برنامه ريزي استراتژيكي كه رويكـردي . بي فايده خواهد بود تحول در قالب توسعه سريع . تجويزي است از روش هاي توصيفي و تحول آفرين استفاده مي شود

. مي يابدسيستم هاي كاربردي اثربخش تجلي چـارچوبي تـوان مـي زكمن، چارچوب چابك به سازمانيمعماري اصول نمودن اضافه با

را چـارچوب برخي از متدولوژي هاي كالسيك معماري سازماني بكارگيري .دنمو ايجاد را چابك

دررويكرد چابـك . يابد مي افزايش شدت به مستندات حجم و بدين ترتيب هنمود مشكل و پيچيده چابـك معمـاري كه را معماري مفهوم اين. لول هاي چارچوب ساده انجام مي پذيردس مدلسازي،

و اوليه هدف .شود پرهيز بايد نسنگي از مستندسازي.داد گسترش بايد جانبه است همه نگاه داراي

91

. ، اثربخش و تحول آفرين اسـت مناسب افزار نرم)يا چند (يك توسعه در روش هاي چابكاساسي . ندارندي حجيم و گستردهمدل ها و مستندات سنگين اعتقادي به توليدروش هاي چابك

: چارچوب هاي معماري بومي سازي ضرورت -4-5چارچوب ساختاري منطقي براي دسـته بنـدي . اري سازماني است چارچوب به منزله قلب معم

مسائل معماري ارائه مي كند كه از طريق آن جامعيت و تعامل پذيري محـصوالت معمـاري از يـك . [5,6]سو و همسويي فناوري اطالعات با كسب و كار سازمان ازسوي ديگـر، تـضمين مـي شـود

يكي از مسائل مهـم در معمـاري سـازماني . نيست معماري سازماني چابك هم ازاين قاعده مستثني اما چيزي كه براي همگان پذيرفته شده اين است كه . چابك استفاده از يك چارچوب مناسب است

يـك . چارچوب هاي معماري سازماني چابك بايد از اصول معماري سازماني چابك تبعيت نماينـد . را داشته باشد154 قابليت سفارشي شدنچارچوب معماري سازماني چابك بايد تطبيق پذير بوده و

رويكـرد . براي استفاده از چارچوب در معماري سازماني چابك دو رويكرد عمـده وجـود دارد اول تدوين چارچوب هاي چابك متناسب با شرايط حاكم و رويكرد دوم بـومي سـازي چـارچوب

حل چابك پيـشنهادي راه. هاي رايج معماري سازماني و تبديل آنها به چارچوب هاي چابك است بومي سازي چارچوب ها بـه معنـي آمـاده سـازي آنهـا . در اين تحقيق بر اساس رويكرد دوم است

چارچوب ها از طريق افزودن يا كاستن جنبـه . براي بكارگيري در شرايط حاكم بر سازمان ها است .ها و ديدگاه ها و يا افزودن راهكارها و تجارب به آنها بومي سازي مي شوند

و مناسـب سـازي الگوهـا و روش 155 "بومي سازي "ر الگوهاي اجرايي معماري سازماني بر دو بـه (هاي كلي در سازمان و هر مورد مطالعاتي، تاكيد مي شـود، زيـرا فرآينـد معمـاري سـازماني

بلكـه يـك ، مشخص و ثابـت نيـست "يك فرآيند كامال ) خصوص فرآيند معماري سازماني چابك است بطوريكه مفـاهيم و اصـول آن موجـود و بقيـه تجـارب مـوردي و محلـي فرآيند پويا و متغير

فعاليـت بـراي مفهـومي سـاختار يك ايران سازماني معماري ملي چارچوب به عنوان مثال .هستند

ارائـة منظـور بـه اين چارچوب. را ارائه مي كند دولت تابعة معماري در سازمانهاي جنس از هايي

تعامـل و معماريهـا اين سنجش براي معيارهايي دستيابي به سازماني، معماري ايجاد براي راهنمايي

.[3]است شده سازي بومي تجربيات موجود، بهترين از استفاده با آنها، ميان پذيري

154 Customizable 155 Customization

92

براين اساس بكارگيري چارچوب هاي رايـج معمـاري سـازماني بـراي محـيط هـاي چابـك و . ا براي محيط هاي چابك بومي سـازي نمـاييم متالطم، تنها در صورتي امكان پذير هستند كه آنها ر پويايي و تغيير پذيري معماري و تالطم محـيط (اين مساله ناشي از شرايط حاكم بر پارادايم چابكي

يكـي از بهتـرين روش هـاي . و ويزگي هاي خاص چارچوب هاي معماري سازماني اسـت ) حاكمافـزودن ) به چارچوب هاي چابك،و تبديل آنها (بومي سازي چارچوب ها براي محيط هاي چابك

در اين صورت مي توان اين چارچوب ها را در كنـار متـدولوژي . تجارب عملي چابك به آنهاست . هاي معماري سازماني استفاده كرده و چابكي را به آنها تزريق نمود

در رويكـرد . در حالت كلي دو رويكرد مختلف براي بومي سازي يـك چـارچوب وجـود دارد تمام حاالت و ابعاد كار در قالب يـك سـاختار پيچيـده در نظـر گرفتـه شـده و )RUPر نظي(اول

پيچيده بـوده و بـراي بـومي سـازي و اين رويكرد . بخشي از آن براي يك سازمان انتخاب مي شود در رويكرد دوم بومي سـازي چـارچوب در قالـب . هماهنگ سازي آن مشكالت زيادي وجود دارد

ايـن رويكـرد سـاده بـوده و . و به شكل روان و كم حجـم انجـام مـي شـود ارائه الگوهاي مناسب . [7] الگوهاي حاصل قابليت استفاده مجدد خواهند داشت

بـراين . استفاده مـي شـود براي بومي سازي چارچوب زكمن دراين تحقيق از رويكرد دوم ا ارائه برخـي هدف اين است كه ب . سه تجربه عملي چابك به شكل ساده استفاده خواهد شد اساس

. از مدل ها و روش هاي چابك جهت پوشش به چارچوب زكمن، آن را براي چابكي بومي نمـاييم نكته بسيار مهم اين است كه امكان نمايش تمام ويژگي ها و قابليـت هـاي چـابكي بـه دليـل عـدم

ز با اين وجـود سـعي بـراين اسـت تـا بـا اسـتفاده ا . يستوجود ابزارها و مدل هاي چابك ميسر ن . و مشخصه هاي چابكي را بيان نماييم تعدادي از مدل ها و روش ها برخي از ويژگي ها

درحال حاضرتالش هايي براي انطباق چارچوب هاي رايج معماري سازماني با اصول معمـاري هدف از انجام اين كار سفارشي نمودن چارچوب ها و تبـديل . سازماني چابك صورت گرفته است

. [11]اي چابك براي برنامه ريـزي و اجـراي معمـاري سـازماني چابـك اسـت آنها به چارچوب هبرروي جنبه هاي كسب و كـار سـازمان تمركـز فراوانـي بوده و تطبيق پذير ،چارچوب هاي چابك

لزومي هستند، بدين ترتيب چارچوب هاي چابك ساده بوده و عاري از پيچيدگي و افزونگي .رنددايكي از بهترين تعاريفي كه مي توانيم بـراي چـارچوب چابـك . [52]د كه جامع و فراگير باشن داردن

بـراين اسـاس ميـزان چـابكي . اسـت داشته باشيم اين است كه داراي سـاختار تكـاملي وتـدريجي همچنـين .لف متفاوت بوده و از سطحي به سطح ديگر افـزايش مـي يابـد چارچوب درسطوح مخت

است كه مستندات، مـدل هـا و فـرآورده هـاي يكي ديگر از ويژگي هاي يك چارچوب چابك اين . معماري را به اندازه توليد مي نمايد

93

) : زكمنبومي سازي( راه حل پيشنهادي براي چابكي -4-6چابكي به عنوان يك پارادايم جديد پيام آور سرعت ، تطبيق پذيري ، پويايي و پاسخگويي

چوب هـاي معمـاري سـازماني داراي چارچوب معماري سازماني زكمن به عنوان مادر چـار . است. مهمترين چـالش هـا، چـالش متـدولوژي و چـالش مدلـسازي اسـت . چالش ها و مشكالتي است

بكارگيري تجارب عملي چابك براي چارچوب زكمن يكـي از بهتـرين راهكارهـاي بـومي سـازي بايد بـه البته . چارچوب براي سازمان هاي چابك و بهبود چالش متدولوژي هاي مربوط به آن است

اين نكته نيز توجه داشت كه بكارگيري تجارب عملي چابك تا حـدودي هـم چـالش مدلـسازي را براين اساس هدف اصلي اين است كه با بكارگيري تجارب و راهكارهاي چابـك . بهبود خواهد داد

ميزان چابكي فرآيند معماري سازماني و حركت از سـطرهاي بـاالتر چـارچوب زكمـن بـه سـمت ها توانايي آن به سازمان عملي چابك تجارب درواقع . يين تر با چابكي بيشتر انجام گردد سطرهاي پا از و در مقابل شرايط متغيـر حـاكم تغييرات باشند د كه به جاي آن كه صرفاً پاسخگوي نرا مي بخش

.خود واكنش نشان دهند، خود بر آنها تأثير گذارندهمـانطور كـه در روش . اري سازماني اسـت اولين تجربه عملي چابك ايجاد تمركز در معم

هاي چابك توسعه نرم افزار، حوزه و محدوده پروژه ها كوچـك تعريـف مـي شـوند، در معمـاري سازماني چابك هم برروي نقاط كليدي ، اثربخش و تحول افرين تمركز مي كنـيم و معمـاري را از

ي سطر اول چارچوب زكمن نـشان مي توان تمركز را در قالب مدل هاي متن . آن نقاط آغاز مي كنيم . اين تجربه عملي چابك باعث مي شود تا فرآيند معماري بـا اثربخـشي بيـشتري انجـام پـذيرد . داد

در بخـش بعـد نحـوه . همچنين سبب مي گردد تا از ورود به جزئيات غير ضروري خودداري كنيم . بكارگيري اين تجربه عملي چابك تشريح مي گردد

بك استفاده از روش تكامل تدريجي در قالب برنامه ريزي ترخيص دومين تجربه عملي چا به منظور تعيين وضعيت موجود، برنامه ريزي تكرار به عنوان تعيين وضعيت مطلوب و برنامه ريزي

اين تجربه عملـي چابـك سـتون زمـان را در چـارچوب . روزانه به عنوان برنامه ريزي انتقال است تواند براي متـدولوژي هـاي معمـاري سـازماني مفيـد بـوده و زكمن تحت پوشش قرار داده و مي

به اين طريق به دليل تقسيم كار در چرخه هاي مختلف، امكان كشف . چابكي را درآنها تزريق نمايد مـدل هـا و مـستندات يك اشتباه و اصالح آن در چرخه هاي اوليـه بيـشتر شـده و هزينـه اصـالح

بسيار بـاال مـي رود و در مقايـسه بـا روشـهاي ذينفعاناي و ميزان تطبيق آن با نيازمندي ه معماريتوسـعه يابنـد، ذينفعانقديمي آبشاري ريسك اينكه سيستم هاي كاربردي نامنطبق با نيازمندي هاي

94

اين تجربه عملي چابك سبب مي گردد تا پيمانكاران و مديران پـروژه هـا بـه . بسيار كمتر مي گردد تعيين شده و مدل ها ) وش هاي غير تكراري معماري سازماني و با سرعت بيشترنسبت به ر (تدريج

يكي ديگر از ويژگي هاي اين تجربه عملي ايـن اسـت كـه بـازخورد . به تدريج به آنها تحويل شود هاي مناسب به تدريج از سوي ذينفعان گرفته شده و امكان تست و تخمين فرآورده ها بهتـر ميـسر

. مي گردده عنوان يك چارچوب چابك متدولوژي ها را مجبـور مـي بدين ترتيب چارچوب زكمن ب

براين اساس معمـار ان بـه . سازد تا در طي يك فرآيند تدريجي مدل ها و مستندات را توليد نمايند جاي اينكه فعاليت ها را يك بـارو بـه صـورت متـوالي انجـام دهنـد، چنـدين بـارو در بـازه هـاي

.كوچكتري آنها را تكرار مي نمايندرخه هاي كوتاه و زياد براي تعيين وضعيت موجـود ، وضـعيت مطلـوب و برنامـه ايجاد چ

. ريزي انتقال سبب افزايش مشاركت ذينفعان معماري در فرآيند برنامه ريزي و مدلسازي مي گـردد ايـن .همچنين به دليل افزايش ارتباطات چهره به چهره از حجم مستندات و مدل ها كاسته مي شود

وجـود چرخـه هـا و . سيستم هاي كاربردي را به شـدت كـاهش خواهـد داد مساله ريسك توسعه تكرارهاي زياد و كوتاه سبب مي شوند تا باركاري تيم هاي پروژه ها وبه خصوص بار كاري مربوط

در طـول ايـن .به مسئولين تست پروژه ها در طول چرخه حيات توسعه سيـستم هـا تقـسيم گـردد وژه ها قادر خواهند بود كه از تجارب خود درس گرفتـه و بـه چرخه هاي كوتاه و زياد تيم هاي پر

همچنين در طـول چرخـه هـا همـه ذينفعـان معمـاري . طور مستمر به بهبود سيستم ها اقدام نمايند . سازماني و تيم هاي پروژه ها در جريان پيشرفت كار قرار مي گيرند

بـه عملـي چابـك ايـن تجر . سومين تجربه عملي چابك بكارگيري مدلسازي چابك اسـت سبب مي گردد تا مدل ها و مستندات كم حجم و به اندازه توليد شده و ميزان ارتباطات مـوثر بـين

براين اساس مـدل هـا بـه سـه سـطح برنامـه ريـزي . معماران با ساير ذينفعان معماري افزايش يابد ك سبب افـزايش مدلسازي چاب. ترخيص، برنامه ريزي تكرار و برنامه ريزي روزانه تقسيم مي شوند

ميزان ارتباطات چهره به چهره بين معمـاران و سـايرذينفعان شـده و درنتيجـه از حجـم مـستندات امكان انجام تـست هـاي مكـرر و مـستمر فـرآورده هـاي مدلسازي چابك . كاغذي كاسته مي شود

هـا معماري را فراهم نموده و بنابراين معيارهاي كمي و قابل سنجشي براي بررسي وضعيت پـروژه همچنين ناسازگاري ميان نيازمنـدي هـا، طراحـي هـا و . در اختيار مديران و معماران قرار مي گيرد

مدلسازي چابك از ابزارهاي ساده مثل ماژيك و وايت بـرد . پياده سازي ها زودتر قابل كشف است تـيم در طي جلسات روزانه مدل هاي تهيه شده از طريق ماژيك و وايت بـرد بـه . استفاده مي نمايد

ايـن مـساله افـزايش سـرعت برنامـه ريـزي و همـاهنگي و كـاهش . هاي پروژه ها منتقل مي شود

95

ضمنا استفاده از برخي مدل هاي چابك مثل داستان هاي كاربري . مستندات كاغذي را به دنبال دارد به جاي موارد كاربري و سناريوهاي مربوط به آنها سبب مي گردد تـا از حجـم مـستندات كاغـذي

. گرديده و بسياري از مفاهيم به شكل چهره به چهره منتقل گردندكسردر واقع روش چابك پيشنهادي تاكيد خاصي بر مديريت وقايع و زمانبندي انجام كارهـا و

تعيين زمانبندي تشكيل جلسات ، تعيين وقايع بحراني ، كشف .توسعه سيستم هاي نرم افزاري دارد بنـابراين . اي پروژه ها از ديگر ويژگي هاي مدلسازي چابك است افزايش ميزان زمان فعاليت تيم ه

تدوين برنامه ريزي ترخيص به منظور تعيين وضعيت موجود ، برنامه ريزي تكرار به منظـور تعيـين وضعيت مطلوب و برنامه ريزي روزانه به منظور طرح گذاراز ويژگي هـاي اصـلي رويكـرد تكامـل

مدلـسازي دامنـه ، مـدل . ادي مورد استفاده قرار مي گيرنـد تدريجي بوده كه در روش چابك پيشنه از مهمتـرين Cross Functionalداستان هاي كاربري ، مدل معماري سيستم با قالـب آزاد ، مـدل

، مـدل CRCمـدل . مدل هاي چابك براي سطح ترخيص به منظور تعيين وضعيت موجود هـستند مدل هاي سـطح تكـرار بـراي تعيـين وضـعيت مدل هاي كالس و بسته از مهمترين داده فيزيكي ، برگـزاري جلـسات روزانـه و 156شبه كدها مدل هاي تست، مدل كدهاي اجرايي و . مطلوب هستند

.هم از مهمترين مدل هاي برنامه ريزي انتقال هستندانتقالي با چارچوب را روش تكاملي تدريجي و مدلسازي چابك اصل تمركز، انطباق 1-4شكل

. دهد نشان ميزكمن

انطباق اصل تمركز ، روش تكاملي تدريجي و مدلسازي چابك با چارچوب زكمن :1- 4شكل

156 Pseudocode

96

وجود تمركز بر نقاط كليدي و تحول آفرين و به دليلبنابراين راه حل چابك پيشنهادي بهتر مي تواند خودش را استفاده از مدل ها و روش هاي چابك و زياد و كوتاهچرخه هاي

و همچنين سبب افزايش سرعت 157 اده تطبيق د)استكه ناشي از تغيير نيازمندي (باتغييرات در ادامه نقش هر كدام از تجارب عملي چابك . برنامه ريزي و مدلسازي معماري سازماني گردد

: اشاره شده را تشريح مي نماييم

) : مدل هاي سطر اول( ايجاد تمركز در معماري سازماني -4-6-1رين مشكالت بكارگيري چارچوب زكمن، تعريـف مـستند ديـدگاه و حـوزه يكي از بزرگت

متدولوژي هـاي سـنتي معمـاري سـازماني از جملـه . است) مدل هاي سطر اول (معماري سازماني EAP حوزه و چـشم انـداز . براي تعريف ديدگاه و حوزه معماري سازماني دچار مشكالتي هستند

تژي هاي سـازمان تـدوين گرديـده و بـدين منظـور فاقـد مستقل از استرا "معماري سازماني عمدتا همانطور كه در فصل قبل هم اشاره شـده متـدولوژي هـاي چابـك معمـاري . هستنداثربخشي الزم

سازماني تاكيد خاصي را بر هم راستا كردن برنامه ريزي معماري سازماني بـا راهبردهـاي سـازماني ش استراتژي اثربخش و تحول آفرين استفاده مـي بدين منظور معماري سازماني چابك از رو . دارندچنانچه حوزه و ديدگاه معماري سازماني برروي نقاط تحول آفرين متمركز شـود، اثربخـشي . نمايد

معماري سازماني افزايش يافته و با سرعت و پويايي زياد مي توان سيستم هاي اطالعـاتي كـاربردي ن بدين معني است كه مي توان فاصله بـين سـطراول اي. و تحول آفريني را براي سازمان توسعه داد

. چارچوب زكمن را با سطرهاي پايين تر به سرعت طي كردبدين منظور براي تعيين حوزه معماري سازماني كه همان سطر اول چارچوب زكمن اسـت

استراتژي اثربخش يك روش چابك بـوده . مي شود استفاده "استراتژي اثربخش و تحول آفرين "از . ب مي گردد تا حوزه و چشم انداز معماري سازماني برروي نقاط تحول آفرين متمركـز گـردد و سب

فرآورده ها و مستندات كمتـري توليـد شـود و "تمركز بر نقاط تحول آفرين سبب مي گردد تا اوال . سريعتر مي توان سيستم هاي كاربردي تحول آفرين را براي سازمان توسعه داد"ثانيا

درحقيقت بكارگيري . خش يكي از ويژگي هاي مهم يك سازمان چابك است استراتژي اثرب بـراين . روش هاي چابك در معماري سازماني، سازمان را به سمت چابك تر شدن پـيش مـي بـرد

به طور كلـي . اساس ابتدا براي تعيين حوزه معماري سازماني بايد استراتژي اثربخش را تعيين نمود : [9]راتژي هاي سازماني وجوددارددونوع رويكرد براي تدوين است

157 Adaptability

97

:158رويكرد تجويزي •

شامل روش هايي است كه تكوين استراتژي را بـه صـورت يـك فرآينـد . مشخص مي كنند159تحليلي ودر قالب دستورالعمل

: 160رويكرد توصيفي •اين رويكرد شامل نظريـاتي اسـت كـه اسـتراتژي اثـر بخـش را حاصـل

اين رويكـرد از ارائـه دسـتورالعمل . ي دانند م) ونه روش هاي فرآيندي (خالقيت مشخصي براي تدوين استراتژي اجتناب كرده و بـه جـاي آن بـر ارائـه الگوهـاي مفهومي قوي براي توصيف چگونگي امر و خطوط راهنمايي بـراي فـراهم شـدن

. زمينه استراتژي تاكيد مي نمايديستم هاي پشتيباني تـصميم گيـري استفاده از س . رويكردي غيرفرآيندي است "استراتژي ماهيتا

"استراتژي هاي تحول آفرين و اثربخش عميقـا . نقش مهمي در تدوين استراتژي هاي اثربخش دارد در مباحـث اسـتراتژي 161منظـور از ارزش . به قابليت هاي ذهني و خالقانه انسان هـا متكـي اسـت

منابع محدود و زمـان كـم در محيط هاي پرتالطم و پويا كه . كاركرد اصلي در مقابل مشتري است . نمـود است نمي توان وضعيت مطلوب را به صورت ايستا تعريف كـرد و لـذا بايـد تحـول ايجـاد

. مطلوبيت يك حد بي نهايت است و تعالي نيز يك سير بي انتها در ميل به سـوي مطلوبيـت اسـت بـه . ي ذهني اسـت يوناني گرفته شده است وبه معني الگو اي از كلمه ، به معني برداشت 162پارادايم

بـه واقعيـت ) وازآن پنجره (عبارت ديگر يك پارادايم عبارتست از يك الگوي ذهني كه براساس آن پارادايم ها سازنده اصلي رفتـارو . ها نگاه مي كنيم، قضاوت مي كنيم و عكس العمل نشان مي دهيم

ي كنند، لذا پارادايم پارادايم ها همچون فيلتر عمل م . چارچوب اصلي سيستم هاي رفتاري ما هستند . هاي قبلي نمي گذارند بيننده تصاويرجديد باشيم

براساس اين پـارادايم سـازمان هـا . چابكي يك پارادايم جديد در حوزه معماري سازماني است در محيط هايي پرتالطم و پويا به سر مي برند، بنـابراين نمـي تـوان وضـعيت موجـود و وضـعيت

تعيين وضـعيت مطلـوب . وش هاي كالسيك ترسيم و مدلسازي نمود مطلوب را به شكل ايستا وبار نقاط تحول را مدل مي كنيم، و نقاط ضعف و كاسـتي . تحول صورت مي گيرد يا چند در قالب يك

.ترميم يا اصالح نقاط ضعف و كاستي ها همان وضعيت مطلـوب اسـت . هاي آن را تعيين مي كنيم

158 Prescriptive Approach 159 Procedure 160 Descriptive Approach 161 Value 162 Paradigma

98

معمـاري سـازماني تـدوين مـستند هاي كالسـيك روش يكي از بزرگترين مشكالت و چالش هاي دليل اصلي اين مشكل ايـن اسـت كـه ارتبـاط بـين حـوزه . ديدگاه و حوزه معماري سازماني است

اين در حالي است كه اين دو كامال به هم . استمعماري سازماني با استراتژي هاي سازمان ضعيف هاي معماري در برنامه ريـزي اسـتراتژيك، و ايده . وابسته اند و گاه بايد به موازات هم انجام شوند

در معماري سـازماني چابـك بايـد مـستند . تعيين ماموريت ها و استراتژي هاي سازمان هم موثرند تنهـا در ايـن صـورت . تحول آفرين متمركز گردد ) نقاط(ديدگاه و حوزه معماري سازماني بر نقطه

زماني را به شـكل چابـك برنامـه ريـزي و است كه مي توان در سازمان تحول آفريده و معماري سا . مدل تحليلي استراتژي اثربخش و تحول آفرين را نشان مي دهد 2-4شكل . اجرا نمود

[9] مدل تحليلي استراتژي اثربخش و تحول آفرين: 2- 4شكل

فرصت ها از روي . براساس اين مدل مبناي تعريف استراتژي اثربخش ، فرصت يابي است

بـديهي اسـت . [9]ديدهاي جاري در سازمان و توسط معماران چابك كشف مـي شـوند وقايع و پبراي استفاده از فرصت ها گلوگاه هايي وجود دارد كه بايد آنها را شناسايي كرده و شايستگي هـاي

در نهايت راه كار استراتژيك بـه عنـوان يـك . كليدي را در راستاي استراتژي هاي سازمان قرار داد اسـتراتژي اثـربخش . اثربخش مبناي تعيين حوزه و چشم انداز معماري سازماني مي گردد استراتژي

تمركـز . سبب مي گردد تا حوزه و چشم انداز معماري سازماني برروي نقاط كليدي متمركـز گـردد سبب افزايش سرعت برنامه ريزي معماري سـازماني، كـاهش حجـم مـستندات و مـدل هـاي غيـر

در رويكـرد اسـتراتژي . تم هـاي كـاربردي تحـول آفـرين مـي گـردد ضروري و توسعه سريع سيس

99

اگر بخواهيم در همه كارهـا . است 163اثربخش يك اصل قوي و بدون تغيير وجود دارد و آن تمركز اين اصل ناشي از محـيط رقـابتي و محـدوديت منـابع . قوي باشيم در هيچ كاري قوي نخواهيم بود

ريع سيستم هاي كاربردي اثـر بخـش و تحـول آفـرين معماري سازماني چابك بر توسعه س . است) سـطر اول چـارچوب زكمـن ( تعيين حوزه و چشم انداز معماري سازماني 3-4شكل . تاكيد دارد

. براساس راهكار استراتژي اثربخش و تحول آفرين نشان مي دهد

اصل تمركز در تعيين چشم انداز معماري سازماني: 3- 4شكل

زيـرا معمـاري . آن است كه از برنامه ريزي استراتژيكي اجتناب گـردد رويكرد فوق بيانگر

سازماني چابك در شرايطي استفاده مي گردد كه تالطم و تغييرات گسترده حـاكم باشـد و لـذا هـر برنامه ريزي بسيار سريع و بـراي كوتـاه . نتيجه بخش نخواهد بود ،گونه تمركز برروي برنامه ريزي

تاكيـد معمـاري سـازماني چابـك بـر خـود . انجام مي پذيرد ) كوتاه چرخه ها و سيكل هاي (مدت استراتژي برنامه نيست بلكه با بروز فرصت معنا مي يابد و با از بين رفتن آن معناي . استراتژي است

. خود را از دست مي دهد به عنوان يك تجربه عملي چابك در تـدوين 164مساله مهم ديگر بكارگيري مديريت دانش

مديريت دانش يكي از ويژگي هاي سازمان هاي چابـك و دانـش محـور . اثر بخش است استراتژي مديريت دانش فرآيندي است كه سازمان ها به واسطه دارايي هاي عقالني و منطقي و پايگـاه .است

در محيط اقتصاد دانش محور، خالقيت، كيفيـت، سـرعت و . هاي دانش خود، توليد ارزش مي كنند بكارگيري مفهوم دانـش در مـدل هـاي . ورهاي مهم و حياتي محسوب مي شوند انتقال دانش ، فاكت

بكـارگيري . چارچوب معماري سازماني زكمن از نكات برجسته معمـاري سـازماني چابـك اسـت مديريت دانش محور در معماري سازماني يكي از مصاديق عقالنيت است كه برخـي از متـدولوژي

. ي آن تاكيد دارندهاي چابك معماري سازماني مثل چم بررو

163 Focus 164 Knowledge Management

100

تعيين حوزه معماري سازماني با بكارگيري استراتژي اثربخش: 4- 4شكل

) : تعيين وضعيت موجود( 165برنامه ريزي ترخيص -4-6-2 مجموعه اي از طرحهاي تكـرار را در قالـب يـك نقـشه كلـي بـراي ترخيص برنامه ريزي

بر اين اساس معماران با اسـتفاده از . نمايش مي دهد شناسايي و مدلسازي وضعيت موجود سازمان با اسـتفاده از برنامـه . مدل داستان هاي كاربري شروع به شناسايي و تعيين وضعيت موجود مي كنند

ريزي ترخيص مي توان قسمت هايي از وضـعيت موجـود را بـا كمـك كـاربران و سـاير ذينفعـان ناسـايي قـسمتي از وضـعيت بـراي ش يك ترخيص يـك ورژن . معماري شناسايي و مدلسازي نمود

هدف از برنامه . مدلسازي و مستند سازي شده وبه تاييد ذينفعان برسد بايد كه استموجود سازمان . اسـت نيازمندي هاي كسب وكـار سـازمان براي شناخت ذينفعان معماري ريزي ترخيص كمك به

ز برنامه ريزي تـرخيص قبل ا . هفته به طول خواهد انجاميد 3 تا 1 بين معموال برنامه ريزي ترخيص دوست دارند كه مدت زمـان تـرخيص و ذينفعان معماري سازماني الزم است كه بدانيم كه كاربران

داسـتان هـا بـر اسـاس . چقدر باشد؟ سپس بايد اولويت داستان هاي كـاربري را مـشخص نمـاييم و ذينفعان كليدي نهايي دراين اولويت بندي بايد نظر كاربران ...) و3و2و1(اولويت مرتب مي شوند

زمـان بايـد . تخمين هاي برآورد شده اوليه طبق تقـويم رسـميت مـي يابـد . هم در نظر گرفته شود . ايجاد كنند166 به مرور زمان در كار خود شتابي پروژه هاتيم هامعماران و طوري تنظيم گردد كه

165 Release Plan 166 Velocity

101

برنامه ريزي ترخيص :5- 4 شكل

مـاري سـازماني بـسيار سـنگين ، لخـت و مع كالسـك همانطور كه اشاره شد روش هـاي

اين روش ها سعي دارند تا تمام نيازمندي ها و وضعيت موجود يـك سـازمان را . فرسايشي هستند همچنين اين روش ها سعي دارند تا همه چيـز . 167در ابتدا و به شكل تمام و كمال مدلسازي نمايند

.168را به يكباره طراحي نمايندايـن روش هـا در محـيط هـاي .اين روش هاسـت خطي و آبشاري اين دو مشكل ناشي از طبيعت

نيازمنـدي هـا پاسـخگو بـودن نـي ي و غير قابـل پـيش ب گيبه دليل تغيير گسترد پرتالطم و پرتغيير با استفاده از . با بكارگيري داستان هاي كاربري مي توان نيازمندي هاي اوليه را شناسايي كرد . يستندن

و فرآيندهاي موجود كسب كار و ساختارسازماني و اهداف و برنامه داستان هاي كاربري سيستم ها بـدين . روز در نظر گرفتـه مـي شـود 40طول هر ترخيص حدود . هاي جاري گرد آوري مي شود

در (منظور با حضور كاربران نهايي ، مديران و كارشناسان فناوري اطالعات و تيم هـاي پـروژه هـا خيص تشكيل و داستان هاي كاربري تهيه، تدوين و جمـع جلسات برنامه ريزي تر ) صورت موجود سپس با كمك كاربران و كارشناسان كليدي سازمان داستان هـاي كـاربري اولويـت . آوري مي شود

داستان هاي با اولويت باالتر در تكرارهاي اول مورد بررسي بيبـشتر . گذاري و طبقه بندي مي شوند . ي گرددقرار گرفته و وضعيت مطلوب آنها تعيين م

استفاده از وايت برد و ماژيك براي برقراري ارتبـاط سـريع و چهـره بـه چهـره و تـشكيل در اين روش مي توان كليه مدل ها و نمودارها ويا نكات كليدي . مهم است بسيار ترخيص جلسات

را برروي تخته رسم نموده و سپس با استفاده از دوربين ديجيتالي از وايت برد عكـس گرفتـه و آن امـا ،مشكل اين روش اين است كه قابليـت اسـتفاده مجـدد در آن پـايين اسـت . را نگهداري نمود

167 big requirements up front (BRUF) 168 big design up front (BDUF)

102

مي توان در خروجـي هـاي معمـاري سـازماني چابـك .استسرعت انتقال و تطبيق پذيري آن باال بايد براي جايگزين كردن نيروهاي مورد نيـاز "ضمنا. آموزش هاي مورد نياز افراد را در نظر گرفت

همچنين ضروري اسـت تـا نيروهـاي متخـصص . نمودد برنامه ريزي ن در صورت تغيير افرا سازما . ه فناوري اطالعات مشخص گردندزسازمان در حو

: مدل ها و روش هاي چابك سطح ترخيص -4-6-3همانطور كه اشاره شد براي شناخت وضعيت موجود از روش برنامه ريـزي تـرخيص اسـتفاده

زي ترخيص نياز به مدل ها و روش هاي چابكي دارد كه بر اسـاس آنهـا فرآينـد برنامه ري .مي شود براين اساس مهمترين مدل هـا وروش هـاي . شناخت وضعيت موجود به شكل چابك انجام پذيرد

: چابك پيشنهادي براي اجراي ترخيص ها و تعيين وضعيت موجود عبارتند از 169داستان هاي كاربري •

هاي نسبتا كـوچكي از نيازمنـدي هـاي وظيفـه منـدي كـاربران داستان هاي كاربري قطعه گيري داسـتان هـاي بكـار . سيستمهاي نرم افزاري هستند كه توسط كاربران ارزش گذاري مي شوند

و تعيين وضـعيت كاربران 170وش چابك براي جمع آوري و تشخيص نيازمندي هاي كاربري يك ر معموال به شكل متن بـوده و بـدين منظـور كاربريداستان هاي .موجود كسب و كار سازمان است

اين روش سبب مي گردد سـرعت جمـع آوري . براي آنها كارت ها يا فرم هايي را طراحي مي كنند همچنين سبب مـي گـردد تـا . نيازمندي هاي كاربران و ميزان تعامل و همكاري با آنها افزايش يابد

كـاربري داسـتان هـاي . ندي ها افـزايش يابـد خالقيت، ابتكار و نوآوري كاربران براي انتقال نيازم برروي نيازمنـدي هـا متمركـز مـي 171قسمتي از فرآيند توسعه نرم افزار را برروي مكالمه و گفتگو

. كنند

يك داستان كاربري ساده و اوليه :6- 4شكل

169 User Stories 170 Requirements 171 Conversation

103

نوشتن و مدلـسازي محـض اكثـر . داستان ها معموال روي كاغذهاي يادداشت نوشته مي شوند تمركـز معمـاران ، طراحـان و توسـعه داسـتان هـاي كـاربري . مبهم و نادرست خواهد بود اوقات

هـا و با كاربران سيستم 172دهندگان را به سمت مكالمه و گفتگو و افزايش ارتباطات چهره به چهره . دن مي ساز173 متمركزذينفعان معماري

طول گفتگو و مكالمـه بـين جزئيات كار در . متن داستان كاربري برروي كارت نوشته مي شود براي هر داستان مي توان تست . كاربران كشف شده و زمينه مي گردد و معماران با توسعه دهندگان

سـعه بدين ترتيب اين كار سبب مي گردد مطمئن شويم كـه داسـتان تو . هاي تاييد را در نظر گرفت داسـتان هـاي . قل از هـم باشـند مـست وده وداستان ها بايد قابل تست ب . يافته به درستي كار مي كند

برخي . نمود يك سيستم نرم افزاري وارد در روي كارت نوشت و هم مي توان انكاربري هم مي تو يكي از بهتـرين راه . از داستان هاي كاربري را مي توان در صورت لزوم با شرح بيشتري ايجاد نمود

داستان هـايي . ستان كاربري است براي هر دا174هاي ايجاد داستان هاي كاربري نوشتن موارد تست امـا فقـط زيرسـاختارهايي توسـعه مـي . كه حاوي زيرساختارهاي الزم هستند، توسعه پيدا مي كنند

. يابند كه براي آن داستان الزم هستند هم براي معمـاران و توسـعه دهنـدگان قابـل فهـم وداستان هاي كاربري هم براي كاربران

به اين منجر گرديده است كـه 176 و موارد كاربري 175رم افزاري مشخصات نيازمندي هاي ن . هستند .مسائل بسيار سخت و تكنيكي شده و شناخت كسب و كار مخصوص قشر خاصي گردد

داستان هاي كاربري كاربران را تشويق مي كنند تا درمعماري و طراحي نرم افزار مـشاركت . مشاركت فعال كاربران فـراهم مـي آيـد بدين ترتيب امكان . كنند به جاي اينكه آن را تجربه نمايند

. كاربري زماني كه پروژه ها از نظر زماني در مضيقه باشـند بـسيار مفيـد خواهنـد بـود داستان هاي هـستند امـا بـزرگ تـر از 177داستان هاي كاربري عموما كوچك تر از موارد كـاربري و سـناريوها

User(و داستان هاي كاربري ) Use Cases(موارد كاربري . [10] مي باشندIEEE 830حالت هاي

Stories ( موارد كاربري در يك قالـب قابـل پـذيرش بـراي . براي اهداف متفاوتي نوشته مي شوند. مشتريان و توسعه دهندگان نوشته مي شوند كه هر كدام مي تواند خوانده و مورد توافق قرار بگيرد

.هنگان توافقاتي صورت مي گيرداهداف مستند و براي انجام آنها بين مشتريان و توسعه د

172 Face to Face 173 Focus 174 Test Case 175 IEEE 830 (Software Requirements Specifications) 176 Use Cases 177 Scenarios

104

براي سهولت برنامه ريزي ترخيص و برنامه ريـزي تكـرار نوشـته مـي كاربري داستان ها شوند و هدف از آنها گفتگو براي تعيين نيازمندي هاي پنهان مانـده و كـشف جزئيـات مـورد نيـاز

. در واقع داستان ها ارتباطات چهره به چهره را افزايش مي دهند. است مـوارد كـاربري كمـي . هستند 178استان هاي كاربري كمي شبيه سناريوهاي مورد كاربري د

داستان هاي كاربري از جهـت تكميـل و طـول عمـر داراي . كامل تر از داستان هاي كاربري هستند موارد كاربري براي اين منظور طراحي مي شوند كه به عنـوان . تفاوت هايي با موارد كاربري هستند

179 هميشگي فرآيند توسعه نرم افزار باقي بمانند ولي داستان هاي كاربري اغلب گـذرا فراورده هاي چرا كـه در تكرارهـاي بعـدي بـه . بوده و فقط در تكراري كه در آن توسعه يافته اند باقي مي مانند

سناريوهاي طراحـي نـسبت . دليل تالطم و تغييرات پيش بيني نشده ممكن است همه چيز تغييركند يـك سـناريو بـزرگ تـر از . ن هاي كاربري از نظر تشريح بيشتر جزئيات كامل تـر هـستند به داستا

موارد كـاربري سـبب افـزايش . مي گردد Use Caseداستان كاربري بوده و معموال شامل چندين همچنين موارد كاربري سبب اجراي توسعه . مشاركت بيشتر ذينفعان در طراحي سيستم ها مي شوند

بين معماران را با كـاربران سيـستم هـا و 181داستان هاي كاربري همكاري . شوند مي 180تكرارپذيردر همكاري افراد جهت توليد يك محصول يا ايجاد يك تصميم . توسعه دهندگان افزايش مي دهند

در . مــوارد كــاربري ارتباطــات را افــزايش خواهنــد داد . بــا هــم همكــاري و مــشاركت مــي كننــدمثل تبادل اطالعات يا مستندات يـا . بادل اطالعات صورت مي گيرد بين دو شخص ت 182ارتباطات . نظرات

هـم آنهـا مرتب در حال تغيير بوده و تمام آن بـراي خـود ذينفعان معماري نيازمندي هاي داستان هاي كاربري را مي توان از طرق مختلف جمـع آوري ، طبقـه بنـدي و . شناخته شده نيست : [10]وري داستان هاي كاربري عبارتند از آ هاي جمعمهمترين روش. اولويت بندي نمود

183مصاحبه با كاربران • 184پرسشنامه • 185مشاهده و گفتگو • 186برگزاري جلسات كارگاه داستان نويسي •

178 Use Case Scenario 179 Transient 180 Iterative Development 181 Collaboration 182 Communications 183 User Interviews 184 Questionnaires 185 Observation

105

در سازمان ها از همه بهتر مي توانند در تدوين داسـتان هـاي كـاربري 187متخصصان دامنه كار . كمك كنند

شـده و جمـع آوري شـدند، هـر كـدام از آنهـا بايـد توسـط بعد از اينكه داستان ها نوشته بـرآورد كـردن .توسعه دهندگان سيستم ها تخمين زده شده و از نظر زماني برآورد شوند معماران و

تكنيك هاي مختلـف بـرآورد 1-4جدول . است يكي از مهمترين مسائل زمان داستان هاي كاربري . را نشان مي دهدزمان داستان هاي كاربري

تكنيك هاي مختلف برآورد زمان داستان هاي كاربري

شرح عنوان روش رديف

روش 1 Gut Feel

در اين روش هر شخصي مي تواند با نگاه كلي به وظايف و البته اين يـك . داستان ها يك برآورد از بازه زماني ارائه دهد .برآورد اوليه است و ممكن است تغيير يابد

2 روش قياسي

)Analogy(

در اين روش براي براورد كردن زمان داستان هـا آنهـا را بـا ايـن روش مـي توانـد . داستان هاي ديگر مقايسه مـي كننـد

خيلي دقيق باشد به شرط آنكه سـاير داسـتان هـاي كـاربري توسعه يافته باشند وزمان واقعي اجراي آنهـا مـشخص شـده

. باشد

3 روش تجزيه

)Decomposition(

داسـتان كـاربري را بـه داسـتان هـاي دراين روش مي توان مورد نياز كوچكتري تقسيم نموده و سپس بر اساس آن زمان

براي داستان هاي كوچكتر را تعيين ودر نهايت آنها را با هـم . جمع مي كنند

روش 4Delphi Wideband

د كـردن وردراين روش از روش هاي تكرارپـذير بـراي بـرآ بدين منظور ايـن . مي شود داستان هاي كاربري استفاده زمان

. استفاده مي كند188روش از چندين نقطه نظر [10] تكنيك هاي مختلف برآورد زمان داستان هاي كاربري :1-4جدول

186 Story-Writing Workshops 187 Domain Experts 188 View Points

106

189نقش هاي كاربري •

با توجه به نقش افراد در معماري سازماني چابك و ايجاد زمينه مناسب براي حضور همـه شناسايي وضعيت موجـود و نيازمنـدي هـاي كـسب و كـار ذينفعان معماري به منظور تعيين و

بدين ترتيب تيم معمـاري بـا كمـك تـيم هـاي . سازمان ، نقش هاي كاربري تعريف مي گردند . مـي شـود 190سپس نقش ها بـه كـاربران نگاشـت را تعريف كرده و توسعه نقش هاي كاربري

هـارت هـاي الزم بـراي وظايف ، مسئوليت هـا و م ،براي هر نقش جزئيات مربوط به آن نقش اگر فقط با كاربر يا كـاربران فرآيند معماري سازماني در .بكارگيري نرم افزارها تعيين مي گردد

. ناديده گرفته شود سازمانيخاصي در تعامل باشيم سبب مي گردد كه بخشي از نيازمندي هاي و ايجـاد ديـدهاي هدف اصلي از تعيين نقش هاي كاربري درگير كردن همه ذينفعان و كاربران

به عبارت ديگـر . ي سازمان است براي شناخت بيشتر و بهتر نيازمندي ها ) ديدگاه سازي (بيشتر خاصـي بنويـسيم ، يا ذينفعان كاربران 191براي اجتناب از اينكه فقط داستان ها را براساس ديد

. نقش هاي كاربري مختلفي را براي برقراري تعامل بيشتر ايجاد مي كنيم )192معماري با قالب آزاد(ماري كالن مدل مع •

تعيين مدل معماري با قالب آزاد يكي از روش هاي چابـك سـطح تـرخيص بـراي تعيـين . معماري كالن سازماني است

193مدل دامنه •

مدل دامنه همان نمودار سطح صفر ارتباط موجوديت هاست كه دامنه و محدوده سيستم ها . را نمايش مي دهد

مدل هاي خالق •

يري روش ها و مدل هاي خالق و پويا سبب افزايش ميزان چابكي معماري سازماني بكارگبكارگيري اين مدل سـبب . [2] استفاده نمود194 چرا-چرا از مدل بدين منظور مي توان . مي گردد

فرآيندها و فعاليت ها به شـكل شكل گيري علل در نتيجه آن تجلي عقالنيت در معماري گرديده و . نمايش داده مي شود درختياين مدل در قالب يك نمودار .دنمي شومنظم شناسايي

189 The User Roles 190 Map 191 Perspective 192 Free Form Architecture 193 Domain Model 194 Why-Why Diagram

107

بكـارگيري ايـن . [2] اسـت 195 چگونه–يكي ديگر از مدل هاي چابك و خالق، مدل چگونه درايـن نمـودار . مدل معماران را در جهت دستيابي به راهكارهاي بهتر و مطلوب تر كمك مي دهـد

در نهايـت يـك درخـت تـصميم گيـري . سايي مي شـود مراحل الزم براي اجراي يك راه حل شنا همچنـين . در معماري سازماني خواهـد بـود اين مدل تجلي پويايي و خالقيت . تشكيل خواهد شد

بكارگيري روش هاي آموزش و توزيع دانش نيز يكي ديگر از راهكارهاي چابك شناسايي وضعيت . معماران مي گرددموجود سازمان است و سبب افزايش ميزان پويايي و خالقيت

Cross Functionalمدل •

ميـزان چـابكي معمـاري مي تواند سـبب افـزايش Cross Functional مدلستفاده ازااين مدل به منظور نمايش و ارتباط بين واحدهاي سـازماني ، نقـش هـا، وظـايف و . سازماني گردد

ر مي توانـد ارتباطـات و تعامـل بـين در واقع اين مدل بهت . افراد سازمان مورد استفاده قرار مي گيرد با توجه به اينكه نقش عوامل انساني در چـابكي بـسيار . افراد و واحدهاي سازماني را برقرار نمايد

باال بوده و اصوال معماري سازماني چابك بر نقش افراد و ذينفعان بنا شده است لذا اسـتفاده از ايـن .بهتر مي تواند تطبيق پذيري را نشان دهدمدل به جاي مدل هاي ساختاري باال به پايين

. معماري سازماني چابك بر مبناي همكاري و تعامل بين ذينفعـان و افـراد بنـا شـده اسـت از اركان اساسي معمـاري سـازماني چابـك 197 و تيم هاي چندتخصصه 196تشكيل تيم هاي مجازي

مجازي و تـيم هـاي مي تواند جهت نمايش تيم هاي Cross Functionalبكارگيري مدل. است .چند تخصصه نيز بكار رود

از افرادي تشكيل شده است كه داراي سـطوح مختلفـي ) ضربدري(يك تيم چند تخصصه اعـضاي يـك تـيم . از مهارت ها و تجارب بوده و براي انجام يك وظيفه مشخص گرد هم آمده اند

تيم هايي هستند كـه تيم هاي مجازي . چند تخصصه از واحدهاي مختلف سازماني گردهم مي آيند .. بين سازمان با سازمان هاي ديگر ويا بين اعضاوواحدهاي دروني يك سـازمان تـشكيل مـي شـود

سازمان ها و تيم هاي مجازي بسيار مشتري مدار بوده و نظرات و دانش مشتري را براي بهبود كـاال د دانش را توليد كنند همچنين سازمان هاي مجازي به جاي اينكه خو . و يا خدمات به كار مي گيرند

سازمان هـاي مجـازي از . از دانش ديگران استفاده كرده و بدين ترتيب هزينه ها را كاهش مي دهند با تشكيل تيم هاي چند مهارته و . فناوري اطالعات و ارتباطات به طرز شايسته اي استفاده مي كنند

سـازماني افـزايش مـي بايـد مجازي و بكارگيري سازماندهي مبتني بر نقش ميزان چابكي معمـاري [53] .

195 How – How Model 196 Virtual Teams 197 Cross Functional Teams

108

) : تعيين وضعيت مطلوب( 198برنامه ريزي تكرار -4-6-4ذينفعـان كليـدي سـت كـه توسـط ا داستان هاي كاربري مجموعه اي از تكرار برنامه ريزي

مجموعه در يك تكرار كه معموآل دو هفته طول مي كشد توليد مي اين . شوند انتخاب ميمعماريذينفعان كليدي معماري به منظـور تكرار با توجه به اولويت مشخص شده توسط برنامه ريزي .شود

برنامه ريزي تكرار جزئيات بيشتري را به برنامه ريـزي . اجرا مي شوند تعيين دقيق وضعيت مطلوب به منظور برنامه ريزي تكرار در مورد هر داستان كاربري بحث و تبادل نظر . ترخيص اضافه مي كند

هـر معمـار يـا توسـعه دهنـده . اصلي شكسته مي شـود 199ستان كاربري به وظايف شده و سپس دا معماران و توسعه دهندگان مـدت زمـان وظيفـه خـود را . مسئوليت يك وظيفه را به عهده مي گيرد

؟ حتمـا بايـد .تخمين زده و ارزيابي مي كنند كه آيا مي توانند آن را در كمترين زمـان انجـام دهنـد ه وظايف شكسته شود ، مهم نيست كه اندازه وظايف بزرگ و كوچـك باشـد داستان هاي كاربري ب

بـه . مهم اين است كه معماران و توسعه دهندگان با جديت، سرعت و باعالقه آنهـا را انجـام دهنـد عبارت ديگر هر داستان كاربري به وظايف تقسيم شده و وظايف به معمـاران و توسـعه دهنـدگان

همچنين براي هـر وظيفـه زمـاني بـرآورد مـي . ه كار توجيه مي شوند محول گرديده و آنها نسبت ب زير مجموعه يك وظيفه . همه اين مسائل در طي يك جلسه برروي وايت برد انجام مي شوند . شود

وكاري اولويت بيشتري دارند و بايد سريع از نظر تكنيكي وظايف .داستان هاي كاربري است اي از . انجام شوند

نامه ريزي تكرار بر:7- 4 شكل

198 Iteration Plan 199 Tasks

109

در حقيقت هركدام از معماران وظيفه از مدلـسازي و تعيـين وضـعيت مطلـوب را برعهـده يكي از مهمترين مراحـل برنامـه . داشته و بدين ترتيب همه معماران در مدلسازي مشاركت مي كنند

هـا و ريزي تكرار تشكيل جلسات تكرار با حضور كارشناسان و ذينفعان معماري و مـديران پـروژه در اين جلسات با استفاده از روش هاي طوفان فكري و استفاده از وايت برد . توسعه دهندگان است

همچنـين وظـايف بـين . وماژيك و خودكار و كاغذ مدل هاي وضعيت مطلوب ترسـيم مـي گـردد . معماران و ساير ذينفعان تقسيم شده و مشكالت تكرارهاي قبل مورد بررسي قرار مي گيرند

: مدل ها و روش هاي چابك سطح تكرار -4-6-5 از روش برنامـه ريـزي طلوب معماري سازماني همانطور كه اشاره شد براي شناخت وضعيت م

براي انجام برنامه ريزي تكرار و اجراي تكرارها نياز بـه مـدل هـا و روش . استفاده مي شود كرارت. ود به شكل چابـك انجـام پـذيرد هاي چابكي است كه بر اساس آنها فرآيند شناخت وضعيت موج

براين اساس مهمترين مدل ها و روش هاي چابك پيشنهادي براي اجراي تكرارها و تعيين وضعيت : مطلوب عبارتند از

CRCمدل كارت هاي •

ي سيـستم يكي از روش هاي چابك براي تعيين و شناسايي كالس ها 200CRCبكارگيري مدل در ايـن روش . ا براي مدلسازي مفهومي بكار مـي رود در جريان تحليل مدل ه CRCمدل . هاست

، وظـايف 201 فيلد نام كـالس 3 اينچ بوده كه داراي 2 * 3هر كالس در مساله متناظر با يك كارت . در انجام وظايف خود مي باشد203 و همكاران كالس202كالس

CRC نمونه اي از كارت : 8- 4شكل

200 CRC Model 201 Class Name 202 Class Responsibilities 203 Class Collaborators

110

ها وظايف و مسئوليت هـاي آنهـا ناسايي كالس اين روش مبتني بر وظيفه است يعني مبناي ش ر مساله هـا ولي چطور وظيفه كالس را قبل از خود كالس بشناسيم؟ در حقيقت، در بيشت . مي باشد

يك سري كالسهاي مشهود و واضح وجود داشـته كـه شناسـائي آنهـا مـي توانـد مبنـاي شناسـايي وظايف سپس همكاران آن را بنويـسيم در واقع اگر به ازاي هر كالس مشهود . كالسهاي ديگر باشد

براي شناخت كالس هاي جديد به ازاي هر وظيفه يا مـسئوليت . مي توان بقيه كالس ها را شناخت يك كالس تالش مي كنيم جوابي براي اين سوال كه اگر اين وظيفه بخواهد انجام شود چه اتفـاقي

بكـارگيري داسـتان هـاي . هند شد مي افتد؟ پيدا نماييم بدين صورت همكاران كالس شناسائي خوا .كاربري نيز سبب افزايش ميزان چابكي معماري سازماني مي گردد

مدل كالس ها و بسته ها •

هم مي تواند يـك روش چابـك بـراي نمـايش UMLبكارگيري نمودارهاي كالس و بسته در . عناصر اصلي سيستم ها باشد

204مدل سازي داده فيزيكي •

چناچه اين مدل با يك . هم يك روش چابك براي مدلسازي است نمودار ارتباط موجوديت ها ابزار مناسب ايجاد گردد، مي توان آن را به سرعت مورد استفاده قرار داده و سيستم ها را طراحي و

. پياده سازي نمود

205مدل نمونه سازي سريع رابط كاربري •

يستم هـاي كـاربردي بـه سبب مي گردد تا با ارائه رابط هاي كاربري س بكارگيري اين مدل ضـمن اينكـه . امكان برقراري ارتباط بهتري با آنها بر قرار گردد ذينفعان معماري و مديران پروژه ها

سبب مي گردد تا سرعت و پويايي توسعه سيستم هاي كاربردي به طرز چـشمگيري افـزايش پيـدا . را نمايش داد ، سطوح دسترسي افراد206همچنين مي توان با استفاده از مدل امنيت. كند

مدلسازي پويا •

يك تكنيك چابك مدلسازي است كه بر جنبه هـاي رفتـاري سيـستم تمركـز 207مدلسازي پويا از آنجايي كه يكي از ويژگي هاي معماري سازماني چابك ، پويايي و تاكيـد بـر ويژگـي . [18]دارد

خـي از ويژگـي هـاي هاي رفتاري سازمان است، لذا روش مدلسازي پويا مي تواند براي نمايش بر مفهوم كـالس جنبـه ايـستاي يـك موجوديـت را . مدل هاي چابك معماري مورد استفاده قرارگيرد

در حقيقـت مـي تـوان . دربرمي گيرد در حاليكه مفهوم حالت روي رفتار موجوديت تمركز مي يابد

204 Physical Data Model 205 User Interface Prototype Model 206 Security Model 207 Dynamic Modeling

111

نـد، كه در هر آن در يك حالت به خصوص به سر مي بر 208اشياء را به صورت ماشين هاي متناهي يك نمودار حالت كـشيده 209بنابراين براي هر شئ. تعداد اين حالت ها متناهي مي باشد . تصور كرد

مي شود كه بيانگر تمام وضعيتهايي را كه آن شئ مي تواند براثر بروز رخدادهاي مختلـف بـه خـود در آن سيـستم 210به رفتار يك شئ در زمان هاي متفاوت در يك سيستم چرخه حيـات شـئ . بگيرد

. [4]فته مي شودگبـراي هـر شـئ تعـدادي . استفاده مي كنيم 211براي استفاده از مدلسازي پويا از مدلسازي حالت

متناهي از حالت ها وجود داشته كه از صفات شئ و روابط شئ با اشياء ديگر براي نمـايش حالـت . آن مـي باشـد بنابراين مقادير فعلي صفات و روابط شئ بيانگر حالـت فعلـي . آن استفاده مي گردد

اشياء به تاريخچه خود حساسيت دارند بدين معني كه اگر يك شئ را ايجاد كنيم و روي آن اعمالي انجام دهيم، عمل بعدي از نتيجه اعمال گذشته كه در متغيرهاي حالت ظاهر مي شود، متاثر خواهـد

ـ . بود اگون آنهـا را براي انجام مدلسازي حالت نخست بايد اشـياء كليـدي شناسـايي و حـاالت گون. براي تشخيص حالت هاي اشياء از نمودارهاي مورد كاربري هم استفاده مي شـود . مشخص نماييم

هـر حالـت توسـط مجموعـه . در طول زمان رويدادها ، خطاها و اسـتثناها را جـستجو مـي نمـاييم بـراي از آنجـايي كـه . گفته مـي شـود 212متغيرهايي نشان داده مي شود، كه به آنها متغيرهاي حالت

اشياء حالت هاي مختلفي وجود دارند نياز به يك عامل تغيير دهنده كه باعث انتقال از يـك حالـت عبارت از تغييري در حالت شـئ اسـت كـه 213يك انتقال . به حالت ديگري مي گردد، پيدا مي شود ه شرط يا شرايطي كه بايد محقق گـردد تـا انتقـال مربوطـ . بوسيله يك عامل موثر بوجود آمده است

.[4] نام دارد214انجام گردد، شرايط نگهبان تعيين موارد تغيير پذير •

اين مساله مـي . يكي از روش ها چابك سطح تكرار جمع آوري و ثبت موارد تغيير پذير است تواند كمك شاياني را به مديران پروژه ها و توسعه دهندگان جهت توسعه سيـستم هـاي اطالعـاتي

. نمايد

)215RFPتهيه (م پيمانكار تعيين يا شناسايي تي •

208 Finite State Machines(FSM) 209 Object 210 Object Life Cycle 211 State Modeling 212 State Variables 213 Transition 214 Guarded Conditions 215 Request for Proposal

112

مناسـب جهـت هـاي RFPيكي ديگر از روش هايي كه در تكرارها انجام مي پذيرد تـدوين در واقـع معمـاران . اسـت مناسـب انتدوين نيازمندي هاي مـورد نيـاز و انتخـاب سـريع پيمانكـار

ليلـي چناچـه بـه هـر د . مـي داننـد مسئول توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي را در قبال خودشانانتخاب پيمانكار براي توسعه سيستم ها به تعويق بيفتد، مدل هاي مطلوب بـه كارشناسـان فنـاوري

. اطالعات منتقل مي گردد

) : طرح گذار( برنامه ريزي روزانه -4-6-6برنامه ريزي روزانه هر روز با حضور معماران، مديران پروژه هـا و كارشناسـان و ذينفعـان

در ايـن جلـسات . اين برنامه ريزي از طريق جلسات روزانه انجام مي شود . دكليدي تشكيل مي شو ودرمـورد راهكارهاي اجرايي از سوي معماران به مديران پروژه ها و توسعه دهندگان منتقـل شـده

ساعت به طول مي 1اين جلسات حداكثر . روش هاي اجراي سيستم ها بحث و تبادل نظر مي شود ي از مدل ها و نظرات از طريق چهره به چهره و يا از طريـق وايـت بـرد انجامد و در طي آن بسيار

يكي از مهمترين مدل هايي كه از سوي معماران بـه توسـعه دهنـدگان منتقـل مـي . منتقل مي شوند همچنين در برنامه ريزي روزانه ، برنامه ها و وظايف روزهاي بعـد . شود، مدل تست سيستم هاست . كاربران مشخص مي شوندمعماران و توسعه دهندگان و

: مدل ها و روش هاي چابك طرح گذار -4-6-7روزانه با حضور ذينفعـان از روش برنامه ريزي معماري سازماني به منظور اجراي طرح گذاردر

براي انجام برنامه ريزي روزانه نياز بـه مـدل هـا و روش . استفاده مي شود كليدي معماري سازماني بـراين . بر اساس آنها فرآيند برنامه ريزي گذار به شكل چابـك انجـام پـذيرد هاي چابكي است كه

: اساس مهمترين مدل ها و روش هاي چابك پيشنهادي براي طرح گذار عبارتند از تست سيستم ها مدل •

XPدر متـدولوژي . در روش هاي چابك بسيار مورد استفاده قرار مي گيـرد 216 تست مدل نرم افزار است، تست سيستم توليـدي در حـين فرآينـد توسـعه از كه يك متدولوژي چابك توسعه به شده و تست سيستم ها سئولبدين منظور هميشه افرادي م . [10]اهميت ويژه اي برخوردار است

216 Test Model

113

همچنين همواره براي سيستم هاي توليـدي يـك . ها را تست مي كنند آن سيستم ها توسعه اتمواز . همكار تست تعريف مي گردد

قبل از اينكـه . 217 توسعه نرم افزار يك فرايند آزمايش گراست ري سازماني چابك در معما بـراين اسـاس معمـاران مـي تواننـد . مدل هاي تست طراحي مـي شـوند . ي آغاز گردد برنامه نويس

ايـن مـوارد تـست مـي توانـد بـراي . خودشان موارد تست را در كنار داستان هاي كاربري بنويسند همچنـين معمـاران مـي . ظيفه مندي و غيروظيفه مندي سيستم ها بكاررود آزمايش نيازمندي هاي و

.همزمان با نوشتن داستان هاي كاربري ، موارد تست را هم از زبان كاربران گرفته و بنويسندتوانند )بكارگيري ابزارها و توليد كننده هاي كد سريع و شبه كدها(كدهاي قابل اجرا مدل •

توان كدهاي اجرايي برنامه ها را با استفاده از ابزارهـا و توليـد كننـده با استفاده از اين مدل مي از آنجايي كه اين مدل ممكن است سبب وابسته شـدن بـه پالتفـرم خاصـي . هاي كدها توليد نمود

همچنين بسياري از موارد انتقالي را مي توان در قالب شـبه . گردد، فقط به شكل كلي بيان مي گردد . گان منتقل نمودكدها به توسعه دهند

... برگزاري جلسات روزانه با پيمانكاران ، توسعه دهندگان و مديران پروژه ها و •

يكي از روش هاي برنامه ريزي روزانه تشكيل جلسات روزانه به صورت گروهي يـا دو بـه دو تشكيل جلسات سريع و سـرپايي بـين معمـاران، كـاربران و توسـعه . براي برنامه ريزي انتقال است

. هندگان نيز يكي ديگر از روش هاي چابك طرح گذار استد

:پيشنهادي چابك بررسي و ارزيابي راه حل -4-7همانطور كه اشاره شد روش هاي كالسيك معمـاري سـازماني داراي مـشكالت و چـالش

براي حل اين مشكالت روش ها و متدولوژي هـاي چابـك معمـاري سـازماني ارائـه . هايي هستند متدولوژي هاي چابك معماري سازماني از مجموعه اي از تجارب عملي چابك تشكيل . گرديده اند

تجارب عملي چابك از حوزه مهندسي نـرم افـزار وارد معمـاري سـازماني گرديـده و بـر . يافته اند تطبيق پذيري بر تغييرات ، سرعت انتقال ، پويايي و خالقيت و پاسخگويي براي توسعه سريع و بـا

همانطور كه اشاره شد، متدولوژي هاي چابـك معمـاري . هاي اطالعاتي تاكيد دارند كيفيت سيستم اين چالش ها به دليـل . سازماني علي رغم داشتن ويژگي هاي چابك داراي چالش هايي نيز هستند

ويژگي هاي خاص متدولوژي ها، شرايط حاكم بر پارادايم چابكي و وجـود محـيط هـاي متغيـر و تيب در عمل امكان بكارگيري يك روش چابك وجود نداشـته و معمـوال از بدين تر . پرتالطم است

217 Test Driven

114

بنابراين مي توان نتيجه گرفت . تركيبي از روش هاي چابك براي معماري سازماني استفاده مي شود اين مساله در مهندسي نرم . كه استفاده از روش يا روش هاي خاص در پارادايم چابكي موثر نيست

موال كمتر پيش مي آيد كه از يكي از روش هاي چابك توسعه نـرم افـزار مع. افزار هم صادق است در عوض تركيبي از روش هاي چابك مورد استفاده قرار گرفته و يـا اينكـه . به تنهايي استفاده گردد

در حـوزه . اسـتفاده مـي گـردد RUPاز تجارب عملي چابك آنها در متدولوژي هـاي ديگـر مثـل يكـي از . اوت بودن شرايط راه حل هاي مختلفـي مـي تـوان ارائـه داد معماري سازماني به دليل متف

يكي از راه حل هاي چابكي هـم . بهترين راه حل ها بومي سازي چارچوب هاي براي چابكي است براين اساس چارچوب هـاي چابـك شـكل . بكارگيري تجارب عملي چابك در چارچوب ها است

احتي چـابكي را بـه متـدولوژي هـا تزريـق مـي چارچوب هاي چابك ساده بوده و به ر . مي گيرند چارچوب هاي چابك از حجم مدل ها و مستندات معماري كاسته و معمـاري را بـه شـكل . نمايند

همچنين چارچوب هاي چابك بر نقش عوامل انساني تاكيد كرده و سـرعت . تكاملي پيش مي برند يكرداصلي ايـن تحقيـق بكـارگيري روهمان طور كه اشاره شده . انتقال معماري را افزايش مي دهند

بكارگيري اصل تمركز سـبب . سه تجربه عملي چابك در جهت بومي سازي چارچوب زكمن است محدود شدن حوزه و چشم انداز معماري گرديده و سبب مي گردد برروي نقاط خاصي كـه همـان

شـكل تكامل تدريجي هم سبب شـكل گيـري معمـاري بـه . نقاط تحول آفرين است تمركز نماييم بـدين ترتيـب تعيـين وضـعيت . تدريجي و درقالب ترخيص ها و تكرارهاي كوتاه و زياد مي شـود

همچنين مدلسازي . موجود، تعيين وضعيت مطلوب و برنامه ريزي انتقالي به تدريج انجام مي شوند چابك سبب كاستن از حجم مدل ها و مستندات و جزئيـات غيـر ضـروري از معمـاري گرديـده و

بـراي ايـن منظـور از چـارچوب مـادر زكمـن . رعت انتقال معماري را افزايش مي دهد چابكي و س . اين چارچوب داراي دو چـالش اصـلي اسـت . استفاده گرديده كه يك چارچوب تقريبا كامل است

ايـن . دليل انتخاب اين چارچوب به دليل وجود جنبه هاي كامل تر و از جملـه جنبـه زمـان اسـت همچنـين ايـن متـدولوژي . دادن روش تكاملي تدريجي مـي گـردد ستون سبب تحت پوشش قرار

با توجه بـه مطالـب گفتـه شـده . مستقل از متدولوژي است كه كامال با پارادايم چابكي منطبق است : مهمترين ويژگي هاي راه حل چابك پيشنهادي عبارتند از

ـ (بومي كردن چارچوب زكمن از طريق افزودن سـه تجربـه عملـي چابـك بـه آن • وآوري ن )تحقيق

ژي هـا، امكان بكارگيري اين راه حل به عنوان يك چارچوب چابك در كنار ساير متـدولو • . كه سبب تزريق شدن چابكي به متدولوژي هاي معماري سازماني مي گردد

115

. متمركز شدن بر نقاط كليدي و تحول آفرين و تاكيد بر نقش معماران در تعيـين راهبردهـا •ا همانند روش هاي كالسيك، معماري را بـر طبـق كليـشه هـا و بدين ترتيب الزم نيست ت

ضمنا حوزه وچشم انداز معماري سـازماني كوچـك تـر . استانداردهاي رسمي دنبال نماييم . مي شود

تعيين ترخيص ها و استفاده از آنها براي شناسـايي و تعيـين وضـعيت موجـود، مـشاركت •در تعيين وضـعيت موجـود از طريـق ذينفعان كليدي در جلسات ترخيص ، تعيين اولويت

استفاده از داستان هاي كاربري ، تخمين داستان هاي كاربري ، استفاده از ماژيـك و وايـت ، بكارگيري مدل هاي خالق UML بابرد براي جلسات ترخيص، پرهيز از مدلسازي كامل

... و متني ساده و

. منظور تعيين وضعيت مطلوب تعيين تكرار هايي براي هر ترخيص و اولويت بندي آنها به • ها و تعيين مديران پروژه ها و پيمانكاران، استفاده از ماژيك و RFPتاكيد بر تدوين سريع

وايت برد براي جلسات تكرار، تاكيـد بـر انتقـال بـسياري از مـدل هـا از طريـق برقـراري بـا امـل ارتباطات چهره به چهره بين معماران و توسـعه دهنـدگان ، پرهيـز از مدلـسازي ك

UML و ...

تعيين جلسات روزانه به منظور برنامه ريزي انتقال و انتقال مدل هاي تـست و مـدل هـاي •بـين معمـاران و توسـعه ... پياده سازي شامل سورس كدها، وب سرويس ها، شبه كدها و

.دهندگان

قال از مزاياي اصلي اين راه حل افزايش سرعت برنامه ريزي معماري سازماني و سرعت انت همچنين راه حل چابك پيشنهادي صحت و كاربردي بودن ايده هـاي . مدل هاي معماري است

معماري سازماني چابك را در قالب مدل ها نشان داده و ضرورت بكـارگيري چـارچوب هـاي هيچ روشي دردنيا كامل نيست و راه حـل چابـك . چابك را در كنار متدولوژي ها بيان مي كند

برخي از مهمترين معايب و چالش هاي راه حـل . معايب خاص خود است پيشنهادي نيز داراي :چابك پيشنهادي عبارتند از

شايد اين جملـه را شـنيده : مسير مشخصي وجود ندارد تا مورد اجابت سايرين قرار بگيرد •نبايد در اين مورد افراد را اجبار نمود كه از اين . باشيد كه شما بسازيد، ديگران هم مي آيند

بلكه بايد باعمل به دستورات اين روش در طول زمان، صحت و سـقم . استفاده كنند روش اگر . بايد از تيمي شروع نمود كه خود داوطلبانه اين روش را قبول دارند . آن را اثبات نمود

خواسته شود تا باالجبار راه حل پيشنهادي بكار گرفته شود، اين ريسك وجـوددارد كـه بـا

116

ضعفي، مقاومت در برابر راه حل شكل گرفته و كل روش حـذف بوجود آمدن كوچكترين . گردد

ضروري است تا افراد با يكـديگر كـار . بستگي به افرادي دارد كه دراين زمينه كار مي كنند •بـراين . آنها بايد داراي ذهن باز بوده و مشتاق يادگيري باشـند . كرده و ارتباط برقرار نمايند

سازمان هاي چابك بسيار موفق تر از سازمان هاي غيـر اساس راه حل چابك پيشنهادي در چابك است، زيرا در سازمان هاي چابك به دليل اينكه افراد دانـش محـور، خـالق و پويـا

. هستند بهتر مي توانند خودشان را با روش هاي چابك تطبيق دهند برخي از .توليد تكاملي مدل ها ممكن است مورد پسند بسياري از معماران كالسيك نباشد •

معماران كالسيك هنوز بر بكارگيري روش هاي كالسيك اصرار داشته و به تغيير پـارادايم معموال صـبر مـي كننـد تـا كالسيك معماران. از حالت كالسيك به چابك اعتقادي ندارند

مدلي كامل را ارائه كنند و همين كار باعث مي شود تايا هيچ چيزي توليد نكنند و يا آنقدر معموال اين مساله براي خيلي از افراد قابل پذيرش نيست . كه ديگر به كار نيايد طول بكشد

. كه هيچ مدلي كامل نيست و تنها كافي است تا مدلي قابل قبول ارائه شود

: خالصه و نتيجه گيري -4-8و مزاياي نسبي آن مورد بررسي قرار داده و چالش ها دراين فصل ابتدا چارچوب زكمن را

به دليل وجود مزاياي ذكرشده، چارچوب زكمـن بـه عنـوان چـارچوب هـدف . ررسي نموديم را ب چـالش : دو چالش اصلي چـارچوب زكمـن عبارتنـد از . دراين تحقيق مورد استفاده قرار مي گيرد

يعنـي چابـك سـه تجربـه عملـي مساله اصلي اين تحقيق استفاده از . متدولوژي و چالش مدلسازي ن حـوزه و چـشم انـداز معمـاري سـازماني، اتخـاذ روش تكامـل تـدريجي و ايجاد تمركز در تعيي

. اسـت بومي سازي چارچوب زكمن و تبديل آن به يـك چـارچوب چابـك براي مدلسازي چابك . بدين منظور ابتدا به تبببن دقيق صورت مساله پرداخته و محدوده آن را بـا دقـت مـشخص كـرديم

مهمتـرين . و ضرورت بكارگيري آنهـا پـرداختيم ه ذكر شد چابك تجارب عملي همچنين به بررسي نتيجه اي كه از اين فصل گرفته مي شود اين است كه ايجاد تمركز در تعيين حـوزه و چـشم انـداز معماري سازماني، بكارگيري روش تكامل تدريجي از طريق برنامه ريزي ترخيص هـا بـراي تعيـين

ضعيت مطلوب و برنامه ريـزي روزانـه بـراي وضعيت موجود ، برنامه ريزي تكرار ها براي تعيين و تعيين طرح انتقال و تعيين مدل ها و روش هاي چابك در سـه سـطح اشـاره شـده سـبب افـزايش

117

با بكـارگيري ايـن . چابكي معماري سازماني و به ويژه افزايش سرعت مدلسازي و انتقال مي شوند ماري سـازماني اسـتفاده كـرده و الگوي ساده مي توان چارچوب زكمن را در كنار هر متدولوژي مع

در فصل بعد كاربردي بودن ايده هاي معماري سـازماني چابـك را بـر . چابكي را به آن تزريق نمود . اساس راه حل چابك پيشنهادي و درقالب مدل هايي نشان مي دهيم

118

پنجم فصل

مطالعه موردي

119

يك مطالعه موردي، مدلهاي اصلي راه حل پيشنهادي ارائـه و بررسـي دراين فصل با انجام بديهي است كه امكان انجام يك مطالعه مـوردي كامـل وجـود نداشـته و اصـوال امكـان . دنمي شو

نمايش پارادايم چابكي در معماري سازماني و چگونگي انجام كار توسط اشـكال و نمودارهـا غيـر . نتايج حاصل را به عنوان نتايج مطالعه مـوردي نـشان داد فقط مي توان خروجي ها و . ممكن است

بنابراين هدف اصلي از ارائه اين مطالعه موردي نشان دادن برخي از ايده هاي چابكي بر اسـاس راه . حل چابك پيشنهادي در مدل هاي معماري است

: سازمان مورد مطالعه و لزوم معماري چابك براي آن-5-1صورت مساله و حوزه مطالعه موردي مـشخص شـود، سـازمان انتخـاب درابتدا الزم است

شده براي اين منظور مركز ملي شماره گذاري كاال و خدمات ايـران وابـسته بـه موسـسه مطالعـات اين سازمان به دليل وجود منابع محدود و انتظارات نامحدود از آن و با توجه به .بازرگاني مي باشد

غيير است، نيازمند برنامـه ريـزي و اجـراي معمـاري سـازماني چابـك اينكه شرايط حاكم برآن پر ت با توجه به اينكه يك ابزار وزبان مدلسازي واحدي كه بتواند تمام جنبه ها و ويژگي هاي يك . است

معماري سازماني چابك را بيان نمايد وجود ندارد، لذا نبايد انتظـار داشـت كـه تمـامي مـدل هـا و با توجه به اينكه ابزاري با قابليت مدلسازي تمامي مدل ها و امكانات . دادخروجي ها را بتوان نشان

و Visio از قبيـل يمعماري سازماني چابك مهيا نيست لذا جهت انجام مطالعه مـوردي از ابزارهـاي Enterprise Architect نكته قابل توجه اين است كه برخي از ويژگـي . استفاده شده است... و

اين بدين دليل است كه برخـي از . مي توان به صورت مدل هاي معماري نشان داد هاي چابكي را ن ويژگي هاي چابكي مثل سرعت قابل نمايش نبوده و دوم اينكه برخي از خروجي ها مثل ارائه هـا ،

. مدل نيستند... گزارشات ، مصاحبه ها، مستندات فني و وبا توجه به اينكه ابزارها قابليـت مدل هاي مطالعه موردي براساس راه حل پيشنهادي بوده

پيشنهادي را ندارند ، لذا طبيعي است كه تعدادي از نمودارهـا و اه حل پوشش به تمامي مدل هاي ر بـا توجـه بـه رشـد معمـاري . مدل هايي كه معرفي مي شوند چندان متداول و شناخته شده نباشـند

. عماري سازماني چابك تدوين گرددسازماني چابك اميد است تا يك زبان مدلسازي چابك براي م

120

:تعيين استراتژي اثربخش و تحول آفرين ) مدل(وش ر-5-2

فرآيند تعيين استراتژي اثربخش و تحول آفرين :1- 5شكل

121

ايـن . اولين كار در معماري سازماني چابك تعيين استراتژي اثربخش و تحول آفرين اسـت ترسـيم Cross Functionalدل براسـاس مـدل ايـن مـ . مدل براساس فرصت ها شكل مـي گيـرد

براساس اين مدل معماران چابك ضمن برنامه ريزي اوليـه و مطالعـات سـازماني بـه . گرديده است دنبال كشف فرصت ها بوده ودر كنار برنامه ريزان استراتژيكي سازمان و مـديران ارشـد بـه تعيـين

يستم ها به شكل توزيع شده است نايل استراتژي اثر بخش و تحول آفرين كه همان توسعه سريع س بدين منظور پس از جمع بندي نظرات و پيشنهادات و ارزيابي فرصت ها و شاخص هاي . گشته اند

عمده موفقت و تعيين گلوگاهها، معماران دريك جلسه طوفـان فكـري بـه بحـث و تبـادل نظـر بـا رمهم در ايـن مـدل ايـن اسـت كـه نكته بـسيا . مديران ارشد و برنامه ريزان استراتژيكي مي پردازند

بـدين . معماري درراستاي استراتژي هاي سازمان قرارگرفته و برروي نقاط خاصي متمركزمي گـردد . ترتيب تيم معماري سازماني چابك مي تواند به تعيين حوزه و چشم انداز معماري سازماني بپردازد

: حل مساله در حوزه راه حل -5-3ل ها و روش هاي چابك جهت بهبود روش هـاي مـدل سـازي و بخش به ارائه مد ايندر

برنامه ريزي معماري سازماني مبتني بر چارچوب زكمن با استفاده از الگوي چابك پيـشنهادي مـي : مدل هاي ارائه شده در اين فصل به سه دسته اصلي تقسيم مي شوند . پردازيم

. ار مي دهند كه سطر اول چارچوب زكمن را تحت پوشش قر218مدل هاي متني • بـوده و بـراي تعيـين 219 مدل هـاي مفهـومي "مدل هاي سطح ترخيص كه عمدتا •

اين مدل ها سطر دوم و تا حدودي سـطر . وضعيت موجود معماري بكار مي روند . سوم چارچوب زكمن را تحت پوشش قرار مي دهند

بـوده و بـراي تعيـين 220 مـدل هـاي فيزيكـي "مدل هاي سطح تكرار كـه عمـدتا •اين مدل هـا سـطر سـوم و تـا حـدودي . وب معماري بكار مي روند وضعيت مطل

. سطر چهارم چارچوب زكمن را تحت پوشش قرار مي دهند شـامل داده هـاي فيزيكـي، 221 مدل هاي پياده سازي "مدل هاي برنامه ريزي روزانه عمدتا

ه كار مـي تست واحد، كدهاي قابل اجرا و شبه كدها هستند كه جهت برنامه ريزي انتقال معماري ب

218 Contextual 219 Conceptual 220 Physical 221 Implementation

122

از ارائـه . (اين مدل ها سطر چهارم و پنجم چارچوب زكمن را تحت پوشش قرار مـي دهنـد . روند .) مدل هاي اين دسته به دليل وابستگي به پالتفرم هاي خاص و اجرايي بودن صرفنظر مي شود

: مدل هاي مربوط به سطر اول چارچوب زكمن -5-3-1هدف از مدلسازي اين . چارچوب زكمن مي پردازيم در اين بخش به مدل سازي سطر اول

سطر تعيين چشم انداز و حوزه معماري سازماني بر مبناي استراتژي اثربخش سـازمان و تمركـز بـر تعيين مدل هاي اين سطر براي مدلسازي سطرهاي بعدي چارچوب مورد . نقاط تحول آفرين است

. نياز مي باشد داده/ سلول برنامه ريز •

ايـن . هرستي از موجوديت ها و يا اشيائي است كه سازمان عالقمند به آنهاست اين ستون ف ايـن . سلول قلمرو يا مرز مدل هاي ستون داده در سطرهاي دوم تا پنجم را مشخص مي نمايـد

: سلول شامل موجوديت هاي زير است o مشخصات شركت هاي نماينده o مشخصات شركت هاي عضو o منابع مالي o گزارش هاي كاري o مشخصات شركت هاي پيمانكار o كارشناسان و مشاوران كليدي o الگوها ، قوانين و مقررات o امنيت سيستم o سرعت انجام كار

o كسب دانش مورد نياز كاركرد/ سلول برنامه ريز •

احتمـاال . اين سلول فهرستي از فرآيندها يا كاركردهايي است كه يك سازمان انجام مي دهد مرو يا مرز مدل هاي سـتون كـاركرد در سـطرهاي دوم تـا پـنجم تنها كافي است اين سلول قل

: اين سلول شامل فرآيندهاي زير است . چارچوب زكمن را مشخص مي كند o توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي o تست سريع سيستم هاي اطالعاتي

123

o برقراري امنيت باال براي سيستم هاي اطالعاتي o اقدامات ارزيابي مستمر فعاليت ها ، عملكرد و o تشكيل جلسات زود به زود o تشكيل جلسات طوفان فكري در صورت بروز وقـايع پيچيـده و نيـاز بـه تـصميم

گيريo ايجاد و توسعه پايگاه دانش o درخواست هاي اعضا و مشتريان و رسيدگي به درخواست ها و شكايات پيگيري

آنها شبكه /سلول برنامه ريز •

ت كه يك سازمان وظايف خود را در آن مكـان هـا انجـام اين سلول فهرستي از مكان هايي اس اين سلول قلمرو يا مرز مدل هاي مربوط به مكان هاي مختلف يـك سـازمان را مـشخص . مي دهد

اين سلول شامل مكـان هـاي زيـر . مي كند كه در سطرهاي دوم تا چهارم چارچوب رسم مي شوند :است

o وزارت بازرگاني

o و خدمات ايران مركز ملي شماره گذاري كاال

o شركت هاي نماينده مركز

o شركت ها وسازمان هاي عضو

افراد/ سلول برنامه ريز •

اين سلول فهرستي از تشكيالت سازماني است كه يك سازمان مسوليت هاي خود را بـراي اين سلول قلمرو يا مرز مدل هـاي مربـوط بـه تـشكيالت يـك . انجام، به آنها انتساب مي دهد

ايـن سـلول شـامل . هاي دوم تا پنجم چارچوب زكمـن مـشخص مـي كنـد سازمان را در سطر :تشكيالت زير است

o مديريت عامل

o تيم معماري سازماني

o واحد فناوري اطالعات

o واحد طرح توسعه

o واحد مالي اداري

o واحد امور مشتركين

o واحد اطالعات پايه اقالم

124

o شركت پيمانكار سيستم هاي اطالعاتي

o مشاوران

o تيم ناظران

o شركت هاي نماينده

o تيم تست كننده سيستم ها

o تيم ارزيابي امنيت سيستم ها

زمان/سلول برنامه ريز •

اين سلول فهرستي از رخدادها و زمان هايي است كه براي سازمان مهم بوده و سازمان بايد اين سلول قلمرو و مرز مدل هاي سطر دوم تا چهـارم چـارچوب زكمـن را . به آنها پاسخ دهد

اين سلول شامل وقايع و زمان . مي كند كه مربوط به زمان هاي ارزشمند سازمان است مشخص : هاي زير مي باشد

o زمان بروز حوادث و وقايع پيش بيني نشده

o زمان بروز نارضايتي مشتريان و اعضا

o زمان درخواست جديد اعضا و مشتريان

o زمانبندي توسعه سيستم هاي اطالعاتي

o ستم هاي اطالعاتي زمان نصب و آموزش سي

o زمان رفع اشكال و ارائه ورژن جديد سيستم هاي اطالعاتي

o زمان تست سيستم هاي اطالعاتي

o زمان تصميم گيري هاي مشكل و پيچيده

انگيزه/سلول برنامه ريز •

اين سلول فهرستي از اهداف يا مقاصد يا راهبردها و عوامل عمده موفقيـت در كـسب و كـاررا در واقع اين سلول قلمرو يـا مـرز مـدل هـاي سـتون . رزشمند است بيان مي كند كه براي سازمان ا

اين سلول شامل مـوارد ذيـل . انگيزه در سطرهاي دوم تا پنجم چارچوب زكمن را مشخص مي كند :است

:هدف امـور بازرگـاني و د ربتحقـق و پيـش ملي شماره گذاري كاال و خدمات ايران مركز اصلي هدف

سيستم شماره گذاري كاالهاي تجاري، توليدات صنعتي و خدمات عمـومي و صنايع كشور، توسعه .باشد همچنين گسترش تجارت الكترونيكي در قسمتهاي مختلف صنعت مي

:استراتژي اثربخش و تحول آفرين

125

توسعه سريع سيستم هاي كاربردي ، يكپارچه و توزيع شده به منظور دستيابي به اهداف : عوامل عمده موفقيت

o ملي بودن طرح

o الزام قانوني

o كد در راستاي ارائه خدمات پاسخگو بودن ايران

o دهي گستره شبكه خدماتي و سرويس

o روابط عمومي و تبليغات

o ارتباط با مشتري

: مدل ها وروش هاي سطح ترخيص-5-3-2 مجموعه اي از طرحهاي تكـرار را در قالـب يـك نقـشه كلـي بـراي ترخيص برنامه ريزي

.مجموعه اي از داستان هاي كاربري اسـت برنامه ريزي ترخيص .ه نشرها نمايش مي دهد رسيدن ب براين اساس تعدادي از داسـتان هـاي كـاربري . برنامه ريزي ترخيص را نشان مي دهد 1-5جدول

ارائـه تعـدادي از بـه در اين بخـش . تعيين گرديده و زمان مورد نياز براي آنها برآورد گرديده است پيـشنهادي مـي چابـك براسـاس راه حـل موجـود سطح ترخيص براي تعيـين وضـعيت مدل هاي : پردازيم

)Release Plan (برنامه ريزي ترخيص

رديف داستان ها

) Stories(

زمان برآورد شده نهايي

) Estimate(

شماره تكرار

شماره ترخيص

1 امنيت سيستم ها بايـد در حـد قابـل قبـولي

. باشد20 1 1

2 ــه منــدي در نظــر نياز منــدي هــاي غيروظيف

. براي آنها سناريو بنويسيم. گرفته شود30 1 2

3 مدير سيستم مي تواند اطالعات و داده ها را

.حذف، ايجاد و به روز رساني نمايد15 1 1

2 1 20مديرسيستم مي تواند ساختاراطالعات پايه را 4

126

. تغييردهد

5 ش هـاي گزارش ساز بايد بتواند انواع گـزار

آماري، نموداري و متني را در مورد روند كد .گذاري كاال و خدمات مشاهده نمايد

30 2 1

6 فقط كـاربران مجـاز بتواننـد گـزارش هـاي

. مربوط خودشان را مشاهده نمايند12 2 2

برنامه ريزي ترخيص :1-5جدول

: 222تعيين نقش هاي كاربري) مدل(روش -5-3-2-1يان مي توانند در نوشتن داستان هاي كاربري و تعيين دقيق تـر نيازمنـدي مي دانيم كه مشتر

اعضا، شركت ها و سـازمان . مهمترين مشتريان اعضاي سازمان ايران كد هستند . ها به ما كمك كنند هدف اين اسـت كـه . توزيعي هستند كه به نوعي با كاال و خدمات در ارتباط هستند -هاي توليدي

نقـش هـاي كـاربري . بيشترنسبت به طبقه بندي كاال و خدمات ياري دهنـد اعضا ما را در شناخت بدين ترتيـب . برروي كارت ها نوشته شده و سپس توسط نظر جمع پااليش و جمع بندي مي گردد

:تيم معماري با كمك تيم هاي توسعه نقش هاي كاربري زير را در نظر مي گيرد

و تبادل نظر تعيين نقش هاي اوليه پس از بحث :2- 5شكل

222 The User Roles

127

مي شود و بـراي هـر نقـش جزئيـات مربـوط بـه آن نقـش و 223سپس نقش ها به كاربران نگاشت .وظايف ، مسئوليت ها و مهارت هاي الزم براي بكارگيري نرم افزارها تعيين مي گردد

تعيين نهايي نقش هاي كاربري :3- 5شكل

در تعامل باشيم سبب مي گردد كه اگر فقط با كاربر يا كاربران خاصي معماري سازماني در

هدف اصلي از تعيين نقش هاي كاربري درگيـر . بخشي از نيازمندي هاي كاربران ناديده گرفته شود بـراي شـناخت بيـشتر و بهتـر ) ديدگاه سازي (كردن همه ذينفعان و كاربران و ايجاد ديدهاي بيشتر

كـاربران 224قط داستان ها را براساس ديد به عبارت ديگر براي اجتناب از اينكه ف . استنيازمندي ها با . ايجاد مي كنيم آنهاخاصي بنويسيم ، نقش هاي كاربري مختلفي را براي برقراري تعامل بيشتر با

تعريف مشخصات و صفات مربوط به نقش هاي كاربري بهتر مي تـوان تفـاوت بـين نقـش هـا را . آشكار نمود

223 Map 224 Perspective

128

: 225مدل داستان هاي كاربري -5-3-2-2 مرتب در حـال تغييـر بـوده و تمـام آن بـراي خـود و ذينفعان معماري نيازمندي هاي كاربران

داستان هاي كاربري را مي توان از طـرق مختلـف جمـع . هم شناخته شده نيستو ذينفعان كاربران در سازمان ها از همه بهتـر مـي 226متخصصان دامنه كار . آوري ، طبقه بندي و اولويت بندي نمود

هر كدام از معماران ، طراحان ، توسعه دهندگان ، . د در تدوين داستان هاي كاربري كمك كنند تواننبا توجه به نقش هاي كـاربري . مشتريان و نقش هاي كاربري تعدادي داستان كاربري ايجاد مي كنند

تعريف شده در بخش قبل و وجود ساير ذينفعان به بيان تعدادي از داستان هاي نقش هاي مختلـف : مي پردازيم

داستان هاي معماران . امنيت سيستم ها بايد در حد قابل قبولي باشد

. براي آنها سناريو بنويسيم. نيازمندي هاي غيروظيفه مندي در نظر گرفته شود

Administratorداستان هاي

. مدير سيستم مي تواند اطالعات و داده ها را حذف، ايجاد و به روز رساني نمايد

. مديرسيستم مي تواند ساختاراطالعات پايه را تغييردهد

داستان هاي گزارش سازگزارش ساز بايد بتواند انواع گزارش هاي آماري، نمـوداري و متنـي را در مـورد رونـد كـد

. گذاري كاال و خدمات مشاهده نمايد

225 The User Stories 226 Domain Experts

129

. يندفقط كاربران مجاز بتوانند گزارش هاي مربوط خودشان را مشاهده نما

داستان هاي متخصص كدينگ . در نظر گرفته شودGS1استانداردهاي مربوط به كدينگ بين المللي

. ساختاراطالعات پايه اقالم طبق استاندارد ملي تعيين گردد

130

: 227تخمين داستان هاي كاربري) مدل(روش -5-3-2-3وري شـدند ، هـر كـدام از آنهـا بايـد توسـط بعد از اينكه داستان ها نوشته شده و جمـع آ

بـرآورد كـردن .توسعه دهندگان سيستم ها تخمين زده شده و از نظر زماني برآورد شوند معماران و بـا اسـتفاده از روش 2-5جـدول در . اسـت يكـي از مهمتـرين مـسائل زمان داستان هاي كـاربري

Delphi Wideband نوشتن سناريو براي نيازمندي هـاي ستان كاربري چهار برآورد كننده براي دا . غير وظيفه مندي زمان هاي خود را بر اساس تعداد روز برآورد مي كنند

رديف برآورد كننده

)Estimator( تخمين كمينه

)براساس روز( تخمين بيشينه

)براساس روز( 14 14 اول معمار 1 16 15 دوممعمار 2 14 13 سوممعمار 3 15 15 چهارممعمار 4

: تخمين زمان توسط چهار برآورد كننده براي داستان كاربري :2-5جدول "نوشتن سناريو براي نيازمندي هاي غيروظيفه مندي"

. براي تدوين طرح ترخيص برآورد كردن زمـان داسـتان هـا امـري الزم و ضـروري اسـت

يم معمـاري بـا تـيم هـاي براساس روز مي باشد كه پس از بحث و گفتگو ميان ت داستان ها تخمين براسـاس زدن تخمـين Delphi Widebandروش ديگر تخمين . توسعه دهنده بدست آمده است

توسعه دهنـدگان بـا كمـك برنامـه معماران و . مي باشد 229 درصد 90 و 228 درصد 50ميزان اطمينان اسـاس آنهـا تخمـين را بر . را براي هر داستان تعيـين مـي كننـد 230نويسان زمان مطلوب و دلخواه

درصـد تخمينـي خواهـد بـود كـه آنهـا 50تخمـين . درصد بيان مي كننـد 90 درصد و 50اطمينان قابل انجـام اسـت اگـر چـه ممكـن اسـت داستان مورد نظر احساس مي كنند براساس نصف زمان

در . درصد زماني خواهد بود كه كـار روان انجـام نخواهـد شـد 90تخمين . مشكالتي موجود باشد

227 Estimating the Stories 228 50% Estimate 229 90% Estimate 230 Ideal Time

131

درصـد ارائـه 90 – درصـد 50 كامل داستان ها و تخمـين آنهـا براسـاس روش ليست 3-5جدول . گرديده است

ليست كامل داستان ها و تخمين آنها

داستان كاربري رديف تخمين

50 درصد

تخمين 90

درصد 20 14 . امنيت سيستم ها بايد در حد قابل قبولي باشد 1

2 بـراي آنهـا . شـود نيازمندي هاي غيروظيفه منـدي در نظـر گرفتـه

. سناريو بنويسيم20 30

3 مدير سيستم مي تواند اطالعات و داده هـا را حـذف، ايجـاد و بـه

.روز رساني نمايد10 15

20 14 . مديرسيستم مي تواند ساختاراطالعات پايه را تغييردهد 4

5 گزارش ساز بايد بتواند انواع گزارش هاي آماري، نموداري و متني

. روند كد گذاري كاال و خدمات مشاهده نمايدرا در مورد20 30

6 فقط كاربران مجاز بتوانند گزارش هاي مربوط خودشان را مشاهده

. نمايند10 12

7 در نظـر گرفتـه GS1استانداردهاي مربوط به كدينگ بـين المللـي

. شود10 15

30 14 . ساختاراطالعات پايه اقالم طبق استاندارد ملي تعيين گردد 8 درصد 90 – درصد 50 ليست كامل داستان ها و تخمين آنها براساس :3-5جدول

132

: 231مدل دامنه -5-3-2-4اين مدل يك مدل مفهومي براي شناخت بهتر مولفه هاي و موجوديت هاي كـسب و كـار

ايـن براي ترسيم . ترسيم اين مدل يك روش چابك براي شناسايي سريع دامنه كار مي باشد . است و 232يكي از روش ها رسم نمودار ساده ارتباط موجوديت هـا . مدل روش هاي مختلفي وجود دارد

. مي باشدUML در 233استفاده از نمودار كالس

)ارتباط بين موجوديت ها( مدل دامنه ساده :4- 5شكل

231 The Domain Model 232 ERD (Entity Relation Diagram) 233 Class Diagram

133

:مدل معماري سيستم با قالب آزاد -5-3-2-5در ايـن . ب آزاد مي توان مدل استقرار سيـستم را بيـان نمـود براي ارائه يك معماري با قال

و اليـه مركـز ) اينترنت(مدل معماري، سازمان به سه اليه اصلي يعني اليه نماينده ، اليه شبكه واسط مربوطـه داده هـا را بـه بانـك هـاي 234در هـر اليـه وب سـرويس هـاي . ملي تقسيم گرديده است

بكارگيري وب سرويس هـا . به اليه هاي ديگر ارسال مي كنندرااطالعاتي منتقل نموده و يا داده ها . سبب سهولت طراحي سيستم ها گرديده و در نتيجه چابكي افزايش مي يابد

Central NationalCoding

All AgencyDataBase

TCS DataBase

DistributerDataBase

InterNet or Other Network

Agency

Data Transfer WebServices DistributerDataBase

TCS WebServices

CCS WebServicesCCS A Package DataBase

DistributerDataBase

Data Transfer Webservice

Data Transfer Webservice

مدل استقرار سيستم :5- 5شكل

234 Web Services

134

: 235 چرا-چرا) نمودار(مدل -5-3-2-6در معماري گرديـده و در نتيجـه آن علـل شـكل اين مدل سبب تجلي عقالنيت بكارگيري

بكارگيري اين مدل سـبب شناسـايي . گيري فرآيندها و فعاليت ها به شكل منظم شناسايي مي شوند در جهت حل نقاط ضعف و رسيدن بـه را سريع نقاط ضعف روش هاي موجود گرديده و سازمان

نـوآوري را در معمـاران ايـن مـدل همچنـين پويـايي، خالقيـت و . كمك مي كند وضعيت مطلوب . تقويت كرده و معماران بهتر مي توانند انگاره هاي ذهني خود را بيان نمايند

2 چرا براي كشف داليل فروش ضعيف بسته -چرا مدل :6- 5شكل

با استفاده از روش درختواره علت و عوامل فروش ضعيف بسته نرم افـزاري 6-5شكل در

و كـرده راين اساس مي توان مشكالت را بهتر و سـريعتر شناسـايي ب. مورد بررسي قرار مي گيرد 2 . وضعيت مطلوب را تعيين نمود

235 Why – Why Model

135

: 236 چگونه-چگونه) نمودار(مدل -5-3-2-7بـا بكـارگيري . سازماني مي گردد سبب تجلي عقالنيت در معماري هم اين مدل بكارگيري

ايـن مـدل . مختلـف شناسـايي نمـود اين مدل مي توان راهكارهاي مطلوب را از ميان راهكارهـاي همچنين پويايي، خالقيت و نوآوري را در معماران تقويت كرده و معماران بهتر مـي تواننـد انگـاره

. هاي ذهني خود را بيان نمايند

چگونه به منظور توسعه سريع، با كيفيت و كم هزينه سيستم ها - چگونه مدل :7- 5شكل

روش هاي مختلف توسعه سيستم هاي جديـد وش درختواره با استفاده از ر 7-5در شكل بهتر اساسبراين . مي گيرند مورد بررسي قرار به شكل كم هزينه ، سريع و با كيفيت جمع آوري و

. وضعيت مطلوب تعيين نمودهكارهاي مناسب را براي رسيدن بهمي توان راو سريعتر

236 How – How Model

136

:نمودار ساختار سازماني -5-3-2-8ت توصيف ساختارسازماني واحدهاي يك سازمان استفاده مـي شـود و جـزو اين مدل جه

دراين نمودار واحدها و نقـش هـاي سـازماني . نمودارهاي متداول و مرسوم معماري سازماني است مشكل اين مدل اين است كه ارتباط افراد با نقش هـاي سـازماني را براسـاس . مشخص مي شوند

مـدل ارتبـاط افـراد بـا نقـش هـاي 4-5جـدول بدين منظور . دمي ده نمهارت و تمايل آنها نشان مي تواند مكمل نمـودار سـاختار 4-5جدول . سازماني براساس مهارت و تمايل را نمايش مي دهد

سازماني براي تشكيل تيم هاي مجازي و چند تخصصه و افزايش تطبيق پـذيري و سـرعت برنامـه . ريزي معماري سازماني گردد

ودار ساختار سازماني نم:8- 5شكل

137

واحد ها و بخش افرادهاي مختلف

سازماني نقش ها

a b c d e f g h i * ارتباط با رسانه ها واحد روابط عمومي * تبليغات و ترويج * * * تحقيق و پژوهش

* مسئول امور مشتركين واحد امور مشتركين * امور نمايندگي ها مسئول

* متصدي ارتباطات * * * سيستم ها و روش ها

واحد طرح و توسعه * * كتابدار * مسئول آموزش

* كارشناس نرم افزار * كارشناس سخت افزار

ــاوري ــد فنــ واحــ اطالعات

* كارشناس شبكه * * حسابدار

واحد اداري مالي * كارگزين * نگهبان ارتباط افراد با نقش هاي سازماني براساس مهارت و تمايل. :4-5جدول

138

: مدل ها و روش هاي سطح تكرار-5-3-3عماران تقـسيم براين اساس وظايف بين م . برنامه ريزي تكرار را نشان مي دهد 5-5جدول

ارائه تعـدادي از مـدل هـاي بهدر اين بخش . شده و زمان مورد نياز براي آنها برآورد گرديده است : پيشنهادي مي پردازيمچابك براي تعيين وضعيت مطلوب براساس راه حل كرارسطح ت

) Iteration Plan (برنامه ريزي تكرار

رديف وظايف

) Tasks( چه كسي

) Who(

مان مدت ز برآوردشده به روز

)Estimate( 7 معمار اول تعيين سناريو براي امنيت سيستم ها 1 8 معمار دوم تعيين سناريو براي تطبيق پذيري سيستم ها 2 9 معمار سوم تعيين سناريو براي عملكرد و دسترس پذيري 3 9 معمار اول تعيين سناريو براي تعيين وب سرويس هاي الزم 4 8 معمار دوم ت نيازمندي ها مديري 5 7 معمار سوم جلسه با چند تن از متخصصان دامنه كدينگ 6

برنامه ريزي تكرار :5-5جدول

139

:237مدل نمونه سازي رابط كاربر -5-3-3-1با بكـارگيري مـدل نمونـه . اين مدل متاثر از متدولوژي هاي چابك معماري سازماني است

ماران با تيم هاي توسعه دهنده افزايش يافته و در نتيجـه سـرعت برنامـه سازي كاربر ارتباط بين مع بكارگيري مدل هاي نمونـه سـازي رابـط كـاربر همچنـين . ريزي معماري سازماني افزايش مي يابد

سبب برقراري ارتباطات موثر بين معماران با كاربران سيستم ها به منظورتعيين دقيق تر نيازمندي ها با استفاده از اين مـدل همچنـين . و با كيفيت تر سيستم هاي اطالعاتي مي گردد و توسعه كم هزينه

. داده ها را بهتر مي توان شناسايي كرده و مدل هاي تست را بهتر مي توان تدوين نمود

مدل نمونه سازي رابط كاربر براي فرم ورود به سيستم و فرم مشخصات عضو :9- 5شكل

237 User Interface Prototyping

140

: CRC) مدل(روش -5-3-3-2 يـك روش مدلـسازي CRCهمانطور كه در فصل قبل تشريح گرديد بكارگيري مدل هاي

سـه CRCارت هـاي با اسـتفاده از كـ 10-5در شكل . چابك براي تعيين كالس هاي سيستم است كالس نماينده، عضو و اطالعات پايه مـشخص و سـپس همكـاران و مـسئوليت هـاي آنهـا تعيـين

. گرديده اند

CRC مدل :10- 5شكل

141

:238مدلسازي حالت -5-3-3-3 با بكارگيري ايـن مـدل . و جنبه هاي رفتاري اشياء است مدلسازي حالت بيان كننده پويايي

از آنجايي كه در چابكي پويايي و كنتـرل تغييـرات . را كنترل نمود تغييرات و حاالت اشياء مي توان . است توصيه مي گرددUMLنمودارهاي مهم مطرح است لذا بكارگيري اين نمودار كه يكي از

نمودار حالت براي كالس عضو :11- 5شكل

238 State Diagram

142

:و توزيع دانش فرهنگ سازي ،مدل آموزش -5-3-3-4. سازمان در نظر گرفتـه مـي شـود IT اين مدل جهت آموزش و فرهنگ سازي پرسنل غير

اركنـان از ويژگـي هـاي دانش و ارائـه آمـوزش هـاي الزم بـه ك و توزيع معماري فرهنگي ، كسب . برجسته روش هاي چابك معماري سازماني است

افراد يا واحدها سرفصل نوع آموزش رديف

ــل آموزش نرم افزارهاي عمومي 1 ، Windows XPمث

Office ، IE و ...

بــه تعــداد كليــه كــاربران سيستم هـاي كـامپيوتري كــه بــا ايــن نــرم افزارهــا

. آشنايي ندارند

افزارهاي كاربردي آموزش نرم 2آموزش كار با هر يـك از زير سيستم هاي سيـستم

جامع

ــر ــاربران ه ــداد ك ــه تع بسيــستم و شــركت هــاي

نماينده

آشنايي با مفاهيم سازمان الكترونيكي 3تاثيرات و نتـايج سـازمان

الكترونيك در سازمان كليه كاربران سيستم ها

آشنايي با مفاهيم معماري سازماني چابك 4

آشنايي با روش ها ، مدل ــاي ــك هـ ــا و تكنيـ هـمعماري سازماني چابـك ــعه ــاي توسـ و روش هـــاي ــستم هـ ــريع سيـ سـ

اطالعاتي

كليه كاربران سيستم ها

مدل آموزش و توزيع دانش :6-5جدول

143

: مدل بسته -5-3-3-5ايـن مـدل جهـت . به منظور بكارگيري بسته ها توزيع جغرافيايي سازمان را مثال مي زنـيم

. نمايش توزيع جغرافيايي واحدها و بخش هاي كسب وكار سازمان و چگونگي ارتباط بين آنهاست اين نمودار براي سازمان هايي كه داراي شعبات بوده و واحدهاي كاري آنها در يك محل نمي باشد

سـازمان بـا بـراي برقـرار كـردن ارتبـاط بـين 239نكته بسيار مهم استفاده از بسته ها . ضروري است . است زيرمجموعهواحدهاي

مدل توزيع جغرافيايي سازمان با استفاده از بسته ها:12- 5شكل

239 Package

144

: 240مدل مجوز سازماني مبتني بر نقش -5-3-3-6

مدل ارتباط بين عوامل، نقش ها و سيستم هاي كاربردي:13- 5شكل

هنگام تعريف نقش ها ضروري . مي دارد اين مدل امنيت نقش هاي مختلف سازمان را بيان

همچنين الزم است تا مجوز دسترسي بـه سيـستم هـا و . است تا سطوح امنيتي آنها نيز تعيين گردد مدل امنيت يكي از مدل هاي مهـم روش . زير سيستم ها براي كاربران نقش هاي مختلف بيان گردد

ارچوب زكمن را تحـت پوشـش از چ Whoاين مدل سلول هاي پايين تر ستون . هاي چابك است بكارگيري اين مدل ها چابكي، سرعت و پاسخگويي را در معماري سازماني افـزايش . قرار مي دهد

نكته قابل توجه وجود تيم تست نرم افزارها به عنوان يكي از نقش هاي كليدي در سازمان . مي دهد . است

240 Model Enterprise Role Based Authorization

145

:241تست هاي پذيرش) مدل(روش -5-3-3-7 قبـل از اينكـه . 242 يك فرايند آزمايش گراسـت هاتوسعه نرم افزار چابك در معماري سازماني

توسعه دهندگان مي تواننـد عماران و م. مدل هاي تست طراحي مي شوند . ي آغاز گردد برنامه نويس بـه . همزمان با نوشتن داستان هاي كاربري، موارد تست را هم از زبـان كـاربران گرفتـه و بنويـسند

: را تست مي كنيم Administratorهاي مربوط به عنوان نمونه داستان

. مدير سيستم مي تواند اطالعات و داده ها را حذف، ايجاد و به روز رساني نمايد

: تست داستان فوق به قرار زير است .تست شود كه مدير سيستم اطالعات كاالهاي مختلف را بتواند حذف يا ويرايش كند • . نتواند اطالعات كاالها را حذف يا ويرايش كندتست شود كه شخص غير مدير •

. مديرسيستم مي تواند ساختاراطالعات پايه را تغييردهد

: تست داستان فوق به قرار زير است .پايه اقالم يك شركت عضو را تعيين نمايدتست شود كه مدير سيستم اطالعات •كت عـضو را تعيـين پايـه اقـالم يـك شـر تست شود كه شخص غير مدير نتواند اطالعات •

. نمايد

241 Acceptance Tests 242 Test Driven

146

: 243 مدل داده فيزيكي-5-3-3-8سريع مدل داده فيزيكي يك مدل چابك بوده و نقش بسيار مهمي در طراحي و پياده سازي

مدل داده فيزيكي سبب مي گردد همزمان با تدوين . اطالعاتي سيستم هاي نرم افزاري دارد هايبانككالس هاي اصـلي سيـستم شناسـايي و جهـت توسـعه آمـاده داستان هاي كاربري موجوديت ها و

. گردد

مدل داده فيزيكي براي موجوديت هاي عضو و نماينده : 14- 5شكل

243 Physical Data model

147

: بررسي كاربردي بودن مدل ها و روش هاي چابك-5-4ي اين فصل، نشان دادن كـاربردي مدل ها و روش ها ارائه همانطور كه اشاره شد هدف از

يـشنهادي و مـدل هـاي پبا توجه به راه حل چابـك . ماري سازماني چابك است بودن ايده هاي مع اين مـساله در . ارائه شده در اين فصل مي توان ميزان كاربردي بودن مدل ها و روش ها را نشان داد

. نشان داده شده است7-5جدول

تجربه عملي چابك بكار رفته در راه حل رديفمدل ها و روش هاي ارائه شده

شرح

ايجاد تمركز در معماري سازماني 1ــي ــاي متن ــدل ه م

سطر اول

با ارائـه ايـن مـدل هـا سـعي براين اسـت تـا تمركـز را در تعيــين حــوزه و چــشم انــداز . معماري سازماني نشان دهيم

همچنين حـوزه معمـاري بـر ــربخش ــتراتژي اث ــاس اس اس. سازمان تعيين گرديده اسـت

ايــن مــدل هــا متنــي و ســاده و تمركـز معمـاران را هـستند

به نقاط تحول آفرين معطوف . مي نمايند

2 مــدل هــاي چابــك + برنامــه ريــزي تــرخيص

مربوط به آن

شــامل مــدل هــاي نقش هاي كاربري ــدگاه ــت ديـ جهـســازي ، داســتان هــــاي كــــاربري ــين جهــــت تعيــــود وضــعيت موجــار كــــسب و كــــين ــازمان، تخم سداستان ها و موارد

اين مدل هـاي چابـك بيـشتر مفهومي بـوده و سـطر دوم و تـــا حـــدودي ســـطر ســـوم ــن را تحــت ــارچوب زكم چ

ايـن . پوشش قرار مـي دهنـد مدل ها براي تعيين وضـعيت موجود سـازمان بـه كـار مـي

.روند

148

تست آنهـا ، مـدل مـــــدل دامنـــــه،

معمـاري بــا قالــب آزاد، مدلـــــسازي ــودار خــالق، و نمــازماني ــاختار س س

. است

3 هاي چابـك مربـوط مدل + برنامه ريزي تكرار

به آن

شامل مـدل نمونـه سازي رابط كاربر،

ــدل ، CRCمـــــمدلــسازي حالــت، ــسته و ــدل بــ مــكالس، مدل توزيع دانش، مدل تـست هـــاي پـــذيرش و مدل داده فيزيكـي

.است

اين مدل هـاي چابـك بيـشتر فيزيكي بوده و سـطر سـوم و ــارم ــطر چه ــدودي س ــا ح تــن را تحــت ــارچوب زكم چ

ن ايـ . پوشش قرار مـي دهنـد مدل ها براي تعيين وضـعيت مطلوب سازمان بـه كـار مـي

.روند

4 مدل هاي چابك مربـوط + برنامه ريزي روزانه

به آن

از ارائه مدل هـاي اين دسته به دليـل ــه ــستگي بــ وابــپالتفــــرم هــــاي ــي خــاص و اجرايبودن صرفنظر شده

.است

اين مدل ها بيشتر پياده سازي و تست بوده و سطر چهارم و

ي ســطر پــنجم تــا حــدود ــن را تحــت ــارچوب زكم چ

ايـن . پوشش قرار مـي دهنـد مدل هـا بـراي برنامـه ريـزي

.گذار به كار مي روند بررسي كاربردي بودن مدل ها و روش هاي چابك ارائه شده :7-5جدول

149

. دليل چابكي مدل هاي ارائه شده در مطالعه موردي بيان گرديده اند8-5جدول يل چابكيدل عنوان مدل رديف

مدل استراتژي اثربخش 1

اين مدل سبب ايجاد تمركز در تعيين حوزه معماري سـازماني شده و سبب مي گردد تا فرآورده هاي فاز برنامه ريزي اوليـه معماري سازماني كمتر شده و بر توسعه سـريع سيـستم هـاي

نتيجه اين مدل در قالب مـدل هـاي . اطالعاتي متمركز گردند . ل نشان داده شده استمتني سطر او

مدل تعيين نقش هاي كاربري 2اين مدل جهت مدلسازي سريع ساختار سازماني و تـيم هـاي

. مجازي استفاده مي شود

مدل داستان هاي كاربري 3

اين مدل سبب افزايش ارتباطات چهره به چهره بين معمارن و درواقـع . مديران پروژه ها شده و از حجم مستندات مي كاهد

اين مدل شكل ساده شده موارد كاربري و سناريوهاي مربـوط . به آن هستند

مدل تخمين داستان هاي كاربري 4با كمك اين مدل معماران مي توانند زمان پياده سازي سيستم هــا را تخمــين زده و در فرآينــد توســعه ســريع سيــستم هــا

. مشاركت نمايند

مدل دامنه 5وجوديت هاي سيستم بكار مي اين مدل جهت نمايش سريع م

اين مدل شكل چابك نمـودار ارتبـاط موجوديـت هـاي . رود . كسب و كار سازمان است

مدل معماري سيستم با قالب آزاد 6اين مدل جهت نمايش چابك معماري كالن سيستم بكار مـي

مورد Deployment اين مدل مي تواند به جاي نمودار . رود . استفاده قرار گيرد

دل هاي خالق م 7چگونـه سـبب -چـرا و چگونـه -اين مدل ها مثل مـدل چـرا

.افزايش پويايي و خالقيت معماران مي شوند

مدل نمونه سازي رابط كاربر 8اين مدل سرعت انتقال و سرعت پياده سازي سيستم هاي نرم

. افزاري را افزايش مي دهد . مي كنداين مدل به سرعت كالس هاي سيستم را تعيين CRCمدل 9. اين مدل بر جنبـه هـاي پويـا و رفتـاري سيـستم تاكيـد دارد مدلسازي حالت 10

150

. تمركز بر جنبه هاي پويا، چابكي را افزايش مي دهد

مدل آموزش و توزيع دانش 11اين مدل سبب افزايش سرعت توزيع دانـش در سـازمان مـي

. شود

مدل بسته 12ولفـه هـاي اصـلي براساس اين مدل بـه سـرعت مـي تـوان م

. معماري را شناسايي و مدلسازي نمود

مدل تست پذيرش 13اين مدل سبب افزايش مشاركت معمـاران در فرآينـد توسـعه نرم افزارها شده و در نتيجه سرعت انتقـال معمـاري افـزايش

. مي يابد

مدل داده فيزيكي 14ايــن مــدل ســبب تعيــين ســريع موجوديــت هــاي اطالعــاتي

. تان هاي كاربري مي گرددبراساس داس بررسي داليل چابكي مدل هاي ارائه شده :8-5جدول

: خالصه و نتيجه گيري -5-5در اين فصل در قالب يك مطالعه موردي بكارگيري ايده هاي چابكي در معماري سازماني

ن براي انجام ابتدا يك سازما . و براساس راه حل چابك پيشنهادي در قالب مدل هايي ارائه گرديدند براي ارزيابي مـدل . سپس ضرورت معماري چابك براي آن بيان گرديد . مطالعه موردي انتخاب شد

ي چابك ارائه شده و سنجش ميزان مقبوليت آن فرم هاي نظر سنجي بين كارشناسـان ها و روش ها ايج در فـصل بعـد نتـ . حوزه معماري سازماني تقسيم گرديده و سپس نتايج آن جمع آوري گرديـد

. نظرسنجي ارائه و تحليل مي گردد

151

ششم فصل نتايج و پيشنهادات

152

دراين فصل خالصه و جمع بندي از مطالب اين تحقيق و نتـايج آن آورده مـي شـود و در .خصوص محدوديت هاي تحقيق و اقدامات آتي بحث خواهد شد

:خالصه تحقيق -6-1 معماري برنامه ريزيري سازماني چابك يك پارادايم جديد براي مدلسازي ومعما

در اين تحقيق هدف براين بود تا در قالب شش . چابك و پرتالطم استسازماني در سازمان هاي درفصل اول به تعريف . فصل ، اصول ، تعاريف و مفاهيم اصلي معماري سازماني چابك ارائه گردد

به بررسي مدر فصل دو. ساختار تحقيق را مشخص نموديم و، محدودهمساله پرداخته و اهدافبيانيه چابك توسعه نرم افزارها كه مبناي معماري . ادبيات معماري سازماني چابك پرداختيم تشريح تعريف و لزوم استفاده از آن ،سپس چابكي. سازماني چابك هم مي باشد مطرح گرديد

همچنين . بك تعريف و اصول حاكم برآن تشريح گرديددر ادامه معماري سازماني چا. گرديددر نهايت ويژگي هاي معماران چابك و تيم هاي اهداف معماري سازماني چابك بيان گرديده و

فرآيند چابك و چرخه حيات سپس .دندمشخصات معماري سازماني چابك تشريح گرديوچابك چابك توسعه نرم افزار مورد بررسي ادامه تعدادي از متدولوژي هاي در .چابك معرفي گرديدند

مباني مورد فصل سومدر .همچنين مشكالت تدوين معماري چابك نيز بيان گرديدند. قرار گرفتند ابتدا مشكالت و چالش هاي روش هاي كالسيك معماري .نياز براي چابكي را تشريح نموديم

ي سازماني را مورد بررسي سازماني را بيان نموده و سپس متدولوژي ها و روش هاي چابك معمار. سپس امكان بكارگيري تجارب عملي چابك در معماري سازماني بيان گرديد. و نقد قرار داديم

در . همچنين شاخص ها و معيارهاي مورد انتظار از چابكي در معماري سازماني تشريح گرديدنددرفصل چهارم به . نهايت تجارب عملي چابك براي ارائه را ه حل در فصل چهارم بيان گرديدند

تشريح بومي سازي چارچوب زكمن براي محيط هاي چابك با بكارگيري تجارب عملي چابك، در مورد مطرح شدهدراين فصل ضمن تشريح تفصيلي تجارب عملي چابك .ختيمپردامطرح شده

و بهبود برنامه ريزي نحوه بكارگيري اين تجارب براي مدل سازي سطرها و ستون هاي چارچوب در فصل پنجم براي سنجش . راهكارهايي ارائه گرديدماري سازماني از طريق افزايش سرعت مع

و نشان دادن كاربردي بودن ايده هاي چابكي در مدل هاي ميزان مقبوليت راه حل پيشنهاديدر فصل . يك نمونه مطالعه موردي انجام پذيرفت كه مدل هاي اصلي آن نمايش داده شد، معماري

ابك پيشنهادي با تعدادي از روش هاي كالسيك و چابك معماري سازماني بر ششم راه حل چ

153

اساس شاخص هايي مقايسه گرديده و امكان افزايش چابكي از طريق افزايش سرعت مدلسازي و حل راه مدل هاي چابكبراي ارزيابي ميزان مقبوليتهمچنين . انتقال معماري اثبات گرديد

ن كارشناسان حوزه معماري سازماني و معماري چابك توزيع پيشنهادي، فرم هاي نظر سنجي بي .گرديد و پس از جمع آوري پاسخ ها، نتايج ارائه شد

:محدوديت هاي تحقيق -6-2 لذا محدوديت هاي زيادي براي انجـام است،با توجه به اينكه موضوع تحقيق بسيار جديد

:كار وجود داشتند كه مهمترين آنها عبارتند از

. وجود سازمان هـايي كـه از روش هـاي چابـك معمـاري سـازماني اسـتفاده نماينـد عدم • )درداخل كشور(

عدم وجود شاخص ها و معيارهاي مشخص براي دسته بندي متدولوژي هاي چابك •

چارچوب هاي چابك متدولوژي ها وكمبود منابع كافي در زمينه •

چابكي معماري سازماني عدم وجود راهكارها و روش هاي مطلوب براي تعيين ميزان •

عدم وجود تجربه كافي متخصصان فناوري اطالعات كـشور در زمينـه روش هـاي چابـك • معماري سازماني

به دليل اينكه ارزيابي كمي در حوزه فناوري اطالعات و ارتباطات و به خصوص معمـاري و انجـام نظـر سـنجي ، لذا در اين تحقيق با استفاده از مطالعه مـوردي استسازماني بسيار مشكل

اگرچـه . ميزان مقبوليت راه حل پيشنهادي براي معماري سازماني چابك مـورد ارزيـابي قرارگرفـت .نتايج بدست آمده مناسب به نظر مي رسد اما همچنان جاي خالي ارزيابي كمي احساس مي شود

:نتايج تحقيق -6-3 : محترم به دنبال داشته باشد مطالعه اين تحقيق مي تواند نتايج زيررا براي خوانندگان

آشنايي با مفاهيم و تعاريف معماري سازماني چابك •

154

لزوم استفاده از معماري سازماني چابك •

آشنايي با متدولوژي هاي چابك معماري سازماني •

بكارگيري چارچوب زكمن براي معماري سازماني چابك •

ابك ، روش هاي چابك و مدلسازي چ تجارب عملي چابك باآشنايي •

چارچوب زكمن به عنوان مادر چارچوب هاي معماري سازماني و جدول مندليف معماري اين چارچوب به عنوان مبناي ارائه مباحث معماري سازماني مورد استفاده قـرار مـي . استسازماني

گيرد اما نقطه ضعف آن عدم قابليت كاربرد در محيط كسب و كار به دليل نداشتن روش انجام وتـا مزيت اصلي اين تحقيق تركيب بهترين تجارب عملي چابك با مفـاهيم و . قديمي بودن است حدي

. مباني نظري چارچوب معماري سازماني زكمن است

: و روش هاي چابك ارزيابي مدل ها-6-4. به شكل دقيق كار سـاده اي نيـست در فصل پنجمارزيابي مدل ها و روش هاي ارائه شده

ش هاي معماري سازماني چابك تجـويزي نبـوده بلكـه توصـيفي و پيـشنهادي اصوال مدل ها و رو شرايط حاكم بر سازمان ها و تيم هاي پروژه ها نيز در نحـوه بكـارگيري ايـن روش بـسيار . هستند

برنامه ريزي و اجراي معماري سازماني چابك در سـازمان هـاي چابـك موفـق تـر از .موثر هستند ف از ارائه اين تحقيق بومي كردن چارچوب زكمن بـا بكـارگري هد. سازمان هاي غير چابك است

بدين منظور با تهيه يك فرم نظر سنجي به ارزيـابي مـدل هـا و . بهترين تجارب عملي چابك است روش هاي چابك پيشنهادي در فصل قبل پرداخته كه در بخش بعـد در قالـب جـدولي ارائـه مـي

.گردند

: نتايج نظر سنجي -6-4-1 . زيابي مدل ها و روش هاي چابك آمده است نتايج حاصل از ار1-6ل جدودر

155

ها يا روش هاارزيابي مدل رديفخيلي خوب

ضعيف متوسط خوبخيلي ضعيف

)بر حسب درصد(پاسخ 0 10 30 20 40 قابل فهم بودن مدل ها و روش ها 1 0 0 30 30 40 قابل اجرا بودن 2

3 ــه ر ــرعت برنام ــزان س ــزايش مي ــزي اف ي

معماري سازماني 60 30 10 0 0

4 برتري نسبت به ساير روش هاي معماري

سازماني 30 30 20 10 10

5 ــايي در ــت و پوي ــزان خالقي ــزايش مي اف

معماري سازماني 60 30 10 0 0

6 پاســخگويي معمــاران نــسبت بــه توســعه

سريع سيستم هاي اطالعاتي 60 30 10 0 0

0 0 10 30 60 ابل تغييرات ميزان تطبيق پذيري در مق 7 0 10 10 30 50 كاهش حجم مستندات كاغذي 8

9 ميزان برقراري ارتباطات و همكاري هـاي

موثر 50 20 30 0 0

0 0 0 30 70 افزايش ميزان ارتباطات چهره به چهره 10

11 خوش تعريف بودن و قابليت فهم مدل ها

و روش ها 40 30 20 10 0

0 10 20 30 40 مدل ها و روش ها ميزان سادگي 12 نتايج نظر سنجي در خصوص ارزيابي مدل ها و روش ها :1-6جدول

: تحليل نتايج -6-4-2 ئـه ابه نظرات بدست آمده مشخص مي گردد كه روش ها و مدل هاي چابك ار با توجه به

ذينفعـان معمـاري شده در فصل پنجم تا حدود زيادي مناسب بوده و مورد قبول معمـاران و سـاير

156

درحال حاضر يكي از بزرگترين مشكالت، . البته نبايد كمبودها را نيز ناديده گرفت . سازماني هستند . عدم وجود يك زبان مدلسازي و برنامه ريزي چابك براي معماري سازماني است

: با ساير روش ها راه حل چابك پيشنهاديمقايسه -6-5دي با ساير نمونه ها، بايد به اين نكته توجه نمود كه همـانطور براي مقايسه راه حل پيشنها

كه گفته شد، راه حل پيشنهادي در مورد بومي سازي چارچوب زكمن براي سازمان هاي چابـك از طريق بكارگيري تجارب عملي چابك به منظور بهبود روش هاي مدلسازي و برنامه ريزي معمـاري

در واقـع . اسـت ) ويژه افزايش سـرعت مدلـسازي و انتقـال به(و افزايش چابكي معماري سازماني كه متاثر از روشهاي چابك توسـعه نـرم افـزار (نوآوري اين تحقيق بكارگيري تجارب عملي چابك

يكـي از .در جهت بومي سازي چارچوب زكمن و تبديل آن به يك چارچوب چابك است ) هستندماني از طريق اندازه گيري ميـزان سـرعت اهداف تحقيق بررسي افزايش ميزان چابكي معماري ساز

شاخص در نظـر گرفتـه شـده كـه بـر تعدادي براين اساس . برنامه ريزي و سرعت مدلسازي است اساس آنها راه حل چابك پيشنهادي با تعدادي از روش هاي كالسيك و چابك معمـاري سـازماني

:اين شاخص ها عبارتند از . مقايسه مي گردد

)حجم مستندات و جزئيات توليد شده(حجم مدل ها تعداد و •

مدلسازي ساده تر بودن مدل ها و •

)به خصوص ميان معماران با توسعه دهندگان(ميزان ارتباطات چهره به چهره •

معماري و برنامه ريزيمشاركت همه معماران در مدلسازي •

مديران پروژه ها تاكيد بر انتخاب سريع پيمانكاران و •

)تكامل تدريجي(و كوتاه وجود چرخه هاي زياد •

در جلسات مدلسازي ذينفعانمشاركت •

)تمركز( و اولويت دادن به كارهاي مهمتر شروع معماري از نقاط كليدي و تحول آفرين •

تاكيد بر توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي •

بـا شـش در ادامه با بكارگيري هر كدام از شاخص هاي ذكر شده ، راه حل چابـك پيـشنهادي وب و متدولوژي معمـاري سـازماني چـم، چارچچهار روش چابك شامل (معماري سازماني روش

معماري سـازماني مبتنـي بـر ، معماري سازماني سرويس گرا و Scrumمعماري سازماني مبتني بر

157

در قالـب ) و معماري سازماني فدرال EAPژي متدولوو دوروش كالسيك شامل مدلسازي چابك . ارائه مي كنيم11-6 جدولمقايسه كرده و سپس نتايج آن را در 10-6 تا 2-6جدول هاي

)حجم مستندات و جزئيات توليد شده(حجم مدل ها تعداد و : عنوان شاخص شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1

UMLاسـتفاده از . وابسته به زبان مدلـسازي خاصـي نيـست ه در مـورد نحـو . براي معمـاري تفـصيلي توصـيه مـي گـردد

را ه حـل مشخـصي UMLبكارگيري و كـاهش مـدل هـاي وجود ندارد، اما بكارگيري مدل هاي ساده متني و مدل هـاي

. خالق توصيه شده است

Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2

اين روش عمدتا مديريت فرآيند معماري سازماني را چابـك معمـوال . تر مي كند و براي مدلسازي راه حل مشخصي ندارد

و به شكل كالسـيك و كامـل آن بـراي مدلـسازي UMLاز .استفاده مي كند

معماري سازماني سرويس گرا 3

تعيين مدل هاي سرويس . روش خاصي براي مدلسازي ندارد و بـه شـكل UMLمعمـوال از . ها يك چالش اساسي اسـت

كالسيك و كامل آن براي مدلـسازي اسـتفاده مـي كنـد و راه . تعداد و حجم مدل ها نداردحل خاصي را براي كاهش

4 معماري سازماني مبتني بر مدلسازي

چابك

اين روش با بكـارگيري تجـارب عملـي چابـك روش هـاي چابك توسعه نرم افزار مثل داستان هاي كاربري، مـدل هـاي

CRC در ... ، مدل هـاي تـست وUML از تعـداد و حجـم . مدل ها مي كاهد

EAPژي متدولو 5ــراي UMLمعمــوال از ــه شــكل كالســيك و كامــل آن ب و ب

راه حل خاصي براي كاهش تعـداد . مدلسازي استفاده مي كند .و حجم مدل ها وجود ندارد

معماري سازماني فدرال 6ــراي UMLمعمــوال از ــه شــكل كالســيك و كامــل آن ب و ب

راه حل خاصي براي كاهش تعـداد . مدلسازي استفاده مي كند . دو حجم مدل ها وجود ندار

158

راه حل چابك پيشنهادي 7

اين روش با استفاده از مدلسازي چابك و تركيب آن در مدل از تعداد و حجم مـدل هـا كاسـته و تعـدادي از UMLهاي

مدل ها را از طريق ارتباطات چهـره بـه چهـره و اسـتفاده از بـه عنـوان . ابزارهايي مثل ماژيك و وايت برد منتقل مي كنـد

و سـناريوهاي Use Caseمل مدل هاي مثال به جاي توليد كا . مربوط به آن از مدل داستان هاي كاربري استفاده مي نمايد

مقايسه بر اساس تعداد و حجم مدل ها : 2-6جدول

)به خصوص ميان معماران با توسعه دهندگان(ميزان ارتباطات چهره به چهره : عنوان شاخص

شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1دليل تاكيد بر نهادسازي و نهادينه سازي و معماري فرهنگي به

و تاكيد بر حضور معمـاران در تعيـين راهبردهـاي سـازماني ، . دراين روش ميزان ارتباطات چهره به چهره باالست

Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2در اين روش به دليل كوچك بودن تـيم معمـاري و تـيم هـاي

بر مشاركت ذينفعان در جلـسات اسـكرام و پروژه ها و وتاكيد . مدلسازي ، ميزان ارتباطات چهره به چهره باالست

. راه حل خاصي وجود ندارد معماري سازماني سرويس گرا 3

4 معماري سازماني مبتني بر مدلـسازي

چابك

به دليل برگزاري پيوسته جلسات مدلسازي چابك بين معماران ميـزان ارتباطـات چهـره بـه چهـره و با حضور ساير ذينفعان ،

. باالست

EAPژي متدولو 5

بعضا ديده مي شـود معمـاري بـا . راه حل خاصي وجود ندارد داشتن كمترين ميزان ارتباط بـا توسـعه دهنـدگان تـدوين مـي گردد، به طوريكه برخي از تيم هاي پروژه هـا نمـي داننـد كـه

باطـات، ضمنا به دليـل ضـعف در ارت ! معماري هم وجود دارد بسياري از مدل هاي معماري، نظر توسعه دهندگان و تيم هاي

. پروژه ها را جلب نخواهند كرد

معماري سازماني فدرال 6بعـضا ديـده مـي شـود . روش يا راه حل خاصي وجود نـدارد

معماري با داشتن كمترين ميـزان ارتبـاط بـا توسـعه دهنـدگان . تدوين مي گردد

159

يراه حل چابك پيشنهاد 7

به دليل اينكه مدلسازي كم كم و پيوسته انجـام شـده و تعـداد جلسات زياد است، لذا تعداد ارتباطات چهره به چهـره نـسبت

بدين ترتيب بسياري از مدل هـا . به ساير روش ها بيشتر است . و مفاهيم معماري از طريق گفتگو و مكالمه منتقل مي شود

باطات چهره به چهرهميزان ارتمقايسه بر اساس : 3-6جدول

مدلسازي ساده تر بودن مدل ها و : عنوان شاخص

شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1به دليل بكارگيري مدل هاي ساده متني و مدل هاي خالق سبب

. ساده تر شدن مدلسازي مي گردد . نداردروش خاصي را براي ساده تر كردن مدلسازي Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2 .روش خاصي را براي ساده تر كردن مدلسازي ندارد معماري سازماني سرويس گرا 3

4 معماري سازماني مبتني بـر مدلـسازي

چابك

به دليل تاكيد بر بكـارگيري مـدل هـاي كـم حجـم و چابـك و اســتفاده از ابزارهــاي ســاده مثــل ماژيــك و وايــت بــرد بــراي

اگـر چـه . (ي مي گـردد سبب ساده تر شدن مدلساز مدلسازي ، .)ميزان قابليت استفاده مجدد مدل ها ممكن است كاهش يابد

.راه حل مشخصي را براي ساده تر كردن مدلسازي ندارد EAPژي متدولو 5 .راه حل مشخصي را براي ساده تر كردن مدلسازي ندارد معماري سازماني فدرال 6

راه حل چابك پيشنهادي 7

بكـارگيري مـدل هـاي كـم حجـم و چابـك و به دليل تاكيد بر اســتفاده از ابزارهــاي ســاده مثــل ماژيــك و وايــت بــرد بــراي

اگـر چـه . (سبب ساده تر شدن مدلسازي مي گـردد مدلسازي ، .) ميزان قابليت استفاده مجدد مدل ها ممكن است كـاهش يابـد

ضمنا به دليل اينكه مدل ها كم كم توليد مي شوند ، ساده تر مي . ها را تحليل نموده و يا اصالح نمودتوان آن

مدلسازي ساده تر بودن مدل ها و مقايسه بر اساس : 4-6جدول

160

معماري و برنامه ريزيمشاركت همه معماران در مدلسازي : عنوان شاخص شرح عنوان روش رديف

.بر مشاركت همه معماران در فرآيند مدلسازي تاكيد داردمتدولوژي چم 1 .بر مشاركت همه معماران در فرآيند مدلسازي تاكيد دارد Scrumري سازماني مبتني بر معما 2

معماري سازماني سرويس گرا 3بستگي به روش هاي مكملي است . راه حل خاصي وجود ندارد

. كه در كنار آن استفاده مي شود

4 معماري سازماني مبتني بـر مدلـسازي

چابك .فرآيند مدلسازي تاكيد داردبر مشاركت همه معماران در

EAPژي متدولو 5دراين روش معموال مدلسازي به يك يـا چنـد تـن از معمـاران

.سپرده مي شود

معماري سازماني فدرال 6دراين روش معموال مدلسازي به يك يـا چنـد تـن از معمـاران

.سپرده مي شود .د مدلسازي تاكيد داردبر مشاركت همه معماران در فرآين راه حل چابك پيشنهادي 7

مشاركت همه معماران مقايسه بر اساس : 5-6جدول

مديران پروژه ها تاكيد بر انتخاب سريع پيمانكاران و : عنوان شاخص شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1

چم پيمانكاران ومديران پروژه ها را جزئي از تيم معماري ي را بـراي تعيـين و سازمان مي داند ولي راه حل مشخـص

اگـر چـه . ها ارائه نكـرده اسـت RFPسريعتر آنها و تهيه تاكيد بر معماري فرهنگي مي تواند تا حدودي اين مشكل

. را برطرف نمايد

Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2در جلسات اسكرام تدابير الزم براي انتخاب سريع مديران

. پروژه ها اتخاذ مي شود . راه حل مشخصي وجود ندارد ماني سرويس گرا معماري ساز 3

4 ــسازي ــر مدل معمــاري ســازماني مبتنــي ب

چابك در جلــسات مدلــسازي چابــك در صــورت عــدم وجــود پيمانكار، فرد يا افرادي به عنوان مديران پروژه ها انتخـاب

161

. مي شوند

EAPژي متدولو 5بـسته بـه نظـر معمـاران و . راه حل مشخصي وجود ندارد

. ان سازمان داردمدير

معماري سازماني فدرال 6بـسته بـه نظـر معمـاران و . راه حل مشخصي وجود ندارد

. مديران سازمان دارد

راه حل چابك پيشنهادي 7

در جلسات برنامه ريزي ترخيص و تكرار در صورتي كـه پيمانكاراني وجود داشـته باشـند از آنهـا بـراي مدلـسازي

پيمانكاري وجـود نداشـته درصورتي كه . دعوت مي شود "افرادي در سازمان يا خارج از سازمان كه ترجيحـا . باشد

هـستند بـه عنـوان مـديران ITداراي تخصص در حـوزه وظايف ايـن مـديران تحويـل . پروژه ها انتخاب مي شوند

ن در جلـسات روزانـه و ا تدريجي مدل ها از معمار گرفتن و تيم هاي به منظور انتخاب پيمانكاران RFPتعيين سريع

.توسعه نرم افزار است

انتخاب سريع پيمانكاران مقايسه بر اساس : 6-6جدول

)تكامل تدريجي(وجود چرخه هاي زياد و كوتاه : عنوان شاخص شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1تاكيد بر اتخاذ رويكرد تكامل تدريجي برمبنـاي مـدل پيچـشي

و وجود تكرارهاي زيادEUP-RUPبوهم و نيز مدل تكاملي

Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2 تكرارهاي كوتـاه و زيـاد ها به منظورايجاد Sprintبكارگيري

براي تعيين وضعيت موجود و وضعيت مطلوب معماري

معماري سازماني سرويس گرا 3

تاكيد بر ايجاد تكرار هاي كوتاه و زياد بـراي توسـعه و ايجـاد البته بـستگي بـه (ب وكار و وب سرويس ها سرويس هاي كس

اين دارد كه معماري سرويس گرا در چه روش ديگر معمـاري .)تركيب گردد

تاكيد بر مدلسازي معماري در تكرارهاي كوتاه و پيوسته معماري سازماني مبتني بر مدلـسازي 4

162

چابك

EAPژي متدولو 5عمـوال فرآورده ها م. اين روش يك روش خطي و ترتيبي است

. به شكل ترتيبي توليد مي شوند

معماري سازماني فدرال 6فرآورده ها معمـوال . اين روش يك روش خطي و ترتيبي است

.به شكل ترتيبي توليد مي شوند

راه حل چابك پيشنهادي 7

تاكيد بر اتخاذ رويكرد تكامـل تـدريجي از طريـق بكـارگيري جود معماري، ويژگي هاي ترخيص ها براي تعيين وضعيت مو

تكرارها براي تعيين وضعيت مطلوب معماري و برنامـه ريـزي .روزانه براي طرح انتقال معماري

تكامل تدريجيمقايسه بر اساس : 7-6جدول

مشاركت ذينفعان در جلسات مدلسازي : عنوان شاخص شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1 تـدوين معمـاري از تاكيد بر مشاركت همه ذينفعان در فرآينـد

طريق معماري فرهنگي ، نهادسازي و نهادينه سازي

Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2مشاركت فعال ذينفعان كليدي در مدلـسازي وضـعيت تاكيد بر

از طريــق شــركت در جلــسات موجــود و وضــعيت مطلــوب اسكرام و تعيين معماران رابط

. مشخصي وجود نداردراه حل معماري سازماني سرويس گرا 3

4 معماري سازماني مبتني بر مدلـسازي

چابك تاكيــد بــر مــشاركت ذينفعــان از طريــق شــركت در جلــسات

مدلسازي چابك .راه حل مشخصي وجود ندارد EAPژي متدولو 5 .راه حل مشخصي وجود ندارد معماري سازماني فدرال 6

راه حل چابك پيشنهادي 7فعــان از طريــق شــركت در جلــسات تاكيــد بــر مــشاركت ذين

ترخيص ، تكرار و روزانه

مشاركت ذينفعان مقايسه بر اساس : 8-6جدول

163

)تمركز( و اولويت دادن به كارهاي مهمتر شروع معماري از نقاط تحول آفرين : عنوان شاخص

شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1

عمـاري بـا تاكيد بر ايجـاد تحـول از طريـق همراسـتا كـردن م راهبردهاي سازماني و تعيين معماري كالن و تشكيل جلـسات طوفان فكري براي تعيين استراتژي اثـربخش بـين معمـاران و

مديران سازمان و تمركز برروي آنها

ايجاد تمركز از طريق معماري سازمان هاي كوچك و متمركز Scrumمعماري سازماني مبتني بر 2 ايجاد تمركز از طريق توسعه سريع سرويس ها س گرا معماري سازماني سروي 3

4 معماري سازماني مبتني بر مدلـسازي

چابك ايجاد تمركز و تحول از طريق مدلسازي سيستم هـا يـا بخـش

هاي با اولويت بيشتر

EAPژي متدولو 5اين روش يك روش كالسـيك . راه حل مشخصي وجود ندارد

ده هــا و محــصوالت و معمــوال توليــد فــرآور.و خطــي اســت . معماري در آن به شكل جامع و كامل انجام مي شود

.راه حل مشخصي وجود ندارد معماري سازماني فدرال 6

راه حل چابك پيشنهادي 7تاكيد بر تمركز از طريق تعيين استراتژي اثر بخش در سـازمان توسط مديران و معماران و تعيين مـدل هـاي متمركـز و متنـي

ارچوب زكمنسطر اول چ

اصل تمركز مقايسه بر اساس : 9-6جدول

تاكيد بر توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي : عنوان شاخص شرح عنوان روش رديف

متدولوژي چم 1از تجــارب عملــي چابــك . مشخــصي وجــود نــداردراه حــل .مي شودژي هاي چابك توسعه نرم افزاراستفاده متدولو

تشكيل جلسات زود به زود بين معماران با توسعه دهندگان Scrumني بر معماري سازماني مبت 2

معماري سازماني سرويس گرا 3توسعه سريع وب سرويس ها بر اساس يك معماري مشخص، .معماران در توسعه سيستم ها و سرويس ها مشاركت مي كنند

164

4 معماري سازماني مبتني بر مدلـسازي

چابك كه به سـطح پيـاده سـازي نزديـك تـر توليد مدل هاي اجرايي

...) مثل مدل هاي رابط كاربري و . (هستند

EAPژي متدولو 5معماران كمتـر خودشـان را در . راه حل مشخصي وجود ندارد

. قبال توسعه سيستم هاي نرم افزاري مسئول مي دانند

معماري سازماني فدرال 6ران كمتـر در البتـه معمـا . از مدل هاي مرجع استفاده مي گردد

. فرآنيد توسعه سيستم ها مشاركت مي كنند

راه حل چابك پيشنهادي 7

تاكيد بر توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي از طريق برگزاري جلسات روزانـه بـين معمـاران و توسـعه دهنـدگان و مـديران پروژه ها براي انتقال پيوسته مدل هاي معماري و توليـد مـدل

مثـل . (پياده سازي نزديك تر هـستند هاي اجرايي كه به سطح مدل هاي رابط كاربري ، مدل هاي تست، مدل كدهاي اجرايي

...)و

توسعه سريع سيستم هاي اطالعاتي مقايسه بر اساس : 10-6جدول

165

قالمعيارهاي ارزيابي براي تعيين سرعت برنامه ريزي و مدلسازي و انت

فردي

ايش ه

رو

انيازم

ي سمار

مع

هادل

م محج

و داد

تع

زيلسا

مدا و

ل ه مد

دن بو تراده

س

هرهه چ

ره بچه

ت اطا

ارتبان

ميز

زيلسا

مد در

رانعما

ه م هم

كتشار

م

ها ژه

پروان

ديرو م

ان كار

مانع پي

سريب

خا انتد بر

اكيت

تاه كو

و يادي ز

هاخه

چرود

وج)

جيدري

ل تكام

ت(

زيلسا

مدات

جلسدر

ان نفع ذيكت

شارم

كز تمر

ل اص

ت عاير

ي عاتطال

ي ا ها

ستم سي

ريعه س

سع تو

د براكيت

متوسط خوب خوب متوسط متوسط زياد خوب خوب متوسط متدولوژي چم 1

2 ــاري معمــــسازماني مبتني

Scrumبر خوب خوب خوب خوب خوب زياد خوب كم متوسط

3 ــاري معمــــســــــازماني

سرويس گرا خوب خوب زياد متوسط خوب متوسط متوسط كم متوسط

4

ــاري معمــــسازماني مبتني ــسازي ــر مدل ب

چابك

خوب خوب زياد متوسط زياد زياد خوب خوب كم

ــدولو 5 ژي متــEAP

كم كم كم كم كم كم كم كم زياد

6 ــاري معمــــسازماني فدرال

كم كم كم كم كم كم كم كم زياد

7 راه حل چابك

پيشنهادي خوب خوب زياد زياد زياد زياد خوب خوب كم

ايسه راه حل چابك پيشنهادي با ساير روش ها بر اساس شاخص ها نتايج مق:11-6جدول

166

نشان مي دهد كـه را حـل چابـك پيـشنهادي سـبب افـزايش چـابكي 11-6جدول نتايج معماري سازماني و به ويژه افزايش سرعت برنامه ريزي، سـرعت مدلـسازي و سـرعت انتقـال مـي

. گردد

:پيشنهادات براي تحقيقات آينده -6-6توجه به مطالب ارائه شده مي توان موارد مختلف و متنوعي را بـراي بررسـي و مطالعـه با

حوزه معماري سازماني چابك داراي زمينه ها و بسترهاي مناسبي براي تحقيـق . بيشتر پيشنهاد نمود بـه اهميـت و كـاربرد آن دانشجويان و پژوهشگران عزيـز كـشورمان اميد است تا . است و پژوهش

درادامه موضوع ها يا حوزه هايي كه مـي تواننـد بـه عنـوان تحقيقـات . ي داشته باشند توجه ويژه ا . مرتبط در آينده به انجام برسند ارائه شده اند

تعيين بلوغ معماري سازماني چابك •

ارزيابي معماري سازماني چابك • مقايسه چارچوب ها و متدولوژي هاي رايج معماري سازماني از نظر ميزان چابكي •

دوين متدولوژي هاي چابك معماري سازماني ت •

تدوين زبان مدلسازي چابك •

)Agent Based Enterprise Architetcure(بررسي معماري سازماني مبتني بر عامل •

)Intelligent Enterprise Architecture(معماري سازماني هوشمند •

167

: منابع و مراجع درمعماري سيستم هاي سازماني ، MDAجايگاه : نامه كارشناسي ارشد استادزاده ، سيد شروين ، پايان [1]

. 1384سال . دانشگاه آزاد اسالمي ، واحد علوم و تحقيقات ، گروه كامپيوتر ، تهران ، ايران . دكتر محمود احمدپور دارياني: ترجمه، تكنيك حل خالق مساله101: كارآفريني ،هيگينز.جيمز ام [2] طرح تدوين الگوي ايران؛ سازماني معماري ملي چارچوب فتح اللهي ، علي ،ون شمس ، فريدو [3]

.1384 ، دبيرخانه رساني، اطالع عالي شوراي، ها در سازمان اطالعات فناوري جامع

. 1385 -1384شمس، فريدون، جزوه درسي مهندسي نرم افزار پيشرفته ، [4]، دبيرخانـه شـوراي عـالي اطـالع ) رانويژه مدي ( صمدي اوانسر، عسگر ، مقدمه اي بر معماري سازماني [5]

. 1384تير ماه . رساني ، تهران ، ايران ازنظر قابليت پوشش به چارچوب زكمن ، UMLبررسي : فتح اللهي ، علي ، پايان نامه كارشناسي ارشد [6]

. 383خرداد ماه . دانشگاه شهيد بهشتي ، دانشكده مهندسي برق و كامپيوتر ، تهران ، ايرانچارچوب و متدولوژِي ملي معماري نظام هـاي خـرد و كـالن، موسـسه مطالعـات : يدي، اردوان، چم مج [7]

راهبردي فناوري اطالعات، رياست جمهوري، مركز فناوري اطالعات و ارتباطـات، دفتـر تحقيقـات و برنامـه . ir.irit.WWW:// http. 1384ريزي، تهران،

تـدوين متـدولوژي برنامـه ريـزي معمـاري سـازماني :، پايان نامه كارشناسي ارشد، اميررضا مهجوريان [8] ، دانشگاه شهيد بهشتي ، دانـشكده مهندسـي بـرق و سرويس گرا در جهت پوشش كامل به چارچوب زكمن

. 1386سال . كامپيوتر ، تهران ، ايران 1386ژي اثربخش، چاپ چهارم،انتشارات فرا، غالمرضا كياني، استرات ، وفا غفاريان [9]

[10] Addison Wesley - User Stories Applied for Agile Software Dev. [11] David J. Anderson, Eli Schragenheim , September 17, 2003 . "Agile Management for Software Engineering: Applying the Theory of Constraints for Business Results " [12] Michele Marchesi, Giancarlo Succi, Don Wells, Laurie Williams , August 30, 2002 , "Extreme Programming Perspectives" [13] Jim Highsmith , April 06, 2004 , "Agile Project Management: Creating Innovative Products " [14] Gary Chin , 2004 , "Agile Project Management: How to Succeed in the Face of Changing Project Requirements " [15] Dirk Krafzig, Karl Banke, Dirk Slama , November 09, 2004 , "Enterprise SOA: Service-Oriented Architecture Best Practices" [16] Len Bass, Paul Clements, Rick Kazman , April 11, 2003 , "Software Architecture in Practice, Second Edition" [17] Lisa Crispin, Tip House , October 25, 2002, "Testing Extreme Programming " [18] Michael Jesse Chonoles and James A. Schardt , 2003 , "UML 2 for Dummies " [19] Spewak, Steven H. Enterprise Architecture Planning: Developing a Blueprint for Data, Applications, and Technology. Jihn Wiley & Sons.September 1993 . [20] Martin, James. Information Engineering. Prentice. 1990.

168

[21] Yourdon Inc., Yourdon System Method : Model-Driven Systems Development, Yourdon Press, 1993 [22] Martin, j., Rapid Application Development, Macmillan, 1991 [23] Rick Dove , " An Agile Enterprise Reference Model with a Case Study of Remmele Engineering " , An Agility Forum Project , December 1996 - AR96-04 [24] Armour, F. J.,Kaisler , S. H., and Liu, S. Y. 1999 , "Building an Enterprise Architecture Step by Step" , IT Pro , July |August , PP. 31-39 . [25] Kaisler , S. H., Armour , F ., and Valivullah ,M. 2005 , "Enterprise Architecting Critical Problems" , Proc. Of the 38 Hawaii Int'l Conf. on System Sciences , Track 08 , Vol 08 , vol 08, pp . 224.2. [26] Nikos C.Tsourveloudis and Kimon P.Valavanis , “On the Measurement of Enterprise Agility” , Journal of Intelligent and Robatic System 33 : 329-342,2002 , printed in the Netherlands.,2002 [27] Mark Nelson , “Enterprise Architecture Modernization Using the Adaptive Enterprise Framework” , The Mercator Group , 2003 , 2004 [28] A Practical guide to federal enterprise architecture , Version 1,0 . February 2001 . Chief Information Officer Council : http://www.cio..gov/documents/bpeaguide.pdf [29] Zachman J.A., The Zachman Framework: A Primer for Enterprise Engineering and Manufacturing, 2003 . [30] Schekkeman , J . 2005 , "Trends in Enterprise Architecture : How are Organization Progressing ? " , Report of the Third Measurement ,

[31] Anil Hemrajani, Using Agile Processes and Modeling To Build Enterprise Applications , 05/09/2006

[32] http://www.agilemodeling.com/essays/agileArchitecture.htm

[33] http://www.agiledata.org/essays/enterpriseArchitecture.html

[34] http://www.ambysoft.com/unifiedprocess/agileUP.html

[35] http://www.ddj.com/architect/184415821?cid=Ambysoft

[36] http://www.agiledata.org/essays/enterpriseArchitectureTechniques.html

[37] http://www.agilemodeling.com/essays/agileModelingXP.htm

[38] www.agileea.com/Whitepapers/2007-04-01-AEA_SCRUM_based_EA_Planning_Process.pdf

[39] http://www.agilemodeling.com/essays/agileModelingRUP.htm

[40] http://www.oracle.com/technology/pub/articles/dev2arch/2006/05/agile-modeling.html

[41] Manifesto for Agile Software Development. http://www.agilemanifesto.org [42] http://www.agileea.com [43] http://www.enterprise-architecture.ir [44] Agile Project Management (http://www.agileprojectmgt.com) Declaration of Interdependence for Agile-Adaptive Management (http://pmdeclarationofinterdependence.org) [45] www.agilejournal.com ,Agile at Scale: 7+7 Practices for Enterprise Agility WRITTEN BY TUESDAY, 04 APRIL 2006 DEAN LEFFINGWELL [46] http://www.enterpriseunifiedprocess.com/ [47] WWW.AgileArchitect.org

169

[48] http://alistair.cockburn.us/index.php/Interview_with_Alistair_at_Agile2006 [49] http://www.versionone.net/Resources/ [50] Scott Ambler , Agile Enterprise Architecture: Beyond Enterprise Data Modeling , http://www.flashline.com/Content/Ambler/agile_ent_arch [51] http://www.agilemodeling.com / Agile Requirement Best Practice [52] www.agilejournal.com , WRITTEN BY AHMED SIDKY AND JAMES D. ARTHUR , A Disciplined Approach to Adopting Agile Practices: The Agile Adoption , Framework, Part 1, MAY 2007 [53] http://en.wikipedia.org/wiki/cross-functional-team

170

The Customizing of Zachman Framework for The Agile Enterprise

By:

Ali Razi

Computer Engineering Department, Faculty of Engineering, Science & Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

com.gmail@58.Alirazi

Supervisor: Dr.Fereidoon Shams

Consultant:

Dr.M.A Seyyedi

Abstraction

Today, the enterprise architecture is the important subject for many enterprises. The target of enterprise architecture is alignment of information technology to the enterprise's objectives. Today very chaotic enterprises have many problems for enterprise architecture planning & modeling. Enterprise architecture process is very slow and fragile, as a result, enterprise architecture process leads to failure. When, there are changes and chaos in a problem, agility is one of the solutions. Agility means capability for response to changeable and chaotic business environments. Agile enterprise architecture has many methods and solutions for planning and modeling. In this research, we represent an agile solution. The solution focuses on the customizing zachman framework with three of the agile practices. Focusing, incremetal evolution & agile modeling are three of the agile practices that use for the customizing. As a result zachman framework will change to an agile framework. This agile framework will be useful for enterprise architecture methodologies. Keywords Agility, Agile Enterprise Architecture, Agile Methods, Agile Modeling, Agile Frameworks, Agile Process, Zachman Framework (ZF).